CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Chemia organiczna – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"5710a4c8-f9ae-449e-9f98-983ec6bfa723","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Chemia_organiczna","wgTitle":"Chemia organiczna","wgCurRevisionId":73539738,"wgRevisionId":73539738,"wgArticleId":749,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Szablon cytowania książki – brak numeru strony","Chemia organiczna"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Chemia_organiczna","wgRelevantArticleId":749,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{ "accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":73539738,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q11351","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={ "ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc", "skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Chemia organiczna – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Chemia_organiczna"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Chemia_organiczna"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Chemia_organiczna rootpage-Chemia_organiczna skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Chemia+organiczna" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Chemia+organiczna" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Chemia+organiczna" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Chemia+organiczna" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Chemia_organiczna_i_nieorganiczna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Chemia_organiczna_i_nieorganiczna"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Chemia organiczna i nieorganiczna</span> </div> </a> <ul id="toc-Chemia_organiczna_i_nieorganiczna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historia_chemii_organicznej" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia_chemii_organicznej"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Historia chemii organicznej</span> </div> </a> <ul id="toc-Historia_chemii_organicznej-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Właściwości_związków_organicznych" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Właściwości_związków_organicznych"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Właściwości związków organicznych</span> </div> </a> <ul id="toc-Właściwości_związków_organicznych-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Klasyfikacja_związków_organicznych" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Klasyfikacja_związków_organicznych"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Klasyfikacja związków organicznych</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Klasyfikacja_związków_organicznych-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Klasyfikacja związków organicznych</span> </button> <ul id="toc-Klasyfikacja_związków_organicznych-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Nomenklatura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nomenklatura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Nomenklatura</span> </div> </a> <ul id="toc-Nomenklatura-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Węglowodory_i_grupy_funkcyjne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Węglowodory_i_grupy_funkcyjne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Węglowodory i grupy funkcyjne</span> </div> </a> <ul id="toc-Węglowodory_i_grupy_funkcyjne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Związki_alifatyczne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Związki_alifatyczne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Związki alifatyczne</span> </div> </a> <ul id="toc-Związki_alifatyczne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Związki_alicykliczne_i_aromatyczne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Związki_alicykliczne_i_aromatyczne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Związki alicykliczne i aromatyczne</span> </div> </a> <ul id="toc-Związki_alicykliczne_i_aromatyczne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Polimery" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Polimery"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Polimery</span> </div> </a> <ul id="toc-Polimery-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Związki_naturalne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Związki_naturalne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.6</span> <span>Związki naturalne</span> </div> </a> <ul id="toc-Związki_naturalne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Reakcje_związków_organicznych" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Reakcje_związków_organicznych"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Reakcje związków organicznych</span> </div> </a> <ul id="toc-Reakcje_związków_organicznych-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wyznaczanie_struktury_związków_organicznych" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Wyznaczanie_struktury_związków_organicznych"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Wyznaczanie struktury związków organicznych</span> </div> </a> <ul id="toc-Wyznaczanie_struktury_związków_organicznych-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Syntetyczna_chemia_organiczna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Syntetyczna_chemia_organiczna"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Syntetyczna chemia organiczna</span> </div> </a> <ul id="toc-Syntetyczna_chemia_organiczna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Podstawowe_zagadnienia_chemii_organicznej" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Podstawowe_zagadnienia_chemii_organicznej"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Podstawowe zagadnienia chemii organicznej</span> </div> </a> <ul id="toc-Podstawowe_zagadnienia_chemii_organicznej-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Specjalistyczne_działy_chemii_organicznej" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Specjalistyczne_działy_chemii_organicznej"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Specjalistyczne działy chemii organicznej</span> </div> </a> <ul id="toc-Specjalistyczne_działy_chemii_organicznej-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Chemia organiczna</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 128 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-128" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">128 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Organiese_chemie" title="Organiese chemie – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Organiese chemie" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Organische_Chemie" title="Organische Chemie – szwajcarski niemiecki" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Organische Chemie" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="szwajcarski niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A8" title="कार्बनिक रसायन – angika" lang="anp" hreflang="anp" data-title="कार्बनिक रसायन" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="angika" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/C%C5%8Dles_gesceaftcr%C3%A6ft" title="Cōles gesceaftcræft – staroangielski" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Cōles gesceaftcræft" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="staroangielski" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%B9%D8%B6%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="كيمياء عضوية – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="كيمياء عضوية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Quimica_organica" title="Quimica organica – aragoński" lang="an" hreflang="an" data-title="Quimica organica" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragoński" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A7%88%E0%A7%B1%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A7%B0%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%A8" title="জৈৱিক ৰসায়ন – asamski" lang="as" hreflang="as" data-title="জৈৱিক ৰসায়ন" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="asamski" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Qu%C3%ADmica_org%C3%A1nica" title="Química orgánica – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Química orgánica" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C3%9Czvi_kimya" title="Üzvi kimya – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Üzvi kimya" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="اورقانیک شیمی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="اورقانیک شیمی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A7%88%E0%A6%AC_%E0%A6%B0%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%A8" title="জৈব রসায়ন – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="জৈব রসায়ন" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/I%C3%BA-ki_h%C3%B2a-ha%CC%8Dk" title="Iú-ki hòa-ha̍k – minnański" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Iú-ki hòa-ha̍k" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnański" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BA_%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F" title="Органик химия – baszkirski" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Органик химия" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baszkirski" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%85%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%8F" title="Арганічная хімія – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Арганічная хімія" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%85%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%8F" title="Арганічная хімія – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Арганічная хімія" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Organikong_kimika" title="Organikong kimika – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Organikong kimika" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F" title="Органична химия – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Органична химия" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Organische_Chemie" title="Organische Chemie – bawarski" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Organische Chemie" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="bawarski" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Organska_hemija" title="Organska hemija – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Organska hemija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Qu%C3%ADmica_org%C3%A0nica" title="Química orgànica – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Química orgànica" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BA%C4%83%D0%BB%D0%BB%D0%B0_%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8" title="Органикăлла хими – czuwaski" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Органикăлла хими" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="czuwaski" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Organick%C3%A1_chemie" title="Organická chemie – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Organická chemie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Cemeg_organig" title="Cemeg organig – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Cemeg organig" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Organisk_kemi" title="Organisk kemi – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Organisk kemi" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Org%C3%A1nala%C5%A1_kemiija" title="Orgánalaš kemiija – północnolapoński" lang="se" hreflang="se" data-title="Orgánalaš kemiija" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="północnolapoński" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Organische_Chemie" title="Organische Chemie – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Organische Chemie" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Organiska_chemija" title="Organiska chemija – dolnołużycki" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Organiska chemija" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="dolnołużycki" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Orgaaniline_keemia" title="Orgaaniline keemia – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Orgaaniline keemia" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CF%81%CE%B3%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CF%87%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CE%AF%CE%B1" title="Οργανική χημεία – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Οργανική χημεία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Organic_chemistry" title="Organic chemistry – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Organic chemistry" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Qu%C3%ADmica_org%C3%A1nica" title="Química orgánica – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Química orgánica" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Organika_kemio" title="Organika kemio – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Organika kemio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Kimika_organiko" title="Kimika organiko – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Kimika organiko" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D8%A2%D9%84%DB%8C" title="شیمی آلی – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="شیمی آلی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Organic_chemistry" title="Organic