CINXE.COM

Lidia - Wikipedia

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="ast" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Lidia - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )astwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","xineru","febreru","marzu","abril","mayu","xunu","xunetu","agostu","setiembre","ochobre","payares","avientu"],"wgRequestId":"e97d1752-c0e3-4936-962d-228854224565","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Lidia","wgTitle":"Lidia","wgCurRevisionId":4347875,"wgRevisionId":4347875,"wgArticleId":104939,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Webarchive template wayback links","Páxines que usen enllaces máxicos ISBN","Wikipedia:Páxines con etiquetes de Wikidata ensin traducir","Coordenaes en Wikidata","Llocalidaes con coordenaes en Wikidata","Wikipedia:Artículos con datos ensin referencies","Wikipedia:Páxines con enllaces esternos rotos","Wikipedia:Tradubot","Wikipedia:Artículos con identificadores VIAF","Wikipedia:Artículos con identificadores BNE","Wikipedia:Artículos con identificadores BNF","Wikipedia:Artículos con identificadores GND","Wikipedia:Artículos con identificadores LCCN","Wikipedia:Artículos con identificadores TGN","Wikipedia:Artículos con plantíes de notes d'encabezamientu enllaciando a páxines que nun esisten","Wikipedia:Revisar traducción","Lidia","Wikipedia:Artículos con plantía Otros usos a páxines que nun esisten"],"wgPageViewLanguage":"ast","wgPageContentLanguage":"ast","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Lidia","wgRelevantArticleId":104939,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ast","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"ast"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":80000,"wgCoordinates":{"lat":40,"lon":30},"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q620765","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ast&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=ast&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ast&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.21"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Map_of_the_Kingdom_of_Lydia.png/1200px-Map_of_the_Kingdom_of_Lydia.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="914"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Map_of_the_Kingdom_of_Lydia.png/800px-Map_of_the_Kingdom_of_Lydia.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="609"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Map_of_the_Kingdom_of_Lydia.png/640px-Map_of_the_Kingdom_of_Lydia.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="488"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Lidia - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//ast.m.wikipedia.org/wiki/Lidia"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Editar" href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (ast)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ast.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Lidia"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ast"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Canal Atom Wikipedia" href="/w/index.php?title=Especial:CambeosRecientes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Lidia rootpage-Lidia skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Saltar al conteníu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menú principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menú principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menú principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menú principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mover a la barra llateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">despintar</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navegación </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portada" title="Visita la portada [z]" accesskey="z"><span>Portada</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_de_la_comunid%C3%A1" title="Tocante al proyeutu, lo qué pues facer, ú s&#039;alcuentren les coses"><span>Portal de la comunidá</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:CambeosRecientes" title="La llista de cambios recientes de la wiki. [r]" accesskey="r"><span>Cambeos recién</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Aleatoria" title="Carga una páxina al debalu [x]" accesskey="x"><span>Páxina al debalu</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Contents" title="El llugar pa deprender"><span>Ayuda</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginasEspeciales"><span>Páxines especiales</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Portada" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="La Enciclopedia Llibre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-ast.svg" width="119" height="13" style="width: 7.4375em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Gueta" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Busca en Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Buscar</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Buscar en Wikipedia" aria-label="Buscar en Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Busca en Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Gueta"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Guetar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Ferramientes personales"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apariencia"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Cambia l&#039;apariencia de la páxina (tamañu del testu, anchu y color)" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apariencia" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apariencia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=ast.wikipedia.org&amp;uselang=ast" class=""><span>Donativos</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Crear_una_cuenta&amp;returnto=Lidia" title="Encamentámoste que crees una cuenta y qu&#039;anicies sesión; sicasí, nun ye obligatorio" class=""><span>Crear una cuenta</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&amp;returnto=Lidia" title="T&#039;encamentamos que t&#039;identifiques, anque nun ye obligatorio [o]" accesskey="o" class=""><span>Entrar</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Más opciones" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramientes personales" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Ferramientes personales</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal" title="Menú de usuario" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=ast.wikipedia.org&amp;uselang=ast"><span>Donativos</span></a></li><li id="pt-contribute" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Contribute"><span class="vector-icon mw-ui-icon-edit mw-ui-icon-wikimedia-edit"></span> <span>Contribuir</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Crear_una_cuenta&amp;returnto=Lidia" title="Encamentámoste que crees una cuenta y qu&#039;anicies sesión; sicasí, nun ye obligatorio"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Crear una cuenta</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&amp;returnto=Lidia" title="T&#039;encamentamos que t&#039;identifiques, anque nun ye obligatorio [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Entrar</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Páginas para editores desconectados <a href="/wiki/Ayuda:Introducci%C3%B3n" aria-label="Obtenga más información sobre editar"><span>más información</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:MiDiscusi%C3%B3n" title="Alderique de les ediciones feches con esta direición IP [n]" accesskey="n"><span>Alderique</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Conteníu" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Conteníu</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mover a la barra llateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">despintar</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Entamu</div> </a> </li> <li id="toc-Lidia_na_mitoloxía_griega" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Lidia_na_mitoloxía_griega"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Lidia na mitoloxía griega</span> </div> </a> <ul id="toc-Lidia_na_mitoloxía_griega-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historia_como_Estáu_independiente" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia_como_Estáu_independiente"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Historia como Estáu independiente</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Historia_como_Estáu_independiente-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar subsección Historia como Estáu independiente</span> </button> <ul id="toc-Historia_como_Estáu_independiente-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Orixe_de_Lidia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Orixe_de_Lidia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Orixe de Lidia</span> </div> </a> <ul id="toc-Orixe_de_Lidia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Teoría_1:_Herederos_de_Meoncia_y_Arzawa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Teoría_1:_Herederos_de_Meoncia_y_Arzawa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.1</span> <span>Teoría 1: Herederos de Meoncia y Arzawa</span> </div> </a> <ul id="toc-Teoría_1:_Herederos_de_Meoncia_y_Arzawa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Teoría_2:_Herederos_de_Frixa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Teoría_2:_Herederos_de_Frixa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.2</span> <span>Teoría 2: Herederos de Frixa</span> </div> </a> <ul id="toc-Teoría_2:_Herederos_de_Frixa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Dinastía_Atiada" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dinastía_Atiada"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Dinastía Atiada</span> </div> </a> <ul id="toc-Dinastía_Atiada-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dinastía_Heráclida" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dinastía_Heráclida"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Dinastía Heráclida</span> </div> </a> <ul id="toc-Dinastía_Heráclida-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dinastía_Mermnada" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dinastía_Mermnada"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Dinastía Mermnada</span> </div> </a> <ul id="toc-Dinastía_Mermnada-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cayida_de_Lidia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cayida_de_Lidia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>Cayida de Lidia</span> </div> </a> <ul id="toc-Cayida_de_Lidia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Historia_como_provincia_y_rexón_histórica" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia_como_provincia_y_rexón_histórica"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Historia como provincia y rexón histórica</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Historia_como_provincia_y_rexón_histórica-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar subsección Historia como provincia y rexón histórica</span> </button> <ul id="toc-Historia_como_provincia_y_rexón_histórica-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Satrapía_persa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Satrapía_persa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Satrapía persa</span> </div> </a> <ul id="toc-Satrapía_persa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Imperiu_Macedoniu,_Reinu_de_Sardes,_Imperiu_seléucida_y_Reinu_de_Pérgamo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Imperiu_Macedoniu,_Reinu_de_Sardes,_Imperiu_seléucida_y_Reinu_de_Pérgamo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Imperiu Macedoniu, Reinu de Sardes, Imperiu seléucida y Reinu de Pérgamo</span> </div> </a> <ul id="toc-Imperiu_Macedoniu,_Reinu_de_Sardes,_Imperiu_seléucida_y_Reinu_de_Pérgamo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Provincia_romana" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Provincia_romana"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Provincia romana</span> </div> </a> <ul id="toc-Provincia_romana-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Thema_bizantina" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Thema_bizantina"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span><i>Thema</i> bizantina</span> </div> </a> <ul id="toc-Thema_bizantina-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gobiernos_turcu_y_otomanu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Gobiernos_turcu_y_otomanu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.5</span> <span>Gobiernos turcu y otomanu</span> </div> </a> <ul id="toc-Gobiernos_turcu_y_otomanu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Etimoloxía" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Etimoloxía"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Etimoloxía</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Etimoloxía-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar subsección Etimoloxía</span> </button> <ul id="toc-Etimoloxía-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Teoríes_antigües_y_documentación_clásica" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Teoríes_antigües_y_documentación_clásica"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Teoríes antigües y documentación clásica</span> </div> </a> <ul id="toc-Teoríes_antigües_y_documentación_clásica-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Teoría_del_orixe_griegu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Teoría_del_orixe_griegu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Teoría del orixe griegu</span> </div> </a> <ul id="toc-Teoría_del_orixe_griegu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Teoría_del_orixe_feniciu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Teoría_del_orixe_feniciu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Teoría del orixe feniciu</span> </div> </a> <ul id="toc-Teoría_del_orixe_feniciu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Xeografía" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Xeografía"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Xeografía</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Xeografía-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar subsección Xeografía</span> </button> <ul id="toc-Xeografía-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Fronteres" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Fronteres"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Fronteres</span> </div> </a> <ul id="toc-Fronteres-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Principales_ciudaes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Principales_ciudaes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Principales ciudaes</span> </div> </a> <ul id="toc-Principales_ciudaes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Relieve" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Relieve"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Relieve</span> </div> </a> <ul id="toc-Relieve-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hidrografía" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hidrografía"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4</span> <span>Hidrografía</span> </div> </a> <ul id="toc-Hidrografía-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vexetación" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vexetación"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.5</span> <span>Vexetación</span> </div> </a> <ul id="toc-Vexetación-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Cultura,_arte_y_arquiteutura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Cultura,_arte_y_arquiteutura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Cultura, arte y arquiteutura</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Cultura,_arte_y_arquiteutura-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar subsección Cultura, arte y arquiteutura</span> </button> <ul id="toc-Cultura,_arte_y_arquiteutura-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Arquiteutura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Arquiteutura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Arquiteutura</span> </div> </a> <ul id="toc-Arquiteutura-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Arquiteutura_funeraria" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Arquiteutura_funeraria"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1.1</span> <span>Arquiteutura funeraria</span> </div> </a> <ul id="toc-Arquiteutura_funeraria-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Otres_arquitectures" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Otres_arquitectures"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1.2</span> <span>Otres arquitectures</span> </div> </a> <ul id="toc-Otres_arquitectures-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Escultura_y_relieves_numismáticos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Escultura_y_relieves_numismáticos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Escultura y relieves numismáticos</span> </div> </a> <ul id="toc-Escultura_y_relieves_numismáticos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Música" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Música"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Música</span> </div> </a> <ul id="toc-Música-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Artes_menores" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Artes_menores"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>Artes menores</span> </div> </a> <ul id="toc-Artes_menores-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Cerámica" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Cerámica"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4.1</span> <span>Cerámica</span> </div> </a> <ul id="toc-Cerámica-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Orfebrería" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Orfebrería"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4.2</span> <span>Orfebrería</span> </div> </a> <ul id="toc-Orfebrería-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Economía" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Economía"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Economía</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Economía-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar subsección Economía</span> </button> <ul id="toc-Economía-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Comerciu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Comerciu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Comerciu</span> </div> </a> <ul id="toc-Comerciu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Invención_de_la_moneda" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Invención_de_la_moneda"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Invención de la moneda</span> </div> </a> <ul id="toc-Invención_de_la_moneda-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Idioma_lidiu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Idioma_lidiu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Idioma lidiu</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Idioma_lidiu-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar subsección Idioma lidiu</span> </button> <ul id="toc-Idioma_lidiu-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Gramática" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Gramática"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1</span> <span>Gramática</span> </div> </a> <ul id="toc-Gramática-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Alfabetu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Alfabetu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.2</span> <span>Alfabetu</span> </div> </a> <ul id="toc-Alfabetu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Política_y_sociedá" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Política_y_sociedá"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Política y sociedá</span> </div> </a> <ul id="toc-Política_y_sociedá-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Relixón" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Relixón"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Relixón</span> </div> </a> <ul id="toc-Relixón-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Referencies" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Referencies"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Referencies</span> </div> </a> <ul id="toc-Referencies-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografía" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografía"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Bibliografía</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografía-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Enllaces_esternos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Enllaces_esternos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Enllaces esternos</span> </div> </a> <ul id="toc-Enllaces_esternos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Conteníu" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Tabla de conteníos" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a la tabla de contenidos" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Cambiar a la tabla de contenidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Lidia</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ir a un artículo en otro idioma. Disponible en 84 idiomas" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-84" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">84 llingües</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Lidi%C3%AB" title="Lidië – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Lidië" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Lydien" title="Lydien – alemán de Suiza" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Lydien" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="alemán de Suiza" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%8D%E1%8B%B5%E1%8B%AB" title="ልድያ – amháricu" lang="am" hreflang="am" data-title="ልድያ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amháricu" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7" title="ليديا – árabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="ليديا" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="árabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7" title="ليديا – árabe d’Exiptu" lang="arz" hreflang="arz" data-title="ليديا" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="árabe d’Exiptu" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Lidiya" title="Lidiya – azerbaixanu" lang="az" hreflang="az" data-title="Lidiya" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaixanu" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Лидия – bashkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Лидия" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="bashkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%96%D0%B4%D1%8B%D1%8F" title="Лідыя – bielorrusu" lang="be" hreflang="be" data-title="Лідыя" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="bielorrusu" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%96%D0%B4%D1%8B%D1%8F" title="Лідыя – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Лідыя" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Лидия – búlgaru" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Лидия" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="búlgaru" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Lydia" title="Lydia – bretón" lang="br" hreflang="br" data-title="Lydia" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretón" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADdia" title="Lídia – catalán" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Lídia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalán" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7" title="لیدیا – kurdu central" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="لیدیا" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="kurdu central" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/L%C3%BDdie" title="Lýdie – checu" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Lýdie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="checu" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Лидия – chuvash" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Лидия" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="chuvash" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Lydia" title="Lydia – galés" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Lydia" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="galés" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Lydien" title="Lydien – danés" lang="da" hreflang="da" data-title="Lydien" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danés" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Lydien" title="Lydien – alemán" lang="de" hreflang="de" data-title="Lydien" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemán" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CF%85%CE%B4%CE%AF%CE%B1" title="Λυδία – griegu" lang="el" hreflang="el" data-title="Λυδία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="griegu" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Lydia" title="Lydia – inglés" lang="en" hreflang="en" data-title="Lydia" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglés" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Lidio" title="Lidio – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Lidio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artículo bueno"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Lidia" title="Lidia – español" lang="es" hreflang="es" data-title="Lidia" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="español" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/L%C3%BC%C3%BCdia" title="Lüüdia – estoniu" lang="et" hreflang="et" data-title="Lüüdia" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoniu" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Lidia" title="Lidia – vascu" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Lidia" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="vascu" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%87" title="لیدیه – persa" lang="fa" hreflang="fa" data-title="لیدیه" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persa" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Lyydia" title="Lyydia – finlandés" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Lyydia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Lydie" title="Lydie – francés" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Lydie" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francés" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Reino_de_Lidia" title="Reino de Lidia – gallegu" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Reino de Lidia" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="gallegu" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7" title="ليديا – gilaki" lang="glk" hreflang="glk" data-title="ليديا" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="gilaki" class="interlanguage-link-target"><span>گیلکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9C%D7%99%D7%93%D7%99%D7%94" title="לידיה – hebréu" lang="he" hreflang="he" data-title="לידיה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebréu" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="लीडिया – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="लीडिया" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Lidija" title="Lidija – croata" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Lidija" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croata" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCdia" title="Lüdia – húngaru" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Lüdia" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="húngaru" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%A4%D5%AB%D5%A1" title="Լիդիա – armeniu" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Լիդիա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armeniu" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%BF%D5%AB%D5%A1" title="Լիտիա – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Լիտիա" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Lidia_(Anatolia)" title="Lidia (Anatolia) – indonesiu" lang="id" hreflang="id" data-title="Lidia (Anatolia)" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesiu" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Lidia" title="Lidia – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Lidia" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/L%C3%BDd%C3%ADa" title="Lýdía – islandés" lang="is" hreflang="is" data-title="Lýdía" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandés" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Lidia" title="Lidia – italianu" lang="it" hreflang="it" data-title="Lidia" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italianu" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%AA%E3%83%A5%E3%83%87%E3%82%A3%E3%82%A2" title="リュディア – xaponés" lang="ja" hreflang="ja" data-title="リュディア" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="xaponés" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90" title="ლიდია – xeorxanu" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ლიდია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="xeorxanu" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%A6%AC%EB%94%94%EC%95%84" title="리디아 – coreanu" lang="ko" hreflang="ko" data-title="리디아" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coreanu" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/L%C3%AEdya" title="Lîdya – curdu" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Lîdya" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="curdu" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Лидия – kirguistanín" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Лидия" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirguistanín" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Lydia_(regnum)" title="Lydia (regnum) – llatín" lang="la" hreflang="la" data-title="Lydia (regnum)" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="llatín" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Lidie" title="Lidie – lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Lidie" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="lingala" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Lydija" title="Lydija – lituanu" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Lydija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituanu" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/L%C4%ABdija" title="Līdija – letón" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Līdija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letón" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Lidia" title="Lidia – malgaxe" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Lidia" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaxe" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Лидија – macedoniu" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Лидија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoniu" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF" title="ലിഡിയ – malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ലിഡിയ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B4%D0%B8" title="Лиди – mongol" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Лиди" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongol" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Lydia" title="Lydia – malayu" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Lydia" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malayu" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7" title="لیدیا – mazanderani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="لیدیا" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazanderani" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Lydi%C3%AB" title="Lydië – neerlandés" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Lydië" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="neerlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Oldtidsriket_Lydia" title="Oldtidsriket Lydia – noruegu Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Oldtidsriket Lydia" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="noruegu Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Lydia" title="Lydia – noruegu Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Lydia" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="noruegu Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Lidia" title="Lidia – occitanu" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Lidia" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitanu" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Lidia_(kraina)" title="Lidia (kraina) – polacu" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Lidia (kraina)" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polacu" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%84%DB%8C%DA%88%DB%8C%D8%A7" title="لیڈیا – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="لیڈیا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADdia" title="Lídia – portugués" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Lídia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugués" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Lidia_(stat)" title="Lidia (stat) – rumanu" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Lidia (stat)" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumanu" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Лидия – rusu" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Лидия" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rusu" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Lidija" title="Lidija – serbo-croata" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Lidija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-croata" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Lydia" title="Lydia – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Lydia" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/L%C3%BDdia_(Mal%C3%A1_%C3%81zia)" title="Lýdia (Malá Ázia) – eslovacu" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Lýdia (Malá Ázia)" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="eslovacu" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Lidija" title="Lidija – eslovenu" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Lidija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="eslovenu" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Lidia" title="Lidia – albanu" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Lidia" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanu" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Лидија – serbiu" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Лидија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbiu" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Lydien" title="Lydien – suecu" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Lydien" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suecu" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%B2%E0%AE%BF%E0%AE%9F%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%BE" title="லிடியா – tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="லிடியா" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B8%A2" title="ลิเดีย – tailandés" lang="th" hreflang="th" data-title="ลิเดีย" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tailandés" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Lydia" title="Lydia – tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Lydia" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Lidya" title="Lidya – turcu" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Lidya" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turcu" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%96%D0%B4%D1%96%D1%8F" title="Лідія – ucraín" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Лідія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucraín" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%84%DB%8C%DA%88%DB%8C%D8%A7" title="لیڈیا – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="لیڈیا" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Lidiya" title="Lidiya – uzbequistanín" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Lidiya" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbequistanín" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Lydia" title="Lydia – vietnamín" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Lydia" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamín" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Lydia_(ginhadian)" title="Lydia (ginhadian) – waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Lydia (ginhadian)" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%90%95%E5%BA%95%E4%BA%9A" title="吕底亚 – chinu wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="吕底亚" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="chinu wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90" title="ლიდია – mingrelianu" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ლიდია" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="mingrelianu" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%91%82%E5%BA%95%E4%BA%9E%E7%8E%8B%E5%9C%8B" title="呂底亞王國 – chinu" lang="zh" hreflang="zh" data-title="呂底亞王國" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinu" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E5%91%82%E5%BA%95%E4%BA%9E" title="呂底亞 – chinu lliterariu" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="呂底亞" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="chinu lliterariu" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%88%A9%E5%BA%95%E4%BA%9E" title="利底亞 – cantonés" lang="yue" hreflang="yue" data-title="利底亞" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonés" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q620765#sitelinks-wikipedia" title="Editar los enllaces d&#039;interllingua" class="wbc-editpage">Editar los enllaces</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espacios de nome"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Lidia" title="Ver la páxina de conteníu [c]" accesskey="c"><span>Páxina</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Alderique:Lidia&amp;action=edit&amp;redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Alderique tocante al conteníu de la páxina (la páxina nun esiste) [t]" accesskey="t"><span>Alderique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar variante de idioma" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">asturianu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Vistes"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Lidia"><span>Lleer</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit" title="Editar esta páxina [v]" accesskey="v"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit" title="Editar el códigu fonte d&#039;esta páxina [e]" accesskey="e"><span>Editar la fonte</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=history" title="Versiones antigües d&#039;esta páxina [h]" accesskey="h"><span>Ver historial</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramientes de páxina"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramientes" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Ferramientes</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ferramientes</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mover a la barra llateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">despintar</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Más opciones" > <div class="vector-menu-heading"> Aiciones </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Lidia"><span>Lleer</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit" title="Editar esta páxina [v]" accesskey="v"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit" title="Editar el códigu fonte d&#039;esta páxina [e]" accesskey="e"><span>Editar la fonte</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=history"><span>Ver historial</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Xeneral </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:LoQueEnlazaAqu%C3%AD/Lidia" title="Llista de toles páxines wiki qu&#039;enllacien equí [j]" accesskey="j"><span>Lo qu&#039;enllaza equí</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:CambiosEnEnlazadas/Lidia" rel="nofollow" title="Cambios recientes nes páxines enllazaes dende esta [k]" accesskey="k"><span>Cambios rellacionaos</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=ast" title="Xubir ficheros [u]" accesskey="u"><span>Xubir ficheru</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;oldid=4347875" title="Enllaz permanente a esta revisión de la páxina"><span>Enllaz permanente</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=info" title="Más información sobro esta páxina"><span>Información de la páxina</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Citar&amp;page=Lidia&amp;id=4347875&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Información tocante a cómo citar esta páxina"><span>Citar esta páxina</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Acortador_de_URL&amp;url=https%3A%2F%2Fast.wikipedia.org%2Fwiki%2FLidia"><span>Llograr la URL encurtiada</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Fast.wikipedia.org%2Fwiki%2FLidia"><span>Xenerar códigu QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprentar/esportar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Libro&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Lidia"><span>Crear un llibru</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:DownloadAsPdf&amp;page=Lidia&amp;action=show-download-screen"><span>Descargar como PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;printable=yes" title="Versión imprentable d&#039;esta páxina [p]" accesskey="p"><span>Versión pa imprentar</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> N&#039;otros proyeutos </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Lydia" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q620765" title="Enllaz al elementu del depósitu de datos coneutáu [g]" accesskey="g"><span>Elementu de Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramientes de páxina"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apariencia"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apariencia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mover a la barra llateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">despintar</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="coordinates"><a href="/wiki/Sistema_de_coordenaes_xeogr%C3%A1fiques" title="Sistema de coordenaes xeográfiques">Coordenaes</a>: <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4296359">.mw-parser-output .geo-default,.mw-parser-output .geo-dms,.mw-parser-output .geo-dec{display:inline}.mw-parser-output .geo-nondefault,.mw-parser-output .geo-multi-punct,.mw-parser-output .geo-inline-hidden{display:none}.mw-parser-output .longitude,.mw-parser-output .latitude{white-space:nowrap}</style><span class="plainlinks nourlexpansion"><a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Lidia&amp;params=40_N_30_E_region:_type:_scale:_dim:"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Mapes, fotos aérees, y otros datos pa esti llugar"><span class="latitude">40°N</span> <span class="longitude">30°E</span></span></span><span class="geo-multi-punct">&#xfeff; / &#xfeff;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Mapes, fotos aérees, y otros datos pa esti llugar">40°N 30°E</span><span style="display:none">&#xfeff; / <span class="geo">40; 30</span></span></span></a></span></span></div></div> <div id="mw-indicator-tradubot" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Lidia" title="Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente"><img alt="Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Robot_icon.svg/16px-Robot_icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Robot_icon.svg/24px-Robot_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Robot_icon.svg/32px-Robot_icon.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">De Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="ast" dir="ltr"><div class="rellink noprint"> Pa ver otros usos d'esti términu, <a href="/w/index.php?title=Lidia_(dixebra)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Lidia (dixebra) (la páxina nun esiste)">Lidia (dixebra)</a>.</div> <table class="infobox plantia-pais" style="font-size:90%;width:25em"><tbody><tr><th colspan="2" style="text-align:center;font-size:125%;font-weight:bold;background-color: #d6eaf8;"><table style="width: 100%"> <tbody><tr> <td style="text-align: left; vertical-align: middle"></td> <td style="text-align: center; vertical-align: middle">Lidia<br /><small>(de 1200 edC a 546 edC)</small></td> <td style="text-align: left; vertical-align: middle"></td> </tr> </tbody></table></th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center;background-color: #cddeff"> <a href="/w/index.php?title=Est%C3%A1u_desapaec%C3%ADu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Estáu desapaecíu (la páxina nun esiste)">estáu desapaecíu</a></td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;background-color: #d6eaf8;">Alministración</th></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left">Capital</th><td> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q232615" class="extiw" title="d:Special:EntityPage/Q232615">Sardes</a> <sup>(es)</sup> <span class="mw-valign-baseline skin-invert" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q232615?uselang=ast" title="Traducir"><img alt="Traducir" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Noun_Project_label_icon_1116097_cc_mirror.svg/10px-Noun_Project_label_icon_1116097_cc_mirror.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Noun_Project_label_icon_1116097_cc_mirror.svg/15px-Noun_Project_label_icon_1116097_cc_mirror.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Noun_Project_label_icon_1116097_cc_mirror.svg/20px-Noun_Project_label_icon_1116097_cc_mirror.svg.png 2x" data-file-width="158" data-file-height="161" /></a></span></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left"><a href="/wiki/Llingua_oficial" title="Llingua oficial">Llingües oficiales</a></th><td> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q36095" class="extiw" title="d:Special:EntityPage/Q36095">lidio</a> <sup>(es)</sup> <span class="mw-valign-baseline skin-invert" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q36095?uselang=ast" title="Traducir"><img alt="Traducir" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Noun_Project_label_icon_1116097_cc_mirror.svg/10px-Noun_Project_label_icon_1116097_cc_mirror.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Noun_Project_label_icon_1116097_cc_mirror.svg/15px-Noun_Project_label_icon_1116097_cc_mirror.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Noun_Project_label_icon_1116097_cc_mirror.svg/20px-Noun_Project_label_icon_1116097_cc_mirror.svg.png 2x" data-file-width="158" data-file-height="161" /></a></span></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left"><a href="/wiki/Relix%C3%B3n_oficial" class="mw-redirect" title="Relixón oficial">Relixón oficial</a></th><td> <a href="/wiki/Polite%C3%ADsmu" title="Politeísmu">politeísmu</a></td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;background-color: #d6eaf8;">Xeografía</th></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left"><a href="/wiki/Coordenada" title="Coordenada">Coordenaes</a></th><td> <span class="geo-inline"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4296359">.mw-parser-output .geo-default,.mw-parser-output .geo-dms,.mw-parser-output .geo-dec{display:inline}.mw-parser-output .geo-nondefault,.mw-parser-output .geo-multi-punct,.mw-parser-output .geo-inline-hidden{display:none}.mw-parser-output .longitude,.mw-parser-output .latitude{white-space:nowrap}</style><span class="plainlinks nourlexpansion"><a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Lidia&amp;params=40_N_30_E_region:_type:_scale:_dim:"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Mapes, fotos aérees, y otros datos pa esti llugar"><span class="latitude">40°N</span> <span class="longitude">30°E</span></span></span><span class="geo-multi-punct">&#xfeff; / &#xfeff;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Mapes, fotos aérees, y otros datos pa esti llugar">40°N 30°E</span><span style="display:none">&#xfeff; / <span class="geo">40; 30</span></span></span></a></span></span></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheru:Map_of_the_Kingdom_of_Lydia.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Map_of_the_Kingdom_of_Lydia.png/285px-Map_of_the_Kingdom_of_Lydia.png" decoding="async" width="285" height="217" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Map_of_the_Kingdom_of_Lydia.png/428px-Map_of_the_Kingdom_of_Lydia.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Map_of_the_Kingdom_of_Lydia.png/570px-Map_of_the_Kingdom_of_Lydia.png 2x" data-file-width="2456" data-file-height="1871" /></a></span></td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;background-color: #d6eaf8;">Economía</th></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left">Moneda</th><td> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q921668" class="extiw" title="d:Special:EntityPage/Q921668">estatero</a> <sup>(es)</sup> <span class="mw-valign-baseline skin-invert" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q921668?uselang=ast" title="Traducir"><img alt="Traducir" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Noun_Project_label_icon_1116097_cc_mirror.svg/10px-Noun_Project_label_icon_1116097_cc_mirror.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Noun_Project_label_icon_1116097_cc_mirror.svg/15px-Noun_Project_label_icon_1116097_cc_mirror.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Noun_Project_label_icon_1116097_cc_mirror.svg/20px-Noun_Project_label_icon_1116097_cc_mirror.svg.png 2x" data-file-width="158" data-file-height="161" /></a></span></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:right"><span typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q620765" title="Cambiar los datos en Wikidata"><img alt="Cambiar los datos en Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Arbcom_ru_editing.svg/12px-Arbcom_ru_editing.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Arbcom_ru_editing.svg/18px-Arbcom_ru_editing.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Arbcom_ru_editing.svg/24px-Arbcom_ru_editing.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></td></tr></tbody></table> <p><b>Lidia</b><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> o <b>reinu de Lidia</b> foi una <a href="/wiki/Rex%C3%B3n_hist%C3%B3rica" title="Rexón histórica">rexón histórica</a> asitiada nel oeste de la península d'<a href="/wiki/Anatolia" title="Anatolia">Anatolia</a>, no que güei son les provincies <a href="/wiki/Turqu%C3%ADa" title="Turquía">turques</a> d'<a href="/wiki/Provincia_d%27Esmirna" title="Provincia d&#39;Esmirna">Esmirna</a> y <a href="/wiki/Provincia_de_Manisa" title="Provincia de Manisa">Manisa</a>. Foi reinu ya imperiu dende la cayida del <a href="/wiki/Hitites" title="Hitites">Imperiu hitita</a> hasta la so conquista polos <a href="/wiki/Imperiu_aquem%C3%A9nida" title="Imperiu aqueménida">perses</a>, según unes fontes dende'l <a href="/wiki/Sieglu_XIV_e.C." title="Sieglu XIV e.C.">1300&#160;e.&#160;C.</a><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> y, según otres, dende'l 718<sup id="cite_ref-lydians_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-lydians-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> hasta'l <a href="/wiki/A%C3%B1os_540_e.C." class="mw-redirect" title="Años 540 e.C.">546&#160;e.&#160;C.</a><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">&#91;</span>5<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Destacó como potencia comercial,<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> y foi, amás, conocida pola so riqueza en <a href="/wiki/Oru" title="Oru">oru</a>, proveniente del <a href="/w/index.php?title=R%C3%ADu_Pactolo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ríu Pactolo (la páxina nun esiste)">ríu Pactolo</a> y de les mines del monte Tmolo.<sup id="cite_ref-livius_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-livius-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Anguaño créese que la so riqueza provenía más de la fertilidá de los sos campos,<sup id="cite_ref-lydians_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-lydians-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> o bien de la so superioridá comercial al respeutive de los griegos.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>8<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Foi'l primer llugar onde s'acuñó moneda, antes inclusive qu'en China o India. Eses primeres monedes daten del reináu de Giges, na segunda metá del sieglu VII e.C., escontra'l 620 e.C.,<sup id="cite_ref-Antigües_civilizaciones_1_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-Antigües_civilizaciones_1-9"><span class="cite-bracket">&#91;</span>9<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> ya inclusive antes, mientres el reináu de Ardis II (652-621 e.C.).<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">&#91;</span>10<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Les conocencies actuales sofitar nos afayos de monedes de <i><a href="/w/index.php?title=Oru_blanco&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Oru blanco (la páxina nun esiste)">electro</a></i> o oru blanco, que los sos xacimientos principales topar n'<a href="/wiki/%C3%89fesu" title="Éfesu">Éfesu</a>, na mariña d'<a href="/wiki/Anatolia" title="Anatolia">Asia Menor</a>. </p><p>Por cuenta de la so espansión poles mariñes <a href="/wiki/Xonia" title="Xonia">xonies</a> y a la enorme influencia cultural que los xonios tuvieron sobre los lidios, en ciertos periodos históricos munchos historiadores consideren a Lidia, si nun parte de los pueblos <a href="/wiki/Antigua_Grecia" title="Antigua Grecia">griegos</a>, siquier altamente helenizados. Esta <a href="/w/index.php?title=Aculturaci%C3%B3n&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Aculturación (la páxina nun esiste)">aculturación</a> foi mutua, anque de menor intensidá per parte lidia, de manera que les meyores musicales, comerciales ya inclusive la lliteratura y los xuegos populares lidios fueron adoptaos polos griegos, ente que l'<a href="/w/index.php?title=Arquiteutura_na_Antigua_Grecia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Arquiteutura na Antigua Grecia (la páxina nun esiste)">arquiteutura</a>, la <a href="/w/index.php?title=Relix%C3%B3n_de_l%27Antigua_Grecia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Relixón de l&#39;Antigua Grecia (la páxina nun esiste)">relixón</a> y la <a href="/w/index.php?title=Indumentaria_na_Antigua_Grecia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Indumentaria na Antigua Grecia (la páxina nun esiste)">vistimienta griegues</a> influyeron en Lidia. Sicasí siempres esistieron diferencies ente griegos y lidios, una de les más llamatives foi'l tratu dau a la muyer per parte de los homes, muncho más ecuánime na sociedá lidia.<sup id="cite_ref-cotterell_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-cotterell-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-muyer_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-muyer-12"><span class="cite-bracket">&#91;</span>12<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Autores clásicos como <a href="/wiki/Estrab%C3%B3n" title="Estrabón">Estrabón</a>, reparando más diferencies que semeyances, concluyeron que los lidios nun yeren parte de los pueblos griegos.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">&#91;</span>13<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lidia_na_mitoloxía_griega"><span id="Lidia_na_mitolox.C3.ADa_griega"></span>Lidia na mitoloxía griega</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Editar seición: Lidia na mitoloxía griega" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=1" title="Editar el código fuente de la sección: Lidia na mitoloxía griega"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheru:The_Bath-Gymnasium_complex_at_Sardis,_late_2nd_-_early_3rd_century_AD,_Sardis,_Turkey_(17098680002).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/The_Bath-Gymnasium_complex_at_Sardis%2C_late_2nd_-_early_3rd_century_AD%2C_Sardis%2C_Turkey_%2817098680002%29.jpg/250px-The_Bath-Gymnasium_complex_at_Sardis%2C_late_2nd_-_early_3rd_century_AD%2C_Sardis%2C_Turkey_%2817098680002%29.jpg" decoding="async" width="250" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/The_Bath-Gymnasium_complex_at_Sardis%2C_late_2nd_-_early_3rd_century_AD%2C_Sardis%2C_Turkey_%2817098680002%29.jpg/375px-The_Bath-Gymnasium_complex_at_Sardis%2C_late_2nd_-_early_3rd_century_AD%2C_Sardis%2C_Turkey_%2817098680002%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/The_Bath-Gymnasium_complex_at_Sardis%2C_late_2nd_-_early_3rd_century_AD%2C_Sardis%2C_Turkey_%2817098680002%29.jpg/500px-The_Bath-Gymnasium_complex_at_Sardis%2C_late_2nd_-_early_3rd_century_AD%2C_Sardis%2C_Turkey_%2817098680002%29.jpg 2x" data-file-width="4903" data-file-height="3252" /></a><figcaption>L'antiguu ximnasiu de <a href="/w/index.php?title=Sardes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sardes (la páxina nun esiste)">Sardes</a>.</figcaption></figure> <p>Desconócense práuticamente tolos datos de la mitoloxía lidia, y tantu la so lliteratura como los sos rituales perdiéronse, n'ausencia de cualquier monumentu o área arqueolóxica qu'apurriera inscripciones estenses. Ésta ye la causa de que cualquier referencia a los mitos qu'envolubraron a Lidia lléguenos al traviés de los antiguos griegos. </p><p>Pa los griegos el principal rexente de la Lidia mítica foi <a href="/w/index.php?title=T%C3%A1ntalo_(mitolox%C3%ADa)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tántalo (mitoloxía) (la páxina nun esiste)">Tántalo</a>, que'l so fía predilecta, <a href="/w/index.php?title=N%C3%ADobe&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Níobe (la páxina nun esiste)">Níobe</a>, xunto al so home <a href="/w/index.php?title=Anfi%C3%B3n&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Anfión (la páxina nun esiste)">Anfión</a>, enllacen los asuntos de Lidia con <a href="/w/index.php?title=Tebas_(Grecia)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tebas (Grecia) (la páxina nun esiste)">Tebas</a>. Dicir de Níobe qu'un torbolín tresportar hasta'l <a href="/w/index.php?title=Monte_S%C3%ADpilo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Monte Sípilo (la páxina nun esiste)">monte Sípilo</a>, en tierra lidia. Al traviés de <a href="/w/index.php?title=P%C3%A9lope&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pélope (la páxina nun esiste)">Pélope</a> la llinia de Tántalo estrémase, siquier según los mitos de la <a href="/w/index.php?title=Segunda_dinast%C3%ADa_mic%C3%A9nica&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Segunda dinastía micénica (la páxina nun esiste)">segunda dinastía micénica</a>. Según informa <a href="/w/index.php?title=Pausanias_(xe%C3%B3grafu)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pausanias (xeógrafu) (la páxina nun esiste)">Pausanias</a>, Tántalo yera natural de <a href="/w/index.php?title=S%C3%ADpilo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sípilo (la páxina nun esiste)">Sípilo</a>.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">&#91;</span>14<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p><a href="/w/index.php?title=%C3%93nfale&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ónfale (la páxina nun esiste)">Ónfale</a>, fía del ríu Yárdano, foi reina de Lidia. Ésta riquió a <a href="/wiki/Heracles" title="Heracles">Heracles</a> por que la sirviera por un tiempu. Les sos aventures en Lidia son les d'un héroe griegu nuna tierra periférica y estraña. Esti rellatu sirvió darréu por que se mente a Tirseno, fíu de Heracles. Arriendes de él esiste una tradición que supón un orixe lidiu o grecolidiu de <a href="/w/index.php?title=Caria&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Caria (la páxina nun esiste)">Caria</a> de los <a href="/wiki/Etruscos" title="Etruscos">etruscos</a>, llamaos polos griegos <i>tyrrenoi</i> (pallabra desenvuelta probablemente de Tirrenu o Tirseno), anque ellos llamábense a sí mesmos <i>rasena</i>. </p><p>Estos héroes ancestrales indiquen que la <a href="/w/index.php?title=Dinast%C3%ADa_lidia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Dinastía lidia (la páxina nun esiste)">dinastía lidia</a> afirmaba baxar de Heracles;<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">&#91;</span>15<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> dícense pertenecientes a la <a href="/w/index.php?title=Dinast%C3%ADa_de_Heracles&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Dinastía de Heracles (la páxina nun esiste)">dinastía de Heracles</a> a los reis que gobernaron Lidia, anque quiciabes nun baxaren de Ónfale. Tamién esiste la lleenda, apurrida por Estrabón, de que <a href="/wiki/Etruria" title="Etruria">Etruria</a> foi fundada por colonos procedentes de Lidia, dirixíos por Tirrenu, hermanu de Lido;<sup id="cite_ref-EstrV_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-EstrV-16"><span class="cite-bracket">&#91;</span>16<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> emigración ordenada pol rei Atis debida a una fame.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">&#91;</span>17<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Esta teoría ta aldericada na actualidá, pero nun se refuga por cuenta de delles semeyances ente dambes civilizaciones, como la cerámica. Sicasí, <a href="/w/index.php?title=Dionisio_d%27Halicarnasu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Dionisio d&#39;Halicarnasu (la páxina nun esiste)">Dionisio d'Halicarnasu</a> apunta que la llingua y les vestidures etrusques fueron totalmente distintes a les de los lidios. Otros cronistes posteriores inoraron la teoría de Heródoto de que <a href="/w/index.php?title=Anfi%C3%B3n&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Anfión (la páxina nun esiste)">Anfión</a> foi'l primer rei lidiu, señalando a <a href="/w/index.php?title=Alceo_(mitolox%C3%ADa)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Alceo (mitoloxía) (la páxina nun esiste)">Alceo</a>, Belos y Nino nos primeros puestos de la llista real del reinu. <a href="/wiki/Estrab%C3%B3n" title="Estrabón">Estrabón</a> fai que Atis, padre de Lido y Tirrenu, sía un descendiente de <a href="/wiki/Heracles" title="Heracles">Heracles</a> y Ónfale.<sup id="cite_ref-EstrV_16-1" class="reference"><a href="#cite_note-EstrV-16"><span class="cite-bracket">&#91;</span>16<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Munches otres referencies apunten nel so llugar a <a href="/w/index.php?title=Atis&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Atis (la páxina nun esiste)">Atis</a>, Lido y Tirrenu ente los reis lidios anteriores a la <a href="/w/index.php?title=Her%C3%A1clidas&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Heráclidas (la páxina nun esiste)">dinastía de Heracles</a>. </p><p>Les mines d'oru a lo llargo del ríu Pactolo, nos montes occidentales d'<a href="/wiki/Anatolia" title="Anatolia">Anatolia</a>, fueron fonte proverbial de la riqueza de <a href="/wiki/Creso" class="mw-redirect" title="Creso">Creso</a>, l'últimu rei na historia del Reinu de Lidia, pos se diz que'l llexendariu rei <a href="/w/index.php?title=Midas&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Midas (la páxina nun esiste)">Midas</a> de <a href="/wiki/Frixa" title="Frixa">Frixa</a> saleó peles sos agües, convirtiéndoles n'oru. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia_como_Estáu_independiente"><span id="Historia_como_Est.C3.A1u_independiente"></span>Historia como Estáu independiente</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Editar seición: Historia como Estáu independiente" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=2" title="Editar el código fuente de la sección: Historia como Estáu independiente"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheru:Aphrodite_Temple2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Aphrodite_Temple2.jpg/300px-Aphrodite_Temple2.jpg" decoding="async" width="300" height="217" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Aphrodite_Temple2.jpg/450px-Aphrodite_Temple2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Aphrodite_Temple2.jpg/600px-Aphrodite_Temple2.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="741" /></a><figcaption>Un templu de Afrodita en <a href="/w/index.php?title=Sardes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sardes (la páxina nun esiste)">Sardes</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheru:Sardis_Synagogue,_late_3rd_century_AD,_Sardis,_Lydia,_Turkey_(19331773400).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Sardis_Synagogue%2C_late_3rd_century_AD%2C_Sardis%2C_Lydia%2C_Turkey_%2819331773400%29.jpg/300px-Sardis_Synagogue%2C_late_3rd_century_AD%2C_Sardis%2C_Lydia%2C_Turkey_%2819331773400%29.jpg" decoding="async" width="300" height="199" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Sardis_Synagogue%2C_late_3rd_century_AD%2C_Sardis%2C_Lydia%2C_Turkey_%2819331773400%29.jpg/450px-Sardis_Synagogue%2C_late_3rd_century_AD%2C_Sardis%2C_Lydia%2C_Turkey_%2819331773400%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Sardis_Synagogue%2C_late_3rd_century_AD%2C_Sardis%2C_Lydia%2C_Turkey_%2819331773400%29.jpg/600px-Sardis_Synagogue%2C_late_3rd_century_AD%2C_Sardis%2C_Lydia%2C_Turkey_%2819331773400%29.jpg 2x" data-file-width="4903" data-file-height="3252" /></a><figcaption>La sinagoga en <a href="/w/index.php?title=Sardes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sardes (la páxina nun esiste)">Sardes</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheru:Sardis_Synagogue_courtyard.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Sardis_Synagogue_courtyard.JPG/330px-Sardis_Synagogue_courtyard.JPG" decoding="async" width="300" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Sardis_Synagogue_courtyard.JPG/500px-Sardis_Synagogue_courtyard.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Sardis_Synagogue_courtyard.JPG/600px-Sardis_Synagogue_courtyard.JPG 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption>La sinagoga en <a href="/w/index.php?title=Sardes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sardes (la páxina nun esiste)">Sardes</a>.</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheru:Map_of_Assyria.