CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="ka" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა - ვიკიპედია</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )kawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","იანვარი","თებერვალი","მარტი","აპრილი","მაისი","ივნისი","ივლისი","აგვისტო","სექტემბერი","ოქტომბერი","ნოემბერი","დეკემბერი"],"wgRequestId":"39c03455-65fe-4334-84e5-4e2393b3039b","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"კონგოს_დემოკრატიული_რესპუბლიკა","wgTitle":"კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა","wgCurRevisionId":4707074,"wgRevisionId":4707074,"wgArticleId":19085,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Pages with non-numeric formatnum arguments","Harv-ის და Sfn-ის no-target შეცდომები", "ყველა სტატია მკვდარი გარე ბმულით","სტატიები DMOZ-ის ბმულებით","ყველა სტატია მკვდარი გარე ბმულით - სექტემბერი 2021","ყველა სტატია მკვდარი გარე ბმულით - ოქტომბერი 2022","გასაახლებელი ინფოდაფა","კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა","აფრიკის ქვეყნები","ფრანგულენოვანი ქვეყნები","გაეროს წევრი სახელმწიფოები"],"wgPageViewLanguage":"ka","wgPageContentLanguage":"ka","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"კონგოს_დემოკრატიული_რესპუბლიკა","wgRelevantArticleId":19085, "wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":4707074,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ka","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"ka"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":500000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q974","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"], "GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.0"};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.tablesorter.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.tablesorter","mediawiki.toc", "skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.directLinkToCommons","ext.gadget.switcher","ext.gadget.pgnviewer","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ka&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.tablesorter.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=ka&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ka&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg/1200px-Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="900"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg/800px-Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg/640px-Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="480"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა - ვიკიპედია"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//ka.m.wikipedia.org/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="რედაქტირება" href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ვიკიპედია (ka)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ka.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ka"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="ვიკიპედია-ის არხი Atom" href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-კონგოს_დემოკრატიული_რესპუბლიკა rootpage-კონგოს_დემოკრატიული_რესპუბლიკა skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">შინაარსზე გადასვლა</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="საიტი"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="მთავარი მენიუ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > მთავარი მენიუ </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">მთავარი მენიუ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">გადატანა გვერდით ზოლზე</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">დამალვა</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> ნავიგაცია </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98" title="გახსენით მთავარი გვერდი [z]" accesskey="z">მთავარი გვერდი</a></li><li id="n-თემატური-ძიება" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98">თემატური ძიება</a></li><li id="n-რჩეული-სტატიები" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A0%E1%83%A9%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98">რჩეული სტატიები</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%AE%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%97" title="შემთხვევითი გვერდის გახსნა. [x]" accesskey="x">შემთხვევითი გვერდი</a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98">ახალი გვერდები</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> მონაწილეობა </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-ინფორმაცია" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98">ინფორმაცია</a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90" title="სად გავიგოთ.">დახმარება</a></li><li id="n-ფორუმი" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98">ფორუმი</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედიაში ბოლო ცვლილებების სია. [r]" accesskey="r">ბოლო ცვლილებები</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ვიკიპედია" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-ka.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.5em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="თავისუფალი ენციკლოპედია" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-ka.svg" width="130" height="14" style="width: 8.125em; height: 0.875em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="ძიება ვიკიპედია [f]" accesskey="f"> ძიება </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="ძიება ვიკიპედია" aria-label="ძიება ვიკიპედია" autocapitalize="sentences" title="ძიება ვიკიპედია [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="სპეციალური:ძიება"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">ძიება</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="პირადი ხელსაწყოები"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="იერსახე"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="გვერდის შრიფტის ზომის, სიგანისა და ფერის შეცვლა" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="იერსახე" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > იერსახე </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_ka.wikipedia.org&uselang=ka" class="">შემოწირულობები</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%9B%E1%83%9C%E1%83%90&returnto=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1+%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98+%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ჩვენ გთავაზობთ, შექმნათ ანგარიში და შეხვიდეთ სისტემაში; თუმცა ეს არ არის აუცილებელი" class="">ანგარიშის შექმნა</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90&returnto=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1+%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98+%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="სასურველია დარეგისტრირდეთ, თუმცა აუცილებელი არ არის. [o]" accesskey="o" class="">შესვლა</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="მეტი შესაძლებლობა" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="პირადი ხელსაწყოები" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > პირადი ხელსაწყოები </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="მომხმარებლის მენიუ" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_ka.wikipedia.org&uselang=ka">შემოწირულობები</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%9B%E1%83%9C%E1%83%90&returnto=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1+%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98+%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ჩვენ გთავაზობთ, შექმნათ ანგარიში და შეხვიდეთ სისტემაში; თუმცა ეს არ არის აუცილებელი"> ანგარიშის შექმნა</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90&returnto=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1+%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98+%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="სასურველია დარეგისტრირდეთ, თუმცა აუცილებელი არ არის. [o]" accesskey="o"> შესვლა</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> გვერდები სისტემიდან გამოსული რედაქტორებისათვის <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90" aria-label="რედაქტირების შესახებ მეტის გაგება">გაიგეთ მეტი</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%A9%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%98_%E1%83%AC%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98" title="რედაქტირებების სია შესრულებული ამ IP მისამართიდან [y]" accesskey="y">წვლილი</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%A9%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%AE%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%95%E1%83%90" title="დისკუსია ამ ip მისამართის წაშლის შესახებ [n]" accesskey="n">განხილვა</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eდამალვა\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"ka\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Cdiv class=\"layout plainlinks\" align=\"right\"\u003E\u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"https://www.facebook.com/georgianwikipedia\" rel=\"nofollow\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/18px-Facebook_icon.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"18\" height=\"18\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/27px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/36px-Facebook_icon.svg.png 2x\" data-file-width=\"256\" data-file-height=\"256\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"https://www.instagram.com/georgianwiki\" rel=\"nofollow\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Instagram_icon.png/17px-Instagram_icon.png\" decoding=\"async\" width=\"17\" height=\"17\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Instagram_icon.png/26px-Instagram_icon.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Instagram_icon.png/34px-Instagram_icon.png 2x\" data-file-width=\"5001\" data-file-height=\"5001\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"https://www.twitter.com/georgianwiki\" rel=\"nofollow\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Twitter_logo_initial.svg/12px-Twitter_logo_initial.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"12\" height=\"17\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Twitter_logo_initial.svg/18px-Twitter_logo_initial.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Twitter_logo_initial.svg/24px-Twitter_logo_initial.svg.png 2x\" data-file-width=\"50\" data-file-height=\"69\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E\n\u003Cp\u003E\u003Cbr /\u003E\n\u003C/p\u003E\n\u003Cdiv id=\"wle-banner\" class=\"plainlinks\" style=\"background:white; border:3px solid #21ABCD; margin: 0 auto 1em auto; font-size: 120%; overflow: hidden; text-align: center; padding: 0.5ex;\"\u003E\u003Cfigure class=\"mw-halign-left\" typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"https://ge.wikimedia.org/wiki/%E1%83%95%E1%83%9B_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98/2024/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%94\" title=\"wmge:ვმ საქართველო/კონკურსები/2024/ვიკიპედიის აზიის თვე\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Wikipedia_Asian_Month_Logo_v2_%28ka%29.svg/100px-Wikipedia_Asian_Month_Logo_v2_%28ka%29.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"100\" height=\"108\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Wikipedia_Asian_Month_Logo_v2_%28ka%29.svg/150px-Wikipedia_Asian_Month_Logo_v2_%28ka%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Wikipedia_Asian_Month_Logo_v2_%28ka%29.svg/200px-Wikipedia_Asian_Month_Logo_v2_%28ka%29.svg.png 2x\" data-file-width=\"512\" data-file-height=\"555\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003Cfigcaption\u003E\u003C/figcaption\u003E\u003C/figure\u003E \u003Cfigure class=\"mw-halign-right\" typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"https://ge.wikimedia.org/wiki/\" title=\"wmge:\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Wikimedia_User_Group_Georgia_Logo_Black_%28Official%29.svg/90px-Wikimedia_User_Group_Georgia_Logo_Black_%28Official%29.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"90\" height=\"90\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Wikimedia_User_Group_Georgia_Logo_Black_%28Official%29.svg/135px-Wikimedia_User_Group_Georgia_Logo_Black_%28Official%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Wikimedia_User_Group_Georgia_Logo_Black_%28Official%29.svg/180px-Wikimedia_User_Group_Georgia_Logo_Black_%28Official%29.svg.png 2x\" data-file-width=\"2329\" data-file-height=\"2329\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003Cfigcaption\u003E\u003C/figcaption\u003E\u003C/figure\u003E \u003Cb\u003Eჩაერთეთ კონკურსში \u003Cbr /\u003E\u003Cbig\u003E\u003Ca href=\"https://ge.wikimedia.org/wiki/%E1%83%95%E1%83%9B_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98/2024/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%94\" class=\"extiw\" title=\"wmge:ვმ საქართველო/კონკურსები/2024/ვიკიპედიის აზიის თვე\"\u003E\u003Cfont color=\"#0000FF\"\u003E„ვიკიპედიის აზიის თვე“,\u003C/font\u003E\u003C/a\u003E\u003C/big\u003E \u003Cbr /\u003Eშექმენით სტატიები და მოიგეთ პრიზები!\u003C/b\u003E\u003C/div\u003E\n\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="საიტი"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="სარჩევი" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">სარჩევი</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">გადატანა გვერდით ზოლზე</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">დამალვა</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">შესავალი</div> </a> </li> <li id="toc-ისტორია" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ისტორია"> <div class="vector-toc-text"> 1 ისტორია </div> </a> <button aria-controls="toc-ისტორია-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> სექცია „ისტორია“-ის გაშლა/ჩაკეცვა </button> <ul id="toc-ისტორია-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-კოლონიამდელი_პერიოდი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#კოლონიამდელი_პერიოდი"> <div class="vector-toc-text"> 1.1 კოლონიამდელი პერიოდი </div> </a> <ul id="toc-კოლონიამდელი_პერიოდი-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-კოლონიზაციის_პერიოდი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#კოლონიზაციის_პერიოდი"> <div class="vector-toc-text"> 1.2 კოლონიზაციის პერიოდი </div> </a> <ul id="toc-კოლონიზაციის_პერიოდი-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-კონგოს_თავისუფალი_სახელმწიფო" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#კონგოს_თავისუფალი_სახელმწიფო"> <div class="vector-toc-text"> 1.2.1 კონგოს თავისუფალი სახელმწიფო </div> </a> <ul id="toc-კონგოს_თავისუფალი_სახელმწიფო-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ბელგიის_კონგო" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ბელგიის_კონგო"> <div class="vector-toc-text"> 1.2.2 ბელგიის კონგო </div> </a> <ul id="toc-ბელგიის_კონგო-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-დამოუკიდებლობა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#დამოუკიდებლობა"> <div class="vector-toc-text"> 1.3 დამოუკიდებლობა </div> </a> <ul id="toc-დამოუკიდებლობა-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-კრიზისი_კონგოში" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#კრიზისი_კონგოში"> <div class="vector-toc-text"> 1.3.1 კრიზისი კონგოში </div> </a> <ul id="toc-კრიზისი_კონგოში-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-სეპარატიზმი_კატანგაში_და_სამხრეთ_კასაიში" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#სეპარატიზმი_კატანგაში_და_სამხრეთ_კასაიში"> <div class="vector-toc-text"> 1.3.1.1 სეპარატიზმი კატანგაში და სამხრეთ კასაიში </div> </a> <ul id="toc-სეპარატიზმი_კატანგაში_და_სამხრეთ_კასაიში-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-საერთაშორისო_რეაქცია_და_გაეროს_ჯარების_შეყვანა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#საერთაშორისო_რეაქცია_და_გაეროს_ჯარების_შეყვანა"> <div class="vector-toc-text"> 1.3.1.2 საერთაშორისო რეაქცია და გაეროს ჯარების შეყვანა </div> </a> <ul id="toc-საერთაშორისო_რეაქცია_და_გაეროს_ჯარების_შეყვანა-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-განხეთქილება_ცენტრალურ_ხელისუფლებაში_და_მობუტუს_პირველი_გადატრიალება" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#განხეთქილება_ცენტრალურ_ხელისუფლებაში_და_მობუტუს_პირველი_გადატრიალება"> <div class="vector-toc-text"> 1.3.1.3 განხეთქილება ცენტრალურ ხელისუფლებაში და მობუტუს პირველი გადატრიალება </div> </a> <ul id="toc-განხეთქილება_ცენტრალურ_ხელისუფლებაში_და_მობუტუს_პირველი_გადატრიალება-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ლუმუმბას_მკვლელობა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#ლუმუმბას_მკვლელობა"> <div class="vector-toc-text"> 1.3.1.4 ლუმუმბას მკვლელობა </div> </a> <ul id="toc-ლუმუმბას_მკვლელობა-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-გაეროს_კონტინგენტის_გაძლიერება_და_კატანგის_შემოერთება" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#გაეროს_კონტინგენტის_გაძლიერება_და_კატანგის_შემოერთება"> <div class="vector-toc-text"> 1.3.1.5 გაეროს კონტინგენტის გაძლიერება და კატანგის შემოერთება </div> </a> <ul id="toc-გაეროს_კონტინგენტის_გაძლიერება_და_კატანგის_შემოერთება-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-პოლიტიკური_დარეგულირებების_მცდელობები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#პოლიტიკური_დარეგულირებების_მცდელობები"> <div class="vector-toc-text"> 1.3.1.6 პოლიტიკური დარეგულირებების მცდელობები </div> </a> <ul id="toc-პოლიტიკური_დარეგულირებების_მცდელობები-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-სიმბას_და_კვილუს_აჯანყებები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#სიმბას_და_კვილუს_აჯანყებები"> <div class="vector-toc-text"> 1.3.1.7 სიმბას და კვილუს აჯანყებები </div> </a> <ul id="toc-სიმბას_და_კვილუს_აჯანყებები-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-აჯანყების_ჩახშობა_და_ბელგიურ-ამერიკული_ინტერვენცია" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#აჯანყების_ჩახშობა_და_ბელგიურ-ამერიკული_ინტერვენცია"> <div class="vector-toc-text"> 1.3.1.8 აჯანყების ჩახშობა და ბელგიურ-ამერიკული ინტერვენცია </div> </a> <ul id="toc-აჯანყების_ჩახშობა_და_ბელგიურ-ამერიკული_ინტერვენცია-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-მობუტუს_მეორე_გადატრიალება" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#მობუტუს_მეორე_გადატრიალება"> <div class="vector-toc-text"> 1.3.1.9 მობუტუს მეორე გადატრიალება </div> </a> <ul id="toc-მობუტუს_მეორე_გადატრიალება-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-კრიზისის_შემდგომი_პერიოდი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#კრიზისის_შემდგომი_პერიოდი"> <div class="vector-toc-text"> 1.3.2 კრიზისის შემდგომი პერიოდი </div> </a> <ul id="toc-კრიზისის_შემდგომი_პერიოდი-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-აჯანყება_შაბას_პროვინციაში_(1977)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#აჯანყება_შაბას_პროვინციაში_(1977)"> <div class="vector-toc-text"> 1.3.2.1 აჯანყება შაბას პროვინციაში (1977) </div> </a> <ul id="toc-აჯანყება_შაბას_პროვინციაში_(1977)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-აჯანყება_შაბას_პროვინციაში_(1978)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#აჯანყება_შაბას_პროვინციაში_(1978)"> <div class="vector-toc-text"> 1.3.2.2 აჯანყება შაბას პროვინციაში (1978) </div> </a> <ul id="toc-აჯანყება_შაბას_პროვინციაში_(1978)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-კონგოს_პირველი_ომი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#კონგოს_პირველი_ომი"> <div class="vector-toc-text"> 1.3.2.3 კონგოს პირველი ომი </div> </a> <ul id="toc-კონგოს_პირველი_ომი-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-კონგოს_მეორე_ომი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#კონგოს_მეორე_ომი"> <div class="vector-toc-text"> 1.3.2.4 კონგოს მეორე ომი </div> </a> <ul id="toc-კონგოს_მეორე_ომი-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-2004-2009_წლების_კივუს_კონფლიქტი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#2004-2009_წლების_კივუს_კონფლიქტი"> <div class="vector-toc-text"> 1.3.2.5 2004-2009 წლების კივუს კონფლიქტი </div> </a> <ul id="toc-2004-2009_წლების_კივუს_კონფლიქტი-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-2012-2013_წლების_კივუს_კონფლიქტი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#2012-2013_წლების_კივუს_კონფლიქტი"> <div class="vector-toc-text"> 1.3.2.6 2012-2013 წლების კივუს კონფლიქტი </div> </a> <ul id="toc-2012-2013_წლების_კივუს_კონფლიქტი-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-გეოგრაფია" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#გეოგრაფია"> <div class="vector-toc-text"> 2 გეოგრაფია </div> </a> <button aria-controls="toc-გეოგრაფია-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> სექცია „გეოგრაფია“-ის გაშლა/ჩაკეცვა </button> <ul id="toc-გეოგრაფია-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-გეოლოგია" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#გეოლოგია"> <div class="vector-toc-text"> 2.1 გეოლოგია </div> </a> <ul id="toc-გეოლოგია-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-სასარგებლო_წიაღისეული" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#სასარგებლო_წიაღისეული"> <div class="vector-toc-text"> 2.2 სასარგებლო წიაღისეული </div> </a> <ul id="toc-სასარგებლო_წიაღისეული-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-მდინარეები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#მდინარეები"> <div class="vector-toc-text"> 2.3 მდინარეები </div> </a> <ul id="toc-მდინარეები-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ნიადაგი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ნიადაგი"> <div class="vector-toc-text"> 2.4 ნიადაგი </div> </a> <ul id="toc-ნიადაგი-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-კლიმატი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#კლიმატი"> <div class="vector-toc-text"> 2.5 კლიმატი </div> </a> <ul id="toc-კლიმატი-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ფლორა_და_ფაუნა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ფლორა_და_ფაუნა"> <div class="vector-toc-text"> 2.6 ფლორა და ფაუნა </div> </a> <ul id="toc-ფლორა_და_ფაუნა-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ფლორა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ფლორა"> <div class="vector-toc-text"> 2.6.1 ფლორა </div> </a> <ul id="toc-ფლორა-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ფაუნა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ფაუნა"> <div class="vector-toc-text"> 2.6.2 ფაუნა </div> </a> <ul id="toc-ფაუნა-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-პოლიტიკური_მოწყობა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#პოლიტიკური_მოწყობა"> <div class="vector-toc-text"> 3 პოლიტიკური მოწყობა </div> </a> <button aria-controls="toc-პოლიტიკური_მოწყობა-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> სექცია „პოლიტიკური მოწყობა“-ის გაშლა/ჩაკეცვა </button> <ul id="toc-პოლიტიკური_მოწყობა-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ხელისუფლება" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ხელისუფლება"> <div class="vector-toc-text"> 3.1 ხელისუფლება </div> </a> <ul id="toc-ხელისუფლება-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-კორუფცია" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#კორუფცია"> <div class="vector-toc-text"> 3.2 კორუფცია </div> </a> <ul id="toc-კორუფცია-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ადამიანის_უფლებები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ადამიანის_უფლებები"> <div class="vector-toc-text"> 3.3 ადამიანის უფლებები </div> </a> <ul id="toc-ადამიანის_უფლებები-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-შეიარაღებული_ძალები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#შეიარაღებული_ძალები"> <div class="vector-toc-text"> 4 შეიარაღებული ძალები </div> </a> <ul id="toc-შეიარაღებული_ძალები-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ადმინისტრაციული_დაყოფა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ადმინისტრაციული_დაყოფა"> <div class="vector-toc-text"> 5 ადმინისტრაციული დაყოფა </div> </a> <ul id="toc-ადმინისტრაციული_დაყოფა-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-დემოგრაფია" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#დემოგრაფია"> <div class="vector-toc-text"> 6 დემოგრაფია </div> </a> <button aria-controls="toc-დემოგრაფია-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> სექცია „დემოგრაფია“-ის გაშლა/ჩაკეცვა </button> <ul id="toc-დემოგრაფია-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ეთნიკური_ჯგუფები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ეთნიკური_ჯგუფები"> <div class="vector-toc-text"> 6.1 ეთნიკური ჯგუფები </div> </a> <ul id="toc-ეთნიკური_ჯგუფები-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ენები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ენები"> <div class="vector-toc-text"> 6.2 ენები </div> </a> <ul id="toc-ენები-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-რელიგია" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#რელიგია"> <div class="vector-toc-text"> 6.3 რელიგია </div> </a> <ul id="toc-რელიგია-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ეკონომიკა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ეკონომიკა"> <div class="vector-toc-text"> 7 ეკონომიკა </div> </a> <button aria-controls="toc-ეკონომიკა-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> სექცია „ეკონომიკა“-ის გაშლა/ჩაკეცვა </button> <ul id="toc-ეკონომიკა-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-სამთომომპოვებელი_მრეწველობა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#სამთომომპოვებელი_მრეწველობა"> <div class="vector-toc-text"> 7.1 სამთომომპოვებელი მრეწველობა </div> </a> <ul id="toc-სამთომომპოვებელი_მრეწველობა-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ხე-ტყის_მრეწველობა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ხე-ტყის_მრეწველობა"> <div class="vector-toc-text"> 7.2 ხე-ტყის მრეწველობა </div> </a> <ul id="toc-ხე-ტყის_მრეწველობა-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-თევზჭერა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#თევზჭერა"> <div class="vector-toc-text"> 7.3 თევზჭერა </div> </a> <ul id="toc-თევზჭერა-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ენერგეტიკა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ენერგეტიკა"> <div class="vector-toc-text"> 7.4 ენერგეტიკა </div> </a> <ul id="toc-ენერგეტიკა-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ელექტროენერგია" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ელექტროენერგია"> <div class="vector-toc-text"> 7.4.1 ელექტროენერგია </div> </a> <ul id="toc-ელექტროენერგია-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ნავთობი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ნავთობი"> <div class="vector-toc-text"> 7.4.2 ნავთობი </div> </a> <ul id="toc-ნავთობი-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ბუნებრივი_აირი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ბუნებრივი_აირი"> <div class="vector-toc-text"> 7.4.3 ბუნებრივი აირი </div> </a> <ul id="toc-ბუნებრივი_აირი-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ქვანახშირი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ქვანახშირი"> <div class="vector-toc-text"> 7.4.4 ქვანახშირი </div> </a> <ul id="toc-ქვანახშირი-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ტრანსპორტი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ტრანსპორტი"> <div class="vector-toc-text"> 7.5 ტრანსპორტი </div> </a> <ul id="toc-ტრანსპორტი-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-სატრანსპორტო_პრობლემები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#სატრანსპორტო_პრობლემები"> <div class="vector-toc-text"> 7.5.1 სატრანსპორტო პრობლემები </div> </a> <ul id="toc-სატრანსპორტო_პრობლემები-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ინფრასტრუქტურის_განვითარების_ძირითადი_პროგრამები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ინფრასტრუქტურის_განვითარების_ძირითადი_პროგრამები"> <div class="vector-toc-text"> 7.5.2 ინფრასტრუქტურის განვითარების ძირითადი პროგრამები </div> </a> <ul id="toc-ინფრასტრუქტურის_განვითარების_ძირითადი_პროგრამები-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-რკინიგზები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#რკინიგზები"> <div class="vector-toc-text"> 7.5.3 რკინიგზები </div> </a> <ul id="toc-რკინიგზები-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-რკინიგზის_ხაზების_სიგრძე" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#რკინიგზის_ხაზების_სიგრძე"> <div class="vector-toc-text"> 7.5.3.1 რკინიგზის ხაზების სიგრძე </div> </a> <ul id="toc-რკინიგზის_ხაზების_სიგრძე-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-სარკინიგზო_ხაზები_მეზობელ_ქვეყნებში" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#სარკინიგზო_ხაზები_მეზობელ_ქვეყნებში"> <div class="vector-toc-text"> 7.5.3.2 სარკინიგზო ხაზები მეზობელ ქვეყნებში </div> </a> <ul id="toc-სარკინიგზო_ხაზები_მეზობელ_ქვეყნებში-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-რკინიგზის_პროექტები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#რკინიგზის_პროექტები"> <div class="vector-toc-text"> 7.5.3.3 რკინიგზის პროექტები </div> </a> <ul id="toc-რკინიგზის_პროექტები-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-საავტომობილო_გზები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#საავტომობილო_გზები"> <div class="vector-toc-text"> 7.5.4 საავტომობილო გზები </div> </a> <ul id="toc-საავტომობილო_გზები-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-საერთაშორისო_ავტომაგისტრალები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#საერთაშორისო_ავტომაგისტრალები"> <div class="vector-toc-text"> 7.5.4.1 საერთაშორისო ავტომაგისტრალები </div> </a> <ul id="toc-საერთაშორისო_ავტომაგისტრალები-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-საწყლოსნო_ტრანსპორტი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#საწყლოსნო_ტრანსპორტი"> <div class="vector-toc-text"> 7.5.5 საწყლოსნო ტრანსპორტი </div> </a> <ul id="toc-საწყლოსნო_ტრანსპორტი-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-საჰაერო_ტრანსპორტი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#საჰაერო_ტრანსპორტი"> <div class="vector-toc-text"> 7.5.6 საჰაერო ტრანსპორტი </div> </a> <ul id="toc-საჰაერო_ტრანსპორტი-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-აეროპორტები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#აეროპორტები"> <div class="vector-toc-text"> 7.5.6.1 აეროპორტები </div> </a> <ul id="toc-აეროპორტები-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-აეროპორტები_მყარსაფარიანი_ასაფრენ-დასაჯდომი_ზოლით" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-5"> <a class="vector-toc-link" href="#აეროპორტები_მყარსაფარიანი_ასაფრენ-დასაჯდომი_ზოლით"> <div class="vector-toc-text"> 7.5.6.1.1 აეროპორტები მყარსაფარიანი ასაფრენ-დასაჯდომი ზოლით </div> </a> <ul id="toc-აეროპორტები_მყარსაფარიანი_ასაფრენ-დასაჯდომი_ზოლით-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-აეროპორტები_გრუნტიანი_ასაფრენ-დასაჯდომი_ზოლით" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-5"> <a class="vector-toc-link" href="#აეროპორტები_გრუნტიანი_ასაფრენ-დასაჯდომი_ზოლით"> <div class="vector-toc-text"> 7.5.6.1.2 აეროპორტები გრუნტიანი ასაფრენ-დასაჯდომი ზოლით </div> </a> <ul id="toc-აეროპორტები_გრუნტიანი_ასაფრენ-დასაჯდომი_ზოლით-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ფრენის_უსაფრთხოება" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#ფრენის_უსაფრთხოება"> <div class="vector-toc-text"> 7.5.6.2 ფრენის უსაფრთხოება </div> </a> <ul id="toc-ფრენის_უსაფრთხოება-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-სოფლის_მეურნეობა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#სოფლის_მეურნეობა"> <div class="vector-toc-text"> 7.6 სოფლის მეურნეობა </div> </a> <ul id="toc-სოფლის_მეურნეობა-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ერთწლიანი_და_მრავალწლიანი_კულტურები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ერთწლიანი_და_მრავალწლიანი_კულტურები"> <div class="vector-toc-text"> 7.6.1 ერთწლიანი და მრავალწლიანი კულტურები </div> </a> <ul id="toc-ერთწლიანი_და_მრავალწლიანი_კულტურები-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ყავა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ყავა"> <div class="vector-toc-text"> 7.6.2 ყავა </div> </a> <ul id="toc-ყავა-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-კაუჩუკი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#კაუჩუკი"> <div class="vector-toc-text"> 7.6.3 კაუჩუკი </div> </a> <ul id="toc-კაუჩუკი-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-სხვა_კულტურები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#სხვა_კულტურები"> <div class="vector-toc-text"> 7.6.4 სხვა კულტურები </div> </a> <ul id="toc-სხვა_კულტურები-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ექსპორტი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ექსპორტი"> <div class="vector-toc-text"> 7.6.5 ექსპორტი </div> </a> <ul id="toc-ექსპორტი-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ტურიზმი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ტურიზმი"> <div class="vector-toc-text"> 7.7 ტურიზმი </div> </a> <ul id="toc-ტურიზმი-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ვაჭრობა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ვაჭრობა"> <div class="vector-toc-text"> 7.8 ვაჭრობა </div> </a> <ul id="toc-ვაჭრობა-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-სოციალური_სფერო" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#სოციალური_სფერო"> <div class="vector-toc-text"> 8 სოციალური სფერო </div> </a> <button aria-controls="toc-სოციალური_სფერო-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> სექცია „სოციალური სფერო“-ის გაშლა/ჩაკეცვა </button> <ul id="toc-სოციალური_სფერო-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-განათლება" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#განათლება"> <div class="vector-toc-text"> 8.1 განათლება </div> </a> <ul id="toc-განათლება-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ჯანდაცვა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ჯანდაცვა"> <div class="vector-toc-text"> 8.2 ჯანდაცვა </div> </a> <ul id="toc-ჯანდაცვა-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-მასმედია" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#მასმედია"> <div class="vector-toc-text"> 9 მასმედია </div> </a> <button aria-controls="toc-მასმედია-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> სექცია „მასმედია“-ის გაშლა/ჩაკეცვა </button> <ul id="toc-მასმედია-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-სიტყვის_და_პრესის_თავისუფლება" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#სიტყვის_და_პრესის_თავისუფლება"> <div class="vector-toc-text"> 9.1 სიტყვის და პრესის თავისუფლება </div> </a> <ul id="toc-სიტყვის_და_პრესის_თავისუფლება-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-პრესა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#პრესა"> <div class="vector-toc-text"> 9.2 პრესა </div> </a> <ul id="toc-პრესა-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ტელევიზია_და_რადიო" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ტელევიზია_და_რადიო"> <div class="vector-toc-text"> 9.3 ტელევიზია და რადიო </div> </a> <ul id="toc-ტელევიზია_და_რადიო-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ინტერნეტი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ინტერნეტი"> <div class="vector-toc-text"> 9.4 ინტერნეტი </div> </a> <ul id="toc-ინტერნეტი-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-კულტურა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#კულტურა"> <div class="vector-toc-text"> 10 კულტურა </div> </a> <button aria-controls="toc-კულტურა-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> სექცია „კულტურა“-ის გაშლა/ჩაკეცვა </button> <ul id="toc-კულტურა-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-სამზარეულო" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#სამზარეულო"> <div class="vector-toc-text"> 10.1 სამზარეულო </div> </a> <ul id="toc-სამზარეულო-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-მუსიკა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#მუსიკა"> <div class="vector-toc-text"> 10.2 მუსიკა </div> </a> <ul id="toc-მუსიკა-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-კინო" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#კინო"> <div class="vector-toc-text"> 10.3 კინო </div> </a> <ul id="toc-კინო-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-სახვითი_ხელოვნება" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#სახვითი_ხელოვნება"> <div class="vector-toc-text"> 10.4 სახვითი ხელოვნება </div> </a> <ul id="toc-სახვითი_ხელოვნება-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-სპორტი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#სპორტი"> <div class="vector-toc-text"> 11 სპორტი </div> </a> <ul id="toc-სპორტი-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-დღესასწაულები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#დღესასწაულები"> <div class="vector-toc-text"> 12 დღესასწაულები </div> </a> <ul id="toc-დღესასწაულები-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ლიტერატურა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ლიტერატურა"> <div class="vector-toc-text"> 13 ლიტერატურა </div> </a> <ul id="toc-ლიტერატურა-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-რესურსები_ინტერნეტში" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#რესურსები_ინტერნეტში"> <div class="vector-toc-text"> 14 რესურსები ინტერნეტში </div> </a> <ul id="toc-რესურსები_ინტერნეტში-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-სქოლიო" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#სქოლიო"> <div class="vector-toc-text"> 15 სქოლიო </div> </a> <ul id="toc-სქოლიო-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="სარჩევი" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="სარჩევის დამალვა/ჩვენება" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > სარჩევის დამალვა/ჩვენება </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="სხვაენოვან სტატიაზე გადასვლა. ხელმისაწვდომია 261 ენაზე" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-261" aria-hidden="true" > 261 ენა </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B0%D1%82%D3%99_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE" title="Адемократиатә Республика Конго — აფხაზური" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Адемократиатә Республика Конго" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="აფხაზური" class="interlanguage-link-target">Аԥсшәа</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Republik_Demokratik_Kongo" title="Republik Demokratik Kongo — აჩეხური" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Republik Demokratik Kongo" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="აჩეხური" class="interlanguage-link-target">Acèh</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Demokratiese_Republiek_die_Kongo" title="Demokratiese Republiek die Kongo — აფრიკაანსი" lang="af" hreflang="af" data-title="Demokratiese Republiek die Kongo" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="აფრიკაანსი" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Demokratische_Republik_Kongo" title="Demokratische Republik Kongo — შვეიცარიული გერმანული" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Demokratische Republik Kongo" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="შვეიცარიული გერმანული" class="interlanguage-link-target">Alemannisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AE%E1%8A%95%E1%8C%8E_%E1%8B%B2%E1%88%9E%E1%8A%AD%E1%88%AB%E1%88%B2%E1%8B%AB%E1%8B%8A_%E1%88%AA%E1%8D%90%E1%89%A5%E1%88%8A%E1%8A%AD" title="ኮንጎ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ — ამჰარული" lang="am" hreflang="am" data-title="ኮንጎ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="ამჰარული" class="interlanguage-link-target">አማርኛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ami mw-list-item"><a href="https://ami.wikipedia.org/wiki/Congo,_democratic_republic_of_the" title="Congo, democratic republic of the — Amis" lang="ami" hreflang="ami" data-title="Congo, democratic republic of the" data-language-autonym="Pangcah" data-language-local-name="Amis" class="interlanguage-link-target">Pangcah</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Republica_Democratica_d%27o_Congo" title="Republica Democratica d'o Congo — არაგონული" lang="an" hreflang="an" data-title="Republica Democratica d'o Congo" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="არაგონული" class="interlanguage-link-target">Aragonés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Folcr%C4%ABcelicu_Cynew%C4%ABse_%C3%BE%C3%A6s_Congwes" title="Folcrīcelicu Cynewīse þæs Congwes — ძველი ინგლისური" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Folcrīcelicu Cynewīse þæs Congwes" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="ძველი ინგლისური" class="interlanguage-link-target">Ænglisc</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ann mw-list-item"><a href="https://ann.wikipedia.org/wiki/Kongo_Kinshasa" title="Kongo Kinshasa — ობოლო" lang="ann" hreflang="ann" data-title="Kongo Kinshasa" data-language-autonym="Obolo" data-language-local-name="ობოლო" class="interlanguage-link-target">Obolo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%89%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A5%8B" title="कॉन्गो — ანგიკა" lang="anp" hreflang="anp" data-title="कॉन्गो" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="ანგიკა" class="interlanguage-link-target">अंगिका</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%88%D9%86%D8%BA%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%85%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B7%D9%8A%D8%A9" title="جمهورية الكونغو الديمقراطية — არაბული" lang="ar" hreflang="ar" data-title="جمهورية الكونغو الديمقراطية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="არაბული" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%A9%DC%98%DC%9B%DC%A2%DC%9D%DC%98%DC%AC%DC%90_%DC%95%DC%9D%DC%A1%DC%98%DC%A9%DC%AA%DC%9B%DC%9D%DC%AC%DC%90_%DC%95%DC%A9%DC%98%DC%A2%DC%93%DC%98" title="ܩܘܛܢܝܘܬܐ ܕܝܡܘܩܪܛܝܬܐ ܕܩܘܢܓܘ — არამეული" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܩܘܛܢܝܘܬܐ ܕܝܡܘܩܪܛܝܬܐ ܕܩܘܢܓܘ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="არამეული" class="interlanguage-link-target">ܐܪܡܝܐ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D9%84%D9%83%D9%88%D9%86%DD%A3%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%85%D9%88%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B7%D9%8A%D8%A9" title="جمهورية لكونݣو الديموقراطية — Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="جمهورية لكونݣو الديموقراطية" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target">الدارجة</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D9%83%D9%88%D9%86%D8%AC%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%85%D9%88%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B7%D9%8A%D9%87" title="جمهورية كونجو الديموقراطيه — Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="جمهورية كونجو الديموقراطيه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target">مصرى</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Rep%C3%BAblica_Democr%C3%A1tica_d%27El_Congu" title="República Democrática d'El Congu — ასტურიული" lang="ast" hreflang="ast" data-title="República Democrática d'El Congu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="ასტურიული" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/Sokasanerotifa_Kongoa" title="Sokasanerotifa Kongoa — Kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="Sokasanerotifa Kongoa" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="Kotava" class="interlanguage-link-target">Kotava</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Kungu_Dimukratiku_Ripublika" title="Kungu Dimukratiku Ripublika — აიმარა" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Kungu Dimukratiku Ripublika" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="აიმარა" class="interlanguage-link-target">Aymar aru</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Konqo_Demokratik_Respublikas%C4%B1" title="Konqo Demokratik Respublikası — აზერბაიჯანული" lang="az" hreflang="az" data-title="Konqo Demokratik Respublikası" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="აზერბაიჯანული" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%86%D9%82%D9%88_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%AC%D9%88%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="کونقو دموکراتیک جومهوریتی — South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="کونقو دموکراتیک جومهوریتی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE_%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D2%BB%D1%8B" title="Конго Демократик Республикаһы — ბაშკირული" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Конго Демократик Республикаһы" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="ბაშკირული" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9publik_D%C3%A9mokratik_Kongo" title="Républik Démokratik Kongo — ბალინური" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Républik Démokratik Kongo" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="ბალინური" class="interlanguage-link-target">Basa Bali</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Demokratische_Republik_Kongo" title="Demokratische Republik Kongo — Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Demokratische Republik Kongo" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target">Boarisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Kuonga_Demuokrat%C4%97n%C4%97_Respobl%C4%97ka" title="Kuonga Demuokratėnė Respoblėka — Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Kuonga Demuokratėnė Respoblėka" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target">Žemaitėška</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Demokratikong_Republika_kan_Kongo" title="Demokratikong Republika kan Kongo — Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Demokratikong Republika kan Kongo" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target">Bikol Central</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%8D%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%B0" title="Дэмакратычная Рэспубліка Конга — ბელარუსული" lang="be" hreflang="be" data-title="Дэмакратычная Рэспубліка Конга" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="ბელარუსული" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%8D%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%B0" title="Дэмакратычная Рэспубліка Конга — Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Дэмакратычная Рэспубліка Конга" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Kiblik_Kera%27yatan_Kongo" title="Kiblik Kera'yatan Kongo — Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Kiblik Kera'yatan Kongo" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Betawi" class="interlanguage-link-target">Betawi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D1%80%D0%B5%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE" title="Демократична република Конго — ბულგარული" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Демократична република Конго" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="ბულგარული" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A5%8B_%E0%A4%A1%E0%A5%87%E0%A4%AE%E0%A5%8B%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%95" title="कांगो डेमोक्रेटिक रिपब्लिक — Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="कांगो डेमोक्रेटिक रिपब्लिक" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target">भोजपुरी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Demokratik_Ripablik_blong_Kongo" title="Demokratik Ripablik blong Kongo — ბისლამა" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Demokratik Ripablik blong Kongo" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="ბისლამა" class="interlanguage-link-target">Bislama</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Ripublik_Demokratik_Kongo" title="Ripublik Demokratik Kongo — Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Ripublik Demokratik Kongo" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target">Banjar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bm mw-list-item"><a href="https://bm.wikipedia.org/wiki/Kongo_ka_B%C9%9Bj%C9%9Bfanga_Fasojamana" title="Kongo ka Bɛjɛfanga Fasojamana — ბამბარა" lang="bm" hreflang="bm" data-title="Kongo ka Bɛjɛfanga Fasojamana" data-language-autonym="Bamanankan" data-language-local-name="ბამბარა" class="interlanguage-link-target">Bamanankan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%97%E0%A6%A3%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%95%E0%A6%99%E0%A7%8D%E0%A6%97%E0%A7%8B_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0" title="গণতান্ত্রিক কঙ্গো প্রজাতন্ত্র — ბენგალური" lang="bn" hreflang="bn" data-title="গণতান্ত্রিক কঙ্গো প্রজাতন্ত্র" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="ბენგალური" class="interlanguage-link-target">বাংলা</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%80%E0%BD%BC%E0%BD%84%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BD%BC%E0%BC%8B%E0%BD%98%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%91%E0%BD%98%E0%BD%84%E0%BD%A6%E0%BC%8B%E0%BD%91%E0%BD%98%E0%BD%84%E0%BD%A6%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BD%99%E0%BD%BC%E0%BC%8D" title="ཀོང་གོ་མི་དམངས་དམངས་གཙོ། — ტიბეტური" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ཀོང་གོ་མི་དམངས་དམངས་གཙོ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="ტიბეტური" class="interlanguage-link-target">བོད་ཡིག</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://bpy.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%97%E0%A6%A8%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%95%E0%A6%99%E0%A7%8D%E0%A6%97%E0%A7%8B_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0" title="গনতান্ত্রিক কঙ্গো প্রজাতন্ত্র — Bishnupriya" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="গনতান্ত্রিক কঙ্গো প্রজাতন্ত্র" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="Bishnupriya" class="interlanguage-link-target">বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Republik_Demokratel_Kongo" title="Republik Demokratel Kongo — ბრეტონული" lang="br" hreflang="br" data-title="Republik Demokratel Kongo" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="ბრეტონული" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Demokratska_Republika_Kongo" title="Demokratska Republika Kongo — ბოსნიური" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Demokratska Republika Kongo" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="ბოსნიური" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Republik_Demokratik_Kongo" title="Republik Demokratik Kongo — Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Republik Demokratik Kongo" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target">Batak Mandailing</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D2%AF%D0%B3%D1%8D%D0%B4%D1%8D_%D0%9D%D0%B0%D0%B9%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D1%85%D0%B0_%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%88%D0%B0%D0%BB%D2%BB%D0%B0%D0%BD_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE_%D0%A3%D0%BB%D0%B0%D1%81" title="Бүгэдэ Найрамдаха Арадшалһан Конго Улас — Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Бүгэдэ Найрамдаха Арадшалһан Конго Улас" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target">Буряад</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Rep%C3%BAblica_Democr%C3%A0tica_del_Congo" title="República Democràtica del Congo — კატალანური" lang="ca" hreflang="ca" data-title="República Democràtica del Congo" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="კატალანური" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/Rep%C3%BAblica_Democr%C3%A1tica_del_Congo" title="República Democrática del Congo — Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="República Democrática del Congo" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target">Chavacano de Zamboanga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Congo_M%C3%ACng-ci%C5%8D_G%C3%AA%CC%A4%E1%B9%B3ng-hu%C3%B2-gu%C3%B3k" title="Congo Mìng-ciō Gê̤ṳng-huò-guók — Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Congo Mìng-ciō Gê̤ṳng-huò-guók" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target">閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BD_%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Конгон Демократин Республика — ჩეჩნური" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Конгон Демократин Республика" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="ჩეჩნური" class="interlanguage-link-target">Нохчийн</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Demokratikanhong_Republika_sa_Konggo" title="Demokratikanhong Republika sa Konggo — სებუანო" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Demokratikanhong Republika sa Konggo" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="სებუანო" class="interlanguage-link-target">Cebuano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8F%8D%E1%8E%A6%E1%8F%9A%E1%8E%A9_%E1%8E%BE%E1%8F%8D%E1%8E%A9_%E1%8E%A4%E1%8F%82%E1%8F%A3%E1%8F%98_%E1%8E%A4%E1%8E%BE%E1%8F%93%E1%8F%85%E1%8F%96%E1%8F%97_%E1%8E%A7%E1%8F%82%E1%8E%AA" title="ᏍᎦᏚᎩ ᎾᏍᎩ ᎤᏂᏣᏘ ᎤᎾᏓᏅᏖᏗ ᎧᏂᎪ — ჩეროკი" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᏍᎦᏚᎩ ᎾᏍᎩ ᎤᏂᏣᏘ ᎤᎾᏓᏅᏖᏗ ᎧᏂᎪ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="ჩეროკი" class="interlanguage-link-target">ᏣᎳᎩ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chy mw-list-item"><a href="https://chy.wikipedia.org/wiki/Democratic_Republic_of_the_Congo" title="Democratic Republic of the Congo — ჩეიენი" lang="chy" hreflang="chy" data-title="Democratic Republic of the Congo" data-language-autonym="Tsetsêhestâhese" data-language-local-name="ჩეიენი" class="interlanguage-link-target">Tsetsêhestâhese</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DB%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%DB%86%D9%86%DA%AF%DB%86" title="کۆماری دیموکراتیی کۆنگۆ — ცენტრალური ქურთული" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="کۆماری دیموکراتیی کۆنگۆ" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="ცენტრალური ქურთული" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Republica_Democratica_di_u_Congo" title="Republica Democratica di u Congo — კორსიკული" lang="co" hreflang="co" data-title="Republica Democratica di u Congo" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="კორსიკული" class="interlanguage-link-target">Corsu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Kongo_Demokratik_Cumhuriyeti" title="Kongo Demokratik Cumhuriyeti — ყირიმულ-თურქული" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Kongo Demokratik Cumhuriyeti" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="ყირიმულ-თურქული" class="interlanguage-link-target">Qırımtatarca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Kon%C5%BEsk%C3%A1_demokratick%C3%A1_republika" title="Konžská demokratická republika — ჩეხური" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Konžská demokratická republika" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="ჩეხური" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE_%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BB%D0%BB%C4%95_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Конго Демократиллĕ Республики — ჩუვაშური" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Конго Демократиллĕ Республики" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="ჩუვაშური" class="interlanguage-link-target">Чӑвашла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Gweriniaeth_Ddemocrataidd_y_Congo" title="Gweriniaeth Ddemocrataidd y Congo — უელსური" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Gweriniaeth Ddemocrataidd y Congo" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="უელსური" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Demokratiske_Republik_Congo" title="Demokratiske Republik Congo — დანიური" lang="da" hreflang="da" data-title="Demokratiske Republik Congo" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="დანიური" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/Democratic_Republic_of_the_Congo" title="Democratic Republic of the Congo — Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Democratic Republic of the Congo" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target">Dagbanli</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Demokratische_Republik_Kongo" title="Demokratische Republik Kongo — გერმანული" lang="de" hreflang="de" data-title="Demokratische Republik Kongo" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="გერმანული" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dga mw-list-item"><a href="https://dga.wikipedia.org/wiki/Democratic_Republic_of_the_Congo" title="Democratic Republic of the Congo — Dagaare" lang="dga" hreflang="dga" data-title="Democratic Republic of the Congo" data-language-autonym="Dagaare" data-language-local-name="Dagaare" class="interlanguage-link-target">Dagaare</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-din mw-list-item"><a href="https://din.wikipedia.org/wiki/Paank%C9%94c_Miirl%C9%94ck%C9%94c_de_Ko%C5%8Bgo" title="Paankɔc Miirlɔckɔc de Koŋgo — დინკა" lang="din" hreflang="din" data-title="Paankɔc Miirlɔckɔc de Koŋgo" data-language-autonym="Thuɔŋjäŋ" data-language-local-name="დინკა" class="interlanguage-link-target">Thuɔŋjäŋ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Cumhuriyet%C3%AA_Kongoy%C3%AA_Demokratiki" title="Cumhuriyetê Kongoyê Demokratiki — Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Cumhuriyetê Kongoyê Demokratiki" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target">Zazaki</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Demokratiska_republika_Kongo" title="Demokratiska republika Kongo — ქვემოსორბული" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Demokratiska republika Kongo" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="ქვემოსორბული" class="interlanguage-link-target">Dolnoserbski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%95%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%97%E0%A4%A3%E0%A4%A4%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0_%E0%A4%95%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A5%8B" title="लोकतान्त्रिक गणतन्त्र कंगो — Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="लोकतान्त्रिक गणतन्त्र कंगो" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target">डोटेली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%86%DE%AE%DE%82%DE%B0%DE%8E%DE%AF_(%DE%8B%DE%A8%DE%89%DE%A8%DE%A4%DE%B0%DE%83%DE%A7%DE%A0%DE%A9_%DE%96%DE%AA%DE%89%DE%B0%DE%80%DE%AB%DE%83%DE%A8%DE%87%DE%B0%DE%94%DE%A7)" title="ކޮންގޯ (ދިމިޤްރާޠީ ޖުމްހޫރިއްޔާ) — დივეჰი" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ކޮންގޯ (ދިމިޤްރާޠީ ޖުމްހޫރިއްޔާ)" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="დივეჰი" class="interlanguage-link-target">ދިވެހިބަސް</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ee mw-list-item"><a href="https://ee.wikipedia.org/wiki/Ko%C5%8Bgo_Kinshasa" title="Koŋgo Kinshasa — ევე" lang="ee" hreflang="ee" data-title="Koŋgo Kinshasa" data-language-autonym="Eʋegbe" data-language-local-name="ევე" class="interlanguage-link-target">Eʋegbe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CE%AE_%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CE%BA%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%9A%CE%BF%CE%BD%CE%B3%CE%BA%CF%8C" title="Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό — ბერძნული" lang="el" hreflang="el" data-title="Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="ბერძნული" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Democratic_Republic_of_the_Congo" title="Democratic Republic of the Congo — ინგლისური" lang="en" hreflang="en" data-title="Democratic Republic of the Congo" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ინგლისური" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Demokratia_Respubliko_Kongo" title="Demokratia Respubliko Kongo — ესპერანტო" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Demokratia Respubliko Kongo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="ესპერანტო" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Rep%C3%BAblica_Democr%C3%A1tica_del_Congo" title="República Democrática del Congo — ესპანური" lang="es" hreflang="es" data-title="República Democrática del Congo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="ესპანური" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Kongo_Demokraatlik_Vabariik" title="Kongo Demokraatlik Vabariik — ესტონური" lang="et" hreflang="et" data-title="Kongo Demokraatlik Vabariik" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="ესტონური" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Kongoko_Errepublika_Demokratikoa" title="Kongoko Errepublika Demokratikoa — ბასკური" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Kongoko Errepublika Demokratikoa" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="ბასკური" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Rep%C3%BAbrica_Democr%C3%A1tica_del_Congu" title="Repúbrica Democrática del Congu — Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Repúbrica Democrática del Congu" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target">Estremeñu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%DA%A9%D9%86%DA%AF%D9%88" title="جمهوری دموکراتیک کنگو — სპარსული" lang="fa" hreflang="fa" data-title="جمهوری دموکراتیک کنگو" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="სპარსული" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ff mw-list-item"><a href="https://ff.wikipedia.org/wiki/Konngo_(Ndenndaandi_Demokaraasiyankeeri_Konngo)" title="Konngo (Ndenndaandi Demokaraasiyankeeri Konngo) — ფულა" lang="ff" hreflang="ff" data-title="Konngo (Ndenndaandi Demokaraasiyankeeri Konngo)" data-language-autonym="Fulfulde" data-language-local-name="ფულა" class="interlanguage-link-target">Fulfulde</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="რეკომენდირებული სტატია"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Kongon_demokraattinen_tasavalta" title="Kongon demokraattinen tasavalta — ფინური" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Kongon demokraattinen tasavalta" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ფინური" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Kongo_Demokraatlik_Vabariik" title="Kongo Demokraatlik Vabariik — Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Kongo Demokraatlik Vabariik" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target">Võro</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/F%C3%B3lkar%C3%A6%C3%B0iliga_L%C3%BD%C3%B0veldi%C3%B0_Kongo" title="Fólkaræðiliga Lýðveldið Kongo — ფარერული" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Fólkaræðiliga Lýðveldið Kongo" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="ფარერული" class="interlanguage-link-target">Føroyskt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fon mw-list-item"><a href="https://fon.wikipedia.org/wiki/K%C9%94ngo-Kinchasa" title="Kɔngo-Kinchasa — ფონი" lang="fon" hreflang="fon" data-title="Kɔngo-Kinchasa" data-language-autonym="Fɔ̀ngbè" data-language-local-name="ფონი" class="interlanguage-link-target">Fɔ̀ngbè</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_du_Congo" title="République démocratique du Congo — ფრანგული" lang="fr" hreflang="fr" data-title="République démocratique du Congo" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ფრანგული" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/R%C3%A8publica_d%C3%A8mocratica_du_Cong%C3%B4" title="Rèpublica dèmocratica du Congô — Arpitan" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Rèpublica dèmocratica du Congô" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Arpitan" class="interlanguage-link-target">Arpetan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Demokraatisk_Republiik_Kongo" title="Demokraatisk Republiik Kongo — ჩრდილოფრიზიული" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Demokraatisk Republiik Kongo" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="ჩრდილოფრიზიული" class="interlanguage-link-target">Nordfriisk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Demokratyske_Republyk_Kongo" title="Demokratyske Republyk Kongo — დასავლეთფრიზიული" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Demokratyske Republyk Kongo" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="დასავლეთფრიზიული" class="interlanguage-link-target">Frysk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Poblacht_Dhaonlathach_an_Chong%C3%B3" title="Poblacht Dhaonlathach an Chongó — ირლანდიური" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Poblacht Dhaonlathach an Chongó" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ირლანდიური" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gag mw-list-item"><a href="https://gag.wikipedia.org/wiki/Kongo_Demokratik_Respublikas%C4%B1" title="Kongo Demokratik Respublikası — გაგაუზური" lang="gag" hreflang="gag" data-title="Kongo Demokratik Respublikası" data-language-autonym="Gagauz" data-language-local-name="გაგაუზური" class="interlanguage-link-target">Gagauz</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E5%89%9B%E6%9E%9C%E6%B0%91%E4%B8%BB%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9C%8B" title="剛果民主共和國 — Gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="剛果民主共和國" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Gan" class="interlanguage-link-target">贛語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9piblik_d%C3%A9mokratik_di_Kongo" title="Répiblik démokratik di Kongo — Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Répiblik démokratik di Kongo" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target">Kriyòl gwiyannen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Poblachd_Dheamocratach_na_Congo" title="Poblachd Dheamocratach na Congo — შოტლანდიური გელური" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Poblachd Dheamocratach na Congo" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="შოტლანდიური გელური" class="interlanguage-link-target">Gàidhlig</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Rep%C3%BAblica_Democr%C3%A1tica_do_Congo" title="República Democrática do Congo — გალისიური" lang="gl" hreflang="gl" data-title="República Democrática do Congo" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="გალისიური" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/K%C3%B3ngo_Jekopytyjoja_Ret%C3%A3" title="Kóngo Jekopytyjoja Retã — გუარანი" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Kóngo Jekopytyjoja Retã" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="გუარანი" class="interlanguage-link-target">Avañe'ẽ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gpe mw-list-item"><a href="https://gpe.wikipedia.org/wiki/Democratic_Republic_of_the_Congo" title="Democratic Republic of the Congo — Ghanaian Pidgin" lang="gpe" hreflang="gpe" data-title="Democratic Republic of the Congo" data-language-autonym="Ghanaian Pidgin" data-language-local-name="Ghanaian Pidgin" class="interlanguage-link-target">Ghanaian Pidgin</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8B%E0%AA%A8%E0%AB%81%E0%AA%82_%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%9C%E0%AA%BE%E0%AA%B8%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%BE%E0%AA%95_%E0%AA%97%E0%AA%A3%E0%AA%A4%E0%AA%82%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0" title="કોંગોનું પ્રજાસત્તાક ગણતંત્ર — გუჯარათი" lang="gu" hreflang="gu" data-title="કોંગોનું પ્રજાસત્તાક ગણતંત્ર" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="გუჯარათი" class="interlanguage-link-target">ગુજરાતી</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gur mw-list-item"><a href="https://gur.wikipedia.org/wiki/Democratic_Republic_of_the_Congo" title="Democratic Republic of the Congo — Frafra" lang="gur" hreflang="gur" data-title="Democratic Republic of the Congo" data-language-autonym="Farefare" data-language-local-name="Frafra" class="interlanguage-link-target">Farefare</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Pobblaght_Gheynlagh_y_Chongo" title="Pobblaght Gheynlagh y Chongo — მენური" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Pobblaght Gheynlagh y Chongo" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="მენური" class="interlanguage-link-target">Gaelg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Jamhuriyar_Dimokura%C9%97iyyar_Kwango" title="Jamhuriyar Dimokuraɗiyyar Kwango — ჰაუსა" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Jamhuriyar Dimokuraɗiyyar Kwango" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="ჰაუსა" class="interlanguage-link-target">Hausa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Congo_M%C3%ACn-ch%C3%BA_Khiung-f%C3%B2-koet" title="Congo Mìn-chú Khiung-fò-koet — Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Congo Mìn-chú Khiung-fò-koet" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target">客家語 / Hak-kâ-ngî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%A8%D7%A4%D7%95%D7%91%D7%9C%D7%99%D7%A7%D7%94_%D7%94%D7%93%D7%9E%D7%95%D7%A7%D7%A8%D7%98%D7%99%D7%AA_%D7%A9%D7%9C_%D7%A7%D7%95%D7%A0%D7%92%D7%95" title="הרפובליקה הדמוקרטית של קונגו — ებრაული" lang="he" hreflang="he" data-title="הרפובליקה הדמוקרטית של קונגו" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="ებრაული" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A5%8B_%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%95%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%97%E0%A4%A3%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF" title="कांगो लोकतान्त्रिक गणराज्य — ჰინდი" lang="hi" hreflang="hi" data-title="कांगो लोकतान्त्रिक गणराज्य" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="ჰინდი" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Democratic_Republic_of_the_Congo" title="Democratic Republic of the Congo — Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Democratic Republic of the Congo" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target">Fiji Hindi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Demokratska_Republika_Kongo" title="Demokratska Republika Kongo — ხორვატული" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Demokratska Republika Kongo" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="ხორვატული" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Demokratiska_republika_Kongo" title="Demokratiska republika Kongo — ზემოსორბული" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Demokratiska republika Kongo" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="ზემოსორბული" class="interlanguage-link-target">Hornjoserbsce</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Kongo_(Kinchasa)" title="Kongo (Kinchasa) — ჰაიტიური კრეოლი" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Kongo (Kinchasa)" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="ჰაიტიური კრეოლი" class="interlanguage-link-target">Kreyòl ayisyen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Kong%C3%B3i_Demokratikus_K%C3%B6zt%C3%A1rsas%C3%A1g" title="Kongói Demokratikus Köztársaság — უნგრული" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Kongói Demokratikus Köztársaság" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="უნგრული" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D5%B5%D5%AB_%D4%B4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն — სომხური" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="სომხური" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Republica_Democratic_del_Congo" title="Republica Democratic del Congo — ინტერლინგუალური" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Republica Democratic del Congo" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="ინტერლინგუალური" class="interlanguage-link-target">Interlingua</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Republik_Demokratik_Kongo" title="Republik Demokratik Kongo — ინდონეზიური" lang="id" hreflang="id" data-title="Republik Demokratik Kongo" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ინდონეზიური" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Democratic_Republica_de_Congo" title="Democratic Republica de Congo — ინტერლინგი" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Democratic Republica de Congo" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="ინტერლინგი" class="interlanguage-link-target">Interlingue</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/Democratic_Republic_of_the_Congo" title="Democratic Republic of the Congo — იგბო" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Democratic Republic of the Congo" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="იგბო" class="interlanguage-link-target">Igbo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ik mw-list-item"><a href="https://ik.wikipedia.org/wiki/Ka%C5%8Bku" title="Kaŋku — Inupiaq" lang="ik" hreflang="ik" data-title="Kaŋku" data-language-autonym="Iñupiatun" data-language-local-name="Inupiaq" class="interlanguage-link-target">Iñupiatun</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Demokratiko_a_Republika_ti_Kongo" title="Demokratiko a Republika ti Kongo — ილოკო" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Demokratiko a Republika ti Kongo" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ილოკო" class="interlanguage-link-target">Ilokano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE" title="Конго — ინგუშური" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Конго" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="ინგუშური" class="interlanguage-link-target">ГӀалгӀай</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Demokratial_Republiko_Kongo" title="Demokratial Republiko Kongo — იდო" lang="io" hreflang="io" data-title="Demokratial Republiko Kongo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="იდო" class="interlanguage-link-target">Ido</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/L%C3%BD%C3%B0stj%C3%B3rnarl%C3%BD%C3%B0veldi%C3%B0_Kong%C3%B3" title="Lýðstjórnarlýðveldið Kongó — ისლანდიური" lang="is" hreflang="is" data-title="Lýðstjórnarlýðveldið Kongó" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ისლანდიური" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Repubblica_Democratica_del_Congo" title="Repubblica Democratica del Congo — იტალიური" lang="it" hreflang="it" data-title="Repubblica Democratica del Congo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="იტალიური" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B3%E3%83%B3%E3%82%B4%E6%B0%91%E4%B8%BB%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9B%BD" title="コンゴ民主共和国 — იაპონური" lang="ja" hreflang="ja" data-title="コンゴ民主共和国" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="იაპონური" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Dimokratik_Ripoblik_a_di_Kanggo" title="Dimokratik Ripoblik a di Kanggo — Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Dimokratik Ripoblik a di Kanggo" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target">Patois</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/roltrusi%27o_zei.kongos" title="roltrusi'o zei.kongos — ლოჟბანი" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="roltrusi'o zei.kongos" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="ლოჟბანი" class="interlanguage-link-target">La .lojban.