CINXE.COM

<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd"> <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml"> <head><script type="text/javascript" src="/_static/js/bundle-playback.js?v=HxkREWBo" charset="utf-8"></script> <script type="text/javascript" src="/_static/js/wombat.js?v=txqj7nKC" charset="utf-8"></script> <script>window.RufflePlayer=window.RufflePlayer||{};window.RufflePlayer.config={"autoplay":"on","unmuteOverlay":"hidden"};</script> <script type="text/javascript" src="/_static/js/ruffle/ruffle.js"></script> <script type="text/javascript"> __wm.init("https://web.archive.org/web"); __wm.wombat("http://www.anobanini.ir:80/travel/fa/fars/1385/10/post_25.php","20080914014323","https://web.archive.org/","web","/_static/", "1221356603"); </script> <link rel="stylesheet" type="text/css" href="/_static/css/banner-styles.css?v=S1zqJCYt" /> <link rel="stylesheet" type="text/css" href="/_static/css/iconochive.css?v=3PDvdIFv" />  <meta name="Anobanini" content="Anobanini"/> <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8"/> <link rel="stylesheet" href="https://web.archive.org/web/20080914014323cs_/http://www.anobanini.ir/index/fa/styles-site.css" type="text/css"/> <design name="Muhammad Farahany" site="www.farahany.com" email="info@farahany.com" mobile="00989126985340"/> <title>فارس: مقبره کوروش کبیر (آرامگاه کوروش بزرگ؛ بنیانگزار سلسله هخامنشیان؛ مرودشت)</title> </head> <body> <div class="content"> <div class="header"> <div class="top_info"> <div class="top_info_right"> اشمل موقع سياحي في ايران . <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/index/ar/">العربية</a> </div> <div class="top_info_left" align="center"> سایت جامع گردشگری ایران The most comprehensive site for travelling over the Iran . <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/index/en/">English</a> </div> </div> <div class="logo"> <h1><a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/index/fa/" title="آنوباني‌ني">AnoBanini</a></h1> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/index/fa/" title="آنوباني‌ني">   Beta </a> </div> </div> <div class="bar"> <ul> <li class="browse_category"></li> <li><a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/links/fa/" accesskey="1">لينكها</a></li> <li><a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/contact/fa/" accesskey="2">تماس با ما</a></li> <li><a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/about/fa/" accesskey="3">درباره ما </a></li> <li><a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/itinerary/fa/" accesskey="4">سفرنامه</a></li> <li><a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/gallery/fa/" accesskey="5">گالري عكس</a></li> <li><a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/news/fa/" accesskey="6">اخبار</a></li> <li class="active"><a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/" accesskey="7">گردشگري</a></li> <li><a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/index/fa/" accesskey="8">صفحه نخست</a></li> </ul> </div> <div class="left"> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/fars/"> استان فارس </a> » <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/fars/cat-110/">مرودشت</a> <h3>   مقبره کوروش کبیر (آرامگاه کوروش بزرگ؛ بنیانگزار سلسله هخامنشیان؛ مرودشت)   </h3> <div class="left_box"> <img alt="مقبره کوروش کبیر (آرامگاه کوروش بزرگ؛ بنیانگزار سلسله هخامنشیان)" hspace="0" src="https://web.archive.org/web/20080914014323im_/http://www.anobanini.ir/pic/travel/fars/marvdasht/pasargad/s/PIC_0284.jpg" align="baseline" border="0"> ناگاه گشت کوروش والا گهر پدید                                                      در پارس ریخت طرح یکی دولت جوان (ملک الشعرای بهار) کوروش بزرگ یا کوروش کبیر (۵۷۶-۵۲۹ پ.م.) شاه پارسی، به‌خاطر بخشندگی‌، بنیان گذاشتن حقوق بشر، پایه گذاری نخستین و بزرگترین امپراتوری تاریخ جهان، آزاد کردن برده‌ها و بندیان، احترام به دین‌ها و کیش‌های گوناگون، گسترش تمدن و غیره یکی از شناخته شده ترین پادشاهان تاریخ جهان است. کوروش نخستین شاه و بنیان‌گذار دوره شاهنشاهی هخامنشی در ایران زمین می‌‌باشد. <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/pic/travel/fars/marvdasht//pasargad/b/PIC_0275.jpg"><img style="WIDTH: 240px; HEIGHT: 130px" alt="مقبره کوروش کبیر؛ پاسارگاد؛ عکس از آنوبانینی" hspace="0" src="https://web.archive.org/web/20080914014323im_/http://www.anobanini.ir/pic/travel/fars/marvdasht//pasargad/m/PIC_0275.jpg" align="baseline" border="0"></a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/fars/1385/10/post_25.php#more">مقبره کوروش کبیر</a>؛ <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/fars/1385/10/post_24.php#more">پاسارگاد</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/fars/1385/10/post_25.php#more">کوروش