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Map_of_Assyria.png/300px-Map_of_Assyria.png" decoding="async" width="300" height="206" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Map_of_Assyria.png/450px-Map_of_Assyria.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Map_of_Assyria.png/600px-Map_of_Assyria.png 2x" data-file-width="1983" data-file-height="1363" /></a><figcaption>Situación política ente los sieglos&#160;IX-VII&#160;e.&#160;C., xustu antes de la rellumanza de Lidia.</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheru:LidiaRegionesDeAsiaMenor.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/LidiaRegionesDeAsiaMenor.svg/300px-LidiaRegionesDeAsiaMenor.svg.png" decoding="async" width="300" height="205" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/LidiaRegionesDeAsiaMenor.svg/450px-LidiaRegionesDeAsiaMenor.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/LidiaRegionesDeAsiaMenor.svg/600px-LidiaRegionesDeAsiaMenor.svg.png 2x" data-file-width="2137" data-file-height="1459" /></a><figcaption>Área orixinal de Lidia y espansión hasta'l ríu Halis, na dómina de Aliates II.</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheru:Map_of_Lydia_ancient_times-es.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Map_of_Lydia_ancient_times-es.svg/300px-Map_of_Lydia_ancient_times-es.svg.png" decoding="async" width="300" height="207" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Map_of_Lydia_ancient_times-es.svg/450px-Map_of_Lydia_ancient_times-es.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Map_of_Lydia_ancient_times-es.svg/600px-Map_of_Lydia_ancient_times-es.svg.png 2x" data-file-width="868" data-file-height="600" /></a><figcaption>Lidia sol reináu de <a href="/wiki/Creso" class="mw-redirect" title="Creso">Creso</a>.</figcaption></figure> <p>La historia del Reinu de Lidia puede estremase d'alcuerdu a los trés dinastíes que la gobernaron, de les que la primera foi dafechu mitolóxica y parte de la segunda reconstruyóse con reserves, yá que hai diverxencies ente les fontes. Esti discutiniu nos datos y el desconocimientu del periodu históricu llamáu <a href="/w/index.php?title=Ed%C3%A1_Escura&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Edá Escura (la páxina nun esiste)">Edá Escura</a>, faen que puedan afitase hasta trés feches plausibles de la fundación del reinu: delles fontes fechen la nacencia de Meoncia, y por tanto del reinu de Lidia, nel añu 1579&#160;e.&#160;C.;<sup id="cite_ref-dic_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-dic-18"><span class="cite-bracket">&#91;</span>18<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> otros autores defenden qu'asocedió en redol al 1300-1200&#160;e.&#160;C., por cuenta de la debilidá de los <a href="/wiki/Hitites" title="Hitites">hitites</a> y a l'apaición de los nomes Meoncia y Arzawa, magar siempres mentaos ambiguamente; ente qu'otros cinxir a lo que se conoz meyor y daten la fundación en redol al añu <a href="/wiki/Sieglu_VIII_e.C." title="Sieglu VIII e.C.">700&#160;e.&#160;C.</a> </p><p>Yá fuera fundáu en tiempos tan remotos o non, sábese qu'antes del añu 680&#160;e.&#160;C., Lidia yera un reinu vasallu de <a href="/wiki/Frixa" title="Frixa">Frixa</a>,<sup id="cite_ref-livius_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-livius-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> que nesa dómina cayó en poder de los <a href="/wiki/Cimerios" title="Cimerios">cimerios</a>, favoreciendo la total independencia y espansión de Lidia. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Orixe_de_Lidia">Orixe de Lidia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Editar seición: Orixe de Lidia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=3" title="Editar el código fuente de la sección: Orixe de Lidia"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Teoría_1:_Herederos_de_Meoncia_y_Arzawa"><span id="Teor.C3.ADa_1:_Herederos_de_Meoncia_y_Arzawa"></span>Teoría 1: Herederos de Meoncia y Arzawa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Editar seición: Teoría 1: Herederos de Meoncia y Arzawa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=4" title="Editar el código fuente de la sección: Teoría 1: Herederos de Meoncia y Arzawa"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Lidia surde tres la cayida del <a href="/wiki/Hitites" title="Hitites">Imperiu hitita</a>, como resultancia del colapsu político y económico que llevó a la disgregación d'ésti nel <a href="/wiki/Sieglu_XII_e.C." title="Sieglu XII e.C.">sieglu XII&#160;e.&#160;C.</a> Nesa dómina'l nuevu reinu llamábase <a href="/wiki/Arzawa" title="Arzawa">Arzawa</a>, anque acordies coles fontes griegues, el nome orixinal de Lidia foi Meoncia<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">&#91;</span>19<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> o Meonia,<sup id="cite_ref-Historia_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-Historia-20"><span class="cite-bracket">&#91;</span>20<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-seton_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-seton-21"><span class="cite-bracket">&#91;</span>21<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> por tar habitada polos <a href="/w/index.php?title=Pelasgos&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pelasgos (la páxina nun esiste)">pelasgos</a> meonios. <a href="/wiki/Homero" title="Homero">Homero</a> la cita como Meonia,<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">&#91;</span>22<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> llamando <i>maiones</i> a los sos habitantes y mentando que veníen de <i>Hida</i>, al pie del monte Tmolo.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">&#91;</span>23<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Créese que Hida pudo ser el nome del llugar onde se llevantó Sardes y non un asentamientu distintu a esta ciudá, como se creyó d'antiguo.<sup id="cite_ref-Asimov2_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-Asimov2-24"><span class="cite-bracket">&#91;</span>24<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Sieglos dempués <a href="/wiki/Her%C3%B3doto" class="mw-redirect" title="Heródoto">Heródoto</a>, nel so llibru <i>Clío</i> (el primeru de <i><a href="/w/index.php?title=Historia_(Her%C3%B3doto)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Historia (Heródoto) (la páxina nun esiste)">Historia</a></i>), añade que los <i>meonios</i> o <i>meones</i> o <i>mayones</i> pasen a llamase <i>lidios</i> dempués del reináu d'unu de los sos reis, <i>Lido</i> o <i>Lleíu</i> (Λυδός), fíu d'<a href="/w/index.php?title=Atis&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Atis (la páxina nun esiste)">Atis</a>,<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">&#91;</span>25<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> qu'independizó'l territoriu dafechu del dominiu estranxeru y que les sos referencies daten d'una dómina dinástica mitolóxica. Esti <a href="/wiki/Ep%C3%B3nimu" title="Epónimu">epónimu</a> valió-yos ante los griegos el nome de <i>lidios</i> (Λυδοί). El términu hebréu, <i>Lûḏîm</i> (לודים), atópase en <i><a href="/w/index.php?title=Llibru_de_Jerem%C3%ADas&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Llibru de Jeremías (la páxina nun esiste)">Jeremías</a> 46, 9</i> y considérase una derivación de Lud (n'<a href="/wiki/Idioma_hebr%C3%A9u" title="Idioma hebréu">hebréu</a>: לוּד), fíu de <a href="/w/index.php?title=Sem&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sem (la páxina nun esiste)">Sem</a>. En tiempos bíblicos los guerreros lidios fueron famosos arqueros. Dellos meonios esistieron entá en tiempos históricos, nes tierres interiores a lo llargo del <a href="/w/index.php?title=R%C3%ADu_Gediz&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ríu Gediz (la páxina nun esiste)">ríu Hermo</a>, onde se tienen referencies d'una ciudá llamada Meoncia.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">&#91;</span>26<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">&#91;</span>27<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> La cita de Heródoto diz testualmente: </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4217957">.mw-parser-output .flexquote{display:flex;flex-direction:column;background-color:var(--background-color-neutral-subtle);border-left:3px solid var(--border-color-base);font-size:90%;margin:1em 4em;padding:.4em .8em}.mw-parser-output .flexquote>.flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .flexquote>.flex>.quote{width:100%}.mw-parser-output .flexquote>.flex>.separator{border-left:1px solid var(--border-color-base);border-top:1px solid var(--border-color-base);margin:.4em .8em}.mw-parser-output .flexquote>.cite{text-align:right}@media all and (max-width:600px){.mw-parser-output .flexquote>.flex{flex-direction:column}}</style><blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">«Los que reinaben nel país antes de Agrón, yeren descendientes de Lido, el fíu de Atis; y por esta causa tou aquel pueblu, que primero se llamaba Meón, vieno dempués a llamase lidiu»<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">&#91;</span>28<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></div> </div> </blockquote> <p>D'últimes tamién <a href="/wiki/Estrab%C3%B3n" title="Estrabón">Estrabón</a> menta un nome similar nesta cita: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4217957" /><blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">«Los cimerios (...) realizaron una espedición a l'alloñada rexón del <i>llagu Meotis</i>»<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">&#91;</span>29<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></div> </div> </blockquote> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Teoría_2:_Herederos_de_Frixa"><span id="Teor.C3.ADa_2:_Herederos_de_Frixa"></span>Teoría 2: Herederos de Frixa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Editar seición: Teoría 2: Herederos de Frixa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=5" title="Editar el código fuente de la sección: Teoría 2: Herederos de Frixa"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Historiadores como Carlos González Wagner fechen l'apaición del Lidia nel sieglu VII&#160;e.&#160;C., teorizando que cuando los <a href="/wiki/Cimerios" title="Cimerios">cimerios</a> destruyeron el <a href="/wiki/Frixa" title="Frixa">Reinu de Frixa</a> esta sociedá florió de nuevu como Lidia. Esta versión defendida por otros autores —<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">&#91;</span>30<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> ocúpase namái de la <a href="/w/index.php?title=Dinast%C3%ADa_mermnada&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Dinastía mermnada (la páxina nun esiste)">dinastía mermnada</a>, escaeciéndose del restu.<sup id="cite_ref-wagner_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-wagner-31"><span class="cite-bracket">&#91;</span>31<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Sicasí, autores como M. Liverani nieguen que Frixa llegara a controlar la rexón de Lidia,<sup id="cite_ref-liverani_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-liverani-32"><span class="cite-bracket">&#91;</span>32<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> colo qu'en nengún casu Lidia sería socesora de Frixa, sinón un estáu ayenu a ella. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dinastía_Atiada"><span id="Dinast.C3.ADa_Atiada"></span>Dinastía Atiada</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Editar seición: Dinastía Atiada" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=6" title="Editar el código fuente de la sección: Dinastía Atiada"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Los reis <b>Atiados</b><sup id="cite_ref-janto_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-janto-33"><span class="cite-bracket">&#91;</span>33<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> o <b>Tantálidos</b> corresponder col reinu mitolóxicu de Meoncia: </p> <ul><li><b><a href="/w/index.php?title=Tmolos&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tmolos (la páxina nun esiste)">Tmolos</a></b>, Meon o Esquites:<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">&#91;</span>34<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> fíu de Tántalo de Frixa (¿1579?,<sup id="cite_ref-dic_18-1" class="reference"><a href="#cite_note-dic-18"><span class="cite-bracket">&#91;</span>18<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> 1300 o 1200&#160;e.&#160;C.) De Tántalo vendría'l nome de tantálidos, y del propiu Esquites el del Reinu de Meoncia o Maeonia.</li> <li><b><a href="/w/index.php?title=T%C3%A1ntalo_(mitolox%C3%ADa)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tántalo (mitoloxía) (la páxina nun esiste)">Tántalo</a> de Pisa</b> (1200&#160;e.&#160;C.) Foi muertu pol <a href="/wiki/Micenas" class="mw-redirect" title="Micenas">micénicu</a> <a href="/wiki/Agamen%C3%B3n" title="Agamenón">Agamenón</a>.</li> <li><b><a href="/w/index.php?title=%C3%93nfale&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ónfale (la páxina nun esiste)">Ónfale</a></b> (1195-1173?&#160;e.&#160;C.) Esposa d'Esquites, reinó tres la so muerte.</li> <li><b><a href="/w/index.php?title=Atis&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Atis (la páxina nun esiste)">Atis</a></b> o Tántalo (¿1190&#160;e.&#160;C.?) Según <a href="/wiki/Estrab%C3%B3n" title="Estrabón">Estrabón</a> reinó al empar que'l so padre Tmolos.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">&#91;</span>35<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Del tiempu de Atis diz Heródoto qu'hubo una gran escasez d'alimentos. Nesta dómina tuvo llugar la <a href="/wiki/Guerra_de_Troya" title="Guerra de Troya">Guerra de Troya</a>, tomando partíu por <a href="/wiki/Troya" title="Troya">Troya</a>, foi unviáu un exércitu lideráu por Mestles y <a href="/w/index.php?title=%C3%81ntifo_(f%C3%ADu_de_Tal%C3%A9menes)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ántifo (fíu de Talémenes) (la páxina nun esiste)">Ántifo</a>, quien fueren xefes meonios y fíos de Talémenes.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">&#91;</span>36<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Atis fundó una ciudá llamada <a href="/w/index.php?title=Attalida&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Attalida (la páxina nun esiste)">Attalida</a>, que terminó d'edificar Lido.<sup id="cite_ref-ferrer_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-ferrer-37"><span class="cite-bracket">&#91;</span>37<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></li> <li><b>Lido</b> o Broteas (?-1183&#160;e.&#160;C.) Fíu de Atis y rei que dio nome a los lidios,<sup id="cite_ref-ferrer_37-1" class="reference"><a href="#cite_note-ferrer-37"><span class="cite-bracket">&#91;</span>37<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> escaeciéndose a partir d'entós el nome de Meoncia o Meonia.<sup id="cite_ref-ferrer_37-2" class="reference"><a href="#cite_note-ferrer-37"><span class="cite-bracket">&#91;</span>37<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Volvióse llocu y suicidóse quemar nuna pira.</li></ul> <p>Esta dinastía engrósase o amenorga según les fontes. Según Lucas Alamán, sería d'esta miente: Esquites, Cotis, Atis, Lido, Akiasmo, Hermón o Adremis, Alcimo, Camblite, Tmolo, Teochimeno, Marsias, Jardano, Onfalo y Pilemeno.<sup id="cite_ref-dic_18-2" class="reference"><a href="#cite_note-dic-18"><span class="cite-bracket">&#91;</span>18<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dinastía_Heráclida"><span id="Dinast.C3.ADa_Her.C3.A1clida"></span>Dinastía Heráclida</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Editar seición: Dinastía Heráclida" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=7" title="Editar el código fuente de la sección: Dinastía Heráclida"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Según Heródoto los <b><a href="/w/index.php?title=Her%C3%A1clidas&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Heráclidas (la páxina nun esiste)">Heráclidas</a></b><sup id="cite_ref-janto_33-1" class="reference"><a href="#cite_note-janto-33"><span class="cite-bracket">&#91;</span>33<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> —en <a href="/wiki/Idioma_griegu" title="Idioma griegu">griegu</a>— o Tylónidos —en lidiu<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">&#91;</span>38<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>— (hasta'l 687&#160;e.&#160;C.) gobernaron mientres 22 xeneraciones, dende'l 1185&#160;e.&#160;C. y mientres 505&#160;años. La dinastía yera orixinaria de <a href="/wiki/Tracia" title="Tracia">Tracia</a>.<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">&#91;</span>39<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> y según la lleenda yeren descendientes de Heracles y de una de les sos esposes, Yárdano. Posiblemente estableciéronse na rexón arriendes de la cayida de la <a href="/wiki/Civilizaci%C3%B3n_mic%C3%A9nica" title="Civilización micénica">civilización micénica</a>, en redol al 1140&#160;e.&#160;C. Hasta <a href="/w/index.php?title=Candaules&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Candaules (la páxina nun esiste)">Candaules</a> tolos gobernantes llevaben nes sos insinies una <a href="/w/index.php?title=Segur_(hachu)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Segur (hachu) (la páxina nun esiste)">segur</a> de dos filos como marca de la so dinastía.<sup id="cite_ref-ferrer_37-3" class="reference"><a href="#cite_note-ferrer-37"><span class="cite-bracket">&#91;</span>37<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <ul><li><b><a href="/wiki/Heracles" title="Heracles">Heracles</a></b> (1183&#160;e.&#160;C.) En ganando a los troyanos asítiase en Hida. Casóse con Ónfale quien gobernó, quiciabes como estáu vasallu tal que afirma la mitoloxía griega.</li> <li><b>Agesilas</b> o Alceo (¿1160&#160;e.&#160;C.?) Fíu de Heracles y Ónfale.</li> <li><b><a href="/w/index.php?title=Belo_(rei_de_Lidia)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Belo (rei de Lidia) (la páxina nun esiste)">Belo</a></b> (¿1140&#160;e.&#160;C.?) Fíu de Alceo.</li> <li><b>Nino</b> (¿1120&#160;e.&#160;C.?) Fíu de Belo. Dellos cronistes posteriores enuncien a Alceo, Belo y Nino yá como reis de Lidia.</li> <li><b>Agrón</b> o Argon (¿1100&#160;e.&#160;C.?) Para dalgunos trátase del primer rei heráclida de Lidia, fora de les fábules mitolóxiques.<sup id="cite_ref-Cesara_40-0" class="reference"><a href="#cite_note-Cesara-40"><span class="cite-bracket">&#91;</span>40<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Según l'historiador <a href="/w/index.php?title=Fernando_Patxot&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Fernando Patxot (la páxina nun esiste)">Fernando Patxot</a> (sol so pseudónimu Manuel Ortiz de la Vega) foi él quien dio la capitalidad a <a href="/w/index.php?title=Sardes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sardes (la páxina nun esiste)">Sardes</a>.<sup id="cite_ref-ferrer_37-4" class="reference"><a href="#cite_note-ferrer-37"><span class="cite-bracket">&#91;</span>37<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></li> <li>(1100-795&#160;e.&#160;C.) Les llistes de reis dan un total de 17 vacíos que siguieron la llinia dinástica ensin interrupción.</li> <li><b>Ardis I</b> o Agrón<sup id="cite_ref-Historia_20-1" class="reference"><a href="#cite_note-Historia-20"><span class="cite-bracket">&#91;</span>20<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> (795-759&#160;e.&#160;C.).</li> <li><b>Aliates I</b> o Alceo<sup id="cite_ref-Historia_20-2" class="reference"><a href="#cite_note-Historia-20"><span class="cite-bracket">&#91;</span>20<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> (759-745&#160;e.&#160;C.).</li> <li><b>Mirso<sup id="cite_ref-Historia_20-3" class="reference"><a href="#cite_note-Historia-20"><span class="cite-bracket">&#91;</span>20<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></b> o Meles (745-733&#160;e.&#160;C.).</li> <li><b><a href="/w/index.php?title=Candaules&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Candaules (la páxina nun esiste)">Candaules</a></b> o Mírsilo<sup id="cite_ref-Historia_20-4" class="reference"><a href="#cite_note-Historia-20"><span class="cite-bracket">&#91;</span>20<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> (según los griegos) (733-716&#160;e.&#160;C.; o 733-685&#160;e.&#160;C.) Gobernó mientres 70 años, siendo asesináu pol so supuestu amigu Giges, quien-y asocedió nel tronu.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dinastía_Mermnada"><span id="Dinast.C3.ADa_Mermnada"></span>Dinastía Mermnada</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Editar seición: Dinastía Mermnada" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=8" title="Editar el código fuente de la sección: Dinastía Mermnada"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheru:Lydia_map_es.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Lydia_map_es.svg/350px-Lydia_map_es.svg.png" decoding="async" width="350" height="321" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Lydia_map_es.svg/525px-Lydia_map_es.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Lydia_map_es.svg/700px-Lydia_map_es.svg.png 2x" data-file-width="1900" data-file-height="1745" /></a><figcaption>Estensión de Lidia ente finales del sieglu VII a. de C y mediaos del VI.</figcaption></figure> <p>Según Heródoto,<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">&#91;</span>41<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Candaules despintó a Giges por que viera a la so muyer desnuda, pero ella decató y ufiertó-y a Giges casase con él si mataba a Candaules o morrer, polo que Giges mató a Candaules. D'esta manera nació la <a href="/w/index.php?title=Dinast%C3%ADa_de_los_mermnadas&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Dinastía de los mermnadas (la páxina nun esiste)">dinastía de los mermnadas</a><sup id="cite_ref-janto_33-2" class="reference"><a href="#cite_note-janto-33"><span class="cite-bracket">&#91;</span>33<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-ferrer_37-5" class="reference"><a href="#cite_note-ferrer-37"><span class="cite-bracket">&#91;</span>37<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> o <a href="/w/index.php?title=Mirmidones&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Mirmidones (la páxina nun esiste)">mirmidones</a>. </p> <ul><li><b><a href="/w/index.php?title=Giges_de_Lidia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Giges de Lidia (la páxina nun esiste)">Giges</a></b> o Guggu (685-644&#160;e.&#160;C.) Yera fíu de Dascilos, un súbditu de Candaules. Apaez como Gugu de Luddu nes inscripciones asiries y fechar ente 687-652&#160;e.&#160;C. o 690-657&#160;e.&#160;C., según les distintes fontes. Una vegada establecíu nel tronu consolidó'l Reinu y fixo d'él un poder militar considerable. Dellos testos citar como'l instaurador de la capitalidad en Sardes. Mientres el so reináu munches ciudaes lidies fueron escalaes polos <a href="/wiki/Cimerios" title="Cimerios">cimerios</a>, que nun llegaron a entrar en Sardes. Unvió tropes a Exiptu p'ayudar a <a href="/w/index.php?title=Psam%C3%A9tico_I&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Psamético I (la páxina nun esiste)">Psamético</a> contra los asirios, conquistó gran parte d'Anatolia, incluyendo zones de la <a href="/w/index.php?title=Tr%C3%B3ade&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tróade (la páxina nun esiste)">Tróade</a> y sometió la ciudá griega de <a href="/w/index.php?title=Colof%C3%B3n&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Colofón (la páxina nun esiste)">Colofón</a>.<sup id="cite_ref-livius_7-2" class="reference"><a href="#cite_note-livius-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Morrió nuna batalla contra los cimerios, qu'acosaben Sardes.<sup id="cite_ref-asimov_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-asimov-42"><span class="cite-bracket">&#91;</span>42<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-liverani_32-1" class="reference"><a href="#cite_note-liverani-32"><span class="cite-bracket">&#91;</span>32<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Dellos teólogos rellacionen a Giges de Lidia col bíblicu Gog de <a href="/w/index.php?title=Magog&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Magog (la páxina nun esiste)">Magog</a>, mentáu nel <a href="/w/index.php?title=Llibru_de_Ezequiel&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Llibru de Ezequiel (la páxina nun esiste)">Llibru de Ezequiel</a> y nel <a href="/w/index.php?title=Llibru_de_les_Revelaciones&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Llibru de les Revelaciones (la páxina nun esiste)">Llibru de les Revelaciones</a>.</li> <li><b><a href="/w/index.php?title=Ardis_de_Lidia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ardis de Lidia (la páxina nun esiste)">Ardis II</a></b> (652-621&#160;e.&#160;C.) Siguió la guerra contra los <a href="/w/index.php?title=Mileto&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Mileto (la páxina nun esiste)">milesios</a> entamada por Giges y tomó <a href="/w/index.php?title=Priene&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Priene (la páxina nun esiste)">Priene</a>; los cimerios enfusaron na capital, pero nun pudieron conquistar la so fortaleza.<sup id="cite_ref-ferrer_37-6" class="reference"><a href="#cite_note-ferrer-37"><span class="cite-bracket">&#91;</span>37<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></li> <li><b><a href="/w/index.php?title=Sadiates_II&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sadiates II (la páxina nun esiste)">Sadiates</a></b> (621-609&#160;e.&#160;C. o 624-610&#160;e.&#160;C., según les fontes) Heródoto escribió que lluchó contra <a href="/w/index.php?title=Ci%C3%A1xares&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ciáxares (la páxina nun esiste)">Ciáxares</a>, descendiente de <a href="/w/index.php?title=Deyoces&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Deyoces (la páxina nun esiste)">Deyoces</a>, y contra los medos; qu'espulsó a los cimerios d'Asia, tomó <a href="/wiki/Esmirna" title="Esmirna">Esmirna</a> (colonia de <a href="/w/index.php?title=Colof%C3%B3n_(ciud%C3%A1)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Colofón (ciudá) (la páxina nun esiste)">Colofón</a>) ya invadió les <i><a href="/wiki/Polis" title="Polis">polis</a></i> grieges de <a href="/w/index.php?title=Claz%C3%B3menas&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Clazómenas (la páxina nun esiste)">Clazómenas</a> y <a href="/w/index.php?title=Mileto&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Mileto (la páxina nun esiste)">Mileto</a>.</li> <li><b><a href="/w/index.php?title=Aliates&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Aliates (la páxina nun esiste)">Aliates</a> II</b> (609 o 619&#160;e.&#160;C.<sup id="cite_ref-asimov_42-1" class="reference"><a href="#cite_note-asimov-42"><span class="cite-bracket">&#91;</span>42<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>-560&#160;e.&#160;C.) Recordáu como unu de los grandes reis de Lidia, sol so mandu'l país espandir en toes direiciones. Cuando <a href="/w/index.php?title=Ci%C3%A1xares&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ciáxares (la páxina nun esiste)">Ciáxares</a> atacó Lidia, los reis de <a href="/wiki/Cilicia" title="Cilicia">Cilicia</a> y <a href="/w/index.php?title=Imperiu_neobabil%C3%B3nico&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Imperiu neobabilónico (la páxina nun esiste)">Babilonia</a> intervinieron n'ares d'axustar una paz que se consiguió nel añu 585&#160;e.&#160;C.<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">&#91;</span>43<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-liverani_32-2" class="reference"><a href="#cite_note-liverani-32"><span class="cite-bracket">&#91;</span>32<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Los cimerios aprucen nuevamente nel país tres 80 años de paz,<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">&#91;</span>44<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> provocando'l terror nel centru d'<a href="/wiki/Anatolia" title="Anatolia">Anatolia</a>, pero Aliates refugar nel 609&#160;e.&#160;C.<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">&#91;</span>45<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> D'esta dómina data la frontera lidia col <a href="/w/index.php?title=Media_(Oriente_Mediu)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Media (Oriente Mediu) (la páxina nun esiste)">Imperiu medo</a> del ríu Halis. Heródoto dexó constancia de les lluches ente medos y lidios, y anotó tantes victories d'un bandu como del otru. La <a href="/w/index.php?title=Batalla_del_Ecl%C3%ADs&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Batalla del Eclís (la páxina nun esiste)">batalla del Eclís</a>, 28 de mayu de 585&#160;e.&#160;C., foi'l final de 50 años de llucha ente dambes potencies, terminando abruptamente cola sorpresa d'un <a href="/wiki/Ecl%C3%ADs_solar" title="Eclís solar">eclís solar</a> total. La paz sellar cola entrega en matrimoniu de Arienis, fía de Aliates, a <a href="/w/index.php?title=Astiages&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Astiages (la páxina nun esiste)">Astiages</a>, fíu de Ciáxares, que más tarde sería l'últimu rei medo.<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">&#91;</span>46<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Tamién mientres el so reináu conquistóse <a href="/wiki/Esmirna" title="Esmirna">Esmirna</a> y echóse a los <a href="/wiki/Pueblos_escites" title="Pueblos escites">escites</a> del país.<sup id="cite_ref-ferrer_37-7" class="reference"><a href="#cite_note-ferrer-37"><span class="cite-bracket">&#91;</span>37<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></li> <li><b><a href="/wiki/Creso" class="mw-redirect" title="Creso">Creso</a></b> (560-546&#160;e.&#160;C.) La espresión «tan ricu como Creso» provién d'esti rei, pos se dicía que yera l'home más ricu del mundu. Del so reináu llegó hasta los nuesos díes l'«<a href="/w/index.php?title=Ayalga_de_Karun&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ayalga de Karun (la páxina nun esiste)">Ayalga de Karun</a>», una amplia coleición d'oxetos atopaos na provincia turca d'<a href="/w/index.php?title=O%C5%9Fak&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Oşak (la páxina nun esiste)">Oşak</a>. En cuanto Creso dispunxo del tronu tuvo que lluchar contra'l so hermanu Pantaleón, quien empecipió una guerra civil.<sup id="cite_ref-livius_7-3" class="reference"><a href="#cite_note-livius-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Llogró someter a les ciudaes xóniques con esceición de <a href="/w/index.php?title=Mileto&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Mileto (la páxina nun esiste)">Mileto</a>, llevando a Lidia a la so mayor rellumanza.<sup id="cite_ref-asimov_42-2" class="reference"><a href="#cite_note-asimov-42"><span class="cite-bracket">&#91;</span>42<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Creso almiraba la cultura griega y, amás d'adoptar munches de les sos costumes, ayudó a restaurar el <a href="/wiki/Templu_d%27Artemisa_(%C3%89fesu)" title="Templu d&#39;Artemisa (Éfesu)">templu d'Artemisa n'Éfesu</a> y donó munchos bienes al templu d'<a href="/wiki/Apolo" class="mw-redirect" title="Apolo">Apolo</a> en <a href="/wiki/Delfos" title="Delfos">Delfos</a>.<sup id="cite_ref-cotterell_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-cotterell-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> L'Imperiu Lidiu llegó al so final cuando Creso, influyíu pol <a href="/w/index.php?title=Or%C3%A1culu_de_Delfos&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Oráculu de Delfos (la páxina nun esiste)">Oráculu de Delfos</a>, atacó a los territorios medo-perses de <a href="/wiki/Ciro_II_el_Grande" class="mw-redirect" title="Ciro II el Grande">Ciro II</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cayida_de_Lidia">Cayida de Lidia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Editar seición: Cayida de Lidia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=9" title="Editar el código fuente de la sección: Cayida de Lidia"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4219085">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .hatnote{display:none!important}}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Artículos principales: <a href="/w/index.php?title=Batalla_del_r%C3%ADu_Halis&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Batalla del ríu Halis (la páxina nun esiste)">Batalla del ríu Halis</a>, <a href="/w/index.php?title=Batalla_de_Timbrea&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Batalla de Timbrea (la páxina nun esiste)">Batalla de Timbrea</a>, y <a href="/w/index.php?title=Asediu_de_Sardes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Asediu de Sardes (la páxina nun esiste)">Asediu de Sardes</a></div> <p>Los antecedentes de les batalles ente medos y lidios surdieron pola política expansionista de dambos imperios. En tiempos de Aliates II los medos conquistaron <a href="/wiki/Armenia" title="Armenia">Armenia</a> y <a href="/wiki/Capadocia" title="Capadocia">Capadocia</a>, llegando a les fronteres lidies. Dambos exércitos enfrentar na conocida «Batalla del Eclís», que terminó nun tratáu de paz qu'apautaba la frontera nel ríu Halis. </p><p>Mientres el reináu de Creso nel <a href="/wiki/Sieglu_VI_e.C." title="Sieglu VI e.C.">sieglu VI&#160;e.&#160;C.