</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9publik_Dh%C3%A9mokratik_Kongo" title="Républik Dhémokratik Kongo — იავური" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Républik Dhémokratik Kongo" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="იავური" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Kongo_Demokratiyal%C4%B1q_Respublikas%C4%B1" title="Kongo Demokratiyalıq Respublikası — ყარაყალფახური" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Kongo Demokratiyalıq Respublikası" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="ყარაყალფახური" class="interlanguage-link-target">Qaraqalpaqsha</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Tagduda_Tamegdayt_n_Kungu" title="Tagduda Tamegdayt n Kungu — კაბილური" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Tagduda Tamegdayt n Kungu" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="კაბილური" class="interlanguage-link-target">Taqbaylit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/K%C9%94%C5%8Bgo_Kinsasa" title="Kɔŋgo Kinsasa — Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Kɔŋgo Kinsasa" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target">Kabɩyɛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/Ri%CC%B1pobi%CC%B1lik_Di%CC%B1mokrasi_Konggo" title="Ri̱pobi̱lik Di̱mokrasi Konggo — ტიაპი" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="Ri̱pobi̱lik Di̱mokrasi Konggo" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="ტიაპი" class="interlanguage-link-target">Tyap</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kg mw-list-item"><a href="https://kg.wikipedia.org/wiki/Repubilika_ya_K%C3%B4ngo_Demokratiki" title="Repubilika ya Kôngo Demokratiki — კონგო" lang="kg" hreflang="kg" data-title="Repubilika ya Kôngo Demokratiki" data-language-autonym="Kongo" data-language-local-name="კონგო" class="interlanguage-link-target">Kongo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/Democratic_Republic_of_the_Congo" title="Democratic Republic of the Congo — კიკუიუ" lang="ki" hreflang="ki" data-title="Democratic Republic of the Congo" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="კიკუიუ" class="interlanguage-link-target">Gĩkũyũ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE_%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B" title="Конго Демократиялық Республикасы — ყაზახური" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Конго Демократиялық Республикасы" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="ყაზახური" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%92%E1%9E%B6%E1%9E%9A%E1%9E%8E%E1%9E%9A%E1%9E%8A%E1%9F%92%E1%9E%8B%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%92%E1%9E%B7%E1%9E%94%E1%9E%8F%E1%9F%81%E1%9E%99%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%80%E1%9E%BB%E1%9E%84%E1%9E%A0%E1%9F%92%E1%9E%82%E1%9F%84" title="សាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យកុងហ្គោ — ქმერული" lang="km" hreflang="km" data-title="សាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យកុងហ្គោ" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="ქმერული" class="interlanguage-link-target">ភាសាខ្មែរ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B2%BE%E0%B2%82%E0%B2%97%E0%B3%8B_%E0%B2%AA%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B2%9C%E0%B2%BE%E0%B2%B8%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%A4%E0%B2%BE%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%AE%E0%B2%95_%E0%B2%97%E0%B2%A3%E0%B2%B0%E0%B2%BE%E0%B2%9C%E0%B3%8D%E0%B2%AF" title="ಕಾಂಗೋ ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಗಣರಾಜ್ಯ — კანადა" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಕಾಂಗೋ ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಗಣರಾಜ್ಯ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="კანადა" class="interlanguage-link-target">ಕನ್ನಡ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%BD%A9%EA%B3%A0_%EB%AF%BC%EC%A3%BC_%EA%B3%B5%ED%99%94%EA%B5%AD" title="콩고 민주 공화국 — კორეული" lang="ko" hreflang="ko" data-title="콩고 민주 공화국" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="კორეული" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Demokratische_Republek_Kongo" title="Demokratische Republek Kongo — კიოლში" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Demokratische Republek Kongo" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="კიოლში" class="interlanguage-link-target">Ripoarisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Komara_Demokrat%C3%AEk_a_Kongoy%C3%AA" title="Komara Demokratîk a Kongoyê — ქურთული" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Komara Demokratîk a Kongoyê" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="ქურთული" class="interlanguage-link-target">Kurdî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Repoblek_Demokratek_an_Kongo" title="Repoblek Demokratek an Kongo — კორნული" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Repoblek Demokratek an Kongo" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="კორნული" class="interlanguage-link-target">Kernowek</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE_%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D0%BA_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B" title="Конго Демократиялык Республикасы — ყირგიზული" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Конго Демократиялык Республикасы" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="ყირგიზული" class="interlanguage-link-target">Кыргызча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Res_publica_democratica_Congensis" title="Res publica democratica Congensis — ლათინური" lang="la" hreflang="la" data-title="Res publica democratica Congensis" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="ლათინური" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Repuvlika_Demokratika_del_Kongo" title="Repuvlika Demokratika del Kongo — ლადინო" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Repuvlika Demokratika del Kongo" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="ლადინო" class="interlanguage-link-target">Ladino</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Demokratesch_Republik_Kongo" title="Demokratesch Republik Kongo — ლუქსემბურგული" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Demokratesch Republik Kongo" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="ლუქსემბურგული" class="interlanguage-link-target">Lëtzebuergesch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%8F%D0%B4%D0%B8%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE" title="Демократиядин Республика Конго — ლეზგიური" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Демократиядин Республика Конго" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="ლეზგიური" class="interlanguage-link-target">Лезги</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Republica_Democrata_de_Congo" title="Republica Democrata de Congo — Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Republica Democrata de Congo" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target">Lingua Franca Nova</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lg mw-list-item"><a href="https://lg.wikipedia.org/wiki/Democratic_Republic_of_Congo" title="Democratic Republic of Congo — განდა" lang="lg" hreflang="lg" data-title="Democratic Republic of Congo" data-language-autonym="Luganda" data-language-local-name="განდა" class="interlanguage-link-target">Luganda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Congo-Kinshasa" title="Congo-Kinshasa — ლიმბურგული" lang="li" hreflang="li" data-title="Congo-Kinshasa" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="ლიმბურგული" class="interlanguage-link-target">Limburgs</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Repubbrica_Democratica_do_Congo" title="Repubbrica Democratica do Congo — Ligurian" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Repubbrica Democratica do Congo" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurian" class="interlanguage-link-target">Ligure</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Republica_Democratica_dl_Congo" title="Republica Democratica dl Congo — Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Republica Democratica dl Congo" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target">Ladin</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Rep%C3%BCblica_Demucratica_del_Congo" title="Repüblica Demucratica del Congo — Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Repüblica Demucratica del Congo" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target">Lombard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Kong%C3%B3-Kins%C3%A1s%C3%A1" title="Kongó-Kinsásá — ლინგალა" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Kongó-Kinsásá" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="ლინგალა" class="interlanguage-link-target">Lingála</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%AA%E0%BA%B2%E0%BA%97%E0%BA%B2%E0%BA%A5%E0%BA%B0%E0%BA%99%E0%BA%B0%E0%BA%A5%E0%BA%B1%E0%BA%94_%E0%BA%9B%E0%BA%B0%E0%BA%8A%E0%BA%B2%E0%BA%97%E0%BA%B4%E0%BA%9B%E0%BA%B0%E0%BB%84%E0%BA%95_%E0%BA%81%E0%BA%BB%E0%BA%87%E0%BB%82%E0%BA%81" title="ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ກົງໂກ — ლაოსური" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ກົງໂກ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="ლაოსური" class="interlanguage-link-target">ລາວ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Kongo_Demokratin%C4%97_Respublika" title="Kongo Demokratinė Respublika — ლიეტუვური" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Kongo Demokratinė Respublika" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="ლიეტუვური" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ltg mw-list-item"><a href="https://ltg.wikipedia.org/wiki/Konga_Demokratiskuo_Republika" title="Konga Demokratiskuo Republika — Latgalian" lang="ltg" hreflang="ltg" data-title="Konga Demokratiskuo Republika" data-language-autonym="Latgaļu" data-language-local-name="Latgalian" class="interlanguage-link-target">Latgaļu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Kongo_Demokr%C4%81tisk%C4%81_Republika" title="Kongo Demokrātiskā Republika — ლატვიური" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Kongo Demokrātiskā Republika" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="ლატვიური" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%97%E0%A4%A3%E0%A4%A4%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0_%E0%A4%95%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A5%8B" title="प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र कङ्गो — მაითილი" lang="mai" hreflang="mai" data-title="प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र कङ्गो" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="მაითილი" class="interlanguage-link-target">मैथिली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Republik_Demokratik_Kongo" title="Republik Demokratik Kongo — Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Republik Demokratik Kongo" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target">Basa Banyumasan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%8F%D0%BD%D1%8C_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8C_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE" title="Демократиянь Республикась Конго — მოქშა" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Демократиянь Республикась Конго" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="მოქშა" class="interlanguage-link-target">Мокшень</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Repoblika_Dem%C3%B4kratikan%27_i_K%C3%B4ng%C3%B4" title="Repoblika Demôkratikan' i Kôngô — მალაგასიური" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Repoblika Demôkratikan' i Kôngô" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="მალაგასიური" class="interlanguage-link-target">Malagasy</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%B5_%D0%9A%D0%BE%D2%A5%D0%B3%D0%BE_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA" title="Демократикле Коҥго Республик — Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Демократикле Коҥго Республик" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target">Олык марий</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/Whenua_o_K%C5%8Dngo" title="Whenua o Kōngo — მაორი" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Whenua o Kōngo" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="მაორი" class="interlanguage-link-target">Māori</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Republik_Demokratik_Kongo" title="Republik Demokratik Kongo — მინანგკაბაუ" lang="min" hreflang="min" data-title="Republik Demokratik Kongo" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="მინანგკაბაუ" class="interlanguage-link-target">Minangkabau</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%A0%D0%B5%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE" title="Демократска Република Конго — მაკედონური" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Демократска Република Конго" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="მაკედონური" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%A1%E0%B5%86%E0%B4%AE%E0%B5%8B%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D_%E0%B4%B1%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B4%AC%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8D_%E0%B4%93%E0%B4%AB%E0%B5%8D_%E0%B4%95%E0%B5%8B%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%8B" title="ഡെമോക്രാറ്റിക് റിപബ്ലിക്ക് ഓഫ് കോംഗോ — მალაიალამური" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഡെമോക്രാറ്റിക് റിപബ്ലിക്ക് ഓഫ് കോംഗോ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="მალაიალამური" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D2%AF%D0%B3%D0%B4_%D0%9D%D0%B0%D0%B9%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D1%85_%D0%90%D1%80%D0%B4%D1%87%D0%B8%D0%BB%D1%81%D0%B0%D0%BD_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE_%D0%A3%D0%BB%D1%81" title="Бүгд Найрамдах Ардчилсан Конго Улс — მონღოლური" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Бүгд Найрамдах Ардчилсан Конго Улс" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="მონღოლური" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%83%EA%AF%A4%EA%AF%8C%EA%AF%A5%EA%AF%9D%EA%AF%85_%EA%AF%82%EA%AF%A9%EA%AF%89%EA%AF%A5%EA%AF%9B%EA%AF%86%EA%AF%95_%EA%AF%80%EA%AF%A3%EA%AF%A1%EA%AF%92%EA%AF%A3" title="ꯃꯤꯌꯥꯝꯅ ꯂꯩꯉꯥꯛꯆꯕ ꯀꯣꯡꯒꯣ — მანიპური" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯃꯤꯌꯥꯝꯅ ꯂꯩꯉꯥꯛꯆꯕ ꯀꯣꯡꯒꯣ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="მანიპური" class="interlanguage-link-target">ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%81%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%9A%E0%A5%87_%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%95%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A5%80_%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%95" title="काँगोचे लोकशाही प्रजासत्ताक — მარათჰი" lang="mr" hreflang="mr" data-title="काँगोचे लोकशाही प्रजासत्ताक" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="მარათჰი" class="interlanguage-link-target">मराठी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE_%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Конго Демократи Республика — Western Mari" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Конго Демократи Республика" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="Western Mari" class="interlanguage-link-target">Кырык мары</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Republik_Demokratik_Congo" title="Republik Demokratik Congo — მალაიური" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Republik Demokratik Congo" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="მალაიური" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Repubblika_Demokratika_tal-Kongo" title="Repubblika Demokratika tal-Kongo — მალტური" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Repubblika Demokratika tal-Kongo" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="მალტური" class="interlanguage-link-target">Malti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Rep%C3%BAblica_Democr%C3%A1tica_de_l_Congo" title="República Democrática de l Congo — მირანდული" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="República Democrática de l Congo" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="მირანდული" class="interlanguage-link-target">Mirandés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%80%E1%80%BD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%82%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%92%E1%80%AE%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%80%E1%80%9B%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%94%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%B6" title="ကွန်ဂိုဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံ — ბირმული" lang="my" hreflang="my" data-title="ကွန်ဂိုဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="ბირმული" class="interlanguage-link-target">မြန်မာဘာသာ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BD%D1%8C_%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%8F%D0%BD%D1%8C_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8C" title="Конгонь Демократиянь Республикась — ერზია" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Конгонь Демократиянь Республикась" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="ერზია" class="interlanguage-link-target">Эрзянь</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%A6%DB%8C%D8%B1" title="زئیر — მაზანდერანული" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="زئیر" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="მაზანდერანული" class="interlanguage-link-target">مازِرونی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Demokraatsche_Republiek_Kongo" title="Demokraatsche Republiek Kongo — ქვემოგერმანული" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Demokraatsche Republiek Kongo" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="ქვემოგერმანული" class="interlanguage-link-target">Plattdüütsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Demokratiese_Republiek_van_de_Kongo" title="Demokratiese Republiek van de Kongo — ქვემოსაქსონური" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Demokratiese Republiek van de Kongo" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="ქვემოსაქსონური" class="interlanguage-link-target">Nedersaksies</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%97%E0%A4%A3%E0%A4%A4%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0_%E0%A4%95%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A5%8B" title="प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र कङ्गो — ნეპალური" lang="ne" hreflang="ne" data-title="प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र कङ्गो" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="ნეპალური" class="interlanguage-link-target">नेपाली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%97%E0%A4%A3%E0%A4%A4%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0_%E0%A4%95%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A5%8B" title="प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र कङ्गो — ნევარი" lang="new" hreflang="new" data-title="प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र कङ्गो" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="ნევარი" class="interlanguage-link-target">नेपाल भाषा</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Congo-Kinshasa" title="Congo-Kinshasa — ნიდერლანდური" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Congo-Kinshasa" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="ნიდერლანდური" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Den_demokratiske_republikken_Kongo" title="Den demokratiske republikken Kongo — ნორვეგიული ნიუნორსკი" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Den demokratiske republikken Kongo" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="ნორვეგიული ნიუნორსკი" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Den_demokratiske_republikken_Kongo" title="Den demokratiske republikken Kongo — ნორვეგიული ბუკმოლი" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Den demokratiske republikken Kongo" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="ნორვეგიული ბუკმოლი" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Demokrati_Republike_de_Kongo" title="Demokrati Republike de Kongo — Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Demokrati Republike de Kongo" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target">Novial</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://nso.wikipedia.org/wiki/Democratic_Republic_of_the_Congo" title="Democratic Republic of the Congo — ჩრდილოეთ სოთო" lang="nso" hreflang="nso" data-title="Democratic Republic of the Congo" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="ჩრდილოეთ სოთო" class="interlanguage-link-target">Sesotho sa Leboa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/Naakaii_%C5%81izhinii_Bi%C5%82eeyoot%CA%BC%C4%AF%CC%81%CA%BC%C3%AD_Bik%C3%A9yah_Ntsaa%C3%ADg%C3%AD%C3%AD" title="Naakaii Łizhinii Biłeeyootʼį́ʼí Bikéyah Ntsaaígíí — ნავახო" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Naakaii Łizhinii Biłeeyootʼį́ʼí Bikéyah Ntsaaígíí" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="ნავახო" class="interlanguage-link-target">Diné bizaad</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Republica_Democratica_de_C%C3%B2ngo" title="Republica Democratica de Còngo — ოქსიტანური" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Republica Democratica de Còngo" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="ოქსიტანური" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Kongon_Demokruatilline_Tazavaldu" title="Kongon Demokruatilline Tazavaldu — Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Kongon Demokruatilline Tazavaldu" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target">Livvinkarjala</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Riippabiliika_Dimookiraatawaa_Koongoo" title="Riippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo — ორომო" lang="om" hreflang="om" data-title="Riippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="ორომო" class="interlanguage-link-target">Oromoo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%A1%E0%AD%87%E0%AC%AE%E0%AD%8B%E0%AC%95%E0%AD%8D%E0%AC%B0%E0%AD%87%E0%AC%9F%E0%AC%BF%E0%AC%95_%E0%AC%B0%E0%AC%BF%E0%AC%AA%E0%AC%AC%E0%AD%8D%E0%AC%B2%E0%AC%BF%E0%AC%95_%E0%AC%85%E0%AC%AB_%E0%AC%95%E0%AC%99%E0%AD%8D%E0%AC%97%E0%AD%8B" title="ଡେମୋକ୍ରେଟିକ ରିପବ୍ଲିକ ଅଫ କଙ୍ଗୋ — ორია" lang="or" hreflang="or" data-title="ଡେମୋକ୍ରେଟିକ ରିପବ୍ଲିକ ଅଫ କଙ୍ଗୋ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="ორია" class="interlanguage-link-target">ଓଡ଼ିଆ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%B9%D1%8B_%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%C3%A6" title="Конгойы Демократон Республикæ — ოსური" lang="os" hreflang="os" data-title="Конгойы Демократон Республикæ" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="ოსური" class="interlanguage-link-target">Ирон</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%82%E0%A8%97%E0%A9%8B_%E0%A8%B2%E0%A9%8B%E0%A8%95%E0%A8%A4%E0%A9%B0%E0%A8%A4%E0%A8%B0%E0%A9%80_%E0%A8%97%E0%A8%A3%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C" title="ਕਾਂਗੋ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਗਣਰਾਜ — პენჯაბური" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਕਾਂਗੋ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਗਣਰਾਜ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="პენჯაბური" class="interlanguage-link-target">ਪੰਜਾਬੀ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Republikang_Demokr%C3%A1tiku_ning_Konggu" title="Republikang Demokrátiku ning Konggu — პამპანგა" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Republikang Demokrátiku ning Konggu" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="პამპანგა" class="interlanguage-link-target">Kapampangan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Republika_demokratika_di_Kongo" title="Republika demokratika di Kongo — პაპიამენტო" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Republika demokratika di Kongo" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="პაპიამენტო" class="interlanguage-link-target">Papiamentu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcm mw-list-item"><a href="https://pcm.wikipedia.org/wiki/Demokratik_Repoblik_of_di_Kongo" title="Demokratik Repoblik of di Kongo — ნიგერიული კრეოლური" lang="pcm" hreflang="pcm" data-title="Demokratik Repoblik of di Kongo" data-language-autonym="Naijá" data-language-local-name="ნიგერიული კრეოლური" class="interlanguage-link-target">Naijá</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pdc mw-list-item"><a href="https://pdc.wikipedia.org/wiki/Demegraadisch_Republik_Kongo" title="Demegraadisch Republik Kongo — Pennsylvania German" lang="pdc" hreflang="pdc" data-title="Demegraadisch Republik Kongo" data-language-autonym="Deitsch" data-language-local-name="Pennsylvania German" class="interlanguage-link-target">Deitsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Demokratyczna_Republika_Konga" title="Demokratyczna Republika Konga — პოლონური" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Demokratyczna Republika Konga" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="პოლონური" class="interlanguage-link-target">Polski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Rep%C3%B9blica_Democr%C3%A0tica_d%C3%ABl_C%C3%B2ngo" title="Repùblica Democràtica dël Còngo — Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Repùblica Democràtica dël Còngo" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target">Piemontèis</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AC_%DA%A9%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%88" title="لوکراج کانگو — Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="لوکراج کانگو" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF_%DA%A9%D8%A7%D9%86%DA%AB%D9%88_%D8%AF%D9%8A%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%8A%DA%A9_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%AA" title="د کانګو ديموکراتيک جمهوريت — პუშტუ" lang="ps" hreflang="ps" data-title="د کانګو ديموکراتيک جمهوريت" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="პუშტუ" class="interlanguage-link-target">پښتو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Rep%C3%BAblica_Democr%C3%A1tica_do_Congo" title="República Democrática do Congo — პორტუგალიური" lang="pt" hreflang="pt" data-title="República Democrática do Congo" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="პორტუგალიური" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Kunqu_Runakamaq_Ripuwlika" title="Kunqu Runakamaq Ripuwlika — კეჩუა" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Kunqu Runakamaq Ripuwlika" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="კეჩუა" class="interlanguage-link-target">Runa Simi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Republica_Democratic%C4%83_Congo" title="Republica Democratică Congo — რუმინული" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Republica Democratică Congo" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="რუმინული" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-tara mw-list-item"><a href="https://roa-tara.wikipedia.org/wiki/Repubbleche_Democrateche_d%27u_Congo" title="Repubbleche Democrateche d'u Congo — Tarantino" lang="nap-x-tara" hreflang="nap-x-tara" data-title="Repubbleche Democrateche d'u Congo" data-language-autonym="Tarandíne" data-language-local-name="Tarantino" class="interlanguage-link-target">Tarandíne</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE" title="Демократическая Республика Конго — რუსული" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Демократическая Республика Конго" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="რუსული" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D1%80%D0%B5%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D2%91%D0%BE" title="Демократічна републіка Конґо — Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Демократічна републіка Конґо" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Repubulika_Iharanira_Demokarasi_ya_Kongo" title="Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo — კინიარუანდა" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="კინიარუანდა" class="interlanguage-link-target">Ikinyarwanda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A5%8B_%E0%A4%97%E0%A4%A3%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%AE%E0%A5%8D" title="कांगो गणराज्यम् — სანსკრიტი" lang="sa" hreflang="sa" data-title="कांगो गणराज्यम्" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="სანსკრიტი" class="interlanguage-link-target">संस्कृतम्</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE_%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82_%D3%A8%D1%80%D3%A9%D1%81%D0%BF%D2%AF%D2%AF%D0%B1%D2%AF%D0%BB%D2%AF%D0%BA%D1%8D%D1%82%D1%8D" title="Конго Демократ Өрөспүүбүлүкэтэ — იაკუტური" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Конго Демократ Өрөспүүбүлүкэтэ" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="იაკუტური" class="interlanguage-link-target">Саха тыла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%9C%E1%B1%9A%E1%B1%B1%E1%B1%9A%E1%B1%9B%E1%B1%9F%E1%B1%B1%E1%B1%9B%E1%B1%A8%E1%B1%A4%E1%B1%A0_%E1%B1%A0%E1%B1%9A%E1%B1%9D%E1%B1%9C%E1%B1%B3_%E1%B1%AF%E1%B1%A8%E1%B1%9A%E1%B1%A1%E1%B1%9F%E1%B1%9B%E1%B1%9A%E1%B1%B1%E1%B1%9B%E1%B1%A8%E1%B1%9A" title="ᱜᱚᱱᱚᱛᱟᱱᱛᱨᱤᱠ ᱠᱚᱝᱜᱳ ᱯᱨᱚᱡᱟᱛᱚᱱᱛᱨᱚ — სანტალი" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱜᱚᱱᱚᱛᱟᱱᱛᱨᱤᱠ ᱠᱚᱝᱜᱳ ᱯᱨᱚᱡᱟᱛᱚᱱᱛᱨᱚ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="სანტალი" class="interlanguage-link-target">ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Rep%C3%B9blica_Democr%C3%A0tica_de_su_Congo" title="Repùblica Democràtica de su Congo — სარდინიული" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Repùblica Democràtica de su Congo" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="სარდინიული" class="interlanguage-link-target">Sardu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Rip%C3%B9bbrica_Dimucr%C3%A0tica_d%C3%BB_Congu" title="Ripùbbrica Dimucràtica dû Congu — სიცილიური" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Ripùbbrica Dimucràtica dû Congu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="სიცილიური" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Democratic_Republic_o_the_Congo" title="Democratic Republic o the Congo — შოტლანდიური" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Democratic Republic o the Congo" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="შოტლანდიური" class="interlanguage-link-target">Scots</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85%D9%8A_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A7_%DA%AA%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%88" title="عوامي جمهوريا ڪانگو — სინდჰური" lang="sd" hreflang="sd" data-title="عوامي جمهوريا ڪانگو" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="სინდჰური" class="interlanguage-link-target">سنڌي</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Kongo_demokr%C3%A1htala%C5%A1_d%C3%A1ssev%C3%A1ldi" title="Kongo demokráhtalaš dásseváldi — ჩრდილოეთ საამური" lang="se" hreflang="se" data-title="Kongo demokráhtalaš dásseváldi" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="ჩრდილოეთ საამური" class="interlanguage-link-target">Davvisámegiella</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sg mw-list-item"><a href="https://sg.wikipedia.org/wiki/K%C3%B9od%C3%B9or%C3%B9os%C3%AAse_t%C3%AE_Ngunuhal%C3%ABzo_t%C3%AE_Kong%C3%B6" title="Kùodùorùosêse tî Ngunuhalëzo tî Kongö — სანგო" lang="sg" hreflang="sg" data-title="Kùodùorùosêse tî Ngunuhalëzo tî Kongö" data-language-autonym="Sängö" data-language-local-name="სანგო" class="interlanguage-link-target">Sängö</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Demokratska_Republika_Kongo" title="Demokratska Republika Kongo — სერბულ-ხორვატული" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Demokratska Republika Kongo" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="სერბულ-ხორვატული" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Tagduda_Tadimuq%E1%B9%9Ba%E1%B9%ADit_n_Kungu" title="Tagduda Tadimuqṛaṭit n Kungu — შილჰა" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Tagduda Tadimuqṛaṭit n Kungu" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="შილჰა" class="interlanguage-link-target">Taclḥit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shn mw-list-item"><a href="https://shn.wikipedia.org/wiki/%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%B0%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%82%81%E1%80%B0%E1%80%99%E1%80%BA%E1%82%88%E1%80%95%E1%80%BD%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%B0%E1%81%BA%E1%80%BA%E1%82%88%E1%81%B5%E1%80%B0%E1%81%BC%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9C%E1%81%A2%E1%82%86_%E1%80%90%E1%80%AE%E1%82%87%E1%80%99%E1%80%B0%E1%80%9D%E1%80%BA%E1%82%87%E1%81%B6%E1%80%9B%E1%82%85%E1%80%90%E1%80%BA%E1%82%89%E1%80%90%E1%80%AD%E1%81%B5%E1%80%BA%E1%82%89_%E1%81%B6%E1%80%BD%E1%81%BC%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%81%B5%E1%80%B0%E1%80%9D%E1%80%BA%E1%82%87" title="မိူင်းႁူမ်ႈပွင်လူၺ်ႈၵူၼ်းလၢႆ တီႇမူဝ်ႇၶရႅတ်ႉတိၵ်ႉ ၶွၼ်းၵူဝ်ႇ — შანი" lang="shn" hreflang="shn" data-title="မိူင်းႁူမ်ႈပွင်လူၺ်ႈၵူၼ်းလၢႆ တီႇမူဝ်ႇၶရႅတ်ႉတိၵ်ႉ ၶွၼ်းၵူဝ်ႇ" data-language-autonym="ၽႃႇသႃႇတႆး " data-language-local-name="შანი" class="interlanguage-link-target">ၽႃႇသႃႇတႆး </a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%9A%E0%B7%9C%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%9C%E0%B7%9D_%E0%B6%B4%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B6%A2%E0%B7%8F%E0%B6%AD%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%AD%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B7%80%E0%B7%8F%E0%B6%AF%E0%B7%93_%E0%B6%A2%E0%B6%B1%E0%B6%BB%E0%B6%A2%E0%B6%BA" title="කොන්ගෝ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ජනරජය — სინჰალური" lang="si" hreflang="si" data-title="කොන්ගෝ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ජනරජය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="სინჰალური" class="interlanguage-link-target">සිංහල</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Democratic_Republic_of_the_Congo" title="Democratic Republic of the Congo — Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Democratic Republic of the Congo" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Kon%C5%BEsk%C3%A1_demokratick%C3%A1_republika" title="Konžská demokratická republika — სლოვაკური" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Konžská demokratická republika" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="სლოვაკური" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Vzhodni_Kongo" title="Vzhodni Kongo — სლოვენური" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Vzhodni Kongo" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="სლოვენური" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/Ripapelika_Timokiratika_o_le_Congo" title="Ripapelika Timokiratika o le Congo — სამოა" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Ripapelika Timokiratika o le Congo" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="სამოა" class="interlanguage-link-target">Gagana Samoa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/Kongo_demokraatl%C3%A2%C5%A1_t%C3%A4siv%C3%A4ldi" title="Kongo demokraatlâš täsiväldi — ინარი-საამური" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Kongo demokraatlâš täsiväldi" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="ინარი-საამური" class="interlanguage-link-target">Anarâškielâ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Utemabanze_we_Rudhende_rwe_Vukongo" title="Utemabanze we Rudhende rwe Vukongo — შონა" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Utemabanze we Rudhende rwe Vukongo" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="შონა" class="interlanguage-link-target">ChiShona</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Jamhuuriyada_Dimuqaraadiga_Kongo" title="Jamhuuriyada Dimuqaraadiga Kongo — სომალიური" lang="so" hreflang="so" data-title="Jamhuuriyada Dimuqaraadiga Kongo" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="სომალიური" class="interlanguage-link-target">Soomaaliga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Republika_Demokratike_e_Kongos" title="Republika Demokratike e Kongos — ალბანური" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Republika Demokratike e Kongos" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="ალბანური" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%A0%D0%B5%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE" title="Демократска Република Конго — სერბული" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Демократска Република Конго" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="სერბული" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ss mw-list-item"><a href="https://ss.wikipedia.org/wiki/IKhongo" title="IKhongo — სუატი" lang="ss" hreflang="ss" data-title="IKhongo" data-language-autonym="SiSwati" data-language-local-name="სუატი" class="interlanguage-link-target">SiSwati</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-st mw-list-item"><a href="https://st.wikipedia.org/wiki/Rephabliki_ya_Demokrasi_ya_Kongo" title="Rephabliki ya Demokrasi ya Kongo — სამხრეთ სოთოს ენა" lang="st" hreflang="st" data-title="Rephabliki ya Demokrasi ya Kongo" data-language-autonym="Sesotho" data-language-local-name="სამხრეთ სოთოს ენა" class="interlanguage-link-target">Sesotho</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Demokratiske_Republik_Kongo" title="Demokratiske Republik Kongo — Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Demokratiske Republik Kongo" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target">Seeltersk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9publik_D%C3%A9mokratik_Kongo" title="Républik Démokratik Kongo — სუნდური" lang="su" hreflang="su" data-title="Républik Démokratik Kongo" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="სუნდური" class="interlanguage-link-target">Sunda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Kongo-Kinshasa" title="Kongo-Kinshasa — შვედური" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Kongo-Kinshasa" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="შვედური" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Jamhuri_ya_Kidemokrasia_ya_Kongo" title="Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo — სუაჰილი" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="სუაჰილი" class="interlanguage-link-target">Kiswahili</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Dymokratyczno_Republika_K%C5%AFnga" title="Dymokratyczno Republika Kůnga — Silesian" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Dymokratyczno Republika Kůnga" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silesian" class="interlanguage-link-target">Ślůnski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/Democratic_Republic_of_the_Congo" title="Democratic Republic of the Congo — Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="Democratic Republic of the Congo" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target">Sakizaya</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%95%E0%AE%BE%E0%AE%99%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AF%8B_%E0%AE%AE%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AE%B3%E0%AE%BE%E0%AE%9F%E0%AF%8D%E0%AE%9A%E0%AE%BF%E0%AE%95%E0%AF%8D_%E0%AE%95%E0%AF%81%E0%AE%9F%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%B0%E0%AE%9A%E0%AF%81" title="காங்கோ மக்களாட்சிக் குடியரசு — ტამილური" lang="ta" hreflang="ta" data-title="காங்கோ மக்களாட்சிக் குடியரசு" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="ტამილური" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tay mw-list-item"><a href="https://tay.wikipedia.org/wiki/The_Democratic_Republic_of_the_Congo" title="The Democratic Republic of the Congo — Tayal" lang="tay" hreflang="tay" data-title="The Democratic Republic of the Congo" data-language-autonym="Tayal" data-language-local-name="Tayal" class="interlanguage-link-target">Tayal</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B1%8B_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AF_%E0%B0%97%E0%B0%A3%E0%B0%A4%E0%B0%82%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82" title="కాంగో ప్రజాస్వామ్య గణతంత్రం — ტელუგუ" lang="te" hreflang="te" data-title="కాంగో ప్రజాస్వామ్య గణతంత్రం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="ტელუგუ" class="interlanguage-link-target">తెలుగు</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D2%B6%D1%83%D0%BC%D2%B3%D1%83%D1%80%D0%B8%D0%B8_%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B8_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE" title="Ҷумҳурии Демократии Конго — ტაჯიკური" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Ҷумҳурии Демократии Конго" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="ტაჯიკური" class="interlanguage-link-target">Тоҷикӣ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%98%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%93%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%90%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%98%E0%B8%B4%E0%B8%9B%E0%B9%84%E0%B8%95%E0%B8%A2%E0%B8%84%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B9%82%E0%B8%81" title="สาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก — ტაილანდური" lang="th" hreflang="th" data-title="สาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="ტაილანდური" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Kongo_Demokratik_Respublikasy" title="Kongo Demokratik Respublikasy — თურქმენული" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Kongo Demokratik Respublikasy" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="თურქმენული" class="interlanguage-link-target">Türkmençe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Demokratikong_Republika_ng_Congo" title="Demokratikong Republika ng Congo — Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Demokratikong Republika ng Congo" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Kongo_Demokratik%C9%99_Ki%C5%A1v%C9%99r" title="Kongo Demokratikə Kišvər — Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Kongo Demokratikə Kišvər" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target">Tolışi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Kongo_Demokratik_Cumhuriyeti" title="Kongo Demokratik Cumhuriyeti — თურქული" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Kongo Demokratik Cumhuriyeti" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="თურქული" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-trv mw-list-item"><a href="https://trv.wikipedia.org/wiki/Democratic_Republic_of_the_Congo" title="Democratic Republic of the Congo — ტაროკო" lang="trv" hreflang="trv" data-title="Democratic Republic of the Congo" data-language-autonym="Seediq" data-language-local-name="ტაროკო" class="interlanguage-link-target">Seediq</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Democratic_Republic_of_the_Congo" title="Democratic Republic of the Congo — ტსონგა" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Democratic Republic of the Congo" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="ტსონგა" class="interlanguage-link-target">Xitsonga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE_%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B" title="Конго Демократик Республикасы — თათრული" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Конго Демократик Республикасы" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="თათრული" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tum badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="კარგი სტატია"><a href="https://tum.wikipedia.org/wiki/Democratic_Republic_of_Congo" title="Democratic Republic of Congo — ტუმბუკა" lang="tum" hreflang="tum" data-title="Democratic Republic of Congo" data-language-autonym="ChiTumbuka" data-language-local-name="ტუმბუკა" class="interlanguage-link-target">ChiTumbuka</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE_%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Конго Демократической Республика — უდმურტული" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Конго Демократической Республика" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="უდმურტული" class="interlanguage-link-target">Удмурт</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D9%88%D9%86%DA%AF%D9%88_%D8%AF%DB%90%D9%85%D9%88%D9%83%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%89%D9%83_%D8%AC%DB%87%D9%85%DA%BE%DB%87%D8%B1%D9%89%D9%8A%D9%89%D8%AA%D9%89" title="كونگو دېموكراتىك جۇمھۇرىيىتى — უიღურული" lang="ug" hreflang="ug" data-title="كونگو دېموكراتىك جۇمھۇرىيىتى" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="უიღურული" class="interlanguage-link-target">ئۇيغۇرچە / Uyghurche</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE" title="Демократична Республіка Конго — უკრაინული" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Демократична Республіка Конго" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="უკრაინული" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%85%DB%81%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AC%D9%85%DB%81%D9%88%D8%B1%DB%8C%DB%81_%DA%A9%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%88" title="جمہوری جمہوریہ کانگو — ურდუ" lang="ur" hreflang="ur" data-title="جمہوری جمہوریہ کانگو" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ურდუ" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Kongo_Demokratik_Respublikasi" title="Kongo Demokratik Respublikasi — უზბეკური" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Kongo Demokratik Respublikasi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="უზბეკური" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Republega_Democradega_del_Congo" title="Republega Democradega del Congo — Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Republega Democradega del Congo" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target">Vèneto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Kongon_Demokratine_Tazovaldkund" title="Kongon Demokratine Tazovaldkund — Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Kongon Demokratine Tazovaldkund" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target">Vepsän kel’</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Congo" title="Cộng hòa Dân chủ Congo — ვიეტნამური" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Cộng hòa Dân chủ Congo" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ვიეტნამური" class="interlanguage-link-target">Tiếng Việt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Congo-Kinshasa" title="Congo-Kinshasa — West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Congo-Kinshasa" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target">West-Vlams</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Kongo%C3%A4n_(Rep%C3%BCblik%C3%A4n_Demokratik)" title="Kongoän (Repüblikän Demokratik) — ვოლაპუკი" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Kongoän (Repüblikän Demokratik)" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="ვოლაპუკი" class="interlanguage-link-target">Volapük</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Congo-Kinchassa" title="Congo-Kinchassa — ვალონური" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Congo-Kinchassa" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="ვალონური" class="interlanguage-link-target">Walon</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Republika_Demokratika_han_Congo" title="Republika Demokratika han Congo — ვარაი" lang="war" hreflang="war" data-title="Republika Demokratika han Congo" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="ვარაი" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Kong%C3%B3o-Kinshasa" title="Kongóo-Kinshasa — ვოლოფური" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Kongóo-Kinshasa" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="ვოლოფური" class="interlanguage-link-target">Wolof</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%88%9A%E6%9E%9C%E6%B0%91%E4%B8%BB%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9B%BD" title="刚果民主共和国 — ვუ" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="刚果民主共和国" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="ვუ" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A8_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="კონგოშ დემოკრატიული რესპუბლიკა — Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="კონგოშ დემოკრატიული რესპუბლიკა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target">მარგალური</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%93%D7%A2%D7%9E%D7%90%D7%A7%D7%A8%D7%90%D7%98%D7%99%D7%A9%D7%A2_%D7%A8%D7%A2%D7%A4%D7%95%D7%91%D7%9C%D7%99%D7%A7_%D7%A4%D7%95%D7%9F_%D7%A7%D7%90%D7%A0%D7%92%D7%90" title="דעמאקראטישע רעפובליק פון קאנגא — იდიში" lang="yi" hreflang="yi" data-title="דעמאקראטישע רעפובליק פון קאנגא" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="იდიში" class="interlanguage-link-target">ייִדיש</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Or%C3%ADl%E1%BA%B9%CC%80-%C3%A8d%C3%A8_Ol%C3%B3m%C3%ACnira_%C3%92%E1%B9%A3%C3%A8l%C3%BA_il%E1%BA%B9%CC%80_K%C3%B3ng%C3%B2" title="Orílẹ̀-èdè Olómìnira Òṣèlú ilẹ̀ Kóngò — იორუბა" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Orílẹ̀-èdè Olómìnira Òṣèlú ilẹ̀ Kóngò" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="იორუბა" class="interlanguage-link-target">Yorùbá</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Ganggoj_Minzcuj_Gunghozgoz" title="Ganggoj Minzcuj Gunghozgoz — Zhuang" lang="za" hreflang="za" data-title="Ganggoj Minzcuj Gunghozgoz" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="Zhuang" class="interlanguage-link-target">Vahcuengh</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Konho-Kinshasa" title="Konho-Kinshasa — Zeelandic" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Konho-Kinshasa" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="Zeelandic" class="interlanguage-link-target">Zeêuws</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B4%BD%E2%B5%93%E2%B5%8F%E2%B4%B3%E2%B5%93_%E2%B5%9C%E2%B4%B0%E2%B5%8E%E2%B4%B0%E2%B4%B3%E2%B4%B7%E2%B5%93%E2%B5%9C" title="ⴽⵓⵏⴳⵓ ⵜⴰⵎⴰⴳⴷⵓⵜ — სტანდარტული მაროკოული ტამაზიგხტი" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⴽⵓⵏⴳⵓ ⵜⴰⵎⴰⴳⴷⵓⵜ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="სტანდარტული მაროკოული ტამაზიგხტი" class="interlanguage-link-target">ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%88%9A%E6%9E%9C%E6%B0%91%E4%B8%BB%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9B%BD" title="刚果民主共和国 — ჩინური" lang="zh" hreflang="zh" data-title="刚果民主共和国" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="ჩინური" class="interlanguage-link-target">中文</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E5%89%9B%E6%9E%9C%E6%B0%91%E4%B8%BB%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9C%8B" title="剛果民主共和國 — Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="剛果民主共和國" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target">文言</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Congo_B%C3%AEn-ch%C3%BA_Ki%C5%8Dng-h%C3%B4-kok" title="Congo Bîn-chú Kiōng-hô-kok — Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Congo Bîn-chú Kiōng-hô-kok" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%89%9B%E6%9E%9C%E6%B0%91%E4%B8%BB%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9C%8B" title="剛果民主共和國 — კანტონური" lang="yue" hreflang="yue" data-title="剛果民主共和國" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="კანტონური" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/IKhongo-Kinshasa" title="IKhongo-Kinshasa — ზულუ" lang="zu" hreflang="zu" data-title="IKhongo-Kinshasa" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="ზულუ" class="interlanguage-link-target">IsiZulu</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q974#sitelinks-wikipedia" title="ენათშორისი ბმულების რედაქტირება" class="wbc-editpage">ბმულების რედაქტირება</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="სახელთა სივრცე"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="იხილეთ შიგთავსის გვერდი [c]" accesskey="c">სტატია</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%AE%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%95%E1%83%90:%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" rel="discussion" title="გვერდის შიგთავსის განხილვა [გ]" accesskey="გ">განხილვა</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ენის ვარიანტის შეცვლა" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >ქართული </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="გადახედვა"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90">შემოწმებული სტატია</a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit" title="ამ გვერდის რედაქტირება [v]" accesskey="v">რედაქტირება</a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit" title="ამ გვერდის წყაროს კოდის რედაქტირება [e]" accesskey="e">წყაროს რედაქტირება</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=history" title="ამ გვერდის ბოლო ვერსიები [ი]" accesskey="ი">ისტორია</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ინსტრუმენტები გვერდებისთვის"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ხელსაწყოები" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >ხელსაწყოები </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ხელსაწყოები</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">გადატანა გვერდით ზოლზე</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">დამალვა</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> მოქმედებები </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90">შემოწმებული სტატია</a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit" title="ამ გვერდის რედაქტირება [v]" accesskey="v">რედაქტირება</a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit" title="ამ გვერდის წყაროს კოდის რედაქტირება [e]" accesskey="e">წყაროს რედაქტირება</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=history">ისტორია</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> ძირითადი </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:WhatLinksHere/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ყველა ვიკი გვერდის სია, რომლებშიც ეს გვერდია მითითებული [j]" accesskey="j">ბმულები გვერდზე</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:RecentChangesLinked/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" rel="nofollow" title="ბოლო ცვლილებები ამ გვერდთან დაკავშირებულ გვერდებზე [k]" accesskey="k">დაკავშირებული ცვლილებები</a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%97%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ყველა სპეციალური გვერდის სია [q]" accesskey="q">სპეციალური გვერდები</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&oldid=4707074" title="მუდმივი ბმული გვერდის ამ ვერსიაზე">მუდმივი ბმული</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=info" title="მეტი ინფორმაცია ამ გვერდის შესახებ">გვერდის ინფორმაცია</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:CiteThisPage&page=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&id=4707074&wpFormIdentifier=titleform" title="ინფორმაცია ამ გვერდის ციტირების შესახებ">გვერდის ციტირება</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fka.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E1%2583%2599%25E1%2583%259D%25E1%2583%259C%25E1%2583%2592%25E1%2583%259D%25E1%2583%25A1_%25E1%2583%2593%25E1%2583%2594%25E1%2583%259B%25E1%2583%259D%25E1%2583%2599%25E1%2583%25A0%25E1%2583%2590%25E1%2583%25A2%25E1%2583%2598%25E1%2583%25A3%25E1%2583%259A%25E1%2583%2598_%25E1%2583%25A0%25E1%2583%2594%25E1%2583%25A1%25E1%2583%259E%25E1%2583%25A3%25E1%2583%2591%25E1%2583%259A%25E1%2583%2598%25E1%2583%2599%25E1%2583%2590">შემოკლებული URL-ის მიღება</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:QrCode&url=https%3A%2F%2Fka.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E1%2583%2599%25E1%2583%259D%25E1%2583%259C%25E1%2583%2592%25E1%2583%259D%25E1%2583%25A1_%25E1%2583%2593%25E1%2583%2594%25E1%2583%259B%25E1%2583%259D%25E1%2583%2599%25E1%2583%25A0%25E1%2583%2590%25E1%2583%25A2%25E1%2583%2598%25E1%2583%25A3%25E1%2583%259A%25E1%2583%2598_%25E1%2583%25A0%25E1%2583%2594%25E1%2583%25A1%25E1%2583%259E%25E1%2583%25A3%25E1%2583%2591%25E1%2583%259A%25E1%2583%2598%25E1%2583%2599%25E1%2583%2590">QR-კოდის ჩამოტვირთვა</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> ბეჭდვა/ექსპორტი </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98&bookcmd=book_creator&referer=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1+%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98+%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90">წიგნის შექმნა</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:DownloadAsPdf&page=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=show-download-screen">გადაწერა PDF ფორმატში</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&printable=yes" title="ამ გვერდის დასაბეჭდი ვერსია [p]" accesskey="p">დასაბეჭდი ვერსია</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> სხვა პროექტებში </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/R%C3%A9publique_D%C3%A9mocratique_du_Congo" hreflang="en">ვიკისაწყობი</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q974" title="მონაცემთა საცავის დაკავშირებული ელემენტის ბმული [g]" accesskey="g">ვიკიმონაცემების ელემენტი</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ინსტრუმენტები გვერდებისთვის"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="იერსახე"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">იერსახე</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">გადატანა გვერდით ზოლზე</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">დამალვა</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="ka" dir="ltr"><div id="Vorlage_Dieser_Artikel" class="noprint"> <table cellspacing="8" cellpadding="0" class="hintergrundfarbe1 rahmenfarbe1" style="width: 100%; font-size: 95%; background-color: whitesmoke; border-bottom-style: solid; border-bottom-width:1px; margin-bottom: 1em; position:relative;"> <tbody><tr> <td style="width: 26px; vertical-align: middle;"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Confusion.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Confusion.svg/23px-Confusion.svg.png" decoding="async" width="23" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Confusion.svg/35px-Confusion.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Confusion.svg/46px-Confusion.svg.png 2x" data-file-width="220" data-file-height="168" /></a> </td> <td>არ უნდა აგვერიოს შემდეგ მნიშვნელობა(ებ)ში: <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="კონგოს რესპუბლიკა">კონგოს რესპუბლიკა</a>. </td></tr></tbody></table> </div> <div id="Vorlage_Dieser_Artikel" class="noprint"> <table cellspacing="8" cellpadding="0" class="hintergrundfarbe1 rahmenfarbe1" style="width: 100%; font-size: 95%; background-color: whitesmoke; border-bottom:1px dotted #8BCBFF; margin-bottom: 0.5em; position:relative;"> <tbody><tr> <td style="width: 26px; vertical-align: middle;"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Disambig-dark.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Disambig-dark.svg/23px-Disambig-dark.svg.png" decoding="async" width="23" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Disambig-dark.svg/35px-Disambig-dark.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Disambig-dark.svg/46px-Disambig-dark.svg.png 2x" data-file-width="444" data-file-height="340" /></a> </td> <td>ეს სტატია ქვეყნის (დედაქალაქით კინშასა) შესახებაა. ქვეყნისათვის დედაქალაქით ბრაზავილი, იხილეთ <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="კონგოს რესპუბლიკა">კონგოს რესპუბლიკა</a>; მდინარისთვის, იხილეთ <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D" title="კონგო">კონგო</a>; სხვა მნიშვნელობისთვის იხილეთ <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D_(%E1%83%9B%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98)" class="mw-disambig" title="კონგო (მრავალმნიშვნელოვანი)">კონგო (მრავალმნიშვნელოვანი)</a>. </td></tr></tbody></table> </div> <table class="infobox geography vcard" style="width: 22em; font-size: 88%;border-top:3px solid #AAA;"><tbody><tr class="adr"> <th colspan="3" align="center" class="mergedtoprow" style="line-height:1.2em; padding:0.25em 0.33em 0.33em; font-size:1.25em; border:1px solid #AAA">კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა<div style="padding-top:0.25em;"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ფრანგული ენა">ფრანგ.</a> République démocratique du Congo კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა</div></th> </tr><tr class="mergedtoprow"> <td class="maptable" colspan="3" align="center" style="padding:0.5em 0;"><table align="center" style="width:100%; background:none;"><tbody><tr> <td align="center" style="width:58%; vertical-align:middle;"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg" class="mw-file-description" title="კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დროშა"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg/125px-Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg.png" decoding="async" width="125" height="94" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg/188px-Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg/250px-Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a></td> <td align="center" style="width:auto; vertical-align:middle;"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Coat_of_arms_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo_(grey_spear).svg" class="mw-file-description" title="კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის გერბი"><img alt="კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Coat_of_arms_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo_%28grey_spear%29.svg/85px-Coat_of_arms_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo_%28grey_spear%29.svg.png" decoding="async" width="85" height="78" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Coat_of_arms_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo_%28grey_spear%29.svg/128px-Coat_of_arms_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo_%28grey_spear%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Coat_of_arms_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo_%28grey_spear%29.svg/170px-Coat_of_arms_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo_%28grey_spear%29.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="550" /></a></td> </tr><tr> <td align="center"><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A8%E1%83%90" title="კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დროშა">დროშა</a></td> <td align="center"><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%91%E1%83%98" title="კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის გერბი">გერბი</a></td> </tr></tbody></table> </td> </tr><tr> <td colspan="3" style="line-height:1.2em; text-align:center;">დევიზი: სამართალი, მშვიდობა, შრომა</td> </tr><tr> <td class="ჰიმნი" colspan="3" style="line-height:1.2em; text-align:center;">ჰიმნი: Debout Congolais (ფეხზე დავდგეთ კონგოელებო) </td> </tr><tr> <td colspan="3" style="text-align:center; padding:0.6em 0em;"><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Democratic_Republic_of_the_Congo_(orthographic_projection).svg" class="mw-file-description" title="კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მდებარეობა"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Democratic_Republic_of_the_Congo_%28orthographic_projection%29.svg/250px-Democratic_Republic_of_the_Congo_%28orthographic_projection%29.svg.png" decoding="async" width="250" height="250" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Democratic_Republic_of_the_Congo_%28orthographic_projection%29.svg/375px-Democratic_Republic_of_the_Congo_%28orthographic_projection%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Democratic_Republic_of_the_Congo_%28orthographic_projection%29.svg/500px-Democratic_Republic_of_the_Congo_%28orthographic_projection%29.svg.png 2x" data-file-width="550" data-file-height="550" /></a><figcaption>კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მდებარეობა</figcaption></figure> <div style="position:relative; top:0.3em;"></div> </td> </tr><tr class="mergedtoprow"><td colspan="2">დედაქალაქი (და უდიდესი ქალაქი) </td><td><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" title="კინშასა">კინშასა</a> <a class="external text" href="http://tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=ka&pagename=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&params=4_19_S_15_19_E_type:country">4°19′ ს. გ. 15°19′ ა. გ. / 4.317° ს. გ. 15.317° ა. გ. / -4.317; 15.317</a> </td></tr><tr> <th colspan="2" style="vertical-align:middle; white-space:nowrap;">ოფიციალური ენა</th> <td><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ფრანგული ენა">ფრანგული</a></td> </tr> <tr> <th colspan="2">მთავრობა</th> <td><a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="რესპუბლიკა">რესპუბლიკა</a></td> </tr><tr class="mergedrow"> <td style="width:1em; padding:0 0 0 0.6em;"> - </td> <td style="padding-left:0em;"><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98" title="კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პრეზიდენტი">პრეზიდენტი</a></td> <td><a href="/wiki/%E1%83%9F%E1%83%9D%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%A4_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%90" title="ჟოზეფ კაბილა">ჟოზეფ კაბილა</a></td> </tr><tr class="mergedbottomrow"> <td style="width:1em; padding:0 0 0 0.6em;"> - </td> <td style="padding-left:0em;"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0-%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრი (ჯერ არაა დაწერილი)">პრ.-მინისტრი</a></td> <td><a href="/w/index.php?title=%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9C_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90_%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="ოგიუსტენ მატატა პონიო (ჯერ არაა დაწერილი)">ოგიუსტენ მატატა პონიო</a></td> </tr><tr class="mergedtoprow"> <th colspan="3"><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%90" title="კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის გეოგრაფია">ფართობი</a></th> </tr> <tr class="mergedrow"> <td style="width:1em; padding:0 0 0 0.6em;"> - </td> <td style="padding-left:0em;">სულ</td> <td>2 344 858 კმ2 (<a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A7%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98_%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%97" title="მსოფლიოს ქვეყნები ფართობის მიხედვით">მე-12</a>)</td> </tr><tr class="mergedrow"> <td style="width:1em; padding:0 0 0 0.6em;"> - </td> <td style="padding-left:0em;">წყალი (%)</td> <td>3,3</td> </tr><tr class="mergedtoprow"> <th colspan="3"><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%90" title="კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დემოგრაფია">მოსახლეობა</a></th> </tr><tr class="mergedrow"> <td style="width:1em; padding:0 0 0 0.6em;"> - </td> <td style="padding-left:0em;">2007 შეფასებით</td> <td>62,6 მილიონი (<a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A7%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98_%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%97" class="mw-redirect" title="მსოფლიოს ქვეყნები მოსახლეობის მიხედვით">21-ე</a>)</td> </tr><tr class="mergedrow"> <td style="width:1em; padding:0 0 0 0.6em;"> - </td> <td style="padding-left:0em;">2005 აღწერა</td> <td>74 808 978<a href="#cite_note-statoids-1">[1]</a> </td> </tr><tr class="mergedbottomrow"> <td style="width:1em; padding:0 0 0 0.6em;"> - </td> <td style="padding-left:0em;">სიმჭიდროვე</td> <td>31,90 კაცი/კმ2 (<a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A7%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90_%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%AD%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%97" title="ქვეყნების სია მოსახლეობის სიმჭიდროვის მიხედვით">188-ე</a>)</td> </tr><tr class="mergedtoprow"> <td colspan="2"><a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98_%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%90_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%A3%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%98" title="მთლიანი შიდა პროდუქტი">მშპ</a> (<a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%A1%E1%83%A7%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%98" title="მსყიდველობითი უნარის პარიტეტი">მუპ</a>)</td> <td>2005 შეფასებით</td> </tr> <tr class="mergedrow"> <td style="width:1em; padding:0 0 0 0.6em;"> - </td> <td style="padding-left:0em;">სულ</td> <td>$46.491 მილიარდი (<a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90_%E1%83%9B%E1%83%A8%E1%83%9E-%E1%83%98%E1%83%A1_(PPP)_%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%97" class="mw-redirect" title="ქვეყანათა სია მშპ-ის (PPP) მიხედვით">78-ე</a>)</td> </tr><tr class="mergedbottomrow"> <td style="width:1em; padding:0 0 0 0.6em;"> - </td> <td style="padding-left:0em;">ერთ მოსახლეზე</td> <td>$774 (<a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97_%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%9A_%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%94_%E1%83%9B%E1%83%A8%E1%83%9E-%E1%83%98%E1%83%A1_(PPP)_%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%97" class="mw-redirect" title="ქვეყანათა სია ერთ სულ მოსახლეზე მშპ-ის (PPP) მიხედვით">174-ე</a>)</td> </tr><tr> <td colspan="2"><a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%98" class="mw-redirect" title="ადამიანური განვითარების ინდექსი">აგი</a> (2007)</td> <td>0.411 (დაბალი) (<a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A7%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90_%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%97" title="ქვეყნების სია ადამიანის განვითარების ინდექსის მიხედვით">168-ე</a>)</td> </tr><tr> <th colspan="2" style="vertical-align:middle;">ვალუტა</th> <td><a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კონგოს ფრანკი (ჯერ არაა დაწერილი)">კონგოს ფრანკი</a> (<code><a href="/wiki/ISO_4217" title="ISO 4217">CDF</a></code>) </td> </tr><tr> <th colspan="2">დროის სარტყელი</th> <td><a href="/wiki/UTC%2B01:00" title="UTC+01:00">UTC+01:00</a>-დან <a href="/wiki/UTC%2B02:00" title="UTC+02:00">UTC+02:00</a>-მდე) </td> </tr><tr class="mergedbottomrow"> <td style="width:1em; padding:0 0 0 0.6em;"> - </td> <td style="padding-left:0em;">ზაფხულის (<a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%AE%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%A0%E1%83%9D" title="ზაფხულის დრო">DST</a>)</td> <td><a href="/wiki/UTC%2B01:00" title="UTC+01:00">UTC+01:00</a>-დან <a href="/wiki/UTC%2B02:00" title="UTC+02:00">UTC+02:00</a>-მდე) (<a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9D_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%A0%E1%83%9D" title="მსოფლიო კოორდინირებული დრო">UTC</a>)</td> </tr><tr> <th colspan="2"><a href="/wiki/ISO_3166-1" title="ISO 3166-1">ქვეყნის კოდი</a></th> <td>CD</td> </tr><tr> <th colspan="2"><a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90_%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98" title="ზედა დონის ეროვნული დომენი">Internet TLD</a></th> <td><a href="/wiki/.cd" title=".cd">.cd</a></td> </tr><tr> <th colspan="2"><a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A7%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9D_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90" title="ქვეყნების სატელეფონო კოდების სია">სატელეფონო კოდი</a></th> <td>243</td> </tr> </tbody></table> კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა (<a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ფრანგული ენა">ფრანგ.</a> République Démocratique du Congo, ასევე წოდებული როგორც კონგო-კინშასა, ყოფილი ზაირი) — <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%9D" title="სახელმწიფო">სახელმწიფო</a> <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ცენტრალური აფრიკა">ცენტრალურ აფრიკაში</a>. ჩრდილოეთით ესაზღვრება <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა">ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკასა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="სამხრეთი სუდანი">სამხრეთ სუდანს</a>, აღმოსავლეთით <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90" title="უგანდა">უგანდას</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90" title="რუანდა">რუანდას</a>, <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98" title="ბურუნდი">ბურუნდისა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="ტანზანია">ტანზანიას</a>, სამხრეთით <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%90" title="ზამბია">ზამბიასა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%90" title="ანგოლა">ანგოლას</a> (მათ შორის <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" class="mw-redirect" title="ექსკლავი">ექსკლავი</a> <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="კაბინდის პროვინცია">კაბინდა</a>), დასავლეთით <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="კონგოს რესპუბლიკა">კონგოს რესპუბლიკას</a>. 1960 წლამდე კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა იყო <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D" class="mw-redirect" title="ბელგიური კონგო">ბელგიის კოლონია</a>. 2014 წელს იგი მსოფლიოს ერთ-ერთი ყველაზე უფრო უღარიბესი ქვეყანაა <a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A7%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97_%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%9A_%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%94_%E1%83%9B%E1%83%A8%E1%83%9E-%E1%83%98%E1%83%A1_(%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9E)_%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%97" title="ქვეყნების სია ერთ სულ მოსახლეზე მშპ-ის (მუპ) მიხედვით">საერთაშორისო სავალუტო ფონდის კვლევების</a> თანახმად<a href="#cite_note-2">[2]</a>. ქვეყანას აქვს ზღვაზე გასასვლელი 40 კმ-იანი სიგანის ვიწრო ყელი <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94" title="მდინარე">მდინარე</a> <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D_(%E1%83%9B%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94)" class="mw-redirect" title="კონგო (მდინარე)">კონგოს</a> გასწვრივ <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A7%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%94" title="გვინეის ყურე">გვინეის ყურეში</a>. სახელწოდება „კონგო“ (ნიშნავს მონადირეს) მომდინარეობს <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D_(%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%AE%E1%83%98)&action=edit&redlink=1" class="new" title="კონგო (ხალხი) (ჯერ არაა დაწერილი)">კონგოს</a> ეთნიკური მოსახლეობიდან, რომელიც მდინარე კონგოს აუზში სახლობს. ყოფილმა <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="ბელგია">ბელგიურმა</a> კოლონიამ 1960 წელს მოპოვებული <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" class="mw-redirect" title="დამოუკიდებლობა">დამოუკიდებლობის</a> შემდეგ სახელი კონგო-კინშასა <a href="/wiki/1971" title="1971">1971</a> წელს შეცვალა ზაირზე, რომელიც გაგრძელდა <a href="/wiki/1997" title="1997">1997</a> წლამდე. <a href="/wiki/1998" title="1998">1998</a> წლიდან ქვეყანას უდიდესი გამანადგურებელი <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94_%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98" title="კონგოს მეორე ომი">ომის</a> გადახდა მოუწია (ხშირად წოდებული როგორც აფრიკის მეორე მსოფლიო ომი), რაც მსოფლიოს ყველაზე მსხვერპლიანი ომი იყო <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94_%E1%83%9B%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9D_%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98" title="მეორე მსოფლიო ომი">მეორე მსოფლიო ომის</a> შემდეგ. ტერიტორიის ფართობის მიხედვით იგი <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="აფრიკა">აფრიკის</a> <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98" title="კონტინენტი">კონტინენტზე</a> სიდიდით მეორე ქვეყანაა <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9F%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="ალჟირი">ალჟირის</a> შემდეგ და მოსახლეობის რაოდენობის მხრივ მეოთხე <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90" title="ნიგერია">ნიგერიის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%90" title="ეთიოპია">ეთიოპიის</a> და <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%94" title="ეგვიპტე">ეგვიპტის</a> შემდეგ. შედის <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია">გაერთიანებული ერების ორგანიზაციაში</a>, <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="აფრიკის კავშირი">აფრიკის კავშირში</a> და <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A7%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="სამხრეთ აფრიკის ქვეყნების განვითარების თანასაზოგადოება (ჯერ არაა დაწერილი)">სამხრეთ აფრიკის ქვეყნების განვითარების თანასაზოგადოებაში</a>, საერთაშორისო ორგანიზაციაში <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1,_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%90%E1%83%A3%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_%E1%83%AC%E1%83%A7%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A7%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="აფრიკის, კარიბის აუზის და წყნარი ოკეანის რეგიონის ქვეყნები">აფრიკის, კარიბის აუზის და წყნარი ოკეანის რეგიონის ქვეყნები</a>. <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ისტორია">ისტორია</h2>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=1" title="სექციის რედაქტირება:ისტორია" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: ისტორია">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="კოლონიამდელი_პერიოდი">კოლონიამდელი პერიოდი</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=2" title="სექციის რედაქტირება:კოლონიამდელი პერიოდი" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: კოლონიამდელი პერიოდი">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Mercator_Congo_map.