CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Sacrament - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"5607ef2d-fcc7-487e-9f92-b7846f178672","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Sacrament","wgTitle":"Sacrament","wgCurRevisionId":68433063,"wgRevisionId":68433063,"wgArticleId":21035,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Onbereikbare externe link","Sacrament"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Sacrament","wgRelevantArticleId":21035,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0, "wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q49703","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready", "skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents", "ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/De_Zeven_Sacramenten%2C_Rogier_van_der_Weyden%2C_%281440-1445%29%2C_Koninklijk_Museum_voor_Schone_Kunsten_Antwerpen%2C_393-395.jpg/1200px-De_Zeven_Sacramenten%2C_Rogier_van_der_Weyden%2C_%281440-1445%29%2C_Koninklijk_Museum_voor_Schone_Kunsten_Antwerpen%2C_393-395.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1051"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/De_Zeven_Sacramenten%2C_Rogier_van_der_Weyden%2C_%281440-1445%29%2C_Koninklijk_Museum_voor_Schone_Kunsten_Antwerpen%2C_393-395.jpg/800px-De_Zeven_Sacramenten%2C_Rogier_van_der_Weyden%2C_%281440-1445%29%2C_Koninklijk_Museum_voor_Schone_Kunsten_Antwerpen%2C_393-395.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="701"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/De_Zeven_Sacramenten%2C_Rogier_van_der_Weyden%2C_%281440-1445%29%2C_Koninklijk_Museum_voor_Schone_Kunsten_Antwerpen%2C_393-395.jpg/640px-De_Zeven_Sacramenten%2C_Rogier_van_der_Weyden%2C_%281440-1445%29%2C_Koninklijk_Museum_voor_Schone_Kunsten_Antwerpen%2C_393-395.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="560"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Sacrament - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Sacrament"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Sacrament&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Sacrament"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Sacrament rootpage-Sacrament skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/30_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Sacrament&returntoquery=section%3D2%26veaction%3Dedit" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Sacrament&returntoquery=section%3D2%26veaction%3Dedit" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Sacrament&returntoquery=section%3D2%26veaction%3Dedit" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Sacrament&returntoquery=section%3D2%26veaction%3Dedit" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Katholieke_Kerk" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Katholieke_Kerk"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Katholieke Kerk</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Katholieke_Kerk-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Katholieke Kerk-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Katholieke_Kerk-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Zeven_sacramenten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Zeven_sacramenten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Zeven sacramenten</span> </div> </a> <ul id="toc-Zeven_sacramenten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bedienaars" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bedienaars"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Bedienaars</span> </div> </a> <ul id="toc-Bedienaars-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sacramentalia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sacramentalia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Sacramentalia</span> </div> </a> <ul id="toc-Sacramentalia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Protestantisme" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Protestantisme"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Protestantisme</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Protestantisme-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Protestantisme-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Protestantisme-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bediening" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bediening"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Bediening</span> </div> </a> <ul id="toc-Bediening-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Orthodoxe_Kerk" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Orthodoxe_Kerk"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Orthodoxe Kerk</span> </div> </a> <ul id="toc-Orthodoxe_Kerk-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Het_Consolamentum" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Het_Consolamentum"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Het Consolamentum</span> </div> </a> <ul id="toc-Het_Consolamentum-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sacramenten_in_de_kunst" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Sacramenten_in_de_kunst"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Sacramenten in de kunst</span> </div> </a> <ul id="toc-Sacramenten_in_de_kunst-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Sacrament</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 79 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-79" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">79 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3%D8%A9" title="الأسرار المقدسة – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="الأسرار المقدسة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%90%DC%AA%DC%99%DC%90_(%DC%A1%DC%AB%DC%9D%DC%9A%DC%9D%DC%98%DC%AC%DC%90)" title="ܐܪܙܐ (ܡܫܝܚܝܘܬܐ) – Aramees" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܐܪܙܐ (ܡܫܝܚܝܘܬܐ)" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="Aramees" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%86%D9%8A%D8%B3%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%A8%D8%B9%D9%87" title="اسرار الكنيسه السبعه – Egyptisch Arabisch" lang="arz" hreflang="arz" data-title="اسرار الكنيسه السبعه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptisch Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Sakrament" title="Sakrament – Azerbeidzjaans" lang="az" hreflang="az" data-title="Sakrament" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbeidzjaans" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%96%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Таінства – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Таінства" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Тайнство – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Тайнство" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A7%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="ধর্মসংস্কার – Bengaals" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ধর্মসংস্কার" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Bengaals" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Sagrament" title="Sagrament – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Sagrament" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Sv%C3%A1tost" title="Svátost – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Svátost" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/Sakrame%C5%84t" title="Sakrameńt – Kasjoebisch" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Sakrameńt" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="Kasjoebisch" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Sakramente" title="Sakramente – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Sakramente" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Sakrament" title="Sakrament – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Sakrament" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Sacrament" title="Sacrament – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Sacrament" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Sakramento" title="Sakramento – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Sakramento" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Sacramento" title="Sacramento – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Sacramento" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Sakrament" title="Sakrament – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Sakrament" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Sakramentu" title="Sakramentu – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Sakramentu" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86" title="هفت‌آیین – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="هفت‌آیین" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Sakramentti" title="Sakramentti – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Sakramentti" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Sakramenti" title="Sakramenti – Faeröers" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Sakramenti" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="Faeröers" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Sacrement" title="Sacrement – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Sacrement" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Sacraimint" title="Sacraimint – Iers" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Sacraimint" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Iers" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Sacramento_(relixi%C3%B3n)" title="Sacramento (relixión) – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Sacramento (relixión)" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Marangatur%C3%A3" title="Marangaturã – Guaraní" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Marangaturã" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="Guaraní" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A1%D7%A7%D7%A8%D7%9E%D7%A0%D7%98" title="סקרמנט – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="סקרמנט" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Sakrament" title="Sakrament – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Sakrament" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Szents%C3%A9g" title="Szentség – Hongaars" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Szentség" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hongaars" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4" title="Խորհուրդ – Armeens" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Խորհուրդ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armeens" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D6%84%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D5%AF%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D6%81%D6%82%D5%B8%D5%B5_%D5%A5%D6%85%D5%A9%D5%A8_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Հայ առաքելական եկեղեցւոյ եօթը խորհուրդները – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Հայ առաքելական եկեղեցւոյ եօթը խորհուրդները" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Sacramento" title="Sacramento – Interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Sacramento" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Sakramen" title="Sakramen – Iban" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Sakramen" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="Iban" class="interlanguage-link-target"><span>Jaku Iban</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Sakramen" title="Sakramen – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Sakramen" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Sakramento" title="Sakramento – Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Sakramento" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Sakramenti" title="Sakramenti – IJslands" lang="is" hreflang="is" data-title="Sakramenti" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="IJslands" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Sacramento" title="Sacramento – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Sacramento" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B5%E3%82%AF%E3%83%A9%E3%83%A1%E3%83%B3%E3%83%88" title="サクラメント – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="サクラメント" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="საიდუმლონი – Georgisch" lang="ka" hreflang="ka" data-title="საიდუმლონი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Georgisch" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%84%B1%EC%82%AC" title="성사 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="성사" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Sacramentum" title="Sacramentum – Latijn" lang="la" hreflang="la" data-title="Sacramentum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latijn" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Sakrament" title="Sakrament – Luxemburgs" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Sakrament" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Luxemburgs" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Sacrament" title="Sacrament – Limburgs" lang="li" hreflang="li" data-title="Sacrament" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Limburgs" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Sacrament" title="Sacrament – Lombardisch" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Sacrament" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombardisch" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Sakram%C9%9B%CC%81ntu" title="Sakramɛ́ntu – Lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Sakramɛ́ntu" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="Lingala" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Sakramentas" title="Sakramentas – Litouws" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Sakramentas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litouws" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Sakraments" title="Sakraments – Lets" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Sakraments" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Lets" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Sakramenta" title="Sakramenta – Malagassisch" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Sakramenta" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Malagassisch" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8_%D1%82%D0%B0%D1%98%D0%BD%D0%B8" title="Свети тајни – Macedonisch" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Свети тајни" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Macedonisch" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%82%E0%B4%A6%E0%B4%BE%E0%B4%B6%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="കൂദാശകൾ – Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="കൂദാശകൾ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Sakramen" title="Sakramen – Maleis" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Sakramen" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Maleis" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Sakrament" title="Sakrament – Noors - Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Sakrament" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Noors - Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Sakrament" title="Sakrament – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Sakrament" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Sakrament" title="Sakrament – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Sakrament" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%B9" title="ساکرامنٹ – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="ساکرامنٹ" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Sacramento" title="Sacramento – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Sacramento" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Sacrament" title="Sacrament – Reto-Romaans" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Sacrament" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="Reto-Romaans" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Tain%C4%83_(sacrament)" title="Taină (sacrament) – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Taină (sacrament)" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B8%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Таинство – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Таинство" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0" title="Свята тайна – Roetheens" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Свята тайна" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Roetheens" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Sakrament" title="Sakrament – Servo-Kroatisch" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Sakrament" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Servo-Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B6%B8%E0%B7%9A%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%AD%E0%B7%94%E0%B7%80" title="සක්‍රමේන්තුව – Singalees" lang="si" hreflang="si" data-title="සක්‍රමේන්තුව" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Singalees" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Sacrament" title="Sacrament – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Sacrament" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Sviatos%C5%A5" title="Sviatosť – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Sviatosť" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Zakrament" title="Zakrament – Sloveens" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Zakrament" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Sloveens" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Sakramenti" title="Sakramenti – Albanees" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Sakramenti" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Albanees" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B5_%D1%82%D0%B0%D1%98%D0%BD%D0%B5" title="Свете тајне – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Свете тајне" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Sakrament" title="Sakrament – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Sakrament" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Sakramenti" title="Sakramenti – Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Sakramenti" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B8%98%E0%B8%B5%E0%B8%A8%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B9%8C%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%98%E0%B8%B4%E0%B9%8C" title="พิธีศักดิ์สิทธิ์ – Thai" lang="th" hreflang="th" data-title="พิธีศักดิ์สิทธิ์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Thai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Sakramento" title="Sakramento – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Sakramento" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Sakrament" title="Sakrament – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Sakrament" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%97%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Таїнство – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Таїнство" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%B9" title="ساکرامنٹ – Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="ساکرامنٹ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Yetti_sirli_marosim" title="Yetti sirli marosim – Oezbeeks" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Yetti sirli marosim" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Oezbeeks" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Sacramento" title="Sacramento – Venetiaans" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Sacramento" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/B%C3%AD_t%C3%ADch" title="Bí tích – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Bí tích" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Sakramento" title="Sakramento – Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Sakramento" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%9C%A3%E7%A4%BC" title="圣礼 – Wuyu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="圣礼" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wuyu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%81%96%E7%A6%AE" title="聖禮 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="聖禮" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%81%96%E4%BA%8B" title="聖事 – Kantonees" lang="yue" hreflang="yue" data-title="聖事" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonees" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q49703#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Sacrament" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Sacrament" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Sacrament"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sacrament&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sacrament&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sacrament&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Sacrament"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sacrament&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sacrament&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sacrament&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Sacrament" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Sacrament" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sacrament&oldid=68433063" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sacrament&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Sacrament&id=68433063&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DSacrament%26section%3D2%26veaction%3Dedit"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DSacrament%26section%3D2%26veaction%3Dedit"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Sacrament"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Sacrament&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sacrament&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Sacraments" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q49703" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><div id="sjabloon_zie" class="hatnote" style="padding:0.5em; margin-bottom:0.5em; border-bottom:1px solid #aaa; font-size:95%;" role="note"><span style="padding-right:0.5em;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Disambig-dark.svg/25px-Disambig-dark.svg.png" decoding="async" width="25" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Disambig-dark.svg/38px-Disambig-dark.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Disambig-dark.svg/50px-Disambig-dark.svg.png 2x" data-file-width="444" data-file-height="340" /></span></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Sacrament_(doorverwijspagina)" class="mw-disambig" title="Sacrament (doorverwijspagina)">Sacrament (doorverwijspagina)</a> voor andere betekenissen van Sacrament.</i> </div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:De_Zeven_Sacramenten,_Rogier_van_der_Weyden,_(1440-1445),_Koninklijk_Museum_voor_Schone_Kunsten_Antwerpen,_393-395.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/De_Zeven_Sacramenten%2C_Rogier_van_der_Weyden%2C_%281440-1445%29%2C_Koninklijk_Museum_voor_Schone_Kunsten_Antwerpen%2C_393-395.jpg/230px-De_Zeven_Sacramenten%2C_Rogier_van_der_Weyden%2C_%281440-1445%29%2C_Koninklijk_Museum_voor_Schone_Kunsten_Antwerpen%2C_393-395.jpg" decoding="async" width="230" height="201" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/De_Zeven_Sacramenten%2C_Rogier_van_der_Weyden%2C_%281440-1445%29%2C_Koninklijk_Museum_voor_Schone_Kunsten_Antwerpen%2C_393-395.jpg/345px-De_Zeven_Sacramenten%2C_Rogier_van_der_Weyden%2C_%281440-1445%29%2C_Koninklijk_Museum_voor_Schone_Kunsten_Antwerpen%2C_393-395.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/De_Zeven_Sacramenten%2C_Rogier_van_der_Weyden%2C_%281440-1445%29%2C_Koninklijk_Museum_voor_Schone_Kunsten_Antwerpen%2C_393-395.jpg/460px-De_Zeven_Sacramenten%2C_Rogier_van_der_Weyden%2C_%281440-1445%29%2C_Koninklijk_Museum_voor_Schone_Kunsten_Antwerpen%2C_393-395.jpg 2x" data-file-width="6176" data-file-height="5408" /></a><figcaption>Visualisatie van <a href="/wiki/De_Zeven_Sacramenten" title="De Zeven Sacramenten">De Zeven Sacramenten</a>, <a href="/wiki/Rogier_van_der_Weyden" title="Rogier van der Weyden">Rogier van der Weyden</a>, (1440-1445), <a href="/wiki/Koninklijk_Museum_voor_Schone_Kunsten_Antwerpen" title="Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen">Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen</a>, inv. 393-395.</figcaption></figure> <table class="nomobile" cellpadding="2" cellspacing="0" style="width:240px; float:right; clear:right; text-align:center; margin:0 0 1em 1em; border:1px solid #ccc; background-color:#f9f9f9; font-size:85%; padding-left:1em"> <tbody><tr> <td><small>Deel van een <a href="/wiki/Categorie:Christendom" title="Categorie:Christendom">serie</a> artikelen over het</small><br /><big><b><a href="/wiki/Christendom" title="Christendom">christendom</a></b></big> </td></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Cros.svg" class="mw-file-description" title="Christendom"><img alt="Christendom" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Cros.svg/50px-Cros.svg.png" decoding="async" width="50" height="75" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Cros.svg/75px-Cros.