</a>, <a href="/wiki/Ciro_II_el_Grande" class="mw-redirect" title="Ciro II el Grande">Ciro II el Grande</a> de <a href="/wiki/Imperiu_aquem%C3%A9nida" title="Imperiu aqueménida">Persia</a> mató al so güelu <a href="/w/index.php?title=Astiages&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Astiages (la páxina nun esiste)">Astiages</a> y conquistó <a href="/w/index.php?title=Media_(Oriente_Mediu)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Media (Oriente Mediu) (la páxina nun esiste)">Media</a>, dando llugar al <a href="/wiki/Imperiu_aquem%C3%A9nida" title="Imperiu aqueménida">Imperiu Medo-Persa</a>. Formóse asina una coalición anti-persa por aciu la unión d'<a href="/wiki/Antiguu_Exiptu" class="mw-redirect" title="Antiguu Exiptu">Exiptu</a>, <a href="/w/index.php?title=Imperiu_neobabil%C3%B3nico&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Imperiu neobabilónico (la páxina nun esiste)">Babilonia</a>, <a href="/wiki/Cilicia" title="Cilicia">Cilicia</a> y Lidia, ayudaos por <a href="/w/index.php?title=Mercenarios_de_l%27Antigua_Grecia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Mercenarios de l&#39;Antigua Grecia (la páxina nun esiste)">mercenarios griegos</a> del <a href="/wiki/Peloponeso" title="Peloponeso">Peloponeso</a>, que s'oponía al nuevu réxime conquistador de Ciro II; dizse qu'esta unión foi creada por interés de Creso.<sup id="cite_ref-Cesara_40-1" class="reference"><a href="#cite_note-Cesara-40"><span class="cite-bracket">&#91;</span>40<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-wagner_31-1" class="reference"><a href="#cite_note-wagner-31"><span class="cite-bracket">&#91;</span>31<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> D'estos trés imperios, el de Lidia foi'l primeru en cayer. Creso consultó'l <a href="/w/index.php?title=Or%C3%A1culu_de_Delfos&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Oráculu de Delfos (la páxina nun esiste)">Oráculu de Delfos</a> pa saber qué tenía que faer y ésti predixo que si degolaba'l <a href="/w/index.php?title=Kizil_Irmak&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kizil Irmak (la páxina nun esiste)">ríu Halis</a> destruyiría un imperiu. Creso creyó escuchar la profecía d'una victoria y crució el Halis cola so poderosa caballería,<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">&#91;</span>47<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">&#91;</span>48<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-asimov_42-3" class="reference"><a href="#cite_note-asimov-42"><span class="cite-bracket">&#91;</span>42<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> pero éstos nun fueron oposición nel desiertu contra los <a href="/wiki/Camelus_bactrianus" title="Camelus bactrianus">camellos</a> de Ciro II, polo que foi derrotáu. Esta batalla ye conocida como la <a href="/w/index.php?title=Batalla_del_r%C3%ADu_Halis&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Batalla del ríu Halis (la páxina nun esiste)">Batalla de Peria</a>, pos la so consecuencia inmediata foi la perda de la ciudá de <a href="/w/index.php?title=Peria&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Peria (la páxina nun esiste)">Peria</a>, que Creso acababa de conquistar, baltando los montes al so alredor pa prevenise d'ataques sorpresa.<sup id="cite_ref-ferrer_37-8" class="reference"><a href="#cite_note-ferrer-37"><span class="cite-bracket">&#91;</span>37<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Ciro II entró en <a href="/w/index.php?title=Sardes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sardes (la páxina nun esiste)">Sardes</a> pocu dempués y a puntu tuvo de faer matar a Creso, siendo esto evitáu pol so segundu fíu.<sup id="cite_ref-ferrer_37-9" class="reference"><a href="#cite_note-ferrer-37"><span class="cite-bracket">&#91;</span>37<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> La mayoría de les versiones qu'enceten la tema aseguren qu'antes d'asesinar a Creso quemar vivu xunto a catorce nuevos, un comentariu casual d'aquel, citando a <a href="/wiki/Sol%C3%B3n" title="Solón">Solón</a><sup id="cite_ref-Cesara_40-2" class="reference"><a href="#cite_note-Cesara-40"><span class="cite-bracket">&#91;</span>40<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">&#91;</span>49<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> —«Naide tien de tenese por dichosu primero que sonara la so hora postrera»—,<sup id="cite_ref-ferrer_37-10" class="reference"><a href="#cite_note-ferrer-37"><span class="cite-bracket">&#91;</span>37<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> fizo que Ciro perdonára-y la vida, aportando a grandes amigos; inclusive, Creso tomólu como conseyeru<sup id="cite_ref-ferrer_37-11" class="reference"><a href="#cite_note-ferrer-37"><span class="cite-bracket">&#91;</span>37<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> y dedicó-y un templu al estilu del d'<a href="/wiki/Templu_d%27Artemisa_(%C3%89fesu)" title="Templu d&#39;Artemisa (Éfesu)">Artemisa n'Éfesu</a>. Dizse que Creso unvió les sos antigües cadenes de prisioneru al <a href="/w/index.php?title=Or%C3%A1culu_de_Delfos&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Oráculu de Delfos (la páxina nun esiste)">Oráculu de Delfos</a> pa echa-y en cara la so visión.<sup id="cite_ref-ferrer_37-12" class="reference"><a href="#cite_note-ferrer-37"><span class="cite-bracket">&#91;</span>37<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> A partir d'entós Lidia sumi como estáu independiente, pasando a ser una <a href="/w/index.php?title=Satrap%C3%ADa&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Satrapía (la páxina nun esiste)">satrapía</a> del <a href="/wiki/Imperiu_aquem%C3%A9nida" title="Imperiu aqueménida">Imperiu aqueménida</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia_como_provincia_y_rexón_histórica"><span id="Historia_como_provincia_y_rex.C3.B3n_hist.C3.B3rica"></span>Historia como provincia y rexón histórica</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=10" title="Editar seición: Historia como provincia y rexón histórica" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=10" title="Editar el código fuente de la sección: Historia como provincia y rexón histórica"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Satrapía_persa"><span id="Satrap.C3.ADa_persa"></span>Satrapía persa</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=11" title="Editar seición: Satrapía persa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=11" title="Editar el código fuente de la sección: Satrapía persa"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4219085" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Artículu principal: <a href="/w/index.php?title=S%C3%A1trapas_de_Lidia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sátrapas de Lidia (la páxina nun esiste)">Sátrapas de Lidia</a></div> <p>Nel 546&#160;e.&#160;C. Lidia (<i>Sparda</i>, pa los <a href="/wiki/Imperiu_aquem%C3%A9nida" title="Imperiu aqueménida">aqueménidas</a>) foi conquistada y convertida en <a href="/w/index.php?title=Satrap%C3%ADa&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Satrapía (la páxina nun esiste)">satrapía</a> del <a href="/wiki/Imperiu_aquem%C3%A9nida" title="Imperiu aqueménida">Imperiu persa</a> con capital na ciudá de Sardes.<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">&#91;</span>50<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> El primer gobernador o <a href="/wiki/S%C3%A1trapa" title="Sátrapa">sátrapa</a> foi'l persa Tabalo,<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">&#91;</span>51<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> escoyíu por Ciro II; sicasí'l so gobiernu nun duró enforma, pos los lidios alzar en rebelión.<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">&#91;</span>52<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> La insurrección tuvo que ser controlada pol xeneral Mazares y el so socesor, el xeneral <a href="/w/index.php?title=Harpago_(xeneral)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Harpago (xeneral) (la páxina nun esiste)">Harpago</a>.<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">&#91;</span>53<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Tres la muerte de Ciro foi nomáu sátrapa de Lidia <a href="/w/index.php?title=Oretes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Oretes (la páxina nun esiste)">Oretes</a> que'l so mandatu coincidió col del emperador persa <a href="/w/index.php?title=Cambises_II&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Cambises II (la páxina nun esiste)">Cambises II</a>. Daquella Persia favoreció un periodu caóticu al conquistar la islla de <a href="/w/index.php?title=Samos&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Samos (la páxina nun esiste)">Samos</a> y asesinar a la so <a href="/w/index.php?title=Tiran%C3%ADa_(Antigua_Grecia)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tiranía (Antigua Grecia) (la páxina nun esiste)">tiranu</a> <a href="/w/index.php?title=Pol%C3%ADcrates_de_Samos&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Polícrates de Samos (la páxina nun esiste)">Polícrates</a>. El nuevu emperador persa, <a href="/wiki/Dar%C3%ADo_I" title="Darío I">Darío'l Grande</a>, ordenó a <a href="/w/index.php?title=Bageo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Bageo (la páxina nun esiste)">Bageo</a> matar a <a href="/w/index.php?title=Oretes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Oretes (la páxina nun esiste)">Oretes</a>, convirtiéndose aquél en sátrapa mientres un curtiu periodu, siguíu d'<a href="/w/index.php?title=%C3%93tanes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ótanes (la páxina nun esiste)">Ótanes</a> y <a href="/w/index.php?title=Artafernes_(s%C3%A1trapa)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Artafernes (sátrapa) (la páxina nun esiste)">Artafernes</a>, el fíu más nuevu de Darío. </p><p>Mientres la <a href="/w/index.php?title=Revuelta_x%C3%B3nica&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Revuelta xónica (la páxina nun esiste)">revuelta de les ciudaes xonies</a> nel añu <a href="/wiki/Sieglu_V_e.C." title="Sieglu V e.C.">499&#160;e.&#160;C.</a>, lideraes por <a href="/w/index.php?title=Mileto&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Mileto (la páxina nun esiste)">Mileto</a>, Sardes foi escalada y amburada polos griegos.<sup id="cite_ref-asimov_42-4" class="reference"><a href="#cite_note-asimov-42"><span class="cite-bracket">&#91;</span>42<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">&#91;</span>54<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Cinco años dempués la rebelión foi encalorada por Artafernes, dempués de lo que munchos perses treslladar a Lidia, que les sos tierres fueron cedíes a aristócrates perses y a griegos. </p><p>Nel 492&#160;e.&#160;C. Artafernes fíu asocedió al so padre, y dende l'añu 480 hasta'l 440&#160;e.&#160;C. nun se conoz práuticamente nada de la rexón.<sup id="cite_ref-livius_7-4" class="reference"><a href="#cite_note-livius-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Nel 440&#160;e.&#160;C., el sátrapa <a href="/w/index.php?title=Pisutnes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pisutnes (la páxina nun esiste)">Pisutnes</a> intentó reconquistar Samos, entós en rebelión contra <a href="/wiki/Antigua_Atenes" title="Antigua Atenes">Atenes</a>, pero falló nel so enfotu. Nel 420&#160;e.&#160;C. hubo una revuelta en contra de <a href="/w/index.php?title=Dar%C3%ADo_II&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Darío II (la páxina nun esiste)">Darío II</a> por razones que se desconocen. Un noble llamáu <a href="/w/index.php?title=Tisafernes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tisafernes (la páxina nun esiste)">Tisafernes</a> llegó a Lidia y arrestó y executó a Pisutnes, convirtiéndose nel nuevu sátrapa nel 415&#160;e.&#160;C., n'oposición a <a href="/w/index.php?title=Amorges&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Amorges (la páxina nun esiste)">Amorges</a>, fíu de Pisutnes. </p><p>Dempués de la <a href="/w/index.php?title=Guerra_de_Decelia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Guerra de Decelia (la páxina nun esiste)">gana ateniense</a> ante <a href="/wiki/Esparta" title="Esparta">Esparta</a> (404&#160;e.&#160;C.) los griegos invadieron Lidia. Tisafernes retuvo la invasión nel 399&#160;e.&#160;C., pero Sardes foi conquistada pol <a href="/w/index.php?title=Reis_de_Esparta&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Reis de Esparta (la páxina nun esiste)">rei espartanu</a> <a href="/w/index.php?title=Agesilao_II&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Agesilao II (la páxina nun esiste)">Agesilao II</a>. El sátrapa foi executáu y reemplazáu por <a href="/w/index.php?title=Tiribazo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tiribazo (la páxina nun esiste)">Tiribazo</a>, quien restauró l'orde na rexón y foi responsable d'una serie de tratos ente'l rei persa y les <a href="/wiki/Ciud%C3%A1_est%C3%A1u" class="mw-redirect" title="Ciudá estáu">ciudaes-estáu</a> griegues. </p><p><a href="/w/index.php?title=Autofradates&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Autofradates (la páxina nun esiste)">Autofradates</a> foi, probablemente, el socesor direutu de Tiribazo, y participó a favor del emperador aqueménida mientres les revueltes del <a href="/wiki/Sieglu_IV_e.C." title="Sieglu IV e.C.">370&#160;e.&#160;C.</a> L'últimu sátrapa de Lidia foi <a href="/w/index.php?title=Espitr%C3%ADdates&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Espitrídates (la páxina nun esiste)">Espitrídates</a>, a quien <a href="/wiki/Alexandru_Magnu" title="Alexandru Magnu">Alexandru Magnu</a> dio muerte na <a href="/w/index.php?title=Batalla_del_Gr%C3%A1nico&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Batalla del Gránico (la páxina nun esiste)">batalla del Gránico</a>. Dempués, el comandante persa <a href="/w/index.php?title=Mitrenes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Mitrenes (la páxina nun esiste)">Mitrenes</a> apurrió-y la ciudá.<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">&#91;</span>55<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Mientres esta dómina construyó'l «Camín Real» persa, un inmensu vial que conectaba <a href="/wiki/Susa" title="Susa">Susa</a> con <a href="/w/index.php?title=Sardes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sardes (la páxina nun esiste)">Sardes</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Imperiu_Macedoniu,_Reinu_de_Sardes,_Imperiu_seléucida_y_Reinu_de_Pérgamo"><span id="Imperiu_Macedoniu.2C_Reinu_de_Sardes.2C_Imperiu_sel.C3.A9ucida_y_Reinu_de_P.C3.A9rgamo"></span>Imperiu Macedoniu, Reinu de Sardes, Imperiu seléucida y Reinu de Pérgamo</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=12" title="Editar seición: Imperiu Macedoniu, Reinu de Sardes, Imperiu seléucida y Reinu de Pérgamo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=12" title="Editar el código fuente de la sección: Imperiu Macedoniu, Reinu de Sardes, Imperiu seléucida y Reinu de Pérgamo"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheru:AsiamenorEn188ACSinColores.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/AsiamenorEn188ACSinColores.svg/350px-AsiamenorEn188ACSinColores.svg.png" decoding="async" width="350" height="191" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/AsiamenorEn188ACSinColores.svg/525px-AsiamenorEn188ACSinColores.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/AsiamenorEn188ACSinColores.svg/700px-AsiamenorEn188ACSinColores.svg.png 2x" data-file-width="3272" data-file-height="1785" /></a><figcaption>Reinu de Pérgamo y Estaos circundantes.</figcaption></figure> <p>Lidia foi conquistada pol <a href="/w/index.php?title=Dinast%C3%ADa_arg%C3%A9ada&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Dinastía argéada (la páxina nun esiste)">rei macedoniu</a> <a href="/wiki/Alexandru_Magnu" title="Alexandru Magnu">Alexandru Magnu</a> ente los años 334 y 323&#160;e.&#160;C., al igual que'l restu del <a href="/wiki/Imperiu_aquem%C3%A9nida" title="Imperiu aqueménida">Imperiu aqueménida</a>. A la muerte d'Alejandro l'imperiu Helénicu estremóse, Lidia quedó del llau del <a href="/wiki/Imperiu_sel%C3%A9ucida" title="Imperiu seléucida">Imperiu seléucida</a>, n'esfrutando de volao d'una independencia exigua y dudosa como Reinu de Sardes, sol poder del sátrapa y xeneral macedoniu <a href="/w/index.php?title=Ant%C3%ADgono_I_Mon%C3%B3ftalmos&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Antígono I Monóftalmos (la páxina nun esiste)">Antígono I Monóftalmos</a>. Cuando foi imposible pa los seléucidas caltener el territoriu n'Asia Menor, Lidia cayó en manes de la <a href="/w/index.php?title=Dinast%C3%ADa_at%C3%A1lida&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Dinastía atálida (la páxina nun esiste)">dinastía atálida</a> de <a href="/wiki/P%C3%A9rgamu" title="Pérgamu">Pérgamu</a> y la so aliada <a href="/wiki/Rep%C3%BAblica_romana" class="mw-redirect" title="República romana">Roma</a>, pasando a formar parte del <a href="/w/index.php?title=Reinu_de_P%C3%A9rgamo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Reinu de Pérgamo (la páxina nun esiste)">Reinu de Pérgamo</a>.<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">&#91;</span>56<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <ul><li>Sátrapas de Macedonia (334-301&#160;e.&#160;C.): <ul><li><a href="/w/index.php?title=Asandro&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Asandro (la páxina nun esiste)">Asandro de Caria</a> (334-331&#160;e.&#160;C.).</li> <li><a href="/w/index.php?title=Menandre_(s%C3%A1trapa)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Menandre (sátrapa) (la páxina nun esiste)">Menandre</a> (331-321&#160;e.&#160;C. o 323-320&#160;e.&#160;C.).</li> <li><a href="/w/index.php?title=Clito_el_blancu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Clito el blancu (la páxina nun esiste)">Clito</a> (321-318&#160;e.&#160;C.).</li> <li><a href="/w/index.php?title=Ant%C3%ADgono_I_Mon%C3%B3ftalmos&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Antígono I Monóftalmos (la páxina nun esiste)">Antígono I Monóftalmos</a> (318-301&#160;e.&#160;C., y rei de Macedonia dende'l 306&#160;e.&#160;C.).</li></ul></li> <li>Reinu de Sardes o Reinu d'Asia Menor (306-301&#160;e.&#160;C.): <ul><li>Antígono I Monóftalmos (318-301&#160;e.&#160;C., y rei de <a href="/wiki/Reinu_de_Macedonia" title="Reinu de Macedonia">Macedonia</a> dende'l 306&#160;e.&#160;C.).</li></ul></li> <li>So dominiu del Imperiu seléucida (301-189&#160;e.&#160;C.): <ul><li><a href="/wiki/Seleuco_I_Nic%C3%A1tor" title="Seleuco I Nicátor">Seleuco I Nicátor</a> (301-¿?&#160;e.&#160;C.).</li></ul></li> <li>Reinu de Pérgamo (188-133&#160;e.&#160;C.): <ul><li><a href="/w/index.php?title=Eumenes_II&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Eumenes II (la páxina nun esiste)">Eumenes II</a> (197-160&#160;e.&#160;C.).</li> <li><a href="/w/index.php?title=Arreyar_II&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Arreyar II (la páxina nun esiste)">Arreyar II</a> (160-138&#160;e.&#160;C.).</li> <li><a href="/w/index.php?title=Arreyar_III&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Arreyar III (la páxina nun esiste)">Arreyar III</a> (138-133&#160;e.&#160;C.).</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Provincia_romana">Provincia romana</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=13" title="Editar seición: Provincia romana" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=13" title="Editar el código fuente de la sección: Provincia romana"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheru:AsiamenorAntesDel90ACSinColores.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/AsiamenorAntesDel90ACSinColores.svg/300px-AsiamenorAntesDel90ACSinColores.svg.png" decoding="async" width="300" height="164" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/AsiamenorAntesDel90ACSinColores.svg/450px-AsiamenorAntesDel90ACSinColores.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/AsiamenorAntesDel90ACSinColores.svg/600px-AsiamenorAntesDel90ACSinColores.svg.png 2x" data-file-width="3274" data-file-height="1793" /></a><figcaption>Provincia romana d'Asia.</figcaption></figure> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4219085" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Artículu principal: <a href="/w/index.php?title=Asia_(provincia_romana)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Asia (provincia romana) (la páxina nun esiste)">Asia (provincia romana)</a></div> <p>Cuando nel añu 133&#160;e.&#160;C. los romanos tomaron Sardes, Lidia yera parte del legáu de los atálidas. Roma caltuvo a Lidia como una provincia llamada Asia, que foi bien rica, rexida por un gobernador que aportó a <a href="/w/index.php?title=Proc%C3%B3nsul&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Procónsul (la páxina nun esiste)">procónsul</a>. Tol oeste d'Asia Menor y les colonies xudíes fueron escenarios cristianos mientres el gobiernu romanu, como demuestren les menciones nos <i><a href="/w/index.php?title=Fechos_de_los_Ap%C3%B3stoles&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Fechos de los Apóstoles (la páxina nun esiste)">Fechos de los Apóstoles</a></i>. Nesti llibru méntase'l bautismu d'una comerciante llamada Lidia,<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">&#91;</span>57<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> que provenía de <a href="/w/index.php?title=Tiatira&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tiatira (la páxina nun esiste)">Tiatira</a> —güei <a href="/w/index.php?title=Ak_Hisar&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ak Hisar (la páxina nun esiste)">Ak Hisar</a>, <a href="/wiki/Manisa" title="Manisa">Manisa</a>—, qu'una vegada foi parte de la satrapía Lidia. </p><p>Tres la reforma del <a href="/wiki/Emperador_romanu" title="Emperador romanu">emperador romanu</a> <a href="/wiki/Diocleciano" class="mw-redirect" title="Diocleciano">Diocleciano</a> nel añu <a href="/wiki/296" title="296">296&#160;d.&#160;C.</a>, Lidia foi provincia independiente del <a href="/wiki/Imperiu_romanu" title="Imperiu romanu">Imperiu romanu</a>, anque muncho más pequeña que la satrapía que fuera, con capital nuevamente na ciudá de Sardes. Al pie de les provincies de Caria, Helesponto, Licia, <a href="/w/index.php?title=Panfilia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Panfilia (la páxina nun esiste)">Panfilia</a>, Frixa Primera y Segunda, <a href="/w/index.php?title=Pisidia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pisidia (la páxina nun esiste)">Pisidia</a> y Insulae formó la <a href="/w/index.php?title=Di%C3%B3cesis_de_Asiana&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Diócesis de Asiana (la páxina nun esiste)">Diócesis de Asiana</a>, parte de la <a href="/wiki/Prefeutura" title="Prefeutura">prefeutura</a> <a href="/w/index.php?title=Pretor&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pretor (la páxina nun esiste)">pretoriana</a> d'<a href="/wiki/Oriente" title="Oriente">Oriente</a> xunto a la <a href="/w/index.php?title=Ponto&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ponto (la páxina nun esiste)">Diócesis Póntica</a>, qu'ocupaba práuticamente'l restu d'Asia Menor, <a href="/wiki/Oriente_Pr%C3%B3ximu" class="mw-redirect" title="Oriente Próximu">Oriente Próximu</a> (fundamentalmente <a href="/w/index.php?title=Siria_(provincia_romana)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Siria (provincia romana) (la páxina nun esiste)">Siria</a>), Exiptu y <a href="/wiki/Tracia" title="Tracia">Tracia</a>.<sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite-bracket">&#91;</span>58<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Thema_bizantina"><i>Thema</i> bizantina</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=14" title="Editar seición: Thema bizantina" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=14" title="Editar el código fuente de la sección: Thema bizantina"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheru:SardisByzantineShops1February2003.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/SardisByzantineShops1February2003.JPG/250px-SardisByzantineShops1February2003.JPG" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/SardisByzantineShops1February2003.JPG/375px-SardisByzantineShops1February2003.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/SardisByzantineShops1February2003.JPG/500px-SardisByzantineShops1February2003.JPG 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption>Ruines bizantines en <a href="/w/index.php?title=Sardes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sardes (la páxina nun esiste)">Sardes</a>.</figcaption></figure> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4219085" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Artículu principal: <a href="/wiki/Imperiu_bizant%C3%ADn" class="mw-redirect" title="Imperiu bizantín">Imperiu bizantín</a></div> <p>Mientres el gobiernu del <a href="/wiki/Emperador_bizant%C3%ADn" class="mw-redirect" title="Emperador bizantín">emperador bizantín</a> <a href="/wiki/Heraclio" class="mw-redirect" title="Heraclio">Heraclio</a> (610-641) Lidia formó parte de <i>Anatolikón</i>, una de les <i><a href="/w/index.php?title=Thema&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Thema (la páxina nun esiste)">themes</a></i> orixinales de los anatólicos, y dempués de <i>Trakesión</i>. Anque los turcos islámicos conquistaron casi tol restu d'Anatolia, creando'l <a href="/w/index.php?title=Sultanatu_de_R%C3%BCm&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sultanatu de Rüm (la páxina nun esiste)">Sultanatu de Rüm</a>, Lidia siguió formando parte del <a href="/wiki/Imperiu_bizant%C3%ADn" class="mw-redirect" title="Imperiu bizantín">Imperiu bizantín</a>. </p><p>Cuando na <a href="/wiki/Cuarta_Cruzada" class="mw-redirect" title="Cuarta Cruzada">Cuarta Cruzada</a> cayó <a href="/wiki/Constantinopla" title="Constantinopla">Constantinopla</a>, Lidia siguió siendo parte del Imperiu Griegu bizantín ortodoxu. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Gobiernos_turcu_y_otomanu">Gobiernos turcu y otomanu</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=15" title="Editar seición: Gobiernos turcu y otomanu" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=15" title="Editar el código fuente de la sección: Gobiernos turcu y otomanu"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4219085" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Artículos principales: <a href="/wiki/Imperiu_otomanu" class="mw-redirect" title="Imperiu otomanu">Imperiu otomanu</a> y <a href="/wiki/Manisa" title="Manisa">Manisa</a></div> <p>Finalmente Lidia cayó en manes del <a href="/wiki/Bey" title="Bey">beylik</a> turcu de Saruhan, hasta que fueron absorbíos pol <a href="/wiki/Imperiu_otomanu" class="mw-redirect" title="Imperiu otomanu">Imperiu otomanu</a> nel añu <a href="/wiki/1390" title="1390">1390</a>. Mientres la ocupación otomana Lidia formó parte de la <a href="/w/index.php?title=Provincia_de_Aydin&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Provincia de Aydin (la páxina nun esiste)">provincia de Aydin</a>, terminando per ser güei la parte más occidental de la moderna <a href="/wiki/Turqu%C3%ADa" title="Turquía">República de Turquía</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Etimoloxía"><span id="Etimolox.C3.ADa"></span>Etimoloxía</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=16" title="Editar seición: Etimoloxía" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=16" title="Editar el código fuente de la sección: Etimoloxía"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Teoríes_antigües_y_documentación_clásica"><span id="Teor.C3.ADes_antig.C3.BCes_y_documentaci.C3.B3n_cl.C3.A1sica"></span>Teoríes antigües y documentación clásica</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=17" title="Editar seición: Teoríes antigües y documentación clásica" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=17" title="Editar el código fuente de la sección: Teoríes antigües y documentación clásica"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><b>Fontes griegues:</b> <a href="/wiki/Her%C3%B3doto" class="mw-redirect" title="Heródoto">Heródoto</a> afirma que'l nome <i>Lidia</i> provién d'un rei llamáu Lido, contemporaneu de la cayida de <a href="/wiki/Troya" title="Troya">Troya</a> (<a href="/wiki/Ed%C3%A1_del_Bronce" class="mw-redirect" title="Edá del Bronce">Edá del Bronce</a>). La denominación de <i>Lidia</i> pal Estáu d'Anatolia llindar a les <a href="/wiki/Historiograf%C3%ADa_griega" title="Historiografía griega">fontes griegues</a> y <a href="/wiki/Asiria" title="Asiria">asiries</a>, nun apaeciendo nos <a href="/wiki/Biblia" title="Biblia">pasaje bíblicos</a> hasta'l sieglu VIII&#160;e.&#160;C.</li></ul> <ul><li><b>Fontes asiries:</b> Nos testos asirios el nome de <i>Lidia</i> acomuñóse con <i>Guggu de Luddu</i>,<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">&#91;</span>59<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> quien xubió al tronu sobre l'añu 680&#160;e.&#160;C. Sicasí, la esistencia d'esti personaxe ta cuestionada al nun coincidir históricamente na dómina a la que se-y acomuñar. Teóricamente, el personaxe vivió tres los fechos narraos na <i><a href="/wiki/Eneida" title="Eneida">Eneida</a></i> de <a href="/wiki/Virgilio" class="mw-redirect" title="Virgilio">Virgilio</a>, coetaneu de los <i>teresh</i> –unu de los pueblos anatolios componente de la lliga de los cinco «<a href="/w/index.php?title=Pueblos_del_Mar&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pueblos del Mar (la páxina nun esiste)">pueblos del mar</a>» y que bastió la cayida de los <a href="/w/index.php?title=Historia_de_los_hitites&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Historia de los hitites (la páxina nun esiste)">hitites</a>–,<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">&#91;</span>60<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> d'acordies cola teoría de que los etruscos baxen del pueblu lidiu.<sup id="cite_ref-universu_61-0" class="reference"><a href="#cite_note-universu-61"><span class="cite-bracket">&#91;</span>61<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Sicasí, el territoriu de los lidios nun algamar la mariña hasta siquier el sieglu X&#160;e.&#160;C.; nin tampoco Lidia foi nunca una gran potencia militar marítima, nin hai evidencies documentaes de nengún Estáu nin persona llamada «Luddu» antes del <a href="/wiki/Sieglu_VIII_e.C." title="Sieglu VIII e.C.">sieglu VIII&#160;e.&#160;C.</a></li></ul> <ul><li><b>Fontes bíbliques:</b> Esisten menciones a <i>Lud</i> nel <a href="/wiki/Antiguu_Testamentu" class="mw-redirect" title="Antiguu Testamentu">Antiguu Testamentu</a>,<sup id="cite_ref-lydians_4-2" class="reference"><a href="#cite_note-lydians-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> pero estudiosos de delles relixones tán en desalcuerdu con que sía sinónimu de <i>Luddu</i>. Namái s'almite qu'esta grafía sía referencia de la Lidia anatólica nun pasaxe d'<a href="/w/index.php?title=Llibru_d%27Isa%C3%ADas&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Llibru d&#39;Isaías (la páxina nun esiste)">Isaías</a> (66, 19) onde se rellacionen delles naciones como Lud y <a href="/w/index.php?title=Javan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Javan (la páxina nun esiste)">Javan</a>, en <a href="/wiki/Xonia" title="Xonia">Xonia</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Teoría_del_orixe_griegu"><span id="Teor.C3.ADa_del_orixe_griegu"></span>Teoría del orixe griegu</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=18" title="Editar seición: Teoría del orixe griegu" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=18" title="Editar el código fuente de la sección: Teoría del orixe griegu"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>El nome de Lidia nes sos formes bíbliques y asiries paez derivar d'un vocablu utilizáu polos griegos qu'invadieron les mariñes de Xonia. Caltiénse información en testos billingües y trillingües <a href="/w/index.php?title=Dinast%C3%ADa_aquem%C3%A9nida&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Dinastía aqueménida (la páxina nun esiste)">aqueménidos</a> sobre formes similares a «Lidia» y «<a href="/w/index.php?title=Sardes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sardes (la páxina nun esiste)">Sardes</a>». Asina, la tradición griega quedaría rellacionada nel casu de Sardes (<i>Sfard</i>, fundada nel sieglu VII&#160;e.&#160;C.) con numberosos testos n'otros idiomes: <i>Sfard</i> –en <a href="/w/index.php?title=Idioma_lidiu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Idioma lidiu (la páxina nun esiste)">lidiu</a>–, <i>Saparda</i> (<a href="/w/index.php?title=Satrap%C3%ADa&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Satrapía (la páxina nun esiste)">satrapía</a> persa), <i>Saparda</i> –n'<a href="/wiki/Idioma_aram%C3%A9u" class="mw-redirect" title="Idioma araméu">araméu</a>–, <i>Sapardu</i> –en <a href="/wiki/Idioma_acadiu" title="Idioma acadiu">babilónicu</a>– y <i>Išbarda</i> –n'<a href="/wiki/Idioma_elamita" title="Idioma elamita">elamita</a>–. </p><p>Per otru llau, si n'Anatolia l'idioma lidiu camudó'l soníu <i>p</i> pol de <i>f</i> y hubo una estensión de vocales, <i>Saparda</i> pudo ser un precedente de <i>Sfard</i>. Si la <a href="/w/index.php?title=Sefarad&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sefarad (la páxina nun esiste)">Sefarad</a> de la Biblia hebrea ye tamién <i>Sfard</i>, la pallabra puede datase escontra'l 600&#160;e.