CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Cựu Ước – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat": "vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"e47658ed-4bb9-4166-8166-e4744a7c30b8","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Cựu_Ước","wgTitle":"Cựu Ước","wgCurRevisionId":71893878,"wgRevisionId":71893878,"wgArticleId":8529,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Hoàn toàn không có nguồn tham khảo","Bài viết chứa nhận dạng GND","Bài viết chứa nhận dạng LCCN","Bài viết chứa nhận dạng LNB","Bài viết chứa nhận dạng NDL","Bài viết chứa nhận dạng NKC","Bài viết chứa nhận dạng TDVİA","Bài viết chứa nhận dạng VIAF","Wikipedia articles with WorldCat-VIAF identifiers","Kinh Thánh","Cựu Ước","Thuật ngữ Kitô giáo"],"wgPageViewLanguage":"vi", "wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Cựu_Ước","wgRelevantArticleId":8529,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q19786","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"], "GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips", "ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/75/Aleppo_Codex_Joshua_1_1.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="587"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/75/Aleppo_Codex_Joshua_1_1.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="391"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Aleppo_Codex_Joshua_1_1.jpg/640px-Aleppo_Codex_Joshua_1_1.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="313"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Cựu Ước – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Cựu_Ước rootpage-Cựu_Ước skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Trình đơn chính" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Trình đơn chính</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z"><span>Trang Chính</span></a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc"><span>Nội dung chọn lọc</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x"><span>Bài viết ngẫu nhiên</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r"><span>Thay đổi gần đây</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt"><span>Báo lỗi nội dung</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t"><span>Trang đặc biệt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn"><span>Hướng dẫn</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u"><span>Giới thiệu Wikipedia</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây"><span>Cộng đồng</span></a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn"><span>Thảo luận chung</span></a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia"><span>Giúp sử dụng</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc"><span>Liên lạc</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin"><span>Tải lên tập tin</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Giao diện</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=vi.wikipedia.org&uselang=vi" class=""><span>Quyên góp</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=C%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class=""><span>Tạo tài khoản</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=C%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class=""><span>Đăng nhập</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ cá nhân</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=vi.wikipedia.org&uselang=vi"><span>Quyên góp</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=C%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Tạo tài khoản</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=C%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Đăng nhập</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi"><span>tìm hiểu thêm</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y"><span>Đóng góp</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n"><span>Thảo luận cho địa chỉ IP này</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Quy_điển" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Quy_điển"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Quy điển</span> </div> </a> <ul id="toc-Quy_điển-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lịch_sử" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Lịch_sử"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Lịch sử</span> </div> </a> <ul id="toc-Lịch_sử-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tên_gọi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tên_gọi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Tên gọi</span> </div> </a> <ul id="toc-Tên_gọi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chủ_đề" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Chủ_đề"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Chủ đề</span> </div> </a> <ul id="toc-Chủ_đề-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ứng_dụng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ứng_dụng"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Ứng dụng</span> </div> </a> <ul id="toc-Ứng_dụng-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Xem_thêm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Xem_thêm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Xem thêm</span> </div> </a> <ul id="toc-Xem_thêm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tham_khảo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tham_khảo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Tham khảo</span> </div> </a> <ul id="toc-Tham_khảo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Mục lục" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Cựu Ước</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 149 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-149" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">149 ngôn ngữ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Ou_Testament" title="Ou Testament – Tiếng Hà Lan (Nam Phi)" lang="af" hreflang="af" data-title="Ou Testament" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan (Nam Phi)" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Altes_Testament" title="Altes Testament – Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Altes Testament" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%A5%E1%88%89%E1%8B%AD_%E1%8A%AA%E1%8B%B3%E1%8A%95" title="ብሉይ ኪዳን – Tiếng Amharic" lang="am" hreflang="am" data-title="ብሉይ ኪዳን" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="Tiếng Amharic" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D9%8A%D9%85" title="العهد القديم – Tiếng Ả Rập" lang="ar" hreflang="ar" data-title="العهد القديم" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Antigo_Testamento" title="Antigo Testamento – Tiếng Aragon" lang="an" hreflang="an" data-title="Antigo Testamento" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Tiếng Aragon" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%95%DC%9D%DC%AC%DC%9D%DC%A9%DC%9D_%DC%A5%DC%AC%DC%9D%DC%A9%DC%AC%DC%90" title="ܕܝܬܝܩܝ ܥܬܝܩܬܐ – Tiếng Aramaic" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܕܝܬܝܩܝ ܥܬܝܩܬܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="Tiếng Aramaic" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Vieyu_Testamentu" title="Vieyu Testamentu – Tiếng Asturias" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Vieyu Testamentu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Tiếng Asturias" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%80%D0%B8%D1%8F%D0%B1_%D0%9A%D1%8A%D0%BE%D1%82%D3%80%D0%B8" title="Басрияб КъотӀи – Tiếng Avaric" lang="av" hreflang="av" data-title="Басрияб КъотӀи" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="Tiếng Avaric" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C6%8Fhdi-%C9%99tiq" title="Əhdi-ətiq – Tiếng Azerbaijan" lang="az" hreflang="az" data-title="Əhdi-ətiq" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Tiếng Azerbaijan" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF_%D8%B9%D8%AA%DB%8C%D9%82" title="عهد عتیق – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="عهد عتیق" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Perjanjian_Lama" title="Perjanjian Lama – Tiếng Indonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Perjanjian Lama" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Tiếng Indonesia" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Perjanjian_Lama" title="Perjanjian Lama – Tiếng Mã Lai" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Perjanjian Lama" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Tiếng Mã Lai" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%A8_%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%AE" title="পুরাতন নিয়ম – Tiếng Bangla" lang="bn" hreflang="bn" data-title="পুরাতন নিয়ম" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Tiếng Bangla" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/K%C5%AB-iok_S%C3%A8ng-keng" title="Kū-iok Sèng-keng – Tiếng Mân Nam" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Kū-iok Sèng-keng" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Tiếng Mân Nam" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D2%AB%D0%BA%D0%B5_%D2%92%D3%99%D2%BB%D0%B5%D0%B4" title="Иҫке Ғәһед – Tiếng Bashkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Иҫке Ғәһед" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Tiếng Bashkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Стары Запавет – Tiếng Belarus" lang="be" hreflang="be" data-title="Стары Запавет" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Tiếng Belarus" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Стары Запавет – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Стары Запавет" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Oids_Testament" title="Oids Testament – Tiếng Bavaria" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Oids Testament" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Tiếng Bavaria" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Stari_zavjet" title="Stari zavjet – Tiếng Bosnia" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Stari zavjet" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Tiếng Bosnia" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Testamant_Kozh" title="Testamant Kozh – Tiếng Breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Testamant Kozh" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Tiếng Breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Стар завет – Tiếng Bulgaria" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Стар завет" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Tiếng Bulgaria" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Antic_Testament" title="Antic Testament – Tiếng Catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Antic Testament" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Tiếng Catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Daang_Tugon" title="Daang Tugon – Tiếng Cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Daang Tugon" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="Tiếng Cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%B2%C4%95_%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BB" title="Кивĕ Халал – Tiếng Chuvash" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Кивĕ Халал" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Tiếng Chuvash" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Star%C3%BD_z%C3%A1kon" title="Starý zákon – Tiếng Séc" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Starý zákon" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tiếng Séc" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Testamende_Yekare" title="Testamende Yekare – Tiếng Shona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Testamende Yekare" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="Tiếng Shona" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Anticu_Testamentu" title="Anticu Testamentu – Tiếng Corsica" lang="co" hreflang="co" data-title="Anticu Testamentu" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="Tiếng Corsica" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Yr_Hen_Destament" title="Yr Hen Destament – Tiếng Wales" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Yr Hen Destament" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Tiếng Wales" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Det_Gamle_Testamente" title="Det Gamle Testamente – Tiếng Đan Mạch" lang="da" hreflang="da" data-title="Det Gamle Testamente" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Tiếng Đan Mạch" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Boares_testameanta" title="Boares testameanta – Tiếng Sami Miền Bắc" lang="se" hreflang="se" data-title="Boares testameanta" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="Tiếng Sami Miền Bắc" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Altes_Testament" title="Altes Testament – Tiếng Đức" lang="de" hreflang="de" data-title="Altes Testament" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Tiếng Đức" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Vana_testament" title="Vana testament – Tiếng Estonia" lang="et" hreflang="et" data-title="Vana testament" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Tiếng Estonia" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CE%AC_%CE%94%CE%B9%CE%B1%CE%B8%CE%AE%CE%BA%CE%B7" title="Παλαιά Διαθήκη – Tiếng Hy Lạp" lang="el" hreflang="el" data-title="Παλαιά Διαθήκη" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Tiếng Hy Lạp" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Old_Testament" title="Old Testament – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="Old Testament" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Antiguo_Testamento" title="Antiguo Testamento – Tiếng Tây Ban Nha" lang="es" hreflang="es" data-title="Antiguo Testamento" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Tiếng Tây Ban Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Malnova_Testamento" title="Malnova Testamento – Tiếng Quốc Tế Ngữ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Malnova Testamento" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Tiếng Quốc Tế Ngữ" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Itun_Zaharra" title="Itun Zaharra – Tiếng Basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Itun Zaharra" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Tiếng Basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF_%D8%B9%D8%AA%DB%8C%D9%82" title="عهد عتیق – Tiếng Ba Tư" lang="fa" hreflang="fa" data-title="عهد عتیق" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Tiếng Ba Tư" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Gamla_Testamenti" title="Gamla Testamenti – Tiếng Faroe" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Gamla Testamenti" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="Tiếng Faroe" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Ancien_Testament" title="Ancien Testament – Tiếng Pháp" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Ancien Testament" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Tiếng Pháp" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Alde_Testamint" title="Alde Testamint – Tiếng Frisia" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Alde Testamint" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Tiếng Frisia" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Vecjo_Testament" title="Vecjo Testament – Tiếng Friulian" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Vecjo Testament" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="Tiếng Friulian" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Sean-Tiomna" title="Sean-Tiomna – Tiếng Ireland" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Sean-Tiomna" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Tiếng Ireland" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/%CA%BBO_le_Feagaiga_Tuai" title="ʻO le Feagaiga Tuai – Tiếng Samoa" lang="sm" hreflang="sm" data-title="ʻO le Feagaiga Tuai" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="Tiếng Samoa" class="interlanguage-link-target"><span>Gagana Samoa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Seann_Tiomnadh" title="Seann Tiomnadh – Tiếng Gael Scotland" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Seann Tiomnadh" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Tiếng Gael Scotland" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Antigo_Testamento" title="Antigo Testamento – Tiếng Galician" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Antigo Testamento" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Tiếng Galician" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gom mw-list-item"><a href="https://gom.wikipedia.org/wiki/Adlo_korar" title="Adlo korar – Goan Konkani" lang="gom" hreflang="gom" data-title="Adlo korar" data-language-autonym="गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni" data-language-local-name="Goan Konkani" class="interlanguage-link-target"><span>गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Khiu-yok_S%E1%B9%B3n-k%C3%AEn" title="Khiu-yok Sṳn-kîn – Tiếng Khách Gia" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Khiu-yok Sṳn-kîn" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Tiếng Khách Gia" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B5%AC%EC%95%BD%EC%84%B1%EA%B2%BD" title="구약성경 