CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Państwa Osi – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"1a526cb1-b57c-416b-a785-71287a8e32d2","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Państwa_Osi","wgTitle":"Państwa Osi","wgCurRevisionId":75198737,"wgRevisionId":75198737,"wgArticleId":139394,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Uniwersalny szablon cytowania – brak strony","Szablony cytowania – problemy – cytuj – strona główna","Polityka II wojny światowej","Sojusze wojskowe","Polityka zagraniczna III Rzeszy"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Państwa_Osi","wgRelevantArticleId":139394,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[], "wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":75198737,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":200000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q43056","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false, "wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.gallery.slideshow","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site", "mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.18"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/World_War_II_alliances_animated_map.gif/1200px-World_War_II_alliances_animated_map.gif"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="555"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/World_War_II_alliances_animated_map.gif/800px-World_War_II_alliances_animated_map.gif"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="370"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/World_War_II_alliances_animated_map.gif/640px-World_War_II_alliances_animated_map.gif"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="296"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Państwa Osi – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Pa%C5%84stwa_Osi"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Pa%C5%84stwa_Osi"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Państwa_Osi rootpage-Państwa_Osi skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Główne menu" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Menu główne </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z">Strona główna</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x">Losuj artykuł</a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne">Kategorie artykułów</a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii">Najlepsze artykuły</a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ">Częste pytania (FAQ)</a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne">Strony specjalne</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami">Kontakt</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki">Pierwsze kroki</a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje">Portal wikipedystów</a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84">Ogłoszenia</a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady">Zasady</a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci">Pomoc</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r">Ostatnie zmiany</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"> Szukaj </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Wygląd </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=pl.wikipedia.org&uselang=pl" class="">Wspomóż Wikipedię</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Pa%C5%84stwa+Osi" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class="">Utwórz konto</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Pa%C5%84stwa+Osi" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class="">Zaloguj się</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Narzędzia osobiste </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=pl.wikipedia.org&uselang=pl">Wspomóż Wikipedię</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Pa%C5%84stwa+Osi" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."> Utwórz konto</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Pa%C5%84stwa+Osi" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"> Zaloguj się</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania">dowiedz się więcej</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y">Edycje</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n">Dyskusja</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Powstanie,_rozwój_i_funkcjonowanie_bloku_państw_osi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Powstanie,_rozwój_i_funkcjonowanie_bloku_państw_osi"> <div class="vector-toc-text"> 1 Powstanie, rozwój i funkcjonowanie bloku państw osi </div> </a> <button aria-controls="toc-Powstanie,_rozwój_i_funkcjonowanie_bloku_państw_osi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Powstanie, rozwój i funkcjonowanie bloku państw osi </button> <ul id="toc-Powstanie,_rozwój_i_funkcjonowanie_bloku_państw_osi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Początki" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Początki"> <div class="vector-toc-text"> 1.1 Początki </div> </a> <ul id="toc-Początki-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przystąpienie_innych_państw_do_paktu_trzech" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Przystąpienie_innych_państw_do_paktu_trzech"> <div class="vector-toc-text"> 1.2 Przystąpienie innych państw do paktu trzech </div> </a> <ul id="toc-Przystąpienie_innych_państw_do_paktu_trzech-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mniejsi_sojusznicy_Hitlera" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mniejsi_sojusznicy_Hitlera"> <div class="vector-toc-text"> 1.3 Mniejsi sojusznicy Hitlera </div> </a> <ul id="toc-Mniejsi_sojusznicy_Hitlera-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Główne_państwa_Osi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Główne_państwa_Osi"> <div class="vector-toc-text"> 2 Główne państwa Osi </div> </a> <button aria-controls="toc-Główne_państwa_Osi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Główne państwa Osi </button> <ul id="toc-Główne_państwa_Osi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Niemcy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Niemcy"> <div class="vector-toc-text"> 2.1 Niemcy </div> </a> <ul id="toc-Niemcy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Włochy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Włochy"> <div class="vector-toc-text"> 2.2 Włochy </div> </a> <ul id="toc-Włochy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Japonia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Japonia"> <div class="vector-toc-text"> 2.3 Japonia </div> </a> <ul id="toc-Japonia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Drugorzędne_Państwa_Osi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Drugorzędne_Państwa_Osi"> <div class="vector-toc-text"> 3 Drugorzędne Państwa Osi </div> </a> <button aria-controls="toc-Drugorzędne_Państwa_Osi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Drugorzędne Państwa Osi </button> <ul id="toc-Drugorzędne_Państwa_Osi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Węgry" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Węgry"> <div class="vector-toc-text"> 3.1 Węgry </div> </a> <ul id="toc-Węgry-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rumunia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rumunia"> <div class="vector-toc-text"> 3.2 Rumunia </div> </a> <ul id="toc-Rumunia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Słowacja" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Słowacja"> <div class="vector-toc-text"> 3.3 Słowacja </div> </a> <ul id="toc-Słowacja-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bułgaria" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bułgaria"> <div class="vector-toc-text"> 3.4 Bułgaria </div> </a> <ul id="toc-Bułgaria-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Jugosławia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Jugosławia"> <div class="vector-toc-text"> 3.5 Jugosławia </div> </a> <ul id="toc-Jugosławia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Inni_współwalczący" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Inni_współwalczący"> <div class="vector-toc-text"> 4 Inni współwalczący </div> </a> <button aria-controls="toc-Inni_współwalczący-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Inni współwalczący </button> <ul id="toc-Inni_współwalczący-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Finlandia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Finlandia"> <div class="vector-toc-text"> 4.1 Finlandia </div> </a> <ul id="toc-Finlandia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Syjam" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Syjam"> <div class="vector-toc-text"> 4.2 Syjam </div> </a> <ul id="toc-Syjam-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Irak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Irak"> <div class="vector-toc-text"> 4.3 Irak </div> </a> <ul id="toc-Irak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Iran" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Iran"> <div class="vector-toc-text"> 4.4 Iran </div> </a> <ul id="toc-Iran-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Związek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Związek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich"> <div class="vector-toc-text"> 4.5 Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich </div> </a> <ul id="toc-Związek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wolne_Miasto_Gdańsk" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Wolne_Miasto_Gdańsk"> <div class="vector-toc-text"> 4.6 Wolne Miasto Gdańsk </div> </a> <ul id="toc-Wolne_Miasto_Gdańsk-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Państwa_zależne_od_Niemiec" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Państwa_zależne_od_Niemiec"> <div class="vector-toc-text"> 5 Państwa zależne od Niemiec </div> </a> <button aria-controls="toc-Państwa_zależne_od_Niemiec-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Państwa zależne od Niemiec </button> <ul id="toc-Państwa_zależne_od_Niemiec-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Chorwacja" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Chorwacja"> <div class="vector-toc-text"> 5.1 Chorwacja </div> </a> <ul id="toc-Chorwacja-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Francja_Vichy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Francja_Vichy"> <div class="vector-toc-text"> 5.2 Francja Vichy </div> </a> <ul id="toc-Francja_Vichy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Włoska_Republika_Socjalna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Włoska_Republika_Socjalna"> <div class="vector-toc-text"> 5.3 Włoska Republika Socjalna </div> </a> <ul id="toc-Włoska_Republika_Socjalna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Serbia_(reżim_Nedicia)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Serbia_(reżim_Nedicia)"> <div class="vector-toc-text"> 5.4 Serbia (reżim Nedicia) </div> </a> <ul id="toc-Serbia_(reżim_Nedicia)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Państwo_Greckie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Państwo_Greckie"> <div class="vector-toc-text"> 5.5 Państwo Greckie </div> </a> <ul id="toc-Państwo_Greckie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Królestwo_Albanii" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Królestwo_Albanii"> <div class="vector-toc-text"> 5.6 Królestwo Albanii </div> </a> <ul id="toc-Królestwo_Albanii-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Państwo_Węgierskie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Państwo_Węgierskie"> <div class="vector-toc-text"> 5.7 Państwo Węgierskie </div> </a> <ul id="toc-Państwo_Węgierskie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Państwa_zależne_od_Japonii" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Państwa_zależne_od_Japonii"> <div class="vector-toc-text"> 6 Państwa zależne od Japonii </div> </a> <button aria-controls="toc-Państwa_zależne_od_Japonii-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Państwa zależne od Japonii </button> <ul id="toc-Państwa_zależne_od_Japonii-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Mandżukuo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mandżukuo"> <div class="vector-toc-text"> 6.1 Mandżukuo </div> </a> <ul id="toc-Mandżukuo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mengjiang" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mengjiang"> <div class="vector-toc-text"> 6.2 Mengjiang </div> </a> <ul id="toc-Mengjiang-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Birma_(reżim_Ba_Maw)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Birma_(reżim_Ba_Maw)"> <div class="vector-toc-text"> 6.3 Birma (reżim Ba Maw) </div> </a> <ul id="toc-Birma_(reżim_Ba_Maw)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Filipiny_(druga_Republika)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Filipiny_(druga_Republika)"> <div class="vector-toc-text"> 6.4 Filipiny (druga Republika) </div> </a> <ul id="toc-Filipiny_(druga_Republika)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Republika_Chińska_–_Nankin_(reżim_Wanga_Jingwei)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Republika_Chińska_–_Nankin_(reżim_Wanga_Jingwei)"> <div class="vector-toc-text"> 6.5 Republika Chińska – Nankin (reżim Wanga Jingwei) </div> </a> <ul id="toc-Republika_Chińska_–_Nankin_(reżim_Wanga_Jingwei)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Indie_(Tymczasowy_Rząd_Wolnych_Indii,_Azad_Hind)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Indie_(Tymczasowy_Rząd_Wolnych_Indii,_Azad_Hind)"> <div class="vector-toc-text"> 6.6 Indie (Tymczasowy Rząd Wolnych Indii, Azad Hind) </div> </a> <ul id="toc-Indie_(Tymczasowy_Rząd_Wolnych_Indii,_Azad_Hind)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wietnam" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Wietnam"> <div class="vector-toc-text"> 6.7 Wietnam </div> </a> <ul id="toc-Wietnam-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kambodża" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kambodża"> <div class="vector-toc-text"> 6.8 Kambodża </div> </a> <ul id="toc-Kambodża-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Laos_(Królestwo_Luang_Phrabang)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Laos_(Królestwo_Luang_Phrabang)"> <div class="vector-toc-text"> 6.9 Laos (Królestwo Luang Phrabang) </div> </a> <ul id="toc-Laos_(Królestwo_Luang_Phrabang)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Państwa_zależne_od_Włoch" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Państwa_zależne_od_Włoch"> <div class="vector-toc-text"> 7 Państwa zależne od Włoch </div> </a> <button aria-controls="toc-Państwa_zależne_od_Włoch-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Państwa zależne od Włoch </button> <ul id="toc-Państwa_zależne_od_Włoch-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Albania" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Albania"> <div class="vector-toc-text"> 7.1 Albania </div> </a> <ul id="toc-Albania-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Niezależne_Państwo_Czarnogórskie_(reżim_Drljevica)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Niezależne_Państwo_Czarnogórskie_(reżim_Drljevica)"> <div class="vector-toc-text"> 7.2 Niezależne Państwo Czarnogórskie (reżim Drljevica) </div> </a> <ul id="toc-Niezależne_Państwo_Czarnogórskie_(reżim_Drljevica)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Niepaństwowi_sojusznicy_Osi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Niepaństwowi_sojusznicy_Osi"> <div class="vector-toc-text"> 8 Niepaństwowi sojusznicy Osi </div> </a> <button aria-controls="toc-Niepaństwowi_sojusznicy_Osi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Niepaństwowi sojusznicy Osi </button> <ul id="toc-Niepaństwowi_sojusznicy_Osi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Protektorat_Czech_i_Moraw" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Protektorat_Czech_i_Moraw"> <div class="vector-toc-text"> 8.1 Protektorat Czech i Moraw </div> </a> <ul id="toc-Protektorat_Czech_i_Moraw-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Norwegia_(Rząd_Narodowy)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Norwegia_(Rząd_Narodowy)"> <div class="vector-toc-text"> 8.2 Norwegia (Rząd Narodowy) </div> </a> <ul id="toc-Norwegia_(Rząd_Narodowy)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-OUN-B" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#OUN-B"> <div class="vector-toc-text"> 8.3 OUN-B </div> </a> <ul id="toc-OUN-B-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Republika_Łokocka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Republika_Łokocka"> <div class="vector-toc-text"> 8.4 Republika Łokocka </div> </a> <ul id="toc-Republika_Łokocka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Białoruska_Centralna_Rada" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Białoruska_Centralna_Rada"> <div class="vector-toc-text"> 8.5 Białoruska Centralna Rada </div> </a> <ul id="toc-Białoruska_Centralna_Rada-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Cele_państw_Osi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Cele_państw_Osi"> <div class="vector-toc-text"> 9 Cele państw Osi </div> </a> <button aria-controls="toc-Cele_państw_Osi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Cele państw Osi </button> <ul id="toc-Cele_państw_Osi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Niemcy_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Niemcy_2"> <div class="vector-toc-text"> 9.1 Niemcy </div> </a> <ul id="toc-Niemcy_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Japonia_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Japonia_2"> <div class="vector-toc-text"> 9.2 Japonia </div> </a> <ul id="toc-Japonia_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Włochy_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Włochy_2"> <div class="vector-toc-text"> 9.3 Włochy </div> </a> <ul id="toc-Włochy_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Węgry_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Węgry_2"> <div class="vector-toc-text"> 9.4 Węgry </div> </a> <ul id="toc-Węgry_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rumunia_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rumunia_2"> <div class="vector-toc-text"> 9.5 Rumunia </div> </a> <ul id="toc-Rumunia_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Państwa_Osi_w_Karcie_ONZ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Państwa_Osi_w_Karcie_ONZ"> <div class="vector-toc-text"> 10 Państwa Osi w Karcie ONZ </div> </a> <ul id="toc-Państwa_Osi_w_Karcie_ONZ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> 11 Zobacz też </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> 12 Przypisy </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Spis treści" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Przełącz stan spisu treści </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Państwa Osi</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 97 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-97" aria-hidden="true" > 97 języków </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Spilmoondhede" title="Spilmoondhede – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Spilmoondhede" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%88%D8%B1" title="دول المحور – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="دول المحور" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Potencies_de_la_Exa_na_Segunda_Guerra_Mundial" title="Potencies de la Exa na Segunda Guerra Mundial – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Potencies de la Exa na Segunda Guerra Mundial" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/%C3%91orair%C3%B5_Guasu_Mok%C3%B5iha_Ret%C3%A3_Mbaretete_Mbytegu%C3%A1gui" title="Ñorairõ Guasu Mokõiha Retã Mbaretete Mbyteguágui – guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Ñorairõ Guasu Mokõiha Retã Mbaretete Mbyteguágui" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="guarani" class="interlanguage-link-target">Avañe'ẽ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Berlin-Roma-Tokio_oxu" title="Berlin-Roma-Tokio oxu – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Berlin-Roma-Tokio oxu" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AD%D9%88%D8%B1_%D8%AF%D8%A4%D9%88%D9%84%D8%AA%D9%84%D8%B1%DB%8C" title="میحور دؤولتلری – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="میحور دؤولتلری" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%AF%E0%A7%81%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%87_%E0%A6%85%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%B6%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BF" title="দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধে অক্ষশক্তি – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধে অক্ষশক্তি" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target">বাংলা</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Chhia-sim-kok" title="Chhia-sim-kok – minnański" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Chhia-sim-kok" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnański" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%96%D0%BD%D1%8B_%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%96" title="Краіны Восі – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Краіны Восі" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%96%D0%BD%D1%8B_%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%96" title="Краіны Восі – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Краіны Восі" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8_%D0%BE%D1%82_%D0%9E%D1%81%D1%82%D0%B0" title="Страни от Оста – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Страни от Оста" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Sile_Osovine" title="Sile Osovine – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Sile Osovine" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Ahel_Roma-Berlin-Tokyo" title="Ahel Roma-Berlin-Tokyo – bretoński" lang="br" hreflang="br" data-title="Ahel Roma-Berlin-Tokyo" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoński" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Pot%C3%A8ncies_de_l%27Eix" title="Potències de l'Eix – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Potències de l'Eix" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%C2%AB%D0%A2%C4%95%D0%BD%C4%95%D0%BB%C2%BB_%D0%BF%D0%B0%D1%82%D1%88%D0%B0%D0%BB%C4%83%D1%85%C4%95%D1%81%D0%B5%D0%BC_%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B0_%D0%B2%C4%95%D1%81%D0%B5%D0%BC%D0%BF%D0%B5_%D0%BF%C4%95%D1%80%D0%BB%C4%95%D1%85%D0%BB%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BC" title="«Тĕнĕл» патшалăхĕсем тата вĕсемпе пĕрлĕхлисем – czuwaski" lang="cv" hreflang="cv" data-title="«Тĕнĕл» патшалăхĕсем тата вĕсемпе пĕрлĕхлисем" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="czuwaski" class="interlanguage-link-target">Чӑвашла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Osa_Berl%C3%ADn%E2%80%93%C5%98%C3%ADm%E2%80%93Tokio" title="Osa Berlín–Řím–Tokio – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Osa Berlín–Řím–Tokio" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Aksemagterne" title="Aksemagterne – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Aksemagterne" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Achsenm%C3%A4chte" title="Achsenmächte – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Achsenmächte" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Teljeriigid" title="Teljeriigid – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Teljeriigid" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CF%85%CE%BD%CE%AC%CE%BC%CE%B5%CE%B9%CF%82_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%86%CE%BE%CE%BF%CE%BD%CE%B1" title="Δυνάμεις του Άξονα – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Δυνάμεις του Άξονα" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Axis_powers" title="Axis powers – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Axis powers" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Potencias_del_Eje" title="Potencias del Eje – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Potencias del Eje" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Akso_Berlino-Romo-Tokio" title="Akso Berlino-Romo-Tokio – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Akso Berlino-Romo-Tokio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Ardatzeko_potentziak" title="Ardatzeko potentziak – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Ardatzeko potentziak" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AD%D9%88%D8%B1" title="نیروهای محور – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="نیروهای محور" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/%C3%81sarveldini" title="Ásarveldini – farerski" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Ásarveldini" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="farerski" class="interlanguage-link-target">Føroyskt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Axe_Rome-Berlin-Tokyo" title="Axe Rome-Berlin-Tokyo – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Axe Rome-Berlin-Tokyo" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Yn_Cochaarjys_Essylagh" title="Yn Cochaarjys Essylagh – manx" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Yn Cochaarjys Essylagh" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="manx" class="interlanguage-link-target">Gaelg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Potencias_do_Eixe" title="Potencias do Eixe – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Potencias do Eixe" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%B6%94%EC%B6%95%EA%B5%AD" title="추축국 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="추축국" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%BC%D5%A1%D5%B6%D6%81%D6%84%D5%AB_%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%A5%D6%80" title="Առանցքի ուժեր – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Առանցքի ուժեր" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7_%E0%A4%B6%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%81" title="अक्ष शक्तियाँ – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="अक्ष शक्तियाँ" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Sile_Osovine" title="Sile Osovine – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Sile Osovine" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Axo_Roma-Berlin-Tokio" title="Axo Roma-Berlin-Tokio – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Axo Roma-Berlin-Tokio" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target">Ido</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Blok_Poros" title="Blok Poros – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Blok Poros" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Potentias_del_Axe" title="Potentias del Axe – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Potentias del Axe" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target">Interlingua</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%C3%A6%D0%BC%C3%A6%D0%BD%D1%8B_%D0%B1%C3%A6%D1%81%D1%82%C3%A6%D1%82%C3%A6" title="Сæмæны бæстæтæ – osetyjski" lang="os" hreflang="os" data-title="Сæмæны бæстæтæ" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="osetyjski" class="interlanguage-link-target">Ирон</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/%C3%96xulveldin" title="Öxulveldin – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Öxulveldin" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Potenze_dell%27Asse" title="Potenze dell'Asse – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Potenze dell'Asse" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%93%D7%99%D7%A0%D7%95%D7%AA_%D7%94%D7%A6%D7%99%D7%A8" title="מדינות הציר – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="מדינות הציר" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Poros_(Perang_Donya_II)" title="Poros (Perang Donya II) – jawajski" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Poros (Perang Donya II)" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="jawajski" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A6%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%AB%E1%83%98_%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98-%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98-%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9D" title="ღერძი ბერლინი-რომი-ტოკიო – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ღერძი ბერლინი-რომი-ტოკიო" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target">ქართული</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%81%D1%8C_%D0%B5%D0%BB%D0%B4%D0%B5%D1%80%D1%96_%D0%BC%D0%B5%D0%BD_%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B4%D1%8B%D2%A3_%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Ось елдері мен олардың одақтастары – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Ось елдері мен олардың одақтастары" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Put%C3%ABnzes_de_l%27ascil" title="Putënzes de l'ascil – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Putënzes de l'ascil" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target">Ladin</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%AD%E0%BA%B3%E0%BA%99%E0%BA%B2%E0%BA%94%E0%BB%81%E0%BA%81%E0%BA%99" title="ອຳນາດແກນ – laotański" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ອຳນາດແກນ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="laotański" class="interlanguage-link-target">ລາວ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Potestates_Axis" title="Potestates Axis – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Potestates Axis" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Ass_valstis" title="Ass valstis – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Ass valstis" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/A%C5%A1is_(politika)" title="Ašis (politika) – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Ašis (politika)" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Tengelyhatalmak" title="Tengelyhatalmak – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Tengelyhatalmak" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BB%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0" title="Сили на Оската – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Сили на Оската" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%9A%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B5%81%E0%B4%A4%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D_%E0%B4%B6%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%BE" title="അച്ചുതണ്ട് ശക്തികൾ – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="അച്ചുതണ്ട് ശക്തികൾ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Qawwiet_tal-Assi_tat-Tieni_Gwerra_Dinjija" title="Qawwiet tal-Assi tat-Tieni Gwerra Dinjija – maltański" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Qawwiet tal-Assi tat-Tieni Gwerra Dinjija" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="maltański" class="interlanguage-link-target">Malti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7_%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87" title="अक्ष राष्ट्रे – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="अक्ष राष्ट्रे" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target">मराठी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%88%D8%B1" title="دول المحور – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="دول المحور" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target">مصرى</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Kuasa_Paksi" title="Kuasa Paksi – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Kuasa Paksi" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%8D%D0%BD%D1%85%D0%BB%D1%8D%D0%B3%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D0%B3%D2%AF%D1%80%D0%BD%D2%AF%D2%AF%D0%B4" title="Тэнхлэгийн гүрнүүд – mongolski" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Тэнхлэгийн гүрнүүд" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongolski" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9D%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B8%E1%80%90%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%94%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%B6%E1%80%99%E1%80%BB%E1%80%AC%E1%80%B8" title="ဝင်ရိုးတန်းနိုင်ငံများ – birmański" lang="my" hreflang="my" data-title="ဝင်ရိုးတန်းနိုင်ငံများ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmański" class="interlanguage-link-target">မြန်မာဘာသာ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Asmogendheden" title="Asmogendheden – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Asmogendheden" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%9E%A2%E8%BB%B8%E5%9B%BD" title="枢軸国 – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="枢軸国" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Aksemaktene" title="Aksemaktene – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Aksemaktene" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Aksemaktene" title="Aksemaktene – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Aksemaktene" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Pot%C3%A9ncias_de_l%27Axe" title="Poténcias de l'Axe – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Poténcias de l'Axe" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Berlin-Rim_o%CA%BBqi" title="Berlin-Rim oʻqi – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Berlin-Rim oʻqi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%AE-%E0%A8%AC%E0%A8%B0%E0%A8%B2%E0%A8%BF%E0%A8%A8-%E0%A8%9F%E0%A9%8B%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%93_%E0%A8%A7%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A9%80" title="ਰੋਮ-ਬਰਲਿਨ-ਟੋਕੀਓ ਧੁਰੀ – pendżabski" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਰੋਮ-ਬਰਲਿਨ-ਟੋਕੀਓ ਧੁਰੀ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendżabski" class="interlanguage-link-target">ਪੰਜਾਬੀ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pfl mw-list-item"><a href="https://pfl.wikipedia.org/wiki/Achsenm%C3%A4chte" title="Achsenmächte – palatynacki" lang="pfl" hreflang="pfl" data-title="Achsenmächte" data-language-autonym="Pälzisch" data-language-local-name="palatynacki" class="interlanguage-link-target">Pälzisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B7%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%A7%DA%BA" title="محوری طاقتاں – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="محوری طاقتاں" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%88%D8%B1_%DA%81%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%86%D9%87" title="محور ځواکونه – paszto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="محور ځواکونه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paszto" class="interlanguage-link-target">پښتو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%A2%E1%9F%86%E1%9E%8E%E1%9E%B6%E1%9E%85%E1%9E%A2%E1%9F%90%E1%9E%80%E1%9F%92%E1%9E%9F" title="អំណាចអ័ក្ស – khmerski" lang="km" hreflang="km" data-title="អំណាចអ័ក្ស" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="khmerski" class="interlanguage-link-target">ភាសាខ្មែរ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Pot%C3%AAncias_do_Eixo" title="Potências do Eixo – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Potências do Eixo" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Puterile_Axei" title="Puterile Axei – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Puterile Axei" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BD%D1%8B_%D0%9E%D1%81%D1%A3" title="Краины Осѣ – rusiński" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Краины Осѣ" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="rusiński" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8B_%C2%AB%D0%BE%D1%81%D0%B8%C2%BB_%D0%B8_%D0%B8%D1%85_%D1%81%D0%BE%D1%8E%D0%B7%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Страны «оси» и их союзники – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Страны «оси» и их союзники" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Axis_pouers" title="Axis pouers – scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Axis pouers" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="scots" class="interlanguage-link-target">Scots</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Fuqit%C3%AB_e_Boshtit" title="Fuqitë e Boshtit – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Fuqitë e Boshtit" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Assi" title="Assi – sycylijski" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Assi" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sycylijski" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Axis_powers" title="Axis powers – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Axis powers" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Os_Berl%C3%ADn-R%C3%ADm-Tokio" title="Os Berlín-Rím-Tokio – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Os Berlín-Rím-Tokio" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Sile_osi" title="Sile osi – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Sile osi" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DA%B5%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%D8%B1" title="وڵاتانی تەوەر – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="وڵاتانی تەوەر" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BB%D0%B5_%D0%9E%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B5" title="Силе Осовине – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Силе Осовине" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Sile_Osovine" title="Sile Osovine – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Sile Osovine" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Akselivallat" title="Akselivallat – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Akselivallat" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Axelmakterna" title="Axelmakterna – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Axelmakterna" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Kapangyarihang_Aksis" title="Kapangyarihang Aksis – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Kapangyarihang Aksis" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%85%E0%AE%9A%E0%AF%8D%E0%AE%9A%E0%AF%81_%E0%AE%A8%E0%AE%BE%E0%AE%9F%E0%AF%81%E0%AE%95%E0%AE%B3%E0%AF%8D" title="அச்சு நாடுகள் – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="அச்சு நாடுகள்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7_%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%9C%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="అక్ష రాజ్యాలు – telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="అక్ష రాజ్యాలు" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target">తెలుగు</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9D%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%B0" title="ฝ่ายอักษะ – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="ฝ่ายอักษะ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Mihver_Devletleri" title="Mihver Devletleri – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Mihver Devletleri" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%97%D0%BD%D0%B8_%D0%9E%D1%81%D1%96" title="Країни Осі – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Країни Осі" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%AA%DB%8C%DA%BA" title="محوری قوتیں – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="محوری قوتیں" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%D9%88%D9%82_%D8%AF%DB%86%D9%84%DB%95%D8%AA%D9%84%DB%95%D8%B1" title="ئوق دۆلەتلەر – ujgurski" lang="ug" hreflang="ug" data-title="ئوق دۆلەتلەر" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ujgurski" class="interlanguage-link-target">ئۇيغۇرچە / Uyghurche</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Phe_Tr%E1%BB%A5c" title="Phe Trục – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Phe Trục" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target">Tiếng Việt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E8%BB%B8%E5%BF%83%E5%9C%8B" title="軸心國 – chiński klasyczny" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="軸心國" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="chiński klasyczny" class="interlanguage-link-target">文言</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Gahum_nga_Axis" title="Gahum nga Axis – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="Gahum nga Axis" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%BB%B8%E5%BF%83%E5%9C%8B" title="軸心國 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="軸心國" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%BB%B8%E5%BF%83%E5%9C%8B" title="軸心國 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="軸心國" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%BD%B4%E5%BF%83%E5%9B%BD" title="轴心国 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="轴心国" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target">中文</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q43056#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Pa%C5%84stwa_Osi" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c">Artykuł</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Pa%C5%84stwa_Osi" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t">Dyskusja</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >polski </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Pa%C5%84stwa_Osi">Czytaj</a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v">Edytuj</a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e">Edytuj kod źródłowy</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h">Wyświetl historię</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Narzędzia </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Pa%C5%84stwa_Osi">Czytaj</a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v">Edytuj</a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e">Edytuj kod źródłowy</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=history">Wyświetl historię</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Pa%C5%84stwa_Osi" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j">Linkujące</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Pa%C5%84stwa_Osi" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k">Zmiany w linkowanych</a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u">Prześlij plik</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&oldid=75198737" title="Stały link do tej wersji tej strony">Link do tej wersji</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony">Informacje o tej stronie</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Pa%C5%84stwa_Osi&id=75198737&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę">Cytowanie tego artykułu</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FPa%25C5%2584stwa_Osi">Zobacz skrócony adres URL</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FPa%25C5%2584stwa_Osi">Pobierz kod QR</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Pa%C5%84stwa+Osi">Utwórz książkę</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Pa%C5%84stwa_Osi&action=show-download-screen">Pobierz jako PDF</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p">Wersja do druku</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Axis_powers" hreflang="en">Wikimedia Commons</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q43056" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g">Element Wikidanych</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:World_War_II_alliances_animated_map.