&#160;C., antes de la invasión persa sobre Lidia. Al igual que la llingua lidia, los nomes propios Lidia y <i>Sfard</i> paecen tener antecedentes primitivos na <a href="/w/index.php?title=Ed%C3%A1_Escura&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Edá Escura (la páxina nun esiste)">Edá Escura</a> o en tiempos darréu precedentes. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Teoría_del_orixe_feniciu"><span id="Teor.C3.ADa_del_orixe_feniciu"></span>Teoría del orixe feniciu</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=19" title="Editar seición: Teoría del orixe feniciu" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=19" title="Editar el código fuente de la sección: Teoría del orixe feniciu"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>L'arqueólogu y xeógrafu <a href="/w/index.php?title=Bochard&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Bochard (la páxina nun esiste)">Bochard</a> defendió nel <a href="/wiki/Sieglu_XVII" title="Sieglu XVII">sieglu XVII</a> que Lidia provién de la pallabra <a href="/wiki/Idioma_feniciu" title="Idioma feniciu">fenicia</a> <i>Lluz</i> con que los fenicios referir a les rexones trevesaes pol <a href="/w/index.php?title=R%C3%ADu_Menderes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ríu Menderes (la páxina nun esiste)">ríu Meandro</a>, al sur de la Sierra <a href="/w/index.php?title=Tmolo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tmolo (la páxina nun esiste)">Tmolo</a>. <i>Lluz</i> ye'l verbu referente a «ventear» o «soplar el vientu». Bochard argumenta la so versión basándose en que los vientos son bien fuertes nesa rexón; asina, cuando los fenicios referir a Lidia escribíen <i>Lud</i>, pero tamién utilizaben esa pallabra pa les rexones airoses del <a href="/wiki/Nilu" class="mw-redirect" title="Nilu">Nilu</a>.<sup id="cite_ref-lydians_4-3" class="reference"><a href="#cite_note-lydians-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">&#91;</span>62<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Xeografía"><span id="Xeograf.C3.ADa"></span>Xeografía</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=20" title="Editar seición: Xeografía" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=20" title="Editar el código fuente de la sección: Xeografía"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Fronteres">Fronteres</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=21" title="Editar seición: Fronteres" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=21" title="Editar el código fuente de la sección: Fronteres"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheru:Ephesos_regional_map.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Ephesos_regional_map.png/300px-Ephesos_regional_map.png" decoding="async" width="300" height="213" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Ephesos_regional_map.png/450px-Ephesos_regional_map.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Ephesos_regional_map.png/600px-Ephesos_regional_map.png 2x" data-file-width="1168" data-file-height="830" /></a><figcaption>Xeografía de gran parte de Lidia, dende Sardes hasta la mariña xonia, onde s'aprecien les sierres Tmolo y Mesogis y el ríu Hermo.</figcaption></figure> <p>Les fronteres históriques de Lidia variaron a lo llargo de les centuries.<sup id="cite_ref-lydians_4-4" class="reference"><a href="#cite_note-lydians-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Pasaos los tiempos mitolóxicos (desconocíos históricamente) ocupaba <a href="/w/index.php?title=Misia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Misia (la páxina nun esiste)">Misia</a>, <a href="/w/index.php?title=Caria&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Caria (la páxina nun esiste)">Caria</a>, <a href="/wiki/Frixa" title="Frixa">Frixa</a><sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">&#91;</span>63<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> y la mariña de <a href="/wiki/Xonia" title="Xonia">Xonia</a>; anque los lidios apoderaren Xonia, dexaron qu'esos pueblos gobernar a sigo mesmos, estableciendo rellaciones de <a href="/wiki/Vasallaxe" title="Vasallaxe">vasallaxe</a>.<sup id="cite_ref-Asimov2_24-1" class="reference"><a href="#cite_note-Asimov2-24"><span class="cite-bracket">&#91;</span>24<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Más tarde el poder militar de los reis <a href="/w/index.php?title=Aliates&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Aliates (la páxina nun esiste)">Aliates</a> y <a href="/wiki/Creso" class="mw-redirect" title="Creso">Creso</a> espandieron los sos dominios hasta faer del Reinu de Lidia un <a href="/wiki/Imperiu" title="Imperiu">imperiu</a> con capital en <a href="/w/index.php?title=Sardes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sardes (la páxina nun esiste)">Sardes</a>, que controló la metá oeste d'Asia Menor hasta'l <a href="/w/index.php?title=R%C3%ADu_Kizil_Irmak&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ríu Kizil Irmak (la páxina nun esiste)">ríu Halis</a>, sacante <a href="/wiki/Licia" title="Licia">Licia</a>. Una vegada conquistada, el nome Lidia nunca más volvió tomar tales dimensiones. La parte sur foi llamada valle del Meandro polos perses, y sol poder romano Lidia quedó estruyida ente Misia y Caria a un llau, y Frixa y el <a href="/wiki/Mar_Ex%C3%A9u" title="Mar Exéu">mar Exéu</a> al otru. </p><p>Una descripción curtio pero intenso de les fronteres históriques lidies, lo mesmo que de les partes que componíen el país y les principales ciudaes, facer Bernardo Monreal y Ascaso,<sup id="cite_ref-cursu_64-0" class="reference"><a href="#cite_note-cursu-64"><span class="cite-bracket">&#91;</span>64<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> quien estrema claramente ente la Lidia surdida del reinu de Meoncia (llamada <i>Lidia Interior</i>) y Xonia (<i>Lidia Marítima</i>, na que s'inclúin les islles de <a href="/wiki/Qu%C3%ADos" title="Quíos">Quíos</a> y <a href="/w/index.php?title=Samos&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Samos (la páxina nun esiste)">Samos</a>). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Principales_ciudaes">Principales ciudaes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=22" title="Editar seición: Principales ciudaes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=22" title="Editar el código fuente de la sección: Principales ciudaes"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Descontando les ciudaes xonies que dalguna vegada tuvieron en poder lidiu, ente les que destacaron <a href="/wiki/Esmirna" title="Esmirna">Esmirna</a>, <a href="/wiki/%C3%89fesu" title="Éfesu">Éfesu</a> y <a href="/w/index.php?title=Mileto&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Mileto (la páxina nun esiste)">Mileto</a>, les ciudaes lidies más importantes, llistaes por <a href="/wiki/Claudio_Ptolomeo" class="mw-redirect" title="Claudio Ptolomeo">Ptolomeo</a>, fueron: </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Sardes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sardes (la páxina nun esiste)">Sardes</a>: Capital de reinu y residencia de los <a href="/wiki/S%C3%A1trapa" title="Sátrapa">sátrapes</a> perses una vegada ésti hubo cayíu. Taba protexida por una serie de muralles y terremplénes. Mientres el reináu del emperador romanu <a href="/wiki/Tiberio" class="mw-redirect" title="Tiberio">Tiberio</a> un gran <a href="/wiki/Terremotu" title="Terremotu">terremotu</a> destruyó la ciudá, qu'entá caltenía la so importancia. Anque se reconstruyó, foi socesivamente expoliada por distintos pueblos y nunca volvió recuperar el so grandor. Pal <a href="/wiki/Cristianismu" title="Cristianismu">Cristianismu</a> ye famosa por ser una de les <i>Siete Ilesies del Apocalipsis</i>.<sup id="cite_ref-lydians_4-5" class="reference"><a href="#cite_note-lydians-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></li> <li><a href="/w/index.php?title=Filadelfia_(Turqu%C3%ADa)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Filadelfia (Turquía) (la páxina nun esiste)">Filadelfia</a>: Asitiada a unos 45 <a href="/wiki/Quil%C3%B3metru" title="Quilómetru">km</a> al sureste de Sardes, sobre una fastera de los Montes Tmolo. Foi fundada l'añu 189&#160;e.&#160;C., cuando Lidia habíase vistu amenorgada a una provincia imperial.<sup id="cite_ref-lydians_4-6" class="reference"><a href="#cite_note-lydians-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thyatira&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Thyatira (la páxina nun esiste)">Tiatira</a>: El nome foi-y dau por <a href="/w/index.php?title=Seleuco_I_Nicator&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Seleuco I Nicator (la páxina nun esiste)">Seleuco I Nicator</a>, pos lidios y griegos conocer por Pelopia (en <a href="/wiki/Griegu_antiguu" title="Griegu antiguu">griegu antiguu</a>: Πελοπία). Ta a unos 40 km al noroeste de Sardes. Yera conocida por ser un gran centru de comerciu d'<a href="/w/index.php?title=Colorante_%C3%ADndigo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Colorante índigo (la páxina nun esiste)">índigo</a>. Tamién ye mentada como otra de les <i>Siete Ilesies del Apocalipsis</i>.<sup id="cite_ref-lydians_4-7" class="reference"><a href="#cite_note-lydians-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></li> <li><a href="/w/index.php?title=Magnesia_del_Sipilos&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Magnesia del Sipilos (la páxina nun esiste)">Magnesia del Sipilos</a>: Asitiada cerca de 56 km al oeste de Sardes, xunto al monte <a href="/w/index.php?title=S%C3%ADpilo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sípilo (la páxina nun esiste)">Sípilo</a>.<sup id="cite_ref-lydians_4-8" class="reference"><a href="#cite_note-lydians-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Relieve">Relieve</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=23" title="Editar seición: Relieve" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=23" title="Editar el código fuente de la sección: Relieve"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4219085" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Artículu principal: <a href="/wiki/Xeograf%C3%ADa_de_Turqu%C3%ADa" title="Xeografía de Turquía">Xeografía de Turquía</a></div> <p>El país ocupaba una rexón interior del oeste d'<a href="/wiki/Anatolia" title="Anatolia">Anatolia</a>, partiendo del valle del ríu <a href="/w/index.php?title=Gediz&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Gediz (la páxina nun esiste)">Hermo</a>. Na so espansión algamó les mariñes xóniques al oeste, les del <a href="/wiki/Mar_Negru" title="Mar Negru">mar Negru</a> al norte, la desaguada del Halis al este, n'Anatolia central, y los <a href="/wiki/Montes_Tauro" title="Montes Tauro">montes Tauro</a> al sur. Esti territoriu ta centráu en dos valles paralelos, cuenques de dos talos ríos. De la <a href="/wiki/Orograf%C3%ADa" title="Orografía">orografía</a> destaquen: </p> <ul><li><i>El monte Mesogis</i><sup id="cite_ref-lydians_4-9" class="reference"><a href="#cite_note-lydians-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> (tueru de los <a href="/wiki/Montes_Tauro" title="Montes Tauro">montes Tauro</a><sup id="cite_ref-mesogis_65-0" class="reference"><a href="#cite_note-mesogis-65"><span class="cite-bracket">&#91;</span>65<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>), principal monte de Lidia.<sup id="cite_ref-mesogis_65-1" class="reference"><a href="#cite_note-mesogis-65"><span class="cite-bracket">&#91;</span>65<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></li> <li><i>La sierra de <a href="/w/index.php?title=Monte_Tmolo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Monte Tmolo (la páxina nun esiste)">Tmolo</a></i><sup id="cite_ref-lydians_4-10" class="reference"><a href="#cite_note-lydians-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> (güei <a href="/w/index.php?title=Monte_Bozda%C4%9F&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Monte Bozdağ (la páxina nun esiste)">Bozdağ</a>) famosa poles sos mines d'oru.</li> <li><i>Los montes Dracon</i>, onde destaquen les cotes de los montes Olimpo (güei llamáu <a href="/w/index.php?title=Ulu_Dag&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ulu Dag (la páxina nun esiste)">Ulu Dag</a>) y <a href="/w/index.php?title=S%C3%ADpilo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sípilo (la páxina nun esiste)">Sípilo</a>.<sup id="cite_ref-lydians_4-11" class="reference"><a href="#cite_note-lydians-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></li> <li><i>Pandu Catacecaumene</i>. La <i>Lidia Catacecaumene</i> o <i>Lidia Quemada</i>, nome que debemos al historiador lidiu <a href="/w/index.php?title=Janto_de_Lidia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Janto de Lidia (la páxina nun esiste)">Janto de Lidia</a>, yera una rexón estremera del país afarada por llava volcánica. Atopar al este de <a href="/w/index.php?title=Sardes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sardes (la páxina nun esiste)">Sardes</a>. Ellí, l'historiador asitia nel sieglu V e.C. a los <a href="/w/index.php?title=%C3%81rimos&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Árimos (la páxina nun esiste)">árimos</a>, pueblu gobernáu pol rei <a href="/w/index.php?title=Ar%C3%ADmoo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Arímoo (la páxina nun esiste)">Arímoo</a>. La rexón tuvo dos consecuencies importantes na historia de la cultura. La primera que la <i><a href="/wiki/Il%C3%ADada" title="Ilíada">Ilíada</a></i> foi correxida p'asitiar esta rexón cerca de Sardes, por causa de la esplicación de Janto, y la segunda que foi identificada por <a href="/w/index.php?title=William_Arundell&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="William Arundell (la páxina nun esiste)">William Arundell</a> escontra <a href="/wiki/1820" title="1820">1820</a> como efeutu de la <i>roxura divina</i> sobre les <a href="/w/index.php?title=Siete_Ilesies_del_Apocalipsis&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Siete Ilesies del Apocalipsis (la páxina nun esiste)">Siete Ilesies del Apocalipsis</a>.<sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span class="cite-bracket">&#91;</span>66<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> <a href="/wiki/Estrab%C3%B3n" title="Estrabón">Estrabón</a> fíxose ecu nel so <i>Xeografía</i> de qu'esta rexón yera lidia, matizando qu'otros autores creyer <a href="/w/index.php?title=Misia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Misia (la páxina nun esiste)">misia</a>.<sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">&#91;</span>67<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Hidrografía"><span id="Hidrograf.C3.ADa"></span>Hidrografía</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=24" title="Editar seición: Hidrografía" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=24" title="Editar el código fuente de la sección: Hidrografía"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheru:Taybi_Ovasi_K%C4%B1z%C4%B1l%C4%B1rmak.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Taybi_Ovasi_K%C4%B1z%C4%B1l%C4%B1rmak.jpg/300px-Taybi_Ovasi_K%C4%B1z%C4%B1l%C4%B1rmak.jpg" decoding="async" width="300" height="198" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Taybi_Ovasi_K%C4%B1z%C4%B1l%C4%B1rmak.jpg/450px-Taybi_Ovasi_K%C4%B1z%C4%B1l%C4%B1rmak.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cd/Taybi_Ovasi_K%C4%B1z%C4%B1l%C4%B1rmak.jpg 2x" data-file-width="580" data-file-height="383" /></a><figcaption>Vista aérea del ríu Halis, famosu pola <a href="/wiki/Profec%C3%ADa" title="Profecía">profecía</a> del <a href="/w/index.php?title=Or%C3%A1culu_de_Delfos&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Oráculu de Delfos (la páxina nun esiste)">Oráculu de Delfos</a> escontra'l rei lidiu <a href="/wiki/Creso" class="mw-redirect" title="Creso">Creso</a>.</figcaption></figure> <ul><li><i><a href="/w/index.php?title=Ca%C3%ADstro&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Caístro (la páxina nun esiste)">Ríu Caístro</a></i>:<sup id="cite_ref-lydians_4-12" class="reference"><a href="#cite_note-lydians-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> (modernu Küçük Menderes) Antigua frontera de Lidia cola <a href="/w/index.php?title=Tr%C3%B3ade&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tróade (la páxina nun esiste)">Tróade</a>, foi conocíu ente los antiguos poles sos rápides corrientes.</li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Pactolo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pactolo (la páxina nun esiste)">Ríu Pactolo</a></i>:<sup id="cite_ref-lydians_4-13" class="reference"><a href="#cite_note-lydians-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> (modernu Sart Çayı) Al oeste d'Anatolia; el so calce traviesa les ruines de Sardes y aflúi al Hermo. Foi conocíu por llevar oru.</li> <li><i><a href="/w/index.php?title=R%C3%ADu_Kizil_Irmak&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ríu Kizil Irmak (la páxina nun esiste)">Ríu Halis</a></i><sup id="cite_ref-lydians_4-14" class="reference"><a href="#cite_note-lydians-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> (anguaño Kizil Irmak -<i>Ríu Coloráu</i>), el más llargu d'Anatolia. Desagua nel <a href="/wiki/Mar_Negru" title="Mar Negru">mar Negru</a>, nel centru d'Anatolia. El so cursu inferior constituyía la llende oriental de Lidia mientres los reinaos de Aliates II y Creso.</li> <li><i><a href="/w/index.php?title=R%C3%ADu_Gediz&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ríu Gediz (la páxina nun esiste)">Ríu Hermo</a></i>:<sup id="cite_ref-lydians_4-15" class="reference"><a href="#cite_note-lydians-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> (anguaño Gediz) Al oeste de <a href="/wiki/Turqu%C3%ADa" title="Turquía">Turquía</a>, señala'l centru de l'antigua Lidia. El so valle ye fértil.</li> <li><i><a href="/w/index.php?title=R%C3%ADu_Menderes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ríu Menderes (la páxina nun esiste)">Ríu Meandro</a></i> (modernu Büyük Menderes): Apaez nos poetes de l'Antigüedá por cuenta de los sos fuertes vientos; un exemplu ta en <a href="/w/index.php?title=Marcu_Anneo_Lucano&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Marcu Anneo Lucano (la páxina nun esiste)">Lucano</a>.<sup id="cite_ref-lydians_4-16" class="reference"><a href="#cite_note-lydians-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Llagu_M%C3%A1rmara&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Llagu Mármara (la páxina nun esiste)">Llagu Mármara</a></i>: Foi llamáu Gigeo por <a href="/wiki/Homero" title="Homero">Homero</a>.<sup id="cite_ref-llagu_68-0" class="reference"><a href="#cite_note-llagu-68"><span class="cite-bracket">&#91;</span>68<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Darréu recibió'l nome de Coloe y, dempués, de Mermere, antes de recibir la so denominación actual.<sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69"><span class="cite-bracket">&#91;</span>69<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Cerca d'él atopen los sepulcros de dellos reis lidios.<sup id="cite_ref-cursu_64-1" class="reference"><a href="#cite_note-cursu-64"><span class="cite-bracket">&#91;</span>64<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-llagu_68-1" class="reference"><a href="#cite_note-llagu-68"><span class="cite-bracket">&#91;</span>68<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vexetación"><span id="Vexetaci.C3.B3n"></span>Vexetación</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=25" title="Editar seición: Vexetación" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=25" title="Editar el código fuente de la sección: Vexetación"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Nos llugares qu'ocupó Lidia destaquen les siguientes mases arbóreas: </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Monte_de_frondosas_del_Ponto_Euxino_y_la_C%C3%B3lquide&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Monte de frondosas del Ponto Euxino y la Cólquide (la páxina nun esiste)">Monte de frondosas del Ponto Euxino y la Cólquide</a>.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Monte_escler%C3%B3filo_y_mistu_del_Ex%C3%A9u_y_Turqu%C3%ADa_occidental&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Monte esclerófilo y mistu del Exéu y Turquía occidental (la páxina nun esiste)">Monte esclerófilo y mistu del Exéu y Turquía occidental</a>.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Monte_mistu_d%27Anatolia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Monte mistu d&#39;Anatolia (la páxina nun esiste)">Monte mistu d'Anatolia</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Cultura,_arte_y_arquiteutura"><span id="Cultura.2C_arte_y_arquiteutura"></span>Cultura, arte y arquiteutura</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=26" title="Editar seición: Cultura, arte y arquiteutura" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=26" title="Editar el código fuente de la sección: Cultura, arte y arquiteutura"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheru:Tomb_Payava_south_BM_950.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Tomb_Payava_south_BM_950.jpg/300px-Tomb_Payava_south_BM_950.jpg" decoding="async" width="300" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Tomb_Payava_south_BM_950.jpg/450px-Tomb_Payava_south_BM_950.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Tomb_Payava_south_BM_950.jpg/600px-Tomb_Payava_south_BM_950.jpg 2x" data-file-width="2870" data-file-height="1600" /></a><figcaption>Relieve de la <a href="/w/index.php?title=Sarc%C3%B3fagu_de_Payava&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sarcófagu de Payava (la páxina nun esiste)">Balta de Payava</a> na antigua <a href="/w/index.php?title=Janto_(ciud%C3%A1)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Janto (ciudá) (la páxina nun esiste)">Janto</a> (güei Günük). Les inscripciones en <a href="/w/index.php?title=Idioma_lidiu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Idioma lidiu (la páxina nun esiste)">lidiu</a> dicen: <i>Payava, fíu de Ad[...], secretariu d'A[...]rah, de fonduxe lidia</i>. 375-360&#160;e.&#160;C.</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheru:Jug_from_Lydian_Treasure_Usak.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Jug_from_Lydian_Treasure_Usak.jpg/250px-Jug_from_Lydian_Treasure_Usak.jpg" decoding="async" width="250" height="326" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Jug_from_Lydian_Treasure_Usak.jpg/375px-Jug_from_Lydian_Treasure_Usak.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/16/Jug_from_Lydian_Treasure_Usak.jpg 2x" data-file-width="447" data-file-height="583" /></a><figcaption>Cerámica de l'ayalga lidia d'<a href="/w/index.php?title=O%C5%9Fak&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Oşak (la páxina nun esiste)">Oşak</a>.</figcaption></figure> <p>Les cultures lidia y griega entemecieron bien de, talmente que mientres la dómina helénica dambes pueden confundise. Especialmente dende la conquista lidia de <a href="/wiki/Xonia" title="Xonia">Xonia</a>, Grecia y Lidia entren nun procesu de gran intercambiu comercial y cultural. Los lidios, apasionaos pola cultura griega, ayudaron na restauración del <a href="/wiki/Templu_d%27Artemisa_(%C3%89fesu)" title="Templu d&#39;Artemisa (Éfesu)">templu d'Artemisa n'Éfesu</a>, una de les maravíes del mundu antiguu. </p><p>Como traces culturales propios caben ser mentaos la independencia de la muyer respeuto al home, la invención d'un xuegu que se fixo bien popular en Grecia y que los romanos llamaron <i>ludi</i>,<sup id="cite_ref-lydians_4-17" class="reference"><a href="#cite_note-lydians-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> y el desenvolvimientu cultural que na rexón dieron ciertos personaxes, como <a href="/wiki/Homero" title="Homero">Homero</a><sup id="cite_ref-Cesara_40-3" class="reference"><a href="#cite_note-Cesara-40"><span class="cite-bracket">&#91;</span>40<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> y <a href="/wiki/Tales_de_Mileto" title="Tales de Mileto">Tales de Mileto</a>, quien s'apuntó nel exércitu lidiu y foi astrónomu, matemáticu, inxenieru y políticu.<sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70"><span class="cite-bracket">&#91;</span>70<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Anque se cree que nació en <a href="/w/index.php?title=Mileto&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Mileto (la páxina nun esiste)">Mileto</a> o <a href="/wiki/Fenicia" title="Fenicia">Fenicia</a>, sábese que foi un gran conseyeru de los lidios, cuantimás prediciendo l'eclís del añu 585&#160;e.&#160;C. en plena batalla colos medos —«Batalla del Eclís»— y al pasu sobre'l ríu Halis.<sup id="cite_ref-asimov_42-5" class="reference"><a href="#cite_note-asimov-42"><span class="cite-bracket">&#91;</span>42<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Nun se tien conocencia d'una lliteratura lidia, anque ye posible que esistiera yá que sí sobrevivieron inscripciones.<sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71"><span class="cite-bracket">&#91;</span>71<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72"><span class="cite-bracket">&#91;</span>72<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> L'<a href="/w/index.php?title=Idioma_lidiu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Idioma lidiu (la páxina nun esiste)">idioma lidiu</a> ye una <a href="/wiki/Lling%C3%BCes_indoeuropees" title="Llingües indoeuropees">llingua indoeuropea</a> del <a href="/wiki/Lling%C3%BCes_anatolies" title="Llingües anatolies">grupu anatolio</a> y, por tanto, más cercana al <a href="/w/index.php?title=Idioma_liciu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Idioma liciu (la páxina nun esiste)">liciu</a>, el <a href="/w/index.php?title=Idioma_cario&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Idioma cario (la páxina nun esiste)">cario</a> o'l <a href="/wiki/Idioma_hitita" title="Idioma hitita">hitita</a>. </p><p>Heródoto atribúi a los lidios la invención de dellos xuegos en tiempos del rei Atis, como los <a href="/wiki/Dadu" title="Dadu">dados</a>, los <a href="/w/index.php?title=Astr%C3%A1galo_(g%C3%BCesu)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Astrágalo (güesu) (la páxina nun esiste)">astrágalos</a>, la <a href="/wiki/Pelota" title="Pelota">pelota</a>, y esclúi el <a href="/wiki/Backgammon" title="Backgammon">chaquete</a>.<sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span class="cite-bracket">&#91;</span>73<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Arquiteutura">Arquiteutura</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=27" title="Editar seición: Arquiteutura" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=27" title="Editar el código fuente de la sección: Arquiteutura"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Arquiteutura_funeraria">Arquiteutura funeraria</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=28" title="Editar seición: Arquiteutura funeraria" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=28" title="Editar el código fuente de la sección: Arquiteutura funeraria"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Destaca la <a href="/wiki/Necr%C3%B3polis" title="Necrópolis">necrópolis</a> «de los mil llombes» (<i>Bin Tapín</i>), cerca d'Esmirna y compuesta por 96 <a href="/wiki/T%C3%BAmulu" title="Túmulu">túmulos</a> reales y aristocráticos, y 150 tumbes, de les que tan solo les 3 mayores pudieron ser fechaes antes de la conquista aqueménida de Lidia.<sup id="cite_ref-aspects_74-0" class="reference"><a href="#cite_note-aspects-74"><span class="cite-bracket">&#91;</span>74<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Heródoto y otros historiadores antiguos describen l'arquiteutura lidia como la tercera en calidá, por detrás de la <a href="/w/index.php?title=Arquiteutura_exipcia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Arquiteutura exipcia (la páxina nun esiste)">exipcia</a> y la <a href="/w/index.php?title=Arquiteutura_de_Mesopotamia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Arquiteutura de Mesopotamia (la páxina nun esiste)">babilónica</a>.<sup id="cite_ref-arch_75-0" class="reference"><a href="#cite_note-arch-75"><span class="cite-bracket">&#91;</span>75<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>D'ente tolos túmulos destaca'l de Aliates, padre de Creso, con 69 metros d'altor na actualidá,<sup id="cite_ref-arch_75-1" class="reference"><a href="#cite_note-arch-75"><span class="cite-bracket">&#91;</span>75<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-cotterell_11-2" class="reference"><a href="#cite_note-cotterell-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> ye'l más altu de la <a href="/wiki/Ed%C3%A1_Antigua" title="Edá Antigua">Edá Antigua</a>, y en que les sos redoma atopar una famosa estauína de la diosa <a href="/w/index.php?title=N%C3%ADobe&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Níobe (la páxina nun esiste)">Níobe</a>.<sup id="cite_ref-classic_76-0" class="reference"><a href="#cite_note-classic-76"><span class="cite-bracket">&#91;</span>76<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Consiste nun soporte de grandes piedres sobre'l que sobresal una llomba de tierra; la <a href="/wiki/Circunferencia" title="Circunferencia">circunferencia</a> total na so base (según midíes de Spiegelthal, non bien distintes a les de Heródoto) ye de 1115 m, superando'l <a href="/wiki/Per%C3%ADmetru" title="Perímetru">perímetru</a> de 935 de la <a href="/w/index.php?title=Pir%C3%A1mide_de_Keops&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pirámide de Keops (la páxina nun esiste)">pirámide de Keops</a>.<sup id="cite_ref-arch_75-2" class="reference"><a href="#cite_note-arch-75"><span class="cite-bracket">&#91;</span>75<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> A lo cimero dispunxéronse tres roques redondes con inscripciones indicando quién participaren na so construcción; cada talla corresponder a una clase civil: mercaderes, artesanos y cortesanes. Heródoto diz que la llista de cortesanes yera más llarga, yá que según él toles muyeres lidies prostituyíense y podíen apurrir más dineru.<sup id="cite_ref-77" class="reference"><a href="#cite_note-77"><span class="cite-bracket">&#91;</span>77<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Les descripciones del templu son reafitaes darréu por <a href="/wiki/Estrab%C3%B3n" title="Estrabón">Estrabón</a>.<sup id="cite_ref-arch_75-3" class="reference"><a href="#cite_note-arch-75"><span class="cite-bracket">&#91;</span>75<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Na base de la llomba topáronse una serie de galeríes que conducen a una <a href="/w/index.php?title=Tumba_de_c%C3%A1mara&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tumba de cámara (la páxina nun esiste)">cámara funeraria</a> central. Sicasí, ésta atopóse vacida, nun habiendo ayalga, cuerpu nin <a href="/w/index.php?title=Sarc%C3%B3fagu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sarcófagu (la páxina nun esiste)">sarcófagu</a>; namái s'atoparon vasos d'<a href="/w/index.php?title=Alabastru&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Alabastru (la páxina nun esiste)">alabastru</a> y diverses cerámiques. Spiegelthal determinó que delles de les galeríes fueren escavaes por lladrones d'ayalgues yá na Antigüedá, pos la entrada fuera sellada con bloques de mármol.<sup id="cite_ref-arch_75-4" class="reference"><a href="#cite_note-arch-75"><span class="cite-bracket">&#91;</span>75<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>El restu de túmulos que se caltienen na necrópolis, son variaciones d'un mesmu tipu, un pasiellu estrechu que conduz a una cámara mortuoria soterrada so un túmulu <a href="/w/index.php?title=Conu_(xeometr%C3%ADa)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Conu (xeometría) (la páxina nun esiste)">cónicu</a> de llaos tendentes a una proporción 3:2, con 2 metros d'altor. Desgraciadamente toes estes les tumbes fueron abiertes y les ayalgues y ataúdes sumíos antes de les escavaciones de <a href="/wiki/Choisy" title="Choisy">Choisy</a> a finales del <a href="/wiki/Sieglu_XIX" title="Sieglu XIX">XIX</a>, quien namái atopó restos de resines (probablemente de la madera los sarcófagos), de cerámiques y d'alabastru en delles d'elles. De los sos afayos púdose deducir qu'en delles tumbes había una suerte de bancos funerarios, decoraos y pintaos, con zones rehundidas pa amoldarse a la cabeza y a los pies.<sup id="cite_ref-arch_75-5" class="reference"><a href="#cite_note-arch-75"><span class="cite-bracket">&#91;</span>75<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>En Sardes conozse otra serie de túmulos, éstos truncaos nel visu.<sup id="cite_ref-arch_75-6" class="reference"><a href="#cite_note-arch-75"><span class="cite-bracket">&#91;</span>75<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Otres_arquitectures">Otres arquitectures</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=29" title="Editar seición: Otres arquitectures" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=29" title="Editar el código fuente de la sección: Otres arquitectures"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ente los templos, amás del d'Artemisa n'Éfesu -d'estilu griegu-, destaca'l de Sardes dedicáu a Sipilene (nome lidiu para <a href="/wiki/Cibeles" title="Cibeles">Cibeles</a>).