CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Naśladownictwo – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"49f436d3-3c60-4878-8663-59910312daec","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Naśladownictwo","wgTitle":"Naśladownictwo","wgCurRevisionId":73828528,"wgRevisionId":73828528,"wgArticleId":98955,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Uczenie się","Psychologia społeczna","Neurobiologia","Memetyka"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Naśladownictwo","wgRelevantArticleId":98955,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{ "levels":1}}},"wgStableRevisionId":73828528,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1131737","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox": "ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.math.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp", "ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.math.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Makak_neonatal_imitation.png/1200px-Makak_neonatal_imitation.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="460"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Makak_neonatal_imitation.png/800px-Makak_neonatal_imitation.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="306"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Makak_neonatal_imitation.png/640px-Makak_neonatal_imitation.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="245"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Naśladownictwo – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Na%C5%9Bladownictwo"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Na%C5%9Bladownictwo"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Naśladownictwo rootpage-Naśladownictwo skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Na%C5%9Bladownictwo&returntoquery=section%3D5%26veaction%3Dedit" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Na%C5%9Bladownictwo&returntoquery=section%3D5%26veaction%3Dedit" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Na%C5%9Bladownictwo&returntoquery=section%3D5%26veaction%3Dedit" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Na%C5%9Bladownictwo&returntoquery=section%3D5%26veaction%3Dedit" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Teoria_naśladownictwa_Gabriela_Tarde’a" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Teoria_naśladownictwa_Gabriela_Tarde’a"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Teoria naśladownictwa Gabriela Tarde’a</span> </div> </a> <ul id="toc-Teoria_naśladownictwa_Gabriela_Tarde’a-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Psychologiczne_badania_nad_naśladownictwem" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Psychologiczne_badania_nad_naśladownictwem"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Psychologiczne badania nad naśladownictwem</span> </div> </a> <ul id="toc-Psychologiczne_badania_nad_naśladownictwem-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Imitacja_w_ujęciu_złożonych_układów_zachowań" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Imitacja_w_ujęciu_złożonych_układów_zachowań"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Imitacja w ujęciu złożonych układów zachowań</span> </div> </a> <ul id="toc-Imitacja_w_ujęciu_złożonych_układów_zachowań-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Memetyczne_ujęcie_naśladownictwa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Memetyczne_ujęcie_naśladownictwa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Memetyczne ujęcie naśladownictwa</span> </div> </a> <ul id="toc-Memetyczne_ujęcie_naśladownictwa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Neurobiologia_naśladownictwa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Neurobiologia_naśladownictwa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Neurobiologia naśladownictwa</span> </div> </a> <ul id="toc-Neurobiologia_naśladownictwa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Naśladownictwo_u_naczelnych" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Naśladownictwo_u_naczelnych"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Naśladownictwo u naczelnych</span> </div> </a> <ul id="toc-Naśladownictwo_u_naczelnych-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Zobacz też</span> </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Naśladownictwo</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 32 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-32" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">32 języki</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%83%D8%A7%D8%A9_(%D8%AA%D9%82%D9%84%D9%8A%D8%AF)" title="محاكاة (تقليد) – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="محاكاة (تقليد)" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/T%C9%99qlid_(davran%C4%B1%C5%9F)" title="Təqlid (davranış) – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Təqlid (davranış)" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BC%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Имитация – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Имитация" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Imitation" title="Imitation – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Imitation" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Nachahmung_(Soziologie)" title="Nachahmung (Soziologie) – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Nachahmung (Soziologie)" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/J%C3%A4ljendamine" title="Jäljendamine – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Jäljendamine" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Imitation" title="Imitation – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Imitation" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Mimesis#Sociología" title="Mimesis – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Mimesis" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%82%D9%84%DB%8C%D8%AF" title="تقلید – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="تقلید" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Gabriel_Tarde#Les_lois_de_l'imitation" title="Gabriel Tarde – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Gabriel Tarde" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%AA%A8%EB%B0%A9" title="모방 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="모방" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Kwaikwayo" title="Kwaikwayo – hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Kwaikwayo" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B8%D5%B6%D5%A4%D6%85%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Ընդօրինակում – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ընդօրինակում" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Imitasi" title="Imitasi – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Imitasi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Imitazione" title="Imitazione – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Imitazione" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%97%D7%99%D7%A7%D7%95%D7%99" title="חיקוי – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="חיקוי" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%85%E0%B2%A8%E0%B3%81%E0%B2%95%E0%B2%B0%E0%B2%A3" title="ಅನುಕರಣ – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಅನುಕರಣ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%A8%A1%E5%80%A3" title="模倣 – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="模倣" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Imitasjon" title="Imitasjon – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Imitasjon" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Taqlid" title="Taqlid – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Taqlid" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%85%E0%A8%A8%E0%A9%81%E0%A8%95%E0%A8%B0%E0%A8%A3_%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A8%A7%E0%A8%BE%E0%A8%82%E0%A8%A4" title="ਅਨੁਕਰਣ ਸਿਧਾਂਤ – pendżabski" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਅਨੁਕਰਣ ਸਿਧਾਂਤ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendżabski" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Imita%C3%A7%C3%A3o" title="Imitação – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Imitação" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Подражание – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Подражание" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Imitimi" title="Imitimi – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Imitimi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%82%D9%84" title="نقل – sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="نقل" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BC%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Имитација – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Имитација" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Imitacija" title="Imitacija – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Imitacija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AE%E0%B0%BF%E0%B0%AE%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80" title="మిమిక్రీ – telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="మిమిక్రీ" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%99%E0%B9%81%E0%B8%9A%E0%B8%9A" title="การเลียนแบบ – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="การเลียนแบบ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D0%BC%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%86%D1%96%D1%8F" title="Імітація – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Імітація" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%A8%A1%E4%BB%BF" title="模仿 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="模仿" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%A8%A1%E4%BB%BF" title="模仿 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="模仿" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1131737#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Na%C5%9Bladownictwo" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Dyskusja:Na%C5%9Bladownictwo&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Dyskusja o zawartości tej strony (strona nie istnieje) [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Na%C5%9Bladownictwo"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Na%C5%9Bladownictwo"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Na%C5%9Bladownictwo" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Na%C5%9Bladownictwo" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&oldid=73828528" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Na%C5%9Bladownictwo&id=73828528&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DNa%25C5%259Bladownictwo%26section%3D5%26veaction%3Dedit"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DNa%25C5%259Bladownictwo%26section%3D5%26veaction%3Dedit"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Na%C5%9Bladownictwo"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Na%C5%9Bladownictwo&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Imitation" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1131737" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Makak_neonatal_imitation.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Makak_neonatal_imitation.png/300px-Makak_neonatal_imitation.png" decoding="async" width="300" height="115" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Makak_neonatal_imitation.png/450px-Makak_neonatal_imitation.