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/World_War_II_alliances_animated_map.gif/300px-World_War_II_alliances_animated_map.gif" decoding="async" width="300" height="139" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/World_War_II_alliances_animated_map.gif/450px-World_War_II_alliances_animated_map.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/World_War_II_alliances_animated_map.gif/600px-World_War_II_alliances_animated_map.gif 2x" data-file-width="1357" data-file-height="628" /></a><figcaption>Mapa świata: terytoria kontrolowane przez państwa Osi zaznaczone są kolorem pomarańczowym, same państwa Osi – brunatnym. Zaznaczone faktyczne granice administracyjne terytoriów okupowanych i granice po aneksjach, niezależnie od ich statusu prawnomiędzynarodowego</figcaption></figure> Państwa Osi – państwa należące do jednego obozu działań wojennych, walczące przeciw <a href="/wiki/Alianci_(II_wojna_%C5%9Bwiatowa)" title="Alianci (II wojna światowa)">aliantom</a> podczas <a href="/wiki/II_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="II wojna światowa">II wojny światowej</a>. Nazwa „oś” pochodzi od zwyczajowej nazwy, nadanej sojuszowi <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">III Rzeszy</a>, <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_W%C5%82och_(1861%E2%80%931946)" title="Królestwo Włoch (1861–1946)">Włoch</a> oraz <a href="/wiki/Cesarstwo_Wielkiej_Japonii" title="Cesarstwo Wielkiej Japonii">Japonii</a>. W okresie ich największego panowania terytoria państw Osi obejmowały duże części <a href="/wiki/Europa" title="Europa">Europy</a>, <a href="/wiki/Azja" title="Azja">Azji</a>, <a href="/wiki/Afryka" title="Afryka">Afryki</a> i wysp <a href="/wiki/Ocean_Spokojny" title="Ocean Spokojny">Oceanu Spokojnego</a>. Mimo to II wojna światowa zakończyła się ich całkowitą klęską. Podobnie jak w przypadku <a href="/wiki/Alianci_(II_wojna_%C5%9Bwiatowa)" title="Alianci (II wojna światowa)">aliantów</a>, liczba państw Osi w czasie wojny zmieniała się – pod koniec wojny znaczna część członków przeszła na stronę aliantów. <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Powstanie,_rozwój_i_funkcjonowanie_bloku_państw_osi">Powstanie, rozwój i funkcjonowanie bloku państw osi</h2>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Powstanie, rozwój i funkcjonowanie bloku państw osi" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Powstanie, rozwój i funkcjonowanie bloku państw osi">edytuj kod</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Początki">Początki</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Początki" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Początki">edytuj kod</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Pakt_trzech" title="Pakt trzech">Pakt trzech</a>.</div> Pojęcie „osi Berlin-Rzym” zostało użyte przez <a href="/wiki/Benito_Mussolini" title="Benito Mussolini">Benita Mussoliniego</a> w listopadzie 1936 roku w związku z podpisanym 25 października 1936 roku traktatem o przyjaźni między Włochami i Niemcami. Mussolini zadeklarował, że oba kraje będą tworzyć „oś”, wobec której pozostałe kraje Europy ulegną podporządkowaniu. Traktat został zawarty, kiedy <a href="/wiki/Liga_Narod%C3%B3w" title="Liga Narodów">Liga Narodów</a> wyraziła sprzeciw wobec <a href="/wiki/Wojna_w%C5%82osko-abisy%C5%84ska_(1935%E2%80%931936)" title="Wojna włosko-abisyńska (1935–1936)">wojny włosko-abisyńskiej</a>. Następnie 22 maja 1939 roku, związek dwóch państw przekształcił się w przymierze, nazwane przez Mussoliniego „<a href="/wiki/Pakt_stalowy" title="Pakt stalowy">paktem stalowym</a>”. Pakt został podpisany przez <a href="/wiki/Galeazzo_Ciano" title="Galeazzo Ciano">Galeazza Ciana</a> w imieniu strony włoskiej i <a href="/wiki/Joachim_von_Ribbentrop" title="Joachim von Ribbentrop">Joachima von Ribbentropa</a> w imieniu hitlerowskich Niemiec i był rozszerzeniem porozumienia z października 1936. Współpraca wojskowa Niemiec i Włoch rozpoczęła się wraz z <a href="/wiki/Hiszpa%C5%84ska_wojna_domowa" title="Hiszpańska wojna domowa">hiszpańską wojną domową</a>. Określenie „państwa Osi” formalnie zaczęło funkcjonować po podpisaniu <a href="/wiki/Pakt_trzech" title="Pakt trzech">paktu trzech</a> przez Niemcy, Włochy i Japonię 27 września 1940 roku w <a href="/wiki/Berlin" title="Berlin">Berlinie</a>. Imię włoskie Roberto nabyło nowego znaczenia od anglojęzycznej nazwy tego paktu (Roma-Berlin-Tokyo). Najpotężniejszymi członkami paktu były <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">Niemcy</a> i <a href="/wiki/Cesarstwo_Wielkiej_Japonii" title="Cesarstwo Wielkiej Japonii">Japonia</a>. Te dwa państwa podpisały również wcześniej <a href="/wiki/Pakt_antykominternowski" title="Pakt antykominternowski">pakt antykominternowski</a>, którego celem było uzyskanie światowej hegemonii. Pretekstem wojny było przeciwstawienie się komunizmowi. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Przystąpienie_innych_państw_do_paktu_trzech">Przystąpienie innych państw do paktu trzech</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Przystąpienie innych państw do paktu trzech" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przystąpienie innych państw do paktu trzech">edytuj kod</a>]</div> W trakcie spotkania na przełęczy <a href="/wiki/Brenner" title="Brenner">Brenner</a>, do którego doszło 4 października 1940 roku, <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Hitler</a> rozmawiał z Mussolinim na temat przyłączenia do paktu trzech frankistowskiej Hiszpanii. Przedstawił duce swoją wizję układu obejmującego także Francję Vichy. Rozmowa na ten temat była konieczna, ponieważ przystąpienie tych dwóch państw do sojuszu oznaczałoby konieczność rezygnacji Włoch z ambicji kontrolowania niektórych terytoriów w Afryce Północnej. 23 października Hitler spotkał się z hiszpańskim dyktatorem, generałem <a href="/wiki/Francisco_Franco" title="Francisco Franco">Francisco Franco</a>, w <a href="/wiki/Hendaye" title="Hendaye">Hendaye</a>. W trakcie rozmów poruszono sprawę przystąpienia <a href="/wiki/Hiszpania" title="Hiszpania">Hiszpanii</a> do paktu trzech, jednak Franco wyrażał się jedynie ogólnikowo, unikając jednoznacznych deklaracji. Odmówił także przystąpienia do wojny po stronie Niemiec w styczniu następnego roku, argumentując, że armia hiszpańska nie jest dostatecznie uzbrojona. Po zakończeniu spotkania Hitler powiedział, że prędzej da sobie wyrwać kilka zębów, niż po raz kolejny będzie rozmawiał z Franco. W październiku Hitler spotkał się w <a href="/wiki/Montoire-sur-le-Loir" title="Montoire-sur-le-Loir">Montoire</a> z przedstawicielem rządu <a href="/wiki/Francja_Vichy" title="Francja Vichy">Vichy</a>, <a href="/wiki/Pierre_Laval" title="Pierre Laval">Pierre’em Lavalem</a>. Rozmawiał z nim o możliwych kierunkach polityki niemieckiej – porozumieniu niemiecko-francuskim skierowanym przeciwko Wielkiej Brytanii lub o dogadaniu się z Wielką Brytanią kosztem Francji. 24 stycznia przywódca III Rzeszy po raz kolejny był w Montoire – tym razem rozmawiał bezpośrednio z przywódcą Francji, marszałkiem <a href="/wiki/Philippe_P%C3%A9tain" title="Philippe Pétain">Philippe’em Pétainem</a>, domagając się od niego udziału wojsk francuskich i francuskiej floty w działaniach skierowanych przeciwko Wielkiej Brytanii. Pétain w odpowiedzi poruszył kwestię francuskich jeńców wojennych pozostających w niewoli niemieckiej i poinformował Hitlera o obciążeniach Francji związanych z przegraną kampanią. Więcej sukcesów przywódca III Rzeszy zanotował na południu Europy, gdzie łatwiejszy był nacisk na skonfliktowane ze sobą państwa. Jako pierwsze do paktu trzech przystąpiły <a href="/wiki/W%C4%99gry" title="Węgry">Węgry</a> – miało to miejsce 20 listopada 1940 roku. Przebywający z wizytą w Berlinie <a href="/w/index.php?title=Conducator&action=edit&redlink=1" class="new" title="Conducator (strona nie istnieje)">Conducator</a> Rumunii, generał <a href="/wiki/Ion_Antonescu" title="Ion Antonescu">Ion Antonescu</a>, podpisał układ trzech mocarstw 23 listopada. Dzień później do paktu przyłączyła się <a href="/wiki/S%C5%82owacja" title="Słowacja">Słowacja</a>. 1 marca 1941 roku do sojuszu przystąpiła <a href="/wiki/Bu%C5%82garia" title="Bułgaria">Bułgaria</a>, 25 marca <a href="/wiki/Jugos%C5%82awia" title="Jugosławia">Jugosławia</a>, zaś 15 kwietnia <a href="/wiki/Niepodleg%C5%82e_Pa%C5%84stwo_Chorwackie" title="Niepodległe Państwo Chorwackie">Niepodległe Państwo Chorwackie</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mniejsi_sojusznicy_Hitlera">Mniejsi sojusznicy Hitlera</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Mniejsi sojusznicy Hitlera" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Mniejsi sojusznicy Hitlera">edytuj kod</a>]</div> Z wielkiej trójki (III Rzesza, Włochy, Cesarstwo Japonii) najwięcej sojuszników miała III Rzesza. Część z tych państw, jak <a href="/wiki/Republika_S%C5%82owacka_(1939%E2%80%931945)" title="Republika Słowacka (1939–1945)">Słowacja</a>, <a href="/wiki/Serbia_Nedicia" title="Serbia Nedicia">Serbia</a> i <a href="/wiki/Niepodleg%C5%82e_Pa%C5%84stwo_Chorwackie" title="Niepodległe Państwo Chorwackie">Niepodległe Państwo Chorwackie</a>, zawdzięczała formalne istnienie swojemu protektorowi, będąc od niego całkowicie zależna. W znacznie lepszej sytuacji znalazły się <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_W%C4%99gier" title="Królestwo Węgier">Węgry</a> i <a href="/wiki/Carstwo_Bu%C5%82garii" title="Carstwo Bułgarii">Bułgaria</a>, które formalnie były niezależne, choć związane z Niemcami sojuszami państwowymi i wojskowymi. W podobnej sytuacji była <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Rumunii" title="Królestwo Rumunii">Rumunia</a>, jedyny sojusznik III Rzeszy walczący z <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">ZSRR</a> od pierwszych minut trwania <a href="/wiki/Atak_Niemiec_na_ZSRR" title="Atak Niemiec na ZSRR">operacji Barbarossa</a>. Inaczej natomiast wyglądała sytuacja <a href="/wiki/Finlandia" title="Finlandia">Finlandii</a>, która początkowo nie była zależna od niemieckich wpływów i nie zamierzała przystępować do wojny, jednak została zaatakowana przez Związek Radziecki. Wobec miażdżącej przewagi ZSRR jedyną szansą dla Finlandii była protekcja Rzeszy. Stopień uzależnienia wymienionych państw od III Rzeszy był także związany z ich zasadami ustrojowymi. Wyjątkiem wśród nich była demokratyczna Finlandia. W pozostałych krajach rządy były mniej lub bardziej autorytarne, a im twardsza była <a href="/wiki/Dyktatura" title="Dyktatura">dyktatura</a>, tym większe uzależnienie od Niemiec. Z drugiej strony, państwa te mimo tworzenia wspólnego bloku wojskowego, częstokroć były ze sobą skonfliktowane. Przykładowo Węgry miały zbrojny zatarg ze Słowacją i bliski spór o <a href="/wiki/Siedmiogr%C3%B3d" title="Siedmiogród">Siedmiogród</a> z Rumunią. Sojusz z Hitlerem stanowił dla Słowacji, Niezależnego Państwa Chorwackiego i Serbii gwarancję egzystencji, a dla Węgier i Rumunii perspektywę odzyskania terytoriów utraconych po <a href="/wiki/I_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="I wojna światowa">I wojnie światowej</a>. Dla Finlandii sprzymierzenie z Niemcami stanowiło gwarancję zachowania niepodległości, jak i możliwość odzyskania części <a href="/wiki/Karelia_(kraina)" title="Karelia (kraina)">Karelii</a> zajętej po <a href="/wiki/Wojna_zimowa" title="Wojna zimowa">wojnie zimowej</a> przez ZSRR. Wszystkie te państwa, często bardzo niechętne samej ideologii <a href="/wiki/Nazizm" title="Nazizm">nazizmu</a>, łączyła obawa przed radzieckim ekspansjonizmem i ideologią komunistyczną. Świeża była pamięć o tragicznym losie republik nadbałtyckich, zagarniętych w chwili gdy uwaga europejskich demokracji skupiona była na obronie zaatakowanej przez Hitlera Francji. Państwa sojusznicze III Rzeszy miały najczęściej słabo rozwinięty przemysł, posiadały ograniczone możliwości pozyskania uzbrojenia i wyposażenia rodzimej produkcji, były zdane głównie na dostawy z Niemiec. Dość wysoki był natomiast poziom wyszkolenia, prowadzonego według niemieckich wzorów. Również pod względem zapału do walki wymienieni sojusznicy znacznie przewyższali Włochów. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Główne_państwa_Osi">Główne państwa Osi</h2>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Główne państwa Osi" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Główne państwa Osi">edytuj kod</a>]</div> Trzy główne państwa Osi, które były pierwotnymi sygnatariuszami <a href="/wiki/Pakt_trzech" title="Pakt trzech">paktu trzech</a>: <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Niemcy">Niemcy</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Niemcy" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Niemcy">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Germany_(1933%E2%80%931935).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Germany_%281933%E2%80%931935%29.svg/170px-Flag_of_Germany_%281933%E2%80%931935%29.svg.png" decoding="async" width="170" height="102" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Germany_%281933%E2%80%931935%29.svg/255px-Flag_of_Germany_%281933%E2%80%931935%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Germany_%281933%E2%80%931935%29.svg/340px-Flag_of_Germany_%281933%E2%80%931935%29.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="307" /></a><figcaption>Rzesza Niemiecka</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">III Rzesza</a>.</div> <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">III Rzesza</a> była głównym państwem Osi w Europie. Oficjalnie państwo nosiło nazwę Rzesza Niemiecka (Deutsches Reich), używano także nazwy Rzesza Wielkoniemiecka (Großdeutsches Reich). Niemcy były kierowane przez <a href="/wiki/F%C3%BChrer" title="Führer">führera</a> <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Adolfa Hitlera</a> do ostatnich dni wojny. Po samobójczej śmierci Hitlera <a href="/wiki/Kanclerze_Niemiec" title="Kanclerze Niemiec">kanclerzem</a> został <a href="/wiki/Joseph_Goebbels" title="Joseph Goebbels">Joseph Goebbels</a>, jednak po kilku godzinach odebrał sobie życie. Ostatnim przywódcą III Rzeszy był prezydent <a href="/wiki/Karl_D%C3%B6nitz" title="Karl Dönitz">Karl Dönitz</a>, który urzędował sześć dni, a wraz z nim ostatni kanclerz, <a href="/wiki/Johann_Ludwig_Graf_Schwerin_von_Krosigk" title="Johann Ludwig Graf Schwerin von Krosigk">Lutz Schwerin von Krosigk</a><a href="#cite_note-1">[1]</a>. Na początku <a href="/wiki/II_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="II wojna światowa">II wojny światowej</a>, <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">Niemcy</a> zawierały <a href="/wiki/Federalne_Pa%C5%84stwo_Austriackie" title="Federalne Państwo Austriackie">Austrię</a>, którą włączono w 1938 roku (<a href="/wiki/Anschluss" title="Anschluss">Anschluß</a>), a także <a href="/wiki/Kraj_Sudet%C3%B3w" title="Kraj Sudetów">Kraj Sudetów</a>, który został anektowany z <a href="/wiki/Druga_Republika_Czechos%C5%82owacka" title="Druga Republika Czechosłowacka">Czecho-Słowacji</a> w 1938 roku. W marcu 1939 roku <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Hitler</a> wymusił na <a href="/wiki/Litwa" title="Litwa">Litwie</a> zwrot <a href="/wiki/Okr%C4%99g_K%C5%82ajpedy" title="Okręg Kłajpedy">Memellandu</a><a href="#cite_note-2">[2]</a>. <a href="/wiki/Protektorat_Czech_i_Moraw" title="Protektorat Czech i Moraw">Protektorat Czech i Moraw</a>, utworzony w 1939, stanowił de facto część Niemiec, chociaż formalnie był autonomicznym czeskim państwem. Niemcy dołączyły dodatkowe tereny podczas II wojny światowej. 2 września 1939 roku, następnego dnia po <a href="/wiki/Kampania_wrze%C5%9Bniowa" title="Kampania wrześniowa">niemieckiej inwazji na Polskę</a>, pronazistowski rząd <a href="/wiki/Wolne_Miasto_Gda%C5%84sk" title="Wolne Miasto Gdańsk">Wolnego Miasta Gdańsk</a> zdecydował ponownie połączyć się z Rzeszą. 10 października 1939, po klęsce Polski i zajęciu jej przez Niemcy, Hitler wydał dekrety dotyczące aneksji polskiego korytarza, Zachodnich Prus i Górnego Śląska, które Rzesza utraciła na mocy <a href="/wiki/Traktat_wersalski" title="Traktat wersalski">traktatu wersalskiego</a>. Z reszty kraju utworzono tzw. „<a href="/wiki/Generalne_Gubernatorstwo" title="Generalne Gubernatorstwo">Generalne Gubernatorstwo</a>”. Na zachodzie <a href="/wiki/Europa" title="Europa">Europy</a> Niemcy dokonały dalszych aneksji po klęsce Francji, Belgii, Holandii i Luksemburga w 1940 roku. Niemcy natychmiast dołączyły utracone po <a href="/wiki/I_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="I wojna światowa">I wojnie światowej</a> rejon <a href="/wiki/Malmedy" title="Malmedy">Malmedy</a> i pobliskiego <a href="/wiki/Eupen" title="Eupen">Eupen</a> w 1940, pozostawiając resztę kraju pod okupacją. <a href="/wiki/Luksemburg" title="Luksemburg">Luksemburg</a>, niezależne <a href="/wiki/Wielkie_ksi%C4%99stwo" title="Wielkie księstwo">wielkie księstwo</a> dawniej związane z Niemcami, formalnie zostało dołączone w 1942 roku. <a href="/wiki/Alzacja" title="Alzacja">Alzacja</a> i <a href="/wiki/Lotaryngia" title="Lotaryngia">Lotaryngia</a> – regiony o które Niemcy i Francja rywalizowały od wieków, zostały włączone do Rzeszy w 1942 roku. Na <a href="/wiki/P%C3%B3%C5%82wysep_Ba%C5%82ka%C5%84ski" title="Półwysep Bałkański">Bałkanach</a>, Słowenię zaanektowano w 1941 roku z byłej <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Jugos%C5%82awii" title="Królestwo Jugosławii">Jugosławii</a>. Po <a href="/wiki/Atak_Niemiec_na_ZSRR" title="Atak Niemiec na ZSRR">ataku Niemiec na ZSRR</a>, dotychczasowego faktycznego sojusznika III Rzeszy po <a href="/wiki/Pakt_Ribbentrop-Mo%C5%82otow" title="Pakt Ribbentrop-Mołotow">pakcie Ribbentrop-Mołotow</a>, <a href="/wiki/Generalne_Gubernatorstwo" title="Generalne Gubernatorstwo">Generalne Gubernatorstwo</a>, stanowiące część <a href="/wiki/Okupacja_niemiecka_ziem_polskich_(1939%E2%80%931945)" title="Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945)">okupowanych terytoriów Polski</a> zostało 1 sierpnia 1941 powiększone o <a href="/wiki/Dystrykt_Galicja" title="Dystrykt Galicja">Dystrykt Galicja</a>, w okresie wrzesień 1939 – czerwiec 1941 część <a href="/wiki/Okupacja_sowiecka_ziem_polskich_(1939%E2%80%931941)" title="Okupacja sowiecka ziem polskich (1939–1941)">terytorium Polski pod okupacją ZSRR</a>. Pozostałe tereny ZSRR, lub okupowanych przez ZSRR krajów, zajęte przez Niemców były zorganizowane w cywilne Komisariaty Rzeszy lub w strefie przyfrontowej zarządzane bezpośrednio przez <a href="/wiki/Wehrmacht" title="Wehrmacht">Wehrmacht</a>. Niemcy skapitulowały 8 maja 1945 roku. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Włochy">Włochy</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Włochy" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Włochy">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Italy_(1861-1946)_crowned.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg/170px-Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg.png" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg/255px-Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg/340px-Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /></a><figcaption>Królestwo Włoch</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobne artykuły: <a href="/wiki/W%C5%82ochy_w_czasie_II_wojny_%C5%9Bwiatowej" title="Włochy w czasie II wojny światowej">Włochy w czasie II wojny światowej</a>, <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_W%C5%82och_(1861%E2%80%931946)" title="Królestwo Włoch (1861–1946)">Królestwo Włoch (1861–1946)</a> i <a href="/wiki/Faszyzm_w%C5%82oski" title="Faszyzm włoski">Faszyzm włoski</a>.</div> Faszystowskie Włochy były drugim, po <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">III Rzeszy</a>, liczącym się europejskim państwem Osi, należącym do Osi w dwóch wcieleniach, oba pod przywództwem II Duce <a href="/wiki/Benito_Mussolini" title="Benito Mussolini">Benito Mussoliniego</a>. Jego pierwsze wcielenie oficjalnie było znane jako Regno d’Italia, czyli <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_W%C5%82och_(1861%E2%80%931946)" title="Królestwo Włoch (1861–1946)">Królestwo Włoch</a>. Królestwo Włoch było rządzone przez Mussoliniego w imieniu króla <a href="/wiki/Wiktor_Emanuel_III" title="Wiktor Emanuel III">Wiktora Emanuela III</a>, który dodatkowo był cesarzem Abisynii i królem Albanii. <a href="/wiki/Etiopia" title="Etiopia">Abisynia</a> została zajęta przez włoskie oddziały w 1936 roku i została wcielona do <a href="/wiki/W%C5%82oska_Afryka_Wschodnia" title="Włoska Afryka Wschodnia">Włoskiej Afryki Wschodniej</a>. <a href="/wiki/Albania" title="Albania">Albania</a> została zajęta przez włoskie oddziały w 1939 roku i została połączona „unią personalną” z Włochami, kiedy królowi Włoch zaoferowano albańską koronę. Do kolonii włoskich należały również <a href="/wiki/Dodekanez" title="Dodekanez">wyspy Dodekanez</a> na <a href="/wiki/Morze_Egejskie" title="Morze Egejskie">Morzu Egejskim</a> i <a href="/wiki/Libia" title="Libia">Libia</a> w <a href="/wiki/Afryka_P%C3%B3%C5%82nocna" title="Afryka Północna">Afryce Północnej</a>. Włochy przystąpiły do wojny 10 czerwca 1940 roku, kiedy to <a href="/wiki/Duce" title="Duce">duce</a> wypowiedział wojnę Wielkiej Brytanii i Francji. W wyniku inwazji na Francję siły włoskie zdobyły dużą część południowej Francji, zmuszając Francuzów do zawarcia pokoju. Następnie Włosi zdobyli części Jugosławii i Grecji, brytyjską Somalię we Wschodniej Afryce oraz część Egiptu. Ponadto Włochy uczestniczyły w <a href="/wiki/Atak_Niemiec_na_ZSRR" title="Atak Niemiec na ZSRR">wojnie niemiecko-sowieckiej</a>, wysyłając w sierpniu 1941 na front wschodni <a href="/wiki/W%C5%82oski_udzia%C5%82_na_froncie_wschodnim" title="Włoski udział na froncie wschodnim">Włoski Korpus Ekspedycyjny</a>, rozwinięty następnie we <a href="/wiki/8_Armia_(W%C5%82ochy)" title="8 Armia (Włochy)">Włoską Armię w Rosji (8 Armię)</a>. W 1942, kiedy amerykańskie i brytyjskie siły zajęły kolonie Francji Vichy w Afryce Północnej, włoskie siły wkroczyły do <a href="/wiki/Tunezja_Francuska" title="Tunezja Francuska">Tunezji</a> w celu obrony przed atakiem Sprzymierzonych na <a href="/wiki/P%C3%B3%C5%82wysep_Apeni%C5%84ski" title="Półwysep Apeniński">Półwysep Apeniński</a>, tym samym rezygnując z podbojów w Afryce. Drugie wcielenie Włoch oficjalnie znane było jako Repubblica Sociale Italiana, czyli <a href="/wiki/W%C5%82oska_Republika_Socjalna" title="Włoska Republika Socjalna">Włoska Republika Socjalna</a>. Klęski włoskie na froncie, w tym niepowodzenia podczas wojny z Grecją i utrata kolonii w Afryce, doprowadziły do podważenia pozycji politycznej <a href="/wiki/Benito_Mussolini" title="Benito Mussolini">Mussoliniego</a>. Po <a href="/wiki/Operacja_Husky" title="Operacja Husky">wylądowaniu aliantów na Sycylii</a> został on zdymisjonowany przez króla ze stanowiska premiera 25 lipca 1943 roku i aresztowany. Sam król zaczął potajemnie współpracować z aliantami. Kiedy Włochy przeszły na stronę aliantów we wrześniu 1943, 12 września Mussolini został uwolniony przez spadochroniarzy niemieckich pod dowództwem <a href="/wiki/Otto_Skorzeny" title="Otto Skorzeny">Otta Skorzenego</a> i później stanął na czele rządu <a href="/wiki/W%C5%82oska_Republika_Socjalna" title="Włoska Republika Socjalna">Włoskiej Republiki Socjalnej</a>, zorganizowanej pod kierownictwem niemieckim. Nowe państwo zwane było również Republiką Saló. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Japonia">Japonia</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Japonia" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Japonia">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Japan_(1870%E2%80%931999).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg/220px-Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg.png" decoding="async" width="220" height="154" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg/330px-Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg/440px-Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="700" /></a><figcaption>Cesarstwo Wielkiej Japonii</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Cesarstwo_Wielkiej_Japonii" title="Cesarstwo Wielkiej Japonii">Cesarstwo Wielkiej Japonii</a>.</div> <a href="/wiki/Cesarstwo_Wielkiej_Japonii" title="Cesarstwo Wielkiej Japonii">Japonia</a> była czołowym państwem Osi na <a href="/wiki/Daleki_Wsch%C3%B3d" title="Daleki Wschód">Dalekim Wschodzie</a>. Nazwa własna państwa to Dai Nippon Teikoku (大日本帝國), czyli Cesarstwo Wielkiej Japonii. Japonia za strefę swoich wpływów uważała Azję Wschodnią oraz Pacyfik. Przyczyną japońskiego ekspansjonizmu był brak surowców niezbędnych do kontynuacji rozwoju przemysłowego kraju. Głową państwa był cesarz <a href="/wiki/Hirohito" title="Hirohito">Hirohito</a>, który, mimo że był otaczany wielką czcią, w rzeczywistości nie odgrywał znaczącej roli w przygotowaniach do wojny. Pełną władzę sprawował rząd, przeważnie złożony z nacjonalistycznych polityków lub wojskowych, a najważniejszym z nich był generał i premier <a href="/wiki/Hideki_T%C5%8Dj%C5%8D" title="Hideki Tōjō">Hideki Tōjō</a>, uważany za <a href="/wiki/Dyktatura" title="Dyktatura">dyktatora</a>. Pierwszą zdobyczą Japonii była Korea, którą władała od 1910 roku. W 1931 roku Japończycy <a href="/wiki/Incydent_mukde%C5%84ski" title="Incydent mukdeński">podbili Mandżurię</a> i utworzyli tam państwo zależne <a href="/wiki/Mand%C5%BCukuo" title="Mandżukuo">Mandżukuo</a> (patrz niżej). <a href="/wiki/Liga_Narod%C3%B3w" title="Liga Narodów">Liga Narodów</a> potępiła tę agresję, skutkiem czego Japonia postanowiła zrezygnować z członkostwa w Lidze w 1933 roku. 25 listopada 1936 Japonia podpisała z Niemcami <a href="/wiki/Pakt_antykominternowski" title="Pakt antykominternowski">pakt antykominternowski</a>, w celu wspólnej walki z komunizmem. 7 lipca 1937 wybuchła wojna z Chinami. Podobnie jak w Mandżurii, wykorzystano zbrojny incydent jako pretekst do rozpoczęcia działań zbrojnych (<a href="/wiki/Incydent_na_mo%C5%9Bcie_Marco_Polo" title="Incydent na moście Marco Polo">Incydent na Moście Marco Polo</a>). Mimo zajęcia głównych miast chińskich (w tym chińskiej stolicy <a href="/wiki/Nankin" title="Nankin">Nankin</a> w grudniu 1937 roku, a także metropolii jak <a href="/wiki/Szanghaj" title="Szanghaj">Szanghaj</a>, czy <a href="/wiki/Pekin" title="Pekin">Pekin</a>), nie udało się zakończyć wojny szybkim zwycięstwem jak podczas <a href="/wiki/Wojna_chi%C5%84sko-japo%C5%84ska_(1894%E2%80%931895)" title="Wojna chińsko-japońska (1894–1895)">pierwszego konfliktu chińsko-japońskiego w latach 1894–1895</a>. <a href="/wiki/Wojna_chi%C5%84sko-japo%C5%84ska_(1937%E2%80%931945)" title="Wojna chińsko-japońska (1937–1945)">II wojna chińsko-japońska</a> trwała aż osiem lat (od 7 lipca 1937 do 9 września 1945 roku) i pochłonęła ok. 10 milionów ofiar po stronie chińskiej. W Japonii rozważano dwa kierunki ekspansji: wojska lądowe chciały uderzyć na <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">ZSRR</a>, zaś marynarka dążyła do podboju Azji Południowej, bogatej w ropę naftową i inne surowce niezbędne do dalszego prowadzenia wojny w Chinach. W październiku 1941 roku premierem mianowano generała <a href="/wiki/Hideki_T%C5%8Dj%C5%8D" title="Hideki Tōjō">Hidekiego Tōjō</a>. Popierał on ścisły sojusz z państwami Osi. 27 września 1940 roku Japonia była jednym z państw, które podpisały pakt trzech. 7 grudnia 1941 roku Japończycy <a href="/wiki/Atak_na_Pearl_Harbor" title="Atak na Pearl Harbor">zaatakowali Pearl Harbor</a>, dając początek <a href="/wiki/Wojna_na_Pacyfiku" title="Wojna na Pacyfiku">wojnie na Pacyfiku</a>. Pod koniec roku 1941 i na początku 1942 siły japońskie podbiły niektóre wyspy Pacyfiku, Filipiny, Indonezję, Malaje, Birmę, zagrażając również Indiom i Australii<a href="#cite_note-3">[3]</a>. Potężna kontrofensywa amerykańska na Pacyfiku oraz ciągłe walki z Brytyjczykami w Birmie, jak również zaciekły opór chińskich sił rządowych <a href="/wiki/Czang_Kaj-szek" title="Czang Kaj-szek">Czang Kaj-szeka</a> i komunistów <a href="/wiki/Mao_Zedong" title="Mao Zedong">Mao Zedonga</a> przyczyniły się do osłabienia japońskiej potęgi. Ostatecznym ciosem zadanym Cesarstwu Japonii było zrzucenie bomb atomowych 6 sierpnia na <a href="/wiki/Hiroszima" title="Hiroszima">Hiroszimę</a> i 9 sierpnia 1945 na <a href="/wiki/Nagasaki" title="Nagasaki">Nagasaki</a> oraz <a href="/wiki/Operacja_kwantu%C5%84ska" title="Operacja kwantuńska">zajęcie Mandżukuo</a> przez wojska <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">ZSRR</a>. Japonia była ostatnim krajem Osi, który <a href="/wiki/Kapitulacja_Japonii" title="Kapitulacja Japonii">skapitulował</a>. Nastąpiło to 2 września 1945 roku (kapitulacja wojsk japońskich w Chinach – 9 września 1945 roku). <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Drugorzędne_Państwa_Osi">Drugorzędne Państwa Osi</h2>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Drugorzędne Państwa Osi" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Drugorzędne Państwa Osi">edytuj kod</a>]</div> Kilka mniejszych państw formalnie włączyło się do walki przeciw aliantom po podpisaniu paktu trzech (między Niemcami, Włochami i Japonią) w następującej kolejności: <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Węgry">Węgry</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Węgry" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Węgry">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Hungary_map_1941.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Hungary_map_1941.png/260px-Hungary_map_1941.png" decoding="async" width="260" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Hungary_map_1941.png/390px-Hungary_map_1941.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Hungary_map_1941.png/520px-Hungary_map_1941.png 2x" data-file-width="1022" data-file-height="738" /></a><figcaption></figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_W%C4%99gier_(1920%E2%80%931946)" title="Królestwo Węgier (1920–1946)">Królestwo Węgier (1920–1946)</a>.</div> Królestwo Węgier, rządzone przez admirała <a href="/wiki/Mikl%C3%B3s_Horthy" title="Miklós Horthy">Miklósa Horthyego</a> jako <a href="/wiki/Regent" title="Regent">regenta</a>, były pierwszym państwem, które przyłączyło się do paktu trzech, podpisanego między III Rzeszą, Japonią i Włochami. Węgry podpisały pakt 20 listopada 1940 roku. Węgry, jako część <a href="/wiki/Austro-W%C4%99gry" title="Austro-Węgry">austro-węgierskiej</a> monarchii były sprzymierzone z Niemcami podczas <a href="/wiki/I_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="I wojna światowa">I wojny światowej</a><a href="#cite_note-4">[4]</a>. Węgry jako spadkobierca dawnej monarchii habsburskiej, musiały ponieść konsekwencje przegranej wojny. Na mocy <a href="/wiki/Traktat_w_Trianon" title="Traktat w Trianon">traktatu z Trianon</a>, utraciły ponad 70 procent terytorium przedwojennego. Horthy, węgierski arystokrata i austro-węgierski oficer marynarki, został regentem w 1920 roku, rządząc królestwem wobec braku następcy oraz udaremnienia próby odzyskania tronu przez <a href="/wiki/Karol_I_Habsburg" title="Karol I Habsburg">Karola I Habsburga</a><a href="#cite_note-5">[5]</a>. Polityka zagraniczna Węgier za panowaniem Horthyego była prowadzona ambitnie, w celu odzyskania terenów utraconych przez realizację postanowień traktatu z Trianon. Rewizja traktatu stała się głównym celem polityki zagranicznej Węgier w okresie międzywojennym i przyczyniła się do zbliżenia z hitlerowskimi Niemcami. <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Hungary_(1915-1918,_1919-1946).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg/170px-Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg.png" decoding="async" width="170" height="85" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg/255px-Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg/340px-Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a><figcaption>Królestwo Węgier</figcaption></figure> Węgry nie uczestniczyły w <a href="/wiki/Uk%C5%82ad_monachijski" title="Układ monachijski">konferencji monachijskiej</a> we wrześniu 1938, natomiast w listopadzie 1938 przeprowadzony z udziałem Niemiec i Włoch <a href="/wiki/Pierwszy_arbitra%C5%BC_wiede%C5%84ski" title="Pierwszy arbitraż wiedeński">pierwszy arbitraż wiedeński</a> przyznał Węgrom tereny południowej Słowacji i <a href="/wiki/Zakarpacie" title="Zakarpacie">Rusi Zakarpackiej</a>, utracone w Trianon, a zamieszkałe w większości przez Węgrów. W marcu 1939 po utworzeniu 15 marca przez III Rzeszę <a href="/wiki/Protektorat_Czech_i_Moraw" title="Protektorat Czech i Moraw">Protektoratu Czech i Moraw</a>, wydaniu deklaracji niepodległości <a href="/wiki/Republika_S%C5%82owacka_(1939%E2%80%931945)" title="Republika Słowacka (1939–1945)">Słowacji</a> i w konsekwencji rozpadzie <a href="/wiki/Druga_Republika_Czechos%C5%82owacka" title="Druga Republika Czechosłowacka">Czecho-Słowacji</a> Węgry za zgodą Niemiec zajęły militarnie przekształconą z <a href="/wiki/Ukraina_Karpacka" title="Ukraina Karpacka">Ukrainy Karpackiej</a> <a href="/wiki/Karpato-Ukraina" title="Karpato-Ukraina">Karpato-Ukrainę</a>, ustanawiając granicę polsko-węgierską istniejącą faktycznie do <a href="/wiki/Agresja_ZSRR_na_Polsk%C4%99" title="Agresja ZSRR na Polskę">agresji ZSRR na Polskę</a> i okupacji wschodniej części państwa polskiego przez <a href="/wiki/Armia_Czerwona" title="Armia Czerwona">Armię Czerwoną</a>, co w praktyce ustanowiło granicę węgiersko-sowiecką na linii Karpat. Nabytki terytorialne Węgier wiązały coraz mocniej kraj z państwami Osi. Po <a href="/wiki/Kampania_francuska_1940" title="Kampania francuska 1940">upadku Francji</a> i wymuszeniu przez ZSRR poprzez ultimatum wobec <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Rumunii" title="Królestwo Rumunii">Rumunii</a> (dotychczasowego sojusznika Francji) <a href="/wiki/Cesja_(prawo_mi%C4%99dzynarodowe)" title="Cesja (prawo międzynarodowe)">cesji</a> <a href="/wiki/Besarabia" title="Besarabia">Besarabii</a> na rzecz ZSRR (czerwiec 1940), Rumunia została zmuszona do zbliżenia się do Państw Osi i przyjęcia ich faktycznej protekcji. 30 sierpnia 1940 <a href="/wiki/Drugi_arbitra%C5%BC_wiede%C5%84ski" title="Drugi arbitraż wiedeński">drugi arbitraż wiedeński</a> przeprowadzony przez Niemcy i Włochy przyznał Węgrom północny <a href="/wiki/Siedmiogr%C3%B3d" title="Siedmiogród">Siedmiogród</a> oraz części <a href="/wiki/Marmarosz_(kraina_historyczna)" title="Marmarosz (kraina historyczna)">Marmaroszu</a> i <a href="/wiki/Kriszana" title="Kriszana">Kriszany</a> o ogólnej powierzchni 43 104 km², utracone na rzecz Rumunii w Trianon, z silną ludnością węgierską. Po formalnym przystąpieniu 25 marca 1941 <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Jugos%C5%82awii" title="Królestwo Jugosławii">Jugosławii</a> do Paktu Trzech 26–27 marca 1941 nastąpił wojskowy zamach stanu probrytyjskich oficerów pod wodzą gen. <a href="/wiki/Du%C5%A1an_Simovi%C4%87" title="Dušan Simović">Dušana Simovicia</a>, odsuwający od władzy regenta księcia <a href="/wiki/Pawe%C5%82_Karadziordziewi%C4%87" title="Paweł Karadziordziewić">Pawła</a>, nowy rząd wycofał się z Paktu Trzech i szukał oparcia przeciw Niemcom w Wielkiej Brytanii. Doprowadziło to do decyzji Hitlera o natychmiastowym ataku na Jugosławię. Węgry pozwoliły niemieckim oddziałom na przemarsz wojsk w ramach <a href="/wiki/Kampania_ba%C5%82ka%C5%84ska" title="Kampania bałkańska">planu Marita</a>. Premier Węgier <a href="/wiki/P%C3%A1l_Teleki" title="Pál Teleki">Pál Teleki</a>, świadomy konsekwencji zgody Węgier na żądanie Niemiec w tej kwestii popełnił 3 kwietnia 1941 samobójstwo<a href="#cite_note-6">[6]</a>. 11 kwietnia 1941, pięć dni po inwazji Niemiec na Jugosławię i zniszczeniu jugosłowiańskiej armii, Węgry uczestnicząc w podziale kraju, zajęły utracone w na mocy <a href="/wiki/Traktat_w_Trianon" title="Traktat w Trianon">traktatu w Trianon</a> tereny <a href="/wiki/Baczka" title="Baczka">Baczki</a> i <a href="/wiki/Baranja" title="Baranja">Baranji</a> (pomiędzy <a href="/wiki/Cisa" title="Cisa">Cisą</a> a <a href="/wiki/Dunaj" title="Dunaj">Dunajem</a>). <a href="/wiki/Wielka_Brytania" title="Wielka Brytania">Wielka Brytania</a> natychmiast zerwała stosunki dyplomatyczne z Węgrami<a href="#cite_note-7">[7]</a>. Węgry nie zostały uwzględnione w niemieckim planie <a href="/wiki/Atak_Niemiec_na_ZSRR" title="Atak Niemiec na ZSRR">ataku na ZSRR</a>. Rozpoczął się on 22 czerwca 1941 roku uderzeniem sił niemieckich i rumuńskich i wypowiedzeniem wojny przez Włochy. Po zbombardowaniu terytorium Węgier przez lotnictwo sowieckie Węgry wypowiedziały wojnę ZSRR 27 czerwca. Ponad 200 000 żołnierzy (wszystkie siły), sformowanych w trzy armie wysłano na <a href="/wiki/Front_wschodni_(II_wojna_%C5%9Bwiatowa)" title="Front wschodni (II wojna światowa)">front wschodni</a>. Największą i najbardziej znaną była węgierska <a href="/wiki/2_Armia_(W%C4%99gry)" title="2 Armia (Węgry)">2 Armia</a>. 26 listopada 1941 roku, Węgry były jednym z 13 sygnatariuszy odnowionego paktu antykominternowskiego w którym były: <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">Niemcy</a>, <a href="/wiki/Cesarstwo_Wielkiej_Japonii" title="Cesarstwo Wielkiej Japonii">Japonia</a>, <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_W%C5%82och_(1861%E2%80%931946)" title="Królestwo Włoch (1861–1946)">Włochy</a>, <a href="/wiki/Pa%C5%84stwo_Hiszpa%C5%84skie" title="Państwo Hiszpańskie">Hiszpania</a>, <a href="/wiki/Mand%C5%BCukuo" title="Mandżukuo">Mandżukuo</a>, <a href="/wiki/Carstwo_Bu%C5%82garii" title="Carstwo Bułgarii">Bułgaria</a>, <a href="/wiki/Niepodleg%C5%82e_Pa%C5%84stwo_Chorwackie" title="Niepodległe Państwo Chorwackie">Chorwacja</a>, <a href="/wiki/Dania" title="Dania">Dania</a>, <a href="/wiki/Finlandia" title="Finlandia">Finlandia</a>, <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Rumunii" title="Królestwo Rumunii">Rumunia</a>, <a href="/wiki/Republika_S%C5%82owacka_(1939%E2%80%931945)" title="Republika Słowacka (1939–1945)">Słowacja</a> i <a href="/wiki/Pa%C5%84stwo_marionetkowe" title="Państwo marionetkowe">projapoński rząd marionetkowy</a> Chin <a href="/wiki/Wang_Jingwei" title="Wang Jingwei">Wanga Jingwei</a> w <a href="/wiki/Nankin" title="Nankin">Nankinie</a>. 6 grudnia 1941 roku, <a href="/wiki/Wielka_Brytania" title="Wielka Brytania">Wielka Brytania</a> na mocy zawartego układu sojuszniczego z ZSRR wypowiedziała wojnę Węgrom. Kilka dni później, Węgry wypowiedziały wojnę Wielkiej Brytanii i <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">USA</a>. Stany Zjednoczone natomiast wypowiedziały wojnę Węgrom w 1942 roku. Węgierskie oddziały posunęły się daleko w głąb terenu ZSRR, ale kontrofensywa <a href="/wiki/Armia_Czerwona" title="Armia Czerwona">Armii Czerwonej</a> w styczniu 1943, spowodowała prawie całkowite zniszczenie węgierskiej <a href="/wiki/2_Armia_(W%C4%99gry)" title="2 Armia (Węgry)">2 Armii</a>, która walczyła niedaleko <a href="/wiki/Worone%C5%BC" title="Woroneż">Woroneża</a> i stratę ponad 100 000 żołnierzy węgierskich – poległych i wziętych do niewoli radzieckiej<a href="#cite_note-8">[8]</a>. Po wkroczeniu Armii Czerwonej na terytorium Węgier (październik 1944), Horthy próbował poddać Sowietom wojsko węgierskie na froncie (alianci zachodni odmówili bowiem przyjęcia odrębnej węgierskiej kapitulacji, co próbował uzyskać admirał). Niemcy, którzy od dawna obserwowali te próby, aresztowali go (po porwaniu jego <a href="/wiki/Mikl%C3%B3s_Horthy_(syn)" title="Miklós Horthy (syn)">syna</a> przez komando pod dowództwem <a href="/wiki/Otto_Skorzeny" title="Otto Skorzeny">Otta Skorzenego</a> – <a href="/wiki/Operacja_Mickey_Mouse" title="Operacja Mickey Mouse">operacja Mickey Mouse</a>) i wywieźli w głąb Rzeszy. Rządy na Węgrzech formalnie objął przywódca <a href="/wiki/Strza%C5%82okrzy%C5%BCowcy" title="Strzałokrzyżowcy">strzałokrzyżowców</a> <a href="/wiki/Ferenc_Sz%C3%A1lasi" title="Ferenc Szálasi">Ferenc Szálasi</a>, w pełni podporządkowany Rzeszy. Królestwo Węgier zostało wtedy przekształcone w <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwo_W%C4%99gierskie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Państwo Węgierskie (strona nie istnieje)">Państwo Węgierskie</a><a href="#cite_note-9">[9]</a>. Kiedy <a href="/wiki/Armia_Czerwona" title="Armia Czerwona">Armia Czerwona</a> po ciężkich walkach zdobyła <a href="/wiki/Budapeszt" title="Budapeszt">Budapeszt</a>, Szálasi uciekł na zachód. Radzieccy zdobywcy osadzili na najważniejszych stanowiskach działaczy komunistycznych, a miejsce Królestwa Węgier i Państwa Węgierskiego na mapie zajęła <a href="/wiki/W%C4%99gierska_Republika_Ludowa_(1949%E2%80%931989)" title="Węgierska Republika Ludowa (1949–1989)">Węgierska Republika Ludowa</a><a href="#cite_note-10">[10]</a>. Węgierska 1 Armia kontynuowała walkę z Armią Czerwoną nawet po całkowitym zajęciu Węgier. Ostatnie oddziały węgierskie poddały się 8 maja 1945 roku. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rumunia">Rumunia</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Rumunia" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Rumunia">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Romania1941.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Romania1941.png/260px-Romania1941.png" decoding="async" width="260" height="192" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Romania1941.png/390px-Romania1941.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Romania1941.png/520px-Romania1941.png 2x" data-file-width="950" data-file-height="700" /></a><figcaption></figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobne artykuły: <a href="/wiki/Rumunia_podczas_II_wojny_%C5%9Bwiatowej" title="Rumunia podczas II wojny światowej">Rumunia podczas II wojny światowej</a> i <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Rumunii" title="Królestwo Rumunii">Królestwo Rumunii</a>.</div> <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Rumunii" title="Królestwo Rumunii">Rumunia</a>, pod rządami króla Michała I i z wojskowym rządem <a href="/wiki/Ion_Antonescu" title="Ion Antonescu">Iona Antonescu</a>, przyłączyła się do <a href="/wiki/Pakt_trzech" title="Pakt trzech">paktu trzech</a> 23 listopada 1940 roku. Rumunia przystąpiła do <a href="/wiki/I_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="I wojna światowa">I wojny światowej</a> w 1916 roku po stronie <a href="/wiki/Ententa" title="Ententa">Ententy</a>, ale szybko została podbita przez oddziały niemieckie, austro-węgierskie i bułgarskie. Rumunia została niemieckim satelitą na mocy <a href="/wiki/Traktat_w_Bukareszcie_(1918)" title="Traktat w Bukareszcie (1918)">traktatu w Bukareszcie</a>, ale umowa ta została unieważniona po klęsce <a href="/wiki/Cesarstwo_Niemieckie" title="Cesarstwo Niemieckie">Niemiec</a> na froncie zachodnim. Wtedy to rumuńskie terytorium zostało znacznie poszerzone za sprawą <a href="/wiki/Traktat_w_Trianon" title="Traktat w Trianon">traktatu z Trianon</a>. <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Romania.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/170px-Flag_of_Romania.svg.png" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/255px-Flag_of_Romania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/340px-Flag_of_Romania.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a><figcaption>Królestwo Rumunii</figcaption></figure> <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">ZSRR</a>, <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_W%C4%99gier" title="Królestwo Węgier">Węgry</a> i <a href="/wiki/Carstwo_Bu%C5%82garii" title="Carstwo Bułgarii">Bułgaria</a> wykorzystały klęskę Francji, do skorygowania postanowień traktatu, zmniejszając terytorium Rumunii. 