<sup id="cite_ref-arch_75-7" class="reference"><a href="#cite_note-arch-75"><span class="cite-bracket">&#91;</span>75<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Tocantes a l'arquiteutura doméstica, los lidios teníen afición pola decoración profusa, especialmente carauterizada pol usu d'elementos cerámicos como recubrimientos qu'amosaben escenes mitolóxiques grieges, práutica tamién estendida por diversos llugares de Grecia y Anatolia.<sup id="cite_ref-78" class="reference"><a href="#cite_note-78"><span class="cite-bracket">&#91;</span>78<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-79" class="reference"><a href="#cite_note-79"><span class="cite-bracket">&#91;</span>79<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Tamién, al igual que los griegos, los lidios construyíen <a href="/w/index.php?title=Acr%C3%B3polis&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Acrópolis (la páxina nun esiste)">acrópolis</a> o <a href="/w/index.php?title=Ciudadela&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ciudadela (la páxina nun esiste)">ciudadeles</a>. Les fontes clásiques falen de que la de Sardes taba defendida por trés files de muralles, de les cualos les escavaciones arqueolóxiques consiguieron topar parte d'un llenzu xunto a construcciones de dómina bizantina, amás de terremplénes que pudieron sirvir pa la defensa.<sup id="cite_ref-harvard_80-0" class="reference"><a href="#cite_note-harvard-80"><span class="cite-bracket">&#91;</span>80<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Sicasí, l'arquiteutura arcaica de Sardes nun pudo ser estudiada en demasiada fondura por caltenese bien estazada, tantu no militar como no relixoso y lo palaciego.<sup id="cite_ref-harvard_80-1" class="reference"><a href="#cite_note-harvard-80"><span class="cite-bracket">&#91;</span>80<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Escultura_y_relieves_numismáticos"><span id="Escultura_y_relieves_numism.C3.A1ticos"></span>Escultura y relieves numismáticos</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=30" title="Editar seición: Escultura y relieves numismáticos" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=30" title="Editar el código fuente de la sección: Escultura y relieves numismáticos"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Vistu'l cuidu con que los lidios trataben les sos tumbes, créese qu'ellí taríen les meyores escultures, especialmente bronces y <a href="/w/index.php?title=Terracota&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Terracota (la páxina nun esiste)">terracotes</a>, yá que les tumbes en piedra lidies son poques y yá de tiempos romanos. Sicasí, les tumbes abiertes, escalaes, nun apurrieron nenguna escultura, y les que se vendieron subrepticiamente son d'oríxenes inciertos.<sup id="cite_ref-arch_75-8" class="reference"><a href="#cite_note-arch-75"><span class="cite-bracket">&#91;</span>75<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Pa entender la visión <a href="/w/index.php?title=Antropomorfismu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Antropomorfismu (la páxina nun esiste)">antropomórfica</a> lidia y los sos relieves pueden reparase les monedes que, según Heródoto, inventaron. Ente les monedes había dos tipos distintes, unes utilizaes cotidianamente en Sardes y la so contorna, ente qu'otres sirvíen pa transaiciones comerciales colos griegos.<sup id="cite_ref-arch_75-9" class="reference"><a href="#cite_note-arch-75"><span class="cite-bracket">&#91;</span>75<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Les primeres monedes llevaben estríes y símbolos. Más tarde, en tiempos de <a href="/w/index.php?title=Sadiates_II&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sadiates II (la páxina nun esiste)">Sadiates II</a> o <a href="/w/index.php?title=Aliates&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Aliates (la páxina nun esiste)">Aliates</a>, fueron los griegos quien perfeccionaron y ampliaron los motivos d'impresión, añadiendo imáxenes antropomorfas y de distintos animales, por casu una moneda con un lleón y un toru y otra con un foín corriendo. <a href="/wiki/Creso" class="mw-redirect" title="Creso">Creso</a>, al llegar al tronu, sacó fora de circulación les monedes de <i>electro</i> y mandó acuñar unes namái d'oru y otres namái de plata, que fueron aceptaes tamién por potencies estranxeres.<sup id="cite_ref-arch_75-10" class="reference"><a href="#cite_note-arch-75"><span class="cite-bracket">&#91;</span>75<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Nestes nueves monedes permanecieron los motivos del toru y el lleón. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Música"><span id="M.C3.BAsica"></span>Música</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=31" title="Editar seición: Música" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=31" title="Editar el código fuente de la sección: Música"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La música yera un arte apreciao y desenvuelto por esti pueblu, hasta'l puntu d'influyir na música griega. Los griegos inventaron un tipu de <a href="/w/index.php?title=Llira_(instrumentu_musical)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Llira (instrumentu musical) (la páxina nun esiste)">llira</a> llamada <i>pactis</i>, que tocaben xunto a <a href="/wiki/Flauta" class="mw-redirect" title="Flauta">flautes</a> y <a href="/w/index.php?title=Caramillos&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Caramillos (la páxina nun esiste)">caramillos</a> mientres les campañes militares.<sup id="cite_ref-word2_81-0" class="reference"><a href="#cite_note-word2-81"><span class="cite-bracket">&#91;</span>81<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Según los antiguos <a href="/wiki/Antigua_Atenes" title="Antigua Atenes">atenienses</a>, el quintu <a href="/w/index.php?title=Manera_(m%C3%BAsica)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Manera (música) (la páxina nun esiste)">manera</a> de la <a href="/w/index.php?title=M%C3%BAsica_de_l%27Antigua_Grecia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Música de l&#39;Antigua Grecia (la páxina nun esiste)">música griega</a> yera'l preferíu en Lidia, por eso denominar la manera lidia». Mientres la <a href="/wiki/Ed%C3%A1_Media" title="Edá Media">Edá Media</a> axudicóse-y esti nome a la manera sobre la <a href="/w/index.php?title=Nota_musical&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Nota musical (la páxina nun esiste)">nota</a> <i><a href="/w/index.php?title=Fa_(nota)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Fa (nota) (la páxina nun esiste)">fa</a></i>, formáu cola estructura de la <a href="/wiki/Escala_musical" title="Escala musical">escala</a> natural empezando por <i>fa</i>. Los dos <a href="/w/index.php?title=Semitonu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Semitonu (la páxina nun esiste)">semitonos</a> de les maneres <a href="/wiki/Cantu_gregorianu" title="Cantu gregorianu">gregorianos</a> atopar ente'l cuartu grau (o subdominante) y el quintu grau (o <a href="/w/index.php?title=Dominante_(m%C3%BAsica)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Dominante (música) (la páxina nun esiste)">dominante</a>), y ente la séptima o «sensible» y la primera o <a href="/w/index.php?title=T%C3%B3nica_(m%C3%BAsica)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tónica (música) (la páxina nun esiste)">tónica</a>, dando llugar a una escala musical asemeyada al <a href="/wiki/Manera_mayor" title="Manera mayor">manera mayor</a> actual (anque la cuarta de la manera lidia tien un soníu bien característicu). </p><p>Créese que l'inventor de la llira foi'l lidiu <a href="/w/index.php?title=Terpandro&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Terpandro (la páxina nun esiste)">Terpandro</a>, afincáu n'<a href="/wiki/Esparta" title="Esparta">Esparta</a>.<sup id="cite_ref-82" class="reference"><a href="#cite_note-82"><span class="cite-bracket">&#91;</span>82<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Artes_menores">Artes menores</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=32" title="Editar seición: Artes menores" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=32" title="Editar el código fuente de la sección: Artes menores"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Cerámica"><span id="Cer.C3.A1mica"></span>Cerámica</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=33" title="Editar seición: Cerámica" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=33" title="Editar el código fuente de la sección: Cerámica"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La industria cerámico foi bien activa en Lidia, y atribúyese-yos la invención de dellos tipos de vasos y vasíes. Los vasos atopaos nel túmulu de Aliates, magar non tan esquisitos como los ufiertaos a los aqueménidas, pos son llisos, amuesen un color coloráu claru y revelen una bien bona manufactura.<sup id="cite_ref-arch_75-11" class="reference"><a href="#cite_note-arch-75"><span class="cite-bracket">&#91;</span>75<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Los xarrones decorar con formes animales, por casu nes ases, lo cual yera bien apreciáu polos aqueménidas. Otres vasíes atopaes apunten a que foi nelles onde tresportaron l'oru que tributaron al rei persa en siendo conquistaos.<sup id="cite_ref-83" class="reference"><a href="#cite_note-83"><span class="cite-bracket">&#91;</span>83<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Dalgunes de los ornamientos más utilizaes fueron: bandes horizontales, bandes con círculos ente elles, y círculos concéntricos, dacuando coloriaos de blancos o mariellos y poques vegaes d'otros colores.<sup id="cite_ref-arch_75-12" class="reference"><a href="#cite_note-arch-75"><span class="cite-bracket">&#91;</span>75<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Orfebrería"><span id="Orfebrer.C3.ADa"></span>Orfebrería</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=34" title="Editar seición: Orfebrería" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=34" title="Editar el código fuente de la sección: Orfebrería"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Les xoyes yeren comunes, pos Lidia yera rica en xacimientos d'oru y plata. Con estos metales, amás de les monedes, fixéronse gran variedá de pequeñes xoyes personales en forma d'aniellos, tubos, espirales, pieces cosíes a vistíos, etc. Dalgunes llevaben estampaos como motivos cabeces de toru y figures humanes, ente qu'otres namái amosaben diseños xeométricos. Señalóse na orfebrería lidia tardida la influencia exipcia, sicasí, los artesanos lidios faíen pieces maestres muncho primero que los exipcios y los sirios, magar con téuniques más arcaiques y de formes más simples que les depués utilizaes nesos otros llugares, lo que suxer influencies mutues. L'oru y la plata tamién s'utilizaben p'afatar con mapa los muebles de madera pa palacios y tumbes.<sup id="cite_ref-arch_75-13" class="reference"><a href="#cite_note-arch-75"><span class="cite-bracket">&#91;</span>75<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Economía"><span id="Econom.C3.ADa"></span>Economía</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=35" title="Editar seición: Economía" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=35" title="Editar el código fuente de la sección: Economía"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheru:Silver_croeseid_protomes_CdM.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Silver_croeseid_protomes_CdM.jpg/250px-Silver_croeseid_protomes_CdM.jpg" decoding="async" width="220" height="193" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Silver_croeseid_protomes_CdM.jpg/330px-Silver_croeseid_protomes_CdM.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Silver_croeseid_protomes_CdM.jpg/500px-Silver_croeseid_protomes_CdM.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="700" /></a><figcaption>Moneda de Creso.</figcaption></figure> <p>La situación estratéxica de Lidia dexaba'l control sobre les rutes comerciales ente'l <a href="/wiki/Mediterraneu" class="mw-redirect" title="Mediterraneu">Mediterraneu</a> y <a href="/wiki/Oriente_Pr%C3%B3ximu" class="mw-redirect" title="Oriente Próximu">Oriente Próximu</a> y dexó-y aportar# a una potencia comercial marítima nel <a href="/wiki/Mar_Ex%C3%A9u" title="Mar Exéu">mar Exéu</a>.<sup id="cite_ref-Colombia_84-0" class="reference"><a href="#cite_note-Colombia-84"><span class="cite-bracket">&#91;</span>84<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>A diferencia d'otres zones d'Anatolia, onde'l feudalismu y la agroganadería apoderaben la economía, en Sardes púdose reparar que les distintes actividaes económiques arrexuntar en distintes zones de la ciudá, denominaos «cuartos». Esta distribución y concentración na ciudá deber a la influencia griega, cultura que desenvolvió una economía basada nes ciudaes.<sup id="cite_ref-harvard_80-2" class="reference"><a href="#cite_note-harvard-80"><span class="cite-bracket">&#91;</span>80<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Sardes foi, ensin dulda, un gran centru comercial ente griegos y anatolios na Antigüedá.<sup id="cite_ref-seton2_85-0" class="reference"><a href="#cite_note-seton2-85"><span class="cite-bracket">&#91;</span>85<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Les principales producciones de Lidia fueron el <a href="/wiki/Vinu" title="Vinu">vinu</a>, el <a href="/w/index.php?title=Azafr%C3%A1n&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Azafrán (la páxina nun esiste)">azafrán</a>,<sup id="cite_ref-classic_76-1" class="reference"><a href="#cite_note-classic-76"><span class="cite-bracket">&#91;</span>76<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> el <a href="/w/index.php?title=%C3%93nice&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ónice (la páxina nun esiste)">ónice</a>, la <a href="/wiki/Mica" title="Mica">mica</a> y, sobremanera, l'<a href="/w/index.php?title=Oru_blanco&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Oru blanco (la páxina nun esiste)">electro</a> o <i>electrón</i> (aleación natural d'<a href="/wiki/Oru" title="Oru">oru</a> y <a href="/wiki/Plata" title="Plata">plata</a>) que-y dio la fama y la riqueza llexendaria al rei Creso. Esti oru provenía de los sables del <a href="/w/index.php?title=Pactolo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pactolo (la páxina nun esiste)">ríu Pactolo</a> y de les mines del monte <a href="/w/index.php?title=Tmolo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tmolo (la páxina nun esiste)">Tmolo</a>, como recuerda l'historiador <a href="/wiki/Antigua_Grecia" title="Antigua Grecia">griegu</a> <a href="/wiki/Her%C3%B3doto" class="mw-redirect" title="Heródoto">Heródoto</a> nel <a href="/wiki/Sieglu_V_e.C." title="Sieglu V e.C.">sieglu V&#160;e.&#160;C.</a>: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4217957" /><blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">«Tocantes a maravíes dignes de ser recordaes, en comparanza con otros países, Lidia nun tener munches, sacante les pebíes d'oru que provienen del <a href="/w/index.php?title=Tmolo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tmolo (la páxina nun esiste)">Tmolo</a>, cadena de montes d'Anatolia»</div> </div><div class="cite">Heródoto, <i><a href="/w/index.php?title=Historia_(Her%C3%B3doto)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Historia (Heródoto) (la páxina nun esiste)">Historia</a></i>, I.93.</div> </blockquote> <p>Sicasí, investigaciones recién coincidieron en que dambes fontes producíen bien pocu oru, a pesar de que s'atopó la estructura d'un edificiu fecháu ente'l 600 y el 580 e.C. xunto al Pactolo que, según créese, pertenecía a una industria del oru.<sup id="cite_ref-seton2_85-1" class="reference"><a href="#cite_note-seton2-85"><span class="cite-bracket">&#91;</span>85<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Sicasí, na Antigüedá yera tal la fama de les mines d'oru de Lidia,<sup id="cite_ref-86" class="reference"><a href="#cite_note-86"><span class="cite-bracket">&#91;</span>86<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> que <a href="/wiki/Creso" class="mw-redirect" title="Creso">Creso</a> tomar por sinónimu de riqueza y Sardes foi reconocida como una ciudá floreciente y bello.<sup id="cite_ref-asimov_42-6" class="reference"><a href="#cite_note-asimov-42"><span class="cite-bracket">&#91;</span>42<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Tanta yera la so riqueza qu'alredor del <a href="/w/index.php?title=A%C3%B1u_550_e.C.&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Añu 550 e.C. (la páxina nun esiste)">añu 550&#160;e.&#160;C.</a> Creso pagó la construcción del <a href="/wiki/Templu_d%27Artemisa_(%C3%89fesu)" title="Templu d&#39;Artemisa (Éfesu)">templu d'Artemisa d'Éfesu</a>, una de les <a href="/wiki/Siete_marav%C3%ADes_del_mundu" class="mw-redirect" title="Siete maravíes del mundu">Siete maravíes del mundu</a> antiguu. </p><p>La invención de la moneda, como forma d'intercambiu comercial, producir en Lidia, lo que lu llevó tamién a ser una potencia bancaria. </p><p>Los griegos allabaron los valles lidios pola so fertilidá, cruciaos per infinidá de ríos y regueros.<sup id="cite_ref-lydians_4-18" class="reference"><a href="#cite_note-lydians-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Los pandos del <a href="/w/index.php?title=Hermo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Hermo (la páxina nun esiste)">Hermo</a> y del <a href="/w/index.php?title=Ca%C3%ADstro&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Caístro (la páxina nun esiste)">ríu Caístro</a> yeren les zones más fértiles del interior, destacando los valles de Cilbiana, Caistriana, Hircania y el pandu de Catacecaumene.<sup id="cite_ref-Colombia_84-1" class="reference"><a href="#cite_note-Colombia-84"><span class="cite-bracket">&#91;</span>84<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-seton2_85-2" class="reference"><a href="#cite_note-seton2-85"><span class="cite-bracket">&#91;</span>85<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> El distritu costeru de <a href="/wiki/Xonia" title="Xonia">Xonia</a> foi entá más fértil y ricu, basándose la so economía na agricultura y ganadería. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Comerciu">Comerciu</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=36" title="Editar seición: Comerciu" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=36" title="Editar el código fuente de la sección: Comerciu"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>L'historiador y profesor canadiense William Hardy Mcneill afirmó que los lidios, al igual que los <a href="/wiki/Antiguu_Exiptu" class="mw-redirect" title="Antiguu Exiptu">exipcios</a>, esportaben <a href="/wiki/Llana" title="Llana">llana</a> y otros productos manufacturados en cuenta de metales y madera, especialmente a la <a href="/wiki/Pen%C3%ADnsula_It%C3%A1lica" class="mw-redirect" title="Península Itálica">península Itálica</a>, <a href="/wiki/Sicilia" title="Sicilia">Sicilia</a> y los puertos de los mares <a href="/wiki/Mar_Ex%C3%A9u" title="Mar Exéu">Exéu</a> y <a href="/wiki/Mar_Negru" title="Mar Negru">Negru</a>.<sup id="cite_ref-87" class="reference"><a href="#cite_note-87"><span class="cite-bracket">&#91;</span>87<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Pela so parte, l'historiador <a href="/w/index.php?title=Cesara_Cant%C3%B9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Cesara Cantù (la páxina nun esiste)">Cesara Cantù</a>, ente otros, destacó la <a href="/wiki/Esclavit%C3%BA" title="Esclavitú">esclavitú</a> —por deldes, venta de neños y autoventa.— como'l principal mediu comercial de los lidios,<sup id="cite_ref-Cesara_40-4" class="reference"><a href="#cite_note-Cesara-40"><span class="cite-bracket">&#91;</span>40<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> a que'l so mercáu de <a href="/w/index.php?title=Sardes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sardes (la páxina nun esiste)">Sardes</a> allegaben tratantes d'esclavos de munches naciones, incluyíes griega y romana, y, inclusive, de tribus nómades.<sup id="cite_ref-88" class="reference"><a href="#cite_note-88"><span class="cite-bracket">&#91;</span>88<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Ye más, na Antigüedá clásica unu de los nomes más comunes ente los esclavos foi <i>Lidiu</i> (esto ye, nacíu en Lidia).<sup id="cite_ref-89" class="reference"><a href="#cite_note-89"><span class="cite-bracket">&#91;</span>89<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Cantù apuntó tamién qu'esistía una industria moderao ocupada na fabricación d'oxetos de luxu y xuguetes.<sup id="cite_ref-Cesara_40-5" class="reference"><a href="#cite_note-Cesara-40"><span class="cite-bracket">&#91;</span>40<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>De los griegos importaben calderos, trébedes, bandexes y copes de bronce, armes, armadures, texíos y talles de madera, toos ellos cubiertos con motivos <a href="/w/index.php?title=Iconograf%C3%ADa&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Iconografía (la páxina nun esiste)">iconográficos</a> qu'ayudaron a espublizar la cultura griega en Lidia.<sup id="cite_ref-liverani_32-3" class="reference"><a href="#cite_note-liverani-32"><span class="cite-bracket">&#91;</span>32<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Invención_de_la_moneda"><span id="Invenci.C3.B3n_de_la_moneda"></span>Invención de la moneda</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=37" title="Editar seición: Invención de la moneda" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=37" title="Editar el código fuente de la sección: Invención de la moneda"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheru:BMC_06.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/BMC_06.jpg/220px-BMC_06.jpg" decoding="async" width="220" height="89" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/BMC_06.jpg/330px-BMC_06.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/BMC_06.jpg/440px-BMC_06.jpg 2x" data-file-width="500" data-file-height="202" /></a><figcaption>Monedes d'un terciu d'<a href="/w/index.php?title=Tetradracma&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tetradracma (la páxina nun esiste)">estatera</a>, de principios del sieglu VI&#160;e.&#160;C.</figcaption></figure> <p>Acordies con <a href="/wiki/Her%C3%B3doto" class="mw-redirect" title="Heródoto">Heródoto</a>, el pueblu lidiu foi'l primeru n'introducir l'usu de monedes d'<a href="/wiki/Oru" title="Oru">oru</a> y <a href="/wiki/Plata" title="Plata">plata</a> y tamién el primeru n'establecer tiendes de cambéu en locales permanentes (primer precedente del <a href="/wiki/Bancu" title="Bancu">bancu</a>). Créese que fueron los primeres n'acuñar monedes estampaes, mientres el reináu de <a href="/w/index.php?title=Giges&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Giges (la páxina nun esiste)">Giges</a>, na segunda metá del <a href="/wiki/Sieglu_VII_e.C." title="Sieglu VII e.C.">sieglu VII&#160;e.&#160;C.</a>,<sup id="cite_ref-Antigües_civilizaciones_1_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-Antigües_civilizaciones_1-9"><span class="cite-bracket">&#91;</span>9<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> escontra'l 620&#160;e.&#160;C.; esto asitia la so invención anterior a les primeres monedes en <a href="/wiki/China" class="mw-redirect" title="China">China</a> ya <a href="/wiki/India" title="India">India</a>, dataes escontra'l 600&#160;e.&#160;C.<sup id="cite_ref-90" class="reference"><a href="#cite_note-90"><span class="cite-bracket">&#91;</span>90<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Otros numismáticos remonten los primeros acuñamientos al reináu de Ardis II.<sup id="cite_ref-91" class="reference"><a href="#cite_note-91"><span class="cite-bracket">&#91;</span>91<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> La moneda, tal como la conocemos, foi precedida por pequeños <a href="/w/index.php?title=Lingote&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Lingote (la páxina nun esiste)">lingotes</a> de electro.<sup id="cite_ref-92" class="reference"><a href="#cite_note-92"><span class="cite-bracket">&#91;</span>92<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> La primer moneda conocida foi fecha de <i><a href="/w/index.php?title=Oru_blanco&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Oru blanco (la páxina nun esiste)">electro</a></i>,<sup id="cite_ref-93" class="reference"><a href="#cite_note-93"><span class="cite-bracket">&#91;</span>93<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> con un pesu d'unos 5 gramos, cola que se pagaba a les tropes d'una manera regulada.<sup id="cite_ref-94" class="reference"><a href="#cite_note-94"><span class="cite-bracket">&#91;</span>94<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Darréu, mientres el reináu de Creso se estampó la cabeza d'un lleón na moneda, d'oru puro, símbolu de la realeza, y, per primer vegada, un sellu real na otra cara.<sup id="cite_ref-95" class="reference"><a href="#cite_note-95"><span class="cite-bracket">&#91;</span>95<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> L'estándar lidiu yeren unos 14 gramos de electro, que yera la paga d'un soldáu per un mes de serviciu; por esta razón recibió'l nome de <i><a href="/w/index.php?title=Tetradracma&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tetradracma (la páxina nun esiste)">estatera</a></i>, nome que recibió na antigua Grecia la moneda d'oru cola que se pagaba'l sueldu militar.<sup id="cite_ref-96" class="reference"><a href="#cite_note-96"><span class="cite-bracket">&#91;</span>96<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> El divulgador científicu y históricu <a href="/wiki/Isaac_Asimov" title="Isaac Asimov">Isaac Asimov</a> escribió: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4217957" /><blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">El reinu lidiu emitió entós «monedes», esto ye, pieces d'oru, plata o una aleación de dambos metales, nes que taben estampaos el so pesu y valor, y que llevaben una semeya del rei o dalgún otru dibuxu qu'indicara'l so calter oficial y garantizara la so pureza.<sup id="cite_ref-asimov_42-7" class="reference"><a href="#cite_note-asimov-42"><span class="cite-bracket">&#91;</span>42<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></div> </div> </blockquote> <p>L'<a href="/w/index.php?title=Acu%C3%B1amientu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Acuñamientu (la páxina nun esiste)">acuñamientu</a> de la moneda favoreció descomanadamente'l comerciu y el so usu empezó a estendese llargamente pel mundu, siendo habitual na <a href="/w/index.php?title=Grecia_continental&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Grecia continental (la páxina nun esiste)">Grecia continental</a> escontra'l 610&#160;e.&#160;C.,<sup id="cite_ref-97" class="reference"><a href="#cite_note-97"><span class="cite-bracket">&#91;</span>97<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> hasta'l puntu de que dellos historiadores creen que l'espardimientu de la moneda foi debida a los griegos.<sup id="cite_ref-98" class="reference"><a href="#cite_note-98"><span class="cite-bracket">&#91;</span>98<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Amás, en Lidia utilizábense tamién unes tablillas con valor monetariu, predecesores de les <a href="/w/index.php?title=Lletra_de_cambio&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Lletra de cambio (la páxina nun esiste)">letra de cambéu</a>.<sup>[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Verificabilid%C3%A1" title="Wikipedia:Verificabilidá">ensin&#160;referencies</a></i>]</sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Idioma_lidiu">Idioma lidiu</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=38" title="Editar seición: Idioma lidiu" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=38" title="Editar el código fuente de la sección: Idioma lidiu"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheru:Artemistempel_Sardes.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Artemistempel_Sardes.jpg/300px-Artemistempel_Sardes.jpg" decoding="async" width="300" height="197" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Artemistempel_Sardes.jpg/450px-Artemistempel_Sardes.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Artemistempel_Sardes.jpg/600px-Artemistempel_Sardes.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="524" /></a><figcaption>Ruines del templu d'Artemisa en <a href="/w/index.php?title=Sardes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sardes (la páxina nun esiste)">Sardes</a>.</figcaption></figure> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4219085" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Artículu principal: <a href="/w/index.php?title=Idioma_lidiu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Idioma lidiu (la páxina nun esiste)">Idioma lidiu</a></div> <p>L'idioma lidiu ye una <a href="/wiki/Lling%C3%BCes_indoeuropees" title="Llingües indoeuropees">llingua indoeuropea</a> del grupu anatolio,<sup id="cite_ref-99" class="reference"><a href="#cite_note-99"><span class="cite-bracket">&#91;</span>99<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-cotterell_11-3" class="reference"><a href="#cite_note-cotterell-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> güei totalmente escastáu, al igual que'l <a href="/w/index.php?title=Idioma_liciu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Idioma liciu (la páxina nun esiste)">liciu</a> y l'<a href="/wiki/Idioma_hitita" title="Idioma hitita">hitita</a>. A pesar de les poques inscripciones que se caltienen —daqué más de setenta inscripciones, dataes ente los sieglos <a href="/wiki/Sieglu_VI_e.C." title="Sieglu VI e.C.">VI&#160;e.&#160;C.</a> y <a href="/wiki/Sieglu_IV_e.C." title="Sieglu IV e.C.">IV&#160;e.&#160;C.</a>— consiguióse interpretar y traducir munches d'elles, basándose nes primeres sesenta y cuatro atopaes na <a href="/wiki/Necr%C3%B3polis" title="Necrópolis">necrópolis</a> de <a href="/w/index.php?title=Sardes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sardes (la páxina nun esiste)">Sardes</a>, la mayoría de tipu funerariu y votivo,<sup id="cite_ref-cotterell_11-4" class="reference"><a href="#cite_note-cotterell-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> y otres poques son <i><a href="/wiki/Grafiti" title="Grafiti">grafitis</a></i>.<sup id="cite_ref-idioma_100-0" class="reference"><a href="#cite_note-idioma-100"><span class="cite-bracket">&#91;</span>100<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Toes elles lleíense de derecha a esquierda.<sup id="cite_ref-101" class="reference"><a href="#cite_note-101"><span class="cite-bracket">&#91;</span>101<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> La traducción foi un ésitu gracies a la esistencia d'un testu billingüe lidiu-<a href="/wiki/Idioma_aram%C3%A9u" class="mw-redirect" title="Idioma araméu">araméu</a> y dellos testos lidio-griegu. </p><p>Nel sieglu I&#160;e.&#160;C., <a href="/wiki/Estrab%C3%B3n" title="Estrabón">Estrabón</a> declaró qu'apenes quedaben yá traces del llinguaxe lidiu.<sup id="cite_ref-102" class="reference"><a href="#cite_note-102"><span class="cite-bracket">&#91;</span>102<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Gramática"><span id="Gram.C3.A1tica"></span>Gramática</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=39" title="Editar seición: Gramática" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=39" title="Editar el código fuente de la sección: Gramática"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Constaba de dos <a href="/wiki/X%C3%A9neru_gramatical" title="Xéneru gramatical">xéneros</a>: común y neutru; y dos númberos: singular y plural. Tolos <a href="/wiki/Sustantivu" title="Sustantivu">nomes comunes</a> terminaben en <i>sl's</i>, bien probablemente heriedu <a href="/wiki/Idioma_hitita" title="Idioma hitita">hitita</a>, al igual que l'<a href="/w/index.php?title=Caso_acusativu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Caso acusativu (la páxina nun esiste)">acusativu</a> común <i>nlv</i>. Saber de la esistencia de los <a href="/wiki/Pronome" title="Pronome">pronomes</a> <i>amu</i> (yo), <i>emi</i> (mio), <i>bi</i> (él) y <i>bili</i> (so), anque posiblemente habría más. </p><p>El lidiu valir de 7 <a href="/wiki/Vocal" title="Vocal">vocales</a> que pueden ser <a href="/wiki/Nasalizaci%C3%B3n" title="Nasalización">nasales</a> o non nasalizadas<sup id="cite_ref-idioma_100-1" class="reference"><a href="#cite_note-idioma-100"><span class="cite-bracket">&#91;</span>100<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> y de 13 consonantes, incluyendo dalgunes <a href="/wiki/Consonante_palatal" title="Consonante palatal">palatalizadas</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Alfabetu">Alfabetu</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=40" title="Editar seición: Alfabetu" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=40" title="Editar el código fuente de la sección: Alfabetu"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tenía un alfabetu propiu, que nel <a href="/wiki/Sieglu_VII_e.C." title="Sieglu VII e.C.">sieglu VII e.C.</a> variaba ente 33 y 35 lletres. Ensin refugar un orixe propiu, considérase que se basaba nel <a href="/wiki/Alfabetu_griegu" title="Alfabetu griegu">alfabetu griegu</a>,<sup id="cite_ref-103" class="reference"><a href="#cite_note-103"><span class="cite-bracket">&#91;</span>103<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> de la mesma surdíu del <a href="/wiki/Alfabetu_feniciu" title="Alfabetu feniciu">feniciu</a>.