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="구약성경" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Tsohon_Alkawari" title="Tsohon Alkawari – Tiếng Hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Tsohon Alkawari" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="Tiếng Hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%AB%D5%B6_%D4%BF%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Հին Կտակարան – Tiếng Armenia" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Հին Կտակարան" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Tiếng Armenia" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%BE_%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%AE" title="पुराना नियम – Tiếng Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="पुराना नियम" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Tiếng Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Stary_zako%C5%84" title="Stary zakoń – Tiếng Thượng Sorbia" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Stary zakoń" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="Tiếng Thượng Sorbia" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Stari_zavjet" title="Stari zavjet – Tiếng Croatia" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Stari zavjet" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Tiếng Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Anciena_Testamento" title="Anciena Testamento – Tiếng Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Anciena Testamento" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Tiếng Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Vetere_Testamento" title="Vetere Testamento – Tiếng Khoa Học Quốc Tế" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Vetere Testamento" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Tiếng Khoa Học Quốc Tế" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Ancian_Testament" title="Ancian Testament – Tiếng Interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Ancian Testament" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="Tiếng Interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Gamla_testamenti%C3%B0" title="Gamla testamentið – Tiếng Iceland" lang="is" hreflang="is" data-title="Gamla testamentið" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="Tiếng Iceland" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Antico_Testamento" title="Antico Testamento – Tiếng Italy" lang="it" hreflang="it" data-title="Antico Testamento" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Tiếng Italy" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%91%D7%A8%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%99%D7%A9%D7%A0%D7%94" title="הברית הישנה – Tiếng Do Thái" lang="he" hreflang="he" data-title="הברית הישנה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Tiếng Do Thái" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Prajanjian_Lawas" title="Prajanjian Lawas – Tiếng Java" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Prajanjian Lawas" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Tiếng Java" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B9%E0%B2%B3%E0%B3%86_%E0%B2%92%E0%B2%A1%E0%B2%82%E0%B2%AC%E0%B2%A1%E0%B2%BF%E0%B2%95%E0%B3%86" title="ಹಳೆ ಒಡಂಬಡಿಕೆ – Tiếng Kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಹಳೆ ಒಡಂಬಡಿಕೆ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Tiếng Kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AB%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A6%E1%83%97%E1%83%A5%E1%83%9B%E1%83%90" title="ძველი აღთქმა – Tiếng Georgia" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ძველი აღთქმა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Tiếng Georgia" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D3%A9%D0%BD%D0%B5_%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D1%96%D1%81%D1%96%D0%BC" title="Көне келісім – Tiếng Kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Көне келісім" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Tiếng Kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Isezerano_rya_Kera" title="Isezerano rya Kera – Tiếng Kinyarwanda" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Isezerano rya Kera" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="Tiếng Kinyarwanda" class="interlanguage-link-target"><span>Ikinyarwanda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Agano_la_Kale" title="Agano la Kale – Tiếng Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Agano la Kale" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Tiếng Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Ansyen_Testaman" title="Ansyen Testaman – Tiếng Haiti" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Ansyen Testaman" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="Tiếng Haiti" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Peymana_Kevin" title="Peymana Kevin – Tiếng Kurd" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Peymana Kevin" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Tiếng Kurd" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Antiko_Testamento" title="Antiko Testamento – Tiếng Ladino" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Antiko Testamento" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="Tiếng Ladino" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D1%85_%D0%90%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82" title="Бух Аманат – Lak" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="Бух Аманат" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="Lak" class="interlanguage-link-target"><span>Лакку</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Vetus_Testamentum" title="Vetus Testamentum – Tiếng La-tinh" lang="la" hreflang="la" data-title="Vetus Testamentum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Tiếng La-tinh" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Vec%C4%81_Der%C4%ABba" title="Vecā Derība – Tiếng Latvia" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Vecā Derība" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Tiếng Latvia" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Aalt_Testament" title="Aalt Testament – Tiếng Luxembourg" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Aalt Testament" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Tiếng Luxembourg" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Senasis_Testamentas" title="Senasis Testamentas – Tiếng Litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Senasis Testamentas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Tiếng Litva" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nia mw-list-item"><a href="https://nia.wikipedia.org/wiki/Amabu%27ulali_Sif%C3%B6f%C3%B6na" title="Amabu'ulali Siföföna – Tiếng Nias" lang="nia" hreflang="nia" data-title="Amabu'ulali Siföföna" data-language-autonym="Li Niha" data-language-local-name="Tiếng Nias" class="interlanguage-link-target"><span>Li Niha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Antigo_Testamento" title="Antigo Testamento – Tiếng Liguria" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Antigo Testamento" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Tiếng Liguria" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Boy%C3%B3kani_bwa_Kala" title="Boyókani bwa Kala – Tiếng Lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Boyókani bwa Kala" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="Tiếng Lingala" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Atesta_Vea" title="Atesta Vea – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Atesta Vea" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Antigh_Testament" title="Antigh Testament – Tiếng Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Antigh Testament" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Tiếng Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/%C3%93sz%C3%B6vets%C3%A9g" title="Ószövetség – Tiếng Hungary" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Ószövetség" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Tiếng Hungary" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Стар завет – Tiếng Macedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Стар завет" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Tiếng Macedonia" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Testamenta_Taloha" title="Testamenta Taloha – Tiếng Malagasy" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Testamenta Taloha" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Tiếng Malagasy" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%B4%E0%B4%AF_%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B4%AE%E0%B4%82" title="പഴയ നിയമം – Tiếng Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="പഴയ നിയമം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Tiếng Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Testment_il-Qadim" title="Testment il-Qadim – Tiếng Malta" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Testment il-Qadim" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="Tiếng Malta" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/Kawenata_Tawhito" title="Kawenata Tawhito – Tiếng Māori" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Kawenata Tawhito" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="Tiếng Māori" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%81%E0%A4%A8%E0%A4%BE_%E0%A4%95%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="जुना करार – Tiếng Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="जुना करार" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Tiếng Marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AF%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A8%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ჯვეში აპიანი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ჯვეში აპიანი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D9%8A%D9%85" title="العهد القديم – Tiếng Ả Rập Ai Cập" lang="arz" hreflang="arz" data-title="العهد القديم" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập Ai Cập" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/G%C3%B4-i%C3%B3k_S%C3%A9ng-g%C4%ADng" title="Gô-iók Séng-gĭng – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Gô-iók Séng-gĭng" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%83%D1%83%D1%87%D0%B8%D0%BD_%D0%93%D1%8D%D1%80%D1%8D%D1%8D" title="Хуучин Гэрээ – Tiếng Mông Cổ" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Хуучин Гэрээ" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Tiếng Mông Cổ" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%93%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%9F%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8" title="ဓမ္မဟောင်းကျမ်း – Tiếng Miến Điện" lang="my" hreflang="my" data-title="ဓမ္မဟောင်းကျမ်း" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Tiếng Miến Điện" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Na_Veiyalayalati_Makawa" title="Na Veiyalayalati Makawa – Tiếng Fiji" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Na Veiyalayalati Makawa" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="Tiếng Fiji" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Oude_Testament" title="Oude Testament – Tiếng Hà Lan" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Oude Testament" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Oolde_Testement" title="Oolde Testement – Tiếng Hạ Saxon" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Oolde Testement" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="Tiếng Hạ Saxon" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8B_%E0%A4%95%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="पुरानो करार – Tiếng Nepal" lang="ne" hreflang="ne" data-title="पुरानो करार" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Tiếng Nepal" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%97%A7%E7%B4%84%E8%81%96%E6%9B%B8" title="旧約聖書 – Tiếng Nhật" lang="ja" hreflang="ja" data-title="旧約聖書" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Tiếng Nhật" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Det_gamle_testamentet" title="Det gamle testamentet – Tiếng Na Uy (Bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Det gamle testamentet" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Det_gamle_testamentet" title="Det gamle testamentet – Tiếng Na Uy (Nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Det gamle testamentet" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Vu%C3%BB_Testament" title="Vuû Testament – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Vuû Testament" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Ancian_Testament" title="Ancian Testament – Tiếng Occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Ancian Testament" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Tiếng Occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Qadimgi_Ahd" title="Qadimgi Ahd – Tiếng Uzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Qadimgi Ahd" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Tiếng Uzbek" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AA%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%A3%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A9%87%E0%A8%AE" title="ਪੁਰਾਣਾ ਨੇਮ – Tiếng Punjab" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਪੁਰਾਣਾ ਨੇਮ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Tiếng Punjab" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%DB%81%D8%AF_%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%81_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="عہد نامہ قدیم – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="عہد نامہ قدیم" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D9%88%DA%93_%D8%AA%DA%93%D9%88%D9%86" title="زوړ تړون – Tiếng Pashto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="زوړ تړون" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Tiếng Pashto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Viu_Testamint" title="Viu Testamint – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Viu Testamint" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Stary_Testament" title="Stary Testament – Tiếng Ba Lan" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Stary Testament" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Tiếng Ba Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Antigo_Testamento" title="Antigo Testamento – Tiếng Bồ Đào Nha" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Antigo Testamento" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Tiếng Bồ Đào Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ty mw-list-item"><a href="https://ty.wikipedia.org/wiki/Faufaa_Tahito" title="Faufaa Tahito – Tiếng Tahiti" lang="ty" hreflang="ty" data-title="Faufaa Tahito" data-language-autonym="Reo tahiti" data-language-local-name="Tiếng Tahiti" class="interlanguage-link-target"><span>Reo tahiti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Vechiul_Testament" title="Vechiul Testament – Tiếng Romania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Vechiul Testament" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Tiếng Romania" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Vegl_Testament" title="Vegl Testament – Tiếng Romansh" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Vegl Testament" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="Tiếng Romansh" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/%C3%91awpa_Rimanakuy" title="Ñawpa Rimanakuy – Tiếng Quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Ñawpa Rimanakuy" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Tiếng Quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%82%D1%85%D0%B8%D0%B9_%D0%97%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Ветхий Завет – Tiếng Nga" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Ветхий Завет" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Tiếng Nga" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D1%80%D0%B3%D1%8D_%D0%AB%D0%B9%D0%B0%D0%B0%D1%85" title="Эргэ Ыйаах – Tiếng Sakha" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Эргэ Ыйаах" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="Tiếng Sakha" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sg mw-list-item"><a href="https://sg.wikipedia.org/wiki/Fini_Testament" title="Fini Testament – Tiếng Sango" lang="sg" hreflang="sg" data-title="Fini Testament" data-language-autonym="Sängö" data-language-local-name="Tiếng Sango" class="interlanguage-link-target"><span>Sängö</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Auld_Testament" title="Auld Testament – Tiếng Scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Auld Testament" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Tiếng Scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Oold_T%C3%A4stam%C3%A4nt" title="Oold Tästamänt – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Oold Tästamänt" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Bes%C3%ABlidhja_e_Vjet%C3%ABr" title="Besëlidhja e Vjetër – Tiếng Albania" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Besëlidhja e Vjetër" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Tiếng Albania" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Anticu_Tistamentu" title="Anticu Tistamentu – Tiếng Sicilia" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Anticu Tistamentu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Tiếng