28 czerwca 1940 roku ZSRR przedstawił Rumunii ultimatum, żądając pod groźbą użycia siły natychmiastowej cesji <a href="/wiki/Besarabia" title="Besarabia">Besarabii</a> i Bukowiny północnej. Rumunia, wobec izolacji międzynarodowej i odmowy wsparcia przez <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">III Rzeszę</a> zmuszona była przyjąć sowieckie ultimatum. Niemcy wymusiły z kolei na Rumunii oddanie znacznej części <a href="/wiki/Siedmiogr%C3%B3d" title="Siedmiogród">Siedmiogrodu</a> <a href="/wiki/W%C4%99gry" title="Węgry">Węgrom</a> 30 sierpnia 1940 roku (<a href="/wiki/Drugi_arbitra%C5%BC_wiede%C5%84ski" title="Drugi arbitraż wiedeński">drugi arbitraż wiedeński</a>). Dodatkowo Niemcy zmusiły Rumunię do przekazania Południowej <a href="/wiki/Dobrud%C5%BCa" title="Dobrudża">Dobrudży</a> Bułgarii 5 września 1940 roku. Aby przypodobać się Hitlerowi i uzyskać niemiecką ochronę, król <a href="/wiki/Karol_II_Rumu%C5%84ski" title="Karol II Rumuński">Karol II Rumuński</a> wyznaczył generała Antonescu premierem 6 września 1940 roku. Dwa dni później Antonescu zmusił króla do abdykacji, osadził na tronie jego młodszego syna Michała, a siebie ogłosił Conducătorem (Wodzem). Niemieckie oddziały wkroczyły do kraju w 1941 w celu uzyskania bazy wypadowej do inwazji zarówno na Jugosławię, jak i planowanego ataku na ZSRR. Rumuńskie pola naftowe w Ploești były również głównym dostawcą ropy dla niemieckiej machiny wojennej. Rumunia przyłączyła się do <a href="/wiki/Atak_Niemiec_na_ZSRR" title="Atak Niemiec na ZSRR">ataku III Rzeszy na ZSRR</a> 22 czerwca 1941 roku. Oprócz udostępnienia baz dla Wehrmachtu, armia rumuńska wystawiła oddziały w sile ponad 300 000 żołnierzy – więcej niż jakiekolwiek inne mniejsze państwo Osi. Niemieckie i rumuńskie oddziały szybko zajęły anektowaną rok wcześniej przez ZSRR <a href="/wiki/Besarabia" title="Besarabia">Besarabię</a>, którą ponownie wcielono do Rumunii. Ponadto w czasie wojny z ZSRR rumuńskie 3. i 4. armia okupowały teren między <a href="/wiki/Dniestr" title="Dniestr">Dniestrem</a> a <a href="/wiki/Boh" title="Boh">Bohem</a> (<a href="/wiki/Transnistria" title="Transnistria">Transnistrię</a> z <a href="/wiki/Odessa" title="Odessa">Odessą</a>). Siły rumuńskie brały udział także w <a href="/wiki/Bitwa_stalingradzka" title="Bitwa stalingradzka">bitwie o Stalingrad</a>. Po zatrzymaniu niemieckiego natarcia Sowieci przeszli do kontrataku i w krótkim czasie zbliżyli się do granic Rumunii. Wraz z wkroczeniem <a href="/wiki/Armia_Czerwona" title="Armia Czerwona">Armii Czerwonej</a> po zamachu stanu przeprowadzonym przez króla <a href="/wiki/Micha%C5%82_I_Rumu%C5%84ski" title="Michał I Rumuński">Michała I</a>, który odsunął od władzy Iona Antonescu, Rumunia przeszła na stronę aliantów 23 sierpnia 1944 roku, a jej armia wzięła udział w działaniach zbrojnych przeciw III Rzeszy. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Słowacja">Słowacja</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Słowacja" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Słowacja">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Slovakia1941_02.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Slovakia1941_02.png/260px-Slovakia1941_02.png" decoding="async" width="260" height="196" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Slovakia1941_02.png/390px-Slovakia1941_02.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Slovakia1941_02.png/520px-Slovakia1941_02.png 2x" data-file-width="997" data-file-height="753" /></a><figcaption></figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Republika_S%C5%82owacka_(1939%E2%80%931945)" title="Republika Słowacka (1939–1945)">Republika Słowacka (1939–1945)</a>.</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_First_Slovak_Republic_1939-1945_bordered.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Flag_of_First_Slovak_Republic_1939-1945_bordered.svg/170px-Flag_of_First_Slovak_Republic_1939-1945_bordered.svg.png" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Flag_of_First_Slovak_Republic_1939-1945_bordered.svg/255px-Flag_of_First_Slovak_Republic_1939-1945_bordered.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Flag_of_First_Slovak_Republic_1939-1945_bordered.svg/340px-Flag_of_First_Slovak_Republic_1939-1945_bordered.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="200" /></a><figcaption>Pierwsza Republika Słowacka</figcaption></figure> <a href="/wiki/Republika_S%C5%82owacka_(1939%E2%80%931945)" title="Republika Słowacka (1939–1945)">Słowacja</a> za czasów rządów <a href="/wiki/Jozef_Tiso" title="Jozef Tiso">Jozefa Tiso</a> podpisała pakt trzech 24 listopada 1940 roku. Słowacja została bliskim sprzymierzeńcem Niemiec natychmiast po ogłoszeniu deklaracji niepodległości 14 marca 1939 roku. Weszła do traktatu obronnego z Niemcami 23 marca 1939. Słowackie oddziały <a href="/wiki/Atak_s%C5%82owacki_na_Polsk%C4%99" title="Atak słowacki na Polskę">wzięły udział w agresji na Polskę</a>. W nagrodę uzyskała kilkanaście polskich gmin w Karpatach. Słowacja wypowiedziała wojnę <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">ZSRR</a> w roku 1941 i dołączyła do <a href="/wiki/Pakt_antykominternowski" title="Pakt antykominternowski">paktu antykominternowskiego</a>. Na froncie wschodnim walczyły dwie dywizje słowackie liczące łącznie 20 000 żołnierzy. W 1942 roku Słowacja wypowiedziała także wojnę Wielkiej Brytanii i Stanom Zjednoczonym. 29 sierpnia 1944 roku wybuchło <a href="/wiki/S%C5%82owackie_powstanie_narodowe" title="Słowackie powstanie narodowe">słowackie powstanie narodowe</a>, które po dwóch miesiącach, w październiku 1944 zostało stłumione przez <a href="/wiki/Waffen-SS" title="Waffen-SS">Waffen-SS</a> i słowackie <a href="/wiki/Oddzia%C5%82y_Szturmowe_Gwardii_Hlinki" title="Oddziały Szturmowe Gwardii Hlinki">Oddziały Szturmowe Gwardii Hlinki</a><a href="#cite_note-11">[11]</a>. Po wojnie, <a href="/wiki/Jozef_Tiso" title="Jozef Tiso">Tiso</a> został powieszony i Słowacja pod przymusem wróciła do federacji z <a href="/wiki/Czechy" title="Czechy">Czechami</a> na tych samych zasadach, co przed rokiem 1938. W 1993 roku ponownie stała się <a href="/wiki/S%C5%82owacja" title="Słowacja">niepodległym państwem</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bułgaria">Bułgaria</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Bułgaria" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bułgaria">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Bulgaria.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/170px-Flag_of_Bulgaria.svg.png" decoding="async" width="170" height="102" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/255px-Flag_of_Bulgaria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/340px-Flag_of_Bulgaria.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a><figcaption>Carstwo Bułgarii</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Carstwo_Bu%C5%82garii" title="Carstwo Bułgarii">Carstwo Bułgarii</a>.</div> <a href="/wiki/Carstwo_Bu%C5%82garii" title="Carstwo Bułgarii">Bułgaria</a>, pod panowaniem cara <a href="/wiki/Borys_III" title="Borys III">Borysa III</a>, podpisała <a href="/wiki/Pakt_trzech" title="Pakt trzech">pakt trzech</a> 1 marca 1941 roku<a href="#cite_note-12">[12]</a>. Wskutek <a href="/wiki/II_wojna_ba%C5%82ka%C5%84ska" title="II wojna bałkańska">II wojny bałkańskiej</a> (29 czerwca – 10 sierpnia 1913) Bułgaria utraciła znaczną część terytorium, dlatego też przystąpiła do I wojny światowej po stronie <a href="/wiki/Pa%C5%84stwa_centralne" title="Państwa centralne">Państw Centralnych</a>. Przegrana w I wojnie światowej była przyczyną kolejnych strat terytorialnych Carstwa Bułgarii. Podobnie jak inne bałkańskie narody, Bułgaria była bliskim sprzymierzeńcem Niemiec w latach 30. XX wieku. W 1940, zgodnie z <a href="/w/index.php?title=Traktat_w_Krajowie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Traktat w Krajowie (strona nie istnieje)">traktatem w Krajowie</a>, Niemcy zmusiły <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Rumunii" title="Królestwo Rumunii">Rumunię</a> do oddania Południowej Dobrudży na rzecz Bułgarii. W 1941, niedługo po podpisaniu paktu trzech, Bułgaria wsparła siły Niemiec w <a href="/wiki/Kampania_ba%C5%82ka%C5%84ska" title="Kampania bałkańska">inwazji na Jugosławię i Grecję</a>. Odebrała <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Jugos%C5%82awii" title="Królestwo Jugosławii">Jugosławii</a> Vardar Banovinę i Zachodnią Trację z rąk greckich<a href="#cite_note-13">[13]</a>. Bułgaria nie uczestniczyła natomiast w <a href="/wiki/Atak_Niemiec_na_ZSRR" title="Atak Niemiec na ZSRR">wojnie niemiecko-sowieckiej</a>, zachowując neutralność i utrzymując stosunki dyplomatyczne z ZSRR. Siły bułgarskie rozlokowano na <a href="/wiki/P%C3%B3%C5%82wysep_Ba%C5%82ka%C5%84ski" title="Półwysep Bałkański">Bałkanach</a> do walki z miejscowymi ruchami oporu<a href="#cite_note-14">[14]</a>. Od wiosny 1941 roku do jesieni 1944 roku <a href="/wiki/Royal_Air_Force" title="Royal Air Force">RAF</a> oraz <a href="/wiki/United_States_Air_Force" title="United States Air Force">USAF</a> prowadziły <a href="/wiki/Bombardowanie_Bu%C5%82garii_w_czasie_II_wojny_%C5%9Bwiatowej" class="mw-redirect" title="Bombardowanie Bułgarii w czasie II wojny światowej">kampanię bombardowania Bułgarii</a>, w wyniku której życie straciło 8952 <a href="/wiki/Bu%C5%82garzy" title="Bułgarzy">Bułgarów</a>, a zostało zniszczonych 12 657 budynków<a href="#cite_note-15">[15]</a>. Największe straty poniosła <a href="/wiki/Sofia" title="Sofia">Sofia</a>. Kiedy <a href="/wiki/Armia_Czerwona" title="Armia Czerwona">Armia Czerwona</a>, po <a href="/wiki/Rumunia_podczas_II_wojny_%C5%9Bwiatowej" title="Rumunia podczas II wojny światowej">zamachu stanu w Rumunii</a> zajęła jej terytorium i zbliżyła się do bułgarskiej granicy, zamach stanu w Sofii 9 września 1944 roku doprowadził do utworzenia nowego, prosowieckiego rządu. Wówczas Bułgaria dołączyła do aliantów i wypowiedziała wojnę III Rzeszy. Po wojnie pozwolono jej zatrzymać Południową Dobrudżę. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Jugosławia">Jugosławia</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Jugosławia" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Jugosławia">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Yugoslavia_(1918%E2%80%931941).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Flag_of_Yugoslavia_%281918%E2%80%931941%29.svg/170px-Flag_of_Yugoslavia_%281918%E2%80%931941%29.svg.png" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Flag_of_Yugoslavia_%281918%E2%80%931941%29.svg/255px-Flag_of_Yugoslavia_%281918%E2%80%931941%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Flag_of_Yugoslavia_%281918%E2%80%931941%29.svg/340px-Flag_of_Yugoslavia_%281918%E2%80%931941%29.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="341" /></a><figcaption>Królestwo Jugosławii</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Jugos%C5%82awii" title="Królestwo Jugosławii">Królestwo Jugosławii</a>.</div> Królestwo Jugosławii, pod regencją księcia <a href="/wiki/Pawe%C5%82_Karadziordziewi%C4%87" title="Paweł Karadziordziewić">Pawła Karadziordziewicia</a>, było krótko członkiem Osi w 1941 roku. Książę Paweł podpisał pakt trzech 25 marca 1941 roku, ale po zamachu stanu, zorganizowanym 27 marca 1941 roku przez generała <a href="/wiki/Du%C5%A1an_Simovi%C4%87" title="Dušan Simović">Dušana Simovicia</a> udał się na emigrację. Nowy jugosłowiański rząd zadeklarował, że nadal będzie obowiązywał popisany traktat, ale <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Hitler</a> podejrzewał, że to Anglicy stali za zamachem przeciw księciu Pawłowi, dlatego też postanowił podbić kraj. Niemiecki najazd zaczął się 6 kwietnia 1941 roku i po dwóch tygodniach oporu kraj został zajęty. Chorwaccy nacjonaliści ogłosili niepodległość Chorwacji 10 kwietnia 1941 roku nazywając swój kraj „<a href="/wiki/Niepodleg%C5%82e_Pa%C5%84stwo_Chorwackie" title="Niepodległe Państwo Chorwackie">Niezależnym Państwem Chorwackim</a>” i entuzjastycznie dołączyli do Osi. Rząd Serbii został zreorganizowany jako „Narodowy Rząd Ocalenia” pod przywództwem generała <a href="/wiki/Milan_Nedi%C4%87" title="Milan Nedić">Milana Nedicia</a> 1 września 1941 roku. Nedić utrzymywał, że jego rząd był legalnym następcą Królestwa Jugosławii. Jego armia nosiła mundury Królewskiej Armii Jugosłowiańskiej, ale w przeciwieństwie do Chorwacji, Serbia Nedicia była przez Niemcy traktowana jako państwo podrzędne. Reszta Jugosławii była podzielona między inne europejskie państwa Osi. <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">Niemcy</a> zaanektowały <a href="/wiki/S%C5%82owenia" title="Słowenia">Słowenię</a>, <a href="/wiki/W%C5%82ochy" title="Włochy">Włochy</a> przyłączyły <a href="/wiki/Dalmacja" title="Dalmacja">Dalmację</a> oraz <a href="/wiki/Czarnog%C3%B3ra" title="Czarnogóra">Czarnogórę</a> z której utworzono włoski protektorat. <a href="/wiki/Albania" title="Albania">Albania</a> otrzymała <a href="/wiki/Kosowo" title="Kosowo">Kosowo</a>, zaś <a href="/wiki/W%C4%99gry" title="Węgry">Węgry</a> dołączyły zachodnią <a href="/wiki/Wojwodina" title="Wojwodina">Wojwodinę</a> i tereny przygraniczne. <a href="/wiki/Bu%C5%82garia" title="Bułgaria">Bułgaria</a> zajęła <a href="/wiki/Macedonia_P%C3%B3%C5%82nocna" title="Macedonia Północna">Macedonię</a>. Wewnętrzna Macedońska Organizacja Rewolucyjna Ivana Mihailova z radością przyjęła aneksję macedońskiego Vardaru przez Bułgarię. Na początku września 1944 roku, kiedy Bułgaria opuściła Oś i przyłączyła się do aliantów, <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">III Rzesza</a> złożyła Mihailovi propozycję, by ten ogłosił niepodległość <a href="/wiki/Macedonia_(Grecja)" title="Macedonia (Grecja)">Macedonii</a>, ale spotkało się to z odmową. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Inni_współwalczący">Inni współwalczący</h2>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Inni współwalczący" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Inni współwalczący">edytuj kod</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Finlandia">Finlandia</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=16" title="Edytuj sekcję: Finlandia" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=16" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Finlandia">edytuj kod</a>]</div> <a href="/wiki/Finlandia" title="Finlandia">Finlandia</a> była sojusznikiem Niemiec w wojnie przeciwko <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">Związkowi Radzieckiemu</a>. Było to jedyne państwo Osi o ustroju demokratycznym. Po przegranej <a href="/wiki/Wojna_zimowa" title="Wojna zimowa">wojnie zimowej</a> w marcu 1940 roku, Finlandia najpierw szukała ochrony u Wielkiej Brytanii, a także neutralnej Szwecji, ale kroki te zostały udaremnione przez radzieckie i niemieckie działania. Finowie, znajdujący się „między młotem a kowadłem”, ostatecznie zdecydowali się na ścisłą współpracę z Niemcami, oznaczającą w praktyce podporządkowanie kraju Hitlerowi. Finowie wierzyli, że uda im się z pomocą Niemców odzyskać utracone w czasie wojny tereny. Rola Finlandii w operacji Barbarossa została zawarta w 21 dyrektywie <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Adolfa Hitlera</a>: „fińska armia będzie mieć za zadanie, zgodnie z postępem niemieckich armii na północnym skrzydle, nawiązywać walkę z jak największą liczbą Rosjan atakując na zachód lub po obu stronach jeziora Ładogi. Finowie powinni zająć również Hanko”. Dyrektywa została wydana 18 grudnia 1940 roku, ponad dwa miesiące przed dotarciem pierwszych sygnałów do Głównego Dowództwa i przywódców Finlandii dotyczących ewentualnego ataku na ZSRR. W maju 1941 roku, na propozycję Niemiec, Finlandia pozwoliła fińskim ochotnikom utworzyć <a href="/wiki/Ochotniczy_Fi%C5%84ski_Batalion_Waffen-SS" title="Ochotniczy Fiński Batalion Waffen-SS">Ochotniczy Fiński Batalion Waffen-SS</a>. Ten batalion, z początkową siłą 1200 żołnierzy, został dołączony do międzynarodowej <a href="/wiki/5_Dywizja_Pancerna_SS_%E2%80%9EWiking%E2%80%9D" title="5 Dywizja Pancerna SS „Wiking”">5 Dywizji Pancernej SS Wiking</a>. Kolejnych 200 Finów dołączyło do batalionu w czasie walk, w celu uzupełnienia strat. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Finland.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/170px-Flag_of_Finland.svg.png" decoding="async" width="170" height="104" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/255px-Flag_of_Finland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/340px-Flag_of_Finland.svg.png 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1100" /></a><figcaption>Republika Finlandii</figcaption></figure> W ostatnich tygodniach przed operacją Barbarossa, współpraca między Finlandią i Niemcami znacznie się zacieśniła (m.in. nastąpiła wymiana oficerów łącznikowych). 7 czerwca Niemcy przetransportowali dwie dywizje do Laponii. 17 czerwca 1941, Finlandia rozpoczęła pełną mobilizację swoich sił i przesunęła je na granicę z ZSRR. Finlandia ewakuowała cywilów z obszarów przygranicznych. W pierwszych dniach operacji Finlandia pozwoliła niemieckim samolotom wracającym z bombardowania Leningradu do lądowania na fińskich lotniskach przed powrotem do baz macierzystych w <a href="/wiki/Prusy_Wschodnie" title="Prusy Wschodnie">Prusach Wschodnich</a>. Ponadto fińskie okręty podwodne stawiały miny na wodach terytorialnych ZSRR. W czasie ataku 22 czerwca 1941, Hitler ogłosił, że do Niemiec dołączyły Finlandia i Rumunia. Jednakże Finlandia wypowiedziała wojnę ZSRR dopiero 25 czerwca, po tym, jak lotnictwo sowieckie zbombardowało fińskie miasta i lotniska, w tym średniowieczny zamek w <a href="/wiki/Turku" title="Turku">Turku</a>, który został mocno uszkodzony. Finowie nazywają wojnę z ZSRR <a href="/wiki/Wojna_kontynuacyjna" title="Wojna kontynuacyjna">wojną kontynuacyjną</a>, ze względu na kontynuację walk fińsko-radzieckich z wojny zimowej. Władze fińskie utrzymywały, że ich jedynym celem jest odzyskanie terenu przejętego przez Związek Radziecki po wojnie zimowej, toteż 10 lipca 1941, marszałek <a href="/wiki/Carl_Gustaf_Emil_Mannerheim" title="Carl Gustaf Emil Mannerheim">Carl Gustaf Mannerheim</a> ogłosił, że celem wojny jest „odpędzenie bolszewików z rosyjskiej <a href="/wiki/Karelia" title="Karelia">Karelii</a>, uwolnienie Karelów i doprowadzenie Finlandii do lepszej przyszłości”. Podbój Karelii był marzeniem fińskich nacjonalistów popierających utworzenie tzw. <a href="/wiki/Wielka_Finlandia" title="Wielka Finlandia">Wielkiej Finlandii</a>. W sumie, Finlandia zmobilizowała około 475 000 żołnierzy, z których większość walczyła na froncie wschodnim przeciw Związkowi Radzieckiemu. Ponadto około 1700 ochotników ze <a href="/wiki/Szwecja" title="Szwecja">Szwecji</a> i 2600 z <a href="/wiki/Estonia" title="Estonia">Estonii</a> służyło w fińskiej armii. Podobnie wielu szwedzkich ochotników walczyło w Finlandii w wojnie zimowej. Ponieważ Finlandia udzieliła schronienia <a href="/wiki/%C5%BBydzi" title="Żydzi">Żydom</a>, w armii fińskiej był także duży odsetek żołnierzy narodowości żydowskiej. Dyplomatyczne relacje między <a href="/wiki/Wielka_Brytania" title="Wielka Brytania">Wielką Brytanią</a> i Finlandią zostały zerwane 1 sierpnia 1941, kiedy Anglicy zbombardowali niemieckie oddziały w fińskim mieście <a href="/wiki/Pieczenga" title="Pieczenga">Petsamo</a>. Wielka Brytania 6 grudnia 1941 roku, wypowiedziała wojnę Finlandii. Wojna natomiast nigdy nie została ogłoszona pomiędzy Finlandią a <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">Stanami Zjednoczonymi</a>. Finlandia podpisała <a href="/wiki/Pakt_antykominternowski" title="Pakt antykominternowski">pakt antykominternowski</a> w 1941 roku. W przeciwieństwie do innych państw osi, Finlandia utrzymała siły pod swoim dowództwem i dążyła do osiągnięcia swych celów niezależnie od Niemiec. Dla Finów priorytetem było odzyskanie Karelii. Ówczesny prezydent, <a href="/wiki/Carl_Gustaf_Emil_Mannerheim" title="Carl Gustaf Emil Mannerheim">Carl Gustaf Mannerheim</a>, odmówił uczestnictwa wojsk fińskich w <a href="/wiki/Blokada_Leningradu" title="Blokada Leningradu">oblężeniu Leningradu</a> i zaatakowania kolei <a href="/wiki/Murma%C5%84sk" title="Murmańsk">murmańskiej</a>, stwierdzając, że zajęcie tego miasta nie jest ich głównym celem. Relacje pomiędzy Finlandią a III Rzeszą były jeszcze bliższe po podpisaniu paktu Ryti-Ribbentrop, w którym został przedstawiony niemiecki warunek dla pomocy zbrojnej i wsparcia lotniczego, ponieważ sowiecka ofensywa skoordynowana z otwarciem frontu w Normandii groziła Finlandii całkowitą klęską. W myśl porozumienia, podpisanego przez prezydenta <a href="/wiki/Risto_Ryti" title="Risto Ryti">Risto Rytiego</a>, ale nigdy nieratyfikowanego przez fiński parlament, Finlandia zobowiązała się nie zawierać oddzielnego pokoju ze Związkiem Radzieckim. Następca <a href="/wiki/Risto_Ryti" title="Risto Ryti">Risto Rytiego</a>, prezydent <a href="/wiki/Carl_Gustaf_Emil_Mannerheim" title="Carl Gustaf Emil Mannerheim">Mannerheim</a>, zignorował pakt Ryti-Ribbentrop i rozpoczął tajne negocjacje z Sowietami. 19 września 1944 roku, Mannerheim podpisał porozumienie ze Związkiem Radzieckim i Wielką Brytanią. Finlandia została zobowiązana do wycofania niemieckich oddziałów ze swoich terenów, wskutek czego Finowie byli zmuszeni podjąć działania zbrojne przeciw wojskom niemieckim w Laponii (<a href="/wiki/Wojna_lapo%C5%84ska" title="Wojna lapońska">wojna lapońska</a>). W 1947 roku, Finlandia podpisała <a href="/wiki/Pok%C3%B3j_paryski_(1947)" title="Pokój paryski (1947)">pokój paryski</a> ze Związkiem Radzieckim, Wielką Brytanią i kilkoma państwami należącymi do <a href="/wiki/Wsp%C3%B3lnota_Narod%C3%B3w" title="Wspólnota Narodów">Brytyjskiej Wspólnoty Narodów</a> uznającymi działania Finlandii w czasie wojny za „sojusz z <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">III Rzeszą</a>”. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Syjam">Syjam</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=17" title="Edytuj sekcję: Syjam" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=17" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Syjam">edytuj kod</a>]</div> <a href="/wiki/Tajlandia" title="Tajlandia">Tajlandia</a> (Syjam) była przez pewien czas sojusznikiem Japonii. Rankiem, 8 grudnia 1941 roku, dzień po ataku na <a href="/wiki/Joint_Base_Pearl_Harbor-Hickam" title="Joint Base Pearl Harbor-Hickam">Pearl Harbor</a>, <a href="/wiki/Cesarstwo_Wielkiej_Japonii" title="Cesarstwo Wielkiej Japonii">Japonia</a> wkroczyła do <a href="/wiki/Tajlandia" title="Tajlandia">Tajlandii</a>. Kilka godzin po napaści, feldmarszałek i premier <a href="/wiki/Plaek_Pibulsongkram" title="Plaek Pibulsongkram">Luang Pibulsongkram</a>, nakazał przerwanie oporu. 21 grudnia 1941, został podpisany sojusz wojskowy z <a href="/wiki/Cesarstwo_Wielkiej_Japonii" title="Cesarstwo Wielkiej Japonii">Japonią</a>, a 25 stycznia Tajlandia wypowiedziała wojnę <a href="/wiki/Wielka_Brytania" title="Wielka Brytania">Wielkiej Brytanii</a> i <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">Stanom Zjednoczonym</a>. Tajski ambasador w Stanach Zjednoczonych, Mom Rajawongse Seni Pramoj nie dostarczył kopii deklaracji wojny i chociaż Anglicy odwzajemnili się wypowiedzeniem wojny Tajlandii, to <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">USA</a> tego nie zrobiły, mimo wrogiego nastawienia do tego kraju. 10 maja 1942 roku, tajska Armia weszła do Birmańskiego <a href="/wiki/Pa%C5%84stwa_Szan%C3%B3w" title="Państwa Szanów">Państwa Szanów</a>. W przeszłości obszar ten był częścią Królestwa <a href="/wiki/Ajutthaja" title="Ajutthaja">Ajutthaya</a>. Granicę między japońskimi a tajskimi działaniami stanowiła rzeka <a href="/wiki/Saluin" title="Saluin">Saluin</a>. Jednakże obszar na południe od stanu Shan znany jako stan <a href="/wiki/Karen_(stan)" title="Karen (stan)">Karen</a>, ojczyzna <a href="/wiki/Karenowie" title="Karenowie">Karenów</a>, wyjątkowo został zachowany pod japońską kontrolą. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Thailand.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_Thailand.svg/170px-Flag_of_Thailand.svg.png" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_Thailand.svg/255px-Flag_of_Thailand.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_Thailand.svg/340px-Flag_of_Thailand.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a><figcaption>Królestwo Syjamu</figcaption></figure> Trzy tajskie dywizje piechoty i jedna dywizja kawalerii, dowodzone przez opancerzone grupy rozpoznania i wsparte siłami powietrznymi, rozpoczęły natarcie 10 maja i rozbiły wycofującą się chińską 93 Dywizję. <a href="/wiki/Kengtung" title="Kengtung">Kengtung</a>, główny cel, został zajęty 27 maja. Wznowiona ofensywa w czerwcu i listopadzie doprowadziła do wycofania się Chińczyków w stronę <a href="/wiki/Junnan" title="Junnan">Junnan</a>. Ponieważ wojna przeciągała się, tajskie społeczeństwo z niezadowoleniem zaczęło patrzeć na obecność Japończyków. W czerwcu 1944 roku, Pibulsongkram został obalony w zamachu stanu. Nowy cywilny rząd pod panowaniem <a href="/wiki/Khuang_Aphaiwong" title="Khuang Aphaiwong">Khuanga Aphaiwonga</a> usiłował pomóc wzrastającemu ruchowi oporu, równocześnie utrzymując serdeczne relacje z Japończykami. Ruch Wolnych Tajów został założony już w czasie pierwszych miesięcy wojny. Podobne wolne tajskie organizacje zostały założone w Brytanii i wewnątrz Tajlandii. Królowa Ramphaiphanni była głową państwa, opartą na brytyjskiej organizacji. Z kolei regent <a href="/wiki/Pridi_Banomyong" title="Pridi Banomyong">Pridi Banomyong</a> kierował największą grupą, działającą wewnątrz kraju. Walkę z Japończykami wsparły wojsko, <a href="/wiki/Office_of_Strategic_Services" title="Office of Strategic Services">Biuro Służb Strategicznych</a> (OSS) i agenci z Force 136, którzy budowali tajne lotniska i obozy szkoleniowe w i poza granicami kraju. Po wojnie <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">USA</a> zapobiegły potraktowaniu Tajlandii jako państwa Osi, ale mimo tego <a href="/wiki/Wielka_Brytania" title="Wielka Brytania">Wielka Brytania</a> domagała się trzech milionów ton ryżu jako odszkodowanie oraz powrót obszarów brytyjskich <a href="/wiki/Malaje" title="Malaje">Malajów</a> anektowanych podczas wojny. Ponadto Tajlandia musiała oddać terytoria <a href="/wiki/Birma_Brytyjska" title="Birma Brytyjska">Birmy Brytyjskiej</a> i <a href="/wiki/Indochiny_Francuskie" title="Indochiny Francuskie">Indochin Francuskich</a>, które zajęła. Pibulsongkrama oraz jego kilku wspólników oskarżano o popełnienie zbrodni wojennych, głównie ze względu na współpracę z władzami osi. Jednak oskarżenia te zostały odrzucone z powodu silnej presji narodu. Opinia publiczna była przychylna Pibulsongkramowi, od kiedy zaczął chronić tajskie interesy. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Irak">Irak</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=18" title="Edytuj sekcję: Irak" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=18" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Irak">edytuj kod</a>]</div> <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Iraku" title="Królestwo Iraku">Irak</a> był przez pewien czas sojusznikiem Osi, walcząc przeciwko Wielkiej Brytanii w 1941 roku. Dochodząc do władzy 3 kwietnia 1941 roku, nacjonalistyczny rząd irackiego premiera <a href="/wiki/Raszid_Ali_al-Kilani" title="Raszid Ali al-Kilani">Raszida Alego al-Kilaniego</a> wyrzekł się brytyjsko-irackiego traktatu z 1930 roku i zażądał zamknięcia brytyjskich baz wojskowych na terenie kraju. Premier szukał poparcia wśród III Rzeszy, Włoch i <a href="/wiki/Francja_Vichy" title="Francja Vichy">Francji Vichy</a> w usunięciu brytyjskich sił z Iraku<a href="#cite_note-16">[16]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Iraq_(1924%E2%80%931959).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Flag_of_Iraq_%281924%E2%80%931959%29.svg/170px-Flag_of_Iraq_%281924%E2%80%931959%29.svg.png" decoding="async" width="170" height="85" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Flag_of_Iraq_%281924%E2%80%931959%29.svg/255px-Flag_of_Iraq_%281924%E2%80%931959%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Flag_of_Iraq_%281924%E2%80%931959%29.svg/340px-Flag_of_Iraq_%281924%E2%80%931959%29.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="300" /></a><figcaption>Królestwo Iraku</figcaption></figure> Walka pomiędzy irackimi a brytyjskimi wojskami rozpoczęła się 18 kwietnia 1941 roku w brytyjskiej bazie lotniczej nad jeziorem <a href="/w/index.php?title=Habbanija&action=edit&redlink=1" class="new" title="Habbanija (strona nie istnieje)">Habbanija</a>. Brytyjsko-iracka konfrontacja zbrojna przeszła do historii jako <a href="/wiki/Operacja_Sabine" title="Operacja Sabine">operacja Sabine</a>. Armia iracka, choć liczniejsza, była jednak zbyt słaba, by stawić skuteczny opór stacjonującym w kraju jednostkom brytyjskim, znanym od 1941 roku jako <a href="/wiki/Iraqforce" title="Iraqforce">Iraqforce</a><a href="#cite_note-17">[17]</a>. Państwa Osi wysłały więc dwa <a href="/wiki/Dywizjon" title="Dywizjon">dywizjony</a> wsparcia, jeden od niemieckiej <a href="/wiki/Luftwaffe" title="Luftwaffe">Luftwaffe</a>, zaś drugi od <a href="/wiki/Regia_Aeronautica" title="Regia Aeronautica">Królewskich Sił Powietrznych Włoch</a>. Niemcy i Włosi wykorzystali francuskie bazy w <a href="/wiki/Syria_i_Liban" title="Syria i Liban">Syrii</a>, doprowadzając do walki między brytyjskimi a francuskimi siłami w Syrii. Dowódcą wydzielonych jednostek Luftwaffe, które miały pomóc irackim rebeliantom, został pułkownik <a href="/wiki/Werner_Junck" title="Werner Junck">Werner Junck</a>. Tak zwane Sonderkommando „Junck” składało się z siedmiu bombowców <a href="/wiki/Heinkel_He_111" title="Heinkel He 111">He 111</a>, czternastu ciężkich myśliwców <a href="/wiki/Messerschmitt_Bf_110" title="Messerschmitt Bf 110">Bf 110</a> oraz 20 samolotów transportowych <a href="/wiki/Junkers_Ju_52" title="Junkers Ju 52">Ju 52</a><a href="#cite_note-18">[18]</a>. W maju 1941 roku <a href="/wiki/Al-Had%C5%BCd%C5%BC_Muhammad_Amin_al-Husajni" class="mw-redirect" title="Al-Hadżdż Muhammad Amin al-Husajni">Al-Hadżdż Muhammad Amin al-Husajni</a> – wielki mufti Jerozolimy i sojusznik al-Kilaniego – ogłosił „<a href="/wiki/D%C5%BCihad" title="Dżihad">świętą wojnę</a>” przeciwko Wielkiej Brytanii i wezwał Arabów na całym <a href="/wiki/Bliski_Wsch%C3%B3d" title="Bliski Wschód">Bliskim Wschodzie</a>, by stanąć do walki przeciw Brytyjczykom<a href="#cite_note-19">[19]</a>. 25 maja 1941, Hitler wydał rozkaz nr 30, zwiększając niemieckie działania na Bliskim Wschodzie: Arabski Ruch Niepodległościowy na Bliskim Wschodzie jest naszym naturalnym sojusznikiem przeciwko Anglii. W związku z tym szczególne znaczenie ma pomoc w wyzwoleniu Iraku... Dlatego zdecydowałem się wysłać siły na Bliski Wschód, aby wesprzeć Irak. <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Hitler</a> wysłał niemieckie siły powietrzne i pancerne do <a href="/wiki/Libia_W%C5%82oska" title="Libia Włoska">Libii</a>, tworząc <a href="/wiki/Afrika_Korps" title="Afrika Korps">Afrika Korps</a>, by przeprowadzić niemiecko-włoską ofensywę przeciwko Anglikom w <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Egiptu" title="Królestwo Egiptu">Egipcie</a>, <a href="/wiki/Palestyna" title="Palestyna">Palestynie</a> i Iraku. 30 maja 1941 roku Brytyjczycy dotarli na przedmieścia <a href="/wiki/Bagdad" title="Bagdad">Bagdadu</a>. Iracki wojskowy opór zakończył się następnego dnia. Al-Kilani i jego sojusznicy uciekli do Iranu, później do <a href="/wiki/Turcja" title="Turcja">Turcji</a>, Włoch i w końcu do Niemiec, gdzie Ali został mile przyjęty przez Hitlera jako głowa irackiego rządu na emigracji<a href="#cite_note-20">[20]</a>. W audycjach radiowych z Berlina, <a href="/wiki/Mufti" title="Mufti">mufti</a> nawoływał do dalszej walki przeciwko Zjednoczonemu Królestwu i pomocy siłom niemiecko-włoskim. Ponadto na Bałkanach przyjmował muzułmańskich ochotników do <a href="/wiki/Waffen-SS" title="Waffen-SS">Waffen-SS</a>. Nowi przywódcy Iraku przyjęli brytyjskie żądania w sprawie tranzytu wojsk i zaopatrzenia. Przez Irak szła część pomocy amerykańskiej dla <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">ZSRR</a> w ramach umowy <a href="/wiki/Lend-Lease_Act" title="Lend-Lease Act">Lend-Lease</a>. Irak wypowiedział wojnę państwom Osi w styczniu 1942 roku. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Iran">Iran</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=19" title="Edytuj sekcję: Iran" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=19" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Iran">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:State_flag_of_Iran_(1964%E2%80%931980).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/State_flag_of_Iran_%281964%E2%80%931980%29.svg/220px-State_flag_of_Iran_%281964%E2%80%931980%29.svg.png" decoding="async" width="220" height="126" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/State_flag_of_Iran_%281964%E2%80%931980%29.svg/330px-State_flag_of_Iran_%281964%E2%80%931980%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/State_flag_of_Iran_%281964%E2%80%931980%29.svg/440px-State_flag_of_Iran_%281964%E2%80%931980%29.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="293" /></a><figcaption>Iran (Dynastia Pahlawi)</figcaption></figure> <a href="/wiki/Dynastia_Pahlawi" class="mw-redirect" title="Dynastia Pahlawi">Iran</a> ze względu na swe proniemieckie sympatie został w 1941 roku <a href="/wiki/Brytyjsko-sowiecka_inwazja_na_Iran" title="Brytyjsko-sowiecka inwazja na Iran">zaatakowany</a> przez siły radziecko-brytyjskie. Iran pod panowaniem <a href="/wiki/Szach_(w%C5%82adca)" title="Szach (władca)">szacha</a> <a href="/wiki/Reza_Szah_Pahlawi" title="Reza Szah Pahlawi">Rezy Szacha Pahlawiego</a> stał się od początku <a href="/wiki/II_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="II wojna światowa">II wojny światowej</a> terenem infiltracji wielkich mocarstw, w tym <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">niemieckiej</a>. Obecność niemieckich obywateli niepokoiła władze <a href="/wiki/Wielka_Brytania" title="Wielka Brytania">Wielkiej Brytanii</a> i <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">ZSRR</a>, mimo ogłoszenia przez Iran neutralności. Brytyjczycy chcieli ponadto zająć roponośne obszary Iranu oraz korzystać z kolei transirańskiej do dostarczania materiałów wojennych do ZSRR. Ze względów strategicznych operacja okupowania tego kraju zabezpieczyła tyły sił brytyjskich stacjonujących w <a href="/wiki/Egipt" title="Egipt">Egipcie</a> oraz południową granicę ZSRR przed niespodziewanym uderzeniem wojsk niemieckich. W tej sytuacji gen. por. <a href="/wiki/Edward_Quinan" title="Edward Quinan">Edward Quinan</a>, dowódca sił brytyjskich w <a href="/wiki/Irak" title="Irak">Iraku</a>, zwanych <a href="/wiki/Iraqforce" title="Iraqforce">Iraqforce</a>, otrzymał rozkaz przygotowania się do okupacji pól naftowych w <a href="/wiki/Abadan" title="Abadan">Abadanie</a> i <a href="/w/index.php?title=Naft-Shah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Naft-Shah (strona nie istnieje)">Naft-Shah</a> oraz portów <a href="/w/index.php?title=Bushirem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bushirem (strona nie istnieje)">Bushirem</a> i <a href="/w/index.php?title=Bandar-e-Szachpur&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bandar-e-Szachpur (strona nie istnieje)">Bandar-e-Szachpur</a>. 12 sierpnia władze ZSRR i Wielkiej Brytanii wręczyły rządowi Iranu notę, w której wyraziły nadzieję, że Irańczycy sami podejmą kroki wobec niemieckich agentów. Sowieci dołączyli listę rzekomych szpiegów. Żądano też zgody na wkroczenie wojsk obu krajów do Iranu. Odpowiedź z 21 sierpnia okazała się dla obydwu państw niesatysfakcjonująca. Następnego dnia ogłoszono pogotowie bojowe w wojskach brytyjskich, a 25 sierpnia w wojskach radzieckich. Brytyjczycy mieli zająć porty i obszary roponośne na południu Iranu, zaś Sowieci – północną część kraju z miejscowościami <a href="/wiki/Ardabil" title="Ardabil">Ardabil</a>, <a href="/wiki/Tebriz" title="Tebriz">Tebriz</a>, <a href="/wiki/Urmia_(miasto)" title="Urmia (miasto)">Urmia</a>. Kampania irańska rozpoczęła się rankiem 25 sierpnia, kiedy flota brytyjska zaatakowała okręty irańskie w strategicznych portach w <a href="/wiki/Abadan" title="Abadan">Abadanie</a> i <a href="/wiki/Chorramszahr" title="Chorramszahr">Khorramshar</a>. Jednocześnie z dwóch stron na terytorium Iranu wkroczyły brytyjskie siły lądowe. Działania te wspierało z powietrza <a href="/wiki/Royal_Air_Force" title="Royal Air Force">Royal Air Force</a>, atakując irańskie bazy lotnicze i linie komunikacyjne oraz wspierając siły lądowe. Większość irańskich samolotów została zniszczona na ziemi. Siły <a href="/wiki/Armia_Czerwona" title="Armia Czerwona">Armii Czerwonej</a>, rzucone przeciwko Irańczykom, były zdecydowanie od nich silniejsze. Stąd postępy wojsk radzieckich były szybkie. Pierwszym celem była miejscowość <a href="/w/index.php?title=Maku_(Iran)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maku (Iran) (strona nie istnieje)">Maku</a>. 25 sierpnia została ona silnie zbombardowana (zginęło kilkuset cywilów), po czym wkroczyły do niej bez oporu siły lądowe. Wojska irańskie zamierzały stawić opór, ale ostatecznie wycofały się na południe. Desantem z morza zostało zajęte <a href="/wiki/Bandar-e_Anzali" title="Bandar-e Anzali">Bandar-e Pahlavi</a> na wybrzeżu <a href="/wiki/Morze_Kaspijskie" title="Morze Kaspijskie">Morza Kaspijskiego</a>. 28 sierpnia Reza Szach Pahlawi rozkazał podległym wojskom wstrzymać opór, ogłaszając zawieszenie broni. W ciągu 30 i 31 sierpnia wojska brytyjskie i sowieckie spotkały się w miejscowościach <a href="/wiki/Sanandad%C5%BC" title="Sanandadż">Senna</a> i <a href="/wiki/Kazwin" title="Kazwin">Kazwin</a>. Równocześnie z działaniami zbrojnymi toczyły się rozmowy dyplomatyczne. Już 25 sierpnia, tj. pierwszego dnia inwazji, ambasadorzy brytyjski <a href="/w/index.php?title=Reader_Bullard&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reader Bullard (strona nie istnieje)">Reader Bullard</a> i sowiecki M. Smirnow spotkali się z Rezą Szachem Pahlawim. W wyniku tego następnego dnia został zdymisjonowany dotychczasowy premier irański <a href="/w/index.php?title=Ali_Mansur&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ali Mansur (strona nie istnieje)">Ali Mansur</a>, a jego miejsce zajął bardziej ugodowy <a href="/w/index.php?title=Mohammad_Ali_Chan_Fourughi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mohammad Ali Chan Fourughi (strona nie istnieje)">Mohammad Ali Chan Fourughi</a>. Poinformował on natychmiast <a href="/w/index.php?title=Med%C5%BClis_(Iran)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Medżlis (Iran) (strona nie istnieje)">Medżlis</a>, że zostanie ogłoszone zawieszenie broni, a także przyjął warunki stawiane przez Brytyjczyków i Sowietów. Zyskało to aprobatę parlamentu. W tym samym czasie Reza Szach Pahlawi usiłował bezskutecznie uzyskać mediację amerykańskiego prezydenta <a href="/wiki/Franklin_Delano_Roosevelt" title="Franklin Delano Roosevelt">Franklina Delano Roosevelta</a>, powołując się na zapisy <a href="/wiki/Karta_Atlantycka" title="Karta Atlantycka">Karty Atlantyckiej</a>. W tej sytuacji rozpoczęto negocjacje, które do 6 września przyniosły zgodę irańskiego rządu na okupację brytyjską południa, a sowiecką północy kraju. Z Iranu mieli być wydaleni Niemcy podejrzewani o działalność szpiegowską, a linie kolejowe wykorzystane do przewozu sprzętu i wyposażenia wojskowego do ZSRR w ramach <a href="/wiki/Lend-Lease_Act" title="Lend-Lease Act">Lend-Lease</a>. Ze względu jednak na niewykonanie niektórych żądań wojska brytyjskie i sowieckie wznowiły swój marsz w głąb Iranu, grożąc okupacją <a href="/wiki/Teheran" title="Teheran">Teheranu</a>. W nocy z 15 na 16 września sowieckie radio oskarżyło Irańczyków o nieszczere zamiary, „niewybaczalną powolność” i niechęć do wyrzucenia z kraju hitlerowskich agentów. Następnego dnia Reza Szach Pahlawi na nadzwyczajnym posiedzeniu parlamentu abdykował na rzecz swojego syna <a href="/wiki/Mohammad_Reza_Pahlawi" title="Mohammad Reza Pahlawi">Mohammada Rezy Pahlawiego</a>, a następnie został uwięziony przez Brytyjczyków. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Związek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich">Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=20" title="Edytuj sekcję: Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=20" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_the_Soviet_Union_(1936_%E2%80%93_1955).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/220px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png" decoding="async" width="220" height="110" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/330px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/440px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a><figcaption>Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich</figcaption></figure> <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich</a> był sojusznikiem Niemiec od 1939 roku, gdy 23 sierpnia podpisany został <a href="/wiki/Pakt_Ribbentrop-Mo%C5%82otow" title="Pakt Ribbentrop-Mołotow">pakt Ribbentrop-Mołotow</a> między tymi dwoma państwami. Pełnił on funkcję nie tylko paktu o nieagresji, lecz zawierał również tajny protokół na mocy którego III Rzesza i ZSRR podzieliły między siebie <a href="/wiki/Europa_%C5%9Arodkowo-Wschodnia" title="Europa Środkowo-Wschodnia">Europę Środkowo-Wschodnią</a> – <a href="/wiki/II_Rzeczpospolita" title="II Rzeczpospolita">Polskę</a>, <a href="/wiki/Republika_Litewska_(1918%E2%80%931940)" title="Republika Litewska (1918–1940)">Litwę</a>, <a href="/wiki/Republika_%C5%81otewska_(1918%E2%80%931940)" title="Republika Łotewska (1918–1940)">Łotwę</a>, <a href="/wiki/Republika_Esto%C5%84ska_(1918%E2%80%931940)" title="Republika Estońska (1918–1940)">Estonię</a>, <a href="/wiki/Finlandia" title="Finlandia">Finlandię</a> i <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Rumunii" title="Królestwo Rumunii">Rumunię</a>. Plany te zostały zrealizowane między innymi w <a href="/wiki/Kampania_wrze%C5%9Bniowa" title="Kampania wrześniowa">inwazji na Polskę</a>, w której uczestniczyły siły <a href="/wiki/Armia_Czerwona" title="Armia Czerwona">Armii Czerwonej</a> pod dowództwem <a href="/wiki/Siemion_Timoszenko_(wojskowy)" title="Siemion Timoszenko (wojskowy)">Siemiona Timoszenki</a> w sile ponad 33 dywizji, 11 brygad, 4959 dział, 4736 czołgów i 3300 samolotów<a href="#cite_note-21">[21]</a>. Związek Radziecki zajął <a href="/wiki/Okupacja_sowiecka_ziem_polskich_(1939%E2%80%931941)" title="Okupacja sowiecka ziem polskich (1939–1941)">i anektował wschodnie ziemie polskie</a>. 