CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="az" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Budda — Vikipediya</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )azwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","yanvar","fevral","mart","aprel","may","iyun","iyul","avqust","sentyabr","oktyabr","noyabr","dekabr"],"wgRequestId":"0a5a1585-1366-4886-9141-49cbe08d4a31","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Budda","wgTitle":"Budda","wgCurRevisionId":7287934,"wgRevisionId":7287934,"wgArticleId":453018,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Buddizm"],"wgPageViewLanguage":"az","wgPageContentLanguage":"az","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Budda","wgRelevantArticleId":453018,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"az","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"az"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q7055","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.21"}; RLSTATE={"ext.gadget.common-site":"ready","ext.gadget.darkModeFixes":"ready","ext.gadget.logo":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.directLinkToCommons","ext.gadget.referenceTooltips","ext.gadget.sidebarRelated","ext.gadget.metaBox","ext.gadget.adminsStats","ext.gadget.EditToolbar","ext.gadget.EditToolbar-menu-page_elements","ext.gadget.EditToolbar_infobox_person","ext.gadget.EditToolbar_discussion","ext.gadget.EditToolbar_references","ext.gadget.markadmins","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=ext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=az&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=ext.gadget.common-site%2CdarkModeFixes%2Clogo&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.23"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Budda — Vikipediya"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//az.m.wikipedia.org/wiki/Budda"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Redaktə" href="/w/index.php?title=Budda&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Vikipediya (az)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//az.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://az.wikipedia.org/wiki/Budda"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.az"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Vikipediya — Atom-lent" href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:SonD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="auth.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Budda rootpage-Budda skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Məzmuna keç</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sayt"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Əsas menyu" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Əsas menyu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Əsas menyu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Əsas menyu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">yan panelə köçür</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">gizlə</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Naviqasiya </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ana_s%C9%99hif%C9%99" title="Ana səhifəni ziyarət edin [z]" accesskey="z"><span>Ana səhifə</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:K%C9%99nd_meydan%C4%B1" title="Layihə haqqında, nələr edəbilərsiniz, axtardıqlarınızı harda tapmaq olar"><span>Kənd meydanı</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:%C4%B0cma_portal%C4%B1" title="Gündəlik xəbərlər ilə əlaqəli məlumatlar"><span>İcma portalı</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:SonD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r" title="Vikidəki son dəyişikliklər siyahısı [r]" accesskey="r"><span>Son dəyişikliklər</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:T%C9%99sad%C3%BCfi" title="Təsadüfi məqaləyə keç [x]" accesskey="x"><span>Təsadüfi məqalə</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:X%C3%BCsusiS%C9%99hif%C9%99l%C9%99r"><span>Xüsusi səhifələr</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Layihələr" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Layihələr" > <div class="vector-menu-heading"> Layihələr </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Seçilmiş-məqalələr" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Se%C3%A7ilmi%C5%9F_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r"><span>Seçilmiş məqalələr</span></a></li><li id="n-Seçilmiş-siyahılar" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Se%C3%A7ilmi%C5%9F_siyah%C4%B1lar"><span>Seçilmiş siyahılar</span></a></li><li id="n-Yaxşı-məqalələr" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Yax%C5%9F%C4%B1_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r"><span>Yaxşı məqalələr</span></a></li><li id="n-Məqalə-namizədləri" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C9%99qal%C9%99_namiz%C9%99dl%C9%99ri"><span>Məqalə namizədləri</span></a></li><li id="n-Mövzulu-ay" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C3%B6vzulu_ay"><span>Mövzulu ay</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Xüsusi" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Xüsusi" > <div class="vector-menu-heading"> Xüsusi </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Biziml%C9%99_%C9%99laq%C9%99"><span>Bizimlə əlaqə</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/K%C3%B6m%C9%99k:M%C3%BCnd%C9%99ricat" title="Yardım almaq üçün."><span>Kömək</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Ana_s%C9%99hif%C9%99" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Vikipediya" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-az.svg" style="width: 7.5em; height: 1.1875em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-az.svg" width="120" height="14" style="width: 7.5em; height: 0.875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:Axtar" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Vikipediya saytında axtar [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Axtar</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Vikipediyada axtar" aria-label="Vikipediyada axtar" autocapitalize="sentences" title="Vikipediya saytında axtar [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Xüsusi:Axtar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Axtar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Şəxsi alətlər"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Görünüş"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Səhifənin şrift ölçüsünün, eninin və rənginin görünüşünü dəyişdirin" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Görünüş" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Görünüş</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=az.wikipedia.org&uselang=az" class=""><span>İanə et</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:HesabYarat&returnto=Budda" title="Hesab yaratmaq və daxil olmaq üçün təşviq olunursunuz; Ancaq məcburi deyil" class=""><span>Hesab yarat</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:DaxilOl&returnto=Budda" title="Daxil olmanız tövsiyə olunur, amma bu məcburi tələb deyil. [o]" accesskey="o" class=""><span>Daxil ol</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Daha çox seçim" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Şəxsi alətlər" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Şəxsi alətlər</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="İstifadəçi menyusu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=az.wikipedia.org&uselang=az"><span>İanə et</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:HesabYarat&returnto=Budda" title="Hesab yaratmaq və daxil olmaq üçün təşviq olunursunuz; Ancaq məcburi deyil"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Hesab yarat</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:DaxilOl&returnto=Budda" title="Daxil olmanız tövsiyə olunur, amma bu məcburi tələb deyil. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Daxil ol</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Çıxış etmiş redaktorlar üçün səhifələr <a href="/wiki/K%C3%B6m%C9%99k:Giri%C5%9F" aria-label="Redaktə haqqında ətraflı məlumat əldə edin"><span>daha ətraflı</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:T%C3%B6hf%C9%99l%C9%99rim" title="Bu IP ünvanından edilən redaktələrin siyahısı [y]" accesskey="y"><span>Töhfələr</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:M%C3%BCzakir%C9%99S%C9%99hif%C9%99m" title="Bu IP ünvanından edilmiş müzakirələr [n]" accesskey="n"><span>Müzakirə</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Ebağla\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"az\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Cdiv class=\"plainlinks\" style=\"border: 1px solid #ddd; margin: 0 0 3px;\"\u003E\n\u003Cdiv class=\"nomobile\" style=\"float:right\"\u003E\u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Spring_2025\" title=\"m:Wikimedia CEE Spring 2025\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Logo_original-t.png/171px-Logo_original-t.png\" decoding=\"async\" width=\"171\" height=\"95\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Logo_original-t.png/258px-Logo_original-t.