Sicilia" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B7%90%E0%B6%BB%E0%B6%AB%E0%B7%92_%E0%B6%9C%E0%B7%92%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B7%83%E0%B7%94%E0%B6%B8" title="පැරණි ගිවිසුම – Tiếng Sinhala" lang="si" hreflang="si" data-title="පැරණි ගිවිසුම" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Tiếng Sinhala" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Old_Testament" title="Old Testament – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Old Testament" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Star%C3%BD_z%C3%A1kon" title="Starý zákon – Tiếng Slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Starý zákon" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Tiếng Slovak" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Stara_zaveza" title="Stara zaveza – Tiếng Slovenia" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Stara zaveza" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Tiếng Slovenia" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Axdigii_Hore" title="Axdigii Hore – Tiếng Somali" lang="so" hreflang="so" data-title="Axdigii Hore" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="Tiếng Somali" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%DB%95%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%DB%86%D9%86" title="پەیمانی کۆن – Tiếng Kurd Miền Trung" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="پەیمانی کۆن" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Tiếng Kurd Miền Trung" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8_%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Стари завет – Tiếng Serbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Стари завет" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Tiếng Serbia" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Stari_zavjet" title="Stari zavjet – Tiếng Serbo-Croatia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Stari zavjet" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Tiếng Serbo-Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Vanha_testamentti" title="Vanha testamentti – Tiếng Phần Lan" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Vanha testamentti" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Tiếng Phần Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="bài chất lượng cao"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Gamla_testamentet" title="Gamla testamentet – Tiếng Thụy Điển" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Gamla testamentet" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Tiếng Thụy Điển" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Lumang_Tipan" title="Lumang Tipan – Tiếng Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Lumang Tipan" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tiếng Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AA%E0%AE%B4%E0%AF%88%E0%AE%AF_%E0%AE%8F%E0%AE%B1%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AE%BE%E0%AE%9F%E0%AF%81" title="பழைய ஏற்பாடு – Tiếng Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="பழைய ஏற்பாடு" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tiếng Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%98%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%8D%E0%B8%8D%E0%B8%B2%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B8%A1" title="พันธสัญญาเดิม – Tiếng Thái" lang="th" hreflang="th" data-title="พันธสัญญาเดิม" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tiếng Thái" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Olpela_Testamen" title="Olpela Testamen – Tiếng Tok Pisin" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Olpela Testamen" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="Tiếng Tok Pisin" class="interlanguage-link-target"><span>Tok Pisin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Eski_Ahit" title="Eski Ahit – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Eski Ahit" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/A%CC%B1khwukhwop_La%CC%B1p_A%CC%B1nu" title="A̱khwukhwop La̱p A̱nu – Tiếng Tyap" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="A̱khwukhwop La̱p A̱nu" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="Tiếng Tyap" class="interlanguage-link-target"><span>Tyap</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B9_%D0%97%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%82" title="Старий Завіт – Tiếng Ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Старий Завіт" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Tiếng Ukraina" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%DB%81%D8%AF_%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%81_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="عہد نامہ قدیم – Tiếng Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="عہد نامہ قدیم" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Tiếng Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Vanh_Zavet" title="Vanh Zavet – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Vanh Zavet" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/V%C3%AE_Testamint" title="Vî Testamint – Tiếng Walloon" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Vî Testamint" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Tiếng Walloon" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E5%A1%94%E7%B4%8D%E8%B5%AB" title="塔納赫 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="塔納赫" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/D%C3%A1an_nga_Ginsabutan" title="Dáan nga Ginsabutan – Tiếng Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Dáan nga Ginsabutan" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Tiếng Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-guc mw-list-item"><a href="https://guc.wikipedia.org/wiki/P%C3%BCtchapalaa_Kama%27air%C3%BC" title="Pütchapalaa Kama'airü – Wayuu" lang="guc" hreflang="guc" data-title="Pütchapalaa Kama'airü" data-language-autonym="Wayuunaiki" data-language-local-name="Wayuu" class="interlanguage-link-target"><span>Wayuunaiki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%97%A7%E7%BA%A6%E5%9C%A3%E7%BB%8F" title="旧约圣经 – Tiếng Ngô" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="旧约圣经" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Tiếng Ngô" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1j%E1%BA%B9%CC%80m%C3%BA_L%C3%A1%C3%A9l%C3%A1%C3%A9" title="Májẹ̀mú Láéláé – Tiếng Yoruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Májẹ̀mú Láéláé" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="Tiếng Yoruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%88%8A%E7%B4%84%E8%81%96%E7%B6%93" title="舊約聖經 – Tiếng Quảng Đông" lang="yue" hreflang="yue" data-title="舊約聖經" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Tiếng Quảng Đông" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Ehdo_K%C4%B1han" title="Ehdo Kıhan – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Ehdo Kıhan" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Ouwe_Testamant" title="Ouwe Testamant – Zeelandic" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Ouwe Testamant" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="Zeelandic" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Sen%C4%81sis_Testam%C4%97nts" title="Senāsis Testamėnts – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Senāsis Testamėnts" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%97%A7%E7%BA%A6%E5%9C%A3%E7%BB%8F" title="旧约圣经 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="旧约圣经" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Wasiat_Kolot" title="Wasiat Kolot – Tiếng Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Wasiat Kolot" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Tiếng Betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q19786#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c"><span>Bài viết</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t"><span>Thảo luận</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tiếng Việt</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&action=history"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j"><span>Các liên kết đến đây</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k"><span>Thay đổi liên quan</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&oldid=71893878" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang"><span>Liên kết thường trực</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này"><span>Thông tin trang</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&id=71893878&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này"><span>Trích dẫn trang này</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FC%25E1%25BB%25B1u_%25C6%25AF%25E1%25BB%259Bc"><span>Lấy URL ngắn gọn</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FC%25E1%25BB%25B1u_%25C6%25AF%25E1%25BB%259Bc"><span>Tải mã QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=C%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc"><span>Tạo một quyển sách</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&action=show-download-screen"><span>Tải dưới dạng PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p"><span>Bản để in ra</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Old_Testament" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://vi.wikiquote.org/wiki/C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc" hreflang="vi"><span>Wikiquote</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q19786" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g"><span>Khoản mục Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70958518">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70981351">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72022816">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:right;clear:right;margin:0.5em 0 1em 1em;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.2em;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;border-collapse:collapse;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:right!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding:0 0.4em 0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding:0.2em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding:0.4em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.8em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.5em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0.4em 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.8em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:right;font-size:115%;padding:0 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{padding:0 0.4em;text-align:left;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}.mw-parser-output .sidebar-list-title-c{padding:0 0.4em;text-align:center;margin:0 3.3em}@media(max-width:640px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}body.skin--responsive .mw-parser-output .sidebar a>img{max-width:none!important}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sidebar{display:none!important}}</style><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022816"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022816"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile nowraplinks plainlist" style="line-height:1.4em;"><tbody><tr><th class="sidebar-title"><a class="mw-selflink selflink">Cựu Ước</a></th></tr><tr><td class="sidebar-image" style="padding-bottom:0.8em;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Aleppo_Codex_Joshua_1_1.jpg" class="mw-file-description" title="Giô-suê 1:1 được chép trong Aleppo Codex"><img alt="Giô-suê 1:1 được chép trong Aleppo Codex" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Aleppo_Codex_Joshua_1_1.jpg/180px-Aleppo_Codex_Joshua_1_1.jpg" decoding="async" width="180" height="88" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Aleppo_Codex_Joshua_1_1.jpg/270px-Aleppo_Codex_Joshua_1_1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Aleppo_Codex_Joshua_1_1.jpg/360px-Aleppo_Codex_Joshua_1_1.jpg 2x" data-file-width="728" data-file-height="356" /></a></span></td></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="text-align:center;;color: var(--color-base)"><span style="font-size:110%;"><a href="/wiki/Torah" title="Torah">Ngũ thư</a></span></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content" style="border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa;"><div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/S%C3%A1ch_S%C3%A1ng_Th%E1%BA%BF" title="Sách Sáng Thế">Sáng Thế</a></li> <li><a href="/wiki/S%C3%A1ch_Xu%E1%BA%A5t_H%C3%A0nh" title="Sách Xuất Hành">Xuất Hành</a></li> <li><a href="/wiki/S%C3%A1ch_L%C3%AA-vi" title="Sách Lê-vi">Lê-vi</a></li> <li><a href="/wiki/S%C3%A1ch_D%C3%A2n_S%E1%BB%91" title="Sách Dân Số">Dân Số</a></li> <li><a href="/wiki/S%C3%A1ch_%C4%90%E1%BB%87_Nh%E1%BB%8B_Lu%E1%BA%ADt" title="Sách Đệ Nhị Luật">Đệ Nhị Luật</a></li></ul> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="text-align:center;;color: var(--color-base)"><span style="font-size:110%;"><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1c_s%C3%A1ch_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Các sách lịch sử (trang không tồn tại)">Lịch sử</a></span></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content" style="border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa;"><div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/S%C3%A1ch_Gi%C3%B4-su%C3%AA" class="mw-redirect" title="Sách Giô-suê">Giôsuê</a></li> <li><a href="/wiki/S%C3%A1ch_Th%E1%BB%A7_L%C3%A3nh" title="Sách Thủ Lãnh">Thủ Lãnh</a></li> <li><a href="/wiki/S%C3%A1ch_R%C3%BAt" title="Sách Rút">Rút</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_Sa-mu-en&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Sa-mu-en (trang không tồn tại)">Sa-mu-en</a></li> <li><a href="/wiki/S%C3%A1ch_C%C3%A1c_Vua" title="Sách Các Vua">Các Vua</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_S%E1%BB%AD_Bi%C3%AAn_Ni%C3%AAn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Sử Biên Niên (trang không tồn tại)">Sử Biên Niên</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_%C3%89t-ra&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Ét-ra (trang không tồn tại)">Ét-ra</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_N%C6%A1-khe-mi-a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Nơ-khe-mi-a (trang không tồn tại)">Nơ-khe-mi-a</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_T%C3%B4-bi-a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Tô-bi-a (trang không tồn tại)">Tô-bi-a</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_Giu-%C4%91i-tha&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Giu-đi-tha (trang không tồn tại)">Giu-đi-tha</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_%C3%89t-te&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Ét-te (trang không tồn tại)">Ét-te</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_M%C3%A1c-ca-b%C3%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Mác-ca-bê (trang không tồn tại)">Mác-ca-bê</a></li></ul> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="text-align:center;;color: var(--color-base)"><span style="font-size:110%;"><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1c_s%C3%A1ch_gi%C3%A1o_hu%E1%BA%A5n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Các sách giáo huấn (trang không tồn tại)">Giáo huấn</a></span></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content" style="border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa;"><div class="hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_Gi%C3%B3p&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Gióp (trang không tồn tại)">Gióp</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A1nh_V%E1%BB%8Bnh" title="Thánh Vịnh">Thánh Vịnh</a></li> <li><a href="/wiki/S%C3%A1ch_Ch%C3%A2m_Ng%C3%B4n" title="Sách Châm Ngôn">Châm Ngôn</a></li> <li><a href="/wiki/S%C3%A1ch_Gi%E1%BA%A3ng_Vi%C3%AAn" title="Sách Giảng Viên">Giảng Viên</a></li> <li><a href="/wiki/S%C3%A1ch_Di%E1%BB%85m_Ca" title="Sách Diễm Ca">Diễm Ca</a></li> <li><a href="/wiki/S%C3%A1ch_Kh%C3%B4n_Ngoan" title="Sách Khôn Ngoan">Khôn Ngoan</a></li> <li><a href="/wiki/S%C3%A1ch_Hu%E1%BA%A5n_Ca" title="Sách Huấn Ca">Huấn Ca</a></li></ul> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="text-align:center;;color: var(--color-base)"><span style="font-size:110%;"><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1c_s%C3%A1ch_ng%C3%B4n_s%E1%BB%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Các sách ngôn sứ (trang không tồn tại)">Ngôn sứ</a></span></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content" style="border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa;"><table class="sidebar nomobile nowraplinks" style="background-color: transparent; color: var(--color-base); border-collapse: collapse; border-spacing: 0; border: none; width: 100%; margin: 0; font-size: 100%; clear: none; float: none"><tbody><tr><th class="sidebar-heading" style="text-align:center;"> <a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_s%E1%BB%A9_l%E1%BB%9Bn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngôn sứ lớn (trang không tồn tại)">Ngôn sứ lớn</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/wiki/S%C3%A1ch_I-sai-a" title="Sách I-sai-a">I-sai-a</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_Gi%C3%AA-r%C3%AA-mi-a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Giê-rê-mi-a (trang không tồn