کبیر</a> در میان همه ملل و اقوام و ادیان به نیکی یاد شده است. ایرانیان کوروش را پدر؛ یونانیان، ‌او را سرور و قانونگذار می‌‌نامیدند. یهودیان این پادشاه را مسیح (ناجی و رهاننده) توسط پروردگار به شمار می‌آوردند، ‌ضمن آنکه بابلیان او را مورد تایید مردوک (خدای بزرگ بابلیان) می‌‌دانستند. درباره شخصیت ذوالقرنین که در کتابهای آسمانی یهودیان، مسیحیان و مسلمانان از آن سخن به میان آمده، چند گانگی وجود دارد و اینکه به واقع ذوالقرنین چه کسی است به طور قطعی مشخص نشده؛ اما با توجه به اسناد و مدارک تاریخی، این کوروش بزرگ است که موجه‌ترین دلایل را برای احراز این لقب دارا می‌‌باشد. تبار کوروش از جانب پدرش به پارس‌ها می‌‌رسد که برای چند نسل بر <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/khoozestan/cat-183/index.php">انشان</a> (<a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/khoozestan/">خوزستان</a> کنونی)، در جنوب غربی ایران، حکومت کرده بودند. کوروش درباره خاندانش بر سفالینه استوانه شکلی، محل حکومت آنها را نقش کرده است. بر طبق اسناد سلسله هخامنشی به "شاه هخامنش" که در حدود ۷۰۰ پ.م. می‌زیسته است می رسد. پس از مرگ او، "چیش‌پیش" به حکومت رسید. "چیش پیش" نیز پس از مرگش، توسط دو نفر از پسرانش؛ "کوروش اول" و "آریارمنس فارس" در پادشاهی دنبال شد. سپس، پسران هر کدام، به ترتیب "کمبوجیه اول" و "آرشام فارس"، بعد از آنها حکومت کردند. کمبوجیه یکم با "شاهدخت ماندانا" (دختر ایشتوویگو پادشاه قبیله ماد و شاهدخت آرینیس لیدیه) ازدواج کرد و کوروش بزرگ نتیجه این ازدواج بود. <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/pic/travel/fars/marvdasht/pasargad/b/PIC_0283.jpg"><img style="WIDTH: 240px; HEIGHT: 159px" alt="مقبره کوروش کبیر؛ پاسارگاد؛ عکس از آنوبانینی" hspace="0" src="https://web.archive.org/web/20080914014323im_/http://www.anobanini.ir/pic/travel/fars/marvdasht/pasargad/m/PIC_0283.jpg" align="baseline" border="0"></a> مقبره کوروش کبیر؛ <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/fars/1385/10/post_24.php#more">پاسارگاد</a> تاریخ نویسان باستانی از قبیل هرودوت، گزنفون، و کتزیاس درباره چگونگی زایش کوروش اتفاق نظر ندارند. اگرچه هریک سرگذشت تولد وی را به شرح خاصی نقل کرده‌اند، اما شرحی که آنها درباره ماجرای زایش کوروش ارائه داده‌اند، بیشتر شبیه افسانه می‌‌باشد. تاریخ نویسان نامدار زمان ما همچون ویل دورانت و پرسی سایکس، و حسن پیرنیا شرح چگونگی زایش کوروش را از هرودوت برگرفته‌اند. بنا به نوشته هرودوت؛ ایشتوویگو شبی خواب دید که از دخترش آنقدر آب خارج شد که همدان و کشور ماد و تمام سرزمین آسیا را غرق کرد. ایشتوویگو تعبیر خواب خویش را از مغ‌ها پرسش کرد. آنها گفتند از او فرزندی پدید خواهد آمد که بر ماد غلبه خواهد کرد. این موضوع سبب شد که ایشتوویگو تصمیم بگیرد دخترش را به بزرگان ماد ندهد، زیرا می‌‌ترسید که دامادش مدعی خطرناکی برای تخت و تاج او بشود. بنابراین ایشتوویگو دختر خود را به کمبوجیه اول به زناشویی داد. ماندانا پس از ازدواج با کمبوجیه باردار شد و شاه این بار خواب دید که از شکم دخترش تاکی رویید که شاخ و برگهای آن تمام آسیا را پوشانید. پادشاه ماد، این بار هم از مغ‌ها تعبیر خوابش را خواست و آنها اظهار داشتند، تعبیر خوابش آن است که از دخترش ماندانا فرزندی بوجود خواهد آمد که بر آسیا چیره خواهد شد. ایشتوویگو به مراتب بیش از خواب اولش به هراس افتاد و از این رو دخترش را به حضور طلبید. دخترش به همدان نزد وی آمد. پادشاه ماد بر اساس خوابهایی که دیده بود از فرزند دخترش سخت وحشت داشت، به همین خاطر زاده دخترش را به یکی از بستگانش هارپاگ، که در ضمن وزیر و سپهسالار او نیز بود، سپرد و دستور داد که کوروش را نابود کند. هارپاگ طفل را به خانه آورد و ماجرا را با همسرش در میان گذاشت. در پاسخ به پرسش همسرش راجع به سرنوشت کوروش، هارپاگ پاسخ داد: وی دست به چنین جنایتی نخواهد آلود، چون اولا کودک به او دل خوش کرده است، دوم چون شاه فرزندان زیاد ندارد دخترش ممکن است جانشین او گردد، در این صورت معلوم است شهبانو با کشنده فرزندش مدارا نخواهد کرد. پس کوروش را به یکی از چوپان‌های شاه به‌ نام میترادات (مهرداد) داد و از از خواست که وی را به دستور شاه به کوهی در میان جنگل رها کند تا طعمهٔ ددان گردد. <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/pic/travel/fars/marvdasht/pasargad/b/PIC_0284.jpg"><img style="WIDTH: 240px; HEIGHT: 168px" alt="مقبره کوروش کبیر؛ پاسارگاد؛ عکس از آنوبانینی" hspace="0" src="https://web.archive.org/web/20080914014323im_/http://www.anobanini.ir/pic/travel/fars/marvdasht/pasargad/m/PIC_0284.jpg" align="baseline" border="0"></a> مقبره کوروش کبیر؛ <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/fars/1385/10/post_24.php#more">پاسارگاد</a> چوپان کودک را به خانه برد. وقتی همسر چوپان به نام سپاکو از موضوع با خبر شد، با ناله و زاری به شوهرش اصرار ورزید که از کشتن کودک خودداری کند و به جای او، فرزند خود را که تازه زاییده و مرده به دنیا آمده بود، در جنگل رها سازد. مهرداد شهامت این کار را نداشت، ولی در پایان نظر همسرش را