chemistry – hindi fidżyjskie" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Organic chemistry" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="hindi fidżyjskie" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADvrunnin_evnafr%C3%B8%C3%B0i" title="Lívrunnin evnafrøði – farerski" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Lívrunnin evnafrøði" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="farerski" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Chimie_organique" title="Chimie organique – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Chimie organique" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Chimiche_organiche" title="Chimiche organiche – friulski" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Chimiche organiche" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="friulski" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Ceimic_org%C3%A1nach" title="Ceimic orgánach – irlandzki" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Ceimic orgánach" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Ceimigeachd_fh%C3%A0s-bheairteach" title="Ceimigeachd fhàs-bheairteach – szkocki gaelicki" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Ceimigeachd fhàs-bheairteach" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="szkocki gaelicki" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Qu%C3%ADmica_org%C3%A1nica" title="Química orgánica – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Química orgánica" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9C%A0%EA%B8%B0%ED%99%94%ED%95%99" title="유기화학 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="유기화학" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Organic_chemistry" title="Organic chemistry – hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Organic chemistry" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%95%D6%80%D5%A3%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1" title="Օրգանական քիմիա – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Օրգանական քիմիա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A8" title="कार्बनिक रसायन – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="कार्बनिक रसायन" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Organska_kemija" title="Organska kemija – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Organska kemija" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Organika_kemio" title="Organika kemio – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Organika kemio" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Kimia_organik" title="Kimia organik – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Kimia organik" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Chimia_organic" title="Chimia organic – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Chimia organic" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADfr%C3%A6n_efnafr%C3%A6%C3%B0i" title="Lífræn efnafræði – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Lífræn efnafræði" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Chimica_organica" title="Chimica organica – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Chimica organica" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9B%D7%99%D7%9E%D7%99%D7%94_%D7%90%D7%95%D7%A8%D7%92%D7%A0%D7%99%D7%AA" title="כימיה אורגנית – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="כימיה אורגנית" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Kimia_organik" title="Kimia organik – jawajski" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Kimia organik" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="jawajski" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Kp%C9%9Bl%C9%A9kp%C9%9Bl%C9%A9_%C9%9By%C9%94l%C9%A9y%C9%9B" title="Kpɛlɩkpɛlɩ ɛyɔlɩyɛ – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Kpɛlɩkpɛlɩ ɛyɔlɩyɛ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%87%E0%B2%82%E0%B2%97%E0%B2%BE%E0%B2%B2%E0%B3%80%E0%B2%AF_%E0%B2%B0%E0%B2%B8%E0%B2%BE%E0%B2%AF%E0%B2%A8%E0%B2%B6%E0%B2%BE%E0%B2%B8%E0%B3%8D%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%B0" title="ಇಂಗಾಲೀಯ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಇಂಗಾಲೀಯ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A5%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%90" title="ორგანული ქიმია – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ორგანული ქიმია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F" title="Органикалық химия – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Органикалық химия" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Kemia_kaboni" title="Kemia kaboni – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Kemia kaboni" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Chimi_%C3%B2ganik" title="Chimi òganik – kreolski haitański" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Chimi òganik" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="kreolski haitański" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Chimi_organik" title="Chimi organik – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Chimi organik" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BA_%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F" title="Органикалык химия – kirgiski" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Органикалык химия" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgiski" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Chemia_organica" title="Chemia organica – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Chemia organica" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Organisk%C4%81_%C4%B7%C4%ABmija" title="Organiskā ķīmija – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Organiskā ķīmija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Organesch_Chimie" title="Organesch Chimie – luksemburski" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Organesch Chimie" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luksemburski" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Organin%C4%97_chemija" title="Organinė chemija – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Organinė chemija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Chimica_urganiga" title="Chimica urganiga – lombardzki" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Chimica urganiga" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardzki" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Szerves_k%C3%A9mia" title="Szerves kémia – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Szerves kémia" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D1%85%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Органска хемија – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Органска хемија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B5%BC%E0%B4%AC%E0%B4%A3%E0%B4%BF%E0%B4%95_%E0%B4%B0%E0%B4%B8%E0%B4%A4%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="കാർബണിക രസതന്ത്രം – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="കാർബണിക രസതന്ത്രം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Kimika_organika" title="Kimika organika – maltański" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Kimika organika" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="maltański" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%A8%E0%A5%80_%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A8%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0" title="कार्बनी रसायनशास्त्र – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="कार्बनी रसायनशास्त्र" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A5%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%90" title="ორგანული ქიმია – megrelski" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ორგანული ქიმია" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="megrelski" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7_%D8%B9%D8%B6%D9%88%D9%8A%D9%87" title="كيميا عضويه – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="كيميا عضويه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%DA%AF%D9%86%DB%8C%DA%A9_%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7" title="اورگنیک کیمیا – mazanderański" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="اورگنیک کیمیا" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazanderański" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Kimia_organik" title="Kimia organik – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Kimia organik" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BA_%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8" title="Органик хими – mongolski" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Органик хими" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongolski" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A9%E1%80%82%E1%80%B2%E1%80%94%E1%80%85%E1%80%BA_%E1%80%93%E1%80%AC%E1%80%90%E1%80%AF%E1%80%97%E1%80%B1%E1%80%92" title="ဩဂဲနစ် ဓာတုဗေဒ – birmański" lang="my" hreflang="my" data-title="ဩဂဲနစ် ဓာတုဗေဒ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmański" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Organische_chemie" title="Organische chemie – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Organische chemie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%9C%89%E6%A9%9F%E5%8C%96%E5%AD%A6" title="有機化学 – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="有機化学" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD_%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8" title="Органикан хими – czeczeński" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Органикан хими" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="czeczeński" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Orgaanisk_chemii" title="Orgaanisk chemii – północnofryzyjski" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Orgaanisk chemii" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="północnofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Organisk_kjemi" title="Organisk kjemi – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Organisk kjemi" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Organisk_kjemi" title="Organisk kjemi – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Organisk kjemi" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Organi_kemie" title="Organi kemie – novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Organi kemie" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="novial" class="interlanguage-link-target"><span>Novial</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Quimia_organica" title="Quimia organica – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Quimia organica" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Organik_kimyo" title="Organik kimyo – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Organik kimyo" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%AC%E0%A8%A8%E0%A9%80_%E0%A8%B0%E0%A8%B8%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A3_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%97%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%A8" title="ਕਾਰਬਨੀ ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ – pendżabski" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਕਾਰਬਨੀ ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendżabski" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%AF%DB%8C%D9%86%DA%A9_%DA%A9%DB%8C%D9%85%D8%B3%D9%B9%D8%B1%DB%8C" title="آرگینک کیمسٹری – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="آرگینک کیمسٹری" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Aagianik_kimischri" title="Aagianik kimischri – jamajski" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Aagianik kimischri" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="jamajski" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Orgaansch_Chemie" title="Orgaansch Chemie – dolnoniemiecki" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Orgaansch Chemie" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="dolnoniemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Qu%C3%ADmica_org%C3%A2nica" title="Química orgânica – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Química orgânica" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Chimie_organic%C4%83" title="Chimie organică – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Chimie organică" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D2%91%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D1%85%D0%B5%D0%BC%D1%96%D1%8F" title="Орґанічна хемія – rusiński" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Орґанічна хемія" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="rusiński" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F" title="Органическая химия – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Органическая химия" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B0%D1%85_%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F" title="Органикалаах химия – jakucki" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Органикалаах химия" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="jakucki" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Organic_chemistry" title="Organic chemistry – scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Organic chemistry" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Kimia_organike" title="Kimia organike – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Kimia organike" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Ch%C3%ACmica_urg%C3%A0nica" title="Chìmica urgànica – sycylijski" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Chìmica urgànica" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sycylijski" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%9A%E0%B7%8F%E0%B6%B6%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B6%9A_%E0%B6%BB%E0%B7%83%E0%B7%8F%E0%B6%BA%E0%B6%B1%E0%B6%BA" title="කාබනික රසායනය – syngaleski" lang="si" hreflang="si" data-title="කාබනික රසායනය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="syngaleski" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Organic_chemistry" title="Organic chemistry – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Organic chemistry" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%AA%D9%8A_%DA%AA%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7" title="نامياتي ڪيميا – sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="نامياتي ڪيميا" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Organick%C3%A1_ch%C3%A9mia" title="Organická chémia – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Organická chémia" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Organska_kemija" title="Organska kemija – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Organska kemija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A6%DB%95%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="کیمیای ئەندامی – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="کیمیای ئەندامی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D1%85%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Органска хемија – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Органска хемија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Organska_hemija" title="Organska hemija – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Organska hemija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Kimia_organik" title="Kimia organik – sundajski" lang="su" hreflang="su" data-title="Kimia organik" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundajski" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Orgaaninen_kemia" title="Orgaaninen kemia – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Orgaaninen kemia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Organisk_kemi" title="Organisk kemi – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Organisk kemi" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Kimikang_organiko" title="Kimikang organiko – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Kimikang organiko" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%95%E0%AE%B0%E0%AE%BF%E0%AE%AE_%E0%AE%B5%E0%AF%87%E0%AE%A4%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%B2%E0%AF%8D" title="கரிம வேதியியல் – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="கரிம வேதியியல்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Takrura_tagmant" title="Takrura tagmant – kabylski" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Takrura tagmant" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="kabylski" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BA_%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F" title="Органик химия – tatarski" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Органик химия" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatarski" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B9%8C" title="เคมีอินทรีย์ – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="เคมีอินทรีย์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Organik_kimya" title="Organik kimya – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Organik kimya" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D1%85%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%8F" title="Органічна хімія – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Органічна хімія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7" title="نامیاتی کیمیا – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="نامیاتی کیمیا" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%D9%88%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%89%D9%83_%D8%AE%D9%89%D9%85%D9%89%D9%8A%DB%95" title="ئورگانىك خىمىيە – ujgurski" lang="ug" hreflang="ug" data-title="ئورگانىك خىمىيە" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ujgurski" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Organine_himii" title="Organine himii – wepski" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Organine himii" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="wepski" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%B3a_h%E1%BB%AFu_c%C6%A1" title="Hóa hữu cơ – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Hóa hữu cơ" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Orgaanilin%C3%B5_keemi%C3%A4" title="Orgaanilinõ keemiä – võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Orgaanilinõ keemiä" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E6%9C%89%E6%A9%9F%E5%8C%96%E5%AD%B8" title="有機化學 – chiński klasyczny" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="有機化學" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="chiński klasyczny" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Organiko_kimika" title="Organiko kimika – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="Organiko kimika" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%9C%89%E6%9C%BA%E5%8C%96%E5%AD%A6" title="有机化学 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="有机化学" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%A8%D7%92%D7%90%D7%A0%D7%99%D7%A9%D7%A2_%D7%9B%D7%A2%D7%9E%D7%99%D7%A2" title="ארגאנישע כעמיע – jidysz" lang="yi" hreflang="yi" data-title="ארגאנישע כעמיע" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="jidysz" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%9C%89%E6%A9%9F%E5%8C%96%E5%AD%B8" title="有機化學 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="有機化學" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Organ%C4%97n%C4%97_kem%C4%97j%C4%97" title="Organėnė kemėjė – żmudzki" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Organėnė kemėjė" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="żmudzki" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%9C%89%E6%9C%BA%E5%8C%96%E5%AD%A6" title="有机化学 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="有机化学" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11351#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Chemia_organiczna" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Chemia_organiczna" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Chemia_organiczna"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Chemia_organiczna"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Chemia_organiczna" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Chemia_organiczna" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&oldid=73539738" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Chemia_organiczna&id=73539738&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FChemia_organiczna"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FChemia_organiczna"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Chemia+organiczna"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Chemia_organiczna&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Organic_chemistry" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibooks mw-list-item"><a href="https://pl.wikibooks.org/wiki/Chemia_organiczna" hreflang="pl"><span>Wikibooks</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11351" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><p><b>Chemia organiczna</b> – dziedzina <a href="/wiki/Chemia" title="Chemia">chemii</a> zajmująca się badaniem budowy, właściwości oraz <a href="/wiki/Reakcja_chemiczna" title="Reakcja chemiczna">reakcji</a> <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_chemiczny" title="Związek chemiczny">związków chemicznych</a> zawierających <a href="/wiki/W%C4%99giel_(pierwiastek)" title="Węgiel (pierwiastek)">węgiel</a>, a także opracowywaniem różnorodnych metod syntezy tych połączeń. Ponadto <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_organiczny" class="mw-redirect" title="Związek organiczny">związki organiczne</a> zawierać mogą atomy innych pierwiastków, takich jak <a href="/wiki/Wod%C3%B3r" title="Wodór">wodór</a>, <a href="/wiki/Tlen" title="Tlen">tlen</a>, <a href="/wiki/Azot" title="Azot">azot</a>, <a href="/wiki/Fosfor" title="Fosfor">fosfor</a>, <a href="/wiki/Krzem" title="Krzem">krzem</a> oraz <a href="/wiki/Siarka" title="Siarka">siarka</a><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1">[1]</a></sup><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2">[2]</a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3">[3]</a></sup>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chemia_organiczna_i_nieorganiczna">Chemia organiczna i nieorganiczna</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Chemia organiczna i nieorganiczna" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Chemia organiczna i nieorganiczna"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Termin <i>chemia organiczna</i> oznaczał pierwotnie dział chemii zajmujący się systematyką oraz badaniem własności <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_organiczny" class="mw-redirect" title="Związek organiczny">związków organicznych</a>, które, jak wierzono, nie mogą być otrzymane na drodze syntezy laboratoryjnej, a jedynie przez żywe <a href="/wiki/Organizm" title="Organizm">organizmy</a>. </p><p>Później okazało się jednak, że niemal wszystkie związki chemiczne produkowane przez organizmy żywe da się też sztucznie zsyntetyzować. Udało się następnie otrzymać wiele związków, które w <a href="/wiki/Natura" title="Natura">naturze</a> nie występują, ale których własności są zbliżone do tych produkowanych przez organizmy żywe. Ponadto samo życie zależy w znacznym stopniu od <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_nieorganiczny" class="mw-redirect" title="Związek nieorganiczny">związków nieorganicznych</a>. Bardzo wiele <a href="/wiki/Enzymy" title="Enzymy">enzymów</a> i innych <a href="/wiki/Bia%C5%82ka" title="Białka">białek</a> takich jak <a href="/wiki/Hemoglobina" title="Hemoglobina">hemoglobina</a> wymaga do swojej aktywności obecności jonów <a href="/wiki/Metale_przej%C5%9Bciowe" class="mw-redirect" title="Metale przejściowe">metali przejściowych</a>. </p><p>Obecnie nauką, która zajmuje się badaniem związków chemicznych występujących w żywych organizmach oraz ich przemianami jest <a href="/wiki/Biochemia" title="Biochemia">biochemia</a>, która jest powiązana zarówno z chemią organiczną jak i wieloma dyscyplinami <a href="/wiki/Biologia" title="Biologia">biologii</a>. </p><p>Z drugiej strony okazało się, że wszystkie związki organiczne zawierają węgiel czterowartościowy (pomijając <a href="/wiki/Dwutlenek_w%C4%99gla" title="Dwutlenek węgla">dwutlenek węgla</a> i <a href="/wiki/Cyjanki" title="Cyjanki">cyjanki</a>, będące zw. nieorganicznymi), stąd obecnie definicja chemii organicznej to chemia wszystkich tych związków węgla, którymi nie zajmowała się wcześniej tradycyjna <a href="/wiki/Chemia_nieorganiczna" title="Chemia nieorganiczna">chemia nieorganiczna</a>. Z powodu ogromnej liczby możliwych do otrzymania związków zawierających złożony szkielet węglowy mogą one posiadać bardzo różnorodne właściwości oraz zastosowania. Przykładowo praktycznie wszystkie stosowane obecnie <a href="/wiki/Substancje_barwi%C4%85ce" title="Substancje barwiące">barwniki</a>, <a href="/wiki/Tworzywa_sztuczne" title="Tworzywa sztuczne">tworzywa sztuczne</a> oraz <a href="/wiki/Lek" title="Lek">leki</a> to związki organiczne. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia_chemii_organicznej">Historia chemii organicznej</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Historia chemii organicznej" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia chemii organicznej"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Friedrich_woehler.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Friedrich_woehler.jpg/220px-Friedrich_woehler.jpg" decoding="async" width="220" height="306" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Friedrich_woehler.jpg/330px-Friedrich_woehler.