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Mercator_Congo_map.jpg/250px-Mercator_Congo_map.jpg" decoding="async" width="250" height="249" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Mercator_Congo_map.jpg/375px-Mercator_Congo_map.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Mercator_Congo_map.jpg/500px-Mercator_Congo_map.jpg 2x" data-file-width="879" data-file-height="874" /></a><figcaption>კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის და ანგოლის ტერიტორიებზე სახელმწიფო წარმონაქმნების ევროპული რუკა</figcaption></figure> თანამედროვე კონგოს ტერიტორიაზე, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%98" title="კასაი">კასაის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D_(%E1%83%9B%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94)" class="mw-redirect" title="კონგო (მდინარე)">კონგოს</a> (ლუალაბა) და <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%90_(%E1%83%9B%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94)" title="ლუაპულა (მდინარე)">ლუაპულის</a> მდინარეების ზედა დინებაში აღმოჩენილია <a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90_%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%98" title="ქვედა პალეოლითი">ქვედა პალეოლითის</a> ხანის ქვის იარაღები. ტროპიკული ტყეებისათვის დამახასიათებელი იყო <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="სანგოური კულტურა (ჯერ არაა დაწერილი)">სანგოური კულტურა</a>; <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90" class="mw-redirect" title="ნეოლითის ხანა">ნეოლითის ხანის</a> კულტურის ტუმბის ტიპის სხვადასხვა ვარიანტები, რომელთა სახელწოდებები აღნიშნავენ აღმოჩენის ადგილს — კალინა (ძვ. წ. XXV ათასწლეული), ჯოკო (ძვ. წ. X ათასწლეული), <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%94&action=edit&redlink=1" class="new" title="ლუპემბე (ჯერ არაა დაწერილი)">ლუპემბე</a> (ძვ. წ. VII ათასწლეული), ჩიტოლე (ძვ. წ. VI ათასწლეული). კონგოს უძველესი მოსახლენი იყვნენ <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="პიგმეები">პიგმეები</a>. ჩვენს წელთაღრიცხვამდე დაახლოებით II ათასწლეულში ჩრდილოეთიდან დაიწყო <a href="/w/index.php?title=%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A1_%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%AE%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ბანტუს ხალხის მიგრაცია (ჯერ არაა დაწერილი)">ბანტუს ხალხის მიგრაცია</a>. მათ ამ რეგიონში მოიტანეს <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ცივილიზაცია">ცივილიზაციის</a> ჩანასახი, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="მეტალურგია">მეტალურგიის</a> ჩათვლით. ბანტუს ტომის ხალხმა შექმნა პირველი პროტოსახელმწიფოებრივი გაერთიანებები: მდინარე კონგოს (ზაირი) ქვედა დინებაში — <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="კონგოს სამეფო (ჯერ არაა დაწერილი)">კონგოს სამეფო</a>, კაკონგო, მატამბა, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="ნდონგო (ჯერ არაა დაწერილი)">ნდონგო</a>; კონგოს ცენტრში — ბაკუბას (ანუ ბუშონგის) სახელმწიფო, ბატეკე (ანუ ტიო), ბოლია; კასაის, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%90_(%E1%83%9B%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ლულუა (მდინარე) (ჯერ არაა დაწერილი)">ლულუას</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98" title="ლომამი">ლომამის</a> მდინარეების ზედა დინებაში — სახელმწიფოები <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%90_(%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ლუბა (იმპერია) (ჯერ არაა დაწერილი)">ლუბა</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%90_(%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90)&action=edit&redlink=1" class="new" title="კუბა (იმპერია) (ჯერ არაა დაწერილი)">კუბა</a> და <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90_(%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%9D)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ლუნდა (სამეფო) (ჯერ არაა დაწერილი)">ლუნდა</a>. მათ შორის ერთ-ერთი ყველაზე უფრო მნიშვნელოვანი იყო დაახლოებით XIV საუკუნეში დაარსებული კონგოს სახელმწიფო, რომელიც მოიცავდა <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%90" title="ანგოლა">ანგოლის</a> ჩრდილოეთსაც. ამ სახელმწიფოს მმართველები ატარებდნენ მანი-კონგის ტიტულს, ხოლო დედაქალაქი იყო <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%90-%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D" title="მბანზა-კონგო">მბანზა-კონგო</a> (სან-სალვადორი). სახელმწიფოს ძირითადი შემოსავალი იყო ევროპულ ქვეყნებთან მონებით ვაჭრობა, განსაკუთრებით <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%90" title="პორტუგალია">პორტუგალიასთან</a>. კონგოელ მონებს იყენებდნენ <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ამერიკა">ამერიკის</a> კონტინენტზე პლანტაციებში სამუშაოდ. კონგოს ტერიტორიაზე ეკონომიკური ურთიერთობები ჩაისახა უძველესი დროიდან. ღირებულების ეკვივალენტის სახით ადგილობრივი ტომები იყენებდნენ <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%AB%E1%83%98" title="სპილენძი">სპილენძის</a> მონეტებს — <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AF%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატანგის ჯვარი (ჯერ არაა დაწერილი)">კატანგის ჯვარს</a> წონით 0,5—0,7 <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98" title="კილოგრამი">კილოგრამი</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="კოლონიზაციის_პერიოდი">კოლონიზაციის პერიოდი</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=3" title="სექციის რედაქტირება:კოლონიზაციის პერიოდი" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: კოლონიზაციის პერიოდი">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> პირველი <a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" title="ქრისტიანობა">ქრისტიანები</a> (<a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="პორტუგალიელები">პორტუგალიელები</a>) კონგოს ტერიტორიაზე გამოჩნდნენ 1491 წელს. პორტუგალიელების ექსპანსიამ გამოიწვია აჯანყება <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%90_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="მბულა მატადი (ჯერ არაა დაწერილი)">მბულა მატადის</a> მეთაურობით (<a href="/wiki/XVI_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94" title="XVI საუკუნე">XVI საუკუნის</a> 70—80-იანი წლები), რომელმაც აიძულა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="პორტუგალიის კოლონიები (ჯერ არაა დაწერილი)">პორტუგალიის კოლონიალური იმპერია</a> შეეზღუდა საკუთარი ყოფნა რეგიონში. 1703—1709 წლებში შეიქმნა ანტიევროპული მოძრაობა, რომელმაც სახელად მიიღო <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ანტონიანური ერესი (ჯერ არაა დაწერილი)">ანტონიანური ერესი</a>. XIX საუკუნის დასაწყისისთვის თანამედროვე კონგოს ტერიტორიაზე ჩამოყალიბდა ბევრი პატარა სამთავრო, რომლებმაც შეინარჩუნეს საკუთარი დამოუკიდებლობა XIX საუკუნის უკანასკნელ მეოთხედამდე. 1865 წელს <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90" title="რუანდა">რუანდის</a> ტერიტორიიდან კივუს რეგიონის მიწებზე დაიწყო შეღწევა <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%A1%E1%83%98_(%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%AE%E1%83%98)" title="ტუტსი (ხალხი)">ტუტსის</a> ტომის ხალხმა. 1876 წელს <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="ბელგია">ბელგიის</a> <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%94" title="მეფე">მეფე</a> <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%93_II_(%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90)" title="ლეოპოლდ II (ბელგია)">ლეოპოლდ II-მ</a> საკუთარი თავჯდომარეობით ორგანიზება გაუკეთა ე. წ. საერთაშორისო ასოციაციას ცენტრალური აფრიკის ცივილიზაციის კვლევისათვის. მას ამოფარებული მეფის ემისარები (მოგზაურები, ოფიცრები, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" title="მისიონერობა">მისიონერები</a>) ადგილობრივი ტომების ბელადებს თავს ახვევდნენ კაბალურ ხელშეკრულებებს. ლეოპოლდ II-მ გამოიყენა ურთიერთწინააღმდეგობები <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98_%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" class="mw-redirect" title="დიდი ბრიტანეთი">დიდ ბრიტანეთს</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="საფრანგეთი">საფრანგეთს</a>, <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="გერმანია">გერმანიასა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%A8" class="mw-redirect" title="აშშ">აშშ</a>-ს შორის და კონტროლი დაამყარა უზარმაზარ ტერიტორიაზე. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="კონგოს_თავისუფალი_სახელმწიფო"><span id=".E1.83.99.E1.83.9D.E1.83.9C.E1.83.92.E1.83.9D.E1.83.A1_.E1.83.97.E1.83.90.E1.83.95.E1.83.98.E1.83.A1.E1.83.A3.E1.83.A4.E1.83.90.E1.83.9A.E1.83.98_.E1.83.A1.E1.83.90.E1.83.AE.E1.83.94.E1.83.9A.E1.83.9B.E1.83.AC.E1.83.98.E1.83.A4.E1.83.9D">კონგოს თავისუფალი სახელმწიფო</h4>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=4" title="სექციის რედაქტირება:კონგოს თავისუფალი სახელმწიფო" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: კონგოს თავისუფალი სახელმწიფო">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <a href="/wiki/XIX_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94" title="XIX საუკუნე">XIX საუკუნის</a> შუა პერიოდამდე კონგო რჩებოდა დამოუკიდებელი აფრიკის გულად, რადგანაც ევროპელი კოლონიზატორები ვერ შედიოდნენ აფრიკის ასეთ ძნელად მისაღწევი სიღრმის <a href="/wiki/%E1%83%AF%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9A%E1%83%98" title="ჯუნგლი">ჯუნგლებში</a>. აბორიგენების მკვეთრ წინააღმდეგობასთან ერთად, ევროპელების წინსვლას <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ცენტრალური აფრიკა">ცენტრალური აფრიკის</a> სიღრმეში აფერხებდა <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90" title="მალარია">მალარიული</a> <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%91%E1%83%90" title="ტბა">ტბები</a> და <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%96%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="აფრიკული ტრიპანოსომოზი (ჯერ არაა დაწერილი)">აფრიკული ტრიპანოსომოზი</a>. მხოლოდ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A5%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ქინინი (ჯერ არაა დაწერილი)">ქინინის</a> სამკურნალო თვისებების აღმოჩენამ ხელი შეუწყო ეკვატორული აფრიკის შიდა რეგიონების შესწავლის და კოლონიზაციის გააქტიურებას. დასავლეთის სახელმწიფოები თავიდან ყურადღებას არ აქცევდნენ ამ რეგიონს ეკონომიკური შემოსავლის უპერსპექტივობის გამო. მაგრამ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A7%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="აფრიკის კოლონიალური დაყოფა (ჯერ არაა დაწერილი)">აფრიკის კოლონიალური დაყოფის</a> პერიოდში (<a href="/wiki/XIX_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94" title="XIX საუკუნე">XIX საუკუნის</a> უკანასკნელი მეოთხედი) კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ტერიტორია გახდა კოლონიალური სახელმწიფოების წინააღმდეგობის ობიექტი. 1877 წელს <a href="/wiki/%E1%83%B0%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%9A%E1%83%98" title="ჰენრი მორტონ სტენლი">ჰენრი მორტონ სტენლიმ</a> ყურადღება მიაქცია კონგოს რეგიონს და ის იქ გააგზავნა ლეოპოლდ II-ს მიერ დაფინანსებულმა ასოციაციამ. <a href="/w/index.php?title=%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90_(1884)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ბერლინის კონფერენცია (1884) (ჯერ არაა დაწერილი)">ბერლინის კონფერენციამ</a> <a href="/wiki/1884" title="1884">1884</a>—<a href="/wiki/1885" title="1885">1885</a> წლებში აღიარა ლეოპოლდ II დაპყრობილი ტერიტორიის <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98" title="სუვერენი">სუვერენად</a>, რომელსაც ეწოდა კონგოს თავისუფალი სახელმწიფო. ადგილობრივი მოსახლეობის დამორჩილება ხორციელდებოდა ათი წლის განმავლობაში, რომელსაც თან მოჰყვა სისხლიანი დაპირისპირებები. კონგოს მრავალმილიონიან მოსახლეობაზე კონტროლის დასამყარებლად, გამოიყენებოდა «საზოგადოებრივი ძალები» (<a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ფრანგული ენა">ფრანგ.</a> Force Publique) — ადგილობრივი მეომარი ტომებისგან ჩამოყალიბებული კერძო არმია, რომელსაც ევროპელი ოფიცრები მეთაურობდნენ. ქვეყანაში მეფობდა მოსახლეობის შეიარაღებული დატერორების, ექსპლოატაციისათვის ყველაზე უფრო მისაღწევი ბუნებრივი სიმდიდრეების აქტიური ძარცვის რეჟიმი. <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="სპილოს ძვალი">სპილოს ძვლის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A3%E1%83%A9%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%98" title="კაუჩუკი">კაუჩუკის</a>, საკვების მიწოდების შეუსრულებლობისთვის, სამუშაოზე უარის გამოხატვისათვის ხელისუფლება სიკვდილით სჯიდა ადგილობრივ მოსახლეობას, წვავდა სოფლებს, აჩანაგებდა მთელ რაიონებს. კაუჩუკის პლანტაციებში სამუშაო პირობები იყო საკმაოდ მძიმე: ასობით ათასი ადამიანი იხოცებოდა შიმშილისგან და ეპიდემიისგან. ადგილობრივი მოსახლეობის სამუშაოზე იძულებით მისაყვანად, კოლონიის ხელისუფლებს მძევლად აჰყავდათ ქალები და მათ ამყოფებდნენ ციხეებში კაუჩუკის კრეფის მთელი სეზონის განმავლობაში. ეკონომიკური თვალსაზრისით ხელისუფლებამ შეძლო მნიშვნელოვნად გაეზარდა კაუჩუკის წარმოება. ბელგიური წყაროების მიხედვით, 1887 წელს კაუჩუკის წარმოების მოცულობა კონგოში შეადგენდა დაახლოებით 30 ტონას, 10 წლის შემდეგ, 1897 წლისთვის ის გაიზარდა 40-ჯერ (დაახლოებით 1300 ტონა), ხოლო 1903 წელს უკვე შეადგენდა დაახლოებით 5900 ტონას. ზოგიერთი პლანტატორი უკრძალავდა თავის მომუშავე-აფრიკელებს გამოეხატათ არა მარტო საკუთარი სარწმუნოების ნიშნები, არამედ <a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" title="ქრისტიანობა">ქრისტიანობისაც</a>. ერთ-ერთი პირველი ადგილობრივი ქრისტიანი, რომელიც დაისაჯა რელიგიური მრწამსისათვის, გახდა ახალგაზრდა აფრიკელი <a href="/w/index.php?title=%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%A0_%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%9F%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ისიდორ ბაკანჟა (ჯერ არაა დაწერილი)">ისიდორ ბაკანჟა</a>, რომელიც <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90" title="რომის კათოლიკური ეკლესია">რომის კათოლიკურმა ეკლესიამ</a> შერაცხა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ნეტარი (ჯერ არაა დაწერილი)">ნეტარად</a>. <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Mapcongo1914-2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mapcongo1914-2.jpg/250px-Mapcongo1914-2.jpg" decoding="async" width="250" height="205" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mapcongo1914-2.jpg/375px-Mapcongo1914-2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mapcongo1914-2.jpg/500px-Mapcongo1914-2.jpg 2x" data-file-width="904" data-file-height="740" /></a><figcaption>1914 წლის რუკა, კონგოს ბელგიის ხელისუფლებისათვის გადაცემის შემდეგ</figcaption></figure> მკაცრმა ექსპლოატაციის სისტემამ მოიტანა კონგოს მოსახლეობის რაოდენობის შემცირება 30 მილიონიდან (1884 წელი) 15 მილიონამდე (1915 წელი)<a href="#cite_note-NYT_30.08.2012-3">[3]</a>. სულ მცირე დარღვევისათვის მომუშავეებს ასახიჩრებდნენ და კლავდნენ. „საზოგადოებრივი ძალების“ მეომრებს სადამსჯელო ოპერაციების დროს იარაღის პატრონების „მიზნობრივი“ ხარჯვის დასამტკიცებლად ევალებოდათ წარმოედგინათ მოკლულებისათვის მოჭრილი ხელი. კონგოს ექსპლოატაციისგან მიღებული შემოსავალი მეფემ გაუგზავნა საკუთარ საყვარელს <a href="/w/index.php?title=%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A8_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ბლანშ დელაკრუა (ჯერ არაა დაწერილი)">ბლანშ დელაკრუას</a>, რომელსაც ჟურნალისტებმა შეარქვეს „კონგოს დედოფალი“ (<a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ფრანგული ენა">ფრანგ.</a> la reine du Congo). ბელგიის ხელისუფლება ზოგიერთ შემთხვევაში ხელს უწყობდა პრესაში გავრცელებული კონგოელი ხალხის მიმართ უმოწყალო დამოკიდებულება აეხსნა იმით, რომ ეს ვითომდა იყო იძულებითი ღონისძიება თვითონ კონგოელების არასტუმართმოყვარე ხასიათის წინააღმდეგ, რადგანაც მდინარე კონგოს აუზის რეგიონში ცხოვრობდნენ ტომები, რომლებიც <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="კანიბალიზმი">კანიბალიზმით</a> იყვნენ დაკავებულები. სიკვდილის წინ, 1908 წლის 15 ნოემბერს, ბელგიის მეფემ მიჰყიდა თავისი აფრიკული სამფლობელოები ბელგიის სახელმწიფოს, რასაც მოჰყვა <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D" title="ბელგიის კონგო">ბელგიის კონგოს</a> (<a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ფრანგული ენა">ფრანგ.</a> Congo belge, <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ნიდერლანდური ენა">ნიდერლ.</a> Belgisch-Kongo) კოლონიის წარმოქმნა. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ბელგიის_კონგო">ბელგიის კონგო</h4>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=5" title="სექციის რედაქტირება:ბელგიის კონგო" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: ბელგიის კონგო">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> 1908 წლის ოქტომბერში <a href="/w/index.php?title=%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ბელგიის ფედერალური პარლამენტი (ჯერ არაა დაწერილი)">ბელგიის ფედერალურმა პარლამენტმა</a> მიიღო „კანონი ბელგიის კონგოს მართვის შესახებ“ (ეგრეთ წოდებული კოლონიალური ქარტია). ამ კანონის თანახმად საკანონმდებლო ხელისუფლებას ბელგიის კონგოში ახორციელებდნენ <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A5%E1%83%98" title="ბელგიის მონარქი">ბელგიის მონარქი</a> და ბელგიის ფედერალური პარლამენტი, ასევე <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9A-%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98" title="გენერალ-გუბერნატორი">გენერალ-გუბერნატორი</a>, რომელსაც იმავდროულად გადაეცა აღმასრულებელი ხელისუფლების მთლიანი ძალაუფლება. კოლონიალურ ადმინისტრაციის მოღვაწეობაზე ზედამხედველობას ახორციელებდა სპეციალურად დანიშნული კაბინეტის წევრი — ბელგიის კონგოს საქმეთა მინისტრი. კოლონიის დედაქალაქები იყვნენ ქალაქი <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%90" title="ბომა">ბომა</a> (1926 წლამდე) და მოგვიანებით <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" title="კინშასა">ლეოპოლდვილი</a>; სხვა მსხვილი ცენტრები იყვნენ — <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="კისანგანი">სტენლივილი</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%98" title="ლუბუმბაში">ელიზაბეტვილი</a>. 1914 წელს კოლონია დაიყო 4 ვიცე-საგუბერნატოროდ, ხოლო 1933 წელს — 6 <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="პროვინცია">პროვინციად</a>, რომლებიც თავის მხრივ იყოფოდა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="დისტრიქტი (ჯერ არაა დაწერილი)">დისტრიქტებად</a>, ტერიტორიებად და შეფერიებად (ეთნიკურად ერთეროვანი მოსახლეობით) ან სექტორებად (შერეული მოსახლეობით). გენერალ-გუბერნატორთან და პროვინციების გუბერნატორებთან არსებობდა მათ მიერ ჩამოყალიბებული საკონსულტაციო საბჭოები. ძირითადი ეკონომიკური მოღვაწეობა თავმოყრილი იყო <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატანგის პროვინცია (ჯერ არაა დაწერილი)">კატანგის პროვინციაში</a>. შემოსავლების მთავარი წყარო იყო <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%A6%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98" title="სასარგებლო წიაღისეული">სასარგებლო წიაღისეულის</a> მოპოვება. ბელგიის <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" class="mw-redirect" title="ნაციზმი">ნაცისტური</a> ოკუპაციის წლებში, კონგო იმყოფებოდა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="თავისუფალი ბელგიის ძალები (ჯერ არაა დაწერილი)">„თავისუფალი ბელგიის ძალების“</a> კონტროლის ქვეშ. კოლონიის სამთო მადანის პროდუქცია გადიოდა <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98_%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" class="mw-redirect" title="დიდი ბრიტანეთი">დიდ ბრიტანეთში</a> და <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%A8" class="mw-redirect" title="აშშ">აშშ</a>-ში. კერძოდ, კატანგაში იქნა მიღებული <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98_(%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98)" title="ურანი (ელემენტი)">ურანი</a> <a href="/wiki/%E1%83%B0%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90_%E1%83%93%E1%83%90_%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%95%E1%83%90" title="ჰიროსიმისა და ნაგასაკის ატომური დაბომბვა">ჰიროსიმისა და ნაგასაკის ატომური დაბომბვისათვის</a><a href="#cite_note-4">[4]</a>. 1921 წელს <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="ბაპტიზმი">ბაპტისტმა</a> მოძღვარმა <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9C_%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3" title="სიმონ კიმბანგუ">სიმონ კიმბანგუმ</a> დააარსა ეროვნულ-გამანთავისუფლებელი მოძრაობა <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="კიმბანგიზმი">კიმბანგიზმი</a>, რომლის ლოზუნგია „კონგო— კონგოელებს“. თავიდან ეს იყო საიდუმლო საზოგადოებები, ომის შემდეგ მათ მაგივრად მოვიდნენ კულტურულ-საგანმანათლო თანასაზოგადოებები, პროფკავშირული ორგანიზაციები და პოლიტიკური პარტიები. ბელგიის კონგოში აფრიკული ეროვნული მოძრაობები ვითარდებოდნენ 1950-იანი წლებიდან, პირველ რიგში „évolués“-ს შორის. მოძრაობა დაიშალა რამდენიმე პარტიებად და ჯგუფებად, რომლებიც დაყოფილები იყვნენ ეთნიკური და გეოგრაფიული ნიშნებით და ხშირად ეწინააღმდეგებოდნენ ერთმანეთს<a href="#cite_note-FOOTNOTEFreund1998199-5">[5]</a>. მსხვილი ეროვნული მოძრაობა — <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%AB%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="კონგოს ეროვნული მოძრაობა (ჯერ არაა დაწერილი)">კონგოს ეროვნული მოძრაობა</a> (კემ) — იყო ერთიანი ორგანიზაცია, მიმართული ქვეყნის დამოუკიდებლობის თანდათანობით მიღწევაზე<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig200864-6">[6]</a>. მოძრაობის დამფუძნებლებს შორის იყვნენ <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90" title="პატრის ლუმუმბა">პატრის ლუმუმბა</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9A_%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="სირილ ადულა (ჯერ არაა დაწერილი)">სირილ ადულა</a> და <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9F%E1%83%9D%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%A4_%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="ჟოზეფ ილეო (ჯერ არაა დაწერილი)">ჟოზეფ ილეო</a>, მაგრამ სხვა პოლიტიკოსები ბრალს დებდნენ პარტიას ზედმეტ ზომიერებაში<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig200864–5-7">[7]</a>. ლუმუმბა გახდა წამყვანი ფიგურა კონგოს ეროვნულ მოძრაობაში და 1959 წლის ბოლოსათვის ითვლიდა 58 000 წევრს<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig200876-8">[8]</a>. <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Joseph_Kasa-Vubu_in_Israel.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Joseph_Kasa-Vubu_in_Israel.png/170px-Joseph_Kasa-Vubu_in_Israel.png" decoding="async" width="170" height="199" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Joseph_Kasa-Vubu_in_Israel.png/255px-Joseph_Kasa-Vubu_in_Israel.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/82/Joseph_Kasa-Vubu_in_Israel.png 2x" data-file-width="293" data-file-height="343" /></a><figcaption>აბაკოს ლიდერი <a href="/wiki/%E1%83%9F%E1%83%9D%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%A4_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%A3" title="ჟოზეფ კასავუბუ">ჟოზეფ კასავუბუ</a>, რომელიც მოგვიანებით კონგოს პირველი პრეზიდენტი გახდა</figcaption></figure> კონგოს ეროვნული მოძრაობის ძირითადი კონკურენტი იყო აბაკო (<a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ფრანგული ენა">ფრანგ.</a> Alliance des Bakongo) <a href="/wiki/%E1%83%9F%E1%83%9D%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%A4_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%A3" title="ჟოზეფ კასავუბუ">ჟოზეფ კასავუბუს</a> მეთაურობით, რომელსაც ეკავა უფრო რადიკალური პოზიცია, მოუწოდებდა დაუყოვნებელი დამოუკიდებლობისკენ და რეგიონალური იდენტიფიცირებისკენ<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig200865–6-9">[9]</a>. აბაკოს იდეოლოგია ამტკიცებდა, რომ დამოუკიდებელი კონგო უნდა ყოფილიყო <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D_(%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%AE%E1%83%98)&action=edit&redlink=1" class="new" title="კონგო (ხალხი) (ჯერ არაა დაწერილი)">კონგოს</a> ხალხის სახელმწიფო<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig200866-10">[10]</a>. მნიშვნელობით მესამე პარტია იყო კონაკატი (<a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ფრანგული ენა">ფრანგ.</a> Confédération des Associations Tribales du Katanga), <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%96_%E1%83%A9%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%94&action=edit&redlink=1" class="new" title="მუაზ ჩომბე (ჯერ არაა დაწერილი)">მუაზ ჩომბეს</a> ხელმძღვანელობით. კონაკატი მოუწოდებდა ფედერალიზმისაკენ და წარმოადგენდა პირველ რიგში სამხრეთ კატანგის პროვინციას. უფრო მცირერიცხოვანი პარტიებიდან შეიძლება აღინიშნოს აფრიკული სოლიდარობის რადიკალური პარტია და „ბაიანზის ალიანსი“<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig200874-11">[11]</a>. მიუხედავად იმისა, რომ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%AB%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="კონგოს ეროვნული მოძრაობა (ჯერ არაა დაწერილი)">კონგოს ეროვნული მოძრაობა</a> (კემ) იყო ყველაზე დიდი აფრიკულ ეროვნულ პარტიებს შორის, მის შიგნით არსებობდა ბევრი ფრაქცია, რომლებსაც ჰქონდათ სხვადასხვა პოზიციები მთელ რიგ საკუთხებზე. განსაკუთრებით პოლარიზებული იყო ზომიერი „évolués“-ის და პარტიის უფრო რადიკალური უმრავლესობის პოზიციები<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig200882–3-12">[12]</a>. რადიკალური ფრაქცია ილეოს და <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A0_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9F%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ალბერ კალონჟი (ჯერ არაა დაწერილი)">ალბერ კალონჟის</a> მეთაურობით გამოეყო კონგოს ეროვნულ მოძრაობას 1959 წლის ივლისში, მაგრამ მას არ გამოუწვევია პარტიის რიგების მასიური დატოვება მისი წევრების მხრიდან. კალონჟის ფრაქციამ მიიღო არაოფიციალური დასახელება კემ-კ (კემ-კალონჟი), ხოლო უმრავლესობამ ლუმუმბას მეთაურობით — კემ-ლ (კემ-ლუმუმბა). ლუმუმბას მხარდამჭერთა ცენტრი გახდა ქალაქი <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="კისანგანი">სტენლივილი</a> ქვეყნის ჩრდილო-აღმოსავლეთში, ხოლო კალონჟის მხარდამჭერები ძირითადად დაბანაკებულები იყვნენ ქვეყნის სამხრეთში მდებარე ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%98" title="ლუბუმბაში">ელიზაბეტვილში</a><a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig200883–5-13">[13]</a>. 1959 წლის 4 იანვარს კონგოს დედაქალაქ ლეოპოლდვილში, პოლიტიკური დემონსტრაცია გადაიზარდა არეულობებში. კოლონიალურმა ხელისუფლებამ გამოიყენა ძალა არეულობის მონაწილეთა წინააღმდეგ, დაიღუპა სულ ცოტა 49 ადამიანი, ხოლო მსხვერპლის საერთო რაოდენობამ გადააჭარბა 500 ადამიანს<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig200870-14">[14]</a>. ეროვნული პარტიების გავლენა პირველად გასცდა მსხვილი ქალაქების ფარგლებს გარეთ, ეროვნული დემონსტრაციები და არეულობები გახდა ჩვეულებრივ მოვლენად მომდევნო წლის განმავლობაში. ბევრი შავკანიანი უარს ამბობდა გადაეხადა გადასახადი და დამორჩილებოდა კოლონიალურ კანონებს. აბაკოს პარტიის ხელმძღვანელობის უმრავლესობა დაპატიმრებული იქნა, რამაც კონგოს ეროვნული მოძრაობა ჩააყენა მომგებიან მდგომარეობაში<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig200870–73-15">[15]</a>. ამ მოვლენებმა გამოიწვია ქვეყნის თეთრკანიანი საზოგადოების რადიკალიზაციაც. ზოგიერთი თეთრკანიანი გეგმავდა მოეხდინა სახელმწიფო გადატრიალება, თუ ხელისუფლებაში მოვიდოდა შავკანიანთა მთავრობა<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig200870-14">[14]</a>. ანარქიის პირობებში თეთრკანიანმა მოსახლეობამ დაიწყო მილიციელთა რაზმების შექმნა, ცნობილი როგორც Corps de Voluntaires Européens — „ევროპული ნებაყოფლობითი კორპუსი“. ამ ბოევიკებმა დაიწყეს შავკანიან მოსახლეობაზე თავდასხმები<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig200879-16">[16]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="დამოუკიდებლობა">დამოუკიდებლობა</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=6" title="სექციის რედაქტირება:დამოუკიდებლობა" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: დამოუკიდებლობა">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> ბელგიის საპარლამენტო მუშა ჯგუფმა უწესრიგობების დაწყების შემდეგ გამოაქვეყნა კომუნიკე კონგოს მომავლის შესახებ, რომელშიც აღნიშნული იყო მაღალი მოთხოვნა „შიდა ავტონომიაზე“<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig200876-8">[8]</a>. კოლონიების მინისტრმა ოგიუსტ დე შრაივერმა <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98" title="ბრიუსელი">ბრიუსელში</a> 1960 წლის იანვარში ორგანიზება გაუკეთა კონგოს ყველა ძირითადი პარტიების ხელმძღვანელების „კონგოს მრგვალ მაგიდას“<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig200888-17">[17]</a>. სტენლივილში უწესრიგობების შემდეგ დაპატიმრებული ლუმუმბა კონფერენციის დაწყებამდე გამოუშვეს ციხიდან და ის ხელმძღვანელობდა კემ-ლ-ის დელეგაციას<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig200887-18">[18]</a>. ბელგიის ხელისუფლება გეგმავდა მიენიჭებინა კონგოსთვის <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" class="mw-redirect" title="დამოუკიდებლობა">დამოუკიდებლობა</a> უახლოესი 30 წლის განმავლობაში, მაგრამ კონგოელების პოზიცია იყო ერთგვაროვანი და ურყევი — დამოუკიდებლობა 1960 წლის 30 ივნისისათვის<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig200888-17">[17]</a>. ფედერალიზმის, ეთნიკური საკუთრების და კონგოს საქმეებში ბელგიის მომავალი როლის საკითხები დარჩა გადაუწყვეტელი, რადგანაც დელეგატებმა ვერ მიაღწიეს შეთანხმებას ამის შესახებ<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig200889–91-19">[19]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:De_Congolese_leider_Patrice_Loemoemba_in_Brussel,_Bestanddeelnr_910-9741.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/De_Congolese_leider_Patrice_Loemoemba_in_Brussel%2C_Bestanddeelnr_910-9741.jpg/220px-De_Congolese_leider_Patrice_Loemoemba_in_Brussel%2C_Bestanddeelnr_910-9741.jpg" decoding="async" width="220" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/De_Congolese_leider_Patrice_Loemoemba_in_Brussel%2C_Bestanddeelnr_910-9741.jpg/330px-De_Congolese_leider_Patrice_Loemoemba_in_Brussel%2C_Bestanddeelnr_910-9741.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/De_Congolese_leider_Patrice_Loemoemba_in_Brussel%2C_Bestanddeelnr_910-9741.jpg/440px-De_Congolese_leider_Patrice_Loemoemba_in_Brussel%2C_Bestanddeelnr_910-9741.jpg 2x" data-file-width="3681" data-file-height="2409" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90" title="პატრის ლუმუმბა">პატრის ლუმუმბა</a>, კემ-ლ-ის ლიდერი და კონგოს პირველი პრემიერ-მინისტრი, „კონგოს მრგვალი მაგიდის“ კონფერენციაზე ბრიუსელში, 1960 წელი</figcaption></figure> <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ბელგიელები">ბელგიელებმა</a> დაიწყეს კამპანია ლუმუმბას წინააღმდეგ მისი იზოლაციის მიზნით. მათ ის დაადანაშაულეს <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="კომუნიზმი">კომუნიზმნთან</a> სიმპათიაში, იმედოვნებდნენ, რომ ამით დაანაწევრებდნენ ეროვნულ მოძრაობას, მხარს უჭერდნენ კემ-ლ-ის მეტოქე — კონაკატს<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig200890–1-20">[20]</a>. ბევრ ბელგიელს იმედი ჰქონდა, რომ დამოუკიდებელი კონგო გახდებოდა ფედერაციის ნაწილი, საფრანგეთის თანამეგობრობის ან ბრიტანული ერთა თანამეგობრობის მსგავსი, და რომ მჭიდრო პოლიტიკური და ეკონომიკური კავშირი ბელგიასთან გაგრძელდებოდა<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig200893–4-21">[21]</a>. ბელგიის ხელისუფლებამ ორგანიზება გაუკეთა კონგოს არჩევნებს 1960 წლის მაისში, რომელმაც გამარჯვება მოუტანა კონგოს ეროვნულ მოძრაობას (კემ)<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig200887-18">[18]</a>. კონგოს რესპუბლიკის დამოუკიდებლობის გამოცხადება და კოლონიალური ბატონობის დასასრული, როგორც იგეგმებოდა, განხორციელდა 1960 წლის 30 ივნისს. ქალაქ ლეოპოლდვილის ერთა სასახლეში გამართულ ცერემონიაზე სიტყვით გამოვიდა <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A5%E1%83%98" title="ბელგიის მონარქი">ბელგიის მეფე</a> <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%A3%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98_(%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90)" title="ბოდუენი (ბელგია)">ბოდუენი</a>, რომელზეც კონგოში კოლონიალური მმართველობის დასასრული მან გამოაცხადა, როგორც ლეოპოლდ II-ის მიერ დაწყებული ბელგიის „ცივილიზატორული მისიის“ კულმინაცია<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig200896-22">[22]</a>. მეფის გამოსვლის შემდეგ მოულოდნელად სიტყვით გამოვიდა ლუმუმბა, რომელშიც მკვეთრად გააკრიტიკა კოლონიალიზმი და დამოუკიდებლობა აღწერა, როგორც ეროვნული მოძრაობის დიდი წარმატება<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig200896–100-23">[23]</a>. თვით ზოგიერთმა კონგოელმა პოლიტიკოსმაც კი ეს გამოსვლა აღიქვა, როგორც ზედმეტად პროვოკაციული. მიუხედავად ამისა, დამოუკიდებლობა მთელ კონგოში ფართედ აღინიშნა<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig2008100-24">[24]</a>. პოლიტიკურად ახალი სახელმწიფო გახდა ნახევრად-საპრეზიდენტო რესპუბლიკა, რომელშიც აღმასრულებელი ხელისუფლება გაყოფილი იქნა პრეზიდენტსა და პრემიერ-მინისტრს შორის. კასავუბუ გამოცხადდა პრეზიდენტად, ხოლო ლუმუმბა — პრემიერ-მინისტრად<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig200891-25">[25]</a>. მიუხედავად კონაკატის და სხვა პარტიების წინააღმდეგობისა, კონგოს კონსტიტუცია აცხადებდა ცენტრალიზმს — ხელისუფლების კონცენტრაციას ლეოპოლდვილის ცენტრალური მთავრობის ხელში, მნიშვნელოვანი ძალაუფლების პროვინციულ დონეზე გადაცემის გარეშე<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig2008102-26">[26]</a>. 1960 წელს დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ კონგოს რესპუბლიკა მოიცვა <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98" title="კონგოს კრიზისი">მკვეთრმა პოლიტიკურმა კრიზისმა</a>. გააქტიურდნენ <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="სეპარატიზმი">სეპარატისტული</a> ძალები, დამოუკიდებლობა გამოაცხადეს <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატანგის სახელმწიფო (ჯერ არაა დაწერილი)">კატანგის სახელმწიფომ</a> <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%96_%E1%83%A9%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%94&action=edit&redlink=1" class="new" title="მუაზ ჩომბე (ჯერ არაა დაწერილი)">მუაზ ჩომბეს</a> მეთაურობით და <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="სამხრეთი კასაი (ჯერ არაა დაწერილი)">სამხრეთმა კასაიმ</a> <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A0_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9F%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ალბერ კალონჟი (ჯერ არაა დაწერილი)">ალბერ კალონჟის</a> მეთაურობით. კრიზისი გრძელდებოდა 5 წელი, ხელისუფლებაში <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%A3_%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%94_%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%9D" title="მობუტუ სესე სეკო">მობუტუ სესე სეკოს</a> მოსვლამდე. ამ დროის განმავლობაში ქვეყანაში იძულებითი სიკვდილით დაიღუპა 100 ათას ადამიანზე მეტი<a href="#cite_note-27">[27]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="კრიზისი_კონგოში">კრიზისი კონგოში</h4>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=7" title="სექციის რედაქტირება:კრიზისი კონგოში" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: კრიზისი კონგოში">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <div class="metadata" id="spoiler" style="background-color:#f9f9f9;margin-bottom:0.2%; border-top:0; border-bottom:1px dotted #8BCBFF; padding: 2px 0px 2px 0px;padding-top:5px;padding-bottom:5px;padding-left:1%;"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Searchtool-80%25.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Searchtool-80%25.png/15px-Searchtool-80%25.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Searchtool-80%25.png/23px-Searchtool-80%25.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Searchtool-80%25.png/30px-Searchtool-80%25.png 2x" data-file-width="60" data-file-height="60" /></a> მთავარი სტატია: <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98" title="კონგოს კრიზისი">კონგოს კრიზისი</a>.</div> მიუხედავად დამოუკიდებლობის გამოცხადებისა, ბელგიის ხელისუფლება იმედოვნებდა, რომ თეთკანიანები შეძლებდნენ შეენარჩუნებინათ საკუთარი პოზიციები განუსაზღვრელი ვადით<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig2008102-26">[26]</a>. კონგოს რესპუბლიკა მაინც დამოკიდებული იყო ისეთ კოლონიალურ ინსტიტუტებზე, როგორიცაა Force Publique (ჟანდარმერია), სადავ თეთრკანიანებმა შეინარჩუნეს სამეთაურო თანამდებობები. ბევრი კონგოელი ვარაუდობდა, რომ დამოუკიდებლობა მოიტანდა უეცარ სოციალურ ცვლილებებს, შედეგად თეთრკანიანთა პოზიციების შენარჩუნება მათ დიდ უკმაყოფილებას იწვევდა<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig2008103-28">[28]</a>. „Force Publique“-ის ბელგიელმა მეთაურმა — გენერალ-ლეიტენანტმა ემილ იანსენსმა უარი განაცხადა კონგოს დამოუკიდებლობა განეხილა, როგორც ჟანდარმერიის მუშაობაში ცვლილებების შეტანის საფუძველი. 5 ივლისს „Force Publique“-ის რამდენიმე ასეული აუმხედრდა საკუთარ თეთრკანიან ოფიცრებს კემპ-ჰარდიში ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%90-%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3" title="მბანზა-ნგუნგუ">ტისვილთან</a> ახლოს. მეორე დღეს ამბოხი გავრცელდა ლეოპოლდვილში, ხოლო მოგვიანებით — მთელი ქვეყნის გარნიზონებში<a href="#cite_note-FOOTNOTEGondola2002118-29">[29]</a>. იმის მაგივრად, რომ ბელგიის <a href="/wiki/%E1%83%AF%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98" title="ჯარი">ჯარი</a> გამოეყვანათ აჯანყების ჩასაქრობად, როგორც ამას იანსენსი მოუწოდებდა, ლუმუმბამ იგი გადააყენა და „Force Publique“ გადააკეთა კონგოს ეროვნულ არმიად (კეა). ყველა შავკანიან ჯარისკაცს მოუმატეს სულ ცოტა ერთი თანრიგი<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig2008104-30">[30]</a>. სეჟანტ-მაიორი ვიქტორ ლუნდულა დაინიშნა კონგოს ეროვნული არმიის მეთაურად და წოდებით გახდა გენერალ-მაიორი. იმავდროულად <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%A3_%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%94_%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%9D" title="მობუტუ სესე სეკო">მობუტუ სესე სეკო</a>, სეჟანტ-მაიორი და ლუმუმბას უახლოესი თანაშემწე, გახდა ლუნდულას მოადგილე — შტაბის უფროსი<a href="#cite_note-FOOTNOTERentonSeddonZeilig2007113-31">[31]</a>. ხელისუფლებამ სცადა შეეჩერებინა ამბოხი, ლუმუმბა და კასავუბუ პირადად გამოვიდნენ ლეოპოლდვილში და ტისვილში, რათა დაერწმუნებინათ ამბოხებულები დაეყარათ, მაგრამ ქვეყნის დიდ ნაწილში ამბოხი ძლიერდებოდა. თეთრკანიანი ოფიცრები და სამოქალაქო პირები ხდებოდნენ თავდასხმისა და ძარცვის მსხვერპლი, ხოლო თეთრკანიანი ქალები — ძალადობის მსხვერპლი. ბელგიის ხელისუფლება შეშფოთდა სიტუაციით, განსაკუთრებით როდესაც თეთრკანიანმა დევნილებმა დაიწყეს იქ ჩასვლა<a href="#cite_note-FOOTNOTEGondola2002119-32">[32]</a>. 9 ივლისს ბელგიამ კონგოს ხელისუფლების ნებართვის გარეშე გადასხა საკუთარი დესანტი <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9D" title="კაბალო">კაბალოში</a> და სხვა პროვინციებში თეთრკანიანი სამოქალაქო პირების დასაცავად<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig2008105-33">[33]</a>. ბელგიის ინტერვენციამ ორად გაჰყო ლუმუმბას და კასავუბუს შეხედულებები. კასავუბუმ გაიზიარა ბელგიელთა ინტერვენცია<a href="#cite_note-FOOTNOTEGondola2002119-32">[32]</a>, ხოლო ლუმუმბამ მოუწოდა ყველა კონგოელს დაეცვათ რესპუბლიკა მათგან, ვინც მას საფრთხეს უქმნიდა<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig2008105-33">[33]</a>. ლუმუმბას თხოვნით თეთრკანიანი სამოქალაქო პირები 11 ივლისს ევაკუირებულები იქნენ საპორტო ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="მატადი">მატადიდან</a> ბელგიის სამხედრო-საზღვაო ფლოტის მიერ. მაგრამ შემდგომში ბელგიურმა გემებმა ცეცხლი დაუშინეს ქალაქს. დაიღუპა სულ ცოტა 19 მშვიდობიანი მაცხოვრებელი. ასეთმა მოქმედებებმა კიდევ უფრო გაამძაფრა სიტუაცია, რასაც მოჰყვა თეთრკანიან მოსახლეობაზე თავდასხმები მთელი ქვეყნის მასშტაბით. ბელგიის არმია შევიდა რამდენიმე დიდ ქალაქში, მათ შორის ლეოპოლდვილში, სადაც მოუხდათ კონგოს არმიასთან შეჯახება<a href="#cite_note-FOOTNOTEGondola2002119-32">[32]</a>. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="სეპარატიზმი_კატანგაში_და_სამხრეთ_კასაიში"><span id=".E1.83.A1.E1.83.94.E1.83.9E.E1.83.90.E1.83.A0.E1.83.90.E1.83.A2.E1.83.98.E1.83.96.E1.83.9B.E1.83.98_.E1.83.99.E1.83.90.E1.83.A2.E1.83.90.E1.83.9C.E1.83.92.E1.83.90.E1.83.A8.E1.83.98_.E1.83.93.E1.83.90_.E1.83.A1.E1.83.90.E1.83.9B.E1.83.AE.E1.83.A0.E1.83.94.E1.83.97_.E1.83.99.E1.83.90.E1.83.A1.E1.83.90.E1.83.98.E1.83.A8.E1.83.98">სეპარატიზმი კატანგაში და სამხრეთ კასაიში</h5>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=8" title="სექციის რედაქტირება:სეპარატიზმი კატანგაში და სამხრეთ კასაიში" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: სეპარატიზმი კატანგაში და სამხრეთ კასაიში">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> 1960 წლის 11 ივლისს კონაკატის პარტიის ლიდერმა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%96_%E1%83%A9%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%94&action=edit&redlink=1" class="new" title="მუაზ ჩომბე (ჯერ არაა დაწერილი)">მუაზ ჩომბემ</a> გამოაცხადა კონგოს სამხრეთი პროვინციის — კატანგის დამოუკიდებელი სახელმწიფო — <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატანგის სახელმწიფო (ჯერ არაა დაწერილი)">კატანგის სახელმწიფო</a> — დედაქალაქით ელიზაბეტვილი, ხოლო საკუთარი თავი — მის პრეზიდენტად<a href="#cite_note-FOOTNOTENugent200485-34">[34]</a>. მინერალებით მდიდარი კატანგა ტრადიციულად უფრო ახლო იყო მეზობელ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A9%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ჩრდილოეთი როდეზია (ჯერ არაა დაწერილი)">ჩრდილოეთ როდეზიასთან</a>, ვიდრე დანარჩენ კონგოსთან<a href="#cite_note-FOOTNOTETurner200728-35">[35]</a>. კონაკატის პარტია ამტკიცებდა, რომ კატანგის მაცხოვრებლები ეთნიკური თვალსაზრისით განსხვავდება <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D_(%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%AE%E1%83%98)&action=edit&redlink=1" class="new" title="კონგო (ხალხი) (ჯერ არაა დაწერილი)">კონგოს</a> ტომის ხალხისგან და სხვა კონგოელებისგან. კონგოს რესპუბლიკიდან გამოყოფა ნაწილობრივ მოტივირებული იყო კატანგელი სეპარატისტების სურვილით შეენარჩუნებინათ <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%AB%E1%83%98" title="სპილენძი">სპილენძის</a> და სხვა <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%A6%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98" title="სასარგებლო წიაღისეული">სასარგებლო წიაღისეულის</a> მოპოვებისაგან მიღებული შემოსავალი და არ გადაეცათ იგი ლეოპოლდვილში<a href="#cite_note-FOOTNOTENugent200485–6-36">[36]</a>. თვითგამოცხადებული კატანგის შექმნის გამოცხადებისას, ჩომბემ განაცხადა: „ჩვენ გამოვეყავით ქაოსს“<a href="#cite_note-FOOTNOTEStruelens197848-37">[37]</a>. კატანგის პროვინციაში არსებულმა მსხვილმა სამთომომპოვებელმა კომპანია „Union Minière du Haut Katanga“-მ (UMHK), თავდაპირველად მხარი დაუჭირა მის კონგოდან გამოყოფას, იმის შიშით, რომ კონგოს ცენტრალური ხელისუფლება მოახდენდა მრეწველობის ნაციონალიზაციას. UMHK-ს მნიშვნელოვანი წილი ეკუთვნოდა „Société Générale de Belgique“-ს, ცნობილ ჰოლდინგურ კომპანიას, რომლის ცენტრალური ოფისი მდებარეობდა ბრიუსელში და ჰქონდა მჭიდრო კავშირები ბელგიის ხელისუფლებასთან. კომპანია UMHK-ს ძალისხმევით ბელგიის მთავრობამ მხარი დაუჭირა კატანგის დამოუკიდებლობას, მოუწოდა სამხედროებს და სამოქალაქო მოსამსახურეებს დარჩენილიყვნენ თავიანთ პოსტებზე<a href="#cite_note-FOOTNOTENugent200486-38">[38]</a>. ჩომბემ დაიწყო დაქირავებულთა რაზმების შექმნა, ძირითადად თეთრკანიანების <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა">სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკიდან</a> და როდეზიიდან, რათა გაეზარდა კატანგის ჯარის რაოდენობა<a href="#cite_note-FOOTNOTEMockler1986117-39">[39]</a>. ბელგიელების არაოფიციალური მხარდაჭერის დროსაც კი კატანგამ ვერ მიიღო ოფიციალური დიპლომატიური აღიარება ვერც ერთი ქვეყნიდან<a href="#cite_note-FOOTNOTENugent200497-40">[40]</a>. კატანგის გამოყოფიდან ერთ თვეზე ნაკლები ხნის შემდეგ, 8 აგვისტოს კატანგიდან ჩრდილოეთით მდებარე კასაის პროვინციის ნაწილმა გამოაცხადა ავტონომია ცენტრალური ხელისუფლებისგან და შექმნა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="სამხრეთი კასაი (ჯერ არაა დაწერილი)">სამხრეთი კასაი</a> დედაქალაქით <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9F%E1%83%98-%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%98" title="მბუჟი-მაიი">ბაკვანგა</a><a href="#cite_note-FOOTNOTENugent200486-38">[38]</a>. სამხრეთ კასაი იყო გაცილებით პატარა, ვიდრე კატანგა, მაგრამ იძლეოდა <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%98" title="ალმასი">ალმასების</a> მოპოვების თითქმის მთლიან მოცულობას კონგოს მასშტაბებში. სამხრეთ კასაი ძირითადად დასახლებული იყო <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%90_(%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%AE%E1%83%98)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ლუბა (ხალხი) (ჯერ არაა დაწერილი)">ლუბას</a> ტომის ხალხით და მისმა პრეზიდენტმა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A0_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9F%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ალბერ კალონჟი (ჯერ არაა დაწერილი)">ალბერ კალონჟიმ</a> განაცხადა, რომ ლეოპოლდვილიდან გამოყოფა დაკავშირებულია ლუბას ტომის ხალხის ჩაგვრასთან კონგოს დანარჩენ ნაწილში<a href="#cite_note-FOOTNOTENugent200486-38">[38]</a>. სამხრეთ კასაის მხარი დაუჭირა „Forminière“-ს მმართველობამ — მეორე ბელგიურმა სამთომომპოვებელმა კომპანიამ, რომელმაც მიიღო მთელი რიგი შეღავათები ახალი სახელმწიფოს ხელისუფლების მხრიდან ფინანსური დახმარების სანაცვლოდ<a href="#cite_note-FOOTNOTENugent200486-38">[38]</a>. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="საერთაშორისო_რეაქცია_და_გაეროს_ჯარების_შეყვანა"><span id=".E1.83.A1.E1.83.90.E1.83.94.E1.83.A0.E1.83.97.E1.83.90.E1.83.A8.E1.83.9D.E1.83.A0.E1.83.98.E1.83.A1.E1.83.9D_.E1.83.A0.E1.83.94.E1.83.90.E1.83.A5.E1.83.AA.E1.83.98.E1.83.90_.E1.83.93.E1.83.90_.E1.83.92.E1.83.90.E1.83.94.E1.83.A0.E1.83.9D.E1.83.A1_.E1.83.AF.E1.83.90.E1.83.A0.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.98.E1.83.A1_.E1.83.A8.E1.83.94.E1.83.A7.E1.83.95.E1.83.90.E1.83.9C.E1.83.90">საერთაშორისო რეაქცია და გაეროს ჯარების შეყვანა</h5>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=9" title="სექციის რედაქტირება:საერთაშორისო რეაქცია და გაეროს ჯარების შეყვანა" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: საერთაშორისო რეაქცია და გაეროს ჯარების შეყვანა">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> კონგოში ბელგიის ხელისუფლების მიერ სეპარატისტებისადმი მხარდაჭერამ გამოიწვია <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია">გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის</a> (გაერო) მოწოდებები ბელგიის ჯარების კონგოს ტერიტორიიდან გამოყვანის მოთხოვნით. გაეროს გენერალური მდივანი <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%92_%E1%83%B0%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%93%E1%83%98" title="დაგ ჰამარშელდი">დაგ ჰამარშელდი</a> თვლიდა, რომ კონგოს კრიზისი გაეროს საშუალებას მისცემდა ეჩვენებინა საკუთარი სამშვიდობო პოტენციალი და მოუწოდა კონგოში გაეგზავნათ სამშვიდობოების მრავალეროვნული კონტინგენტი<a href="#cite_note-FOOTNOTEFreund1998201-41">[41]</a>. 14 ივლისს <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%A3%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%AD%E1%83%9D" title="გაეროს უშიშროების საბჭო">გაეროს უშიშროების საბჭომ</a> მიიღო რეზოლუცია 143, რომელიც ბელგიას მოუწოდებდა გამოეყვანა ჯარები კონგოდან და ისინი შეცვლილიყვნენ გაეროს სამშვიდობოებით<a href="#cite_note-FOOTNOTEGendebien1967159-42">[42]</a>. <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Swedish_UN-soldier_in_Congo.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Swedish_UN-soldier_in_Congo.jpg/220px-Swedish_UN-soldier_in_Congo.jpg" decoding="async" width="220" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a3/Swedish_UN-soldier_in_Congo.jpg 1.5x" data-file-width="310" data-file-height="239" /></a><figcaption>შვედი მშვიდობისმყოფელი კონგოში.</figcaption></figure> „კონგოში გაეროს ოპერატიული ჯგუფის“ (ONUC) ჩამოსვლას თავდაპირველად დაეთანხმნენ ლუმუმბა და კასავუბუს ცენტრალური ხელისუფლება — ისინი თვლიდნენ, რომ გაერო დაეხმარებოდა მათ სეპარატიზმის წინააღმდეგ ბრძოლაში<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig2008110–1-43">[43]</a>. მაგრამ ONUC-ის თავდაპირველი მანდატი ითვალისწინებდა მშვიდობის მხარდაჭერას, ჰამარშელდმა უარი თქვა გამოეყენებინათ გაეროს ჯარი სეპარატისტების წინააღმდეგ ცენტრალური ხელისუფლების დასახმარებლად. ის ამტკიცებდა, რომ გაეროს სამხედრო ჩარევა კრიზისში ჩაითვლება კონგოს სუვერენიტეტის დარღვევად. იმედგაცრუებულმა ლუმუმბამ მიმართა <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%AD%E1%83%9D%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი">საბჭოთა კავშირს</a>, რომელიც დათანხმდა ცენტრალური ხელისუფლებისათვის გადაეცათ სამხედრო იარაღი, გაეწიათ მატერიალურ-ტექნიკური და მატერიალური დახმარება. დაახლოებით 1000 საბჭოთა სამხედრო თანაშემწე მალევე ჩავიდნენ კონგოში<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig2008116-44">[44]</a>. ლუმუმბას მოქმედებებმა გააღიზიანა ხელისუფლების დანარჩენი წევრები, განსაკუთრებით კასავუბუ, რომელიც უფრთხოდა საბჭოთა სამხედრო ჩარევის შედეგებს. ამერიკელებს ასევე ეშინოდათ, რომ საბჭოეთის კონგოსადმი დახმარება ცენტრალურ აფრიკაში მოიტანდა <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="კომუნიზმი">კომუნისტური</a> გავლენის მნიშვნელოვან გაფართოებას<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig2008116-44">[44]</a>. საბჭოთა კავშირის დახმარებით კონგოს ეროვნული არმიის 2000 ჯარისკაცმა დაიწყო დიდი შეტევა სამხრეთ კასაის სეპარატისტების ეინააღმდეგ<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig2008114-45">[45]</a>. შეტევა საკმაოდ წარმატებული გამოდგა, მაგრამ შეტევის მიმდინარეობისას არმიამ დაიწყო მონაწილეობის მიღება ეთნიკური ჯგუფების — ბალუბასა და ლულუას შორის შიდა გარჩევებში<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig2008114-45">[45]</a>. შედეგად კონგოს ეროვნულმა არმიამ მოახდინა ლულუას წარმომადგენლების მთელი რიგი მასობრივი ხოცვა-ჟლეტა: დაახლოებით 3000 მშვიდობიანი მაცხოვრებელი იქნა დახოცილი<a href="#cite_note-FOOTNOTEHaskin200526-46">[46]</a>. ძალადობამ გამოიწვია ბალუბას ათასობით წარმომადგენლების მასიური გაქცევა, რომლებმაც მიატოვეს საკუთარი სახლ-კარი, რომ გარიდებოდნენ საბრძოლო მოქმედებებს<a href="#cite_note-FOOTNOTEHaskin200533-47">[47]</a>. კონგოს კონფლიქტში საბჭოთა კავშირის მონაწილეობამ შეაშფოთა <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%A8" class="mw-redirect" title="აშშ">აშშ</a>. <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%A2_%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%B0%E1%83%90%E1%83%A3%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="დუაიტ ეიზენჰაუერი">დუაიტ ეიზენჰაუერის</a> ამერიკულ ხელისუფლებას ადრევე აეჭვებდა, რომ ლუმუმბა იყო კომუნისტი და ცდილობდა კონგო გადაექცია საბჭოთა კავშირის კონტროლირებად ქვეყანად. 1960 წლის აგვისტოში რეგიონში <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%95%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%9D" title="ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტო">ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტოს</a> აგენტები იტყობინებოდნენ, რომ „კონგო განიცდის… კლასიკურ კომუნისტურ ინტერვენციას“, და ყველას აფრთხილებდნენ, რომ კონგო შეიძლება წავიდეს <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%90" title="კუბა">კუბის</a> გზით<a href="#cite_note-FOOTNOTETurner200732-48">[48]</a>. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="განხეთქილება_ცენტრალურ_ხელისუფლებაში_და_მობუტუს_პირველი_გადატრიალება"><span id=".E1.83.92.E1.83.90.E1.83.9C.E1.83.AE.E1.83.94.E1.83.97.E1.83.A5.E1.83.98.E1.83.9A.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.90_.E1.83.AA.E1.83.94.E1.83.9C.E1.83.A2.E1.83.A0.E1.83.90.E1.83.9A.E1.83.A3.E1.83.A0_.E1.83.AE.E1.83.94.E1.83.9A.E1.83.98.E1.83.A1.E1.83.A3.E1.83.A4.E1.83.9A.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.90.E1.83.A8.E1.83.98_.E1.83.93.E1.83.90_.E1.83.9B.E1.83.9D.E1.83.91.E1.83.A3.E1.83.A2.E1.83.A3.E1.83.A1_.E1.83.9E.E1.83.98.E1.83.A0.E1.83.95.E1.83.94.E1.83.9A.E1.83.98_.E1.83.92.E1.83.90.E1.83.93.E1.83.90.E1.83.A2.E1.83.A0.E1.83.98.E1.83.90.E1.83.9A.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.90">განხეთქილება ცენტრალურ ხელისუფლებაში და მობუტუს პირველი გადატრიალება</h5>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=10" title="სექციის რედაქტირება:განხეთქილება ცენტრალურ ხელისუფლებაში და მობუტუს პირველი გადატრიალება" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: განხეთქილება ცენტრალურ ხელისუფლებაში და მობუტუს პირველი გადატრიალება">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Kongo_1961_map_en.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Kongo_1961_map_en.png/275px-Kongo_1961_map_en.png" decoding="async" width="275" height="262" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Kongo_1961_map_en.png/413px-Kongo_1961_map_en.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Kongo_1961_map_en.png/550px-Kongo_1961_map_en.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="762" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90_(%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%93%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98)" title="კონგოს რესპუბლიკა (ლეოპოლდვილი)">კონგოს რესპუბლიკა</a> 1960—1961 წლებში: <div class="legend">  პრეზიდენტის ძალების კონტროლ ქვეშ მყოფი ტერიტორია</div> <div class="legend">  ლუმუმბას მომხრეების კონტროლ ქვეშ მყოფი ტერიტორია</div> <div class="legend">  თვითგამოცხადებული <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="სამხრეთი კასაი (ჯერ არაა დაწერილი)">სამხრეთი კასაის</a> სახელმწიფოს ტერიტორია <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Flag_of_South_Kasai.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Flag_of_South_Kasai.svg/22px-Flag_of_South_Kasai.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Flag_of_South_Kasai.svg/33px-Flag_of_South_Kasai.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Flag_of_South_Kasai.svg/44px-Flag_of_South_Kasai.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></div> <div class="legend">  თვითგამოცხადებული <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატანგის სახელმწიფო (ჯერ არაა დაწერილი)">კატანგის სახელმწიფოს</a> ტერიტორია <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Flag_of_Katanga.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Flag_of_Katanga.svg/22px-Flag_of_Katanga.svg.png" decoding="async" width="22" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Flag_of_Katanga.svg/33px-Flag_of_Katanga.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Flag_of_Katanga.svg/44px-Flag_of_Katanga.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a></div></figcaption></figure> ლუბუმბას საბჭოთა კავშირისადმი დახმარების შესახებ მიმართვამ განხეთქილება შეიტანა კონგოს ხელისუფლებაში და დასავლეთის სახელმწიფოებისგან გამოიწვია ზეწოლის გაძლიერება ლუბუმბას ხელისუფლებიდან გაძევების მიზნით. ამას გარდა, ჩომბემ და კალონჟიმ მიმართეს კასავუბუს, რომელიც, მათი აზრით იყო უფრო ზომიერი პოლიტიკოსი, რომ ლუმუმბას გადაყენების შემთხვევაში ისინი პირობას დადებდმენ მოლაპარაკებაზე წამოსვლაზე<a href="#cite_note-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007108-49">[49]</a>. ამას გარდა, მობუტუმ დაამყარა მთლიანი კონტროლი არმიაზე და გარედან მიღებული სამხედრო დახმარების მარშრუტებზე<a href="#cite_note-FOOTNOTERentonSeddonZeilig2007113-31">[31]</a>. 1960 წლის 5 სექტემბერს კასავუბუმ <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9D" title="რადიო">რადიოთი</a> განაცხადა, რომ მან მიიღო ცალმხრივი გადაწყვეტილება ლუმუმბას პოსტიდან განთავისუფლების შესახებ, ბრალი დადო მას სამხრეთ კასაიში მასობრივი მკვლელობების მოწყობის შესახებ, ასევე დაპირდა ხალხს ამერიკულ დახმარებას<a href="#cite_note-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007108-49">[49]</a>. გაეროს აშშ-ის წარმომადგენელმა კონგოში ენდრიუ კორდიემ, გამოიყენა თავისი კავშირები, რომ დაებლოკა კემ-ლ ფრაქციის შესაძლებლობები პასუხი გაეცა ბრალდებებზე<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig2008119-50">[50]</a>. მაგრამ პარლამენტის ორივე პალატამ მხარი დაუჭირა ლუმუმბას და გაამტყუნეს კასავუბუ<a href="#cite_note-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007108-49">[49]</a>. ლუმუმბა ცდილობდა თანამდებობიდან გადაეყენებინა კასავუბუ, მაგრამ ამისათვის ვერ შეძლო აუცილებელი მხარდაჭერის მიღება. ვითომდა ჩიხიდან გამოსასვლელად, მობუტუ სესე სეკომ მოახდინა უსისხლო გადატრიალება და გადააყენა კასავუბუც და ლუმუმბაც, შეცვალა ისინი „კომისარების კოლეგიით“, რომელიც შედგებოდა უმაღლესი სასწავლო დაწესებულებების მთელი რიგი წარმომადგენლებისგან <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9F%E1%83%90%E1%83%9C-%E1%83%9F%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9C_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="ჟან-ჟიუსტენ მარი ბომბოკო (ჯერ არაა დაწერილი)">ჟან-ჟიუსტენ მარი ბომბოკოს</a> მეთაურობით<a href="#cite_note-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007109-51">[51]</a>. საბჭოთა სამხედრო თანაშემწეებმა მიიღეს ბრძანება დაეტოვებინათ ქვეყანა<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig2008117-52">[52]</a>. მობუტუს პროპაგანდამ განაცხადა, რომ სამხედრო გადატრიალებამ უნდა გამოაფხიზლოს პოლიტიკოსები, რის შემდეგაც ხელისუფლება კვლავ გახდება სამოქალაქო. მაგრამ რეალობაში მობუტუ გამოვიდა კასავუბუს მხარეს ლუმუმბას საწინააღმდეგოდ, რომელიც გამოკეტეს შინაურ პატიმრობაში გაეროს განელი სამშვიდობოების მეთვალყურეობის ქვეშ და კონგოს ეროვნული არმიის ჯარისკაცების გარეთა ალყაში<a href="#cite_note-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007109–10-53">[53]</a>. კასავუბუ მობუტუს ინიციატივით 1961 წლის თებერვალში ხელახლა დაინიშნა პრეზიდენტად. ამ მომენტიდან მობუტუმ მიიღო შესაძლებლობა მნიშვნელოვანი გავლენა მოეხდინა კრიზისის გადაწყვეტაზე<a href="#cite_note-FOOTNOTEGendebien196778-54">[54]</a><a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig2008117-52">[52]</a>. კასავუბუს აღდგენის შემდეგ იყო კონგოს ფრაქციებს შორის დაახლოების მცდელობები. ჩომბემ დაიწყო მოლაპარაკებები კონფედერაციული კონგოს ჩამოყალიბების შესახებ. მიუხედავად იმისა, რომ მიღწეული იქნა კომპრომისული შეთანხმება, ის ფაქტობრივად არ შესულა ძალაში კასავუბუსა და ჩომბეს შორის პირადი უთანხმოებების გამო<a href="#cite_note-FOOTNOTENugent200487-55">[55]</a>. შეთანხმების მიღწევის მცდელობებმა 1961 წლის ივლისში მოიტანა ახალი ხელისუფლების შექმნა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9A_%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="სირილ ადულა (ჯერ არაა დაწერილი)">სირილ ადულას</a> მეთაურობით, რომელშიც შევიდნენ ლუმუმბას და სამხრეთ კასაის წარმომადგენლები და ფრაქციები, მაგრამ კატანგის მონაწილეობის გარეშე<a href="#cite_note-FOOTNOTENugent200487-55">[55]</a>. კემ-ლ-ის უკმაყოფილო წევრები გაიქცნენ აღმოსავლეთში — სტენლივილში, სადაც 1960 წლის ნოემბერში <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%9C_%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ანტუან გიზენგა (ჯერ არაა დაწერილი)">ანტუან გიზენგას</a> მეთაურობით ჩამოაყალიბეს ამბოხებულთა ხელისუფლება ცენტრალურ ხელისუფლებასთან ოპოზიციაში ქალაქ ლეოპოლდვილში<a href="#cite_note-FOOTNOTENugent200487-55">[55]</a><a href="#cite_note-FOOTNOTEGendebien196787-56">[56]</a>. გიზენგას ხელისუფლება აღიარა ზოგიერთმა სახელმწიფომ, მათ შორის საბჭოთა კავშირმა და <a href="/wiki/%E1%83%A9%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="ჩინეთი">ჩინეთმა</a>, როგორც კონგოს ოფიციალური ხელისუფლება. მას შეეძლო გამოეყვანა 5500 ჯარისკაცი 7000 სამთავრობო ჯარისკაცის წინააღმდეგ<a href="#cite_note-FOOTNOTEHaskin200530-57">[57]</a>. მაგრამ გაეროს ზეწოლის შედეგად, გიზენგას ხელისუფლება თავისი ლიდერის დაპატიმრების შემდეგ დაეცა 1962 წლის იანვარში<a href="#cite_note-FOOTNOTEGendebien1967205-58">[58]</a>. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="ლუმუმბას_მკვლელობა">ლუმუმბას მკვლელობა</h5>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=11" title="სექციის რედაქტირება:ლუმუმბას მკვლელობა" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: ლუმუმბას მკვლელობა">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> ლუმუმბა გაიქცა შინაური პატიმრობიდან აღმოსავლეთში — სტენლივილში, სადაც მან განიზრახა საკუთარი მომხრეების შეკრება. მას დაედევნა მობუტუს ერთგული ჯარი და 1960 წლის 1 დეკემბერს ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%9D" title="ილებო">პორტ-ფრანკიში</a> ის დაატყვევეს, ბორკილები დაადეს და ლეოპოლდვილში ჩაიყვანეს<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig2008120–2-59">[59]</a>. საბჭოთა კავშირმა მოითხოვა ლუმუმბას განთავისუფლება. 1960 წლის 7 დეკემბერს გაიმართა გაეროს უსაფრთხოების საბჭოს სასწრაფო სხდომა საბჭოთა კავშირის მოთხოვნების განსახილველად ლუმუმბას დაუყოვნებლივი განთავისუფლების, მისი კონგოს ხელისუფლების მეთაურის თანამდებობაზე აღდგენის და მობუტუს შეიარაღებული ძალების განიარაღების შესახებ. 1960 წლის 14 დეკემბერს საბჭოთა კავშირის პოზიციას მხარი დაუჭირა გაეროს უსაფრთხოების საბჭოს რვა წევრმა ორის წინააღმდეგ. მიუხედავად ამისა, ტყვეობაში ლუმუმბამ განიცადა წამება და გადაყვანილი იქნა ტისვილში, ხოლო შემდეგ კატანგის პროვინციაში, სადაც ის გადასცეს ჩომბესადმი ლოიალურ ძალებს<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig2008122-60">[60]</a>. 1961 წლის 17 იანვარს ელიზაბეტვილის რაიონში კატანგის ჯარისკაცებმა ლუმუმბა სიკვდილით დასაჯეს<a href="#cite_note-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007111-61">[61]</a>. 13 თებერვალს ლუმუმბას სიკვდილით დასჯის შესახებ პრესის ახალ ამბებში გამოქვეყნებულმა პუბლიკაციებმა გამოიწვია საერთაშორისო აღშფოთება<a href="#cite_note-FOOTNOTEHaskin200529-62">[62]</a>. ბელგიის საელჩოს <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="ბელგრადი">ბელგრადში</a> შეუტიეს მომიტინგეებმა, დემონსტრაციები გაიმართა <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="ლონდონი">ლონდონში</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A3-%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%98" title="ნიუ-იორკი">ნიუ-იორკში</a>. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="გაეროს_კონტინგენტის_გაძლიერება_და_კატანგის_შემოერთება"><span id=".E1.83.92.E1.83.90.E1.83.94.E1.83.A0.E1.83.9D.E1.83.A1_.E1.83.99.E1.83.9D.E1.83.9C.E1.83.A2.E1.83.98.E1.83.9C.E1.83.92.E1.83.94.E1.83.9C.E1.83.A2.E1.83.98.E1.83.A1_.E1.83.92.E1.83.90.E1.83.AB.E1.83.9A.E1.83.98.E1.83.94.E1.83.A0.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.90_.E1.83.93.E1.83.90_.E1.83.99.E1.83.90.E1.83.A2.E1.83.90.E1.83.9C.E1.83.92.E1.83.98.E1.83.A1_.E1.83.A8.E1.83.94.E1.83.9B.E1.83.9D.E1.83.94.E1.83.A0.E1.83.97.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.90">გაეროს კონტინგენტის გაძლიერება და კატანგის შემოერთება</h5>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=12" title="სექციის რედაქტირება:გაეროს კონტინგენტის გაძლიერება და კატანგის შემოერთება" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: გაეროს კონტინგენტის გაძლიერება და კატანგის შემოერთება">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> 1960 წლის ივლისიდან გაერომ გამოსცა მთელი რიგი დამატებითი რეზოლუციები, რომლებიც მოუწოდებდნენ ბელგიის ჯარს და დაქირავებულებს მთლიანად დაეტოვებინათ კატანგის პროვინცია. 1961 წლისთვის ONUK-ის რაოდენობა შეადგენდა თითქმის 20 000 ადამიანს<a href="#cite_note-FOOTNOTENzongola-Ntalaja200794-63">[63]</a>. მიუხედავად იმისა, რომ მათი მანდატი არ იძლეოდა უფლებას მიმხრობოდნენ ამა თუ იმ მებრძოლ მხარეს, ONUK-ის სამშვიდობოებს ჰქონდათ უფლება დაეპატიმრებინათ უცხოელი დაქირავებულები. 1961 წლის სექტემბერში კატანგელი დაქირავებულების ჯგუფის დაკავების მცდელობა „Morthor“-ის ოპერაციის დროს დამთავრდა ურთიერთსროლით<a href="#cite_note-FOOTNOTEBoulden200135-64">[64]</a>. სექტემბრის შუა რიცხვებში გაეროს ირლანდიელი სამშვიდობოების ასეული დაკავებული იქნა რაოდენობით უფრო მეტი კატანგელი ჯარისკაცების მიერ ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%98" title="ლიკასი">ლიკასის</a> ექვსდღიანი ალყის შემდეგ. კატანგის მეომრებს ირლანდიელები დაკავებული ჰყავდათ, როგორც სამხედრო ტყვეები, რამაც გამოიწვია გაეროს აღშფოთება<a href="#cite_note-FOOTNOTEWhelan20068,_60–62-65">[65]</a>. 1961 წლის 18 სექტემბერს დაგ ჰამარშელდი ჩამოფრინდა ჩრდილოეთ როდეზიის ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%90" title="ნდოლა">ნდოლაში</a>, კონგოს <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%A6%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98" title="სახელმწიფო საზღვარი">საზღვართან</a> სიახლოვეს, რათა ეცადა ეკისრა შუამავლობა გაეროს სამხედრო ძალებსა და კატანგელ მეომრებს შორის შეწყვეტილიყო ცეცხლი. აეროპორტში დაშვების მცდელობისას <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%90" title="ნდოლის ავიაკატასტროფა">მისმა თვითმფრინავმა კატასტროფა განიცადა</a>, ყველა ბორტზე მყოფი ადამიანი დაიღუპა<a href="#cite_note-FOOTNOTEBoulden200136-66">[66]</a>. გაეროს ახალი გენერალური მდივანი <a href="/wiki/%E1%83%A3_%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="უ ტანი">უ ტანი</a>, მისი წინამორბედისაგან განსხვავებით, მხარს უჭერდა კონგოს კონფლიქტში პირდაპირი მონაწილეობის უფრო რადიკალურ პოლიტიკას<a href="#cite_note-FOOTNOTEBoulden200136-66">[66]</a>. ოქტომბრის შუა რიცხვებში კატანგელებმა გაანთავისუფლეს ირლანდიელი ჯარისკაცები ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმების ფარგლებში, რომლის მიხედვითაც ONUK დათანხმდა გაეყვანა საკუთარი ჯარი თვითგამოცხადებული სახელმწიფოს საზღვრებიდან<a href="#cite_note-FOOTNOTEWhelan20068,_60–62-65">[65]</a>. მაგრამ ამერიკელების მიერ კონგოში საკუთარი პოლიტიკის გადახედვამ და 1961 წლის ნოემბერში გაეროს 10 <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="იტალიელები">იტალიელი</a> პილოტის მკვლელობამ ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%A3" title="კინდუ">კინდუში</a> გააძლიერა გაეროს და კონგოს ცენტრალური ხელისუფლების პოზიციები<a href="#cite_note-FOOTNOTEBoulden200136-66">[66]</a>. 1961 წლის დეკემბერში სამხრეთი კასაი დაიკავა კონგოს ეროვნულმა ჯარმა, ხოლო კალონჟი დაპატიმრებული იქნა. 1961 წლის ნოემბერში გამოშვებული რეზოლუცია 169, მოუწოდებდა ONUK-ს რეაგირება მოეხდინა ადამიანის უფლებების გაუარესების სიტუაციაზე და შეეჩერებინა სრულმასშტაბიანი სამოქალაქო ომი კონგოში. რეზოლუციამ სრულიად უარყო კატანგის პრეტენზიები დამოუკიდებლობის შესახებ და ONUK-ს ნება დართო გამოეყენებინა ყველა აუცილებელი ძალა „კონგოს ცენტრალური ხელისუფლებისათვის დასახმარებლად კანონიერების და მართლწესრიგის აღდგენაში და დაცვაში“<a href="#cite_note-FOOTNOTEUN_Resolution_169-67">[67]</a>. კატანგელებმა მოაწყვეს რამდენიმე პროვოკაცია, რის პასუხადაც ONUK-ის ჯარმა დაიწყო ოპერაცია „Unokat“ ელიზაბეტვილის ირგვლივ სტრატეგიული პოზიციების დაპყრობის მიზნით. საერთაშორისო ზეგავლენის გამო 1962 წლის დეკემბერში ჩომბემ ხელი მოაწერა კიტონის დეკლარაციას, რომლითაც ის დათანხმდა ეღიარებინა ცენტრალური მთავრობის ხელისუფლება და კონსტიტუცია, რითაც მან უარი თქვა კატანგის დამოუკიდებლობის პრეტენზიაზე<a href="#cite_note-FOOTNOTEBoulden200138-68">[68]</a>. მაგრამ ჩომბესა და სირილ ადულას შორის მოლაპარაკებები ჩიხში შევიდა, თანაც კატანგელმა სეპარატისტებმა წარმატებული შეტევა განავითარეს გაეროს ჯარების წინააღმდეგ და შეავიწროვეს იგი. მაგრამ ბელგიელთა შეხედულება სეპარატისტების მიმართ შეიცვალა, მათ უკვე აღარ სურდათ დახმარებოდნენ კატანგას, რაც აჩვენებდა კატანგის სახელმწიფოებრიობის დღემოკლეობას<a href="#cite_note-FOOTNOTEBoulden200136-66">[66]</a>. 1962 წლის 24 დეკემბერს ელიზაბეტვილის სიახლოვეს ერთმანეთს შეეჯახნენ გაეროს ჯარები და კატანგელი მეომრები. ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმების მიღწევის ცდების ჩავარდნის შემდეგ გაეროს ჯარებმა დაიკავეს ელიზაბეტვილი, რამაც აიძულა ჩომბე დაეტოვებინა ქვეყანა. ამის შემდეგ მალე ხელი მოეწერა ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ შეთანხმებას. გაეროს ინდოელი მშვიდობისმყოფელები, მოქმედებდნენ რა მათზე გაცემული ბრძანებების ფარგლებს გარეთ, დაიკავეს ქალაქი ლიკასი, რითაც საშუალება არ მისცეს კატანგელებს გადაჯგუფებულიყვნენ<a href="#cite_note-FOOTNOTEBoulden200140-69">[69]</a>. თანდათანობით გაეროს ჯარმა დაიკავა კატანგის პროვინციის დარჩენილი ნაწილი და 1963 წლის 21 იანვარს ჩომბემ ჩააბარა მისი უკანასკნელი დასაყრდენი <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%98" title="კოლვეზი">კოლვეზი</a>, რითაც დამთავრდა კატანგის სახელმწიფოებრიობის მოკლე პერიოდი<a href="#cite_note-FOOTNOTEBoulden200140-69">[69]</a>. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="პოლიტიკური_დარეგულირებების_მცდელობები"><span id=".E1.83.9E.E1.83.9D.E1.83.9A.E1.83.98.E1.83.A2.E1.83.98.E1.83.99.E1.83.A3.E1.83.A0.E1.83.98_.E1.83.93.E1.83.90.E1.83.A0.E1.83.94.E1.83.92.E1.83.A3.E1.83.9A.E1.83.98.E1.83.A0.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.98.E1.83.A1_.E1.83.9B.E1.83.AA.E1.83.93.E1.83.94.E1.83.9A.E1.83.9D.E1.83.91.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.98">პოლიტიკური დარეგულირებების მცდელობები</h5>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=13" title="სექციის რედაქტირება:პოლიტიკური დარეგულირებების მცდელობები" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=13" title="Edit section's source code: პოლიტიკური დარეგულირებების მცდელობები">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> კატანგის პრობლემის გადაწყვეტის შემდეგ დაიწყო მოლაპარაკებები დაქსაქსულ პოლიტიკურ დაჯგუფებებს შორის<a href="#cite_note-FOOTNOTEEISA2002a-70">[70]</a>. მოლაპარაკებები დაემთხვა <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98" title="ბრაზავილი">ბრაზავილში</a> ემიგრირებული ლუმუმბას მომხრეების პოლიტიკური ჯგუფის — განთავისუფლების ეროვნული საბჭოს (გეს) შექმნას<a href="#cite_note-FOOTNOTEHaskin200536-71">[71]</a>. მოლაპარაკებები დამთავრდა ახალი კონსტიტუციის დამტკიცებით, რომელიც მოუწოდებდა ძალების ბალანსის შექმნას<a href="#cite_note-FOOTNOTEEISA2002a-70">[70]</a>. ახალმა კონსტიტუციამ გაზარდა პრეზიდენტის ხელისუფლება, შეკვეცა პრემიერ-მინისტრის ძალაუფლება და დაამშვიდა რეგიონალური ელიტა, გაზარდა პროვინციების რიცხვი 6-დან 21-მდე მათი ავტონომიის გაფართოებით<a href="#cite_note-FOOTNOTENzongola-Ntalaja200736-72">[72]</a><a href="#cite_note-FOOTNOTEEISA2002a-70">[70]</a>. კონსტიტუციამ ასევე შეცვალა სახელმწიფოს სახელწოდება: კონგოს რესპუბლიკის ნაცვლად მას ეწოდა კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა<a href="#cite_note-FOOTNOTEEISA2002a-70">[70]</a>. ის მიღებული იქნა 1964 წლის ივნისის რეფერენდუმზე. იმავდროულად ახალი აღცევნების ჩატარების მოლოდინის გამო დაითხოვეს პარლამენტი. კასავუბუმ კატანგის ყოფილი ლიდერი ჩომბე დანიშნა დროებით პრემიერ-მინისტრად<a href="#cite_note-FOOTNOTEGleijeses199474-73">[73]</a>. დასავლეთმა მხარი დაუჭირა ამ კანდიდატურას, რადგანაც ჩომბე ითვლებოდა კომუნიზმის აშკარა მტრად, მაგრამ აფრიკის სახელმწიფოების ლიდერებს შორის, როგორიცაა <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%9D" title="მაროკო">მაროკოს</a> მეფე <a href="/wiki/%E1%83%B0%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C_II" title="ჰასან II">ჰასან II</a>, ის ითვლებოდა იმპერიალიზმის მარიონეტად მისი როლის გამო კატანგის გამოყოფაში<a href="#cite_note-FOOTNOTEGleijeses199473–4-74">[74]</a>. ახალი არჩევნები დანიშნული იყო 30 მარტისთვის, მაგრამ ამ დროს დაიწყო დიდი აჯანყება კონგოს ცენტრალურ და აღმოსავლეთ რაიონებში<a href="#cite_note-FOOTNOTEEISA2002a-70">[70]</a>. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="სიმბას_და_კვილუს_აჯანყებები"><span id=".E1.83.A1.E1.83.98.E1.83.9B.E1.83.91.E1.83.90.E1.83.A1_.E1.83.93.E1.83.90_.E1.83.99.E1.83.95.E1.83.98.E1.83.9A.E1.83.A3.E1.83.A1_.E1.83.90.E1.83.AF.E1.83.90.E1.83.9C.E1.83.A7.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.98">სიმბას და კვილუს აჯანყებები</h5>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=14" title="სექციის რედაქტირება:სიმბას და კვილუს აჯანყებები" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=14" title="Edit section's source code: სიმბას და კვილუს აჯანყებები">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Kongo_1964_map_en.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Kongo_1964_map_en.png/275px-Kongo_1964_map_en.png" decoding="async" width="275" height="262" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Kongo_1964_map_en.png/413px-Kongo_1964_map_en.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Kongo_1964_map_en.png/550px-Kongo_1964_map_en.png 2x" data-file-width="1687" data-file-height="1606" /></a><figcaption>კონგოს რუკა, წითელი ფერით აღნიშნულია სიმბას აჯანყებულების მიერ კონტროლირებადი ტერიტორიები, ყვითელით — კვილუს, 1964 წელი</figcaption></figure> პოლიტიკური კრიზისის პერიოდმა გამოიწვია იმედგაცრუება ცენტრალურ ხელისუფლებაში. დედაქალაქში გაიზარდა „მეორე დამოუკიდებლობის“ მიღწევის მოთხოვნა<a href="#cite_note-FOOTNOTEFreund1998202-75">[75]</a>. „მეორე დამოუკიდებლობის“ ლოზუნგი აიტაცეს კონგოს რევოლუციონერმა <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="მაოიზმი">მაოისტებმა</a>, კერძოდ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0_%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94&action=edit&redlink=1" class="new" title="პიერ მულელე (ჯერ არაა დაწერილი)">პიერ მულელემ</a>, რომელიც ერთ დროს იყო განათლების მინისტრი ლუმუმბას მთავრობაში. შედეგად პოლიტიკურმა არასტაბილურობამ გამოიწვია დიდი აჯანყება ცენტრალური ხელისუფლების წინააღმდეგ<a href="#cite_note-FOOTNOTEVerhaegen1967348-76">[76]</a>. აჯანყების კერები წარმოიშვა სოფლის დასახლებულ პუნქტებში, სადაც განსაკუთრებით აქტიური იყო ლუმუმბისტების აგიტაცია, ყველაზე უფრო მეტად პენდეს და მბუნდუს ხალხს შორის<a href="#cite_note-FOOTNOTEFreund1998202-75">[75]</a><a href="#cite_note-FOOTNOTENugent200488-77">[77]</a>. 1963 წლის ბოლოს დაიწყო მღელვარებები კონგოს ცენტრალურ და აღმოსავლეთ რაიონებში. 1964 წლის 16 იანვარს იფეთქა კვილუს აჯანყებამ კვილუს პროვინციის ქალაქებში <a href="/w/index.php?title=%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="იდიოფა (ჯერ არაა დაწერილი)">იდიოფა</a> და <a href="/w/index.php?title=%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="გუნგუ (ჯერ არაა დაწერილი)">გუნგუ</a><a href="#cite_note-FOOTNOTEVerhaegen1967346-78">[78]</a>. მალე აჯანყება გადაედო კივუს პროვინციის აღმოსავლეთს, ხოლო შემდეგ ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%94" title="კალემიე">ალბერვილს</a>, რამაც გამოიწვია <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A1_%E1%83%90%E1%83%AF%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="სიმბას აჯანყება (ჯერ არაა დაწერილი)">სიმბას აჯანყება</a><a href="#cite_note-FOOTNOTEFoxde_CraemerRibeaucourt196578-79">[79]</a><a href="#cite_note-FOOTNOTEVerhaegen1967346-78">[78]</a>. აჯანყებულებმა დაიწყეს თავიანთი ტერიტორიების გაფართოება და სწრაფად გაემართნენ ჩრდილოეთისკენ, დაიკავეს სტენლივილი, <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%9D" title="ისირო">პაულისი</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90" title="ლისალა">ლისალა</a><a href="#cite_note-FOOTNOTEVerhaegen1967346-78">[78]</a>. აჯანყებულებს, რომლებიც საკუთარ თავს „Simba“-ს უწოდებდნენ (<a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%B0%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="სუაჰილი ენა">სუაჰილის ენაზე</a> <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98" title="ლომი">«ლომი»</a>), ჰქონდათ საკმაოდ არეული იდეოლოგია, დაფუძნებული კომუნისტურ ლოზუნგებზე<a href="#cite_note-FOOTNOTEVerhaegen1967349-80">[80]</a>. რევოლუციონერთა უმრავლესობა ახალგაზრდებისგან შედგებოდა, რომლებიც იმედოვნებდნენ, რომ აჯანყება მათ მისცემდა განვითარების შესაძლებლობას, რომელიც არ მიუცია ხელისუფლებას<a href="#cite_note-FOOTNOTEVerhaegen1967350-81">[81]</a>. აჯანყებულებს სჯეროდათ მაგიური რიტუალების, თვლიდნენ, რომ ისინი მათ დაიცავდნენ ტყვიებისაგან<a href="#cite_note-FOOTNOTEVerhaegen1967352-82">[82]</a>. აჯანყებულებმა დააარსეს სახელმწიფო — კონგოს სახალხო რესპუბლიკა — დედაქალაქით სტენლივილში, რომლის პრეზიდენტად დაინიშნა კრისტოფ გბენიე. ახალ სახელმწიფოს მხარი დაუჭირა საბჭოთა კავშირმა და ჩინეთმა, რომლებიც მას ამარაგებდნენ საბრძოლო იარაღით, ასევე აფრიკის მთელმა რიგმა სახელმწიფოებმა, კერძოდ <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="ტანზანია">ტანზანიამ</a><a href="#cite_note-FOOTNOTEGleijeses199481-83">[83]</a>. <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%90" title="კუბა">კუბამ</a> გააგზავნა 100 კონსულტანტზე უფრო მეტი რაოდენობის ჯგუფი <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%9D_%E1%83%A9%E1%83%94_%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%90" title="ერნესტო ჩე გევარა">ერნესტო ჩე გევარას</a> ხელმძღვანელობით აჯანყებულებისათვის საბრძოლო მოქმედებების ტაქტიკის შესასწავლად<a href="#cite_note-FOOTNOTEGleijeses199481-83">[83]</a>. სიმბას აჯანყება დაემთხვა <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98_%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98" title="ცივი ომი">ცივი ომის</a> ესკალაციას <a href="/w/index.php?title=%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98_%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A7%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A8%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ინციდენტი ტონკინის ყურეში (ჯერ არაა დაწერილი)">ტონკინის ყურის ინციდენტის</a> შემდეგ და ივარაუდებოდა, რომ, თუ აჯანყებას მალევე არ ჩაახშობდნენ, კონგოს ელოდა <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98" title="ვიეტნამი">ვიეტნამის</a> ომის მსგავსი სრულმასშტაბიანი ამერიკული სამხედრო ინტერვენცია<a href="#cite_note-FOOTNOTEGleijeses199485-84">[84]</a>. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="აჯანყების_ჩახშობა_და_ბელგიურ-ამერიკული_ინტერვენცია"><span id=".E1.83.90.E1.83.AF.E1.83.90.E1.83.9C.E1.83.A7.