28 września 1939 roku podpisany został <a href="/wiki/Traktat_o_granicach_i_przyja%C5%BAni_III_Rzesza_%E2%80%93_ZSRR_(1939)" title="Traktat o granicach i przyjaźni III Rzesza – ZSRR (1939)">traktat o granicach i przyjaźni III Rzesza – ZSRR</a>, będący wstępem także do współpracy tajnych policji obu państw – <a href="/wiki/NKWD" title="NKWD">NKWD</a> i <a href="/wiki/Gestapo" title="Gestapo">Gestapo</a>. W latach 1939–1941 miała miejsca seria <a href="/wiki/Konferencje_Gestapo-NKWD" title="Konferencje Gestapo-NKWD">konferencji</a>, których celem była wymiana informacji i doświadczeń w zwalczaniu <a href="/wiki/Polski_ruch_oporu_w_czasie_II_wojny_%C5%9Bwiatowej" title="Polski ruch oporu w czasie II wojny światowej">polskiego ruchu oporu</a>, eliminacji <a href="/wiki/Polska" title="Polska">polskiej</a> inteligencji i elity przywódczej na ziemiach wcielonych do <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">III Rzeszy</a> oraz <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">ZSRR</a> po <a href="/wiki/Kampania_wrze%C5%9Bniowa" title="Kampania wrześniowa">kampanii wrześniowej</a>. ZSRR kontynuował ekspansję uzgodnioną z Niemcami. Jej pierwszym celem była <a href="/wiki/Finlandia" title="Finlandia">Finlandia</a>, <a href="/wiki/Wojna_zimowa" title="Wojna zimowa">zaatakowana 30 listopada 1939 roku</a>. Znacznie słabsza Finlandia stawiła jednak skuteczny opór Armii Czerwonej dowodzonej przez <a href="/wiki/Klimient_Woroszy%C5%82ow" title="Klimient Woroszyłow">Klimenta Woroszyłowa</a>, a także zadała jej znaczne straty. Siłom radzieckim udało się zająć niewielką część ziem fińskich, z których utworzono marionetkową <a href="/wiki/Fi%C5%84ska_Republika_Demokratyczna" title="Fińska Republika Demokratyczna">Fińską Republikę Demokratyczną</a>, jednak zdobycie całego kraju okazało się niemożliwe. W 1940 roku w obliczu narastającej groźby interwencji brytyjsko-francuskiej, a także żywionej przez <a href="/wiki/J%C3%B3zef_Stalin" title="Józef Stalin">Stalina</a> obawy, że dojdzie do odwrócenia przymierzy i dołączenia Niemiec do ewentualnej koalicji antyradzieckiej, władze ZSRR zdecydowały się na zakończenie konfliktu. Finlandia straciła 35 tys. km² swego terytorium (a więc więcej niż utraciła do tej pory w wyniku działań zbrojnych), a 430 tys. ludzi utraciło dach nad głową. Ludność scedowanego na rzecz <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">ZSRR</a> terytorium Finlandii, w tym mieszkańcy miasta <a href="/wiki/Wyborg" title="Wyborg">Viipuri</a>, opuściła przekazane ZSRR tereny, nie chcąc znaleźć się pod władzą sowiecką. Z ziem tych utworzona została <a href="/wiki/Karelo-Fi%C5%84ska_Socjalistyczna_Republika_Radziecka" title="Karelo-Fińska Socjalistyczna Republika Radziecka">Karelo-Fińska Socjalistyczna Republika Radziecka</a>. Następną ofiarą ekspansji radzieckiej były kraje bałtyckie (<a href="/wiki/Republika_Litewska_(1918%E2%80%931940)" title="Republika Litewska (1918–1940)">Republika Litewska</a>, <a href="/wiki/Republika_%C5%81otewska_(1918%E2%80%931940)" title="Republika Łotewska (1918–1940)">Republika Łotewska</a>, <a href="/wiki/Republika_Esto%C5%84ska_(1918%E2%80%931940)" title="Republika Estońska (1918–1940)">Republika Estońska</a>) zostały <a href="/wiki/Aneksja" title="Aneksja">anektowane</a> (jako <a href="/wiki/Republiki_ZSRR" title="Republiki ZSRR">republiki radzieckie</a>) przez ZSRR w czerwcu 1940 w konsekwencji postanowień <a href="/wiki/Pakt_Ribbentrop-Mo%C5%82otow" title="Pakt Ribbentrop-Mołotow">paktu Ribbentrop–Mołotow</a>. Tego samego roku siły radzieckie pod dowództwem <a href="/wiki/Gieorgij_%C5%BBukow" title="Gieorgij Żukow">Gieorgija Żukowa</a> <a href="/wiki/Sowiecka_okupacja_Besarabii_i_p%C3%B3%C5%82nocnej_Bukowiny" title="Sowiecka okupacja Besarabii i północnej Bukowiny">zajęły część ziem</a> <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Rumunii" title="Królestwo Rumunii">Królestwa Rumunii</a> (<a href="/wiki/Besarabia" title="Besarabia">Besarabię</a> i północną <a href="/wiki/Bukowina_(kraina_historyczna)" title="Bukowina (kraina historyczna)">Bukowinę</a>). Tereny te podzielono między nowo utworzoną <a href="/wiki/Mo%C5%82dawska_Socjalistyczna_Republika_Radziecka" title="Mołdawska Socjalistyczna Republika Radziecka">Mołdawską Socjalistyczną Republikę Radziecką</a>, a <a href="/wiki/Ukrai%C5%84ska_Socjalistyczna_Republika_Radziecka" title="Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka">Ukraińską Socjalistyczną Republikę Radziecką</a>. Między ZSRR a Niemcami funkcjonowała ożywiona współpraca gospodarczo-wojskowa. 19 sierpnia 1939 roku podpisana została <a href="/wiki/Radziecko-niemiecka_umowa_handlowa_(1939)" title="Radziecko-niemiecka umowa handlowa (1939)">radziecko-niemiecka umowa handlowa</a>, na mocy której ZSRR został zobligowany do przekazania III Rzeszy surowców i materiałów na sumę 180 milionów <a href="/wiki/Reichsmark" title="Reichsmark">reichsmarek</a>, a Niemcy przekazali Sowietom wyroby przemysłowe o wartości 120 milionów reichsmarek. Niemcy gwarantowały także Związkowi Radzieckiemu kredyt wynoszący 200 milionów reichsmarek na ponad 7 lat, przy oprocentowaniu 5% w stosunku rocznym<a href="#cite_note-22">[22]</a>, finansowany w całości przez banki niemieckie. Miał on zostać wykorzystany przez Rosję do finansowania zakupów niemieckich technologii. <a href="/wiki/Radziecko-niemiecka_umowa_handlowa_(1940)" title="Radziecko-niemiecka umowa handlowa (1940)">Kolejna umowa</a> została podpisana 11 lutego 1940 roku. Dostawy niemieckie dla ZSRR obejmowały plany <a href="/wiki/Pancernik" title="Pancernik">pancernika</a> <a href="/wiki/Bismarck_(1939)" title="Bismarck (1939)">„Bismarck”</a>. Niemcy mieli przekazać ZSRR nieukończony <a href="/wiki/Kr%C4%85%C5%BCownik_ci%C4%99%C5%BCki" title="Krążownik ciężki">krążownik ciężki</a> <a href="/wiki/Tallin_(1939)" title="Tallin (1939)">„Lützow”</a> (co też uczynili)<a href="#cite_note-23">[23]</a>, maszyny do dużego <a href="/wiki/Niszczyciel" title="Niszczyciel">niszczyciela</a>, artylerię morską, od dwóch do dziesięciu samolotów; w tym myśliwce <a href="/wiki/Messerschmitt_Bf_109" title="Messerschmitt Bf 109">Bf-109</a>, <a href="/wiki/Messerschmitt_Bf_110" title="Messerschmitt Bf 110">Bf-110</a> oraz bombowiec <a href="/wiki/Junkers_Ju_88" title="Junkers Ju 88">Ju-88</a>, które Rosjanie mogli kopiować, ciężkie haubice i baterię dział przeciwlotniczych. Związek Radziecki otrzymał także od Niemców lokomotywy, turbiny, generatory, silniki Diesla, statki, maszyny, laboratorium balistyczne, próbki materiałów wybuchowych, sprzęt radiowy, telegraficzny i telefoniczny, sprzęt do prowadzenia wojny chemicznej, sprzęt saperski i jeden czołg do skopiowania. ZSRR zagwarantował Niemcom tranzyt surowców z <a href="/wiki/Daleki_Wsch%C3%B3d" title="Daleki Wschód">Dalekiego Wschodu</a> (m.in. soli z <a href="/wiki/Mand%C5%BCuria" title="Mandżuria">Mandżurii</a>), zmniejszając o połowę ceny <a href="/wiki/Fracht" title="Fracht">frachtowe</a> za korzystanie z <a href="/wiki/Kolej_Transsyberyjska" title="Kolej Transsyberyjska">Kolei Transsyberyjskiej</a>. Ponadto, Niemcy otrzymały wielkie sumy towarów, w tym<a href="#cite_note-24">[24]</a>: <ul><li>1 600 000 ton ziarna,</li> <li>900 000 ton <a href="/wiki/Nafta" title="Nafta">nafty</a>,</li> <li>300 000 ton złomu oraz <a href="/wiki/Sur%C3%B3wka_hutnicza" title="Surówka hutnicza">surówki</a>,</li> <li>200 000 ton <a href="/wiki/Bawe%C5%82na_(w%C5%82%C3%B3kno)" title="Bawełna (włókno)">bawełny</a>,</li> <li>140 000 ton manganu.</li></ul> 7 października 1939 roku w zamian za pomoc technologiczną ZSRR zaoferował Niemcom do zagospodarowania pod przyszłą bazę tereny fiordu <a href="/wiki/Zapadnaja_Lica" title="Zapadnaja Lica">Zapadnaja Lica</a> na <a href="/wiki/P%C3%B3%C5%82wysep_Kolski" title="Półwysep Kolski">Półwyspie Kolskim</a>. Tak zwana <a href="/wiki/Basis_Nord" title="Basis Nord">Basis Nord</a> działała w latach 1939–1940, gdy po udanej <a href="/wiki/Kampania_norweska" title="Kampania norweska">inwazji na Norwegię</a> baza straciła na znaczeniu dla Niemców. Jej istnienie było utrzymywane w ścisłej tajemnicy, także po zakończeniu wojny, gdyż ZSRR nie chciał przyznać się do tak bliskiej współpracy z Niemcami<a href="#cite_note-25">[25]</a>. Pomimo oficjalnej współpracy, oba państwa szykowały się do przyszłej wojny. Wybuchła ona 22 czerwca 1941 roku wraz z <a href="/wiki/Atak_Niemiec_na_ZSRR" title="Atak Niemiec na ZSRR">atakiem Niemiec na ZSRR</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Wolne_Miasto_Gdańsk">Wolne Miasto Gdańsk</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=21" title="Edytuj sekcję: Wolne Miasto Gdańsk" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=21" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wolne Miasto Gdańsk">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_the_Free_City_of_Danzig.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Flag_of_the_Free_City_of_Danzig.svg/170px-Flag_of_the_Free_City_of_Danzig.svg.png" decoding="async" width="170" height="114" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Flag_of_the_Free_City_of_Danzig.svg/255px-Flag_of_the_Free_City_of_Danzig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Flag_of_the_Free_City_of_Danzig.svg/340px-Flag_of_the_Free_City_of_Danzig.svg.png 2x" data-file-width="591" data-file-height="397" /></a><figcaption>Wolne Miasto Gdańsk</figcaption></figure> <a href="/wiki/Wolne_Miasto_Gda%C5%84sk" title="Wolne Miasto Gdańsk">Wolne Miasto Gdańsk</a> było etnicznie zdominowane przez <a href="/wiki/Niemcy_(nar%C3%B3d)" title="Niemcy (naród)">Niemców</a>, Polacy według różnych danych stanowili od 3 do 15 procent ludności miasta-państwa<a href="#cite_note-26">[26]</a>. Po dojściu narodowych socjalistów do władzy w 1933 roku, <a href="/wiki/Narodowosocjalistyczna_Niemiecka_Partia_Robotnik%C3%B3w" title="Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników">NSDAP</a> zyskała istotny wpływ na <a href="/wiki/Senat_Wolnego_Miasta_Gda%C5%84ska" title="Senat Wolnego Miasta Gdańska">Senat Wolnego Miasta Gdańska</a>, który zaczął coraz bardziej ograniczać gwarantowane Polsce przez <a href="/wiki/Liga_Narod%C3%B3w" title="Liga Narodów">Ligę Narodów</a> uprawnienia. Skutkami tego były: nasilenie antypolskich prowokacji, likwidacja opozycyjnych wobec NSDAP partii politycznych i represje wymierzone w gdańskich Żydów. W 1938 władzę w Wolnym Mieście Gdańsku faktycznie przejęła NSDAP, co nasiliło hitleryzację tego miasta, forsowaną przez czołowych działaczy narodowosocjalistycznych, m.in. <a href="/wiki/Albert_Forster" title="Albert Forster">Alberta Forstera</a>. Otwarcie organizowano hitlerowskie bojówki paramilitarne (<a href="/wiki/Sturmabteilung" title="Sturmabteilung">SA</a>) i je szkolono. 23 sierpnia 1939 roku gdański Senat wydał dekret o mianowaniu Forstera „głową państwa” (Staatsoberhaupt)<a href="#cite_note-27">[27]</a>, co stanowiło jawne pogwałcenie konstytucji II WMG. W 1939 roku, po <a href="/wiki/Obrona_Westerplatte" title="Obrona Westerplatte">ostrzelaniu polskiej placówki wojskowej</a> na <a href="/wiki/Westerplatte" title="Westerplatte">Westerplatte</a> przez pancernik <a href="/wiki/Schleswig-Holstein_(1906)" title="Schleswig-Holstein (1906)">„Schleswig-Holstein”</a> <a href="/wiki/Obrona_Poczty_Polskiej_w_Gda%C5%84sku" title="Obrona Poczty Polskiej w Gdańsku">polską pocztę zaatakował</a> oddział <a href="/wiki/Policja_Wolnego_Miasta_Gda%C5%84ska" title="Policja Wolnego Miasta Gdańska">Policji Wolnego Miasta Gdańska</a> pod dowództwem Polezeiobersta (pułkownika policji) <a href="/wiki/Willi_Bethke" title="Willi Bethke">Williego Bethke</a> wspomagany przez jednostki <a href="/wiki/Schutzstaffel" title="Schutzstaffel">SS</a>. Gdańska straż przybrzeżna wspomagała również niemieckie wojska atakujące obrońców Westerplatte. 1 września 1939 roku ogłoszono (uchwałami Reichstagu oraz gdańskiego Senatu) włączenie (niem. Anschluss) Wolnego Miasta Gdańska do III Rzeszy. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Państwa_zależne_od_Niemiec">Państwa zależne od Niemiec</h2>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=22" title="Edytuj sekcję: Państwa zależne od Niemiec" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=22" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Państwa zależne od Niemiec">edytuj kod</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Chorwacja">Chorwacja</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=23" title="Edytuj sekcję: Chorwacja" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=23" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Chorwacja">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Ndh_1941.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Ndh_1941.png/260px-Ndh_1941.png" decoding="async" width="260" height="241" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Ndh_1941.png/390px-Ndh_1941.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Ndh_1941.png/520px-Ndh_1941.png 2x" data-file-width="722" data-file-height="669" /></a><figcaption></figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Niepodleg%C5%82e_Pa%C5%84stwo_Chorwackie" title="Niepodległe Państwo Chorwackie">Niepodległe Państwo Chorwackie</a>.</div> Utworzone 10 kwietnia 1941 roku, nieuznawane przez aliantów Niepodległe Państwo Chorwackie (Nezavisna Država Hrvatska lub NDH) było członkiem Osi do końca <a href="/wiki/II_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="II wojna światowa">II wojny światowej</a>. Armia tego państwa walczyła z Niemcami nawet po zajęciu Chorwacji przez <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">Związek Radziecki</a>. <a href="/wiki/Ante_Paveli%C4%87" title="Ante Pavelić">Ante Pavelić</a>, chorwacki nacjonalista i jeden z założycieli faszystowskiej organizacji <a href="/wiki/Ustasze" title="Ustasze">ustaszów</a> (Ustaše), oznajmił się głową nowego państwa 24 kwietnia 1941 roku. <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Croatia_(1941%E2%80%931945).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Flag_of_Croatia_%281941%E2%80%931945%29.svg/170px-Flag_of_Croatia_%281941%E2%80%931945%29.svg.png" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Flag_of_Croatia_%281941%E2%80%931945%29.svg/255px-Flag_of_Croatia_%281941%E2%80%931945%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Flag_of_Croatia_%281941%E2%80%931945%29.svg/340px-Flag_of_Croatia_%281941%E2%80%931945%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a><figcaption>Niepodległe Państwo Chorwackie</figcaption></figure> Pavelić przewodził chorwackiej delegacji w <a href="/wiki/Rzym" title="Rzym">Rzymie</a>. Zaoferował koronę Chorwacji włoskiemu księciu Tomislavowi II. 18 maja, Pavelić podpisał traktat rzymski z <a href="/wiki/Benito_Mussolini" title="Benito Mussolini">Mussolinim</a>, oddając mu <a href="/wiki/Dalmacja" title="Dalmacja">Dalmację</a> i ustanawiając granicę między Chorwacją a Włochami. Ponadto w czasie pobytu w Rzymie został przyjęty na prywatnej audiencji u papieża <a href="/wiki/Pius_XII" title="Pius XII">Piusa XII</a>. Pavelić utworzył chorwacką armię (<a href="/wiki/Hrvatsko_domobranstvo" title="Hrvatsko domobranstvo">Hrvatsko domobranstvo</a>). Pierwotnie liczyła 16 000 żołnierzy, jednak w czasie wojny liczba ta wzrosła do ponad 130 000. Chorwacka armia posiadała pewne siły powietrzne i flotę, chociaż wielkość floty została ograniczona przez traktat rzymski. Oprócz tych sił, Pavelić dowodził również milicją. Ponadto wielu Chorwatów zgłaszało się na ochotników do niemieckiego <a href="/wiki/Waffen-SS" title="Waffen-SS">Waffen-SS</a><a href="#cite_note-28">[28]</a>. Chorwacja wypowiedziała wojnę Związkowi Radzieckiemu, podpisała <a href="/wiki/Pakt_antykominternowski" title="Pakt antykominternowski">pakt antykominternowski</a> i wysłała oddziały na <a href="/wiki/Front_wschodni_(II_wojna_%C5%9Bwiatowa)" title="Front wschodni (II wojna światowa)">front wschodni</a>. Chorwackie oddziały stacjonowały na <a href="/wiki/P%C3%B3%C5%82wysep_Ba%C5%82ka%C5%84ski" title="Półwysep Bałkański">Bałkanach</a>, zwalczając jugosłowiańską partyzantkę i w ten sposób zwalniając z obowiązków niemieckie i włoskie siły, które mogły być wysłane w miejsca ważniejszych walk. W czasie istnienia kraju nasilił się terror skierowany głównie przeciwko prawosławnym <a href="/wiki/Serbowie" title="Serbowie">Serbom</a> oraz <a href="/wiki/%C5%BBydzi" title="Żydzi">Żydom</a> i <a href="/wiki/Romowie" title="Romowie">Cyganom</a>. W trakcie masowych eksterminacji (ludzi wywożono do <a href="/wiki/Jasenovac_(ob%C3%B3z_koncentracyjny)" title="Jasenovac (obóz koncentracyjny)">obozu w Jasenovac</a> lub do Generalnego Gubernatorstwa), w czasie II wojny światowej, na terenie NDH zginęło blisko 350 tys. Serbów, 60 tys. Żydów i 26 tys. Cyganów. W maju 1945 roku oddziały <a href="/wiki/Josip_Broz_Tito" title="Josip Broz Tito">Josipa Broz Tity</a> położyły kres istnieniu Niepodległego Państwa Chorwackiego. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Francja_Vichy">Francja Vichy</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=24" title="Edytuj sekcję: Francja Vichy" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=24" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Francja Vichy">edytuj kod</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Francja_Vichy" title="Francja Vichy">Francja Vichy</a>.</div> 16 czerwca 1940 roku marszałek <a href="/wiki/Philippe_P%C3%A9tain" title="Philippe Pétain">Philippe Pétain</a> został ostatnim premierem <a href="/wiki/III_Republika_Francuska" title="III Republika Francuska">Francuskiej III Republiki</a>, ponieważ opór Francuzów wobec niemieckiej armii załamywał się. Pétain natychmiast poprosił o zawieszenie broni z Niemcami i sześć dni później, 22 czerwca 1940, jego rząd zakończył negocjacje z Hitlerem. Warunkiem rozejmu było zajęcie w przybliżeniu 2/3 terytorium Francji, wraz ze stolicą. Pétain mógł utrzymać armię 100 000 żołnierzy, do obrony pozostałej, wolnej części kraju. Ten limit nie obejmował armii kolonialnej ani francuskiej floty. Relacje między Francją a Wielką Brytanią szybko uległy pogorszeniu. W obawie, że potężna flota francuska mogłaby przejść na stronę niemiecką, Wielka Brytania przeprowadziła kilka morskich ataków, głównie przeciw algierskiemu portowi <a href="/wiki/Operacja_Catapult" title="Operacja Catapult">Mers el-Kebir</a> 3 lipca 1940 roku. Niemiecka propaganda ukazywała te działania jako absolutną zdradę Francuzów przez ich byłych sojuszników. Francja zerwała relacje z Wielką Brytanią po ataku i rozważała <a href="/wiki/Wypowiedzenie_wojny" title="Wypowiedzenie wojny">wypowiedzenie wojny</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Philippe_P%C3%A9tain,_Chief_of_State_of_Vichy_France.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Flag_of_Philippe_P%C3%A9tain%2C_Chief_of_State_of_Vichy_France.svg/170px-Flag_of_Philippe_P%C3%A9tain%2C_Chief_of_State_of_Vichy_France.svg.png" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Flag_of_Philippe_P%C3%A9tain%2C_Chief_of_State_of_Vichy_France.svg/255px-Flag_of_Philippe_P%C3%A9tain%2C_Chief_of_State_of_Vichy_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Flag_of_Philippe_P%C3%A9tain%2C_Chief_of_State_of_Vichy_France.svg/340px-Flag_of_Philippe_P%C3%A9tain%2C_Chief_of_State_of_Vichy_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a><figcaption>Państwo Francuskie</figcaption></figure> 10 lipca 1940 roku Pétain przez liczne głosy <a href="/wiki/Zgromadzenie_Narodowe_(Francja)" title="Zgromadzenie Narodowe (Francja)">Zgromadzenia Narodowego</a>, skutecznie utworzył <a href="/wiki/Francja_Vichy" title="Francja Vichy">Państwo Francuskie</a>, zwane też Francją Vichy. Nazwa rządu kolaboracyjnego pochodzi od jego siedziby – miasta <a href="/wiki/Vichy" title="Vichy">Vichy</a>. Kolaboracja obejmowała organizowanie deportacji Żydów, a także walkę z francuskim ruchem oporu. Rząd Vichy pomagał także Japończykom w <a href="/wiki/Indochiny" title="Indochiny">Indochinach</a>. Stany Zjednoczone uznawały rząd kolaboracyjny Vichy do 1942 roku. We wrześniu 1940 roku, Francja Vichy bezskutecznie opierała się japońskiemu najazdowi na kolonie w Indochinach. Pod koniec 1941 roku, Wietnam stał się bazą do japońskich najazdów na <a href="/wiki/Tajlandia" title="Tajlandia">Tajlandię</a>, <a href="/wiki/Malaje" title="Malaje">Malaje</a> i <a href="/wiki/Borneo" title="Borneo">Borneo</a>. Wielka Brytania dała zgodę francuskiemu generałowi <a href="/wiki/Charles_de_Gaulle" title="Charles de Gaulle">Charlesowi de Gaulle’owi</a> wraz z ruchem Wolnych Francuzów w Londynie na zdobycie imperium kolonialnego w Afryce. 26 września 1940 roku, de Gaulle prowadził atak sił Sprzymierzonych na port <a href="/wiki/Dakar" title="Dakar">Dakar</a> we <a href="/wiki/Francuska_Afryka_Zachodnia" title="Francuska Afryka Zachodnia">Francuskiej Afryce Zachodniej</a>. Siły Pétaina odpowiedziały ogniem i po dwóch dniach ciężkiej walki siły de Gaulle’a zostały odparte. Opinia publiczna we Francji została jeszcze bardziej oburzona, co spowodowało zacieśnianie stosunków Francji Vichy z <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">III Rzeszą</a><a href="#cite_note-29">[29]</a>. Sprzymierzone siły zaatakowały <a href="/wiki/Syria_i_Liban" title="Syria i Liban">Syrię i Liban</a> w 1941 roku, gdy rząd Vichy w Syrii zezwolił Niemcom na wsparcie <a href="/wiki/Operacja_Sabine" title="Operacja Sabine">irackiego buntu przeciw Anglikom</a>. W 1942 roku, alianci również <a href="/wiki/Bitwa_o_Madagaskar" title="Bitwa o Madagaskar">zaatakowali francuską kolonię na Madagaskarze</a>. Francja Vichy nie została bezpośrednio wmieszana w wojnę w Europie Zachodniej. Mimo tego prawie 7000 ochotników wstąpiło do <a href="/wiki/Legion_Ochotnik%C3%B3w_Francuskich_przeciw_Bolszewizmowi" title="Legion Ochotników Francuskich przeciw Bolszewizmowi">Legionu Ochotników Francuskich przeciw Bolszewizmowi</a> (LVF) od 1941 do 1944, natomiast od 1944 do 1945 roku z 7500 osób utworzono <a href="/wiki/33_Dywizja_Grenadier%C3%B3w_SS_(1_francuska)_Charlemagne" class="mw-redirect" title="33 Dywizja Grenadierów SS (1 francuska) Charlemagne">dywizję Charlemagne</a>, oddział <a href="/wiki/Waffen-SS" title="Waffen-SS">Waffen-SS</a><a href="#cite_note-30">[30]</a>. Zarówno LVF, jak i dywizja Charlemagne walczyły na froncie wschodnim. Hitler nigdy nie zgodził się na to, aby Francja mogła zostać pełnoprawnym wojskowym sojusznikiem. Stale zapobiegał zwiększaniu sił wojskowych Vichy. Oprócz współpracy politycznej, kolaboracja Vichy z Niemcami w zasadzie opierała się na przemyśle. Francuskie fabryki dostarczały dużą ilość sprzętu wojskowego dla niemieckich sił zbrojnych. W listopadzie 1942, francuskie oddziały Vichy krótko odpierały lądowanie Sprzymierzonych oddziałów we francuskiej Afryce Północnej (<a href="/wiki/Operacja_Torch" title="Operacja Torch">operacja Torch</a>). Admirał <a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Darlan" title="François Darlan">François Darlan</a> negocjował zawieszenie broni z aliantami. <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Hitler</a> zrewanżował się Francuzom, rozkazując niemieckim siłom zajęcie wolnej strefy w środkowej i południowej Francji. Francuskie wojsko w Afryce podporządkowało się Darlanowi, ale niektóre oddziały dołączyły do niemieckich sił w <a href="/wiki/Tunezja_Francuska" title="Tunezja Francuska">Tunezji</a>. W 1943 władze Vichy w Afryce Północnej doszły do porozumienia z <a href="/wiki/Wolna_Francja" title="Wolna Francja">Wolnymi Francuzami</a> w sprawie ustanowienia tymczasowego francuskiego rządu w <a href="/wiki/Algier" title="Algier">Algierze</a>, znanego jako <a href="/wiki/Francuski_Komitet_Wyzwolenia_Narodowego" title="Francuski Komitet Wyzwolenia Narodowego">Francuski Komitet Wyzwolenia Narodowego</a> (CFLN) początkowo z <a href="/wiki/Henri_Giraud" title="Henri Giraud">Giraudem</a> jako dowódcą wojska i de Gaulle’em jako szefem rządu. CFLN został uznany przez <a href="/wiki/Wielka_Brytania" title="Wielka Brytania">Wielką Brytanię</a>, <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">ZSRR</a> i <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">Stany Zjednoczone</a> 26 sierpnia. CFLN tworzył nowe oddziały, reorganizował, szkolił, wyposażał i zaopatrywał francuskie wojsko pod alianckim nadzorem. Chociaż rząd Vichy kontynuował działanie we Francji do końca 1944, to jednak powoli przestał się liczyć. W związku z <a href="/wiki/L%C4%85dowanie_w_Normandii" title="Lądowanie w Normandii">lądowaniem w Normandii</a> Vichy utraciło kontrolę nad całym terytorium oraz siłami wojskowymi, z wyjątkiem sił stacjonujących w Indochinach. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Włoska_Republika_Socjalna">Włoska Republika Socjalna</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=25" title="Edytuj sekcję: Włoska Republika Socjalna" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=25" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Włoska Republika Socjalna">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Italian_social_republic_map.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Italian_social_republic_map.png/220px-Italian_social_republic_map.png" decoding="async" width="220" height="229" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Italian_social_republic_map.png/330px-Italian_social_republic_map.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Italian_social_republic_map.png/440px-Italian_social_republic_map.png 2x" data-file-width="983" data-file-height="1022" /></a><figcaption></figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/W%C5%82oska_Republika_Socjalna" title="Włoska Republika Socjalna">Włoska Republika Socjalna</a>.</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:War_flag_of_the_Italian_Social_Republic.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/War_flag_of_the_Italian_Social_Republic.svg/170px-War_flag_of_the_Italian_Social_Republic.svg.png" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/War_flag_of_the_Italian_Social_Republic.svg/255px-War_flag_of_the_Italian_Social_Republic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/War_flag_of_the_Italian_Social_Republic.svg/340px-War_flag_of_the_Italian_Social_Republic.svg.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /></a><figcaption>Włoska Republika Socjalna</figcaption></figure> Po upadku Włoch w 1943 roku i aresztowaniu Benito Mussoliniego, Niemcy postanowili przywrócić władzę lojalnym faszystom. Dlatego odbili Mussoliniego w spektakularnym ataku przeprowadzonym przez komandosa <a href="/wiki/Otto_Skorzeny" title="Otto Skorzeny">Otta Skorzenego</a><a href="#cite_note-31">[31]</a> i w bezpiecznym, dalekim od linii frontu miejscu, za jakie uznali miejscowość <a href="/wiki/Sal%C3%B2" title="Salò">Salò</a>, proklamowali <a href="/wiki/W%C5%82oska_Republika_Socjalna" title="Włoska Republika Socjalna">Włoską Republikę Socjalną</a>. Została uznana przez niewiele państw. Republika Salò, jak często nazywano to <a href="/wiki/Pa%C5%84stwo_marionetkowe" title="Państwo marionetkowe">państwo marionetkowe</a>, była w całości zależna od Niemiec, mimo że rządy oficjalnie sprawował tam <a href="/wiki/Benito_Mussolini" title="Benito Mussolini">Benito Mussolini</a><a href="#cite_note-32">[32]</a>. Po jego odbiciu przeprowadzono procesy tych, którzy zagłosowali za usunięciem <a href="/wiki/Duce" title="Duce">duce</a> od władzy po <a href="/wiki/Operacja_Husky" title="Operacja Husky">lądowaniu aliantów na Sycylii</a> (stracono między innymi <a href="/wiki/Galeazzo_Ciano" title="Galeazzo Ciano">Galleaza Ciana</a>, prominentnego działacza partyjnego i zięcia Mussoliniego oraz <a href="/wiki/Marsza%C5%82kowie_W%C5%82och" title="Marszałkowie Włoch">marszałka</a> <a href="/wiki/Emilio_De_Bono" title="Emilio De Bono">Emilia De Bona</a>). RSI (skrót od włoskiej nazwy) nie odegrała większej roli militarnej, a jej siły zbrojne – <a href="/wiki/Esercito_Nazionale_Repubblicano" title="Esercito Nazionale Repubblicano">Esercito Nazionale Repubblicano</a> zostały całkowicie rozbite po <a href="/wiki/Ofensywa_wiosenna_we_W%C5%82oszech_1945" title="Ofensywa wiosenna we Włoszech 1945">ofensywie wiosennej</a><a href="#cite_note-33">[33]</a>. W miarę posuwania się aliantów na północ, faszyści mieli coraz mniejszą władzę. Spowodowało to wybuch powstania na terenie państwa. Za jej koniec uznaje się śmierć Mussoliniego<a href="#cite_note-34">[34]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Serbia_(reżim_Nedicia)">Serbia (reżim Nedicia)</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=26" title="Edytuj sekcję: Serbia (reżim Nedicia)" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=26" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Serbia (reżim Nedicia)">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Serbia1941_1944_01.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Serbia1941_1944_01.png/220px-Serbia1941_1944_01.png" decoding="async" width="220" height="302" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Serbia1941_1944_01.png/330px-Serbia1941_1944_01.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Serbia1941_1944_01.png/440px-Serbia1941_1944_01.png 2x" data-file-width="503" data-file-height="690" /></a><figcaption></figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Serbia_Nedicia" title="Serbia Nedicia">Serbia Nedicia</a>.</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_the_Government_of_National_Salvation_2.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_the_Government_of_National_Salvation_2.png/220px-Flag_of_the_Government_of_National_Salvation_2.png" decoding="async" width="220" height="132" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_the_Government_of_National_Salvation_2.png/330px-Flag_of_the_Government_of_National_Salvation_2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_the_Government_of_National_Salvation_2.png/440px-Flag_of_the_Government_of_National_Salvation_2.png 2x" data-file-width="647" data-file-height="388" /></a><figcaption>Serbia Nedicia</figcaption></figure> Serbski generał <a href="/wiki/Milan_Nedi%C4%87" title="Milan Nedić">Milan Nedić</a> utworzył 1 września 1941 roku w okupowanej przez Niemcy Serbii Rząd Ocalenia Narodowego. Nedić pełnił funkcję premiera w rządzie marionetkowym, który uznawał byłego jugosłowiańskiego <a href="/wiki/Regent" title="Regent">regenta</a>, księcia Pawła za głowę państwa<a href="#cite_note-35">[35]</a>. Siły zbrojne Nedicia nosiły mundury Królewskiej Armii Jugosłowiańskiej; walczyły z Niemcami przeciw jugosłowiańskim partyzantom. W przeciwieństwie do innych sojuszników <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Hitlera</a>, którzy wysłali swe siły do walki ze <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">Związkiem Radzieckim</a>, oddziały Nedicia zostały ograniczone do pełnienia obowiązków jedynie na terenie swojego kraju<a href="#cite_note-36">[36]</a>. W czasie wojny w <a href="/wiki/Serbia" title="Serbia">Serbii</a> powstało kilka obozów koncentracyjnych. W 1942 roku po antysemickich pochodach w <a href="/wiki/Belgrad" title="Belgrad">Belgradzie</a> miasto zostało ogłoszone Judenfrei, czyli strefą wolną od Żydów<a href="#cite_note-37">[37]</a>. Ponadto na terenie Serbii utworzono <a href="/wiki/Gestapo" title="Gestapo">gestapo</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Państwo_Greckie">Państwo Greckie</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=27" title="Edytuj sekcję: Państwo Greckie" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=27" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Państwo Greckie">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Greece_(1822-1978).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Flag_of_Greece_%281822-1978%29.svg/170px-Flag_of_Greece_%281822-1978%29.svg.png" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Flag_of_Greece_%281822-1978%29.svg/255px-Flag_of_Greece_%281822-1978%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Flag_of_Greece_%281822-1978%29.svg/340px-Flag_of_Greece_%281822-1978%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a><figcaption>Państwo Greckie</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Pa%C5%84stwo_Greckie" title="Państwo Greckie">Państwo Greckie</a>.</div> <a href="/wiki/Pa%C5%84stwo_Greckie" title="Państwo Greckie">Państwo Greckie</a> powstało po kapitulacji wojsk greckich wobec agresji <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">III Rzeszy</a> i <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_W%C5%82och_(1861%E2%80%931946)" title="Królestwo Włoch (1861–1946)">Włoch</a>. Król <a href="/wiki/Jerzy_II_Grecki" title="Jerzy II Grecki">Jerzy II Grecki</a> udał się na <a href="/wiki/Kreta" title="Kreta">Kretę</a>, a po ewakuacji brytyjskich wojsk do <a href="/wiki/Wielka_Brytania" title="Wielka Brytania">Wielkiej Brytanii</a>, tam też powstał rząd emigracyjny; w Grecji rozpoczęto natomiast okupację przy zachowaniu pozorów autonomii dla części terytorium<a href="#cite_note-38">[38]</a>. Powołany został nowy rząd pod kierownictwem <a href="/wiki/Jeorjos_Tsolakoglu" title="Jeorjos Tsolakoglu">Georgiosa Tsolakoglou</a>. Kraj był podzielony na trzy strefy. Największa była strefa włoska, lecz to mniejsza strefa niemiecka była ważniejsza ekonomicznie. Tereny położone na północnym wschodzie i okupowane przez Bułgarów włączono do <a href="/wiki/Carstwo_Bu%C5%82garii" title="Carstwo Bułgarii">Carstwa Bułgarii</a>, ich ludność poddając drastycznej bułgaryzacji. Kolaboracyjne państwo utworzyło też <a href="/wiki/Si%C5%82y_zbrojne" title="Siły zbrojne">siły zbrojne</a>. Były to <a href="/wiki/Bataliony_Bezpiecze%C5%84stwa" title="Bataliony Bezpieczeństwa">Bataliony Bezpieczeństwa</a>, liczące, zależnie od okresu, 12,5 – 22 tysięcy żołnierzy i według wielu źródeł, składające przysięgę na wierność <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Adolfowi Hitlerowi</a> oraz całkowite posłuszeństwo niemieckiemu dowództwu. Poniesione przez Państwo Greckie straty materialne stanowiły 33-krotność produktu krajowego brutto z 1946 roku<a href="#cite_note-39">[39]</a>. W szczególności, inflacja osiągnęła 15 000 000%, gdy wymuszono na Państwie Greckim formalne, międzypaństwowe pożyczki – pieniężne, przemysłowe i surowcowe, spłacane następnie greckim pieniądzem, emitowanym inflacyjnie w mennicy, pozostającej pod kontrolą Niemiec<a href="#cite_note-40">[40]</a>. W październiku-listopadzie 1944 roku nastąpiła ewakuacja wojsk niemieckich z Grecji, do <a href="/wiki/Ateny" title="Ateny">Aten</a> powrócił mianowany przez króla, zatwierdzany przez Brytyjczyków rząd. Brytyjczycy mianowali następnie kolejnych premierów, a faktycznie jeszcze przez około półtora roku Grecja pozostawała pod władzą brytyjskiego dowódcy wojskowego<a href="#cite_note-41">[41]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Królestwo_Albanii">Królestwo Albanii</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=28" title="Edytuj sekcję: Królestwo Albanii" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=28" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Królestwo Albanii">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Albania_(1943%E2%80%931944).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Flag_of_Albania_%281943%E2%80%931944%29.svg/220px-Flag_of_Albania_%281943%E2%80%931944%29.svg.png" decoding="async" width="220" height="110" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Flag_of_Albania_%281943%E2%80%931944%29.svg/330px-Flag_of_Albania_%281943%E2%80%931944%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Flag_of_Albania_%281943%E2%80%931944%29.svg/440px-Flag_of_Albania_%281943%E2%80%931944%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a><figcaption>Królestwo Albanii</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Albanii_(okupacja_niemiecka)" title="Królestwo Albanii (okupacja niemiecka)">Królestwo Albanii (okupacja niemiecka)</a>.</div> Po <a href="/wiki/Kapitulacja_W%C5%82och" title="Kapitulacja Włoch">kapitulacji sił włoskich 8 września 1943 roku</a> wojska niemieckie szybko zajęły Albanię dwoma dywizjami. Niemcy utworzyli „neutralny rząd” w Tiranie. Niemcy zamierzali stworzyć autonomiczną administrację i starali się przekonać albańskich przywódców do utworzenia rządu, który przejmie administrację kraju<a href="#cite_note-42">[42]</a>. Wielu wahało się, zwłaszcza gdy rozeszły się pogłoski, że brytyjskie siły przygotowują się do inwazji na Albanię. Albańscy przywódcy Kosowa, zdając sobie jednak sprawę, że niemiecka porażka oznaczałaby powrót do rządów jugosłowiańskich, byli bardziej skłonni do współpracy. 14 września 1943 r. pod rządami <a href="/wiki/Ibrahim_Bi%C3%A7aku" title="Ibrahim Biçaku">Ibrahima Biçaku</a>, Cafo Beg Ulqiniego, <a href="/wiki/Bedri_Pejani" title="Bedri Pejani">Bedri Pejani</a> i Xhafer Deva z Kosowa utworzono rząd albański<a href="#cite_note-43">[43]</a>. Rada narodowa, składająca się z 243 członków, rozpoczęła swoje funkcje 16 października 1943, wybierając czteroosobową Radę Najwyższej Regencji do sprawowania rządów w kraju, na czele której stał regent <a href="/wiki/Mehdi_Frash%C3%ABri" title="Mehdi Frashëri">Mehdi Frashëri</a><a href="#cite_note-44">[44]</a>. Niemcy wycofali się z Albanii w 1944 roku, a w kraju rządy przejęła <a href="/wiki/Komunistyczna_Partia_Albanii" title="Komunistyczna Partia Albanii">Komunistyczna Partia Albanii</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Państwo_Węgierskie">Państwo Węgierskie</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=29" title="Edytuj sekcję: Państwo Węgierskie" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=29" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Państwo Węgierskie">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Hungary_(1915-1918,_1919-1946).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg/220px-Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg.png" decoding="async" width="220" height="110" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg/330px-Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg/440px-Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a><figcaption>Państwo Węgierskie</figcaption></figure> To <a href="/wiki/Pa%C5%84stwo_marionetkowe" title="Państwo marionetkowe">państwo marionetkowe</a> zostało utworzone 16 października 1944 roku, po tym, jak obalono regenta <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_W%C4%99gier_(1920%E2%80%931946)" title="Królestwo Węgier (1920–1946)">Węgier</a>, admirała <a href="/wiki/Mikl%C3%B3s_Horthy" title="Miklós Horthy">Miklósa Horthyego</a> w przeprowadzonej przez Niemców oraz <a href="/wiki/Faszyzm" title="Faszyzm">faszystowskich</a> Węgrów <a href="/wiki/Operacja_Panzerfaust" title="Operacja Panzerfaust">operacji Panzerfaust</a>, po której powołano dyktatorskie państwo, które zastąpiło istniejące ponad tysiąc lat, restytuowane w 1920 roku <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_W%C4%99gier_(1920%E2%80%931946)" title="Królestwo Węgier (1920–1946)">Królestwo Węgier</a><a href="#cite_note-45">[45]</a>. Do władzy doszli <a href="/wiki/Strza%C5%82okrzy%C5%BCowcy" title="Strzałokrzyżowcy">strzałokrzyżowcy</a>, których lider oraz dotychczasowy premier, <a href="/wiki/Ferenc_Sz%C3%A1lasi" title="Ferenc Szálasi">Ferenc Szálasi</a> ogłosił się głową państwa, a w praktyce dyktatorem Węgier. Państwo było całkowicie zależne od nazistowskich Niemiec, a sam Szálasi nie mógł samodzielnie podejmować decyzji, a także rządzić krajem. Głównym celem powstania państwa była chęć dalszej walki Węgier przeciwko <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">ZSRR</a>, zarówno przez Niemców, jak i węgierskich faszystów<a href="#cite_note-46">[46]</a>. Objęcie władzy przez Szálasiego zapewniało kontynuowanie walk, co było bardzo korzystne dla Niemiec. Dalsza walka Węgier zapewniała dostarczenie dodatkowych sił dla walczących na <a href="/wiki/Front_wschodni_(II_wojna_%C5%9Bwiatowa)" title="Front wschodni (II wojna światowa)">froncie wschodnim</a> Niemców, a także otwarcie nowego frontu bałkańskiego, który odciążył główne rejony frontu znajdujące się na terenie Polski oraz w <a href="/wiki/Prusy_Wschodnie" title="Prusy Wschodnie">Prusach Wschodnich</a><a href="#cite_note-47">[47]</a>. W marcu siły niemiecko-węgierskie rozpoczęły ofensywę (<a href="/wiki/Operacja_Fr%C3%BChlingserwachen" title="Operacja Frühlingserwachen">Operacja Frühlingserwachen</a>) na pozycje sowieckie. Mimo znacznych sukcesów terytorialnych, po dziesięciu dniach ofensywa została ostatecznie zatrzymana przez Sowietów, którzy przeprowadzili własną kontrofensywę, po której prawie całkowicie została zniszczona <a href="/wiki/3_Armia_(W%C4%99gry)" title="3 Armia (Węgry)">Trzecia Armia Węgierska</a>, a resztki jej sił zdołały uciec na <a href="/wiki/Republika_S%C5%82owacka_(1939%E2%80%931945)" title="Republika Słowacka (1939–1945)">Słowację</a> lub do Niemiec. Do 1 kwietnia całe terytorium Węgier zostało zajęte przez ZSRR<a href="#cite_note-48">[48]</a>. <a href="/wiki/Ferenc_Sz%C3%A1lasi" title="Ferenc Szálasi">Ferenc Szálasi</a> uciekł do Niemiec, gdzie został wzięty do niewoli przez wojska <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">amerykańskie</a>. Reżim Szálasiego ostatecznie przestał rządzić Węgrami wraz z <a href="/wiki/Kapitulacja_III_Rzeszy" title="Kapitulacja III Rzeszy">kapitulacją III Rzeszy</a> 8 maja 1945. W ciągu następnych miesięcy w Budapeszcie władzę przejął promoskiewski, komunistyczny reżim, Szálasi został przekazany Węgrom przez Amerykanów. W 1946 roku odbyła się rozprawa sądowa, w której został skazany na <a href="/wiki/Kara_%C5%9Bmierci" title="Kara śmierci">karę śmierci</a>. Wyrok został wykonany 12 marca 1946 roku<a href="#cite_note-49">[49]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Państwa_zależne_od_Japonii">Państwa zależne od Japonii</h2>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=30" title="Edytuj sekcję: Państwa zależne od Japonii" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=30" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Państwa zależne od Japonii">edytuj kod</a>]</div> W czasie II wojny światowej Cesarstwo Japonii na podbitych terytoriach utworzyło wiele państw i rządów marionetkowych, poczynając od utworzenia państwa Mandżukuo w 1932 roku. Powstanie kolaboracji pod okupacją japońską wiązało się z planami utworzenia <a href="/wiki/Strefa_Wsp%C3%B3lnego_Dobrobytu_Wielkiej_Azji_Wschodniej" title="Strefa Wspólnego Dobrobytu Wielkiej Azji Wschodniej">Strefy Wspólnego Dobrobytu Wielkiej Azji Wschodniej</a>. Miała ona służyć Japończykom w podporządkowaniu sobie terenów bogatych w surowce, niezbędne do dalszego prowadzenia <a href="/wiki/Wojna_na_Pacyfiku" title="Wojna na Pacyfiku">wojny na Pacyfiku</a><a href="#cite_note-50">[50]</a>. <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Kolaboracja_pod_okupacj%C4%85_japo%C5%84sk%C4%85_podczas_II_wojny_%C5%9Bwiatowej" title="Kolaboracja pod okupacją japońską podczas II wojny światowej">Kolaboracja pod okupacją japońską podczas II wojny światowej</a>.</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mandżukuo">Mandżukuo</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=31" title="Edytuj sekcję: Mandżukuo" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=31" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Mandżukuo">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Manchukuo_map.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Manchukuo_map.png/220px-Manchukuo_map.png" decoding="async" width="220" height="259" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Manchukuo_map.png/330px-Manchukuo_map.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Manchukuo_map.png/440px-Manchukuo_map.png 2x" data-file-width="808" data-file-height="953" /></a><figcaption></figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Mand%C5%BCukuo" title="Mandżukuo">Mandżukuo</a>.</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Manchukuo.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Flag_of_Manchukuo.svg/170px-Flag_of_Manchukuo.svg.png" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Flag_of_Manchukuo.svg/255px-Flag_of_Manchukuo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Flag_of_Manchukuo.svg/340px-Flag_of_Manchukuo.