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9b/Friedrich_woehler.jpg 2x" data-file-width="350" data-file-height="487" /></a><figcaption><a href="/wiki/Friedrich_W%C3%B6hler" title="Friedrich Wöhler">Friedrich Wöhler</a></figcaption></figure> <p>Na początku <a href="/wiki/XIX_wiek" title="XIX wiek">XIX wieku</a> powszechnie uważano, że związki chemiczne występujące w żywych organizmach są zbyt złożone, by można było je otrzymać na drodze syntezy chemicznej wychodzącej od prostych związków nieorganicznych. Ponadto zgodnie z założeniami <a href="/wiki/Witalizm" title="Witalizm">witalizmu</a> wierzono, że wiele procesów zachodzących w żywych organizmach możliwych jest dzięki istnieniu "siły życiowej", a zatem niemożliwe jest ich przeprowadzenie poza organizmem. </p><p>Znaczące przyspieszenie rozwoju tej dyscypliny miało miejsce w czasie, gdy uświadomiono sobie, że związki organiczne mogą zostać otrzymane na drodze syntezy laboratoryjnej bez posługiwania się "siłą życiową". W 1816 <a href="/wiki/Michel_Eug%C3%A8ne_Chevreul" title="Michel Eugène Chevreul">Michel Eugène Chevreul</a> prowadził badania nad składem <a href="/wiki/Myd%C5%82a" title="Mydła">mydła</a> i właściwościami występujących tam <a href="/wiki/Sole" title="Sole">soli</a> <a href="/wiki/Kwasy_t%C5%82uszczowe" title="Kwasy tłuszczowe">kwasów tłuszczowych</a>. Po wydzieleniu i oczyszczeniu z produktów naturalnych różnych kwasów tłuszczowych oraz przereagowaniu ich z silnymi <a href="/wiki/Zasady" title="Zasady">zasadami</a> nieorganicznymi otrzymał mydło, co stanowiło dowód, że poprzez prowadzenie reakcji chemicznych na tłuszczach możliwe jest otrzymanie nowych złożonych substancji bez wykorzystania "siły życiowej". Natomiast w 1828 <a href="/wiki/Friedrich_W%C3%B6hler" title="Friedrich Wöhler">Friedrich Wöhler</a> przeprowadził syntezę <a href="/wiki/Mocznik" title="Mocznik">mocznika</a>, będącego składnikiem <a href="/wiki/Mocz" title="Mocz">moczu</a> z wykorzystaniem <a href="/w/index.php?title=Cyjanian_amonu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cyjanian amonu (strona nie istnieje)">cyjanianu amonu</a> NH<sub>4</sub>OCN. Reakcja ta stanowiła punkt zwrotny w historii chemii organicznej i zapoczątkowała dalsze syntezy coraz bardziej skomplikowanych związków występujących w naturze. </p><p>Kolejny znaczący przełom miał miejsce w 1856, gdy <a href="/wiki/William_Henry_Perkin" title="William Henry Perkin">William Henry Perkin</a> przypadkowo otrzymał barwnik organiczny, nazwany później purpurą Perkina. Z powodu dużego znaczenia praktycznego barwnik ten zapewnił Perkinowi bogactwo i wywołał znacznie większe zainteresowanie chemią organiczną. Podobny efekt wywołało odkrycie owadobójczych właściwości <a href="/wiki/Dichlorodifenylotrichloroetan" title="Dichlorodifenylotrichloroetan">DDT</a>, otrzymanego przez <a href="/w/index.php?title=Othmer_Zeidler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Othmer Zeidler (strona nie istnieje)">Othmera Zeidlera</a> w 1874. </p> <dl><dd><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Benzene_Structural_diagram.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Benzene_Structural_diagram.svg/220px-Benzene_Structural_diagram.svg.png" decoding="async" width="220" height="273" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Benzene_Structural_diagram.svg/330px-Benzene_Structural_diagram.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Benzene_Structural_diagram.svg/440px-Benzene_Structural_diagram.svg.png 2x" data-file-width="290" data-file-height="360" /></a><figcaption>Zaproponowana przez Kekulego struktura benzenu</figcaption></figure></dd></dl> <p>Teoretyczne podstawy struktury związków organicznych zostały sformułowane niezależnie przez dwóch naukowców: <a href="/wiki/Friedrich_August_Kekul%C3%A9_von_Stradonitz" title="Friedrich August Kekulé von Stradonitz">Friedricha Augusta Kekulego</a> oraz <a href="/w/index.php?title=Archibald_Scott_Couper&action=edit&redlink=1" class="new" title="Archibald Scott Couper (strona nie istnieje)">Archibalda Scotta Coupera</a> w 1858. Badacze ci zasugerowali, że czterowiązalne atomy węgla zdolne są do formowania trójwymiarowej siatki (struktura <a href="/wiki/Diament" title="Diament">diamentu</a>) a dokładny wzór chemiczny danego związku może zostać wydedukowany na podstawie dokładnej analizy reakcji chemicznych, którym on podlega. Ponadto Kekule jest odkrywcą poprawnej struktury <a href="/wiki/Benzen" title="Benzen">benzenu</a>. Przed jego interpretacją, zakładającą istnienie <a href="/wiki/Aromatyczno%C5%9B%C4%87" title="Aromatyczność">aromatycznego</a> pierścienia sześcioczłonowego istniało kilka innych proponowanych wzorów strukturalnych dla tego <a href="/wiki/W%C4%99glowodory" title="Węglowodory">węglowodoru</a>, z których każdy charakteryzował się poprawną <a href="/wiki/Stechiometria" title="Stechiometria">stechiometrią</a>. </p><p>W drugiej połowie XIX wieku prowadzono wiele badań nad <a href="/wiki/Ropa_naftowa" title="Ropa naftowa">ropą naftową</a>. Rozwój aparatury chemicznej pozwolił na przeprowadzenie <a href="/wiki/Destylacja" title="Destylacja">destylacji frakcyjnej</a> ropy i wyizolowanie podstawowych frakcji. Dokładniejsze badania nad każdą z frakcji doprowadziły do powstania <a href="/wiki/Przemys%C5%82_petrochemiczny" title="Przemysł petrochemiczny">przemysłu petrochemicznego</a> i opracowania wielu nowych materiałów takich jak syntetyczna <a href="/wiki/Guma" title="Guma">guma</a> i <a href="/wiki/Tworzywa_sztuczne" title="Tworzywa sztuczne">tworzywa sztuczne</a>. </p><p>Większa dostępność prostych węglowodorów i innych związków organicznych otrzymywanych z ropy naftowej gwałtownie przyśpieszyło rozwój syntezy organicznej, co doprowadziło do powstania syntetycznych chemioterapeutyków. Jednym z pierwszych masowo produkowanych leków był <a href="/wiki/Kwas_acetylosalicylowy" title="Kwas acetylosalicylowy">kwas acetylosalicylowy</a>. <a href="/wiki/Salwarsan" title="Salwarsan">Salwarsan</a>, będący zawierającym arsen związkiem stosowanym w leczeniu <a href="/wiki/Ki%C5%82a" title="Kiła">kiły</a>, był z kolei pierwszym systematycznie udoskonalanym lekiem. <a href="/wiki/Paul_Ehrlich" title="Paul Ehrlich">Paul Ehrlich</a> syntetyzował wiele <a href="/wiki/Zwi%C4%85zki_arsenoorganiczne" title="Związki arsenoorganiczne">związków arsenoorganicznych</a> o podobnym szkielecie węglowym, poszukując substancji o największej efektywności i najmniejszej szkodliwości. </p><p>Większość wcześnie odkrytych związków lub reakcji organicznych stanowiła dzieło przypadku, a nie zaplanowanych eksperymentów. Dopiero w <a href="/wiki/XX_wiek" title="XX wiek">XX wieku</a> opracowanie nowych reakcji chemicznych pozwoliło na specyficzną syntezę wybranych związków organicznych, z których wiele cechowała się znacznie bardziej złożoną strukturą cząsteczek, niż wcześniej otrzymywane związki. Przeprowadzono również wiele <a href="/wiki/Synteza_totalna" title="Synteza totalna">syntez totalnych</a> związków naturalnych takich jak <a href="/wiki/Penicyliny" title="Penicyliny">penicylina</a>, <a href="/wiki/Chlorofil" class="mw-redirect" title="Chlorofil">chlorofil</a> czy <a href="/wiki/Witamina_B12" title="Witamina B12">kobalamina</a>. Do otrzymania tych związków konieczne było wynalezienie wielu nowych reakcji chemicznych oraz metod pozwalających na syntezę określonych stereoizomerów. Ponadto synteza cząsteczek organicznych o dużej złożoności wymaga opracowania odpowiedniej strategii syntezy organicznej. Duże osiągnięcia na tym polu odniósł <a href="/wiki/Elias_James_Corey" class="mw-redirect" title="Elias James Corey">E.A. Corey</a>. Jest on twórcą koncepcji <a href="/wiki/Retrosynteza" title="Retrosynteza">retrosyntezy</a>, która obecnie odgrywa podstawową rolę w projektowaniu syntez złożonych związków organicznych<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4">[4]</a></sup>. </p><p>Od drugiej połowy XX wieku prawdopodobnie najważniejszym zagadnieniem w chemii jest kontrola <a href="/wiki/Stereochemia" title="Stereochemia">stereochemii</a> reakcji. Aktywność biologiczna praktycznie wszystkich związków chemicznych jest zależna od obecności <a href="/wiki/Centrum_stereogeniczne" title="Centrum stereogeniczne">centrów stereogenicznych</a> o odpowiedniej <a href="/wiki/Konfiguracja_absolutna" title="Konfiguracja absolutna">konfiguracji absolutnej</a>. Dlatego kwestia stereoselektywnej syntezy jednego z wielu możliwych stereoizomerów ma decydujące znaczenie w syntezie związków czynnych biologicznie. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Właściwości_związków_organicznych"><span id="W.C5.82a.C5.9Bciwo.C5.9Bci_zwi.C4.85zk.C3.B3w_organicznych"></span>Właściwości związków organicznych</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Właściwości związków organicznych" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Właściwości związków organicznych"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Covalent.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Covalent.svg/220px-Covalent.svg.png" decoding="async" width="220" height="265" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Covalent.svg/330px-Covalent.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Covalent.svg/440px-Covalent.svg.png 2x" data-file-width="334" data-file-height="402" /></a><figcaption>Struktura cząsteczki <a href="/wiki/Metan" title="Metan">metanu</a> przedstawiona na rysunku pokazuje rozkład par elektronów pomiędzy <a href="/wiki/J%C4%85dro_atomowe" title="Jądro atomowe">jądrami atomowymi</a> atomów węgla wodoru. Należy jednak pamiętać, że wszystkie cząsteczki są tworami trójwymiarowymi</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:CH4-structure.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/CH4-structure.svg/220px-CH4-structure.svg.png" decoding="async" width="220" height="239" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/CH4-structure.svg/330px-CH4-structure.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/CH4-structure.svg/440px-CH4-structure.svg.png 2x" data-file-width="175" data-file-height="190" /></a><figcaption>Trójwymiarowy model cząsteczki metanu</figcaption></figure> <p>W przeważającej większości przypadków wiązania występujące w związkach organicznych są <a href="/wiki/Wi%C4%85zanie_kowalencyjne" title="Wiązanie kowalencyjne">wiązaniami kowalencyjnymi</a>. Ponieważ węgiel wykazuje zdolność do tworzenia stabilnych wiązań pomiędzy swoimi atomami (proces ten nazywany jest <a href="/wiki/Katenacja" title="Katenacja">katenacją</a>), możliwe jest powstawanie długich łańcuchów oraz pierścieni zbudowanych z atomów węgla. Ponadto możliwe jest formowanie się <a href="/wiki/Wi%C4%85zanie_wielokrotne" title="Wiązanie wielokrotne">wiązań podwójnych</a> oraz <a href="/wiki/Wi%C4%85zanie_wielokrotne" title="Wiązanie wielokrotne">potrójnych</a>, których obecność prowadzi do zwiększenia <a href="/wiki/Stopie%C5%84_nienasycenia" title="Stopień nienasycenia">stopnia nienasycenia</a> związku. </p><p>W odróżnieniu od związków nieorganicznych znaczna część związków organicznych w temperaturach powyżej 300 °C ulega <a href="/wiki/Topnienie" title="Topnienie">topnieniu</a>, <a href="/wiki/Sublimacja" title="Sublimacja">sublimacji</a> lub rozkładowi. Obojętne związki organiczne wykazują z reguły niską rozpuszczalność w <a href="/wiki/Woda" title="Woda">wodzie</a>, a dużo lepiej rozpuszczają się w rozpuszczalnikach organicznych. Wyjątkami od tej reguły są związki organiczne o charakterze jonowym, takie jak sole <a href="/wiki/Kwasy_karboksylowe" title="Kwasy karboksylowe">kwasów karboksylowych</a>, czwartorzędowe <a href="/w/index.php?title=S%C3%B3l_amoniowa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sól amoniowa (strona nie istnieje)">sole amoniowe</a> lub <a href="/wiki/Aminokwasy" title="Aminokwasy">aminokwasy</a> oraz niektóre związki o małej <a href="/wiki/Masa_molowa" title="Masa molowa">masie molowej</a>, takie jak <a href="/wiki/Kwas_octowy" title="Kwas octowy">kwas octowy</a> czy <a href="/wiki/Aldehyd_mr%C3%B3wkowy" title="Aldehyd mrówkowy">formaldehyd</a> </p><p>Inne związki organiczne rozpuszczają się w rozpuszczalnikach organicznych, będących albo czystymi substancjami chemicznymi takimi jak <a href="/wiki/Alkohol_metylowy" class="mw-redirect" title="Alkohol metylowy">metanol</a> czy <a href="/wiki/Toluen" title="Toluen">toluen</a> lub ich mieszaninami. Rozpuszczalność danego związku w określonych rozpuszczalnikach zależy od występowania w cząsteczce tego związku różnych <a href="/wiki/Grupa_funkcyjna" title="Grupa funkcyjna">grup funkcyjnych</a>, a także od budowy szkieletu węglowego. Badaniami procesów rozpuszczania się związków oraz zjawiskami zachodzącymi podczas tego procesu zajmuje się <a href="/wiki/Chemia_fizyczna" title="Chemia fizyczna">chemia fizyczna</a>. </p><p>Podobnie jak wiele związków nieorganicznych dużo substancji organicznych może formować kryształy. Zazwyczaj są to <a href="/wiki/Kryszta%C5%82_molekularny" title="Kryształ molekularny">kryształy molekularne</a> o znacznie niższej stabilności niż <a href="/wiki/Wi%C4%85zanie_jonowe" title="Wiązanie jonowe">kryształy jonowe</a> lub <a href="/w/index.php?title=Kryszta%C5%82_atomowy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kryształ atomowy (strona nie istnieje)">kryształy atomowe</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Klasyfikacja_związków_organicznych"><span id="Klasyfikacja_zwi.C4.85zk.C3.B3w_organicznych"></span>Klasyfikacja związków organicznych</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Klasyfikacja związków organicznych" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Klasyfikacja związków organicznych"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nomenklatura">Nomenklatura</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Nomenklatura" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Nomenklatura"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Dokonanie klasyfikacji nie jest możliwe bez posiadania pełnego opisu struktury związku. W przypadku prostych związków nieorganicznych charakterystyka związku może zostać dokonana przez podanie jego wzoru sumarycznego, zawierającego informacje o pierwiastkach występujących w związku oraz ich stechiometrii. Jednak zarówno nieorganiczne <a href="/wiki/Zwi%C4%85zki_kompleksowe" title="Związki kompleksowe">związki kompleksowe</a> jak i substancje organiczne wymagają znajomości wzoru strukturalnego oddającego względne rozmieszczenie atomów w cząsteczce. </p><p>W chemii organicznej zwykle dokonuje się tego przez podanie <a href="/wiki/Symbolika_chemiczna" title="Symbolika chemiczna">wzoru strukturalnego</a>. Z powodu znacznego stopnia złożoności cząsteczek organicznych konieczne było opracowanie uniwersalnej konwencji zapisu wzorów cząsteczek. Obecnie panuje tendencja do przedstawiania szkieletów węglowych pod postacią kresek, symbolami oznacza się jedynie atomy inne niż węgla i wodoru oraz grupy funkcyjne. W systemie tym każdy koniec linii oznacza ponadto grupę metylową. </p><p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Ethanol-CRC-MW-trans-3D-balls.png" class="mw-file-description" title="Etanol"><img alt="Etanol" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Ethanol-CRC-MW-trans-3D-balls.png/130px-Ethanol-CRC-MW-trans-3D-balls.png" decoding="async" width="130" height="94" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Ethanol-CRC-MW-trans-3D-balls.png/195px-Ethanol-CRC-MW-trans-3D-balls.