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.98.E1.83.A1_.E1.83.A9.E1.83.90.E1.83.AE.E1.83.A8.E1.83.9D.E1.83.91.E1.83.90_.E1.83.93.E1.83.90_.E1.83.91.E1.83.94.E1.83.9A.E1.83.92.E1.83.98.E1.83.A3.E1.83.A0-.E1.83.90.E1.83.9B.E1.83.94.E1.83.A0.E1.83.98.E1.83.99.E1.83.A3.E1.83.9A.E1.83.98_.E1.83.98.E1.83.9C.E1.83.A2.E1.83.94.E1.83.A0.E1.83.95.E1.83.94.E1.83.9C.E1.83.AA.E1.83.98.E1.83.90">აჯანყების ჩახშობა და ბელგიურ-ამერიკული ინტერვენცია</h5>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=15" title="სექციის რედაქტირება:აჯანყების ჩახშობა და ბელგიურ-ამერიკული ინტერვენცია" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=15" title="Edit section's source code: აჯანყების ჩახშობა და ბელგიურ-ამერიკული ინტერვენცია">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> 1964 წლის აგვისტოს ბოლოს აჯანყებულებმა დაიწყეს პოზიციების დაკარგვა. ქალაქები ალბერვილი და ლისალა აგვისტოს ბოლოს და სექტემბრის დასაწყისში დაიკავა კონგოს სამთავრობო ჯარებმა<a href="#cite_note-FOOTNOTEVerhaegen1967347-85">[85]</a>. ჩომბემ, რომელიც მობუტუს ეყრდნობოდა, დაიბრუნა თავისი კატანგელი ყოფილი დაქირავებულების დიდი ნაწილი და ისინი გააგზავნა აჯანყებულების წინააღმდეგ<a href="#cite_note-FOOTNOTEMockler1986116–7-86">[86]</a>. ძირითადად დასავლეთ ევროპიდან და სამხრეთ აფრიკიდან ჩამოყვანილი დაქირავებულები <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%9A_%E1%83%B0%E1%83%9D%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ტომას მაიკლ ჰოარი (ჯერ არაა დაწერილი)">„ცოფიანი მაიკლ ჰოარის“</a> მეთაურობით, შეყვანილი იყვნენ ქვედანაყოფში, ცნობილი როგორც კონგოს ეროვნული არმიის კომანდოსის მე-5 რაზმი<a href="#cite_note-FOOTNOTEMockler1986118–9-87">[87]</a>. ამ რაზმმა სახელი გაითქვა კონფლიქტის ზონაში თავისი სისასტიკით — მშვიდობიანი მოსახლეობის დახოცვით, წამებით, ძარცვა-გლეჯვით და გაუპატიურებით<a href="#cite_note-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007135-88">[88]</a>. დაქირავებულებს ასევე დახმარებას უწევდნენ ცენტრალური სადაზვერვო სამმართველოდან<a href="#cite_note-FOOTNOTEGleijeses199480-89">[89]</a>. <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Dragonrouge1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Dragonrouge1.jpg/275px-Dragonrouge1.jpg" decoding="async" width="275" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Dragonrouge1.jpg/413px-Dragonrouge1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Dragonrouge1.jpg/550px-Dragonrouge1.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="362" /></a><figcaption>ბელგიის დესანტი სტენლივილის აეროპორტში</figcaption></figure> 1964 წლის ნოემბერში აჯანყებულებმა ტყვედ აიყვანეს ქალაქ სტენლივილის დარჩენილი თეთრკანიანი მოსახლეობა. თეთრკანიანები გახდნენ მძევლები „ვიქტორიის“ ოტელში, რომლებსაც აჯანყებულები განიხილავდნენ კონგოს ეროვნულ არმიასთან მოლაპარაკებების დროს კოზირის სახით გამოსაყენებლად. მძევლების გასანთავისუფლებლად კონგოში ჩავიდნენ ბელგიელი პარაშუტისტები ამერიკული ავიაციის დახმარებით. 24 ნოემბერს <a href="/w/index.php?title=%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98_(%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90)&action=edit&redlink=1" class="new" title="წითელი დრაკონი (ოპერაცია) (ჯერ არაა დაწერილი)">„წითელი დრაკონის“</a> ოპერაციის ფარგლებში ბელგიელი პარაშუტისტები გადასხდნენ სტენლივილში და შეუდგნენ მძევლების განთავისუფლებას<a href="#cite_note-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007136-90">[90]</a>. ბრძოლის დროს საერთო ჯამში დაახლოებით 70 მძევალი და 1000 კონგოელი მშვიდობიანი მაცხოვრებელი დაიღუპა, მაგრამ მძევლების უმრავლესობა მაინც განთავისუფლდა<a href="#cite_note-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007138-91">[91]</a>. ბელგიელებს ჰქონდათ მხოლოდ მძევლების განთავისუფლების და არა ქალაქიდან აჯანყებულების განდევნის ბრძანება, მაგრამ მიუხედავად ამისა, ამ ოპერაციამ მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა აჯანყების მსვლელობაზე<a href="#cite_note-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007136-90">[90]</a>. ოპერაციის დამთავრების შემდეგ ბელგიელი მოდესანტეები დაბრუნდნენ სამშობლოში<a href="#cite_note-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007138–9-92">[92]</a>. გარედან ჩარევის შედეგად ჩომბემ დაკარგა კასავუბუს და მობუტუს მხარდაჭერა და 1965 წლის ოქტომბერში განთავისუფლდა პრემიერ-მინისტრის პოსტიდან. „წითელი დრაკონის“ ოპერაციის დამთავრებისთანავე კონგოს ეროვნულმა არმიამ და დაქირავებულებმა დაიკავეს ქალაქი სტენლივილი და დაასრულეს სიმბას აჯანყება. წინააღმდეგობის კერები შენარჩუნდა კონგოს აღმოსავლეთ ნაწილში, განსაკუთრებით სამხრეთ კივუს პროვინციაში, სადაც <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C-%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%94_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%90" title="ლორან-დეზირე კაბილა">ლორან-დეზირე კაბილა</a> სათავეში ჩაუდგა აჯანყებულების დაჯგუფებას<a href="#cite_note-FOOTNOTEGleijeses199484–5-93">[93]</a>. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="მობუტუს_მეორე_გადატრიალება"><span id=".E1.83.9B.E1.83.9D.E1.83.91.E1.83.A3.E1.83.A2.E1.83.A3.E1.83.A1_.E1.83.9B.E1.83.94.E1.83.9D.E1.83.A0.E1.83.94_.E1.83.92.E1.83.90.E1.83.93.E1.83.90.E1.83.A2.E1.83.A0.E1.83.98.E1.83.90.E1.83.9A.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.90">მობუტუს მეორე გადატრიალება</h5>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=16" title="სექციის რედაქტირება:მობუტუს მეორე გადატრიალება" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=16" title="Edit section's source code: მობუტუს მეორე გადატრიალება">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> 1965 წლის მარტის არჩევნებში ჩომბეს კონგოს ეროვნული კონგრესის პარტიამ (კეკ) მიიღო ხმათა უმრავლესობა, მაგრამ მისი პარტიის დიდმა ნაწილმა მალე დატოვა მისი რიგები და შექმნა კონგოს დემოკრატიული ფრონტი (კდფ)<a href="#cite_note-FOOTNOTEEISA2002b-94">[94]</a>. კასავუბუ ეცადა ესარგებლა სიტუაციით და მაქსიმალურად შეეზღუდა ჩომბეს მოქმედებები, მან კგფ-ს ლიდერი და ჩომბეს ოპონენტი <a href="/w/index.php?title=%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2_%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90_%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="ევარისტ კიმბა მუტომბო (ჯერ არაა დაწერილი)">ევარისტ კიმბა მუტომბო</a> დანიშნა პრემიერ-მინისტრად, მაგრამ ჩომბესადმი ლოიალურად განწყობილმა პარლამენტმა უარი განაცხადა მისი დანიშვნის რატიფიცირებაზე. იმის ნაცვლად, რომ კასავაბუს მოეძებნა კომპრომისული კანდიდატი, მან ცალმხრივად გამოაცხადა კიმბა მუტომბო პრემიერ-მინისტრად, რამაც ქვეყანა შეიყვანა პოლიტიკურ ჩიხში. შედეგად მობუტუმ ხელმეორედ განახორციელა უსისხლო სახელმწიფო გადატრიალება და 1965 წლის 25 ნოემბერს ხელში ჩაიგდო ხელისუფლება<a href="#cite_note-FOOTNOTEEISA2002b-94">[94]</a>. მობუტუმ ქვეყანაში შემოიღო საგანგებო მდგომარეობა 5 წლის ვადით, რომლის გასვლის შემდეგ, მისი სიტყვებით, დემოკრატია იქნება აღდგენილი<a href="#cite_note-FOOTNOTENugent2004233-95">[95]</a>. მობუტუს სახელმწიფო გადატრიალება, რომელიც ხალხს პირდებოდა ეკონომიკურ და პოლიტიკურ სტაბილურობას, უმეტეს ნაწილად განხორციელდა აშშ-ის და სხვა დასავლეთის ქვეყნების მხარდაჭერით. თავდაპირველად მისმა მმართველობამ მიიღო დიდი პოპულარობა. ის საკუთარ ხელში თავს უყრიდა სულ უფრო მეტ სახელისუფლებო ძალაუფლებას, 1966 წელს გააუქმა პრემიერ-მინისტრის პოსტი, ხოლო 1967 წელს პარლამენტი<a href="#cite_note-FOOTNOTENugent2004233-95">[95]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="კრიზისის_შემდგომი_პერიოდი"><span id=".E1.83.99.E1.83.A0.E1.83.98.E1.83.96.E1.83.98.E1.83.A1.E1.83.98.E1.83.A1_.E1.83.A8.E1.83.94.E1.83.9B.E1.83.93.E1.83.92.E1.83.9D.E1.83.9B.E1.83.98_.E1.83.9E.E1.83.94.E1.83.A0.E1.83.98.E1.83.9D.E1.83.93.E1.83.98">კრიზისის შემდგომი პერიოდი</h4>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=17" title="სექციის რედაქტირება:კრიზისის შემდგომი პერიოდი" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=17" title="Edit section's source code: კრიზისის შემდგომი პერიოდი">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Mobutu_Nixon_1973_crop.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Mobutu_Nixon_1973_crop.jpg/275px-Mobutu_Nixon_1973_crop.jpg" decoding="async" width="275" height="206" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Mobutu_Nixon_1973_crop.jpg/413px-Mobutu_Nixon_1973_crop.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Mobutu_Nixon_1973_crop.jpg/550px-Mobutu_Nixon_1973_crop.jpg 2x" data-file-width="1246" data-file-height="934" /></a><figcaption>მობუტუ და <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A9%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%93_%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="რიჩარდ ნიქსონი">რიჩარდ ნიქსონი</a> თეთრ სახლში, 1973 წელი</figcaption></figure> ხელისუფლების ხელში ჩაგდების შემდეგ მობუტუ თანდათანობით აძლიერებდა საკუთარ ხელისუფლებას კონგოში. პროვინციების რაოდენობა შემცირდა, ხოლო მათი ავტონომია შეიზღუდა, რის შედეგადაც დამყარდა მაღალი ხარისხის ცენტრალიზებული სახელმწიფო. 1967 წელს, საკუთარი ლეგიტიმურობის საჩვენებლად, მობუტუმ შექმნა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%AE%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%AB%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90_(%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98)&action=edit&redlink=1" class="new" title="რევოლუციის სახალხო მოძრაობა (ზაირი) (ჯერ არაა დაწერილი)">რევოლუციის სახალხო მოძრაობის</a> (რსმ) პარტია, რომელიც 1990 წლამდე იყო ერთადერთი ლეგალური პარტია ქვეყანაში<a href="#cite_note-FOOTNOTENugent2004233-95">[95]</a>. ყველა პროფკავშირული ორგანიზაცია გააერთიანეს ქვეყნის მშრომელთა ეროვნულ კავშირში, ხოლო სხვადასხვა ახალგაზრდული და სტუდენტური საზოგადოებები — მმართველი პარტიის ახალგაზრდულ სექციაში. 1971 წლის 27 ოქტომბერს სახელმწიფოს გადაერქვა სახელი და ეწოდა <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="ზაირი">„ზაირი“</a> (ზაირი — პორტუგალიელების მიერ მდინარე კონგოს დამახინჯებული სახელწოდება (ნზარი, მვანზა — ადგილობრივ ენებზე)). კონგოს რესპუბლიკის პირველი პრემიერ-მინისტრი <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90" title="პატრის ლუმუმბა">პატრის ლუმუმბა</a> გამოცხადდა ეროვნულ გმირად. მობუტუმ მოახდინა დარჩენილი უცხოური აქტივების ნაციონალიზაცია<a href="#cite_note-FOOTNOTENugent2004234–5-96">[96]</a>. ხელისუფლება ხელს უწყობდა კერძო ბიზნესის განვითარებას და ცდილობდა შეესუსტებინა სახელმწიფოს ეკონომიკური დამოკიდებულება უცხოური კაპიტალისაგან. ასევე მიღებული იქნა ღონისძიებები სოციალურ სექტორში. 1967 წელს კონგოში ჩატარდა ფულადი რეფორმა, რომლის შედეგადაც შემოღებული იქნა ეროვნული ვალუტა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98_(%E1%83%A4%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ზაირი (ფულადი ერთეული) (ჯერ არაა დაწერილი)">ზაირი</a>, რომელმაც შეცვალა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კონგოს ფრანკი (ჯერ არაა დაწერილი)">კონგოს ფრანკი</a>. ამ ღონისძიებებმა გააუმჯობესა ფინანსური მდგომარეობა ქვეყანაში. იმავე წელს მიღებული იქნა ახალი კონსტიტუცია, რომლითაც გამოცხადდა მმართველობის საპრეზიდენტო ფორმა. 1970 წელს პირველ პრეზიდენტად არჩეული იქნა მობუტუ. საგარეო პოლიტიკაში მობუტუ ორიენტაციას აკეთებდა დასავლეთის ქვეყნებზე, ხოლო საშინაო პოლიტიკაში — იყენებდა ეროვნულ-რევოლუციურ რიტორიკას. კრიზისის შემდგომ წლებში მობუტუმ შეძლო ყველა ოპოზიციონერის განეიტრალება, რომლებსაც შეეძლოთ საფრთხე შეექმნათ მისი ხელისუფლებისთვის. ჩომბე 1965 წელს გააგზავნეს მეორე გადასახლებაში სახელმწიფო ღალატის ბრალდებით<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig2008140-97">[97]</a>. 1967 წელს ჩომბეს დაუსწრებლად მიუსაჯეს სიკვდილით დასჯა, ის იმავე წელს გაიტაცეს და დააპატიმრეს <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9F%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="ალჟირი">ალჟირში</a>. 1969 წელს მისმა სიკვდილმა, ვითომდა ბუნებრივი მიზეზების გამო, გამოიწვია ეჭვი მობუტუს მასში მონაწილეობის შესახებ<a href="#cite_note-FOOTNOTEZeilig2008140-97">[97]</a>. დევნილობიდან ამნისტიის დაპირებით კონგოში ასევე შემოიტყუეს მულელე, მაგრამ საბოლოოდ ის მაინც დააპატიმრეს, აწამეს და მოკლეს<a href="#cite_note-FOOTNOTEHaskin200540-98">[98]</a>. მთლიანობაში მობუტუს მმართველობა იყო მშვიდობიანი, თუმცა სხვადასხვა რეგიონებში, ძირითადად ქვეყნის აღმოსავლეთში და შაბას პროვინციაში (ადრე კატანგის პროვინცია) დროგამოშვებით მაინც ხდებოდა ხანმოკლე საბრძოლო შეტაკებები. 1966 და 1967 წლებს შორის მოხდა ორი ამბოხი, აქედან ერთი სტენლივილში 800 კატანგელი ჟანდარმის მონაწილეობით და მეორე ჩომბეს ყოფილი დაქირავებულების მონაწილეობით<a href="#cite_note-FOOTNOTEHaskin200539–40-99">[99]</a>. საბოლოო ჯამში მოხდა ამბოხებულების ლიკვიდაცია. ანგოლის მომხრე <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კონგოს ეროვნული განთავისუფლების ფრონტი (ჯერ არაა დაწერილი)">კონგოს ეროვნული განთავისუფლების ფრონტმა</a> (FLNC) ორჯერ მოაწყო შეიარაღებული აჯანყება შაბას პროვინციაში <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%AF%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90_%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%98_(1977)&action=edit&redlink=1" class="new" title="აჯანყება შაბას პროვინციაში (1977) (ჯერ არაა დაწერილი)">1977</a> და <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%AF%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90_%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%98_(1978)&action=edit&redlink=1" class="new" title="აჯანყება შაბას პროვინციაში (1978) (ჯერ არაა დაწერილი)">1978</a> წლებში. კრიზისის შემდეგ ფედერალიზმისა და სახელმწიფო ცენტრალიზაციის საკითხები ჯერ კიდევ არ იყო გადაწყვეტილი, ის რჩებოდა გაყინულ მდგომარეობაში<a href="#cite_note-FOOTNOTETurner2007185-100">[100]</a>. მობუტუ იყო ცენტრალიზაციის მომხრე, 1965 წელს გამოცემული ერთ-ერთი მისი პირველი აქტი იყო პროვინციების გაერთიანების და მათი უფლებამოსილების დიდი ნაწილის გაუქმების შესახებ. შედეგად ამბოხი პროვინციებში გრძელდებოდა აღმოსავლეთ კონგოში 1980-იან წლებში და არასტაბილურობა მემკვიდრეობათ დატოვა კონგოს აღმოსავლეთ საზღვრების გასწვრივ<a href="#cite_note-FOOTNOTENugent200488–9-101">[101]</a>. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="აჯანყება_შაბას_პროვინციაში_(1977)"><span id=".E1.83.90.E1.83.AF.E1.83.90.E1.83.9C.E1.83.A7.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.90_.E1.83.A8.E1.83.90.E1.83.91.E1.83.90.E1.83.A1_.E1.83.9E.E1.83.A0.E1.83.9D.E1.83.95.E1.83.98.E1.83.9C.E1.83.AA.E1.83.98.E1.83.90.E1.83.A8.E1.83.98_.281977.29">აჯანყება შაბას პროვინციაში (1977)</h5>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=18" title="სექციის რედაქტირება:აჯანყება შაბას პროვინციაში (1977)" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=18" title="Edit section's source code: აჯანყება შაბას პროვინციაში (1977)">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> ზაირი მთავარ როლს თამაშობდა 1975 წელს <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%90" title="ანგოლა">ანგოლაში</a> დამყარებულ პროსაბჭოთა <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="მარქსიზმი">მარქსისტულ</a> <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90" title="მპლა">ანგოლის განთავისუფლების სახალხო მოძრაობის</a> რეჟიმის წინააღმდეგ. მობუტუ ხანგრძლივი დროის განმავლობაში თანამშრომლობდა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%B0%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9C_%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="ჰოლდენ რობერტო (ჯერ არაა დაწერილი)">ჰოლდენ რობერტოსთან</a>, ზაირის ტერიტორიაზე <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ანგოლის გათავისუფლების ეროვნული ფრონტი (ჯერ არაა დაწერილი)">FNLA-ს</a> გამოუყო პლაცდარმები. <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%AE%E1%83%9D_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ანგოლის სახალხო რესპუბლიკა (ჯერ არაა დაწერილი)">ანგოლის სახალხო რესპუბლიკის</a> რეჟიმი ზაირს აღიქვამდა, როგორც მტრულ ძალას. <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კონგოს ეროვნული განთავისუფლების ფრონტი (ჯერ არაა დაწერილი)">კონგოს ეროვნული განთავისუფლების ფრონტი</a> (FLNC) იყო FNLA-ს თავისებური „სარკისებური ანარეკლი“. უკვე 1976 წელს, სამოქალაქო ომის პირველი ეტაპის დამთავრებისთანავე, ანგოლის ხელისუფლებამ კატანგის შეიარაღებულ ემიგრაციასთან დადო შეთანხმებები. FNLC დახმარებას არა მარტო ანგოლის, არამედ <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%90" title="კუბა">კუბის</a> ხელისუფლებასაც სთხოვდა. მაგრამ ანგოლაში კუბელი წარმომადგენლები არ ენდობოდნენ ჩომბეს ყოფილ ჟანდარმებს (მემარცხენე ლოზუნგების მხარდამჭერებსაც) და ყურადღებას არ აქცევდნენ მათ სამხედრო აქტიურობას. შაბას პროვინციაში FNLC-ის დაჯგუფების შეჭრა დაიწყო 1977 წლის 8 მარტს<a href="#cite_note-102">[102]</a>. რამდენიმე ათასმა მეომარმა <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98" title="ველოსიპედი">ველოსიპედებით</a> გადაკვეთა ანგოლა-ზაირის <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%A6%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98" title="სახელმწიფო საზღვარი">სახელმწიფო საზღვარი</a>. პირველი რამდენიმე დღე-ღამის განმავლობაში მათი წინსვლა პრაქტიკულად უპრობლემოდ მიმდინარეობდა. 10 მარტისათვის მათ შაბის პროვინციის რამდენიმე ქალაქი ჰქონდათ დაკავებული. მობუტუმ კონფლიქტში ანგოლა და კუბა დაადანაშაულა. ზაირის სამთავრობო ჯარების მოქმედებები იყო ნაკლებადეფექტური. კონტრშეტევების მცდელობებმა არანაირი წარმატებები არ მოიტანეს<a href="#cite_note-103">[103]</a>. შაბის მოსახლეობა, რომელიც მობუტუს პოლიტიკით საკმაოდ უკმაყოფილო იყო, კეთილი ნებით შეხვდა ამბოხებულებს. ამავე დროს სახალხო აჯანყება, რისი იმედიც ჰქონდათ FNLA-ს და MPLA-ს არ მოხდა, აქტიური მასობრივი დახმარება არ აღინიშნებოდა. უმრავლესობა ცდილობდა თავი აერიდებინათ ძალადობისგან და გამოხატავდნენ ნეიტრალურ პოზიციას. პირველი დიდი საბრძოლო შეტაკება მოხდა 18 მარტს ქალაქ კასაჟისთან ახლოს და დამთავრდა FNLC-ის მთლიანი გამარჯვებით. 25 მარტს ამბოხებულებმა დაიკავეს მუტშატშას <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%90" class="mw-redirect" title="რკინიგზა">სარკინიგზო</a> კვანძი. ქალაქები <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%98" title="ლუბუმბაში">ლუბუმბაში</a> (შაბის პროვინციის ადმინისტრაციული ცენტრი) და <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%98" title="კოლვეზი">კოლვეზი</a> (სამეურნეო თვალსაზრისით მთავარი ქალაქი) აღმოჩნდნენ საფრთხის ქვეშ<a href="#cite_note-104">[104]</a>. კოლვეზიდან დაიწყო ამერიკელი და ევროპელი საწარმოო სპეციალისტების ევაკუაცია. FNLC-მ განაცხადა შაბას ადმინისტრაციის შექმნის და სოციალური დახმარებების დარიგების შესახებ. დაიწყო «კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის» მოქალაქეობის პირადობის მოწმობების გავრცელება. ამ ღონისძიებებმა გააძლიერა მოსახლეობის მხარდაჭერა. მობუტუმ თავის მხარდასაჭერად <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" title="კინშასა">კინშასას</a> სტადიონზე მოიწვია მიტინგი, მაგრამ ამას არანაირი ენთუზიაზმი არ გამოუწვევია. ადვილად შეიმჩნეოდა მისი ნაკლები რაოდენობა და მათი ადგილზე აშკარა ძალდატანებით მოყვანა. ხელისუფლების საბრძოლო პასუხი გახდა ამბოხებულების მიერ დაკავებული ტერიტორიების საჰაერო დაბომბვები. ზაირმა გამოაცხადა <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%90" title="კუბა">კუბასთან</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%AD%E1%83%9D%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი">საბჭოთა კავშირთან</a> დიპლომატიური ურთიერთობების გაწყვეტის შესახებ. მობუტუმ სამხედრო დახმარებისათვის მიმართა მის ამერიკელ და დასავლეთევროპელ მოკავშირეებს. <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%9D" title="მაროკო">მაროკოელი</a> სამხედროების ჩამოსვლამ მკვეთრად შეცვალა ძალთა თანაფარდობა<a href="#cite_note-105">[105]</a>. კარგად გაწვრთნილმა, შეიარაღებულმა და დიწიპლინირებულმა <a href="/wiki/%E1%83%AF%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98" title="ჯარი">ჯარმა</a> კომპეტენტური მეთაურებით შანსი არ დაუტოვეს უკანონო შეიარაღებულ ფორმირებებს. სამთავრობო მხარემ დაიწყო კონტრშეტევა. ახალმა სიტუაციამ აიძულა FNLC გაეაქტიურებინა კონტაქტები მსოფლიო პრესასთან. აჯანყებულთა ხელმძღვანელობამ დაგმო უცხოური ჩარევა და <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="საფრანგეთი">საფრანგეთს</a> ბრალი დასდო ზაირში საკუთარი ეკონომიკური ინტერესებით დაინტერესებაში. აჯანყებისადმი მხარდაჭერა, უცხოური ჩარევის დაგმობა გამოხატა ჟან ჩომბე-უმცროსმა, 1960-იან წლებში კატანგელთა ლიდერის მუაზ ჩომბეს ვაჟმა. ის პირობასაც კი დებდა, რომ ანგოლა, კუბა და საბჭოთა კავშირი FNLC-ს არ უწევენ არანაირ სამხედრო დახმარებას<a href="#cite_note-106">[106]</a>. FNLC-ის მიერ „მეგობარი ფრანგი ხალხისადმი“ გაგზავნილი იქნა მეგობრული მიმართვა თხოვნით გავლენა მოეხდინათ საკუთარ ხელისუფლებაზე და აეძულებინათ იგი უარი ეთქვა „მობუტუს კორუმპირებული რეჟიმის“ დახმარებაზე. პრეზიდენტი <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%9F%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A0-%E1%83%93%E2%80%99%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98" title="ვალერი ჟისკარ-დ’ესტენი">ვალერი ჟისკარ-დ’ესტენმა</a> უპასუხა, რომ საფრანგეთის სამხედრო ჩარევას აქვს მეგობარი სახელმწიფოს გარედან აგრესიის წინააღმდეგ დაცვის მიზანი<a href="#cite_note-107">[107]</a>. 14 აპრილს კოლვეზიში ჩავიდა მაროკოელი <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="გენერალი">გენერალი</a> <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%B0%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%93_%E1%83%93%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="აჰმედ დლიმი (ჯერ არაა დაწერილი)">აჰმედ დლიმი</a>, რომელიც მაროკოს მეფის <a href="/wiki/%E1%83%B0%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C_II" title="ჰასან II">ჰასან II</a>-ის უახლოეს წრეს ეკუთნოდა. დაიწყო ზაირის არმიის გაძლიერებული კომპლექტაცია — ქალაქის და სოფლის ახალგაზრდობის და თვით <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="პიგმეები">პიგმეები</a>-<a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%93-%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98" title="მშვილდ-ისარი">მშვილდოსნების</a> დაქირავებაც. აპრილის შუა რიცხვებიდან დაიწყო ზაირ-მაროკოს კომბინირებული შეტევა FNLC-ს პოზიციებზე. მობუტუმ ისევ გამართა მიტინგი სტადიონზე, გააკრიტიკა საბჭოთა კავშირი და კუბა და ბრძანა გამოეყოთ 60 ათასი ამერიკული დოლარი ჯარისკაცების კვების ულუფის გასაზრდელათ<a href="#cite_note-108">[108]</a>. ამის შემდეგ ის გაფრინდა კოლვეზიში, სადაც ჩატარდა სადღესასწაულო შეხვედრა ეროვნული ცეკვებით. 25 აპრილს მაროკოს და სამთავრობო ჯარებმა დაიბრუნეს ქალაქი მუტშატშუ. მობუტუმ ქალაქში მოაწყო სამხედრო აღლუმი და გამოვიდა ჟურნალისტების წინაშე. მან განაცხადა, რომ გააგრძელებდა ბრძოლას საბჭოეთის ექსპანსიის წინააღმდეგ აფრიკაში. იმავე დღეს <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%9D_%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98" title="საერთაშორისო სავალუტო ფონდი">საერთაშორისო სავალუტო ფონდმა</a> დააანონსა ზაირისათვის 85 მილიონი დოლარის კრედიტის გამოყოფა და მოუწოდა საბანკო ჯგუფს განეახლებინათ 250 მილიონი დოლარის გამოყოფის პროგრამა. მაროკოელი და სამთავრობო ჯარების შეტევა ძლიერდებოდა. პერიოდულად ადგილი ჰქონდა ექსცესებსაც. სამთავრობო ჯარები ხალხს უსწორდებოდნენ და ძარცვავდნენ. მაროკოელები დისწიპლინას იცავდნენ (მშვიდობიან მოსახლეობაზე ძალადობის ერთადერთი ცნობილი შემთხვევა დამთავრდა სამი მაროკოელი ჯარისკაცის დახვრეტით სამხედრო ტრიბუნალის გადაწყვეტილების შემდეგ). 21 მაისს მობუტუმ განაცხადა ქალაქ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D_(%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%98)&action=edit&redlink=1" class="new" title="დილოლო (ქალაქი) (ჯერ არაა დაწერილი)">დილოლოს</a> აღების შესახებ. ხუთი დღის შემდეგ აღებული იქნა ქალაქი <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="კაპანგა (ჯერ არაა დაწერილი)">კაპანგა</a> — უკანასკნელი დასახლებული პუნქტი, რომელსაც აკონტროლებდა FNLC<a href="#cite_note-109">[109]</a>. მაისის ბოლოს FNLC-ის რაზმები გაყარეს ზაირიდან ანგოლის ტერიტორიაზე. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="აჯანყება_შაბას_პროვინციაში_(1978)"><span id=".E1.83.90.E1.83.AF.E1.83.90.E1.83.9C.E1.83.A7.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.90_.E1.83.A8.E1.83.90.E1.83.91.E1.83.90.E1.83.A1_.E1.83.9E.E1.83.A0.E1.83.9D.E1.83.95.E1.83.98.E1.83.9C.E1.83.AA.E1.83.98.E1.83.90.E1.83.A8.E1.83.98_.281978.29">აჯანყება შაბას პროვინციაში (1978)</h5>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=19" title="სექციის რედაქტირება:აჯანყება შაბას პროვინციაში (1978)" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=19" title="Edit section's source code: აჯანყება შაბას პროვინციაში (1978)">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> FNLC-ის რაზმების საიდუმლო შეღწევა შაბის პროვინციის რაიონებში დაიწყო 1978 წლის 11 მაისს. 13 მაისს განვითარდა მასობრივი შეჭრა<a href="#cite_note-110">[110]</a>. შეტევა მიმდინარეობდა რამდენიმე მიმართულებით ანგოლიდან და <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%90" title="ზამბია">ზამბიიდან</a>. ზოგიერთი ოფიციალურად არასაიმედო მონაცემებით, შეტევის დროს გამოიყენებოდა კუბის <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A6%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%AB%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98_(%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%90)&action=edit&redlink=1" class="new" title="რევოლუციური შეიარაღებული ძალები (კუბა) (ჯერ არაა დაწერილი)">რევოლუციური შეიარაღებული ძალების</a> მიერ მიწოდებული სატრანსპორტო საშუალებები, ხოლო მწყობრულ მომზადებაში და ტექნიკურ სწავლებაში მონაწილეობას იღებდნენ <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა">გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკის</a> ინსტრუქტორები<a href="#cite_note-111">[111]</a>. ჯარის საერთო რაოდენობა შეადგენდა 3-4 ათას მეომარს, რომლებიც წარმოადგენდნენ 11 ბატალიონს. FNLC-ს მეთაური იყო „გენერალ-კაპიტანი“ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%9A_%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ნათანიელ მბუმბა (ჯერ არაა დაწერილი)">ნათანიელ მბუმბა</a>. ზაირის სამთავრობო ჯარი არ გამოირჩეოდა არც მაღალი სამხედრო მომზადებით, არც კომპეტენტური მეთაურობით, არც ეფექტური შეიარაღებით. ამას გარდა, რეჟიმი ქვეყანაში არ სარგებლობდა ფართე პოპულარობით. შაბის მოსახლეობა, მიუხედავად იმისა, რომ არ უწევდა FNLC-ს აქტიურ დახმარებას, არც წინააღმდეგობას არ უწევდა ამბოხებულებს — რაც უკვე გამოიხატა ერთი წლის წინანდელი 1977 წლის <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%AF%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90_%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%98_(1977)&action=edit&redlink=1" class="new" title="აჯანყება შაბას პროვინციაში (1977) (ჯერ არაა დაწერილი)">შაბის პროვინციის პირველი აჯანყების</a> დროს. 13 მაისის დილით FNLC-ის დაახლოებით ათასმა მეომარმა შეუტია <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%98" title="ლუბუმბაში">ლუბუმბაშის</a> აეროპორტს. რამდენიმე საათის შემდეგ აეროდრომი ამბოხებულების კონტროლ ქვეშ აღმოჩნდა. იმავე დღის საღამოს FNLC-ის რაზმებმა დაიწყეს შეტევა <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%98" title="კოლვეზი">კოლვეზიზე</a> — პროვინციის ერთ-ერთ მთავარ ქალაქზე. 15 მაისს კოლვეზის ალყა შემოარტყეს, განადგურებულმა სამთავრობო ჯარებმა უწესრიგოდ უკან დაიხია. ნათელი გახდა, რომ შაბის დაკარგვა რამდენიმე დღის საკითხი იყო. ეს, თავის მხრივ, მაღალი ალბათობით ნიშნავდა მობუტუს რეჟიმის დაცემას და აფრიკაში გეოპოლიტიკური სიტუაციის კარდინალურ ცვლილებებს პროსაბჭოთა ძალების სასარგებლოდ. FNLC-ის რაზმები გამოირჩეოდნენ მკაცრი დიწიპლინით (გაცილებით უფრო მაღალით, ვიდრე სამთავრობო ჯარი). თავდაპირველად ისინი თავს იკავებდნენ მოსახლეობის მოროდიორობისგან და ძარცვისგან. მაგრამ კოლვეზიში წარმატებების შემდეგ დაიწყო ძარცვა-გლეჯა და მკვლელობები<a href="#cite_note-112">[112]</a>. მსხვერპლი ხდებოდნენ არა მარტო ზაირელები, არამედ ევროპელებიც — შაბის სამთო მრეწველობაში მომუშავე <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ფრანგები">ფრანგი</a> და <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ბელგიელები">ბელგიელი</a> ტექნიკური სპეციალისტები. მობუტუმ, რომელიც <a href="/w/index.php?title=%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="დასავლეთის სამყარო (ჯერ არაა დაწერილი)">დასავლეთის</a> მთავარი აფრიკელი მოკავშირე იყო, დახმარებისათვის მიმართა <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="საფრანგეთი">საფრანგეთს</a>, <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%A8" class="mw-redirect" title="აშშ">აშშ</a>-ს და <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%9D" title="მაროკო">მაროკოს</a> (ზუსტად მაროკოელმა სამხედროებმა ითამაშეს მთავარი როლი 1977 წლის ამბოხის დამარცხებაში). <a href="/wiki/%E1%83%AF%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="ჯიმი კარტერი">ჯიმი კარტერის</a> ადმინისტრაცია თავს იკავებდა პირდაპირი ჩარევისაგან, რადგანაც არ თვლიდა დამამტკიცებლად საბჭოთა კავშირის და კუბის მონაწილეობას ამ კონფლიქტში. მაგრამ საფრანგეთის პრეზიდენტმა <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%9F%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A0-%E1%83%93%E2%80%99%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98" title="ვალერი ჟისკარ-დ’ესტენი">ვალერი ჟისკარ-დ’ესტენმა</a> მიიღო გადაწყვეტილება გაეგზავნა შაბაში <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A3%E1%83%AA%E1%83%AE%E1%83%9D%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="საფრანგეთის უცხოური ლეგიონი">საფრანგეთის უცხოური ლეგიონი</a>, რადგანაც საფრანგეთის მოქალაქეების სიცოცხლე, უსაფრთხოება და ქონება იმყოფებოდა სერიოზული საფრთხის ქვეშ. 14 მაისს ზაირში ჩამოვიდა 2-ე საპარაშუტო-სადესანტო პოლკი <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9E_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ფილიპ ერულენი (ჯერ არაა დაწერილი)">ფილიპ ერულენის</a> მეთაურობით<a href="#cite_note-113">[113]</a>. 19 მაისს ფრანგმა პარაშუტისტებმა, ბელგიელი და მაროკოელი სამხედროების დახმარებით, დაიწყეს ქუჩის ბრძოლები ქალაქ კოლვეზიში<a href="#cite_note-114">[114]</a>. საღამოსთვის ქალაქის დიდი ნაწილი იმყოფებოდა მათი კონტროლის ქვეშ. 20 მაისის ღამეს კოლვეზიში გადასხდა დამხმარე რაზმები. დღისით განთავისუფლებული მძევლები გადაიყვანეს აეროპორტში. 1978 წლის 21 მაისს ბრძოლა კოლვეზისთვის მთლიანად დასრულდა<a href="#cite_note-115">[115]</a>. FNLC-ის რაზმები განადგურდა და გადარჩენილებმა უკან დაიხიეს ანგოლაში და ზამბიაში. შაბის პროვინციაში ჩამოვიდნენ აფრიკის ქვეყნების შეიარაღებული ძალები <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%9D" title="მაროკო">მაროკოს</a> (დამატებითი), <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="სენეგალი">სენეგალის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="გაბონი">გაბონის</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%9D" title="ტოგო">ტოგოს</a> ქვედანაყოფების შემადგენლობით. შაბის პროვინციიდან მოხდა დაახლოებით 2,5 ათასი ევროპელის ევაკუაცია <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="ბელგია">ბელგიაში</a>. FNLC-ს დანაკარგებმა შეადგინა 250-დან 400-მდე დაღუპული მებრძოლი, დაახლოებით 160 ჩავარდა ტყვედ. უცხოურმა ლეგიონმა დაკარგა 7 დაღუპული ადამიანი (5 ფრანგი, ბელგიელი და მაროკოელი), ზაირის სამთავრობო ჯარებმა — დაახლოებით 120 ადამიანი. FNLC იმედოვნებდა ანგოლის და სავარაუდოდ კუბის დახმარებას. მაგრამ FNLC-ის სწრაფმა სამხედრო განადგურებამ ამ ქვეყნებს ამ განზრახვაზე ხელი ააღებინა, ხოლო ზაირის საკმაოდ სუსტი შეიარაღებული ძალების შეჭრა მეზობელი ანგოლის და ზამბიის ტერიტორიაზე FNLC-ის დარჩენილი ძალების განადგურებისათვის პრაქტიკულად განუხორციელებელი იდეა იყო. შესაბამისად დღის წესრიგში დადგა პოლიტიკური შეთანხმების გამოძებნა. ანგოლისა და ზაირის ხელისუფლებებს შორის (კუბის და აშშ-ის უსიტყვო ზემოქმედებით) დაიდო შეთანხმება, რომლის მიხედვითაც ანგოლა წყვეტდა FNLC-ის დახმარებას, ხოლო ზაირი — <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ანგოლის გათავისუფლების ეროვნული ფრონტი (ჯერ არაა დაწერილი)">FNLA</a>-ს და <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90" title="უნიტა">უნიტას</a> დახმარებას. კონფლიქტის გაფართოება აღარ მომხდარა. ანგოლასა და ზაირს შორის ფაქტობრივად შენარჩუნდა სტატუს-კვო. „სოციალისტური ბანაკის“ ქვეყნებმა მკვეთრად დაგმეს „იმპერიალისტური ჩარევა შაბის პროვინციაში“, მაგრამ თავი შეიკავეს FNLC-ს მომავალში დახმარებაზე. (ეს ორგანიზაცია საბჭოთა პროპაგანდის მიერ არც კი ირიცხებოდა „პროგრესულ ძალებში“ — რაც უცნაურიც კი იქნებოდა, რადგანაც ისინი წარმოდგებოდნენ ჩომბეს ჟანდარმებისაგან.) ზაირში იმძლავრა საფრანგეთის პოლიტიკურმა გავლენამ. ახალი პრეფერენციები მიიღეს ფრანგულმა კომპანიებმა, განსაკუთრებით შაბის პროვინციაში მომუშავეებმა. ამასთან გაცივდა ურთიერთობა ზაირსა და აშშ-ს შორის — მობუტუ საკმაოდ უკმაყოფილო იყო პრეზიდენტ ჯიმი კარტერის თავშეკავებულობით. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="კონგოს_პირველი_ომი">კონგოს პირველი ომი</h5>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=20" title="სექციის რედაქტირება:კონგოს პირველი ომი" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=20" title="Edit section's source code: კონგოს პირველი ომი">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:First_Congo_War_map_en.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/First_Congo_War_map_en.png/275px-First_Congo_War_map_en.png" decoding="async" width="275" height="262" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/First_Congo_War_map_en.png/413px-First_Congo_War_map_en.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/First_Congo_War_map_en.png/550px-First_Congo_War_map_en.png 2x" data-file-width="2990" data-file-height="2848" /></a><figcaption>კონგოს პირველი ომი, 1996 წლის ოქტომბერი - 1997 წლის მაისი.</figcaption></figure> დემოკრატიის ტალღამ გადაუარა მთელ აფრიკას 1990-იანი წლების განმავლობაში. მნიშვნელოვანი შიდა და გარე დაწოლის შემდეგ მობუტუ მოსახლეობას დაპირდა რეფორმებს. მან ოფიციალურად გააუქმა 1967 წელს მის მიერვე შემოღებული ერთპარტიული სისტემა, მაგრამ, საბოლოო ჯამში, უარი თქვა მასშტაბური იდეის რეფორმებზე, რითაც თავიდან ჩამოიშორა უკანასკნელი მოკავშირეები, როგორც მის ქვეყანაში, ასევე უცხოეთშიც. ზაირის ეკონომიკა იმყოფებოდა ნანგრევებში, მოსახლეობა პრაქტიკულად დაუბრუნდა ნატურალურ მეურნეობას<a href="#cite_note-Kennes,_Erik_2005._p._157-116">[116]</a>. ხელფასებს მოკლებული ზაირის ეროვნული არმია (ზეა), ფაქტობრივად გადავიდა დანასაულობრივ მოქმედებებზე, იტაცებდა ხალხს და ითხოვდა გამოსასყიდს. ცენტრალური ხელისუფლების სისუსტისგან გამომდინარე, ზაირის აღმოსავლეთ პროვინციებში თავმოყრა დაიწყეს აჯანყებულების რაზმებმა. ოპოზიცია მოიცავდა პატრის ლუმუმბას იდეების მომხრე მემარცხენეებს, ასევე ეთნიკურ და რეგიონალურ უმცირესობებს, რომლებიც გამოდიოდნენ პროვინციების ავტონომიის გაფართოებისაკენ. მათი ლიდერი გახდა <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C-%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%94_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%90" title="ლორან-დეზირე კაბილა">ლორან-დეზირე კაბილა</a>, ეთნიკურად <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%90_(%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%AE%E1%83%98)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ლუბა (ხალხი) (ჯერ არაა დაწერილი)">ლუბას</a> ტომის წარმომადგენელი კატანგის პროვინციიდან, მობუტუს რეჟიმს ებრძოდა მისი დამყარების მომენტიდან<a href="#cite_note-117">[117]</a>. მობუტუს რეჟიმის უძლურებამ აღმოსავლეთის რეგიონებში წინააღმდეგობა გაეწია აჯანყებულებისათვის საბოლოო ჯამში მათ გაერთიანების საშუალება. 1994 წლის <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98" title="რუანდის გენოციდი">მეზობელი რუანდის მოვლენებმა</a> ქვეყანას დესტაბილიზაცია მოუტანა. სამოქალაქო ომმა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ნილოტები (ჯერ არაა დაწერილი)">ნილოტებსა</a> (<a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%A1%E1%83%98" title="ტუტსი">ტუტსი</a>) და <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A1_%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%AE%E1%83%98" title="ბანტუს ხალხი">ბანტუს ხალხს</a> (<a href="/wiki/%E1%83%B0%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%A3" title="ჰუტუ">ჰუტუ</a>) შორის გადაინაცვლა <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="ზაირი">ზაირის</a> ტერიტორიაზე, ხოლო <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%A3_%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%94_%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%9D" title="მობუტუ სესე სეკო">მობუტუ სესე სეკოს</a> მცდელობებმა მხარი დაეჭირა ერთი ან მეორე მხარისათვის გამოიწვია ანტისამთავრობო კოალიციის შექმნა და <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98" title="კონგოს პირველი ომი">კონგოს პირველი ომი</a>, რომელსაც მოჰყვა ანტისამთავრობო აჯანყება. 1996 წლის 24 ოქტომბერს აჯანყებულებმა აიღეს ქალაქი <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%90" title="უვირა">უვირა</a>, ხოლო 1 ნოემბერს — ქალაქი <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%90" title="გომა">გომა</a>. <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90" title="რუანდა">რუანდის</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90" title="უგანდა">უგანდის</a> აქტიური დახმარებით კაბილამ 1996 წლის 25 დეკემბერს შეძლო აეღო 800х100 კმ ტერიტორია რუანდის, უგანდის და <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98" title="ბურუნდი">ბურუნდის</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%A6%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98" title="სახელმწიფო საზღვარი">სახელმწიფო საზღვრის</a> გასწვრივ<a href="#cite_note-reyn-118">[118]</a>. ამ ოკუპაციამ დროებით დააკმაყოფილა აჯანყებულების მოთხოვნები, რადგანაც მათ ხელში აიღეს ძალაუფლება ქვეყნის აღმოსავლეთში და შესაძლებლობა მისცა დაეცვათ საკუთარი თავი ჰუტუს ტომის <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%B0%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%95%E1%83%94" title="ინტერაჰამვე">ინტერაჰამვესაგან</a>. ამას გარდა, რუანდამ და უგანდამ მოახდინეს ჰუტუს მეომრების მოქმედებების პარალიზება ზაირის აღმოსავლეთში. შედეგად ომში დაისადგურა გარკვეულმა სიწყნარემ, რომელიც გრძელდებოდა 1997 წლის თებერვლამდე, როდესაც ომში ჩაერთო <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%90" title="ანგოლა">ანგოლა</a><a href="#cite_note-119">[119]</a>. ამ დროის განმავლობაში რუანდამ შეძლო გაენადგურებინა დევნილების ბანაკები და დაეწყო ტუტსის ხალხის ძალისმიერი რეპატრიაცია რუანდაში. ამ პროცესის დროს რუანდელმა ჯარისკაცებმა მოახდინეს რამდენიმე თავდასხმა უიარაღო ჰუტუს ხალხზე<a href="#cite_note-atro-120">[120]</a>. ბოროტმოქმედების ნამდვილი მასშტაბები უცნობია, <a href="/wiki/Amnesty_International" title="Amnesty International">Amnesty International</a>-ს (საერთაშორისო ამნისტია) მოჰყავს ციფრი 200 000 დახოცილი რუანდელი დევნილი ჰუტუს ხალხის შესახებ<a href="#cite_note-amnesty1998-121">[121]</a>. ომში ჩაბმულმა ანგოლელებმა მოითხოვეს მობუტუს ხელისუფლებიდან გადაყენება: მათ მხოლოდ ომის ასეთი დამთავრება აწყობდათ. რუანდის პრეზიდენტი <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%9A_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%94" title="პოლ კაგამე">პოლ კაგამე</a> ომის გაგრძელებას და კინშასასკენ წინსვლას ხსნიდა იმით, რომ მობუტუმ დაიწყო უცხოელების აქტიური დაქირავება, რომელსაც შედეგად შეიძლება საფრთხე მოეტანა რუანდის უსაფრთხოებისათვის. ქალაქ ველიკალესათვის ბრძოლებში აჯანყებულების წინააღმდეგ იბრძოდნენ <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="სერბები">სერბი</a> დაქირავებულები<a href="#cite_note-122">[122]</a>. ომის განახლებისას მობუტუს პრაქტიკულად არ ჰქონდა შანსები შეენარჩუნებინა ხელისუფლება. მისი არმია განადგურებული იყო, ხოლო კაბილას აჯანყებულების წინსვლას მხოლოდ <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98" title="კლიმატი">კლიმატი</a> და გზების არ ქონა უშლიდა ხელს<a href="#cite_note-123">[123]</a>. 1997 წლის 15 მარტს აჯანყებულებმა აიღეს ქალაქი <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="კისანგანი">კისანგანი</a>, 5 აპრილს — ქალაქი <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9F%E1%83%98-%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%98" title="მბუჟი-მაიი">მბუჟი-მაიი</a> (ქვეყნის ალმასების დედაქალაქი<a href="#cite_note-124">[124]</a>), ხოლო 9 აპრილს — ქალაქი <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%98" title="ლუბუმბაში">ლუბუმბაში</a>, სადაც განალაგეს საკუთარი შტაბი. აჯანყებულების კინშასკენ წინსვლსთან ერთად საერთაშორისო თანამეგობრობის მიერ იყო მცდელობები კონფლიქტის დარეგულირების თაობაზე. მაგრამ აჯანყებულები სერიოზულად არ აღიქვამდნენ მოლაპარაკებების პერსპექტივებს, თუმცა საერთაშორისო კრიტიკის თავიდან ასაცილებლად მასში კი მიიღეს მონაწილეობა<a href="#cite_note-125">[125]</a>. სამთავრობო ჯარებმა ვერ შეძლეს დედაქალაქის თავდაცვის ორგანიზებაც კი, მაისში აჯანყებულები უკვე იმყოფებოდნენ კინშასის შემოგარენში. 1997 წლის 16 მაისს მრავალეროვანი არმია კაბილას მეთაურობით შევიდა კინშასაში. მობუტუ გაიქცა <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%9D" title="მაროკო">მაროკოში</a>, სადაც გარდაიცვალა 1997 წლის 7 სექტემბერს. 17 მაისს კაბილამ საკუთარი თავი ქვეყნის პრეზიდენტად გამოაცხადა და ზაირს უწოდა კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა (კდრ). კონგოს ახალი სახელმწიფო კაბილას ხელმძღვანელობით სამწუხაროდ აღმოჩნდა მობუტუს ზაირის მსგავსი. ეკონომიკა რჩებოდა მძლავრი ვარდნის მდგომარეობაში და შემდგომში კიდევ უფრო დაეცა კორუფციის პირობებში<a href="#cite_note-126">[126]</a>. ამას გარდა, კაბილამ ვერ შეძლო შეექმნა ძლიერი მთავრობა. ამის მაგივრად მან დაიწყო ხელისუფლების ცენტრალიზაციის ენერგიულა კამპანია, რის შედეგადაც ქვეყნის აღმოსავლეთში განახლდა კონფლიქტები ეროვნულ უმცირესობასთან, რომლებიც ავტონომიას თხოულობდნენ. კაბილას ასევე ბევრი თვლიდა, როგორც უცხოური რეჟიმების მარიონეტს, რომლებმაც ის მოიყვანეს ხელისუფლებაში. ასეთი მოსაზრებების საწინააღმდეგოდ და შიდა მხარდაჭერის გასაფართოებლად, მან დაიწყო თავისი ყოფილი მოკავშირეების წინააღმდეგ გამოსვლა. ამან გამოიწვია 1998 წლის 26 ივლისს ყველა უცხოური ჯარის ქვეყნიდან გაყრა და მისი მეზობლების კაბილას წინააღმდეგ წასვლა. ეთნიკური წინააღმდეგობების საკითხების გადაწყვეტა ასევე ვერ მოხერხდა. აღმოსავლეთში ხელისუფლების ძალაუფლება ისევ მინიმალური რჩებოდა<a href="#cite_note-127">[127]</a><a href="#cite_note-128">[128]</a>. ტუტსის ხალხის რეპატრიაციამ რუანდაში მხოლოდ გაამძაფრა სიტუაცია რუანდის შიგნით და კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის აღმოსავლეთში ისევ გაიხსნა დევნილთა ბანაკები და ბოევიკების მოსამზადებელი ბანაკები. 1998 წლის აგვისტოს პირველ დღეებში ახალი კონგოს არმიის ორი ბრიგადა აჯანყდა ხელისუფლების წინააღმდეგ და ჩამოაყალიბა ამბოხებულთა ჯგუფები, რომლებიც მჭიდროდ თანამშრომლობდნენ <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="კიგალი">კიგალისთან</a> და <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90" title="კამპალა">კამპალასთან</a>. ამ მოვლენებმა გამოიწვია <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94_%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98" title="კონგოს მეორე ომი">კონგოს მეორე ომის</a> დაწყება. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="კონგოს_მეორე_ომი">კონგოს მეორე ომი</h5>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=21" title="სექციის რედაქტირება:კონგოს მეორე ომი" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=21" title="Edit section's source code: კონგოს მეორე ომი">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Second_Congo_War_Africa_map_en.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Second_Congo_War_Africa_map_en.png/300px-Second_Congo_War_Africa_map_en.png" decoding="async" width="300" height="284" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Second_Congo_War_Africa_map_en.png/450px-Second_Congo_War_Africa_map_en.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Second_Congo_War_Africa_map_en.png/600px-Second_Congo_War_Africa_map_en.png 2x" data-file-width="1526" data-file-height="1444" /></a><figcaption>კონგოს მეორე ომის მონაწილე მხარეები: იისფერი – კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა ნარინჯისფერი – ანტი-DRC კოალიცია მუქი ლურჯი – პრო-DRC კოალიცია ღია ლურჯი – ომში უშუალოდ არმონაწილე კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მოკავშირეები. მწვანე – კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პოლიტიკური მოკავშირეები</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Second_Congo_War_2001_map_vector.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Second_Congo_War_2001_map_vector.svg/300px-Second_Congo_War_2001_map_vector.svg.png" decoding="async" width="300" height="286" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Second_Congo_War_2001_map_vector.svg/450px-Second_Congo_War_2001_map_vector.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Second_Congo_War_2001_map_vector.svg/600px-Second_Congo_War_2001_map_vector.svg.png 2x" data-file-width="1150" data-file-height="1095" /></a><figcaption>ფრონტის ხაზი ომის დასასრულისთვის: <div class="legend">  კაბილას ხელისუფლება</div><div class="legend">  კაბილას ხელისუფლების მხარდამჭერი ქვეყნები</div><div class="legend">  <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%AB%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="მოძრაობა კონგოს დემოკრატიისთვის (ჯერ არაა დაწერილი)">მოძრაობა კონგოს დემოკრატიისთვის</a> (RCD)</div><div class="legend">  RCD-ს მხარდამჭერი ქვეყნები</div><div class="legend">  <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%AB%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="კონგოს გამანთავისუფლებელი მოძრაობა (ჯერ არაა დაწერილი)">კონგოს გამანთავისუფლებელი მოძრაობა</a> (MLC)</div><div class="legend">  <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%AB%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="კონგოს გამანთავისუფლებელი მოძრაობა (ჯერ არაა დაწერილი)">RCD</a>-კისანგანი</div><div class="legend">  MLC-ს და RCD-კ-ის მხარდამჭერი უგანდა</div><div class="legend">  <a href="/w/index.php?title=%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="იტურის კონფლიქტი (ჯერ არაა დაწერილი)">იტურის კონფლიქტის</a> ზონა</div><div class="legend">  <a href="/w/index.php?title=%E1%83%AB%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ძალები განახლებისათვის (ჯერ არაა დაწერილი)">ძალები განახლებისათვის</a> (RCD-K/ML)</div><div class="legend">  დემილიტარიზებული ზონა</div></figcaption></figure> 1998 წლის 2 აგვისტოს ტუტსის სამხედროებმა (მე-10 ბატალიონი, 222-ე ბრიგადა) პრეზიდენტ კაბილას ყოფილი თანამებრძოლის, გენერალ-მაიორ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9F%E1%83%90%E1%83%9C-%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0_%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ჟან-პიერ ონდეკანი (ჯერ არაა დაწერილი)">ჟან-პიერ ონდეკანის</a> მეთაურობით წამოიწყეს ამბოხი ქვეყნის აღმოსავლეთში — ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%90" title="გომა">გომაში</a>, მეორე დღეს აჯანყებულებმა კონტროლი დაამყარეს ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%90" title="უვირა">უვირაზე</a> და ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A3" title="ბუკავუ">ბუკავუზე</a><a href="#cite_note-129">[129]</a> და 60-ათასიანი არმიით გაემართნენ დედაქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" title="კინშასა">კინშასისკენ</a>. 23 აგვისტოს მათ მიაღწიეს <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="კისანგანი">კისანგანიმდე</a>. აქედან აჯანყებულების ერთი დაჯგუფება გაემართა სამხრეთისაკენ, სადაც ქალაქ კინდუსთან წარმატებული ბრძოლის შემდეგ შეიჭრნენ კატანგის პროვინციის სამხრეთში, ხოლო მეორე დაჯგუფებამ გახსნა ეკვატორიალური ფრონტი და 1998 წლის ნოემბერში დაეუფლა ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90" title="ბუმბა">ბუმბას</a><a href="#cite_note-rebels_claim-130">[130]</a>. კაბილას ხელისუფლებამ გადაწყვიტა მხარი დაეჭირა საკუთარი მტრების მტრებისათვის, ანუ ჰუტუს ტომის ხალხისათვის, ეჭვმიტანილებს <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98" title="რუანდის გენოციდი">რუანდის გენოციდში</a>. დაიწყო სისხლიანი შეტაკებები მშვიდობიანი მოსახლეობის მასობრივი მკვლელობებით და სამხედრო ტყვეებზე ანგარიშწორებით. ფართე გავრცელება მიიღო ჯგუფურმა ძალადობამ. დღემდე მიმდინარეობს კამათი, რა იყო ტუტსის ხალხის ამბოხი: აჯანყება თუ რუანდის და უგანდის <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ინტერვენცია">ინტერვენცია</a>. მოწმეების და მკვლევარების უმრავლესობა ადასტურებს, რომ რეალურ ხელისუფლებას ადგილებზე ახორციელებდნენ არა აჯანყებული კონგოელი ტუტსის ხალხი, არამედ რუანდის და უგანდის ოფიცრები, რომლებსაც აწყობდათ კონფლიქტის ესკალაცია. კონფლიქტის მიზეზები: <ul><li>1. ეთნიკური. <ul><li>სისხლიანი კონფლიქტი ტუტსის და ჰუტუს ხალხებს შორის რუანდის გენოციდის დროიდან, რომელსაც დაემატა სხვა ბევრი ეთნიკური წინააღმდეგობები. ქვეყნის ოთხი მთავარი ეთნოსი შეადგენდა მოსახლეობის მხოლოდ 45 %-ს.</li></ul></li> <li>2. საგარეო პოლიტიკური. <ul><li>2.1. რუანდის, უგანდის და ბურუნდის ხელისუფლების სწრაფვა გასწორებოდა საკუთარ მტრებს, რომლებიც იმყოფებოდნენ კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ტერიტორიაზე (ჰუტუს სამხედრო ორგანიზაციები და სხვა დაჯგუფებები, რომლებიც იბრძოდნენ ამ ქვეყნების ხელისუფლებების წინააღმდეგ).</li> <li>2.2. რეგიონის სხვა ქვეყნების სწრაფვა შეწინააღმდეგებოდნენ რუანდის, უგანდის და ბურუნდის პოზიციების გაძლიერებას.</li> <li>2.3. რეგიონის ქვეყნების სწრაფვა ესარგებლათ კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მდიდარი მინერალური რესურსებით.</li> <li>2.4. მსოფლიოს წამყვანი ქვეყნების მიერ კონფლიქტის რომელიმე მხარის მყარი მხარდაჭერის არ არსებობა, კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ხელისუფლების ჩათვლით.</li></ul></li> <li>3. ეკონომიკური. <ul><li>კაბილას ხელისუფლების უუნარობა აემაღლებინა მოსახლეობის ცხოვრების დონე. კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა ერთ სულ მოსახლეზე საშუალო შემოსავლით იმყოფებოდა მსოფლიოში ბოლოსწინა ადგილზე. 2002 წლის სამშვიდობო შეთანხმების შემდეგ შესაძლებელი გახდა გაზრდილიყო მინერალური ნედლეულის ექსპორტი. მაგრამ 2008 წელს ქვეყნის საექსპორტო პროდუქციაზე ფასები დაეცა და კონფლიქტი განახლდა.</li></ul></li></ul> ტუტსის ხალხის აჯანჯებიდან სულ მალე, პოლკოვნიკმა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%AF%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%96_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94&action=edit&redlink=1" class="new" title="ჯეიმზ კაბარერე (ჯერ არაა დაწერილი)">ჯეიმზ კაბარერემ</a> ხელში ჩაიგდო სატრანსპორტო ბოინგის თვითმფრინავი და მისდამი ერთგული მებრძოლების რაზმით 3 აგვისტოს ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%90" title="გომა">გომადან</a> გაფრინდა ქალაქ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="კიტონა (ჯერ არაა დაწერილი)">კიტონას</a> ავიაბაზაზე. ჯეიმზ კაბარერეს ეკავა არმიის შტაბის უფროსის პოსტი პრეზიდენტ კაბილას გარემოცვაში, მაგრამ კაბილამ ივლისში დაიწყო არმიის კონგოს ეროვნების ადამიანებით დაკომპლექტება. კაბარერე როგორც რუანდელი ტუტსი ამ პოსტზე შეიცვალა მკვიდრი მოსახლეობის წარმომადგენლით.<a href="#cite_note-131">[131]</a> იქ განლაგებული ტუტსის ხალხის მეომრების დახმარებით მან შეძლო გაეზარდა დაჯგუფების რაოდენობა 3 ათას მეომრამდე და ფაქტობრივად გაეხსნა აჯანყების მეორე ფრონტი ქვეყნის დასავლეთ ნაწილში, რითაც სერიოზული საფრთხე შეუქმნა დედაქალაქ კინშასას. 11 აგვისტოსთვის მან დაიკავა ქალაქები <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%90" title="ბომა">ბომა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="მატადი">მატადი</a>. 13 აგვისტოს — დედაქალაქის ელექტროენერგიით მკვებავი ინგის <a href="/wiki/%E1%83%B0%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="ჰიდროელექტროსადგური">ჰიდროელექტროსადგური</a>. <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C-%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%94_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%90" title="ლორან-დეზირე კაბილა">ლორან-დეზირე კაბილამ</a> დასახმარებლად მოუწოდა <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%90" title="ანგოლა">ანგოლას</a>. აჯანყებულები ანვითარებდნენ წარმატებულ შეტევას დედაქალაქზე, აიღეს ქალაქები სონგოლოლო (16 აგვისტო) და მბანზა-ნგუნგა (20 აგვისტო). გაიმართა ბრძოლა ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="მატადი">მატადისათვის</a>, რომელშიც ხელისუფლების მხარეს გამოვიდნენ ანგოლელი სამხედროები <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="კაბინდის პროვინცია">კაბინდის პროვინციიდან</a> <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9F%E1%83%9D%E1%83%90%E1%83%9D_%E1%83%93%E1%83%94_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A8%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ჟოაო დე მატოში (ჯერ არაა დაწერილი)">ჟოაო დე მატოშის</a> მეთაურობით<a href="#cite_note-132">[132]</a>. 31 აგვისტოს ანგოლის ჯარმა გარეკა აჯანყებულები ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="მატადი">მატადიდან</a>, ხოლო 1 სექტემბერს კიტონადან. აჯანყებულთა დასავლეთის დაჯგუფება, რომელმაც ბრძოლისუნარიანობა შეინარჩუნა, უკან დაიხია ანგოლის <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90" title="უნიტა">უნიტას</a> მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე ქალაქ კემბელეს რაიონში (<a href="/wiki/%E1%83%A9%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90" title="ჩრდილოეთი ლუნდა">ჩრდილოეთ ლუნდის</a> პროვინცია)<a href="#cite_note-133">[133]</a>. მიუხედავად იმისა, რომ რეიდს წარმატებები არ მოჰყოლია, მან თავისკენ მიიზიდა სამთავრობო ჯარის ნაწილი, რამაც ხელი შეუწყო აჯანყებულებს დაეკავებინათ უზარმაზარი ტერიტორიები ქვეყნის აღმოსავლეთში, ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="კისანგანი">კისანგანის</a> ჩათვლით. შემდგომში ჯეიმზ კაბარერე მოიხსენებოდა, როგორც ბრიგადის გენერალი<a href="#cite_note-134">[134]</a>. 1998 წლის ბოლოსათვის კონგოში სამოქალაქო კონფლიქტი საბოლოოდ გადაიზარდა საერთოაფრიკულში. 6 ნოემბერს რუანდის არმიის რეგულარული ნაწილები შეიჭრნენ კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში. ქვეყნის სამხრეთში 1998-1999 წლების ზამთარ-გაზაფხულზე გაიმართა სამკვდრო-სასიცოცხლო ბრძოლა სამხედრო-საჰაერო ძალების გამოყენებით ერთის მხრივ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%AB%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="მოძრაობა კონგოს დემოკრატიისთვის (ჯერ არაა დაწერილი)">მოძრაობა კონგოს დემოკრატიისთვის</a> (RCD) ფორმირებებისა და რუანდის არმიას და მეორე მხრივ <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%90" title="ნამიბია">ნამიბია</a>-<a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%95%E1%83%94" title="ზიმბაბვე">ზიმბაბვეს</a> ჯარებს შორის (კაბალოს დაცვა, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9F%E1%83%98-%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%98" title="მბუჟი-მაიი">მბუჟი-მაიი</a>). 1999 წლის დეკემბრის დასაწყისში განვითარდა გააფთრებული ბრძოლები ქალაქ მობასათვის <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ტანგანიიკა">ტანგანიიკის</a> <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%91%E1%83%90" title="ტბა">ტბის</a> სანაპიროზე, სადაც აჯანყებულებმა, რომლებმაც ქალაქი ჯერ კიდევ 1998 წლის დეკემბერში აიღეს, განიცადეს მნიშვნელოვანი დანაკარგები<a href="#cite_note-rebels_claim-130">[130]</a>. 1998 წლის 4 დეკემბრის დილით ანგოლა-ზიმბაბვეს ჯარმა შეუტია აჯანყებულთა პოზიციებს ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90" title="ბუმბა">ბუმბიდან</a> დასავლეთით ლისალას დასახლებული პუნქტის მხრიდან<a href="#cite_note-135">[135]</a>. 1999 წლის ზაფხულში განვითარდა გააფთრებული ბრძოლები კონგოს ჩრდილოეთით ეკვატორიალურ პროვინციაში (ჯომბო<a href="#cite_note-136">[136]</a>, ბოკუნგუ, ლუსენგო, მაკანზა და ბოგბონგა) აჯანყებულებსა და სამთავრობო ჯარს შორის, რომელსაც ეხმარებოდა <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="სუდანი">სუდანის</a> ავიაცია<a href="#cite_note-137">[137]</a>. 1999 წლის 18 ივლისს აჯანყებულებმა ხელმეორედ (პირველად იანვარში<a href="#cite_note-138">[138]</a>) აიღეს ქვეყნის ჩრდილოეთში მდებარე ქალაქი <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="გემენა">გემენა</a>, საიდანაც გარეკეს <a href="/wiki/%E1%83%A9%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="ჩადი">ჩადელი</a> სამხედროები<a href="#cite_note-139">[139]</a>. 1999 წლის აგვისტოში ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="კისანგანი">კისანგანიში</a> მოხდა უგანდის და რუანდის ჯარისკაცებს შორის შეტაკებები. 2000 წლის ოქტომბერში <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%A3" title="მვერუ">მვერუს</a> ტბის ნაპირებთან მიმდინარეობდა ბრძოლა <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%90" title="ზამბია">ზამბიასთან</a> მოსაზღვრე ქალაქ პვეტოსათვის<a href="#cite_note-140">[140]</a>. 2001 წლის 16 იანვარს სამხედრო საბჭოს სხდომაზე გაურკვეველი მდგომარეობისას მოკლეს კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პრეზიდენტი ლორან-დეზირე კაბილა, იგი შეცვალა მისმა ვაჟმა <a href="/wiki/%E1%83%9F%E1%83%9D%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%A4_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%90" title="ჟოზეფ კაბილა">ჟოზეფ კაბილამ</a>. 2002 წლის 16 მარტს გააფთრებული ბრძოლების შემდეგ <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ტანგანიიკა">ტანგანიიკის</a> <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%91%E1%83%90" title="ტბა">ტბის</a> სანაპიროზე აჯანყებულებმა დაიკავეს ქალაქი მოლირო<a href="#cite_note-141">[141]</a>. 2002 წლის 20 ივლისს <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90" title="პრეტორია">პრეტორიაში</a> ხელი მოეწერა სამშვიდობო ხელშეკრულებას პრეზიდენტ ჟოზეფ კაბილასა და რუანდის პრეზიდენტ — წარმოშობით ტუტსის — პოლ კაგამეს შორის რუანდის არმიის 20-ათასიანი კონტინგენტის გაყვანის, კონგოს ტერიტორიაზე ტუტსის ხალხის ორგანიზაციის ოფიციალური აღიარების, ჰუტუს ხალხის შეიარაღებული ფორმირებების განიარაღების თაობაზე. გენერალ-მაიორი <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9F%E1%83%90%E1%83%9C-%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0_%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ჟან-პიერ ონდეკანი (ჯერ არაა დაწერილი)">ჟან-პიერ ონდეკანი</a> გახდა კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ახალი დროებითი მთავრობის თავდაცვის მინისტრი. სხვადასხვა შეფასებებით, ომის მიმდინარეობისას დაიღუპა 4-დან 5,4 მილიონამდე ადამიანი, პირველ რიგში <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%90" title="ეპიდემია">ეპიდემიისგან</a> და შიმშილისგან. 2004—2009 წლებში კივუში გრძელდებოდა <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%98" title="კივუს კონფლიქტი">სისხლიანი კონფლიქტი</a> კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ხელისუფლებასა და ტუტსის აჯანყებულებს შორის. 2012—2013 წლებში კონგოში დაიწყო <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%98_(2012%E2%80%942013)&action=edit&redlink=1" class="new" title="კივუს კონფლიქტი (2012—2013) (ჯერ არაა დაწერილი)">ახალი ომი</a>, რომლის დროსაც კაბილას სამთავრობო ჯარებს, რომლებსაც ეხმარებოდა <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%9D_%E1%83%AB%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="გაეროს სამშვიდობო ძალები">გაეროს სამშვიდობო ძალები</a> დაუპირისპირდა <a href="/w/index.php?title=23_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%AB%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="23 მარტის მოძრაობა (ჯერ არაა დაწერილი)">„23 მარტის მოძრაობის“</a> აჯანყებულები, რომლებსაც ეხმარებოდნენ რუანდა და უგანდა. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="2004-2009_წლების_კივუს_კონფლიქტი">2004-2009 წლების კივუს კონფლიქტი</h5>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=22" title="სექციის რედაქტირება:2004-2009 წლების კივუს კონფლიქტი" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=22" title="Edit section's source code: 2004-2009 წლების კივუს კონფლიქტი">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <div class="metadata" id="spoiler" style="background-color:#f9f9f9;margin-bottom:0.2%; border-top:0; border-bottom:1px dotted #8BCBFF; padding: 2px 0px 2px 0px;padding-top:5px;padding-bottom:5px;padding-left:1%;"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Searchtool-80%25.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Searchtool-80%25.png/15px-Searchtool-80%25.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Searchtool-80%25.png/23px-Searchtool-80%25.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Searchtool-80%25.png/30px-Searchtool-80%25.png 2x" data-file-width="60" data-file-height="60" /></a> მთავარი სტატია: <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%98" title="კივუს კონფლიქტი">კივუს კონფლიქტი</a>.</div> 2004 წლის გაზაფხულ-ზაფხულში <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="გენერალი">გენერალმა</a> <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C_%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ლორან ნკუნდა (ჯერ არაა დაწერილი)">ლორან ნკუნდამ</a> <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98" title="პოლკოვნიკი">პოლკოვნიკ</a> ჟიულ მუტებესისთან ერთად დაიწყო აჯანყება და ორიათასიანი კორპუსით შეუტია სამხრეთ კივუს პროვინციის ადმინისტრაციულ ცენტრ — ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A3" title="ბუკავუ">ბუკავუს</a>, ეროვნულ უმცირესობაში მყოფი ტუტსის ხალხის მზადებაში მყოფი <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98" title="რუანდის გენოციდი">რუანდის მსგავსი მოვლენების</a> გამეორებისგან დაცვის საბაბით. კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ხელისუფლებას ბრალი ედებოდა უმოქმედობაში და ჰუტუს ტომის <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%B0%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%95%E1%83%94" title="ინტერაჰამვე">ინტერაჰამვეს</a> მეომრებისადმი მხარდაჭერაში, რომლებიც ბატონობდნენ რუანდის საზღვრისპირა დევნილების ბანაკებში. ქალაქისათვის ბრძოლებში დაიღუპა სამთავრობო შეიარაღებული ძალების 20 ჯარისკაცი, ხოლო ქალაქი გადავიდა აჯანყებულების ხელში. მაგრამ პრეზიდენტმა <a href="/wiki/%E1%83%9F%E1%83%9D%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%A4_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%90" title="ჟოზეფ კაბილა">ჟოზეფ კაბილამ</a> განაცხადა რეგიონში კონსტიტუციური წესრიგის აღდგენის შესახებ. სამთავრობო ჯარებმა გენერალ ფელის მბუზა მაბეს მეთაურობით უკვე ერთი კვირის შემდეგ უკან დაახევინა აჯანყებულებს ბუკავუდან ჩრდილო-დასავლეთისკენ. ლორან ნკუნდას ჯარში მოხდა განხეთქილება. მისი თანამებრძოლი ჟიულ მუტებესი გაიქცა რუანდაში. 2005 წელს ლორან ნკუნდა საკმაოდ გაძლიერდა, მისი მხარდამჭერების რაოდენობა შეივსო სამთავრობო არმიის დეზერტირებისგან, რომლებიც ადრე შედიოდნენ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%AB%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="მოძრაობა კონგოს დემოკრატიისთვის (ჯერ არაა დაწერილი)">მოძრაობა კონგოს დემოკრატიისთვის</a> (RCD) რიგებში. 2006 წელს ლორან ნკუნდამ განაცხადა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%AE%E1%83%9D_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%98_(%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D)&action=edit&redlink=1" class="new" title="სახალხო თავდაცვის ეროვნული კონგრესი (კონგო) (ჯერ არაა დაწერილი)">სახალხო თავდაცვის ეროვნული კონგრესის</a> შექმნის შესახებ. 2007 წლის 30 აგვისტოს ლორან ნკუნდას ათას მეომრიანმა კორპუსმა შეუტია გომას პროვინციის ადმინისტრაციული ცენტრიდან 60 კმ-ით ჩრდილო-დასავლეთში მდებარე ქალაქ კატალეს. 2007 წლის 11 დეკემბერს ქვეყნის აღმოსავლეთში მან დაიკავა ქალაქი მუშაკე (40 კმ-ით ჩრდილო-დასავლეთში ჩრდილოეთ კივუს პროვინციის ადმინისტრაციული ცენტრ — ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%90" title="გომა">გომიდან</a>)<a href="#cite_note-142">[142]</a>. 2008 წლის ოქტომბერში ლორან ნკუნდამ ჩრდილოეთ კივუში განაახლა საბრძოლო მოქმედებები. 2009 წლის 22 იანვარს რუანდაში მისი გაქცევის შემდეგ ლორან ნკუნდა დაპატიმრებული იქნა კონგოს და რუანდის ჯარების ერთობლივი სამხედრო ოპერაციის დროს.<a href="#cite_note-143">[143]</a> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="2012-2013_წლების_კივუს_კონფლიქტი">2012-2013 წლების კივუს კონფლიქტი</h5>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=23" title="სექციის რედაქტირება:2012-2013 წლების კივუს კონფლიქტი" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=23" title="Edit section's source code: 2012-2013 წლების კივუს კონფლიქტი">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> 2012 წლის აპრილში ტუტსის ტომის ჯარისკაცებმა დაიწყეს აჯანყება კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ხელისუფლების წინააღმდეგ<a href="#cite_note-aljazeera.com/1-144">[144]</a>. აჯანყებულებმა ჩამოაყალიბეს დაჯგუფება <a href="/w/index.php?title=23_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%AB%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="23 მარტის მოძრაობა (ჯერ არაა დაწერილი)">„23 მარტის მოძრაობა“</a>, რომელიც შედგებოდა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%AE%E1%83%9D_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%98_(%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D)&action=edit&redlink=1" class="new" title="სახალხო თავდაცვის ეროვნული კონგრესი (კონგო) (ჯერ არაა დაწერილი)">„სახალხო თავდაცვის ეროვნული კონგრესის“</a> ყოფილი წევრებისაგან და კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის არმიის დეზერტირი ჯარისკაცებისაგან<a href="#cite_note-aljazeera.com/1-144">[144]</a>. ამბოხებას სათავეში ჩაუდგა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%9D_%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ბოსკო ნტაგანდა (ჯერ არაა დაწერილი)">ბოსკო ნტაგანდა</a><a href="#cite_note-aljazeera.com/1-144">[144]</a>. კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ხელისუფლება ბრალს დებდა რუანდას იმაში, რომ ის მხარს უჭერდა ტუტსის ტომის ხალხისაგან შემდგარ „23 მარტის მოძრაობის“ დაჯგუფებას. <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია">გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია</a> ასევე ადასტურებდა ამ მონაცემებს, მაგრამ რუანდის ხელისუფლება ამ ბრალდებას უარყოფდა და ამტკიცებდა, რომ კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა საკუთარ ტერიტორიაზე მალავდა ჰუტუს ტომის წარმომადგენლების ბოევიკების დაჯგუფებებს, რომლებიც მტრულად იყვნენ განწყობილები რუანდის ხელისუფლების მიმართ. არსებობდა ეჭვი, რომ რუანდა კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში მხარს უჭერდა აჯანყებულებს, რათა შეექმნა ბუფერული ზონა ამ სახელმწიფოს <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%A6%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98" title="სახელმწიფო საზღვარი">სახელმწიფო საზღვართან</a> და ეკონტროლებინა ვაჭრობა და <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%A6%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98" title="სასარგებლო წიაღისეული">სასარგებლო წიაღისეულის</a> მოპოვება ჩრდილოეთ კივუს პროვინციაში. კერძოდ ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%90" title="გომა">გომასთან</a> მდებარეობს <a href="/wiki/%E1%83%9D%E1%83%A5%E1%83%A0%E1%83%9D" title="ოქრო">ოქროს</a> და სხვა იშვიათი ლითონების დიდი საბადოები. ზოგიერთი მონაცემებით, „23 მარტის მოძრაობის“ დაჯგუფების შემადგენლობაში შედიოდა 2500-დან 3000-მდე ადამიანი. გაეროს მისია აცხადებდა 6700 ჯარისკაცზე ჩრდილოეთ კივუს პროვინციაში, მათ შორის სწრაფი რეაგირების რაზმზე ქალაქ გომაში, რაოდენობით 1500 ადამიანი. მიუხედავად მათი იქ ყოფნისა აქტიური მოქმედებებისათვის გაეროს შეიარაღებულ ძალებს არ მიუმართიათ, რადგანაც მანდატი ნებას იძლეოდა ძალა გამოყენებულიყო მხოლოდ მშვიდობიანი მოსახლეობის დაცვის შემთხვევაში<a href="#cite_note-145">[145]</a>. 2012 წლის 17 ნოემბერს „23 მარტის მოძრაობის“ აჯანყებულების ქალაქ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="კიბუმბა (ჯერ არაა დაწერილი)">კიბუმბაზე</a> თავდასხმის შემდეგ სამთავრობო ჯარებმა დატოვეს ქალაქი<a href="#cite_note-bbc.co.uk/1-146">[146]</a>. მაშინვე გაეროს სამშვიდობოების სამხედრო ვერტმფრენებმა ცეცხლი გაუხსნეს „23 მარტის მოძრაობის“ დაჯგუფების პოზიციებს ქალაქ კიბუმბაში. <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%A3%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%AD%E1%83%9D" title="გაეროს უშიშროების საბჭო">გაეროს უშიშროების საბჭომ</a> დაგმო საბრძოლო მოქმედებების გაგრძელება და „23 მარტის მოძრაობის“ აჯანყებულებისაგან მოითხოვა ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%90" title="გომა">გომისაკენ</a> შემდგომი წინსვლის დაუყოვნებლივ შეწყვეტა<a href="#cite_note-bbc.co.uk/1-146">[146]</a>. აჯანყებულებმა ასევე აიღეს ქალაქი <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%A8%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="რუტშურუ (ჯერ არაა დაწერილი)">რუტშურუ</a>. <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:M23_in_Goma.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/M23_in_Goma.PNG/220px-M23_in_Goma.PNG" decoding="async" width="220" height="115" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/M23_in_Goma.PNG/330px-M23_in_Goma.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/M23_in_Goma.PNG/440px-M23_in_Goma.PNG 2x" data-file-width="851" data-file-height="443" /></a><figcaption>«23 მარტის მოძრაობის» აჯანყებულები ქალაქ გომაში</figcaption></figure> 2012 წლის 19 ნოემბერს გაეროს სამშვიდობოების მიერ მხარდაჭერილ სამთავრობო ჯარებსა და „23 მარტის მოძრაობის“ აჯანყებულებს შორის გამართული ბრძოლის შემდეგ შესაძლებელი გახდა აჯანყებულების თავდასხმის მოგერიება<a href="#cite_note-bbc.co.uk/2-147">[147]</a>. თავდასხმა მიმდინარეობდა გომის საერთაშორისო აეროპორტზე, ქალაქ გომის ჩრდილოეთ შემოგარენში, აჯანყებულებმა აეროპორტამდე მიაღწიეს გაეროს სამშვიდობოების ბაზის გვერდის ავლით, ადგილობრივი მოსახლეობის სახლებში დამალვით<a href="#cite_note-bbc.co.uk/2-147">[147]</a>. 2012 წლის 20 ნოემბერს „23 მარტის მოძრაობამ“ განაცხადა ქალაქ გომის ყოველგვარი წინააღმდეგობის გარეშე აღების შესახებ. კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის არმიამ გამოიყენა ვერტმფრენები და არტილერია, მაგრამ საბოლოოდ ქალაქი აჯანყებულებს ჩააბარა. აჯანყებულებმა ქალაქი 2003 წლის შემდეგ პირველად აიღეს. გაეროს სამშვიდობო მისიის არმიას აჯანყებულების წინააღმდეგ ბრძოლა არ გაუმართია, მათ შეეშინდათ ქალაქის მშვიდობიანი მოსახლეობის დაღუპვისა<a href="#cite_note-bbc.co.uk/3-148">[148]</a>. ასევე 20 ნოემბერს აჯანყებულებმა ხელში ჩაიგდეს ქალაქი <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%94_(%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%98)&action=edit&redlink=1" class="new" title="საკე (ქალაქი) (ჯერ არაა დაწერილი)">საკე</a>, რომელიც მდებარეობს გომადან 25 კმ-ით ჩრდილოეთში და გააგრძელეს შეტევა კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დედაქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" title="კინშასა">კინშასაზე</a><a href="#cite_note-bbc.co.uk/4-149">[149]</a>. მიუხედავად იმისა, რომ აჯანყებულებმა განაცხადეს დედაქალაქის ხელში აღების შესახებ, გაეროს მისიის წარმომადგენლებმა განაცხადეს იმის შესახებ, რომ სამშვიდობოები ამ დრომდე აკონტროლებენ აეროპორტს. კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პრეზიდენტმა <a href="/wiki/%E1%83%9F%E1%83%9D%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%A4_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%90" title="ჟოზეფ კაბილა">ჟოზეფ კაბილამ</a> რუანდის და უგანდის პრეზიდენტებთან მოლაპარაკებების დროს განაცხადა აჯანყებულთა მოთხოვნების განხილვის და მათთან მოლაპარაკებების დაწყების შესახებ მზადყოფნა<a href="#cite_note-150">[150]</a>. აჯანყებულები უარს ამბობდნენ შეტევის შეჩერების მოთხოვნაზე<a href="#cite_note-bbc.co.uk/4-149">[149]</a>. უგანდის დედაქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90" title="კამპალა">კამპალაში</a> გაიმართა მოლაპარაკებები კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში არსებული სიტუაციის შესახებ. შეხვედრაში მონაწილეობას იღებდნენ კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის, უგანდის, <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="ტანზანია">ტანზანიის</a> და <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="კენია">კენიის</a> ლიდერები. კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ხელმძღვანელობამ აჯანყებულებს წაუყენა ულტიმატუმი: მათ ეძლეოდათ ორი დღე-ღამე მასზე, რომ დაეტოვებინათ გომა. აჯანყებულების მეთაურმა სულთანი მაკენგამ პირობა დადო, რომ 30 ნოემბრისთვის ქალაქ გომიდან უკან დაიხევდა 12 კმ-ით, თან მას არანაირი მოთხოვნები არ წამოუყენებია. ამასთან „23 მარტის მოძრაობის“ აჯანყებულების პოლიტიკურმა ლიდერმა ჟან-მარი რუნიგა ლუგერერომ განაცხადა, რომ ქვეყნის ხელისუფლებამ ჯერ უნდა დაითხოვოს ეროვნული საარჩევნო კომისია და უზრუნველყოს ოპოზიციური <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="კავშირი დემოკრატიისათვის და სოციალური პროგრესისათვის (ჯერ არაა დაწერილი)">დემოკრატიისათვის და სოციალური პროგრესისათვის კავშირის</a> ლიდერის — <a href="/w/index.php?title=%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%9C_%E1%83%A9%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ეტიენ ჩისეკიდი (ჯერ არაა დაწერილი)">ეტიენ ჩისეკიდის</a> თავისუფალი გადაადგილება. 2013 წლის 15 ივლისს მომხდარ სამთავრობო ჯარებსა და „23 მარტის მოძრაობის“ აჯანყებულებს შორის შეტაკებების შედეგად დაიღუპა სულ ცოტა 130 ადამიანი. ბრძოლები გაიმართა ქალაქ გომას სიახლოვეს, რომლის დროსაც გამოყენებული იქნა ტანკები და ზარბაზნები. შეტაკებების რაიონიდან ქალაქ გომაში გაიქცა დაახლოებით ათასი ადამიანი. 12 დეკემბერს კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ხელმძღვანელობამ „23 მარტის მოძრაობის“ დაჯგუფების აჯანყებულებთან ხელი მოაწერა სამშვიდობო შეთანხმებას. ამის შესახებ <a href="/wiki/Twitter" title="Twitter">Twitter</a>-ში საკუთარ აკაუნტში განაცხადა კენიის პრეზიდენტის თანაშემწემ მანოაჰ ისიპისუმ<a href="#cite_note-151">[151]</a>. შეთანხმების ხელმოწერის ცერემონია, რომელიც <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98" title="ნაირობი">ნაირობიში</a> გაიმართა, უნდა გამართულიყო ჯერ კიდევ 11 ნოემბერს უგანდაში. მაგრამ მაშინ ხელმოწერა გადაიდო, რადგანაც მხარეებმა ვერ შეძლეს შეთანხმებულიყვნენ, თუ რა დაერქვათ დოკუმენტისათვის: შეთანხმება თუ დეკლარაცია. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="გეოგრაფია">გეოგრაფია</h2>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=24" title="სექციის რედაქტირება:გეოგრაფია" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=24" title="Edit section's source code: გეოგრაფია">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Cg-map.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Cg-map.png/275px-Cg-map.png" decoding="async" width="275" height="295" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b4/Cg-map.png 1.5x" data-file-width="326" data-file-height="350" /></a><figcaption>კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის რუკა</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Congo_Kinshasa_Topography.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Congo_Kinshasa_Topography.png/275px-Congo_Kinshasa_Topography.png" decoding="async" width="275" height="248" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Congo_Kinshasa_Topography.png/413px-Congo_Kinshasa_Topography.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Congo_Kinshasa_Topography.png/550px-Congo_Kinshasa_Topography.png 2x" data-file-width="1437" data-file-height="1298" /></a><figcaption>კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ტოპოგრაფიული რუკა.</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Dem_congo_sat.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Dem_congo_sat.jpg/275px-Dem_congo_sat.jpg" decoding="async" width="275" height="271" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Dem_congo_sat.jpg/413px-Dem_congo_sat.