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a><figcaption>Mandżukuo</figcaption></figure> <a href="/wiki/Mand%C5%BCukuo" title="Mandżukuo">Mandżukuo</a> było japońskim państwem marionetkowym w <a href="/wiki/Mand%C5%BCuria" title="Mandżuria">Mandżurii</a>, północno-wschodnim regionie Chin. Na czele Mandżukuo Japończycy postawili ostatniego chińskiego władcę z dynastii <a href="/wiki/Dynastia_Qing" title="Dynastia Qing">Qing</a> – <a href="/wiki/Puyi" title="Puyi">Puyi</a>, który jednak dysponował wyłącznie symboliczną władzą. Faktycznie Mandżukuo kontrolowane było przez japońskie wojsko, w szczególności Armię Mandżurską<a href="#cite_note-51">[51]</a>. 18 września 1931 doszło do tzw. <a href="/wiki/Incydent_mukde%C5%84ski" title="Incydent mukdeński">incydentu mukdeńskiego</a>, prowokacji, za którą odpowiadała <a href="/wiki/Armia_Kwantu%C5%84ska" title="Armia Kwantuńska">Armia Kwantuńska</a><a href="#cite_note-52">[52]</a>. Dzięki zaskoczeniu Japończycy zajęli Mandżurię. Niepodległość Mandżukuo została ogłoszona 18 lutego 1932 roku. Państwem oficjalnie rządził Puyi, od 1932 jako prezydent, a od 1934 roku jako <a href="/wiki/Cesarz" title="Cesarz">cesarz</a>. Dwudziestu trzech z osiemdziesięciu członków <a href="/wiki/Liga_Narod%C3%B3w" title="Liga Narodów">Ligi Narodów</a> uznało nowe państwo, ale sama Liga zadeklarowała w 1934, że Mandżuria legalnie pozostanie częścią <a href="/wiki/Republika_Chi%C5%84ska_(1912%E2%80%931949)" class="mw-redirect" title="Republika Chińska (1912–1949)">Chin</a>, potwierdzając tym samym wycofanie Japonii z Ligi. <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">Niemcy</a>, <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_W%C5%82och_(1861%E2%80%931946)" title="Królestwo Włoch (1861–1946)">Włochy</a> i <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">Związek Radziecki</a> uznawały Mandżukuo<a href="#cite_note-53">[53]</a>. Państwo również zostało uznane przez <a href="/wiki/Kostaryka" title="Kostaryka">Kostarykę</a>, <a href="/wiki/Salwador" title="Salwador">Salwador</a> i <a href="/wiki/Watykan" title="Watykan">Watykan</a>. Ponadto rząd mandżurski uznawał również rządy innych sojuszników Japonii i jej marionetki m.in. <a href="/wiki/Mengjiang" title="Mengjiang">Mengjiang</a>, <a href="/wiki/Pa%C5%84stwo_Birma" title="Państwo Birma">birmański rząd</a> <a href="/wiki/Ba_Maw" title="Ba Maw">Ba Mawa</a>, reżim <a href="/wiki/Wang_Jingwei" title="Wang Jingwei">Wanga Jingwei</a> i indyjski rząd <a href="/wiki/Subhas_Czandra_Bose" title="Subhas Czandra Bose">Subhaas Czandra Bosego</a><a href="#cite_note-54">[54]</a>. Według szacunków wywiadu ZSRR Armia Mandżukuo dysponowała 200 000–220 000 żołnierzy. Skoszarowana <a href="/w/index.php?title=Cesarska_Armia_Mand%C5%BCukuo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cesarska Armia Mandżukuo (strona nie istnieje)">Cesarska Armia Mandżukuo</a> była w pełni zależna od <a href="/wiki/Cesarska_Armia_Japo%C5%84ska" title="Cesarska Armia Japońska">Cesarskiej Armii Japońskiej</a>. <a href="/wiki/Cesarska_Marynarka_Mand%C5%BCukuo" title="Cesarska Marynarka Mandżukuo">Cesarska Marynarka Mandżukuo</a>, zawierająca flotę rzeczną i straż przybrzeżną, podlegała dowództwu japońskiej Trzeciej Floty<a href="#cite_note-55">[55]</a>. <a href="/wiki/Gwardia_Cesarska_Mand%C5%BCukuo" title="Gwardia Cesarska Mandżukuo">Gwardia Cesarska Mandżukuo</a>, licząca 200 żołnierzy, była jedyną niezależną formacją pozostającą pod rozkazem cesarza i pełniła funkcję jego osobistej ochrony. Po <a href="/wiki/Operacja_kwantu%C5%84ska" title="Operacja kwantuńska">sowieckiej inwazji</a> w sierpniu 1945 roku, państwo to przestało istnieć i po okupacji radzieckiej wróciło do <a href="/wiki/Republika_Chi%C5%84ska" title="Republika Chińska">Chin</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mengjiang">Mengjiang</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=32" title="Edytuj sekcję: Mengjiang" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=32" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Mengjiang">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_the_Mengjiang.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Flag_of_the_Mengjiang.svg/170px-Flag_of_the_Mengjiang.svg.png" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Flag_of_the_Mengjiang.svg/255px-Flag_of_the_Mengjiang.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Flag_of_the_Mengjiang.svg/340px-Flag_of_the_Mengjiang.svg.png 2x" data-file-width="450" data-file-height="300" /></a><figcaption>Mengjiang</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Mengjiang" title="Mengjiang">Mengjiang</a>.</div> <a href="/wiki/Mengjiang" title="Mengjiang">Mengjiang</a> był utworzonym w Mongolii Wewnętrznej państwem, w pełni zależnym od Japonii. Państwo to rządzone było przez księcia <a href="/wiki/Demchugdongrub" title="Demchugdongrub">Demchugdongruba</a>, mongolskiego arystokratę wywodzącego się od <a href="/wiki/Czyngis-chan" title="Czyngis-chan">Czyngis-chana</a>, ale faktycznie kontrolowane było przez japońskie wojsko. Niepodległość Mengjiang została ogłoszona 18 lutego 1936 roku, w wyniku zajęcia tego terytorium przez Japończyków. Mongołowie mieli liczne skargi przeciwko chińskiemu rządowi w <a href="/wiki/Nankin" title="Nankin">Nankinie</a>. Najbardziej chodziło tu o politykę nieograniczonej migracji Chińczyków do tego ogromnego regionu, w którym przeważały otwarte równiny i pustynie. Kilku młodych książąt Mongolii Wewnętrznej widziało w zajęciu ich kraju przez Japonię dogodną szansę na zdobycie Mongolii Zewnętrznej od Związku Radzieckiego. <a href="/wiki/Cesarstwo_Wielkiej_Japonii" title="Cesarstwo Wielkiej Japonii">Japonia</a> utworzyła Mengjiang, by wykorzystać napięcia między etnicznymi <a href="/wiki/Mongo%C5%82owie" title="Mongołowie">Mongołami</a> i centralnym rządem Chin, który teoretycznie rządził <a href="/wiki/Mongolia_Wewn%C4%99trzna" title="Mongolia Wewnętrzna">Mongolią Wewnętrzną</a>. Japończycy, dzięki utworzeniu mongolskiego sojusznika w Azji, mieli nadzieję na zdobycie reszty <a href="/wiki/Mongolia_Zewn%C4%99trzna" title="Mongolia Zewnętrzna">Mongolii</a> od <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">Związku Radzieckiego</a>. Kiedy wszystkie rządy marionetki Chin zostały zjednoczone pod rządem <a href="/wiki/Wang_Jingwei" title="Wang Jingwei">Wang Jingwei</a> w marcu 1940 roku, Mengjiang utrzymał swoją oddzielną tożsamość jako autonomiczna federacja. Chociaż pod mocną kontrolą Cesarskiej Armii Japonii, która zajęła teren, książę Demchugdongrub miał swoją własną armię, która była, teoretycznie, niezależna. Mengjiang upadło w 1945 roku w wyniku klęski Japonii i najazdu ZSRR oraz <a href="/wiki/Mongolska_Republika_Ludowa" title="Mongolska Republika Ludowa">Mongolii</a>. Przeważające radzieckie siły posunęły się do <a href="/wiki/Mongolia_Wewn%C4%99trzna" title="Mongolia Wewnętrzna">Mongolii Wewnętrznej</a>, napotykając na niewielki opór jedynie ze strony mongolskiej kawalerii, która, podobnie jak reszta armii, szybko została zniszczona. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Burma_1943.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Flag_of_Burma_1943.gif/170px-Flag_of_Burma_1943.gif" decoding="async" width="170" height="114" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Flag_of_Burma_1943.gif/255px-Flag_of_Burma_1943.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3a/Flag_of_Burma_1943.gif 2x" data-file-width="325" data-file-height="217" /></a><figcaption>Państwo Birma</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Birma_(reżim_Ba_Maw)">Birma (reżim Ba Maw)</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=33" title="Edytuj sekcję: Birma (reżim Ba Maw)" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=33" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Birma (reżim Ba Maw)">edytuj kod</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Pa%C5%84stwo_Birma" title="Państwo Birma">Państwo Birma</a>.</div> Birmański nacjonalistyczny lider <a href="/wiki/Ba_Maw" title="Ba Maw">Ba Maw</a> utworzył <a href="/wiki/Pa%C5%84stwo_Birma" title="Państwo Birma">japońską marionetkę</a> w Birmie 1 sierpnia 1942 roku, po tym, jak japońska armia przejęła kontrolę nad <a href="/wiki/Mjanma" title="Mjanma">Birmą</a> od <a href="/wiki/Wielka_Brytania" title="Wielka Brytania">Wielkiej Brytanii</a><a href="#cite_note-autonazwa1-56">[56]</a>. Reżim Ba Maw zorganizował Birmańską Armię Wyzwoleńczą (później przemianowaną na <a href="/wiki/Birma%C5%84ska_Armia_Narodowa" title="Birmańska Armia Narodowa">Birmańską Armię Narodową</a>), dowodzoną przez <a href="/wiki/Aung_San" title="Aung San">Aung Sana</a>. Była ona jednak całkowicie podporządkowana armii japońskiej i prawie nie angażowała się w <a href="/wiki/Wojna_na_Pacyfiku" title="Wojna na Pacyfiku">działania zbrojne</a><a href="#cite_note-57">[57]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Philippines_flag_original.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Philippines_flag_original.png/170px-Philippines_flag_original.png" decoding="async" width="170" height="85" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Philippines_flag_original.png/255px-Philippines_flag_original.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Philippines_flag_original.png/340px-Philippines_flag_original.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="200" /></a><figcaption>Druga Republika Filipin</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Filipiny_(druga_Republika)">Filipiny (druga Republika)</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=34" title="Edytuj sekcję: Filipiny (druga Republika)" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=34" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Filipiny (druga Republika)">edytuj kod</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Druga_Republika_Filipin" title="Druga Republika Filipin">Druga Republika Filipin</a>.</div> <a href="/w/index.php?title=Jos%C3%A9_Paciano_Laurel_y_Garc%C3%ADa&action=edit&redlink=1" class="new" title="José Paciano Laurel y García (strona nie istnieje)">José Paciano Laurel y García</a> był prezydentem <a href="/wiki/Druga_Republika_Filipin" title="Druga Republika Filipin">Drugiej Republiki Filipin</a>, japońskiej marionetki utworzonej na Filipinach w 1942 roku. W 1943 roku, filipińskie Zgromadzenie Narodowe zadeklarowało, że Filipiny są niezależną republiką i wybrało Laurela jako prezydenta. Druga Republika upadła wraz z japońską kapitulacją. Laurel został zatrzymany i oskarżony o zdradę rządu <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">USA</a>, ale został objęty amnestią i kontynuował działalność polityczną, zdobywając miejsce w filipińskim senacie<a href="#cite_note-58">[58]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Republika_Chińska_–_Nankin_(reżim_Wanga_Jingwei)">Republika Chińska – Nankin (reżim Wanga Jingwei)</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=35" title="Edytuj sekcję: Republika Chińska – Nankin (reżim Wanga Jingwei)" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=35" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Republika Chińska – Nankin (reżim Wanga Jingwei)">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_the_Republic_of_China-Nanjing_(Peace,_Anti-Communism,_National_Construction).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Flag_of_the_Republic_of_China-Nanjing_%28Peace%2C_Anti-Communism%2C_National_Construction%29.svg/170px-Flag_of_the_Republic_of_China-Nanjing_%28Peace%2C_Anti-Communism%2C_National_Construction%29.svg.png" decoding="async" width="170" height="156" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Flag_of_the_Republic_of_China-Nanjing_%28Peace%2C_Anti-Communism%2C_National_Construction%29.svg/255px-Flag_of_the_Republic_of_China-Nanjing_%28Peace%2C_Anti-Communism%2C_National_Construction%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Flag_of_the_Republic_of_China-Nanjing_%28Peace%2C_Anti-Communism%2C_National_Construction%29.svg/340px-Flag_of_the_Republic_of_China-Nanjing_%28Peace%2C_Anti-Communism%2C_National_Construction%29.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="587" /></a><figcaption>Republika Chińska – Nankin</figcaption></figure> Państwo to istniało przez krótki czas. Zostało założone 29 marca 1940 roku przez <a href="/wiki/Wang_Jingwei" title="Wang Jingwei">Wanga Jingwei</a>, który został szefem wspieranego przez Japonię marionetkowego państwa z siedzibą w <a href="/wiki/Nankin" title="Nankin">Nankinie</a>. Podczas <a href="/wiki/Wojna_chi%C5%84sko-japo%C5%84ska_(1937%E2%80%931945)" title="Wojna chińsko-japońska (1937–1945)">drugiej wojny chińsko-japońskiej</a>, Japonia ruszając ze swoich baz w Mandżurii, zajęła dużą część Wschodnich i Centralnych Chin. Rząd w Nankinie powstał w wyniku połączenia m.in. Tymczasowego Rządu Republiki Chińskiej w <a href="/wiki/Pekin" title="Pekin">Pekinie</a> ze Zreformowanym Rządem Republiki Chińskiej w Nankinie. Rząd w Nankinie nie miał żadnej prawdziwej władzy i jego główna rola miała służyć jako propagandowe narzędzie dla Japończyków. Rząd w Nankinie zawarł porozumienie z Japonią i Mandżukuo, podpisał <a href="/wiki/Pakt_antykominternowski" title="Pakt antykominternowski">pakt antykominternowski</a> w 1941 oraz wypowiedział wojnę Stanom Zjednoczonym i Wielkiej Brytanii 9 stycznia 1943 roku. Ponadto kolaborancki rząd uznał <a href="/wiki/Puyi" title="Puyi">Puyi</a> za prawowitego władcę <a href="/wiki/Mand%C5%BCukuo" title="Mandżukuo">Mandżukuo</a>. Z początku rząd Wanga miał napięte stosunki z Japończykami. Japonia naciskała na reżim aby ten przyjął postawę nacjonalistyczną. Powielanie symboli <a href="/wiki/Kuomintang" title="Kuomintang">Kuomintangu</a> prowadziło do częstych konfliktów z Japończykami – przykładem jest chociażby przejęcie flagi od Republiki Chińskiej. Pogarszająca się sytuacja Japonii od 1943 roku ukazywała fakt, że większą rolę w obronie zajętych części Chin spełniała Armia Nankińska niż sama armia japońska. Armia Nankińska nieustannie walczyła przeciwko komunistycznej Nowej Czwartej Armii. Wang Jingwei zmarł w klinice tokijskiej 10 listopada 1944 roku. Jego następcą został <a href="/wiki/Chen_Gongbo" title="Chen Gongbo">Chen Gongbo</a>. Chen miał jednak zbyt słaby wpływ – faktycznym następcą Wanga okazał się <a href="/wiki/Zhou_Fohai" title="Zhou Fohai">Zhou Fohai</a>, burmistrz <a href="/wiki/Szanghaj" title="Szanghaj">Szanghaju</a>. 9 września 1945, w związku z klęską Japonii w II wojnie światowej, państwo poddało się generałowi <a href="/wiki/He_Yingqin" title="He Yingqin">He Yingqin</a> – sprzymierzeńcowi <a href="/wiki/Czang_Kaj-szek" title="Czang Kaj-szek">Czang Kaj-szeka</a>. Generałowie Armii Nankińskiej szybko zadeklarowali przymierze z <a href="/wiki/Czang_Kaj-szek" title="Czang Kaj-szek">Generalissimusem</a> i zostali zobowiązani do oparcia się komunistom. <a href="/wiki/Chen_Gongbo" title="Chen Gongbo">Chen Gongbo</a> został schwytany i stracony w 1946 roku. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Indie_(Tymczasowy_Rząd_Wolnych_Indii,_Azad_Hind)">Indie (Tymczasowy Rząd Wolnych Indii, Azad Hind)</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=36" title="Edytuj sekcję: Indie (Tymczasowy Rząd Wolnych Indii, Azad Hind)" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=36" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Indie (Tymczasowy Rząd Wolnych Indii, Azad Hind)">edytuj kod</a>]</div> Prowizoryczny Rząd Wolnych Indii był gabinetem cieni pod przewodnictwem <a href="/wiki/Subhas_Czandra_Bose" title="Subhas Czandra Bose">Subhasa Czandra Bosego</a>, indyjskiego nacjonalisty, który porzucił pokojowe metody <a href="/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi">Gandhiego</a> dla osiągnięcia niepodległości. Państwo to istniało jedynie na terytoriach poddanych japońskiej kontroli. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:1931_Flag_of_India.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/1931_Flag_of_India.svg/170px-1931_Flag_of_India.svg.png" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/1931_Flag_of_India.svg/255px-1931_Flag_of_India.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/1931_Flag_of_India.svg/340px-1931_Flag_of_India.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a><figcaption>Tymczasowy Rząd Wolnych Indii (Azad Hind)</figcaption></figure> Były prezydent <a href="/wiki/Indyjski_Kongres_Narodowy" title="Indyjski Kongres Narodowy">Indyjskiego Kongresu Narodowego</a>, Bose został zatrzymany przez brytyjskie władze kolonialne na początku II wojny światowej. W styczniu 1941 roku, po ucieczce z więzienia, przedostaniu się do Niemiec, a następnie do Japonii, utworzył Indyjską Armię Wyzwoleńczą, złożoną głównie z indyjskich więźniów. Powstała Niezależna Liga Indyjska, która – idąc za europejskim przykładem – wezwała do tworzenia Indyjskiej Armii Wyzwoleńczej, w której szeregach znaleźli się hinduscy emigranci i jeńcy z armii brytyjskiej, wzięci do niewoli przez Japończyków. Wkrótce armia liczyła już ok. 40 tys. żołnierzy. Kierownictwo rządu i armii objął przybyły właśnie Bose, dzięki poparciu japońskiego premiera gen. <a href="/wiki/Hideki_T%C5%8Dj%C5%8D" title="Hideki Tōjō">Hideki Tojo</a>. 21 października 1943 roku zdecydował się on na ogłoszenie powstania Tymczasowego Rządu Wolnych Indii z sobą na czele (objął on także funkcje ministra wojny i Naczelnego Wodza). Nowy gabinet emigracyjny – oficjalnie uznany przez 9 państw (<a href="/wiki/Cesarstwo_Wielkiej_Japonii" title="Cesarstwo Wielkiej Japonii">Japonię</a>, <a href="/wiki/Pa%C5%84stwo_Birma" title="Państwo Birma">Birmę</a>, <a href="/wiki/Niepodleg%C5%82e_Pa%C5%84stwo_Chorwackie" title="Niepodległe Państwo Chorwackie">Chorwację</a>, <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">Niemcy</a>, <a href="/wiki/Druga_Republika_Filipin" title="Druga Republika Filipin">Filipiny</a>, Nankinowskie Chiny, <a href="/wiki/Mand%C5%BCukuo" title="Mandżukuo">Mandżukuo</a>, <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_W%C5%82och_(1861%E2%80%931946)" title="Królestwo Włoch (1861–1946)">Włochy</a>, <a href="/wiki/Tajlandia" title="Tajlandia">Syjam</a>) natychmiast wypowiedział wojnę Wielkiej Brytanii i Stanom Zjednoczonym, a w lutym 1944 r. rozpoczął działania wojenne przeciw Brytyjczykom na terenie Birmy. Pod jurysdykcję rządu Bosego, którego tymczasową siedzibą została birmańska stolica <a href="/wiki/Rangun" title="Rangun">Rangun</a>, oddano należące do Indii wysepki w Zatoce Bengalskiej – <a href="/wiki/Andamany" title="Andamany">Andamany</a> i <a href="/wiki/Nikobary" title="Nikobary">Nikobary</a>, zajęte właśnie przez Japończyków. Działania wojenne hinduskiej armii toczyły się ze zmiennym szczęściem. W marcu 1944 roku rozpoczęta ofensywa w północnych Indiach była dla Brytyjczyków całkowitym zaskoczeniem i umożliwiła głębokie wbicie się w terytoria indyjskie. Zajęte ziemie oddano pod zarząd Bosego, który ogłosił tymczasową stolicą Indii miasto <a href="/wiki/Imphal" title="Imphal">Imphal</a> w nadgranicznym okręgu <a href="/wiki/Manipur" title="Manipur">Manipur</a> i zachęcał do dalszego marszu na <a href="/wiki/Delhi" title="Delhi">Delhi</a>. Ostatecznie na wiosnę 1945 roku wyczerpane długotrwałymi walkami i zdziesiątkowane tropikalnymi chorobami oddziały poniosły klęskę w <a href="/wiki/Rangun" title="Rangun">Rangun</a>, w wyniku czego miasto zostało zajęte przez Brytyjczyków, a kolaboranckie państwo indyjskie przestało istnieć. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Wietnam">Wietnam</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=37" title="Edytuj sekcję: Wietnam" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=37" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wietnam">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_the_Empire_of_Vietnam_(1945).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_the_Empire_of_Vietnam_%281945%29.svg/170px-Flag_of_the_Empire_of_Vietnam_%281945%29.svg.png" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_the_Empire_of_Vietnam_%281945%29.svg/255px-Flag_of_the_Empire_of_Vietnam_%281945%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_the_Empire_of_Vietnam_%281945%29.svg/340px-Flag_of_the_Empire_of_Vietnam_%281945%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a><figcaption>Cesarstwo Wietnamu</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Cesarstwo_Wietnamu" title="Cesarstwo Wietnamu">Cesarstwo Wietnamu</a>.</div> <a href="/wiki/Cesarstwo_Wietnamu" title="Cesarstwo Wietnamu">Cesarstwo Wietnamu</a> było krótkotrwałym japońskim <a href="/wiki/Pa%C5%84stwo_marionetkowe" title="Państwo marionetkowe">państwem marionetkowym</a>, które istniało od 11 marca do 23 sierpnia 1945. W 1940 roku Japończycy, idąc śladem swych niemieckich sprzymierzeńców w Europie, zajęli francuskie prowincje (<a href="/wiki/Indochiny_Francuskie" title="Indochiny Francuskie">Indochiny</a>) w Azji. I podobnie jak Niemcy, zostawili w spokoju francuską administrację kolonialną. Taki stan rzeczy utrzymał się do 9 marca 1945, kiedy to Japończycy oficjalnie przejęli władzę w tej prowincji<a href="#cite_note-autonazwa1-56">[56]</a>. Wkrótce po tym, cesarz <a href="/wiki/B%E1%BA%A3o_%C4%90%E1%BA%A1i" title="Bảo Đại">Bảo Đại</a> unieważnił traktat z Francją z 1884 roku, a <a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%A7n_Tr%E1%BB%8Dng_Kim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trần Trọng Kim (strona nie istnieje)">Trần Trọng Kim</a>, historyk, stał się prezesem rady ministrów. W 1945 roku Wietnam nawiedziła klęska głodu, która spowodowała falę sprzeciwu wobec Francji, a co za tym idzie w krótkim czasie ogłoszenie niepodległości<a href="#cite_note-59">[59]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kambodża">Kambodża</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=38" title="Edytuj sekcję: Kambodża" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=38" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Kambodża">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Cambodia_under_Japanese_occupation.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Flag_of_Cambodia_under_Japanese_occupation.svg/170px-Flag_of_Cambodia_under_Japanese_occupation.svg.png" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Flag_of_Cambodia_under_Japanese_occupation.svg/255px-Flag_of_Cambodia_under_Japanese_occupation.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Flag_of_Cambodia_under_Japanese_occupation.svg/340px-Flag_of_Cambodia_under_Japanese_occupation.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /></a><figcaption>Królestwo Kambodży</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Kambod%C5%BCy_(pa%C5%84stwo_marionetkowe)" title="Królestwo Kambodży (państwo marionetkowe)">Królestwo Kambodży (państwo marionetkowe)</a>.</div> <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Kambod%C5%BCy_(pa%C5%84stwo_marionetkowe)" title="Królestwo Kambodży (państwo marionetkowe)">Królestwo Kambodży</a> było krótkotrwałym japońskim państwem marionetkowym, istniejącym od 9 marca do 15 kwietnia 1945 roku. W 1941 r., Japończycy wchodząc do Kambodży, pozwolili francuskim urzędnikom pozostać na administracyjnych stanowiskach. Japońskie hasło Azja dla Azjatów pozyskiwało wielu kambodżańskich nacjonalistów, wbrew temu, że tokijska polityka miała na celu utrzymać kolonialny rząd indochiński w nominalnej kontroli<a href="#cite_note-60">[60]</a>. Ta polityka zmieniła się w ciągu ostatnich miesięcy wojny. Japończycy, chcąc zyskać miejscowe poparcie, wyrzucili francuski rząd i zmusili Kambodżę, by oznajmić swoją niepodległość w <a href="/wiki/Strefa_Wsp%C3%B3lnego_Dobrobytu_Wielkiej_Azji_Wschodniej" title="Strefa Wspólnego Dobrobytu Wielkiej Azji Wschodniej">Wielkiej Wschodnioazjatyckiej Strefie Wspólnego Dobrobytu</a>. Cztery dni później, król <a href="/wiki/Norodom_Sihanouk" title="Norodom Sihanouk">Norodom Sihanouk</a> zadeklarował, że <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Kambod%C5%BCy_(pa%C5%84stwo_marionetkowe)" title="Królestwo Kambodży (państwo marionetkowe)">Kampucza</a> (pierwotna nazwa Kambodży) jest niezależna. <a href="/w/index.php?title=S%C6%A1n_Ng%E1%BB%8Dc_Th%C3%A0nh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sơn Ngọc Thành (strona nie istnieje)">Sơn Ngọc Thành</a> został wyznaczony ministrem spraw zagranicznych<a href="#cite_note-61">[61]</a>. W dniu japońskiej kapitulacji, został ogłoszony nowy rząd na czele z nowym premierem Sơn Ngọc Thành. Jednak w październiku, kiedy alianci zajęli <a href="/wiki/Phnom_Penh" title="Phnom Penh">Phnom Penh</a>, Sơn Ngọc Thành został zatrzymany za współpracowanie z Japończykami i deportowany do Francji<a href="#cite_note-62">[62]</a>. Kilku jego zwolenników pojechało do północno-zachodniej Kambodży, która była pod tajską kontrolą od czasu wojny francusko-tajskiej w 1942, gdzie połączyli się jako część ruchu Khmer Issarak, pierwotnie utworzonego z tajskim poparciem w 1940 roku<a href="#cite_note-63">[63]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Laos_(Królestwo_Luang_Phrabang)">Laos (Królestwo Luang Phrabang)</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=39" title="Edytuj sekcję: Laos (Królestwo Luang Phrabang)" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=39" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Laos (Królestwo Luang Phrabang)">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Laos_(1952%E2%80%931975).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Flag_of_Laos_%281952%E2%80%931975%29.svg/170px-Flag_of_Laos_%281952%E2%80%931975%29.svg.png" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Flag_of_Laos_%281952%E2%80%931975%29.svg/255px-Flag_of_Laos_%281952%E2%80%931975%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Flag_of_Laos_%281952%E2%80%931975%29.svg/340px-Flag_of_Laos_%281952%E2%80%931975%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a><figcaption>Królestwo Luang Phrabang</figcaption></figure> Pierwszą nacjonalistyczną laotańską organizacją był Ruch Narodowej Odnowy powstały w styczniu 1941, kierowany przez księcia Phetxarata i poparty przez miejscowych francuskich urzędników, chociaż nie przez władze Vichy w Hanoi. Ta formacja napisała aktualny do dziś <a href="/wiki/Hymn_Laosu" title="Hymn Laosu">hymn Laosu</a> i zaprojektowała aktualną <a href="/wiki/Flaga_Laosu" title="Flaga Laosu">flagę Laosu</a>, kiedy paradoksalnie deklarowała poparcie dla Francji. Kraj ogłosił swoją niepodległość w 1945 roku. Wszystko przebiegało spokojnie aż do wyzwolenia Francji w 1944 roku, kiedy <a href="/wiki/Charles_de_Gaulle" title="Charles de Gaulle">Charles de Gaulle</a> doszedł do władzy. To oznaczało koniec przymierza między Japonią i francuską administracją w <a href="/wiki/Indochiny_Francuskie" title="Indochiny Francuskie">Indochinach</a>. Japończycy nie chcieli pozwolić gaullistom na przejęcie władzy i pod koniec 1944, dokonali wojskowego zamachu stanu w <a href="/wiki/Hanoi" title="Hanoi">Hanoi</a>. Część Francuzów uciekła przez góry do Laosu, ścigani przez Japończyków, którzy zajęli <a href="/wiki/Wientian" title="Wientian">Wientian</a> w marcu 1945 i <a href="/wiki/Luang_Prabang" title="Luang Prabang">Luang Prabang</a> w kwietniu. Król <a href="/wiki/Sisavang_Vong" title="Sisavang Vong">Sisavang Vong</a> został zatrzymany przez Japończyków, natomiast jego syn, książę Savang Vatthana wezwał cały naród, do wspierania Francuzów. Wielu Laotańczyków zginęło w walce z japońskim okupantem. Jednakże książę Phetxarat sprzeciwił się takiej postawie, uważając, że niepodległość Laosu mogłaby zostać zdobyta poprzez przejście na stronę Japończyków, którzy mianowali go premierem Luang Prabang, a więc nie całego kraju. W praktyce kraj pogrążony był w chaosie i Phetxarat nie miał żadnej istotnej władzy. Z kolei inny ruch, Lao Seri (Wolni Laotańczycy), otrzymał nieoficjalne poparcie od Wolnego Ruchu Tajów w regionie Isan. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Państwa_zależne_od_Włoch">Państwa zależne od Włoch</h2>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=40" title="Edytuj sekcję: Państwa zależne od Włoch" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=40" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Państwa zależne od Włoch">edytuj kod</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Albania">Albania</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=41" title="Edytuj sekcję: Albania" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=41" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Albania">edytuj kod</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Albanii_(protektorat_w%C5%82oski)" title="Królestwo Albanii (protektorat włoski)">Królestwo Albanii (protektorat włoski)</a>.</div> <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Albanii_(protektorat_w%C5%82oski)" title="Królestwo Albanii (protektorat włoski)">Albania</a> była włoskim państwem marionetkowym, połączoną unią personalną z Włochami pod panowaniem <a href="/wiki/Wiktor_Emanuel_III" title="Wiktor Emanuel III">Wiktora Emanuela III</a>, którego pełny tytuł brzmiał: Król Włoch i Albanii, Cesarz Etiopii. Albania była częścią Nowego Imperium Rzymskiego wymyślonego przez włoskiego dyktatora, II Duce, <a href="/wiki/Benito_Mussolini" title="Benito Mussolini">Benito Mussoliniego</a><a href="#cite_note-64">[64]</a>. Albania była zależna od Włoch już od <a href="/wiki/I_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="I wojna światowa">I wojny światowej</a>, kiedy to została zajęta przez Włochy jako „<a href="/wiki/Protektorat" title="Protektorat">protektorat</a>” zgodnie z paktem londyńskim. Włoskie oddziały wycofały się po wojnie, ale w latach 20. i 30. XX wieku, Albania ponownie stawała się coraz bardziej zależna od Włoch. Albańskie rządy i gospodarka były uzależnione od włoskich pożyczek, włoskie osadnictwo nabierało tempa, zaś albańska armia była szkolona przez włoskich instruktorów. Europa, przejęta sprawą <a href="/wiki/Uk%C5%82ad_monachijski" title="Układ monachijski">rozbioru Czechosłowacji przez Niemcy</a>, nie spoglądała na poczynania Włoch, które przecież stanowiły po <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">III Rzeszy</a> główną siłę w Europie<a href="#cite_note-65">[65]</a>. W tym czasie Mussolini wysłał ultimatum do albańskiego króla <a href="/wiki/Ahmed_Zogu" title="Ahmed Zogu">Ahmeda Zogu</a> (25 marca 1939 roku), żądając od niego przyłączenia się Albanii do Włoch jako protektoratu. 7 kwietnia włoskie oddziały wylądowały w Albanii. Zogu, jego żona i nowo narodzony syn natychmiast uciekli do <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Grecji_(1935%E2%80%931941)" title="Królestwo Grecji (1935–1941)">Grecji</a>. Pięć dni po najeździe, 12 kwietnia, albański parlament poprzez głosowanie postanowił usunąć dotychczasowego króla i przyłączyć do Włoch w „unii personalnej”, oferując albańską koronę Wiktorowi Emanuelowi III. Parlament wybrał największego właściciela ziemskiego Albanii, Shefqet Bey Verlaciego, na premiera. Ponadto Verlaci pełnił obowiązki głowy państwa przez pięć dni, dopóki Wiktor Emanuel III formalnie przyjął albańską koronę na uroczystości w <a href="/wiki/Kwiryna%C5%82" title="Kwirynał">Kwirynale</a> w Rzymie. Król Włoch wyznaczył generała-porucznika <a href="/wiki/Francesco_Jacomoni" title="Francesco Jacomoni">Francesco Jacomoni</a> do reprezentowania go w Albanii jako wicekróla<a href="#cite_note-66">[66]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Albania_(1939%E2%80%931943).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Flag_of_Albania_%281939%E2%80%931943%29.svg/170px-Flag_of_Albania_%281939%E2%80%931943%29.svg.png" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Flag_of_Albania_%281939%E2%80%931943%29.svg/255px-Flag_of_Albania_%281939%E2%80%931943%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Flag_of_Albania_%281939%E2%80%931943%29.svg/340px-Flag_of_Albania_%281939%E2%80%931943%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a><figcaption>Królestwo Albanii</figcaption></figure> 15 kwietnia 1939 roku, Albania wycofała się z <a href="/wiki/Liga_Narod%C3%B3w" title="Liga Narodów">Ligi Narodów</a>, którą Włochy opuściły w 1937 roku. 3 czerwca 1939, albańskie ministerstwo spraw zagranicznych zostało przyłączone do włoskiego ministerstwa, a dotychczasowy minister, <a href="/w/index.php?title=Xhemil_Bej_Dino&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xhemil Bej Dino (strona nie istnieje)">Xhemil Bej Dino</a>, został włoskim ambasadorem. Albańskie wojsko było pod włoskimi rozkazami i formalnie zostało przyłączone do włoskiej armii w 1940 roku. Dodatkowo włoskie <a href="/wiki/Milicja_Faszystowska" title="Milicja Faszystowska">Czarne Koszule</a> utworzyły cztery legiony albańskiej milicji. Albania wraz z <a href="/wiki/W%C5%82ochy" title="Włochy">Włochami</a> wypowiedziała wojnę <a href="/wiki/Wielka_Brytania" title="Wielka Brytania">Wielkiej Brytanii</a> i <a href="/wiki/Francja" title="Francja">Francji</a> 10 czerwca 1940 roku. Albania służyła jako baza dla <a href="/wiki/Wojna_grecko-w%C5%82oska" title="Wojna grecko-włoska">włoskiego najazdu na Grecję w 1941 roku</a>, a albańskie oddziały uczestniczyły w greckiej kampanii. W 1941 roku albański protektorat został powiększony przez aneksję <a href="/wiki/Kosowo" title="Kosowo">Kosowa</a> z byłej Jugosławii. <a href="/wiki/Wiktor_Emanuel_III" title="Wiktor Emanuel III">Wiktor Emanuel III</a> jako „Król Albanii” wypowiedział wojnę <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">Związkowi Radzieckiemu</a> w 1941 roku i <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">Stanom Zjednoczonym</a> w 1942 roku. Ponadto pewna ilość ochotników służyła w <a href="/wiki/21_Dywizja_G%C3%B3rska_SS_(1_alba%C5%84ska)_Skanderbeg" class="mw-redirect" title="21 Dywizja Górska SS (1 albańska) Skanderbeg">21 Dywizji Górskiej SS Skanderbeg</a><a href="#cite_note-67">[67]</a>. Wiktor Emanuel III abdykował jako król Albanii w 1943 roku, kiedy Włochy opuściły Oś, by dołączyć się do koalicji przeciw Niemcom. W latach 1943–1944 w kraju zaczyna działać silna partyzantka zdominowana przez komunistów. Pomimo tego, Niemcy powołali do życia własne państwo marionetkowe, <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Albanii_(okupacja_niemiecka)" title="Królestwo Albanii (okupacja niemiecka)">Królestwo Albanii</a>. 28 listopada 1944 Albania ogłoszona została republiką ludową, władzę przejęła komunistyczna <a href="/wiki/Alba%C5%84ska_Partia_Pracy" title="Albańska Partia Pracy">Albańska Partia Pracy</a> kierowana przez <a href="/wiki/Enver_Hoxha" title="Enver Hoxha">Envera Hodżę</a><a href="#cite_note-68">[68]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Niezależne_Państwo_Czarnogórskie_(reżim_Drljevica)">Niezależne Państwo Czarnogórskie (reżim Drljevica)</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=42" title="Edytuj sekcję: Niezależne Państwo Czarnogórskie (reżim Drljevica)" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=42" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Niezależne Państwo Czarnogórskie (reżim Drljevica)">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Montenegro_during_ww2.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Montenegro_during_ww2.png/220px-Montenegro_during_ww2.png" decoding="async" width="220" height="301" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Montenegro_during_ww2.png/330px-Montenegro_during_ww2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Montenegro_during_ww2.png/440px-Montenegro_during_ww2.png 2x" data-file-width="670" data-file-height="918" /></a><figcaption></figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Niezale%C5%BCne_Pa%C5%84stwo_Czarnog%C3%B3rskie" title="Niezależne Państwo Czarnogórskie">Niezależne Państwo Czarnogórskie</a>.</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Montenegro_(1905%E2%80%931918,_1941%E2%80%931944).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Montenegro_%281905%E2%80%931918%2C_1941%E2%80%931944%29.svg/170px-Flag_of_Montenegro_%281905%E2%80%931918%2C_1941%E2%80%931944%29.svg.png" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Montenegro_%281905%E2%80%931918%2C_1941%E2%80%931944%29.svg/255px-Flag_of_Montenegro_%281905%E2%80%931918%2C_1941%E2%80%931944%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Montenegro_%281905%E2%80%931918%2C_1941%E2%80%931944%29.svg/340px-Flag_of_Montenegro_%281905%E2%80%931918%2C_1941%E2%80%931944%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a><figcaption>Niezależne Państwo Czarnogórskie</figcaption></figure> Lider czarnogórskich federalistów, <a href="/wiki/Sekula_Drljevi%C4%87" title="Sekula Drljević">Sekula Drljevic</a> utworzył Tymczasowy Komitet Administracyjny Czarnogóry 12 lipca 1941 roku. Komitet pierwotnie współpracował z Włochami, przez co w nagrodę w czerwcu 1941 roku został liderem <a href="/wiki/Niezale%C5%BCne_Pa%C5%84stwo_Czarnog%C3%B3rskie" title="Niezależne Państwo Czarnogórskie">Niezależnego Państwa Czarnogórskiego</a> – faszystowskiej marionetki <a href="/wiki/Benito_Mussolini" title="Benito Mussolini">Mussoliniego</a><a href="#cite_note-69">[69]</a>. Niezależne Państwo Czarnogórskie było monarchią. Pierwszym pretendentem do objęcia tronu czarnogórskiego był książę Mihailo, jednakże zrezygnował on z tego prawa. Tak samo stało się z kolejnym kandydatem, księciem Nikolą. W tej sytuacji postanowiono uczynić regentem króla Włoch <a href="/wiki/Wiktor_Emanuel_III" title="Wiktor Emanuel III">Wiktora Emanuela III</a>. W tym celu 12 lipca w <a href="/wiki/Cetynia" title="Cetynia">Cetyni</a> rozpoczęło obrady Zgromadzenie Konstytucyjne (Skupština) złożone z 65 członków, wybranych przez S. Mazzoliniego, na czele z M. Ivanoviciem. Ogłosiło ono „Deklarację Restauracji <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Czarnog%C3%B3ry" title="Królestwo Czarnogóry">Królestwa Czarnogóry</a>”, powiązanego unią z <a href="/wiki/Serbia" title="Serbia">Serbią</a>, zaoferowano królowi Włoch urząd regenta, który miał proklamować Statut Królestwa (opracowany przez włoskiego prawnika <a href="/w/index.php?title=Carlo_Alberto_Biggini&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carlo Alberto Biggini (strona nie istnieje)">Carlo Alberto Bigginiego</a> w <a href="/wiki/Rzym" title="Rzym">Rzymie</a>)<a href="#cite_note-70">[70]</a>. W przypadku nieznalezienia właściwego kandydata tron miał objąć Wiktor Emanuel III. Po <a href="/wiki/Kapitulacja_W%C5%82och" title="Kapitulacja Włoch">kapitulacji Włoch</a> w 1943 roku, ich miejsce zajęli Niemcy. 10 listopada powołali Czarnogórską Administrację Narodową na czele z <a href="/w/index.php?title=Ljubo_Vuksanovi%C4%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ljubo Vuksanović (strona nie istnieje)">Ljubo Vuksanoviciem</a>. W odpowiedzi komunistyczny <a href="/w/index.php?title=Narodowy_Komitet_Wyzwolenia_Czarnog%C3%B3ry&action=edit&redlink=1" class="new" title="Narodowy Komitet Wyzwolenia Czarnogóry (strona nie istnieje)">Narodowy Komitet Wyzwolenia Czarnogóry</a> powołał w miejscowości <a href="/wiki/Kola%C5%A1in" title="Kolašin">Kolašin</a> Terytorialną Radę Antyfaszystowską (Zemaljsko Antifašističko Vijeće), która ogłosiła, że po wyzwoleniu Czarnogóra będzie równorzędną jednostką w przyszłym federalnym państwie jugosłowiańskim<a href="#cite_note-71">[71]</a>. W tym czasie na obszarze Czarnogóry trwała szczególnie brutalna i zacięta walka pomiędzy miejscową komunistyczną partyzantką podległą <a href="/wiki/Josip_Broz_Tito" title="Josip Broz Tito">Josipowi Broz Ticie</a>, a serbskimi czetnikami, którzy tworzyli tzw. <a href="/wiki/Kr%C3%B3lewskie_Wojska_Jugos%C5%82owia%C5%84skie_w_Ojczy%C5%BAnie" title="Królewskie Wojska Jugosłowiańskie w Ojczyźnie">Królewskie Wojska Jugosłowiańskie w Ojczyźnie</a> na czele z <a href="/wiki/Dragoljub_Mihailovi%C4%87" title="Dragoljub Mihailović">Dragoljubem Mihailoviciem</a>. Jednakże po cofnięciu dla nich poparcia przez zachodnich aliantów w 1944 roku zdecydowaną przewagę zaczęli szybko zyskiwać komuniści. W II połowie 1944 roku zaktywizowali oni znacznie operacje partyzanckie przeciwko Niemcom i ich <a href="/wiki/Kolaboracja" title="Kolaboracja">kolaborantom</a>. W okresie listopada-grudnia wszystkie miasta na wybrzeżu i w centralnej części Czarnogóry zostały wyzwolone<a href="#cite_note-72">[72]</a>. W październiku 1941 roku, Drljević został deportowany z Czarnogóry i w 1944 roku, utworzył on Radę Państwową Czarnogóry w <a href="/wiki/Niepodleg%C5%82e_Pa%C5%84stwo_Chorwackie" title="Niepodległe Państwo Chorwackie">Niepodległym Państwie Chorwackim</a>. Rada ta spełniała funkcję rządu na emigracji. Siłami zbrojnymi Czarnogóry była <a href="/wiki/Czarnog%C3%B3rska_Armia_Narodowa" title="Czarnogórska Armia Narodowa">Czarnogórska Armia Narodowa</a> dowodzona przez podpułkownika <a href="/wiki/Pavle_%C4%90uri%C5%A1i%C4%87" title="Pavle Đurišić">Pavle Đurišicia</a><a href="#cite_note-73">[73]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Niepaństwowi_sojusznicy_Osi">Niepaństwowi sojusznicy Osi</h2>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=43" title="Edytuj sekcję: Niepaństwowi sojusznicy Osi" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=43" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Niepaństwowi sojusznicy Osi">edytuj kod</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Protektorat_Czech_i_Moraw">Protektorat Czech i Moraw</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=44" title="Edytuj sekcję: Protektorat Czech i Moraw" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=44" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Protektorat Czech i Moraw">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_the_Protectorate_of_Bohemia_and_Moravia.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Flag_of_the_Protectorate_of_Bohemia_and_Moravia.svg/170px-Flag_of_the_Protectorate_of_Bohemia_and_Moravia.svg.png" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Flag_of_the_Protectorate_of_Bohemia_and_Moravia.svg/255px-Flag_of_the_Protectorate_of_Bohemia_and_Moravia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Flag_of_the_Protectorate_of_Bohemia_and_Moravia.svg/340px-Flag_of_the_Protectorate_of_Bohemia_and_Moravia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a><figcaption>Protektorat Czech i Moraw</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Protektorat_Czech_i_Moraw" title="Protektorat Czech i Moraw">Protektorat Czech i Moraw</a>.