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Makak_neonatal_imitation.png/600px-Makak_neonatal_imitation.png 2x" data-file-width="1279" data-file-height="490" /></a><figcaption>Naśladownictwo u młodego <a href="/wiki/Rezus" class="mw-redirect" title="Rezus">rezusa</a></figcaption></figure> <p><b>Naśladownictwo</b> lub <b>imitacja</b> – zachodzący podczas <a href="/wiki/Socjalizacja" title="Socjalizacja">socjalizacji</a> proces uczenia się zachowań, polegający na powtarzaniu przez jednostkę zaobserwowanych zachowań innych. W węższym znaczeniu odnosi się ono do powtarzania zachowań przedstawicieli własnego gatunku i wykorzystywania ich do tych samych celów<sup id="cite_ref-CITEREFSzlendak2010221_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzlendak2010221-1">[1]</a></sup>. W podejściu <a href="/wiki/Memetyka" title="Memetyka">memetycznym</a> naśladownictwo jest procesem, w wyniku którego <a href="/wiki/Replikacja" class="mw-disambig" title="Replikacja">replikują</a> się <a href="/wiki/Mem" title="Mem">memy</a> będące instrukcjami zachowań dla jednostek<sup id="cite_ref-CITEREFBlackmore200230–31_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFBlackmore200230–31-2">[2]</a></sup>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Teoria_naśladownictwa_Gabriela_Tarde’a"><span id="Teoria_na.C5.9Bladownictwa_Gabriela_Tarde.E2.80.99a"></span>Teoria naśladownictwa Gabriela Tarde’a</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Teoria naśladownictwa Gabriela Tarde’a" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Teoria naśladownictwa Gabriela Tarde’a"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Jednym z pierwszych uczonych zajmujących się kwestią naśladownictwa był <a href="/wiki/Gabriel_Tarde" title="Gabriel Tarde">Gabriel Tarde</a>, który to zagadnienie w drugiej połowie XIX wieku opisywał jako manifestację ogólnego zjawiska powtarzalności. Jego teoria naśladownictwa była alternatywą dla <a href="/wiki/Socjologizm" title="Socjologizm">socjologizmu</a> rozwijanego przez <a href="/wiki/%C3%89mile_Durkheim" title="Émile Durkheim">Durkheima</a> i kładła nacisk na to, że zjawiska społeczne <a href="/wiki/Redukcjonizm" title="Redukcjonizm">redukowane</a> są do zjawisk psychicznych. Dzięki naśladownictwu następuje przekształcanie aktów indywidualnych w to, co społeczne. Ponieważ działania ludzkie są zazwyczaj kopiami, socjologia powinna badać prawa naśladowania. Uszczegóławiając swoją teorię, zauważał m.in., że naśladowanie celów jest poprzedzane naśladowaniem środków, które do tych celów prowadzą oraz że jednostki znajdujące się niżej w strukturze społeczeństwa naśladują osoby o wyższej pozycji społecznej. Biorąc pod uwagę kwestię <a href="/wiki/Zmiana_spo%C5%82eczna" title="Zmiana społeczna">zmian społecznych</a>, twierdził, że są one wyłącznie wynikiem działania osób posiadających inicjatywę i charakteryzujących się wynalazczością, a także przypadkowych zdarzeń. Konsekwencją pojawienia się wynalazku, jest jego upowszechnienie na drodze naśladowania, co prowadzi do zmiany społecznej<sup id="cite_ref-CITEREFSzacki2002329–331_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzacki2002329–331-3">[3]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Psychologiczne_badania_nad_naśladownictwem"><span id="Psychologiczne_badania_nad_na.C5.9Bladownictwem"></span>Psychologiczne badania nad naśladownictwem</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Psychologiczne badania nad naśladownictwem" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Psychologiczne badania nad naśladownictwem"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Prowadzone od lat 60. XX wieku badania wskazywały na występowanie uległości osób naśladowanych do naśladujących, np. za pomocą <a href="/wiki/Ingracjacja" title="Ingracjacja">ingracjacji</a>. Ponadto badania prowadzone w tym czasie przez <a href="/wiki/Albert_Bandura" title="Albert Bandura">Alberta Bandurę</a> dowodziły, że naśladownictwo jest istotnym elementem w procesie <a href="/wiki/Teoria_spo%C5%82ecznego_uczenia_si%C4%99" title="Teoria społecznego uczenia się">społecznego uczenia się</a>, badania <a href="/wiki/Gordon_Allport" title="Gordon Allport">Gordona Allporta</a> zaś dowodziły, że ma ono znaczenie w <a href="/wiki/Empatia" title="Empatia">empatii</a> i tworzeniu relacji społecznych, co wykorzystywano m.in. w psychoterapii<sup id="cite_ref-CITEREFKulesza201621–22_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulesza201621–22-4">[4]</a></sup>. W późniejszych badaniach koncentrowano się na naśladowaniu ruchów ciała, stanów emocjonalnych i mowy<sup id="cite_ref-CITEREFKulesza201630–38_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulesza201630–38-5">[5]</a></sup>. Pod koniec lat 90. XX wieku powstała koncepcja pod nazwą <a href="/w/index.php?title=Efekt_kameleona&action=edit&redlink=1" class="new" title="Efekt kameleona (strona nie istnieje)">efekt kameleona</a>, według której <a href="/wiki/Mimikra" title="Mimikra">mimikra</a> jest spoiwem społecznym, a poza tym naśladowanie odbywa się w sposób nieświadomy i automatyczny<sup id="cite_ref-CITEREFKulesza201651–52_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulesza201651–52-6">[6]</a></sup>. </p><p>Badania eksperymentalne dowodzą, że na skłonność do naśladowania mogą wpływać cechy osoby naśladującej (wysoka empatia, wysoki stopień <a href="/wiki/Narcyzm" class="mw-disambig" title="Narcyzm">narcyzmu</a>, orientacja prospołeczna), stany osoby naśladującej (poniesienie porażki, pozytywny nastrój, <a href="/wiki/Poczucie_winy" title="Poczucie winy">poczucie winy</a>) oraz cechy osoby naśladowanej (fizyczna i interpersonalna atrakcyjność, różne formy podobieństwa naśladowanego do naśladującego)<sup id="cite_ref-CITEREFKulesza2016134–136_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulesza2016134–136-7">[7]</a></sup>. Skutkami naśladowania może być lepsza ocena naśladującego (jako