CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="sh-Latn" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Antika – Wikipedija/Википедија</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )shwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy sh-latn","wgMonthNames":["","januar","februar","mart","april","maj","juni","juli","august","septembar","oktobar","novembar","decembar"],"wgRequestId":"b4db4e5f-ed9b-4eab-a4ad-0c16a38dc8d8","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Antika","wgTitle":"Antika","wgCurRevisionId":41865256,"wgRevisionId":41865256,"wgArticleId":13550,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Antika"],"wgPageViewLanguage":"sh-latn","wgPageContentLanguage":"sh-latn","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Antika","wgRelevantArticleId":13550,"wgTempUserName":null,"wgUserVariant":"sh-latn","wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags": 0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"sh","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"sh-latn"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q486761","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.8"};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user" :"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.charinsert","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints", "ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"});mw.user.options.set({"language":"sh-latn"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=sh-latn&modules=ext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=sh-latn&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=sh-latn&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Antika – Wikipedija/Википедија"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//sh.m.wikipedia.org/wiki/Antika"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Uredi" href="/w/index.php?title=Antika&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedija (sh)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//sh.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Antika"> <link rel="alternate" hreflang="sh" href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Antika"> <link rel="alternate" hreflang="sh-Cyrl" href="https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Antika&variant=sh-cyrl"> <link rel="alternate" hreflang="sh-Latn" href="https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Antika&variant=sh-latn"> <link rel="alternate" hreflang="x-default" href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Antika"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.sh"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedija Atom fid" href="/w/index.php?title=Posebno:Nedavne_izmjene&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Antika rootpage-Antika skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Prijeđi na sadržaj</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sajt"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" lang="sh-Latn" dir="ltr"> <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Glavni meni" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Glavni meni</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Glavni meni</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">premjesti na bočnu traku</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">sakrij</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" lang="sh-Latn" dir="ltr"> <div class="vector-menu-heading"> Navigacija </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Glavna_stranica" title="Posjetite glavnu stranicu [z]" accesskey="z"><span>Glavna stranica</span></a></li><li id="n-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedija:Istaknuti_%C4%8Dlanci" title="Pronađite najkvalitetnije članke"><span>Istaknuti članci</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:Nedavne_izmjene" title="Prelistajte nove izmjene [r]" accesskey="r"><span>Nedavne izmjene</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:Slu%C4%8Dajna_stranica" title="Otvorite slučajan članak [x]" accesskey="x"><span>Nasumičan članak</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-interaction" lang="sh-Latn" dir="ltr"> <div class="vector-menu-heading"> Interakcija </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomo%C4%87:Sadr%C5%BEaj" title="Saznajte više o upotrebi i uređivanju"><span>Pomoć</span></a></li><li id="n-sidebar-village-pump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedija:Pijaca"><span>Pijaca</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedija:Portal_zajednice" title="Pronađite aktualne zadatke i akcije"><span>Radionica</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedija:Novosti" title="Pogledajte tekuće događaje i aktualnosti"><span>Novosti</span></a></li><li id="n-forum" class="mw-list-item"><a href="https://forum.movement-strategy.org/c/general/meduprojektniforum/40" rel="nofollow"><span>Međuprojektni forum</span></a></li><li id="n-discord" class="mw-list-item"><a href="https://discord.gg/khcKdUUxYY" rel="nofollow"><span>Discord</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Glavna_stranica" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedija" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-sh-latn.svg" style="width: 7.5em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-sh-latn.svg" width="120" height="18" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Posebno:Tra%C5%BEi" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Pretražite Wikipediju [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Pretraga</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Pretražite Wikipediju" aria-label="Pretražite Wikipediju" autocapitalize="sentences" title="Pretražite Wikipediju [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Posebno:Traži"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Pretraži</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Osobne alatke"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" lang="sh-Latn" dir="ltr"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" lang="sh-Latn" dir="ltr"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Izgled"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" lang="sh-Latn" dir="ltr"> <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Izgled" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Izgled</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" lang="sh-Latn" dir="ltr"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" lang="sh-Latn" dir="ltr"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_sh.wikipedia.org&uselang=sh" class=""><span>Donacije</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Posebno:Stvori_ra%C4%8Dun&returnto=Antika" title="Preporučujemo