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Logo_original-t.png/342px-Logo_original-t.png 2x\" data-file-width=\"1800\" data-file-height=\"1000\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E\u003C/div\u003E\n\u003Cdiv style=\"color: grey; max-width:1280px; margin: 12px auto; font-family: Tahoma, \u0026#39;DejaVu Sans Condensed\u0026#39;, sans-serif; text-align: center; font-size: 16pt; position: relative;\"\u003EMartın 21-dən mayın 31-dək Mərkəzi və Şərqi Avropa icmalarına qoşulun və \u003Ca href=\"/wiki/Vikipediya:M%C3%B6vzulu_ay/VikiBahar_2025\" title=\"Vikipediya:Mövzulu ay/VikiBahar 2025\"\u003EVikiBahar 2025\u003C/a\u003E məqalə müsabiqəsində iştirak edin.\u003Cbr /\u003EMəqalələr yazın və hədiyyələr qazanın!\u003C/div\u003E\n\u003Cdiv style=\"clear: both;\"\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sayt"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Mündəricat" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Mündəricat</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">yan panelə köçür</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">gizlə</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Giriş</div> </a> </li> <li id="toc-Həyatı" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Həyatı"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Həyatı</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Həyatı-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Həyatı alt bölməsini göstər/gizlə</span> </button> <ul id="toc-Həyatı-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-49_günlük_imtahan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#49_günlük_imtahan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>49 günlük imtahan</span> </div> </a> <ul id="toc-49_günlük_imtahan-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hər_kəsdən_gizlədilən_şahzadə" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hər_kəsdən_gizlədilən_şahzadə"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Hər kəsdən gizlədilən şahzadə</span> </div> </a> <ul id="toc-Hər_kəsdən_gizlədilən_şahzadə-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-6_illik_axtarış" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#6_illik_axtarış"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>6 illik axtarış</span> </div> </a> <ul id="toc-6_illik_axtarış-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-«4_alicənab_həqiqət»" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#«4_alicənab_həqiqət»"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>«4 alicənab həqiqət»</span> </div> </a> <ul id="toc-«4_alicənab_həqiqət»-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Şakuyalı_şahzadə_brahmanizmi_darmadağın_edir" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Şakuyalı_şahzadə_brahmanizmi_darmadağın_edir"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5</span> <span>Şakuyalı şahzadə brahmanizmi darmadağın edir</span> </div> </a> <ul id="toc-Şakuyalı_şahzadə_brahmanizmi_darmadağın_edir-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mistik_kommunizmin_əcdadı" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mistik_kommunizmin_əcdadı"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.6</span> <span>Mistik kommunizmin əcdadı</span> </div> </a> <ul id="toc-Mistik_kommunizmin_əcdadı-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tanrısı_olmayan_din" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tanrısı_olmayan_din"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.7</span> <span>Tanrısı olmayan din</span> </div> </a> <ul id="toc-Tanrısı_olmayan_din-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ölümü" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ölümü"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Ölümü</span> </div> </a> <ul id="toc-Ölümü-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mənbə" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Mənbə"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Mənbə</span> </div> </a> <ul id="toc-Mənbə-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Mündəricat" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Mündəricat" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mündəricatı göstər/gizlət" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Mündəricatı göstər/gizlət</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Budda</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Başqa dildəki məqaləyə keçin. 89 dildə mövcuddur." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-89" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">89 dildə</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Boeddha" title="Boeddha – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Boeddha" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Buddha" title="Buddha – İsveçrə almancası" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Buddha" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="İsveçrə almancası" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B0%D8%A7_(%D9%84%D9%82%D8%A8)" title="بوذا (لقب) – ərəb" lang="ar" hreflang="ar" data-title="بوذا (لقب)" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="ərəb" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7" title="بودا – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="بودا" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B4%D0%B0" title="Будда – başqırd" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Будда" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="başqırd" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Buda" title="Buda – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Buda" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B0_(%D1%82%D1%8B%D1%82%D1%83%D0%BB)" title="Буда (тытул) – belarus" lang="be" hreflang="be" data-title="Буда (тытул)" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="belarus" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B0_(%D0%B1%D1%83%D0%B4%D1%8B%D0%B7%D0%BC)" title="Буда (будызм) – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Буда (будызм)" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B0_(%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B5)" title="Буда (понятие) – bolqar" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Буда (понятие)" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bolqar" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%96%E1%80%9B%E1%80%AC%EA%A9%BB%E1%80%82%E1%80%AF%E1%80%8F%E1%80%BA%E1%82%8F%E1%80%90%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%82%8F" title="ဖရာꩻဂုဏ်ႏတောႏ – Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="ဖရာꩻဂုဏ်ႏတောႏ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A6%E0%BD%84%E0%BD%A6%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BE%92%E0%BE%B1%E0%BD%A6%E0%BC%8D_(%E0%BD%90%E0%BC%8B%E0%BD%A6%E0%BE%99%E0%BD%91%E0%BC%8D)" title="སངས་རྒྱས། (ཐ་སྙད།) – tibet" lang="bo" hreflang="bo" data-title="སངས་རྒྱས། (ཐ་སྙད།)" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="tibet" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Bouda" title="Bouda – breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Bouda" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B4%D0%B0" title="Будда – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Будда" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Buda_(il%C2%B7luminat)" title="Buda (il·luminat) – katalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Buda (il·luminat)" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="katalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/H%C5%ADk" title="Hŭk – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Hŭk" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Budda" title="Budda – krım türkcəsi" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Budda" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="krım türkcəsi" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Buddha" title="Buddha – çex" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Buddha" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="çex" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B4%D0%B0_(%D3%91%D0%BD%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%83)" title="Будда (ӑнлану) – çuvaş" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Будда (ӑнлану)" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="çuvaş" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Bwdha" title="Bwdha – uels" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Bwdha" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="uels" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Buddha" title="Buddha – danimarka" lang="da" hreflang="da" data-title="Buddha" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danimarka" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Buddha" title="Buddha – alman" lang="de" hreflang="de" data-title="Buddha" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alman" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%BF%CF%8D%CE%B4%CE%B1%CF%82" title="Βούδας – yunan" lang="el" hreflang="el" data-title="Βούδας" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="yunan" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Buddha_(title)" title="Buddha (title) – ingilis" lang="en" hreflang="en" data-title="Buddha (title)" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ingilis" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Budho" title="Budho – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Budho" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Buda_(concepto)" title="Buda (concepto) – ispan" lang="es" hreflang="es" data-title="Buda (concepto)" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="ispan" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Buda" title="Buda – eston" lang="et" hreflang="et" data-title="Buda" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="eston" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Buda_(kontzeptua)" title="Buda (kontzeptua) – bask" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Buda (kontzeptua)" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="bask" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7" title="بودا – fars" lang="fa" hreflang="fa" data-title="بودا" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="fars" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Buddha" title="Buddha – fin" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Buddha" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fin" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Buddha" title="Buddha – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Buddha" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Bouddha" title="Bouddha – fransız" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Bouddha" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="fransız" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Bouddha" title="Bouddha – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Bouddha" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Buda" title="Buda – qalisiya" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Buda" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="qalisiya" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%DB%8A%D8%AF%D8%A7" title="بۊدا – Gilaki" lang="glk" hreflang="glk" data-title="بۊدا" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="Gilaki" class="interlanguage-link-target"><span>گیلکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-got mw-list-item"><a href="https://got.wikipedia.org/wiki/%F0%90%8C%B1%F0%90%8C%BF%F0%90%8C%B3%F0%90%8C%B3%F0%90%8C%B7%F0%90%8C%B0" title="𐌱𐌿𐌳𐌳𐌷𐌰 – qotika" lang="got" hreflang="got" data-title="𐌱𐌿𐌳𐌳𐌷𐌰" data-language-autonym="𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺" data-language-local-name="qotika" class="interlanguage-link-target"><span>𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%91%D7%95%D7%93%D7%94%D7%94_(%D7%9E%D7%95%D7%A9%D7%92)" title="בודהה (מושג) – ivrit" lang="he" hreflang="he" data-title="בודהה (מושג)" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="ivrit" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7_(%E0%A4%89%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A7%E0%A4%BF)" title="बुद्ध (उपाधि) – hind" lang="hi" hreflang="hi" data-title="बुद्ध (उपाधि)" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hind" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Buda_(titula)" title="Buda (titula) – xorvat" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Buda (titula)" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="xorvat" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Buddha" title="Buddha – italyan" lang="it" hreflang="it" data-title="Buddha" data-language-autonym="İtaliano" data-language-local-name="italyan" class="interlanguage-link-target"><span>İtaliano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E4%BB%8F%E9%99%80" title="仏陀 – yapon" lang="ja" hreflang="ja" data-title="仏陀" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="yapon" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%93%E1%83%90" title="ბუდა – gürcü" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ბუდა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gürcü" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B4%D0%B0" title="Будда – qazax" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Будда" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="qazax" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B4%D0%B0" title="Будда – qırğız" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Будда" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="qırğız" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Buddha" title="Buddha – latın" lang="la" hreflang="la" data-title="Buddha" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latın" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Buddha" title="Buddha – lüksemburq" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Buddha" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="lüksemburq" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Buda" title="Buda – litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Buda" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litva" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Buda" title="Buda – latış" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Buda" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="latış" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B5" title="बुद्धत्व – maitili" lang="mai" hreflang="mai" data-title="बुद्धत्व" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="maitili" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Buddha" title="Buddha – Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Buddha" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B4%D0%B0" title="Будда – mokşa" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Будда" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="mokşa" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Buddha" title="Buddha – minanqkaban" lang="min" hreflang="min" data-title="Buddha" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="minanqkaban" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AC%E0%B5%81%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B5%BB" title="ബുദ്ധൻ – malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ബുദ്ധൻ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7_(%E0%A4%B6%E0%A5%80%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%95)" title="बुद्ध (शीर्षक) – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="बुद्ध (शीर्षक)" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Buda" title="Buda – mirand" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Buda" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="mirand" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%98%E1%80%AF%E1%80%9B%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%82%E1%80%AF%E1%80%8F%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA" title="ဘုရားဂုဏ်တော် – birman" lang="my" hreflang="my" data-title="ဘုရားဂုဏ်တော်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birman" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7" title="بودا – mazandaran" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="بودا" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazandaran" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Buddha" title="Buddha – aşağı alman" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Buddha" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="aşağı