tại)">Giê-rê-mi-a</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_Ai_Ca&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Ai Ca (trang không tồn tại)">Ai Ca</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_Ba-r%C3%BAc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Ba-rúc (trang không tồn tại)">Ba-rúc</a> / <a href="/w/index.php?title=Th%C6%B0_c%E1%BB%A7a_Gi%C3%AA-r%C3%AA-mi-a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thư của Giê-rê-mi-a (trang không tồn tại)">Thư của Giê-rê-mi-a</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_%C3%8A-d%C3%AA-ki-en&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Ê-dê-ki-en (trang không tồn tại)">Ê-dê-ki-en</a></li> <li><a href="/wiki/S%C3%A1ch_%C4%90a-ni-en" title="Sách Đa-ni-en">Đa-ni-en</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="text-align:center;"> <a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_s%E1%BB%A9_nh%E1%BB%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngôn sứ nhỏ (trang không tồn tại)">Ngôn sứ nhỏ</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_H%C3%B4-s%C3%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Hô-sê (trang không tồn tại)">Hô-sê</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_Gi%C3%B4-en&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Giô-en (trang không tồn tại)">Giô-en</a></li> <li><a href="/wiki/S%C3%A1ch_A-m%E1%BB%91t" title="Sách A-mốt">A-mốt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_%C3%94-va-%C4%91i-a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Ô-va-đi-a (trang không tồn tại)">Ô-va-đi-a</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_Gi%C3%B4-na&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Giô-na (trang không tồn tại)">Giô-na</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_Mi-kha&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Mi-kha (trang không tồn tại)">Mi-kha</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_Na-khum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Na-khum (trang không tồn tại)">Na-khum</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_Kha-ba-c%C3%BAc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Kha-ba-cúc (trang không tồn tại)">Kha-ba-cúc</a></li> <li><a href="/wiki/S%C3%A1ch_X%C3%B4-ph%C3%B4-ni-a" title="Sách Xô-phô-ni-a">Xô-phô-ni-a</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_Kh%C3%A1c-gai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Khác-gai (trang không tồn tại)">Khác-gai</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_Da-ca-ri-a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Da-ca-ri-a (trang không tồn tại)">Da-ca-ri-a</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_Ma-la-khi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Ma-la-khi (trang không tồn tại)">Ma-la-khi</a></li></ul></td> </tr></tbody></table></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-navbar"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72022842">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:S%C3%A1ch_C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc" title="Bản mẫu:Sách Cựu Ước"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:S%C3%A1ch_C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Sách Cựu Ước (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:S%C3%A1ch_C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Sách Cựu Ước"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022816"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022816"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022816"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile nowraplinks"><tbody><tr><td class="sidebar-pretitle" style="background:lavender;">Một phần trong <a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Thể loại:Kitô giáo">loạt bài</a> về</td></tr><tr><th class="sidebar-title-with-pretitle" style="background:lavender;"><a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Kitô giáo">Kitô giáo</a></th></tr><tr><td class="sidebar-image"><span typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Cefal%C3%B9_Pantocrator_retouched.jpg" class="mw-file-description" title="Tranh khảm miêu tả Chúa Giêsu, Sicilia, Ý"><img alt="Tranh khảm miêu tả Chúa Giêsu, Sicilia, Ý" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Cefal%C3%B9_Pantocrator_retouched.jpg/180px-Cefal%C3%B9_Pantocrator_retouched.jpg" decoding="async" width="180" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Cefal%C3%B9_Pantocrator_retouched.jpg/270px-Cefal%C3%B9_Pantocrator_retouched.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Cefal%C3%B9_Pantocrator_retouched.jpg/360px-Cefal%C3%B9_Pantocrator_retouched.jpg 2x" data-file-width="1933" data-file-height="1795" /></a></span></td></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible"><div class="sidebar-list-title" style="background:lavender;;background:lavender;padding:0.2em;text-align:center;;color: var(--color-base)"><div class="hlist"><ul><li><a href="/wiki/Gi%C3%AA-su" title="Giê-su">Giê-su</a></li><li><a href="/wiki/Ki-t%C3%B4" title="Ki-tô">Ki-tô</a></li></ul></div></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content plainlist"><div class="hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ch%C3%BAa_Gi%C3%AAsu_trong_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chúa Giêsu trong Kitô giáo (trang không tồn tại)">Chúa Giêsu trong Kitô giáo</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_gi%C3%A1ng_sinh_c%E1%BB%A7a_Gi%C3%AAsu" title="Sự giáng sinh của Giêsu">Giáng sinh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%A9_v%E1%BB%A5_c%E1%BB%A7a_Ch%C3%BAa_Gi%C3%AAsu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sứ vụ của Chúa Giêsu (trang không tồn tại)">Sứ vụ</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_%C4%91%C3%B3ng_%C4%91inh_Gi%C3%AAsu" title="Sự kiện đóng đinh Giêsu">Khổ hình</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ph%E1%BB%A5c_sinh_c%E1%BB%A7a_Gi%C3%AAsu" title="Sự phục sinh của Giêsu">Phục sinh</a></li></ul> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible"><div class="sidebar-list-title" style="background:lavender;;background:lavender;padding:0.2em;text-align:center;;color: var(--color-base)"><div class="hlist"><ul><li><a href="/wiki/Kinh_Th%C3%A1nh" title="Kinh Thánh">Kinh Thánh</a></li><li>Nền tảng</li></ul></div></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content plainlist"><div class="hlist"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Cựu Ước</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%A2n_%C6%AF%E1%BB%9Bc" title="Tân Ước">Tân Ước</a></li> <li><a href="/wiki/Ph%C3%BAc_%C3%82m" title="Phúc Âm">Phúc Âm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Quy_%C4%91i%E1%BB%83n_Kinh_Th%C3%A1nh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quy điển Kinh Thánh (trang không tồn tại)">Quy điển</a></li> <li><a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Kitô giáo">Giáo hội</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_tuy%C3%AAn_t%C3%ADn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bản tuyên tín (trang không tồn tại)">Bản tuyên tín</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Giao_%C6%B0%E1%BB%9Bc_m%E1%BB%9Bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giao ước mới (trang không tồn tại)">Giao ước mới</a></li></ul> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible"><div class="sidebar-list-title" style="background:lavender;;background:lavender;padding:0.2em;text-align:center;;color: var(--color-base)"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A7n_h%E1%BB%8Dc_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Thần học Kitô giáo">Thần học</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content plainlist"><div class="hlist nowrap"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Thi%C3%AAn_Ch%C3%BAa_trong_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thiên Chúa trong Kitô giáo (trang không tồn tại)">Thiên Chúa</a></li> <li><a href="/wiki/Ba_Ng%C3%B4i" title="Ba Ngôi">Ba Ngôi</a> <ul><li><a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Cha#Kitô_giáo" title="Chúa Cha">Cha</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Con" title="Chúa Con">Con</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Th%C3%A1nh_Linh" title="Chúa Thánh Linh">Thánh Linh</a></li></ul></li></ul> </div><div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/Bi%E1%BB%87n_h%E1%BB%99_h%E1%BB%8Dc_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Biện hộ học Kitô giáo">Biện giáo</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%A9u_r%E1%BB%97i_trong_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Cứu rỗi trong Kitô giáo">Cứu rỗi</a></li> <li><a href="/wiki/Kit%C3%B4_h%E1%BB%8Dc" title="Kitô học">Kitô học</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_th%E1%BA%A7n_h%E1%BB%8Dc_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử thần học Kitô giáo (trang không tồn tại)">Lịch sử thần học</a></li> <li><a href="/wiki/Thanh_t%E1%BA%A9y" class="mw-redirect" title="Thanh tẩy">Thanh tẩy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Truy%E1%BB%81n_b%C3%A1_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Truyền bá Kitô giáo (trang không tồn tại)">Truyền giáo</a></li></ul> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible"><div class="sidebar-list-title" style="background:lavender;;background:lavender;padding:0.2em;text-align:center;;color: var(--color-base)"><div class="hlist"><ul><li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Lịch sử Kitô giáo">Lịch sử</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Truy%E1%BB%81n_th%E1%BB%91ng_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Truyền thống Kitô giáo (trang không tồn tại)">Truyền thống</a></li></ul></div></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content plainlist"><div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/Maria" title="Maria">Maria</a></li> <li><a href="/wiki/M%C6%B0%E1%BB%9Di_hai_s%E1%BB%A9_%C4%91%E1%BB%93" title="Mười hai sứ đồ">Sứ đồ</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A1nh_Ph%C3%AAr%C3%B4" title="Thánh Phêrô">Phêrô</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%A9_%C4%91%E1%BB%93_Phaol%C3%B4" title="Sứ đồ Phaolô">Phaolô</a></li> <li><a href="/wiki/Gi%C3%A1o_Ph%E1%BB%A5" title="Giáo Phụ">Giáo Phụ</a></li> <li><a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o_s%C6%A1_khai" title="Kitô giáo sơ khai">Kitô giáo sơ khai</a></li> <li><a href="/wiki/Constantinus_%C4%90%E1%BA%A1i_%C4%91%E1%BA%BF" title="Constantinus Đại đế">Constantinus</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%B4ng_%C4%91%E1%BB%93ng_%C4%91%E1%BA%A1i_k%E1%BA%BFt" title="Công đồng đại kết">Công đồng đại kết</a></li> <li><a href="/wiki/Augustin%C3%B4_th%C3%A0nh_Hippo" title="Augustinô thành Hippo">Augustinus</a></li> <li><a href="/wiki/Ly_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%B4ng%E2%80%93T%C3%A2y" title="Ly giáo Đông–Tây">Ly giáo Đông–Tây</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%ADp_t%E1%BB%B1_chinh" title="Thập tự chinh">Thập tự chinh</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%B4ma_Aquin%C3%B4" title="Tôma Aquinô">Tôma Aquinô</a></li> <li><a href="/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther">Luther</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BA%A3i_c%C3%A1ch_Kh%C3%A1ng_ngh%E1%BB%8B" class="mw-redirect" title="Cải cách Kháng nghị">Cải cách Kháng nghị</a></li></ul> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible"><div class="sidebar-list-title" style="background:lavender;;background:lavender;padding:0.2em;text-align:center;;color: var(--color-base)"><div class="hlist"><ul><li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_ph%C3%A1i_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ phái Kitô giáo (trang không tồn tại)">Hệ phái</a></li><li>Nhóm</li></ul></div></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content plainlist"><table class="sidebar nomobile nowraplinks" style="background-color: transparent; color: var(--color-base); border-collapse: collapse; border-spacing: 0; border: none; width: 100%; margin: 0; font-size: 100%; clear: none; float: none"><tbody><tr><th class="sidebar-heading" style="padding-bottom:0;"> <a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Kitô giáo Đông phương">Đông phương</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_th%E1%BB%91ng_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Chính thống giáo Đông phương">Chính thống giáo Đông phương</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_th%E1%BB%91ng_gi%C3%A1o_C%E1%BB%95_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Chính thống giáo Cổ Đông phương">Chính thống giáo Cổ Đông phương</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BA%A3nh_gi%C3%A1o" title="Cảnh giáo">Cảnh giáo</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Công giáo Đông phương">Công giáo Đông phương</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="padding-bottom:0;"> <a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o_T%C3%A2y_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Kitô giáo Tây phương">Tây phương</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Công giáo Rôma</a></li> <li><a href="/wiki/Anh_gi%C3%A1o" title="Anh giáo">Anh giáo</a></li> <li><i><a href="/wiki/Kh%C3%A1ng_C%C3%A1ch" title="Kháng Cách">Tin Lành</a></i></li> <li><a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_Luther" title="Giáo hội Luther">Lutheran</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%A7n_h%E1%BB%8Dc_Calvin" title="Thần học Calvin">Calvinist</a></li> <li><a href="/wiki/Anabaptist" title="Anabaptist">Anabaptist</a></li> <li><a href="/wiki/B%C3%A1p-t%C3%ADt" title="Báp-tít">Baptist</a></li> <li><a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_Gi%C3%A1m_l%C3%BD" title="Phong trào Giám lý">Giám lý</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_ph%C3%BAc_%C3%A2m" title="Chủ nghĩa phúc âm">Phúc âm</a></li> <li><a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_Th%C3%A1nh_khi%E1%BA%BFt" title="Phong trào Thánh khiết">Thánh khiết</a></li> <li><br /><a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_Ph%E1%BB%A5c_l%C3%A2m" title="Phong trào Phục lâm">Phục lâm</a></li> <li><a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_Ng%C5%A9_tu%E1%BA%A7n" title="Phong trào Ngũ tuần">Ngũ tuần</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="padding-bottom:0;"> <a href="/w/index.php?title=Thuy%E1%BA%BFt_phi_Ba_Ng%C3%B4i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thuyết phi Ba Ngôi (trang không tồn tại)">Thuyết phi Ba Ngôi</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/wiki/Nh%C3%A2n_Ch%E1%BB%A9ng_Gi%C3%AA-h%C3%B4-va" title="Nhân Chứng Giê-hô-va">Nhân chứng Giêhôva</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Phong_tr%C3%A0o_Ng%C5%A9_tu%E1%BA%A7n_Nh%E1%BA%A5t_th%E1%BB%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phong trào Ngũ tuần Nhất thể (trang không tồn tại)">Ngũ tuần Nhất thể</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Phong_tr%C3%A0o_Th%C3%A1nh_h%E1%BB%AFu_Ng%C3%A0y_Sau&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phong trào Thánh hữu Ngày Sau (trang không tồn tại)">Thánh hữu Ngày Sau</a></li></ul></td> </tr></tbody></table></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible"><div class="sidebar-list-title" style="background:lavender;;background:lavender;padding:0.2em;text-align:center;;color: var(--color-base)">Chủ đề liên quan</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content plainlist"><div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/%C3%82m_nh%E1%BA%A1c_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Âm nhạc Kitô giáo">Âm nhạc</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bi%E1%BB%83u_tr%C6%B0ng_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biểu trưng Kitô giáo (trang không tồn tại)">Biểu trưng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%E1%BA%A7u_nguy%E1%BB%87n_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cầu nguyện Kitô giáo (trang không tồn tại)">Cầu nguyện</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%89_tr%C3%ADch_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chỉ trích Kitô giáo (trang không tồn tại)">Chỉ trích</a></li> <li><a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_%C4%90%E1%BA%A1i_k%E1%BA%BFt" title="Phong trào Đại kết">Đại kết</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kit%C3%B4_gi%C3%A1o_v%E1%BB%9Bi_c%C3%A1c_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_kh%C3%A1c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kitô giáo với các tôn giáo khác (trang không tồn tại)">Liên tôn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ngh%E1%BB%87_thu%E1%BA%ADt_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nghệ thuật Kitô giáo (trang không tồn tại)">Nghệ thuật</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ph%E1%BB%A5ng_v%E1%BB%A5_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phụng vụ Kitô giáo (trang không tồn tại)">Phụng vụ</a></li> <li><a href="/wiki/Vai_tr%C3%B2_c%E1%BB%A7a_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o_trong_n%E1%BB%81n_v%C4%83n_minh" title="Vai trò của Kitô giáo trong nền văn minh">Vai trò văn minh</a></li> <li><a href="/wiki/V%C4%83n_h%C3%B3a_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Văn hóa Kitô giáo">Văn hóa</a></li></ul> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-below"> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:P_christianity.svg" class="mw-file-description" title="Christian cross"><img alt="Christian cross" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/P_christianity.svg/20px-P_christianity.svg.png" decoding="async" width="20" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/P_christianity.svg/30px-P_christianity.