پذیرفت. پس جسد مرده فرزندش را به ماموران هارپاگ سپرد و خود سرپرستی کوروش را به عهده گرفت. سالها بعد روزی کوروش که به پسر چوپان معروف بود، (و شاید این علتی باشد برای آنکه کوروش در کتاب مقدس (عهد عتیق) شبان نامیده شده است)  با گروهی از فرزندان امیرزادگان بازی می‌‌کرد. آنها قرار گذاشتند یک نفر را از میان خود به نام شاه تعیین کنند و کوروش را برای این کار برگزیدند. کوروش همبازی های خود را به دسته‌های مختلف بخش کرد و برای هر یک وظیفه‌ای تعیین نمود و دستور داد پسر آرتم بارس را که از شاهزادگان و سالاران درجه اول پادشاه بود و از وی فرمانبرداری نکرده بود تنبیه کنند. فرزند آرتم بارس به پدر شکایت برد که پسر یک چوپان دستور داده است وی را تنبیه کنند. پدرش او را نزد ایشتوویگو برد و دادخواهی کرد که فرزند یک چوپان پسر او را تنبیه و بدنش را مضروب کرده است. شاه؛ چوپان و کوروش را احضار کرد و از کوروش سوال کرد: "تو چگونه جرأت کردی با فرزند کسی که بعد از من دارای بزرگ‌ترین مقام کشوری است، چنین کنی؟" کوروش پاسخ داد: "در این باره حق با من است، زیرا همه آنها مرا به پادشاهی برگزیده بودند و چون او از من فرمانبرداری نکرد، من دستور تنبیه او را دادم، حال اگر شایسته مجازات می‌‌باشم، اختیار با توست." ایشتوویگو از دلاوری کوروش و شباهت وی با خودش به اندیشه افتاد. در ضمن بیاد آورد، مدت زمانی که از رویداد رها کردن طفل دخترش به کوه می‌‌گذرد با سن این کودک برابری می‌کند. بنابراین آرتم بارس را قانع کرد که در این باره دستور لازم را صادر خواهد کرد و او را مرخص کرد. سپس از چوپان درباره هویت طفل مذکور پرسش هایی به عمل آورد. چوپان پاسخ داد: "این طفل فرزند من است و مادرش نیز زنده است". اما شاه نتوانست گفته چوپان را قبول کند و دستور داد زیر شکنجه واقعیت امر را از وی جویا شوند. چوپان در زیر شکنجه وادار به اعتراف شد و حقیقت امر را برای ایشتوویگو آشکار کرد و با زاری از او بخشش خواست. سپس ایشتوویگو دستور به احضار هارپاگ داد و چون او چوپان را در حضور پادشاه دید، موضوع را حدس زد و در برابر پرسش ایشتوویگو که از او پرسید: "با طفل دخترم چه کردی و چگونه او را کشتی؟" پاسخ داد: "پس از آن که طفل را به خانه بردم، تصمیم گرفتم کاری کنم که هم دستور تو را اجرا کرده باشم و هم مرتکب قتل فرزند دخترت نشده باشم".  گرچه همانند این داستان در مورد سه پادشاه ساسانی (از جمله اردشیر بابکان) نیز نقل شده است و شاید خالی از افسانه پردازی نباشد لیکن بیشک رگه هایی از حقیقت را میتوان در آن یافت و شاید معتبر ترین شرح حالها درباره پرورش کوروش کبیر باشد. کوروش در دربار کمبوجیه اول خو و اخلاق والای انسانی پارس‌ها و فنون جنگی و نظام پیشرفته آنها را آموخت و با آموزش‌های سختی که سربازان پارس فرا می‌گرفتند پرورش یافت. هارپاگ، بزرگان ماد را که از نخوت و شدت عمل شاهنشاه ناراضی بودند بر ضد ایشتوویگو شورانید و موفق شد کوروش را وادار کند بر ضد پادشاه ماد لشکرکشی کند و او را شکست بدهد. با شکست کشور ماد به وسیله پارس که کشور دست نشانده و تابع آن بود، پادشاهی ۳۵ ساله ایشتوویگو؛ پادشاه ماد، به انتها رسید. اما به گفته هرودوت؛ کوروش به ایشتوویگو آسیبی وارد نیاورد و او را نزد خود نگه داشت. کوروش به این شیوه در ۵۴۶ پ.م. پادشاهی ماد و ایران را به دست گرفت و خود را پادشاه ایران اعلام نمود. کوروش پس از آنکه ماد و پارس را متحد کرد؛ خود را شاه ماد و پارس نامید. در حالیکه بابل به او خیانت کرده بود، خردمندانه از قارون، شاه لیدی خواست تا حکومت او را به رسمیت بشناسد و در عوض کوروش نیز سلطنت او را بر لیدی قبول نماید. اما قارون (کرزوس) در کمال کم خردی به جای قبول این پیشنهاد به فکر گسترش مرزهای کشور خود افتاد و به این خاطر با شتاب سپاهیانش را از رود هالسی (قزل‌ایرماق امروزی در کشور ترکیه) که مرز کشوری وی و ماد بود گذراند و کوروش هم با دیدن این حرکت خصمانه، از همدان به سوی لیدی حرکت کرد. دژ سارد که آن را تسخیر ناپذیر می‌‌پنداشتند، با صعود تعدادی از سربازان ایرانی از دیواره‌های آن، سقوط کرد و قارون (کروزوس)، شاه لیدی به اسارت ایرانیان درآمد و کوروش، مرز کشور خود را به دریای روم و همسایگی یونانیان رسانید. نکته قابل توجه؛ رفتار کوروش پس از شکست قارون است. کوروش، شاه شکست خورده لیدی را عفو کرد و وی تا پایان عمر تحت حمایت کوروش زندگی کرد و مردم سارد علی رغم آن که حدود سه ماه لشکریان کوروش را در شرایط جنگی و در حالت محاصره شهر خود معطل کرده بودند، مشمول عفو شدند. افسانه ای معروف در این زمینه هست؛ که کوروش میخواست برای انتقام، کروزوس را در آتشی بر افروخته بسوزاند، که وی با دیدن آتش فریاد می می زند "آه، سولون، سولون" و وقتی کوروش علت را میپرسد جواب میدهد: روزی از سولون حکیم بزرگ یونان پرسیدم سعادتمند ترین فرد روی زمین کیست؛ و سولون در جواب گفت: انسان را اگر با سعادتمندی بمیرد می توان سعادتمند خواند. حالا منظور او را می فهمم. اینگونه کوروش هم پند گرفته و دستور به خاموش کردن آتش می دهد و او را عفو می کند. پس از لیدی، کوروش نواحی شرقی را یکی پس از دیگری زیر فرمان خود در آورد و به ترتیب گرگان (هیرکانی)، پارت، هریو (هرات)، رخج، مرو، بلخ، زرنگیانا (<a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/sistan-b/">سیستان</a>) و سوگود (نواحی بین آمودریا و سیردریا) و ثتگوش (شمال غربی هند) را مطیع خود کرد. هدف اصلی کوروش از لشکرکشی به شرق تامین امنیت و تحکیم موقعیت بود و گرنه در سمت شرق ایران آن روزگار، حکومتی که بتواند با کوروش به معارض بپردازد وجود نداشت. کوروش با زیر فرمان آوردن نواحی شرق ایران، وسعت سرزمین‌های تحت تابعیت خود را دو برابر کرد. حال دیگر پادشاه بابل از خیانت خود به کوروش و عهد شکنی در حق وی که در اوائل پیروزی او بر ماد انجام داده بود واقعا پشیمان شده بود. البته ناگفته نماند که یکی از دلایل اصلی ترس "نابونید" پادشاه بابِل،‌ همانا شهرت کوروش به داشتن سجایای اخلاقی و محبوبیت او در نزد مردم بابِل از یک سو و نیز پیش بینی‌های پیامبران بنی اسرائیل درباره آزادی قوم یهود به دست کوروش از سوی دیگر بود.   