da izradite račun i prijavite se, ali to nije obavezno" class=""><span>Izradi račun</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Posebno:Korisni%C4%8Dka_prijava&returnto=Antika" title="Preporučujemo da se prijavite, ali to nije obavezno [o]" accesskey="o" class=""><span>Prijavi me</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out user-links-collapsible-item" title="Više mogućnosti" lang="sh-Latn" dir="ltr"> <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Osobne alatke" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Osobne alatke</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Korisnički meni" lang="sh-Latn" dir="ltr"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_sh.wikipedia.org&uselang=sh"><span>Donacije</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:Stvori_ra%C4%8Dun&returnto=Antika" title="Preporučujemo da izradite račun i prijavite se, ali to nije obavezno"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Izradi račun</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:Korisni%C4%8Dka_prijava&returnto=Antika" title="Preporučujemo da se prijavite, ali to nije obavezno [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Prijavi me</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Ezatvori\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"anonnotice\" lang=\"sh\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Ctable class=\"plainlinks fmbox fmbox-system\" style=\"clear: both; margin: 0.2em 0; border: 1px solid #aaa; background: #f9f9f9; width: 100%; background: #f9f9f9; border:1px solid black; padding: 2px 5px\"\u003E\n\u003Ctbody\u003E\u003Ctr\u003E\t\n\u003Ctd class=\"mbox-image\"\u003E\n \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Wikipedija:Mjesec_Azije/2024\" title=\"Wikipedija:Mjesec Azije/2024\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/WAM_logo_without_text.svg/25px-WAM_logo_without_text.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"25\" height=\"27\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/WAM_logo_without_text.svg/38px-WAM_logo_without_text.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/WAM_logo_without_text.svg/50px-WAM_logo_without_text.svg.png 2x\" data-file-width=\"800\" data-file-height=\"859\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E\u003C/td\u003E\n\u003Ctd class=\"mbox-text\" style=\"\"\u003E Od 1. do 30. novembra održava se uređivački maraton \u003Ca href=\"/wiki/Wikipedija:Mjesec_Azije/2024\" title=\"Wikipedija:Mjesec Azije/2024\"\u003EMjesec Azije\u003C/a\u003E. \u003C/td\u003E\n\u003C/tr\u003E\n\u003C/tbody\u003E\u003C/table\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sajt"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sadržaj" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sadržaj</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">premjesti na bočnu traku</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">sakrij</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Početak</div> </a> </li> <li id="toc-Značenje_pojma" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Značenje_pojma"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Značenje pojma</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Značenje_pojma-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Uključi/isključi podsekciju Značenje pojma</span> </button> <ul id="toc-Značenje_pojma-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Osnovno_značenje" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Osnovno_značenje"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Osnovno značenje</span> </div> </a> <ul id="toc-Osnovno_značenje-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Antika_i_Stari_vijek" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Antika_i_Stari_vijek"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1.1</span> <span>Antika i Stari vijek</span> </div> </a> <ul id="toc-Antika_i_Stari_vijek-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Šire_značenje" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Šire_značenje"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Šire značenje</span> </div> </a> <ul id="toc-Šire_značenje-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Razdoblja_unutar_antike" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Razdoblja_unutar_antike"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Razdoblja unutar antike</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Razdoblja_unutar_antike-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Uključi/isključi podsekciju Razdoblja unutar antike</span> </button> <ul id="toc-Razdoblja_unutar_antike-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Početak_i_širenje_antičke_kulture" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Početak_i_širenje_antičke_kulture"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Početak i širenje antičke kulture</span> </div> </a> <ul id="toc-Početak_i_širenje_antičke_kulture-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kraj_antike" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kraj_antike"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Kraj antike</span> </div> </a> <ul id="toc-Kraj_antike-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Pojava_kršćanstva" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pojava_kršćanstva"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.1</span> <span>Pojava kršćanstva</span> </div> </a> <ul id="toc-Pojava_kršćanstva-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Preteče_antičke_kulture" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Preteče_antičke_kulture"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Preteče antičke kulture</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Preteče_antičke_kulture-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Uključi/isključi podsekciju Preteče antičke kulture</span> </button> <ul id="toc-Preteče_antičke_kulture-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Mikenska_kultura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mikenska_kultura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Mikenska kultura</span> </div> </a> <ul id="toc-Mikenska_kultura-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mračno_razdoblje" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mračno_razdoblje"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Mračno razdoblje</span> </div> </a> <ul