bardziej inteligentnego, jako autorytetu) przez naśladowanego, większe poczucie sprawiedliwości świata i mniejsze uprzedzenia ze strony naśladujących, silniejsze poczucie relacji z innymi zarówno u naśladujących, jak i naśladowanych, zwiększenie postaw prospołecznych u naśladowanych, a także niższa <a href="/wiki/Poczucie_w%C5%82asnej_warto%C5%9Bci" title="Poczucie własnej wartości">samoocena</a> i mniejsza satysfakcja ze związków u osób naśladowanych oraz mniejsze możliwości wykrywania kłamstw i mniejsze <a href="/wiki/Zasoby_poznawcze" title="Zasoby poznawcze">zasoby poznawcze</a> u naśladujących<sup id="cite_ref-CITEREFKulesza2016196–198_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulesza2016196–198-8">[8]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Imitacja_w_ujęciu_złożonych_układów_zachowań"><span id="Imitacja_w_uj.C4.99ciu_z.C5.82o.C5.BConych_uk.C5.82ad.C3.B3w_zachowa.C5.84"></span>Imitacja w ujęciu złożonych układów zachowań</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Imitacja w ujęciu złożonych układów zachowań" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Imitacja w ujęciu złożonych układów zachowań"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Modelując ewolucję układów złożonych, których podstawą jest <a href="/wiki/Replikator" title="Replikator">replikowanie</a> się i modyfikowanie zachowań (innowacje) przez jednostki, jako imitację przyjmuje się zmianę zachowania własnego poprzez skopiowanie czyjegoś zachowania. Na uświadomione i nieuświadomione decyzje podejmowane przez jednostki (aktorów, graczy) wpływ mają kontakty z innymi, obserwacje zachowań innych, atrakcyjność modela (osoby, która może być naśladowana przez jednostkę) oraz rozkład rodzajów zachowań w populacji, co wiąże się z prawdopodobieństwem spotkania osób zachowujących się tak samo lub odmiennie. Na dynamikę procesu imitacji zachowań wpływać może preferencja do izolowania się wobec członków innych grup lub <a href="/wiki/Grupa_w%C5%82asna" title="Grupa własna">grupy własnej</a>, preferencja zachowań <a href="/wiki/Konformizm" title="Konformizm">konformistycznych</a> wobec przeważających w grupie modeli lub preferencja do dystynktywności (do imitacji rzadkich zachowań)<sup id="cite_ref-CITEREFPoleszczuk200431–40_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFPoleszczuk200431–40-9">[9]</a></sup>. W modelu takim funkcja imitacji wyrażana jest wzorem: </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Phi _{j/i}=(1-\eta )p_{j}^{1-\alpha }}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi mathvariant="normal">Φ</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>j</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>/</mo> </mrow> <mi>i</mi> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <mo stretchy="false">(</mo> <mn>1</mn> <mo>−</mo> <mi>η</mi> <mo stretchy="false">)</mo> <msubsup> <mi>p</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>j</mi> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>1</mn> <mo>−</mo> <mi>α</mi> </mrow> </msubsup> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Phi _{j/i}=(1-\eta )p_{j}^{1-\alpha }}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/171fb812857cbd023a000a29f882ecb6c1f1f091" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.338ex; width:18.611ex; height:3.676ex;" alt="{\displaystyle \Phi _{j/i}=(1-\eta )p_{j}^{1-\alpha }}"></span></dd></dl> <p>Gdzie: </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \eta }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>η</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \eta }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/e4d701857cf5fbec133eebaf94deadf722537f64" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:1.169ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \eta }"></span> określa <a href="/wiki/Percepcja" title="Percepcja">percepcję</a> podobieństwa zachowań i skłonność do izolowania własnych kontaktów z innymi znajdującymi się na skali „swoi – obcy”,</dd> <dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \alpha }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>α</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \alpha }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/b79333175c8b3f0840bfb4ec41b8072c83ea88d3" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.488ex; height:1.676ex;" alt="{\displaystyle \alpha }"></span> określa percepcję częstotliwości występowania zachowań i skłonności do kopiowania zachowań znajdujących się na skali „powszechne – rzadkie”,</dd> <dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle p_{j}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>p</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>j</mi> </mrow> </msub> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle p_{j}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/499e0821b28c43e9bc2a6360b937de535057bc62" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.005ex; margin-left: -0.089ex; width:2.169ex; height:2.343ex;" alt="{\displaystyle p_{j}}"></span> określa częstość występowania w populacji modela mogącego być naśladowanym przez jednostkę.