فرمان آزادسازی یهودیان دربند و اجازه بازگشت و بازسازی اورشلیم توسط کوروش بزرگ، باعث گردید بابل، بدون مرافعه در 22 مهرماه سال 539 پ.م. سقوط کند و فقط محله شاهی چند روز مقاومت ورزیدند. پادشاه محبوس گردید و کوروش طبق عادت، در کمال آزادمنشی با وی رفتار کرد. در سال بعد (538 پ.م.) هنگامی که او درگذشت، عزای ملی اعلام شد و خود کوروش نیز در آن شرکت کرد. کوروش بزرگ در قسمتی از لوح معروف خود در زمینه فتح بابل که از متمدن ترین و با فرهنگ ترین سرزمینهای آن روزگار بود؛ می گوید : "من کوروش هستم، شاه جهان،...شاه شاهان... هنگامی که من بدون جنگ به بابل وارد شدم... ویرانه های آن را آباد کردم و مردم آن را از فقر نجات بخشیدم... برای همه انسانها آزادی دین و مذهب را به رسمیت شناختم ... و صلح و آرامش را برای بشریت به ارمغان آوردم. "  با فتح بابل، مستعمرات آن یعنی سوریه، فلسطین و فنیقیه نیز سر تسلیم پیش نهادند و به حوزه حکومتی اضافه شدند. رفتار کوروش پس از فتح بابل جایگاه خاصی بین باستان شناسان و حتی حقوقدانان دارد. او یهودیان را آزاد کرد و ضمن مسترد داشتن کلیه اموالی که بخت النصر (نبوکد نصر) پادشاه مقتدر بابِل در فتح اورشلیم از هیکل سلیمان به غنیمت گرفته بود، کمک‌های بسیاری از نظر مالی و امکانات به آنان نمود تا بتوانند به اورشلیم بازگردند و دستور بازسازی هیکل سلیمان را صادر کرد. به همین خاطر در بین یهودیان به عنوان منجی معروف گشت که در تاریخ یهود و در تورات ثبت است. در مورد ده سال پایانی عمر کوروش اطلاعات دقیقی در دست نیست و هر یک از مورخین به نحوی آن را روایت کرده اند و ماجرای درگذشت کوروش را به نحوی نقل کرده اند در یکی از این روایتها می خوانیم که کوروش در آخرین نبرد خود به قصد سرکوب اقوام وحشی سکا که با حمله به نواحی مرزی ایران به قتل و غارت می پرداختند به سمت شمال شرقی کشور حرکت کرد. میان مرز ایران و سرزمین سکاها رودخانه ای بود که لشگریان کوروش باید از آن عبور می کردند. هنگامی که کوروش به این رودخانه رسید، برای جنگ دو راه پیش رو داشت. یا از رودخانه عبور کند و در سرزمین سکاها به نبرد بپردازند و یا اجازه دهند که لشگریان سکا از رود عبور کرده و در خاک ایران به جنگ بپردازند. کوروش این دو گزینه را با سرداران خود در میان گذاشت. بیشتر سرداران ایرانی او، جنگ در خاک ایران را برگزیند، اما کرزوس امپراتور سابق لیدی که تا پایان عمر به عنوان یک مشاور به کوروش وفادار ماند؛ جنگ در سرزمین سکاها را پیشنهاد کرد. استدالال او چنین بود که در صورت نبرد در خاک ایران، اگر لشگر کوروش شکست بخورد تمامی سرزمین در خطر می افتد و اگر پیروز هم شود هیچ سرزمینی را فتح نکرده است. در مقابل اگر در خاک سکاها به جنگ بپردازند؛ پیروزی ایرانیان با فتح این سرزمین همراه خواهد بود و شکست آنان نیز تنها یک شکست نظامی به شمار رفته و به سرزمین ایران آسیبی نمی رسد. کوروش این استدلال را پذیرفت و از رودخانه عبور کرد. پیامد این نبرد کشته شدن کوروش و شکست لشگریانش بود. پس از این شکست، لشگریان ایران با رهبری کمبوجیه، پسر ارشد کوروش به ایران بازگشتند. این روایت که به خاطر گزارش هرودوت از ماجرا معروفتر است چند سوال اساسی را به ذهن آنوبانینی متبادر میکند؛ نخست اینکه با وجود توهین های ملکه مزبور به پیکر بی جان شاهنشاه درگذشته ی ایران، که در تاریخ مزبور تشریح شده است؛ چگونه پیکر بی سر کوروش به ایرانیان باز پس داده شده و چگونه جسد از این مسافت دور و با عبور از رودخانه ای عظیم به پارسه آورده شده است. دیگر اینکه چطور با وجود ناگهانی بودن این پیشامد بین پسران کوروش بر سر قدرت درگیری پیش نیامده؛ چطور هرج و مرجی که پس از درگذشت کمبوجیه رخ می دهد در این زمان پیش نمی آید (با وجود اینکه کوروش بسیار قدرتمندتر از پسرش کمبوجیه بوده)؛ چطور ملکه که شاه بزرگی همچون کوروش را از میان برداشته دست از سر ایران بر می دارد و سعی نمی کند ایران را تصرف نماید؟ چگونه کمبوجیه درست بعد از این پیشامد هولناک و عظیم با خیال راحت و با ارتشی بسیار مجهز و آماده به مصر حمله می کند و تنها حکومت مستقل باقیمانده و یکی از قدرتمند ترین حکومت های آن دوران را به تصرف خود در می آورد و مرزهای ایران را از چین تا ایتالیا و جنوب آفریقا، گسترش می دهد. این سوالات و بسیاری از سوالات دیگر باعث می شود که محققین روایت فوق را درست ندانسته و آنچه را که "گزنفون" درباره مرگ مرگ کوروش نقل میکند بیشتر مقرون به حقیقت بدانند. به طور خلاصه گزنفون نقل می کند که در ده سال پایانی حکومت کوروش اتفاق چندان مهمی رخ نداده است و پادشاه قدر قدرت ایران در آرامش سالهای پایانی عمر را طی کرده و پایان عمر خود را هم طی خوابی که میبیند از پیش می دانسته. بنابر این پیش از مرگ، نیایش کرده و برای خدایان قربانی می کند. و سپس پسران و بزرگان کشور را جمع کرده و چنان که در میان همه پادشاهان ایرانی مرسوم بوده به آنها پند و اندرزهایی می دهد و از جهان رخت بر می بندد. چنین است که پس از درگذشت پر افتخارترین و بزرگترین پادشاه جهان که انسانیت و فضایل اخلاقی را در جهان آن روز گسترد؛ مراسم با شکوهی برگزار می شود و شاه شاهان در آرامگاهی که خود از پیش فراهم آورده بود؛ با احترام فراوان به خاک سپرده می شود؛ تا طی بیش از 2500 سال؛ ایرانیان به داشتن چنین اسطوره ای افتخار کنند و با وجود حوادث بسیاری که در این مدت رخ داده، همواره حرمت پاسارگاد و پادشاه قدرقدرتش حفظ گردد. ------------------------------------------------------- متن کامل منشور کوروش کبیر (منشور كورش هخامنشی) رضا مرادی غیاث آبادی 1. «كورش» (در بابلی: ‹كو- رَ – آش›)، شاه جهان، شاه بزرگ، شاه توانمند، شاه «بـابِـل» ‹با- بی- لیم›، شاه «سـومـر» ‹شو- مـِ- ری› و «اَكَّـد» ‹اَ‌ك- كـَ- دی- ای›، … 2. ... همه جهان (از اینجا تا پایان سطر نوزدهم، نه از زبان كورش، بلكه به روایت ناظری ناشناخته كه می‌تواند نظر اهالی و بزرگان بابل باشد، بازگو می‌شود). 3. ... مرد ناشایستی به فرمانروایی كشورش رسیده بود. 4. او آیین‌های كهن را از میان برد و چیزهای ساختگی بجای آن گذاشت. 5. معبدی بَدلی از نیایشگاه «اِسَـگیلَـه» ‹اِ- سَگ- ایلَـه› برای شهر «اور» ‹او- ریم› و دیگر شهرها ساخت. («اِسَـگیـلَـه/ اِزاگیلا» نام نیایشگاه بزرگ «مردوك» یا خدای بزرگ است. این نام شباهت فراوانی با نام نیایشگاه ایرانی «اِزَگین» در «اَرَتَـه» دارد كه در حماسه سومری «اِنمِـركار و فرمانروای اَرَته» بازگو شده است. آقای جهانشاه درخشانی در آریاییان، مردم كاشی و دیگر ایرانیان (تهران، 1382، ص 507)، «اِزَگین» را به معنای «سنگ لاجورد» می‌داند. از سوی دیگر «كاسیان» نیز رنگ آبی را رنگ خداوند بشمار می‌آوردند و «كاشّـو/ كاسّـو»، نام خدای بزرگ آنان به معنای «رنگ آبی» است. امروزه همچنان واژه «كاس» برای رنگ آبی در گویش‌های محلی بكار می‌رود. برای نمونه در گیلان، مردان با چشم آبی را «كـاس آقا» خطاب می‌كنند. همچنین برای آگاهی از پیوند اَرَتَـه با نواحی باستانی حاشیه هلیل‌رود در جنوب جیرفت بنگرید به: مجیدزاده، یوسف، جیرفت كهن‌ترین تمدن شرق، تهران، 1382). 6. او كار ناشایست قربانی كردن را رواج داد كه پیش از آن نبود ... هر روز كارهایی ناپسند می‌كرد، خشونت و بد‌كرداری. 7. او كارهای ... روزمره را دشوار ساخت. او با مقررات نامناسب در زنـدگی مـردم دخالت می‌كرد. اندوه و غم را در شهرها پراكند. او از پرستش «مَــردوك» ‹اَمَـر- اوتو› خدای بزرگ روی برگرداند. (گمان می‌رود نام «مردوك» با واژه آریایی و اوستایی «اَمِـرِتات» به معنای «جاودانگی/ بی‌مرگی» در پیوند باشد. اما ویژگی‌های دیگر مردوك شباهت‌هایی با «اهورامزدا» دارد و همچون او در سیاره «مشتری» متجلی می‌شده است. همانگونه كه مردوك را با نام «اَمَـر- اوتو‌» می‌شناخته‌اند؛ از او با نام آریایی و كاسی «شوگورو» نیز یاد می‌كرده‌اند كه به معنای «بزرگترین سرور» بوده و با معنای اهورامزدا (سرور دانا/ سرور خردمند) در پیوند است). 8. او مردم را به سختی معاش دچار كرد. هر روز به شیوه‌ای ساكنان شهر را آزار می‌داد. او با كارهای خشنِ خود مردم را نابود می‌كرد ... همه مردم را. 9. از ناله و دادخواهی مردم، «اِنـلیل/ ایـلّیل» خدای بزرگ (= مردوك) ناراحت شد ... دیگر ایزدان آن سرزمین را ترك كرده بودند. (منظور آبادانی و فراوانی و آرامش) 10. مردم از خدای بزرگ می‌خواستند تا به وضع همه باشندگان روی زمین كه زندگی و كاشانه‌اشان رو به ویرانی می‌رفت، توجه كند. مردوك خدای بزرگ اراده كرد تا ایزدان به «بابِـل» بازگردند. 11. ساكنان سرزمین «سـومِـر» و «اَكَّـد» مانند مردگان شده بودند. مردوك بسوی آنان متوجه شد و بر آنان رحمت آورد. 12. مردوك به دنبال فرمانروایی دادگر در سراسر همه كشورها به جستجو پرداخت. به جستجوی شاهی خوب كه او را یاری دهد. آنگاه او نام «كورش» پادشاه «اَنْـشان» ‹اَن- شـَ- اَن› را برخواند. از او بنام پادشاه جهان یاد كرد. 13. او تمام سرزمین «گوتی» ‹كو- تی- ای› را به فرمانبرداری كورش در آورد. همچنین همه مردمان «ماد» ‹اوم- مـان‌مَـن- دَه› را. كـورش با هر « سیاه سر» (همه انـسان‌ها) دادگرانه رفتار كرد. (در تداول، نامِ بابلی «اومان‌منده» را با «ماد» برابر می‌دانند. اما به نظر می‌آید كه این نام بر همه یا یكی از اقوام آریایی كه در هزاره دوم پیش از میلاد به میاندورود مهاجرت كرده‌ بوده‌اند؛ اطلاق می‌شده است). 14. كورش با راستی و عدالت كشور را اداره می‌كرد. مردوك، خدای بزرگ، با شادی از كردار نیك و اندیشه نیكِ این پشتیبان مردم خرسند بود. 15. او كورش را برانگیخت تا راه بابل را در پیش گیرد؛ در حالی كه خودش همچون یاوری راستین دوشادوش او گام برمی‌داشت. (ممكن است منظور دیده شدن سیاره مشتری بوده باشد. در باورهای ایرانی، سیاره مشتری نماد آسمانی اهورامزدا/ مردوك بوده است. نك به: بارتل ل. واندروردن، پیدایش دانش نجوم، ترجمه همایون صنعتی‌زاده، 1372. او حتی منظور از «سپاه پر شمار او» را نیز ستارگان آسمان می‌داند). 16. لشكر پر شمار او كه همچون آب رودخانه شمارش ناپذیر بود، آراسته به انواع جنگ‌افزارها در كنار او ره می‌سپردند. 