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/P_christianity.svg/40px-P_christianity.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="360" /></a></span> <a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:C%C6%A1_%C4%90%E1%BB%91c_gi%C3%A1o" title="Cổng thông tin:Cơ Đốc giáo">Chủ đề Cơ Đốc giáo</a></td></tr><tr><td class="sidebar-navbar"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022842"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Bản mẫu:Kitô giáo"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Kit%C3%B4_gi%C3%A1o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Kitô giáo (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Kitô giáo"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <p><b>Cựu Ước</b> là phần đầu của toàn bộ <a href="/wiki/Kinh_Th%C3%A1nh" title="Kinh Thánh">Kinh Thánh</a> <a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Kitô giáo">Kitô giáo</a> được tuyển chọn từ phần lớn kinh <a href="/wiki/Tanakh" title="Tanakh">Tanakh</a> của <a href="/wiki/Do_Th%C3%A1i_gi%C3%A1o" title="Do Thái giáo">Do Thái giáo</a>. Phần cuối của Kinh Thánh Kitô giáo là <a href="/wiki/T%C3%A2n_%C6%AF%E1%BB%9Bc" title="Tân Ước">Tân Ước</a>, được viết bằng <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Hy_L%E1%BA%A1p_Koine" title="Tiếng Hy Lạp Koine">tiếng Hy Lạp Koine</a>. </p><p>Theo truyền thống, Cựu Ước được sắp xếp thành bốn phần: Ngũ thư (tương ứng với kinh Torah của Do Thái giáo), các sách lịch sử (kể về lịch sử của dân Israel, từ cuộc chinh phạt Canaan cho đến khi chịu thua và bị <a href="/w/index.php?title=L%C6%B0u_%C4%91%C3%A0y_%E1%BB%9F_Babylon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lưu đày ở Babylon (trang không tồn tại)">lưu đày ở Babylon</a>), các sách giáo huấn (còn gọi là các sách khôn ngoan) và các sách ngôn sứ (giải đáp các vấn đề về cái thiện và cái ác trên thế giới; cùng các sách ngôn sứ, cảnh báo về hậu quả của việc quay lưng với Chúa). Tất cả các sách này đều được viết trước thời điểm sinh ra của <a href="/wiki/Gi%C3%AA-su" title="Giê-su">Chúa Giêsu</a> người <a href="/wiki/Nazareth" title="Nazareth">Nazareth</a>, người mà cuộc đời và tư tưởng là trọng tâm của <a href="/wiki/T%C3%A2n_%C6%AF%E1%BB%9Bc" title="Tân Ước">Tân Ước</a>. </p><p>Cần lưu ý rằng <a href="/wiki/Do_Th%C3%A1i_gi%C3%A1o" title="Do Thái giáo">Do Thái giáo</a> dùng từ <a href="/wiki/Tanakh" title="Tanakh">Tanakh</a> như là một thay thế cho thuật ngữ Cựu Ước, vì họ không chấp nhận Tân Ước là một phần của <a href="/wiki/Kinh_Th%C3%A1nh" title="Kinh Thánh">Kinh Thánh</a>. </p><p>Kinh Thánh Cựu Ước được tín đồ <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_Ch%C3%BAa_gi%C3%A1o" class="mw-disambig" title="Thiên Chúa giáo">Thiên Chúa giáo</a> coi là lời dạy của <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_Ch%C3%BAa" title="Thiên Chúa">Thiên Chúa</a>, do <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_Ch%C3%BAa" title="Thiên Chúa">Thiên Chúa</a> linh ứng cho các tác giả. Cựu Ước được viết nên bởi 40 tác giả trong khoảng thời gian gần 1.500 năm (từ thế kỷ XII trước Công nguyên cho tới thế kỷ II Công nguyên), theo Quy điển Kinh Thánh của <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo</a>, Kinh Thánh hiện nay bao gồm 73 sách – 46 trong Cựu Ước và 27 trong Tân Ước. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Quy_điển"><span id="Quy_.C4.91i.E1.BB.83n"></span>Quy điển</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&veaction=edit&section=1" title="Sửa đổi phần “Quy điển”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&action=edit&section=1" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Quy điển"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Cựu Ước của <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_R%C3%B4ma" class="mw-redirect" title="Giáo hội Công giáo Rôma">Công giáo Rôma</a> và <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_th%E1%BB%91ng_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Chính thống giáo Đông phương">Chính thống giáo Đông phương</a> bao gồm toàn bộ 39 sách của kinh Tanakh, cộng thêm các <a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_T%C3%B4-bi-a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Tô-bi-a (trang không tồn tại)">sách Tô-bi-a</a>, <a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_Giu-%C4%91i-tha&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Giu-đi-tha (trang không tồn tại)">sách Giu-đi-tha</a>, <a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_1_M%C3%A1c-ca-b%C3%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách 1 Mác-ca-bê (trang không tồn tại)">sách 1 Mác-ca-bê</a> và <a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_2_M%C3%A1c-ca-b%C3%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách 2 Mác-ca-bê (trang không tồn tại)">2 Mác-ca-bê</a>, <a href="/wiki/S%C3%A1ch_Kh%C3%B4n_Ngoan" title="Sách Khôn Ngoan">sách Khôn Ngoan</a>, <a href="/wiki/S%C3%A1ch_Hu%E1%BA%A5n_Ca" title="Sách Huấn Ca">sách Huấn Ca</a> và <a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch_Ba-r%C3%BAc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách Ba-rúc (trang không tồn tại)">sách Ba-rúc</a>, tổng cộng là 46 sách trong khi số lượng các sách trong kinh Tanakh của Do Thái giáo là 24. Có sự khác biệt này là vì theo sự sắp xếp trong kinh Tanakh, các sách Sa-mu-ên, Các Vua và Sử Biên Niên đều được gộp thành một sách, điều tương tự cũng xảy ra cho các sách Ét-ra và Nơ-khe-mi-a, và 12 sách ngôn sứ nhỏ cũng được tính chung thành một sách. Sự chênh lệch về số lượng (15 sách, ngoại trừ 6 sách không có trong Tanakh) được tóm tắt trong bảng sau: </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Tanakh</th> <th>Kinh Thánh<br />Cựu Ước </th></tr> <tr> <td>Sa-mu-en<br />(Shmuel)</td> <td>1 Sa-mu-en<br />2 Sa-mu-en </td></tr> <tr> <td>Các Vua<br />(Melakhim)</td> <td>1 Vua<br />2 Vua </td></tr> <tr> <td>Sử Biên Niên<br />(Divre HaYamim)</td> <td>1 Sử Biên Niên<br />2 Sử Biên Niên </td></tr> <tr> <td>Ét-ra–Nơ-khe-mi-a</td> <td>Ét-ra<br />Nơ-khe-mi-a </td></tr> <tr> <td>Mười hai ngôn sứ nhỏ hay <i>Trei Asar</i></td> <td>(1) Hô-sê, (2) Giô-en, (3) <a href="/wiki/S%C3%A1ch_A-m%E1%BB%91t" title="Sách A-mốt">A-mốt</a>, (4) Ô-va-đi-a, (5) Giô-na, (6) Mi-kha, (7) Na-khum, (8) Kha-ba-cúc, (9) <a href="/wiki/S%C3%A1ch_X%C3%B4-ph%C3%B4-ni-a" title="Sách Xô-phô-ni-a">Xô-phô-ni-a</a>, (10) Khác-gai, (11) Da-ca-ri-a, (12) Ma-la-khi </td></tr></tbody></table> <p>Cộng đồng Kháng Cách loại ra khỏi Cựu Ước một số sách mà họ không công nhận và coi là thứ kinh (<i>deuterocanonical</i>). Nền tảng của thứ kinh được tìm thấy trong <a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_B%E1%BA%A3y_M%C6%B0%C6%A1i" title="Bản Bảy Mươi">Bản Bảy Mươi</a> được viết bằng tiếng Hy Lạp cổ, dịch từ Kinh Thánh Do Thái. Đây là bản dịch được sử dụng rộng rãi bởi các tín hữu thời kỳ tiên khởi cũng như được trích dẫn bởi Tân Ước. </p> <table class="wikitable"> <caption>Danh sách các sách Cựu Ước </caption> <tbody><tr> <th>Tiếng Anh </th> <th>Công Giáo </th> <th>Tin Lành (1925) </th></tr> <tr> <td><b>Pentateuch</b> </td> <td><b>Ngũ thư</b> </td> <td><b>Năm sách của Môi-se</b> </td></tr> <tr> <td>Genesis </td> <td>Sáng Thế </td> <td>Sáng-thế Ký </td></tr> <tr> <td>Exodus </td> <td>Xuất Hành </td> <td>Xuất Ê-díp-tô Ký </td></tr> <tr> <td>Leviticus </td> <td>Lê-vi </td> <td>Lê-vi Ký </td></tr> <tr> <td>Numbers </td> <td>Dân Số </td> <td>Dân-số Ký </td></tr> <tr> <td>Deuteronomy </td> <td>Ðệ Nhị Luật </td> <td>Phục-truyền Luật-lệ Ký </td></tr> <tr> <td><b>Historical books</b> </td> <td><b>Các sách lịch sử</b> </td> <td><b>Các sách lịch-sử</b> </td></tr> <tr> <td>Joshua </td> <td>Giô-suê </td> <td>Giô-suê </td></tr> <tr> <td>Judges </td> <td>Thủ Lãnh </td> <td>Các Quan Xét </td></tr> <tr> <td>Ruth </td> <td>Rút </td> <td>Ru-tơ </td></tr> <tr> <td>1 Samuel </td> <td>1 Sa-mu-en </td> <td>I Sa-mu-ên </td></tr> <tr> <td>2 Samuel </td> <td>2 Sa-mu-en </td> <td>II Sa-mu-ên </td></tr> <tr> <td>1 Kings </td> <td>1 Các Vua </td> <td>I Các Vua </td></tr> <tr> <td>2 Kings </td> <td>2 Các Vua </td> <td>II Các Vua </td></tr> <tr> <td>1 Chronicles </td> <td>1 Sử Biên Niên </td> <td>I Sử-ký </td></tr> <tr> <td>2 Chronicles </td> <td>2 Sử Biên Niên </td> <td>II Sử-ký </td></tr> <tr> <td>Ezra </td> <td>Ét-ra </td> <td>E-xơ-ra </td></tr> <tr> <td>Nehemiah </td> <td>Nơ-khe-mi-a </td> <td>Nê-hê-mi </td></tr> <tr> <td>Tobit </td> <td>Tô-bi-a </td> <td> </td></tr> <tr> <td>Judith </td> <td>Giu-đi-tha </td> <td> </td></tr> <tr> <td>Esther </td> <td>Ét-te </td> <td>Ê-xơ-tê </td></tr> <tr> <td>1 Maccabees </td> <td>1 Mác-ca-bê </td> <td> </td></tr> <tr> <td>2 Maccabees </td> <td>2 Mác-ca-bê </td> <td> </td></tr> <tr> <td><b>Wisdom books</b> </td> <td><b>Các sách giáo huấn</b> </td> <td><b>Các sách thơ-văn</b> </td></tr> <tr> <td>Job </td> <td>Gióp </td> <td>Gióp </td></tr> <tr> <td>Psalms </td> <td>Thánh Vịnh </td> <td>Thi-thiên </td></tr> <tr> <td>Proverbs </td> <td>Châm Ngôn </td> <td>Châm-ngôn </td></tr> <tr> <td>Ecclesiastes </td> <td>Giảng Viên </td> <td>Truyền-đạo </td></tr> <tr> <td>Song of Songs <p>/Song of Salomon </p> </td> <td>Diễm Ca </td> <td>Nhã-ca </td></tr> <tr> <td>Wisdom </td> <td>Khôn Ngoan </td> <td> </td></tr> <tr> <td>Sirach </td> <td>Huấn Ca </td> <td> </td></tr> <tr> <td><b>Prophets</b> </td> <td><b>Các sách ngôn sứ</b> </td> <td><b>Các sách tiên-tri</b> </td></tr> <tr> <td>Isaiah </td> <td>I-sai-a </td> <td>Ê-sai </td></tr> <tr> <td>Jeremiah </td> <td>Giê-rê-mi-a </td> <td>Giê-rê-mi </td></tr> <tr> <td>Lamentations </td> <td>Ai Ca </td> <td>Ca-thương </td></tr> <tr> <td>Baruch </td> <td>Ba-rúc </td> <td> </td></tr> <tr> <td>Ezekiel </td> <td>Ê-dê-ki-en </td> <td>Ê-xê-chi-ên </td></tr> <tr> <td>Daniel </td> <td>Đa-ni-en </td> <td>Đa-ni-ên </td></tr> <tr> <td>Hosea </td> <td>Hô-sê </td> <td>Ô-sê </td></tr> <tr> <td>Joel </td> <td>Giô-en </td> <td>Giô-ên </td></tr> <tr> <td>Amos </td> <td>A-mốt </td> <td>A-mốt </td></tr> <tr> <td>Obadiah </td> <td>Ô-va-đi-a </td> <td>Áp-đia </td></tr> <tr> <td>Jonah </td> <td>Giô-na </td> <td>Giô-na </td></tr> <tr> <td>Micah </td> <td>Mi-kha </td> <td>Mi-chê </td></tr> <tr> <td>Nahum </td> <td>Na-khum </td> <td>Na-hum </td></tr> <tr> <td>Habakkuk </td> <td>Kha-ba-cúc </td> <td>Ha-ba-cúc </td></tr> <tr> <td>Zephaniah </td> <td>Xô-phô-ni-a </td> <td>Sô-phô-ni </td></tr> <tr> <td>Haggai </td> <td>Khác-gai </td> <td>A-ghê </td></tr> <tr> <td>Zechariah </td> <td>Da-ca-ri-a </td> <td>Xa-cha-ri </td></tr> <tr> <td>Malachi </td> <td>Ma-la-khi </td> <td>Ma-la-chi </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lịch_sử"><span id="L.E1.BB.8Bch_s.E1.BB.AD"></span>Lịch sử</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&veaction=edit&section=2" title="Sửa đổi phần “Lịch sử”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&action=edit&section=2" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lịch sử"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72019947">.mw-parser-output .ambox{border:1px solid #a2a9b1;border-left:10px solid #36c;background-color:#fbfbfb;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .ambox+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+link+.ambox{margin-top:-1px}html body.mediawiki .mw-parser-output .ambox.mbox-small-left{margin:4px 1em 4px 0;overflow:hidden;width:238px;border-collapse:collapse;font-size:88%;line-height:1.25em}.mw-parser-output .ambox-speedy{border-left:10px solid #b32424;background-color:#fee7e6}.mw-parser-output .ambox-delete{border-left:10px solid #b32424}.mw-parser-output .ambox-content{border-left:10px solid #f28500}.mw-parser-output .ambox-style{border-left:10px solid #fc3}.mw-parser-output .ambox-move{border-left:10px solid #9932cc}.mw-parser-output .ambox-protection{border-left:10px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .ambox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.5em;width:100%}.mw-parser-output .ambox .mbox-image{border:none;padding:2px 0 2px 0.5em;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0.5em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-empty-cell{border:none;padding:0;width:1px}.mw-parser-output .ambox .mbox-image-div{width:52px}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .ambox{margin:0 10%}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .ambox{display:none!important}}</style><table class="box-Thiếu_nguồn_gốc plainlinks metadata ambox ambox-content ambox-Unreferenced" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div class="mbox-image-div"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Question_book-new.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/50px-Question_book-new.svg.png" decoding="async" width="50" height="39" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/75px-Question_book-new.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/100px-Question_book-new.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="399" /></a></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span">Bài này <b>không có <a href="/wiki/Wikipedia:Th%C3%B4ng_tin_ki%E1%BB%83m_ch%E1%BB%A9ng_%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c" title="Wikipedia:Thông tin kiểm chứng được">nguồn tham khảo</a> nào</b>.<span class="hide-when-compact"> Mời bạn giúp <a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&action=edit">cải thiện bài</a> bằng cách <a href="/wiki/Wikipedia:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_ngu%E1%BB%93n_g%E1%BB%91c" title="Wikipedia:Chú thích nguồn gốc">bổ sung</a> các <a href="/wiki/Wikipedia:Ngu%E1%BB%93n_%C4%91%C3%A1ng_tin_c%E1%BA%ADy" title="Wikipedia:Nguồn đáng tin cậy">nguồn tham khảo đáng tin cậy</a>. Các nội dung không nguồn có thể bị nghi ngờ và <a href="/wiki/Wikipedia:Th%C3%B4ng_tin_ki%E1%BB%83m_ch%E1%BB%A9ng_%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c" title="Wikipedia:Thông tin kiểm chứng được">xóa bỏ</a>. <small>Nếu bài được dịch từ Wikipedia ngôn ngữ khác thì bạn có thể chép nguồn tham khảo bên đó sang đây.</small></span><span class="hide-when-compact"><i> (<small><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Maintenance_template_removal" class="extiw" title="en:Help:Maintenance template removal">Tìm hiểu cách thức và thời điểm xóa thông báo này</a></small>)</i></span></div></td></tr></tbody></table> <p>Một vài giáo sư khảo cổ học cho rằng nhiều câu chuyện chép trong Cựu Ước, bao gồm những ký thuật về <a href="/wiki/T%C3%B4n_gi%C3%A1o_kh%E1%BB%9Fi_ngu%E1%BB%93n_t%E1%BB%AB_Abraham" class="mw-redirect" title="Tôn giáo khởi nguồn từ Abraham">Abraham</a>, <a href="/wiki/Moses" title="Moses">Moses</a>, <a href="/wiki/Solomon" class="mw-redirect" title="Solomon">Solomon</a>, và một số nhân vật khác, thật ra chỉ được trước tác bởi các biện ký (<i>scribe</i>) của vua Josiah (thế kỷ thứ 7 TCN) nhằm hệ thống hóa niềm tin vào <a href="/wiki/Yaweh" class="mw-redirect" title="Yaweh">Yaweh</a>. Theo lập luận của các nhà khảo cổ này, đến nay vẫn không tìm thấy nhiều ký thuật được lưu giữ tại các quốc gia kế cận như <a href="/wiki/Ai_C%E1%BA%ADp" title="Ai Cập">Ai Cập</a> và <a href="/wiki/Assyria" title="Assyria">Assyria</a>, cũng không có văn bản nào về các câu chuyện của Kinh Thánh hay về các nhân vật ấy trước năm <a href="/wiki/650_TCN" title="650 TCN">650 TCN</a>. Ngược lại, các nhà khảo cổ khác lại tìm thấy trong cùng những ký thuật ấy những chứng cớ hỗ trợ cho các câu chuyện trong Kinh Thánh, dù chúng không trực tiếp thuật lại các câu chuyện này. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tên_gọi"><span id="T.C3.AAn_g.E1.BB.8Di"></span>Tên gọi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&veaction=edit&section=3" title="Sửa đổi phần “Tên gọi”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&action=edit&section=3" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tên gọi"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Thuật ngữ "Cựu Ước", dịch từ <a href="/wiki/Latinh" class="mw-redirect" title="Latinh">tiếng Latin</a> <i>Vetus Testamentum</i>, có nguyên ngữ <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Hy_L%E1%BA%A1p" title="Tiếng Hy Lạp">tiếng Hy Lạp</a> <i>hê Palaia Diathêkê (Η Παλαιά Διαθήκη)</i> nghĩa là "Giao ước (hoặc lời chứng) cũ". <a href="/wiki/Kit%C3%B4_h%E1%BB%AFu" title="Kitô hữu">Kitô hữu</a> gọi là Cựu Ước vì họ tin rằng nay đã có một giao ước mới được thiết lập giữa <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_Ch%C3%BAa" title="Thiên Chúa">Thiên Chúa</a> và loài người, sau khi Giêsu người Nazareth đến thế gian (xem <i>Thư gởi người Do Thái</i>). </p><p>Do Thái giáo không công nhận Tân Ước, cũng không chấp nhận Cựu Ước như là tên gọi thay thế cho <i>Tanakh</i> (tuy nhiều người Do Thái chấp nhận Chúa Giêsu là một nhân vật lịch sử hoặc ngay cả là môn đệ của một giáo sư kinh luật truyền khẩu Do Thái giáo). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chủ_đề"><span id="Ch.E1.BB.A7_.C4.91.E1.BB.81"></span>Chủ đề</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&veaction=edit&section=4" title="Sửa đổi phần “Chủ đề”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&action=edit&section=4" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chủ đề"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Kinh Thánh Cựu Ước nhấn mạnh mối quan hệ đặc biệt giữa Thiên Chúa và tuyển dân Israel. Mối quan hệ này được thể hiện qua <a href="/w/index.php?title=Giao_%C6%B0%E1%BB%9Bc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giao ước (trang không tồn tại)">giao ước</a> <sup id="cite_ref-FOOTNOTECoogan2008106_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTECoogan2008106-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTEFerguson19962_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEFerguson19962-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTESka2009213_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTESka2009213-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTEBerman2006unpaginated_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEBerman2006unpaginated-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTELevine200146_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTELevine200146-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTEHayes2006_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEHayes2006-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> giữa Thiên Chúa và dân tộc này đã được giao cho <a href="/wiki/Moses" title="Moses">Moses</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ứng_dụng"><span id=".E1.BB.A8ng_d.E1.BB.A5ng"></span>Ứng dụng</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&veaction=edit&section=5" title="Sửa đổi phần “Ứng dụng”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&action=edit&section=5" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Ứng dụng"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Không có sự đồng thuận hoàn toàn về việc ứng dụng các giáo huấn của Cựu Ước và Tân Ước vào đời sống giáo hội của cộng đồng Kitô giáo, đặc biệt là trong thời kỳ hội Thánh tiên khởi. Cũng có một số tranh luận trong vòng các học giả Kháng Cách về việc có nên áp dụng giáo huấn Tân Ước cho người Do Thái hay không. Tương tự, vẫn còn bất đồng về mức độ áp dụng các giáo luật của Cựu Ước cho Kitô hữu. Ngày nay, rất ít Kitô hữu tuân giữ các giáo luật của Cựu Ước đòi hỏi kiêng cữ một số thức ăn, trong khi hầu hết trong số họ tin và tuân giữ <a href="/wiki/M%C6%B0%E1%BB%9Di_%C4%91i%E1%BB%81u_r%C4%83n" title="Mười điều răn">Mười Điều Răn</a>. Hầu hết Kitô hữu đều đồng ý rằng sự hiểu biết về Cựu Ước là nền tảng giúp họ hiểu biết Tân Ước, họ cũng tin rằng nội dung của cả Cựu Ước và Tân Ước đều được soi dẫn bởi Thiên Chúa. </p><p>Trong lịch sử đã xuất hiện các quan điểm dị biệt như nhóm Khả tri (<i>Gnostic</i>), đi xa đến mức khẳng định Thiên Chúa của Cựu Ước là một thực thể khác với Thiên Chúa của Tân Ước, họ thường gọi Thiên Chúa của Cựu Ước là <i>demiurge</i>, hoặc <a href="/wiki/Marcion_th%C3%A0nh_Sinope" title="Marcion thành Sinope">Marcion thành Sinope</a> còn đi xa hơn khi cho rằng không nên xem Cựu Ước là một phần của Kinh Thánh Kitô giáo. Hầu hết Kitô hữu tin rằng quan điểm các nhóm này là dị giáo. </p><p>Ngày nay, nhiều học giả thích dùng <i>Kinh Thánh Do Thái</i> như một thuật ngữ thay thế cho <i>Tanakh</i> và <i>Cựu Ước</i> (không bao gồm các thứ kinh) nhằm biểu dương tính đồng thuận trong học thuật giữa các giáo phái Cơ Đốc. </p><p>Các tác giả Tân Ước thường tham khảo và trích dẫn Cựu Ước, đặc biệt trong các vấn đề liên quan đến việc ứng nghiệm các lời tiên tri đề cập đến Đấng Messiah mà người Cơ Đốc tin là Giêsu người Nazareth. Theo quan điểm thần học Kitô, sự trông đợi Đấng Messiah được tiên báo trong Cựu Ước, sự ứng nghiệm trong hiện tại và trong thời kỳ tận thế, vương quốc thần Thánh và vĩnh cửu dưới quyền tể trị của Chúa Giêsu hiện hữu như một sơi dây xuyên suốt từ Cựu Ước đến Tân Ước. </p><p>Những người ủng hộ thuyết Hoán vị (<i>supersessionism</i>) tin rằng kể từ thời Chúa Kitô, dân Do Thái, với địa vị và đặc quyền như là tuyển dân của Thiên Chúa, được thay thế bởi cộng đồng Cơ Đốc giáo. Lập luận này đặt nền tảng trên một số luận giải trong Tân Ước, trong số đó có <a href="/wiki/Th%C6%B0_g%E1%BB%ADi_t%C3%ADn_h%E1%BB%AFu_Gal%C3%A1t" title="Thư gửi tín hữu Galát">Galatians</a> 3.29 "<i>Nếu anh em thuộc về Chúa Kitô, anh em là hậu duệ của Abraham, tức là người kế tự theo lời hứa</i>". Trong thực tế, điều này có nghĩa là trong khi các giáo luật Cựu Ước về nghi thức và kiêng cữ thức ăn nên được huỷ bỏ, thì các giáo huấn về tinh thần và đạo đức cần được tuân giữ. Hơn nữa, những người tin vào thuyết Hoán vị cho rằng những lời tiên tri về dân Do Thái được chép trong Cựu Ước được ứng nghiệm trong thân vị của Chúa Giêsu và qua hội Thánh với tư cách là tuyển dân của Thiên Chúa. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Xem_thêm"><span id="Xem_th.C3.AAm"></span>Xem thêm</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&veaction=edit&section=6" title="Sửa đổi phần “Xem thêm”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&action=edit&section=6" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Xem thêm"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71936381">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/34px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="34" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/51px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/68px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist"><a href="/wiki/Wikiquote" title="Wikiquote">Wikiquote</a> có sưu tập danh ngôn về: <div style="margin-left: 10px;"><i><b><a href="https://vi.wikiquote.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Search/C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="extiw" title="q:Đặc biệt:Search/Cựu Ước">Cựu Ước</a></b></i> </div></div></div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71936381"><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/38px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="38" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/57px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/76px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist"><a href="/wiki/Wikisource" title="Wikisource">Wikisource tiếng Việt</a> có toàn văn tác phẩm về: <div style="margin-left:10px;"><i><b><a href="https://vi.wikisource.org/wiki/Kinh_Th%C3%A1nh_Ti%E1%BA%BFng_Vi%E1%BB%87t_1926" class="extiw" title="s:Kinh Thánh Tiếng Việt 1926">Cựu Ước</a></b></i></div></div></div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71936381"><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/40px-Wiktionary_small.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/60px-Wiktionary_small.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/80px-Wiktionary_small.svg.png 2x" data-file-width="350" data-file-height="350" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">Tra <i><b><a href="https://vi.wiktionary.org/wiki/vi:C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="extiw" title="wikt:vi:Cựu Ước">Cựu Ước</a></b></i> trong từ điển mở tiếng Việt <a href="/wiki/Wiktionary" title="Wiktionary">Wiktionary</a></div></div> </div> <ul><li><a href="/wiki/T%C3%A2n_%C6%AF%E1%BB%9Bc" title="Tân Ước">Tân Ước</a></li> <li><a href="/wiki/Kinh_Th%C3%A1nh" title="Kinh Thánh">Kinh Thánh</a></li> <li><a href="/wiki/Kinh_Th%C3%A1nh_Ti%E1%BA%BFng_Vi%E1%BB%87t_(1926)" title="Kinh Thánh Tiếng Việt (1926)">Kinh Thánh Tiếng Việt 1926</a></li> <li><a href="/wiki/Tanakh" title="Tanakh">Kinh Thánh Do Thái</a></li></ul> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71936381"><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về <i><b><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Old_Testament?uselang=vi">Cựu Ước</a></b></i>.</div></div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71915089">.mw-parser-output .portal-bar{font-size:88%;font-weight:bold;display:flex;justify-content:center;align-items:baseline}.mw-parser-output .portal-bar-bordered{padding:0 2em;background-color:#fdfdfd;border:1px solid #a2a9b1;clear:both;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .portal-bar-related{font-size:100%;justify-content:flex-start}.mw-parser-output .portal-bar-unbordered{padding:0 1.7em;margin-left:0}.mw-parser-output .portal-bar-header{margin:0 1em 0 0.5em;flex:0 0 auto;min-height:24px}.mw-parser-output .portal-bar-content{display:flex;flex-flow:row wrap;flex:0 1 auto;padding:0.15em 0;column-gap:1em;align-items:baseline;margin:0;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-content-related{margin:0;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-item{display:inline-block;margin:0.15em 0.2em;min-height:24px;line-height:24px}@media screen and (max-width:768px){.mw-parser-output .portal-bar{font-size:88%;font-weight:bold;display:flex;flex-flow:column wrap;align-items:baseline}.mw-parser-output .portal-bar-header{text-align:center;flex:0;padding-left:0.5em;margin:0 auto}.mw-parser-output .portal-bar-related{font-size:100%;align-items:flex-start}.mw-parser-output .portal-bar-content{display:flex;flex-flow:row wrap;align-items:center;flex:0;column-gap:1em;border-top:1px solid #a2a9b1;margin:0 auto;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-content-related{border-top:none;margin:0;list-style:none}}.mw-parser-output .navbox+link+.portal-bar,.mw-parser-output .navbox+style+.portal-bar,.mw-parser-output .navbox+link+.portal-bar-bordered,.mw-parser-output .navbox+style+.portal-bar-bordered,.mw-parser-output .sister-bar+link+.portal-bar,.mw-parser-output .sister-bar+style+.portal-bar,.mw-parser-output .portal-bar+.navbox-styles+.navbox,.mw-parser-output .portal-bar+.navbox-styles+.sister-bar{margin-top:-1px}</style><div class="portal-bar noprint metadata noviewer portal-bar-bordered" role="navigation" aria-label="Cổng thông tin"><span class="portal-bar-header"><a href="/wiki/Wikipedia:Danh_s%C3%A1ch_c%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin" title="Wikipedia:Danh sách cổng thông tin">Cổng thông tin</a>:</span><ul class="portal-bar-content"><li class="portal-bar-item"><span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Latin-Cross-in-Zapf-Dingbats.svg" class="mw-file-description"><img alt="icon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Latin-Cross-in-Zapf-Dingbats.svg/11px-Latin-Cross-in-Zapf-Dingbats.svg.png" decoding="async" width="11" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Latin-Cross-in-Zapf-Dingbats.svg/18px-Latin-Cross-in-Zapf-Dingbats.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Latin-Cross-in-Zapf-Dingbats.svg/23px-Latin-Cross-in-Zapf-Dingbats.svg.png 2x" data-file-width="51" data-file-height="83" /></a></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:C%C6%A1_%C4%90%E1%BB%91c_gi%C3%A1o" title="Cổng thông tin:Cơ Đốc giáo">Cơ Đốc giáo</a></li><li class="portal-bar-item"><span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/21px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="21" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/42px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /></span></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Tin_L%C3%A0nh" title="Cổng thông tin:Tin Lành">Tin Lành</a></li></ul></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tham_khảo"><span id="Tham_kh.E1.BA.A3o"></span>Tham khảo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&veaction=edit&section=7" title="Sửa đổi phần “Tham khảo”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&action=edit&section=7" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tham khảo"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-FOOTNOTECoogan2008106-1"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTECoogan2008106_1-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCoogan2008">Coogan 2008</a>, tr. 106.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEFerguson19962-2"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTEFerguson19962_2-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFFerguson1996">Ferguson 1996</a>, tr. 2.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTESka2009213-3"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTESka2009213_3-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFSka2009">Ska 2009</a>, tr. 213.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEBerman2006unpaginated-4"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTEBerman2006unpaginated_4-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBerman2006">Berman 2006</a>, tr. unpaginated: "At this juncture, however, God is entering into a "treaty" with the Israelites, and hence the formal need within the written contract for the grace of the sovereign to be documented.<sup>30</sup> 30. Mendenhall and Herion, "Covenant," p. 1183."</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTELevine200146-5"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTELevine200146_5-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFLevine2001">Levine 2001</a>, tr. 46.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEHayes2006-6"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTEHayes2006_6-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHayes2006">Hayes 2006</a>.</span> </li> </ol></div> <ul><li><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72042645">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"“""”""‘""’"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFBandstra2004" class="citation cs2">Bandstra, Barry L (2004), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=vRY9mTUZKJcC&q=Bandstra,+Barry+L+%282004%29.+Reading+the+Old+Testament:+an+introduction+to+the+Hebrew+Bible&pg=PA489"><i>Reading the Old Testament: an introduction to the Hebrew Bible</i></a>, Wadsworth, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-495-39105-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-495-39105-0"><bdi>978-0-495-39105-0</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Reading+the+Old+Testament%3A+an+introduction+to+the+Hebrew+Bible&rft.pub=Wadsworth&rft.date=2004&rft.isbn=978-0-495-39105-0&rft.aulast=Bandstra&rft.aufirst=Barry+L&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DvRY9mTUZKJcC%26q%3DBandstra%2C%2BBarry%2BL%2B%25282004%2529.%2BReading%2Bthe%2BOld%2BTestament%3A%2Ban%2Bintroduction%2Bto%2Bthe%2BHebrew%2BBible%26pg%3DPA489&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFBarton1997" class="citation cs2">Barton, John (1997), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=UfU4_9M4N2YC&q=How+the+Bible+came+to+be+Barton"><i>How the Bible came to be</i></a>, Westminster John Knox Press, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-664-25785-9" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-664-25785-9"><bdi>978-0-664-25785-9</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=How+the+Bible+came+to+be&rft.pub=Westminster+John+Knox+Press&rft.date=1997&rft.isbn=978-0-664-25785-9&rft.aulast=Barton&rft.aufirst=John&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DUfU4_9M4N2YC%26q%3DHow%2Bthe%2BBible%2Bcame%2Bto%2Bbe%2BBarton&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFBarton2001" class="citation cs2">——— (2001), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=3surkLVdw3UC&q=B.+Collecting+the+Hebrew+Scriptures&pg=PA6">“Introduction to the Old Testament”</a>, trong Muddiman, John; Barton, John (biên tập), <span class="cs1-lock-registration" title="Yêu cầu đăng ký miễn phí"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/oxfordbiblecomme0000unse"><i>Bible Commentary</i></a></span>, Oxford University Press, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-19-875500-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-19-875500-5"><bdi>978-0-19-875500-5</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Introduction+to+the+Old+Testament&rft.btitle=Bible+Commentary&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2001&rft.isbn=978-0-19-875500-5&rft.aulast=Barton&rft.aufirst=John&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D3surkLVdw3UC%26q%3DB.%2BCollecting%2Bthe%2BHebrew%2BScriptures%26pg%3DPA6&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFBerlinBrettler2014" class="citation book cs1">Berlin, Adele; Brettler, Marc Zvi biên tập (ngày 17 tháng 10 năm 2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=yErYBAAAQBAJ&pg=PT194"><i>The Jewish Study Bible: Second Edition</i></a>. Oxford University Press. tr. PT194. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-19-939387-9" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-19-939387-9"><bdi>978-0-19-939387-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Jewish+Study+Bible%3A+Second+Edition&rft.pages=PT194&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2014-10-17&rft.isbn=978-0-19-939387-9&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DyErYBAAAQBAJ%26pg%3DPT194&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFBerman2006" class="citation journal cs1">Berman, Joshua A. (Summer 2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://azure.org.il/include/print.php?id=131">“God's Alliance with Man”</a>. <i>Azure: Ideas for the Jewish Nation</i> (25). <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0793-6664">0793-6664</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 31 tháng 10 năm 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Azure%3A+Ideas+for+the+Jewish+Nation&rft.atitle=God%27s+Alliance+with+Man&rft.ssn=summer&rft.issue=25&rft.date=2006&rft.issn=0793-6664&rft.aulast=Berman&rft.aufirst=Joshua+A.