</dd></dl> <p>Dzięki tej funkcji można określać ewolucję zachowań w populacji kształtującej równowagę strukturalną, która zawsze jest równowagą dynamiczną o różnym stopniu różnorodności zachowań w zależności od przebiegu procesu ewolucyjnego<sup id="cite_ref-CITEREFPoleszczuk200440–55_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFPoleszczuk200440–55-10">[10]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Memetyczne_ujęcie_naśladownictwa"><span id="Memetyczne_uj.C4.99cie_na.C5.9Bladownictwa"></span>Memetyczne ujęcie naśladownictwa</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Memetyczne ujęcie naśladownictwa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Memetyczne ujęcie naśladownictwa"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Susan_Blackmore" title="Susan Blackmore">Susan Blackmore</a> zakładając, że naśladowanie jest zjawiskiem, które uruchamia proces ewolucji kulturowej i tworzenie ideosfery, odróżnia je od społecznego uczenia się i nieświadomej imitacji zachowań. Kopiowanie <a href="/wiki/Mem" title="Mem">memetyczne</a> według niej wymaga: decyzji co naśladować, co uznawać za takie samo, transformowania czyichś punktów widzenia na inne i wykonywania odpowiednich ruchów ciała. Aby mogła rozpocząć się ewolucja kulturowa, rozwinąć musiały się mózgi, przy czym proces ten polegał na doborze pod kątem najlepszych naśladowców. Podejście to krytykowane było m.in. przez <a href="/wiki/Robert_Boyd" title="Robert Boyd">Roberta Boyda</a> i <a href="/wiki/Peter_Richerson" title="Peter Richerson">Petera Richersona</a>, którzy zauważali, że naśladownictwo nie pozwala na wierne kopiowanie analogicznie do kopiowania materiału genetycznego, gdzie mutacje zdarzają się bardzo rzadko. <a href="/w/index.php?title=Liane_Gabora&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liane Gabora (strona nie istnieje)">Liane Gabora</a> zauważa, że w koncepcji Blackmore wyłączone są nienaśladowcze doświadczenia i <a href="/wiki/Emocja" title="Emocja">emocje</a> mogące mieć wpływ na ewolucję memetyczną, natomiast <a href="/w/index.php?title=Henry_Plotkin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Henry Plotkin (strona nie istnieje)">Henry Plotkin</a> podkreśla, że złożoność kultury jest nie tylko efektem naśladownictwa, ale także możliwości obliczeniowych mózgu i abstrakcyjnego myślenia<sup id="cite_ref-CITEREFWężowicz-Ziółkowska200513–16_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFWężowicz-Ziółkowska200513–16-11">[11]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Neurobiologia_naśladownictwa"><span id="Neurobiologia_na.C5.9Bladownictwa"></span>Neurobiologia naśladownictwa</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Neurobiologia naśladownictwa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Neurobiologia naśladownictwa"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pod koniec lat 90. XX wieku odkryto działanie <a href="/wiki/Neurony_lustrzane" title="Neurony lustrzane">neuronów lustrzanych</a>, obwodów neuronalnych, które uaktywniają się u małp, podczas gdy wykonują one dane czynności lub obserwują wykonywanie tych czynności u innych osobników. Pozwalają one małpom na przewidywanie cudzych czynności, a w przypadku ludzi do interpretowania czyichś złożonych zamiarów. Zakłada się, że przyczyniły się one do imitowania ruchów pozwalających na powtarzanie wypowiedzi werbalnych u ludzi, co w konsekwencji doprowadziło do przyspieszenia ewolucji <a href="/wiki/J%C4%99zyk_(mowa)" title="Język (mowa)">języka</a> oraz <a href="/wiki/M%C3%B3zg" title="Mózg">mózgu</a> człowieka<sup id="cite_ref-CITEREFRamachandran2012141–142_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFRamachandran2012141–142-12">[12]</a></sup>. Naśladowanie mimiki twarzy matki przez dziecko, w szczególności, gdy dotyczy to prostych ruchów, jak wysunięcie języka jest wrodzone. Bardziej złożone naśladowanie, np. uśmiechu, pojawia się później. Ponieważ naśladowanie wymaga dużych zdolności obliczeniowych, część badaczy twierdzi, że neurony lustrzane pojawiają się w późniejszych fazach rozwoju dziecka<sup id="cite_ref-CITEREFRamachandran2012148_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFRamachandran2012148-13">[13]</a></sup>. </p><p>Odkrywanie neuronów lustrzanych u ludzi wiąże się z występowaniem zaburzeń dotyczących naśladownictwa. Powstrzymywanie się przed naśladowaniem ruchów innych może być efektem działania obwodów hamujących znajdujących się w korze czołowej. Osoby z uszkodzeniem tych obwodów doświadczają <a href="/wiki/Echopraksja" title="Echopraksja">echopraksji</a> polegającej na mimowolnym powtarzaniu cudzych gestów<sup id="cite_ref-CITEREFRamachandran2012145_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFRamachandran2012145-14">[14]</a></sup>. Z kolei <a href="/wiki/Apraksja" title="Apraksja">apraksja</a> będąca zaburzeniem polegającym na niemożności naśladowania czynności wyuczonych związana jest z uszkodzeniem lewego zakrętu nadbrzeżnego. Cierpiące na nią osoby mają także trudności ze zrozumieniem <a href="/wiki/Metafora" title="Metafora">metafor</a>, podobnie jak osoby <a href="/wiki/Autyzm" class="mw-redirect" title="Autyzm">autystyczne</a><sup id="cite_ref-CITEREFRamachandran2012162–163_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFRamachandran2012162–163-15">[15]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Naśladownictwo_u_naczelnych"><span id="Na.C5.9Bladownictwo_u_naczelnych"></span>Naśladownictwo u naczelnych</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Naśladownictwo u naczelnych" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Naśladownictwo u naczelnych"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W przypadku ludzi naśladowanie jest połączone z intencjonalnością i zachodzi w przypadku <a href="/wiki/Socjalizacja_pierwotna" title="Socjalizacja pierwotna">socjalizacji pierwotnej</a> jako proces <a href="/wiki/Transmisja_kulturowa" title="Transmisja kulturowa">transmisji kulturowej</a> od rodziców do dzieci, choć nie jest to jedyny możliwy kierunek przekazywania treści kulturowych. U innych zwierząt, np. <a href="/wiki/Makak_japo%C5%84ski" title="Makak japoński">makaków japońskich</a>, kierunek transmisji kulturowej wydaje się niezależny od relacji pokrewieństwa. W wątpliwość podaje się też samo naśladownictwo u małp, nie wiążąc go z <a href="/wiki/Intencjonalno%C5%9B%C4%87" title="Intencjonalność">intencjonalnością</a> i rozumieniem celów podejmowania danego działania przez