17. مردوك مقدر كرد تا كورش بدون جنگ و خونریزی به شهر بابل وارد شود. او بابل را از هر بلایی ایمن داشت. او «نَـبـونـید» ‹نـَ- بو- نـَ- اید› شاه را به دست كورش سپرد. 18. مردم بابل، سراسر سرزمین سومر و اَكَّـد و همه فرمانروایان محلی فرمان كورش را پذیرفتند. از پادشاهی او شادمان شدند و با چهره‌های درخشان او را بوسیدند. 19. مردم سروری را شادباش گفتند كه به یاری او از چنگال مرگ و غم رهایی یافتند و به زندگی بازگشتند. همه ایزدان او را ستودند و نامش را گرامی داشتند. 20. منم «كـورش»، شاه جهان، شاه بزرگ، شاه توانمند، شاه بابِـل، شاه سومر و اَكَّـد، شاه چهار گوشه جهان. (از اینجا روایت به صیغه اول شخص و از زبان كورش بازگو می‌شود. استرابو نقل می‌كند كه «كورش» نامی است كه او پس از پادشاهی و با الهام از رود «كُـر» در جنوب پاسارگاد بر خود نهاد. پیش از این، نام او «اَگـرَداتوس Agradatus» (اَگـرَداد/ اَگـراداد) بوده است. نك به: جغرافیای استرابو، ترجمه هـ. صنعتی‌زاده، 1382، ص. 319). 21. پسر «كمبوجیه» ‹كـَ- اَم- بو- زی- یه›، شاه بزرگ، شاه «اَنْـشان»، نـوه «كـورش» (كـورش یكم)، شاه بزرگ، شاه اَنشان، نبیره «چیش‌پیش» ‹شی- ایش- بی- ایش›، شاه بزرگ، شاه اَنشان. 22. از دودمـانی ‌كـه ‌همیشه شـاه بـوده‌اند و فـرمانـروایی‌اش را «بِل/ بعل» ‹بـِ- لو› (خداوند/ = مردوك) و «نَـبـو» ‹نـَ- بو› گرامی می‌دارند و با خرسندی قلبی پادشاهی او را خواهانند. آنگاه كه بدون جنگ و پیكار وارد بابل شدم؛ («نَـبـو» ایزد نویسندگی و دبیـری بـوده، و نیایشگاه او به نـام «اِزیـدَه» خوانده می‌شده است. ورود كورش «بدون جنگ و پیكار» به بابل، نه تنها در گزارش او، بلكه در متون بابلی همچون «سالنامه نبونید» و نیز در «تواریخ هرودوت» (كتاب یكم) تأیید شده است. برای آگاهی از سالنامه نبونید نگاه كنید به: Hinnz, W., Darios und die Perser, I, 1976, p. 106.). 23. همه مـردم گام‌های مرا با شادمانی پذیرفتند. در بارگاه پادشاهان بـابـل بر تخت شهریاری نشستم. مَردوك دل‌های پاك مردم بابل را متوجه من‌كرد، زیرا من او را ارجمند و گرامی داشتم. (پذیرش كورش توسط مردم، در «كورش‌نامه/ سیروپدی» (Curou Paideia) نوشته گزنفون نیز تأیید شده است. گزنفون اظهار می‌دارد كه مردمان همه كشورها با رضایت خودشان پادشاهی و اقتدار كورش را پذیرفته بودند (سیروپدی، كتاب یكم)). 24. ارتش بزرگ من به صلح و آرامی وارد بابل شد. نگذاشتم رنج و آزاری به مردم این شهر و این سرزمین وارد آید. 25. وضع داخلی بابل و جایگاه‌های مقدسش قلب مرا تكان داد ... من برای صلح كوشیدم. نَـبونید، مردم درمانده بابل را به بردگی كشیده بود، كاری كه در خور شأن آنان نبود. 26. من برده‌داری را برانداختم. به بدبختی‌های آنان پایان بخشیدم. فرمان دادم كه همه مردم در پرستش خدای خود آزاد باشند و آنان را نیازارند. فرمان دادم كه هیچكس اهالی شهر را از هستی ساقط نكند. مردوك از كردار نیك من خشنود شد. 27. او بر من، كورش، كه ستایشگر او هستم، بر پسر من «كمبوجیه» و همچنین بر همه سپاهیان من، 28. بركت و مهربانی‌اش را ارزانی داشت. ما همگی شادمانه و در صلح و آشتی مقام بلندش را ستودیم. به فرمان مَردوك همه شاهانی كه بر اورنگ پادشاهی نشسته‌اند؛ 29. و همه پادشاهان سرزمین‌های جهان، از «دریای بالا» تا «دریای پایین» (دریای مدیترانه تا خلیج فارس)، همه مردم سرزمین‌های دوردست، همه پادشاهان «آموری» ‹اَ- مور- ری- ای›، همه چادرنشینان، 30. مـرا خـراج گذاردند و در بـابـل بر من بـوسـه زدنـد. از ... تا «آشـــور» ‹اَش- شور› و «شوش» ‹شو- شَن›. 31. من شهرهای «آگادِه» ‹اَ- گـَ- دِه›، «اِشنونا» ‹اِش- نو- نَك›، «زَمبان» ‹زَ- اَم- بـَ- اَن›، «مِتورنو» ‹مـِ- تور- نو›، «دیر» ‹دِ- ایر›، سرزمین «گوتیان» و شهرهای كهن آنسوی «دجله» ‹ای- دیك- لَت› كه ویران شده بود را از نو ساختم. 32. فرمان دادم تمام نیایشگاه‌هایی كه بسته شده بود را بگشایند. همه خدایان این نیایشگاه‌ها را به جاهای خود بازگرداندم. همه مردمانی كه پراكنده و آواره شده بودند را به جایگاه‌های خود برگرداندم. خانه‌های ویران آنان را آباد كردم. همه مردم را به همبستگی فرا خواندم. (با اینكه هیچ دلیل قاطعی در زرتشتی بودنِ كورش بزرگ در دست نیست؛ اما او همچون زرتشت به این باور كهن ایرانی پایبند بوده است كه هر كس در پرستش خدای خود و انتخاب دین خود آزاد است. افسوس كه موبدان زرتشتی عصر ساسانی با سختگیری‌ و خشونت‌های بی‌شمار و اعمال سلیقه‌های شخصی در تحریف آیین زرتشت، به این دستاورد با ارزش فرهنگ ایرانی آسیب زدند). 33. همچنین پیكره خدایان سومر و اَكَّـد را كه نَـبونید بدون واهمه از خدای بزرگ به بابل آورده بود؛ به خشنودی مَردوك به شادی و خرمی، 34. به نیایشگاه‌های خودشان بازگرداندم، بشود كه دل‌ها شاد گردد. بشود، خدایانی كه آنان را به جایگاه‌های مقدس نخستین‌شان بازگرداندم، (گشایش و بازسازی نیایشگاه‌ها به فرمان كورش، دستكم در یك متن دیگر شناخته شده است. بر این لوح چهار سطری كه از «اَرَخ» در میاندورود كشف شده، آمده است: “منم كورش، پسر كمبوجیه، شاه توانمند، آنكه «اِسَـگیلَـه» و «اِزیـدَه» را باز ساخت.” برای آگاهی بیشتر نگاه كنید به صفحه 156 مقاله W. Eilers در كتاب‌شناسی). 35. هر روز در پیشگاه خدای بزرگ برایم خواستار زندگانی بلند باشند. بشود كه سخنان پر بركت و نیكخواهانه برایم بیابند. بشود كه آنان به خدای من مَردوك بگویند: ‘‘به كورش شاه، پادشاهی كه ترا گرامی می‌دارد و پسرش كمبوجیه جایگاهی در سرای سپند ارزانی دار.’’ (در باورهای ایرانی، «سرای سپند» یا «اَنَـغْـرَه رَئُـچَـنْـگْـه» (اَنَـغران/ اَنارام) به معنای «روشنایی بی‌پایان و جایگاه خدای بزرگ یا اهورامزدا و بهشت برین است). 36. بی‌گمان در روزهای سازندگی، همگی مردم بابل، پادشاه را گرامی داشتند و من برای همه مردم جامعه‌ای آرام فراهم ساختم. (صلح و آرامش را به تمامی مردم اعطا كردم). . . . . 37. … غاز، دو اردك، ده كبوتر. برای غازها، اردك‌ها و كبوتران… (از سطر 37 تا 45 بخش نویافته‌ای است كه در مقاله «در باره منشور كورش» به آن اشاره شد. این نُه سطر دنباله بلافصل سطرهای پیشین نیست). 38. ... باروی بزرگ شهر بابل بنام «ایمگور- اِنـلیل» ‹ایم- گور- اِن- لیل› را استوار گردانیدم ... 39. ... دیوار آجری خندق شهر را، 40. ... كه هیچیك از شاهان پیشین با بردگانِ به بیگاری گرفته شده به پایان نرسانیده بودند؛ 41. ... به انجام رسانیدم. 42. دروازه‌هایی بزرگ برای آنها گذاشتم با درهایی از چوب «سِدر» و روكشی از مفرغ ... 43. ...كتیبه‌ای از پـادشاهی پیش از من بنام «آشور بانیپال» ‹آش- شور- با- نی- اَپ- لی› 44. ... 45. ... برای همیشه! ------------------------------------------------------- منابع: <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/">anobanini</a> wikipedia (dot) org ghiasabadi (dot) com تاریخ هرودوت، ترجمه وحید مازندرانی کوروش کبیر، حسن پیرنیا (مشیر الدوله) کوروش کبیر، رضا شعبانی کتاب مقدس، عهد عتیق و عهد جدید ایران باستان، نادر میر سعیدی کتیبه های ایران باستان، محمد تقی راشد محصل تاریخ ادبیات ایران، ادوارد براون دیوان اشعار، ملک الشعرای بهار </div> </div> <form method="get" action="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/cgi-bin/mbf/mt-search.cgi"> <div class="search_form"> <input id="search" type="text" name="search" onfocus="this.value=''" value="جستجو در اين سايت" dir="rtl" onkeypress="FKeyPress();" onkeydown="FKeyDown();"/> <input id="searchsubmit" type="submit" value="بگــــــرد" class="submit"/> </div> </form> <div class="right"> <div class="right_articles"> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/forum/viewtopic.php?f=8&t=169"><img style="WIDTH: 200px; HEIGHT: 89px" alt="پیاده روی جنگل اسالم به خلخال- 10-12 مهرماه 1387" hspace="0" src="https://web.archive.org/web/20080914014323im_/http://www.anobanini.ir/pic/banner/Asalem.jpg" align="baseline" border="0"> </a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://survival.ir/"><img alt="فیلم های آموزشی زنده ماندن در شرایط سخت" hspace="0" src="https://web.archive.org/web/20080914014323im_/http://www.anobanini.ir/pic/banner/survival-movie.jpg" align="baseline" border="0"></a> برخی لینک های سایت <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/tehran/1387/06/post_42.php#more">مسیر روستای آهار به آبشار شکراب</a> / <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/tehran/1386/01/post_41.php#more">برج میلاد تهران</a> / <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/tehran/1386/04/post_31.php#more">میدان آزادی تهران</a> / <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/tehran/1385/10/post_6.php#more">کاخ گلستان</a> / <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/azarbaeijan-sh/1385/09/post_6.php#more">مسجد کبود تبریز</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/tehran/1385/10/post_7.php#more">کاخ سعدآباد</a> / <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/itinerary/fa/1387/03/post_5.php#more">سفرنامه دریاچه گهر</a> / <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/itinerary/fa/1387/05/_1387.php#more">سفرنامه جنگل و ساحل گیسوم</a> / <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/itinerary/fa/1387/05/_1387.php#more">سفرنامه جنگل ابر </a> لینک دوستان  <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.survival.ir/">سایت زنده ماندن در شرایط سخت</a> /  <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.karon.ir/">سایت افزایش پیج رنک کارون</a> / <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.filmcity.ir/">شهر فیلم</a> /  <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.logo.ir/">سایت طراحی و گرافیک لوگو</a> /  <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.finallearning.com/">بسته های آموزشی مهندسی</a> / <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.gholami.ir/">سایت شخصی</a> /  <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/">سایت جامع ایرانگردی</a> / <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.avazhacenter.com/">www.AvazhaCenter.com</a> / <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.backpaker.ir/">بک پکر</a> / <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.saba-rayan.com/">مرکز فروش کامپیوتر صبا </a>/ <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.sarmaye.com/">آموزش فارکس</a> / <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.efun.ir/">دانلود و سرگرمی</a> /  <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.irxp.com/fairs">Iran Fairs and Exhibitions</a>  /  <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.tarikhema.ir/">تاریخ تمدن</a>  </div> <h3>   شهرهای استان فارس   </h3> <div class="right_articles"> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/fars/cat-111/index.php">فیروزآباد</a> </div> <div class="right_articles"> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/fars/cat-110/index.php">مرودشت</a> </div> <div class="right_articles"> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/fars/cat-274/index.php">کازرون</a> </div> <div class="right_articles"> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/fars/cat-112/index.php">جهرم</a> </div> <div class="right_articles"> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/fars/cat-109/index.php">شیراز</a> </div> <h3>   لیست استانها   </h3> <div class="right_articles"> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/azarbaeijan-sh/">آذربایجان‌شرقی</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/azarbaeijan-gh/">آذربایجان‌غربی</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/ardebil/">اردبیل</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/esfahan/">اصفهان</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/ilam/">ایلام</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/booshehr/">بوشهر</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/tehran/">تهران</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/chaharmahal-b/">چهارمحال‌وبختیاری</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/khorasan-j/">خراسان‌جنوبی</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/khorasan-r/">خراسان‌رضوی</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/khorasan-sh/">خراسان‌شمالی</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/khoozestan/">خوزستان</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/zanjan/">زنجان</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/semnan/">سمنان</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/sistan-b/">سیستان‌وبلوچستان</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/fars/">فارس</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/ghazvin/">قزوین</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/ghom/">قم</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/kordestan/">کردستان</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/kerman/">کرمان</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/kermanshah/">کرمانشاه</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/kohkiloyeh-b/">کهکیلوییه‌وبویراحمد</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/golestan/">گلستان</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/gilan/">گیلان</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/lorestan/">لرستان</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/mazandaran/">مازندران</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/markazi/">مرکزی</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/hormozgan/">هرمزگان</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/hamedan/">همدان</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/yazd/">یزد</a> </div> </div> <div class="footer"> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/index/fa/">صفحه نخست</a> | <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/travel/fa/">گردشگري</a> | <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/news/fa/">اخبار</a> | <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/gallery/fa/">گالري عكس</a> | <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/itinerary/fa/">سفرنامه</a> | <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/about/fa/">درباره ما </a> | <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/contact/fa/">تماس با ما</a> | <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/links/fa/">لينكها</a> | <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/daily/fa/">روزنوشت</a> | <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/index/fa/index2.php">دانستنیها</a> <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/contact/fa/">حقوق نشر و نقل مطالب</a> Copyright © 2006 <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.anobanini.ir/">anobanini.ir</a> & Design by <a href="https://web.archive.org/web/20080914014323/http://www.farahany.com/" target="_blank">Farahany</a>  <script language="javascript" type="text/javascript" src="https://web.archive.org/web/20080914014323js_/http://www.persianstat.ir/service/stat.js"></script> <script language="javascript" type="text/javascript"> persianstat(10035568, 0); </script>  </div></div> </body> </html>