<sup id="cite_ref-arch_75-14" class="reference"><a href="#cite_note-arch-75"><span class="cite-bracket">&#91;</span>75<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Política_y_sociedá"><span id="Pol.C3.ADtica_y_socied.C3.A1"></span>Política y sociedá</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=41" title="Editar seición: Política y sociedá" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=41" title="Editar el código fuente de la sección: Política y sociedá"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>A lo llargo de la so historia como estáu independiente, y sobremanera a partir del reináu de <a href="/w/index.php?title=Giges_de_Lidia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Giges de Lidia (la páxina nun esiste)">Giges</a>, la sociedá yera de tipu eminentemente <a href="/wiki/Feudalismu" title="Feudalismu">feudal</a> y los reis o emperadores lidios asoceder según una <a href="/wiki/Monarqu%C3%ADa_hereditaria" title="Monarquía hereditaria">monarquía hereditaria</a> qu'habitaba en Sardes. Cuando Lidia espandir por Asia Menor y controló les ciudaes xóniques, la so sociedá atopábase helenizada y nestes ciudaes establecieron gobiernos democráticos. Apaeció tamién lo que paez ser les primeres <a href="/w/index.php?title=Tiran%C3%ADa_(Antigua_Grecia)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tiranía (Antigua Grecia) (la páxina nun esiste)">tiraníes griegues</a>, na mariña xónica. Sol dominiu persa, les tiraníes fixéronse frecuentes, dependientes de la Satrapía de Sardes.<sup id="cite_ref-lydians_4-19" class="reference"><a href="#cite_note-lydians-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>En cuanto al calter de los lidios como pueblu, Heródoto cuenta que tuvieron reputación de belicosos y trabayadores, esistiendo una llei que castigaba'l refalfiu, polo qu'enseñaben a los sos fíos dende pequeños a trabayar duramente.<sup id="cite_ref-lydians_4-20" class="reference"><a href="#cite_note-lydians-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Más tarde, n'amasando grandes riqueces, volviéronse amuyeraos y voluptuosos.<sup id="cite_ref-lydians_4-21" class="reference"><a href="#cite_note-lydians-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Cuenta tamién cómo l'apaición de la moneda benefició al comerciu, tresformó la sociedá lidia y xeneró nueves costumes non conciliables coles grieges. D'esta miente sospriéndese de que les muyeres pudieren escoyer a los sos homes y pudieren tener más llibertaes, llegando a pagar les sos propies <a href="/w/index.php?title=Dote&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Dote (la páxina nun esiste)">dotes</a> de bodes.<sup id="cite_ref-104" class="reference"><a href="#cite_note-104"><span class="cite-bracket">&#91;</span>104<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-muyer_12-1" class="reference"><a href="#cite_note-muyer-12"><span class="cite-bracket">&#91;</span>12<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Polo xeneral, los historiadores griegos amuesen clixés de la so dómina —sieglu VI&#160;e.&#160;C.—, como que los lidios yeren perezosos y que reglaren la prostitución profesional. </p><p>Les fontes griegues afirmaben que l'exércitu taba mandáu polos aristócrates, y que destacaben como caballeros y llanceros. Les ciudaes vasalles contribuyíen coles sos propies tropes, ente les que destacaben los <a href="/wiki/Hoplita" title="Hoplita">hoplites</a> griegos y lidios. </p><p>Una vegada los lidios dexaron de ser una nación independiente, siguieron teniendo conciencia de sigo mesmos como grupu étnicu, a pesar de que pa munchos d'ellos, afechos al mundu aqueménida, la identificación como lidios nun yera un asuntu d'especial importancia. Dellos enterramientos de la dómina aqueménida, sicasí, marquen la continuación de los costumes lidies na imitación de les estructures funeraries antigües.<sup id="cite_ref-aspects_74-1" class="reference"><a href="#cite_note-aspects-74"><span class="cite-bracket">&#91;</span>74<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> De xacíu, con conquistar persa munchos costumes camudaron; la nueva sociedá guardó, por casu, el cambéu de forma nos vasos cerámicos, no que se vio como un cambéu na forma de sirvir el vinu.<sup id="cite_ref-aspects_74-2" class="reference"><a href="#cite_note-aspects-74"><span class="cite-bracket">&#91;</span>74<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Relixón"><span id="Relix.C3.B3n"></span>Relixón</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=42" title="Editar seición: Relixón" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=42" title="Editar el código fuente de la sección: Relixón"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4219085" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Artículu principal: <a href="/w/index.php?title=Relix%C3%B3n_de_l%27Antigua_Grecia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Relixón de l&#39;Antigua Grecia (la páxina nun esiste)">Relixón de l'Antigua Grecia</a></div> <p>Como n'otros asuntos, la relixón de Lidia tenía enforma que ver cola de Grecia. Sábese que fueron grandes idólatres y que veneraron a <a href="/w/index.php?title=Diana_(mitolox%C3%ADa)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Diana (mitoloxía) (la páxina nun esiste)">Diana</a>, <a href="/wiki/X%C3%BApiter_(mitolox%C3%ADa)" title="Xúpiter (mitoloxía)">Xúpiter</a> y Sipilene, nome que recibía la diosa <a href="/wiki/Cibeles" title="Cibeles">Cibeles</a> griega.<sup id="cite_ref-lydians_4-22" class="reference"><a href="#cite_note-lydians-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Ye frecuente atopar referencies nes fontes clásiques qu'indiquen un gran enfotu y frecuentes visites de los reis lidios a los <a href="/w/index.php?title=Or%C3%A1culu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Oráculu (la páxina nun esiste)">oráculos</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Referencies">Referencies</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=43" title="Editar seición: Referencies" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=43" title="Editar el código fuente de la sección: Referencies"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r3503771">@media only screen and (max-width:600px){.mw-parser-output .llistaref{column-count:1!important}}</style><div class="llistaref" style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; list-style-type: decimal;"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Esti topónimu apaez na traducción al asturianu de los <a rel="nofollow" class="external text" href="https://elmiradoriu.files.wordpress.com/2021/03/mapes-biblia-llingua-asturiana.pdf">Mapes de l'Associació Bíblica de Catalunya</a><br />Esta fonte emplégase como referencia dende'l puntu de vista llingüísticu.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Los etruscos</i>, J. M. Walker, Edimat Llibros S.A. 2003; páx. 23.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ancientanatolia.com/historical/lydian_period.htm">Según inscripciones </a><a href="/wiki/Escritura_cuneiforme" title="Escritura cuneiforme">cuneiformes</a> <a href="/wiki/Idioma_hitita" title="Idioma hitita">hitites</a>(n'inglés) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110825084927/http://www.ancientanatolia.com/historical/lydian_period.htm">Archiváu</a> 2011-08-25 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>.</span> </li> <li id="cite_note-lydians-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-lydians_4-0">4,00</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lydians_4-1">4,01</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lydians_4-2">4,02</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lydians_4-3">4,03</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lydians_4-4">4,04</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lydians_4-5">4,05</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lydians_4-6">4,06</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lydians_4-7">4,07</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lydians_4-8">4,08</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lydians_4-9">4,09</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lydians_4-10">4,10</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lydians_4-11">4,11</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lydians_4-12">4,12</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lydians_4-13">4,13</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lydians_4-14">4,14</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lydians_4-15">4,15</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lydians_4-16">4,16</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lydians_4-17">4,17</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lydians_4-18">4,18</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lydians_4-19">4,19</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lydians_4-20">4,20</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lydians_4-21">4,21</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lydians_4-22">4,22</a></sup></span> <span class="reference-text">Farr, Edward; <i>History of the Assyrians, Chaledeans, Medes, Lydians and Carthaginians</i> (1850).</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.livius.org/men-mh/mermnads/547.html">Problema de la fecha según la <i></i></a><i><a href="/w/index.php?title=Cr%C3%B3niques_Mesopot%C3%A1miques&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Cróniques Mesopotámiques (la páxina nun esiste)">Crónica de Nabonido</a></i> (n'inglés) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130906224122/http://www.livius.org/men-mh/mermnads/547.html">Archiváu</a> 2013-09-06 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal">VVAA&#32;(1998). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books?id=lw8XTUFXelkC&amp;pg=PA436&amp;dq=provincia+romana+asia&amp;hl=es&amp;ei=_wEnTerJLovoOems7M0C&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=5&amp;ved=0CEEQ6AEwBA#v=onepage&amp;q=lidia&amp;f=false">Historia de la Grecia antigua</a></i>, 2008 - 3ª,&#32;Salamanca:&#32;Universidá de Salamanca,&#32;páx. 185.</cite></span> </li> <li id="cite_note-livius-7"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-livius_7-0">7,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-livius_7-1">7,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-livius_7-2">7,2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-livius_7-3">7,3</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-livius_7-4">7,4</a></sup></span> <span class="reference-text">Livius: articles on ancient history. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.livius.org/lu-lz/lydia/lydia.html">Lydia</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090306101715/http://www.livius.org/lu-lz/lydia/lydia.html">Archiváu</a> 2009-03-06 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> (n'inglés). Artículu por Jona Lendering (Últimu accesu - 20 de setiembre de 2008).</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Weatherford, Jack; <i>Historia del dineru</i></span> </li> <li id="cite_note-Antigües_civilizaciones_1-9"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Antigües_civilizaciones_1_9-0">9,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Antigües_civilizaciones_1_9-1">9,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><i>Antigües civilizaciones de Mesopotamia</i>, J. M. Walker, Edimat Llibros S.A. 2002; páxina 144 (cronoloxía comparada: añu 700&#160;e.&#160;C.)</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">«<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090306101715/http://www.livius.org/lu-lz/lydia/lydia.html">Lydia</a>».&#32;Archiváu dende l'<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.livius.org/lu-lz/lydia/lydia.html">orixinal</a>, el 2009-03-06.&#32;Consultáu'l 2009.</span> </li> <li id="cite_note-cotterell-11"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-cotterell_11-0">11,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-cotterell_11-1">11,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-cotterell_11-2">11,2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-cotterell_11-3">11,3</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-cotterell_11-4">11,4</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal">Cotterell, Arthur&#32;(2000). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books?id=kVFrPV4ep94C&amp;pg=PA318&amp;dq=provincia+romana+lidia&amp;hl=es&amp;ei=XQcnTe2fBIrsOdyWtLwC&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=4&amp;ved=0CDoQ6AEwAw#v=onepage&amp;q=provincia%20romana%20lidia&amp;f=false">Historia de les civilizaciones antigües</a></i>.&#32;Crítica,&#32;páx. 316-318.</cite></span> </li> <li id="cite_note-muyer-12"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-muyer_12-0">12,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-muyer_12-1">12,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><i>Muyer y sociedá: Analís d'un fenómenu reaccionariu</i>; Lidia Falcón, <a href="/wiki/1973" title="1973">1973</a>.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal">Kimber Buell, Denise&#32;(2005). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books?id=cfsjG-ZRRVsC&amp;pg=PA88&amp;dq=lydian+ethnic&amp;hl=es&amp;ei=kZqMTdO0EMjNhAfqtP2iCw&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=5&amp;ved=0CD4Q6AEwBA#v=onepage&amp;q=lydian%20ethnic&amp;f=false">Why This New Race: Ethnic Reasoning in Early Christianity</a></i>.&#32;Universidá de Columbia,&#32;páx. 88.</cite></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">Pausanias, <i><a href="/w/index.php?title=Descripci%C3%B3n_de_Grecia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Descripción de Grecia (la páxina nun esiste)">Descripción de Grecia</a></i> II.2.3</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Her%C3%B3doto" class="mw-redirect" title="Heródoto">Heródoto</a>, I.7.3 y I.94.2</span> </li> <li id="cite_note-EstrV-16"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-EstrV_16-0">16,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-EstrV_16-1">16,1</a></sup></span> <span class="reference-text">Estrabón V.2.2</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">Heródoto I.94.3-7; <a href="/w/index.php?title=Timeo_de_Tauromenio&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Timeo de Tauromenio (la páxina nun esiste)">Timeo</a>, <i><a href="/w/index.php?title=FGrH&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="FGrH (la páxina nun esiste)">FGrH</a></i> 566 F 62.</span> </li> <li id="cite_note-dic-18"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-dic_18-0">18,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-dic_18-1">18,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-dic_18-2">18,2</a></sup></span> <span class="reference-text"><i>Diccionariu universal d'Historia y Xeografía</i> (entrada: <i>Lidia</i>); Lucas Alamán.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">Castellanización de Meonia (Enciclopedia Durvan, tomu XI (artículu: Lidia), 1970.</span> </li> <li id="cite_note-Historia-20"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Historia_20-0">20,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Historia_20-1">20,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Historia_20-2">20,2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Historia_20-3">20,3</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Historia_20-4">20,4</a></sup></span> <span class="reference-text">Castellanización por <i>Historia I, 6-8</i>, edición de <i>Clásicos de Grecia y Roma</i>, Alianza Editorial 2001-2006.</span> </li> <li id="cite_note-seton-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-seton_21-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal">Lloyd, Seton&#32;(1999). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books?id=Az0v_fYbVFAC&amp;pg=PA85&amp;dq=lydian+people&amp;hl=es&amp;ei=JIyMTfmKCseJhQfvi5WeCw&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=10&amp;ved=0CFgQ6AEwCQ#v=onepage&amp;q=lydian%20people&amp;f=false">Ancient Turkey: A Traveller's History</a></i>.&#32;Universidá de California,&#32;páx. 85-86.</cite></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Homero" title="Homero">Homero</a>, <i><a href="/wiki/Il%C3%ADada" title="Ilíada">Ilíada</a></i> II.865; V.43; XI.431</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Ilíada</i> XX.385</span> </li> <li id="cite_note-Asimov2-24"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Asimov2_24-0">24,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Asimov2_24-1">24,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Isaac_Asimov" title="Isaac Asimov">Isaac Asimov</a>: <i>El pasu de los milenios</i>, 1991.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text">Heródoto Vii.74.1</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Pliniu%27l_Vieyu" class="mw-redirect" title="Pliniu&#39;l Vieyu">Pliniu'l Vieyu</a>, <i><a href="/wiki/Naturalis_Historia" class="mw-redirect" title="Naturalis Historia">Historia Natural</a></i>, llibru V, 30.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Her%C3%A1clito" title="Heráclito">Heráclito</a></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text">Heródoto; <i>Historia</i>, I.7.</span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><i><a href="/w/index.php?title=Xeograf%C3%ADa_d%27Estrab%C3%B3n&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Xeografía d&#39;Estrabón (la páxina nun esiste)">Xeografía</a></i> VII, 2 (293); Estrabón. Traducción de: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/Y/Roman/Texts/Strabo/7B*.html">The Geography of Strabo; published in vol. III of the Loeb Classical Library edition, 1924</a>.</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text">Vease por casu:<br /><cite style="font-style:normal">A. Frazee, Charles&#32;(1997). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books?id=c_lN_q15ZiEC&amp;pg=PA114&amp;dq=lydian+people&amp;hl=es&amp;ei=6peMTZySIMiHhQf2jtCoCw&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=2&amp;ved=0CC0Q6AEwATgU#v=onepage&amp;q=lydian%20people&amp;f=false">World History: Ancient and medieval times to A.D. 1500</a></i>.&#32;Barron's Educational Series,&#32;páx. 114.</cite></span> </li> <li id="cite_note-wagner-31"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-wagner_31-0">31,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wagner_31-1">31,1</a></sup></span> <span class="reference-text">G. Wagner, Carlos; <i>Historia del cercanu Oriente</i>, páx.&#160;221. <a href="/wiki/Universid%C3%A1_de_Salamanca" title="Universidá de Salamanca">Universidá de Salamanca</a> (1921). <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9788474814651" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-84-7481-465-1</a>.</span> </li> <li id="cite_note-liverani-32"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-liverani_32-0">32,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-liverani_32-1">32,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-liverani_32-2">32,2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-liverani_32-3">32,3</a></sup></span> <span class="reference-text">Liverani, Mario; <a rel="nofollow" class="external text" href="https://uhphistoria.files.wordpress.com/2011/02/liverani-mario-liverani-el-antiguu-oriente-historia-sociedá-y-economia.pdf"><i>L'Antiguu Oriente: Historia, sociedá y economía</i></a>. Ed. Crítica (<a href="/wiki/2008" title="2008">2008</a>). <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9788474238327" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-84-7423-832-7</a>.</span> </li> <li id="cite_note-janto-33"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-janto_33-0">33,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-janto_33-1">33,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-janto_33-2">33,2</a></sup></span> <span class="reference-text">La clasificación deber al historiador del sieglu V&#160;e.&#160;C. conocíu por <a href="/w/index.php?title=Janto_de_Lidia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Janto de Lidia (la páxina nun esiste)">Janto</a>.</span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Historia universal</i>, vol 7; Cesara Cantú</span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text">N'inglés: <a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.historyfiles.co.uk/KingListsMiddEast/AnatoliaLydia.htm#Atyad%20Maeonia">http://www.historyfiles.co.uk/KingListsMiddEast/AnatoliaLydia.htm#Atyad%20Maeonia</a></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Apolodoro_d%27Atenes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Apolodoro d&#39;Atenes (la páxina nun esiste)">Apolodoro</a> <i>Epítome</i> iii.34 y sig.; Homero, <i>Ilíada</i> ii.864</span> </li> <li id="cite_note-ferrer-37"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ferrer_37-0">37,00</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ferrer_37-1">37,01</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ferrer_37-2">37,02</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ferrer_37-3">37,03</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ferrer_37-4">37,04</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ferrer_37-5">37,05</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ferrer_37-6">37,06</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ferrer_37-7">37,07</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ferrer_37-8">37,08</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ferrer_37-9">37,09</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ferrer_37-10">37,10</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ferrer_37-11">37,11</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ferrer_37-12">37,12</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal">Patxot Ferrer, Fernando&#32;(1855). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books?id=gIXzPf_ZFpEC&amp;pg=PA77&amp;dq=provincia+romana+lidia&amp;hl=es&amp;ei=XQcnTe2fBIrsOdyWtLwC&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=2&amp;ved=0CDAQ6AEwAQ#v=onepage&amp;q=provincia%20romana%20lidia&amp;f=false">Los héroes y los grandores de la tierra. Vol.2: Añales del mundu, formación, revoluciones y guerres de tolos imperios, dende la creación hasta los nuesos díes editorial=Llibrería de José Cuesta</a></i>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text">Pa la nomenclatura dinástica ver «<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110825084927/http://www.ancientanatolia.com/historical/lydian_period.htm">Copia archivada</a>».&#32;Archiváu dende l'<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ancientanatolia.com/historical/lydian_period.htm">orixinal</a>, el 25 d'agostu de 2011.&#32;Consultáu'l 22 d'agostu de 2011. (n'inglés).</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text">«<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110825084927/http://www.ancientanatolia.com/historical/lydian_period.htm">Según Heródoto</a>»&#32;<span style="color:var(--color-subtle, #54595d);"><span style="color:var(--color-subtle, #54595d)">(inglés)</span></span>.&#32;Archiváu dende l'<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ancientanatolia.com/historical/lydian_period.htm">orixinal</a>, el 25 d'agostu de 2011.&#32;Consultáu'l 2 d'abril de 2017.</span> </li> <li id="cite_note-Cesara-40"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Cesara_40-0">40,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Cesara_40-1">40,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Cesara_40-2">40,2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Cesara_40-3">40,3</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Cesara_40-4">40,4</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Cesara_40-5">40,5</a></sup></span> <span class="reference-text">Cantù, Cesara; <i>Historia universal 1</i>, vol. 8.</span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text">Heródoto; <i>Historia</i>, I.11 - I.13.</span> </li> <li id="cite_note-asimov-42"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-asimov_42-0">42,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-asimov_42-1">42,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-asimov_42-2">42,2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-asimov_42-3">42,3</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-asimov_42-4">42,4</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-asimov_42-5">42,5</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-asimov_42-6">42,6</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-asimov_42-7">42,7</a></sup></span> <span class="reference-text"><i>Historia y cronoloxía del mundu</i>; Isaac Asimov, 1989.</span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text">G. Wagner; <i>Historia del cercanu Oriente</i>, p.272. Ed. <a href="/wiki/Universid%C3%A1_de_Salamanca" title="Universidá de Salamanca">Universidá de Salamanca</a> (<a href="/wiki/1999" title="1999">1999</a>). <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9788474814651" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-84-7481-465-1</a>.</span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Antigües civilizaciones de Mesopotamia</i>, J. M. Walker, Edimat Llibros S.A. 2002; páx. 145 (cronoloxía comparada: añu 585&#160;e.&#160;C.)</span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text">«<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20061206111302/http://www.ancientanatolia.com/historical/phrygian_period.htm">Periodo Frigio n'Anatolia</a>»&#32;<span style="color:var(--color-subtle, #54595d);"><span style="color:var(--color-subtle, #54595d)">(inglés)</span></span>.&#32;Archiváu dende l'<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ancientanatolia.com/historical/phrygian_period.htm">orixinal</a>, el 6 d'avientu de 2006.&#32;Consultáu'l 2 d'abril de 2017.</span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Her%C3%B3doto" class="mw-redirect" title="Heródoto">Heródoto</a>; <i>Historia</i>, I.74.</span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text">Pa la situación política d'entós consultar <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080912142259/http://www.pais-global.com.ar/mapes/mapa06y07.htm">esti mapa</a></span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text">Heródoto; <i>Historia</i>, I.</span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090729002427/http://www.liceus.com/cgi-bin/aco/culc/mit/08700.asp"><i>Frigia y los Frigios I</i>, nota 10; doctor Pilar González Serrano, Depart. Arte </a><a href="/wiki/Universid%C3%A1_Complutense_de_Madrid" title="Universidá Complutense de Madrid">UCM</a> de Madrid.</span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text">Resulta interesante l'artículu <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jstor.org/pss/3181496">Aspects of Empire in Achaemenid Sardis (vista previa)</a>, publicáu orixinalmente en <i>Journal of Field Archaeology</i>, vol. 29 2002-2004 (páx. 225).</span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text">Heródoto; <i><a href="/w/index.php?title=Historia_(Her%C3%B3doto)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Historia (Heródoto) (la páxina nun esiste)">Historia</a></i>, I.153.3.</span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text">Heródoto; <i>Historia</i>, I.154.</span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <span class="reference-text">Heródoto; <i>Historia</i>, I.157 y I.162.</span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text">J. Spielvogel; <i>Western Civilization: To 1715</i>, p. 69. Ed. Cengage Learning (<a href="/wiki/2008" title="2008">2008</a>). <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9780495502869" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-495-50286-9</a>.</span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www2.uned.es/geo-1-historia-antigua-universal/ALEJANDRO%20MAGNO/Alejandro_socesores.htm">Sucesores d'Alexandru Magno</a></span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text">Puede consultase na <i>Enciclopedia Británica</i> la entrada <i>Anatolia in the Achaemenian and Hellenistic Periods; Diversity of cultural influences</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/22897/Anatolia/44355/The-Cimmerians-Lydia-and-Cilicia-c-700-547-bc#ref=ref481788&amp;tab=active">checked%2Citems~~checked&amp;title=Anatolia%20%3A%3A%20The%20Cimmerians%2C%20Lydia%2C%20and%20Cilicia%2C%20c.%20700-547%20bc%20--%20Britannica%20Online%20Encyclopedia Versión gratuita n'inglés</a>.</span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Fechos_de_los_Ap%C3%B3stoles&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Fechos de los Apóstoles (la páxina nun esiste)">Fechos de los Apóstoles</a> 16,14-15</span> </li> <li id="cite_note-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-58">↑</a></span> <span class="reference-text">Ver los artículos de Robert E. Surgenor (n'inglés), publicaos n'avientu de 1998): <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.saved.com/wis/archive/1998/w1998120.htm">The Seven Churches of Asia - Sardis (Part 1)</a>.</span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text">Gmirkin, Russell Y; <i><a href="/w/index.php?title=Beroso&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Beroso (la páxina nun esiste)">Berossus</a> and Genesis, Manetho and Exodus: Hellenistic Histories and the Date of the Pentateuch. London, New York: Continuum International Publishing Group</i>, p. 143 (<a href="/wiki/2006" title="2006">2006</a>).</span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Gran Inscripción de Karnak</i>, <i>Columna del Cairo</i>, <i>Himnu de la Victoria</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ocw.unican.es/humanidades/historia-del-proximo-oriente/modulo-4/gentes-del">mar OCW Universidá de Cantabria</a>.</span> </li> <li id="cite_note-universu-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-universu_61-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Diariu_El_Universo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Diariu El Universo (la páxina nun esiste)">Diariu El Universo</a> (17 d'abril de 2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090222161833/http://archivo.eluniverso.com/2007/04/15/0001/1131/2ADCD026CB28411692A329Y46F91BC7B.aspx">ADN venceya a etruscos con Oriente</a> (Últimu accesu 20 de setiembre de 2008)</span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal">Montmignon, Jean Baptiste&#32;(1809). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books?id=59QTAAAAYAAJ&amp;pg=PA64&amp;dq=bochard+lydie&amp;hl=es&amp;ei=OnduTczSOYOahQfVoZhU&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=9&amp;ved=0CFMQ6AEwCA#v=onepage&amp;q=bochard%20lydie&amp;f=false">Choix des lettres édifiantes écrites des missions étrangères: Missions du Levant</a></i>&#32;(en francés).&#32;Maradan,&#32;páx. 64.</cite></span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text">G. Wagner, Carlos; <i>Historia del cercanu Oriente</i>. Ed. Universidá de Salamanca (<a href="/wiki/1999" title="1999">1999</a>).</span> </li> <li id="cite_note-cursu-64"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-cursu_64-0">64,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-cursu_64-1">64,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><i>Cursu elemental de xeografía física, política y económica</i>; Bernardo Monreal y Ascaso, <a href="/wiki/1863" title="1863">1863</a>.</span> </li> <li id="cite_note-mesogis-65"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-mesogis_65-0">65,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-mesogis_65-1">65,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal">Smith, Sir William&#32;(1857). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books?id=tJIfAAAAMAAJ&amp;pg=PA332&amp;dq=mesogis+taurus&amp;hl=es&amp;ei=8PB8TcmNG826hAfo9Oj7Bg&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=4&amp;ved=0CDsQ6AEwAw#v=onepage&amp;q=mesogis%20taurus&amp;f=false">Dictionary of Greek and Roman geography. Vol. 2</a></i>&#32;(n'inglés).&#32;Walton and Maberly,&#32;páx. 332.</cite></span> </li> <li id="cite_note-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-66">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal">Lane Fox, Robin&#32;(2009). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books?id=GIkgpzQAsCwC&amp;pg=PA291&amp;dq=janto+de+lidia&amp;hl=es&amp;ei=cBTETOuBCM3DswbpkpSWCA&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=4&amp;ved=0CD0Q6AEwAw#v=onepage&amp;q=janto%20de%20lidia&amp;f=false">Héroes viaxeros</a></i>.&#32;Barcelona, Madrid:&#32;Crítica, S. L.,&#32;páx. 371-372.</cite></span> </li> <li id="cite_note-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-67">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal"><a href="/wiki/Estrab%C3%B3n" title="Estrabón">Estrabón</a>&#32;(2003). <i>Geografía</i>.&#32;Gredos,&#32;páx. 44 y 305.</cite></span> </li> <li id="cite_note-llagu-68"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-llagu_68-0">68,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-llagu_68-1">68,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal">Edmund Laurent, Peter&#32;(1830). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books?id=Q00ZAAAAYAAJ&amp;pg=PA193&amp;lpg=PA193&amp;dq=lake+%22coloe%22+turkey&amp;source=bl&amp;ots=bCsA7iygdN&amp;sig=4bbhr6syCItMmzulvOrViFgnF6g&amp;hl=es&amp;sa=X&amp;ei=CVUhUJaFC8exhAeK34DgAQ&amp;ved=0CDIQ6AEwAA#v=onepage&amp;q=lake%20%22coloe%22%20turkey&amp;f=false">An Introduction to the Study of Ancient Geography</a></i>&#32;(n'inglés).&#32;Henry Slatter,&#32;páx. 193.