</div> Protektorat Czech i Moraw został utworzony po rozbiorze <a href="/wiki/Druga_Republika_Czechos%C5%82owacka" title="Druga Republika Czechosłowacka">Czecho-Słowacji</a>, z okupowanych od 15 marca 1939 <a href="/wiki/Czechy_(kraina)" title="Czechy (kraina)">Czech</a>, <a href="/wiki/Morawy" title="Morawy">Moraw</a> i <a href="/wiki/%C5%9Al%C4%85sk_Czeski" title="Śląsk Czeski">Śląska Czeskiego</a>, nieprzyłączonych w konsekwencji <a href="/wiki/Uk%C5%82ad_monachijski" title="Układ monachijski">układu monachijskiego</a> do III Rzeszy 30 września 1938 jako <a href="/wiki/Kraj_Sudet%C3%B3w" title="Kraj Sudetów">Kraj Sudetów</a> (niem. Sudetenland). Protektorat wchodził w skład tzw. <a href="/wiki/Wielkie_Niemcy" title="Wielkie Niemcy">Wielkich Niemiec</a> (Großdeutsches Reich), ale miał wewnętrzny samorząd, natomiast władze Niemiec pozostawiły sobie prawo zawieszania przepisów i <a href="/wiki/Zarz%C4%85dzenie" title="Zarządzenie">zarządzeń</a> władz czeskich<a href="#cite_note-74">[74]</a>. Protektorat posiadał również własne: <a href="/wiki/Reprezentacja_Protektoratu_Czech_i_Moraw_w_pi%C5%82ce_no%C5%BCnej_m%C4%99%C5%BCczyzn" title="Reprezentacja Protektoratu Czech i Moraw w piłce nożnej mężczyzn">reprezentację piłkarską</a>, <a href="/wiki/Korona_Protektoratu_Czech_i_Moraw" title="Korona Protektoratu Czech i Moraw">walutę</a> oraz rząd. Politykę zagraniczną i obronną ralizowały Niemcy. Autonomia była stopniowo ograniczana przez okupanta metodą faktów dokonanych – poprzez <a href="/wiki/Przenikanie" title="Przenikanie">infiltrację</a> <a href="/wiki/Gestapo" title="Gestapo">Gestapo</a>, wzmożone represje, ucisk językowy i rabunek czeskiej gospodarki. Protektorat Czech i Moraw istniał formalnie do końca <a href="/wiki/II_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="II wojna światowa">II wojny światowej</a>. Prezydentem przez cały okres jego istnienia był <a href="/wiki/Emil_H%C3%A1cha" title="Emil Hácha">Emil Hácha</a>, lecz realna władza spoczywała w rękach niemieckiego protektora<a href="#cite_note-75">[75]</a>. Pierwszym był generał <a href="/wiki/Johannes_Blaskowitz" title="Johannes Blaskowitz">Johannes Blaskowitz</a>, później na stanowisko to wyznaczono <a href="/wiki/Konstantin_von_Neurath" title="Konstantin von Neurath">Konstantina von Neuratha</a>, a ostatecznie objął je <a href="/wiki/Wilhelm_Frick" title="Wilhelm Frick">Wilhelm Frick</a>. Trzecią osobą w protektoracie był czeski premier – najdłużej stanowisko to sprawował <a href="/wiki/Jaroslav_Krej%C4%8D%C3%AD" title="Jaroslav Krejčí">Jaroslav Krejčí</a>. Gwarantem niemieckiego panowania były organizacja <a href="/wiki/Narodowe_Zjednoczenie" title="Narodowe Zjednoczenie">Narodowe Zjednoczenie</a>, do której zapisało się ok. 98% pełnoletnich <a href="/wiki/Czesi" title="Czesi">Czechów</a>, a także partie <a href="/wiki/Vlajka" title="Vlajka">Vlajka</a> oraz <a href="/wiki/Narodowo-Socjalistyczna_Partia_Czeskich_Robotnik%C3%B3w_i_Ch%C5%82op%C3%B3w" title="Narodowo-Socjalistyczna Partia Czeskich Robotników i Chłopów">Narodowo-Socjalistyczna Partia Czeskich Robotników i Chłopów</a><a href="#cite_note-76">[76]</a>. Kres jego istnieniu położyło <a href="/wiki/Operacja_praska" title="Operacja praska">zajęcie Czech</a> przez oddziały radzieckie, polskie, czechosłowackie i rumuńskie w 1945 roku<a href="#cite_note-77">[77]</a>. Protektorat Czech i Moraw określa się mianem <a href="/wiki/Pa%C5%84stwo_marionetkowe" title="Państwo marionetkowe">państwa marionetkowego</a>. Został uznany przez niewielką część społeczności międzynarodowej i de facto był częścią Niemiec. Funkcję sił zbrojnych Protektoratu Czech i Moraw pełniło <a href="/wiki/Vl%C3%A1dn%C3%AD_vojsko" title="Vládní vojsko">Vládní vojsko</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Norwegia_(Rząd_Narodowy)">Norwegia (Rząd Narodowy)</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=45" title="Edytuj sekcję: Norwegia (Rząd Narodowy)" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=45" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Norwegia (Rząd Narodowy)">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Nasjonal_Samling.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Flag_of_Nasjonal_Samling.svg/170px-Flag_of_Nasjonal_Samling.svg.png" decoding="async" width="170" height="106" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Flag_of_Nasjonal_Samling.svg/255px-Flag_of_Nasjonal_Samling.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Flag_of_Nasjonal_Samling.svg/340px-Flag_of_Nasjonal_Samling.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="500" /></a><figcaption>Rząd Narodowy</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Rz%C4%85d_Quislinga" class="mw-redirect mw-disambig" title="Rząd Quislinga">Rząd Quislinga</a>.</div> Po <a href="/wiki/Kampania_norweska" title="Kampania norweska">zajęciu</a> <a href="/wiki/Norwegia" title="Norwegia">Królestwa Norwegii</a> przez siły <a href="/wiki/Wehrmacht" title="Wehrmacht">Wehrmachtu</a> w jego miejsce ustanowiono Komisariat Rzeszy Norwegia rządzony dyktatorsko przez mianowanego premierem Komisarza Rzeszy <a href="/wiki/Josef_Terboven" title="Josef Terboven">Josefa Terbovena</a>, którego na to stanowisko wyznaczył osobiście <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Hitler</a><a href="#cite_note-78">[78]</a>. Drugą osobą w Norwegii stał się <a href="/wiki/Wilhelm_Redie%C3%9F" title="Wilhelm Redieß">Wilhelm Redieß</a> – Wyższy Dowódca SS i Policji przeniesiony z <a href="/wiki/Prusy_Wschodnie" title="Prusy Wschodnie">Prus Wschodnich</a>, późniejszy generał SS<a href="#cite_note-79">[79]</a>. Rząd Narodowy był dyktaturą monopartyjną. Sprawowała ją norweska partia <a href="/wiki/Nazizm" title="Nazizm">narodowosocjalistyczna</a>, <a href="/wiki/Nasjonal_Samling" title="Nasjonal Samling">Nasjonal Samling (NS)</a>. Po <a href="/wiki/Kampania_norweska" title="Kampania norweska">niespodziewanym zaatakowaniu Norwegii</a> przez wojska niemieckie 9 kwietnia 1940 roku, Quisling, wykorzystując sytuację, proklamował w przemówieniu radiowym tego samego dnia utworzenie Rządu Narodowego pod swoim przewodnictwem. Jednakże już 14 kwietnia Niemcy zmusili go do ustąpienia, zaś 19 kwietnia Komisarzem Rzeszy w okupowanej Norwegii został <a href="/wiki/Josef_Terboven" title="Josef Terboven">Josef Terboven</a>. Quislinga zmuszono do wyjazdu do Niemiec, lecz dzięki <a href="/wiki/Alfred_Rosenberg" title="Alfred Rosenberg">Alfredowi Rosenbergowi</a> powrócił do ojczyzny 16 sierpnia. Niemieckie władze okupacyjne zakazały działalności wszystkich partii politycznych z wyjątkiem Nasjonal Samling. Ponadto NS uzyskała od Niemców poważne wsparcie finansowe i ideologiczne. Wskutek ogromnych wysiłków propagandowych jej liczebność osiągnęła ok. 45 tysięcy członków. Dziewięciu z nich (bez Quislinga) uzyskało teki w mianowanej przez okupanta Radzie Komisarzy Ministerialnych<a href="#cite_note-80">[80]</a>. Największą władzę z nich zdobył, będący najważniejszym Norwegiem w okupowanym kraju <a href="/wiki/Jonas_Lie_(polityk)" title="Jonas Lie (polityk)">Jonas Lie</a>, szef policji i dowódca <a href="/wiki/Norweskie_SS" title="Norweskie SS">Norweskiego SS</a><a href="#cite_note-81">[81]</a>. Dopiero 1 lutego 1942 roku <a href="/wiki/Vidkun_Quisling" title="Vidkun Quisling">Vidkun Quisling</a> doczekał się stanowiska premiera w nowo powołanym marionetkowym <a href="/wiki/Kolaboracja" title="Kolaboracja">kolaboracyjnym</a> rządzie – Rządzie Narodowym, jednak bez realnej władzy, pozostającej w rękach Komisarza Rzeszy. 13 lutego odbył spotkanie z Hitlerem, podczas którego nie zdołał osiągnąć żadnego ze swoich postulatów – zawarcia układu pokojowego, reaktywowania armii norweskiej ani planu utworzenia Związku Narodów Nordyckich – pod przewodnictwem Rzeszy, ale z pełną niepodległością Norwegii i innych państw skandynawskich. Co jakiś czas wysyłał do <a href="/wiki/Berlin" title="Berlin">Berlina</a> memoriały, które ostatecznie doprowadziły do zgody Adolfa Hitlera 28 września 1944 roku na uzyskanie przez Norwegię niepodległości po zakończeniu wojny. Był on współodpowiedzialny za terror i deportacje rodaków do obozów koncentracyjnych<a href="#cite_note-82">[82]</a>. Choć w 1944 roku ruszyła radziecko-fińska ofensywa na norweski <a href="/wiki/Finnmark" title="Finnmark">Finnmark</a>, który został przez <a href="/wiki/Armia_Czerwona" title="Armia Czerwona">Armię Czerwoną</a> zdobyty<a href="#cite_note-83">[83]</a>, Rząd Narodowy przetrwał do końca <a href="/wiki/II_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="II wojna światowa">II wojny światowej</a>. Po <a href="/wiki/Kapitulacja_III_Rzeszy" title="Kapitulacja III Rzeszy">bezwarunkowej kapitulacji</a>, 8 maja 1945 roku Redieß i Terboven schronili się w bunkrze pod rezydencją królewską <a href="/wiki/Skaugum" title="Skaugum">Skaugum</a>. W międzyczasie nowy przywódca III Rzeszy, <a href="/wiki/Wielki_admira%C5%82" title="Wielki admirał">wielki admirał</a> <a href="/wiki/Karl_D%C3%B6nitz" title="Karl Dönitz">Karl Dönitz</a> zdymisjonował Terbovena. Obaj popełnili samobójstwa. 11 maja Lie, w obawie przed procesem, popełnił samobójstwo w miejscowości Skallum. W ręce aliantów wpadł natomiast sam Quisling. Sąd Najwyższy skazał go na karę śmierci. Został <a href="/wiki/Rozstrzelanie" title="Rozstrzelanie">rozstrzelany</a> przez <a href="/wiki/Pluton_egzekucyjny" title="Pluton egzekucyjny">pluton egzekucyjny</a> w twierdzy <a href="/wiki/Akershus" title="Akershus">Akershus</a> 24 października 1945 roku<a href="#cite_note-84">[84]</a>. Ostatnią operacją II wojny światowej w Europie była <a href="/wiki/Operacja_Doomsday" title="Operacja Doomsday">operacja Doomsday</a>, polegająca na rozbrajaniu licznych (ok. 350 tysięcy żołnierzy) wojsk niemieckich w Norwegii<a href="#cite_note-85">[85]</a>. Pomimo starań Quislinga, siły zbrojne Rządu Narodowego nigdy nie powstały. Po <a href="/wiki/Atak_Niemiec_na_ZSRR" title="Atak Niemiec na ZSRR">ataku Niemiec na ZSRR</a> utworzono jednak <a href="/wiki/Ochotniczy_Legion_Norweski" title="Ochotniczy Legion Norweski">Ochotniczy Legion Norweski</a>, który walczył między innymi w <a href="/wiki/Blokada_Leningradu" title="Blokada Leningradu">oblężeniu Leningradu</a><a href="#cite_note-86">[86]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="OUN-B">OUN-B</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=46" title="Edytuj sekcję: OUN-B" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=46" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: OUN-B">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_the_Ukrainian_Insurgent_Army.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Flag_of_the_Ukrainian_Insurgent_Army.svg/170px-Flag_of_the_Ukrainian_Insurgent_Army.svg.png" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Flag_of_the_Ukrainian_Insurgent_Army.svg/255px-Flag_of_the_Ukrainian_Insurgent_Army.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Flag_of_the_Ukrainian_Insurgent_Army.svg/340px-Flag_of_the_Ukrainian_Insurgent_Army.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a><figcaption>OUN-B</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/OUN-B" title="OUN-B">OUN-B</a>.</div> Frakcja rewolucjonistów Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów nazywana od nazwiska ich przywódcy, Stepana Bandery „banderowcami” powstała w wyniku rozłamu <a href="/wiki/Organizacja_Ukrai%C5%84skich_Nacjonalist%C3%B3w" title="Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów">Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN)</a> na <a href="/wiki/OUN-B" title="OUN-B">OUN-B</a> dowodzony przez Stepana Banderę, <a href="/wiki/%C5%81ew_Rebet" title="Łew Rebet">Lwa Rebeta</a> i <a href="/wiki/Jaros%C5%82aw_Ste%C4%87ko" title="Jarosław Stećko">Jarosława Stećkę</a> oraz <a href="/wiki/OUN-M" title="OUN-M">OUN-M</a> (tak zwanych <a href="/wiki/OUN-M" title="OUN-M">melnykowców</a>) pod komendą <a href="/wiki/Andrij_Melnyk" title="Andrij Melnyk">Andrija Melnyka</a> i <a href="/wiki/Omelan_Senyk" title="Omelan Senyk">Omelana Senyka</a><a href="#cite_note-87">[87]</a>. Ostatecznie powołano do życia tę organizację w lipcu 1940 roku w <a href="/wiki/Krak%C3%B3w" title="Kraków">Krakowie</a>. Jej celem było utworzenie niepodległego państwa ukraińskiego. Stronników Bandery cechował większy radykalizm zarówno pod względem społecznym, jak i narodowym, niż melnykowców. Z nacjonalistycznego radykalizmu zwolenników Bandery wynikało dążenie do uzależnienia się od Niemiec – <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">Trzecią Rzeszę</a> traktowano jako taktycznego sprzymierzeńca, z którym stosunki miały być partnerskie, a nie jako hegemona. Mimo to kontynuowano taktyczną współpracę z Niemcami, którzy jawili się jako jedyna siła zdolna do pokonania <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">ZSRR</a>. Zbrojnym ramieniem OUN-B była <a href="/wiki/Ukrai%C5%84ska_Powsta%C5%84cza_Armia" title="Ukraińska Powstańcza Armia">Ukraińska Powstańcza Armia (UPA)</a>. Z początku nosiły nazwę Wojskowe Oddziały OUN-SD. Formowanie pierwszego oddziału rozpoczęto na <a href="/wiki/Polesie" title="Polesie">Polesiu</a> w połowie października 1942 roku<a href="#cite_note-88">[88]</a>. Dowodził nim referent wojskowy OUN <a href="/wiki/Serhij_Kaczynski" title="Serhij Kaczynski">Serhij Kaczynskyj</a> „Ostap”. Drugi oddział, pod dowództwem <a href="/wiki/Hryhorij_Perehijniak" title="Hryhorij Perehijniak">Hryhorija Perehijniaka</a> „Dowbeszki-Korobki” został utworzony na <a href="/wiki/Wo%C5%82y%C5%84" title="Wołyń">Wołyniu</a>. W lutym 1943 roku utworzono trzy nowe sotnie UPA. Pierwszą akcją oddziałów był atak sotni Hryhorija Perehijniaka 7 lutego 1943 roku na baraki policyjne w miasteczku <a href="/wiki/W%C5%82odzimierzec" title="Włodzimierzec">Włodzimierzec</a>. W marcu 1943 roku banderowcy wydali rozkaz, aby wszyscy ukraińscy policjanci wstąpili w szeregi UPA. Tym, którzy tego nie zrobią, zagrożono wyłapaniem i rozstrzelaniem pod zarzutem dezercji. Wskutek tego rozkazu w szeregi UPA wstąpiło około 5 tysięcy wyszkolonych policjantów, co znacznie zwiększyło jej siłę. Przez czas swego funkcjonowania UPA znacznie rozwinęła swoje struktury, wypracowując nawet własne odznaczenia oraz organizując szkoły oficerskie (w których prowadzono kursy artyleryjskie i mineryjskie) i <a href="/wiki/Radiostacja_UPA_%E2%80%9ESamostijna_Ukrajina%E2%80%9D" title="Radiostacja UPA „Samostijna Ukrajina”">radiostację propagandową</a>. W szczytowym okresie rozwoju, wiosną 1944 roku liczyła ok. 35 000 żołnierzy. UPA zawzięcie zwalczała partyzantów polskich i radzieckich. Równolegle, wobec niemieckiego terroru na ludności ukraińskiej, UPA walczyła z okupantem hitlerowskim. Swego czasu na zajętych przez siebie ziemiach utworzyła i własny twór państwowy, <a href="/wiki/Republika_Ko%C5%82kowska" title="Republika Kołkowska">Republikę Kołkowską</a>, którego likwidacja wymagała użycia przez Niemców lotnictwa i artylerii<a href="#cite_note-89">[89]</a>. W lutym 1943 roku UPA rozpoczęła akcję <a href="/wiki/Ludob%C3%B3jstwo" title="Ludobójstwo">eksterminacji</a> polskiej ludności na terenie okupowanego <a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_wo%C5%82y%C5%84skie_(II_Rzeczpospolita)" title="Województwo wołyńskie (II Rzeczpospolita)">województwa wołyńskiego</a>. Było to podyktowane obawami dowództwa UPA, że po zakończeniu wojny dojdzie <a href="/wiki/Wojna_polsko-ukrai%C5%84ska" title="Wojna polsko-ukraińska">powtórnie do konfliktu polsko-ukraińskiego</a>. Postanowiło więc wcześniej oczyścić sporne tereny z polskiej ludności. Oddziały UPA wzmocnione <a href="/wiki/Dezercja_ukrai%C5%84skich_policjant%C3%B3w_na_Wo%C5%82yniu_w_1943_roku" title="Dezercja ukraińskich policjantów na Wołyniu w 1943 roku">dezerterami</a> z <a href="/wiki/Ukrai%C5%84skie_bataliony_Schutzmannschaft" title="Ukraińskie bataliony Schutzmannschaft">ukraińskiej policji pomocniczej</a> dokonały szeregu ataków na polskie wsie<a href="#cite_note-90">[90]</a>. Kulminacja mordów przypadła na 11 lipca 1943 roku, niedługo po wydaniu przez <a href="/wiki/Dmytro_Klaczkiwski" title="Dmytro Klaczkiwski">Dmytra Klaczkiwskiego</a> tajnej dyrektywy dowództwa <a href="/wiki/UPA-P%C3%B3%C5%82noc" title="UPA-Północ">UPA-„Piwnicz”</a> w sprawie przeprowadzenia wielkiej akcji likwidacji polskiej ludności męskiej w wieku od 16 do 60 lat<a href="#cite_note-91">[91]</a>. Zorganizowane zbrodnie trwały do lutego 1944 roku i spowodowały na Wołyniu według szacunków historyków śmierć do 50–60 tys. Polaków<a href="#cite_note-92">[92]</a>. <a href="/w/index.php?title=II_konferencja_OUN-B&action=edit&redlink=1" class="new" title="II konferencja OUN-B (strona nie istnieje)">II konferencja OUN-B</a> w 1942 roku zaznaczyła swój negatywny stosunek do Żydów (uznano ich za „narzędzia imperializmu moskiewsko-bolszewickiego”), jednak zalecała nie brać udziału w niemieckich działaniach antyżydowskich m.in. dlatego, by „nie odwracać uwagi od głównych wrogów”<a href="#cite_note-93">[93]</a>. Na przełomie lat 1943/1944, w obliczu zbliżającego się wkroczenia Armii Czerwonej, UPA zawierała wiele lokalnych porozumień z wojskami niemieckimi dotyczącymi np. zwalczania komunistycznej partyzantki lub blokowania mniejszych przełęczy karpackich w 1944 roku<a href="#cite_note-94">[94]</a>. W zamian UPA otrzymywała od wojsk niemieckich nadwyżki sprzętu wojskowego i wyposażenia. 20 grudnia 1943 roku dowodzący Porfirij Antoniuk ps. „Sosenko” porozumiał się z przedstawicielami starosty powiatu włodzimiersko-wołyńskiego. Na mocy zawartego układu obie strony zobowiązywały się powstrzymać od wzajemnych ataków, wspólnie zwalczać partyzantkę radziecką i polską. Podobne porozumienia zawarto w wielu innych regionach. W Małopolsce Wschodniej negocjacje z Niemcami prowadził, w imieniu Centralnego Prowodu OUN-B, ks. Iwan Hrynioch ps. „Herasymowski”, który w marcu 1944 zaproponował „bezwarunkową i pełną lojalność” UPA i OUN wobec Niemców w zamian za zwolnienie ukraińskich więźniów politycznych, zaprzestanie represji przeciwko Ukraińcom i pozostawienie ukraińskim nacjonalistom swobody działania na tyle, na ile ich aktywność nie była sprzeczna z interesami niemieckimi<a href="#cite_note-95">[95]</a>. Rozmowy trwały przez kolejne miesiące i zakończyły się zawarciem nieformalnego porozumienia, na mocy którego Niemcy zgodzili się na zwolnienie więźniów, zaopatrywanie UPA w broń i amunicję, szkolenie ukraińskich dywersantów, natomiast podziemie ukraińskie zobowiązało się do prowadzenia dywersji i działań wywiadowczych przeciw siłom radzieckim. Według obliczeń <a href="/w/index.php?title=Iwan_Kaczanowski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Iwan Kaczanowski (strona nie istnieje)">Iwana Kaczanowskiego</a> co najmniej 46% dowódców OUN-B i UPA miało w swoim życiorysie etap kolaboracji z Niemcami<a href="#cite_note-96">[96]</a>: <ul><li>23% służyło w różnych formacjach policyjnych,</li> <li>18% przeszło niemieckie kursy wojskowe i wywiadowcze,</li> <li>11% służyło w batalionach <a href="/wiki/Batalion_%E2%80%9ENachtigall%E2%80%9D" title="Batalion „Nachtigall”">Nachtigall</a> i <a href="/wiki/Batalion_%E2%80%9ERoland%E2%80%9D" title="Batalion „Roland”">Roland</a>,</li> <li>8% pracowało w niemieckiej okupacyjnej administracji,</li> <li>1% służyło w <a href="/wiki/14_Dywizja_Grenadier%C3%B3w_SS_(1_ukrai%C5%84ska)" title="14 Dywizja Grenadierów SS (1 ukraińska)">SS-Galizien</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Republika_Łokocka">Republika Łokocka</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=47" title="Edytuj sekcję: Republika Łokocka" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=47" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Republika Łokocka">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Russian_Liberation_People%27s_Army.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Flag_of_Russian_Liberation_People%27s_Army.svg/170px-Flag_of_Russian_Liberation_People%27s_Army.svg.png" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Flag_of_Russian_Liberation_People%27s_Army.svg/255px-Flag_of_Russian_Liberation_People%27s_Army.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Flag_of_Russian_Liberation_People%27s_Army.svg/340px-Flag_of_Russian_Liberation_People%27s_Army.svg.png 2x" data-file-width="500" data-file-height="333" /></a><figcaption>Republika Łokocka</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Republika_%C5%81okocka" title="Republika Łokocka">Republika Łokocka</a>.</div> W latach 1941–1943 na terenach Związku Radzieckiego zajętych przez <a href="/wiki/Wehrmacht" title="Wehrmacht">Wehrmacht</a>, w okolicach gminy <a href="/wiki/%C5%81okot%C2%B4" title="Łokot´">Łokoć</a> w <a href="/wiki/Obw%C3%B3d_bria%C5%84ski" title="Obwód briański">obowodzie briańskim</a> funkcjonowało autonomiczne quasi-państwo, administrowane przez Rosjan, znane jako Republika Łokocka. Jego stolicą była Łokoć, a dzięki kolejnym ugodom z okupantem hitlerowskim, republika była powiększana i w szczycie swojego zasięgu terytorialnego zamieszkiwało ją ponad milion osób, walutą był rubel, a językiem urzędowym <a href="/wiki/J%C4%99zyk_rosyjski" title="Język rosyjski">rosyjski</a>, nie <a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niemiecki</a><a href="#cite_note-97">[97]</a>. Początkowo przywódcą Republiki Łokockiej był <a href="/wiki/Konstantin_Woskobojnik" title="Konstantin Woskobojnik">Konstantin Woskobojnik</a>, a po jego śmierci 8 stycznia 1942 roku z rąk sowieckich partyzantów stanowisko to objął <a href="/wiki/Bronis%C5%82aw_Kaminski" title="Bronisław Kaminski">Bronisław Kaminski</a>. 5 sierpnia 1943 roku w związku ze zbliżaniem się frontu Kaminski wydał rozkaz ewakuacji mieszkańców na zachód. Kres istnieniu Republiki Łokockiej położyło wkroczenie oddziałów <a href="/wiki/Armia_Czerwona" title="Armia Czerwona">Armii Czerwonej</a> w sierpniu 1943 roku. Niemcy nie ingerowali w sprawy wewnętrzne Republiki Łokockiej, dopóki ich transporty były bezpieczne, a quasi-państwo dostarczało wymagane ilości żywności dla <a href="/wiki/Wehrmacht" title="Wehrmacht">Wehrmachtu</a>. <a href="/wiki/Ko%C5%82choz" title="Kołchoz">Kołchozy</a> zostały zlikwidowane i w znacznym stopniu wprowadzono <a href="/wiki/Wolny_rynek" title="Wolny rynek">wolny rynek</a>. Kamiński zorganizował niezawisłe sądownictwo, więzienia i gazety. W artykułach Kamińskiego opublikowanych w gazetach łokockich podkreślono, że cele nazistowskich Niemiec i Rosji „są takie same”. Szkoły (zamknięte na terenach radzieckich po inwazji niemieckiej) zostały ponownie otwarte, powstały stacja radiowa, a także grupy teatralne w <a href="/wiki/%C5%81okot%C2%B4" title="Łokot´">Łokoci</a>, <a href="/wiki/Dmitrowsk" title="Dmitrowsk">Dmitrowsku</a> i <a href="/wiki/Siewsk" title="Siewsk">Siewsku</a>. W republice działała <a href="/wiki/Narodowo-Socjalistyczna_Partia_Rosji" title="Narodowo-Socjalistyczna Partia Rosji">Narodowo-Socjalistyczna Partia Rosji</a>, która sprawowała władzę na zasadach dyktatury monopartyjnej. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Lokot_republic_map.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Lokot_republic_map.png/220px-Lokot_republic_map.png" decoding="async" width="220" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Lokot_republic_map.png/330px-Lokot_republic_map.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Lokot_republic_map.png/440px-Lokot_republic_map.png 2x" data-file-width="919" data-file-height="1004" /></a><figcaption></figcaption></figure> Republika Łokocka dysponowała własną milicją, liczącą na początku działalności ok. 200 funkcjonariuszy. Formacja ta była podporządkowana dowództwu niemieckiemu i z jednostkami niemieckimi zazwyczaj współpracowała. Na terenie republiki działało ok. 20 000 partyzantów, którzy kontrolowali zaplecze stacjonujących w regionie wojsk niemieckich<a href="#cite_note-98">[98]</a>. Liczba milicjantów była więc stale zwiększana, także przez <a href="/wiki/Pob%C3%B3r_(wojsko)" title="Pobór (wojsko)">pobór</a>. Z czasem milicja pozyskała również zdobyczny, radziecki sprzęt (w tym czołgi i artylerię), a <a href="/wiki/Wehrmacht" title="Wehrmacht">Wehrmacht</a> przekazał funkcjonariuszom stare mundury. Gdy milicja liczyła już ok. 10 000 członków, zapadła decyzja o przekształceniu jej w <a href="/wiki/Rosyjska_Wyzwole%C5%84cza_Armia_Ludowa" title="Rosyjska Wyzwoleńcza Armia Ludowa">Rosyjską Wyzwoleńczą Armię Ludową (RONA)</a>. Skutecznie rozprawiła się ona z partyzantami, których część wstąpiła w jej szeregi, a Niemcy uznali ją za cennego sojusznika. RONA posiadała własny wywiad i kontrwywiad. Po zajęciu republiki przez Armię Czerwoną została ewakuowana wraz z Kaminskim na <a href="/wiki/Bia%C5%82oruska_Socjalistyczna_Republika_Radziecka" title="Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka">Białoruś</a> (gdzie w mieście <a href="/wiki/Lepel" title="Lepel">Lepel</a> usiłowano odtworzyć Republikę Łokocką, bezskutecznie przez opór miejscowej ludności), później do <a href="/wiki/II_Rzeczpospolita" title="II Rzeczpospolita">Polski</a>. Wraz z nią podążyło ok. 10 000 uchodźców, osiedlonych w Niemczech, na <a href="/wiki/G%C3%B3rny_%C5%9Al%C4%85sk" title="Górny Śląsk">Górnym Śląsku</a><a href="#cite_note-99">[99]</a>. Ostatecznie RONA została przekształcona w <a href="/wiki/29_Dywizja_Grenadier%C3%B3w_SS_(1_rosyjska)" title="29 Dywizja Grenadierów SS (1 rosyjska)">29 Dywizję Grenadierów SS (1 rosyjską)</a><a href="#cite_note-100">[100]</a>. Łokoccy żołnierze dopuszczali się licznych zbrodni wojennych, w tym mordowania <a href="/wiki/%C5%BBydzi" title="Żydzi">Żydów</a> oraz <a href="/wiki/Jeniec_wojenny" title="Jeniec wojenny">jeńców wojennych</a>. Cała ludność żydowska w republice została unicestwiona bez pomocy Niemców: 223 Żydów rozstrzelano przez milicję w <a href="/wiki/Suziemka" title="Suziemka">Suziemce</a>, a 39 w <a href="/wiki/Nawla" title="Nawla">Nawli</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Białoruska_Centralna_Rada">Białoruska Centralna Rada</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=48" title="Edytuj sekcję: Białoruska Centralna Rada" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=48" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Białoruska Centralna Rada">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Belarus_(1918,_1991%E2%80%931995).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Flag_of_Belarus_%281918%2C_1991%E2%80%931995%29.svg/220px-Flag_of_Belarus_%281918%2C_1991%E2%80%931995%29.svg.png" decoding="async" width="220" height="110" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Flag_of_Belarus_%281918%2C_1991%E2%80%931995%29.svg/330px-Flag_of_Belarus_%281918%2C_1991%E2%80%931995%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Flag_of_Belarus_%281918%2C_1991%E2%80%931995%29.svg/440px-Flag_of_Belarus_%281918%2C_1991%E2%80%931995%29.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="256" /></a><figcaption>Białoruska Centralna Rada</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Bia%C5%82oruska_Centralna_Rada" title="Białoruska Centralna Rada">Białoruska Centralna Rada</a>.</div> <a href="/wiki/Gauleiter" title="Gauleiter">Gauleiter</a> Okręgu Generalnego „Białoruś” <a href="/wiki/Wilhelm_Kube" title="Wilhelm Kube">Wilhelm Kube</a> prowadził politykę pozyskiwania ludności białoruskiej dla interesów niemieckich. Doceniał i konsekwentnie popierał białoruski ruch narodowy jako realną przeciwwagę dla wpływów radzieckich partyzantów, którzy na <a href="/wiki/Bia%C5%82oruska_Socjalistyczna_Republika_Radziecka" title="Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka">Białorusi</a> byli szczególnie aktywni. W perspektywie było to nawet związane z utworzeniem odrębnego państwa białoruskiego pod <a href="/wiki/Protektorat" title="Protektorat">protektoratem</a> <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">Rzeszy</a>. Postanowił utworzyć centralny organ administracyjny, reprezentujący <a href="/wiki/Bia%C5%82orusini" title="Białorusini">Białorusinów</a><a href="#cite_note-101">[101]</a>. Początkowo na początku września 1941 powołał tzw. Nebenbureau, które było lokalnym odpowiednikiem generalnego komisariatu i postawił na jego czele <a href="/wiki/Rados%C5%82aw_Ostrowski" title="Radosław Ostrowski">Radosława Ostrowskiego</a>. W końcu października zdymisjonował go jednak z powodu oskarżeń o współpracę w okresie międzywojennym z <a href="/wiki/Komunizm" title="Komunizm">komunistami</a> i władzami polskimi. 22 października wydał wspólnie z <a href="/wiki/Iwan_Jermaczenka" title="Iwan Jermaczenka">Iwanem Jermaczenką</a> odezwę do ludności białoruskiej, ogłaszającą oficjalnie utworzenie <a href="/wiki/Bia%C5%82oruska_Samopomoc_Ludowa" title="Białoruska Samopomoc Ludowa">Białoruskiej Samopomocy Ludowej</a>, której celem miała być opieka nad ludnością w zakresie ochrony zdrowia i warunków bytowych, samopomoc oraz działalność kulturalno-propagandowa. Najważniejszym organem kolaboracji białoruskiej była <a href="/wiki/Bia%C5%82oruska_Centralna_Rada" title="Białoruska Centralna Rada">Białoruska Centralna Rada</a>, namiastka rządu białoruskiego funkcjonująca za pozwoleniem niemieckich władz okupacyjnych i była ich faktycznym organem administracji. Powołano ją do życia 21 grudnia 1943 roku, już po tym, jak <a href="/wiki/Wilhelm_Kube" title="Wilhelm Kube">Kube</a> zginął w zamachu. Oficjalnym celem powołania jej była „mobilizacja sił Białorusinów do walki z <a href="/wiki/Bolszewizm" title="Bolszewizm">bolszewizmem</a>”. Miała uprawnienia do samodzielnej działalności kulturalnej, socjalnej i oświatowej<a href="#cite_note-102">[102]</a>. Prezydentem B.C.R. mianowano <a href="/wiki/Rados%C5%82aw_Ostrowski" title="Radosław Ostrowski">Radosława Ostrowskiego</a>, któremu podlegały centralne struktury Rady w <a href="/wiki/Mi%C5%84sk" title="Mińsk">Mińsku</a> oraz aparat terenowy. W czerwcu 1944 B.C.R. zwołała II Kongres Wszechbiałoruski. Podczas kongresu potwierdzono deklarację niepodległości <a href="/wiki/Bia%C5%82oruska_Republika_Ludowa" title="Białoruska Republika Ludowa">Białoruskiej Republiki Ludowej</a> z 25 marca 1918 roku. W lipcu 1944 roku w wyniku wkroczenia wojsk radzieckich do Białorusi, Białoruska Centralna Rada ewakuowała się do <a href="/wiki/Berlin" title="Berlin">Berlina</a><a href="#cite_note-103">[103]</a>. Podlegały jej własne siły zbrojne – <a href="/wiki/Bia%C5%82oruska_Obrona_Krajowa" title="Białoruska Obrona Krajowa">Białoruska Obrona Krajowa</a>, składająca się z <a href="/wiki/Bia%C5%82oruska_Samoobrona" title="Białoruska Samoobrona">Białoruskiej Samoobrony</a> i <a href="/wiki/Bia%C5%82oruska_Policja_Pomocnicza" title="Białoruska Policja Pomocnicza">Białoruskiej Policji Pomocniczej</a>. Na czele formacji stanął generał <a href="/wiki/Franciszek_Kuszel" title="Franciszek Kuszel">Franciszek Kuszel</a>. 31 marca 1944 roku liczyła 15 600 żołnierzy<a href="#cite_note-104">[104]</a>. Blisko współpracowała ona z siłami niemieckimi, zwłaszcza w akcjach przeciwpartyzanckich<a href="#cite_note-105">[105]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Cele_państw_Osi">Cele państw Osi</h2>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=49" title="Edytuj sekcję: Cele państw Osi" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=49" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Cele państw Osi">edytuj kod</a>]</div> Przez dołączenie do Osi lub sojusz z jej członkami różne państwa chciały osiągnąć różne cele. W większości przypadków była to kwestia <a href="/wiki/Imperializm" title="Imperializm">imperializmu</a> i <a href="/wiki/Ekspansjonizm" title="Ekspansjonizm">ekspansjonizmu</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Niemcy_2">Niemcy</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=50" title="Edytuj sekcję: Niemcy" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=50" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Niemcy">edytuj kod</a>]</div> Niemcy dążyły do zdobycia <a href="/wiki/Lebensraum" title="Lebensraum">„Lebensraumu”</a> (niem. „przestrzeni życiowej”). Słowo to oznaczało tereny, które miały im się należeć jako <a href="/wiki/Nar%C3%B3d" title="Naród">narodowi</a> rzekomej <a href="/wiki/Rasa_pan%C3%B3w" title="Rasa panów">rasy panów</a>. Doktryna ta zawierała wyraźne koncepcje <a href="/wiki/Rasizm" title="Rasizm">rasistowskie</a>, <a href="/wiki/Nacjonalizm" title="Nacjonalizm">nacjonalistyczne</a> i <a href="/wiki/Szowinizm" title="Szowinizm">szowinistyczne</a><a href="#cite_note-106">[106]</a>. Pojęcie Lebensraum polityczno-publicystyczne definiujące przeludnienie Niemiec, brak przestrzeni niezbędnej do życia, co jakoby usprawiedliwiać miało terytorialną ekspansję; termin pojawił się w XIX w. (zwł. po 1870 roku w publicystyce uzasadniającej roszczenia terytorialne); <a href="/wiki/Friedrich_Ratzel" title="Friedrich Ratzel">Friedrich Ratzel</a> wprowadził go do geografii politycznej, <a href="/wiki/Karl_Haushofer" title="Karl Haushofer">Karl Haushofer</a> z uczniami nadali mu podstawowe znaczenie w geopolityce; szeroki rozgłos zyskał po 1926 roku dzięki powieści Hansa Grimma Volk ohne Raum (Naród bez przestrzeni). Projekty i pierwsze programy osadnictwa Niemców na wschodzie kosztem wypędzeń rodzimej populacji rozpoczęto w Niemczech już podczas I wojny światowej (np. koncepcja <a href="/wiki/Mitteleuropa" title="Mitteleuropa">Mitteleuropa</a>)<a href="#cite_note-107">[107]</a>. Później z idei Lebensraum <a href="/wiki/Nazizm" title="Nazizm">naziści</a> wywiedli jako cel zdobycie dla Rzeszy terenów po <a href="/wiki/Ural" title="Ural">Ural</a>, lub nawet jeszcze dalej, gdzie po zwycięskiej wojnie miano osiedlić ludzi „krwi czysto nordyckiej”<a href="#cite_note-108">[108]</a>. Teoria Lebensraum, jako alternatywa dla wyżywienia narodu poprzez handel światowy, została zarysowana przez Hitlera w jego (niepublikowanej za życia) drugiej, mniej znanej księdze z 1928 roku, <a href="/w/index.php?title=Das_zweite_Buch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Das zweite Buch (strona nie istnieje)">Das zweite Buch</a>. Znajduje się tam również jej uzasadnienie. Pozyskaniu Lebenraumu miał służyć <a href="/wiki/Generalny_Plan_Wschodni" title="Generalny Plan Wschodni">Generalny Plan Wschód</a><a href="#cite_note-109">[109]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Japonia_2">Japonia</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=51" title="Edytuj sekcję: Japonia" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=51" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Japonia">edytuj kod</a>]</div> Hakkō ichiu (紘宇, jap. „cały świat pod jednym dachem”) to japoński slogan oznaczający boskie prawo Cesarstwa Japonii do „zjednoczenia ośmiu zakątków świata” spopularyzowany w przemówieniu <a href="/wiki/Premierzy_Japonii" title="Premierzy Japonii">premiera Japonii</a> <a href="/wiki/Fumimaro_Konoe" title="Fumimaro Konoe">Fumimaro Konoe</a> w dniu 8 stycznia 1940 roku<a href="#cite_note-110">[110]</a>. Japonia cierpiała jednak na brak surowców umożliwiających prowadzenie mocarstwowej polityki. Powstał więc plan utworzenia <a href="/wiki/Strefa_Wsp%C3%B3lnego_Dobrobytu_Wielkiej_Azji_Wschodniej" title="Strefa Wspólnego Dobrobytu Wielkiej Azji Wschodniej">Strefy Wspólnego Dobrobytu Wielkiej Azji Wschodniej</a>, bloku zależnych państw azjatyckich pod polityczną kontrolą Japonii. Koncepcja była wprowadzana w życie, przez powołanie do życia <a href="/wiki/Mand%C5%BCukuo" title="Mandżukuo">Mandżukua</a>, <a href="/wiki/Mengjiang" title="Mengjiang">Mengjiangu</a>, <a href="/wiki/Pa%C5%84stwo_Birma" title="Państwo Birma">Państwa Birmy</a>, <a href="/wiki/Druga_Republika_Filipin" title="Druga Republika Filipin">Drugiej Republiki Filipin</a>, <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Kambod%C5%BCy_(pa%C5%84stwo_marionetkowe)" title="Królestwo Kambodży (państwo marionetkowe)">Królestwa Kambodży</a>, <a href="/w/index.php?title=Kr%C3%B3lestwo_Luang_Phrabang&action=edit&redlink=1" class="new" title="Królestwo Luang Phrabang (strona nie istnieje)">Królestwa Luang Phrabang (Laosu)</a>, <a href="/wiki/Cesarstwo_Wietnamu" title="Cesarstwo Wietnamu">Cesarstwa Wietnamu</a>, <a href="/w/index.php?title=Re%C5%BCim_Wanga_Jingwei&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reżim Wanga Jingwei (strona nie istnieje)">Republiki Chińskiej (reżimu Wanga Jingwei)</a>, a także wspieranie ruchu <a href="/w/index.php?title=Azad_Hind&action=edit&redlink=1" class="new" title="Azad Hind (strona nie istnieje)">Azad Hind</a><a href="#cite_note-111">[111]</a>. Przygotowywane było również przekształcenie w państwo marionetkowe zajętych <a href="/wiki/Holenderskie_Indie_Wschodnie" title="Holenderskie Indie Wschodnie">Holenderskich Indii Wschodnich</a> i <a href="/wiki/Malaje" title="Malaje">brytyjskich posiadłości malajskich</a><a href="#cite_note-112">[112]</a>. Niezależnym członkiem bloku pozostałoby <a href="/wiki/Tajlandia" title="Tajlandia">Królestwo Syjamu</a>. W dniach 5–6 listopada 1943 roku w <a href="/wiki/Tokio" title="Tokio">Tokio</a> odbyła się konferencja przywódców <a href="/wiki/Cesarstwo_Wielkiej_Japonii" title="Cesarstwo Wielkiej Japonii">Japonii</a>, <a href="/wiki/Pa%C5%84stwo_Birma" title="Państwo Birma">Birmy</a>, Mandżukua, <a href="/wiki/Tajlandia" title="Tajlandia">Syjamu</a>, <a href="/wiki/Druga_Republika_Filipin" title="Druga Republika Filipin">Filipin</a>, Azad Hind i <a href="/w/index.php?title=Re%C5%BCim_Wanga_Jingwei&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reżim Wanga Jingwei (strona nie istnieje)">reżimu Wanga Jingwei</a>, stanowiąca preludium do utworzenia Strefy Wspólnego Dobrobytu Wielkiej Azji Wschodniej, co jednak nigdy oficjalnie nie nastąpiło<a href="#cite_note-113">[113]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Włochy_2">Włochy</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=52" title="Edytuj sekcję: Włochy" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=52" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Włochy">edytuj kod</a>]</div> Włoskim odpowiednikiem Lebensraumu była <a href="/w/index.php?title=Spazio_vitale&action=edit&redlink=1" class="new" title="Spazio vitale (strona nie istnieje)">spazio vitale</a> (włos. „przestrzeń życiowa”). Jej twórcą był ideolog faszystowski <a href="/wiki/Giuseppe_Bottai" title="Giuseppe Bottai">Giuseppe Bottai</a>. Jego zdaniem przeznaczeniem <a href="/wiki/W%C5%82osi" title="Włosi">Włochów</a>, współczesnych Rzymian, była odbudowa <a href="/wiki/Cesarstwo_Rzymskie" title="Cesarstwo Rzymskie">Cesarstwa Rzymskiego</a>. Włochy dążyły do znacznych zdobyczy w <a href="/wiki/Afryka_P%C3%B3%C5%82nocna" title="Afryka Północna">Afryce Północnej</a> i <a href="/wiki/Afryka_Wschodnia" title="Afryka Wschodnia">Wschodniej</a>, oraz podporządkowania sobie Grecji i części byłej Jugosławii<a href="#cite_note-114">[114]</a>. Faszystowski reżim podkreślał strategiczne znaczenie politycznego i gospodarczego połączenia Europy z Afryką, a czasami określał oba kontynenty w zgodzie jako Eurafrica<a href="#cite_note-115">[115]</a>. W ramach tego stanowiska system opracował mapy przedstawiające hipotetyczne linie kolejowe i sieci hydroelektryczne rozciągające się od Afryki do Włoch przez <a href="/wiki/Libia_W%C5%82oska" title="Libia Włoska">Libię</a> jako propozycje ściślejszej integracji afrykańskich posiadłości Włoch z samymi Włochami<a href="#cite_note-116">[116]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Węgry_2">Węgry</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=53" title="Edytuj sekcję: Węgry" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=53" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Węgry">edytuj kod</a>]</div> W przeciwieństwie do głównych mocarstw Osi <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_W%C4%99gier_(1920%E2%80%931946)" title="Królestwo Węgier (1920–1946)">Węgry</a> nie dążyły do rozszerzenia swoich wpływów na cały świat. Ich głównym celem było odzyskanie ziem utraconych wskutek <a href="/wiki/Traktat_w_Trianon" title="Traktat w Trianon">traktatu w Trianon</a><a href="#cite_note-117">[117]</a>. Przywódcy węgierscy liczyli na odzyskanie terenów zajętych przez <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Rumunii" title="Królestwo Rumunii">Rumunię</a>, <a href="/wiki/Pierwsza_Republika_Czechos%C5%82owacka" title="Pierwsza Republika Czechosłowacka">Czechosłowację</a>, <a href="/wiki/II_Rzeczpospolita" title="II Rzeczpospolita">Polskę</a> i <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Serb%C3%B3w,_Chorwat%C3%B3w_i_S%C5%82owe%C5%84c%C3%B3w" title="Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców">Królestwo SHS</a>, jednak nie łudzili się, że <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">Niemcy</a> odstąpią im <a href="/wiki/Lajtab%C3%A1ns%C3%A1g" title="Lajtabánság">ziemie</a>, które uzyskała <a href="/wiki/Republika_Niemieckiej_Austrii" title="Republika Niemieckiej Austrii">Austria</a><a href="#cite_note-118">[118]</a>. Częściowo udało się te plany zrealizować, przez <a href="/wiki/Pierwszy_arbitra%C5%BC_wiede%C5%84ski" title="Pierwszy arbitraż wiedeński">pierwszy</a> i <a href="/wiki/Drugi_arbitra%C5%BC_wiede%C5%84ski" title="Drugi arbitraż wiedeński">drugi arbitraż wiedeński</a>, a także aneksję części <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Jugos%C5%82awii" title="Królestwo Jugosławii">Jugosławii</a>. Nie udało się jednak zająć całej <a href="/wiki/Republika_S%C5%82owacka_(1939%E2%80%931945)" title="Republika Słowacka (1939–1945)">Słowacji</a> (choć Hitler zagroził <a href="/wiki/Jozef_Tiso" title="Jozef Tiso">Jozefowi Tiso</a>, że przekaże kraj Węgrom, jeśli nie zostanie ogłoszona niepodległość od <a href="/wiki/Druga_Republika_Czechos%C5%82owacka" title="Druga Republika Czechosłowacka">Czecho-Słowacji</a><a href="#cite_note-119">[119]</a>), ani też <a href="/wiki/Niepodleg%C5%82e_Pa%C5%84stwo_Chorwackie" title="Niepodległe Państwo Chorwackie">Chorwacji</a> (która stała się niepodległym, acz zależnym od Niemiec państwem). <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rumunia_2">Rumunia</h3>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=54" title="Edytuj sekcję: Rumunia" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=54" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Rumunia">edytuj kod</a>]</div> Rumunia w 1940 roku utraciła wielkie tereny. Na skutek <a href="/wiki/Sowiecka_okupacja_Besarabii_i_p%C3%B3%C5%82nocnej_Bukowiny" title="Sowiecka okupacja Besarabii i północnej Bukowiny">radzieckiego najazdu w dniach od 28 czerwca do 3 lipca</a> utraciła całą <a href="/wiki/Besarabia" title="Besarabia">Besarabię</a> i <a href="/wiki/Bukowina_p%C3%B3%C5%82nocna" title="Bukowina północna">północną Bukowinę</a>, a 30 sierpnia <a href="/wiki/Drugi_arbitra%C5%BC_wiede%C5%84ski" title="Drugi arbitraż wiedeński">drugi arbitraż wiedeński</a> odebrał jej większość <a href="/wiki/Siedmiogr%C3%B3d" title="Siedmiogród">Siedmiogrodu</a>, <a href="/wiki/Marmarosz_(kraina_historyczna)" title="Marmarosz (kraina historyczna)">Marmaroszu</a> oraz północną <a href="/wiki/Kriszana" title="Kriszana">Kriszanę</a> na rzecz <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_W%C4%99gier_(1920%E2%80%931946)" title="Królestwo Węgier (1920–1946)">Węgier</a><a href="#cite_note-120">[120]</a>. 7 września, na mocy <a href="/w/index.php?title=Traktat_z_Krajowej&action=edit&redlink=1" class="new" title="Traktat z Krajowej (strona nie istnieje)">traktatu z Krajowej</a> <a href="/wiki/Carstwo_Bu%C5%82garii" title="Carstwo Bułgarii">Bułgaria</a> odzyskała południową <a href="/wiki/Dobrud%C5%BCa" title="Dobrudża">Dobrudżę</a>, będącą całością jej zdobyczy w <a href="/wiki/II_wojna_ba%C5%82ka%C5%84ska" title="II wojna bałkańska">II wojnie bałkańskiej</a>. Polityka rumuńska miała na celu przywrócenie granic państwa sprzed jego rozbioru. Choć protekcja niemiecka wobec Węgier uniemożliwiała starania dla rewizji granic w tym kierunku, to Rumunii udało się odzyskać zdobycze ZSRR podzielone między <a href="/wiki/Ukrai%C5%84ska_Socjalistyczna_Republika_Radziecka" title="Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka">Ukraińską SRR</a> i nowo utworzoną <a href="/wiki/Mo%C5%82dawska_Autonomiczna_Socjalistyczna_Republika_Radziecka" title="Mołdawska Autonomiczna Socjalistyczna Republika Radziecka">Mołdawską ASRR</a> w wyniku <a href="/wiki/Operacja_M%C3%BCnchen" title="Operacja München">operacji München</a>, a także wziąć pod okupację część Ukrainy ze strategicznie ważnym miastem <a href="/wiki/Odessa" title="Odessa">Odessa</a><a href="#cite_note-121">[121]</a>.