&rft_id=http%3A%2F%2Fazure.org.il%2Finclude%2Fprint.php%3Fid%3D131&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFBlenkinsopp1998" class="citation cs2"><a href="/w/index.php?title=Joseph_Blenkinsopp&action=edit&redlink=1" class="new" title="Joseph Blenkinsopp (trang không tồn tại)">Blenkinsopp, Joseph</a> (1998), “The Pentateuch”, trong Barton, John (biên tập), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=PSHCRgS_SAUC&q=The+Cambridge+companion+to+biblical+interpretation"><i>The Cambridge companion to biblical interpretation</i></a>, Cambridge University Press, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-521-48593-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-521-48593-7"><bdi>978-0-521-48593-7</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=The+Pentateuch&rft.btitle=The+Cambridge+companion+to+biblical+interpretation&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1998&rft.isbn=978-0-521-48593-7&rft.aulast=Blenkinsopp&rft.aufirst=Joseph&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DPSHCRgS_SAUC%26q%3DThe%2BCambridge%2Bcompanion%2Bto%2Bbiblical%2Binterpretation&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFBoadt1984" class="citation cs2"><a href="/w/index.php?title=Lawrence_Boadt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lawrence Boadt (trang không tồn tại)">Boadt, Lawrence</a> (1984), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=LGQNT6G_do8C&q=Reading+the+Old+Testament:+an+introduction"><i>Reading the Old Testament: an introduction</i></a>, Paulist Press, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8091-2631-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8091-2631-6"><bdi>978-0-8091-2631-6</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Reading+the+Old+Testament%3A+an+introduction&rft.pub=Paulist+Press&rft.date=1984&rft.isbn=978-0-8091-2631-6&rft.aulast=Boadt&rft.aufirst=Lawrence&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DLGQNT6G_do8C%26q%3DReading%2Bthe%2BOld%2BTestament%3A%2Ban%2Bintroduction&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFBrettler2005" class="citation cs2"><a href="/w/index.php?title=Marc_Zvi_Brettler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marc Zvi Brettler (trang không tồn tại)">Brettler, Marc Zvi</a> (2005), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=39nQafdJ_ssC&q=Brettler+how+to+read+the+bible"><i>How to read the Bible</i></a>, Jewish Publication Society, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8276-1001-9" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8276-1001-9"><bdi>978-0-8276-1001-9</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=How+to+read+the+Bible&rft.pub=Jewish+Publication+Society&rft.date=2005&rft.isbn=978-0-8276-1001-9&rft.aulast=Brettler&rft.aufirst=Marc+Zvi&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D39nQafdJ_ssC%26q%3DBrettler%2Bhow%2Bto%2Bread%2Bthe%2Bbible&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFBultman2001" class="citation cs2">Bultman, Christoph (2001), “Deuteronomy”, trong Barton, John; Muddiman, John (biên tập), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=3surkLVdw3UC&q=Deuteronomy"><i>Oxford Bible Commentary</i></a>, Oxford University Press, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-19-875500-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-19-875500-5"><bdi>978-0-19-875500-5</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Deuteronomy&rft.btitle=Oxford+Bible+Commentary&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2001&rft.isbn=978-0-19-875500-5&rft.aulast=Bultman&rft.aufirst=Christoph&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D3surkLVdw3UC%26q%3DDeuteronomy&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFCoggins2003" class="citation cs2"><a href="/w/index.php?title=Richard_Coggins&action=edit&redlink=1" class="new" title="Richard Coggins (trang không tồn tại)">Coggins, Richard J</a> (2003), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=2Vo-11umIZQC&q=Deuteronomy+John+W+Rogerson&pg=PA153">“1 and 2 Chronicles”</a>, trong Dunn, James DG; Rogerson, John William (biên tập), <i>Commentary on the Bible</i>, Eerdmans, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8028-3711-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8028-3711-0"><bdi>978-0-8028-3711-0</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=1+and+2+Chronicles&rft.btitle=Commentary+on+the+Bible&rft.pub=Eerdmans&rft.date=2003&rft.isbn=978-0-8028-3711-0&rft.aulast=Coggins&rft.aufirst=Richard+J&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D2Vo-11umIZQC%26q%3DDeuteronomy%2BJohn%2BW%2BRogerson%26pg%3DPA153&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFCoogan2008" class="citation book cs1">Coogan, Michael David (ngày 1 tháng 11 năm 2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=2rxBAQAAIAAJ"><i>A Brief Introduction to the Old Testament: The Hebrew Bible in Its Context</i></a>. Oxford University Press. tr. 106. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-19-533272-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-19-533272-8"><bdi>978-0-19-533272-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Brief+Introduction+to+the+Old+Testament%3A+The+Hebrew+Bible+in+Its+Context&rft.pages=106&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2008-11-01&rft.isbn=978-0-19-533272-8&rft.aulast=Coogan&rft.aufirst=Michael+David&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D2rxBAQAAIAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span>.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFCrenshaw2010" class="citation cs2"><a href="/w/index.php?title=James_L._Crenshaw&action=edit&redlink=1" class="new" title="James L. Crenshaw (trang không tồn tại)">Crenshaw, James L</a> (2010), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=tKpWNrkO8dEC&q=Old+Testament+wisdom:+an+introduction++By+James+L.+Crenshaw"><i>Old Testament wisdom: an introduction</i></a>, Westminster John Knox Press, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-664-23459-1" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-664-23459-1"><bdi>978-0-664-23459-1</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Old+Testament+wisdom%3A+an+introduction&rft.pub=Westminster+John+Knox+Press&rft.date=2010&rft.isbn=978-0-664-23459-1&rft.aulast=Crenshaw&rft.aufirst=James+L&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DtKpWNrkO8dEC%26q%3DOld%2BTestament%2Bwisdom%3A%2Ban%2Bintroduction%2B%2BBy%2BJames%2BL.%2BCrenshaw&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFDavies1998" class="citation cs2">Davies, GI (1998), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=3surkLVdw3UC&q=Oxford+Bible+Commentary+Introduction+to+the+Pentateuch&pg=PA12">“Introduction to the Pentateuch”</a>, trong Barton, John (biên tập), <span class="cs1-lock-registration" title="Yêu cầu đăng ký miễn phí"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/oxfordbiblecomme0000unse"><i>Oxford Bible Commentary</i></a></span>, Oxford University Press, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-19-875500-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-19-875500-5"><bdi>978-0-19-875500-5</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Introduction+to+the+Pentateuch&rft.btitle=Oxford+Bible+Commentary&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1998&rft.isbn=978-0-19-875500-5&rft.aulast=Davies&rft.aufirst=GI&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D3surkLVdw3UC%26q%3DOxford%2BBible%2BCommentary%2BIntroduction%2Bto%2Bthe%2BPentateuch%26pg%3DPA12&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFDines2004" class="citation cs2">Dines, Jennifer M (2004), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=Qv8Riv3QIbQC&q=Dines+Septuagint">“The Septuagint”</a>, <i>Continuum</i>, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-567-08464-4" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-567-08464-4"><bdi>978-0-567-08464-4</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Continuum&rft.atitle=The+Septuagint&rft.date=2004&rft.isbn=978-0-567-08464-4&rft.aulast=Dines&rft.aufirst=Jennifer+M&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DQv8Riv3QIbQC%26q%3DDines%2BSeptuagint&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFFarmer1991" class="citation cs2">Farmer, Ron (1991), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=goq0VWw9rGIC&pg=PA570">“Messiah/Christ”</a>, trong Mills, Watson E; Bullard, Roger Aubrey (biên tập), <i>Mercer dictionary of the Bible</i>, Mercer University Press, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-86554-373-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-86554-373-7"><bdi>978-0-86554-373-7</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Messiah%2FChrist&rft.btitle=Mercer+dictionary+of+the+Bible&rft.pub=Mercer+University+Press&rft.date=1991&rft.isbn=978-0-86554-373-7&rft.aulast=Farmer&rft.aufirst=Ron&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dgoq0VWw9rGIC%26pg%3DPA570&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFFerguson1996" class="citation book cs1">Ferguson, Everett (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=kVqRaiPlx88C&pg=PA2"><i>The Church of Christ: A Biblical Ecclesiology for Today</i></a>. Wm. B. Eerdmans Publishing. tr. 2. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8028-4189-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8028-4189-6"><bdi>978-0-8028-4189-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Church+of+Christ%3A+A+Biblical+Ecclesiology+for+Today&rft.pages=2&rft.pub=Wm.+B.+Eerdmans+Publishing&rft.date=1996&rft.isbn=978-0-8028-4189-6&rft.aulast=Ferguson&rft.aufirst=Everett&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DkVqRaiPlx88C%26pg%3DPA2&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFGentry2008" class="citation cs2">Gentry, Peter R (2008), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=NoCJKyxEujEC&q=Old+Greek+and+Later+Revisors:+Can+we+always+distinguish+them&pg=PA301">“Old Greek and Later Revisors”</a>, trong Sollamo, Raija; Voitila, Anssi; Jokiranta, Jutta (biên tập), <i>Scripture in transition</i>, Brill, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-90-04-16582-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-90-04-16582-3"><bdi>978-90-04-16582-3</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Old+Greek+and+Later+Revisors&rft.btitle=Scripture+in+transition&rft.pub=Brill&rft.date=2008&rft.isbn=978-90-04-16582-3&rft.aulast=Gentry&rft.aufirst=Peter+R&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DNoCJKyxEujEC%26q%3DOld%2BGreek%2Band%2BLater%2BRevisors%3A%2BCan%2Bwe%2Balways%2Bdistinguish%2Bthem%26pg%3DPA301&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFGrabbe2003" class="citation cs2"><a href="/w/index.php?title=Lester_L._Grabbe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lester L. Grabbe (trang không tồn tại)">Grabbe, Lester L</a> (2003), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=2Vo-11umIZQC&q=Deuteronomy+John+W+Rogerson&pg=PA153">“Ezra”</a>, trong Dunn, James DG; Rogerson, John William (biên tập), <i>Commentary on the Bible</i>, Eerdmans, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8028-3711-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8028-3711-0"><bdi>978-0-8028-3711-0</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Ezra&rft.btitle=Commentary+on+the+Bible&rft.pub=Eerdmans&rft.date=2003&rft.isbn=978-0-8028-3711-0&rft.aulast=Grabbe&rft.aufirst=Lester+L&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D2Vo-11umIZQC%26q%3DDeuteronomy%2BJohn%2BW%2BRogerson%26pg%3DPA153&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFHasel1991" class="citation cs2"><a href="/w/index.php?title=Gerhard_Hasel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gerhard Hasel (trang không tồn tại)">Hasel, Gerhard F</a> (1991), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=yJJ6bE0kt1YC&q=Old+Testament+theology"><i>Old Testament theology: basic issues in the current debate</i></a>, Eerdmans, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8028-0537-9" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8028-0537-9"><bdi>978-0-8028-0537-9</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Old+Testament+theology%3A+basic+issues+in+the+current+debate&rft.pub=Eerdmans&rft.date=1991&rft.isbn=978-0-8028-0537-9&rft.aulast=Hasel&rft.aufirst=Gerhard+F&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DyJJ6bE0kt1YC%26q%3DOld%2BTestament%2Btheology&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFHayes2006" class="citation web cs1">Hayes, Christine (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://openmedia.yale.edu/projects/iphone/departments/rlst/rlst145/transcript06.html">“Introduction to the Old Testament (Hebrew Bible): Lecture 6 Transcript”</a>. <i>Open Yale Courses</i><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 31 tháng 10 năm 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Open+Yale+Courses&rft.atitle=Introduction+to+the+Old+Testament+%28Hebrew+Bible%29%3A+Lecture+6+Transcript&rft.date=2006&rft.aulast=Hayes&rft.aufirst=Christine&rft_id=http%3A%2F%2Fopenmedia.yale.edu%2Fprojects%2Fiphone%2Fdepartments%2Frlst%2Frlst145%2Ftranscript06.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFHerion2000" class="citation cs2">Herion, Gary A (2000), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=qRtUqxkB7wkC&q=Old+Testament&pg=PP1">“Covenant”</a>, trong Freedman, David Noel (biên tập), <i>Dictionary of the Bible</i>, Eerdmans, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-90-5356-503-2" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-90-5356-503-2"><bdi>978-90-5356-503-2</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Covenant&rft.btitle=Dictionary+of+the+Bible&rft.pub=Eerdmans&rft.date=2000&rft.isbn=978-90-5356-503-2&rft.aulast=Herion&rft.aufirst=Gary+A&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DqRtUqxkB7wkC%26q%3DOld%2BTestament%26pg%3DPP1&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFJobesSilva2005" class="citation cs2">Jobes, Karen H; <a href="/w/index.php?title=Mois%C3%A9s_Silva&action=edit&redlink=1" class="new" title="Moisés Silva (trang không tồn tại)">Silva, Moises</a> (2005), <i>Invitation to the Septuagint</i>, Baker Academic</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Invitation+to+the+Septuagint&rft.pub=Baker+Academic&rft.date=2005&rft.aulast=Jobes&rft.aufirst=Karen+H&rft.au=Silva%2C+Moises&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFJones2000" class="citation cs2">Jones, Barry A (2000), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=qRtUqxkB7wkC&q=Old+Testament&pg=PP1">“Canon of the Old Testament”</a>, trong Freedman, David Noel (biên tập), <i>Dictionary of the Bible</i>, William B Eerdmans, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-90-5356-503-2" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-90-5356-503-2"><bdi>978-90-5356-503-2</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Canon+of+the+Old+Testament&rft.btitle=Dictionary+of+the+Bible&rft.pub=William+B+Eerdmans&rft.date=2000&rft.isbn=978-90-5356-503-2&rft.aulast=Jones&rft.aufirst=Barry+A&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DqRtUqxkB7wkC%26q%3DOld%2BTestament%26pg%3DPP1&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFJuel2000" class="citation cs2"><a href="/w/index.php?title=Donald_Juel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Donald Juel (trang không tồn tại)">Juel, Donald</a> (2000), “Christ”, trong Freedman, David Noel (biên tập), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=qRtUqxkB7wkC&q=Eerdmans+Dictionary+of+the+Bible"><i>Dictionary of the Bible</i></a>, William B Eerdmans, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-90-5356-503-2" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-90-5356-503-2"><bdi>978-90-5356-503-2</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Christ&rft.btitle=Dictionary+of+the+Bible&rft.pub=William+B+Eerdmans&rft.date=2000&rft.isbn=978-90-5356-503-2&rft.aulast=Juel&rft.aufirst=Donald&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DqRtUqxkB7wkC%26q%3DEerdmans%2BDictionary%2Bof%2Bthe%2BBible&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFLevine2001" class="citation book cs1">Levine, Amy-Jill (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210302072859/https://www.annapolis-presbyterian.com/library/public/documents/ministries/AdultEd/Old-Testament-Guidebook.pdf">“Covenant and Law, Part I (Exodus 19–40, Leviticus, Deuteronomy). Lecture 10”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>The Old Testament. Course Guidebook</i>. The Great Courses. tr. 46. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.annapolis-presbyterian.com/library/public/documents/ministries/AdultEd/Old-Testament-Guidebook.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 2 tháng 3 năm 2021<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 11 tháng 3 năm 2021</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Covenant+and+Law%2C+Part+I+%28Exodus+19%E2%80%9340%2C+Leviticus%2C+Deuteronomy%29.+Lecture+10&rft.btitle=The+Old+Testament.