naśladowanych<sup id="cite_ref-CITEREFSzlendak2010221_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzlendak2010221-1">[1]</a></sup>. <a href="/wiki/Michael_Tomasello" title="Michael Tomasello">Michael Tomasello</a> stwierdza, że prawdziwe naśladownictwo oparte na rozumieniu celów, rozumieniu strategii pozwalających na ich osiągnięcie i odnoszenie tego do własnych celów jest właściwe wyłącznie ludziom. W przypadku najbliższych krewnych, jakimi są <a href="/wiki/Szympans" title="Szympans">szympansy</a>, uczenie odbywa się przez emulację – osobniki uczą się osiągania celów, obserwując innych w taki sam sposób, jak obserwują inne zdarzenia w swoim otoczeniu. Naśladowanie w tym przypadku nie musi być skuteczniejsze od emulacji, jednak, co wykazały eksperymenty, w porównaniu z szympansami ludzkie dzieci „ślepo” naśladują instruktorów<sup id="cite_ref-CITEREFSzlendak2010223–224_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzlendak2010223–224-16">[16]</a></sup>. <a href="/wiki/Frans_de_Waal" title="Frans de Waal">Frans de Waal</a> ujmuje wyniki tego eksperymentu jako efekt nie tyle lepszej strategii osiągania celów u ludzkich dzieci, ile większej skłonności do zachowań <a href="/wiki/Rytua%C5%82" title="Rytuał">rytualnych</a><sup id="cite_ref-CITEREFde_Waal2016282–285_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFde_Waal2016282–285-17">[17]</a></sup>. </p><p>Chociaż wskazuje się, że szympansy nie identyfikują się z naśladowanymi osobnikami jako sprawcami konkretnych działań<sup id="cite_ref-CITEREFSzlendak2010223–224_16-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzlendak2010223–224-16">[16]</a></sup>, to niektóre eksperymenty pokazują, że naśladowanie zależne jest od identyfikacji osobnika. W badaniach nad „zaraźliwością” ziewania szympansy oglądające na filmie inne ziewające osobniki powtarzały to zachowanie tylko wówczas, jeśli nagrana małpa była im znajoma. Bliska znajomość może prowadzić także do bardziej złożonych sekwencji zachowań naśladowczych, jak np. symulowanie porodu jednej samicy w sytuacji, gdy rodzi zaprzyjaźniona z nią szympansica<sup id="cite_ref-CITEREFde_Waal2016199–200_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFde_Waal2016199–200-18">[18]</a></sup>. Podobnie zauważono, że szympansy mają małą skłonność do naśladowania ludzi, jednak są skłonne do naśladowania takich samych zachowań, jeśli wykonywane są przez inne małpy<sup id="cite_ref-CITEREFde_Waal2016172–173_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFde_Waal2016172–173-19">[19]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Przest%C4%99pstwo_na%C5%9Bladowane" title="Przestępstwo naśladowane">przestępstwo naśladowane</a></li> <li><a href="/wiki/Mimikra_kulturowa" title="Mimikra kulturowa">mimikra kulturowa</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-CITEREFSzlendak2010221-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzlendak2010221_1-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzlendak2010221_1-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzlendak2010">Szlendak 2010 ↓</a></span>, s. 221.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFBlackmore200230–31-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFBlackmore200230–31_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFBlackmore2002">Blackmore 2002 ↓</a></span>, s. 30–31.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzacki2002329–331-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzacki2002329–331_3-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzacki2002">Szacki 2002 ↓</a></span>, s. 329–331.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKulesza201621–22-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKulesza201621–22_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKulesza2016">Kulesza 2016 ↓</a></span>, s. 21–22.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKulesza201630–38-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKulesza201630–38_5-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKulesza2016">Kulesza 2016 ↓</a></span>, s. 30–38.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKulesza201651–52-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKulesza201651–52_6-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKulesza2016">Kulesza 2016 ↓</a></span>, s. 51–52.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKulesza2016134–136-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKulesza2016134–136_7-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKulesza2016">Kulesza 2016 ↓</a></span>, s. 134–136.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKulesza2016196–198-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKulesza2016196–198_8-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKulesza2016">Kulesza 2016 ↓</a></span>, s. 196–198.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFPoleszczuk200431–40-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFPoleszczuk200431–40_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFPoleszczuk2004">Poleszczuk 2004 ↓</a></span>, s. 31–40.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFPoleszczuk200440–55-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFPoleszczuk200440–55_10-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFPoleszczuk2004">Poleszczuk 2004 ↓</a></span>, s. 40–55.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFWężowicz-Ziółkowska200513–16-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFWężowicz-Ziółkowska200513–16_11-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFWężowicz-Ziółkowska2005">Wężowicz-Ziółkowska 2005 ↓</a></span>, s. 13–16.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFRamachandran2012141–142-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFRamachandran2012141–142_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFRamachandran2012">Ramachandran 2012 ↓</a></span>, s. 141–142.