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Ethanol-CRC-MW-trans-3D-balls.png/260px-Ethanol-CRC-MW-trans-3D-balls.png 2x" data-file-width="1100" data-file-height="799" /></a></span> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Ethanol-structure.svg" class="mw-file-description" title="Etanol"><img alt="Etanol" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Ethanol-structure.svg/170px-Ethanol-structure.svg.png" decoding="async" width="170" height="104" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Ethanol-structure.svg/255px-Ethanol-structure.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Ethanol-structure.svg/340px-Ethanol-structure.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="313" /></a></span> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Ethanol-2D-skeletal.svg" class="mw-file-description" title="Etanol"><img alt="Etanol" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Ethanol-2D-skeletal.svg/130px-Ethanol-2D-skeletal.svg.png" decoding="async" width="130" height="50" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Ethanol-2D-skeletal.svg/195px-Ethanol-2D-skeletal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Ethanol-2D-skeletal.svg/260px-Ethanol-2D-skeletal.svg.png 2x" data-file-width="1034" data-file-height="397" /></a></span> </p><p>Główną wadą systemu bazującego na strukturze są problemy ze słownym opisem tych wzorów. Dlatego też zaistniała potrzeba opracowania uniwersalnej nomenklatury, pozwalającej na nazwanie każdego hipotetycznego związku organicznego, niezależnie od stopnie skomplikowania jego cząsteczki. Historycznie pierwszym systemem nazewnictwa była Nomenklatura Genewska powstała po serii spotkań chemików organicznych w 1892 roku </p><p>Ponieważ w pierwszej połowie XX wieku znacznie wzrosła różnorodność otrzymywanych substancji to uświadomiono sobie, że konieczna jest modyfikacja systemu nazewnictwa. Zadania tego podjęła się Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej <a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowa_Unia_Chemii_Czystej_i_Stosowanej" title="Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej">IUPAC</a>. Z powodu różnorodności związków organicznych (zwłaszcza produktów naturalnych) w ramach IUPAC powołano specjalną jednostkę nazwaną <a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowa_Unia_Biochemii_i_Biologii_Molekularnej" title="Międzynarodowa Unia Biochemii i Biologii Molekularnej">Międzynarodową Unią Biochemii i Biologii Molekularnej</a>, IUBMB w celu zajęcia się tym problemem. W połowie XX wieku IUPAC zaczęła rekomendować bardziej uproszczone nazewnictwo. W 1951 cykliczna struktura benzenu została zaklasyfikowana jako <a href="/wiki/Cyklofany" title="Cyklofany">cyklofan</a>. Następne zalecenia rozszerzyły ten trend w kierunku innych złożonych systemów cyklicznych (także dla <a href="/wiki/Zwi%C4%85zki_heterocykliczne" title="Związki heterocykliczne">związków heterocyklicznych</a> by nazywać takie połączenia <i>fanami</i> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Węglowodory_i_grupy_funkcyjne"><span id="W.C4.99glowodory_i_grupy_funkcyjne"></span>Węglowodory i grupy funkcyjne</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Węglowodory i grupy funkcyjne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Węglowodory i grupy funkcyjne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Acetic_acid_atoms.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Acetic_acid_atoms.svg/220px-Acetic_acid_atoms.svg.png" decoding="async" width="220" height="163" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Acetic_acid_atoms.svg/330px-Acetic_acid_atoms.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Acetic_acid_atoms.svg/440px-Acetic_acid_atoms.svg.png 2x" data-file-width="946" data-file-height="700" /></a><figcaption>Rodzina <a href="/wiki/Kwasy_karboksylowe" title="Kwasy karboksylowe">kwasów karboksylowych</a> posiada <a href="/wiki/Grupa_karboksylowa" title="Grupa karboksylowa">grupę karboksylową</a> (-COOH). Przedstawiony na rysunku <a href="/wiki/Kwas_octowy" title="Kwas octowy">Kwas octowy</a> jest tylko przykładem.</figcaption></figure> <p>Klasyfikacja związków organicznych zaczyna się od węglowodorów ponieważ są one najprostszymi związkami organicznymi. Inne związki organiczne charakteryzują się obecnością przynajmniej jednej grupy funkcyjnej, które determinują właściwości fizykochemiczne związku organicznego. Klasa związków posiadająca daną grupę funkcyjną charakteryzuje się podobnymi właściwościami takimi jak: rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach, <a href="/wiki/Skala_pH" title="Skala pH">kwasowość</a>, reaktywność chemiczna, odporność na <a href="/wiki/Utlenienie" class="mw-redirect" title="Utlenienie">utlenianie</a> itp. </p><p>Niektóre pierwiastki stanowiące elementy grup funkcyjnych takie jak <a href="/wiki/Fluorowce" title="Fluorowce">fluorowce</a>, <a href="/wiki/Siarka" title="Siarka">S</a> czy <a href="/wiki/Tlen" title="Tlen">O</a> mogą same pełnić rolę grupy funkcyjnej ponieważ w znaczący sposób modyfikują właściwości związku, który je zawiera (w porównaniu do węglowodoru o analogicznym szkielecie węglowym) ponadto ich specyficzny efekt jest powtarzalny i umożliwia on zaklasyfikowanie związków posiadających taką grupę funkcyjną do określonej klasy. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Związki_alifatyczne"><span id="Zwi.C4.85zki_alifatyczne"></span>Związki alifatyczne</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Związki alifatyczne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Związki alifatyczne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W ogólności związek alifatyczny charakteryzuje się obecnością jedynie łańcuchów węglowych w swojej strukturze, a brakiem ugrupowań o charakterze pierścieni. </p><p>Węglowodory alifatyczne są podzielone na trzy podstawowe grupy <a href="/wiki/Szereg_homologiczny" title="Szereg homologiczny">szeregów homologicznych</a>, nawiązujące do stopnia nasycenia wiązań pomiędzy atomami węgla: </p> <ul><li><a href="/wiki/Alkany" title="Alkany">alkany</a>, nazywane także <i>parafinami</i> (jest to nazwa historyczna, obecnie rzadko stosowana), nie posiadają w swojej strukturze żadnych wiązań podwójnych ani potrójnych</li> <li><a href="/wiki/Alkeny" title="Alkeny">alkeny</a> posiadają przynajmniej jedno wiązanie podwójne</li> <li><a href="/wiki/Alkiny" title="Alkiny">alkiny</a> posiadają co najmniej jedno wiązanie potrójne</li></ul> <p>Zarówno alkeny jak i alkiny mogą posiadać kilka wiązań wielokrotnych, ponadto w jednej cząsteczce węglowodoru mogą znajdować się zarówno wiązanie podwójne jak i potrójne. Związki posiadające grupy funkcyjne są klasyfikowane raczej w oparciu o występowanie w nich grup funkcyjnych, niż obecność wiązań wielokrotnych. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Związki_alicykliczne_i_aromatyczne"><span id="Zwi.C4.85zki_alicykliczne_i_aromatyczne"></span>Związki alicykliczne i aromatyczne</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Związki alicykliczne i aromatyczne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Związki alicykliczne i aromatyczne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Związki cykliczne dzielą się na związki acykliczne oraz <a href="/wiki/Aromatyczno%C5%9B%C4%87" title="Aromatyczność">związki aromatyczne</a>, węglowodory aromatyczne nazywane są <a href="/wiki/W%C4%99glowodory_aromatyczne" title="Węglowodory aromatyczne">arenami</a> i z uwagi na obecność <a href="/wiki/Rezonans_chemiczny" title="Rezonans chemiczny">zdelokalizowanej</a> chmury <a href="/wiki/Elektron" title="Elektron">elektronów</a> π posiadają inne właściwości. Układ aromatyczny jest znacznie bardziej stabilny, niż wynikałoby to z obecności w nim określonej ilości wiązań podwójnych. Wiązania te są jednak ze sobą skoniungowane, co prowadzi do dodatkowej stabilizacji układu, czego miernikiem jest mniejsza obserwowalna <a href="/wiki/Entalpia_spalania" class="mw-redirect" title="Entalpia spalania">entalpia spalania</a> niż obliczona teoretycznie dla niearomatycznego cyklicznego polialkenu. </p><p>Podobnie jak w przypadku związków alifatycznych, alicykliczne pierścienie węglowe mogą być nasycone lub nienasycone. Węglowodory alicykliczne posiadające jedynie pojedyncze wiązania C-C nazywane są <a href="/wiki/Cykloalkany" title="Cykloalkany">cykloalkanami</a>, których najprostszym przedstawicielem jest <a href="/wiki/Cyklopropan" title="Cyklopropan">cyklopropan</a>. Natomiast <a href="/wiki/Cykloalkeny" title="Cykloalkeny">cykloalkeny</a> i <a href="/w/index.php?title=Cykloalkin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cykloalkin (strona nie istnieje)">cykloalkiny</a> posiadają odpowiednio wiązania podwójne i potrójne. Z powodów geometrycznych najbardziej stabilne są pierścienie zbudowane z sześciu atomów węgla (najmniejsze naprężenia dla wiązań w cząsteczce), układy złożone z pięciu atomów węgla także są stabilne. Pierścienie złożone z innej liczby atomów węgla są znacznie rzadziej spotykane. </p><p>Węglowodory aromatyczne posiadają układ zdelokalizowanych wiązań podwójnych w obrębie pierścienia węglowego. Najprostszym związkiem aromatycznym jest <a href="/wiki/Benzen" title="Benzen">benzen</a>, którego sześcioczłonowy pierścień aromatyczny stanowi element wielu cząsteczek organicznych. Dla "klasycznych" związków cyklicznych kryterium aromatyczności jest występowanie 4n + 2 zdelokalizowanych elektronów π, gdzie n jest liczbą naturalną. Z kolei obecność 4n elektronów π prowadzi do wzrostu niestabilności struktury. Takie układy nazywane są <a href="/w/index.php?title=Antyaromatyczno%C5%9B%C4%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antyaromatyczność (strona nie istnieje)">antyaromatycznymi</a>. </p> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Benzene_Orbitals.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Benzene_Orbitals.svg/200px-Benzene_Orbitals.svg.png" decoding="async" width="200" height="107" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Benzene_Orbitals.svg/300px-Benzene_Orbitals.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Benzene_Orbitals.svg/400px-Benzene_Orbitals.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="400" /></a><figcaption>Zdelokalizowane elektrony π tworzą chmurę elektronową wewnątrz cząsteczki <a href="/wiki/Benzen" title="Benzen">benzenu</a>.</figcaption></figure> <p>Wprowadzenie heteroatomów do pierścienia węglowego prowadzi do znacznych zmian w jego własnościach. Związki posiadające tego rodzaju pierścienie nazywane są <a href="/wiki/Zwi%C4%85zki_heterocykliczne" title="Związki heterocykliczne">związkami heterocyklicznymi</a>. Do prostych aromatycznych związków heterocyklicznych można zaliczyć <a href="/wiki/Piran_(zwi%C4%85zek_chemiczny)" title="Piran (związek chemiczny)">piran</a>, <a href="/wiki/Furan" title="Furan">furan</a>, <a href="/wiki/Tiofen" title="Tiofen">tiofen</a> oraz <a href="/wiki/Pirydyna" title="Pirydyna">pirydynę</a> natomiast <a href="/wiki/Piperydyna" title="Piperydyna">piperydyna</a> oraz <a href="/wiki/Tetrahydrofuran" title="Tetrahydrofuran">tetrahydrofuran</a> stanowią przykłady związków alicyklicznych. Najczęściej spotykanymi heteroatomami są azot, tlen oraz siarka, do rzadziej spotykanych można zaliczyć <a href="/wiki/Krzem" title="Krzem">krzem</a> oraz <a href="/wiki/Fosfor" title="Fosfor">fosfor</a>. </p><p>Pierścienie węglowe mogą się łączyć ze sobą, prowadząc do powstania <a href="/wiki/Zwi%C4%85zki_policykliczne" title="Związki policykliczne">związków policyklicznych</a>. Układy takie często spotykane są w organizmach żywych. Do istotnych związków policyklicznych o znaczeniu biologicznym można zaliczyć oparte na szkielecie <a href="/wiki/Puryna" title="Puryna">purynowym</a> zasady azotowe budujące <a href="/wiki/Nukleotydy" title="Nukleotydy">nukleotydy</a> oraz wiele <a href="/wiki/Terpenoidy" title="Terpenoidy">terpenoidów</a>. Pierścienie mogą też wiązać się ze sobą wspólnym atomem węgla, co prowadzi do formowania się <a href="/wiki/Spirany" title="Spirany">spiranów</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Polimery">Polimery</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Polimery" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Polimery"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Z punktu widzenia chemii organicznej najważniejszą cechą atomów węgla jest zdolność do <a href="/wiki/Katenacja" title="Katenacja">katenacji</a>, czyli tworzenia połączeń pomiędzy atomami tego samego pierwiastka. Ponadto bardzo wiele związków organicznych może w odpowiednich warunkach łączyć się ze sobą, tworząc ogromne makromolekuły o prostym lub rozgałęzionym łańcuchu. Proces formowania się łańcucha polimeru nazywany jest <a href="/wiki/Polimeryzacja" title="Polimeryzacja">polimeryzacją</a>, natomiast mianem <a href="/wiki/Monomery" title="Monomery">monomeru</a> określana jest najmniejsza powtarzalna jednostka występująca w łańcuchu polimeru. Istnieją dwie główne klasy polimerów organicznych: <a href="/wiki/Tworzywa_sztuczne" title="Tworzywa sztuczne">plastiki</a>, nazywane też polimerami przemysłowymi, oraz <a href="/wiki/Biopolimery" title="Biopolimery">biopolimery</a>, do których zaliczają się przede wszystkim <a href="/wiki/Bia%C5%82ka" title="Białka">białka</a>, <a href="/wiki/Kwasy_nukleinowe" title="Kwasy nukleinowe">kwasy nukleinowe</a> oraz <a href="/wiki/Polisacharydy" title="Polisacharydy">polisacharydy</a><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup> </p> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Poly(difluorophosphazene)-chain-from-xtal-1972-3D-balls.