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Dem_congo_sat.jpg/550px-Dem_congo_sat.jpg 2x" data-file-width="2293" data-file-height="2261" /></a><figcaption>კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის რელიეფის რუკა</figcaption></figure> კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%9D" title="სახელმწიფო">სახელმწიფო</a> მდებარეობს <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ცენტრალური აფრიკა">ცენტრალურ აფრიკაში</a>, რომელიც ესაზღვრება <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="კონგოს რესპუბლიკა">კონგოს რესპუბლიკას</a>, <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა">ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკას</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="სამხრეთი სუდანი">სამხრეთ სუდანს</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90" title="უგანდა">უგანდას</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90" title="რუანდა">რუანდას</a>, <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98" title="ბურუნდი">ბურუნდის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="ტანზანია">ტანზანიას</a>, <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%90" title="ზამბია">ზამბიას</a>, <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%90" title="ანგოლა">ანგოლას</a>, მათ შორის ანგოლის <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" class="mw-redirect" title="ანკლავი">ანკლავ</a> <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="კაბინდის პროვინცია">კაბინდის პროვინციას</a>. მისი ფართობი შეადგენს 2 345 410 კმ²-ს. <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%A6%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98" title="სახელმწიფო საზღვარი">სახელმწიფო საზღვრის</a> საერთო სიგრძე შეადგენს 10 744 კმ-ს. სახელმწიფო საზღვრის სიგრძე ანგოლასთან შეადგენს — 2511 კმ-ს, ბურუნდისთან — 233 კმ-ს, ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკასთან — 1577 კმ-ს, კონგოს რესპუბლიკასთან — 2410 კმ-ს, რუანდასთან — 217 კმ-ს, სამხრეთ სუდანთან — 628 კმ-ს, ტანზანიასთან — 473 კმ-ს, უგანდასთან — 765 კმ-ს და ზამბიასთან — 1930 კმ-ს. თავის უკიდურეს დასავლეთში, კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკას აქვს გასასვლელი <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94" title="ატლანტის ოკეანე">ატლანტის ოკეანესთან</a> სანაპიროს მოკლე მონაკვეთზე ანგოლასა და მისი ანკლავის — კაბინდის პროვინციას შორის, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94" title="მდინარე">მდინარე</a> <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D_(%E1%83%9B%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94)" class="mw-redirect" title="კონგო (მდინარე)">კონგოს</a> ქვედა დინებაში. სანაპირო ხაზის სიგრძეა — 37 კმ. ქვეყნის ტერიტორია მდებარეობს მდინარე კონგოს აუზში. აღმოსავლეთიდან ქვეყნის ტერიტორია შემოზღუდულია <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%A6%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%97_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%A2%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="აღმოსავლეთ აფრიკის რიფტი (ჯერ არაა დაწერილი)">აღმოსავლეთ აფრიკის რიფტით</a>. აღმოსავლეთის საზღვრის გასწვრივ გადის აღმოსავლეთ აფრიკის რიფტული სისტემის ღრმა <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98" title="გრაბენი">გრაბენის</a> ზოლი, გარშემორტყმული <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%90" title="მთა">მთებით</a> (<a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98" title="რუვენზორი">რუვენზორის</a> მასივი). <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%A6%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%94" title="ზღვის დონე">ზღვის დონიდან</a> ყველაზე მაღალი წერტილია — <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%9A%E1%83%98_(%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%90)" title="სტენლი (მთა)">სტენლის</a> მთა (5109 მეტრი). გრაბენის ხაზზე მდებარეობენ დიდი <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%91%E1%83%90" title="ტბა">ტბები</a>: <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98" title="ედუარდი">ედუარდი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98" title="ალბერტი">ალბერტი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%A1_%E1%83%A2%E1%83%91%E1%83%90" title="კივუს ტბა">კივუ</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%A3" title="მვერუ">მვერუ</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ტანგანიიკა">ტანგანიიკა</a>. კივუს ტბიდან ჩრდილოეთით მდებარეობს <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ვულკანი">ვულკანური</a> <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვირუნგის მთები">ვირუნგის მთების</a> მასივი (სულ დაახლოებით 100 ვულკანი, სიმაღლე ზღვის დონიდან 4507 მეტრამდე — <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%98" title="კარისიმბი">კარისიმბის</a> მთა) <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%90" title="ნიამლაგირა">ნიამლაგირას</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D" title="ნიირაგონგო">ნიირაგონგოს</a> მოქმედი ვულკანებით. ამავე ტბაზე მდებარეობს მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე უფრო დიდი, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%A2%E1%83%99%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%AC%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="მტკნარი წყალი">მტკნარ წყლებში</a> არსებული, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%AB%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98" title="კუნძული">კუნძული</a> — <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%AF%E1%83%95%E1%83%98" title="იჯვი">იჯვი</a>. ტერიტორიის ნახევარზე მეტი დაფარულია მარადმწვანე ნოტიო ტროპიკული ტყეებით განსაკუთრებით მრავალფეროვანი ცხოველთა სამყაროთი. <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98" title="ეკვატორი">ეკვატორიდან</a> სულ უფრო მეტი დაშორებით <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%94" title="ტყე">ტყეები</a> სულ უფრო მეჩხერები ხდებიან და გადადიან გალერეულებში. ქვეყნის სამხრეთში და უკიდურეს ჩრდილოეთში გავრცელებულია მაღალბალახიანი სავანები. კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ტერიტორიის თითქმის 15 % უკავია <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%AB%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="ნაკრძალი">ნაკრძალებს</a> და <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%98" title="ეროვნული პარკი">ეროვნულ პარკებს</a>, რომელთაგან ყველაზე უფრო ცნობილებია: <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%B0%E1%83%A3%E1%83%96%E1%83%98-%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%98" title="კაჰუზი-ბიეგის ეროვნული პარკი">კაჰუზი-ბიეგის ეროვნული პარკი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%98" title="ვირუნგის ეროვნული პარკი">ვირუნგის ეროვნული პარკი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%98" title="გარამბის ეროვნული პარკი">გარამბის ეროვნული პარკი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%98" title="სალონგის ეროვნული პარკი">სალონგის ეროვნული პარკი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%AB%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="ოკაპის ნაკრძალი">ოკაპის ნაკრძალი</a> და სხვა. კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ტერიტორია ნაწილობრივ მიეკუთვნება <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98" title="ეკვატორული კლიმატური სარტყელი">ეკვატორულ კლიმატურ სარტყელს</a>, ნაწილობრივ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="სუბეკვატორული კლიმატური სარტყელი (ჯერ არაა დაწერილი)">სუბეკვატორულ კლიმატურ სარტყელს</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90" title="სავანა">სავანურს</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="გეოლოგია">გეოლოგია</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=25" title="სექციის რედაქტირება:გეოლოგია" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=25" title="Edit section's source code: გეოლოგია">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ტერიტორიას უკავია აფრიკის ბაქნის დიდი ნაწილი. იგი მოიცავს რეგიონში ყველაზე დიდ <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A5%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" class="mw-redirect" title="არქეული ეონი">არქეული</a> ან ადრეული <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="პროტეროზოური ეონი">პროტეროზოური ეონის</a> სტაბილიზაციის კონგოს <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="კრატონი">კრატონს</a>, ასევე მის ირგვლივ გარშემორტყმული გვიანი პროტეროზოური ეონის ნაოჭა ფენების ფრაგმენტებს: აღმოსავლეთით — კიბარის (1,3-0,97 მილიარდი წელი) და დასავლეთით — დასავლეთ კონგოს (0,65 მილიარდი წელი). უკიდურეს სამხრეთ აღმოსავლეთში მდებარეობს კატანგის ნაოჭა ფენა (0,65 მილიარდი წელი). კონგოს კრატონის ფუნდამენტი გამოიხატება ორ ამონაწევში (კასაის მასივი), გაყოფილი <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%90" title="სინეკლიზა">სინეკლიზით</a>. მის აგებულებაში მონაწილეობს <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%98" title="მიგმატიტი">მიგმატიტ</a>-<a href="/w/index.php?title=%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="გრანულიტი (ჯერ არაა დაწერილი)">გრანულიტ</a>-<a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98" title="გნაისი">გნაისური</a> კომპლექსი <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%98" class="mw-redirect" title="ბაზიტი">ბაზიტებით</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ამფიბოლიტი (ჯერ არაა დაწერილი)">ამფიბოლიტებით</a>, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%98" title="კვარციტი">კვარციტებით</a> და არქეული და ადრეული პროტეროზოური ეონის პერიოდის მეტავულკანოგენურ-დანალექი ზედა ფენით. ჩრდილოეთ კრატონში მწვანექვიან ფენებში მოიპოვება <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90" title="რკინა">რკინის</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9D%E1%83%A5%E1%83%A0%E1%83%9D" title="ოქრო">ოქროს</a> მადანი. კრატონის საძირკვლის ყველაზე უფრო ძველი <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%98_%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="დანალექი ქანები">დანალექი ქანები</a> მოდის ადრეული და გვიანი პროტეროზოური ეონის პერიოდზე. ზემოთ მდებარეობს <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="პერმული სისტემა">პერმულ</a>-<a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="ტრიასული სისტემა">ტრიასული</a> და <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="იურული სისტემა">იურული</a>, ასევე <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%AA%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="ცარცული სისტემა">ცარცული</a> სისტემების კონტინენტური დანალექი ქანები. კონტინენტური <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%AF%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%A4%E1%83%98" title="კაინოზოური ჯგუფი">კაინოზოური ერის</a> დანალექი ქანები გავრცელებულია, როგორც სინეკლიზებში, ასევე კასაის მასივის პერიფერიებში. აქ არსებობს <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%98" title="კიმბერლიტი">კიმბერლიტების</a> მრავალი ქანების, <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%98" title="ალმასი">ალმასების</a> დიდი რაოდენობა. გვიანი პროტეროზოური ეონის დანალექ ქანებში გვხვდება <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%AB%E1%83%98" title="სპილენძი">სპილენძის</a> და პოლიმეტალური საბადოები. კიბერის დანაოჭების ფენის აგებულებაში მონაწილეობენ კიკუკის (გვიანი არქეული ეონი) გნაისური კომპლექსი, რუზისი-უვირას მეტავულკანოგენურ-გნაისურ-ფიქალური კომპლექსი (ადრეული პროტეროზოური ეონი), კიბარის (1,3 მილიარდი წელი) და ნია-კასიბის (0,97 მილიარდი წელი) კვარციტულ-ფიქალური კომპლექსი. პირველი სამი გარღვეულია ადრეული და შუა რიფეული პერიოდის <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%90" title="კირქვა">კირქვა</a>-<a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%94" title="ტუტე">ტუტე</a> <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%98" title="გრანიტი">გრანიტებით</a>. ყველა კომპლექსი გარღვეულია ადრეული რიფეული პერიოდის <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90" title="კალა">კალაშემცველი</a> და იშვიათი ლითონის გრანიტებით, <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%98" title="პეგმატიტი">პეგმატიტებით</a> და ოქროსშემცველი <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%AA%E1%83%98" title="კვარცი">კვარცული</a> ძარღვებით. კიბერის დანაოჭების ფენაში დევს პერმულ-ტრიასული სისტემის ყინულის ნალექები. მისი ღერძული ზონის გასწვრივ გადის კაინოზოური ჯგუფის <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%A2%E1%83%98" title="რიფტი">რიფტული</a> სისტემა, რომელსაც მიეკუთვნება <a href="/wiki/%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98" title="ოლიგოცენი">ოლიგოცენურ</a>-<a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98" title="მიოცენი">მიოცენური</a> ეპოქის და ახალგაზრდა ასაკის ვულკანიზმის ტუტე, ტუტე-ბაზალტური და კარბონატული ცენტრები (ვირუნგა და სამხრეთი კივუ). კატანგის და კონგოს დანაოჭების ზოლი აგებულია შუა და გვიანი რიფეული პერიოდის კარბონატულ-ტერიგენული ფენებით, რომელიც მცირედით განსხვავდება კონგოს და ბენგელის კრატონებისაგან. კატანგის ნაოჭა ფენაში მასთან დაკავშირებულია მასშტაბებით უნიკალური სტრატიფორმული სპილენძის და სპილენძ-კობალტის საბადოები. ქვეყნის უკიდურეს დასავლეთში, სანაპიროზე, გავრცელებულია მეჩხერწყლიანი ზღვის ცარცული და კაინოზოური პერიოდის დანალექები ქანები, სადაც მოიპოვება <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98" title="ფოსფატი">ფოსფატი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%97%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98" title="ნავთობი">ნავთობი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="აირი">აირი</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98" title="სუფრის მარილი">მარილი</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="სასარგებლო_წიაღისეული">სასარგებლო წიაღისეული</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=26" title="სექციის რედაქტირება:სასარგებლო წიაღისეული" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=26" title="Edit section's source code: სასარგებლო წიაღისეული">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> მსოფლიოს ქვეყნებს შორის კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკას უკავია პირველი ადგილი <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A2%E1%83%98" title="კობალტი">კობალტის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="ტანტალი">ტანტალის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98" title="გერმანიუმი">გერმანიუმის</a> და <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%98" title="ალმასი">ალმასის</a> მადნის მარაგის მიხედვით, წამყვან ადგილს კონტინენტზე <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%AB%E1%83%98" title="სპილენძი">სპილენძის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98" title="ვოლფრამი">ვოლფრამის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90" title="კალა">კალის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98" title="ნიობიუმი">ნიობიუმის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98" title="კადმიუმი">კადმიუმის</a> მადნის მარაგის მიხედვით. ამას გარდა, მთავარი <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%A6%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98" title="სასარგებლო წიაღისეული">სასარგებლო წიაღისეულია</a>: <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%97%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98" title="ნავთობი">ნავთობი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="ბუნებრივი აირი">ბუნებრივი აირი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="ქვანახშირი">ქვანახშირი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9D%E1%83%A5%E1%83%A0%E1%83%9D" title="ოქრო">ოქროს</a> და <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%AA%E1%83%AE%E1%83%9A%E1%83%98" title="ვერცხლი">ვერცხლის</a> მადნები. სანაპირო ზოლის ვიწრო შელფში აღმოჩენილია რამდენიმე მცირე <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%97%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98" title="ნავთობი">ნავთობის</a> და <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="ბუნებრივი აირი">ბუნებრივი აირის</a> საბადოები, რომლებიც მიეკუთვნებიან კვანზა-კამერუნის ნავთობის და ბუნებრივი აირის შემცველ აუზს. 400-950 და 2300-3000 მეტრ სიღრმეზე პროდუქტიულია <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%AA%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="ცარცული სისტემა">ცარცული სისტემის</a> <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90_%E1%83%AA%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%AA%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ქვედა ცარცული სექცია (ჯერ არაა დაწერილი)">ქვედა</a> და <a href="/w/index.php?title=%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90_%E1%83%AA%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%AA%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ზედა ცარცული სექცია (ჯერ არაა დაწერილი)">ზედა ცარცული სექციების</a> <a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%90" title="ქვიშაქვა">ქვიშაქვები</a>. ნავთობს აქვს 845-865 კგ/მ³ სიმკვრივე, <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98" title="გოგირდი">გოგირდის</a> დაბალი შემცველობა (0,11 %) და <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ალკანი">ალკანების</a> მაღალი შემადგენლობა. ქვეყნის ცენტრში (500 ათასი კმ²) აღსანიშნავია კონგოს დანაოჭების ზოლი, აგებული <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%AF%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%A4%E1%83%98" title="პალეოზოური ჯგუფი">პალეოზოურ</a>-<a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%AF%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%A4%E1%83%98" title="მეზოზოური ჯგუფი">მეზოზოური ჯგუფების</a> კონტინენტური ტერიგენული ფენის სისქით (5 კმ-მდე). <a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="ქვანახშირი">ქვანახშირის</a> ძირითადი საბადოები მდებარეობს შაბის (კატანგის) პროვინციაში – ლუკუგას და ლუენა-ლუალაბას მდინარეების აუზში. ქვანახშირის შემცველია ზედა <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="კარბონული სისტემა">კარბონულ</a>-<a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="პერმული სისტემა">პერმული სისტემების</a> ქანები. ქანების ფენა ჰორიზონტალურად ან დახრილად არის განლაგებული და ვარგისია ღია დამუშავებისთვის. ქვანახშირი აირიანია, აქროლადი ნივთიერებების შემადგენლობა — 30-34 %, დაუწველი ნაწილი (ნაცარი) — 15-20 %, ტენიანობა — 5-6 %, წვის კუთრი სითბო — 20-22 მეგჯ/კგ. <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90" title="კალა">კალის</a> რესურსების მიხედვით მსოფლიოს ქვეყნებს შორის კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკას უკავია მეშვიდე ადგილი (<a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%90" title="ბრაზილია">ბრაზილიის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A9%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="ჩინეთი">ჩინეთის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%90" title="ინდონეზია">ინდონეზიის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%90" title="მალაიზია">მალაიზიის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98" title="ტაილანდი">ტაილანდის</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="რუსეთი">რუსეთის</a> შემდეგ) – მსოფლიო რესურსების 5,3 % (2,5 მილიონი ტონა). ქვეყანაში <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98" title="ვოლფრამი">ვოლფრამის</a> და კალის მადნების მოცულობა საკმაოდ მნიშვნელოვანია. ისინი მდებარეობენ ქვეყნის ჩრდილოეთში მდებარე მანიემის რაიონში. <a href="/wiki/%E1%83%9D%E1%83%A5%E1%83%A0%E1%83%9D" title="ოქრო">ოქროს</a> მადანი ძირითადად მდებარეობს კილოს, მოტოს და ნამოიას რაიონებში. ამას გარდა, არსებობენ მდიდარი ოქროსშემცველი <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%98_%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="დანალექი ქანები">დანალექი ქანების</a> ნაყარი და კომპლექსური მადნები. კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%98" title="ალმასი">ალმასების</a> 60 %-ზე მეტი წარმოდგენილია ტექნიკური სახეობებით, ნახევრადძვირფასი — 30-35 % და საიუველირო მხოლოდ 5 %. ძირითადი მარაგი თავმოყრილია აღმოსავლეთ კასაის პროვინციაში და ანგოლის საზღვართან. კატანგის სპილენძის ზოლში გვხვდება საიუველირო <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%98" title="მალაქიტი">მალაქიტი</a>. კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკას თავის განკარგულებაში გააჩნია <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A2%E1%83%98" title="კობალტი">კობალტის</a> მსოფლიოში უდიდესი მარაგი. სტრატიფორმული ტიპის სპილენძ-კობალტის საბადო მიეკუთვნება ცენტრალური აფრიკის კატანგა-როდეზიულ სპილენძის ზოლის ერთ-ერთ დიდ რაიონს. კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ტერიტორიაზე თავმოყრილია სტრატიფორმული სპილენძის მადანი, სადაც ის ქმნის სპილენძის ზოლს (კატანგის სპილენძის ზოლი), გადის ქვეყნის სამხრეთ ნაწილში, შაბის (კატანგის) პროვინციაში და აქვს 300 კმ-ის სიგრძე. სპილენძის, სპილენძ-კობალტის და სპილენძ-პოლიმეტალის კომპლექსური მადნები, მიეკუთვნებიან როანის ფორმაციის (<a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="პროტეროზოური ეონი">პროტეროზოური ეონი</a>) კატანგის სისტემას. მადნის სიმძლავრეა – 2-დან 35 მეტრამდე, სიგრძე ათეულობით მეტრიდან 1 კმ-ზე მეტი. გამოკვეთილად ვლინდება დაჟანგვის ზონა დაახლოებით 70-80 მეტრის სიმძლავრით. მეორადი გამდიდრების ზონა სუსტად ვლინდება. კობალტის საშუალო შემცველობა პირველად სულფიდურ მადნებში შეადგენს 0,1-0,5 %-ს, იშვიათად 1-2 %-ს, კობალტის ჟანგის – რამდენიმე პროცენტამდე. ქვეყანაში მოიპოვება <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98" title="გერმანიუმი">გერმანიუმი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%AA%E1%83%AE%E1%83%9A%E1%83%98" title="ვერცხლი">ვერცხლი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98" title="კადმიუმი">კადმიუმი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9D%E1%83%A5%E1%83%A0%E1%83%9D" title="ოქრო">ოქრო</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90" title="პლატინა">პლატინა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98_(%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98)" title="ურანი (ელემენტი)">ურანი</a>. კიპუშის საბადოს გერმანიუმის მარაგი კომპლექსურ სპილენძ-თუთიის მადანში მსოფლიოში უდიდესია. იშვიათი ლითონები გავრცელებულია კიბარის ზოლში: ტანტალონიობატები, პიროქლორები კარბონატიტებში, <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98" title="ბერილიუმი">ბერილიუმის</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98" title="ლითიუმი">ლითიუმის</a> მადნები. <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="ტანტალი">ტანტალის</a> მადანი ძირითადად მოიპოვება კივუს პროვინციაში. ყველაზე დიდია იდიბას ტანტალიტის დანალექი ქანების ნაყარი. <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98" title="ნიობიუმი">ნიობიუმის</a> ოქსიდის მსოფლიოში ყველაზე დიდი მარაგი (400 ათასი ტონა, შემცველობა მადანში 0,5-1,34 %) მდებარეობს კივუს პროვინციის ლუეშის მასივში. ანალოგიური პიროქლორების მადანი დაზვერილია ბანგის მასივში (200 ათასი ტონა, შემცველობა მადანში 2,4-3,6 %). ზემო უელეს პროვინციის ნიობიუმის მადნის მარაგი პიგმენტიტებში შეფასებულია 580 ათას ტონა ნიობიუმის ოქსიდად. ბერილიუმის რესურსები ასევე დაკავშირებულია იშვიათი ლითონების პეგმატიტების კომპლექსურ მადნებთან. კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში მდებარეობენ პერსპექტიული <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98" title="მანგანუმი">მანგანუმიანი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="რკინის მადანი">რკინის მადნის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" class="mw-redirect" title="ბოქსიტები">ბოქსიტების</a>, ასევე <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98_(%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98)" title="ურანი (ელემენტი)">ურანის</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ფოსფორიტები (ჯერ არაა დაწერილი)">ფოსფორიტების</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ასბესტი (ჯერ არაა დაწერილი)">ასბესტის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%98" title="ბარიტი">ბარიტის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98" title="გოგირდი">გოგირდის</a> საბადოები. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="მდინარეები">მდინარეები</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=27" title="სექციის რედაქტირება:მდინარეები" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=27" title="Edit section's source code: მდინარეები">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Rio_Congo.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Rio_Congo.png/275px-Rio_Congo.png" decoding="async" width="275" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Rio_Congo.png/413px-Rio_Congo.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Rio_Congo.png/550px-Rio_Congo.png 2x" data-file-width="845" data-file-height="690" /></a><figcaption>მდინარე კონგოს აუზის რუკა</figcaption></figure> ქვეყნის ტერიტორიაზე მდებარეობს აფრიკაში სიდიდით მეორე <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94" title="მდინარე">მდინარე</a> – <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D_(%E1%83%9B%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94)" class="mw-redirect" title="კონგო (მდინარე)">კონგო</a>. კონგოს მდინარის მთელი სისტემა ითვლება მსოფლიოს ერთ-ერთ უდიდეს მდინარის სისტემად. წყლის რაოდენობის თვალსაზრისით, რომელიც მიედინება მის აუზში, იგი მეორე მდინარეა <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="ამაზონი">ამაზონის</a> შემდეგ – წყლის ხარჯით დაახლოებით 42 ათასი მ³/წმ. მდინარის აუზის ფართობი შეადგენს 3,7 მილიონ კმ²-ს, რომელიც ასევე მოიცავს ქვეყნის გარეთ არსებულ ტერიტორიებს. მდინარის სიგრძეა 4700 კმ. რაც ნიშნავს, რომ იგი სიგრძის მიხედვით მეცამეტე ადგილზეა მსოფლიოში. ქვეყნის ტერიტორიაზე მდებარეობს მისი მთლიანი აუზის 90 %. მდინარე კონგოს აუზის ყველაზე დიდი შენაკადები: მარჯვენა შენაკადები: <ul><li><a href="/w/index.php?title=%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ლუფირა (ჯერ არაა დაწერილი)">ლუფირა</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%90_(%E1%83%9B%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ლუვუა (მდინარე) (ჯერ არაა დაწერილი)">ლუვუა</a> – 350 კმ.</li> <li><a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="არუვიმი (ჯერ არაა დაწერილი)">არუვიმი</a> – 1300 კმ.</li> <li><a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%98" title="უბანგი">უბანგი</a> – 2300 კმ.</li> <li><a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94" title="უელე">უელე</a> – 1100 კმ.</li></ul> მარცხენა შენაკადები: <ul><li><a href="/w/index.php?title=%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98_(%E1%83%9B%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ლომამი (მდინარე) (ჯერ არაა დაწერილი)">ლომამი</a> – 1500 კმ.</li> <li><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A2%E1%83%A8%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%9E%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ტშუაპა (ჯერ არაა დაწერილი)">ტშუაპა</a></li> <li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%98" title="კასაი">კასაი</a> – 2400 კმ.</li> <li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D" title="კვანგო">კვანგო</a> – 1100 კმ.</li> <li><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="სანკურუ (ჯერ არაა დაწერილი)">სანკურუ</a> – 1200 კმ.</li></ul> მდინარე კონგოს სანაოსნო მონაკვეთის სიგრძე შეადგენს 13,5 ათას კმ-ს. მდინარე კონგოს ზედა დინებაში, რომელსაც ლუალაბა ჰქვია, მდებარეობს <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A9%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A9%E1%83%A5%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="ბოიომის ჩანჩქერი">ბოიომის ჩანჩქერი</a>. ქვეყნის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში, მიტუმბას მთების ყველაზე მაღალ მწვერვალებთან გადის წყალგამყოფი მდინარე კონგოსა და მდინარე <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%98" title="ნილოსი">ნილოსის</a> აუზებს შორის. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ნიადაგი">ნიადაგი</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=28" title="სექციის რედაქტირება:ნიადაგი" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=28" title="Edit section's source code: ნიადაგი">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> ქვეყნის <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%98" title="ნიადაგი">ნიადაგის</a> საფარი ზონალურია, დამოკიდებულია კლიმატურ ზონებზე, მასზე დამოკიდებულ ნალექებზე და სხვა მრავალ ფაქტორებზე. ამას ემატება ქვეყნის საკმაოდ დიდი ფართობი, რომელსაც უკავია <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98" title="კონტინენტი">კონტინენტის</a> უზარმაზარი სივრცე. კონგოს ქვაბულში, ეკვატორის ორივე მხარეს გვხვდება წითელ-ყვითელი ფერის <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9D%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ოქსისოლი (ჯერ არაა დაწერილი)">ოქსისოლის</a> ნიადაგი (<a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ინგლისური ენა">ინგლ.</a> Oxisol), რომელიც დამახასიათებელია <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ტროპიკული ტყეები">ტროპიკული ტყეებისათვის</a>. ამ ნიადაგს აქვს სქელი ფენა, რადგანაც დიდი სინოტივის პირობებში, რომლებიც ბატონობენ წვიმიან კლიმატში, მათ ინტენსიურად ინახავენ ქვები. პირველადი მინერალები იფიტებიან, რადგანაც განიცდიან მთლიან <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%90" title="ეროზია">ეროზიას</a>. მაგრამ ამ ოქსისოლის ნიადაგს გააჩნია ნაკლები <a href="/wiki/%E1%83%B0%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%98" title="ჰუმუსი">ჰუმუსი</a>, რადგანაც ორგანული მასა განიცდის სწრაფ მინერალიზაციას. ორმხრივი ქვაბულების საფუძველი დაფარულია წითელი ჟანგისშემცველი ნიადაგით, ეს ნიადაგი დამახასიათებელია პერიოდულად ნოტიო <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%94" title="ტყე">ტყეებისათვის</a> და მაღალბალახიანი <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90" title="სავანა">სავანებისთვის</a>. ეს ნიადაგი უფრო ნოყიერია, ვიდრე ნოტიო ეკვატორული ტყეების ნიადაგი. მშრალ სეზონში ეს ნიადაგი გამოშრება და <a href="/w/index.php?title=%E1%83%B0%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ჰიდრატაცია (ჯერ არაა დაწერილი)">ჰიდრატირებული</a> ოქსიდების დალექვის შედეგად რკინა ღებულობს წითელ შეფერილობას. ამ ნიადაგს აქვს ჰუმუსის დიდი სიქე. მიტუმბას მთის კალთებზე შეიმჩნევა ასეთი მთის ნიადაგის ნაირსახეობები. ვულკანურ საფარზე შეიძლება შევხვდეთ ნაცრისფერი ნიადაგს (<a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ინგლისური ენა">ინგლ.</a> kambisole). კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დასავლეთი ნაწილის <a href="/wiki/%E1%83%AD%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98" title="ჭაობი">დაჭაობებულ</a> რაიონებში არსებობს ნაყოფიერი ნიადაგი <a href="/w/index.php?title=%E1%83%92%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="გლეი (ჯერ არაა დაწერილი)">გლეი</a> (<a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ინგლისური ენა">ინგლ.</a> gleysole). მდინარე კონგოს <a href="/wiki/%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" title="ხეობა">ხეობა</a> დაფარულია <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="მანგროს ტყეები">მანგროს ტყეებით</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="კლიმატი">კლიმატი</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=29" title="სექციის რედაქტირება:კლიმატი" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=29" title="Edit section's source code: კლიმატი">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Democratic_Republic_of_the_Congo_map_of_K%C3%B6ppen_climate_classification.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Democratic_Republic_of_the_Congo_map_of_K%C3%B6ppen_climate_classification.svg/275px-Democratic_Republic_of_the_Congo_map_of_K%C3%B6ppen_climate_classification.svg.png" decoding="async" width="275" height="275" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Democratic_Republic_of_the_Congo_map_of_K%C3%B6ppen_climate_classification.svg/413px-Democratic_Republic_of_the_Congo_map_of_K%C3%B6ppen_climate_classification.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Democratic_Republic_of_the_Congo_map_of_K%C3%B6ppen_climate_classification.svg/550px-Democratic_Republic_of_the_Congo_map_of_K%C3%B6ppen_climate_classification.svg.png 2x" data-file-width="1900" data-file-height="1900" /></a><figcaption>კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის კოპენის კლიმატური კლასიფიკაციის რუკა.</figcaption></figure> კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა მდებარეობს <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98" title="ეკვატორი">ეკვატორზე</a>, ქვეყნის ტერიტორიის ერთი მესამედი იმყოფება მისგან ჩრდილოეთით და ორი მესამედი სამხრეთით. მდინარე კონგოს აუზში <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98" title="კლიმატი">კლიმატი</a> ცხელი და ნოტიოა, სამხრეთის მთიანეთში გრილი და მშრალი, ხოლო <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98" title="რუვენზორი">რუვენზორის</a> მთებში ცივი და ალპიური. ეკვატორიდან სამხრეთით წვიმების სეზონი გრძელდება ოქტომბრიდან მაისის ჩათვლით, ხოლო ჩრდილოეთით აპრილიდან ნოემბრის ჩათვლით. ეკვატორის გასწვრივ, მთელი წლის განმავლობაში, ნალექები მოდის საკმაოდ რეგულარულად. წვიმების სეზონის დროს იცის საკმაოდ ძლიერი <a href="/wiki/%E1%83%AD%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%90-%E1%83%A5%E1%83%A3%E1%83%AE%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98" title="ჭექა-ქუხილი">ჭექა-ქუხილი</a>, მაგრამ იგი იშვიათად გრძელდება რამდენიმე საათზე უფრო მეტ ხანს. მთელ ქვეყანაში ნალექების საშუალო რაოდენობა შეადგენს დაახლოებით 1070 მმ-ს. ქვეყანა დაყოფილია სამ კლიმატურ ზონად: <ul><li>საკმაოდ ცხელი და ნოტიო <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98" title="ეკვატორული კლიმატური სარტყელი">ეკვატორული კლიმატური სარტყელი</a> მოიცავს მდინარე კონგოს აუზს და ოკეანის სანაპიროს ვიწრო ზოლს. კლიმატი ხასიათდება მშრალი სეზონის არარსებობით. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%90" title="წვიმა">წვიმა</a> აქ მოდის წელიწადში მაქსიმუმ 140 დღის განმავლობაში, ხოლო ნალექების რაოდენობა წელიწადში მერყეობს 1800-დან 2000 მმ-მდე. მიტუმბის მთის ფერდოებზე კლიმატი ზომიერია. ტემპერატურა ყოველთვის <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%93%E1%83%90" title="ამპლიტუდა">დაბალამპლიტუდიანია</a>, მერყეობს 24 °C-დან 27 °C-მდე, მაგრამ მთიან რეგიონებში რაც უფრო მაღლა ავდივართ ტემპერატურაც შესაბამისად იკლებს. მიტუმბის მთის ფერდოებზე კლიმატი ცივია და საშუალოდ შეადგენს 10 °C-ს.</li> <li><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="სუბეკვატორული კლიმატური სარტყელი (ჯერ არაა დაწერილი)">სუბეკვატორული კლიმატური სარტყელი</a> მოიცავს ეკვატორის ორივე მხარეს, ანუ მდინარე კონგოს აუზის ჩრდილოეთს და სამხრეთს. ამ კლიმატურ ზონაში მდებარეობენ ღრმა <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98" title="გრაბენი">გრაბენის</a> ზოლით შემოსაზღვრული <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D" title="პლატო">პლატოები</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%90" title="მთა">მთები</a>. ამ ადგილებში იცის ერთი ან ორი მშრალი სეზონი. რაც უფრო ვშორდებით ეკვატორს, მით უფრო ნაკლებია ნალექი. ქვეყნის დედაქალაქ კინშასაში მშრალი სეზონი გრძელდება 4 თვე, ხოლო ქვეყნის სამხრეთში მდებარე ქალაქ ლუბუმბაშიში – 6 თვე. ნალექების წლის საშუალო რაოდენობა კლებულობს 1000 მმ-მდე. მშრალ პერიოდში გაცილებით ცხელა, საშუალო ტემპერატურა შეადგენს დაახლოებით 30 °C-ს. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="წვიმის ტყეები">წვიმის ტყეებში</a> ტემპერატურა ეცემა 20 °C-მდე. განსაკუთრებით ეს ეხება მაღალ მთებში მყოფ ტყეებს.</li> <li>მშრალი სუბეკვატორული კლიმატი მოიცავს მხოლოდ კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის სამხრეთ ნაწილს. მშრალი სეზონი გრძელდება მინიმუმ ნახევარი წელიწადი-რვა თვე. ნალექების რაოდენობა დაბალია და არ აღემატება 1000 მმ-ს. მშრალი სეზონის დროს ცხელა, თუმცა ტემპერატურა არც ისე მაღალია, როგორც <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%B0%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98" title="საჰელი">საჰელის</a> ზონაში. ეს დაკავშირებულია იმასთან, რომ აფრიკის სამხრეთი ნაწილის ტერიტორიის ფართობი უფრო ნაკლებია, ვიდრე ჩრდილოეთის.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ფლორა_და_ფაუნა">ფლორა და ფაუნა</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=30" title="სექციის რედაქტირება:ფლორა და ფაუნა" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=30" title="Edit section's source code: ფლორა და ფაუნა">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ფლორა">ფლორა</h4>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=31" title="სექციის რედაქტირება:ფლორა" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=31" title="Edit section's source code: ფლორა">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> კონგოს ქვაბულის თითქმის მთელი ტერიტორია მდებარეობს მარადმწვანე ტროპიკულ ტყეებში. ეს ტყეები გამოირჩევა ბევრი <a href="/wiki/%E1%83%AE%E1%83%94" title="ხე">ხისა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A9%E1%83%A5%E1%83%98" title="ბუჩქი">ბუჩქის</a> სახეობის სიმდიდრით. მდინარე კონგოს აუზის ტყეები ასევე ხასიათდება ხეების მრავალზოლიანი სტრუქტურით და ფიზიოლოგიური პროცესების დიდი ხანგრძლივობით. ამ ტყეებში ბევრია <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ლიანები">ლიანები</a> და ბუჩქები, ხოლო ბევრი ხე სიმაღლეში აღწევს 50 მეტრს. კონგოს ქვაბულის განაპირა მხარეები და თვით ქვაბულში მდებარე რაიონები ტყეების და ხშირი ხეებიანი სავანის მოზაიკას წარმოადგენს. მდინარე კონგოს ხეობის დასავლეთი რაიონები დაფარულია ტყეებით და მანგროს ტყეებით, რომლებიც პერიოდულად წყლით იფარება. ამ ტყეებში მცენარეულობის სახეობები გაცილებით ღარიბია, ვიდრე ეკვატორულ ტყეებში. ამ ტყეების დამახასიათებელი განსაკუთრებულობაა სასუნთქი გზების ფესვები, ეგრეთ წოდებული <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9E%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98_(%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90)&action=edit&redlink=1" class="new" title="პნევმატოფორი (ბოტანიკა) (ჯერ არაა დაწერილი)">პნევმატოფორი</a>, რომლებიც ნიადაგის ზემოთ არიან ამოშვერილები. მთის კალთებზე ხარობენ მთის ეკვატორული ტყეები. ასეთ ტყეებში ხეები დაბალია, ვიდრე ვაკე ადგილის ხეები. <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%A6%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%94" title="ზღვის დონე">ზღვის დონიდან</a> 2500 მეტრ სიმაღლეზე უფრო ზემოთ ხარობს აფროალპური მცენარეულობა, სადაც ტყეები უკვე აღარ გვხვდება. კონგოს ქვაბულის ჩრდილოეთით და სამხრეთით არსებობს მშრალი ტყეები, რომლებსაც მშრალ სეზონზე ფოთლები ცვივათ. ძირითადად ეს ტყეები ხარობენ ქვეყნის სამხრეთში. რაც უფრო სამხრეთისაკენ მივდივართ, ტყეები მით უფრო იმეჩხრება და ჩნდება ხშირი სავანები. ეს სავანები დაფარულია ხეებით და მაღალი ბალახით. კიდევ უფრო სამხრეთით, სავანები მეჩხერდება, ხოლო კატანგის პლატოზე ხარობს ტროპიკული ტყეები, სადაც ყველა ხე მთლიანად კარგავს ფოთოლს მშრალი სეზონის დროს. სანაპიროს ზოგიერთ მონაკვეთზე, განსაკუთრებით მდინარე კონგოს შესართავთან, ხარობს მანგროს ტყეები. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ფაუნა">ფაუნა</h4>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=32" title="სექციის რედაქტირება:ფაუნა" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=32" title="Edit section's source code: ფაუნა">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> ქვეყანაში <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%90" title="ფაუნა">ფაუნა</a> ფართოდაა წარმოდგენილი: <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="სპილოსებრნი">აფრიკული სპილო</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98" title="ლომი">ლომი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%AF%E1%83%98%E1%83%A5%E1%83%98" title="ჯიქი">ჯიქი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%94" title="შიმპანზე">შიმპანზე</a>, <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%90" title="გორილა">გორილა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9F%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="ჟირაფისებრნი">ჟირაფი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9E%E1%83%98" title="ოკაპი">ოკაპი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ზებრები">ზებრა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98" title="მიწის მგელი">მიწის მგელი</a>. მდინარეებში ბინადრობს ბევრი <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ნიანგები">ნიანგი</a> და <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%B0%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%97%E1%83%98" title="ბეჰემოთი">ბეჰემოთი</a>, ხოლო <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90" title="სავანა">სავანაში</a> — <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A9%E1%83%98" title="აფრიკული კამეჩი">აფრიკული კამეჩი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ანტილოპები">ანტილოპა</a> და სხვა ბალახისმჭამელი რქოსანი ცხოველი. ასევე გვხვდება ბევრი სხვადასხვა სახეობის <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="გველები">გველი</a>, რომელთაგან განსაკუთრებით გამოირჩევა <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90" title="მამბა">მამბა</a> (მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე უფრო შხამიანი გველი). <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ფრინველები">ფრინველებს</a> შორის გამოირჩევა: <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D" title="ფლამინგო">ფლამინგო</a>, <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%AE%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="ვარხვისებრნი">ვარხვი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%97%E1%83%A3%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%A7%E1%83%A3%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="თუთიყუშისნაირნი">თუთიყუში</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A9%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="ყანჩისებრნი">ყანჩა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="მენექტრიასებრნი">მენექტრია</a>, აფრიკული <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%90" title="პრანწია">პრანწია</a>. ქვეყანაში დიდი რაოდენობითაა <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="მწერები">მწერები</a>, მათ შორის <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%A6%E1%83%9D" title="მალარიის კოღო">მალარიის კოღო</a> და <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%96%E1%83%98" class="mw-redirect" title="ბუზი">ბუზი</a> <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%94" title="ცეცე">ცეცე</a>, რომელსაც გადააქვს <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%96%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="აფრიკული ტრიპანოსომოზი (ჯერ არაა დაწერილი)">აფრიკული ტრიპანოსომოზი</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="პოლიტიკური_მოწყობა">პოლიტიკური მოწყობა</h2>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=33" title="სექციის რედაქტირება:პოლიტიკური მოწყობა" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=33" title="Edit section's source code: პოლიტიკური მოწყობა">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ხელისუფლება">ხელისუფლება</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=34" title="სექციის რედაქტირება:ხელისუფლება" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=34" title="Edit section's source code: ხელისუფლება">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> ორ კონსტიტუციას შორის ოთხწლიანი გარდამავალი პერიოდის შემდეგ სხვადასხვა დონეზე ხელისუფლების ყველა რგოლში შეიქმნა ახალი პოლიტიკური ინსტიტუტები, შემოღებული იქნა ახალი ადმინისტრაციული დაყოფა, კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პოლიტიკურმა სისტემამ ბოლოს და ბოლოს მიიღო საპრეზიდენტო დემოკრატიული რესპუბლიკის მყარი სახე. 2003 წლის გარდამავალი კონსტიტუციის თანახმად შეიქმნა ორპალატიანი საკანონმდებლო ორგანო, რომელიც შედგება სენატისა და ეროვნული კრებისაგან<a href="#cite_note-152">[152]</a>. სენატი, გარდა სხვა ფუნქციებისა, პასუხისმგებელია ახალი კონსტიტუციის შექმნაზე. აღმასრულებელი ხელისუფლება დაევალა 60 წევრიან მინისტრთა კაბინეტს, რომელსაც ხელმძღვანელობს პრეზიდენტი და ოთხი ვიცე-პრეზიდენტი. პრეზიდენტმა მიიღო შეიარაღებული ძალების უმაღლესი მთავარსარდლის უფლებამოსილება. გარდამავალმა კონსტიტუციამ ასევე დაადგინა შედარებით დამოუკიდებელი სასამართლო სისტემა უმაღლესი მოსამართლის ხელმძღვანელობით. 2006 წლის კონსტიტუცია, რომელიც ასევე ცნობილია როგორც მესამე რესპუბლიკის კონსტიტუცია, ძალაში შევიდა 2006 წლის თებერვალში. ის მოქმედებდა გარდამავალ კონსტიტუციასთან ერთად თანამდებობაზე უფლებამოსილი პირების დანიშვნამდე, რომლებიც აირჩიეს 2006 წლის ივლისის არჩევნების შემდეგ. ახალი კონსტიტუციით კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პარლამენტი დარჩა ორპალატიანი: 108 წევრიანი სენატი, რომელსაც 5 წლის ვადით ირჩევს რეგიონალური პარლამენტები და 500 დეპუტატიანი ეროვნული კრება, რომელსაც 5 წლის ვადით ირჩევს მოსახლეობა. აღმასრულებელი ხელისუფლება გაიყო პრეზიდენტსა და მთავრობას შორის, რომელსაც პრემიერ-მინისტრი ხელმძღვანელობს და რომელიც წარმოადგენს ეროვნულ კრებაში უმრავლესობის მქონე პარტიას. მთავრობა პასუხისმგებელია პარლამენტის წინაშე, ხოლო პრეზიდენტის არჩევა ხდება 5 წლის ვადით მიმდევრობით მეორე ვადით არჩევის შესაძლებლობით. <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Joseph_kabila.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Joseph_kabila.jpg/200px-Joseph_kabila.jpg" decoding="async" width="200" height="244" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Joseph_kabila.jpg/300px-Joseph_kabila.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Joseph_kabila.jpg/400px-Joseph_kabila.jpg 2x" data-file-width="1615" data-file-height="1973" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E1%83%9F%E1%83%9D%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%A4_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%90" title="ჟოზეფ კაბილა">ჟოზეფ კაბილა</a>, კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მოქმედი პრეზიდენტი</figcaption></figure> ახალმა კონსტიტუციამ რეგიონებს ასევე მიანიჭა ახალი უფლებამოსილებები. პროვინციებში საკანონმდებლო ორგანოებმა მიიღეს უფლება აირჩიონ გუბერნატორები — რეგიონალური ხელისუფლების ხელმძღვანელები. ახალი კონსტიტუციის თანახმად ასევე უმაღლესი სასამართლო გაიყო სამ ახალ ინსტიტუტად. კონსტიტუციის განმარტების პრეროგატივა გადავიდა საკონსტიტუციო სასამართლოს ხელში. ქვეყანაში საპრეზიდენტო და საპარლამენტო არჩევნები ჩატარდა 2011 წლის 28 ნოემბერს<a href="#cite_note-153">[153]</a><a href="#cite_note-154">[154]</a>. ხელისუფლებამ მიიღო კანონი, რომელმაც გააუქმა საპრეზიდენტო არჩევნების მეორე ტური და ცდილობდა შეეცვალა საკანონმდებლო ორგანოს საარჩევნო სისტემა პროპორციულიდან მაჟორიტარულისკენ, რომელიც მკვეთრად გააკრიტიკა ოპოზიციამ.<a href="#cite_note-155">[155]</a><a href="#cite_note-156">[156]</a> საპრეზიდენტო არჩევნებში გაიმარჯვა <a href="/wiki/%E1%83%9F%E1%83%9D%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%A4_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%90" title="ჟოზეფ კაბილა">ჟოზეფ კაბილამ</a> ხმათა 48,95 %-ით (8 880 944 ხმა). მეორე ადგილზე გავიდა ეტიენ ჩისეკედი ხმათა 32,33 %-ით (5 864 775 ხმა). ეროვნულ კრებაში უმრავლესობა მოიპოვა (500-დან 62 ადგილი) პრეზიდენტ ჟოზეფ კაბილას პარტიამ — <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%AE%E1%83%9D_%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%90_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%9B%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="სახალხო პარტია გარდაქმნისათვის და დემოკრატიისათვის (ჯერ არაა დაწერილი)">სახალხო პარტია გარდაქმნისათვის და დემოკრატიისათვის</a> (PPRD), ხოლო პრეზიდენტობის კანდიდატ ეტიენ ჩისეკედის პარტიამ — <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="კავშირი დემოკრატიისათვის და სოციალური პროგრესისათვის (ჯერ არაა დაწერილი)">კავშირი დემოკრატიისათვის და სოციალური პროგრესისათვის</a> (UDPS) მიიღო 41 ადგილი. 2007 წლის 19 იანვრის არჩევნების შედეგების მიხედვით სენატში საპრეზიდენტო პარტიამ მიიღო 22 ადგილი, 7-მა პარტიამ — 14-დან 2 ადგილამდე, 18-მა პარტიამ — 1 ადგილი, სენატში ასევე შევიდა 26 უპარტიო. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="კორუფცია">კორუფცია</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=35" title="სექციის რედაქტირება:კორუფცია" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=35" title="Edit section's source code: კორუფცია">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> 1965 წლიდან 1997 წლის ჩათვლით კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მმართველმა <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%A3_%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%94_%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%9D" title="მობუტუ სესე სეკო">მობუტუ სესე სეკომ</a> ქვეყანაში ფაქტობრივად დააკანონა კორუფცია, რამაც 1996 წელს ქვეყანა მიიყვანა ეკონომიკურ კრახამდე<a href="#cite_note-b-157">[157]</a>. როგორც მტკიცდება, მობუტუმ თავისი მმართველობის განმავლობაში მიითვისა 4-დან 5 მილიარდამდე <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98" title="ამერიკული დოლარი">ამერიკული დოლარი</a><a href="#cite_note-c-158">[158]</a>. 2009 წლის ივლისში <a href="/wiki/%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%AA%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90" title="შვეიცარია">შვეიცარიის</a> სასამართლომ გამოავლინა, რომ მობუტუს უცხოური აქტივების დაბრუნების სარჩელს სიძველის ვადა ამოეწურა (შვეიცარიის ბანკებში მყოფი დაახლოებით 6,7 მილიონი ამერიკული დოლარი) და ამიტომ აქტივები უნდა გადაეცათ მისი ოჯახისათვის<a href="#cite_note-159">[159]</a>. 2001 წელს ხელისუფლებაში მოსულმა პრეზიდენტმა ჟოზეფ კაბილამ შექმნა ეკონომიკურ დანაშაულობებთან მებრძოლი კომისია<a href="#cite_note-d-160">[160]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ადამიანის_უფლებები">ადამიანის უფლებები</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=36" title="სექციის რედაქტირება:ადამიანის უფლებები" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=36" title="Edit section's source code: ადამიანის უფლებები">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> 2006 წელს <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია">გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის</a> ქალების მიმართ დისკრიმინაციის ლიკვიდაციის კომიტეტმა გამოთქვა წუხილი იმაზე, რომ ომისშემდგომ გარდამავალ პერიოდში ადამიანის უფლებები ქალების მიმართ და <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%AC%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" title="გენდერული თანასწორობა">გენდერული თანასწორობის</a> დაცვა არ განიხილება როგორც უპირატესი მიზნები<a href="#cite_note-161">[161]</a><a href="#cite_note-162">[162]</a>. ქვეყნის აღმოსავლეთს დაერქვა „ძალადობის მსოფლიო დედაქალაქი“, ხოლო სექსუალური ძალადობის გავრცელება შეფასდა, როგორც მსოფლიოში ყველაზე უფრო ფართე<a href="#cite_note-washingtonpost.com-163">[163]</a><a href="#cite_note-164">[164]</a>. ამ პრობლემას ემატება ის, რომ მოსახლეობის ფართე ფენები ქალების მიმართ ძალადობას აღიქვამენ როგორც ნორმას<a href="#cite_note-165">[165]</a>. 2007 წლის ივლისში <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%AF%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%98" title="წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტი">წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტმა</a> შეშფოთება გამოთქვა კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის აღმოსავლეთში მიმდინარე სიტუაციაზე<a href="#cite_note-166">[166]</a>. ქალების მიმართ ძალადობის საკითხებზე გაეროს სპეციალური მომხსენებელის — იაკინ ერთურქის სიტყვებით, რომელიც 2007 წლის ივლისში იმყოფებოდა ქვეყნის აღმოსავლეთში, ქალების მიმართ ძალადობამ <a href="/wiki/%E1%83%A9%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ჩრდილოეთი კივუს პროვინცია">ჩრდილოეთი კივუს</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="სამხრეთი კივუს პროვინცია">სამხრეთი კივუს</a> პროვინციებში მიიღო „წარმოუდგენელი სისასტიკის“ ხასიათი. „შეიარაღებული ჯგუფები თავს ესხმიან ადგილობრივ თემებს, ძარცვავენ, ძალადობენ, იტაცებენ ქალებს და ბავშვებს და აიძულებენ მათ იმუშაონ სექს-მუშაკებად“ — განაცხადა ერთურქმა<a href="#cite_note-167">[167]</a>. 2008 წლის დეკემბერში კომპანია GuardianFilms-მა, რომელიც ეკუთვნის ბრიტანულ გაზეთ <a href="/wiki/The_Guardian" title="The Guardian">The Guardian</a>-ს, გამოუშვა დოკუმენტური ფილმი, რომელშიც დაფიქსირებული იყო 400-ზე მეტი ქალის და გოგონას მტკიცებები, რომლებმაც განიცადეს ძალადობა შეიარაღებული ჯგუფების მხრიდან<a href="#cite_note-168">[168]</a>. 2010 წლის ივნისში ბრიტანულმა <a href="/wiki/%E1%83%9D%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98" title="ოქსფამი">ოქსფამმა</a> განაცხადა კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში მომხდარი ქალებზე ძალადობის რაოდენობის მკვეთრი ზრდის შესახებ, ხოლო <a href="/wiki/%E1%83%B0%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%98" title="ჰარვარდის უნივერსიტეტი">ჰარვარდის უნივერსიტეტის</a> მკვლევარებმა აღმოაჩინეს, რომ სამოქალაქო პირების მიერ განხორციელებული ქალებზე ძალადობის რაოდენობა გაიზარდა ჩვიდმეტჯერ<a href="#cite_note-169">[169]</a>. 2003 წელს მბუტის <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="პიგმეები">პიგმეების</a> წარმომადგენელმა სინაფასი მაკელომ გაეროს მკვიდრი ერების ფორუმზე განაცხადა, რომ ომის დროს მისი ერის წარმომადგენლებზე ნადირობდნენ და ჭამდნენ მათ, თითქოს ისინი ყოფილიყვნენ ნანადირევი ხორცი. ჩრდილოეთ კივუს პროვინციაში შეიმჩნეოდა <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="კანიბალიზმი">კანიბალიზმის</a> შემთხვევები იმ ჯგუფის მხრიდან, რომელიც ცნობილია როგორც Les Effaceurs („მწმენდავები“), რომლის წევრებსაც სურდათ გაეწმინდათ ტერიტორია ხალხისაგან და ის გამოეყენებინათ <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%A6%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98" title="სასარგებლო წიაღისეული">სასარგებლო წიაღისეულის</a> მოპოვებისათვის<a href="#cite_note-170">[170]</a>. ომის ორივე მხარის წარმომადგენლები ერთმანეთს განიხილავდნენ, როგორც «არასრულფასოვნებს», ხოლო ზოგიერთები თვლიდნენ, რომ ადამიანის სხეულის შეჭმა მათ მისცემდათ მაგიურ ძალას<a href="#cite_note-171">[171]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="შეიარაღებული_ძალები">შეიარაღებული ძალები</h2>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=37" title="სექციის რედაქტირება:შეიარაღებული ძალები" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=37" title="Edit section's source code: შეიარაღებული ძალები">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <a href="/wiki/%E1%83%AF%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98" title="ჯარი">ჯარის</a> გარდა, რომელიც დაყოფილია 18 ბრიგადად, რომელშიც თითოეულში 3500 ჯარისკაცია, კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში არსებობს რესპუბლიკური გვარდიის 10-ათასიანი კორპუსი. სამხედრო ხარჯები 2004 წელს შეადგენდა 93,5 მილიონ ამერიკულ დოლარს. რეგულარული შეიარაღებული ძალების რაოდენობა შეადგენს 144 000–159 000 ადამიანს.<a href="#cite_note-IISS2011-419-172">[172]</a> ჯარის დაკომპლექტება ხდება საკუთარი ნების საფუძველზე. გასამხედროებული ფორმირებებია: <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="პოლიცია">პოლიცია</a>, თვითთავდაცვის ძალები. მობილური რესურსები: 16 მილიონი მამაკაცი (2010 წლის შეფასება), მათ შორის სამხედრო სამსახურისთვის ვარგისები — 10 მილიონი მამაკაცი და 10 მილიონი ქალი (2010 წლის შეფასება). სახმელეთო ჯარები: 85 ათასი ჯარისკაცი (ბრიგადაში 3500 ჯარისკაცი, ბატალიონში 944 ჯარისკაცი). შეიარაღება: დაახლოებით 70 <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%98" title="ტანკი">ტანკი</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A2-59&action=edit&redlink=1" class="new" title="Т-59 (ჯერ არაა დაწერილი)">Т-59</a>, <a href="/wiki/%D0%A2-62" title="Т-62">Т-62</a>), 40 <a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%AB%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90" title="ქვეითთა საბრძოლო მანქანა">ქვეითთა საბრძოლო მანქანა</a>, დაახლოებით 80 <a href="/wiki/%E1%83%AF%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98" title="ჯავშანტრანსპორტიორი">ჯავშანტრანსპორტიორი</a>, ბუქსირებული არტილერიის 100-ზე მეტი საბრძოლო მანქანა (75, 85, 122 და 130 მმ-ანი), 30 <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%AE%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="ზალპური ცეცხლის რეაქტიული სისტემა">ზალპური ცეცხლის რეაქტიული სისტემა</a> (107 და 122 მმ-ანი), 50-ზე მეტი <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A6%E1%83%9B%E1%83%9B%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ნაღმმტყორცნი (ჯერ არაა დაწერილი)">ნაღმმტყორცნი</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%9D_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="გადასატანი საზენიტო სარაკეტო კომპლექსი (ჯერ არაა დაწერილი)">გადასატანი საზენიტო სარაკეტო კომპლექსი</a> <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B5%D0%BB%D0%B0-2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Стрела-2 (ჯერ არაა დაწერილი)">„Стрела-2“</a>, 50-ზე მეტი საზენიტო დანადგარი (14,5, 37 და 40 მმ-ანი). სამხედრო საჰაერო ძალები: 10 000 ჯარისკაცი. <a href="/wiki/%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%9B%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="თვითმფრინავი">თვითმფრინავებისა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98" title="შვეულმფრენი">შვეულმფრენების</a> პარკი: იტალიური <a href="/w/index.php?title=Aermacchi_MB-326&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aermacchi MB-326 (ჯერ არაა დაწერილი)">Aermacchi MB-326</a> — 14, ამერიკული <a href="/w/index.php?title=Cessna_150&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cessna 150 (ჯერ არაა დაწერილი)">Cessna 150</a> — 12 და <a href="/w/index.php?title=Cessna_310&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cessna 310 (ჯერ არაა დაწერილი)">Cessna 310</a> — 3, რუსული <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%98-24&action=edit&redlink=1" class="new" title="მი-24 (ჯერ არაა დაწერილი)">მი-24</a> — 6, ფრანგული <a href="/w/index.php?title=Dassault_Mirage_5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dassault Mirage 5 (ჯერ არაა დაწერილი)">Dassault Mirage 5</a> — 5, რუსული <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%A3-25" title="სუ-25">სუ-25</a> — 4, ამერიკული <a href="/w/index.php?title=Lockheed_C-130_Hercules&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lockheed C-130 Hercules (ჯერ არაა დაწერილი)">Lockheed C-130 Hercules</a> — 2, ამერიკული <a href="/w/index.php?title=Boeing_727&action=edit&redlink=1" class="new" title="Boeing 727 (ჯერ არაა დაწერილი)">Boeing 727</a> — 1, ამერიკული <a href="/w/index.php?title=Bell_47&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bell 47 (ჯერ არაა დაწერილი)">Bell 47</a> — 5, ფრანგული <a href="/w/index.php?title=Sud-Aviation_SA.330_Puma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sud-Aviation SA.330 Puma (ჯერ არაა დაწერილი)">Sud-Aviation SA.330 Puma</a> — 4, ფრანგული <a href="/w/index.php?title=Sud-Aviation_Alouette_III&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sud-Aviation Alouette III (ჯერ არაა დაწერილი)">Sud-Aviation Alouette III</a> — 2 და რუსული <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%98-17&action=edit&redlink=1" class="new" title="მი-17 (ჯერ არაა დაწერილი)">მი-17</a> — 2. სამხედრო საზღვაო ძალები: 20 000 ჯარისკაცი. ესპანური საპატრულო გემი <a href="/w/index.php?title=Pira%C3%B1a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Piraña (ჯერ არაა დაწერილი)">Piraña</a> — 3, ჩინური საპატრულო გემი <a href="/w/index.php?title=Shanghai_II&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shanghai II (ჯერ არაა დაწერილი)">Shanghai II</a> — 1, რუსული საპატრულო კატერი «ჟუკი» — 3. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ადმინისტრაციული_დაყოფა">ადმინისტრაციული დაყოფა</h2>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=38" title="სექციის რედაქტირება:ადმინისტრაციული დაყოფა" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=38" title="Edit section's source code: ადმინისტრაციული დაყოფა">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Provinces_de_la_R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_du_Congo_-_2005.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Provinces_de_la_R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_du_Congo_-_2005.svg/250px-Provinces_de_la_R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_du_Congo_-_2005.svg.png" decoding="async" width="250" height="253" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Provinces_de_la_R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_du_Congo_-_2005.svg/375px-Provinces_de_la_R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_du_Congo_-_2005.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Provinces_de_la_R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_du_Congo_-_2005.svg/500px-Provinces_de_la_R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_du_Congo_-_2005.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="647" /></a><figcaption>კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პროვინციები.</figcaption></figure> კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა დაყოფილია 26 პროვინციად. <table class="wikitable sortable"> <tbody><tr> <th width="40">№ რუკაზე </th> <th>პროვინცია (ქართ.) </th> <th>პროვინცია (ფრ.) </th> <th>ადმ. ცენტრი </th> <th>ფართობი, კმ² </th> <th>მოსახლეობა, ად. (2005) </th> <th>სიმჭიდროვე, ად./კმ² </th></tr> <tr> <td>1 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="კინშასის პროვინცია">კინშასის პროვინცია</a> </td> <td>Kinshasa </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" title="კინშასა">კინშასა</a> </td> <td align="right">9 965 </td> <td align="right">8 951 248 </td> <td align="right">898,27 </td></tr> <tr> <td>2 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ცენტრალური კონგოს პროვინცია">ცენტრალური კონგო</a> </td> <td>Kongo central </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="მატადი">მატადი</a> </td> <td align="right">53 929 </td> <td align="right">3 734 594 </td> <td align="right">69,25 </td></tr> <tr> <td>3 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="კუანგოს პროვინცია">კუანგო</a> </td> <td>Kwango </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%94" title="კენგე">კენგე</a> </td> <td align="right">89 974 </td> <td align="right">1 994 036 </td> <td align="right">22,16 </td></tr> <tr> <td>4 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="კვილუს პროვინცია">კვილუ</a> </td> <td>Kwilu </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%98" title="კიკვიტი">კიკვიტი</a> </td> <td align="right">78 219 </td> <td align="right">2 144 415 </td> <td align="right">27,42 </td></tr> <tr> <td>5 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%98-%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="მაი-ნდომბეს პროვინცია">მაი-ნდომბე</a> </td> <td>Mai-Ndombe </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D" title="ინონგო">ინონგო</a> </td> <td align="right">127 465 </td> <td align="right">1 768 327 </td> <td align="right">13,87 </td></tr> <tr> <td>6 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="კასაის პროვინცია">კასაი</a> </td> <td>Kasaï </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%9D" title="ლუებო">ლუებო</a> </td> <td align="right">95 631 </td> <td align="right">3 199 891 </td> <td align="right">33,46 </td></tr> <tr> <td>7 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ლულუის პროვინცია">ლულუა</a> </td> <td>Lulua </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90_(%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%98)" title="კანანგა (ქალაქი)">კანანგა</a> </td> <td align="right">60 158 </td> <td align="right">942 832 </td> <td align="right">49,48 </td></tr> <tr> <td>8 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A6%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%97_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="აღმოსავლეთ კასაის პროვინცია">აღმოსავლეთ კასაი</a> </td> <td>Kasaï oriental </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9F%E1%83%98-%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%98" title="მბუჟი-მაიი">მბუჟი-მაიი</a> </td> <td align="right">9 481 </td> <td align="right">2 702 430 </td> <td align="right">285,04 </td></tr> <tr> <td>9 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ლომამის პროვინცია">ლომამი</a> </td> <td>Lomami </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90_(%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90)" title="კაბინდა (კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა)">კაბინდა</a> </td> <td align="right">56 010 </td> <td align="right">2 048 839 </td> <td align="right">36,58 </td></tr> <tr> <td>10 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="სანკურუს პროვინცია">სანკურუ</a> </td> <td>Sankuru </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%AF%E1%83%90" title="ლოჯა">ლოჯა</a> </td> <td align="right">104 331 </td> <td align="right">1 374 239 </td> <td align="right">13,17 </td></tr> <tr> <td>11 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="მანიემის პროვინცია">მანიემა</a> </td> <td>Maniema </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%A3" title="კინდუ">კინდუ</a> </td> <td align="right">132 250 </td> <td align="right">1 246 787 </td> <td align="right">9,43 </td></tr> <tr> <td>12 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="სამხრეთი კივუს პროვინცია">სამხრეთი კივუ</a> </td> <td>Sud-Kivu </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A3" title="ბუკავუ">ბუკავუ</a> </td> <td align="right">65 070 </td> <td align="right">5 050 348 </td> <td align="right">77,61 </td></tr> <tr> <td>13 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%A9%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ჩრდილოეთი კივუს პროვინცია">ჩრდილოეთი კივუ</a> </td> <td>Nord-Kivu </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%90" title="გომა">გომა</a> </td> <td align="right">59 483 </td> <td align="right">7 460 642 </td> <td align="right">125,42 </td></tr> <tr> <td>14 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="იტურის პროვინცია">იტური</a> </td> <td>Ituri </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="ბუნია">ბუნია</a> </td> <td align="right">65 658 </td> <td align="right">4 241 236 </td> <td align="right">64,60 </td></tr> <tr> <td>15 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D_%E1%83%A3%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ზემო უელეს პროვინცია">ზემო უელე</a> </td> <td>Haut-Uele </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%9D" title="ისირო">ისირო</a> </td> <td align="right">89 683 </td> <td align="right">1 920 867 </td> <td align="right">21,42 </td></tr> <tr> <td>16 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%A9%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ჩოპოს პროვინცია">ჩოპო</a> </td> <td>Tshopo </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="კისანგანი">კისანგანი</a> </td> <td align="right">199 567 </td> <td align="right">2 614 630 </td> <td align="right">13,10 </td></tr> <tr> <td>17 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D_%E1%83%A3%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ქვემო უელეს პროვინცია">ქვემო უელე</a> </td> <td>Bas-Uele </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%90_(%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%98)" title="ბუტა (ქალაქი)">ბუტა</a> </td> <td align="right">148 331 </td> <td align="right">1 093 845 </td> <td align="right">7,37 </td></tr> <tr> <td>18 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%A9%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ჩრდილოეთი უბანგის პროვინცია">ჩრდილოეთი უბანგი</a> </td> <td>Nord-Ubangi </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94" title="გბადოლიტე">გბადოლიტე</a> </td> <td align="right">56 644 </td> <td align="right">1 482 076 </td> <td align="right">26,16 </td></tr> <tr> <td>19 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="მონგალის პროვინცია">მონგალა</a> </td> <td>Mongala </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90" title="ლისალა">ლისალა</a> </td> <td align="right">58 141 </td> <td align="right">1 793 564 </td> <td align="right">30,85 </td></tr> <tr> <td>20 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="სამხრეთი უბანგის პროვინცია">სამხრეთი უბანგი</a> </td> <td>Sud-Ubangi </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="გემენა">გემენა</a> </td> <td align="right">51 648 </td> <td align="right">2 744 345 </td> <td align="right">53,14 </td></tr> <tr> <td>21 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ეკვატორიალური პროვინცია">ეკვატორიალური პროვინცია</a> </td> <td>Équateur </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%90" title="მბანდაკა">მბანდაკა</a> </td> <td align="right">103 902 </td> <td align="right">1 626 606 </td> <td align="right">15,66 </td></tr> <tr> <td>22 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%A9%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ჩუაპის პროვინცია">ჩუაპა</a> </td> <td>Tshuapa </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%94" title="ბოენდე">ბოენდე</a> </td> <td align="right">132 957 </td> <td align="right">1 316 855 </td> <td align="right">9,90 </td></tr> <tr> <td>23 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ტანგანიიკის პროვინცია">ტანგანიიკა</a> </td> <td>Tanganyika </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%94" title="კალემიე">კალემიე</a> </td> <td align="right">134 940 </td> <td align="right">2 482 009 </td> <td align="right">18,39 </td></tr> <tr> <td>24 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D_%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ზემო ლომამის პროვინცია">ზემო ლომამი</a> </td> <td>Haut-Lomami </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90" title="კამინა">კამინა</a> </td> <td align="right">108 204 </td> <td align="right">2 540 127 </td> <td align="right">23,48 </td></tr> <tr> <td>25 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ლუალაბის პროვინცია">ლუალაბა</a> </td> <td>Lualaba </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%98" title="კოლვეზი">კოლვეზი</a> </td> <td align="right">121 308 </td> <td align="right">1 677 288 </td> <td align="right">13,83 </td></tr> <tr> <td>26 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ზემო კატანგის პროვინცია">ზემო კატანგა</a> </td> <td>Haut-Katanga </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%98" title="ლუბუმბაში">ლუბუმბაში</a> </td> <td align="right">132 425 </td> <td align="right">3 960 945 </td> <td align="right">29,91 </td></tr> <tr style="background: #CCC;"> <td></td> <td>სულ</td> <td></td> <td></td> <td>2 345 374</td> <td>74 146 995</td> <td>31,61 </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="დემოგრაფია">დემოგრაფია</h2>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=39" title="სექციის რედაქტირება:დემოგრაფია" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=39" title="Edit section's source code: დემოგრაფია">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <ul><li>მოსახლეობის რაოდენობა — 85 026 000 ადამიანი (<a href="/wiki/2014" title="2014">2014</a>)<a href="#cite_note-173">[173]</a>.</li> <li>წლიური ზრდა — 3,07 % (2014 წელი).</li> <li>ქალაქის მოსახლეობა — უცნობია.</li> <li>სოფლის მოსახლეობა — უცნობია.</li> <li><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="შობადობა (ჯერ არაა დაწერილი)">შობადობა</a> — 43,69 ბავშვი 1000 ადამიანზე (ფერტილობა — 6,35 დაბადებული ერთ ქალზე) (2014 წელი).</li> <li><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AF%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="შობადობის ჯამური კოეფიციენტი (ჯერ არაა დაწერილი)">შობადობის ჯამური კოეფიციენტი</a> — 6,45 ბავშვი 1 ქალზე (2014 წელი).</li> <li><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="სიკვდილიანობა (ჯერ არაა დაწერილი)">სიკვდილიანობა</a> — 13,27 % (2014 წელი).</li> <li>ბავშვთა სიკვდილიანობის კოეფიციენტი — 88,62 % (2014 წელი).</li> <li><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%AA%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%AE%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%AB%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა (ჯერ არაა დაწერილი)">სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა</a> — 51,46 წელი (2014).</li> <li>საშუალი ასაკი — 16,2 წელი <ul><li>მამაკაცები — 16,0 წელი</li> <li>ქალები — 16,4 წელი (2014 წელი).</li> <li>0-14 წელი: 47,4 %</li> <li>15-64 წელი: 50,1 %</li> <li>65 წელზე უფროსები: 2,5 % (2014 წელი).</li></ul></li> <li>განათლება — 65,5 % (76,2 % მამაკაცებში, 55,1 % ქალებში (2003 წლის შეფასება)).</li> <li><a href="/wiki/%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%A1%E1%83%98" title="შიდსი">შიდსის</a> ვირუსით დაავადება — მოსახლეობის 3,0 % (2007 წელი).</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ეთნიკური_ჯგუფები">ეთნიკური ჯგუფები</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=40" title="სექციის რედაქტირება:ეთნიკური ჯგუფები" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=40" title="Edit section's source code: ეთნიკური ჯგუფები">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> ქვეყანაში ცხოვრობს 250-ზე მეტი ეთნიკური ჯგუფი, რომელთაგან უმრავლესობა <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A1_%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%AE%E1%83%98" title="ბანტუს ხალხი">ბანტუს ხალხის</a> წარმომადგენელია. ოთხი ყველაზე უფრო დიდი ჯგუფი — <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="მონგო (ჯერ არაა დაწერილი)">მონგო</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%90_(%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%AE%E1%83%98)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ლუბა (ხალხი) (ჯერ არაა დაწერილი)">ლუბა</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D_(%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%AE%E1%83%98)&action=edit&redlink=1" class="new" title="კონგო (ხალხი) (ჯერ არაა დაწერილი)">კონგო</a> (ყველა ბანტუს ხალხი) და <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="უბანგიური ენები">უბანგიური ენების</a> <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="მანგბეტუ (ჯერ არაა დაწერილი)">მანგბეტუ</a>-<a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%94_(%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%AE%E1%83%98)" title="ზანდე (ხალხი)">ზანდეს</a> ხალხი შეადგენს ქვეყნის მთლიანი მოსახლეობის დაახლოებით 45 %-ს. ქვეყანაში ასევე ცხოვრობს 60 000 თეთრკანიანი, რომელთაგან უმრავლესობა <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ბელგიელები">ბელგიური</a> წარმოშობისაა, რომლებიც იქ დარჩნენ ქვეყნის დამოუკიდებლობის შემდეგ. ქვეყნის მოსახლეობის 80 %-ს შეადგენს ბანტუს ხალხი: ლუბა (18 %), მონგო (17 %), კონგო (12 %), ლუნდა, ჰუტუ, ტუტსი, ბატეკე და სხვები. <a href="/w/index.php?title=%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ცენტრალურსუდანური ენები (ჯერ არაა დაწერილი)">ცენტრალურსუდანური ენები</a>/<a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="უბანგიური ენები">უბანგიური ენები</a>: <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ნგბანდი (ჯერ არაა დაწერილი)">ნგბანდი</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ნგბაკა (ჯერ არაა დაწერილი)">ნგბაკა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A3_(%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%AE%E1%83%98)" title="მორუ (ხალხი)">მორუ</a>-<a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="მანგბეტუ (ჯერ არაა დაწერილი)">მანგბეტუ</a>, <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%94_(%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%AE%E1%83%98)" title="ზანდე (ხალხი)">ზანდე</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%92%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ლუგბარა (ჯერ არაა დაწერილი)">ლუგბარა</a> და სხვა. <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ნილოტები (ჯერ არაა დაწერილი)">ნილოტი</a> ხალხი: <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ალური (ჯერ არაა დაწერილი)">ალური</a>, <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98_(%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%AE%E1%83%98)" title="ბარი (ხალხი)">ბარი</a> და სხვა. <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="პიგმეები">პიგმეები</a>: <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="მბუტი (ჯერ არაა დაწერილი)">მბუტი</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%90_(%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%AE%E1%83%98)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ბაკა (ხალხი) (ჯერ არაა დაწერილი)">ბაკა</a> და სხვა. როგორც თვლიან 600 000-ზე მეტი პიგმეი (მოსახლეობის საერთო რაოდენობის დაახლოებით 1 %) ცხოვრობს კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ვრცელ <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%94" title="ტყე">ტყეებში</a>, სადაც მათ თავი გააქვთ ველურ ცხოველებზე <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" title="ნადირობა">ნადირობით</a> და <a href="/wiki/%E1%83%AE%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98" title="ხილი">ხილის</a> მოგროვებით.<a href="#cite_note-174">[174]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ენები">ენები</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=41" title="სექციის რედაქტირება:ენები" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=41" title="Edit section's source code: ენები">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Map_-_DR_Congo,_major_languages.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Map_-_DR_Congo%2C_major_languages.svg/275px-Map_-_DR_Congo%2C_major_languages.svg.png" decoding="async" width="275" height="256" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Map_-_DR_Congo%2C_major_languages.svg/413px-Map_-_DR_Congo%2C_major_languages.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Map_-_DR_Congo%2C_major_languages.svg/550px-Map_-_DR_Congo%2C_major_languages.svg.png 2x" data-file-width="729" data-file-height="679" /></a><figcaption>ეროვნული ენების გეოგრაფიული გავრცელება ქვეყანაში</figcaption></figure> კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ფრანგული ენა">ფრანგული ენა</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%9D_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="სახელმწიფო ენა">ოფიციალური ენაა</a>. ის ყველასთვის მიღებულია, როგორც <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%90_%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ლინგვა ფრანკა (ჯერ არაა დაწერილი)">ლინგვა ფრანკა</a>, რომელიც აადვილებს ურთიერთკავშირს ქვეყნის სხვადასხვა ეთნიკურ ჯგუფებს შორის. 2014 წლის <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="ფრანკოფონია">ფრანკოფონიის</a> მონაცემებით, 33 მილიონ კონგოელს (მოსახლეობის 47 %) შეუძლია ფრანგულად წერა და კითხვა.<a href="#cite_note-175">[175]</a> დედაქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" title="კინშასა">კინშასაში</a>, მოსახლეობის 67 %-ს შეუძლია ფრანგულ ენაზე წერა და კითხვა, ხოლო 68,5 %-ს შეუძლია ილაპარაკოს და გაიგოს იგი.<a href="#cite_note-176">[176]</a> ქვეყანაში ლაპარაკობენ დაახლოებით 242 ენაზე, მაგრამ მხოლოდ ოთხს აქვს ეროვნული ენების სტატუსი: <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="კიტუბა (ჯერ არაა დაწერილი)">კიტუბას</a> („კიკონგო ია ლეტა“), <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ლინგალა (ჯერ არაა დაწერილი)">ლინგალას</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%90_(%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ლუბა (ენა) (ჯერ არაა დაწერილი)">ლუბას</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%B0%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="სუაჰილი ენა">სუაჰილის</a>. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი ადამიანი ლაპარაკობს ამ რეგიონალურ ან პროფესიონალურ ენებზე, როგორც პირველი ენა, მოსახლეობის უმრავლესობა მასზე ლაპარაკობს, როგორც მეორე ენა საკუთარი, ადგილობრივი ეროვნული ენის შემდეგ. ლინგალას ენა ბელგიის კოლონიალური მმართველობის დროს იყო კოლონიალური არმიის — <a href="/w/index.php?title=Force_Publique&action=edit&redlink=1" class="new" title="Force Publique (ჯერ არაა დაწერილი)">„Force Publique</a>-ის“ ოფიციალური ენა და დღემდე რჩება დომინირებულ ენად შეიარაღებულ ძალებში. უახლოესი აჯანყებების დროს აღმოსავლეთში <a href="/wiki/%E1%83%AF%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98" title="ჯარი">ჯარის</a> მნიშვნელოვანი ნაწილი ასევე იყენებდა სუაჰილის ენას, სადაც ის ფართედ არის გავრცელებული. როდესაც ქვეყანა ბელგიის კოლონია იყო, ბელგიელი კოლონიზატორები დაწყებითი სკოლების სასწავლო დაწესებულებებში იყენებდნენ ოთხ ძირითად ეროვნულ ენას, რაც აფრიკის კოლონიალურ ტერიტორიებში ერთ-ერთი იშვიათი მოვლენა იყო. ეს ტენდენცია შეიცვალა დამოუკიდებლობის მიღების შემდეგ, როდესაც ფრანგული ენა გახდა სწავლების ერთადერთი ენა ყველა დონეზე.<a href="#cite_note-lang_educ-177">[177]</a> 1975 წლიდან, ოთხი ეროვნული ენა, ისევ იქნა შეყვანილი დაწყებითი განათლების პირველ ორ წელიწადში, ფრანგული ენა კი გახდა სწავლების ერთადერთი ენა მესამე წლიდან, მაგრამ პრაქტიკაში ქალაქების ბევრ დაწყებით სკოლაში სწავლება პირველივე წლიდან მიმდინარეობს მხოლოდ ფრანგულ ენაზე.