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFRamachandran2012148-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFRamachandran2012148_13-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFRamachandran2012">Ramachandran 2012 ↓</a></span>, s. 148.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFRamachandran2012145-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFRamachandran2012145_14-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFRamachandran2012">Ramachandran 2012 ↓</a></span>, s. 145.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFRamachandran2012162–163-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFRamachandran2012162–163_15-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFRamachandran2012">Ramachandran 2012 ↓</a></span>, s. 162–163.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzlendak2010223–224-16"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzlendak2010223–224_16-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzlendak2010223–224_16-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzlendak2010">Szlendak 2010 ↓</a></span>, s. 223–224.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFde_Waal2016282–285-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFde_Waal2016282–285_17-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFde_Waal2016">de Waal 2016 ↓</a></span>, s. 282–285.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFde_Waal2016199–200-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFde_Waal2016199–200_18-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFde_Waal2016">de Waal 2016 ↓</a></span>, s. 199–200.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFde_Waal2016172–173-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFde_Waal2016172–173_19-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFde_Waal2016">de Waal 2016 ↓</a></span>, s. 172–173.</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation book" id="CITEREFBlackmore2002"><a href="/wiki/Susan_Blackmore" title="Susan Blackmore">Susan Blackmore</a>: <i>Maszyna memowa</i>. Poznań: Rebis, 2002. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8373012672" title="Specjalna:Książki/8373012672">ISBN <span class="isbn">83-7301-267-2</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Maszyna+memowa&rft.aulast=Blackmore&rft.aufirst=Susan&rft.pub=Rebis&rft.place=Pozna%C5%84&rft.isbn=83-7301-267-2"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFKulesza2016">Wojciech Kulesza: <i>Efekt kameleona</i>. Warszawa: <a href="/wiki/Wydawnictwo_Naukowe_Scholar" title="Wydawnictwo Naukowe Scholar">Wydawnictwo Naukowe Scholar</a>, 2016. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788373837829" title="Specjalna:Książki/9788373837829">ISBN <span class="isbn">978-83-7383-782-9</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Efekt+kameleona&rft.aulast=Kulesza&rft.aufirst=Wojciech&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+Naukowe+Scholar%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.isbn=978-83-7383-782-9"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFPoleszczuk2004"><a href="/w/index.php?title=Jan_Poleszczuk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jan Poleszczuk (strona nie istnieje)">Jan Poleszczuk</a>: <i>Ewolucyjna teoria interakcji społecznych</i>. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2004. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8373830065" title="Specjalna:Książki/8373830065">ISBN <span class="isbn">83-7383-006-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ewolucyjna+teoria+interakcji+spo%C5%82ecznych&rft.aulast=Poleszczuk&rft.aufirst=Jan&rft.pub=Wydawnictwo+Naukowe+Scholar&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-7383-006-5"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFRamachandran2012"><a href="/wiki/Vilayanur_S._Ramachandran" title="Vilayanur S. Ramachandran">Vilayanur S. Ramachandran</a>: <i>Neuronauka o podstawach człowieczeństwa</i>. Warszawa: <a href="/wiki/Wydawnictwo_Uniwersytetu_Warszawskiego" class="mw-redirect" title="Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego">Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego</a>, 2012. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788323509110" title="Specjalna:Książki/9788323509110">ISBN <span class="isbn">978-83-235-0911-0</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Neuronauka+o+podstawach+cz%C5%82owiecze%C5%84stwa&rft.aulast=Ramachandran&rft.aufirst=Vilayanur+S.&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+Uniwersytetu+Warszawskiego%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.isbn=978-83-235-0911-0"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFSzacki2002"><a href="/wiki/Jerzy_Szacki_(socjolog)" title="Jerzy Szacki (socjolog)">Jerzy Szacki</a>: <i>Historia myśli socjologicznej</i>. Warszawa: PWN, 2002. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8301138440" title="Specjalna:Książki/8301138440">ISBN <span class="isbn">83-01-13844-0</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Historia+my%C5%9Bli+socjologicznej&rft.aulast=Szacki&rft.aufirst=Jerzy&rft.pub=PWN&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-01-13844-0"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFSzlendak2010"><a href="/wiki/Tomasz_Szlendak" title="Tomasz Szlendak">Tomasz Szlendak</a>: <i>Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie</i>. Warszawa: PWN, 2010. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788301163099" title="Specjalna:Książki/9788301163099">ISBN <span class="isbn">978-83-01-16309-9</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Socjologia+rodziny.