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Poly%28difluorophosphazene%29-chain-from-xtal-1972-3D-balls.png/600px-Poly%28difluorophosphazene%29-chain-from-xtal-1972-3D-balls.png" decoding="async" width="600" height="106" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Poly%28difluorophosphazene%29-chain-from-xtal-1972-3D-balls.png/900px-Poly%28difluorophosphazene%29-chain-from-xtal-1972-3D-balls.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Poly%28difluorophosphazene%29-chain-from-xtal-1972-3D-balls.png/1200px-Poly%28difluorophosphazene%29-chain-from-xtal-1972-3D-balls.png 2x" data-file-width="2100" data-file-height="370" /></a><figcaption> Reprezentacja łańcucha poli(difluorofosfazanu) oparta na badaniach kryształu polimeru</figcaption></figure> <p>Od czasu wynalezienia <a href="/wiki/Bakelit" title="Bakelit">bakelitu</a>, który był pierwszym syntetycznym polimerem, otrzymano bardzo wiele tworzyw sztucznych o bardzo różnych właściwościach. Do odgrywających największą rolę polimerów można zaliczyć <a href="/wiki/Polietylen" title="Polietylen">polietylen</a>, <a href="/wiki/Polipropylen" title="Polipropylen">polipropylen</a>, <a href="/wiki/Nylon" title="Nylon">nylon</a>, <a href="/wiki/Teflon" class="mw-redirect" title="Teflon">teflon</a>, <a href="/wiki/Polistyren" title="Polistyren">polistyren</a>, <a href="/wiki/Poli(chlorek_winylu)" title="Poli(chlorek winylu)">polichlorek winylu</a> oraz syntetyczne <a href="/wiki/Guma" title="Guma">gumy</a> i <a href="/wiki/Silikony" title="Silikony">silikony</a>. </p><p>Poprzez dobór odpowiednich warunków polimeryzacji można otrzymać polimery tego samego związku charakteryzujące się różną budową łańcucha. Najczęściej modyfikowane parametry to <a href="/wiki/Stopie%C5%84_polimeryzacji" title="Stopień polimeryzacji">długość łańcucha</a>, stopień rozgałęzienia oraz <a href="/wiki/Taktyczno%C5%9B%C4%87_polimer%C3%B3w" title="Taktyczność polimerów">taktyczność</a><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6">[6]</a></sup>. Jeżeli do syntezy zostanie wykorzystany jeden związek, to powstały polimer będzie <a href="/w/index.php?title=Homopolimer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Homopolimer (strona nie istnieje)">homopolimerem</a>. Jeżeli zostaną użyte dwa związki, to produktem będzie <a href="/wiki/Kopolimery" title="Kopolimery">kopolimer</a>. Poprzez regulację ilości drugiego składnika można regulować istotne właściwości polimeru, takie jak twardość, <a href="/wiki/G%C4%99sto%C5%9B%C4%87" title="Gęstość">gęstość</a> oraz wytrzymałość mechaniczna. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Związki_naturalne"><span id="Zwi.C4.85zki_naturalne"></span>Związki naturalne</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Związki naturalne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Związki naturalne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Maitotoxin_2D_structure.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Maitotoxin_2D_structure.svg/400px-Maitotoxin_2D_structure.svg.png" decoding="async" width="400" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Maitotoxin_2D_structure.svg/600px-Maitotoxin_2D_structure.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Maitotoxin_2D_structure.svg/800px-Maitotoxin_2D_structure.svg.png 2x" data-file-width="822" data-file-height="295" /></a><figcaption><a href="/wiki/Maitotoksyna" title="Maitotoksyna">Maitotoksyna</a>, będąca jednym z najbardziej skomplikowanych naturalnych związków organicznych</figcaption></figure> <p>Istnieje wiele klas związków naturalnych i biopolimerów, z których większość ma kluczowe znaczenie dla istnienia znanego nam <a href="/wiki/%C5%BBycie" title="Życie">życia</a> opartego na związkach węgla. Jak wspomniano wyżej trzy podstawowe klasy biopolimerów to <a href="/wiki/Bia%C5%82ka" title="Białka">białka</a>, <a href="/wiki/Kwasy_nukleinowe" title="Kwasy nukleinowe">kwasy nukleinowe</a> oraz <a href="/wiki/Polisacharydy" title="Polisacharydy">polisacharydy</a>. Do podstawowych typów związków małocząsteczkowych występujących w żywych organizmach zalicza się:<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7">[7]</a></sup> </p> <ul><li><a href="/wiki/Aminokwasy" title="Aminokwasy">Aminokwasy</a> stanowiące bloki budulcowe dla białek. Poza 20 podstawowymi aminokwasami białkowymi istnieje ponad 100 aminokwasów nie występujących w białkach. Pełnią one różnorodną funkcję w organizmach – działają jako cząsteczki sygnałowe, stanowią intermediaty występujące w procesach metabolicznych lub biorą udział w procesach <a href="/wiki/Reakcja_redoks" title="Reakcja redoks">redoks</a>.</li> <li><a href="/wiki/W%C4%99glowodany" title="Węglowodany">Cukry</a>, nazywane także węglowodanami pełniące głównie funkcje budulcowe (pod postacią takich polisacharydów jak <a href="/wiki/Celuloza" title="Celuloza">celuloza</a> i <a href="/wiki/Chityna" title="Chityna">chityna</a> oraz energetyczne (stanowią podstawowy substrat w procesie <a href="/wiki/Glikoliza" title="Glikoliza">glikolizy</a>).</li> <li><a href="/wiki/Lipidy" title="Lipidy">Lipidy</a> będące zróżnicowaną grupą związków stanowiących, w przypadku wielu organizmów materiał zapasowy. Ponadto <a href="/wiki/Fosfolipidy" title="Fosfolipidy">fosfolipidy</a> stanowią podstawowy budulec <a href="/wiki/B%C5%82ona_kom%C3%B3rkowa" title="Błona komórkowa">błony komórkowej</a>.</li> <li><a href="/wiki/Regu%C5%82a_izoprenowa" title="Reguła izoprenowa">Izoprenoidy</a> stanowią grupę związków wywodzących się od wspólnego związku, <a href="/w/index.php?title=Fosforan_izopentylu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fosforan izopentylu (strona nie istnieje)">fosforanu izopentylu</a>. W organizmach <a href="/wiki/Zwierz%C4%99ta" title="Zwierzęta">zwierzęcych</a> największą rolę spełniają pochodne <a href="/wiki/Cholesterol" title="Cholesterol">cholesterol</a> występujący w błonie komórkowej i jego pochodne odgrywające rolę <a href="/wiki/Hormony_zwierz%C4%99ce" title="Hormony zwierzęce">hormonów</a>. W organizmach <a href="/wiki/Ro%C5%9Bliny" title="Rośliny">roślinnych</a> występuje bardzo wiele izoprenoidów o różnorodnych funkcjach</li></ul> <p>Poza tymi głównymi klasami związków naturalnych w przyrodzie występuje wiele innych związków organicznych, których rola często nie jest dobrze poznana. Do istotnej dla ludzi grupy należą <a href="/wiki/Alkaloidy" title="Alkaloidy">alkaloidy</a>, często wykorzystywane w <a href="/wiki/Medycyna" title="Medycyna">medycynie</a> oraz do produkcji <a href="/wiki/U%C5%BCywka" title="Używka">używek</a> i <a href="/wiki/Narkotyk" title="Narkotyk">narkotyków</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Reakcje_związków_organicznych"><span id="Reakcje_zwi.C4.85zk.C3.B3w_organicznych"></span>Reakcje związków organicznych</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Reakcje związków organicznych" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Reakcje związków organicznych"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Różnorodność reakcji chemicznych, jakim mogą podlegać związki organiczne, jest zależna od ilości grup funkcyjnych jakie one posiadają. Przykładowo <a href="/wiki/Alkany" title="Alkany">alkany</a> są znacznie mniej reaktywne niż związki zawierające <a href="/wiki/Grupa_karbonylowa" title="Grupa karbonylowa">grupę karbonylową</a>. Z powodu różnorodnej struktury i obecności wielu grup funkcyjnych przebieg reakcji i stojący za tym mechanizm jest z reguły bardziej złożony niż w przypadku reakcji związków nieorganicznych. </p><p>Do wyjaśnienia mechanizmu dowolnej reakcji organicznej należy rozważyć kilka głównych czynników mających wpływ na reaktywność i stereochemię: </p> <ul><li><a href="/wiki/Powinowactwo_elektronowe" title="Powinowactwo elektronowe">powinowactwo elektronowe</a></li> <li>siłę wiązań</li> <li>zawadę steryczną</li> <li>efekty stereoelektronowe</li> <li>wiązania wodorowe</li> <li>efekty rozpuszczalnikowe</li></ul> <p>Ponadto kluczowe znaczenie ma wykrycie i ustalenie struktury reaktywnych intermediatów takich jak <a href="/wiki/Karbokation" title="Karbokation">karbokationy</a>, <a href="/w/index.php?title=Karbonanion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Karbonanion (strona nie istnieje)">karboaniony</a> czy <a href="/wiki/Karbeny_(rodniki)" title="Karbeny (rodniki)">karbeny</a>. Z powodu krótkiego czasu życia badania nad tymi indywiduami są utrudnione. Dopiero wykorzystanie takich technik jak <a href="/wiki/Femtochemia" title="Femtochemia">femtosekundowa spektroskopia laserowa</a> pozwoliło na dokładniejsze zrozumienie procesów związanych z rozpadaniem i tworzeniem się nowych wiązań w czasie reakcji chemicznej. </p><p>Ponieważ reakcje organiczne mają złożony przebieg, to zwykle obok głównej reakcji zachodzi też jedna lub więcej reakcji ubocznych. W niektórych przypadkach zachodzenie tych reakcji może naprowadzić badaczy na trop mechanizmu danej reakcji, jednak w większości przypadków reakcje uboczne uznawane są za procesy szkodliwe, ponieważ obniżają one wydajność powstawania właściwego produktu. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Wyznaczanie_struktury_związków_organicznych"><span id="Wyznaczanie_struktury_zwi.C4.85zk.C3.B3w_organicznych"></span>Wyznaczanie struktury związków organicznych</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Wyznaczanie struktury związków organicznych" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wyznaczanie struktury związków organicznych"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Cafe%C3%AFne.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Cafe%C3%AFne.png/360px-Cafe%C3%AFne.png" decoding="async" width="360" height="235" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Cafe%C3%AFne.png/540px-Cafe%C3%AFne.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Cafe%C3%AFne.png/720px-Cafe%C3%AFne.png 2x" data-file-width="795" data-file-height="518" /></a><figcaption>Różne reprezentacje cząsteczki <a href="/wiki/Kofeina" title="Kofeina">kofeiny</a></figcaption></figure> <p>Z reguły cząsteczki organiczne mają skomplikowaną budowę, której nie można wyznaczyć jedynie na podstawie wzoru sumarycznego danego związku. Mimo tego, posiadając znany wzór sumaryczny można, poprzez porównanie ilości atomów wodoru i węgla wyznaczyć sumaryczną ilość nienasyconych wiązań w cząsteczce. Opierając się o te informacje nie można jednak ustalić, czy są to wiązania podwójne czy potrójne, ani wyznaczyć ich położenia w cząsteczce. Ponadto im bardziej złożona jest substancja, która jest przedmiotem badań, tym większa jest liczba potencjalnych izomerów konstytucyjnych, a także <a href="/w/index.php?title=Stereoizomeria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stereoizomeria (strona nie istnieje)">stereoizomerów</a>. </p><p>Związki organiczne często tworzą mieszaniny. Wykorzystując różne temperatury wrzenia składników mieszaniny oraz różnice w rozpuszczalności w różnych rozpuszczalnikach można przy użyciu prostych technik takich jak <a href="/wiki/Destylacja" title="Destylacja">destylacja</a>, <a href="/wiki/Ekstrakcja" title="Ekstrakcja">ekstrakcja</a> oraz <a href="/wiki/Krystalizacja" title="Krystalizacja">krystalizacja</a>, w łatwy sposób rozdzielić proste mieszaniny. Do rozdziału mieszanin związków o podobnych właściwościach fizykochemicznych należy wykorzystać bardziej skomplikowane metody, takie jak destylacja frakcyjna, <a href="/wiki/Chromatografia" title="Chromatografia">chromatografia</a> oraz <a href="/wiki/Elektroforeza" title="Elektroforeza">techniki elektroforetyczne</a>. </p><p>Po rozdziale mieszaniny można przystąpić do identyfikacji poszczególnych składników. W chwili obecnej istnieje wiele technik umożliwiających ustalenie struktury związku organicznego. Poniżej zostaną zaprezentowane metody o największym znaczeniu we współczesnej chemii organicznej. </p> <ul><li><a href="/wiki/Rentgenografia_strukturalna" title="Rentgenografia strukturalna">Krystalografia rentgenowska</a> stanowi obecnie najdokładniejszą metodę wyznaczania struktury przestrzennej związków organicznych. Jedynym ograniczeniem w jej zastosowaniu jest konieczność otrzymania dobrze wykształconego <a href="/wiki/Cia%C5%82o_krystaliczne" title="Ciało krystaliczne">kryształu</a> badanego związku. W przypadku niektórych związków, takich jak <a href="/wiki/Nukleotydy" title="Nukleotydy">nukleotydy</a> lub <a href="/wiki/Bia%C5%82ka" title="Białka">białka</a>, otrzymanie kryształów jest bardzo trudne i czasochłonne, co ogranicza zastosowanie tej techniki. Jednak, mimo trudności z krystalizacją białek, krystalografia rentgenowska znajduje duże znaczenie w <a href="/wiki/Biologia_strukturalna" title="Biologia strukturalna">biologii strukturalnej</a> do otrzymywania dokładnych struktur białek i <a href="/wiki/Kwasy_nukleinowe" title="Kwasy nukleinowe">kwasów nukleinowych</a>. W chemii organicznej krystalografia ma decydujące znaczenie w badaniach strukturalnych <a href="/wiki/Zwi%C4%85zki_metaloorganiczne" title="Związki metaloorganiczne">związków metaloorganicznych</a>.