</cite></span> </li> <li id="cite_note-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-69">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal">Anthon, Charles&#32;(1850). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books?id=S1lDAAAAIAAJ&amp;pg=PA620&amp;lpg=PA620&amp;dq=lake+%22mermerc%22&amp;source=bl&amp;ots=gYurlFZrVH&amp;sig=l6lHEuOKPdbsSJ2fU5tD03z4Ye4&amp;hl=es&amp;sa=X&amp;ei=SVchUMTGOIrIhAfHqYDQAg&amp;ved=0CDAQ6AEwAA#v=onepage&amp;q=lake%20%22mermerc%22&amp;f=false">A system of ancient and mediæval geography for the use of schools and colleges</a></i>&#32;(n'inglés).&#32;Harper,&#32;páx. 620.</cite></span> </li> <li id="cite_note-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-70">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Plutarcu" title="Plutarcu">Plutarcu</a>; <i>Solón 3:4</i>.</span> </li> <li id="cite_note-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-71">↑</a></span> <span class="reference-text">VVAA; <i>Literature east &amp; west</i>, vol. 15 (1-3). Ed. Jenkins Pub. Co (<a href="/wiki/1971" title="1971">1971</a>).</span> </li> <li id="cite_note-72"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-72">↑</a></span> <span class="reference-text">Burkert, Walter; <i>Babylon, Memphis, Persepolis: eastern contexts of Greek culture</i>, p. 100. Ed. <a href="/wiki/Universid%C3%A1_de_Harvard" title="Universidá de Harvard">Harvard University</a> Press (<a href="/wiki/2004" title="2004">2004</a>). <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9780674014893" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-674-01489-3</a>.</span> </li> <li id="cite_note-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-73">↑</a></span> <span class="reference-text">Heródoto; <i>Historia</i>, I.94.2.</span> </li> <li id="cite_note-aspects-74"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-aspects_74-0">74,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-aspects_74-1">74,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-aspects_74-2">74,2</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal">R. M. Dusimberre, Elspeth&#32;(2003). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books?id=uWkzTBHB6ekC&amp;pg=PA142&amp;dq=lydian+ethnic&amp;hl=es&amp;ei=kZqMTdO0EMjNhAfqtP2iCw&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=1&amp;ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&amp;q=lydian%20ethnic&amp;f=false">Aspects of empire in Achaemenid Sardis</a></i>.&#32;Universidá de Cambridge,&#32;páx. 141-143 y 194.</cite></span> </li> <li id="cite_note-arch-75"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-arch_75-0">75,00</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-arch_75-1">75,01</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-arch_75-2">75,02</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-arch_75-3">75,03</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-arch_75-4">75,04</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-arch_75-5">75,05</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-arch_75-6">75,06</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-arch_75-7">75,07</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-arch_75-8">75,08</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-arch_75-9">75,09</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-arch_75-10">75,10</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-arch_75-11">75,11</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-arch_75-12">75,12</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-arch_75-13">75,13</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-arch_75-14">75,14</a></sup></span> <span class="reference-text">Perrot, Georges; <i>History of Art in Phrygia, Lydia, Caria, and Lycia</i> cap.2 (pp 258-304). Ed. Read Books (<a href="/wiki/2010" title="2010">2010</a>). <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9781444697476" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-1-4446-9747-6</a>.</span> </li> <li id="cite_note-classic-76"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-classic_76-0">76,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-classic_76-1">76,1</a></sup></span> <span class="reference-text">Classic Encyclopedia: Love-to-know. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080928140717/http://www.1911encyclopedia.org/Lydia">Lydia</a> (artículu completu disponible n'inglés). Basáu na 11<sup>va</sup> edición de la <a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica" title="Encyclopædia Britannica">Encyclopædia Britannica</a> <a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica_(edici%C3%B3n_de_1911)" title="Encyclopædia Britannica (edición de 1911)">(edición de 1911)</a>.</span> </li> <li id="cite_note-77"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-77">↑</a></span> <span class="reference-text">Heródoto; <i>Historia</i>, I.93.2 - I.93.4.</span> </li> <li id="cite_note-78"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-78">↑</a></span> <span class="reference-text">Guy Wilson, Nigel; <i>Encyclopedia of ancient Greece</i>, p. 42. Ed. Routledge (<a href="/wiki/2006" title="2006">2006</a>). <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9780415973342" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-415-97334-2</a>.</span> </li> <li id="cite_note-79"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-79">↑</a></span> <span class="reference-text">Ramage, Andrew; <i>Lydian houses and architectural terracottas</i>. Ed. <a href="/wiki/Universid%C3%A1_de_Harvard" title="Universidá de Harvard">Harvard University</a> Press (<a href="/wiki/1978" title="1978">1978</a>). <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9780674539594" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-674-53959-4</a>.</span> </li> <li id="cite_note-harvard-80"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-harvard_80-0">80,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-harvard_80-1">80,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-harvard_80-2">80,2</a></sup></span> <span class="reference-text">VVAA; <i>From Athens to Gordion: the papers of a memorial symposium for Rodney S. Young, held at the University Museum, the third of May, 1975</i>. Ed. UPenn Museum of Archaeology (<a href="/wiki/1980" title="1980">1980</a>). <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9780934718356" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-934718-35-6</a>.</span> </li> <li id="cite_note-word2-81"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-word2_81-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100613040237/http://turkishdaysinny.org/Files/Civilization/KINGDOM%20OF%20LYDIA.rtf">KINGDOM OF LYDIA (First half of 2000s- 546BC)</a> (Última consulta: 5-agostu-2010).</span> </li> <li id="cite_note-82"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-82">↑</a></span> <span class="reference-text">Ricardo Accuso:<a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.cayomecenas.com/mecenes2351.htm">[1]</a>.</span> </li> <li id="cite_note-83"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-83">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100115044401/http://dearqueologia.com/apadana_escalinata2.htm">Los relieves de la escalinata de la Apadana (II)</a></span> </li> <li id="cite_note-Colombia-84"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Colombia_84-0">84,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Colombia_84-1">84,1</a></sup></span> <span class="reference-text">Ocampo López, Javier; <i>Ayalgues llexendaries de Colombia y el mundu</i>, páx. 33.</span> </li> <li id="cite_note-seton2-85"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-seton2_85-0">85,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-seton2_85-1">85,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-seton2_85-2">85,2</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal">Lloyd, Seton&#32;(1999). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books?id=Az0v_fYbVFAC&amp;pg=PA85&amp;dq=lydian+people&amp;hl=es&amp;ei=JIyMTfmKCseJhQfvi5WeCw&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=10&amp;ved=0CFgQ6AEwCQ#v=onepage&amp;q=lydian%20people&amp;f=false">Ancient Turkey: A Traveller's History</a></i>.&#32;Universidá de California,&#32;páx. 90.</cite></span> </li> <li id="cite_note-86"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-86">↑</a></span> <span class="reference-text">«<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.allaboutturkey.com/lidya.htm">All about Turquey</a>»&#32;<span style="color:var(--color-subtle, #54595d);"><span style="color:var(--color-subtle, #54595d)">(inglés)</span></span>.&#32;Consultáu'l 2 d'abril de 2017.</span> </li> <li id="cite_note-87"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-87">↑</a></span> <span class="reference-text">Hardy McNeill, William; <i>La civilización d'Occidente: manual d'Historia</i>; <a href="/wiki/1917" title="1917">1917</a>.</span> </li> <li id="cite_note-88"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-88">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal">Antonio Saco, José&#32;(1974). <i>Historia de la esclavitú</i>.&#32;Ediciones Júcar.</cite></span> </li> <li id="cite_note-89"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-89">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal">VVAA&#32;(2004). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books?id=9a5vyLTvi_0C&amp;pg=PA130&amp;dq=esclavitú+lidia&amp;hl=es&amp;ei=OMgwTYTcIcv_4wa0h9XgCg&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=9&amp;ved=0CE0Q6AEwCA#v=onepage&amp;q=esclavitú%20lidia&amp;f=false">La manera de producción esclavista</a></i>.&#32;AKAL,&#32;páx. 130.</cite></span> </li> <li id="cite_note-90"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-90">↑</a></span> <span class="reference-text">«<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130303164115/http://www.papelymoneda.com.ar/monedes-de-grecia/">PyM: Papel y Moneda</a>».&#32;Archiváu dende l'<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.papelymoneda.com.ar/monedes-de-grecia/">orixinal</a>, el 3 de marzu de 2013.&#32;Consultáu'l 2009.</span> </li> <li id="cite_note-91"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-91">↑</a></span> <span class="reference-text">«<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090306101715/http://www.livius.org/lu-lz/lydia/lydia.html">Lydia</a>».&#32;Archiváu dende l'<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.livius.org/lu-lz/lydia/lydia.html">orixinal</a>, el 2009-03-06.&#32;Consultáu'l 2009.</span> </li> <li id="cite_note-92"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-92">↑</a></span> <span class="reference-text">«<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.juandemariana.org/comentario/162/lidia/moneda/mujer/">Institutu Juan de Mariana</a>».</span> </li> <li id="cite_note-93"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-93">↑</a></span> <span class="reference-text">Madden, <i>Coins of the Jews</i>, páxs. 19-21.</span> </li> <li id="cite_note-94"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-94">↑</a></span> <span class="reference-text">«<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.canalsocial.net/GER/ficha_GER.asp?id=7628&amp;cat=historia">Enciclopedia GER</a>».</span> </li> <li id="cite_note-95"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-95">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090607094836/http://www.euroaventura.net/castella/homecast/lasal/electron/index.html">Electrón</a>.</span> </li> <li id="cite_note-96"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-96">↑</a></span> <span class="reference-text">Mundimoneda.com; <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mundimoneda.com/glosariu_numismatico_y.htm">Glosariu Y</a> (última consulta: 17 de xunetu de 2011).</span> </li> <li id="cite_note-97"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-97">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Los etruscos</i>, J. M. Walker, Edimat Llibros S.A. 2003; páx. 161 (Cronoloxía comparada: añu 700&#160;e.&#160;C.)</span> </li> <li id="cite_note-98"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-98">↑</a></span> <span class="reference-text">Francisco Rodríguez Adrados, <i>El reló de la Historia</i>, páx. 307, Ed. Ariel, 2006.</span> </li> <li id="cite_note-99"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-99">↑</a></span> <span class="reference-text">P. Meriggi, 1936 y Onofrio Carruba, 1959.</span> </li> <li id="cite_note-idioma-100"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-idioma_100-0">100,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-idioma_100-1">100,1</a></sup></span> <span class="reference-text"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20091027151916/http://www.geocities.com/linguaeimperii/Anatolian/lydian_ye.html">Idioma lidiu Llingües anatolies</a> (Revisáu'l 19 de setiembre de 2008).</span> </li> <li id="cite_note-101"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-101">↑</a></span> <span class="reference-text">Llingua lidia - <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.proel.org/.../indoeuro/anatolio/lidiu">[2]</a></span> </li> <li id="cite_note-102"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-102">↑</a></span> <span class="reference-text">Burak Sansal - All About Turkey. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.allaboutturkey.com/lidya.htm">All about Turquey</a> (n'inglés). Últimu accesu 20 de setiembre de 2008.</span> </li> <li id="cite_note-103"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-103">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Historia de la llingua griega</i> páx. 72; Francisco Rodríguez Adrados.</span> </li> <li id="cite_note-104"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-104">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.juandemariana.org/comentario/162/lidia/moneda/mujer/">Lidia, la moneda y la muyer</a>.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografía"><span id="Bibliograf.C3.ADa"></span>Bibliografía</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=44" title="Editar seición: Bibliografía" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=44" title="Editar el código fuente de la sección: Bibliografía"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dt>Bibliografía xeneral histórica</dt></dl> <ul><li><a href="/wiki/Her%C3%B3doto" class="mw-redirect" title="Heródoto">Heródoto</a> (sieglu IV&#160;e.&#160;C.); <i>Historia. Llibru 1: Clío</i> (capítulos 6-94);. Ed. Alianza Editorial (<a href="/wiki/2001" title="2001">2001</a>).</li> <li><a href="/w/index.php?title=Janto_de_Lidia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Janto de Lidia (la páxina nun esiste)">Janto de Sardes</a> (sieglu V e.C.); <i>Historia de Lidia</i> (fragmentos calteníos en <a href="/wiki/Estrab%C3%B3n" title="Estrabón">Estrabón</a>).</li> <li><i>Crónica de <a href="/w/index.php?title=Nab%C3%B3nido&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Nabónido (la páxina nun esiste)">Nabónido</a></i>, testu <a href="/wiki/Escritura_cuneiforme" title="Escritura cuneiforme">cuneiforme</a> babiloniu qu'inclúi un rellatu de la cayida de Lidia. Disponible na World Wide Web <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.livius.org/ct-cz/cyrus_I/babylon02.html#Chronicle%20of%20Nabonidus">equí</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161208034752/http://www.livius.org/ct-cz/cyrus_I/babylon02.html#Chronicle%20of%20Nabonidus">Archiváu</a> 2016-12-08 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> (n'inglés).</li></ul> <dl><dt>Bibliografía xeneral moderna</dt></dl> <ul><li>Radet, O.; <i>La Lydie et le monde grec au temps des Mermnades</i> (<a href="/wiki/1893" title="1893">1893</a>).</li> <li><i>Bericht fiber eine Reise in Lydien</i>, J. Keil y A. von Premerstein (<a href="/wiki/1908" title="1908">1908</a>).</li> <li><a href="/wiki/Isaac_Asimov" title="Isaac Asimov">Asimov, Isaac</a>; <i>Historia y cronoloxía del mundu</i>, pp 67, 68, 71, 72, 73, 75, 76, 77 y 81 (entraes: Lidia, Grecia -por Xonia- ya Imperiu persa).Ed. Arial (ed. actualizada, ochobre de <a href="/wiki/2006" title="2006">2006</a>).</li> <li>Cantù, Cesara; <i>Historia universal 1</i>, vol. 7 y 8.</li> <li>Farr, Edward; <i>History of the Assyrians, Chaledeans, Medes, Lydians and Carthaginians</i> (<a href="/wiki/1850" title="1850">1850</a>).</li></ul> <dl><dt>Bibliografía sobre l'arte lidiu</dt></dl> <ul><li>Perrot, Georges; <i>History of Art in Phrygia, Lydia, Caria, and Lycia cap.2 (pp 258-301)</i>. Ed. READ BOOKS (<a href="/wiki/2010" title="2010">2010</a>). <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9781444697476" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-1-4446-9747-6</a>.</li> <li>Ramage, Andrew; <i>Lydian houses and architectural terracottas</i>. Ed. <a href="/wiki/Harvard_University_Press" title="Harvard University Press">Harvard University Press</a> (<a href="/wiki/1978" title="1978">1978</a>). <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9780674539594" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-674-53959-4</a>.</li></ul> <dl><dt>Bibliografía sobre l'idioma lidiu Editáronse les</dt></dl> <p>inscripciones en lidiu nes siguientes publicaciones (toes n'inglés): </p> <ul><li>Littmann, Enno; <i>Lydian inscriptions. Part 1</i>. Ed. Xeneral Books (<a href="/wiki/2010" title="2010">2010</a>). <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9781152395985" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-1-152-39598-5</a>.</li> <li>Y. Littmann, Lydian Inscriptions (Sardis, VI/1), Leiden, 1916.</li> <li>W. H. Buckler, Lydian Inscriptions (Sardis, VI/2), leiden, 1924.</li> <li>R. Gusmani, Lydisches Wörterbuch, Heidelberg, 1964.</li> <li>R. Gusmani, Lydisches Wörterbuch. Ergänzungsband, 3 fasc., Heidelberg, 1980-1984.</li> <li>H. Craig Melchert, [pdf] Lydian corpus, 2001.</li></ul> <p>Tocantes a la gramática del idioma y manuales, tán disponibles los siguientes: </p> <ul><li>(Alemán) Roberto Gusmani, Lydisches Wörterbuch mit grammatischer Skizze und Inschriftensammlung, Heidelberg, 1964, <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/3533029298" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 3-533-02929-8</a>.</li> <li>(Inglés) Vitalij Shevoroshkin, The Lydian language, Moscou, 1977.</li> <li>(Francés) Raphaël Gérard, Phonétique et morphologie de la langue lydienne, Bibliothèque des cahiers de l'institut de linguistique de Louvain, éd. Peeters Louvain-La-Neuve, 2005, <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/2877238490" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 2-87723-849-0</a>.</li></ul> <dl><dt>Bibliografía sobre la etnia lidia</dt></dl> <ul><li><cite style="font-style:normal">Spawforth, Antony&#32;(2001). <i>Shades of Greekness: A Lydian Case Study. Capítulu 2</i>&#32;(n'inglés).&#32;Irad Malkin.</cite></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Enllaces_esternos">Enllaces esternos</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;veaction=edit&amp;section=45" title="Editar seición: Enllaces esternos" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lidia&amp;action=edit&amp;section=45" title="Editar el código fuente de la sección: Enllaces esternos"><span>editar la fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jstor.org/pss/3181496"><i>Aspects of Empire in Achaemenid Sardis</i> (vista previa incompleta)</a>, publicáu orixinalmente en <i>Journal of Field Archaeology</i>, vol. 29 2002-2004 (páx. 225).</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20040202190725/http://pages.sbcglobal.net/zimriel/amc/arzawa.html"><i>The Arzawa Page</i></a> (n'inglés). Páxina bastante completa sobre <a href="/wiki/Arzawa" title="Arzawa">Arzawa</a>, reinu anterior a Lidia, que dio llugar a ésti tres la cayida de los hitites).</li> <li><span class="broken-link">Devoción relixosa y sumisión personal a la divinidá nes aldegues minorasiáticas lidio-frixes</span> <span class="plainlinks" style="background-color:var(--background-color-warning-subtle, #fdf2d5); color:inherit; font-size:85%">(<a href="/wiki/Ayuda:C%C3%B3mo_recuperar_un_enllaz_rotu" class="mw-redirect" title="Ayuda:Cómo recuperar un enllaz rotu">enllaz rotu</a> disponible n'<a href="/wiki/Internet_Archive" title="Internet Archive">Internet Archive</a>; ver l'<a rel="nofollow" class="external text" href="//web.archive.org/web/*/http://campus.usal.es/~revistas_trabayu/index.php/0213-2052/article/viewFile/1192/1268">historial</a> y la <a rel="nofollow" class="external text" href="//web.archive.org/web/2/http://campus.usal.es/~revistas_trabayu/index.php/0213-2052/article/viewFile/1192/1268">última versión</a>).</span></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110825084927/http://www.ancientanatolia.com/historical/lydian_period.htm"><i>Lydien Period (900-547 BCE)</i></a> (n'inglés).</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100613040237/http://turkishdaysinny.org/Files/Civilization/KINGDOM%20OF%20LYDIA.rtf">Kingdom of Lydia (First half of 2000s– 546BC)</a> (n'inglés).</li> <li>Atles Históricu Mundial Interactivo dende 3000 e.C. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://geacron.com/es/?lang=es&amp;z=6&amp;x=35.200197071793&amp;y=39.56674074765&amp;nd=7&amp;d=-1300A-1200A-1100A-1000A-900A-800A-700A-600A-500A-400&amp;di=-600&amp;tm=p">Años 1300 a 400 e.C.</a></li></ul> <p><br /> </p><p><br /> </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r2260362">.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox hr:last-child{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox+.mw-mf-linked-projects{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{display:flex;padding:0.5em;border:1px solid #c8ccd1;background-color:#eaecf0;color:#222222}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects ul li{margin-bottom:0}</style><div class="mw-authority-control navigation-not-searchable"><div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4075543">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4182964">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Control_d&amp;#039;autoridaes2392" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Control_d&amp;#039;autoridaes2392" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Ayuda:Control_d%27autoridaes" title="Ayuda:Control d&#39;autoridaes">Control d'autoridaes</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b>Proyeutos Wikimedia</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datos:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q620765" class="extiw" title="wikidata:Q620765">Q620765</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Lydia">Lydia</a></span></span></li></ul> <hr /> <ul><li><b>Identificadores</b></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/146622070">WorldCat</a></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" class="mw-redirect" title="Virtual International Authority File">VIAF</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/146622070">146622070</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_d%27Espa%C3%B1a" title="Biblioteca Nacional d&#39;España">BNE</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://datos.bne.es/resource/XX452167">XX452167</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale_de_France" class="mw-redirect" title="Bibliothèque nationale de France">BNF</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb12050178p">12050178p</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12050178p">(data)</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Integrated_Authority_File" class="mw-redirect" title="Integrated Authority File">GND</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4036743-5">4036743-5</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" class="mw-redirect" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/n83201727">n83201727</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/National_Library_of_the_Czech_Republic" class="mw-redirect" title="National Library of the Czech Republic">NKC</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&amp;local_base=aut&amp;ccl_term=ica=ge442627">ge442627</a></span></li> <li><b>Llugares</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Getty_Thesaurus_of_Geographic_Names" title="Getty Thesaurus of Geographic Names">TGN</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://vocab.getty.edu/page/tgn/7016631">7016631</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q24423804" class="extiw" title="d:Q24423804">Pleiades</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://pleiades.stoa.org/places/550701">550701</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div class="mw-mf-linked-projects hlist"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datos:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q620765" class="extiw" title="wikidata:Q620765">Q620765</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Lydia">Lydia</a></span></span></li></ul> </div></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐5886496d‐xgj2f Cached time: 20250315011632 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.722 seconds Real time usage: 0.913 seconds Preprocessor visited node count: 11504/1000000 Post‐expand include size: 61911/2097152 bytes Template argument size: 19314/2097152 bytes Highest expansion depth: 20/100 Expensive parser function count: 20/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 86291/5000000 bytes Lua time usage: 0.270/10.000 seconds Lua memory usage: 6071123/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 10/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 696.625 1 -total 31.01% 216.019 1 Plantía:Ficha_d&#039;estáu_desapaecíu 30.57% 212.989 1 Plantía:País 29.97% 208.765 1 Plantía:Infobox 26.54% 184.861 1 Plantía:Control_d&#039;autoridaes 19.54% 136.124 1 Plantía:Llistaref 7.74% 53.924 17 Plantía:Cita_llibru 6.28% 43.732 8 Plantía:AP 5.96% 41.553 1 Plantía:Cal_coor 5.13% 35.761 1 Plantía:Coord --> <!-- Saved in parser cache with key astwiki:pcache:104939:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250315011632 and revision id 4347875. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Sacáu de «<a dir="ltr" href="https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Lidia&amp;oldid=4347875">https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Lidia&amp;oldid=4347875</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Especial:Categor%C3%ADas" title="Especial:Categorías">Categoríes</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_plant%C3%ADes_de_notes_d%27encabezamientu_enllaciando_a_p%C3%A1xines_que_nun_esisten" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con plantíes de notes d&#039;encabezamientu enllaciando a páxines que nun esisten">Wikipedia:Artículos con plantíes de notes d&#039;encabezamientu enllaciando a páxines que nun esisten</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Revisar_traducci%C3%B3n" title="Categoría:Wikipedia:Revisar traducción">Wikipedia:Revisar traducción</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Categor%C3%ADa:Lidia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Categoría:Lidia (la páxina nun esiste)">Lidia</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_plant%C3%ADa_Otros_usos_a_p%C3%A1xines_que_nun_esisten" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con plantía Otros usos a páxines que nun esisten">Wikipedia:Artículos con plantía Otros usos a páxines que nun esisten</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categoríes anubríes: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Webarchive_template_wayback_links" title="Categoría:Wikipedia:Webarchive template wayback links">Wikipedia:Webarchive template wayback links</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:P%C3%A1xines_que_usen_enllaces_m%C3%A1xicos_ISBN" title="Categoría:Páxines que usen enllaces máxicos ISBN">Páxines que usen enllaces máxicos ISBN</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:P%C3%A1xines_con_etiquetes_de_Wikidata_ensin_traducir" title="Categoría:Wikipedia:Páxines con etiquetes de Wikidata ensin traducir">Wikipedia:Páxines con etiquetes de Wikidata ensin traducir</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Coordenaes_en_Wikidata" title="Categoría:Coordenaes en Wikidata">Coordenaes en Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Llocalidaes_con_coordenaes_en_Wikidata" title="Categoría:Llocalidaes con coordenaes en Wikidata">Llocalidaes con coordenaes en Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_datos_ensin_referencies" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con datos ensin referencies">Wikipedia:Artículos con datos ensin referencies</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:P%C3%A1xines_con_enllaces_esternos_rotos" title="Categoría:Wikipedia:Páxines con enllaces esternos rotos">Wikipedia:Páxines con enllaces esternos rotos</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Tradubot" title="Categoría:Wikipedia:Tradubot">Wikipedia:Tradubot</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_VIAF" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores VIAF">Wikipedia:Artículos con identificadores VIAF</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_BNE" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores BNE">Wikipedia:Artículos con identificadores BNE</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_BNF" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores BNF">Wikipedia:Artículos con identificadores BNF</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_GND" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores GND">Wikipedia:Artículos con identificadores GND</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_LCCN" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores LCCN">Wikipedia:Artículos con identificadores LCCN</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_TGN" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores TGN">Wikipedia:Artículos con identificadores TGN</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La última edición d'esta páxina foi'l 11 mar 2025 a les 17:51.</li> <li id="footer-info-copyright">El testu ta disponible baxo la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.es">Llicencia Creative Commons Reconocimientu/CompartirIgual 4.0</a>; puen aplicase términos adicionales. Llei <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">les condiciones d'usu</a> pa más detalles.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/es">Política d&#039;intimidá</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Tocante_a">Tocante a Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Avisu_xeneral">Avisu llegal</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Códigu de conducta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Desendolcadores</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/ast.wikipedia.org">Estadístiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement/es">Declaración de cookies</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//ast.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Lidia&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Vista pa móvil</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Buscar</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Buscar en Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Gueta"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Guetar</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Conteníu" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a la tabla de contenidos" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Cambiar a la tabla de contenidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Lidia</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>84 llingües</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Amestar seición</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.eqiad.main-75687f9f4b-pvhpg","wgBackendResponseTime":232,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.722","walltime":"0.913","ppvisitednodes":{"value":11504,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":61911,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":19314,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":20,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":20,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":86291,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":10,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 696.625 1 -total"," 31.01% 216.019 1 Plantía:Ficha_d\u0026#039;estáu_desapaecíu"," 30.57% 212.989 1 Plantía:País"," 29.97% 208.765 1 Plantía:Infobox"," 26.54% 184.861 1 Plantía:Control_d\u0026#039;autoridaes"," 19.54% 136.124 1 Plantía:Llistaref"," 7.74% 53.924 17 Plantía:Cita_llibru"," 6.28% 43.732 8 Plantía:AP"," 5.96% 41.553 1 Plantía:Cal_coor"," 5.13% 35.761 1 Plantía:Coord"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.270","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":6071123,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-5886496d-xgj2f","timestamp":"20250315011632","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Lidia","url":"https:\/\/ast.wikipedia.org\/wiki\/Lidia","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q620765","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q620765","author":{"@type":"Organization","name":"Collaboradores de los proyeutos de Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2018-02-06T16:53:16Z","dateModified":"2025-03-11T17:51:20Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/3\/36\/Map_of_the_Kingdom_of_Lydia.png"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10