+Course+Guidebook&rft.pages=46&rft.pub=The+Great+Courses&rft.date=2001&rft.aulast=Levine&rft.aufirst=Amy-Jill&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.annapolis-presbyterian.com%2Flibrary%2Fpublic%2Fdocuments%2Fministries%2FAdultEd%2FOld-Testament-Guidebook.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFLim2005" class="citation book cs1">Lim, Timothy H. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/deadseascrollsve0000limt"><i>The Dead Sea Scrolls: A Very Short Introduction</i></a>. Oxford: Oxford University Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Dead+Sea+Scrolls%3A+A+Very+Short+Introduction&rft.place=Oxford&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2005&rft.aulast=Lim&rft.aufirst=Timothy+H.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fdeadseascrollsve0000limt&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFMcLay2003" class="citation cs2">McLay, Tim (2003), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=41rx-TDIF9gC&q=The+Use+of+the+Septuagint+in+New+Testament+Research"><i>The use of the Septuagint in New Testament research</i></a>, Eerdmans, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8028-6091-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8028-6091-0"><bdi>978-0-8028-6091-0</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+use+of+the+Septuagint+in+New+Testament+research&rft.pub=Eerdmans&rft.date=2003&rft.isbn=978-0-8028-6091-0&rft.aulast=McLay&rft.aufirst=Tim&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D41rx-TDIF9gC%26q%3DThe%2BUse%2Bof%2Bthe%2BSeptuagint%2Bin%2BNew%2BTestament%2BResearch&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFMiller2004" class="citation cs2">Miller, John W (2004), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=a4VnOt-jstoC"><i>How the Bible came to be</i></a>, Paulist Press, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8091-4183-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8091-4183-8"><bdi>978-0-8091-4183-8</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=How+the+Bible+came+to+be&rft.pub=Paulist+Press&rft.date=2004&rft.isbn=978-0-8091-4183-8&rft.aulast=Miller&rft.aufirst=John+W&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Da4VnOt-jstoC&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFMiller1987" class="citation cs2">Miller, John W (1987), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=mHXM3wjVP-gC&q=Meet+the+prophets:+a+beginner%27s+guide+to+the+books+of+the+biblical+prophets"><i>Meet the prophets: a beginner's guide to the books of the biblical prophets</i></a>, Paulist Press, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8091-2899-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8091-2899-0"><bdi>978-0-8091-2899-0</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Meet+the+prophets%3A+a+beginner%27s+guide+to+the+books+of+the+biblical+prophets&rft.pub=Paulist+Press&rft.date=1987&rft.isbn=978-0-8091-2899-0&rft.aulast=Miller&rft.aufirst=John+W&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DmHXM3wjVP-gC%26q%3DMeet%2Bthe%2Bprophets%3A%2Ba%2Bbeginner%2527s%2Bguide%2Bto%2Bthe%2Bbooks%2Bof%2Bthe%2Bbiblical%2Bprophets&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFMiller1994" class="citation cs2">Miller, Stephen R. (1994), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=r3D6niEj9_sC&q=daniel,+steven+r.+miller"><i>Daniel</i></a>, B&H Publishing Group, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8054-0118-9" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8054-0118-9"><bdi>978-0-8054-0118-9</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Daniel&rft.pub=B%26H+Publishing+Group&rft.date=1994&rft.isbn=978-0-8054-0118-9&rft.aulast=Miller&rft.aufirst=Stephen+R.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dr3D6niEj9_sC%26q%3Ddaniel%2C%2Bsteven%2Br.%2Bmiller&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFRogerson2003" class="citation cs2">Rogerson, John W (2003), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=2Vo-11umIZQC&q=Deuteronomy+John+W+Rogerson&pg=PA153">“Deuteronomy”</a>, trong Dunn, James DG; Rogerson, John William (biên tập), <i>Commentary on the Bible</i>, Eerdmans, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8028-3711-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8028-3711-0"><bdi>978-0-8028-3711-0</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Deuteronomy&rft.btitle=Commentary+on+the+Bible&rft.pub=Eerdmans&rft.date=2003&rft.isbn=978-0-8028-3711-0&rft.aulast=Rogerson&rft.aufirst=John+W&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D2Vo-11umIZQC%26q%3DDeuteronomy%2BJohn%2BW%2BRogerson%26pg%3DPA153&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFSailhamer1992" class="citation cs2">Sailhamer, John H. (1992), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=KNb6GwAACAAJ&q=john+sailhamer+the+pentateuch"><i>The Pentateuch As Narrative</i></a>, Zondervan, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-310-57421-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-310-57421-7"><bdi>978-0-310-57421-7</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Pentateuch+As+Narrative&rft.pub=Zondervan&rft.date=1992&rft.isbn=978-0-310-57421-7&rft.aulast=Sailhamer&rft.aufirst=John+H.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DKNb6GwAACAAJ%26q%3Djohn%2Bsailhamer%2Bthe%2Bpentateuch&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFSchniedewind2004" class="citation cs2"><a href="/w/index.php?title=William_Schniedewind&action=edit&redlink=1" class="new" title="William Schniedewind (trang không tồn tại)">Schniedewind, William M</a> (2004), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=tCTVc8_2vVQC&q=How+the+Bible+Became+a+Book"><i>How the Bible Became a Book</i></a>, Cambridge, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-521-53622-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-521-53622-6"><bdi>978-0-521-53622-6</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=How+the+Bible+Became+a+Book&rft.pub=Cambridge&rft.date=2004&rft.isbn=978-0-521-53622-6&rft.aulast=Schniedewind&rft.aufirst=William+M&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DtCTVc8_2vVQC%26q%3DHow%2Bthe%2BBible%2BBecame%2Ba%2BBook&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFSka2009" class="citation book cs1">Ska, Jean Louis (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=7g4yqsv0S0cC&pg=PA213"><i>The Exegesis of the Pentateuch: Exegetical Studies and Basic Questions</i></a>. Mohr Siebeck. tr. 213. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-3-16-149905-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-3-16-149905-0"><bdi>978-3-16-149905-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Exegesis+of+the+Pentateuch%3A+Exegetical+Studies+and+Basic+Questions&rft.pages=213&rft.pub=Mohr+Siebeck&rft.date=2009&rft.isbn=978-3-16-149905-0&rft.aulast=Ska&rft.aufirst=Jean+Louis&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D7g4yqsv0S0cC%26pg%3DPA213&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFSoggin1987" class="citation cs2"><a href="/w/index.php?title=Alberto_Soggin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alberto Soggin (trang không tồn tại)">Soggin, J. Alberto</a> (1987), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=mqSNsKXnHQgC&q=Soggin+Hebrew+bible&pg=PA40"><i>Introduction to the Old Testament</i></a>, Westminster John Knox Press, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-664-22156-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-664-22156-0"><bdi>978-0-664-22156-0</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Introduction+to+the+Old+Testament&rft.pub=Westminster+John+Knox+Press&rft.date=1987&rft.isbn=978-0-664-22156-0&rft.aulast=Soggin&rft.aufirst=J.+Alberto&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DmqSNsKXnHQgC%26q%3DSoggin%2BHebrew%2Bbible%26pg%3DPA40&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFStuart1987" class="citation cs2">Stuart, Douglas (1987), <a rel="nofollow" class="external text" href="http://smile.amazon.com/Word-Biblical-Commentary-Vol-Hosea-Jonah/dp/0849902304/ref=sr_1_2?s=books&ie=UTF8&qid=1460638022&sr=1-2&keywords=hosea-jonah"><i>Hosea-Jonah</i></a>, Thomas Nelson, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8499-0230-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8499-0230-7"><bdi>978-0-8499-0230-7</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Hosea-Jonah&rft.pub=Thomas+Nelson&rft.date=1987&rft.isbn=978-0-8499-0230-7&rft.aulast=Stuart&rft.aufirst=Douglas&rft_id=http%3A%2F%2Fsmile.amazon.com%2FWord-Biblical-Commentary-Vol-Hosea-Jonah%2Fdp%2F0849902304%2Fref%3Dsr_1_2%3Fs%3Dbooks%26ie%3DUTF8%26qid%3D1460638022%26sr%3D1-2%26keywords%3Dhosea-jonah&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFWürthwein1995" class="citation cs2">Würthwein, Ernst (1995), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=FSNKSBObCYwC&q=W%C3%BCrthwein+The+Text+of+the+Old+Testament"><i>The text of the Old Testament: an introduction to the Biblia Hebraica</i></a>, William B Eerdmans, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8028-0788-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8028-0788-5"><bdi>978-0-8028-0788-5</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+text+of+the+Old+Testament%3A+an+introduction+to+the+Biblia+Hebraica&rft.pub=William+B+Eerdmans&rft.date=1995&rft.isbn=978-0-8028-0788-5&rft.aulast=W%C3%BCrthwein&rft.aufirst=Ernst&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DFSNKSBObCYwC%26q%3DW%25C3%25BCrthwein%2BThe%2BText%2Bof%2Bthe%2BOld%2BTestament&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%E1%BB%B1u+%C6%AF%E1%BB%9Bc" class="Z3988"></span></li></ul> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71573313">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="Tiêu_đề_chuẩn_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q19786#identifiers&#124;class=noprint&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Tiêu_đề_chuẩn_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q19786#identifiers&#124;class=noprint&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ki%E1%BB%83m_so%C3%A1t_t%C3%ADnh_nh%E1%BA%A5t_qu%C3%A1n" title="Kiểm soát tính nhất quán">Tiêu đề chuẩn</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q19786#identifiers" title="Sửa dữ liệu tại Wikidata"><img alt="Sửa dữ liệu tại Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4001515-4">4001515-4</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/LCCN" title="LCCN">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/names/n79054379">n79054379</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_qu%E1%BB%91c_gia_Latvia" title="Thư viện quốc gia Latvia">LNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000088332&P_CON_LNG=ENG">000088332</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NDL_(identifier)" class="extiw" title="en:NDL (identifier)">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00570432">00570432</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NKC_(identifier)" class="extiw" title="en:NKC (identifier)">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=unn2006374712&CON_LNG=ENG">unn2006374712</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/%C4%B0sl%C3%A2m_Ansiklopedisi" class="extiw" title="en:İslâm Ansiklopedisi">TDVİA</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://islamansiklopedisi.org.tr/ahd-i-atik">ahd-i-atik</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">VIAF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/185083399">185083399</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"> <a href="/wiki/WorldCat" title="WorldCat">WorldCat Identities</a> (via VIAF): <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/185083399">185083399</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Cựu_Ước&oldid=71893878">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Cựu_Ước&oldid=71893878</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Kinh_Th%C3%A1nh" title="Thể loại:Kinh Thánh">Kinh Thánh</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc" title="Thể loại:Cựu Ước">Cựu Ước</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Thu%E1%BA%ADt_ng%E1%BB%AF_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Thể loại:Thuật ngữ Kitô giáo">Thuật ngữ Kitô giáo</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Thể loại ẩn: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ho%C3%A0n_to%C3%A0n_kh%C3%B4ng_c%C3%B3_ngu%E1%BB%93n_tham_kh%E1%BA%A3o" title="Thể loại:Hoàn toàn không có nguồn tham khảo">Hoàn toàn không có nguồn tham khảo</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_GND" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng GND">Bài viết chứa nhận dạng GND</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_LCCN" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng LCCN">Bài viết chứa nhận dạng LCCN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_LNB" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng LNB">Bài viết chứa nhận dạng LNB</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NDL" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NDL">Bài viết chứa nhận dạng NDL</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NKC" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NKC">Bài viết chứa nhận dạng NKC</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_TDV%C4%B0A" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng TDVİA">Bài viết chứa nhận dạng TDVİA</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_VIAF" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng VIAF">Bài viết chứa nhận dạng VIAF</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Wikipedia_articles_with_WorldCat-VIAF_identifiers" title="Thể loại:Wikipedia articles with WorldCat-VIAF identifiers">Wikipedia articles with WorldCat-VIAF identifiers</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 28 tháng 10 năm 2024, 05:43.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Cựu Ước</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>149 ngôn ngữ</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Thêm đề tài</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-54bc5bdf84-stbfb","wgBackendResponseTime":131,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.640","walltime":"1.201","ppvisitednodes":{"value":2851,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":152824,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1833,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":9,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":198791,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1075.713 1 -total"," 21.40% 230.221 1 Bản_mẫu:Wiktionary"," 19.49% 209.651 29 Bản_mẫu:Citation"," 14.91% 160.347 1 Bản_mẫu:Các_sách_Cựu_Ước"," 14.19% 152.625 1 Bản_mẫu:Sidebar_with_collapsible_lists"," 8.83% 94.949 1 Bản_mẫu:Thể_loại_Commons"," 7.92% 85.197 1 Bản_mẫu:If_then_show"," 7.08% 76.127 1 Bản_mẫu:Thiếu_nguồn_gốc"," 6.28% 67.555 1 Bản_mẫu:Kiểm_soát_tính_nhất_quán"," 6.25% 67.224 1 Bản_mẫu:Hộp_thông_báo"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.410","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":7524221,"limit":52428800},"limitreport-logs":"anchor_id_list = table#1 {\n [\"CITEREFBandstra2004\"] = 1,\n [\"CITEREFBarton1997\"] = 1,\n [\"CITEREFBarton2001\"] = 1,\n [\"CITEREFBerlinBrettler2014\"] = 1,\n [\"CITEREFBerman2006\"] = 1,\n [\"CITEREFBlenkinsopp1998\"] = 1,\n [\"CITEREFBoadt1984\"] = 1,\n [\"CITEREFBrettler2005\"] = 1,\n [\"CITEREFBultman2001\"] = 1,\n [\"CITEREFCoggins2003\"] = 1,\n [\"CITEREFCoogan2008\"] = 1,\n [\"CITEREFCrenshaw2010\"] = 1,\n [\"CITEREFDavies1998\"] = 1,\n [\"CITEREFDines2004\"] = 1,\n [\"CITEREFFarmer1991\"] = 1,\n [\"CITEREFFerguson1996\"] = 1,\n [\"CITEREFGentry2008\"] = 1,\n [\"CITEREFGrabbe2003\"] = 1,\n [\"CITEREFHasel1991\"] = 1,\n [\"CITEREFHayes2006\"] = 1,\n [\"CITEREFHerion2000\"] = 1,\n [\"CITEREFJobesSilva2005\"] = 1,\n [\"CITEREFJones2000\"] = 1,\n [\"CITEREFJuel2000\"] = 1,\n [\"CITEREFLevine2001\"] = 1,\n [\"CITEREFLim2005\"] = 1,\n [\"CITEREFMcLay2003\"] = 1,\n [\"CITEREFMiller1987\"] = 1,\n [\"CITEREFMiller1994\"] = 1,\n [\"CITEREFMiller2004\"] = 1,\n [\"CITEREFRogerson2003\"] = 1,\n [\"CITEREFSailhamer1992\"] = 1,\n [\"CITEREFSchniedewind2004\"] = 1,\n [\"CITEREFSka2009\"] = 1,\n [\"CITEREFSoggin1987\"] = 1,\n [\"CITEREFStuart1987\"] = 1,\n [\"CITEREFWürthwein1995\"] = 1,\n}\ntemplate_list = table#1 {\n [\"Chú thích sách\"] = 6,\n [\"Chú thích tạp chí\"] = 1,\n [\"Chú thích web\"] = 1,\n [\"Citation\"] = 29,\n [\"Các chủ đề\"] = 1,\n [\"Các sách Cựu Ước\"] = 1,\n [\"Kitô giáo\"] = 1,\n [\"Kiểm soát tính nhất quán\"] = 1,\n [\"Sfn\"] = 6,\n [\"Tham khảo\"] = 1,\n [\"Thiếu nguồn gốc\"] = 1,\n [\"Thể loại Commons\"] = 1,\n [\"Wikiquote\"] = 1,\n [\"Wikisource\"] = 1,\n [\"Wiktionary\"] = 1,\n}\narticle_whitelist = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-976d8f46b-6tr9v","timestamp":"20250124172049","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"C\u1ef1u \u01af\u1edbc","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q19786","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q19786","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-07-14T19:32:20Z","dateModified":"2024-10-28T05:43:21Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/75\/Aleppo_Codex_Joshua_1_1.jpg"}</script> </body> </html>