alman" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7" title="बुद्ध – nepal" lang="ne" hreflang="ne" data-title="बुद्ध" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="nepal" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Boeddha_(verlichte)" title="Boeddha (verlichte) – holland" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Boeddha (verlichte)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="holland" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Budda" title="Budda – polyak" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Budda" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polyak" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7" title="بودا – puştu" lang="ps" hreflang="ps" data-title="بودا" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="puştu" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Buda" title="Buda – portuqal" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Buda" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portuqal" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Buddha" title="Buddha – rumın" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Buddha" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumın" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B4%D0%B0" title="Будда – rus" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Будда" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rus" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Buddha" title="Buddha – siciliya" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Buddha" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="siciliya" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Buda_(titula)" title="Buda (titula) – serb-xorvat" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Buda (titula)" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serb-xorvat" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B6%B8%E0%B7%8A%E0%B6%B8%E0%B7%8F_%E0%B7%83%E0%B6%B8%E0%B7%8A%E0%B6%B6%E0%B7%94%E0%B6%AF%E0%B7%94%E0%B7%80%E0%B6%BB%E0%B7%94" title="සම්මා සම්බුදුවරු – sinhala" lang="si" hreflang="si" data-title="සම්මා සම්බුදුවරු" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="sinhala" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Buddha" title="Buddha – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Buddha" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Budha_(prebuden%C3%A1_osoba)" title="Budha (prebudená osoba) – slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Budha (prebudená osoba)" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovak" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Buda" title="Buda – alban" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Buda" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="alban" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B0_(%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D0%BB%D0%B0)" title="Буда (титула) – serb" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Буда (титула)" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serb" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Buddha" title="Buddha – sundan" lang="su" hreflang="su" data-title="Buddha" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundan" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Buddha_(titel)" title="Buddha (titel) – isveç" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Buddha (titel)" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="isveç" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AA%E0%AF%81%E0%AE%A4%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AE%A4%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AE%A9%E0%AF%8D%E0%AE%AE%E0%AF%88" title="புத்தத்தன்மை – tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="புத்தத்தன்மை" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9E%E0%B8%B8%E0%B8%97%E0%B8%98%E0%B9%80%E0%B8%88%E0%B9%89%E0%B8%B2" title="พระพุทธเจ้า – tay" lang="th" hreflang="th" data-title="พระพุทธเจ้า" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tay" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Pagka-Buddha" title="Pagka-Buddha – taqaloq" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Pagka-Buddha" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="taqaloq" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Buda" title="Buda – tok pisin" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Buda" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="tok pisin" class="interlanguage-link-target"><span>Tok Pisin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Buda" title="Buda – türk" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Buda" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="türk" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B4%D0%B0_%D0%A8%D0%B0%D0%BA%D1%8C%D1%8F%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B8" title="Будда Шакьямуни – tuvinyan" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Будда Шакьямуни" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="tuvinyan" class="interlanguage-link-target"><span>Тыва дыл</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/Bur%CF%87a" title="Burχa – uyğur" lang="ug" hreflang="ug" data-title="Burχa" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="uyğur" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B4%D0%B0" title="Будда – ukrayna" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Будда" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrayna" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ph%E1%BA%ADt" title="Phật – vyetnam" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Phật" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vyetnam" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E4%BD%9B" title="佛 – vu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="佛" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="vu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%93%E1%83%90" title="ბუდა – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ბუდა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Baed" title="Baed – çjuan" lang="za" hreflang="za" data-title="Baed" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="çjuan" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%BD%9B" title="佛 – çin" lang="zh" hreflang="zh" data-title="佛" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="çin" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Hu%CC%8Dt" title="Hu̍t – Min Nan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Hu̍t" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Min Nan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E4%BD%9B" title="佛 – kanton" lang="yue" hreflang="yue" data-title="佛" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kanton" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/UBudha" title="UBudha – zulu" lang="zu" hreflang="zu" data-title="UBudha" data-language-autonym="İsiZulu" data-language-local-name="zulu" class="interlanguage-link-target"><span>İsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7055#sitelinks-wikipedia" title="Dillərarası keçidləri redaktə et" class="wbc-editpage">Keçidləri redaktə et</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Ad fəzaları"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Budda" title="Məqalənin məzmununu göstər [c]" accesskey="c"><span>Məqalə</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%BCzakir%C9%99:Budda&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Səhifə barədə müzakirə (səhifə mövcud deyil) [t]" accesskey="t"><span>Müzakirə</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Dil variantını dəyişdirin" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">azərbaycanca</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Görünüş"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Budda"><span>Oxu</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Budda&veaction=edit" title="Bu səhifəni redaktə et [v]" accesskey="v"><span>Redaktə</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Budda&action=edit" title="Səhifənin vikimətnini redaktə et [e]" accesskey="e"><span>Vikimətni redaktə et</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Budda&action=history" title="Bu səhifənin keçmiş nüsxələri. [h]" accesskey="h"><span>Tarixçəyə bax</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Səhifə alətləri"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Alətlər" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Alətlər</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Alətlər</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">yan