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Cros.svg/100px-Cros.svg.png 2x" data-file-width="40" data-file-height="60" /></a></span> </td></tr> <tr> <td><div class="mw-collapsible mw-collapsed" style="font-size:100%; text-align:center; border:0"> <div style="padding-left:0em; text-align:left; font-size:105%; background:#f9f9f9"><b>Pijlers</b></div> <div class="mw-collapsible-content" style="background:#f9f9f9;"> <p><a href="/wiki/Jezus_(traditioneel-christelijk)" title="Jezus (traditioneel-christelijk)">Jezus Christus</a> · <a href="/wiki/Christendom#Geloofsinhoud" title="Christendom">Christelijke theologie</a> · <a href="/wiki/Apostel_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Apostel (hoofdbetekenis)">Apostelen</a> · <a href="/wiki/Koninkrijk_van_God" title="Koninkrijk van God">Koninkrijk</a> · <a href="/wiki/Evangelie" title="Evangelie">Evangelie</a> · <br /> Christelijke gemeenschap: <a href="/wiki/Parochie_(kerkelijke_gemeente)" title="Parochie (kerkelijke gemeente)">parochie</a> of <a href="/wiki/Gemeente_(kerk)" title="Gemeente (kerk)">gemeente</a> </p> </div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="mw-collapsible mw-collapsed" style="font-size:100%; text-align:center; border:0"> <div style="padding-left:0em; text-align:left; font-size:105%; background:#f9f9f9"><b><a href="/wiki/Bijbel_(christendom)" title="Bijbel (christendom)">Bijbel</a></b></div> <div class="mw-collapsible-content" style="background:#f9f9f9;"> <p><a href="/wiki/Oude_Testament" title="Oude Testament">Oude Testament</a> · <a href="/wiki/Nieuwe_Testament" title="Nieuwe Testament">Nieuwe Testament</a> · <a href="/wiki/Bijbelboek" title="Bijbelboek">Boeken</a> · <a href="/wiki/Auteurschap_van_de_Bijbel" title="Auteurschap van de Bijbel">Auteurschap</a> · <a href="/wiki/Canon_van_de_Bijbel" title="Canon van de Bijbel">Canon</a> · <a href="/wiki/Canonvorming_van_het_Nieuwe_Testament" title="Canonvorming van het Nieuwe Testament">Canonvorming van het Nieuwe Testament</a> · <a href="/wiki/Apocriefen_van_het_Oude_Testament" title="Apocriefen van het Oude Testament">Apocriefen van het Oude Testament</a> · <a href="/wiki/Apocriefen_van_het_Nieuwe_Testament" title="Apocriefen van het Nieuwe Testament">Apocriefen van het Nieuwe Testament</a> · <a href="/wiki/Tekstkritiek_van_de_Bijbel" title="Tekstkritiek van de Bijbel">Tekstkritiek</a> · <a href="/wiki/Schriftkritiek" class="mw-redirect" title="Schriftkritiek">Schriftkritiek</a> · <a href="/wiki/Tien_geboden" title="Tien geboden">Tien geboden</a> · <a href="/wiki/Geboorte_van_Jezus" title="Geboorte van Jezus">Geboorte</a> · <a href="/wiki/Bergrede" title="Bergrede">Bergrede</a> · <a href="/wiki/Passie_(Jezus_Christus)" title="Passie (Jezus Christus)">Passie</a> · <a href="/wiki/Dood_en_herrijzenis_van_Jezus" title="Dood en herrijzenis van Jezus">Kruisiging</a> · <a href="/wiki/Bijbelvertaling" title="Bijbelvertaling">Bijbelvertaling</a> </p> </div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="mw-collapsible mw-collapsed" style="font-size:100%; text-align:center; border:0"> <div style="padding-left:0em; text-align:left; font-size:105%; background:#f9f9f9"><b>Christelijke feesten</b></div> <div class="mw-collapsible-content" style="background:#f9f9f9;"> <p><a href="/wiki/Kerstmis_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Kerstmis (hoofdbetekenis)">Kerst(mis)</a> · <a href="/wiki/Goede_Week" title="Goede Week">Goede Week</a> · <a href="/wiki/Pasen" title="Pasen">Pasen</a> · <a href="/wiki/Hemelvaartsdag" title="Hemelvaartsdag">Hemelvaart</a> · <a href="/wiki/Pinksteren" title="Pinksteren">Pinksteren</a> </p> </div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="mw-collapsible mw-collapsed" style="font-size:100%; text-align:center; border:0"> <div style="padding-left:0em; text-align:left; font-size:105%; background:#f9f9f9"><b><a href="/wiki/Christendom#Geloofsinhoud" title="Christendom">Christelijke theologie</a></b></div> <div class="mw-collapsible-content" style="background:#f9f9f9;"> <p><a href="/wiki/Drie-eenheid" title="Drie-eenheid">Drie-eenheid</a> (<a href="/wiki/God_de_Vader" title="God de Vader">Vader</a>, <a href="/wiki/Jezus_(traditioneel-christelijk)" title="Jezus (traditioneel-christelijk)">Zoon</a>, <a href="/wiki/Heilige_Geest" title="Heilige Geest">Heilige Geest</a>) · <a href="/wiki/Theologie" title="Theologie">Theologie</a> · <a href="/wiki/Apologetiek" title="Apologetiek">Apologetiek</a> · <a href="/wiki/Scheppingsverhaal_(Genesis)" title="Scheppingsverhaal (Genesis)">Schepping</a> · <a href="/wiki/Zondeval" title="Zondeval">Zondeval</a> · <a href="/wiki/Tien_geboden" title="Tien geboden">Wet</a> · <a href="/wiki/Verlossing_(christendom)" title="Verlossing (christendom)">Verlossing</a> · <a href="/wiki/Aanbidding" title="Aanbidding">Aanbidding</a> · <a href="/wiki/Ecclesiologie" title="Ecclesiologie">Kerk</a> · <a class="mw-selflink selflink">Sacramenten</a> </p> </div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="mw-collapsible mw-collapsed" style="font-size:100%; text-align:center; border:0"> <div style="padding-left:0em; text-align:left; font-size:105%; background:#f9f9f9"><b>Geschiedenis en tradities</b></div> <div class="mw-collapsible-content" style="background:#f9f9f9;"> <p><a href="/wiki/Vroege_christendom" title="Vroege christendom">Eerste christenen</a> · <a href="/wiki/Geschiedenis_van_het_christendom" title="Geschiedenis van het christendom">Algemene geschiedenis van het christendom</a> · <a href="/wiki/Concilie" title="Concilie">Concilies</a> · <a href="/wiki/Geloofsbelijdenis" title="Geloofsbelijdenis">Geloofsbelijdenis</a> · <a href="/wiki/Marcionisme" title="Marcionisme">Marcionisme</a> · <a href="/wiki/Monnik_(christendom)" title="Monnik (christendom)">Christelijk kloosterwezen</a> · <a href="/wiki/Christelijke_zending" title="Christelijke zending">Missie</a> · <a href="/wiki/Oosters_Schisma" title="Oosters Schisma">Grote schisma</a> · <a href="/wiki/Kruistocht" title="Kruistocht">Kruistochten</a> · <a href="/wiki/Reformatie" title="Reformatie">Reformatie</a> · <a href="/wiki/Geloofsafval#Christendom" title="Geloofsafval">Grote geloofsafvallen</a> · <a href="/wiki/Opwekking_(christendom)" title="Opwekking (christendom)">Opwekking</a> · <a href="/wiki/Restaurationisme" title="Restaurationisme">Restaurationisme</a> · <a href="/wiki/Thomisme" title="Thomisme">Thomisme</a> · <a href="/wiki/Congregationalisme" title="Congregationalisme">Congregationalisme</a> </p> <table class="toccolours mw-collapsible mw-collapsed" style="width: 100%; border: none;"> <tbody><tr> <th><a href="/wiki/Oosters_christendom" title="Oosters christendom">Oosters christendom</a> </th></tr> <tr> <td> <p><a href="/wiki/Oosters-orthodoxe_kerken" title="Oosters-orthodoxe kerken">Oosters-orthodox</a> · <a href="/wiki/Ori%C3%ABntaals-orthodoxe_kerken" title="Oriëntaals-orthodoxe kerken">Oriëntaals-orthodox</a> · <a href="/wiki/Syrisch_christendom" title="Syrisch christendom">Syrische kerken</a> · <a href="/wiki/Oosters-katholieke_kerken" title="Oosters-katholieke kerken">Oosters-katholiek</a> · <a href="/wiki/Koptisch-Orthodoxe_Kerk" title="Koptisch-Orthodoxe Kerk">Koptische Kerk</a> </p> </td></tr></tbody></table> <table class="toccolours mw-collapsible mw-collapsed" style="width: 100%; border: none;"> <tbody><tr> <th><a href="/wiki/Westers_christendom" title="Westers christendom">Westers christendom</a> </th></tr> <tr> <td> <p><a href="/wiki/Rooms-Katholieke_Kerk" title="Rooms-Katholieke Kerk">Westers katholicisme (RKK)</a> · <a href="/wiki/Protestantisme" title="Protestantisme">Protestantisme</a> · <a href="/wiki/Calvinisme" title="Calvinisme">Calvinisme</a> · <a href="/wiki/Lutheranisme" title="Lutheranisme">Lutheranisme</a> · <a href="/wiki/Evangelisch_christendom" title="Evangelisch christendom">Evangelicalisme</a> · <a href="/wiki/Remonstranten" title="Remonstranten">Remonstrantisme</a> · <a href="/wiki/Doopsgezinden" title="Doopsgezinden">Mennisme (Doopsgezinden)</a> · <a href="/wiki/Anglicanisme" title="Anglicanisme">Anglicanisme</a> · <a href="/wiki/Christenfundamentalisme" title="Christenfundamentalisme">Fundamentalisme</a> · <a href="/wiki/Vrijzinnig_protestantisme" title="Vrijzinnig protestantisme">Vrijzinnig</a> · <a href="/wiki/Pinksterbeweging" title="Pinksterbeweging">Pinksterbeweging</a> </p> </td></tr></tbody></table> <table class="toccolours mw-collapsible mw-collapsed" style="width: 100%; border: none;"> <tbody><tr> <th><a href="/wiki/Restaurationisme" title="Restaurationisme">Restaurationisme</a> </th></tr> <tr> <td> <p><a href="/wiki/Zevendedagsadventisten" title="Zevendedagsadventisten">Zevendedagsadventisten</a> · <a href="/wiki/Jehova%27s_getuigen" title="Jehova's getuigen">Jehova's getuigen</a> · <a href="/wiki/Kerk_van_Jezus_Christus_van_de_Heiligen_der_Laatste_Dagen" title="Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen">Heiligen