+Ewolucja%2C+historia%2C+zr%C3%B3%C5%BCnicowanie&rft.aulast=Szlendak&rft.aufirst=Tomasz&rft.pub=PWN&rft.place=Warszawa&rft.isbn=978-83-01-16309-9"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFde_Waal2016"><a href="/wiki/Frans_de_Waal" title="Frans de Waal">Frans de Waal</a>: <i>Bonobo i ateista</i>. Kraków: Copernicus Center Press, 2016. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788378862505" title="Specjalna:Książki/9788378862505">ISBN <span class="isbn">978-83-7886-250-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Bonobo+i+ateista&rft.aulast=de+Waal&rft.aufirst=Frans&rft.pub=Copernicus+Center+Press&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.isbn=978-83-7886-250-5"></span></cite></li> <li><cite class="citation journal" id="CITEREFWężowicz-Ziółkowska2005"><a href="/w/index.php?title=Dobros%C5%82awa_W%C4%99%C5%BCowicz-Zi%C3%B3%C5%82kowska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dobrosława Wężowicz-Ziółkowska (strona nie istnieje)">Dobrosława Wężowicz-Ziółkowska</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/4109/1/Wezowicz_Ziolkowska_Skad_sie_biora_memy.pdf"><em>Skąd się biorą memy? Biologia wobec problemu genezy i ontologii ideosfery</em></a>. „Teksty z Ulicy. Zeszyt memetyczny”. 9, 2005. <span class="issn"><a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/2081-397X">2081-397X</a></span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Sk%C4%85d+si%C4%99+bior%C4%85+memy%3F+Biologia+wobec+problemu+genezy+i+ontologii+ideosfery&rft.jtitle=Teksty+z+Ulicy.+Zeszyt+memetyczny&rft.date=2005&rft.volume=9&rft.aulast=W%C4%99%C5%BCowicz-Zi%C3%B3%C5%82kowska&rft.aufirst=Dobros%C5%82awa&rft.issn=2081-397X&rft_id=https%3A%2F%2Frebus.us.edu.pl%2Fbitstream%2F20.500.12128%2F4109%2F1%2FWezowicz_Ziolkowska_Skad_sie_biora_memy.pdf"><span style="display: none;"> </span></span></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description"><a href="/wiki/Zachowanie" title="Zachowanie">zachowanie</a></span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/sh85064501">sh85064501</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4170992-5">4170992-5</a></span></li><li><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Web_NDL_Authorities" class="extiw" title="de:Web NDL Authorities">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00567761">00567761</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119685879">119685879</a></span></li><li><a href="/wiki/Centralna_Biblioteka_Narodowa_we_Florencji" title="Centralna Biblioteka Narodowa we Florencji">BNCF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://thes.bncf.firenze.sbn.it/termine.php?id=19117">19117</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph137462">ph137462</a></span></li><li><a href="/wiki/Hiszpa%C5%84ska_Biblioteka_Narodowa" title="Hiszpańska Biblioteka Narodowa">BNE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX534444">XX534444</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/imitation-behaviour">topic/imitation-behaviour</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/imitation-psychologie/">imitation-psychologie</a></span></li> <li><a href="/wiki/Wielka_Encyklopedia_Rosyjska" title="Wielka Encyklopedia Rosyjska">БРЭ</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/3150260">3150260</a></span></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=imitasjon">imitasjon</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Naśladownictwo&oldid=73828528">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Naśladownictwo&oldid=73828528</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Uczenie_si%C4%99" title="Kategoria:Uczenie się">Uczenie się</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Psychologia_spo%C5%82eczna" title="Kategoria:Psychologia społeczna">Psychologia społeczna</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Neurobiologia" title="Kategoria:Neurobiologia">Neurobiologia</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Memetyka" title="Kategoria:Memetyka">Memetyka</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 22 maj 2024, 07:38.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Na%C5%9Bladownictwo&section=5&veaction=edit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-fxcx7","wgBackendResponseTime":197,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.265","walltime":"0.398","ppvisitednodes":{"value":8251,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":24609,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":6862,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":7,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":10886,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":5,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 309.628 1 -total"," 38.21% 118.314 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 30.98% 95.914 7 Szablon:Cytuj_książkę"," 21.66% 67.069 21 Szablon:Odn"," 5.59% 17.306 1 Szablon:Cytuj_pismo"," 4.07% 12.605 21 Szablon:Odn/tekst"," 3.45% 10.671 50 Szablon:Odn/id"," 2.80% 8.683 1 Szablon:Przypisy"," 1.90% 5.890 1 Szablon:Cytuj_pismo/tytuł"," 0.58% 1.807 1 Szablon:ISSN"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.105","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":1478559,"limit":52428800},"limitreport-logs":"required = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-565d46677b-xkg9j","timestamp":"20241128133645","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Na\u015bladownictwo","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Na%C5%9Bladownictwo","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1131737","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1131737","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-11-15T17:49:31Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/1\/1f\/Makak_neonatal_imitation.png"}</script> </body> </html>