<ul class="gallery mw-gallery-slideshow"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><a href="/wiki/Plik:German_Reich_(post-WWII_projections).svg" class="mw-file-description" title="Możliwe granice powojennych Niemiec (ciemnozielony) i ich protektoratów (jasnozielony)"><img alt="Możliwe granice powojennych Niemiec (ciemnozielony) i ich protektoratów (jasnozielony)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/German_Reich_%28post-WWII_projections%29.svg/118px-German_Reich_%28post-WWII_projections%29.svg.png" decoding="async" width="118" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/German_Reich_%28post-WWII_projections%29.svg/178px-German_Reich_%28post-WWII_projections%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/German_Reich_%28post-WWII_projections%29.svg/237px-German_Reich_%28post-WWII_projections%29.svg.png 2x" data-file-width="450" data-file-height="456" /></a></div> <div class="gallerytext">Możliwe granice powojennych Niemiec (ciemnozielony) i ich <a href="/wiki/Protektorat" title="Protektorat">protektoratów</a> (jasnozielony)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><a href="/wiki/Plik:Greater_East_Asia_Conference_Map.PNG" class="mw-file-description" title="Japonia (ciemnoczerwony), uczestnicy konferencji tokijskiej (czerwony), ich roszczenia terytorialne (jasnoczerwony)"><img alt="Japonia (ciemnoczerwony), uczestnicy konferencji tokijskiej (czerwony), ich roszczenia terytorialne (jasnoczerwony)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Greater_East_Asia_Conference_Map.PNG/120px-Greater_East_Asia_Conference_Map.PNG" decoding="async" width="120" height="56" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Greater_East_Asia_Conference_Map.PNG/180px-Greater_East_Asia_Conference_Map.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Greater_East_Asia_Conference_Map.PNG/240px-Greater_East_Asia_Conference_Map.PNG 2x" data-file-width="1357" data-file-height="628" /></a></div> <div class="gallerytext">Japonia (ciemnoczerwony), uczestnicy konferencji tokijskiej (czerwony), ich roszczenia terytorialne (jasnoczerwony)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><a href="/wiki/Plik:Italian_Fascist_Empire_Globe.png" class="mw-file-description" title="Włochy w 1939 roku (brązowy), najdalszy zasięg zdobyczy włoskich (różowy), planowana spazio vitale (żółty)"><img alt="Włochy w 1939 roku (brązowy), najdalszy zasięg zdobyczy włoskich (różowy), planowana spazio vitale (żółty)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Italian_Fascist_Empire_Globe.png/120px-Italian_Fascist_Empire_Globe.png" decoding="async" width="120" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Italian_Fascist_Empire_Globe.png/180px-Italian_Fascist_Empire_Globe.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Italian_Fascist_Empire_Globe.png/240px-Italian_Fascist_Empire_Globe.png 2x" data-file-width="5000" data-file-height="5000" /></a></div> <div class="gallerytext">Włochy w 1939 roku (brązowy), najdalszy zasięg zdobyczy włoskich (różowy), planowana spazio vitale (żółty)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><a href="/wiki/Plik:Lands_of_the_Crown_of_Saint_Stephen_in_1914.png" class="mw-file-description" title="Węgry przed traktatem w Trianon"><img alt="Węgry przed traktatem w Trianon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Lands_of_the_Crown_of_Saint_Stephen_in_1914.png/118px-Lands_of_the_Crown_of_Saint_Stephen_in_1914.png" decoding="async" width="118" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Lands_of_the_Crown_of_Saint_Stephen_in_1914.png/178px-Lands_of_the_Crown_of_Saint_Stephen_in_1914.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Lands_of_the_Crown_of_Saint_Stephen_in_1914.png/237px-Lands_of_the_Crown_of_Saint_Stephen_in_1914.png 2x" data-file-width="2000" data-file-height="2027" /></a></div> <div class="gallerytext">Węgry przed traktatem w Trianon</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><a href="/wiki/Plik:Romania_-_Romania_en_1925.png" class="mw-file-description" title="Rumunia w 1925 roku"><img alt="Rumunia w 1925 roku" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Romania_-_Romania_en_1925.png/120px-Romania_-_Romania_en_1925.png" decoding="async" width="120" height="98" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Romania_-_Romania_en_1925.png/180px-Romania_-_Romania_en_1925.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Romania_-_Romania_en_1925.png/240px-Romania_-_Romania_en_1925.png 2x" data-file-width="1131" data-file-height="922" /></a></div> <div class="gallerytext">Rumunia w 1925 roku</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Państwa_Osi_w_Karcie_ONZ">Państwa Osi w Karcie ONZ</h2>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=55" title="Edytuj sekcję: Państwa Osi w Karcie ONZ" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=55" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Państwa Osi w Karcie ONZ">edytuj kod</a>]</div> <a href="/wiki/Karta_Narod%C3%B3w_Zjednoczonych" title="Karta Narodów Zjednoczonych">Karta ONZ</a> w art. 107 głosi Nic w niniejszej Karcie nie pozbawia mocy prawnej ani nie przeszkadza podejmowaniu wobec jakiegokolwiek państwa, które podczas II wojny światowej było <a href="/wiki/Przeciwnik" title="Przeciwnik">nieprzyjacielem</a> któregokolwiek sygnatariusza niniejszej Karty, działań, podjętych lub sankcjonowanych w wyniku tej wojny przez rządy, które za te działania odpowiadają. Art. 53 zabraniając użycia siły bez upoważnienia <a href="/wiki/Rada_Bezpiecze%C5%84stwa_Organizacji_Narod%C3%B3w_Zjednoczonych" title="Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych">Rady Bezpieczeństwa</a> czyni wyjątek dla środków, stosowanych przeciw jakiemukolwiek państwu nieprzyjacielskiemu przewidzianych w wykonaniu art. 107 lub w układach regionalnych, skierowanych przeciwko powrotowi takiego państwa do polityki agresji, dopóki Organizacja nie będzie mogła na żądanie zainteresowanych rządów przyjąć odpowiedzialności za niedopuszczenie do dalszej agresji ze strony takiego państwa<a href="#cite_note-122">[122]</a>. Postanowienia te nie znalazły zastosowania, bowiem Karta weszła w życie już po zakończeniu wojny, zaś byłe państwa Osi (prócz Niemiec) wkrótce zawarły układy pokojowe z aliantami (<a href="/wiki/Pok%C3%B3j_paryski_(1947)" title="Pokój paryski (1947)">Pokój paryski (1947)</a>, <a href="/w/index.php?title=Konferencja_pokojowa_w_San_Francisco&action=edit&redlink=1" class="new" title="Konferencja pokojowa w San Francisco (strona nie istnieje)">Konferencja pokojowa w San Francisco</a>). <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też">Zobacz też</h2>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=56" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=56" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też">edytuj kod</a>]</div> <ul><li><a href="/wiki/Alianci_(II_wojna_%C5%9Bwiatowa)" title="Alianci (II wojna światowa)">alianci II wojny światowej</a></li> <li><a href="/wiki/Pakt_antykominternowski" title="Pakt antykominternowski">pakt antykominternowski</a></li> <li><a href="/wiki/Pakt_stalowy" title="Pakt stalowy">pakt stalowy</a></li> <li><a href="/wiki/Pakt_trzech" title="Pakt trzech">pakt trzech</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2>[<a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&veaction=edit&section=57" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&action=edit&section=57" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy">edytuj kod</a>]</div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1">↑</a> <cite class="citation book nourl">KarlK. Dönitz KarlK., 10 lat i 20 dni, 2004<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Karl&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=10+lat+i+20+dni&rft.date=2004&rft.aulast=D%C3%B6nitz" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2">↑</a> <cite class="citation book nourl"><a href="/wiki/Jerzy_Ochma%C5%84ski" title="Jerzy Ochmański">JerzyJ. Ochmański JerzyJ.</a>, Historia Litwy, 1990<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Jerzy&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Historia+Litwy&rft.date=1990&rft.aulast=Ochma%C5%84ski" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-3"><a href="#cite_ref-3">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldstatesmen.org/COLONIES.html#Japanese">Index of Possessions & Colonies</a> [online], worldstatesmen.org [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Index+of+Possessions+%26+Colonies&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.worldstatesmen.org%2FCOLONIES.html%23Japanese" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200619095719/http://www.historicaltextarchive.com/">Historical Text Archive: Electronic History Resources, online since 1990</a> [online], historicaltextarchive.com [dostęp 2020-10-28] [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.historicaltextarchive.com/">adresu</a> 2020-06-19]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Historical+Text+Archive%3A+Electronic+History+Resources%2C+online+since+1990&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.historicaltextarchive.com%2F" style="display:none"> .strona główna serwisu</cite> </li> <li id="cite_note-5"><a href="#cite_ref-5">↑</a> <cite class="citation book nourl">A.A. Polzer-Hoditz A.A., The Emperor Charles, 1930<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=A.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Emperor+Charles&rft.date=1930&rft.aulast=Polzer-Hoditz" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-6"><a href="#cite_ref-6">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.arcanum.hu/hu/online-kiadvanyok/2vhSzakkonyv-magyarok-a-ii-vilaghaboruban-2/a-delvideki-hadmuvelet-1941-aprilis-874/tendenciak-a-ket-vilaghaboru-kozott-88B/az-elso-becsi-dontes-szovege-8AB/">AZ ELSŐ BÉCSI DÖNTÉS SZÖVEGE | Magyarok a II. világháborúban | Kézikönyvtár</a> [online], arcanum.hu [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=AZ+ELS%C5%90+B%C3%89CSI+D%C3%96NT%C3%89S+SZ%C3%96VEGE+%7C+Magyarok+a+II.+vil%C3%A1gh%C3%A1bor%C3%BAban+%7C+K%C3%A9zik%C3%B6nyvt%C3%A1r&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.arcanum.hu%2Fhu%2Fonline-kiadvanyok%2F2vhSzakkonyv-magyarok-a-ii-vilaghaboruban-2%2Fa-delvideki-hadmuvelet-1941-aprilis-874%2Ftendenciak-a-ket-vilaghaboru-kozott-88B%2Faz-elso-becsi-dontes-szovege-8AB%2F" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-7"><a href="#cite_ref-7">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.conflicts.rem33.com/images/Ungarn/modhunhist_IV.htm">THE HISTORY OF HUNGARY</a> [online], conflicts.rem33.com [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=THE+HISTORY+OF+HUNGARY&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.conflicts.rem33.com%2Fimages%2FUngarn%2Fmodhunhist_IV.htm" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-8"><a href="#cite_ref-8">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.arcanum.hu/hu/online-kiadvanyok/Lexikonok-magyarorszag-a-masodik-vilaghaboruban-lexikon-a-zs-F062E/d-F088D/delvidek-visszacsatolasa-F08AB/">Délvidék visszacsatolása | Magyarország a második világháborúban • Lexikon A-ZS | Kézikönyvtár</a> [online], arcanum.hu [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=D%C3%A9lvid%C3%A9k+visszacsatol%C3%A1sa+%7C+Magyarorsz%C3%A1g+a+m%C3%A1sodik+vil%C3%A1gh%C3%A1bor%C3%BAban+%E2%80%A2+Lexikon+A-ZS+%7C+K%C3%A9zik%C3%B6nyvt%C3%A1r&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.arcanum.hu%2Fhu%2Fonline-kiadvanyok%2FLexikonok-magyarorszag-a-masodik-vilaghaboruban-lexikon-a-zs-F062E%2Fd-F088D%2Fdelvidek-visszacsatolasa-F08AB%2F" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-9"><a href="#cite_ref-9">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/hungary-before-the-german-occupation">Hungary before the German Occupation</a> [online], encyclopedia.ushmm.org [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Hungary+before+the+German+Occupation&rft_id=https%3A%2F%2Fencyclopedia.ushmm.org%2Fcontent%2Fen%2Farticle%2Fhungary-before-the-german-occupation" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-10"><a href="#cite_ref-10">↑</a> <cite class="citation book nourl">WacławW. Felczak WacławW., Historia Węgier, 1983<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Wac%C5%82aw&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Historia+W%C4%99gier&rft.date=1983&rft.aulast=Felczak" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-11"><a href="#cite_ref-11">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bratislavashootingclub.com/bratislava-in-world-war-2/">Bratislava in World War 2 | Blog – Bratislava Shooting Club</a> [online], BratislavaShootingClub, 23 sierpnia 2016 [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=2016-08-23&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Bratislava+in+World+War+2+%7C+Blog+%E2%80%93+Bratislava+Shooting+Club&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bratislavashootingclub.com%2Fbratislava-in-world-war-2%2F" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">↑</a> <cite class="citation book">HughH. Seton-Watson HughH., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.pl/books?id=y3A3AAAAIAAJ&redir_esc=y">Eastern Europe Between the Wars, 1918–1941</a>, CUP Archive, 1945, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781001284781" title="Specjalna:Książki/9781001284781">ISBN 978-1-001-28478-1</a> [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Hugh&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Eastern+Europe+Between+the+Wars%2C+1918%E2%80%931941&rft.isbn=978-1-001-28478-1&rft.pub=CUP+Archive&rft.date=1945&rft.aulast=Seton-Watson&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3Dy3A3AAAAIAAJ%26redir_esc%3Dy" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-13"><a href="#cite_ref-13">↑</a> <cite class="citation book doi"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://oxford.universitypressscholarship.com//mobile/view/10.1093/acprof:oso/9780199541584.001.0001/acprof-9780199541584">Bulgaria – Oxford Scholarship</a>, oxford.universitypressscholarship.com, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1093%2Facprof%3Aoso%2F9780199541584.001.0001%2Facprof-9780199541584">10.1093/acprof:oso/9780199541584.001.0001/acprof-9780199541584</a> [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Bulgaria+%E2%80%93+Oxford+Scholarship&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Facprof%3Aoso%2F9780199541584.001.0001%2Facprof-9780199541584&rft_id=https%3A%2F%2Foxford.universitypressscholarship.com%2F%2Fmobile%2Fview%2F10.1093%2Facprof%3Aoso%2F9780199541584.001.0001%2Facprof-9780199541584" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14">↑</a> <cite class="citation book">Frederick B.F.B. Chary Frederick B.F.B., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.pl/books?id=Zzci446GLakC&dq=&redir_esc=y">The Bulgarian Jews and the Final Solution, 1940–1944</a>, University of Pittsburgh Pre, 15 listopada 1972, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780822976011" title="Specjalna:Książki/9780822976011">ISBN 978-0-8229-7601-1</a> [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Frederick+B.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Bulgarian+Jews+and+the+Final+Solution%2C+1940%E2%80%931944&rft.isbn=978-0-8229-7601-1&rft.pub=University+of+Pittsburgh+Pre&rft.date=1972-11-15&rft.aulast=Chary&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3DZzci446GLakC%26dq%3D%26redir_esc%3Dy" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-15"><a href="#cite_ref-15">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.djambazki.org/index.php?/blog/view/31/te-braniha-teb-sofiia">Те браниха теб, София …</a> [online], djambazki.org [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D0%A2%D0%B5+%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%85%D0%B0+%D1%82%D0%B5%D0%B1%2C+%D0%A1%D0%BE%D1%84%D0%B8%D1%8F+%E2%80%A6&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.djambazki.org%2Findex.php%3F%2Fblog%2Fview%2F31%2Fte-braniha-teb-sofiia" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-16"><a href="#cite_ref-16">↑</a> <cite class="citation book nourl">Barrie GB.G. James Barrie GB.G., Hitler’s Gulf War, The Fight for Iraq 1941, 2009<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Barrie+G&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Hitler%E2%80%99s+Gulf+War%2C+The+Fight+for+Iraq+1941&rft.date=2009&rft.aulast=James" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-17"><a href="#cite_ref-17">↑</a> <cite class="citation book nourl">JohnJ. Broich JohnJ., Blood, Oil, and the Axis: The Allied Resistance against a Fascist State in Iraq and the Levant, 1941, 2019<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=John&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Blood%2C+Oil%2C+and+the+Axis%3A+The+Allied+Resistance+against+a+Fascist+State+in+Iraq+and+the+Levant%2C+1941&rft.date=2019&rft.aulast=Broich" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-18"><a href="#cite_ref-18">↑</a> <cite class="citation book nourl">NormanN. Franks NormanN., Frank W.F.W. Bailey Frank W.F.W., Above the Lines: The Aces and Fighter Units of the German Air Service, Naval Air Service and Flanders Marine Corps, 1914–1918, 1993<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Norman&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Above+the+Lines%3A+The+Aces+and+Fighter+Units+of+the+German+Air+Service%2C+Naval+Air+Service+and+Flanders+Marine+Corps%2C+1914%E2%80%931918&rft.date=1993&rft.aulast=Franks" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-19"><a href="#cite_ref-19">↑</a> <cite class="citation book nourl">Francis R.F.R. Nicosia Francis R.F.R., The Third Reich and the Palestine Question, 2007<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Francis+R.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Third+Reich+and+the+Palestine+Question&rft.date=2007&rft.aulast=Nicosia" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-20"><a href="#cite_ref-20">↑</a> <cite class="citation book nourl">Ian Stanley OrdI.S.O. Playfair Ian Stanley OrdI.S.O., Butler, J.R.M., The Mediterranean and Middle East: The Germans come to the help of their Ally (1941), 1954<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Ian+Stanley+Ord&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Mediterranean+and+Middle+East%3A+The+Germans+come+to+the+help+of+their+Ally+%281941%29&rft.date=1954&rft.aulast=Playfair" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-21"><a href="#cite_ref-21">↑</a> <cite class="citation book nourl">PawełP. Wieczorkiewicz PawełP., Kampania 1939 roku., Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 2001<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Pawe%C5%82&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Kampania+1939+roku.&rft.place=Warszawa&rft.pub=Krajowa+Agencja+Wydawnicza&rft.date=2001&rft.aulast=Wieczorkiewicz" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-22"><a href="#cite_ref-22">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=50607">Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa</a> [online], jbc.bj.uj.edu.pl [dostęp 2020-10-27]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Jagiello%C5%84ska+Biblioteka+Cyfrowa&rft_id=https%3A%2F%2Fjbc.bj.uj.edu.pl%2Fdlibra%2Fplain-content%3Fid%3D50607" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.german-navy.de/kriegsmarine/ships/heavycruiser/lutzow/operations.html">Lützow Operational History</a> [online], german-navy.de [dostęp 2020-11-13]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=L%C3%BCtzow+Operational+History&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.german-navy.de%2Fkriegsmarine%2Fships%2Fheavycruiser%2Flutzow%2Foperations.html" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24">↑</a> <cite class="citation book nourl">Tobias R.T.R. Philbin III Tobias R.T.R., The Lure of Neptune. German-Soviet Naval Collaboration and Ambitions. 1919–1941, 1994<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Tobias+R.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Lure+of+Neptune.+German-Soviet+Naval+Collaboration+and+Ambitions.+1919%E2%80%931941&rft.date=1994&rft.aulast=Philbin+III" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25">↑</a> <cite class="citation web">MobileM. Madness MobileM., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://historia.uwazamrze.pl/artykul/1111359/tajemnice-basis-nord">Tajemnice Basis Nord – Uważam Rze Historia</a> [online], historia.uwazamrze.pl [dostęp 2020-10-27]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Mobile&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Tajemnice+Basis+Nord+%E2%80%93+Uwa%C5%BCam+Rze+Historia&rft.aulast=Madness&rft_id=https%3A%2F%2Fhistoria.uwazamrze.pl%2Fartykul%2F1111359%2Ftajemnice-basis-nord" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-26"><a href="#cite_ref-26">↑</a> <cite class="citation book nourl">AndrzejA. Drzycimski AndrzejA., Polacy w Wolnym Mieście Gdańsku (1920-1933). Polityka Senatu gdańskiego wobec ludności polskiej, 1978<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Andrzej&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Polacy+w+Wolnym+Mie%C5%9Bcie+Gda%C5%84sku+%281920-1933%29.+Polityka+Senatu+gda%C5%84skiego+wobec+ludno%C5%9Bci+polskiej&rft.date=1978&rft.aulast=Drzycimski" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=50610">Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa</a> [online], jbc.bj.uj.edu.pl [dostęp 2020-10-27]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Jagiello%C5%84ska+Biblioteka+Cyfrowa&rft_id=https%3A%2F%2Fjbc.bj.uj.edu.pl%2Fdlibra%2Fplain-content%3Fid%3D50610" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-28"><a href="#cite_ref-28">↑</a> <cite class="citation book nourl">КонстантинК. Семенов КонстантинК., Войска СС. История, структура, боевое применение, 2009<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%BD&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D0%92%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0+%D0%A1%D0%A1.+%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F%2C+%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%2C+%D0%B1%D0%BE%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%B5+%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5&rft.date=2009&rft.aulast=%D0%A1%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D0%B2" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-29"><a href="#cite_ref-29">↑</a> <cite class="citation book nourl">AndrzejA. Bobkowski AndrzejA., Szkice piórkiem. (Francja 1940–1944), Warszawa 1995<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Andrzej&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Szkice+pi%C3%B3rkiem.+%28Francja+1940%E2%80%931944%29&rft.place=Warszawa&rft.date=1995&rft.aulast=Bobkowski" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-30"><a href="#cite_ref-30">↑</a> <cite class="citation book nourl">Ernst-GüntherE.G. Krätschmer Ernst-GüntherE.G., Die Ritterkreuzträger der Waffen-SS, 1998<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Ernst-G%C3%BCnther&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Die+Ritterkreuztr%C3%A4ger+der+Waffen-SS&rft.date=1998&rft.aulast=Kr%C3%A4tschmer" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-31"><a href="#cite_ref-31">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.rp.pl/Rzecz-o-historii/305019985-Jak-Otto-Skorzeny-ratowal-Mussoliniego-Cztery-minuty-na-Gran-Sasso.html">Jak Otto Skorzeny ratował Mussoliniego: Cztery minuty na Gran Sasso</a> [online], rp.pl [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Jak+Otto+Skorzeny+ratowa%C5%82+Mussoliniego%3A+Cztery+minuty+na+Gran+Sasso&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.rp.pl%2FRzecz-o-historii%2F305019985-Jak-Otto-Skorzeny-ratowal-Mussoliniego-Cztery-minuty-na-Gran-Sasso.html" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-32"><a href="#cite_ref-32">↑</a> <cite class="citation book nourl">GregG. Annussek GregG., Jak Hitler uratował Mussoliniego, 2007<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Greg&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Jak+Hitler+uratowa%C5%82+Mussoliniego&rft.date=2007&rft.aulast=Annussek" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-33"><a href="#cite_ref-33">↑</a> <cite class="citation journal nourl">LeszekL. Molendowski LeszekL., OskarO. Myszor OskarO., Marynarka wojenna Włoskiej Republiki Socjalnej 1943–1945, „Okręty” (2(2) kwiecień 2011)<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.jtitle=Okr%C4%99ty&rft.atitle=Marynarka+wojenna+W%C5%82oskiej+Republiki+Socjalnej+1943%E2%80%931945&rft.edition=2%282%29+kwiecie%C5%84+2011" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w czasopiśmie </li> <li id="cite_note-34"><a href="#cite_ref-34">↑</a> <cite class="citation book nourl">Józef A.J.A. Gierowski Józef A.J.A., Historia Włoch, 1999<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=J%C3%B3zef+A.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Historia+W%C5%82och&rft.date=1999&rft.aulast=Gierowski" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">↑</a> <cite class="citation book">Stevan K.S.K. Pavlowitch Stevan K.S.K., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.pl/books?id=w-RuLDaNwbMC&redir_esc=y">Serbia: The History Behind the Name</a>, Hurst & Company, 2002, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781850654773" title="Specjalna:Książki/9781850654773">ISBN 978-1-85065-477-3</a> [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Stevan+K.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Serbia%3A+The+History+Behind+the+Name&rft.isbn=978-1-85065-477-3&rft.pub=Hurst+%26+Company&rft.date=2002&rft.aulast=Pavlowitch&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3Dw-RuLDaNwbMC%26redir_esc%3Dy" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-36"><a href="#cite_ref-36">↑</a> <cite class="citation book">Dobroslav StD.S. Pavlović Dobroslav StD.S., Stevan K.S.K. Pavlowitch Stevan K.S.K., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.pl/books?id=dI9pAAAAMAAJ&redir_esc=y&hl=pl">Hitler’s New Disorder: The Second World War in Yugoslavia</a>, Columbia University Press, 2008, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780231700504" title="Specjalna:Książki/9780231700504">ISBN 978-0-231-70050-4</a> [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Dobroslav+St&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Hitler%E2%80%99s+New+Disorder%3A+The+Second+World+War+in+Yugoslavia&rft.isbn=978-0-231-70050-4&rft.pub=Columbia+University+Press&rft.date=2008&rft.aulast=Pavlovi%C4%87&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3DdI9pAAAAMAAJ%26redir_esc%3Dy%26hl%3Dpl" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-37"><a href="#cite_ref-37">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141229154908/http://www.ospreypublishing.com/store/Axis-Forces-in-Yugoslavia-1941%E2%80%9345_9781855324732">Osprey Publishing – Axis Forces in Yugoslavia 1941–45</a> [online], web.archive.org, 29 grudnia 2014 [dostęp 2020-10-28] [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ospreypublishing.com/store/Axis-Forces-in-Yugoslavia-1941%E2%80%9345_9781855324732">adresu</a> 2014-12-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=2014-12-29&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Osprey+Publishing+%E2%80%93+Axis+Forces+in+Yugoslavia+1941%E2%80%9345&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ospreypublishing.com%2Fstore%2FAxis-Forces-in-Yugoslavia-1941%25E2%2580%259345_9781855324732" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-38"><a href="#cite_ref-38">↑</a> <cite class="citation book">YvesY. Durand YvesY., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.fr/books?id=v5xYQJfw-xsC&pg=PA128&lpg=PA128&dq=tsolakoglou+%C3%A9tat+grec&source=bl&ots=VT0Ustz8XK&sig=ClD4enLPj--73_zpdlzn_Z7sPuc&hl=fr&ei=E83SSqjTM4qt4QbDzq2JAw&sa=X&oi=book_result&ct=result#v=onepage&q=&f=false">Le Nouvel ordre européen nazi: la collaboration dans l’Europe allemande (1938–1945)</a>, Editions Complexe, 1990, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9782870273586" title="Specjalna:Książki/9782870273586">ISBN 978-2-87027-358-6</a> [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Yves&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Le+Nouvel+ordre+europ%C3%A9en+nazi%3A+la+collaboration+dans+l%E2%80%99Europe+allemande+%281938%E2%80%931945%29&rft.isbn=978-2-87027-358-6&rft.pub=Editions+Complexe&rft.date=1990&rft.aulast=Durand&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.fr%2Fbooks%3Fid%3Dv5xYQJfw-xsC%26pg%3DPA128%26lpg%3DPA128%26dq%3Dtsolakoglou%2B%25C3%25A9tat%2Bgrec%26source%3Dbl%26ots%3DVT0Ustz8XK%26sig%3DClD4enLPj--73_zpdlzn_Z7sPuc%26hl%3Dfr%26ei%3DE83SSqjTM4qt4QbDzq2JAw%26sa%3DX%26oi%3Dbook_result%26ct%3Dresult%23v%3Donepage%26q%3D%26f%3Dfalse" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku francuskim (français)">fr.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-39"><a href="#cite_ref-39">↑</a> <cite class="citation book nourl"><a href="/wiki/Emeis_oi_Ellines" title="Emeis oi Ellines">Emeis oi Ellines</a>, 2008 .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-40"><a href="#cite_ref-40">↑</a> <cite class="citation book">Charles R.Ch.R. Shrader Charles R.Ch.R., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.fr/books?id=Vu2i13Yq60QC&pg=PA38&dq=withered+vine+collaborators#v=onepage&q=collaborators&f=false">The Withered Vine: Logistics and the Communist Insurgency in Greece, 1945-1949</a>, Greenwood Publishing Group, 1999, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780275965440" title="Specjalna:Książki/9780275965440">ISBN 978-0-275-96544-0</a> [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Charles+R.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Withered+Vine%3A+Logistics+and+the+Communist+Insurgency+in+Greece%2C+1945-1949&rft.isbn=978-0-275-96544-0&rft.pub=Greenwood+Publishing+Group&rft.date=1999&rft.aulast=Shrader&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.fr%2Fbooks%3Fid%3DVu2i13Yq60QC%26pg%3DPA38%26dq%3Dwithered%2Bvine%2Bcollaborators%23v%3Donepage%26q%3Dcollaborators%26f%3Dfalse" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-41"><a href="#cite_ref-41">↑</a> <cite class="citation book">Bernhard R.B.R. Kroener Bernhard R.B.R., Rolf-DieterR.D. Muller Rolf-DieterR.D., HansH. Umbreit HansH., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.fr/books?id=OUb44s1ptrAC&pg=PA44&lpg=PA44&dq=%22tsolakoglou%22%22greek+monarchy%22&source=bl&ots=bIw5ccA_AN&sig=0BiR4osexE-CqmDEx9hKQHMe40A&hl=fr&ei=HJeiSvbWK8-b4ga3uMjvCQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=5#v=onepage&q=%22tsolakoglou%22%22greek%20monarchy%22&f=false">Germany and the Second World War</a>, Clarendon Press, 1990, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780198208730" title="Specjalna:Książki/9780198208730">ISBN 978-0-19-820873-0</a> [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Bernhard+R.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Germany+and+the+Second+World+War&rft.isbn=978-0-19-820873-0&rft.pub=Clarendon+Press&rft.date=1990&rft.aulast=Kroener&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.fr%2Fbooks%3Fid%3DOUb44s1ptrAC%26pg%3DPA44%26lpg%3DPA44%26dq%3D%2522tsolakoglou%2522%2522greek%2Bmonarchy%2522%26source%3Dbl%26ots%3DbIw5ccA_AN%26sig%3D0BiR4osexE-CqmDEx9hKQHMe40A%26hl%3Dfr%26ei%3DHJeiSvbWK8-b4ga3uMjvCQ%26sa%3DX%26oi%3Dbook_result%26ct%3Dresult%26resnum%3D5%23v%3Donepage%26q%3D%2522tsolakoglou%2522%2522greek%2520monarchy%2522%26f%3Dfalse" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-42"><a href="#cite_ref-42">↑</a> <cite class="citation book">OwenO. Pearson OwenO., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.pl/books?id=P3knunC7z_oC&redir_esc=y">Albania in Occupation and War: From Fascism to Communism 1940–1945</a>, Bloomsbury Academic, 27 stycznia 2006, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781845111045" title="Specjalna:Książki/9781845111045">ISBN 978-1-84511-104-5</a> [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Owen&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Albania+in+Occupation+and+War%3A+From+Fascism+to+Communism+1940%E2%80%931945&rft.isbn=978-1-84511-104-5&rft.pub=Bloomsbury+Academic&rft.date=2006-01-27&rft.aulast=Pearson&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3DP3knunC7z_oC%26redir_esc%3Dy" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-43"><a href="#cite_ref-43">↑</a> <cite class="citation book">MirandaM. Vickers MirandaM., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.pl/books?id=vtQABAAAQBAJ&q=&redir_esc=y">The Albanians: A Modern History</a>, I.B.Tauris, 28 stycznia 2011, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780857736550" title="Specjalna:Książki/9780857736550">ISBN 978-0-85773-655-0</a> [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Miranda&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Albanians%3A+A+Modern+History&rft.isbn=978-0-85773-655-0&rft.pub=I.B.Tauris&rft.date=2011-01-28&rft.aulast=Vickers&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3DvtQABAAAQBAJ%26q%3D%26redir_esc%3Dy" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-44"><a href="#cite_ref-44">↑</a> <cite class="citation book">JozoJ. Tomasevich JozoJ., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.pl/books?id=fqUSGevFe5MC&redir_esc=y">War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: Occupation and Collaboration</a>, Stanford University Press, październik 2002, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780804779241" title="Specjalna:Książki/9780804779241">ISBN 978-0-8047-7924-1</a> [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Jozo&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=War+and+Revolution+in+Yugoslavia%2C+1941%E2%80%931945%3A+Occupation+and+Collaboration&rft.isbn=978-0-8047-7924-1&rft.pub=Stanford+University+Press&rft.date=2002-10&rft.aulast=Tomasevich&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3DfqUSGevFe5MC%26redir_esc%3Dy" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-45"><a href="#cite_ref-45">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lexikon.katolikus.hu/N/Nemzeti%20%C3%96sszefog%C3%A1s%20Korm%C3%A1nya.html">Nemzeti Összefogás Kormánya – Magyar Katolikus Lexikon</a> [online], lexikon.katolikus.hu [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Nemzeti+%C3%96sszefog%C3%A1s+Korm%C3%A1nya+%E2%80%93+Magyar+Katolikus+Lexikon&rft_id=http%3A%2F%2Flexikon.katolikus.hu%2FN%2FNemzeti%2520%25C3%2596sszefog%25C3%25A1s%2520Korm%25C3%25A1nya.html" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-46"><a href="#cite_ref-46">↑</a> <cite class="citation web">ChrisCh. Johnston ChrisCh., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theage.com.au/national/war-crime-suspect-admits-to-his-leading-fascist-role-20060216-ge1rqt.html">War crime suspect admits to his leading fascist role</a> [online], The Age, 16 lutego 2006 [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Chris&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=War+crime+suspect+admits+to+his+leading+fascist+role&rft.date=2006-02-16&rft.aulast=Johnston&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.theage.com.au%2Fnational%2Fwar-crime-suspect-admits-to-his-leading-fascist-role-20060216-ge1rqt.html" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-47"><a href="#cite_ref-47">↑</a> <cite class="citation book">Stanley G.S.G. Payne Stanley G.S.G., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.fr/books?id=9wHNrF7nFecC&pg=PA420&dq=szalasi+work+habit+was+poor&cd=1#v=onepage&q&f=false">A History of Fascism, 1914–1945</a>, UCL Press, 1995, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781857285956" title="Specjalna:Książki/9781857285956">ISBN 978-1-85728-595-6</a> [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Stanley+G.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=A+History+of+Fascism%2C+1914%E2%80%931945&rft.isbn=978-1-85728-595-6&rft.pub=UCL+Press&rft.date=1995&rft.aulast=Payne&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.fr%2Fbooks%3Fid%3D9wHNrF7nFecC%26pg%3DPA420%26dq%3Dszalasi%2Bwork%2Bhabit%2Bwas%2Bpoor%26cd%3D1%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-48"><a href="#cite_ref-48">↑</a> <cite class="citation book">KamenK. Nevenkin KamenK., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.pl/books?id=4Vk7AwAAQBAJ&lpg=PA1&hl=en&pg=PT53&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false">Take Budapest!: The Struggle for Hungary, Autumn 1944</a>, History Press, 1 lipca 2012, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780752477039" title="Specjalna:Książki/9780752477039">ISBN 978-0-7524-7703-9</a> [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Kamen&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Take+Budapest%21%3A+The+Struggle+for+Hungary%2C+Autumn+1944&rft.isbn=978-0-7524-7703-9&rft.pub=History+Press&rft.date=2012-07-01&rft.aulast=Nevenkin&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3D4Vk7AwAAQBAJ%26lpg%3DPA1%26hl%3Den%26pg%3DPT53%26redir_esc%3Dy%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-49"><a href="#cite_ref-49">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.archontology.org/nations/hungary/01_notes.php">Hungary: Notes – Archontology.org</a> [online], archontology.org [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Hungary%3A+Notes+%E2%80%93+Archontology.org&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.archontology.org%2Fnations%2Fhungary%2F01_notes.php" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-50"><a href="#cite_ref-50">↑</a> <cite class="citation book nourl">RaymondR. Lamont-Brown RaymondR., Kempeitai – japońska tajna policja, 1998<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Raymond&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Kempeitai+%E2%80%93+japo%C5%84ska+tajna+policja&rft.date=1998&rft.aulast=Lamont-Brown" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-51"><a href="#cite_ref-51">↑</a> <cite class="citation web">WojciechW. Skóra WojciechW., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/26207998/Plac%C3%B3wki_MSZ_Drugiej_Rzeczypospolitej_w_Harbinie_w_latach_1920_1941_na_tle_dziej%C3%B3w_Chin_i_Mand%C5%BCurii_Mand%C5%BCukuo_Polish_Foreign_Ministry_Offices_in_Harbin_Manchuria_w_Na_szlakach_dw%C3%B3ch_%C5%9Bwiat%C3%B3w_Studia_ofiarowane_Profesorowi_J_Hauzi%C5%84skiemu_red_A_Teterycz_Puzio_S%C5%82upsk_2016_s_677_717">Placówki MSZ Drugiej Rzeczypospolitej w Harbinie w latach 1920–1941 na tle dziejów Chin i Mandżurii (Mandżukuo) [Polish Foreign Ministry Offices in Harbin, Manchuria], [w:] Na szlakach dwóch światów. Studia ofiarowane Profesorowi J. Hauzińskiemu, red. A. Teterycz-Puzio, Słupsk 2016, s. 677–717.</a> [online] [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Wojciech&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Plac%C3%B3wki+MSZ+Drugiej+Rzeczypospolitej+w+Harbinie+w+latach+1920%E2%80%931941+na+tle+dziej%C3%B3w+Chin+i+Mand%C5%BCurii+%28Mand%C5%BCukuo%29+%5BPolish+Foreign+Ministry+Offices+in+Harbin%2C+Manchuria%5D%2C+%5Bw%3A%5D+Na+szlakach+dw%C3%B3ch+%C5%9Bwiat%C3%B3w.+Studia+ofiarowane+Profesorowi+J.+Hauzi%C5%84skiemu%2C+red.+A.+Teterycz-Puzio%2C+S%C5%82upsk+2016%2C+s.+677%E2%80%93717.&rft.aulast=Sk%C3%B3ra&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F26207998%2FPlac%25C3%25B3wki_MSZ_Drugiej_Rzeczypospolitej_w_Harbinie_w_latach_1920_1941_na_tle_dziej%25C3%25B3w_Chin_i_Mand%25C5%25BCurii_Mand%25C5%25BCukuo_Polish_Foreign_Ministry_Offices_in_Harbin_Manchuria_w_Na_szlakach_dw%25C3%25B3ch_%25C5%259Bwiat%25C3%25B3w_Studia_ofiarowane_Profesorowi_J_Hauzi%25C5%2584skiemu_red_A_Teterycz_Puzio_S%25C5%2582upsk_2016_s_677_717" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-52"><a href="#cite_ref-52">↑</a> <cite class="citation book nourl">JanJ. Palmowski JanJ., Słownik najnowszej historii świata 1900-2007, 2008<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Jan&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=S%C5%82ownik+najnowszej+historii+%C5%9Bwiata+1900-2007&rft.date=2008&rft.aulast=Palmowski" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-53"><a href="#cite_ref-53">↑</a> <cite class="citation book nourl">PeterP. Fleming PeterP., Travel’s in Tartary: One’s Company and News from Tartary: 1941 (Part one: Manchukuo)<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Peter&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Travel%E2%80%99s+in+Tartary%3A+One%E2%80%99s+Company+and+News+from+Tartary%3A+1941+%28Part+one%3A+Manchukuo%29&rft.aulast=Fleming" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54">↑</a> <cite class="citation book nourl">MarkM. Elliott MarkM., The Limits of Tartary: Manchuria in Imperial and National Geographies, 2003<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Mark&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Limits+of+Tartary%3A+Manchuria+in+Imperial+and+National+Geographies&rft.date=2003&rft.aulast=Elliott" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-55"><a href="#cite_ref-55">↑</a> <cite class="citation book nourl">BrianB. Power BrianB., Puppet Emperor: The Life of Pu Yi, Last Emperor of China, 1988<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Brian&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Puppet+Emperor%3A+The+Life+of+Pu+Yi%2C+Last+Emperor+of+China&rft.date=1988&rft.aulast=Power" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-autonazwa1-56">↑ <a href="#cite_ref-autonazwa1_56-0">a</a> <a href="#cite_ref-autonazwa1_56-1">b</a> <cite class="citation book nourl">Joyce C.J.C. Lebra Joyce C.J.C., Japan’s Greater East Asia Co-Prosperity Sphere in World War II: Selected Readings and Documents, 1975<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Joyce+C.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Japan%E2%80%99s+Greater+East+Asia+Co-Prosperity+Sphere+in+World+War+II%3A+Selected+Readings+and+Documents&rft.date=1975&rft.aulast=Lebra" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-57"><a href="#cite_ref-57">↑</a> <cite class="citation book nourl">LouisL. Allen LouisL., Burma: the Longest War 1941-45, 1986<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Louis&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Burma%3A+the+Longest+War+1941-45&rft.date=1986&rft.aulast=Allen" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-58"><a href="#cite_ref-58">↑</a> <cite class="citation book nourl">Teodoro A.T.A. Agoncillo Teodoro A.T.A., Milagros C.M.C. Guerrero Milagros C.M.C., History of the Filipino People, 1986<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Teodoro+A.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=History+of+the+Filipino+People&rft.date=1986&rft.aulast=Agoncillo" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-59"><a href="#cite_ref-59">↑</a> <cite class="citation book nourl">Vu NguV.N. Chieu Vu NguV.N., The Other Side of the 1945 Vietnamese Revolution: The Empire of Viet-Nam, 1986<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Vu+Ngu&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Other+Side+of+the+1945+Vietnamese+Revolution%3A+The+Empire+of+Viet-Nam&rft.date=1986&rft.aulast=Chieu" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-60"><a href="#cite_ref-60">↑</a> <cite class="citation book nourl">Geoffrey C.G.C. Gunn Geoffrey C.G.C., Monarchical Manipulation in Cambodia: France, Japan, and the Sihanouk Crusade for Independence, 2018<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Geoffrey+C.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Monarchical+Manipulation+in+Cambodia%3A+France%2C+Japan%2C+and+the+Sihanouk+Crusade+for+Independence&rft.date=2018&rft.aulast=Gunn" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-61"><a href="#cite_ref-61">↑</a> <cite class="citation book nourl">IanI. Harris IanI., Buddhism and politics in twentieth-century Asia<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Ian&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Buddhism+and+politics+in+twentieth-century+Asia&rft.aulast=Harris" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-62"><a href="#cite_ref-62">↑</a> <cite class="citation book nourl">Keat GinK.G. Ooi Keat GinK.G., Southeast Asia: a historical encyclopedia<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Keat+Gin&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Southeast+Asia%3A+a+historical+encyclopedia&rft.aulast=Ooi" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-63"><a href="#cite_ref-63">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.country-data.com/cgi-bin/query/r-2221.html">Cambodia – The Japanese Occupation, 1941-45</a> [online], country-data.com [dostęp 2020-11-13]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Cambodia+%E2%80%93+The+Japanese+Occupation%2C+1941-45&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.country-data.com%2Fcgi-bin%2Fquery%2Fr-2221.html" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-64"><a href="#cite_ref-64">↑</a> <cite class="citation book nourl">David T.D.T. Zabecki David T.D.T., World War II in Europe: an encyclopedia, 1999<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=David+T.