der Laatste Dagen</a> (<a href="/wiki/Kerk_van_Jezus_Christus_van_de_Heiligen_der_Laatste_Dagen" title="Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen">Mormonisme</a>) </p> </td></tr></tbody></table> </div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="mw-collapsible mw-collapsed" style="font-size:100%; text-align:center; border:0"> <div style="padding-left:0em; text-align:left; font-size:105%; background:#f9f9f9"><b>Onderwerpen</b></div> <div class="mw-collapsible-content" style="background:#f9f9f9;"> <p><a href="/wiki/Christelijke_stroming" title="Christelijke stroming">Bewegingen</a> · <a href="/wiki/Christelijke_denominaties_in_Nederland" title="Christelijke denominaties in Nederland">Denominaties</a> · <a href="/wiki/Oecumene" title="Oecumene">Oecumene</a> · <a href="/wiki/Homilie" title="Homilie">Homilie</a>/<a href="/wiki/Preek" title="Preek">Preek</a> · <a href="/wiki/Gebed" title="Gebed">Gebed</a> · <a href="/wiki/Christelijke_muziek" title="Christelijke muziek">Christelijke muziek</a> · <a href="/wiki/Kerkmuziek" title="Kerkmuziek">Kerkmuziek</a> · <a href="/wiki/Kerkgebouw" title="Kerkgebouw">Kerkgebouw</a> · <a href="/wiki/Liturgie" title="Liturgie">Liturgie</a> · <a href="/wiki/Kerkelijk_jaar" title="Kerkelijk jaar">Kalender</a> · <a href="/wiki/Christelijke_symboliek" title="Christelijke symboliek">Symboliek</a> · <a href="/w/index.php?title=Kritiek_op_het_christendom&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kritiek op het christendom (de pagina bestaat niet)">Kritiek</a> </p> </div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="mw-collapsible mw-collapsed" style="font-size:100%; text-align:center; border:0"> <div style="padding-left:0em; text-align:left; font-size:105%; background:#f9f9f9"><b>Belangrijke personen</b></div> <div class="mw-collapsible-content" style="background:#f9f9f9;"> <p><a href="/wiki/Jezus_(traditioneel-christelijk)" title="Jezus (traditioneel-christelijk)">Jezus</a> · <a href="/wiki/Paulus_(apostel)" title="Paulus (apostel)">Paulus</a> · <a href="/wiki/Petrus_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Petrus (hoofdbetekenis)">Petrus</a> · <a href="/wiki/Kerkvader" title="Kerkvader">Kerkvaders</a> · <a href="/wiki/Heilige_(christendom)" title="Heilige (christendom)">Heiligen</a> · <a href="/wiki/Constantijn_de_Grote" title="Constantijn de Grote">Constantijn</a> · <a href="/wiki/Athanasius_van_Alexandri%C3%AB" title="Athanasius van Alexandrië">Athanasius</a> · <a href="/wiki/Augustinus_van_Hippo" title="Augustinus van Hippo">Augustinus</a> · <a href="/wiki/Anselmus_van_Canterbury" title="Anselmus van Canterbury">Anselmus</a> · <a href="/wiki/Thomas_van_Aquino" title="Thomas van Aquino">Aquino</a> · <a href="/wiki/Gregorius_Palamas" title="Gregorius Palamas">Palamas</a> · <a href="/wiki/Maarten_Luther" title="Maarten Luther">Luther</a> · <a href="/wiki/Johannes_Calvijn" title="Johannes Calvijn">Calvijn</a> · <a href="/wiki/Arius_(theoloog)" title="Arius (theoloog)">Arius</a> · <a href="/wiki/Marcion_van_Sinope" title="Marcion van Sinope">Marcion van Sinope</a> · <a href="/wiki/Paus_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Paus (hoofdbetekenis)">Paus</a> </p> </div></div> </td></tr> <tr> <td style="font-size:13px;"> <p><b>Portaal</b>  <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Portal.svg" class="mw-file-description" title="Portaalicoon"><img alt="Portaalicoon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/22px-Portal.svg.png" decoding="async" width="22" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/33px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/44px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span>  <b><a href="/wiki/Portaal:Christendom" title="Portaal:Christendom">Christendom</a></b> </p> </td></tr></tbody></table> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Confessiongennep.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Confessiongennep.jpg/260px-Confessiongennep.jpg" decoding="async" width="260" height="347" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Confessiongennep.jpg/390px-Confessiongennep.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Confessiongennep.jpg/520px-Confessiongennep.jpg 2x" data-file-width="1536" data-file-height="2048" /></a><figcaption>Biechtstoel en het H. Sacrament van de Biecht in het religieus museum <a href="/wiki/Kijk-je_kerk-kunst" class="mw-redirect" title="Kijk-je kerk-kunst">Kijk-je kerk-kunst</a> in Gennep</figcaption></figure><p>Een <b>sacrament</b> is een gewijde handeling in het <a href="/wiki/Christendom" title="Christendom">christendom</a> waardoor <a href="/wiki/God_(christendom)" title="God (christendom)">God</a> komt tot de <a href="/wiki/Abrahamitische_religies#Mensbeeld" title="Abrahamitische religies">mens</a>. In die zin staat een sacrament tegenover <a href="/wiki/Gebed" title="Gebed">gebed</a> en <a href="/wiki/Offer_(religie)" title="Offer (religie)">offer</a>, waarin de mens nadert tot God. Verschillende sacramenten markeren een belangrijk moment in het leven van de gelovigen. Het begrip is afgeleid van het <a href="/wiki/Latijn" title="Latijn">Latijnse</a> <i>sacramentum</i>, dat (geloofs)geheim betekent. </p><p>Een sacrament is geldig, indien de juiste vorm, stof en intentie aanwezig waren bij de verrichting ervan. De staat waarin de bedienaar verkeert heeft geen invloed op de geldigheid. De werking van het sacrament is daarentegen wel afhankelijk van de staat waarin de ontvanger verkeert. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Katholieke_Kerk">Katholieke Kerk</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sacrament&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Katholieke Kerk" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sacrament&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Katholieke Kerk"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De <a href="/wiki/Rooms-Katholieke_Kerk" title="Rooms-Katholieke Kerk">Katholieke Kerk</a> definieert een sacrament als een directe handeling van <a href="/wiki/Jezus_(traditioneel-christelijk)" title="Jezus (traditioneel-christelijk)">Jezus Christus</a>, die teruggaat op het woord en leven van Jezus Christus. De sacramenten zijn, volgens de katholieke leer, ingesteld door Jezus. Het ontvangen van de sacramenten is zowel recht als plicht van de gelovige. </p><p>Een sacrament wordt steeds toegediend in en door de Kerk, daarom vindt de toediening altijd plaats in <a href="/wiki/Liturgie" title="Liturgie">liturgische</a> vorm. Men ontvangt de heilzame werking, waardoor men wordt opgenomen in het sacramentele leven van de Kerk. </p><p>Uitsluiting van gelovigen van het ontvangen van de sacramenten is alleen mogelijk als gevolg van <a href="/wiki/Excommunicatie" title="Excommunicatie">excommunicatie</a>, staat van publieke <a href="/wiki/Zonde_(christendom)" title="Zonde (christendom)">zonde</a> (in bepaalde gevallen) en <a href="/wiki/Ketterij" title="Ketterij">ketterij</a>. Niet-katholieken mogen niet worden toegelaten tot de sacramenten. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Zeven_sacramenten">Zeven sacramenten</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sacrament&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Zeven sacramenten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sacrament&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Zeven sacramenten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De Katholieke Kerk kent zeven sacramenten: </p> <ul><li>het <a href="/wiki/Doopsel" class="mw-redirect" title="Doopsel">doopsel</a></li> <li>het <a href="/wiki/Vormsel" title="Vormsel">vormsel</a></li> <li>de <a href="/wiki/Heilige_Communie" title="Heilige Communie">Heilige Communie</a> of eucharistie</li> <li>de <a href="/wiki/Biecht" title="Biecht">biecht</a> of het <a href="/wiki/Sacrament_van_de_verzoening" class="mw-redirect" title="Sacrament van de verzoening">sacrament van de verzoening</a></li> <li>de <a href="/wiki/Ziekenzalving" title="Ziekenzalving">ziekenzalving</a></li> <li>de <a href="/wiki/Priesterwijding" class="mw-redirect" title="Priesterwijding">priesterwijding</a></li> <li>het <a href="/wiki/Kerkelijk_huwelijk" title="Kerkelijk huwelijk">huwelijk</a></li></ul> <p>Doopsel, vormsel en eucharistie vormen samen de <i>sacramenten van de christelijke initiatie</i>. Doopsel, vormsel en de priesterwijding kunnen slechts eenmaal in het leven worden ontvangen, zij laten een eeuwigdurend merkteken van de Godheid in de <a href="/wiki/Ziel_(filosofie)" title="Ziel (filosofie)">ziel</a> achter. </p><p>Huwelijk en priesterwijding kunnen niet gecombineerd worden (1 Korinthe 7:32-33). </p><p>Het heilig oliesel (ziekenzalving) gecombineerd met de (laatste) communie (het <a href="/wiki/Viaticum" title="Viaticum">viaticum</a>) en/of de (laatste) biecht wordt het <i>laatste sacrament</i> (of <i>sacrament van de zieken</i> (voor Vaticanum II: <i>sacrament der stervenden of laatste sacramenten</i>) genoemd. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bedienaars">Bedienaars</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sacrament&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Bedienaars" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sacrament&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Bedienaars"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De gewone bedienaars van het <i>doopsel</i> zijn de priesters, en in de Latijnse Kerk ook de diakenen. In geval van nood mag iedereen, zelfs een ongedoopte, dopen. </p><p>De <i>eucharistie</i>, de <i>biecht</i> en de <i>ziekenzalving</i> kunnen alleen worden toegediend door een priester. </p><p>De <i>priesterwijding</i> is voorbehouden aan de bisschop, want alleen hij bezit de zogenaamde "<i>volheid van het priesterschap</i>" en kan daardoor het priesterschap doorgeven. De <i>bisschopswijding</i> wordt verricht door de bisschop, veelal samen met andere bisschoppen. </p><p>De gewone bedienaar van het <i>vormsel</i> is de bisschop of de <a href="/wiki/Coadjutor" title="Coadjutor">coadjutor</a> (hulpbisschop). Indien noodzakelijk, kan de bisschop de bevoegdheid om het <a href="/wiki/Vormsel" title="Vormsel">vormsel</a> toe te dienen aan priesters toekennen, hoewel het toch meer passend is dat hij het zelf toedient. </p><p>In het <i>huwelijk</i> dienen de huwenden het sacrament aan elkaar toe. De priester of diaken is, net als de gemeenschap, getuige. Daarnaast vertegenwoordigt de priester of diaken zowel Christus als Christus' Mystiek Lichaam, wat het de huwenden mogelijk maakt het huwelijk te sluiten binnen de Kerk. Feitelijk wordt in de Rooms-Katholieke Kerk het burgerlijk huwelijk helemaal genegeerd, hetgeen een belangrijk verschil is met het protestantisme. Een katholiek huwelijk is echter pas geldig wanneer er ook een burgerlijk huwelijk is en het kan pas ongeldig worden verklaard wanneer de burgerlijke scheiding onherroepelijk is. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sacramentalia">Sacramentalia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sacrament&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Sacramentalia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sacrament&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Sacramentalia"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Naast de sacramenten kent de Kerk nog talrijke <a href="/wiki/Sacramentalia" title="Sacramentalia">sacramentalia</a>. Het onderscheid tussen sacramenten en sacramentalia is dat sacramenten door Christus zelf zijn ingesteld en sacramentalia door de Kerk. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Protestantisme">Protestantisme</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sacrament&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Protestantisme" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sacrament&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Protestantisme"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Binnen het <a href="/wiki/Protestantisme" title="Protestantisme">protestantisme</a> wordt het sacrament gezien als een zichtbaar teken (een signaal) en een zegel (een bevestiging) van Gods genade. Naast de prediking (een hoorbaar teken van Gods genade) kent het protestantisme ook twee zichtbare tekenen van Gods genade, namelijk: </p> <ul><li>de <a href="/wiki/Doop_(sacrament)" title="Doop (sacrament)">doop</a></li> <li>het <a href="/wiki/Heilig_avondmaal" class="mw-redirect" title="Heilig avondmaal">avondmaal</a>.</li></ul> <p>Hoewel de sacramenten zichtbare tekenen worden genoemd, is een wezenlijk kenmerk dat ze ook de andere <a href="/wiki/Zintuig" title="Zintuig">zintuigen</a> aanspreken waarmee andere delen van de werkelijkheid worden <a href="/wiki/Waarneming_(perceptie)" title="Waarneming (perceptie)">waargenomen</a>. Naast zien en horen spelen <a href="/wiki/Tastzin" title="Tastzin">voelen</a> (op de huid, in de mond) en <a href="/wiki/Smaak_(zintuig)" class="mw-redirect" title="Smaak (zintuig)">proeven</a> en <a href="/wiki/Reukzin" title="Reukzin">ruiken</a> (brood en wijn) een rol. Waar geloven in de <a href="/wiki/Bijbel_(christendom)" title="Bijbel (christendom)">Bijbel</a> wordt gedefinieerd als: <i>Het geloof legt de grondslag voor alles waarop we hopen, het overtuigt ons van de waarheid van wat we niet zien.</i><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, vervullen de sacramenten een rol bij het zichtbaar en tastbaar maken van die werkelijkheid. </p><p>Het huwelijk is bij protestanten geen sacrament. Wel is het gebruikelijk om een speciale <a href="/wiki/Kerkdienst" title="Kerkdienst">kerkdienst</a> te beleggen ter gelegenheid van een huwelijk. Soms wordt ook gesproken van een huwelijksinzegening, hoewel het dat in feite niet is. Formeel is het een huwelijksbevestiging waarin een zegen over het (eerder gesloten burgerlijk) huwelijk wordt gevraagd. </p><p>In het protestantisme is de <a href="/wiki/Openbare_belijdenis_van_het_geloof" title="Openbare belijdenis van het geloof">openbare belijdenis van het geloof</a> een gebruik dat enigszins vergelijkbaar is met het rooms-katholieke vormsel. De openbare belijdenis van het geloof is echter geen sacrament. </p><p>In het <a href="/wiki/Lutheranisme" title="Lutheranisme">lutheranisme</a> worden soms de <i>biecht</i> en de <i>wijding</i> ook als sacramenten beschouwd. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bediening">Bediening</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sacrament&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Bediening" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sacrament&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Bediening"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De <i>doop</i> wordt bediend door de <a href="/wiki/Dominee" title="Dominee">predikant</a>, een nooddoop kent men niet. </p><p>In de <a href="/wiki/Calvinisme" title="Calvinisme">calvinistische</a> traditie wordt <i>heilig avondmaal</i> toebereid door de <a href="/wiki/Diaken" title="Diaken">diakenen</a>. Het tafelgebed wordt uitgesproken door de predikant. Bij de uitreiking kunnen zowel predikant, <a href="/wiki/Ouderling" title="Ouderling">ouderlingen</a> als diakenen betrokken zijn, afhankelijk van plaatselijke gewoonte. In het lutheranisme kent men de ambten van ouderling en diaken niet, daar wordt het sacrament geheel en al door de predikant bediend. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Orthodoxe_Kerk">Orthodoxe Kerk</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sacrament&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Orthodoxe Kerk" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sacrament&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Orthodoxe Kerk"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het <a href="/wiki/Oosters_christendom" title="Oosters christendom">Oosters christendom</a> hanteert evenals de Katholieke Kerk zeven sacramenten. In de <a href="/wiki/Oosters-orthodoxe_Kerk" class="mw-redirect" title="Oosters-orthodoxe Kerk">Oosters-orthodoxe Kerk</a> worden de sacramenten, evenals de <a href="/wiki/Ori%C3%ABntaals-orthodoxe_Kerken" class="mw-redirect" title="Oriëntaals-orthodoxe Kerken">Oriëntaals-orthodoxe Kerken</a>, <i>Heilige Mysteriën</i> genoemd. Volgens de (oosters en oriëntaals)-orthodoxe leer is een mysterie een tastbaar vastgesteld teken, dat ingesteld is door Jezus zelf. Orthodoxen geloven niet dat de mysteriën "gewone" symbolen of tekens zijn, maar dat zij een ware kracht bezitten. De mysteriën schenken <a href="/wiki/Genade_(christelijk_geloof)" title="Genade (christelijk geloof)">genade</a> en verwijzen naar de goedheid van God. Priesters, priestermonniken en (aarts)bisschoppen zijn bevoegd om de mysteriën te bedienen. Priesters zijn echter niet bevoegd om het wijdingssacrament te bedienen, aangezien dit mysterie enkel door bisschoppen toegediend mag worden. De gelovigen zijn de ontvangers. De <a href="/wiki/Diaken" title="Diaken">diaken</a> mag ondanks zijn rang binnen het priesterschap, geen enkele mysterie toedienen. </p><p>De sacramenten doopsel, vormsel (myronzalving), de biecht en de eucharistie zijn binnen de orthodoxe kerken verplicht. De doop, de myronzalving en de priesterwijding mogen slechts eenmaal toebediend worden. Bij de doop baseren orthodoxen dit op de Bijbelse vers: <i>"één Heer, één geloof, één doop"</i>.