<a href="#cite_note-lang_educ-177">[177]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="რელიგია">რელიგია</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=42" title="სექციის რედაქტირება:რელიგია" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=42" title="Edit section's source code: რელიგია">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <div class="barbox tright" style="border:1px solid silver; font-size:88%; padding:0.4em; width:350px; background: white;"> <table style="border-collapse:collapse; width:100%;"> <tbody><tr style="background:#ddd"><th colspan="5">რელიგია კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში</th></tr> <tr style="font-size:88%; height:4px;"> <td style="padding:0 4px;"><a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="რელიგია">რელიგია</a></td> <td style="padding:0 4px; text-align:right;"></td> <td style="width:100px;"> </td><td style="padding:0 4px; width:1em; text-align:right;">მოსახლეობა</td> <td style="padding:0 4px; text-align:right;"></td> </tr><tr> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; min-width: 8em;"><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="კათოლიციზმი">კათოლიციზმი</a></td> <td style="width: 100px; border-left: solid 1px silver; border-right: solid 1px silver;"><div style="background:DarkOrchid; width:36.8%; overflow: hidden;">  </div></td> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; text-align: right;">36.8%</td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; min-width: 8em;"><a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="პროტესტანტიზმი">პროტესტანტიზმი</a></td> <td style="width: 100px; border-left: solid 1px silver; border-right: solid 1px silver;"><div style="background:DodgerBlue; width:32.0%; overflow: hidden;">  </div></td> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; text-align: right;">32.0%</td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; min-width: 8em;">სხვა <a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" title="ქრისტიანობა">ქრისტიანები</a></td> <td style="width: 100px; border-left: solid 1px silver; border-right: solid 1px silver;"><div style="background:#B9F2FF; width:11.2%; overflow: hidden;">  </div></td> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; text-align: right;">11.2%</td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; min-width: 8em;"><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="სუნიზმი">სუნიზმი</a></td> <td style="width: 100px; border-left: solid 1px silver; border-right: solid 1px silver;"><div style="background:#056608; width:6.0%; overflow: hidden;">  </div></td> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; text-align: right;">6.0%</td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; min-width: 8em;"><a href="/wiki/%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="შიიზმი">შიიზმი</a></td> <td style="width: 100px; border-left: solid 1px silver; border-right: solid 1px silver;"><div style="background:#4A5D23; width:1.2%; overflow: hidden;">  </div></td> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; text-align: right;">1.2%</td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; min-width: 8em;"><a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%B0%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90" title="აჰმადია">აჰმადია</a></td> <td style="width: 100px; border-left: solid 1px silver; border-right: solid 1px silver;"><div style="background:#967117; width:0.7%; overflow: hidden;">  </div></td> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; text-align: right;">0.7%</td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; min-width: 8em;">სხვა <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%98" title="მუსლიმი">მუსლიმები</a></td> <td style="width: 100px; border-left: solid 1px silver; border-right: solid 1px silver;"><div style="background:#177245; width:4.1%; overflow: hidden;">  </div></td> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; text-align: right;">4.1%</td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; min-width: 8em;"><a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="აფრიკული მითოლოგია">ტრადიციული აფრიკული რელიგიები</a></td> <td style="width: 100px; border-left: solid 1px silver; border-right: solid 1px silver;"><div style="background:Crimson; width:3.0%; overflow: hidden;">  </div></td> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; text-align: right;">3.0%</td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; min-width: 8em;">სხვები ან რომლებმაც საკუთარი მწამრსი არ გამოთქვეს</td> <td style="width: 100px; border-left: solid 1px silver; border-right: solid 1px silver;"><div style="background:#848482; width:1.0%; overflow: hidden;">  </div></td> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; text-align: right;">1.0%</td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; min-width: 8em;"><a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="ათეიზმი">ათეიზმი</a></td> <td style="width: 100px; border-left: solid 1px silver; border-right: solid 1px silver;"><div style="background:#A9A9A9; width:4.0%; overflow: hidden;">  </div></td> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; text-align: right;">4.0%</td> </tr> <tr><td colspan="5" style="padding:5px">რელიგია კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში (2013 წელი)<a href="#cite_note-religion2-178">[178]</a></td></tr> </tbody></table> </div> <a href="/w/index.php?title=The_World_Factbook&action=edit&redlink=1" class="new" title="The World Factbook (ჯერ არაა დაწერილი)">The World Factbook</a>-ის მონაცემებით <a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" title="ქრისტიანობა">ქრისტიანობა</a> ყველაზე უფრო მეტად გავრცელებული <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="რელიგია">რელიგიაა</a> კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში, მისი მორწმუნეები შეადგენენ ქვეყნის მთლიანი მოსახლეობის დაახლოებით 80 %-ს. ქრისტიანებს შორის ყველაზე უფრო მეტი მიმდევარია <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="კათოლიციზმი">კათოლიკები</a> — 50 %, შემდეგ მოდიან <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="პროტესტანტიზმი">პროტესტანტები</a> — 20 % და <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="კიმბანგიზმი">კიმბანგისტები</a> — 10 %. <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%98" title="მუსლიმი">მუსლიმები</a> (ძირითადად <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="სუნიზმი">სუნიტები</a>) შეადგენენ მოსახლეობის 10 %-ს, დანარჩენი (მათ შორის ადგილობრივი აფრიკული რელიგიის მიმდევრები) ასევე 10 %-ს. <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%A3%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="ინდუიზმი">ინდუიზმის</a> მიმდევრები, რომელსაც არა აქვს გავრცელების ფართე არეალი, წარმოადგენენ მოსახლეობის 0,18 %-ს.<a href="#cite_note-179">[179]</a> კიმბანგიზმი ბელგიურმა კოლონიალურმა რეჟიმმა აღიქვა, როგორც მათი რეჟიმის მტერი და აკრძალა იგი. კიმბანგიზმი, რომელსაც ოფიციალურად ჰქვია „ქრისტეს ეკლესია დედამიწაზე სიმონ კიმბანგუს მოციქულით“, დღეისათვის მოითვლის დაახლოებით სამ მილიონ მიმდევარს,<a href="#cite_note-Adherents-180">[180]</a> რომელთა უმრავლესობა ცხოვრობს <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D_(%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%AE%E1%83%98)&action=edit&redlink=1" class="new" title="კონგო (ხალხი) (ჯერ არაა დაწერილი)">კონგოს</a> ხალხს შორის <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ცენტრალური კონგოს პროვინცია">ცენტრალური კონგოს პროვინციაში</a> და <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" title="კინშასა">კინშასაში</a>. ქვეყანაში 62 პროტესტანტული დენომინაცია გაერთიანებულია <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A8%E1%83%98_%E1%83%A5%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="კონგოში ქრისტეს ეკლესია (ჯერ არაა დაწერილი)">კონგოში ქრისტეს ეკლესიის</a> (კქე) (<a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ფრანგული ენა">ფრანგ.</a> Église du Christ au Congo (ÉCC)) ეგიდით. მას ხშირად უბრალოდ ეძახიან პროტესტანტულ ეკლესიას, რადგანაც ის მოიცავს პროტესტანტული მოსახლეობის დიდ ნაწილს — 20 %-ს.<a href="#cite_note-religiouslyremapped.info-181">[181]</a> <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98" title="ისლამი">ისლამი</a> ძირითადად შემოიტანეს და გაავრცელეს <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="არაბები">არაბმა</a> ვაჭრებმა.<a href="#cite_note-182">[182]</a> <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ტრადიციული რელიგია (ჯერ არაა დაწერილი)">ტრადიციული რელიგია</a> ასახავს ისეთ ცნებებს, როგორებიცაა <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="მონოთეიზმი">მონოთეიზმი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="ანიმიზმი">ანიმიზმი</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ვიტალიზმი (ჯერ არაა დაწერილი)">ვიტალიზმი</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%A2%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="წინაპრების კულტი (ჯერ არაა დაწერილი)">წინაპრების კულტი</a> და <a href="/w/index.php?title=%E1%83%AF%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%A5%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ჯადოქრობა (ჯერ არაა დაწერილი)">ჯადოქრობა</a>, რომლებიც სხვადასხვა ფორმით და მოცულობით გავრცელებულია ეთნიკურ ჯგუფებს შორის. ქრისტიანობა და ტრადიციული აფრიკული რელიგიები და კულტები ხშირად გაერთიანებულია <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%90" title="სექტა">სექტებში</a>, რომელიც გაბატონებული ეკლესიისათვის მიუღებელია, როგორც ქრისტიანობის ნაწილი. ამ კატეგორიების მიმდევრების რელიგიური კუთვნილების ზუსტმა განცალკევებამ შეიძლება მოგვცეს კონგოს რეალობის დამახინჯებული სურათი. ადამიანთა რაოდენობის განსაზღვრა, რომლებიც შეიძლება იყვნენ ამა თუ იმ რელიგიის მიმდევრები საკმაოდ შეზღუდულია. უფრო გავრცელებულია ერთდროულად ორი ან მეტი რელიგიური აღმსარებლობის რწმენა. როგორც კლასობრივი ან ეთნიკური იდენტურობა, პიროვნების რელიგიური იდენტურობაც შეიძლება იყოს სიტუაციური. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ეკონომიკა">ეკონომიკა</h2>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=43" title="სექციის რედაქტირება:ეკონომიკა" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=43" title="Edit section's source code: ეკონომიკა">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="სამთომომპოვებელი_მრეწველობა"><span id=".E1.83.A1.E1.83.90.E1.83.9B.E1.83.97.E1.83.9D.E1.83.9B.E1.83.9D.E1.83.9B.E1.83.9E.E1.83.9D.E1.83.95.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.94.E1.83.9A.E1.83.98_.E1.83.9B.E1.83.A0.E1.83.94.E1.83.AC.E1.83.95.E1.83.94.E1.83.9A.E1.83.9D.E1.83.91.E1.83.90">სამთომომპოვებელი მრეწველობა</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=44" title="სექციის რედაქტირება:სამთომომპოვებელი მრეწველობა" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=44" title="Edit section's source code: სამთომომპოვებელი მრეწველობა">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> XX საუკუნის ბოლოს ქვეყნის <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98_%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%90_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%A3%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%98" title="მთლიანი შიდა პროდუქტი">მთლიანი შიდა პროდუქტის</a> სტრუქტურაში სამთომომპოვებელი მრეწველობის და ფერადი მეტალურგიის წილი შეადგენდა 58 %-ს. სამთომომპოვებელი მრეწველობა უზრუნველყოფდა ექსპორტის შემოსავლების 70 %-ზე მეტს. ძირითადი სამთომომპოვებელი ცენტრები მდებარეობენ შაბას პროვინციაში, სადაც მუშავდება <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="რკინის მადანი">რკინის მადანის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A2%E1%83%98" title="კობალტი">კობალტის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%97%E1%83%A3%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%90" title="თუთია">თუთიის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%AA%E1%83%AE%E1%83%9A%E1%83%98" title="ვერცხლი">ვერცხლის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98_(%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98)" title="ურანი (ელემენტი)">ურანის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98" title="კადმიუმი">კადმიუმის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98" title="გერმანიუმი">გერმანიუმის</a> საბადოები, და აღმოსავლეთ კასაის და კასაის პროვინციებში, სადაც მდებარეობს <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%98" title="ალმასი">ალმასის</a> დიდი საბადოები. კატანგის რეგიონში მოიპოვება <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%AB%E1%83%98" title="სპილენძი">სპილენძი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%90" title="ტყვია">ტყვია</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="ქვანახშირი">ქვანახშირი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98" title="მანგანუმი">მანგანუმი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%97%E1%83%A3%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%90" title="თუთია">თუთია</a> და <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A2%E1%83%98" title="კობალტი">კობალტი</a>. <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%A6%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98" title="სასარგებლო წიაღისეული">სასარგებლო წიაღისეულის</a> მოპოვების რაიონებში შექმნილია მსხვილი სამთომომპოვებელი და მეტალურგიული კომპლექსები. კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკას უკავია პირველი ადგილი მსოფლიოში სამრეწველო ალმასის და კობალტის წარმოების მიხედვით და სპილენძის ერთ-ერთი წამყვანი მწარმოებელია მსოფლიოში. განვითარებულ და განვითარებად ქვეყნებს შორის სამთომომპოვებელი მრეწველობა XX საუკუნის ბოლოს უზრუნველყოფდა კობალტის მოპოვების 48 %-ზე მეტს (კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა — მსოფლიო ბაზარზე კობალტის მსხვილი მიმწოდებელია), ალმასის 25 %-ს, სპილენძის 8 %-ს, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90" title="კალა">კალის</a> კონცენტრატების 1,7 %-ს. კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკას მსოფლიო ბაზარზე ეკავა მნიშვნელოვანი ადგილი, როგორც თუთიის, ვერცხლის, მანგანუმის, გერმანიუმის ექსპორტიორს. მინერალურ ნედლეულს შორის ქვეყნის მთავარი სავაჭრო პარტნიორია: <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="ბელგია">ბელგია</a>, <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%A8" class="mw-redirect" title="აშშ">აშშ</a>, <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="გერმანია">გერმანია</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="საფრანგეთი">საფრანგეთი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="იაპონია">იაპონია</a>, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%90" title="კანადა">კანადა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98_%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" class="mw-redirect" title="დიდი ბრიტანეთი">დიდი ბრიტანეთი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%90" title="იტალია">იტალია</a> და სხვა. ქვეყნის ეკონომიკის სამთო სექტორის წამყვანი მოთამაშეები არიან (2001-2002 წლები) — Lubumbashi slag heap (STL), Lwishishi-ის პროექტი OMG-ს ჯგუფთან ერთად, კომპანია Forrest International (EGMF) and Gécamines. ქვეყანის პოლიტიკური და ეკონომიკური მდგომარეობის გამო სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვების და ექსპორტის მოცულობის ზუსტი შეფასება XX-XXI საუკუნეების მიჯნაზე გაძნელებულია. 2000 წლის მონაცემებით ალმასების საერთო მოპოვება შეფასებულია 22 მილიონ კარატად/წელიწადში, რომელთა დიდი ნაწილი ქვეყნის ფარგლებს გარეთ გადის კონტრაბანდისტების დახმარებით. ანალოგიური სიტუაცია შეიმჩნევა <a href="/wiki/%E1%83%9D%E1%83%A5%E1%83%A0%E1%83%9D" title="ოქრო">ოქროს</a> მოპოვების მხრივაც, რომელიც ოფიციალურად შეადგენს 120 კგ/წელიწადში ფაქტობრივად ორიენტირებული 9330 კგ/წელიწადში ნაცვლად. უფრო ზუსტი მონაცემები არსებობს ცალკეული ფირმების მოღვაწეობასთან მიმართებაში. 1990-იანი წლების პოლიტიკური კრიზისი დამღუპველად აისახა სამთომომპოვებელი მრეწველობის და ფერადი მეტალურგიის განვითარებაზე. სპილენძის წლიური წარმოების მოცულობა შემცირდა 90 %-ით, ხოლო ოქროს და ალმასის დიდი ნაწილი მოიპოვება კუსტარული მეთოდებით ცალკეული პირების მიერ, რომლებიც უპირატესობას აძლევენ შავ ბაზართან მუშაობას. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ხე-ტყის_მრეწველობა">ხე-ტყის მრეწველობა</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=45" title="სექციის რედაქტირება:ხე-ტყის მრეწველობა" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=45" title="Edit section's source code: ხე-ტყის მრეწველობა">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%94" title="ტყე">ტყეს</a> უკავია ქვეყნის საერთო ტერიტორიის 60 %. ქვეყანაში არსებობს ხე-ტყის მასალების უზარმაზარი რესურსი, რომელსაც საწყის ეტაპზე გააჩნია 61 მილიონი ჰა ხე-ტყიანი ტერიტორიების საექპლოატაციო კომერციული განვითარების შესაძლებლობა. მაიომბეს რეგიონში <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ცენტრალური კონგოს პროვინცია">ცენტრალური კონგოს პროვინცია</a> ადრე იყო ხე-ტყის მასალების ექსპლოატაციის მსხვილი ცენტრი, მაგრამ ამ რეგიონში ტყეები თითქმის მთლიანად განადგურდა. უფრო ხშირად გამოიყენება <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ეკვატორიალური პროვინცია">ეკვატორიალური პროვინციის</a> და მდინარე <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%98" title="უბანგი">უბანგის</a> <a href="/wiki/%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" title="ხეობა">ხეობის</a> უფრო ვრცელი ტყიანი რეგიონები. 2003 წლის შეფასებით მრგვალი ხე-ტყის გატანა შეადგენდა 72 170 000 მ³-ს, ანუ საწვავის 95 %-ს. დღეისათვის იჭრება დაახლოებით 14 სახეობის ხე. 2003 წლის შეფასებით ხე-ტყის მასალების ექსპორტი შეადგენდა 25,7 მილიონ ამერიკულ დოლარს. ხე-ტყის მრეწველობის გასავითარებლად აუცილებელია უცხოური კაპიტალის მოზიდვა, რის გამოც ხელისუფლება ვარაუდობს საგადასახადო სტრუქტურებისა და საექსპორტო პროცედურების შეცვლას ეკონომიკური წინსვლის სტიმულირებისათვის. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="თევზჭერა">თევზჭერა</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=46" title="სექციის რედაქტირება:თევზჭერა" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=46" title="Edit section's source code: თევზჭერა">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია">გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის</a> მონაცემებით, რომელიც გამოქვეყნებულია ქვეყნის სტრატეგიული მნიშვნელობისა და <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ცენტრალური აფრიკა">ცენტრალურ აფრიკაში</a> თავისი პოტენციალური როლის შესახებ მოხსენებაში კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკას გააჩნია აფრიკის ტყისა და მდინარეების სისტემის დაახლოებით 50 %, რომელსაც შეუძლია უზრუნველყოს მთელი <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98" title="კონტინენტი">კონტინენტის</a> ჰიდროენერგეტიკის სიმძლავრეები.<a href="#cite_note-183">[183]</a> ქვეყანაში <a href="/wiki/%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%96%E1%83%AD%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="თევზჭერა">თევზჭერა</a> ეკონომიკური შემოსავლების ერთ-ერთი ყველაზე უფრო მთავარი წყაროა. 2003 წლის შეფასებით ზღვებიდან, მდინარეებიდან და ტბებიდან თევზის წარმოების საერთო პროდუქციის მოცულობა შეადგენდა 222 965 ტონას. ზღვიდან <a href="/wiki/%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%96%E1%83%98" class="mw-redirect" title="თევზი">თევზის</a> რეწვას ახორციელებს სახელმწიფო კომპანია — PEMARZA. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ენერგეტიკა">ენერგეტიკა</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=47" title="სექციის რედაქტირება:ენერგეტიკა" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=47" title="Edit section's source code: ენერგეტიკა">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში არსებობს <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%97%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98" title="ნავთობი">ნავთობის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="ბუნებრივი აირი">ბუნებრივი აირის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="ქვანახშირი">ქვანახშირის</a> მარაგი და ასევე გენერირებული <a href="/w/index.php?title=%E1%83%B0%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ჰიდროენერგეტიკა (ჯერ არაა დაწერილი)">ჰიდროენერგეტიკული</a> სიმძლავრე დაახლოებით 100 000 მგვტ. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ელექტროენერგია">ელექტროენერგია</h4>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=48" title="სექციის რედაქტირება:ელექტროენერგია" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=48" title="Edit section's source code: ელექტროენერგია">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> მდინარე კონგოზე არსებულ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ინგას კაშხალი (ჯერ არაა დაწერილი)">ინგას კაშხალს</a> აქვს პოტენციალი, რომელსაც შეუძლია 40 000-დან 45 000 მგვტ-მდე ელექტროენერგიის გენერირება, რომელიც საკმარისია მთელი <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="სამხრეთი აფრიკა">სამხრეთ აფრიკისათვის</a> საჭირო ელექტროენერგიის მოსამარაგებლად. პოლიტიკურ არენაზე შენარჩუნებული გაურკვევლობისა და ინვესტორების მხრიდან ინტერესების არარსებობის შედეგად ინგას კაშხლის პოტენციალი საკმაოდ შეზღუდულია. 2001 წლის შეფასებით, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="კაშხალი">კაშხლის</a> დადგენილი გენერირებული სიმძლავრე შეადგენდა 2473 მგვტ-ს. სავარაუდოდ, იმის გამო, რომ კაშხლის ტურბინების ორი მესამედი არ მუშაობს, კაშხალს შეუძლია აწარმოოს არაუმეტეს 650-750 მგვტ-ის ელექტროენერგია. 2010 წლისთვის იგეგმება ინგას კაშხლის სიმძლავრის გაზრდა 44 000 მგვტ-მდე. <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="აფრიკის განვითარების ბანკი (ჯერ არაა დაწერილი)">აფრიკის განვითარების ბანკი</a> ქვეყნის მთავრობას შეპირდა 8 მილიონი ამერიკული დოლარით დახმარებას. ხელისუფლება ასევე თანახმაა ინგა-კოლვეზის და ინგა-სამხრეთ აფრიკის ელექტროგადამცემი სისტემების აღდგენაში და კვების მეორე ხაზის მშენებლობაში დედაქალაქ კინშასის ელექტროენერგიით მოსამარაგებლათ. 2007 წელს კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში შიდა ბაზრისთვის წარმოებულმა ელექტროენერგიის ხვედრითმა წილმა შეადგინა 8302 მილიონი კვტ/სთ. 2007 წელს ქვეყანაში იმპორტირებული ელექტროენერგია შეადგენდა 78 მილიონ კვტ/სთ-ს. ქვეყანა ასევე ელექტროენერგიის ექსპორტიორია. 2003 წელს ელექტროენერგიის ექსპორტმა შეადგინა 1,3 მილიარდ კვტ/სთ-მდე, რომელიც ძირითადად მიეწოდებოდა <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="კონგოს რესპუბლიკა">კონგოს რესპუბლიკას</a> და მის დედაქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98" title="ბრაზავილი">ბრაზავილს</a>, ასევე <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%90" title="ზამბია">ზამბიას</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა">სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკას</a>. არსებობს რამდენიმე გეგმა დასავლეთის ენერგეტიკული კორიდორის (Westcor) მშენებლობის შესახებ, რითაც ელექტროენერგია ინგა III ჰიდროელექტროსადგურიდან მიეწოდება კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკას, <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%90" title="ანგოლა">ანგოლას</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%90" title="ნამიბია">ნამიბიას</a>, <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%A1%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90" title="ბოტსვანა">ბოტსვანას</a> და სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკას. ქვეყნის ეროვნული ენერგეტიკული კომპანიაა Société nationale d'électricité (SNEL). ქვეყნის მოსახლეობის მხოლოდ 6 %-ს აქვს შესაძლებლობა ისარგებლოს ელექტროენერგიით.<a href="#cite_note-184">[184]</a> 2003 წელს ელექტროენერგიის 98,2 % იწარმოებოდა <a href="/wiki/%E1%83%B0%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="ჰიდროელექტროსადგური">ჰიდროელექტროსადგურებში</a>.<a href="#cite_note-185">[185]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ნავთობი">ნავთობი</h4>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=49" title="სექციის რედაქტირება:ნავთობი" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=49" title="Edit section's source code: ნავთობი">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკას აქვს ნავთობის რეზერვები, რომელიც სამხრეთ აფრიკაში მხოლოდ ანგოლას ჩამორჩება. 2009 წლის მდგომარეობით ქვეყნის ნავთობის მარაგი შეადგენს 180 მილიონ ბარელს (29 000 000 მ³). 2008 წელს ქვეყანაში ნაწარმოებია 19 960 ბარელი (3173 მ³) ნავთობი დღე-ღამეში და გამოიყენება 11 000 ბარელი დღე-ღამეში (1700 მ³/დღ-ღ.). 2007 წელს ქვეყანაში ექსპორტირებული ნავთობის რაოდენობა შეადგენს 20 090 ბარელს დღე-ღამეში (3194 მ³/დღ-ღ.), ხოლო იმპორტირებული ნავთობის 11 350 ბარელს დღე-ღამეში (1805 მ³/დღ-ღ.). 2007 წელს კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში ნაწარმოებია 836 000 ტონა ნავთობი, ექსპორტირებულია 836 000 ტონა და მარაგია 25 000 000 ტონა. 2005 წლის 1 იანვრის მდგომარეობით ქვეყანაში ნავთობის გადამუშავება არ ხდებოდა და ის იძულებული იყო მოეხდინა ნავთობპროდუქტების იმპორტი. 2002 წელს ნავთობპროდუქტების იმპორტის მოცულობამ შეადგინა 8180 ბარელი დღე-ღამეში (1301 მ³/დღ-ღ.). ნავთობპროდუქტების იმპორტი შედგება <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98" title="ბენზინი">ბენზინისგან</a>, რეაქტიული საწვავისგან, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%97%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ნავთი (ჯერ არაა დაწერილი)">ნავთისგან</a>, საავიაციო საწვავისაგან, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%A3%E1%83%97%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="მაზუთი (ჯერ არაა დაწერილი)">მაზუთისაგან</a> და ნავთობის შეკუმშული აირისაგან. ნავთობპროდუქტების ექსპორტს და იმპორტს ახორციელებს კომპანია Cohydro. ხელისუფლებას ქვეყანაში ნავთობის შემოსატანად ხელშეკრულება აქვს დადებული კომპანია Galaxy Moriah Oil-სთან.<a href="#cite_note-186">[186]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ბუნებრივი_აირი">ბუნებრივი აირი</h4>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=50" title="სექციის რედაქტირება:ბუნებრივი აირი" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=50" title="Edit section's source code: ბუნებრივი აირი">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> 2008 წლის შეფასებით კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="ბუნებრივი აირი">ბუნებრივი აირის</a> მარაგი იყო 991,1 მილიონი მ³. ქვეყანაში არ არსებობს მისი წარმოება, მოხმარება, იმპორტი ან ექსპორტი. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ქვანახშირი">ქვანახშირი</h4>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=51" title="სექციის რედაქტირება:ქვანახშირი" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=51" title="Edit section's source code: ქვანახშირი">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> 2005 წლის ივლისის მდგომარეობით კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში <a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="ქვანახშირი">ქვანახშირის</a> მარაგის რაოდენობა შეადგენს 97 მილიონ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ამერიკული ტონა (ჯერ არაა დაწერილი)">ამერიკულ ტონას</a> (<a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ინგლისური ენა">ინგლ.</a> ton; short ton). 2003 წელს ქვანახშირის შიდა წარმოება და მოხმარება შეადგენდა შესაბამისად 0,11 მილიონ ამერიკულ ტონას და 0,26 მილიონ ამერიკულ ტონას.<a href="#cite_note-187">[187]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ტრანსპორტი">ტრანსპორტი</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=52" title="სექციის რედაქტირება:ტრანსპორტი" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=52" title="Edit section's source code: ტრანსპორტი">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Congo_Transport_Map.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Congo_Transport_Map.PNG/350px-Congo_Transport_Map.PNG" decoding="async" width="350" height="306" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Congo_Transport_Map.PNG/525px-Congo_Transport_Map.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Congo_Transport_Map.PNG/700px-Congo_Transport_Map.PNG 2x" data-file-width="1129" data-file-height="987" /></a><figcaption>კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის რკინიგზის და სხვა სახმელეთო ტრანსპორტის სქემატური რუკა</figcaption></figure> კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში ყოველთვის არსებობდა სახმელეთო ტრანსპორტთან დაკავშირებული სიძნელეები. ქვეყნის რელიეფი და მდინარე <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D_(%E1%83%9B%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94)" class="mw-redirect" title="კონგო (მდინარე)">კონგოს</a> აუზის <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98" title="კლიმატი">კლიმატი</a> ბარიერებს უქმნის <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%90" class="mw-redirect" title="რკინიგზა">რკინიგზების</a> და საავტომობილო გზების მშენებლობას. ამას გარდა, მრავალი წლის განმავლობაში არსებულმა ქრონიკულმა ქაოსმა და შიდა კონფლიქტებმა სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურაში გამოიწვია ინვესტიციების სერიოზული დანაკლისი. მეორე მხრივ, კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში არსებობს ათასობით კილომეტრი სანაოსნო გზა და ტრადიციულად წყლის ტრანსპორტი ქვეყნის ტერიტორიის ⅔-ზე დომინანტურ სახეობას წარმოადგენს. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="სატრანსპორტო_პრობლემები"><span id=".E1.83.A1.E1.83.90.E1.83.A2.E1.83.A0.E1.83.90.E1.83.9C.E1.83.A1.E1.83.9E.E1.83.9D.E1.83.A0.E1.83.A2.E1.83.9D_.E1.83.9E.E1.83.A0.E1.83.9D.E1.83.91.E1.83.9A.E1.83.94.E1.83.9B.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.98">სატრანსპორტო პრობლემები</h4>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=53" title="სექციის რედაქტირება:სატრანსპორტო პრობლემები" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=53" title="Edit section's source code: სატრანსპორტო პრობლემები">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში სატრანსპორტო პრობლემების საილუსტრაციოდ შეიძლება მოვიყვანოთ საქონლის მიტანის ეგრეთ წოდებული „ეროვნული მარშრუტი“ <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="მატადი">მატადის</a> პორტიდან ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A3" title="ბუკავუ">ბუკავუში</a>: <ul><li>მატადიდან <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" title="კინშასა">კინშასაში</a> — რკინიგზით</li> <li>კინშასიდან <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="კისანგანი">კისანგანიში</a> — სამდინარო გემით</li> <li>კისანგანიდან <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%A3" title="უბუნდუ">უბუნდუში</a> — რკინიგზით</li> <li>უბუნდუდან <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%A3" title="კინდუ">კინდუში</a> — სამდინარო გემით</li> <li>კინდუდან <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%94" title="კალემიე">კალემიეში</a> — რკინიგზით</li> <li>კალემიედან <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="კალუნდუ (ჯერ არაა დაწერილი)">კალუნდუში</a> — <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%98" title="გემი">გემით</a> <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ტანგანიიკა">ტანგანიიკის</a> <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%91%E1%83%90" title="ტბა">ტბაზე</a></li> <li>კალუნდუდან ბუკავუში — საავტომობილო გზით.</li></ul> სხვა სიტყვებით, საქონელი უნდა დაიტვირთოს და დაიცალოს რვაჯერ, ხოლო მთელი გზის გავლის ხანგრძლივობამ შეიძლება შეადგინოს რამდენიმე თვე. ქვეყნის ბევრი ავტოგზა იმყოფება ცუდ მდგომარეობაში და ფუნქციონირებს მხოლოდ ზოგიერთ მონაკვეთზე, მიუხედავად მათი მდგომარეობის გაუმჯობესების სულ ახლანდელი მცდელობებისა. კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურა საკმაოდ დაზიანდა <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98" title="კონგოს პირველი ომი">კონგოს პირველი</a> და <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94_%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98" title="კონგოს მეორე ომი">მეორე ომების</a> დროს. ბევრი სატრანსპორტო საშუალება განადგურდა ან გატაცებული იქნა ბოევიკების მიერ, განსაკუთრებით ქვეყნის ჩრდილოეთ და აღმოსავლეთ ნაწილში, ასევე ძლიერ დაზიანდა მილსადენები. კინშასის, მატადის და ლუბუმბაშის ფარგლებს გარეთ კერძო და კომერციული საავტომობილო ტრანსპორტი თითქმის არ არსებობს, ხოლო საავტომობილო ნაკადი დაბალია იქაც კი, სადაც ავტოგზები იმყოფებიან კარგ მდგომარეობაში. სატრანსპორტო საშუალებების ზოგიერთი რაოდენობა, რომლებსაც ამ ქალაქების ფარგლებს გარეთ მოიხმარენ, იმყოფება გაეროს დაქვემდებარებაში, იმ ორგანიზაციის, რომელიც ეხმარება კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკას და სამთომომპოვებელი და ენერგეტიკული დარგების რამდენიმე მსხვილ კომპანიას. საჰაერო ტრანსპორტი ქვეყანაში ბევრ ქალაქებს შორის გადაადგილების ერთადერთი ეფექტური საშუალებაა. კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ხელისუფლება, გაერო, ჰუმანიტარული ორგანიზაციები და მსხვილი კომპანიები პერსონალის გადასაყვანად და ტვირთის გადასაზიდად იყენებენ საჰაერო და არა სახმელეთო ტრანსპორტს. ჩვეულებრივი მოქალაქეები, განსაკუთრებით სოფლის რაიონებში, როგორც წესი გადაადგილდებიან ფეხით, <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98" title="ველოსიპედი">ველოსიპედით</a> ან <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ნავი (ჯერ არაა დაწერილი)">ნავით</a>. კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ზოგიერთ რაიონში ჩასვლა სხვა ქვეყნებიდან უფრო ადვილია, ვიდრე დედაქალაქ კინშასიდან. მაგალითად, ქვეყნის ჩრდილო-აღმოსავლეთში მდებარე ბუკავუ, გომა და სხვა ქალაქები კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%A6%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98" title="სახელმწიფო საზღვარი">სახელმწიფო საზღვრიდან</a> დაკავშირებულია ასფალტირებული საავტომობილო გზით <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="კენია">კენიის</a> პორტ <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" title="მომბასა">მომბასასთან</a>. ხოლო უკანასკნელ წლებში ამ ქალაქებში საქონლის უმრავლესობა შედის ამ მარშრუტით. ანალოგიურად, ლუბუმბაში და კატანგის რეგიონის სხვა ქალაქები დაკავშირებული არიან <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%90" title="ზამბია">ზამბიასთან</a>, რისი საშუალებითაც უკავშირდებიან <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="სამხრეთი აფრიკა">სამხრეთ აფრიკის</a> ავტომაგისტრალებს და რკინიგზებს. მეზობელ ქვეყნებთან ასეთი სატრანსპორტო კავშირები ქვეყნის აღმოსავლეთი და სამხრეთ-აღმოსავლეთი რაიონებისთვის უფრო მთავარია, ვიდრე დედაქალაქთან. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ინფრასტრუქტურის_განვითარების_ძირითადი_პროგრამები"><span id=".E1.83.98.E1.83.9C.E1.83.A4.E1.83.A0.E1.83.90.E1.83.A1.E1.83.A2.E1.83.A0.E1.83.A3.E1.83.A5.E1.83.A2.E1.83.A3.E1.83.A0.E1.83.98.E1.83.A1_.E1.83.92.E1.83.90.E1.83.9C.E1.83.95.E1.83.98.E1.83.97.E1.83.90.E1.83.A0.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.98.E1.83.A1_.E1.83.AB.E1.83.98.E1.83.A0.E1.83.98.E1.83.97.E1.83.90.E1.83.93.E1.83.98_.E1.83.9E.E1.83.A0.E1.83.9D.E1.83.92.E1.83.A0.E1.83.90.E1.83.9B.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.98">ინფრასტრუქტურის განვითარების ძირითადი პროგრამები</h4>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=54" title="სექციის რედაქტირება:ინფრასტრუქტურის განვითარების ძირითადი პროგრამები" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=54" title="Edit section's source code: ინფრასტრუქტურის განვითარების ძირითადი პროგრამები">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> 2007 წელს <a href="/wiki/%E1%83%A9%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="ჩინეთი">ჩინეთმა</a> სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის განვითარებისთვის ორი მსხვილი პროექტის რეალიზაციის მიზნით თანხმობა განაცხადა გამოეყო 5 მილიარდი ამერიკული დოლარი<a href="#cite_note-ჩინეთი-188">[188]</a>. პირველი პროექტი ითვალისწინებდა ერთმანეთთან რკინიგზით დაეკავშირებინა <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%A6%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98" title="სასარგებლო წიაღისეული">სასარგებლო წიაღისეულით</a> მდიდარი კატანგის რეგიონი, კერძოდ <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%98" title="ლუბუმბაში">ლუბუმბაში</a>, საოკეანო პორტ <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="მატადი">მატადისთან</a> და ავტომაგისტრალით სამდინარო პორტ <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="კისანგანი">კისანგანისთან</a>. მეორე პროექტი ითვალისწინებდა აფრიკის სამხრეთის სატრანსპორტო ქსელის გაუმჯობესებას ზამბიაში. ეს პროექტები ასევე მიმართული იქნება სატრანსპორტო მარშრუტების გაუმჯობესებისკენ ქვეყნის რაიონებსა, რომლებსაც არ ემსახურება საწყლოსნო ტრანსპორტი, და ძირითად ეკონომიკურ ცენტრებს შორის. კრედიტი დაიფარება კონცესიის წარდგენით წიაღისეულის მოპოვებაზე, რომელიც აუცილებლად სჭირდება ჩინეთს: <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%AB%E1%83%98" title="სპილენძი">სპილენძი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A2%E1%83%98" title="კობალტი">კობალტი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9D%E1%83%A5%E1%83%A0%E1%83%9D" title="ოქრო">ოქრო</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98" title="ნიკელი">ნიკელი</a>, ასევე ფასიანი რკინიგზებიდან და ავტოგზებიდან მიღებული შემოსავლებით. საერთაშორისო ბიზნეს-თანამეგობრობის მიერ კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში თანხების ჩადების სურვილის არქონის პირობებში, ეს პროექტები აუცილებელია ქვეყნის ხელისუფლებისთვის ინფრასტრუქტურის გასაუმჯობესებლად<a href="#cite_note-ჩინეთი-188">[188]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="რკინიგზები">რკინიგზები</h4>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=55" title="სექციის რედაქტირება:რკინიგზები" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=55" title="Edit section's source code: რკინიგზები">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Train_rdc.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Train_rdc.svg/300px-Train_rdc.svg.png" decoding="async" width="300" height="250" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Train_rdc.svg/450px-Train_rdc.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Train_rdc.svg/600px-Train_rdc.svg.png 2x" data-file-width="671" data-file-height="559" /></a><figcaption>კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის რკინიგზის ხაზების სქემა</figcaption></figure> კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში რკინიგზას მართავს ეროვნული კომპანია Société Nationale des Chemins de Fer du Congo (SNCC). ყველა სარკინიგზო ხაზი არ არის ერთმანეთთან შეერთებული, მაგრამ მათი უმრავლესობა ერთმანეთთან შეერთებულია სამდინარო ტრანსპორტით. ქვემოთ ჩამოთვლილია ქვეყნის <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%90" class="mw-redirect" title="რკინიგზა">სარკინიგზო</a> სისტემები: <ul><li>მატადი-კინშასის სარკინიგზო ხაზი: <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="მატადი">მატადიდან</a> <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" title="კინშასა">კინშასაში</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D" title="სონგოლოლო">სონგოლოლოს</a>, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%94" title="კიმპესე">კიმპესეს</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%90-%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3" title="მბანზა-ნგუნგუ">მბანზა-ნგუნგუს</a> და <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%A3" title="კასანგულუ">კასანგულუს</a> გავლით, მართავს კომპანია <a href="/w/index.php?title=Office_National_des_Transports&action=edit&redlink=1" class="new" title="Office National des Transports (ჯერ არაა დაწერილი)">Office National des Transports</a> (ONATRA). <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94&action=edit&redlink=1" class="new" title="ლიანდაგის სიგანე (ჯერ არაა დაწერილი)">ლიანდაგის სიგანე</a> 1067 მმ, თავდაპირველად იყო 750 მმ<a href="#cite_note-The_Terminal-189">[189]</a>; მატარებელი დადის კვირაში სამჯერ<a href="#cite_note-190">[190]</a>. ამ ხაზზე გადაზიდვების რაოდენობა შემცირდა 2000 წელს დამთავრებული მატადი-კინშასის ავტოგზის რეკონსტრუქციის შემდეგ, მაგრამ მომავალში იგეგმება ამ სარკინიგზო ხაზის მუშაობის გააქტიურება, რისთვისაც 2006 წლის ივლისში ხელი მოეწერა შეთანხმებას ONATRA-სა და ჩინურ კომპანია CMIC-ს შორის<a href="#cite_note-191">[191]</a>, რომლის თანახმადაც ჩინური კომპანია შეაკეთებს ლიანდაგებს, მატარებლებს, კომუნიკაციებს, სიგნალიზაციას და ელექტროგადამცემ ხაზებს.</li> <li>ვიკიკონგოს სარკინიგზო ხაზი: <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90" title="ბუმბა">ბუმბა</a> (პორტი მდინარე კონგოზე) — <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%98" title="აკეტი">აკეტი</a> — <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%90_(%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%98)" title="ბუტა (ქალაქი)">ბუტა</a> — <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ლიკატი (ჯერ არაა დაწერილი)">ლიკატი</a> — <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%9D" title="ისირო">ისირო</a> — <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94&action=edit&redlink=1" class="new" title="მუნგბერე (ჯერ არაა დაწერილი)">მუნგბერე</a>, მისასვლელი გზებით <a href="/w/index.php?title=%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%9D_(%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%98)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ბონდო (ქალაქი) (ჯერ არაა დაწერილი)">ბონდოში</a> და <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%94&action=edit&redlink=1" class="new" title="ტიტულე (ჯერ არაა დაწერილი)">ტიტულეში</a>. ლიანდაგის სიგანე 600 მმ. სარკინიგზო ხაზი იმყოფება მიტოვებულ მდგომარეობაში და არ ფუნქციონირებს<a href="#cite_note-მდგომარეობა-192">[192]</a>, უკანასკნელად ამ ხაზზე მატარებელმა გაიარა 2002—2003 წლებში<a href="#cite_note-193">[193]</a>.</li> <li>დიდი ტბების სარკინიგზო ხაზი (პირველი მონაკვეთი): <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="კისანგანი">კისანგანი</a> (პორტი მდინარე კონგოზე) — <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%A3" title="უბუნდუ">უბუნდუ</a> (პორტი მდინარე კონგოზე). ლიანდაგის სიგანე 1000 მმ. ეს სარკინიგზო ხაზი <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A9%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A9%E1%83%A5%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="ბოიომის ჩანჩქერი">ბოიომის ჩანჩქერის</a> შემოვლითი მარშრუტია. მატარებლები სადგურიდან გადიან კისანგანიში კინშასიდან <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%98" title="გემი">გემების</a> შემოსვლის შემდეგ ან კინშასაში მათ გამგზავრებამდე, რაც არარეგულარულად ხდება, დაახლოებით 2—3 თვეში ერთხელ<a href="#cite_note-194">[194]</a>.</li> <li>დიდი ტბების სარკინიგზო ხაზი (მეორე მონაკვეთი): <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%A3" title="კინდუ">კინდუ</a> (პორტი მდინარე <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D_(%E1%83%9B%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94)" class="mw-redirect" title="კონგო (მდინარე)">ლუალაბაზე</a>) — კიბომბო — <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="კონგოლო (ჯერ არაა დაწერილი)">კონგოლო</a> — <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9D" title="კაბალო">კაბალო</a> (პორტი მდინარე ლუალაბაზე და კატანგას ხაზთან მიერთება) — ნიუნზუ — ნიემბა — <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%94" title="კალემიე">კალემიე</a> (პორტი <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ტანგანიიკა">ტანგანიიკის</a> ტბაზე). ლიანდაგის სიგანე 1067 მმ. 1955 წლამდე ლიანდაგის სიგანე იყო 1000 მმ, მაგრამ ის 1956 წელს კატანგის სარკინიგზო ხაზთან შეერთების გამო გადაიყვანეს 1067 მმ-ზე. კალემიესა და ნიემბას შორის არსებული სარკინიგზო მონაკვეთი დღეისათვის მიტოვებულია და არ ფუნქციონირებს<a href="#cite_note-მდგომარეობა-192">[192]</a>. კალემიედან ტანგანიიკის ტბის გავლით გემებით შეიძლება ჩავიდეთ ქალაქებში <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90_(%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%98)&action=edit&redlink=1" class="new" title="მობა (ქალაქი) (ჯერ არაა დაწერილი)">მობა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%90" title="უვირა">უვირა</a>.</li> <li>კატანგის სარკინიგზო ხაზი: კაბალო (პორტი მდინარე <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%98" title="კასაი">კასაიზე</a> და დიდი ტბების სარკინიგზო ხაზთან (მეორე მონაკვეთი) მიერთება) — კამუნგუ — კატუმბა — <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="კაბონგო (ჯერ არაა დაწერილი)">კაბონგო</a> — <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90" title="კამინა">კამინა</a> (კასაის სარკინიგზო ხაზთან მიერთება) — ბუკამა (პორტი მდინარე ლუალაბაზე) — ტენკე (ბენგელის სარკინიგზო ხაზთან მიერთება) — <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%98" title="ლიკასი">ლიკასი</a> — <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%98" title="ლუბუმბაში">ლუბუმბაში</a> — <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="საკანია">საკანია</a> — ზამბია. ლიანდაგის სიგანე 1067 მმ. კაბონგოსა და კამინას შორის არსებული სარკინიგზო მონაკვეთი იმყოფება მიტოვებულ მდგომარეობაში<a href="#cite_note-მდგომარეობა-192">[192]</a>.</li> <li>კასაის სარკინიგზო ხაზი: <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%9D" title="ილებო">ილებო</a> (პორტი მდინარე კასაიზე) — <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90_(%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%98)" title="კანანგა (ქალაქი)">კანანგა</a> — მვენე-დიტუ — კანიამა — კამინა (კატანგის სარკინიგზო ხაზთან მიერთება). ლიანდაგის სიგანე 1067 მმ. ეს სარკინიგზო ხაზი კატანგის სარკინიგზო ხაზს აკავშირებს ილებოსთან, საიდანაც გემით შეიძლება ჩავიდეთ კინშასამდე, ტვირთები გადააქვთ სამდინარო ბარჟებზე, მაგრამ სამდინარო ნაოსნობა არარეგულარულია<a href="#cite_note-მდგომარეობა-192">[192]</a>. 2007 წლის 1 აგვისტოს კანანგიდან 170 კმ-ით ჩრდილო-დასავლეთით ავარია განიცადა სამგზავრო მატარებელმა, 7 ვაგონი გადავიდა რელსებიდან და დაიღუპა დაახლოებით 100 ადამიანი.</li> <li>კატანგა—ბენგელის სარკინიგზო ხაზი: აშენდა კატანგის სარკინიგზო ხაზის (ტენკე — <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%98" title="კოლვეზი">კოლვეზი</a> — <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D" title="დილოლო">დილოლო</a>) მიერთებისათვის ბენგელის სარკინიგზო ხაზთან (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="ლუაუ (ჯერ არაა დაწერილი)">ლუაუდან</a> <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%A3" title="ლობიტუ">ლობიტუმდე</a> (პორტი ატლანტის ოკეანის სანაპიროზე)). ამ სარკინიგზო ხაზით სამგზავრო მატარებლები დადიოდნენ ლუბუმბაშიდან ლობიტუს შორის, ხოლო სატვირთო მატარებლებს <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%AB%E1%83%98" title="სპილენძი">სპილენძი</a> გადაჰქონდათ ზამბიიდან და კატანგიდან (Copperbelt-ის საბადო) საზღვაო პორტში ექსპორტისათვის. მაგრამ ანგოლის სამოქალაქო ომის გამო სარკინიგზო ხაზი არ ფუნქციონირებს 1970 წლიდან. მონაკვეთი კოლვეზისა და დილოლოს შორის იმყოფება საკმაოდ გაპარტახებულ მდგომარეობაში<a href="#cite_note-მდგომარეობა-192">[192]</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="რკინიგზის_ხაზების_სიგრძე"><span id=".E1.83.A0.E1.83.99.E1.83.98.E1.83.9C.E1.83.98.E1.83.92.E1.83.96.E1.83.98.E1.83.A1_.E1.83.AE.E1.83.90.E1.83.96.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.98.E1.83.A1_.E1.83.A1.E1.83.98.E1.83.92.E1.83.A0.E1.83.AB.E1.83.94">რკინიგზის ხაზების სიგრძე</h5>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=56" title="სექციის რედაქტირება:რკინიგზის ხაზების სიგრძე" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=56" title="Edit section's source code: რკინიგზის ხაზების სიგრძე">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> 4007 კმ (2014 წელი).<a href="#cite_note-CIA_World_Factbook:_Congo,_Democratic_Republic_of_the-195">[195]</a> სიგრძე და ლიანდაგის სიგანე: <ul><li>3882 კმ; ლიანდაგის სიგანე — 1067 მმ (858 კმ ელექტროფიცირებული); (2014 წელი)</li> <li>125 კმ; ლიანდაგის სიგანე — 1000 მმ; (2014 წელი)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="სარკინიგზო_ხაზები_მეზობელ_ქვეყნებში"><span id=".E1.83.A1.E1.83.90.E1.83.A0.E1.83.99.E1.83.98.E1.83.9C.E1.83.98.E1.83.92.E1.83.96.E1.83.9D_.E1.83.AE.E1.83.90.E1.83.96.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.98_.E1.83.9B.E1.83.94.E1.83.96.E1.83.9D.E1.83.91.E1.83.94.E1.83.9A_.E1.83.A5.E1.83.95.E1.83.94.E1.83.A7.E1.83.9C.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.A8.E1.83.98">სარკინიგზო ხაზები მეზობელ ქვეყნებში</h5>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=57" title="სექციის რედაქტირება:სარკინიგზო ხაზები მეზობელ ქვეყნებში" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=57" title="Edit section's source code: სარკინიგზო ხაზები მეზობელ ქვეყნებში">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> დღეისათვის ფუნქციონირებს მხოლოდ ერთი საერთაშორისო რკინიგზის ხაზი: <ul><li><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Flag_of_Zambia.svg" class="mw-file-description" title="დროშა: ზამბია"><img alt="დროშა: ზამბია" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Flag_of_Zambia.svg/22px-Flag_of_Zambia.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Flag_of_Zambia.svg/33px-Flag_of_Zambia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Flag_of_Zambia.svg/44px-Flag_of_Zambia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%90" title="ზამბია">ზამბია</a> — ლიანდაგის სიგანე 1067 მმ, უერთდება <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%95%E1%83%94" title="ზიმბაბვე">ზიმბაბვეს</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98" title="მოზამბიკი">მოზამბიკის</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა">სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის</a> რკინიგზებს.</li></ul> ეს საერთაშორისო სარკინიგზო ხაზი არ ფუნქციონირებს: <ul><li><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Flag_of_Angola.svg" class="mw-file-description" title="დროშა: ანგოლა"><img alt="დროშა: ანგოლა" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Angola.svg/22px-Flag_of_Angola.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Angola.svg/33px-Flag_of_Angola.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Angola.svg/44px-Flag_of_Angola.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%90" title="ანგოლა">ანგოლა</a> — ლიანდაგის სიგანე 1067 მმ, არ მუშაობს 1970-იანი წლებიდან.</li></ul> არსებობს <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ბორანი">საბორნე</a> კავშირი მეზობელი ქვეყნების რკინიგზებთან: <ul><li><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Flag_of_the_Republic_of_the_Congo.svg" class="mw-file-description" title="კონგოს რესპუბლიკის დროშა"><img alt="კონგოს რესპუბლიკის დროშა" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_the_Republic_of_the_Congo.svg/22px-Flag_of_the_Republic_of_the_Congo.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_the_Republic_of_the_Congo.svg/33px-Flag_of_the_Republic_of_the_Congo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_the_Republic_of_the_Congo.svg/44px-Flag_of_the_Republic_of_the_Congo.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="კონგოს რესპუბლიკა">კონგოს რესპუბლიკა</a> — ბორანს გადაჰყავს მგზავრები და გადააქვს ტვირთები კინშასიდან <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98" title="ბრაზავილი">ბრაზავილში</a> მდინარე კონგოს გავლით, საიდანაც რკინიგზა მიდის <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2-%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98" title="პუენტ-ნუარი">პუენტ-ნუარში</a>. ლიანდაგის სიგანე ორივე ქვეყანაში 1067 მმ-ია.</li> <li><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Flag_of_Tanzania.svg" class="mw-file-description" title="ტანზანიის დროშა"><img alt="ტანზანიის დროშა" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Flag_of_Tanzania.svg/22px-Flag_of_Tanzania.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Flag_of_Tanzania.svg/33px-Flag_of_Tanzania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Flag_of_Tanzania.svg/44px-Flag_of_Tanzania.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="ტანზანია">ტანზანია</a> — გემებს გადააქვთ ტვირთები კალემიედან <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%90_(%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90)&action=edit&redlink=1" class="new" title="კიგომა (ტანზანია) (ჯერ არაა დაწერილი)">კიგომაში</a>, საიდანაც რკინიგზის ხაზი მიდის <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0-%E1%83%94%E1%83%A1-%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98" title="დარ-ეს-სალამი">დარ-ეს-სალამში</a>. ლიანდაგის სიგანე 1067 მმ (კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა) / 1000 მმ (ტანზანია).</li></ul> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="სამხრეთი სუდანი">სამხრეთ სუდანთან</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90" title="უგანდა">უგანდასთან</a>, <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა">ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკასთან</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90" title="რუანდა">რუანდასთან</a> და <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98" title="ბურუნდი">ბურუნდისთან</a> პირდაპირი სარკინიგზო კავშირი არ არსებობს. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="რკინიგზის_პროექტები">რკინიგზის პროექტები</h5>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=58" title="სექციის რედაქტირება:რკინიგზის პროექტები" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=58" title="Edit section's source code: რკინიგზის პროექტები">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <ul><li>2007 წლის სექტემბერში გამოცხადდა, რომ <a href="/wiki/%E1%83%A9%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="ჩინეთი">ჩინეთი</a> გამოყოფდა 5 მილიარდ ამერიკულ დოლარს ახალი პროექტების რეალიზაციისთვის სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურების დარგში, რომელიც მოიცავდა ძველი სარკინიგზო ხაზების აღდგენას და ახლის მშენებლობას საკანიის და ლუბუმბაშის მატადისთან დასაკავშირებლად (3200 კმ).</li> <li>2005 წელს წამოყენებული იქნა წინადადება უგანდის ქალაქ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%94&action=edit&redlink=1" class="new" title="კასესე (ჯერ არაა დაწერილი)">კასესემდე</a> ახალი სარკინიგზო ხაზის მშენებლობასთან დაკავშირებით.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="საავტომობილო_გზები">საავტომობილო გზები</h4>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=59" title="სექციის რედაქტირება:საავტომობილო გზები" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=59" title="Edit section's source code: საავტომობილო გზები">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Torday_Congo_Expedition_03.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Torday_Congo_Expedition_03.jpg/250px-Torday_Congo_Expedition_03.jpg" decoding="async" width="250" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Torday_Congo_Expedition_03.jpg/375px-Torday_Congo_Expedition_03.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Torday_Congo_Expedition_03.jpg/500px-Torday_Congo_Expedition_03.jpg 2x" data-file-width="550" data-file-height="366" /></a><figcaption>ავტოგზა ქალაქებს <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%98" title="კიკვიტი">კიკვიტსა</a> და <a href="/w/index.php?title=%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="იდიოფა (ჯერ არაა დაწერილი)">იდიოფას</a> შორის</figcaption></figure> კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში საავტომობილო გზები კარგი საფარით ნაკლებია, ვიდრე აფრიკის სხვა ქვეყნებში, რომლებიც მას ედრებიან ტერიტორიის ფართობით და მოსახლეობის რაოდენობით. საერთო ჯამში ქვეყანაში 2250 კმ საავტომობილო გზაა, რომელთაგან მხოლოდ 1226 კმ იმყოფება კარგ მდგომარეობაში. ყოველ 1 მილიონ მოსახლეზე მოდის მხოლოდ 35 კმ ასფალტირებული გზა. შედარებისათვის, <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%90" title="ზამბია">ზამბიაში</a> (აფრიკის ერთ-ერთი უღარიბესი ქვეყანა) და <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%A1%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90" title="ბოტსვანა">ბოტსვანაში</a> (აფრიკის ერთ-ერთი მდიდარი ქვეყანა) — შესაბამისად 580 კმ და 3427 კმ. 2005 წელს <a href="/w/index.php?title=%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%AF%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="გაეროს ლოჯისტიკის ცენტრი (ჯერ არაა დაწერილი)">UNJLC</a>-ს მონაცემებით მთლიანი საგზაო ქსელი შეადგენდა: <ul><li>სულ: 171 250 კმ</li> <li>მყარი საფარით: 2250 კმ</li> <li>გრუნტიანი საფარით: 15 000 კმ</li> <li>გრუნტიანი საფარის გარეშე: 43 000 კმ</li> <li>სოფლის გზები: 21 000 კმ</li> <li>ადგილობრივი გზები ან ბილიკები 90 000 კმ.</li></ul> იმავე დროს, კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ხელისუფლების დოკუმენტებით<a href="#cite_note-196">[196]</a>, 2005 წელს კარგ მდგომარეობაში მყოფი მაგისტრალური საავტომობილო გზების ქსელი დაიყო შემდეგნაირად: <ul><li>მყარი საფარით: 1226 კმ</li> <li>გრუნტიანი საფარით: 607 კმ.</li></ul> UNJLC ასევე აღნიშნავს, რომ საავტომობილო გზების ქსელი, რომელიც არსებობდა <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94_%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98" title="კონგოს მეორე ომი">კონგოს მეორე ომამდე</a>, უკვე აღარ არსებობს, რადგანაც 20 000 <a href="/wiki/%E1%83%AE%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98" title="ხიდი">ხიდის</a> და 325 <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ბორანი">ბორანის</a> უმრავლესობა საჭიროებს შეკეთებას ან შეცვლას. UNJLC ცნობით, მიუხედავად იმისა, რომ საავტომობილო გზების ქსელი თეორიულად შეიძლება დავყოთ ოთხ კატეგორიად (ეროვნული ავტოგზები, უპირატესი რეგიონალური ავტოგზები, მეორეხარისხოვანი რეგიონალური ავტოგზები და ადგილობრივი დანიშნულების ავტოგზები), ამ კლასიფიკაციას არ აქვს დიდი პრაქტიკული მოხმარება, რადგანაც ზოგიერთი ავტოგზა უბრალოდ არ არსებობს. მაგალითად, ეროვნული ავტომაგისტრალი NR9 არ ფუნქციონირებს და მას ვერ აღმოვაჩენთ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="დედამიწის დისტანციური ზონდირება (ჯერ არაა დაწერილი)">დედამიწის დისტანციური ზონდირების</a> დახმარებით. ქვეყნის ორი ძირითადი ავტომაგისტრალი: <ul><li>ეროვნული ავტომაგისტრალი № 1 — ერთმანეთთან აკავშირებს <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94" title="ატლანტის ოკეანე">ატლანტის ოკეანის</a> სანაპიროს პორტებს კინშასასთან და ქვეყნის სამხრეთ-აღმოსავლეთ პროვინციებთან, სადაც იმყოფება კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავარი ეკონომიკური ზონა <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%AB%E1%83%98" title="სპილენძი">სპილენძის</a> და სხვა მადნების საბადოებით.</li> <li>ეროვნული ავტომაგისტრალი № 2 — <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="კისანგანი">კისანგანი</a> — <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A3" title="ბუკავუ">ბუკავუ</a> — <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%90" title="გომა">გომა</a>, რომელიც ერთმანეთთან აკავშირებს ქვეყნის ძირითად საწყლოსნო სატრანსპორტო სისტემას, კერძოდ მდინარე კონგოს კინშასა—კისანგანის <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%A1_%E1%83%A2%E1%83%91%E1%83%90" title="კივუს ტბა">კივუს</a> და ტანგანიიკის ტბებთან. ეს ავტოგზა დაზიანდა ომის დროს და 2007 წლის ივლისის მდგომარეობით ვალიკალედან სამხრეთით აღარ ფუნქციონირებს.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="საერთაშორისო_ავტომაგისტრალები"><span id=".E1.83.A1.E1.83.90.E1.83.94.E1.83.A0.E1.83.97.E1.83.90.E1.83.A8.E1.83.9D.E1.83.A0.E1.83.98.E1.83.A1.E1.83.9D_.E1.83.90.E1.83.95.E1.83.A2.E1.83.9D.E1.83.9B.E1.83.90.E1.83.92.E1.83.98.E1.83.A1.E1.83.A2.E1.83.A0.E1.83.90.E1.83.9A.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.98">საერთაშორისო ავტომაგისტრალები</h5>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=60" title="სექციის რედაქტირება:საერთაშორისო ავტომაგისტრალები" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=60" title="Edit section's source code: საერთაშორისო ავტომაგისტრალები">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაზე გამავალი სამი ტრანსაფრიკული ავტომაგისტრალი: <ul><li><a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98" title="ტრიპოლი">ტრიპოლი</a> — <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98" title="კეიპტაუნი">კეიპტაუნი</a></li> <li><a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%98" title="ლაგოსი">ლაგოსი</a> — <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" title="მომბასა">მომბასა</a></li> <li><a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%90" title="ბეირა">ბეირა</a> — <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%A3" title="ლობიტუ">ლობიტუ</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="საწყლოსნო_ტრანსპორტი">საწყლოსნო ტრანსპორტი</h4>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=61" title="სექციის რედაქტირება:საწყლოსნო ტრანსპორტი" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=61" title="Edit section's source code: საწყლოსნო ტრანსპორტი">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკას აქვს უფრო ბევრი სანაოსნო მდინარე, ასევე ნავებით და ბორნებით სატვირთო გადაზიდვების და სამგზავრო გადაყვანების უფრო დიდი მოცულობა, ვიდრე აფრიკის სხვა ნებისმიერ ქვეყანას. კინშასა, სადაც სანაპირო ზოლის 7 კმ უკავია ნავსაყუდლებს, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98" title="კონტინენტი">კონტინენტის</a> უდიდესი სამდინარე პორტია. მაგრამ ინფრასტრუქტურის დიდი ნაწილი — <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%98" title="გემი">გემები</a> და საპორტე მოწყობილობები — იმყოფებიან ცუდ მდგომარეობაში არახარისხიანი მომსახურებისა და შიდა კონფლიქტების გამო. ქვეყანაში საკმაოდ ბევრი სამდინარე და ტბის პორტია, განსაკუთრებით მდინარეებზე კონგო და კასაი, ასევე ტბებზე ტანგანიიკა და კივუ. საწყლოსნო გზების საერთო სიგრძე, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94" title="მდინარე">მდინარე</a> <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D_(%E1%83%9B%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94)" class="mw-redirect" title="კონგო (მდინარე)">კონგოს</a>, მისი შენაკადების და <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%91%E1%83%90" title="ტბა">ტბების</a> ჩათვლით, შეადგენს 15 000 კმ-ს. ყველაზე უფრო გრძელი და ცნობილი მარშრუტია 1000-კილომეტრიანი მარშრუტი <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="კისანგანი">კინშასა—კისანგანი</a>. მარშრუტების უმრავლესობაში მოძრაობის გრაფიკი არ არის რეგულარული. პორტებში ბარჟები ხშირად რამდენიმე კვირა ელოდებიან მგზავრებს და ტვირთების დატვირთვის დამთავრებას, რომ გავიდნენ რეისში. მთავარი საზღვაო პორტია — <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="მატადი">მატადი</a>, ნავთობტერმინალი — <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90" title="ბანანა">ბანანა</a>. კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის სავაჭრო ფლოტის შემადგენლობაში ირიცხება ერთი ნავთობტანკერი<a href="#cite_note-Factbook-197">[197]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="საჰაერო_ტრანსპორტი">საჰაერო ტრანსპორტი</h4>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=62" title="სექციის რედაქტირება:საჰაერო ტრანსპორტი" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=62" title="Edit section's source code: საჰაერო ტრანსპორტი">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> საჰაერო ტრანსპორტი კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში ქვეყნის ბევრ ქალაქებს შორის გადაადგილების ერთადერთი ეფექტური საშუალებაა. ქვეყნის ხელისუფლება, <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია">გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია</a>, ჰუმანიტარული ორგანიზაციები და მსხვილი კომპანიები პერსონალის გასამგზავრებლად ან ტვირთების გადასაზიდათ იყენებენ საჰაერო და არა სახმელეთო ტრანსპორტს. სხვა აფრიკული ქვეყნებისგან განსხვავებით, კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკას აქვს მცირე სამამულო ავიაკომპანიების დიდი რაოდენობა. <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%A6%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98" title="სასარგებლო წიაღისეული">სასარგებლო წიაღისეულის</a> ტრანსპორტირება (და კონტრაბანდაც) ასევე ხშირად ხორციელდება ჰაერიდან. ხიდების დანგრევისა და საავტომობილო გზების გარკვეული მონაკვეთების გაუვალობის გამო, საავტომობილო გზების გარკვეული ასფალტირებული მონაკვეთები გადაიქცა <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%9C-%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AF%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98_%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98" title="ასაფრენ-დასაჯდომი ზოლი">ასაფრენ-დასაჯდომ ზოლად</a>. ქვეყნის ძირითადი ავიაკომპანიებია <a href="/w/index.php?title=Hewa_Bora_Airways&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hewa Bora Airways (ჯერ არაა დაწერილი)">Hewa Bora Airways</a>, <a href="/w/index.php?title=Bravo_Air_Congo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bravo Air Congo (ჯერ არაა დაწერილი)">Bravo Air Congo</a> და <a href="/w/index.php?title=Wimbi_Dira_Airways&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wimbi Dira Airways (ჯერ არაა დაწერილი)">Wimbi Dira Airways</a>. ყველა მათგანი ბაზირებულია <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9C%E2%80%99%E1%83%AF%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98_(%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ნ’ჯილი (აეროპორტი) (ჯერ არაა დაწერილი)">ნ’ჯილის</a> <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98" title="აეროპორტი">აეროპორტში</a> (<a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" title="კინშასა">კინშასა</a>). <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="აეროპორტები">აეროპორტები</h5>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=63" title="სექციის რედაქტირება:აეროპორტები" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=63" title="Edit section's source code: აეროპორტები">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> 1999 წელს ქვეყანაში იყო 232 აეროპორტი, ხოლო 2002 წელს — 229. ზოგიერთ ქალაქს ემსახურება ორი აეროპორტი. <div class="mw-heading mw-heading6"><h6 id="აეროპორტები_მყარსაფარიანი_ასაფრენ-დასაჯდომი_ზოლით"><span id=".E1.83.90.E1.83.94.E1.83.A0.E1.83.9D.E1.83.9E.E1.83.9D.E1.83.A0.E1.83.A2.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.98_.E1.83.9B.E1.83.A7.E1.83.90.E1.83.A0.E1.83.A1.E1.83.90.E1.83.A4.E1.83.90.E1.83.A0.E1.83.98.E1.83.90.E1.83.9C.E1.83.98_.E1.83.90.E1.83.A1.E1.83.90.E1.83.A4.E1.83.A0.E1.83.94.E1.83.9C-.E1.83.93.E1.83.90.E1.83.A1.E1.83.90.E1.83.AF.E1.83.93.E1.83.9D.E1.83.9B.E1.83.98_.E1.83.96.E1.83.9D.E1.83.9A.E1.83.98.E1.83.97">აეროპორტები მყარსაფარიანი ასაფრენ-დასაჯდომი ზოლით</h6>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=64" title="სექციის რედაქტირება:აეროპორტები მყარსაფარიანი ასაფრენ-დასაჯდომი ზოლით" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=64" title="Edit section's source code: აეროპორტები მყარსაფარიანი ასაფრენ-დასაჯდომი ზოლით">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th><a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%9C-%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AF%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98_%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98" title="ასაფრენ-დასაჯდომი ზოლი">ასაფრენ-დასაჯდომი ზოლის</a> სიგრძე</th> <th>აეროპორტების რაოდენობა </th></tr> <tr> <td>3047 მეტრზე გრძელი</td> <td align="right">4 </td></tr> <tr> <td>2438—3047 მეტრი</td> <td align="right">2 </td></tr> <tr> <td>1524—2437 მეტრი</td> <td align="right">16 </td></tr> <tr> <td>914—1523 მეტრი</td> <td align="right">2 </td></tr> <tr> <td>სულ</td> <td align="right">24 </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading6"><h6 id="აეროპორტები_გრუნტიანი_ასაფრენ-დასაჯდომი_ზოლით"><span id=".E1.83.90.E1.83.94.E1.83.A0.E1.83.9D.E1.83.9E.E1.83.9D.E1.83.A0.E1.83.A2.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.98_.E1.83.92.E1.83.A0.E1.83.A3.E1.83.9C.E1.83.A2.E1.83.98.E1.83.90.E1.83.9C.E1.83.98_.E1.83.90.E1.83.A1.E1.83.90.E1.83.A4.E1.83.A0.E1.83.94.E1.83.9C-.E1.83.93.E1.83.90.E1.83.A1.E1.83.90.E1.83.AF.E1.83.93.E1.83.9D.E1.83.9B.E1.83.98_.E1.83.96.E1.83.9D.E1.83.9A.E1.83.98.E1.83.97">აეროპორტები გრუნტიანი ასაფრენ-დასაჯდომი ზოლით</h6>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=65" title="სექციის რედაქტირება:აეროპორტები გრუნტიანი ასაფრენ-დასაჯდომი ზოლით" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=65" title="Edit section's source code: აეროპორტები გრუნტიანი ასაფრენ-დასაჯდომი ზოლით">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th><a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%9C-%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AF%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98_%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98" title="ასაფრენ-დასაჯდომი ზოლი">ასაფრენ-დასაჯდომი ზოლის</a> სიგრძე</th> <th>აეროპორტების რაოდენობა </th></tr> <tr> <td>1524—2437 მეტრი</td> <td align="right">19 </td></tr> <tr> <td>914—1523 მეტრი</td> <td align="right">95 </td></tr> <tr> <td>914 მეტრზე ნაკლები</td> <td align="right">16 </td></tr> <tr> <td>სულ</td> <td align="right">205 </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="ფრენის_უსაფრთხოება">ფრენის უსაფრთხოება</h5>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=66" title="სექციის რედაქტირება:ფრენის უსაფრთხოება" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=66" title="Edit section's source code: ფრენის უსაფრთხოება">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში ყველა ავიაგადამყვანი სერთიფიცირებულია. უსაფრთხოების სტანდარტებთან შეუსაბამობის გამო ევროპულმა კომისიამ მას აუკრძალა ფრენები <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" class="mw-redirect" title="ევროპის კავშირი">ევროპის კავშირის</a> ქვეყნებში. 2008 წლის 15 აპრილს, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%90_(%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98)&action=edit&redlink=1" class="new" title="გომა (აეროპორტი) (ჯერ არაა დაწერილი)">გომის</a> საერთაშორისო აეროპორტიდან აფრენის შემდეგ მოხდა ავიაკომპანია Hewa Bora Airways-ის <a href="/wiki/%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%9B%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="თვითმფრინავი">თვითმფრინავის</a> ავიაკატასტროფა. დაიღუპა 18 ადამიანი<a href="#cite_note-198">[198]</a>. 2011 წლის აპრილში კატასტროფა განიცადა გაეროს მისიის თვითმფრინავმა. 33 ადამიანიდან ცოცხალი გადარჩა ბორტზე მყოფი მხოლოდ ერთი ადამიანი. 2011 წლის 8 ივლისს ქალაქ <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="კისანგანი">კისანგანის</a> აეროპორტში დაჯდომის დროს კატასტროფა განიცადა სამგზავრო თვითმფრინავმა — Boeing 727-მა. 178 ადამიანიდან დაიღუპა ბორტზე მყოფი 127 ადამიანი. ამასთან დაკავშირებით კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ავიაგადამყვანი Hewa Bora შეყვანილია ევროპის კავშირის «შავ სიაში» საავიაციო უსაფრთხოების საერთაშორისო ნორმებთან შეუსაბამობის გამო. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="სოფლის_მეურნეობა">სოფლის მეურნეობა</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=67" title="სექციის რედაქტირება:სოფლის მეურნეობა" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=67" title="Edit section's source code: სოფლის მეურნეობა">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Animal_husbandry_in_Congo.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Animal_husbandry_in_Congo.jpg/250px-Animal_husbandry_in_Congo.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Animal_husbandry_in_Congo.jpg/375px-Animal_husbandry_in_Congo.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Animal_husbandry_in_Congo.jpg/500px-Animal_husbandry_in_Congo.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="961" /></a><figcaption>მეცხოველეობა კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში</figcaption></figure> კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" title="სოფლის მეურნეობა">სოფლის მეურნეობა</a> <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ეკონომიკა">ეკონომიკის</a> ერთ-ერთი მთავარიდარგია. ქვეყნის სასოფლო-სამეურნეო სექტორში დაკავებულია მოსახლეობის ორი მესამედი. ძირითადი სასოფლო-სამეურნეო კულტურებია <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%B0%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%98" title="მანიჰოტი">მანიჰოტი</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%A1%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="იამსი (ჯერ არაა დაწერილი)">იამსი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ბანანი">ბანანი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AF%E1%83%98" title="ბრინჯი">ბრინჯი</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98" title="სიმინდი">სიმინდი</a>. ქვეყანა არ განიცდის <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%95%E1%83%90" title="გვალვა">გვალვას</a>, მაგრამ არ აქვს განვითარებული შიდა სატრანსპორტო სისტემა, რაც ხელს უშლის ქალაქების საკვები პროდუქტებით ეფექტურ მომარაგებას. საკვები პროდუქტების მოყვანით დაკავებული სასოფლო-სამეურნეო სავარგულები შეადგენენ მიწის საერთო ფართობის მხოლოდ 3,5 %-ს. ქვეყნის სოფლის მეურნეობაში შეიძლება გამოიყოს ორი ძირითადი სექტორი: ნატურალური სოფლის მეურნეობა, რომელშიც დაკავებულია მუშა ძალის დიდი უმრავლესობა, და კომერციული, რომელიც ორიენტირებულია ექსპორტზე და დაფუძნებულია პლანტაციებზე. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ერთწლიანი_და_მრავალწლიანი_კულტურები"><span id=".E1.83.94.E1.83.A0.E1.83.97.E1.83.AC.E1.83.9A.E1.83.98.E1.83.90.E1.83.9C.E1.83.98_.E1.83.93.E1.83.90_.E1.83.9B.E1.83.A0.E1.83.90.E1.83.95.E1.83.90.E1.83.9A.E1.83.AC.E1.83.9A.E1.83.98.E1.83.90.E1.83.9C.E1.83.98_.E1.83.99.E1.83.A3.E1.83.9A.E1.83.A2.E1.83.A3.E1.83.A0.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.98">ერთწლიანი და მრავალწლიანი კულტურები</h4>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=68" title="სექციის რედაქტირება:ერთწლიანი და მრავალწლიანი კულტურები" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=68" title="Edit section's source code: ერთწლიანი და მრავალწლიანი კულტურები">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Culture_of_DRC_-_farmer.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Culture_of_DRC_-_farmer.jpg/150px-Culture_of_DRC_-_farmer.jpg" decoding="async" width="150" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Culture_of_DRC_-_farmer.jpg/225px-Culture_of_DRC_-_farmer.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Culture_of_DRC_-_farmer.jpg/300px-Culture_of_DRC_-_farmer.jpg 2x" data-file-width="480" data-file-height="640" /></a><figcaption>კონგოელი ფერმერი</figcaption></figure> სოფლის მეურნეობაში დაკავებულია 4 მილიონი ოჯახი, რომლებიც ამუშავებენ მიწის ნაკვეთებს, რაც თითოეული ოჯახისათვის საშუალოდ შეადგენს 1,6 ჰა-ს. ეს მიწის ნაკვეთები უფრო მეტად მდებარეობენ <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90" title="სავანა">სავანის</a>, ვიდრე ტროპიკული <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%94" title="ტყე">ტყეების</a> ზონაში. ფერმერებს პირველ რიგში მოჰყავთ მანიჰოტი, სიმინდი, <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%9A%E1%83%98" title="გორგლი">გორგლიანი კულტურები</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%9D" title="სორგო">სორგო</a>. 2004 წლის მოსავალმა შეადგინა: მანიჰოტი — 14 950 000 ტონა, <a href="/wiki/%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%AC%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98" title="შაქრის ლერწამი">შაქრის ლერწამი</a> — 1 787 000 ტონა, სიმინდი — 1 155 000 ტონა, <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98" title="არაქისი">არაქისი</a> — 364 000 ტონა, ბრინჯი — 315 000 ტონა, ბანანი — 313 000 ტონა, <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98" title="ბატატი">ბატატი</a> — 224 500 ტონა, იამსი — 84 000 ტონა, <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%98" title="ანანასი">ანანასი</a> — 193 000 ტონა. საკვები კულტურების შიდა წარმოება არასაკმარისი აღმოჩნდა ქვეყნის მოთხოვნილებების დასაკმაყოფილებლად, ამიტომ საჭირო გახდა კვების პროდუქტების ბევრი ძირითადი სახეობის იმპორტი. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ყავა">ყავა</h4>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=69" title="სექციის რედაქტირება:ყავა" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=69" title="Edit section's source code: ყავა">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> ყავა მთავარი სასოფლო-სამეურნეო საექსპორტო პროდუქტია და მესამეა ქვეყნის საერთო ექსპორტში (<a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%AB%E1%83%98" title="სპილენძი">სპილენძისა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%97%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98" title="ნავთობი">ნავთობის</a> შემდეგ). 2004 წლის შეფასებით წარმოებული იქნა 33 000 ტონა ყავა (1989—1991 წლებში 97 000 ტონასთან შედარებით); პროდუქციის 80 % აწარმოებენ <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ეკვატორიალური პროვინცია">ეკვატორიალურ</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="მანიემის პროვინცია">მანიემის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A9%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ჩრდილოეთი კივუს პროვინცია">ჩრდილოეთი კივუს</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="სამხრეთი კივუს პროვინცია">სამხრეთი კივუს</a> პროვინციებში. ყავის მხოლოდ 10-15 % შეადგენს <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90_(%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90)&action=edit&redlink=1" class="new" title="არაბიკა (ყავის სახეობა) (ჯერ არაა დაწერილი)">არაბიკის</a> სახეობას, ხოლო დიდი უმრავლესობა წარმოადგენს — <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="რობუსტა (ჯერ არაა დაწერილი)">რობუსტას</a> სახეობას. ყავის ექსპორტი ძირითადად ხორციელდება <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%90" title="იტალია">იტალიაში</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="საფრანგეთი">საფრანგეთში</a>, <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="ბელგია">ბელგიაში</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%AA%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90" title="შვეიცარია">შვეიცარიაში</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="კაუჩუკი">კაუჩუკი</h4>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=70" title="სექციის რედაქტირება:კაუჩუკი" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=70" title="Edit section's source code: კაუჩუკი">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A3%E1%83%A9%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%98" title="კაუჩუკი">კაუჩუკი</a> ქვეყანაში მეორე ყველაზე უფრო მთავარი საექსპორტო პროდუქტია. ნაციონალიზაციის შემდეგ მისი პლანტაციების მოსავლიანობა თანდათან იზრდება. ზოგიერთ პლანტაციებში პირველად უკანასკნელი 20 წლის განმავლობაში განხორციელებული იქნა ახალი <a href="/wiki/%E1%83%AE%E1%83%94" title="ხე">ხეების</a> დარგვა. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="სხვა_კულტურები">სხვა კულტურები</h4>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=71" title="სექციის რედაქტირება:სხვა კულტურები" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=71" title="Edit section's source code: სხვა კულტურები">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Palm_oil_extraction,_DR_Congo.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Palm_oil_extraction%2C_DR_Congo.jpg/175px-Palm_oil_extraction%2C_DR_Congo.jpg" decoding="async" width="175" height="233" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Palm_oil_extraction%2C_DR_Congo.jpg/263px-Palm_oil_extraction%2C_DR_Congo.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Palm_oil_extraction%2C_DR_Congo.jpg/350px-Palm_oil_extraction%2C_DR_Congo.