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=World+War+II+in+Europe%3A+an+encyclopedia&rft.date=1999&rft.aulast=Zabecki" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-65"><a href="#cite_ref-65">↑</a> <cite class="citation book nourl">J.J. Keegan J.J., W.W. Churchill W.W., The Second World War (Six Volume Boxed Set), 1986<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=J.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Second+World+War+%28Six+Volume+Boxed+Set%29&rft.date=1986&rft.aulast=Keegan" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-66"><a href="#cite_ref-66">↑</a> <cite class="citation book">Bernd JürgenB.J. Fischer Bernd JürgenB.J., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.pl/books?id=P-MiG9ngCp8C&redir_esc=y">Albania at War, 1939–1945</a>, Hurst, 1999, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781850655312" title="Specjalna:Książki/9781850655312">ISBN 978-1-85065-531-2</a> [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Bernd+J%C3%BCrgen&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Albania+at+War%2C+1939%E2%80%931945&rft.isbn=978-1-85065-531-2&rft.pub=Hurst&rft.date=1999&rft.aulast=Fischer&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3DP-MiG9ngCp8C%26redir_esc%3Dy" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-67"><a href="#cite_ref-67">↑</a> <cite class="citation book nourl">GordonG. Williamson GordonG., SS Gwardia Adolfa Hitlera, 1995<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Gordon&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=SS+Gwardia+Adolfa+Hitlera&rft.date=1995&rft.aulast=Williamson" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-68"><a href="#cite_ref-68">↑</a> <cite class="citation web open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3912902">Hoxha Enver</a>, [w:] <a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">Encyklopedia PWN</a> [online], <a href="/wiki/Wydawnictwo_Naukowe_PWN" title="Wydawnictwo Naukowe PWN">Wydawnictwo Naukowe PWN</a> [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=unknown&rft.atitle=Hoxha+Enver&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.jtitle=%5B%5BWydawnictwo+Naukowe+PWN%5D%5D&rft_id=https%3A%2F%2Fencyklopedia.pwn.pl%2Fhaslo%2F%3B3912902" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-69"><a href="#cite_ref-69">↑</a> <cite class="citation book">DavideD. Rodogno DavideD., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.pl/books?id=ZcUNELPsQQsC&redir_esc=y">Fascism’s European Empire: Italian Occupation During the Second World War</a>, Cambridge University Press, 3 sierpnia 2006, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780521845151" title="Specjalna:Książki/9780521845151">ISBN 978-0-521-84515-1</a> [dostęp 2020-10-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Davide&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Fascism%E2%80%99s+European+Empire%3A+Italian+Occupation+During+the+Second+World+War&rft.isbn=978-0-521-84515-1&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2006-08-03&rft.aulast=Rodogno&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3DZcUNELPsQQsC%26redir_esc%3Dy" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-70"><a href="#cite_ref-70">↑</a> <cite class="citation book">Sabrina P.S.P. Ramet Sabrina P.S.P., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.pl/books?id=FTw3lEqi2-oC&redir_esc=y">The Three Yugoslavias: State-building and Legitimation, 1918-2005</a>, Indiana University Press, 2006, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780253346568" title="Specjalna:Książki/9780253346568">ISBN 978-0-253-34656-8</a> [dostęp 2020-10-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Sabrina+P.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Three+Yugoslavias%3A+State-building+and+Legitimation%2C+1918-2005&rft.isbn=978-0-253-34656-8&rft.pub=Indiana+University+Press&rft.date=2006&rft.aulast=Ramet&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3DFTw3lEqi2-oC%26redir_esc%3Dy" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-71"><a href="#cite_ref-71">↑</a> <cite class="citation book">RaphaelR. Lemkin RaphaelR., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.pl/books?id=y0in2wOY-W0C&redir_esc=y">Axis Rule in Occupied Europe: Laws of Occupation, Analysis of Government, Proposals for Redress</a>, The Lawbook Exchange, Ltd., 2008, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781584779018" title="Specjalna:Książki/9781584779018">ISBN 978-1-58477-901-8</a> [dostęp 2020-10-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Raphael&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Axis+Rule+in+Occupied+Europe%3A+Laws+of+Occupation%2C+Analysis+of+Government%2C+Proposals+for+Redress&rft.isbn=978-1-58477-901-8&rft.pub=The+Lawbook+Exchange%2C+Ltd.&rft.date=2008&rft.aulast=Lemkin&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3Dy0in2wOY-W0C%26redir_esc%3Dy" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-72"><a href="#cite_ref-72">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160303235528/http://www.ff.ucg.ac.me/dokumenta/djilas/Zbornik%20o%20DJILASU%2030%206%202014.pdf">Wayback Machine</a> [online], web.archive.org, 3 marca 2016 [dostęp 2020-10-29] [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ff.ucg.ac.me/dokumenta/djilas/Zbornik%20o%20DJILASU%2030%206%202014.pdf">adresu</a> 2016-03-03]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=2016-03-03&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Wayback+Machine&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ff.ucg.ac.me%2Fdokumenta%2Fdjilas%2FZbornik%2520o%2520DJILASU%252030%25206%25202014.pdf" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-73"><a href="#cite_ref-73">↑</a> <cite class="citation book">JozoJ. Tomasevich JozoJ., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.pl/books?id=yoCaAAAAIAAJ&pg=PA447&redir_esc=y">The Chetniks</a>, Stanford University Press, 1975, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780804708579" title="Specjalna:Książki/9780804708579">ISBN 978-0-8047-0857-9</a> [dostęp 2020-10-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Jozo&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Chetniks&rft.isbn=978-0-8047-0857-9&rft.pub=Stanford+University+Press&rft.date=1975&rft.aulast=Tomasevich&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3DyoCaAAAAIAAJ%26pg%3DPA447%26redir_esc%3Dy" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-74"><a href="#cite_ref-74">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20170722230844/http://www.verwaltungsgeschichte.de:80/pro_abc.html">Geschichte Protektorat Böhmen und Mähren</a> [online], web.archive.org, 22 lipca 2017 [dostęp 2020-10-28] [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.verwaltungsgeschichte.de:80/pro_abc.html">adresu</a> 2017-07-22]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=2017-07-22&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Geschichte+Protektorat+B%C3%B6hmen+und+M%C3%A4hren&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.verwaltungsgeschichte.de%3A80%2Fpro_abc.html" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-75"><a href="#cite_ref-75">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150928022926/http://www.nizkor.org/hweb/imt/nca/nca-01/nca-01-13-spoliation-02.html">Germanization and Spoliation</a> [online], web.archive.org, 28 września 2015 [dostęp 2020-10-28] [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nizkor.org/hweb/imt/nca/nca-01/nca-01-13-spoliation-02.html">adresu</a> 2015-09-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=2015-09-28&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Germanization+and+Spoliation&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nizkor.org%2Fhweb%2Fimt%2Fnca%2Fnca-01%2Fnca-01-13-spoliation-02.html" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-76"><a href="#cite_ref-76">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.fronta.cz/kalendar/vznik-narodniho-sourucenstvi">Vznik Národního souručenství 23. 3. 1939 | Fronta.cz</a> [online], fronta.cz [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Vznik+N%C3%A1rodn%C3%ADho+souru%C4%8Denstv%C3%AD+23.+3.+1939+%7C+Fronta.cz&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.fronta.cz%2Fkalendar%2Fvznik-narodniho-sourucenstvi" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-77"><a href="#cite_ref-77">↑</a> <cite class="citation book nourl">PiotrP. Barański PiotrP., ZbigniewZ. Wawer ZbigniewZ., Wojsko Polskie – II wojna światowa nr 70., 2011<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Piotr&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Wojsko+Polskie+%E2%80%93+II+wojna+%C5%9Bwiatowa+nr+70.&rft.date=2011&rft.aulast=Bara%C5%84ski" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-78"><a href="#cite_ref-78">↑</a> <cite class="citation web">RalfR. Blank RalfR., <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.historisches-centrum.de/index.php?id=287">Historische Museen und Archive der Stadt Hagen: Josef Terboven</a> [online], historisches-centrum.de [dostęp 2020-10-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Ralf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Historische+Museen+und+Archive+der+Stadt+Hagen%3A+Josef+Terboven&rft.aulast=Blank&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.historisches-centrum.de%2Findex.php%3Fid%3D287" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-79"><a href="#cite_ref-79">↑</a> <cite class="citation book">RobertR. Bohn RobertR., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.pl/books?id=DZNHAAAAQBAJ&pg=PA72&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false">Reichskommissariat Norwegen: »Nationalsozialistische Neuordnung« und Kriegswirtschaft</a>, Oldenbourg Verlag, 2009, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9783486596083" title="Specjalna:Książki/9783486596083">ISBN 978-3-486-59608-3</a> [dostęp 2020-10-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Robert&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Reichskommissariat+Norwegen%3A+%C2%BBNationalsozialistische+Neuordnung%C2%AB+und+Kriegswirtschaft&rft.isbn=978-3-486-59608-3&rft.pub=Oldenbourg+Verlag&rft.date=2009&rft.aulast=Bohn&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3DDZNHAAAAQBAJ%26pg%3DPA72%26redir_esc%3Dy%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>).1 stycznia</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-80"><a href="#cite_ref-80">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nuav.net/ns.html">Nasjonal Samling – The Governments</a> [online], nuav.net [dostęp 2020-10-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Nasjonal+Samling+%E2%80%93+The+Governments&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nuav.net%2Fns.html" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-81"><a href="#cite_ref-81">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.waffen-ss.no/JonasLie.htm">WWW.WAFFEN-SS.NO „Jonas LIE”</a> [online], waffen-ss.no [dostęp 2020-10-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=WWW.WAFFEN-SS.NO+%E2%80%9EJonas+LIE%E2%80%9D&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.waffen-ss.no%2FJonasLie.htm" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-82"><a href="#cite_ref-82">↑</a> <cite class="citation web">o, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.regjeringen.no/no/om-regjeringa/tidligere-regjeringer-og-historie/historiske-artikler/ministerier_regjeringer/norge-i-krig/departementene-1940-1945---under-tysk-ok/id438672/">Norske departementer 1940 – 1945</a> [online], Regjeringen.no, 27 marca 2014 [dostęp 2020-10-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Norske+departementer+1940+%E2%80%93+1945&rft.date=2014-03-27&rft.aulast=o&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.regjeringen.no%2Fno%2Fom-regjeringa%2Ftidligere-regjeringer-og-historie%2Fhistoriske-artikler%2Fministerier_regjeringer%2Fnorge-i-krig%2Fdepartementene-1940-1945---under-tysk-ok%2Fid438672%2F" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku norweskim (norsk)">norw.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-83"><a href="#cite_ref-83">↑</a> <cite class="citation book">VincentV. Hunt VincentV., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com.au/books?id=o1GpBAAAQBAJ&pg=PT62&dq=subject:%22History+/+Military+/+World+War+II%22+finnmark&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiEl5Kd56vLAhVss4MKHTgrAlYQuwUIJTAB#v=onepage&q=subject:%22History%20/%20Military%20/%20World%20War%20II%22%20finnmark&f=false">Fire and Ice: The Nazis’ Scorched Earth Campaign in Norway</a>, History Press, 6 października 2014, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780750958073" title="Specjalna:Książki/9780750958073">ISBN 978-0-7509-5807-3</a> [dostęp 2020-10-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Vincent&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Fire+and+Ice%3A+The+Nazis%E2%80%99+Scorched+Earth+Campaign+in+Norway&rft.isbn=978-0-7509-5807-3&rft.pub=History+Press&rft.date=2014-10-06&rft.aulast=Hunt&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com.au%2Fbooks%3Fid%3Do1GpBAAAQBAJ%26pg%3DPT62%26dq%3Dsubject%3A%2522History%2B%2F%2BMilitary%2B%2F%2BWorld%2BWar%2BII%2522%2Bfinnmark%26hl%3Den%26sa%3DX%26ved%3D0ahUKEwiEl5Kd56vLAhVss4MKHTgrAlYQuwUIJTAB%23v%3Donepage%26q%3Dsubject%3A%2522History%2520%2F%2520Military%2520%2F%2520World%2520War%2520II%2522%2520finnmark%26f%3Dfalse" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-84"><a href="#cite_ref-84">↑</a> <cite class="citation book nourl">Hans FredrikH.F. Dahl Hans FredrikH.F., Quisling: Studium zdrady, 1999<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Hans+Fredrik&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Quisling%3A+Studium+zdrady&rft.date=1999&rft.aulast=Dahl" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-85"><a href="#cite_ref-85">↑</a> <cite class="citation book nourl">EarlE. Ziemke EarlE., The German Northern Theater of Operations 1940–1945, 1959<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Earl&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+German+Northern+Theater+of+Operations+1940%E2%80%931945&rft.date=1959&rft.aulast=Ziemke" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-86"><a href="#cite_ref-86">↑</a> <cite class="citation book nourl">ChrisCh. Bishop ChrisCh., Zagraniczne formacje SS. Zagraniczni ochotnicy w Waffen-SS w latach 1940–1945, 2006<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Chris&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Zagraniczne+formacje+SS.+Zagraniczni+ochotnicy+w+Waffen-SS+w+latach+1940%E2%80%931945&rft.date=2006&rft.aulast=Bishop" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-87"><a href="#cite_ref-87">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://zakorzenianie.most.org.pl/ns_lip/09.htm">TOŻSAMOŚĆ</a> [online], zakorzenianie.most.org.pl [dostęp 2020-11-12]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=TO%C5%BBSAMO%C5%9A%C4%86&rft_id=http%3A%2F%2Fzakorzenianie.most.org.pl%2Fns_lip%2F09.htm" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-88"><a href="#cite_ref-88">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/ukrainian/politics/2015/04/150409_rada_upa_recognised_vc">Рада визнала УПА борцями за незалежність України</a> [online], BBC News Україна, 9 kwietnia 2015 [dostęp 2020-11-12]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=2015-04-09&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B0+%D0%B2%D0%B8%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B0+%D0%A3%D0%9F%D0%90+%D0%B1%D0%BE%D1%80%D1%86%D1%8F%D0%BC%D0%B8+%D0%B7%D0%B0+%D0%BD%D0%B5%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%B6%D0%BD%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%97%D0%BD%D0%B8&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fukrainian%2Fpolitics%2F2015%2F04%2F150409_rada_upa_recognised_vc" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku ukraińskim (українська)">ukr.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-89"><a href="#cite_ref-89">↑</a> <cite class="citation book nourl">GrzegorzG. Motyka GrzegorzG., Ukraińska partyzantka 1942–1960, 2006<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Grzegorz&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Ukrai%C5%84ska+partyzantka+1942%E2%80%931960&rft.date=2006&rft.aulast=Motyka" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-90"><a href="#cite_ref-90">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.rp.pl/Historia/307109781-Rzez-wolynska-Od-walk-do-ludobojstwa.html">Rzeź wołyńska: Od walk do ludobójstwa</a> [online], rp.pl [dostęp 2020-11-12]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Rze%C5%BA+wo%C5%82y%C5%84ska%3A+Od+walk+do+ludob%C3%B3jstwa&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.rp.pl%2FHistoria%2F307109781-Rzez-wolynska-Od-walk-do-ludobojstwa.html" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-91"><a href="#cite_ref-91">↑</a> <cite class="citation web">Instytut PamięciI.P. Narodowej Instytut PamięciI.P., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ipn.gov.pl/pl/publikacje/biuletyn-ipn/9662,nr-7-82010.html">„Biuletyn IPN” nr 7-8/2010</a> [online], Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2020-11-12]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Instytut+Pami%C4%99ci&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%E2%80%9EBiuletyn+IPN%E2%80%9D+nr+7-8%2F2010&rft.aulast=Narodowej&rft_id=https%3A%2F%2Fipn.gov.pl%2Fpl%2Fpublikacje%2Fbiuletyn-ipn%2F9662%2Cnr-7-82010.html" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-92"><a href="#cite_ref-92">↑</a> <cite class="citation book nourl">WładysławW. Siemaszko WładysławW., EwaE. Siemaszko EwaE., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939–1945, Warszawa 2000<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=W%C5%82adys%C5%82aw&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Ludob%C3%B3jstwo+dokonane+przez+nacjonalist%C3%B3w+ukrai%C5%84skich+na+ludno%C5%9Bci+polskiej+Wo%C5%82ynia+1939%E2%80%931945&rft.place=Warszawa&rft.date=2000&rft.aulast=Siemaszko" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-93"><a href="#cite_ref-93">↑</a> <cite class="citation book nourl">GrzegorzG. Motyka GrzegorzG., Od rzezi wołyńskiej do akcji „Wisła”. Konflikt polsko-ukraiński 1943–1947, Kraków 2011<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Grzegorz&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Od+rzezi+wo%C5%82y%C5%84skiej+do+akcji+%E2%80%9EWis%C5%82a%E2%80%9D.+Konflikt+polsko-ukrai%C5%84ski+1943%E2%80%931947&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.date=2011&rft.aulast=Motyka" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-94"><a href="#cite_ref-94">↑</a> <cite class="citation web open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3991021">Ukraińska Powstańcza Armia</a>, [w:] <a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">Encyklopedia PWN</a> [online], <a href="/wiki/Wydawnictwo_Naukowe_PWN" title="Wydawnictwo Naukowe PWN">Wydawnictwo Naukowe PWN</a> [dostęp 2020-11-12]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=unknown&rft.atitle=Ukrai%C5%84ska+Powsta%C5%84cza+Armia&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.jtitle=%5B%5BWydawnictwo+Naukowe+PWN%5D%5D&rft_id=https%3A%2F%2Fencyklopedia.pwn.pl%2Fhaslo%2F%3B3991021" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-95"><a href="#cite_ref-95">↑</a> <cite class="citation book nourl">GrzegorzG. Motyka GrzegorzG., W kręgu „Łun w Bieszczadach”<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Grzegorz&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=W+kr%C4%99gu+%E2%80%9E%C5%81un+w+Bieszczadach%E2%80%9D&rft.aulast=Motyka" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-96"><a href="#cite_ref-96">↑</a> <cite class="citation book nourl">IvanI. Katchanovski IvanI., Terrorists or National Heroes? Politics of the OUN and the UPA in Ukraine, 2010<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Ivan&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Terrorists+or+National+Heroes%3F+Politics+of+the+OUN+and+the+UPA+in+Ukraine&rft.date=2010&rft.aulast=Katchanovski" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-97"><a href="#cite_ref-97">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tygodnikpowszechny.pl/mala-rzesza-w-sercu-rosji-16518">Mała Rzesza w sercu Rosji</a> [online], tygodnikpowszechny.pl, 2 lipca 2012 [dostęp 2020-10-27]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=2012-07-02&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Ma%C5%82a+Rzesza+w+sercu+Rosji&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.tygodnikpowszechny.pl%2Fmala-rzesza-w-sercu-rosji-16518" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-98"><a href="#cite_ref-98">↑</a> <cite class="citation book">Edgar M.E.M. Howell Edgar M.E.M., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.pl/books?id=4O-0WaSL9XwC&pg=PT104&lpg=PT104&dq=Operation+Vogelsang+1942&source=bl&ots=oZlmiovGx7&sig=IwpXvihOjr0iceToiYYKHuE_p68&hl=ru&ei=Z2o-S9XJFpucnQPki82eDQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&redir_esc=y#v=onepage&q=Kaminski&f=false">The Soviet Partisan Movement, 1941–1944</a>, Merriam Press, 1997, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781576380147" title="Specjalna:Książki/9781576380147">ISBN 978-1-57638-014-7</a> [dostęp 2020-10-27]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Edgar+M.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Soviet+Partisan+Movement%2C+1941%E2%80%931944&rft.isbn=978-1-57638-014-7&rft.pub=Merriam+Press&rft.date=1997&rft.aulast=Howell&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3D4O-0WaSL9XwC%26pg%3DPT104%26lpg%3DPT104%26dq%3DOperation%2BVogelsang%2B1942%26source%3Dbl%26ots%3DoZlmiovGx7%26sig%3DIwpXvihOjr0iceToiYYKHuE_p68%26hl%3Dru%26ei%3DZ2o-S9XJFpucnQPki82eDQ%26sa%3DX%26oi%3Dbook_result%26ct%3Dresult%26redir_esc%3Dy%23v%3Donepage%26q%3DKaminski%26f%3Dfalse" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-99"><a href="#cite_ref-99">↑</a> <cite class="citation book nourl">NormanN. Davies NormanN., Europa walczy 1939–1945. Nie takie proste zwycięstwo, 2006<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Norman&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Europa+walczy+1939%E2%80%931945.+Nie+takie+proste+zwyci%C4%99stwo&rft.date=2006&rft.aulast=Davies" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-100"><a href="#cite_ref-100">↑</a> <cite class="citation journal nourl">ZenonZ. Rudny ZenonZ., Brygada RONA, „Wojskowy Przegląd Historyczny”, Warszawa 1997, s. 224–245<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1997&rft.jtitle=Wojskowy+Przegl%C4%85d+Historyczny&rft.place=Warszawa&rft.atitle=Brygada+RONA" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-101"><a href="#cite_ref-101">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://archive.is/5J5Rj">КАМУНІКАТ</a> [online], archive.is, 2 maja 2013 [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=2013-05-02&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D0%9A%D0%90%D0%9C%D0%A3%D0%9D%D0%86%D0%9A%D0%90%D0%A2&rft_id=http%3A%2F%2Farchive.is%2F5J5Rj" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-102"><a href="#cite_ref-102">↑</a> <cite class="citation web open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3877062">Białoruska Centralna Rada</a>, [w:] <a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">Encyklopedia PWN</a> [online], <a href="/wiki/Wydawnictwo_Naukowe_PWN" title="Wydawnictwo Naukowe PWN">Wydawnictwo Naukowe PWN</a> [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=unknown&rft.atitle=Bia%C5%82oruska+Centralna+Rada&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.jtitle=%5B%5BWydawnictwo+Naukowe+PWN%5D%5D&rft_id=https%3A%2F%2Fencyklopedia.pwn.pl%2Fhaslo%2F%3B3877062" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-103"><a href="#cite_ref-103">↑</a> <cite class="citation web">О. Романько 08.02.2009, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jivebelarus.net/history/new-history/guarding-parts-from-self-defense-to-belarusian-police.html">Части охраны правопорядка от самообороны до белорусской полиции</a> [online], Жыве Беларусь [dostęp 2020-10-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aulast=%D0%9E.+%D0%A0%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%8C%D0%BA%D0%BE+08.02.2009&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D0%A7%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8+%D0%BE%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8B+%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%8F%D0%B4%D0%BA%D0%B0+%D0%BE%D1%82+%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B+%D0%B4%D0%BE+%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%B8&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.jivebelarus.net%2Fhistory%2Fnew-history%2Fguarding-parts-from-self-defense-to-belarusian-police.html" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku białoruskim (беларуская)">biał.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-104"><a href="#cite_ref-104">↑</a> <cite class="citation book nourl">EugeniuszE. Mironowicz EugeniuszE., Wojna wszystkich ze wszystkimi: Białoruś 1941–1944, 2011<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Eugeniusz&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Wojna+wszystkich+ze+wszystkimi%3A+Bia%C5%82oru%C5%9B+1941%E2%80%931944&rft.date=2011&rft.aulast=Mironowicz" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-105"><a href="#cite_ref-105">↑</a> <cite class="citation book nourl">AlexanderA. Brakel AlexanderA., Unter Rotem Stern und Hakenkreuz.Baranowicze 1939 bis 1944. Das westliche Weißrussland unter sowjetischer und deutscher Besatzung., 2009<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Alexander&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Unter+Rotem+Stern+und+Hakenkreuz.Baranowicze+1939+bis+1944.+Das+westliche+Wei%C3%9Frussland+unter+sowjetischer+und+deutscher+Besatzung.&rft.date=2009&rft.aulast=Brakel" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-106"><a href="#cite_ref-106">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180915155030/https://www.obersalzberg.de/en/exhibition/zweiter-weltkrieg/occupied-europe/utopie-grossgermanisches-reich/">Dokumentation Obersalzberg: Utopia: The „Greater Germanic Reich of the German Nation”</a> [online], obersalzberg.de [dostęp 2020-11-03] [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.obersalzberg.de/en/exhibition/zweiter-weltkrieg/occupied-europe/utopie-grossgermanisches-reich/">adresu</a> 2018-09-15]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Dokumentation+Obersalzberg%3A+Utopia%3A+The+%E2%80%9EGreater+Germanic+Reich+of+the+German+Nation%E2%80%9D&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.obersalzberg.de%2Fen%2Fexhibition%2Fzweiter-weltkrieg%2Foccupied-europe%2Futopie-grossgermanisches-reich%2F" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-107"><a href="#cite_ref-107">↑</a> <cite class="citation book nourl"><a href="/wiki/Janusz_Pajewski" title="Janusz Pajewski">JanuszJ. Pajewski JanuszJ.</a>, Mitteleuropa, Studia z dziejów imperializmu niemieckiego w dobie pierwszej wojny światowej, 1959<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Janusz&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Mitteleuropa%2C+Studia+z+dziej%C3%B3w+imperializmu+niemieckiego+w+dobie+pierwszej+wojny+%C5%9Bwiatowej&rft.date=1959&rft.aulast=Pajewski" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-108"><a href="#cite_ref-108">↑</a> <cite class="citation book">JosephJ. Goebbels JosephJ., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.pl/books?id=FhEFAAAAMAAJ&q=%22no+right+to+national+existence%22&dq=%22no+right+to+national+existence%22&hl=fi&ei=y8HHTZyQEoyA-waGndXSAQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&redir_esc=y">The Goebbels Diaries, 1942−1943</a>, Greenwood Press, 1970, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780837138152" title="Specjalna:Książki/9780837138152">ISBN 978-0-8371-3815-2</a> [dostęp 2020-11-03]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Joseph&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Goebbels+Diaries%2C+1942%E2%88%921943&rft.isbn=978-0-8371-3815-2&rft.pub=Greenwood+Press&rft.date=1970&rft.aulast=Goebbels&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3DFhEFAAAAMAAJ%26q%3D%2522no%2Bright%2Bto%2Bnational%2Bexistence%2522%26dq%3D%2522no%2Bright%2Bto%2Bnational%2Bexistence%2522%26hl%3Dfi%26ei%3Dy8HHTZyQEoyA-waGndXSAQ%26sa%3DX%26oi%3Dbook_result%26ct%3Dresult%26redir_esc%3Dy" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-109"><a href="#cite_ref-109">↑</a> <cite class="citation book nourl">Rolf-DieterR.D. Müller Rolf-DieterR.D., Gerd R.G.R. Ueberschär Gerd R.G.R., Hitler’s War in the East, 1941–1945, 2 lipca 2020 [dostęp 2020-11-03]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Rolf-Dieter&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Hitler%E2%80%99s+War+in+the+East%2C+1941%E2%80%931945&rft.date=2020-07-02&rft.aulast=M%C3%BCller" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-110"><a href="#cite_ref-110">↑</a> <cite class="citation book nourl">William G.W.G. Beasley William G.W.G., Japanese Imperialism 1894–1945, 1987<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=William+G.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Japanese+Imperialism+1894%E2%80%931945&rft.date=1987&rft.aulast=Beasley" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-111"><a href="#cite_ref-111">↑</a> <cite class="citation book">John WhitneyJ.W. Hall John WhitneyJ.W. i inni, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.pl/books?id=RpDDxDAxHjEC&pg=RA1-PA217&dq=Mark+R.+Peattie&redir_esc=y#PRA1-PA217,M1">The Cambridge History of Japan</a>, Cambridge University Press, 1988, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780521223577" title="Specjalna:Książki/9780521223577">ISBN 978-0-521-22357-7</a> [dostęp 2020-11-12]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=John+Whitney&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Cambridge+History+of+Japan&rft.isbn=978-0-521-22357-7&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1988&rft.aulast=Hall&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3DRpDDxDAxHjEC%26pg%3DRA1-PA217%26dq%3DMark%2BR.%2BPeattie%26redir_esc%3Dy%23PRA1-PA217%2CM1" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-112"><a href="#cite_ref-112">↑</a> <cite class="citation book">Paul H.P.H. Kratoska Paul H.P.H., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.pl/books?id=KnNVw8WjhAoC&redir_esc=y">Southeast Asian Minorities in the Wartime Japanese Empire</a>, Psychology Press, 2002, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780700714889" title="Specjalna:Książki/9780700714889">ISBN 978-0-7007-1488-9</a> [dostęp 2020-11-12]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Paul+H.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Southeast+Asian+Minorities+in+the+Wartime+Japanese+Empire&rft.isbn=978-0-7007-1488-9&rft.pub=Psychology+Press&rft.date=2002&rft.aulast=Kratoska&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3DKnNVw8WjhAoC%26redir_esc%3Dy" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-113"><a href="#cite_ref-113">↑</a> <cite class="citation book">KenʼichiK. Gotō KenʼichiK., Paul H.P.H. Kratoska Paul H.P.H., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.pl/books?id=iTmUB82c7i0C&pg=PA57&dq=%22Greater+East+Asia+Conference%22&sig=DwcGAnyX1HhrRnQ12KZAqQN2yEM&redir_esc=y#PPA57,M1">Tensions of Empire: Japan and Southeast Asia in the Colonial and Postcolonial World</a>, Ohio University Press, 2003, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780896802315" title="Specjalna:Książki/9780896802315">ISBN 978-0-89680-231-5</a> [dostęp 2020-11-12]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Ken%CA%BCichi&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Tensions+of+Empire%3A+Japan+and+Southeast+Asia+in+the+Colonial+and+Postcolonial+World&rft.isbn=978-0-89680-231-5&rft.pub=Ohio+University+Press&rft.date=2003&rft.aulast=Got%C5%8D&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3DiTmUB82c7i0C%26pg%3DPA57%26dq%3D%2522Greater%2BEast%2BAsia%2BConference%2522%26sig%3DDwcGAnyX1HhrRnQ12KZAqQN2yEM%26redir_esc%3Dy%23PPA57%2CM1" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-114"><a href="#cite_ref-114">↑</a> <cite class="citation book nourl">DavideD. Rodogno DavideD., Fascism’s European Empire: Italian Occupation During the Second World War, 2006<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Davide&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Fascism%E2%80%99s+European+Empire%3A+Italian+Occupation+During+the+Second+World+War&rft.date=2006&rft.aulast=Rodogno" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-115"><a href="#cite_ref-115">↑</a> <cite class="citation book nourl">NevilleN. Wylie NevilleN., European Neutrals and Non-Belligerents During the Second World War, 2002<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Neville&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=European+Neutrals+and+Non-Belligerents+During+the+Second+World+War&rft.date=2002&rft.aulast=Wylie" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-116"><a href="#cite_ref-116">↑</a> <cite class="citation book">LibraryL. Genesis LibraryL., <a rel="nofollow" class="external text" href="http://archive.org/details/powerprojections00klin">The power of projections. How maps reflect global politics and history</a>, Westport, Conn.: Praeger Publishers, 2006, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780275991357" title="Specjalna:Książki/9780275991357">ISBN 978-0-275-99135-7</a> [dostęp 2020-11-03]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Library&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+power+of+projections.+How+maps+reflect+global+politics+and+history&rft.isbn=978-0-275-99135-7&rft.pub=Westport%2C+Conn.%3A+Praeger+Publishers&rft.date=2006&rft.aulast=Genesis&rft_id=http%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fpowerprojections00klin" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-117"><a href="#cite_ref-117">↑</a> <cite class="citation web">AdamA. Kożuchowski AdamA., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/historia/1506724,1,trauma-z-trianon.read">Trauma z Trianon</a> [online], polityka.pl, 2010 [dostęp 2020-11-25]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Adam&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Trauma+z+Trianon&rft.date=2010&rft.aulast=Ko%C5%BCuchowski&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.polityka.pl%2Ftygodnikpolityka%2Fhistoria%2F1506724%2C1%2Ctrauma-z-trianon.read" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-118"><a href="#cite_ref-118">↑</a> <cite class="citation book">LucienL. Ellington LucienL., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.pl/books?id=lVBB1a0rC70C&pg=RA1-PA360&dq=found+themselves+separated+from+their+motherland&ei=UI13Sa3bEouYMsCR-L4E&redir_esc=y#PRA1-PA359">Eastern Europe: An Introduction to the People, Lands, and Culture</a>, ABC-CLIO, 2005, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781576078006" title="Specjalna:Książki/9781576078006">ISBN 978-1-57607-800-6</a> [dostęp 2020-11-25]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Lucien&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Eastern+Europe%3A+An+Introduction+to+the+People%2C+Lands%2C+and+Culture&rft.isbn=978-1-57607-800-6&rft.pub=ABC-CLIO&rft.date=2005&rft.aulast=Ellington&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3DlVBB1a0rC70C%26pg%3DRA1-PA360%26dq%3Dfound%2Bthemselves%2Bseparated%2Bfrom%2Btheir%2Bmotherland%26ei%3DUI13Sa3bEouYMsCR-L4E%26redir_esc%3Dy%23PRA1-PA359" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-119"><a href="#cite_ref-119">↑</a> <cite class="citation web">TomaszT. Maćkowiak TomaszT., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/historia/1787826,1,wstydliwe-narodziny-slowacji.read">O początkach I Republiki Słowacy woleliby zapomnieć</a> [online], polityka.pl, 2019 [dostęp 2020-11-25]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Tomasz&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=O+pocz%C4%85tkach+I+Republiki+S%C5%82owacy+woleliby+zapomnie%C4%87&rft.date=2019&rft.aulast=Ma%C4%87kowiak&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.polityka.pl%2Ftygodnikpolityka%2Fhistoria%2F1787826%2C1%2Cwstydliwe-narodziny-slowacji.read" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-120"><a href="#cite_ref-120">↑</a> <cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.pl/books?id=UD8iAQAAIAAJ&redir_esc=y">Istoria Basarabiei de la începuturi până în 2003</a>, Editura Institutului Cultural Român, 2003, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9789735773779" title="Specjalna:Książki/9789735773779">ISBN 978-973-577-377-9</a> [dostęp 2020-11-26]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Istoria+Basarabiei+de+la+%C3%AEnceputuri+p%C3%A2n%C4%83+%C3%AEn+2003&rft.isbn=978-973-577-377-9&rft.pub=Editura+Institutului+Cultural+Rom%C3%A2n&rft.date=2003&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3DUD8iAQAAIAAJ%26redir_esc%3Dy" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku rumuńskim (română)">rum.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-121"><a href="#cite_ref-121">↑</a> <cite class="citation book nourl">MarkM. Axworthy MarkM., CornelC. Scafes CornelC., CraciunoiuC. Cristian CraciunoiuC., Third Axis Fourth Ally: Romanian Armed Forces in the European War, 1941–1945, 1995<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Mark&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Third+Axis+Fourth+Ally%3A+Romanian+Armed+Forces+in+the+European+War%2C+1941%E2%80%931945&rft.date=1995&rft.aulast=Axworthy" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-122"><a href="#cite_ref-122">↑</a> <cite class="citation web">UNICU. Warsaw UNICU., <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unic.un.org.pl/dokumenty/karta_onz.php">Karta Narodów Zjednoczonych</a> [online], unic.un.org.pl [dostęp 2020-11-13]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=UNIC&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Karta+Narod%C3%B3w+Zjednoczonych&rft.aulast=Warsaw&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.unic.un.org.pl%2Fdokumenty%2Fkarta_onz.php" style="display:none"> .</cite> </li> </ol></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r75562624">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<a href="/wiki/Sojusz_wojskowy" title="Sojusz wojskowy">sojusz wojskowy</a>):</div><ul><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4141278-3">4141278-3</a></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph832427">ph832427</a></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3952604.html">3952604</a></li> <li><a href="/wiki/Encyk%C5%82opedija_suczasnoji_Ukrajiny" title="Encykłopedija suczasnoji Ukrajiny">ЕСУ</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://esu.com.ua/search_articles.php?id=34943">34943</a></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=aksemaktene">aksemaktene</a></li> <li><a href="/wiki/Den_Store_Danske_Encyklop%C3%A6di" title="Den Store Danske Encyklopædi">DSDE</a>: <a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://lex.dk/&id=Aksemagterne">Aksemagterne</a></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Państwa_Osi&oldid=75198737">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Państwa_Osi&oldid=75198737</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Polityka_II_wojny_%C5%9Bwiatowej" title="Kategoria:Polityka II wojny światowej">Polityka II wojny światowej</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Sojusze_wojskowe" title="Kategoria:Sojusze wojskowe">Sojusze wojskowe</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polityka_zagraniczna_III_Rzeszy" title="Kategoria:Polityka zagraniczna III Rzeszy">Polityka zagraniczna III Rzeszy</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Uniwersalny_szablon_cytowania_%E2%80%93_brak_strony" title="Kategoria:Uniwersalny szablon cytowania – brak strony">Uniwersalny szablon cytowania – brak strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablony_cytowania_%E2%80%93_problemy_%E2%80%93_cytuj_%E2%80%93_strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Kategoria:Szablony cytowania – problemy – cytuj – strona główna">Szablony cytowania – problemy – cytuj – strona główna</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 10 lis 2024, 09:41.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Pa%C5%84stwa_Osi&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"> Szukaj </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię"> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Przełącz stan spisu treści </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" >Państwa Osi</div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"> 97 języków </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"> Dodaj temat </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-69bdbbc57c-xxdk2","wgBackendResponseTime":335,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.386","walltime":"1.606","ppvisitednodes":{"value":27404,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":334314,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":17628,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":10,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":56,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":170028,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":5,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1231.860 1 -total"," 77.53% 955.066 1 Szablon:Przypisy"," 67.94% 836.974 119 Szablon:Cytuj"," 9.40% 115.785 29 Szablon:Osobny_artykuł"," 8.88% 109.427 29 Szablon:Dmbox"," 7.98% 98.319 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 4.21% 51.831 29 Szablon:Ikona"," 1.42% 17.471 3 Szablon:Encyklopedia_PWN"," 0.19% 2.400 3 Szablon:Odn/id"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.647","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4956901,"limit":52428800},"limitreport-logs":"ext = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Okręty\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Wojskowy Przegląd Historyczny\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-64f8f8dcdb-lzrrl","timestamp":"20250223110605","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Pa\u0144stwa Osi","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Pa%C5%84stwa_Osi","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q43056","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q43056","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-03-23T05:36:53Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/2\/22\/World_War_II_alliances_animated_map.gif","headline":"sojusz Berlin\u2013Rzym\u2013Tokio podczas II wojny \u015bwiatowej"}</script> </body> </html>