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bij myronzalving wordt de heilige Geest ontvangen. Omdat orthodoxen geloven dat de heilige Geest een lichaam nooit zal verlaten, mag de myronzalving maar eenmaal toegediend worden. Een uitzondering vormen bekeerlingen die wel de myronzalving krijgen bij hun overgang naar de orthodoxie. De heilige Geest zou immers niet tweemaal ontvangen kunnen worden. Het vormsel wordt onmiddellijk in aansluiting op het doopsel toegediend. Een <a href="/wiki/Eerste_Communie" class="mw-redirect" title="Eerste Communie">Eerste Communie</a> volgt normaliter ook direct in aansluiting op de doop en het vormsel. </p><p>Bij de eucharistie geloven orthodoxen dat brood en wijn werkelijk <a href="/wiki/Transsubstantiatie" title="Transsubstantiatie">veranderen</a> in het Lichaam en Bloed van Jezus. Zij baseren dit op de Bijbelvers: <i>"Mijn lichaam is het ware voedsel en mijn bloed is de ware drank"</i><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> en <i>"Neem, eet, dit is mijn lichaam (...) Drink allen hieruit, dit is mijn bloed"</i>.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Het_Consolamentum">Het Consolamentum</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sacrament&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Het Consolamentum" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sacrament&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Het Consolamentum"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Bij de <a href="/wiki/Katharen" title="Katharen">Katharen</a> ontving een <i>chrétien</i>, na een noviciaat, het <i>consolamentum</i>. Dit was het enige sacrament voor de Katharen. Het was een vorm van inwijding in de Heilige Geest en gebeurde door <a href="/wiki/Handoplegging" title="Handoplegging">handoplegging</a>. Hierdoor werd de goddelijke geest in de mens in contact gebracht met de Heilige Geest, waardoor de mens in staat werd zijn goddelijke oorsprong te ervaren. Na het <i>consolamentum</i> moest hij leven volgens een strikte regel. Deze regel was <a href="/wiki/Ascetisch" class="mw-redirect" title="Ascetisch">ascetisch</a> van aard: verbod om dierlijk voedsel te eten en het gebod om een evangelische moraal te beoefenen: verbod om te vloeken, te liegen en te doden. Het <i>consolamentum</i> kon pas ontvangen worden op volwassen leeftijd; de Katharen meenden dat dit bewust moest gebeuren, in alle vrijwilligheid. Voor degenen die aldus waren gereinigd, zou de dood een verlossing van de materie teweegbrengen. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sacramenten_in_de_kunst">Sacramenten in de kunst</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sacrament&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Sacramenten in de kunst" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sacrament&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Sacramenten in de kunst"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In de christelijke kunst worden de sacramenten soms symbolisch verbeeld door een <a href="/wiki/Regenboog_(optica)" title="Regenboog (optica)">regenboog</a>. De kleur wit wijst dan op het doopsel, geel op het vormsel, groen op de eucharistie, blauw op het huwelijk, paars op de ambtswijding, rood op het sacrament van boete en verzoening en zwart op de ziekenzalving. De eucharistie wordt vaak uitgebeeld door een <a href="/wiki/Pelikanen" title="Pelikanen">pelikaan</a> of broodmand, het vormsel veelal door een <a href="/wiki/Duiven_en_tortels" class="mw-redirect" title="Duiven en tortels">duif</a>. </p> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><span style="font-weight:bold">Bronnen, noten en/of referenties</span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bijbelgenootschap.nl/nbv/hebreeen/11/">Hebreeën 11:1</a><sup><a href="/wiki/Wikipedia:Onbereikbare_externe_links" title="Wikipedia:Onbereikbare externe links">[dode link]</a></sup></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=ef+4%3A5&id18=1&l=nl&set=10">Efeziërs 4:5</a></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=joh+6%3A55&id18=1&l=nl&set=10">Johannes 6:55</a></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Matte%FCs+26%3A26-28&id18=1&l=nl&set=10">Mattheüs 26:26-28</a></span> </li> </ol></div></div> </div> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Sacraments#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Sacraments">Mediabestanden</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-groot toccolours" style="display:flex; gap:1em; align-items:center; clear:both; margin:1em 0 -0.5em 0;"> <div style="min-width:max-content;"><span class="noviewer noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/25px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/38px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></div> <div>Zie de categorie <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Sacraments#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Sacraments">Sacraments</a></b></i> van <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> voor mediabestanden over dit onderwerp.</div> </div> <div class="interProject wiktionary mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://nl.wiktionary.org/wiki/sacrament" class="extiw" title="wikt:sacrament">WikiWoordenboek</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-groot toccolours" style="display:flex; gap:1em; align-items:center; clear:both; margin:1em 0 -0.5em 0;"> <div style="min-width:max-content;"><span class="noviewer noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Wiktionary-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/25px-Wiktionary-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/38px-Wiktionary-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/50px-Wiktionary-logo.svg.png 2x" data-file-width="370" data-file-height="350" /></a></span></div> <div>Zoek <i><b><a href="https://nl.wiktionary.org/wiki/sacrament" class="extiw" title="wikt:sacrament">sacrament</a></b></i> op in het <a href="/wiki/Wiktionary" title="Wiktionary">WikiWoordenboek</a>.</div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67837862">.mw-parser-output .navigatie{position:relative;clear:both;overflow:auto;margin:1em auto -0.5em;padding:2px;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:87%}.mw-parser-output .navigatie-bewerken{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-bewerken .mw-ui-icon::before{background-size:0.9em}.mw-parser-output .navigatie-afb-links,.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{position:absolute}.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{right:2px}.mw-parser-output .navigatie-afb-groot{float:right;padding-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:#ddeef8;padding:2px 5.5em;font-weight:bold}.mw-parser-output .navigatie-inhoud{padding:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-inhoud p:first-child{margin:0}.mw-parser-output .navigatie div[style*="background-color"],.mw-parser-output .navigatie div[style*="background"]{color:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}</style> <div class="navigatie mw-collapsible mw-collapsed" role="navigation" aria-labelledby="Christendom_(portaal)" data-expandtext="Uitklappen" data-collapsetext="Inklappen"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_christendom" title="Sjabloon:Navigatie christendom"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/nl:Overleg_sjabloon:Navigatie_christendom" title="Overleg sjabloon"><img alt="Overleg sjabloon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_christendom&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div id="Christendom_(portaal)" class="navigatie-titel"><a href="/wiki/Christendom" title="Christendom">Christendom</a> <small>(<a href="/wiki/Portaal:Christendom" title="Portaal:Christendom">portaal</a>)</small></div> <div class="navigatie-inhoud mw-collapsible-content"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67785531">.mw-parser-output .navigatie-tabel{margin:0 auto 0 auto;text-align:left}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:right}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding-left:0.5em}@media screen and (max-width:640px){.mw-parser-output .navigatie-tabel