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="800" /></a><figcaption>პალმის ზეთის წარმოება</figcaption></figure> 2004 წელს <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="პალმის ზეთი">პალმის ზეთის</a> წარმოებამ შეადგინა 1 150 000 ტონა. კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში პალმის ზეთის წარმოება მომგებიანი რჩება ნავთობის იმპორტზე 100 %-იანი გადასახადის გამო. <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90_(%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%AD%E1%83%99%E1%83%9D)" class="mw-redirect" title="ბამბა (ბოჭკო)">ბამბის</a> წარმოებაში დაკავებულია დაახლოებით 250 000 ფერმერი, რომლებსაც ის ყოველწლიურად მოჰყავთ დაახლოებით 8000 ტონა. მაგრამ შიდა წარმოება არ არის საკმარისი ქვეყნის <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%A5%E1%83%A0%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%AC%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="საფეიქრო მრეწველობა (ჯერ არაა დაწერილი)">საფეიქრო მრეწველობისათვის</a>. სხვა კულტურებიდან 2004 წელს ნაწარმოები იქნა: 3700 ტონა <a href="/wiki/%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%9D" title="თამბაქო">თამბაქო</a>, 1400 ტონა ჩაი და 5800 ტონა კაკაო. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ექსპორტი">ექსპორტი</h4>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=72" title="სექციის რედაქტირება:ექსპორტი" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=72" title="Edit section's source code: ექსპორტი">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის წარმოება სერიოზულად დაარღვია უწესრიგობების ტალღამ, რომელიც ქვეყანას მოედო 1960 და 1967 წლებს შორის პერიოდში. წარმოების დონე ხელმეორედ დაეცა მას შემდეგ, როდესაც 1973—1974 წლებში მოხდა ბევრი მცირე უცხოური პლანტაციის ნაციონალიზაცია. 1990-იანი წლების შუა პერიოდისათვის ძირითადი საექსპორტო კულტურების წარმოება (<a href="/wiki/%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90" title="ყავა">ყავა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A3%E1%83%A9%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%98" title="კაუჩუკი">კაუჩუკი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="პალმის ზეთი">პალმის ზეთი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9D" title="კაკაო">კაკაო</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A9%E1%83%90%E1%83%98" title="ჩაი">ჩაი</a>) ძირითადად რჩებოდა კერძო პირების ხელში. მეურნეობების რაოდენობა შეადგენდა 300 000-ს, მიწის ნაკვეთებით 12-დან 250 ჰა-მდე. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ტურიზმი">ტურიზმი</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=73" title="სექციის რედაქტირება:ტურიზმი" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=73" title="Edit section's source code: ტურიზმი">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="ტურიზმი">ტურიზმი</a> კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში ქვეყნის ეკონომიკის ერთ-ერთი ძირითადი სექტორია. ქვეყანაში ტურისტებს აქვთ ველური ბუნების, მკვიდრი მოსახლეობის კულტურის და ღირსშესანიშნაობების ნახვის ბევრი უნიკალური შესაძლებლობა<a href="#cite_note-199">[199]</a>, რომლებიც იშვიათად გვხვდება აფრიკის და მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეებში. შესაძლებელია გამგზავრება ისეთ ადგილებში, სადაც ველურ ბუნებაში შეიძლება <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%90" title="გორილა">გორილების</a> ნახვა<a href="#cite_note-200">[200]</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="პიგმეები">პიგმეებთან</a> შეხვედრა და <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%94" title="ტყე">ტყეში</a> მათ ტრადიციულ ცხოვრების წესთან გაცნობა, ორ იშვიათ სახეობასთან — <a href="/wiki/%E1%83%AF%E1%83%A3%E1%83%AF%E1%83%90_%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%94" title="ჯუჯა შიმპანზე">ბონობოებთან</a><a href="#cite_note-201">[201]</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9E%E1%83%98" title="ოკაპი">ოკაპებთან</a> შეხვედრა,<a href="#cite_note-202">[202]</a> რომლებსაც ვერსად ვიპოვით დედამიწის სხვა ადგილებში და <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ვულკანი">ვულკანის</a> <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%AC%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="მწვერვალი">მწვერვალზე</a> ასვლა. ქვეყნის აღმოსავლეთ ნაწილში სამხედრო მოქმედებების გამო ტურისტების რაოდენობა შემცირდა. მაგრამ რეგიონში მშვიდობის დამყარების შემდეგ უცხოელი ტურისტების რაოდენობა კვლავ გაიზარდა. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ვაჭრობა">ვაჭრობა</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=74" title="სექციის რედაქტირება:ვაჭრობა" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=74" title="Edit section's source code: ვაჭრობა">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <ul><li>ექსპორტი: $12,4 მილიარდი (2015 წელი)<a href="#cite_note-CIA_World_Factbook:_Democratic_Republic_of_the_Congo-203">[203]</a></li> <li>ექსპორტის დარგები: <a href="/wiki/%E1%83%9D%E1%83%A5%E1%83%A0%E1%83%9D" title="ოქრო">ოქრო</a>, <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98" title="ბრილიანტი">ბრილიანტი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%AB%E1%83%98" title="სპილენძი">სპილენძი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A2%E1%83%98" title="კობალტი">კობალტი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%97%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98" title="ნავთობი">ნავთობი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="მერქანი">მერქანი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90" title="ყავა">ყავა</a></li> <li>პარტნიორები ექსპორტში: <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="ბელგია">ბელგია</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A9%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="ჩინეთი">ჩინეთი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%90" title="ზამბია">ზამბია</a>, <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%90" title="იტალია">იტალია</a></li> <li>იმპორტი: $12,34 მილიარდი (2015 წელი)<a href="#cite_note-CIA_World_Factbook:_Democratic_Republic_of_the_Congo-203">[203]</a></li> <li>იმპორტის დარგები: საკვები პროდუქტები, მანქანები და მოწყობილობები, საწვავი</li> <li>პარტნიორები იმპორტში: <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა">სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა</a>, ბელგია, ჩინეთი, ზამბია, <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%95%E1%83%94" title="ზიმბაბვე">ზიმბაბვე</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="სოციალური_სფერო">სოციალური სფერო</h2>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=75" title="სექციის რედაქტირება:სოციალური სფერო" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=75" title="Edit section's source code: სოციალური სფერო">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="განათლება">განათლება</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=76" title="სექციის რედაქტირება:განათლება" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=76" title="Edit section's source code: განათლება">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:DRC_classroom.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/DRC_classroom.jpg/225px-DRC_classroom.jpg" decoding="async" width="225" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/DRC_classroom.jpg/338px-DRC_classroom.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/DRC_classroom.jpg/450px-DRC_classroom.jpg 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1197" /></a><figcaption>მოსწავლეები კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დაწყებით სკოლაში</figcaption></figure> დაწყებითი განათლება კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში არ არის არც სავალდებულო, არც თავისუფალი, არც უნივერსალური, და ბევრ ბავშვს არ შეუძლია იაროს სკოლაში, რადგანაც მშობლებს არ შეუძლიათ გადაიხადონ შესატანი საფასური<a href="#cite_note-dol-204">[204]</a>. მასწავლებლებს ხელფასი როგორც წესი მშობლებმა უნდა გადაუხადონ<a href="#cite_note-dol-204">[204]</a>. 1998 წლის მდგომარეობით, დაწყებით განათლებას იღებენ ბავშვების 50 %. ეს მაჩვენებელი აღებულია დაწყებით სკოლებში ოფიციალურად დარეგისტრირებული მოსწავლეების რაოდენობიდან, რაც არ ასახავს სკოლებში ფაქტობრივ დასწრებას<a href="#cite_note-dol-204">[204]</a>. 2000 წელს 10-დან 14 წლამდე ასაკის ბავშვთა 65 % დადიოდა სკოლაში<a href="#cite_note-dol-204">[204]</a>. 6-წლიანი სამოქალაქო ომის გამო ქვეყანაში 5,2 მილიონზე მეტი ბავშვი ვერ იღებს განათლებას<a href="#cite_note-dol-204">[204]</a>. კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის საგანმანათლებლო სისტემას არეგულირებს სამი სამინისტრო: Ministère de l’Enseignement Primaire, Secondaire et Professionnel (MEPSP), Ministère de l’Enseignement Supérieur et Universitaire (MESU) და Ministère des Affaires Sociales (MAS). კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის საგანმანათლებლო სისტემა <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="ბელგია">ბელგიის</a> ანალოგიურია. 2002 წელს აღირიცხებოდა 19 000-ზე მეტი დაწყებითი სკოლა, რომლებშიც სწავლობდა 160 000 მოსწავლე და 8000 საშუალო სკოლა, რომლებშიც სწავლობდა 110 000 მოსწავლე. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ჯანდაცვა">ჯანდაცვა</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=77" title="სექციის რედაქტირება:ჯანდაცვა" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=77" title="Edit section's source code: ჯანდაცვა">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის საავადმყოფოებში შედის კინშასის გენერალური საავადმყოფოც. მსოფლიოში კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა მეორეა ბავშვთა სიკვდილიანობის მაღალი მაჩვენებლების მიხედვით (<a href="/wiki/%E1%83%A9%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="ჩადი">ჩადის</a> შემდეგ). 2011 წლის აპრილში, ვაქცინაციზაციისა და გლობალიზაციის გლობალური ალიანსის (GAVI) დახმარებით, ახალი ვაქცინა <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%98" title="პნევმოკოკი">პნევმოკოკის</a> ინფექციის პროფილაქტიკისთვის შემოღებული იქნა კინშასის გარშემო.<a href="#cite_note-205">[205]</a> 2012 წელს გამოთვლილი იქნა, რომ 15-49 წლის ასაკის მოზრდილთა დაახლოებით 1,1 % <a href="/wiki/%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%A1%E1%83%98" title="შიდსი">შიდსის</a> ვირუსით ცხოვრობს.<a href="#cite_note-206">[206]</a> ქვეყანაში ასევე პრობლემას წარმოადგენს <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90" title="მალარია">მალარია</a>.<a href="#cite_note-207">[207]</a><a href="#cite_note-208">[208]</a> ქვეყანაში <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91-%E1%83%AA%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ყვითელი ციებ-ცხელება (ჯერ არაა დაწერილი)">ყვითელი ციებ-ცხელება</a> ასევე თავის კვალს ტოვებს <a href="/wiki/%E1%83%AF%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%95%E1%83%90" title="ჯანდაცვა">ჯანდაცვის</a> სფეროზე.<a href="#cite_note-209">[209]</a> დედათა ჯანმრთელობა საკმაოდ სუსტია კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში. 2010 წლის შეფასებით, კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა მსოფლიოში დგას მეჩვიდმეტე ადგილზე დედათა სიკვდილიანობის მხრივ.<a href="#cite_note-210">[210]</a> <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98" title="გაეროს ბავშვთა ფონდი">გაეროს ბავშვთა ფონდის</a> მონაცემებით, ხუთ წლამდე ასაკის ბავშვთა 43,5 % განიცდის სიმაღლეში ზრდის პრობლემას.<a href="#cite_note-211">[211]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="მასმედია">მასმედია</h2>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=78" title="სექციის რედაქტირება:მასმედია" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=78" title="Edit section's source code: მასმედია">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> მასმედია კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში, როგორც ეროვნულ, ასევე საერთაშორისო დონეზე სახელმწიფო კონტროლ ქვეშაა. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="სიტყვის_და_პრესის_თავისუფლება"><span id=".E1.83.A1.E1.83.98.E1.83.A2.E1.83.A7.E1.83.95.E1.83.98.E1.83.A1_.E1.83.93.E1.83.90_.E1.83.9E.E1.83.A0.E1.83.94.E1.83.A1.E1.83.98.E1.83.A1_.E1.83.97.E1.83.90.E1.83.95.E1.83.98.E1.83.A1.E1.83.A3.E1.83.A4.E1.83.9A.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.90">სიტყვის და პრესის თავისუფლება</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=79" title="სექციის რედაქტირება:სიტყვის და პრესის თავისუფლება" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=79" title="Edit section's source code: სიტყვის და პრესის თავისუფლება">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> მიუხედავად იმისა, რომ კონსტიტუცია იძლევა სიტყვის და პრესის თავისუფლების გარანტიას, ხელისუფლება პრაქტიკაში ზღუდავს ამ უფლებებს. ხშირად ხდება ჟურნალისტების დაპატიმრებები, მკვლელობები და სხვა სახის შევიწროვებები. 2009 წელს <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90" title="პრესის თავისუფლება">პრესის თავისუფლების</a> მხრივ ორგანიზაცია <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%A6%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A1_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97&action=edit&redlink=1" class="new" title="რეპორტიორები საზღვრებს გარეთ (ჯერ არაა დაწერილი)">„რეპორტიორები საზღვრებს გარეთ“</a>-ის ყოველწლიურ მოხსენებაში მსოფლიო რეიტინგში კონგოს დემოკრატიულმა რესპუბლიკამ 175 ქვეყანას შორის დაიკავა 146 ადგილი.<a href="#cite_note-212">[212]</a><a href="#cite_note-213">[213]</a> კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში არსებობს პრესის თავისუფლების მონიტორინგის რამდენიმე ორგანიზაცია: <ul><li>კონგოს პრესის ეროვნული კავშირი;</li> <li>ჟურნალისტები საფრთხის ქვეშ.</li></ul> კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ბევრი ჟურნალისტი განიცდის მოსყიდვას, სადაც ჟურნალისტებს ფულს უხდიან, რათა მათ ისეთი სტატიები წერონ, რომელიც იმ მომენტში აქტუალურ თემას წარმოადგენს.<a href="#cite_note-214">[214]</a><a href="#cite_note-215">[215]</a> დამოუკიდებელი პრესა დღემდე დიდ სიძნელეებს განიცდის. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="პრესა">პრესა</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=80" title="სექციის რედაქტირება:პრესა" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=80" title="Edit section's source code: პრესა">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> ქვეყნის მსხვილი <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="გაზეთი">გაზეთები</a> მხოლოდ ნომინალურადაა კერძო საკუთრებაში. ჟურნალისტები თავისი პროფესიონალური მოვალეობის შესრულებისათვის უნდა იყვნენ სახელმწიფოს კონტროლ ქვეშ არსებული კავშირის წევრები. დღეისათვის პრესა იმყოფება სახელმწიფოს მკაცრი კონტროლის ქვეშ. ქვეყნის მსხვილი გაზეთებია Elima, Courrier d’Afrique და Salongo (ტირაჟი — 10 000). ბეჭვდითი გამოცემების უმრავლესობა გამოდის ქვეყნაში ოფიციალურ — <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ფრანგული ენა">ფრანგულ ენაზე</a>. მიუხედავად ეროვნული ახალი ამბების გაშუქების საკუთარი ამბიციებისა, ამ პუბლიკაციების გაშუქება გართულებულია, რაც გამოწვეულია ფართე გარემოცვის ინფორმაციის მიღების და ამ პუბლიკაცუების ფიზიკურ გავრცელების სიძნელეებთან. ამის გამო ბევრი ჟურნალისტი მიბმულია ქალაქებთან ან პროვინციებთან, უმრავლესობა კინშასასთან. რამდენიმე ყოველდღიური გაზეთის უმრავლესობას აქვს პროსამთავრობო კურსი. ზოგიერთი გაზეთი არარეგულარულად გამოიცემა. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ტელევიზია_და_რადიო">ტელევიზია და რადიო</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=81" title="სექციის რედაქტირება:ტელევიზია და რადიო" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=81" title="Edit section's source code: ტელევიზია და რადიო">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90" title="ფოსტა">ფოსტა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="ტელეფონი">სატელეფონო</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%98" title="ტელეგრაფი">სატელეგრაფო</a> კავშირგაბმულობა ეკუთვნის და მართავს სახელმწიფო. 2002 წელს ქვეყანაში არსებობდა დაახლოებით 10 000 სატელეფონო მაგისტრალი. 2003 წელს თითოეულ 1000 ადამიანზე არსებობდა დაახლოებით 19 მობილური ტელეფონი. სახელმწიფოს მიერ კონტროლირებადი <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9D" title="რადიო">რადიო</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%90" title="ტელევიზია">სატელევიზიო</a> გადაცემები, რომელსაც მართავს კონგოს ეროვნული რადიო ტელევიზია (<a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ფრანგული ენა">ფრანგ.</a> Radio Télévision nationale congolaise (RTNC)), მოიცავს ქვეყანაში ცნობილ რამდენიმე სატელევიზიო და რადიოსადგურებს, რომლებიც აღწევენ მოქალაქეთა დიდ რაოდენობამდე. კონგოს ეროვნული რადიო ტელევიზიის რადიოსადგურის La Voix du Congo-ს მაუწყებლობა მიმდინარეობს <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ფრანგული ენა">ფრანგულ</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%B0%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="სუაჰილი ენა">სუაჰილის</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ლინგალა (ჯერ არაა დაწერილი)">ლინგალას</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%90_(%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ლუბა (ენა) (ჯერ არაა დაწერილი)">ლუბას</a> და <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D_(%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90)&action=edit&redlink=1" class="new" title="კონგო (ენა) (ჯერ არაა დაწერილი)">კონგოს</a> ენებზე. ასევე მაუწყებლობს ბევრი კერძო რადიოსადგური. 2001 წელს მაუწყებლობდა 3 AM, 11 FM რადიოსადგური და 4 ტელეარხი. 2003 წელს აღირიცხებოდა 385 რადიოსადგური და 2 <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98" title="ტელევიზორი">ტელევიზორი</a> თითოეულ 1000 ადამიანზე. 1990 წლიდან კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში მაუწყებლობს ბევრი სატელევიზიო სადგური. 2006 წელს ფუნქციონირებდა 58 სატელევიზიო არხი, მათ შორის 38 მდებარეობს კინშასაში.<a href="#cite_note-216">[216]</a> კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში მაუწყებლობს ბევრი რადიოსადგური, რომელთაგან უმრავლესობა ფუნქციონირებს კინშასაში. გარდამავალი პერიოდის კონსტიტუციით ჩამოყალიბდა მასმედიის უმაღლესი საბჭო (<a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ფრანგული ენა">ფრანგ.</a> Haute autorité des Medias (HAM)), რომელიც კურირებს საინფორმაციო მოღვაწეობას, მათ შორის რადიომაუწყებლობას. გამოთვლილია, რომ მაუწყებლობის 60 % მიმდინარეობს ოთხ ეროვნულ ენაზე: (კონგოს, ლინგალას, სუაჰილის, ლუბას ენები). დანარჩენი მაუწყებლობს ფრანგულ და იშვიათად <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ინგლისური ენა">ინგლისურ ენაზე</a>.<a href="#cite_note-217">[217]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ინტერნეტი">ინტერნეტი</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=82" title="სექციის რედაქტირება:ინტერნეტი" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=82" title="Edit section's source code: ინტერნეტი">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%98" title="ინტერნეტი">ინტერნეტით</a> სარგებლობა ზომიერი ფასებით შესაძლებელია მთელი ქვეყნის დიდი ქალაქების <a href="/w/index.php?title=%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2-%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%94&action=edit&redlink=1" class="new" title="ინტერნეტ-კაფე (ჯერ არაა დაწერილი)">ინტერნეტ-კაფეებში</a>. <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="საერთაშორისო ტელეკომუნიკაციების კავშირი">საერთაშორისო ტელეკომუნიკაციების კავშირის</a> (ITU) მონაცემებით, 2011 წელს ადამიანთა მხოლოდ 1,2 % მოიხმარდა ინტერნეტს.<a href="#cite_note-218">[218]</a> 2012 წლის ბოლოსათვის ინტერნეტის მოხმარება გაიზარდა 1,7 %-მდე.<a href="#cite_note-ITU-IndividualsUsingTheInternet-219">[219]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="კულტურა">კულტურა</h2>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=83" title="სექციის რედაქტირება:კულტურა" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=83" title="Edit section's source code: კულტურა">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90" title="კულტურა">კულტურა</a> ასახავს მისი ასობით ეთნიკური ჯგუფის მრავალფეროვნებას და მათი ცხოვრების სხვადასხვა ყოფას მთელ ქვეყანაში — მდინარე კონგოს სანაპიროსთან შესართავიდან მდინარის ზედა დინებამდე, ტროპიკული ტყეებისა და სავანების გავლით და ქვეყნის ცენტრიდან უკიდურესი აღმოსავლეთის უფრო მჭიდროდ დასახლებულ მთებამდე. XIX საუკუნის ბოლოდან ცხოვრების ტრადიციულმა სახემ განიცადა ცვლილებები, რაც გამოიწვია კოლონიალიზმმა, დამოუკიდებლობისათვის ბრძოლამ, მობუტუს რეჟიმის სტაგნაციამ, და უახლოესი დროის კონგოს პირველმა და მეორე ომებმა. ამ მოვლენების მიუხედავად ქვეყნის კულტურამ შეინარჩუნა საკუთარი ინდივიდიალურობა. ქვეყნის 60 მილიონი მოსახლეობიდან 30 % ცხოვრობს ქალაქის რაიონებში, რომლებიც ადვილად შეეგუენ დასავლური ცხოვრების გავლენებს. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="სამზარეულო">სამზარეულო</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=84" title="სექციის რედაქტირება:სამზარეულო" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=84" title="Edit section's source code: სამზარეულო">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> ქვეყანაში მიწების მხოლოდ 2,86 %-ია კულტივირებული და მათი დიდი ნაწილი მოიხმარება ნატურალური მეურნეობისათვის. ადამიანები აგროვებენ ველურ <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A7%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%98_(%E1%83%9B%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94)" title="ნაყოფი (მცენარე)">ნაყოფს</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%9D" class="mw-redirect" title="სოკო">სოკოს</a> და <a href="/wiki/%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%98" title="თაფლი">თაფლს</a>, ასევე ნადირობენ და თევზაობენ. ისინი ამ კულტურებს ხშირად ჰყიდიან ბაზარზე ან ავტოგზების გასწვრივ. <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%AE%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" title="მეცხოველეობა">მეცხოველეობის</a> და მსხვილი სასოფლო-სამეურნეო საწარმოების განვითარება გართულებულია უახლოესი პერიოდის შიდა ომებისა და საგზაო ქსელის დაბალი ხარისხის გამო. ქვეყნის სასოფლო-სამეურნეო სავარგულები ფართე სპექტრის კულტურების წყაროა. აქ შედის <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98" title="სიმინდი">სიმინდი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AF%E1%83%98" title="ბრინჯი">ბრინჯი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%B0%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%98" title="მანიჰოტი">მანიჰოტი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98" title="ბატატი">ბატატი</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%A1%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="იამსი (ჯერ არაა დაწერილი)">იამსი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%9D_(%E1%83%9B%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94)" title="ტარო (მცენარე)">ტარო</a>, <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ბანანი">ბანანი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98" title="პომიდორი">პომიდორი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90" title="გოგრა">გოგრა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%90" title="ბარდა">ბარდის</a> და <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_(%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A7%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%98)" title="კაკალი (ნაყოფი)">კაკლის</a> სახეობები. ეს პროდუქტები საკვებში იხმარება მთელ ქვეყანაში, მაგრამ ასევე არსებობენ რეგიონალური სამზარეულოს კერძები. ექსპორტისთვის ყველაზე უფრო მთავარი კულტურებია <a href="/wiki/%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90" title="ყავა">ყავა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="პალმის ზეთი">პალმის ზეთი</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="მუსიკა">მუსიკა</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=85" title="სექციის რედაქტირება:მუსიკა" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=85" title="Edit section's source code: მუსიკა">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მუსიკოსები, როგორიცაა ლე გრან კალე (Le Grand Kallé), არიან „აფრო-რუმბის“ ნოვატორული მუსიკალური სტილის საკმაოდ გავლენიანი წარმომადგენლები. აფრო-რუმბა სამხრეთამერიკული და ტრადიციული აფრიკული მუსიკალური სტილის ნარევია, რომელიც ბელგიის კონგოს დამოუკიდებლობამდე ხშირად ცნობილი იყო, როგორც Soukous. <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98_%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98" title="ცივი ომი">ცივი ომის</a> დრო, ხოლო ისეთი მუსიკოსი, როგორიცაა პეპე კალე (Pépé Kallé) გახდა საკმაოდ პოპულარული საერთაშორისო ფრანგულენოვან ბაზარზე 1990-იან წლებში. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="კინო">კინო</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=86" title="სექციის რედაქტირება:კინო" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=86" title="Edit section's source code: კინო">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდგომ წლებში ქვეყანაში ჩასახული <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%9D" class="mw-redirect" title="კინო">კინოს</a> წარმოებამ გამოიარა ომის ბევრი წლები. მაგრამ, ქვეყნის პირველი მხატვრული ფილმი ცხოვრება მშვენიერია (<a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ფრანგული ენა">ფრანგ.</a> La vie est belle, განთქმული რეჟისორი მვეზე ნგანგურა (Mwezé Ngangura)) გამოვიდა 1987 წელს. უკანასკნელ წლებში ქვეყნის კინემატოგრაფიამ დაიპყრო უფრო ფართე აუდიტორია, მიუხედავად იმისა, რომ ამ დარგს გააჩნია მცირე შემოსავალი, რომლითაც რეჟისორებს უჭირთ ახალ ფილმებზე მუშაობა.<a href="#cite_note-220">[220]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="სახვითი_ხელოვნება">სახვითი ხელოვნება</h3>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=87" title="სექციის რედაქტირება:სახვითი ხელოვნება" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=87" title="Edit section's source code: სახვითი ხელოვნება">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მოსახლეობა ცნობილია თავისი ხელოვნებით. ტრადიციული <a href="/wiki/%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90" title="ხელოვნება">ხელოვნება</a> მოიცავს <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A6%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%98_(%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98)" title="ნიღაბი (რიტუალი)">ნიღბებს</a>, ხის პატარა <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%90" title="სტატუა">სტატუებს</a>, კუბის სამეფოს ხელოვნებას, საფეიქრო და ქსოვილების ხელოვნებას. თანამედროვების ცნობილი მხატვრებია შერი სამბა (Chéri Samba) და ბოდი ისეკ კინგელესი (Bodys Isek Kingelez). ყველაზე უფრო მეტად ცნობილი მხატვრები წარმატებულები არიან, როგორც ქვეყნის შიგნით, ასევე მის ფარგლებს გარეთაც, ლემა კუშა (Lema Kusa) (<a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" class="mw-redirect" title="მხატვრობა">მხატვრობა</a>), ალფრედ ლიიოლო (Alfred Liyolo) (<a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90" class="mw-redirect" title="სკულპტურა">სკულპტურა</a>), როჯერ ბოტემბე (Roger Botembe) (მხატვრობა), ნშოლე (Nshole) (მხატვრობა), ანრი კალამა აკულეზი (Henri Kalama Akulez) (მხატვრობა), მავინგა (Mavinga) (მხატვრობა), ფრედი ტსიმბა (Freddy Tsimba) (სკულპტურა), კლოდი ხანი (Claudy Khan) (მხატვრობა). ზოგიერთები ასწავლიან კინშასის უმაღლესი ხელოვნების აკადემიაში (<a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="ფრანგული ენა">ფრანგ.</a> Académie de Beaux-Arts de Kinshasa), რომელიც საუნივერსიტეტო დონის ხელოვნების ერთადერთი აკადემიაა ცენტრალურ აფრიკაში. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="სპორტი">სპორტი</h2>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=88" title="სექციის რედაქტირება:სპორტი" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=88" title="Edit section's source code: სპორტი">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> ქვეყანაში ყველაზე უფრო პოპულარული <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98" title="სპორტი">სპორტის</a> სახეობაა <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%AE%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%98" title="ფეხბურთი">ფეხბურთი</a>. აფრიკულ დონეზე კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკას ჰყავს საკმაოდ ძლიერი <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%AE%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%9D_%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები (ჯერ არაა დაწერილი)">საფეხბურთო ნაკრები</a>. ეროვნული საფეხბურთო ისტორიის განმავლობაში ყველაზე უფრო წარმატებული პერიოდი იყო 1960-იან და 1970-იან წლებში, როდესაც ზაირის ნაკრებმა ორჯერ მოიგო <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%98" title="აფრიკის ერთა თასი">აფრიკის ერთა თასი</a> (1968 და 1974 წლებში), ხოლო 1974 წელს თავის ისტორიაში ერთადერთჯერ მონაწილეობა მიიღო <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="გერმანია">გერმანიაში</a> გამართულ <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%AE%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%9D_%E1%83%A9%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98_1974" title="მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 1974">მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატში</a>, სადაც ჯგუფში ყველა სამი თამაში წააგო, საერთო ანგარიშით 0-14 (იუგოსლავიის ნაკრებთან სარეკორდო წაგების — 0:9 ჩათვლით). 1990-იან და 2000-იან წლებში კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები რეგულარულად მონაწილეობდა აფრიკის ერთა თასის გათამაშებებში, სადაც 1998 წელს დაიკავა მესამე ადგილი. კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის საუკეთესო ფეხბურთელები გამოდიან ინგლისის, გერმანიის, ბელგიის, საფრანგეთის და სხვა ქვეყნების ჩემპიონატების ევროპულ კლუბებში. XXI საუკუნეში ქვეყნის უძლიერეს ფეხბურთელებს შორის შეიძლება გამოვყოთ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="შაბანი ნონდა (ჯერ არაა დაწერილი)">შაბანი ნონდა</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98_%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="დიომერსი მბოკანი (ჯერ არაა დაწერილი)">დიომერსი მბოკანი</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%A4_%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="იუსუფ მულუმბუ (ჯერ არაა დაწერილი)">იუსუფ მულუმბუ</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="სედრიკ მაკიადი (ჯერ არაა დაწერილი)">სედრიკ მაკიადი</a>. კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში დაბადებული ან ამ ქვეყანაში გარკვეული ფესვების მქონე მთელი რიგი ფეხბურთელები, ევროპაში გადასვლის შემდეგ, გახდნენ <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" class="mw-redirect" title="ევროპის კავშირი">ევროპის კავშირის</a> სახელმწიფოების მოქალაქეები, ძირითადად საფრანგეთის და ბელგიის. <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%AE%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%9D_%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="საფრანგეთის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები">საფრანგეთის ეროვნულ საფეხბურთო ნაკრებში</a> თამაშის გამოცდილება აქვთ მეკარე <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%95_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90" class="mw-redirect" title="სტივ მადანდა">სტივ მადანდას</a>, ნახევარმცველებს <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%93_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94" title="კლოდ მაკელელე">კლოდ მაკელელეს</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C_%E1%83%9B%E2%80%99%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="იან მ’ვილა (ჯერ არაა დაწერილი)">იან მ’ვილას</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="რიო მავუბა (ჯერ არაა დაწერილი)">რიო მავუბას</a> (მისი მამა 1974 წლის მსოფლიო ჩემპიონატზე გამოდიოდა ზაირის ნაკრებში), თავდამსხმელს <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%98_%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="პეგი ლუიინდიულა (ჯერ არაა დაწერილი)">პეგი ლუიინდიულას</a>. საერთაშორისო არენაზე ქვეყანას საკმაოდ ასახელებს <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%9D_%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ნაციონალური საკალათბურთო ასოციაცია">ნაციონალური საკალათბურთო ასოციაციაში</a> მოთამაშე <a href="/w/index.php?title=%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%94_%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="დიკემბე მუტომბო (ჯერ არაა დაწერილი)">დიკემბე მუტომბო</a>, ერთ-ერთი საუკეთესო აფრიკელი კალათბურთელი. მის გარდა ასევე <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%98" title="კალათბურთი">კალათბურთს</a> თამაშობენ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9F_%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="სერჟ იბაკა (ჯერ არაა დაწერილი)">სერჟ იბაკა</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%99_%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="ბისმარკ ბიიომბო (ჯერ არაა დაწერილი)">ბისმარკ ბიიომბო</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C_%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="კრისტიან ეიენგა (ჯერ არაა დაწერილი)">კრისტიან ეიენგა</a> და <a href="/w/index.php?title=%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%94%E1%83%9A_%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ემანუელ მუდიაი (ჯერ არაა დაწერილი)">ემანუელ მუდიაი</a>, რომლებმაც მოიპოვეს მნიშვნელოვანი საერთაშორისო აღიარება. ქვეყნის <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%98" title="ეროვნული ოლიმპიური კომიტეტი">ეროვნული ოლიმპიური კომიტეტი</a> შეიქმნა 1963 წელს და <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%98" title="საერთაშორისო ოლიმპიური კომიტეტი">საერთაშორისო ოლიმპიური კომიტეტმა</a> აღიარა 1968 წელს. კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის სპორტსმენებმა <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%AE%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები">ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებში</a> პირველად მონაწილეობა მიიღეს <a href="/w/index.php?title=%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%AE%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98_1968&action=edit&redlink=1" class="new" title="ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1968 (ჯერ არაა დაწერილი)">მექსიკის 1968 წლის ოლიმპიურ თამაშებზე</a>, მაგრამ შემდეგ გამოტოვეს <a href="/w/index.php?title=%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%AE%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98_1972&action=edit&redlink=1" class="new" title="ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1972 (ჯერ არაა დაწერილი)">1972 წლის მიუნხენის</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%AE%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98_1976&action=edit&redlink=1" class="new" title="ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1976 (ჯერ არაა დაწერილი)">1976 წლის მონრეალის</a> და <a href="/w/index.php?title=%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%AE%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98_1980&action=edit&redlink=1" class="new" title="ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1980 (ჯერ არაა დაწერილი)">1980 წლის მოსკოვის</a> თამაშები. ოლიმპიურ ოჯახში დაბრუნდნენ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%AE%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98_1984&action=edit&redlink=1" class="new" title="ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1984 (ჯერ არაა დაწერილი)">1984 წლის ლოს-ანჯელესის</a> თამაშებზე და მას შემდეგ ყველა ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებზე რეგულარულად მონაწილეობენ, სადაც როგორც წესი აგზავნიან 5-10 სპორტსმენს. ოლიმპიურ თამაშებზე ქვეყნის სპორტსმენებმა მედლების მოგება ჯერ ვერ მოახერხეს. <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ზამთრის ოლიმპიური თამაშები">ზამთრის ოლიმპიურ თამაშებში</a> ქვეყანას მონაწილეობა არასოდეს მიუღია. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="დღესასწაულები">დღესასწაულები</h2>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=89" title="სექციის რედაქტირება:დღესასწაულები" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=89" title="Edit section's source code: დღესასწაულები">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <table cellpadding="4" cellspacing="0" border="1" style="font-family: verdana, sans-serif; margin: 0 0 1em 1em; font-size:90%; background-color: #f7f8ff;"> <tbody><tr> <td>თარიღი </td> <td>დღესასწაული </td></tr> <tr> <td>1 იანვარი </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98" title="ახალი წელი">ახალი წელი</a> </td></tr> <tr> <td>4 იანვარი </td> <td>წამებულთა დღე </td></tr> <tr> <td>1 მაისი </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%A8%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%93%E1%83%A6%E1%83%94" title="მშრომელთა საერთაშორისო დღე">მშრომელთა საერთაშორისო დღე</a> </td></tr> <tr> <td>17 მაისი </td> <td><a href="/w/index.php?title=%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%A6%E1%83%94&action=edit&redlink=1" class="new" title="განთავისუფლების დღე (ჯერ არაა დაწერილი)">განთავისუფლების დღე</a> </td></tr> <tr> <td>30 ივნისი </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%A6%E1%83%94" title="დამოუკიდებლობის დღე">დამოუკიდებლობის დღე</a> </td></tr> <tr> <td>1 აგვისტო </td> <td>მშობელთა დღე </td></tr> <tr> <td>17 ნოემბერი </td> <td><a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%A6%E1%83%94&action=edit&redlink=1" class="new" title="არმიის დღე (ჯერ არაა დაწერილი)">არმიის დღე</a> </td></tr> <tr> <td>25 დეკემბერი </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" title="ქრისტეს შობა">ქრისტეს შობა</a> </td></tr> <tr> <td>30 დეკემბერი </td> <td>წმინდა პავლეს დღე </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ლიტერატურა">ლიტერატურა</h2>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=90" title="სექციის რედაქტირება:ლიტერატურა" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=90" title="Edit section's source code: ლიტერატურა">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <ul><li>Drummond, Bill and Manning, Mark, The Wild Highway, 2005.</li> <li>Edgerton, Robert, The Troubled Heart of Africa: A History of the Congo. St. Martin's Press, December 2002.</li> <li>Exenberger, Andreas/Hartmann, Simon. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://eeecon.uibk.ac.at/wopec2/repec/inn/wpaper/2007-31.pdf">The Dark Side of Globalization. The Vicious Cycle of Exploitation from World Market Integration: Lesson from the Congo</a>, Working Papers in Economics and Statistics 31, University Innsbruck 2007.</li> <li>Exenberger, Andreas/Hartmann, Simon. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://vkc.library.uu.nl/vkc/seh/research/Lists/Events/Attachments/6/Paper.ExenbergerHartmann.pdf">Doomed to Disaster? Long-term Trajectories of Exploitation in the Congo</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110901165807/http://vkc.library.uu.nl/vkc/seh/research/Lists/Events/Attachments/6/Paper.ExenbergerHartmann.pdf">დაარქივებული</a> 2011-09-01 საიტზე <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. , Paper to be presented at the Workshop "Colonial Extraction in the Netherlands Indies and Belgian Congo: Institutions, Institutional Change and Long Term Consequences", Utrecht 3–4 December 2010.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="რესურსები_ინტერნეტში">რესურსები ინტერნეტში</h2>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=91" title="სექციის რედაქტირება:რესურსები ინტერნეტში" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=91" title="Edit section's source code: რესურსები ინტერნეტში">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <div class="infobox sisterproject"><figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AC%E1%83%A7%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკისაწყობი"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/35px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="35" height="47" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/53px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/70px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a><figcaption></figcaption></figure> <div style="margin-left: 50px;"><a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AC%E1%83%A7%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკისაწყობი">ვიკისაწყობში</a> არის გვერდი თემაზე: <div style="margin-left: 10px;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Democratic_Republic_of_the_Congo" class="extiw" title="commons:Democratic Republic of the Congo">კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა</a></div> </div> </div> <ul><li class="mw-empty-elt"></li> <li><div class="sisterproject" style="margin:0.1em 0 0 0;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Gnome-globe.svg/16px-Gnome-globe.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Gnome-globe.svg/24px-Gnome-globe.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Gnome-globe.svg/32px-Gnome-globe.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Atlas_of_Democratic_Republic_of_the_Congo" class="extiw" title="commons:Atlas of Democratic Republic of the Congo">ვიკიმედია-ატლასი: კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა</a> — გეოგრაფიული და ისტორიული რუკები</div></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://curlie.org/Regional/Africa/Congo,_Democratic_Republic_of_the">კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა</a> საიტზე <a href="/wiki/Curlie" class="mw-redirect" title="Curlie">Curlie</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090506023504/https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-c/congo-democratic-republic-of-the.html">Chief of State and Cabinet Members</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://m.bbc.com/news/world-africa-13283212">Country Profile</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150402133833/http://m.bbc.com/news/world-africa-13283212">დაარქივებული</a> 2015-04-02 საიტზე <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. - <a href="/wiki/BBC_News" title="BBC News">BBC News</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/DRCongo.htm">Democratic Republic of the Congo</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080727023932/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/DRCongo.htm">დაარქივებული</a> 2008-07-27 საიტზე <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. - UCB Libraries GovPubs</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.globalissues.org/article/87/the-democratic-republic-of-congo">The Democratic Republic of Congo from Global Issues</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="სქოლიო">სქოლიო</h2>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&veaction=edit&section=92" title="სექციის რედაქტირება:სქოლიო" class="mw-editsection-visualeditor">რედაქტირება</a> | <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&action=edit&section=92" title="Edit section's source code: სქოლიო">წყაროს რედაქტირება</a>]</div> <div class="reflist columns references-column-width" style="font-size: 90%; -moz-column-width: 25em; -webkit-column-width: 25em; column-width: 25em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-statoids-1"><a href="#cite_ref-statoids_1-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.statoids.com/ucd.html">2005 წლის მოსახლეობის რაოდენობის შეფასება (statoids)</a> </li> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2015/01/weodata/weorept.aspx?sy=2012&ey=2014&sic=1&sort=country&ds=,&br=1&pr1.x=41&pr1.y=10&c=512,668,914,672,612,946,614,137,311,962,213,674,911,676,193,548,122,556,912,678,313,181,419,867,513,682,316,684,913,273,124,868,339,921,638,948,514,943,218,686,963,688,616,518,223,728,516,558,918,138,748,196,618,278,624,692,522,694,622,142,156,449,626,564,628,565,228,283,924,853,233,288,632,293,636,566,634,964,238,182,662,453,960,968,423,922,935,714,128,862,611,135,321,716,243,456,248,722,469,942,253,718,642,724,643,576,939,936,644,961,819,813,172,199,132,733,646,184,648,524,915,361,134,362,652,364,174,732,328,366,258,734,656,144,654,146,336,463,263,528,268,923,532,738,944,578,176,537,534,742,536,866,429,369,433,744,178,186,436,925,136,869,343,746,158,926,439,466,916,112,664,111,826,298,542,927,967,846,443,299,917,582,544,474,941,754,446,698,666&s=PPPPC&grp=0&a=">GDP based on purchasing-power-parity (PPP) per capita</a>. <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%9D_%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98" title="საერთაშორისო სავალუტო ფონდი">საერთაშორისო სავალუტო ფონდი</a> (14 აპრილი 2015). ციტირების თარიღი: 2015-06-28.</cite> </li> <li id="cite_note-NYT_30.08.2012-3"><a href="#cite_ref-NYT_30.08.2012_3-0">↑</a> <cite id="CITEREFMichiko_Kakutani1998" class="citation news cs1">Michiko Kakutani (30 August 1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nytimes.com/books/98/08/30/daily/leopold-book-review.html">„"King Leopold's Ghost": Genocide With Spin Control“</a>. The New York Times. ციტირების თარიღი: 2 February 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+New+York+Times&rft.atitle=%22King+Leopold%27s+Ghost%22%3A+Genocide+With+Spin+Control&rft.date=1998-08-30&rft.au=Michiko+Kakutani&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nytimes.com%2Fbooks%2F98%2F08%2F30%2Fdaily%2Fleopold-book-review.html&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1+%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98+%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" class="Z3988"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4042187">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"„""“""'""'"}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style> </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4">↑</a> Andrew Jon Rotter. Hiroshima: The World’s Bomb. Oxford University Press, 2008. Page 63. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEFreund1998199-5"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEFreund1998199_5-0">↑</a> <a href="#CITEREFFreund1998">Freund 1998</a>, p. 199. sfn error: no target: CITEREFFreund1998 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig200864-6"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig200864_6-0">↑</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, p. 64. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig200864–5-7"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig200864–5_7-0">↑</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, pp. 64–5. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig200876-8">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig200876_8-0">8.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig200876_8-1">8.1</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, p. 76. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig200865–6-9"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig200865–6_9-0">↑</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, pp. 65–6. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig200866-10"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig200866_10-0">↑</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, p. 66. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig200874-11"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig200874_11-0">↑</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, p. 74. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig200882–3-12"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig200882–3_12-0">↑</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, pp. 82–3. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig200883–5-13"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig200883–5_13-0">↑</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, pp. 83–5. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig200870-14">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig200870_14-0">14.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig200870_14-1">14.1</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, p. 70. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig200870–73-15"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig200870–73_15-0">↑</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, pp. 70–73. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig200879-16"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig200879_16-0">↑</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, p. 79. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig200888-17">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig200888_17-0">17.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig200888_17-1">17.1</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, p. 88. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig200887-18">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig200887_18-0">18.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig200887_18-1">18.1</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, p. 87. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig200889–91-19"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig200889–91_19-0">↑</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, pp. 89–91. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig200890–1-20"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig200890–1_20-0">↑</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, pp. 90–1. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig200893–4-21"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig200893–4_21-0">↑</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, pp. 93–4. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig200896-22"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig200896_22-0">↑</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, p. 96. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig200896–100-23"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig200896–100_23-0">↑</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, pp. 96–100. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig2008100-24"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig2008100_24-0">↑</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, p. 100. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig200891-25"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig200891_25-0">↑</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, p. 91. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig2008102-26">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig2008102_26-0">26.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig2008102_26-1">26.1</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, p. 102. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=hfGMrxjqfXIC&pg=PA32&dq=%22congo+crisis%22+100000&hl=ru&ei=WX-hTZ7SD4PsOYq-xTQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=10&ved=0CE4Q6AEwCQ#v=onepage&q=%22congo%20crisis%22%20100000&f=false">Africa 1960—1970: Chronicle and Analysis</a> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig2008103-28"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig2008103_28-0">↑</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, p. 103. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEGondola2002118-29"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEGondola2002118_29-0">↑</a> <a href="#CITEREFGondola2002">Gondola 2002</a>, p. 118. sfn error: no target: CITEREFGondola2002 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig2008104-30"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig2008104_30-0">↑</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, p. 104. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTERentonSeddonZeilig2007113-31">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTERentonSeddonZeilig2007113_31-0">31.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTERentonSeddonZeilig2007113_31-1">31.1</a> <a href="#CITEREFRentonSeddonZeilig2007">Renton, Seddon & Zeilig 2007</a>, p. 113. sfn error: no target: CITEREFRentonSeddonZeilig2007 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEGondola2002119-32">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTEGondola2002119_32-0">32.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEGondola2002119_32-1">32.1</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEGondola2002119_32-2">32.2</a> <a href="#CITEREFGondola2002">Gondola 2002</a>, p. 119. sfn error: no target: CITEREFGondola2002 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig2008105-33">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig2008105_33-0">33.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig2008105_33-1">33.1</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, p. 105. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENugent200485-34"><a href="#cite_ref-FOOTNOTENugent200485_34-0">↑</a> <a href="#CITEREFNugent2004">Nugent 2004</a>, p. 85. sfn error: no target: CITEREFNugent2004 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETurner200728-35"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETurner200728_35-0">↑</a> <a href="#CITEREFTurner2007">Turner 2007</a>, p. 28. sfn error: no target: CITEREFTurner2007 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENugent200485–6-36"><a href="#cite_ref-FOOTNOTENugent200485–6_36-0">↑</a> <a href="#CITEREFNugent2004">Nugent 2004</a>, pp. 85–6. sfn error: no target: CITEREFNugent2004 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEStruelens197848-37"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEStruelens197848_37-0">↑</a> <a href="#CITEREFStruelens1978">Struelens 1978</a>, p. 48. sfn error: no target: CITEREFStruelens1978 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENugent200486-38">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTENugent200486_38-0">38.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTENugent200486_38-1">38.1</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTENugent200486_38-2">38.2</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTENugent200486_38-3">38.3</a> <a href="#CITEREFNugent2004">Nugent 2004</a>, p. 86. sfn error: no target: CITEREFNugent2004 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMockler1986117-39"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMockler1986117_39-0">↑</a> <a href="#CITEREFMockler1986">Mockler 1986</a>, p. 117. sfn error: no target: CITEREFMockler1986 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENugent200497-40"><a href="#cite_ref-FOOTNOTENugent200497_40-0">↑</a> <a href="#CITEREFNugent2004">Nugent 2004</a>, p. 97. sfn error: no target: CITEREFNugent2004 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEFreund1998201-41"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEFreund1998201_41-0">↑</a> <a href="#CITEREFFreund1998">Freund 1998</a>, p. 201. sfn error: no target: CITEREFFreund1998 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEGendebien1967159-42"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEGendebien1967159_42-0">↑</a> <a href="#CITEREFGendebien1967">Gendebien 1967</a>, p. 159. sfn error: no target: CITEREFGendebien1967 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig2008110–1-43"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig2008110–1_43-0">↑</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, pp. 110–1. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig2008116-44">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig2008116_44-0">44.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig2008116_44-1">44.1</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, p. 116. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig2008114-45">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig2008114_45-0">45.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig2008114_45-1">45.1</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, p. 114. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEHaskin200526-46"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEHaskin200526_46-0">↑</a> <a href="#CITEREFHaskin2005">Haskin 2005</a>, p. 26. sfn error: no target: CITEREFHaskin2005 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEHaskin200533-47"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEHaskin200533_47-0">↑</a> <a href="#CITEREFHaskin2005">Haskin 2005</a>, pp. 33. sfn error: no target: CITEREFHaskin2005 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETurner200732-48"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETurner200732_48-0">↑</a> <a href="#CITEREFTurner2007">Turner 2007</a>, p. 32. sfn error: no target: CITEREFTurner2007 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007108-49">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007108_49-0">49.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007108_49-1">49.1</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007108_49-2">49.2</a> <a href="#CITEREFNzongola-Ntalaja2007">Nzongola-Ntalaja 2007</a>, p. 108. sfn error: no target: CITEREFNzongola-Ntalaja2007 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig2008119-50"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig2008119_50-0">↑</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, p. 119. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007109-51"><a href="#cite_ref-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007109_51-0">↑</a> <a href="#CITEREFNzongola-Ntalaja2007">Nzongola-Ntalaja 2007</a>, p. 109. sfn error: no target: CITEREFNzongola-Ntalaja2007 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig2008117-52">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig2008117_52-0">52.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig2008117_52-1">52.1</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, p. 117. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007109–10-53"><a href="#cite_ref-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007109–10_53-0">↑</a> <a href="#CITEREFNzongola-Ntalaja2007">Nzongola-Ntalaja 2007</a>, pp. 109–10. sfn error: no target: CITEREFNzongola-Ntalaja2007 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEGendebien196778-54"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEGendebien196778_54-0">↑</a> <a href="#CITEREFGendebien1967">Gendebien 1967</a>, p. 78. sfn error: no target: CITEREFGendebien1967 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENugent200487-55">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTENugent200487_55-0">55.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTENugent200487_55-1">55.1</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTENugent200487_55-2">55.2</a> <a href="#CITEREFNugent2004">Nugent 2004</a>, p. 87. sfn error: no target: CITEREFNugent2004 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEGendebien196787-56"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEGendebien196787_56-0">↑</a> <a href="#CITEREFGendebien1967">Gendebien 1967</a>, p. 87. sfn error: no target: CITEREFGendebien1967 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEHaskin200530-57"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEHaskin200530_57-0">↑</a> <a href="#CITEREFHaskin2005">Haskin 2005</a>, p. 30. sfn error: no target: CITEREFHaskin2005 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEGendebien1967205-58"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEGendebien1967205_58-0">↑</a> <a href="#CITEREFGendebien1967">Gendebien 1967</a>, p. 205. sfn error: no target: CITEREFGendebien1967 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig2008120–2-59"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig2008120–2_59-0">↑</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, pp. 120–2. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig2008122-60"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig2008122_60-0">↑</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, p. 122. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007111-61"><a href="#cite_ref-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007111_61-0">↑</a> <a href="#CITEREFNzongola-Ntalaja2007">Nzongola-Ntalaja 2007</a>, p. 111. sfn error: no target: CITEREFNzongola-Ntalaja2007 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEHaskin200529-62"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEHaskin200529_62-0">↑</a> <a href="#CITEREFHaskin2005">Haskin 2005</a>, p. 29. sfn error: no target: CITEREFHaskin2005 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENzongola-Ntalaja200794-63"><a href="#cite_ref-FOOTNOTENzongola-Ntalaja200794_63-0">↑</a> <a href="#CITEREFNzongola-Ntalaja2007">Nzongola-Ntalaja 2007</a>, p. 94. sfn error: no target: CITEREFNzongola-Ntalaja2007 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEBoulden200135-64"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEBoulden200135_64-0">↑</a> <a href="#CITEREFBoulden2001">Boulden 2001</a>, p. 35. sfn error: no target: CITEREFBoulden2001 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEWhelan20068,_60–62-65">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTEWhelan20068,_60–62_65-0">65.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEWhelan20068,_60–62_65-1">65.1</a> <a href="#CITEREFWhelan2006">Whelan 2006</a>, pp. 8, 60–62. sfn error: no target: CITEREFWhelan2006 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEBoulden200136-66">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTEBoulden200136_66-0">66.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEBoulden200136_66-1">66.1</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEBoulden200136_66-2">66.2</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEBoulden200136_66-3">66.3</a> <a href="#CITEREFBoulden2001">Boulden 2001</a>, p. 36. sfn error: no target: CITEREFBoulden2001 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEUN_Resolution_169-67"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEUN_Resolution_169_67-0">↑</a> <a href="#CITEREFUN_Resolution_169">UN Resolution 169</a>. sfn error: no target: CITEREFUN_Resolution_169 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEBoulden200138-68"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEBoulden200138_68-0">↑</a> <a href="#CITEREFBoulden2001">Boulden 2001</a>, p. 38. sfn error: no target: CITEREFBoulden2001 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEBoulden200140-69">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTEBoulden200140_69-0">69.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEBoulden200140_69-1">69.1</a> <a href="#CITEREFBoulden2001">Boulden 2001</a>, p. 40. sfn error: no target: CITEREFBoulden2001 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEEISA2002a-70">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTEEISA2002a_70-0">70.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEEISA2002a_70-1">70.1</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEEISA2002a_70-2">70.2</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEEISA2002a_70-3">70.3</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEEISA2002a_70-4">70.4</a> <a href="#CITEREFEISA2002a">EISA 2002a</a>. sfn error: no target: CITEREFEISA2002a (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEHaskin200536-71"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEHaskin200536_71-0">↑</a> <a href="#CITEREFHaskin2005">Haskin 2005</a>, p. 36. sfn error: no target: CITEREFHaskin2005 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENzongola-Ntalaja200736-72"><a href="#cite_ref-FOOTNOTENzongola-Ntalaja200736_72-0">↑</a> <a href="#CITEREFNzongola-Ntalaja2007">Nzongola-Ntalaja 2007</a>, p. 36. sfn error: no target: CITEREFNzongola-Ntalaja2007 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEGleijeses199474-73"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEGleijeses199474_73-0">↑</a> <a href="#CITEREFGleijeses1994">Gleijeses 1994</a>, p. 74. sfn error: no target: CITEREFGleijeses1994 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEGleijeses199473–4-74"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEGleijeses199473–4_74-0">↑</a> <a href="#CITEREFGleijeses1994">Gleijeses 1994</a>, pp. 73–4. sfn error: no target: CITEREFGleijeses1994 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEFreund1998202-75">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTEFreund1998202_75-0">75.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEFreund1998202_75-1">75.1</a> <a href="#CITEREFFreund1998">Freund 1998</a>, p. 202. sfn error: no target: CITEREFFreund1998 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEVerhaegen1967348-76"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEVerhaegen1967348_76-0">↑</a> <a href="#CITEREFVerhaegen1967">Verhaegen 1967</a>, p. 348. sfn error: no target: CITEREFVerhaegen1967 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENugent200488-77"><a href="#cite_ref-FOOTNOTENugent200488_77-0">↑</a> <a href="#CITEREFNugent2004">Nugent 2004</a>, p. 88. sfn error: no target: CITEREFNugent2004 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEVerhaegen1967346-78">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTEVerhaegen1967346_78-0">78.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEVerhaegen1967346_78-1">78.1</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEVerhaegen1967346_78-2">78.2</a> <a href="#CITEREFVerhaegen1967">Verhaegen 1967</a>, p. 346. sfn error: no target: CITEREFVerhaegen1967 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEFoxde_CraemerRibeaucourt196578-79"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEFoxde_CraemerRibeaucourt196578_79-0">↑</a> <a href="#CITEREFFoxde_CraemerRibeaucourt1965">Fox, de Craemer & Ribeaucourt 1965</a>, p. 78. sfn error: no target: CITEREFFoxde_CraemerRibeaucourt1965 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEVerhaegen1967349-80"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEVerhaegen1967349_80-0">↑</a> <a href="#CITEREFVerhaegen1967">Verhaegen 1967</a>, p. 349. sfn error: no target: CITEREFVerhaegen1967 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEVerhaegen1967350-81"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEVerhaegen1967350_81-0">↑</a> <a href="#CITEREFVerhaegen1967">Verhaegen 1967</a>, p. 350. sfn error: no target: CITEREFVerhaegen1967 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEVerhaegen1967352-82"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEVerhaegen1967352_82-0">↑</a> <a href="#CITEREFVerhaegen1967">Verhaegen 1967</a>, p. 352. sfn error: no target: CITEREFVerhaegen1967 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEGleijeses199481-83">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTEGleijeses199481_83-0">83.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEGleijeses199481_83-1">83.1</a> <a href="#CITEREFGleijeses1994">Gleijeses 1994</a>, p. 81. sfn error: no target: CITEREFGleijeses1994 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEGleijeses199485-84"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEGleijeses199485_84-0">↑</a> <a href="#CITEREFGleijeses1994">Gleijeses 1994</a>, p. 85. sfn error: no target: CITEREFGleijeses1994 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEVerhaegen1967347-85"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEVerhaegen1967347_85-0">↑</a> <a href="#CITEREFVerhaegen1967">Verhaegen 1967</a>, p. 347. sfn error: no target: CITEREFVerhaegen1967 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMockler1986116–7-86"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMockler1986116–7_86-0">↑</a> <a href="#CITEREFMockler1986">Mockler 1986</a>, pp. 116–7. sfn error: no target: CITEREFMockler1986 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMockler1986118–9-87"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMockler1986118–9_87-0">↑</a> <a href="#CITEREFMockler1986">Mockler 1986</a>, pp. 118–9. sfn error: no target: CITEREFMockler1986 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007135-88"><a href="#cite_ref-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007135_88-0">↑</a> <a href="#CITEREFNzongola-Ntalaja2007">Nzongola-Ntalaja 2007</a>, p. 135. sfn error: no target: CITEREFNzongola-Ntalaja2007 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEGleijeses199480-89"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEGleijeses199480_89-0">↑</a> <a href="#CITEREFGleijeses1994">Gleijeses 1994</a>, p. 80. sfn error: no target: CITEREFGleijeses1994 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007136-90">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007136_90-0">90.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007136_90-1">90.1</a> <a href="#CITEREFNzongola-Ntalaja2007">Nzongola-Ntalaja 2007</a>, p. 136. sfn error: no target: CITEREFNzongola-Ntalaja2007 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007138-91"><a href="#cite_ref-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007138_91-0">↑</a> <a href="#CITEREFNzongola-Ntalaja2007">Nzongola-Ntalaja 2007</a>, p. 138. sfn error: no target: CITEREFNzongola-Ntalaja2007 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007138–9-92"><a href="#cite_ref-FOOTNOTENzongola-Ntalaja2007138–9_92-0">↑</a> <a href="#CITEREFNzongola-Ntalaja2007">Nzongola-Ntalaja 2007</a>, pp. 138–9. sfn error: no target: CITEREFNzongola-Ntalaja2007 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEGleijeses199484–5-93"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEGleijeses199484–5_93-0">↑</a> <a href="#CITEREFGleijeses1994">Gleijeses 1994</a>, pp. 84–5. sfn error: no target: CITEREFGleijeses1994 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEEISA2002b-94">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTEEISA2002b_94-0">94.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEEISA2002b_94-1">94.1</a> <a href="#CITEREFEISA2002b">EISA 2002b</a>. sfn error: no target: CITEREFEISA2002b (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENugent2004233-95">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTENugent2004233_95-0">95.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTENugent2004233_95-1">95.1</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTENugent2004233_95-2">95.2</a> <a href="#CITEREFNugent2004">Nugent 2004</a>, p. 233. sfn error: no target: CITEREFNugent2004 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENugent2004234–5-96"><a href="#cite_ref-FOOTNOTENugent2004234–5_96-0">↑</a> <a href="#CITEREFNugent2004">Nugent 2004</a>, pp. 234–5. sfn error: no target: CITEREFNugent2004 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEZeilig2008140-97">↑ <a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig2008140_97-0">97.0</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEZeilig2008140_97-1">97.1</a> <a href="#CITEREFZeilig2008">Zeilig 2008</a>, p. 140. sfn error: no target: CITEREFZeilig2008 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEHaskin200540-98"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEHaskin200540_98-0">↑</a> <a href="#CITEREFHaskin2005">Haskin 2005</a>, p. 40. sfn error: no target: CITEREFHaskin2005 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEHaskin200539–40-99"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEHaskin200539–40_99-0">↑</a> <a href="#CITEREFHaskin2005">Haskin 2005</a>, pp. 39–40. sfn error: no target: CITEREFHaskin2005 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETurner2007185-100"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETurner2007185_100-0">↑</a> <a href="#CITEREFTurner2007">Turner 2007</a>, p. 185. sfn error: no target: CITEREFTurner2007 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENugent200488–9-101"><a href="#cite_ref-FOOTNOTENugent200488–9_101-0">↑</a> <a href="#CITEREFNugent2004">Nugent 2004</a>, pp. 88–9. sfn error: no target: CITEREFNugent2004 (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის თარგების შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">help</a>) </li> <li id="cite_note-102"><a href="#cite_ref-102">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sahistory.org.za/dated-event/shaba-war-zaire-comes-end">Shaba War in Zaire comes to an end</a> </li> <li id="cite_note-103"><a href="#cite_ref-103">↑</a> Zaire preparing major push to confront Shaba guerrillas", Baltimore Sun (AP), 14 March 1977 </li> <li id="cite_note-104"><a href="#cite_ref-104">↑</a> Michael T. Kaufman, «Zairian Troops Said to Abandon Key Headquarters Town in Shab» </li> <li id="cite_note-105"><a href="#cite_ref-105">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.country-data.com/cgi-bin/query/r-15145.html">Zaire. Shaba I</a> </li> <li id="cite_note-106"><a href="#cite_ref-106">↑</a> Rebel forces renew fight in Angola", Baltimore Sun, 14 April 1977 </li> <li id="cite_note-107"><a href="#cite_ref-107">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130603015942/http://www2.lse.ac.uk/IDEAS/programmes/africaProgramme/events/conferences/africaCWMay2829/papers_pdfs/powell.pdf">The «Cuba of the West» France and Mobutu’s Zaïre, 1977—1979</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lse.ac.uk/IDEAS/programmes/africaProgramme/events/conferences/africaCWMay2829/papers_pdfs/powell.pdf">ორიგინალიდან</a> — 2013-06-03. ციტირების თარიღი: 2016-09-11.</cite> </li> <li id="cite_note-108"><a href="#cite_ref-108">↑</a> George C. Wilson, «Zaire Asks For Planeload Of Coca-Cola», Washington Post, 20 April 1977 </li> <li id="cite_note-109"><a href="#cite_ref-109">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/.U4jQxvl_t4A#.U4jQ5vl_t4A">Cold War History. Volume 13, Issue 1, 2013. Local conflicts in a transnational war: the Katangese gendarmes and the Shaba wars of 1977-78</a>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%9B%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ვიკიპედია:მკვდარი ბმული (ჯერ არაა დაწერილი)">მკვდარი ბმული</a>] </li> <li id="cite_note-110"><a href="#cite_ref-110">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.country-data.com/cgi-bin/query/r-15146.html">Zaire. Shaba II</a> </li> <li id="cite_note-111"><a href="#cite_ref-111">↑</a> James R. Arnold and Roberta Wiener, Editors. Cold War. Africa </li> <li id="cite_note-112"><a href="#cite_ref-112">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://content.time.com/time/printout/0,8816,916174,00.html">Inside Kolwezi: Toll of Terror</a> </li> <li id="cite_note-113"><a href="#cite_ref-113">↑</a> «OPÉRATION LÉOPARD». Une intervention humanitaire Kolwezi 17 mai-16 juin 1978 </li> <li id="cite_note-114"><a href="#cite_ref-114">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140302220742/http://www.lejdd.fr/International/Afrique/Actualite/On-a-saute-sur-Kolwezi-93307">«On a sauté sur Kolwezi»</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lejdd.fr/International/Afrique/Actualite/On-a-saute-sur-Kolwezi-93307">ორიგინალიდან</a> — 2014-03-02. ციტირების თარიღი: 2016-09-11.</cite> </li> <li id="cite_note-115"><a href="#cite_ref-115">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://usacac.army.mil/cac2/CGSC/CARL/download/csipubs/ShabaII_FrenchBelgianIntervention_Odom.pdf">Shaba II: The French and Belgian Intervention in Zaire in 1978</a> </li> <li id="cite_note-Kennes,_Erik_2005._p._157-116"><a href="#cite_ref-Kennes,_Erik_2005._p._157_116-0">↑</a> Kennes, Erik. "The Democratic Republic of the Congo: Structures of Greed, Networks of Need." Rethinking the Economics of War. Ed. Cynthia J. Arnson and I. William Zartman. Washington, D.C.: Woodrow Wilson Center, 2005. p. 157 </li> <li id="cite_note-117"><a href="#cite_ref-117">↑</a> Gribbin, Robert E. In the Aftermath of Genocide: the U.S. Role in Rwanda. New York: IUniverse, 2005. p. 190 </li> <li id="cite_note-reyn-118"><a href="#cite_ref-reyn_118-0">↑</a> Reyntjens, Filip. The Great African War: Congo and Regional Geopolitics, 1996–2006. Cambridge: Cambridge UP, 2009. p. 55 </li> <li id="cite_note-119"><a href="#cite_ref-119">↑</a> Reyntjens, Filip. The Great African War: Congo and Regional Geopolitics, 1996–2006. Cambridge: Cambridge UP, 2009. pp. 61–63 </li> <li id="cite_note-atro-120"><a href="#cite_ref-atro_120-0">↑</a> Gribbin, Robert E. In the Aftermath of Genocide: the U.S. Role in Rwanda. New York: IUniverse, 2005. p. 213-14 </li> <li id="cite_note-amnesty1998-121"><a href="#cite_ref-amnesty1998_121-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.amnesty.org/en/library/asset/AFR62/033/1998/en/4d95fd3e-d9c6-11dd-af2b-b1f6023af0c5/afr620331998en.pdf">Democratic Republic of Congo. An long-standing crisis spinning out of control</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130313193644/http://www.amnesty.org/en/library/asset/AFR62/033/1998/en/4d95fd3e-d9c6-11dd-af2b-b1f6023af0c5/afr620331998en.pdf">დაარქივებული</a> 2013-03-13 საიტზე <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. . Amnesty International, 3 September 1998. p. 9. AI Index: AFR 62/33/98 </li> <li id="cite_note-122"><a href="#cite_ref-122">↑</a> Gribbin, Robert E. In the Aftermath of Genocide: the U.S. Role in Rwanda. New York: IUniverse, 2005. p. 213 </li> <li id="cite_note-123"><a href="#cite_ref-123">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Dickovick, J. Tyler (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/africa20120000dick">The World Today Series: Africa 2012</a>. Lanham, Maryland: Stryker-Post Publications. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/978-1-61048-881-5" title="სპეციალური:BookSources/978-1-61048-881-5">978-1-61048-881-5</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+World+Today+Series%3A+Africa+2012&rft.aulast=Dickovick&rft.aufirst=J.+Tyler&rft.date=2008&rft.pub=Stryker-Post+Publications&rft.place=Lanham%2C+Maryland&rft.isbn=978-1-61048-881-5&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fafrica20120000dick">  </li> <li id="cite_note-124"><a href="#cite_ref-124">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9B0CE2DB103DF936A35757C0A961958260">Zairian Rebels Seize Capital of Rich Region</a> </li> <li id="cite_note-125"><a href="#cite_ref-125">↑</a> Reyntjens, Filip. The Great African War: Congo and Regional Geopolitics, 1996–2006. Cambridge: Cambridge UP, 2009. p. 130 </li> <li id="cite_note-126"><a href="#cite_ref-126">↑</a> Kennes, Erik. "The Democratic Republic of the Congo: Structures of Greed, Networks of Need." Rethinking the Economics of War. Ed. Cynthia J. Arnson and I. William Zartman. Washington, D.C.: Woodrow Wilson Center, 2005. p. 154 </li> <li id="cite_note-127"><a href="#cite_ref-127">↑</a> Longman, Timothy. “The Complex Reasons for Rwanda's Engagement in Congo." Ed. John F. Clark. The African Stakes of the Congo War. New York: Palgrave Macmillan, 2002. 129-44. pp. 131–32 </li> <li id="cite_note-128"><a href="#cite_ref-128">↑</a> Vlassenroot, Koen. “Citizenship, Identity Formation & Conflict in South Kivu: The Case of the Banyamulenge.” Review of African Political Economy. 2002. 499–515. p. 173 </li> <li id="cite_note-129"><a href="#cite_ref-129">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://findarticles.com/p/articles/mi_qa5391/is_199810/ai_n21427817">Blow by blow in the Congo crisis</a>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%9B%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ვიკიპედია:მკვდარი ბმული (ჯერ არაა დაწერილი)">მკვდარი ბმული</a>] </li> <li id="cite_note-rebels_claim-130">↑ <a href="#cite_ref-rebels_claim_130-0">130.0</a> <a href="#cite_ref-rebels_claim_130-1">130.1</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/217658.stm">World: Africa Congo rebels claim new gain</a> </li> <li id="cite_note-131"><a href="#cite_ref-131">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20040907212706/http://edition.cnn.com/WORLD/africa/9807/29/congo.rwanda.01/index.html">Rwandan soldiers in Congo ordered to leave country</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://edition.cnn.com/WORLD/africa/9807/29/congo.rwanda.01/index.html">ორიგინალიდან</a> — 2004-09-07. ციტირების თარიღი: 2016-09-12.</cite> </li> <li id="cite_note-132"><a href="#cite_ref-132">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/161579.stm">World: Africa Angola admits involvement in Congo</a> </li> <li id="cite_note-133"><a href="#cite_ref-133">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090106002128/http://www.africasia.com/archive/na/99_02/nacs0203.htm">With the rebels in the Congo</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.africasia.com/archive/na/99_02/nacs0203.htm">ორიგინალიდან</a> — 2009-01-06. ციტირების თარიღი: 2016-09-12.</cite> </li> <li id="cite_note-134"><a href="#cite_ref-134">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://articles.latimes.com/2001/may/22/news/mn-1013">Hutus Slain in Rwanda, Army Says</a> </li> <li id="cite_note-135"><a href="#cite_ref-135">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/228533.stm">World: Africa Government offensive in Congo</a> </li> <li id="cite_note-136"><a href="#cite_ref-136">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081211124348/http://www.cnn.com/WORLD/africa/9907/27/congo.01/">Congo rebels say 24 government soldiers killed</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cnn.com/WORLD/africa/9907/27/congo.01/">ორიგინალიდან</a> — 2008-12-11. ციტირების თარიღი: 2016-09-12.</cite> </li> <li id="cite_note-137"><a href="#cite_ref-137">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://findarticles.com/p/articles/mi_hb6428/is_/ai_n28743086">More Die In Congo Fighting</a>[<a href="/w/index.php?title=%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%9B%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ვიკიპედია:მკვდარი ბმული (ჯერ არაა დაწერილი)">მკვდარი ბმული</a>] </li> <li id="cite_note-138"><a href="#cite_ref-138">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.africa.upenn.edu/Hornet/irin585.html">IRIN Update 585 for 12 Jan1999</a> </li> <li id="cite_note-139"><a href="#cite_ref-139">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/397762.stm">World: Africa Congo town welcomes rebels</a> </li> <li id="cite_note-140"><a href="#cite_ref-140">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.afrol.com/html/News2001/drc012_pullout_starts.htm">Troop pull out of Congo has started</a> </li> <li id="cite_note-141"><a href="#cite_ref-141">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050503025313/http://www.namibian.com.na/2002/March/africa/024F356B74.html">Rwandan-backed rebels leave eastern Congo town</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.namibian.com.na/2002/March/africa/024F356B74.html">ორიგინალიდან</a> — 2005-05-03. ციტირების თარიღი: 2016-09-12.</cite> </li> <li id="cite_note-142"><a href="#cite_ref-142">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/7137832.stm">DR Congo rebels retake key town</a> </li> <li id="cite_note-143"><a href="#cite_ref-143">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/7846339.stm">DR Congo rebel leader 'arrested'</a> (<a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" class="mw-redirect" title="ინგლისური">ინგლისური</a>) </li> <li id="cite_note-aljazeera.com/1-144">↑ <a href="#cite_ref-aljazeera.com/1_144-0">144.0</a> <a href="#cite_ref-aljazeera.com/1_144-1">144.1</a> <a href="#cite_ref-aljazeera.com/1_144-2">144.2</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6CcZvK0rZ?url=http://www.aljazeera.com/video/africa/2012/05/20125181131799659.html">DR Congo troops shell rebel bases</a>. <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%9A-%E1%83%AF%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ალ-ჯაზირა (ჯერ არაა დაწერილი)">ალ-ჯაზირა</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aljazeera.com/video/africa/2012/05/20125181131799659.html">ორიგინალიდან</a> — 02.12.2012. ციტირების თარიღი: 23.11.2012.</cite> </li> <li id="cite_note-145"><a href="#cite_ref-145">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6Dt6Iknf9?url=http://ru.euronews.com/2012/11/22/dr-congo-m23-rebels-threaten-to-march-on-kinshasa/">ბოევიკები უარს აცხადებენ ქალაქ გომის დატოვებაზე</a>. <a href="/wiki/Euronews" title="Euronews">Euronews</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ru.euronews.com/2012/11/22/dr-congo-m23-rebels-threaten-to-march-on-kinshasa/">ორიგინალიდან</a> — 23.01.2013. ციტირების თარიღი: 23.11.2012.</cite> </li> <li id="cite_note-bbc.co.uk/1-146">↑ <a href="#cite_ref-bbc.co.uk/1_146-0">146.0</a> <a href="#cite_ref-bbc.co.uk/1_146-1">146.1</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6Dt6Kjz52?url=http://www.bbc.co.uk/russian/rolling_news/2012/11/121117_rn_un_congo_rebels.shtml">გაეროს უშიშროების საბჭო გმობს აჯანყებულების თავდასხმას კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში</a>. <a href="/wiki/BBC" title="BBC">BBC</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="https://bbc.co.uk/russian/rolling_news/2012/11/121117_rn_un_congo_rebels.shtml">ორიგინალიდან</a> — 23.01.2013. ციტირების თარიღი: 23.11.2012.</cite> </li> <li id="cite_note-bbc.co.uk/2-147">↑ <a href="#cite_ref-bbc.co.uk/2_147-0">147.0</a> <a href="#cite_ref-bbc.co.uk/2_147-1">147.1</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6Dt6MxxDE?url=http://www.bbc.co.uk/russian/rolling_news/2012/11/121120_rn_un_peacekeeping_kongo.shtml">გაეროს სამშვიდობოებმა მოიგერიეს აჯანყებულთა შეტევა ქალაქზე კონგოში</a>. <a href="/wiki/BBC" title="BBC">BBC</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="https://bbc.co.uk/russian/rolling_news/2012/11/121120_rn_un_peacekeeping_kongo.shtml">ორიგინალიდან</a> — 23.01.2013. ციტირების თარიღი: 23.11.2012.</cite> </li> <li id="cite_note-bbc.co.uk/3-148"><a href="#cite_ref-bbc.co.uk/3_148-0">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6Dt5vA7vp?url=http://www.bbc.co.uk/russian/rolling_news/2012/11/121120_rn_un_drc_resolution.shtml">გაეროს უშიშროების საბჭომ კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში დაგმო აჯანყებულები ქალაქის აღებისათვის</a>. <a href="/wiki/BBC" title="BBC">BBC</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="https://bbc.co.uk/russian/rolling_news/2012/11/121120_rn_un_drc_resolution.shtml">ორიგინალიდან</a> — 23.01.2013. ციტირების თარიღი: 23.11.2012.</cite> </li> <li id="cite_note-bbc.co.uk/4-149">↑ <a href="#cite_ref-bbc.co.uk/4_149-0">149.0</a> <a href="#cite_ref-bbc.co.uk/4_149-1">149.1</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6Dt6PhI3r?url=http://www.bbc.co.uk/russian/rolling_news/2012/11/121122_rn_kongo_rebels.shtml">კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში აჯანყებულები უარს ამბობენ შეტევის შეჩერებაზე</a>. <a href="/wiki/BBC" title="BBC">BBC</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="https://bbc.co.uk/russian/rolling_news/2012/11/121122_rn_kongo_rebels.shtml">ორიგინალიდან</a> — 23.01.2013. ციტირების თარიღი: 23.11.2012.</cite> </li> <li id="cite_note-150"><a href="#cite_ref-150">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://bbc.co.uk/russian/rolling_news/2012/11/121121_rn_congo_president_rebels.shtml">კონგოს პრეზიდენტი მზადაა აჯანყებულებთან მოლაპარაკებებისათვის</a>. <a href="/wiki/BBC" title="BBC">BBC</a>. ციტირების თარიღი: 23.11.2012.</cite> </li> <li id="cite_note-151"><a href="#cite_ref-151">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://mobile.twitter.com/MEsipisu/status/411172751765147648?screen_name=MEsipisu">Twitter</a> </li> <li id="cite_note-152"><a href="#cite_ref-152">↑</a> <a href="https://ka.wikisource.org/wiki/fr:Constitution_de_la_transition_de_la_R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_du_Congo_(2003)" class="extiw" title="s:fr:Constitution de la transition de la République démocratique du Congo (2003)">Full text of constitution (French)</a> </li> <li id="cite_note-153"><a href="#cite_ref-153">↑</a> <cite id="CITEREFKavanagh2011" class="citation news cs1">Kavanagh, Michael J. (2011-04-30). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bloomberg.com/news/2011-04-30/congo-electoral-commission-says-presidential-elections-to-be-held-nov-28.html">„Congo Electoral Commission Says Presidential Elections to Be Held Nov. 28“</a>. Bloomberg.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Bloomberg&rft.atitle=Congo+Electoral+Commission+Says+Presidential+Elections+to+Be+Held+Nov.+28&rft.date=2011-04-30&rft.aulast=Kavanagh&rft.aufirst=Michael+J.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bloomberg.com%2Fnews%2F2011-04-30%2Fcongo-electoral-commission-says-presidential-elections-to-be-held-nov-28.html&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1+%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98+%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-154"><a href="#cite_ref-154">↑</a> <a rel="nofollow" class="external free" href="http://english.peopledaily.com.cn/90001/90777/90855/7099927.html">http://english.peopledaily.com.cn/90001/90777/90855/7099927.html</a> </li> <li id="cite_note-155"><a href="#cite_ref-155">↑</a> <cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-12152913">„DR Congo opposition anger over electoral changes“</a>. BBC News. 2011-01-10.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BBC+News&rft.atitle=DR+Congo+opposition+anger+over+electoral+changes&rft.date=2011-01-10&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bbc.co.uk%2Fnews%2Fworld-africa-12152913&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1+%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98+%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-156"><a href="#cite_ref-156">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120306111230/http://www.crisisgroup.org/en/regions/africa/central-africa/dr-congo/drc-electoral-law-for-2011-choosing-continuity.aspx">central-africa, dr-congo, electoral 2011</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.crisisgroup.org/en/regions/africa/central-africa/dr-congo/drc-electoral-law-for-2011-choosing-continuity.aspx">ორიგინალიდან</a> — 2012-03-06. ციტირების თარიღი: 2016-09-20.</cite> </li> <li id="cite_note-b-157"><a href="#cite_ref-b_157-0">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Nafziger, E. Wayne; Raimo Frances Stewart (2000). War, Hunger, and Displacement: The Origins of Humanitarian Emergencies, გვ. 261. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/0-19-829739-4" title="სპეციალური:BookSources/0-19-829739-4">0-19-829739-4</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=War%2C+Hunger%2C+and+Displacement%3A+The+Origins+of+Humanitarian+Emergencies&rft.aulast=Nafziger&rft.aufirst=E.+Wayne&rft.date=2000&rft.isbn=0-19-829739-4">  </li> <li id="cite_note-c-158"><a href="#cite_ref-c_158-0">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Mesquita, Bruce Bueno de (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/logicpoliticalsu00mesq_442">The Logic of Political Survival</a>, გვ. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/logicpoliticalsu00mesq_442/page/n181">167</a>. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/0-262-02546-9" title="სპეციალური:BookSources/0-262-02546-9">0-262-02546-9</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Logic+of+Political+Survival&rft.aulast=Mesquita&rft.aufirst=Bruce+Bueno+de&rft.date=2003&rft.isbn=0-262-02546-9&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Flogicpoliticalsu00mesq_442">  </li> <li id="cite_note-159"><a href="#cite_ref-159">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.assetrecovery.org/kc/node/f00029e9-7084-11de-aa2f-77980ee7d563.11">Court agrees to release Mobutu assets</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150923175440/http://www.assetrecovery.org/kc/node/f00029e9-7084-11de-aa2f-77980ee7d563.11">დაარქივებული</a> 2015-09-23 საიტზე <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. . Swissinfo, Basel Institute of Governance, 14 July 2009. </li> <li id="cite_note-d-160"><a href="#cite_ref-d_160-0">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Werve, Jonathan (2006). The Corruption Notebooks 2006, გვ. 57.</cite>  </li> <li id="cite_note-161"><a href="#cite_ref-161">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6Fbsk79lN?url=http://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/cedaw36/cc/DRC/0647846E.pdf">Concluding comments of the Committee on the Elimination of Discrimination against Women: Democratic Republic of the Congo</a> (PDF). United Nations. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/cedaw36/cc/DRC/0647846E.pdf">ორიგინალიდან</a> — 2013-04-03. ციტირების თარიღი: 2016-09-20.</cite> </li> <li id="cite_note-162"><a href="#cite_ref-162">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6Fbsko0qB?url=http://www.peacewomen.org/peacewomen_and_the_un/">Violence Against Women in the Democratic Republic of Congo (DRC)</a> (PDF). peacewomen.org. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.peacewomen.org/un/ecosoc/CEDAW/36th_session/DRC/NGO_report.pdf">ორიგინალიდან</a> — 2013-04-03. ციტირების თარიღი: 2016-09-20.</cite> </li> <li id="cite_note-washingtonpost.com-163"><a href="#cite_ref-washingtonpost.com_163-0">↑</a> <cite id="CITEREFMcCrummen2007" class="citation news cs1">McCrummen, Stephanie (9 September 2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/09/08/AR2007090801194.html">„Prevalence of Rape in E. Congo Described as Worst in World“</a>. Washington Post. ციტირების თარიღი: 2 May 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Washington+Post&rft.atitle=Prevalence+of+Rape+in+E.+Congo+Described+as+Worst+in+World&rft.date=2007-09-09&rft.aulast=McCrummen&rft.aufirst=Stephanie&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.washingtonpost.com%2Fwp-dyn%2Fcontent%2Farticle%2F2007%2F09%2F08%2FAR2007090801194.html&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1+%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98+%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-164"><a href="#cite_ref-164">↑</a> <cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/8650112.stm">„UN official calls DR Congo 'rape capital of the world.'“</a>. <a href="/wiki/BBC" title="BBC">BBC</a>. 2010-04-28. ციტირების თარიღი: 2012-11-23.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BBC&rft.atitle=UN+official+calls+DR+Congo+%27rape+capital+of+the+world.%27&rft.date=2010-04-28&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F2%2Fhi%2F8650112.stm&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1+%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98+%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-165"><a href="#cite_ref-165">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080217035544/http://www.onug.ch/__80256edd006b9c2e.nsf/(httpNewsByYear_en)/a4f381eea9d4ab63c12573280031fbf3?OpenDocument&Click=">UN expert on violence against women expresses serious concerns following visit to Democratic Republic of Congo</a>. UNOG.ch (30 July 2007). დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.onug.ch/__80256edd006b9c2e.nsf/(httpNewsByYear_en)/a4f381eea9d4ab63c12573280031fbf3?OpenDocument&Click=">ორიგინალიდან</a> — 17 თებერვალი 2008. ციტირების თარიღი: 20 სექტემბერი 2016.</cite> </li> <li id="cite_note-166"><a href="#cite_ref-166">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6FbslRKmj?url=http://www.irinnews.org/Report/73033/DRC-Civilians-bearing-brunt-of-South-Kivu-violence">DRC: 'Civilians bearing brunt of South Kivu violence'</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.irinnews.org/Report.aspx?ReportId=73033">ორიგინალიდან</a> — 2013-04-03. ციტატა: „The International Committee of the Red Cross (ICRC) has expressed concern over abuses against civilians, especially women and children, in South Kivu in eastern Democratic Republic of Congo. It frequently receives reports of abductions, executions, rapes, and pillage.“ ციტირების თარიღი: 2016-09-20.</cite> </li> <li id="cite_note-167"><a href="#cite_ref-167">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6FbsmMFYs?url=http://www.irinnews.org/Report/73524/DRC-Pendulum-displacement-in-the-Kivus">DRC: 'Pendulum displacement' in the Kivus</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.irinnews.org/Report.aspx?ReportId=73524">ორიგინალიდან</a> — 2013-04-03. ციტირების თარიღი: 2016-09-20.</cite> </li> <li id="cite_note-168"><a href="#cite_ref-168">↑</a> <cite id="CITEREFBennett2008" class="citation news cs1">Bennett, Christian (5 December 2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.guardian.co.uk/world/video/2008/dec/05/congo">„Rape in a lawless land“</a>. The Guardian. London. ციტირების თარიღი: 27 March 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Guardian&rft.atitle=Rape+in+a+lawless+land&rft.date=2008-12-05&rft.aulast=Bennett&rft.aufirst=Christian&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.guardian.co.uk%2Fworld%2Fvideo%2F2008%2Fdec%2F05%2Fcongo&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1+%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98+%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-169"><a href="#cite_ref-169">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.oxfam.org/en/pressroom/pressreleases/2010-04-15/new-report-shows-shocking-pattern-rape-eastern-congo">New report shows shocking pattern of rape in eastern Congo</a>. Oxfam International (2010-04-15). ციტირების თარიღი: 2015-04-26.</cite> </li> <li id="cite_note-170"><a href="#cite_ref-170">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article402970.ece">Pygmies struggle to survive</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100525095020/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article402970.ece">დაარქივებული</a> 2010-05-25 საიტზე <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. . Times Online. 16 December 2004. </li> <li id="cite_note-171"><a href="#cite_ref-171">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/3869489.stm">DR Congo Pygmies 'exterminated'</a>. BBC News. 6 July 2004. </li> <li id="cite_note-IISS2011-419-172"><a href="#cite_ref-IISS2011-419_172-0">↑</a> IISS Military Balance 2011, p.419 </li> <li id="cite_note-173"><a href="#cite_ref-173">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ins-rdc.org/sites/default/files/Montage%20AnnuStat%20FINAL%202%20From%20VEROUILLE%20_0.pdf">Annuaire statistique 2014 წლის სტატისტიკური ყოველწლიური</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160114103852/http://www.ins-rdc.org/sites/default/files/Montage%20AnnuStat%20FINAL%202%20From%20VEROUILLE%20_0.pdf">დაარქივებული</a> 2016-01-14 საიტზე <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. p. 71 </li> <li id="cite_note-174"><a href="#cite_ref-174">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/3869489.stm">DR Congo pygmies 'exterminated'</a> </li> <li id="cite_note-175"><a href="#cite_ref-175">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="ფრანკოფონია">ფრანკოფონია</a> (2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.francophonie.org/Langue-Francaise-2014/">La langue française dans le monde 2014</a>. Paris: Éditions Nathan, გვ. 17. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/978-2-09-882654-0" title="სპეციალური:BookSources/978-2-09-882654-0">978-2-09-882654-0</a>. ციტირების თარიღი: 2016-09-23.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=La+langue+fran%C3%A7aise+dans+le+monde+2014&rft.au=%5B%5B%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90%5D%5D&rft.date=2014&rft.pub=%C3%89ditions+Nathan&rft.place=Paris&rft.isbn=978-2-09-882654-0&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.francophonie.org%2FLangue-Francaise-2014%2F">  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150702202909/http://www.francophonie.org/Langue-Francaise-2014/">დაარქივებული</a> 2015-07-02 საიტზე <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150702202909/http://www.francophonie.org/Langue-Francaise-2014/">დაარქივებული ასლი</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.francophonie.org/Langue-Francaise-2014/">ორიგინალიდან</a> — 2015-07-02. ციტირების თარიღი: 2016-09-23.</cite> </li> <li id="cite_note-176"><a href="#cite_ref-176">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="ფრანკოფონია">ფრანკოფონია</a> (2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.francophonie.org/Langue-Francaise-2014/">La langue française dans le monde 2014</a>. Paris: Éditions Nathan, გვ. 30. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/978-2-09-882654-0" title="სპეციალური:BookSources/978-2-09-882654-0">978-2-09-882654-0</a>. ციტირების თარიღი: 2016-09-23.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=La+langue+fran%C3%A7aise+dans+le+monde+2014&rft.au=%5B%5B%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90%5D%5D&rft.date=2014&rft.pub=%C3%89ditions+Nathan&rft.place=Paris&rft.isbn=978-2-09-882654-0&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.francophonie.org%2FLangue-Francaise-2014%2F">  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150702202909/http://www.francophonie.org/Langue-Francaise-2014/">დაარქივებული</a> 2015-07-02 საიტზე <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150702202909/http://www.francophonie.org/Langue-Francaise-2014/">დაარქივებული ასლი</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.francophonie.org/Langue-Francaise-2014/">ორიგინალიდან</a> — 2015-07-02. ციტირების თარიღი: 2016-09-23.</cite> </li> <li id="cite_note-lang_educ-177">↑ <a href="#cite_ref-lang_educ_177-0">177.0</a> <a href="#cite_ref-lang_educ_177-1">177.1</a> <cite class="book" style="font-style:normal"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="ფრანკოფონია">ფრანკოფონია</a> (2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.francophonie.org/Langue-Francaise-2014/">La langue française dans le monde 2014</a>. Paris: Éditions Nathan, გვ. 117. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/978-2-09-882654-0" title="სპეციალური:BookSources/978-2-09-882654-0">978-2-09-882654-0</a>. ციტირების თარიღი: 2016-09-23.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=La+langue+fran%C3%A7aise+dans+le+monde+2014&rft.au=%5B%5B%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90%5D%5D&rft.date=2014&rft.pub=%C3%89ditions+Nathan&rft.place=Paris&rft.isbn=978-2-09-882654-0&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.francophonie.org%2FLangue-Francaise-2014%2F">  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150702202909/http://www.francophonie.org/Langue-Francaise-2014/">დაარქივებული</a> 2015-07-02 საიტზე <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150702202909/http://www.francophonie.org/Langue-Francaise-2014/">დაარქივებული ასლი</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.francophonie.org/Langue-Francaise-2014/">ორიგინალიდან</a> — 2015-07-02. ციტირების თარიღი: 2016-09-23.</cite> </li> <li id="cite_note-religion2-178"><a href="#cite_ref-religion2_178-0">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150924113617/http://www.pewforum.org/files/2010/04/sub-saharan-africa-chapter-1.pdf">Pew Forum on Religion & Public Life / Islam and Christianity in Sub-Saharan Africa</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pewforum.org/files/2010/04/sub-saharan-africa-chapter-1.pdf">ორიგინალიდან</a> — 2015-09-24. ციტირების თარიღი: 2016-09-23.</cite> </li> <li id="cite_note-179"><a href="#cite_ref-179">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181224211118/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cg.html">CIA World Factbook: DR Congo</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cg.html">ორიგინალიდან</a> — 2018-12-24. ციტირების თარიღი: 2016-09-24.</cite> </li> <li id="cite_note-Adherents-180"><a href="#cite_ref-Adherents_180-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adherents.com/adhloc/Wh_365.html">"Zaire (Democratic Republic of Congo)", Adherents.com – Religion by Location.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110629051439/http://www.adherents.com/adhloc/Wh_365.html">დაარქივებული</a> 2011-06-29 საიტზე <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. Sources quoted are CIA Factbook (1998), 'official government web site' of Democratic Republic of Congo. Retrieved 25 may 2007. </li> <li id="cite_note-religiouslyremapped.info-181"><a href="#cite_ref-religiouslyremapped.info_181-0">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140714175649/http://www.religiouslyremapped.info/Religiously_Remapped/Downloads_files/Religiously_Remapped-3.0-Full_Document.pdf">Religiously Remapped - Mapping Religious Trends In Africa - Dataset of Religious Affiliations</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.religiouslyremapped.info/Religiously_Remapped/Downloads_files/Religiously_Remapped-3.0-Full_Document.pdf">ორიგინალიდან</a> — 2014-07-14. ციტირების თარიღი: 2016-09-24.</cite> </li> <li id="cite_note-182"><a href="#cite_ref-182">↑</a> referenced by the European Christian orientalist Timothy Insoll. The Archaeology of Islam in Sub-Saharan Africa By Timothy Insoll </li> <li id="cite_note-183"><a href="#cite_ref-183">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100508050911/http://www.stripes.com/article.asp?section=104&article=69718">Democratic Republic of the Congo economic and strategic significance</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.stripes.com/article.asp?section=104&article=69718">ორიგინალიდან</a> — 2010-05-08. ციტირების თარიღი: 2016-09-24.</cite> </li> <li id="cite_note-184"><a href="#cite_ref-184">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.photius.com/rankings/electrification_by_country_2007_2008.html">Electrification by Country 2007/2008 - Country Rankings</a> </li> <li id="cite_note-185"><a href="#cite_ref-185">↑</a> <a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.indexmundi.com/energy.aspx?country=cd&product=hydro&graph=production+consumption">http://www.indexmundi.com/energy.aspx?country=cd&product=hydro&graph=production+consumption</a> </li> <li id="cite_note-186"><a href="#cite_ref-186">↑</a> <a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.indexmundi.com/energy.aspx?country=cd&product=oil&graph=production+consumption">http://www.indexmundi.com/energy.aspx?country=cd&product=oil&graph=production+consumption</a> </li> <li id="cite_note-187"><a href="#cite_ref-187">↑</a> <a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.indexmundi.com/energy.aspx?country=cd&product=coal&graph=production+consumption">http://www.indexmundi.com/energy.aspx?country=cd&product=coal&graph=production+consumption</a> </li> <li id="cite_note-ჩინეთი-188">↑ <a href="#cite_ref-ჩინეთი_188-0">188.0</a> <a href="#cite_ref-ჩინეთი_188-1">188.1</a> <cite class="web" style="font-style:normal">Felicity Duncan. (Nov 12 2007) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071115115311/http://www.moneyweb.co.za/mw/view/mw/en/page149519?oid=170139&sn=Blog%20detail%20back%20button">How does Africa make Chinese interest work in its favour?</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.moneyweb.co.za/mw/view/mw/en/page149519?oid=170139&sn=Blog%20detail%20back%20button">ორიგინალიდან</a> — 2007-11-15. ციტირების თარიღი: 2011-05-26.</cite> </li> <li id="cite_note-The_Terminal-189"><a href="#cite_ref-The_Terminal_189-0">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69Ye6mgnx?url=http://orion.math.iastate.edu/jdhsmith/term/slindex.htm">The Terminal</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://orion.math.iastate.edu/jdhsmith/term/slindex.htm">ორიგინალიდან</a> — 2012-07-31. ციტირების თარიღი: 2011-05-16.</cite> </li> <li id="cite_note-190"><a href="#cite_ref-190">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69Ye7EaFL?url=http://www.fahrplancenter.com/DRCongo_Matadi.html">CHEMIN DE FER KINSHASA - MATADI</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fahrplancenter.com/DRCongo_Matadi.html">ორიგინალიდან</a> — 2012-07-31. ციტირების თარიღი: 2011-05-16.</cite> </li> <li id="cite_note-191"><a href="#cite_ref-191">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110926215053/http://fr.allafrica.com/stories/200608150660.html">Transports - L'Onatra veut évacuer cinq millions de tonnes des marchandises en 2006</a>. Le Potentiel (16 Août 2006). დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://fr.allafrica.com/stories/200608150660.html">ორიგინალიდან</a> — 2011-09-26. ციტირების თარიღი: 2011-05-16.</cite> </li> <li id="cite_note-მდგომარეობა-192">↑ <a href="#cite_ref-მდგომარეობა_192-0">192.0</a> <a href="#cite_ref-მდგომარეობა_192-1">192.1</a> <a href="#cite_ref-მდგომარეობა_192-2">192.2</a> <a href="#cite_ref-მდგომარეობა_192-3">192.3</a> <a href="#cite_ref-მდგომარეობა_192-4">192.4</a> 2006 წლის მდგომარეობით. </li> <li id="cite_note-193"><a href="#cite_ref-193">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69Ye7gfu7?url=http://www.fahrplancenter.com/DRCongo_Vicicongo.html">VICICONGO</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fahrplancenter.com/DRCongo_Vicicongo.html">ორიგინალიდან</a> — 2012-07-31. ციტირების თარიღი: 2011-05-16.</cite> </li> <li id="cite_note-194"><a href="#cite_ref-194">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69Ye8EF6i?url=http://www.fahrplancenter.com/DRCongo_Ubundu.html">CHEMIN DE FER KISANGANI - UBUNDU</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fahrplancenter.com/DRCongo_Ubundu.html">ორიგინალიდან</a> — 2012-07-31. ციტირების თარიღი: 2011-05-16.</cite> </li> <li id="cite_note-CIA_World_Factbook:_Congo,_Democratic_Republic_of_the-195"><a href="#cite_ref-CIA_World_Factbook:_Congo,_Democratic_Republic_of_the_195-0">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181224211118/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cg.html">CIA World Factbook: Congo, Democratic Republic of the</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cg.html">ორიგინალიდან</a> — 2018-12-24. ციტირების თარიღი: 2016-09-24.</cite> </li> <li id="cite_note-196"><a href="#cite_ref-196">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69Ye8fD5j?url=http://www.logcluster.org/ops/sudan/DRC/land/UNJLC_DRC_Ministrypublicworks_Land_rehabilitationprogram_fr_051130.xls/view">UNJLC: DRC Ministry of Public Works: Land rehabilitation program</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.logcluster.org/ops/sudan/DRC/land/UNJLC_DRC_Ministrypublicworks_Land_rehabilitationprogram_fr_051130.xls/view">ორიგინალიდან</a> — 2012-07-31. ციტირების თარიღი: 2011-05-19.</cite> </li> <li id="cite_note-Factbook-197"><a href="#cite_ref-Factbook_197-0">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181224211118/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cg.html">The World Factbook: "Democratic Republic of the Congo"</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cg.html">ორიგინალიდან</a> — 2018-12-24. ციტირების თარიღი: 2011-05-14.</cite> </li> <li id="cite_note-198"><a href="#cite_ref-198">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69YPAtSiT?url=http://www.jacdec.de/info/2008-04-15_9Q-CHN.pdf">2008 Hewa Bora Airways crash</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jacdec.de/info/2008-04-15_9Q-CHN.pdf">ორიგინალიდან</a> — 2012-07-30. ციტირების თარიღი: 2011-05-12.</cite> </li> <li id="cite_note-199"><a href="#cite_ref-199">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Hudman, Lloyd E.; Richard H. Jackson, Geography of travel & tourism, Cengage Learning, 2003. — P. 392, <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/9780766832565" title="სპეციალური:BookSources/9780766832565">9780766832565</a>.</cite> </li> <li id="cite_note-200"><a href="#cite_ref-200">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Fitzpatrick, Mary; Tom Parkinson, Nick Ray, East Africa, Lonely Planet, 2006. — P. 97, <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/9781741042863" title="სპეციალური:BookSources/9781741042863">9781741042863</a>.</cite> </li> <li id="cite_note-201"><a href="#cite_ref-201">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal"> UNEP year book. United Nations Environment Programme, 2008. — P. 11, <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/9789280728774" title="სპეციალური:BookSources/9789280728774">9789280728774</a>.</cite> </li> <li id="cite_note-202"><a href="#cite_ref-202">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Hughes, Holly; Larry West, Frommer's 500 Places to See Before They Disappear, Frommer's, 2008. — P. 180, <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/9780470189863" title="სპეციალური:BookSources/9780470189863">9780470189863</a>.</cite> </li> <li id="cite_note-CIA_World_Factbook:_Democratic_Republic_of_the_Congo-203">↑ <a href="#cite_ref-CIA_World_Factbook:_Democratic_Republic_of_the_Congo_203-0">203.0</a> <a href="#cite_ref-CIA_World_Factbook:_Democratic_Republic_of_the_Congo_203-1">203.1</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181224211118/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cg.html">The World Factbook: "Democratic Republic of the Congo"</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cg.html">ორიგინალიდან</a> — 2018-12-24. ციტირების თარიღი: 2016-05-09.</cite> </li> <li id="cite_note-dol-204">↑ <a href="#cite_ref-dol_204-0">204.0</a> <a href="#cite_ref-dol_204-1">204.1</a> <a href="#cite_ref-dol_204-2">204.2</a> <a href="#cite_ref-dol_204-3">204.3</a> <a href="#cite_ref-dol_204-4">204.4</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69YdiAPQx?url=http://www.dol.gov/ilab/media/reports/iclp/tda2005/tda2005.pdf">2005 Findings on the Worst Forms of Child Labor</a>. Bureau of International Labor Affairs, U. S. Department of Labor (2006). დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dol.gov/ilab/media/reports/iclp/tda2005/tda2005.pdf">ორიგინალიდან</a> — 2012-07-31. ციტირების თარიღი: 2011-05-14.</cite> </li> <li id="cite_note-205"><a href="#cite_ref-205">↑</a> <cite id="CITEREFMcNeil_Jr2011" class="citation news cs1">McNeil Jr, Donald G. (11 April 2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nytimes.com/2011/04/12/health/12global.html?_r=1&partner=rss&emc=rss">„Congo, With Donors' Help, Introduces New Vaccine for Pneumococcal Disease“</a>. The New York Times.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+New+York+Times&rft.atitle=Congo%2C+With+Donors%27+Help%2C+Introduces+New+Vaccine+for+Pneumococcal+Disease&rft.date=2011-04-11&rft.aulast=McNeil+Jr&rft.aufirst=Donald+G.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nytimes.com%2F2011%2F04%2F12%2Fhealth%2F12global.html%3F_r%3D1%26partner%3Drss%26emc%3Drss&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1+%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98+%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-206"><a href="#cite_ref-206">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150216040138/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2155.html">The World Factbook – Field Listing: HIV/AIDS : adult prevalence rate</a>. Cia.gov (2012). დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2155.html">ორიგინალიდან</a> — 16 თებერვალი 2015. ციტირების თარიღი: 10 March 2015.</cite> </li> <li id="cite_note-207"><a href="#cite_ref-207">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.irinnews.org/report/77948/drc-malaria-still-biggest-killer">DRC: Malaria still biggest killer</a> (28 April 2008). ციტირების თარიღი: 10 March 2015.</cite> </li> <li id="cite_note-208"><a href="#cite_ref-208">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.who.int/malaria/publications/country-profiles/profile_cod_en.pdf">Democratic Republic of the Congo, Epidemiological profile, World Malaria Report 2014</a> (PDF). World Health Organization. ციტირების თარიღი: 10 March 2015.</cite> </li> <li id="cite_note-209"><a href="#cite_ref-209">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.who.int/csr/don/2014_04_24_yellowfever/en/">Yellow fever in the Democratic Republic of Congo</a>. World Health Organization (24 April 2014). ციტირების თარიღი: 10 March 2015.</cite> </li> <li id="cite_note-210"><a href="#cite_ref-210">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150418113820/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2223rank.html">The World Factbook – Country Comparison: Maternal mortality rate</a>. Cia.gov (2010). დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2223rank.html">ორიგინალიდან</a> — 18 აპრილი 2015. ციტირების თარიღი: 10 March 2015.</cite> </li> <li id="cite_note-211"><a href="#cite_ref-211">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://scalingupnutrition.org/sun-countries/democratic-republic-of-congo">"Democratic Republic of Congo"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150402100753/http://scalingupnutrition.org/sun-countries/democratic-republic-of-congo">დაარქივებული</a> 2015-04-02 საიტზე <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. . scalingupnutrition.org. </li> <li id="cite_note-212"><a href="#cite_ref-212">↑</a> <a href="/w/index.php?title=Reporters_sans_fronti%C3%A8res&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reporters sans frontières (ჯერ არაა დაწერილი)">Reporters sans frontières</a>: Classement mondial 2009 <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.rsf.org/fr-classement1001-2009.html">[1]</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120311161151/http://www.rsf.org/fr-classement1001-2009.html">დაარქივებული</a> 2012-03-11 საიტზე <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. </li> <li id="cite_note-213"><a href="#cite_ref-213">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100327004517/http://www.rsf.org/fr-pays37-Republique_Democratique_du_Congo.html">Reporters sans frontières</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rsf.org/fr-pays37-Republique_Democratique_du_Congo.html">ორიგინალიდან</a> — 2010-03-27. ციტირების თარიღი: 2016-09-30.</cite> </li> <li id="cite_note-214"><a href="#cite_ref-214">↑</a> Munkeni Lapess Rigobert, «<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.panapress.com/freenewspor.asp?code=fre085779&dte=03/05/2005">Phénomène du "coupage" en RDC</a>», <a href="/w/index.php?title=Panapress&action=edit&redlink=1" class="new" title="Panapress (ჯერ არაა დაწერილი)">Panapress</a> </li> <li id="cite_note-215"><a href="#cite_ref-215">↑</a> <a href="/w/index.php?title=Commission_de_l%27immigration_et_du_statut_de_r%C3%A9fugi%C3%A9_du_Canada&action=edit&redlink=1" class="new" title="Commission de l'immigration et du statut de réfugié du Canada (ჯერ არაა დაწერილი)">Commission de l'immigration et du statut de réfugié du Canada</a>, «<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unhcr.org/refworld/country,,,QUERYRESPONSE,COD,,45f14715f,0.html">République démocratique du Congo (RDC): information sur un journal appelé NUMERICA publié à Kinshasa, notamment sur un article intitulé «La famille n'a plus revu Géraldine Ndundu depuis plus de six mois» paru dans son édition no 664 du 22 février 2005 et sur l'existence d'un journaliste dont les initiales sont «A. B.» (2005-avril 2006)</a>», 21 avril 2006, COD101230.F </li> <li id="cite_note-216"><a href="#cite_ref-216">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.infosud-belgique.info/article.php3?id_article=185">Élections RD Congo RDC: à chaque candidat sa télé</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081208155734/http://www.infosud-belgique.info/article.php3?id_article=185">დაარქივებული</a> 2008-12-08 საიტზე <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. - Infosud.be (<a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98" class="mw-redirect" title="ფრანგული">ფრანგული</a>) </li> <li id="cite_note-217"><a href="#cite_ref-217">↑</a> <a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.tlfq.ulaval.ca/axl/afrique/czaire.htm">http://www.tlfq.ulaval.ca/axl/afrique/czaire.htm</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121127023859/http://www.tlfq.ulaval.ca/axl/afrique/czaire.htm">დაარქივებული</a> 2012-11-27 საიტზე <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. Aménagement linguistique dans le monde: RDC </li> <li id="cite_note-218"><a href="#cite_ref-218">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.state.gov/j/drl/rls/hrrpt/humanrightsreport/index.htm?year=2012&dlid=204107">"Democratic Republic of the Congo: Internet Freedom"</a>, Country Reports on Human Rights Practices for 2012, Bureau of Democracy, Human Rights and Labor, U.S. Department of State, 2 April 2013. Retrieved 24 January 2014. </li> <li id="cite_note-ITU-IndividualsUsingTheInternet-219"><a href="#cite_ref-ITU-IndividualsUsingTheInternet_219-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.itu.int/en/ITU-D/Statistics/Documents/statistics/2013/Individuals_Internet_2000-2012.xls">"Percentage of Individuals using the Internet 2000-2012"</a>, International Telecommunications Union (Geneva), June 2013. Retrieved 22 June 2013. </li> <li id="cite_note-220"><a href="#cite_ref-220">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120628213152/http://www.fcat.es/FCAT/index.php?option=com_zoo&task=item&item_id=808&Itemid=37">Le Congo, quel cinéma !</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fcat.es/FCAT/index.php?option=com_zoo&task=item&item_id=808&Itemid=37">ორიგინალიდან</a> — 28 ივნისი 2012. ციტირების თარიღი: 19 November 2012.</cite> </li> </ol></div> <table cellspacing="0" class="navbox" style="border-spacing:0;;"><tbody><tr><td style="padding:2px;"><table cellspacing="0" class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="width:100%;border-spacing:0;background:transparent;color:inherit;;"><tbody><tr><th scope="col" style=";background:#ececec" class="navbox-title" colspan="2"><div style="float:left; width:6em;text-align:left;"><div class="noprint plainlinksneverexpand" style="background-color:transparent; padding:0; font-weight:normal; font-size:xx-small; color:#000000; white-space:nowrap;"><a href="/wiki/%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%98:%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A7%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="თარგი:აფრიკის ქვეყნები">ხ</a> • <a href="/wiki/%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%AE%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%95%E1%83%90:%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A7%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="თარგის განხილვა:აფრიკის ქვეყნები">გ</a> • <a class="external text" href="https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%98:%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A7%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit">რ</a></div></div><div class="" style="font-size:110%;"> <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A7%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90" title="აფრიკის ქვეყნების სია">ქვეყნები</a> და ტერიტორიები აფრიკაში</div></th></tr><tr style="height:2px;"><td></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style=";background:transparent;;"><a href="/wiki/%E1%83%A9%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ჩრდილოეთი აფრიკა">ჩრდილოეთი აფრიკა</a> <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A9%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="Map indicating Northern Africa"><img alt="Map indicating Northern Africa" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/LocationNorthernAfrica.png/40px-LocationNorthernAfrica.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/LocationNorthernAfrica.png/60px-LocationNorthernAfrica.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/LocationNorthernAfrica.png/80px-LocationNorthernAfrica.png 2x" data-file-width="359" data-file-height="359" /></a></th><td style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;;;" class="navbox-list navbox-odd"><div style="padding:0em 0.25em"> <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9F%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="ალჟირი">ალჟირი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%94" title="ეგვიპტე">ეგვიპტე</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%90" title="ლიბია">ლიბია</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%9D" title="მაროკო">მაროკო</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="სუდანი">სუდანი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98" title="ტუნისი">ტუნისი</a> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style=";background:transparent;;background:#f7f7f7;"><a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="დასავლეთი აფრიკა">დასავლეთი აფრიკა</a> <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="Map indicating Western Africa"><img alt="Map indicating Western Africa" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/LocationWesternAfrica.png/40px-LocationWesternAfrica.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/LocationWesternAfrica.png/60px-LocationWesternAfrica.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/LocationWesternAfrica.png/80px-LocationWesternAfrica.png 2x" data-file-width="359" data-file-height="359" /></a></th><td style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;;;" class="navbox-list navbox-even"><div style="padding:0em 0.25em"> <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98" title="ბენინი">ბენინი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90-%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%9D" title="ბურკინა-ფასო">ბურკინა-ფასო</a> · <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%90" title="გამბია">გამბია</a> · <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90" title="განა">განა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%90" title="გვინეა">გვინეა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%90-%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A3" title="გვინეა-ბისაუ">გვინეა-ბისაუ</a> · <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%9D-%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%94" title="კაბო-ვერდე">კაბო-ვერდე</a> · <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%A2-%E1%83%93%E2%80%99%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98" title="კოტ-დ’ივუარი">კოტ-დ’ივუარი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90" title="ლიბერია">ლიბერია</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="მავრიტანია">მავრიტანია</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="მალი">მალი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="ნიგერი">ნიგერი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90" title="ნიგერია">ნიგერია</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="სენეგალი">სენეგალი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90-%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%94" title="სიერა-ლეონე">სიერა-ლეონე</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%9D" title="ტოგო">ტოგო</a> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style=";background:transparent;;"><a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ცენტრალური აფრიკა">ცენტრალური აფრიკა</a> <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="Map indicating Central Africa"><img alt="Map indicating Central Africa" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/LocationCentralMiddleAfrica.png/40px-LocationCentralMiddleAfrica.png" decoding="async" width="40" height="44" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/LocationCentralMiddleAfrica.png/60px-LocationCentralMiddleAfrica.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/LocationCentralMiddleAfrica.png/80px-LocationCentralMiddleAfrica.png 2x" data-file-width="360" data-file-height="392" /></a></th><td style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;;;" class="navbox-list navbox-odd"><div style="padding:0em 0.25em"> <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%90" title="ანგოლა">ანგოლა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="გაბონი">გაბონი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%90" title="ეკვატორული გვინეა">ეკვატორული გვინეა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98" title="კამერუნი">კამერუნი</a> · <a class="mw-selflink selflink">კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="კონგოს რესპუბლიკა">კონგოს რესპუბლიკა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C-%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94_%E1%83%93%E1%83%90_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%98" title="სან-ტომე და პრინსიპი">სან-ტომე და პრინსიპი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა">ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A9%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="ჩადი">ჩადი</a> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style=";background:transparent;;background:#f7f7f7;"><a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A6%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="აღმოსავლეთი აფრიკა">აღმოსავლეთი აფრიკა</a> <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%90%E1%83%A6%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="Map indicating Eastern Africa"><img alt="Map indicating Eastern Africa" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/LocationEasternAfrica.png/40px-LocationEasternAfrica.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/LocationEasternAfrica.png/60px-LocationEasternAfrica.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/LocationEasternAfrica.png/80px-LocationEasternAfrica.png 2x" data-file-width="359" data-file-height="359" /></a></th><td style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;;;" class="navbox-list navbox-even"><div style="padding:0em 0.25em"> <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98" title="ბურუნდი">ბურუნდი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%90" title="ეთიოპია">ეთიოპია</a> · <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%90" title="ერიტრეა">ერიტრეა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%90" title="ზამბია">ზამბია</a> · <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%95%E1%83%94" title="ზიმბაბვე">ზიმბაბვე</a> · <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="კენია">კენია</a> · <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%AB%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="კომორის კუნძულების კავშირი">კომორი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98" title="მადაგასკარი">მადაგასკარი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98" title="მავრიკი">მავრიკი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="მალავი">მალავი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98" title="მოზამბიკი">მოზამბიკი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90" title="რუანდა">რუანდა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="სამხრეთი სუდანი">სამხრეთი სუდანი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%AB%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="სეიშელის კუნძულები">სეიშელის კუნძულები</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="სომალი">სომალი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="ტანზანია">ტანზანია</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90" title="უგანდა">უგანდა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%AF%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%98" title="ჯიბუტი">ჯიბუტი</a> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style=";background:transparent;;"><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="სამხრეთი აფრიკა">სამხრეთი აფრიკა</a> <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="Map indicating Southern Africa"><img alt="Map indicating Southern Africa" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/LocationSouthernAfrica.png/40px-LocationSouthernAfrica.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/LocationSouthernAfrica.png/60px-LocationSouthernAfrica.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/LocationSouthernAfrica.png/80px-LocationSouthernAfrica.png 2x" data-file-width="359" data-file-height="359" /></a></th><td style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;;;" class="navbox-list navbox-odd"><div style="padding:0em 0.25em"> <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%A1%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90" title="ბოტსვანა">ბოტსვანა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98" title="ესვატინი">ესვატინი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%97%E1%83%9D" title="ლესოთო">ლესოთო</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%90" title="ნამიბია">ნამიბია</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა">სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა</a> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style=";background:transparent;;background:#f7f7f7;"><a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A6%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A7%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90" title="არაღიარებული ქვეყნების სია">არაღიარებული ქვეყნები</a></th><td style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;;;" class="navbox-list navbox-even"><div style="padding:0em 0.25em"> <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="აზავადი">აზავადი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%B0%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="საჰარის არაბთა დემოკრატიული რესპუბლიკა">საჰარის არაბთა დემოკრატიული რესპუბლიკა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98" title="სომალილენდი">სომალილენდი</a> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style=";background:transparent;;background:#f7f7f7;"><a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A7%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90_%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%AA_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%96%E1%83%94_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%96%E1%83%94_%E1%83%9B%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%A1" class="mw-redirect" title="ქვეყნების სია რომლებიც ერთზე მეტი კონტინენტზე მდებარეობს">ნაწილობრივ აფრიკაში</a></th><td style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;;;" class="navbox-list navbox-odd"><div style="padding:0em 0.25em"> <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="ესპანეთი">ესპანეთი</a> (<a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%AB%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="კანარის კუნძულები">კანარის კუნძულები</a>) · <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98" title="იემენი">იემენი</a> (<a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90" title="სოკოტრა">სოკოტრა</a>) · <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%90" title="იტალია">იტალია</a> (<a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90" title="პანტელერია">პანტელერია</a>) · <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%90" title="პორტუგალია">პორტუგალია</a> (<a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%90_(%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%AB%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98)" class="mw-redirect" title="მადეირა (კუნძულები)">მადეირა</a>) </div></td></tr><tr style="height:2px"><td></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style=";background:transparent;;background:#f7f7f7;"><a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90" class="mw-redirect" title="დამოკიდებული ტერიტორიების სია">დამოკიდებული</a></th><td style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;;;" class="navbox-list navbox-even"><div style="padding:0em 0.25em"> <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%AB%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ეპარსეს კუნძულები">ეპარსეს კუნძულები</a> (<a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="საფრანგეთი">საფრანგეთი</a>) · <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ესპანეთის სუვერენული ტერიტორიები">ესპანეთის სუვერენული ტერიტორიები</a> (<a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="ესპანეთი">ესპანეთი</a>) · <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%90" title="მაიოტა">მაიოტა</a> (<a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="საფრანგეთი">საფრანგეთი</a>) · <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%90" title="მელილია">მელილია</a> (<a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="ესპანეთი">ესპანეთი</a>)  · <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="რეიუნიონი">რეიუნიონი</a> (<a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="საფრანგეთი">საფრანგეთი</a>) · <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%90" title="სეუტა">სეუტა</a> (<a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="ესპანეთი">ესპანეთი</a>) · <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90_%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94,_%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A6%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90_%E1%83%93%E1%83%90_%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98-%E1%83%93%E1%83%90-%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="წმინდა ელენე, ამაღლება და ტრისტანი-და-კუნია">წმინდა ელენე, ამაღლება და ტრისტანი-და-კუნია</a> (<a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%9D" title="გაერთიანებული სამეფო">გაერთიანებული სამეფო</a>) </div></td></tr><tr style="height:2px"><td></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style=";background:transparent;;"><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%9D_%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90" title="სადავო ტერიტორიების სია">სადავო ტერიტორიები</a></th><td style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;;;" class="navbox-list navbox-odd"><div style="padding:0em 0.25em"> <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%B0%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%90" title="დასავლეთი საჰარა">დასავლეთი საჰარა</a> </div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table cellspacing="0" class="navbox" style="border-spacing:0;;"><tbody><tr><td style="padding:2px;"><table cellspacing="0" class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="width:100%;border-spacing:0;background:transparent;color:inherit;;"><tbody><tr><th scope="col" style=";" class="navbox-title" colspan="3"><div style="float:left; width:6em;text-align:left;"><div class="noprint plainlinksneverexpand" style="background-color:transparent; padding:0; font-weight:normal; font-size:xx-small; color:#000000; white-space:nowrap;"><a href="/wiki/%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%98:%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="თარგი:აფრიკის კავშირი">ხ</a> • <a href="/w/index.php?title=%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%AE%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%95%E1%83%90:%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="თარგის განხილვა:აფრიკის კავშირი (ჯერ არაა დაწერილი)">გ</a> • <a class="external text" href="https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%98:%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98&action=edit">რ</a></div></div><div class="" style="font-size:110%;"> <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="აფრიკის კავშირი">აფრიკის კავშირი (AU)</a></div></th></tr><tr style="height:2px;"><td></td></tr><tr><td colspan="2" style="width:100%;padding:0px;;;" class="navbox-list navbox-odd"><div style="padding:0em 0.25em"> <div> <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9F%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="ალჟირი">ალჟირი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%90" title="ანგოლა">ანგოლა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98" title="ბენინი">ბენინი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%A1%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90" title="ბოტსვანა">ბოტსვანა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90-%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%9D" title="ბურკინა-ფასო">ბურკინა-ფასო</a> · <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98" title="ბურუნდი">ბურუნდი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="გაბონი">გაბონი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%90" title="გამბია">გამბია</a> · <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90" title="განა">განა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%90" title="გვინეა">გვინეა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%90-%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A3" title="გვინეა-ბისაუ">გვინეა-ბისაუ</a> · <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%94" title="ეგვიპტე">ეგვიპტე</a> · <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%90" title="ეთიოპია">ეთიოპია</a> · <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%90" title="ეკვატორული გვინეა">ეკვატორული გვინეა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%90" title="ერიტრეა">ერიტრეა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98" title="ესვატინი">ესვატინი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%90" title="ზამბია">ზამბია</a> · <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%95%E1%83%94" title="ზიმბაბვე">ზიმბაბვე</a> · <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%9D-%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%94" title="კაბო-ვერდე">კაბო-ვერდე</a> · <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98" title="კამერუნი">კამერუნი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="კენია">კენია</a> · <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%AB%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="კომორის კუნძულების კავშირი">კომორი</a> · <a class="mw-selflink selflink">კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="კონგოს რესპუბლიკა">კონგოს რესპუბლიკა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%A2-%E1%83%93%E2%80%99%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98" title="კოტ-დ’ივუარი">კოტ-დ’ივუარი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%97%E1%83%9D" title="ლესოთო">ლესოთო</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90" title="ლიბერია">ლიბერია</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%90" title="ლიბია">ლიბია</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98" title="მადაგასკარი">მადაგასკარი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98" title="მავრიკი">მავრიკი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="მავრიტანია">მავრიტანია</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="მალავი">მალავი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="მალი">მალი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98" title="მოზამბიკი">მოზამბიკი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%90" title="ნამიბია">ნამიბია</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="ნიგერი">ნიგერი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90" title="ნიგერია">ნიგერია</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90" title="რუანდა">რუანდა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="სამხრეთი სუდანი">სამხრეთი სუდანი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა">სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C-%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94_%E1%83%93%E1%83%90_%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%98" title="სან-ტომე და პრინსიპი">სან-ტომე და პრინსიპი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%B0%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="საჰარის არაბთა დემოკრატიული რესპუბლიკა">საჰარის არაბთა დემოკრატიული რესპუბლიკა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%AB%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="სეიშელის კუნძულები">სეიშელი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="სენეგალი">სენეგალი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90-%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%94" title="სიერა-ლეონე">სიერა-ლეონე</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="სომალი">სომალი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="სუდანი">სუდანი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="ტანზანია">ტანზანია</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%9D" title="ტოგო">ტოგო</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98" title="ტუნისი">ტუნისი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90" title="უგანდა">უგანდა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%A9%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="ჩადი">ჩადი</a> · <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა">ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა</a> · <a href="/wiki/%E1%83%AF%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%98" title="ჯიბუტი">ჯიბუტი</a> · </div> </div></td><td class="navbox-image" style="width:0%;padding:0px 0px 0px 2px;" rowspan="1"><div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Emblem_of_the_African_Union.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/ka/thumb/f/f5/Emblem_of_the_African_Union.svg/55px-Emblem_of_the_African_Union.svg.png" decoding="async" width="55" height="49" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/ka/thumb/f/f5/Emblem_of_the_African_Union.svg/83px-Emblem_of_the_African_Union.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/ka/thumb/f/f5/Emblem_of_the_African_Union.svg/110px-Emblem_of_the_African_Union.svg.png 2x" data-file-width="145" data-file-height="130" /></a><figcaption></figcaption></figure></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table></div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("Gadget \"ReferenceTooltips\" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See \u003Chttps://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:Gadgets\u003E.");});</script><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">მოძიებულია „<a dir="ltr" href="https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=კონგოს_დემოკრატიული_რესპუბლიკა&oldid=4707074">https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=კონგოს_დემოკრატიული_რესპუბლიკა&oldid=4707074</a>“-დან</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="სპეციალური:კატეგორიები">კატეგორია</a>: <ul><li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%90_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%90_%E1%83%9B%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94_%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%97_-_%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98_2021" title="კატეგორია:ყველა სტატია მკვდარი გარე ბმულით - სექტემბერი 2021">ყველა სტატია მკვდარი გარე ბმულით - სექტემბერი 2021</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%90_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%90_%E1%83%9B%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94_%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%97_-_%E1%83%9D%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98_2022&action=edit&redlink=1" class="new" title="კატეგორია:ყველა სტატია მკვდარი გარე ბმულით - ოქტომბერი 2022 (ჯერ არაა დაწერილი)">ყველა სტატია მკვდარი გარე ბმულით - ოქტომბერი 2022</a></li><li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%90" title="კატეგორია:გასაახლებელი ინფოდაფა">გასაახლებელი ინფოდაფა</a></li><li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="კატეგორია:კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა">კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა</a></li><li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A7%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="კატეგორია:აფრიკის ქვეყნები">აფრიკის ქვეყნები</a></li><li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98_%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A7%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="კატეგორია:ფრანგულენოვანი ქვეყნები">ფრანგულენოვანი ქვეყნები</a></li><li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები">გაეროს წევრი სახელმწიფოები</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">დამალული კატეგორია: <ul><li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Pages_with_non-numeric_formatnum_arguments" title="კატეგორია:Pages with non-numeric formatnum arguments">Pages with non-numeric formatnum arguments</a></li><li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Harv-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90_Sfn-%E1%83%98%E1%83%A1_no-target_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="კატეგორია:Harv-ის და Sfn-ის no-target შეცდომები">Harv-ის და Sfn-ის no-target შეცდომები</a></li><li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%90_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%90_%E1%83%9B%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94_%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%97" title="კატეგორია:ყველა სტატია მკვდარი გარე ბმულით">ყველა სტატია მკვდარი გარე ბმულით</a></li><li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98_DMOZ-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%97" title="კატეგორია:სტატიები DMOZ-ის ბმულებით">სტატიები DMOZ-ის ბმულებით</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> ეს გვერდი ბოლოს დარედაქტირდა: 18:46, 29 სექტემბერი 2024.</li> <li id="footer-info-copyright"><div>ტექსტი ვრცელდება <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Creative_Commons_Attribution-ShareAlike_4.0_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%98" title="ვიკიპედია:Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიის ტექსტი">Creative Commons Attribution-ShareAlike ლიცენზიით</a> და შესაძლოა არსებობდეს დამატებითი პირობები. ამ საიტის გამოყენებით, თქვენ ეთანხმებით <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">გამოყენების პირობებსა</a> და <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Privacy_policy">კონფიდენციალურობის პოლიტიკას</a>.</div> <div>ვიკიპედია® არის არაკომერციული ორგანიზაცია <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>-ის რეგისტრირებული სავაჭრო ნიშანი.</div> <div class="noprint"> <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98/%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90" title="ვიკიპედია:ფორუმი/დახმარება">დაგვიკავშირდით</a></div></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">კონფიდენციალურობის პოლიტიკა</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%91">ვიკიპედიის შესახებ</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%98:%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%AE%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A7%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%90">პასუხისმგებლობის უარყოფა</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">ქცევის კოდექსი</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">შემქმნელები</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/ka.wikipedia.org">სტატისტიკა</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">მზა ფაილების პოლიტიკა</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//ka.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">მობილური ვერსია</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.canary-556c5f94cd-krrjz","wgBackendResponseTime":262,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"3.067","walltime":"3.390","ppvisitednodes":{"value":18932,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":265989,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":108135,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":7,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":175409,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1154.056 1 -total"," 40.54% 467.822 1 თარგი:სქოლიო"," 25.84% 298.234 133 თარგი:Sfn"," 15.09% 174.155 7 თარგი:Cite_news"," 7.10% 81.926 1 თარგი:ინფოდაფა_ქვეყანა"," 6.57% 75.837 47 თარგი:Cite_web"," 5.23% 60.380 2 თარგი:ნავდაფა"," 4.63% 53.459 1 თარგი:აფრიკის_ქვეყნები"," 2.74% 31.600 2 თარგი:Country"," 2.60% 29.963 1 თარგი:Br_separated_entries"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.415","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4578003,"limit":52428800},"limitreport-logs":"anchor_id_list = table#1 {\n [\"CITEREFBennett2008\"] = 1,\n [\"CITEREFDickovick2008\"] = 1,\n [\"CITEREFFelicity_Duncan2007\"] = 1,\n [\"CITEREFKavanagh2011\"] = 1,\n [\"CITEREFMcCrummen2007\"] = 1,\n [\"CITEREFMcNeil_Jr2011\"] = 1,\n [\"CITEREFMesquita2003\"] = 1,\n [\"CITEREFMichiko_Kakutani1998\"] = 1,\n [\"CITEREFNafziger2000\"] = 1,\n [\"CITEREFWerve2006\"] = 1,\n [\"CITEREFფრანკოფონია2014\"] = 3,\n}\ntemplate_list = table#1 {\n [\"AGO\"] = 1,\n [\"Bar box\"] = 1,\n [\"Bar percent\"] = 10,\n [\"COG\"] = 1,\n [\"Cite book\"] = 7,\n [\"Cite news\"] = 7,\n [\"Cite web\"] = 47,\n [\"Commons\"] = 1,\n [\"Dead link\"] = 3,\n [\"Dmoz\"] = 1,\n [\"Fr\"] = 1,\n [\"Lang-en\"] = 4,\n [\"Lang-fr\"] = 12,\n [\"Lang-nl\"] = 1,\n [\"Legend\"] = 10,\n [\"Ref-en\"] = 1,\n [\"Sfn\"] = 133,\n [\"TZA\"] = 1,\n [\"Webarchive\"] = 15,\n [\"Wikiatlas\"] = 1,\n [\"ZMB\"] = 1,\n [\"აფრიკის კავშირი\"] = 1,\n [\"აფრიკის ქვეყნები\"] = 1,\n [\"განსხვავება\"] = 1,\n [\"ზრდა\"] = 1,\n [\"ინფოდაფა ქვეყანა\"] = 1,\n [\"ლეგენდა\"] = 4,\n [\"მთავარი\"] = 2,\n [\"სამი სხვა მნიშვნელობა\"] = 1,\n [\"სქოლიო\"] = 1,\n [\"წიგნი\"] = 4,\n}\narticle_whitelist = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-64cd99f567-ks8zw","timestamp":"20241125175346","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u10d9\u10dd\u10dc\u10d2\u10dd\u10e1 \u10d3\u10d4\u10db\u10dd\u10d9\u10e0\u10d0\u10e2\u10d8\u10e3\u10da\u10d8 \u10e0\u10d4\u10e1\u10de\u10e3\u10d1\u10da\u10d8\u10d9\u10d0","url":"https:\/\/ka.wikipedia.org\/wiki\/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q974","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q974","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-08-02T03:50:09Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/6\/6f\/Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg"}</script> </body> </html>