panelə köçür</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">gizlə</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Daha çox seçim" > <div class="vector-menu-heading"> Fəaliyyətlər </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Budda"><span>Oxu</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Budda&veaction=edit" title="Bu səhifəni redaktə et [v]" accesskey="v"><span>Redaktə</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Budda&action=edit" title="Səhifənin vikimətnini redaktə et [e]" accesskey="e"><span>Vikimətni redaktə et</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Budda&action=history"><span>Tarixçəyə bax</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ümumi </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:S%C9%99hif%C9%99y%C9%99Ke%C3%A7idl%C9%99r/Budda" title="Vikidə bu məqaləyə bağlantılar [j]" accesskey="j"><span>Səhifəyə keçidlər</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:%C6%8Flaq%C9%99liD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r/Budda" rel="nofollow" title="Bu məqaləyə aid başqa səhifələrdə yeni dəyişikliklər [k]" accesskey="k"><span>Əlaqəli redaktələr</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Yükləmə_sehrbazı" title="Yeni şəkil və ya multimedia faylı yüklə [u]" accesskey="u"><span>Fayl yüklə</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Budda&oldid=7287934" title="Bu səhifənin bu versiyasına daimi keçid"><span>Daimi keçid</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Budda&action=info" title="Bu səhifə haqqında ətraflı məlumat"><span>Səhifə məlumatları</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:CiteThisPage&page=Budda&id=7287934&wpFormIdentifier=titleform" title="Bu səhifəyə necə istinad etmək barədə məlumat"><span>Bu səhifəyə istinad et</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:UrlQ%C4%B1sald%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1&url=https%3A%2F%2Faz.wikipedia.org%2Fwiki%2FBudda"><span>Qısaldılmış URL əldə et</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:QrKodu&url=https%3A%2F%2Faz.wikipedia.org%2Fwiki%2FBudda"><span>QR-kodu endir</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Çap et/ixrac </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:Book&bookcmd=book_creator&referer=Budda"><span>Kitab yarat</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:PdfOlaraqY%C3%BCkl%C9%99&page=Budda&action=show-download-screen"><span>PDF kimi yüklə</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Budda&printable=yes" title="Səhifənin çap versiyası [p]" accesskey="p"><span>Çap versiyası</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Digər layihələrdə </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Buddha" hreflang="en"><span>Vikianbar</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7055" title="Bağlanan məlumatların saxlanması elementinə keçid [g]" accesskey="g"><span>Vikidata elementi</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Səhifə alətləri"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Görünüş"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Görünüş</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">yan panelə köçür</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">gizlə</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Vikipediya, azad ensiklopediya</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="az" dir="ltr"><p><b>Budda</b> (<a href="/wiki/Sanskrit" title="Sanskrit">sanskr.</a> <span lang="sa" style="font-style: italic">बुद्ध</span>, <a href="/wiki/Q%C9%99dim_t%C3%BCrk_dili" title="Qədim türk dili">q.türk</a> <span lang="otk" style="font-style: italic">Burxan</span>) — "Budda" sözü, Sanskrit dilində "oyanmaq, idrak etmək, başa düşmək" mənasını verən "budh" feilinin keçmiş zaman tipi olub, "oyanmış, idrak etmiş, bilinclənmiş" anlamına gəlir. Hind dilində "budda" sözü "nurlu" deməkdir. <a href="/wiki/Qautama_Budda" title="Qautama Budda">Qautama Budda</a>, tarixdə "budda" sözcüyünü özünə görə də, ona inanan və bir yol göstərici olmadan özündən oyanan hər kəs üçün də işlətmişdir. <a href="/wiki/Buddizm" title="Buddizm">Buddizmdə</a> "budda" anlayışı ilə ifadə edilən şəxsin ruhunun saflıq, məsumluq və mükəmməlliyinin gücünə, öz-özünə çatması və beləliklə daha əvvəl ortaya çıxarmadığı aydın (mükəmməl) bilgəliyə çatmış (Prajna), habelə şəfqət və mərhəmətdən uzaq sonsuz həyatı sərhədsizcə inkişaf etdirməkdir. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Həyatı"><span id="H.C9.99yat.C4.B1"></span>Həyatı</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Budda&veaction=edit&section=1" title="Həyatı bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Budda&action=edit&section=1" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Həyatı"><span>vikimətni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Buddha%27s_statue_near_Belum_Caves_Andhra_Pradesh_India.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Buddha%27s_statue_near_Belum_Caves_Andhra_Pradesh_India.jpg/250px-Buddha%27s_statue_near_Belum_Caves_Andhra_Pradesh_India.jpg" decoding="async" width="220" height="318" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Buddha%27s_statue_near_Belum_Caves_Andhra_Pradesh_India.jpg/330px-Buddha%27s_statue_near_Belum_Caves_Andhra_Pradesh_India.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Buddha%27s_statue_near_Belum_Caves_Andhra_Pradesh_India.jpg/500px-Buddha%27s_statue_near_Belum_Caves_Andhra_Pradesh_India.jpg 2x" data-file-width="2273" data-file-height="3282" /></a><figcaption>Buddanın Hindistanda abidəsi</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="49_günlük_imtahan"><span id="49_g.C3.BCnl.C3.BCk_imtahan"></span>49 günlük imtahan</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Budda&veaction=edit&section=2" title="49 günlük imtahan bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Budda&action=edit&section=2" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: 49 günlük imtahan"><span>vikimətni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Şahzadə Siddhartanın evdən çıxmasından tam 6 il keçirdi. 6 il boyunca Şakuya qəbiləsinin vəlihəd şahzadəsi sərgərdan gəzib özünüdərkə yetmək istəyirdi. Bunun üçün 4 müəllimdən dərs almışdı. Amma yaranışın dərkini anlaya bilmədiyi üçün müəllimlərindən ayrılıb 5 dostu ilə aclıq və məhrumiyyətlərlə bədənini öldürməyə və ruhunu dirçəltməyə qərar vermişdi. Lakin bütün məhrumiyyətlərə dözmələrinə baxmayaraq, onların ruhu işıqlanmamış və özlərini dərk edə bilməmişdilər. Onlar sadəcə yorulmuş və bədənləri gücdən düşmüşdü. O zaman şahzadə Siddharta ölümün tam astanasında dostlarından ayrılıb Qaya meşəsinə üz tutdu. Meşəyə girərkən yaxınlıqdakı kənddən olan qadın onu gördü və darmadağın görkəmindən onu meşənin ruhu zənn etdi. Qadın əlindəki süd bardağını ona uzatdı. Şahzadə Siddharta süddən içdikdən sonra yaxınlıqdakı ağaca doğru süründü. Burda özünə söz verdi. Ya bu ağacın altında öləcək, ya da haqqı dərk edib əbədiyyətə qovuşacaqdı. </p><p>Şahzadə 49 gün ağacın altında trans vəziyyətində tərpənmədən durdu. 49 gecə, ayın bədrləndiyi və Siddhartanın 35 yaşının tam dolduğu gecə ona haqqın nuru yetişdi. Şahzadə bir anda hər şeyi anlayıb qəflət yuxusundan ayıldı və «Dörd Alicənab Həqiqət»in sirlərinə vaqif oldu. </p><p>Budda ( «Oyanmış» mənasını verir) daha bir neçə gün trans vəziyyətində qaldı. O əmin deyildi ki, içləri paxıllıqla, yalanla, nifrətlə və tamahla dolu olan insanlar bu həqiqətlərə layiqdirlər. Ona görə də haqqı insanlara çatdırmaqla bağlı onun içində böyük şübhələr vardı. Ancaq sonunda o, həqiqəti insanlara söyləməyi və onların müəllimi olmağa qərar verdi. O daha 45 il yaşayacaq və insanlara həyatın sirrini anladacaqdı. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Hər_kəsdən_gizlədilən_şahzadə"><span id="H.C9.99r_k.C9.99sd.C9.99n_gizl.C9.99dil.C9.99n_.C5.9Fahzad.C9.99"></span>Hər kəsdən gizlədilən şahzadə</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Budda&veaction=edit&section=3" title="Hər kəsdən gizlədilən şahzadə bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Budda&action=edit&section=3" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Hər kəsdən gizlədilən şahzadə"><span>vikimətni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Rəvayətə görə gələcək Buddanın anası o doğulduqdan bir həftə sonra dünyasını dəyişib. Atası Raca Şuddhodan Şakuya qəbiləsinin şahıydı. Uşaq anasının bətninə düşən gecə Maha Mayya yuxusunda 6 dişli bir ağ filin onun bətninə girdiyini görür. Yuxunu yozan brahmanlar bildirirlər ki, kraliça ya dünyanı fəth edəcək bir qəhrəman, ya da böyük kahin doğacaq. Uşaq doğulduqdan sonra onu yoxlayan brahmanlar öncəgörmənin doğru olduğunu bir daha təsdiq etdilər. Onlar körpənin bədənində seçilmiş olduğunu isbatlayan 32 əlamət tapmışdılar. </p><p>Oğlunun bir kahin deyil, bir qəhrəman olmasını istəyən Raca Şuddhodan onu ətraf cəmiyyətdən gizlətməyə qərar verir. Şahzadə üçün üç saray tikilir. Ona ən yaxşı döyüş ustaları dərs keçirlər. Onun ürəyi istədiyi hər şeylə istədiyi qədər təmin olunur. Heç bir şeydən ehtiyacı olmayan şahzadə 16 yaşında evləndirilir. Şahzadəyə 4000 qulluqçu xidmət edir. Buna baxmayaraq saray həyatı Siddhartanı bezdirir. O, mükəmməl döyüşçü olsa da, döyüş sənətinə həvəs göstərmir. Şahzadə özünü dərk etməyə cəhd edir. Bir gün ona saraydan çıxmaq nəsib olur. </p><p>Şahzadə sevimli qulluqçusu və cəng arabasının sürücüsü Çanna ilə həyatında ilk dəfə saray xaricinə çıxarkən ilk rastlaşdığı dörd hadisə onun bütün həyatını dəyişir. Siddhartanın ilk gördüyü bir dilənçi olur. Sonra bir xəstə ilə rastlaşır. Bir qədər küçəylə getdikdən sonra isə ayağı bir meyitə ilişir. Və nəhayət Siddharta bir zahidlə rastlaşır. Və Siddharta başa düşür ki, onun atasının hakimiyyəti, var-dövləti onu həyatın ehtiyaclarından, dəhşətli əzablarından, xəstəliklərdən və nəhayət ölümdən qoruya bilməz. </p><p>Və şahzadə elə oradaca həyatın sirrinə çatmağa qərar verir. Sevimli dostu Çannanı evə göndərib yola düzəlir. Onu heyrətə gətirən isə bu qədər dəhşətli bir həyatın içində öz yoluyla sakitcə gedən kahin olur. Zahidin arxasınca yola düzələn şahzadə Siddharta dəbdəbəli sarayları, arvadlarını və uşaqlarını birdəfəlik buraxır. Artıq onun tək hədəfi həyatın sirrini öyrənmək və özünü dərk etməkdi. </p><p>Onun 29 yaşı vardı və 29 il əvvəl brahmanların söylədikləri öncəgörmə özünü isbatlayırdı. Siddharta Böyük Səfərə çıxmışdı. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="6_illik_axtarış"><span id="6_illik_axtar.C4.B1.C5.9F"></span>6 illik axtarış</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Budda&veaction=edit&section=4" title="6 illik axtarış bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Budda&action=edit&section=4" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: 6 illik axtarış"><span>vikimətni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Şahzadə Siddharta öz tərki-dünya həyatını küçələrdə dilənməklə başlayır. Maqadha ölkəsinin şahı Bimbisar onun haqqında eşidib saraya dəvət edir və öz tacını təklif edir. Amma Siddhartanın hədəfi heç də taxt-tac deyil. O şaha söz verir ki, həyatın sirrini tapdıqdan sonra mütləq qayıdacaq və sirri şahla paylaşacaq. </p><p>Maqadhadan ayrılan Siddharta iki brahman zahiddən yoqa elmini öyrənir. Meditasiyanı tam olaraq öyrəndikdən sonra brahmanlar onlarla qalmağı təkid etsələr də, Siddharta ustadlarından ayrılır. Yolda böyük brahman Kalama ilə rastlaşır. Bir müddət ustaddan dərs aldıqdan sonra anlayır ki, istədiyini tapa bilmir. Sonra böyük müəllim Udaka Ramaputaya qoşulur. Bir müddətdən sonra ondan da ayrılıb yenidən yola qoyulur. Siddharta özünü axtarır, amma heç bir ustad ona özünə gedən yolu göstərə bilmir. </p><p>Dərbədər zahid cənub-şərqi Hindistana doğru yol alır. Orda brahman Kondananın yanına gəlir. Brahman Kondana 4 dostu ilə birlikdə bədənini aclıqla və başqa məhrumiyyətlərlə öldürməklə «nura» qərq olmağa çalışır. Bir müddət sərgərdanlarla dolaşan Siddharta ölüm həddinə çatır. O, artıq bədənini belə idarə edə bilmir və ruh kimi dolaşır. Siddharta başa düşür ki, bu yolla o, həyatın sirrini öyrənə bilməyəcək və özünü dərk etməyəcək. </p><p>6 illik sərgərdan həyatından sonra Şakuyalı şahzadə anlayır ki, bu yolla ancaq özünü öldürə bilər, amma həyatın sirrini öyrənə bilməz. Fikirlərini dostları və Kondana ilə paylaşır. Dostları onun doğru yoldan sapdığını düşünürlər və Siddhartanı az qala ölüm ayağında buraxıb gedirlər. </p><p>Yorulmuş və əldən düşmüş Siddharta ölmək üçün zorla yaxınlıqdakı meşəyə doğru irəliləyir. Meşəyə girər-girməz əlində süd bardağı tutan kəndli qadınla rastlaşır və şakuyalı şahzadəni meşənin ruhu zənn edən kəndli qadın onu südlə doyuzdurur. Siddharta yaxınlıqdakı ağaca doğru sürünür və bu ağacın altında oturub trans vəziyyətinə düşür. </p><p>İki aydan sonra o burdan ayrılacaq və artıq hər kəsə özünü Budda Şakyamuni olaraq tanıdacaqdı. Onun sözləri hər kəsi ovsunlayacaq və heç kim bir insan oğlunun bu qədər sakin, bu qədər məntiqli və bu qədər müdrik ola biləcəyinə inanmayacaqdı. İnsanlara görə Tanrı göydən enmiş və şahuyalı şahzadənin bədəninə girmişdi… </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="«4_alicənab_həqiqət»"><span id=".C2.AB4_alic.C9.99nab_h.C9.99qiq.C9.99t.C2.BB"></span>«4 alicənab həqiqət»</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Budda&veaction=edit&section=5" title="«4 alicənab həqiqət» bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Budda&action=edit&section=5" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: «4 alicənab həqiqət»"><span>vikimətni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Buddanın ilk şagirdləri yolda rastlaşdığı iki tacir oldu. Budda onlara iki sual verdi və tacirlər mallarını atıb onun arxasınca düşdülər. Bir neçə ay içində onun şagirdlərinin sayı 1000-i ötmüşdü və Budda yol gedə-gedə onlara təlim keçirdi. </p><p>Buddanın təlimi mükəmməl və mükəmməl olduğu qədər də mürəkkəb bir sistem idi. Bu sistemin doğurdanmı onun özü tərəfindən yaradıldığı və yaxud da ondan sonra gələn məktəblərdə yaradıldığı barədə heç bir şey demək mümkün deyil. Çünki Buddanın öz zamanında ona aid edilən bilgilərin toplandığı «Dhammapada» yazılmayıb. </p><p>Eynən İsa Məsihdə olduğu kimi, Budda öldükdən sonra, onun şagirdləri (arhatlar) ustadın kəlamlarını palma yarpaqlarına yazıblar. Sonradan bu əlyazmaların nə qədər dəyişikliyə uğradığını təyin etmək imkansızdır. Amma hər bir Böyük Ustadın insanlara gətirdiyi həqiqətin mahiyyətinin dəyişmədiyi bəllidi. Kimlərsə, həmin həqiqətləri sistem halına salıb mükəmməlləşdirə bilər, ancaq böyük insanların yandırdıqları məşəllər öz mahiyyətlərini qoruyub saxlayırlar. </p><p>Budda özünə qədər heç kimin bilmədiklərini insanlara gətirmişdi, ya da heç kimin öz iradəsi ilə qazana bilmədiyi bir şeyləri qazanmışdı ki, bu da mükəmməl özünüdərk sistemi idi. Bu sistemdə insanın qəflət yuxusundan ayılması üçün özünü dərk etməsi və «böyük oyanışa» (nirvana) çatması lazım idi. </p><p>Bunun üçün heç bir şey gərəkmirdi. İnsan sadəcə öz mahiyyətini dərk edib, həmin mahiyyətə qovuşmalıydı. Bu heç də asan deyildi. Çünki söhbət insanın vücudunda yatan ruhu oyatmaqdan və bundan sonra ruhən yaşamaqdan gedirdi. </p><p>Buddanın asketik təlimi o qədər mükəmməl idi ki, orta əsrlərdə, daha doğrusu 8-ci əsrdən 15-ci əsrə qədər davam edən islam renessansı məhz Buddanın özünüdərketmə təlimi üzərində təşəkkül tapdı. Həmin dövrdə bütün islam dünyasını bürüyən sufizmin qədim Hindistandan boy alan Buddizim fəlsəfəsindən heç bir şeylə fərqlənmirdi. </p><p>Budda təlimi 4 əsas sütun üzərində təşəkkül tapırdı və Budda bu sütunları «4 alicənab həqiqət» adlandırırdı. Bu dörd pilləni keçə bilən insan məhz azadlığına qovuşur və Budda (oyanmış) olur. Buddizmə görə insanı azadlıqdan məhrum edən əsas şey şəxsiyyətin özünü Bütöv Harmoniyanın bir parçası olaraq hiss etməməsidir. </p><p>Məhz özünüdərk (nirvana) hər bir şəxsin özünü Bütöv Harmoniyanın bir hissəsi olaraq hiss etməsidir. Bunun üçün insana heç kim kömək edə bilməz. İnsan özü yalançı və materialist görüntülərdən azad olmalıdır. Bunun üçün ona yol göstərmək olar, amma hər bir şəxs özünüdərkə özü çatmalıdır. Rəvayətə görə və Buddizm təliminin iddiasına görə bu mərtəbəyə yetişən Budda heyvanların, bitkilərin, hətta daşların və suyun dilini bilirdi. </p><p>O, «Oyanmış» olaraq Böyük Harmoniyanın bir hissəsi idi. Budda «mən»i yox edin dedikdə, heç də bir çoxlarının iddia etdiyi kimi insanın mahiyyətini yox etməyə çağırmır, əksinə, ruhu və vücudu iztirablardan qurtarmaq üçün hər kəsdən öz «mən»ini Böyük Harmoniyada birləşdirməyə çağırır. </p><p>Məlumdur ki, orta əsrlər islam renessansının yaradıcısı olan sufizmin də məhz 4 əsas sütunu var və sufilərin bu ruhu təkamül yolu demək olar ki, Buddanın ruhu təkamül yolundan heç bir şeylə fərqlənmir. </p><p>Lakin bu hələ hamısı deyil. Sırf tayfa inanc dini olan və öz mahiyyətində çox az sosial dəyərlər daşıyan yəhudilikdən fərqli olaraq, xristian və islam dinləri buddizmdən çox şeyi əxz etmişdilər. Təsadüfi deyil ki, İsa Məsihin Tibetə getməsi və orda başını qırxdıraraq Budda geyimində məbədlərdə moizələr oxuması haqqında rəvayətlər bu günümüzə qədər dolaşmaqdadır. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Şakuyalı_şahzadə_brahmanizmi_darmadağın_edir"><span id=".C5.9Eakuyal.C4.B1_.C5.9Fahzad.C9.99_brahmanizmi_darmada.C4.9F.C4.B1n_edir"></span>Şakuyalı şahzadə brahmanizmi darmadağın edir</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Budda&veaction=edit&section=6" title="Şakuyalı şahzadə brahmanizmi darmadağın edir bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Budda&action=edit&section=6" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Şakuyalı şahzadə brahmanizmi darmadağın edir"><span>vikimətni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Buddanın yeni təlimi uzun əsrlər boyu Hindistanda formalaşmış və hind insanının ruhuna hopmuş brahmanizmin təməl prinsiplərinə ziddir. Brahmanizm hər şeydən əvvəl insanları siniflərə ayırır, onları kastalara bölərək idarə edirdi. Hətta bu gün belə əminliklə söyləmək olar ki, hindu dininə tapınan hindlilər üçün kasta anlayışı özünüdərk anlayışı idi. Lakin bu şəxsiyyəti və insanı alçaldan və onu sosial zümrələrə ayıran bir özünüdərk anlayışı idi ki, bu anlayış ancaq qul psixologiyası yaradırdı. </p><p>Bu anlayışa görə hindu cəmiyyətində ən yüksək kastaya məhz ruhani sinif, brahmanlar aiddir. Brahmanllar fiziki işlərlə məşğul ola bilməzdilər. Ancaq onların qadınları ev işləri görə bilərdilər. Onların bütün ehtiyaclarını isə digər kastaların üzvləri yerinə yetirməliydilər. Brahmanlar ancaq öz zümrələrindən evlənə bilərdilər. </p><p>İkinci sırada kşatrilər dayanırlar. Bu zümrəyə ancaq şahlar, dövlət qulluqçuları və döyüşçülər aid olunurlar. Onların vəzifəsi dövlətdə və orduda vəzifə almaq və torpaqları qorumaqdır. Bu kastada kişilər aşağı kastanın qadınları ilə evlənə bilsələr də, qadınlar heç bir vəchlə digər kastaların kişilərinə ərə gedə bilməzdilər. </p><p>Üçüncü zümrəyə vayşilər deyilir. Bu kastaya ticarətlə və maliyyə işləri ilə məşğul olanlar aiddilər. </p><p>Dördüncü kasta isə şudra adlanır və bu zümrədə kəndlilər toplanıb. Həmçinin bu kastaya bir çox fiziki əməklə məşğul olan insanlar — dəmirçilər, sənətçilər, bərbərlər və s. sənət sahibləri məxsusdur. </p><p>Və nəhayət hind cəmiyyətinin tamamilə özündən kənarlaşdırdığı «toxunulmazlar» kastası. Bu zümrəyə dilənçilər, fahişələr, qəssablar, küçə süpürənlər və s. qara işləri görən insanlar daxildi. Digər kastaların üzvlərinin sonuncu kastanın nümayəndələri ilə təması günah hesab olunur. Onlara ümumi su quyularından istifadə etmək və digər zümrələrin nümayəndələrinin evlərinə daxil olmaq yasaqdı. Çünki «toxunulmazlar» haram və murdar insanlar hesab olunurdu. </p><p>Budda məhz brahmanizmin bu dəhşətli sosial bərabərsizliyini ortadan qaldırmaq üçün 6 il boyunca sərgərdan dolaşmış və özünü hər cür məhrumiyyətlərə düçar etmişdi. Sonunda o, doğru yolu tapmışdı. Buddanın təlimində sosial zümrələr və siniflər yoxdu. Buddanın özünüdərk təlimində xeyirxahlıq birinci və əsas mahiyyətdi. Bu mahiyyətə görə insan İsa Məsihin dediyi kimi öz yaxınına deyil, hər kəsə qarşı xeyirxah olmalıydı. Heç kimə pislik arzulamaq olmazdı. Heç kimin bədbəxtliyinə sevinmək olmazdı. </p><p>Budda hər kəsi bərabər görürdü. Ancaq insanlar azad deyildilər. Azad olmaq üçünsə, özünüdərkə yetməli və qəflətdən ayılmalıydılar. Buddanın təliminin əsas mahiyyəti də əslində elə beləydi: «Hər kəs xeyirxah olacaq və özünüdərk yolu ilə özünü xilas edəcək». </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mistik_kommunizmin_əcdadı"><span id="Mistik_kommunizmin_.C9.99cdad.C4.B1"></span>Mistik kommunizmin əcdadı</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Budda&veaction=edit&section=7" title="Mistik kommunizmin əcdadı bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Budda&action=edit&section=7" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Mistik kommunizmin əcdadı"><span>vikimətni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Budda mülkiyyəti rədd edirdi. Lakin o bunun əvəzinə heç bir alternativ irəli sürmürdü. Çünki özünü dərk edən insan üçün heç bir həyat nemətinin anlamı yox idi. Buddanın təliminə görə hər şey ancaq özünüdərklə gələcək və hər bir şəxs özünü xilas etdikdən sonra insan və həyat iztirablardan qurtaracaqdı. </p><p>Buddanın irəli sürdüyü bu ideyalar özlüyündə brahmanizmin təməlini dağıdır və sosial bərabərsizliyə, həmçinin insan iztirablarına son verəcək yolu göstərirdi. Brahman olsa belə, özünü dərk etdikdən, «nirvanaya» yetişdikdən sonra, hətta brahmanlar belə kastaların varlığını rədd edəcəkdi. </p><p>Əslində Buddanın ideyalarının qalib gəlməsi hələ onun zamanında brahmanizmin ciddi böhran keçirməsi ilə əlaqədardı. Heç bir vahid təmələ malik olmayan köhnə Riqveda himnləri insanlar üçün heç bir mahiyyət kəsb etmirdi. Kahinlərin sonsuz hakimiyyəti fiziki işlə məşğul olan insanların həyat şəraitini dözülməz vəziyyətə gətirmişdi. </p><p>Bunun müqabilində Budda heç bir inqilab vəd etmirdi. O heç kimin hüquqlarını belə müdafiəyə qalxmırdı. O yalnız bir şeyi istəyirdi. İnsan kamillik yoluna qədəm qoyaraq qəflətdən ayılmalıydı. Hər kəs özünü xilas etməli. </p><p>Buddanın bütün heykəllərinin cizgilərindəki sakitlik və hüzur adamı heyrətə gətirir. Onun çağırışlarının heç birində azacıq da olsa üsyan notları eşidilmir. </p><p>Bir dəfə şagirdlərindən biri soruşur: </p><p>— Əgər biri bizi vurarsa nə edək? </p><p>Budda cavab verir: </p><p>— Əgər sənin başına ağacın qurumuş budağı düşsə nə edərsən? </p><p>— Heç nə. Bu adi təsadüfdü. </p><p>— O zaman biri səni vuracaqsa, eyni cür qəbul elə. Kimsə əsəbiləşib səni vuracaqsa, buna görə narahat olmağa dəyməz. Sən sadəcə öz yolunla get. Elə bil ki, heç bir şey olmayıb. </p><p>Budda irəli sürdüyü ideya ilə mistik kommunizmin banisi idi. O heç bir halda insanlar arasında qeyri-bərabərliyi qəbul etmirdi. Ona görə bütün insanlar bərabərdilər və eyni sosial mahiyyət daşıyırlar. Cəmiyyətin tək problemi insanların qəflət içində olmasıdır. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tanrısı_olmayan_din"><span id="Tanr.C4.B1s.C4.B1_olmayan_din"></span>Tanrısı olmayan din</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Budda&veaction=edit&section=8" title="Tanrısı olmayan din bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Budda&action=edit&section=8" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Tanrısı olmayan din"><span>vikimətni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Qəribədir ki, Buddanın təlimində Tanrının özü belə yoxdu. O heç bir moizəsində Tanrıdan bəhs etmirdi. </p><p>Rəvayətə görə bir dəfə səhər tezdən birisi ondan Tanrının olub olmadığını soruşur. Budda sakitcə: </p><p>— Tanrı yoxdur, heç vaxt da olmayıb. Belə axmaq fikirləri başından çıxar, deyir. </p><p>Günorta bir başqası yaxınlaşıb soruşur: </p><p>— Tanrı varmı? </p><p>Budda cavab verir: </p><p>— Tanrı var, həmişə də olub. Axtar tapacaqsan. </p><p>Axşam bir başqası yaxınlaşıb eyni sualı verir. Budda təmkinlə adamdan yanında oturmasını xahiş edir. Hər ikisi gözlərini yumur və susurlar. Bir neçə saatdan sonra o şəxs Buddaya təşəkkür edib gedir. </p><p>Şagirdlərindən biri Buddaya yaxınlaşıb heç bir şey anlamadığını bildirir. Onda Budda deyir: </p><p>— Birinci şəxs Tanrıya inanırdı. Sadəcə öz inancını təsdiq etdirmək istəyirdi. Ancaq bütün inanclarda səhvlər var. İkinci şəxs Tanrıya inanmırdı. O da öz inancının təsdiqini istəyirdi. Üçüncü şəxs isə Tanrını axtarırdı. O istəyirdi ki, mən ona Tanrını anladım. Mən isə sadəcə ondan yanımda oturmasını xahiş etdim. Və heç bir şey baş vermədi. </p><p>Budda Tanrıya inanırdı. Tanrının var olduğunu da hər kəsdən yaxşı bilirdi. Amma o heç kimə Tanrını nişan verib göstərmirdi. Heç kimə də Tanrının adından vədlər vermirdi. O hansısa möcüzə ilə də özünü isbatlamağa cəhd etmirdi. O sadəcə Tanrıya gedən yolu göstərirdi. Kimin bu yolu gedib getməməsi isə şəxsin özündən asılıdı. </p><p>Əslində bu prinsip qanunauyğunluqdu. Tanrı hər kəsi faili-muxtar yaratdığı üçün seçmək imkanını da elə insanın özünə vermişdi. İnsanın bütün iztirabları da məhz seçmək imkanlarına sahib olmasından yaranırdı. Amma ədalətli olanda bu idi. Ona görə də Budda heç kimə Tanrını nişan vermir və onun adından yararlanmırdı. Hər kəs Tanrını özü tapmalı və ona qovuşmalıydı. Kamil insan Budda belə anlayırdı. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ölümü"><span id=".C3.96l.C3.BCm.C3.BC"></span>Ölümü</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Budda&veaction=edit&section=9" title="Ölümü bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Budda&action=edit&section=9" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Ölümü"><span>vikimətni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Budda 45 il şagirdlərinə təlim keçdi. Ölümünə az qalmış onların sayı minlərlə idi. Ölümünü elan etdiyi gün 80 yaşını tamamlamışdı. Günorta Ustad şagirdlərini ətrafına toplayıb öləcəyini elan etmiş və yemək istəmişdi. Sevimli şagirdlərindən olan dəmirçi Kunda ona meşədən topladığı göbələkləri gətirir (Başqa bir rəvayətə görə donuz əti). </p><p>Buddanın yediyi son yeməkdən zəhərlənərək öldüyü bildirilir. Bu zaman Kundanın hıçqıra-hıçqıra ağladığını görən Budda deyir: «Sən mənə son xidmətini göstərdin. Baş verənlər səninlə əlaqəli deyil». </p><p>Sonra Ustad üzünü şagirdlərinə tutub son sözünü deyir: «Mənim sizə söylədiklərimə inanmayın, amma söylədiyim hər şeyi özünüz təcrübədən keçirin. Özünüz öz yolunuza işıq saçın. Bütün gücünüzlə özünüzü azad etməyə cəhd edin». Həmçinin Budda şagirdlərinə liderin arxasınca deyil, təlimin arxasınca getməyi vəsiyyət edir. </p><p>Rəvayətə görə Budda ölərkən 80 yaşının olmasına baxmayaraq, heç də qocalmayıb. Bütün sifət cizgiləri və fiziki görünüşü 35 yaşındakı formasını qoruyub saxlayıb. Buddanın heç bir zaman xəstələnmədiyi və «oyandıqdan» sonra heç bir halda fiziki ağrı yaşamadığı da iddia olunur. </p><p>Ölməmişdən əvvəl Budda atasının ölüm yatağında olduğunu eşidib onun ziyarətinə gedir. Atası son nəfəsində oğluna beyət edir. Daha əvvəl isə, o, sərgərdanlıq dönəmində söz verdiyi kimi Maqadxa ölkəsinin şahı Bimbisarı ziyarət edir. Bimbasar onun dinini qəbul edir və dağda Budda və şagirdləri üçün məbəd inşa etdirir. Atasının ziyarətindən sonra oğlu da Buddaya qoşulur və onun şagirdlərindən biri olur. </p><p>Ölümündən sonra şagirdləri onun bədənini 8 hissəyə ayırırlar. Həmin hissələri müxtəlif yerlərə aparır və xüsusi tikilmiş məbədlərdə qoruyurlar. Bəzi iddialara görə Buddanın bəzi bədən hissələrinin qorunduğu yerlər günümüzə qədər çatıb. Misal üçün iddia olunur ki, Şri-Lankada bir məbəddə Buddanın çənəsi saxlanılır. </p><p>Buddistlər inanırlar ki, Budda ölməyib. O sadəcə bədən dəyişir və bütün zamanlarda yaşayır. </p><p>Buddizm heç də göründüyü kimi bütpərəst bir din deyil. Sağlığında Budda öz təlimini, heç din olaraq da təqdim etməyib. O sadəcə insanlara azad olmanın yolunu göstərirdi. O heç bir moizəsində Tanrıdan bəhs etməyib. Axtaran insan Tanrını özü tapmalıydı. Tanrının necəliyi isə yalnız «oyanmışa» bəlli ola bilər. Sonradan onun bütlərinin yüksəldilməsi və onun Tanrı elan edilməsi təbii ki, Buddanın təlimi ilə yaxından-uzaqdan əlaqəli belə deyildi. </p><p>Budda özünü xilas etmişdi. Qəflət yuxusunda olanlar isə zənn etdilər ki, Buddanın heykəlinə tapınmaqla özlərini xilas edə bilərlər. Əslində bu xüsusiyyət bütün dinlərdə və inanclarda özünü əks etdirir. Ağlama divarından kömək uman yəhudi ilə, ikonalardan və Məsihin obrazından xilas uman xristianlarla, pirlərdən kömək diləyən müsəlmanlarla, Buddanın heykəlinə təzim edən buddistlər arasında faktiki olaraq heç bir fərq yoxdur. </p><p>Budda tarixdə ilk dəfə insanlar arasında sosial bərabərlik anlayışını gətirdi. Onun təqdim etdiyi sosial bərabərlik və azadlıq hər nə qədər mistik idisə də, bir o qədər də idealdı. Mülkiyyət hüquqnu rədd edən Buddanın təlimində inqilab anlayışı yoxdu. O sülh və hüzur təlim edirdi. Bu hüzurun içində özünü dərk etmiş insan Böyük Harmoniyaya qovuşurdu. Bütün məsələ bundan ibarətdir. </p><p>Budda həmçinin özündən sonra gələn səmavi dinlərin mənəvi və ideoloji əcdadıdır. İsa Məsihin və Məhəmməd peyğəmbərin insanlara gətirdikləri xilas yolu, Buddanın gətirdiyi xilas yolunun təkmilləşdirilmiş forması idi. Yəni <a href="/wiki/%C4%B0sa" title="İsa">İsa Məsih</a> Buddanın mistik xilas yolunu daha realist inqilabi ideyalarla zənginləşdirdi və Məhəmməd peyğəmbər bu inqilabı gerçəkləşdirən şəxs oldu. </p><p><a href="/wiki/Q%C9%99rb_f%C9%99ls%C9%99f%C9%99si" title="Qərb fəlsəfəsi">Qərb fəlsəfəsi</a> özünüdərki (nirvana) həmişə bir boşluq, «yoxluq» kimi təsəvvür edib. Qərblinin təsəvvüründə özünüdərk olmayan bir şeyi axtarmaqdır. Ona görə də qərbli hər zaman iliyinə qədər realist və materialist olaraq qaldı. Xristian dini bu günə qədər, hələ ki, İsa Məsihin asketik və mistik təlimini tam olaraq həzm edə və qəbul edə bilmir. Bütün hallarda xristianlıq materializm üzərində inkişaf etdirilib və bu xüsusiyyət Qərb dünyasının hegemoniyasının əsasını təşkil edir. Qərb üçün təsəvvüf və ürfan bir elm deyil, sonu görünməyən bir boşluqdur ki, hər zaman mistik ideyalara tapınan Şərq məhz bu boşluqda çabalamaqdadır. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Mənbə"><span id="M.C9.99nb.C9.99"></span>Mənbə</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Budda&veaction=edit&section=10" title="Mənbə bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Budda&action=edit&section=10" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Mənbə"><span>vikimətni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Anadolu Türkcəsi vikipediyası, <a class="external text" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Buda&oldid=16721500">Buda</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kayzen.az/tag/%C5%9F%C9%99xsiyy%C9%99tl%C9%99r/page4/">Budda - kayzen.az</a></li></ul>    </div><noscript><img src="https://auth.wikimedia.org/loginwiki/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Mənbə — "<a dir="ltr" href="https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Budda&oldid=7287934">https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Budda&oldid=7287934</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:Kateqoriyalar" title="Xüsusi:Kateqoriyalar">Kateqoriya</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Buddizm" title="Kateqoriya:Buddizm">Buddizm</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Bu səhifə sonuncu dəfə 16:27, 26 oktyabr 2023 tarixində redaktə edilib.</li> <li id="footer-info-copyright">Mətn <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.az">Creative Commons Attribution-ShareAlike lisenziyası</a> altındadır, bəzi hallarda əlavə şərtlər tətbiq oluna bilər. Ətraflı məlumat üçün <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">istifadə şərtlərinə</a> baxın.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Gizlilik siyasəti</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Vikipediya:Haqq%C4%B1nda">Vikipediya haqqında</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C9%99suliyy%C9%99td%C9%99n_imtina">Məsuliyyətdən imtina</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Davranış Kodeksi</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Tərtibatçılar</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/az.wikipedia.org">Statistikalar</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Kuki məlumatı</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//az.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Budda&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobil versiya</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Axtar</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Vikipediyada axtar"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Xüsusi:Axtar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Axtar</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Mündəricat" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mündəricatı göstər/gizlət" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Mündəricatı göstər/gizlət</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Budda</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>89 dildə</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Mövzu əlavə et</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5895b7cbcc-qfwqd","wgBackendResponseTime":111,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.017","walltime":"0.024","ppvisitednodes":{"value":63,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":337,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":52,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":5,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 6.554 1 -total"," 55.17% 3.616 1 Şablon:Dil-sa"," 43.81% 2.871 1 Şablon:Dil-otk"," 21.45% 1.406 2 Şablon:Dil1"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-75687f9f4b-6fgjs","timestamp":"20250322171416","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Budda","url":"https:\/\/az.wikipedia.org\/wiki\/Budda","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7055","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7055","author":{"@type":"Organization","name":"Vikimedia layih\u0259l\u0259rin\u0259 t\u00f6hf\u0259 ver\u0259nl\u0259r"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2016-07-04T07:09:21Z","dateModified":"2023-10-26T16:27:18Z"}</script> </body> </html>