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/Analiza_elementarna" title="Analiza elementarna">Analiza elementarna</a> to metoda badawcza, w której próbka związku jest precyzyjnie ważona, a następnie ulega spaleniu. Na podstawie analizy pozostałości po spaleniu można wyznaczyć jakie pierwiastki wchodzą w skład badanego związku oraz jakie są zależności stechiometryczne pomiędzy nimi. Obecnie metoda ma ta znaczenie marginalne, głównie z uwagi na bardzo szybki rozwój spektrometrii mas (patrz poniżej).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/Spektrometria_mas" title="Spektrometria mas">Spektrometria mas</a> stanowi najdokładniejszą metodę wyznaczania mas związków chemicznych. Metoda ta polega na <a href="/wiki/Jonizacja" title="Jonizacja">jonizacji</a> próbki zawierającej pojedynczą substancję lub ich mieszaninę, a następnie pomiarze masy powstałych jonów. Poprzez bardzo precyzyjne wyznaczenie masy cząsteczki oraz wykorzystanie dodatkowych informacji możliwych do uzyskania za pomocą tej techniki (wzory fragmentacji jonów) można wyznaczyć wzór sumaryczny badanego związku, a także uzyskać pewne informacje na temat jego struktury.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/Spektroskopia" title="Spektroskopia">Techniki spektroskopowe</a> stanowią bardzo uniwersalne narzędzie do identyfikacji związków organicznych. Podstawową ideą spektroskopii jest wykorzystanie oddziaływań <a href="/wiki/Promieniowanie_elektromagnetyczne" title="Promieniowanie elektromagnetyczne">fal elektromagnetycznych</a> z cząsteczkami związków chemicznych do uzyskania informacji na temat budowy tych molekuł. Obecnie mają one największe zastosowanie spośród wszystkich stosowanych w chemii organicznej metod fizykochemicznych. Istnieje wiele typów metod spektroskopowych, z których w chemii organicznej największe zastosowanie mają<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8">[8]</a></sup>: <ul><li><a href="/wiki/Spektroskopia_NMR" class="mw-redirect" title="Spektroskopia NMR">Spektroskopia NMR</a> obecnie odgrywa ona dominującą rolę w identyfikacji związków organicznych. W ramach NMR istnieje bardzo wiele technik, których umiejętne użycie pozwala na wyznaczenie wzoru strukturalnego zasadniczo każdego związku małocząsteczkowego. Ponadto pozwala ona na badanie mechanizmów reakcji chemicznych, wyznaczanie składu mieszanin, a także ustalanie budowy przestrzennej białek i kwasów nukleinowych.</li> <li><a href="/wiki/Spektroskopia_IR" class="mw-redirect" title="Spektroskopia IR">Spektroskopia w podczerwieni</a> technika ta pozwala na wykrycie podstawowych grup funkcyjnych w cząsteczce, a także badanie <a href="/wiki/Wi%C4%85zanie_wodorowe" title="Wiązanie wodorowe">wiązań wodorowych</a> oraz ustalanie składu mieszanin organicznych.</li> <li><a href="/wiki/Spektroskopia_Ramana" title="Spektroskopia Ramana">Spektroskopia Ramana</a>, podobnie jak spektroskopia w podczerwieni, pozwala na wykrywanie grup funkcyjnych w związkach organicznych, znajduje ona także liczne zastosowania w badaniach związków <a href="/wiki/Adsorpcja" title="Adsorpcja">zaadsorbowanych</a> na powierzchniach.</li> <li><a href="/wiki/Spektroskopia_UV-VIS" title="Spektroskopia UV-VIS">Spektroskopia UV-VIS</a> stosowana jest głównie do ustalania stężeń związków w roztworach, a także badań przejść elektronowych. Ten rodzaj spektroskopii nie odgrywa dużego znaczenia w bezpośredniej identyfikacji związków organicznych.</li> <li><a href="/wiki/Dichroizm_ko%C5%82owy" title="Dichroizm kołowy">Dichroizm kołowy</a> to najczęściej stosowana obecnie metoda chiralooptyczna znajdująca zastosowanie w badaniach związków czynnych optycznie.</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Syntetyczna_chemia_organiczna">Syntetyczna chemia organiczna</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Syntetyczna chemia organiczna" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Syntetyczna chemia organiczna"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Retrosynthetic_analysis_of_phenylacetic_acid.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Retrosynthetic_analysis_of_phenylacetic_acid.svg/240px-Retrosynthetic_analysis_of_phenylacetic_acid.svg.png" decoding="async" width="240" height="118" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Retrosynthetic_analysis_of_phenylacetic_acid.svg/360px-Retrosynthetic_analysis_of_phenylacetic_acid.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Retrosynthetic_analysis_of_phenylacetic_acid.svg/480px-Retrosynthetic_analysis_of_phenylacetic_acid.svg.png 2x" data-file-width="904" data-file-height="443" /></a><figcaption>Przykład analizy retrosyntetycznej prostego związku chemicznego</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Corey_oseltamivir_synthesis.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Corey_oseltamivir_synthesis.png/240px-Corey_oseltamivir_synthesis.png" decoding="async" width="240" height="171" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Corey_oseltamivir_synthesis.png/360px-Corey_oseltamivir_synthesis.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Corey_oseltamivir_synthesis.png/480px-Corey_oseltamivir_synthesis.png 2x" data-file-width="1043" data-file-height="745" /></a><figcaption>Synteza <a href="/wiki/Oseltamiwir" title="Oseltamiwir">oseltamiviru</a> (Tamiflu) zaprojektowana przez <a href="/wiki/Elias_James_Corey" class="mw-redirect" title="Elias James Corey">E. J. Coreya</a>. Cała synteza składa się z 11 osobnych reakcji.</figcaption></figure> <p>Syntetyczna chemia organiczna, nazywana często po prostu syntezą organiczną, stanowi <a href="/wiki/Nauki_stosowane" title="Nauki stosowane">naukę stosowaną</a> zajmującą się projektowaniem i prowadzeniem syntez złożonych cząsteczek organicznych. </p><p>W większości przypadków zaprojektowanie efektywnej syntezy nowego związku chemicznego stanowi duży problem z uwagi na ogromną liczbę możliwych dróg prowadzących od substratów do cząsteczki docelowej. Nie zawsze możliwe jest ustalenie jednej optymalnej strategii syntezy, ponadto w wielu przypadkach nie można przewidzieć czy w danych warunkach określona reakcja będzie zachodziła z dobrą wydajnością. Mimo tego istnieje kilka zasadniczych reguł, którymi należy się kierować przy projektowaniu syntezy, takich jak redukcja ilości kroków syntetycznych poprzez prowadzenie równoległej syntezy kilku bloków syntetycznych. W wielu przypadkach, zwłaszcza przy prowadzeniu syntez totalnych, istnieje konieczność zmodyfikowania lub opracowania nowych procedur syntetycznych. </p><p>Obecna <a href="/wiki/Metodologia" title="Metodologia">metodologia</a> projektowania syntez opiera się na koncepcji <a href="/wiki/Retrosynteza" title="Retrosynteza">analizy retrosyntetycznej</a> opracowania przez E. J. Coreya. Stanowi ona niejako odwrócenie klasycznej syntezy, ponieważ polega na rozbiciu cząsteczki docelowego związku na szereg mniejszych elementów nazywanych <a href="/wiki/Synton" title="Synton">syntonami</a>, które stanowią ekwiwalenty rzeczywistych produktów pośrednich występujących w danej syntezie. Poprzez stopniowe rozbijanie złożonych syntonów dochodzi się do etapu, w którym dalsze uproszczenie struktury nie jest już możliwe. Wtedy należy zamienić syntony na odpowiadające im rzeczywiste substraty. Dla cząsteczek o bardzo skomplikowanej budowie, takich jak <a href="/wiki/Paklitaksel" title="Paklitaksel">taksol</a>, ilość potencjalnych drzew retrosyntetycznych jest bardzo duża. W takim przypadku często wykorzystuje się odpowiednie <a href="/wiki/Program_komputerowy" title="Program komputerowy">programy komputerowe</a> przyśpieszające wybór efektywnej drogi syntezy. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Podstawowe_zagadnienia_chemii_organicznej">Podstawowe zagadnienia chemii organicznej</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Podstawowe zagadnienia chemii organicznej" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Podstawowe zagadnienia chemii organicznej"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Organiczne_grupy_funkcyjne" class="mw-redirect" title="Organiczne grupy funkcyjne">Organiczne grupy funkcyjne</a></li> <li><a href="/wiki/Mechanizmy_reakcji_chemicznych" title="Mechanizmy reakcji chemicznych">Mechanizmy reakcji chemicznych</a></li> <li><a href="/wiki/Stereochemia" title="Stereochemia">Stereochemia</a></li> <li><a href="/wiki/Synteza_organiczna" title="Synteza organiczna">Synteza organiczna</a> a zwłaszcza <a href="/wiki/Synteza_asymetryczna" title="Synteza asymetryczna">synteza asymetryczna</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Specjalistyczne_działy_chemii_organicznej"><span id="Specjalistyczne_dzia.C5.82y_chemii_organicznej"></span>Specjalistyczne działy chemii organicznej</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Specjalistyczne działy chemii organicznej" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Specjalistyczne działy chemii organicznej"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Biochemia" title="Biochemia">Biochemia</a></li> <li><a href="/wiki/Chemia_bioorganiczna" title="Chemia bioorganiczna">Chemia bioorganiczna</a></li> <li><a href="/wiki/Polimery" title="Polimery">Chemia polimerów</a></li> <li><a href="/wiki/Zwi%C4%85zki_metaloorganiczne" title="Związki metaloorganiczne">Chemia metaloorganiczna</a></li> <li><a href="/wiki/Chemia_supramolekularna" title="Chemia supramolekularna">Chemia supramolekularna</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&veaction=edit&section=16" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&action=edit&section=16" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Robert T. Morrison, Robert N. Boyd, and Robert K. Boyd, <i>Organic Chemistry</i>, 6th edition (Benjamin Cummings, 1992, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0136436692" title="Specjalna:Książki/0136436692">ISBN <span class="isbn">0-13-643669-2</span></a>)</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">John D. Roberts, Marjorie C. Caserio, <i>Basic Principles of Organic Chemistry</i>, (W.A. Benjamin,Inc., 1964)</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Richard F. and Sally J. Daley, <i>Organic Chemistry</i>, <a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.ochem4free.info">http://www.ochem4free.info</a></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">E. J. Corey, X-M. Cheng: <i>The Logic of Chemical Synthesis</i>. Wiley New York, 1995. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0471115940" title="Specjalna:Książki/0471115940">ISBN <span class="isbn">0-471-11594-0</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Logic+of+Chemical+Synthesis&rft.au=E.+J.+Corey%2C+X-M.+Cheng&rft.pub=Wiley++New+York&rft.isbn=0-471-11594-0"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">"industrial polymers, chemistry of." Encyclopædia Britannica. 2006</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Stevens, Malcolm P., <i>Wprowadzenie do chemii polimerów</i> tł. zbiorowe z ang. pod red. Mirosława Włodarczyka, Warszawa : Państ. Wydaw. Naukowe, 1983, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8301031107" title="Specjalna:Książki/8301031107">ISBN <span class="isbn">83-01-03110-7</span></a></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">A. Kołodziejczyk, Naturalne związki organiczne,Wydawnictwo Naukowe PWN 2006, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8301143169" title="Specjalna:Książki/8301143169">ISBN <span class="isbn">83-01-14316-9</span></a></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">W. Zieliński, A. Rajca (red.), Metody spektroskopowe i ich zastosowanie do identyfikacji związków organicznych, WNT, Warszawa, 2000</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&veaction=edit&section=17" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chemia_organiczna&action=edit&section=17" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/28px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="28" height="27" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/42px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/56px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 2x" data-file-width="122" data-file-height="117" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/chemia_organiczna" class="extiw" title="wikt:chemia organiczna"><strong>Zobacz hasło</strong> <em>chemia organiczna</em> w Wikisłowniku</a> </td></tr></tbody></table> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/21px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/31px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/42px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Organic_chemistry?uselang=pl"><strong>Zobacz multimedia</strong> związane z tematem: <em>Chemia organiczna</em></a> </td></tr></tbody></table> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/28px-Wikibooks-logo.svg.png" decoding="async" width="28" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/42px-Wikibooks-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/56px-Wikibooks-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="300" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;">Zobacz publikację<br /><b><a href="https://pl.wikibooks.org/wiki/Chemia_organiczna" class="extiw" title="b:Chemia organiczna">Chemia organiczna</a></b> w Wikibooks </td></tr></tbody></table> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/*/http://www.chem.uic.edu/web1/OCOL-II/WIN/HOME.HTM">Podręcznik "Organic Chemistry On Line"</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vmc.org.pl">"Vortal Młodego Chemika"</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20030207012938/http://www.chemorganiczna.com/">"Chemia Organiczna OnLine"</a></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070421013251/http://ocw.mit.edu/OcwWeb/Chemistry/5-12Spring-2005/CourseHome/index.htm">MIT OpenCourseWare: Organic Chemistry I</a>. ocw.mit.edu. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ocw.mit.edu/OcwWeb/Chemistry/5-12Spring-2005/CourseHome/index.htm">tego adresu</a> (2007-04-21)].</cite></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.haverford.edu/wintnerorganicchem">Wykłady z chemii organicznej</a></li> <li><i><a href="/wiki/Journal_of_Organic_Chemistry" title="Journal of Organic Chemistry">Journal of Organic Chemistry</a></i> (wymagana subskrypcja) (<a rel="nofollow" class="external text" href="http://pubs.acs.org/journals/joceah/index.html">Spis treści</a>)</li> <li><i><a href="/wiki/Organic_Letters" title="Organic Letters">Organic Letters</a></i> (<a rel="nofollow" class="external text" href="http://pubs.acs.org/journals/orlef7/index.html">Spis treści</a>)</li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080124020652/http://www.thieme-connect.com/ejournals/toc/synlett">Synlett</a>. thieme-connect.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thieme-connect.com/ejournals/toc/synlett">tego adresu</a> (2008-01-24)].</cite></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090119144249/http://www.thieme-connect.com/ejournals/toc/synthesis">Synthesis</a>. thieme-connect.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thieme-connect.com/ejournals/toc/synthesis">tego adresu</a> (2009-01-19)].</cite></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.organic-chemistry.org">Organic Chemistry Portal</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ochem4free.info">zbiór tekstów poświęconych chemii organicznej</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20020903191710/http://www.cem.msu.edu/~reusch/VirtualText/intro1.htm#info">Podręcznik chemii organicznej</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.organicworldwide.net">Organic Chemistry Resources WorldWide – zbiór przydatnych linków</a></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090226150355/http://library.thinkquest.org/3659/orgchem/functionalgroups.html">Klasyfikacja związków organicznych i grup funkcyjnych</a>. library.thinkquest.org. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://library.thinkquest.org/3659/orgchem/functionalgroups.html">tego adresu</a> (2009-02-26)].</cite></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.organic.rogerfrost.com">Roger Frost's Organic Chemistry - różnorodne pomoce multimedialne</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/*/http://www.chemhelper.com">Organic chemistry help</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.organic-chemistry-tutor.com">Organic Chemistry Tutor</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.acdlabs.com/download/">Chemiczny Freeware na http://www.acdlabs.com</a></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100120013500/http://www.chemaxon.com/download.html">Chemiczny Freeware</a>. chemaxon.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.chemaxon.com/download.html">tego adresu</a> (2010-01-20)].</cite> oferowany przez <a href="/w/index.php?title=ChemAxon&action=edit&redlink=1" class="new" title="ChemAxon (strona nie istnieje)">ChemAxon</a>.</li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100123224428/http://www.aceorganicchem.com/resources.html">Organic chemistry help-Best of the Web 2008</a>. aceorganicchem.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aceorganicchem.com/resources.html">tego adresu</a> (2010-01-23)].</cite></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100616044718/http://www.orgcheminfo.8k.com/">Zbiór różnorodnych zasobów sieciowych poświęconych chemii organicznej</a>. orgcheminfo.8k.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.orgcheminfo.8k.com/">tego adresu</a> (2010-06-16)].</cite></li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74983602">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Dzia%C5%82y_chemii" title="Szablon:Działy chemii"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Dzia%C5%82y_chemii&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Działy chemii (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Dzia%C5%82y_chemii&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Nauki_chemiczne" title="Nauki chemiczne">Nauki chemiczne</a></div><div class="mw-collapsible-content"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">działy czyste</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Chemia_nieorganiczna" title="Chemia nieorganiczna">chemia nieorganiczna</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">chemia organiczna</a></li> <li><a href="/wiki/Chemia_analityczna" title="Chemia analityczna">chemia analityczna</a></li> <li><a href="/wiki/Chemia_koordynacyjna" title="Chemia koordynacyjna">chemia koordynacyjna</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chemia_polimer%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chemia polimerów (strona nie istnieje)">chemia polimerów</a></li> <li><a href="/wiki/Stereochemia" title="Stereochemia">stereochemia</a></li> <li><a href="/wiki/Fotochemia" title="Fotochemia">fotochemia</a></li> <li><a href="/wiki/Krystalochemia" title="Krystalochemia">krystalochemia</a></li> <li><a href="/wiki/Stechiometria" title="Stechiometria">stechiometria</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Chemia_fizyczna" title="Chemia fizyczna">chemia fizyczna</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Chemia_teoretyczna" title="Chemia teoretyczna">chemia teoretyczna</a></li> <li><a href="/wiki/Chemia_obliczeniowa" title="Chemia obliczeniowa">chemia obliczeniowa</a></li> <li><a href="/wiki/Informatyka_chemiczna" title="Informatyka chemiczna">informatyka chemiczna</a></li> <li><a href="/wiki/Chemia_kwantowa" title="Chemia kwantowa">chemia kwantowa</a></li> <li><a href="/wiki/Chemia_j%C4%85drowa" title="Chemia jądrowa">chemia jądrowa</a></li> <li><a href="/wiki/Radiochemia" title="Radiochemia">radiochemia</a></li> <li><a href="/wiki/Magnetochemia" title="Magnetochemia">magnetochemia</a></li> <li><a href="/wiki/Elektrochemia" title="Elektrochemia">elektrochemia</a> <ul><li><a href="/wiki/Bioelektrochemia" title="Bioelektrochemia">bioelektrochemia</a></li> <li><a href="/wiki/Elektrodyka" title="Elektrodyka">elektrodyka</a></li> <li><a href="/wiki/Jonika" title="Jonika">jonika</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Termodynamika_chemiczna" title="Termodynamika chemiczna">termodynamika chemiczna</a></li> <li><a href="/wiki/Termochemia" title="Termochemia">termochemia</a></li> <li><a href="/wiki/Fizykochemia_powierzchni" title="Fizykochemia powierzchni">fizykochemia powierzchni</a></li> <li><a href="/wiki/Fonochemia" title="Fonochemia">fonochemia</a></li> <li><a href="/wiki/Femtochemia" title="Femtochemia">femtochemia</a></li> <li><a href="/wiki/Kalorymetria" title="Kalorymetria">kalorymetria</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">inne działy<br /><a href="/wiki/Interdyscyplinarno%C5%9B%C4%87" title="Interdyscyplinarność">interdyscyplinarne</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Astrochemia" title="Astrochemia">astrochemia</a></li> <li><a href="/wiki/Chemometria" title="Chemometria">chemometria</a></li> <li><a href="/wiki/Kosmochemia" title="Kosmochemia">kosmochemia</a></li> <li><a href="/wiki/Geochemia" title="Geochemia">geochemia</a></li> <li><a href="/wiki/Przemys%C5%82_petrochemiczny" title="Przemysł petrochemiczny">petrochemia</a></li> <li><a href="/wiki/Karbochemia" title="Karbochemia">karbochemia</a></li> <li><a href="/wiki/Metalurgia" title="Metalurgia">metalurgia</a></li> <li><a href="/wiki/Hydrochemia" title="Hydrochemia">hydrochemia</a></li> <li><a href="/wiki/Biochemia" title="Biochemia">biochemia</a></li> <li><a href="/wiki/Biogeochemia" title="Biogeochemia">biogeochemia</a></li> <li><a href="/wiki/Agrochemia" title="Agrochemia">agrochemia</a></li> <li><a href="/wiki/Chemia_%C5%9Brodowiska" title="Chemia środowiska">chemia środowiska</a></li> <li><a href="/wiki/Technologia_chemiczna" title="Technologia chemiczna">technologia chemiczna</a></li> <li><a href="/wiki/Pirotechnika" title="Pirotechnika">pirotechnika</a></li> <li><a href="/wiki/Chemia_lek%C3%B3w" title="Chemia leków">chemia leków</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row">inne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Historia_chemii" title="Historia chemii">historia chemii</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description"><a href="/wiki/Nauki_chemiczne" title="Nauki chemiczne">nauki chemiczne</a></span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/sh85023022">sh85023022</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4043793-0">4043793-0</a></span></li><li><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Web_NDL_Authorities" class="extiw" title="de:Web NDL Authorities">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00574472">00574472</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11936102w">11936102w</a></span></li><li><a href="/wiki/Centralna_Biblioteka_Narodowa_we_Florencji" title="Centralna Biblioteka Narodowa we Florencji">BNCF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://thes.bncf.firenze.sbn.it/termine.php?id=18848">18848</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph115600">ph115600</a></span></li><li><a href="/wiki/Hiszpa%C5%84ska_Biblioteka_Narodowa" title="Hiszpańska Biblioteka Narodowa">BNE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX524888">XX524888</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007284918005171">987007284918005171</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_%C5%81otwy" title="Biblioteka Narodowa Łotwy">LNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000065564&P_CON_LNG=ENG">000065564</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/science/organic-chemistry">science/organic-chemistry</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/chimie-organique/">chimie-organique</a></span></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=organisk_kjemi">organisk_kjemi</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0154089.xml">0154089</a></span></li> <li><a href="/wiki/Den_Store_Danske_Encyklop%C3%A6di" title="Den Store Danske Encyklopædi">DSDE</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://lex.dk/&id=organisk_kemi">organisk_kemi</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Chemia_organiczna&oldid=73539738">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Chemia_organiczna&oldid=73539738</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategoria</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Chemia_organiczna" title="Kategoria:Chemia organiczna">Chemia organiczna</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryta kategoria: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_ksi%C4%85%C5%BCki_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania książki – brak numeru strony">Szablon cytowania książki – brak numeru strony</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 18 kwi 2024, 07:58.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Chemia_organiczna&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-mczds","wgBackendResponseTime":214,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.419","walltime":"0.538","ppvisitednodes":{"value":2846,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":27521,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":6257,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":10,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":4,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":13902,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":6,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 433.194 1 -total"," 38.20% 165.469 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 30.21% 130.851 1 Szablon:Działy_chemii"," 29.28% 126.847 1 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 14.28% 61.879 1 Szablon:Przypisy"," 11.12% 48.185 7 Szablon:Cytuj_stronę"," 4.96% 21.501 3 Szablon:ISBN"," 3.98% 17.230 1 Szablon:Wikisłownik"," 3.72% 16.097 3 Szablon:Projekt_siostrzany"," 3.43% 14.844 1 Szablon:Cytuj_książkę"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.262","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":2315227,"limit":52428800},"limitreport-logs":"required = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-8f644c877-vvtp7","timestamp":"20241106054508","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Chemia organiczna","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Chemia_organiczna","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11351","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11351","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2001-11-30T09:30:04Z","headline":"dziedzina chemii"}</script> </body> </html>