tr{display:grid;grid-template-columns:1fr;width:100%;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-tabel tr:last-of-type{margin-bottom:0}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:unset}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding:unset}}</style><table class="navigatie-tabel vatop" cellpadding="0" cellspacing="0" style=""><tbody><tr><td class="links" style=""><b><a href="/wiki/God_(christendom)" title="God (christendom)">God</a>:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Drie-eenheid" title="Drie-eenheid">Drie-eenheid</a> · <a href="/wiki/God_de_Vader" title="God de Vader">Vader</a> · <a href="/wiki/Jezus_(traditioneel-christelijk)" title="Jezus (traditioneel-christelijk)">Zoon (Jezus)</a> · <a href="/wiki/Heilige_Geest" title="Heilige Geest">Heilige Geest</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Algemeen:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Bekering#Bekering_tot_het_christendom" title="Bekering">bekering</a> · <a href="/wiki/Bijbel_(christendom)" title="Bijbel (christendom)">Bijbel</a> · <a href="/wiki/Charisma_(theologie)" title="Charisma (theologie)">charisma</a> · <a href="/wiki/Christelijke_symboliek" title="Christelijke symboliek">christelijke symboliek</a> · <a href="/wiki/Christologie" title="Christologie">christologie</a> · <a href="/wiki/Dag_des_oordeels" title="Dag des oordeels">dag des oordeels</a> · <a href="/wiki/Dogma_(christendom)" title="Dogma (christendom)">dogma</a> · <a href="/wiki/Doop_(sacrament)" title="Doop (sacrament)">doop</a> · <a href="/wiki/Evangelie" title="Evangelie">evangelie</a> · <a href="/wiki/Evangelisatie" title="Evangelisatie">evangelisatie</a> · <a href="/wiki/Lijst_van_christelijke_feest-_en_gedenkdagen" title="Lijst van christelijke feest- en gedenkdagen">feestdagen</a> · <a href="/wiki/Kerstening" title="Kerstening">kerstening</a> · <a href="/wiki/Liturgie" title="Liturgie">liturgie</a> · <a href="/wiki/Priester" title="Priester">priester</a> · <a href="/wiki/Lijst_van_richtingen_in_het_christendom" title="Lijst van richtingen in het christendom">richtingen</a> · <a class="mw-selflink selflink">sacrament</a> · <a href="/wiki/Stigmata_(religie)" title="Stigmata (religie)">stigmata</a> · <a href="/wiki/Synode" title="Synode">synode</a> · <a href="/wiki/Vergeving_(christendom)" title="Vergeving (christendom)">vergeving</a> · <a href="/wiki/Wederkomst_van_Jezus" title="Wederkomst van Jezus">wederkomst</a> · <a href="/wiki/Zonde_(christendom)" title="Zonde (christendom)">zonde</a></td></tr><tr><td class="links"><span class="nowrap"><b><a href="/wiki/Rooms-Katholieke_Kerk" title="Rooms-Katholieke Kerk">Katholieke Kerk</a>:</b></span></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Bisschop" title="Bisschop">bisschop </a> · <a href="/wiki/Celibaat" title="Celibaat">celibaat</a> · <a href="/wiki/Heilige_(christendom)" title="Heilige (christendom)">heilige</a> · <a href="/wiki/Kardinaal_(geestelijke)" title="Kardinaal (geestelijke)">kardinaal</a> · <a href="/wiki/Latijnse_ritus" title="Latijnse ritus">Latijnse ritus</a> · <a href="/wiki/Maria_(moeder_van_Jezus)" title="Maria (moeder van Jezus)">Maria</a> · <a href="/wiki/Mis" title="Mis">mis</a> · <a href="/wiki/Missie_(Katholieke_Kerk)" title="Missie (Katholieke Kerk)">missie</a> · <a href="/wiki/Pastoor" title="Pastoor">pastoor</a> · <a href="/wiki/Paus_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Paus (hoofdbetekenis)">paus</a> · <a href="/wiki/Plebaan" title="Plebaan">plebaan</a> · <a href="/wiki/Lijst_van_rooms-katholieke_religieuze_gemeenschappen" title="Lijst van rooms-katholieke religieuze gemeenschappen">religieuze gemeenschappen</a> · <a href="/wiki/Vaticaanstad" title="Vaticaanstad">Vaticaan</a></td></tr><tr><td class="links"><b><a href="/wiki/Oosters_christendom" title="Oosters christendom">Orthodoxie</a>:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Epitrachelion" title="Epitrachelion">epitrachelion</a> · <a href="/wiki/Heilige_Synode" title="Heilige Synode">Heilige Synode</a> · <a href="/wiki/Iconenverering" title="Iconenverering">icoon</a> · <a href="/wiki/Iconostase" title="Iconostase">iconostase</a> · <a href="/wiki/Jezusgebed" title="Jezusgebed">Jezusgebed</a> · <a href="/wiki/Kruisverheffing" title="Kruisverheffing">Kruisverheffing</a> · <a href="/wiki/Liturgie" title="Liturgie">liturgie</a> · <a href="/wiki/Patriarch" title="Patriarch">patriarch</a> · <a href="/wiki/Pope_(priester)" title="Pope (priester)">pope</a> · <a href="/wiki/Trisagion" title="Trisagion">trisagion</a></td></tr><tr><td class="links"><b><a href="/wiki/Protestantisme" title="Protestantisme">Protestantisme</a>:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Openbare_belijdenis_van_het_geloof" title="Openbare belijdenis van het geloof">belijdenis</a> · <a href="/wiki/Dominee" title="Dominee">dominee</a> · <a href="/wiki/Heilig_Avondmaal" title="Heilig Avondmaal">Heilig Avondmaal</a> · <a href="/wiki/Kerkenraad" title="Kerkenraad">kerkenraad</a> · <a href="/wiki/Reformatie" title="Reformatie">Reformatie</a> · <a href="/wiki/Christelijke_zending" title="Christelijke zending">zending</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Thematieken:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Christendom_en_homoseksualiteit" title="Christendom en homoseksualiteit">Christendom en homoseksualiteit</a> · <a href="/wiki/Christendom_en_racisme" title="Christendom en racisme">Christendom en racisme</a> · <a href="/wiki/Slavernij#Christendom" title="Slavernij">Christendom en slavernij</a> · <a href="/wiki/Christendom_en_syncretisme" title="Christendom en syncretisme">Christendom en syncretisme</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Overig:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Geschiedenis_van_het_christendom" title="Geschiedenis van het christendom">Geschiedenis van het christendom</a> · <a href="/wiki/Lijst_van_richtingen_in_het_christendom" title="Lijst van richtingen in het christendom">Lijst van richtingen in het christendom</a> · <a href="/wiki/Christendom_van_A_tot_Z" title="Christendom van A tot Z">Christendom van A tot Z</a></td></tr></tbody></table> </div></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sacrament&oldid=68433063">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sacrament&oldid=68433063</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Sacrament" title="Categorie:Sacrament">Sacrament</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorie: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Onbereikbare_externe_link" title="Categorie:Wikipedia:Onbereikbare externe link">Wikipedia:Onbereikbare externe link</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 25 nov 2024 om 20:50.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Sacrament&section=2&veaction=edit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-db7lv","wgBackendResponseTime":218,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.155","walltime":"1.818","ppvisitednodes":{"value":735,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":24096,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":7470,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":10,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":3788,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 122.808 1 -total"," 36.25% 44.524 1 Sjabloon:Commonscat"," 32.50% 39.911 2 Sjabloon:Zusterproject_box"," 30.12% 36.988 1 Sjabloon:Navigatie_christendom"," 27.51% 33.783 1 Sjabloon:Navigatie_uitklapbaar"," 20.01% 24.577 1 Sjabloon:Appendix"," 17.49% 21.473 1 Sjabloon:References"," 12.12% 14.880 1 Sjabloon:Navigatie/Tabel"," 8.44% 10.371 2 Sjabloon:First_non_empty"," 4.48% 5.504 1 Sjabloon:Wikt"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.007","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":690112,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-67b45cfb6f-pxpg6","timestamp":"20241128143914","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Sacrament","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Sacrament","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q49703","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q49703","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-08-30T14:18:14Z","dateModified":"2024-11-25T19:50:40Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/b\/b6\/De_Zeven_Sacramenten%2C_Rogier_van_der_Weyden%2C_%281440-1445%29%2C_Koninklijk_Museum_voor_Schone_Kunsten_Antwerpen%2C_393-395.jpg","headline":"Christelijke gewijde handeling"}</script> </body> </html>