id="toc-Mračno_razdoblje-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Grčka_i_helenistički_svijet" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Grčka_i_helenistički_svijet"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Grčka i helenistički svijet</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Grčka_i_helenistički_svijet-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Uključi/isključi podsekciju Grčka i helenistički svijet</span> </button> <ul id="toc-Grčka_i_helenistički_svijet-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Početci_stare_Grčke" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Početci_stare_Grčke"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Početci stare Grčke</span> </div> </a> <ul id="toc-Početci_stare_Grčke-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nastajanje_polisa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nastajanje_polisa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Nastajanje polisa</span> </div> </a> <ul id="toc-Nastajanje_polisa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Razdoblje_procvata_Atene" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Razdoblje_procvata_Atene"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Razdoblje procvata Atene</span> </div> </a> <ul id="toc-Razdoblje_procvata_Atene-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Borba_za_prevlast" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Borba_za_prevlast"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Borba za prevlast</span> </div> </a> <ul id="toc-Borba_za_prevlast-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vrijeme_helenizma_(336_do_30._pne.)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vrijeme_helenizma_(336_do_30._pne.)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Vrijeme helenizma (336 do 30. pne.)</span> </div> </a> <ul id="toc-Vrijeme_helenizma_(336_do_30._pne.)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Rimsko_Carstvo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Rimsko_Carstvo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Rimsko Carstvo</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Rimsko_Carstvo-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Uključi/isključi podsekciju Rimsko Carstvo</span> </button> <ul id="toc-Rimsko_Carstvo-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Korijeni_Rima" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Korijeni_Rima"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Korijeni Rima</span> </div> </a> <ul id="toc-Korijeni_Rima-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rimska_Republika_(oko_500._do_27._pne.)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rimska_Republika_(oko_500._do_27._pne.)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Rimska Republika (oko 500. do 27. pne.)</span> </div> </a> <ul id="toc-Rimska_Republika_(oko_500._do_27._pne.)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Doba_rimskih_careva" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Doba_rimskih_careva"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Doba rimskih careva</span> </div> </a> <ul id="toc-Doba_rimskih_careva-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kasna_antika_(284._do_602./641.)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kasna_antika_(284._do_602./641.)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Kasna antika (284. do 602./641.)</span> </div> </a> <ul id="toc-Kasna_antika_(284._do_602./641.)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Značenje_i_utjecaj_antike" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Značenje_i_utjecaj_antike"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Značenje i utjecaj antike</span> </div> </a> <ul id="toc-Značenje_i_utjecaj_antike-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Antički_autori" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Antički_autori"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Antički autori</span> </div> </a> <ul id="toc-Antički_autori-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Literatura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Literatura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Literatura</span> </div> </a> <ul id="toc-Literatura-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sadržaj" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" lang="sh-Latn" dir="ltr"> <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Prikaži/sakrij sadržaj" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Prikaži/sakrij sadržaj</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading" lang="sh-Latn" dir="ltr"><span class="mw-page-title-main">Antika</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" lang="sh-Latn" dir="ltr"> <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Prijedi na druge jezične varijante članka. Dostupno je na 81 jeziku" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-81" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">81 jezik</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Klassieke_Oudheid" title="Klassieke Oudheid — Afrikanerski" lang="af" hreflang="af" data-title="Klassieke Oudheid" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikanerski" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Antike" title="Antike — Švajcarsko nemački" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Antike" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Švajcarsko nemački" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A9_%D9%82%D8%AF%D9%8A%D9%85%D8%A9" title="كلاسيكية قديمة — Arapski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="كلاسيكية قديمة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arapski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Antig%C3%BCed%C3%A1_cl%C3%A1sica" title="Antigüedá clásica — Asturijski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Antigüedá clásica" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturijski" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Antik" title="Antik — Azerbejdžanski" lang="az" hreflang="az" data-title="Antik" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbejdžanski" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="izabrani članci"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D1%8B%D2%A1" title="Антиклыҡ — Baškir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Антиклыҡ" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Baškir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Antike" title="Antike — Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Antike" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Антычнасць — Beloruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Антычнасць" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Beloruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%8C%D1%86%D1%8C" title="Антычнасьць — Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Антычнасьць" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Античност — Bugarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Античност" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bugarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%B2_%E0%A4%8F%E0%A4%82%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9F%E0%A5%80" title="क्लासिकल एंटिक्विटी — Biharski" lang="bh" hreflang="bh" data-title="क्लासिकल एंटिक्विटी" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Biharski" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A7%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%AA%E0%A6%A6%E0%A7%80_%E0%A6%B8%E0%A6%AD%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%A4%E0%A6%BE" title="ধ্রুপদী সভ্যতা — Bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ধ্রুপদী সভ্যতা" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Bengalski" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Antika" title="Antika — Bosanski" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Antika" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Bosanski" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Antiguitat_cl%C3%A0ssica" title="Antiguitat clàssica — Katalonski" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Antiguitat clàssica" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Katalonski" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%95%D9%85%DB%8C_%D8%AF%DB%8E%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="سەردەمی دێرین — centralnokurdski" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="سەردەمی دێرین" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="centralnokurdski" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Antika" title="Antika — Češki" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Antika" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Češki" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Антика — Čuvaški" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Антика" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Čuvaški" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Antikken" title="Antikken — Danski" lang="da" hreflang="da" data-title="Antikken" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Danski" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Antike" title="Antike — Nemački" lang="de" hreflang="de" data-title="Antike" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Nemački" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BB%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%B9%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1" title="Κλασική αρχαιότητα — Grčki" lang="el" hreflang="el" data-title="Κλασική αρχαιότητα" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grčki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Classical_antiquity" title="Classical antiquity — Engleski" lang="en" hreflang="en" data-title="Classical antiquity" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engleski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Grek-romia_antikvo" title="Grek-romia antikvo — Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Grek-romia antikvo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Antig%C3%BCedad_cl%C3%A1sica" title="Antigüedad clásica — Španski" lang="es" hreflang="es" data-title="Antigüedad clásica" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Španski" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Antiikaeg" title="Antiikaeg — Estonski" lang="et" hreflang="et" data-title="Antiikaeg" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estonski" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Antzinate_klasikoa" title="Antzinate klasikoa — Baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Antzinate klasikoa" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="اروپای دوران باستان — Persijski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="اروپای دوران باستان" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Persijski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Antiikki" title="Antiikki — Finski" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Antiikki" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Finski" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Antiquit%C3%A9_classique" title="Antiquité classique — Francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Antiquité classique" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Klassike_Aldheid" title="Klassike Aldheid — Frizijski" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Klassike Aldheid" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Frizijski" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Antig%C3%BCidade_cl%C3%A1sica" title="Antigüidade clásica — Galski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Antigüidade clásica" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%AA%D7%A7%D7%95%D7%A4%D7%94_%D7%94%D7%A7%D7%9C%D7%90%D7%A1%D7%99%D7%AA_(%D7%99%D7%95%D7%95%D7%9F_%D7%95%D7%A8%D7%95%D7%9E%D7%90)" title="התקופה הקלאסית (יוון ורומא) — Hebrejski" lang="he" hreflang="he" data-title="התקופה הקלאסית (יוון ורומא)" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebrejski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%80%E0%A4%AF_%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%80%E0%A4%A8%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B2" title="शास्त्रीय प्राचीनकाल — Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="शास्त्रीय प्राचीनकाल" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Antika" title="Antika — Hrvatski" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Antika" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Hrvatski" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Antikvit%C3%A1s" title="Antikvitás — Mađarski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Antikvitás" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Mađarski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%BF%D5%AB%D5%AF_%D5%B7%D6%80%D5%BB%D5%A1%D5%B6" title="Անտիկ շրջան — Jermenski" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Անտիկ շրջան" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Jermenski" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Zaman_Klasik" title="Zaman Klasik — Indonezijski" lang="id" hreflang="id" data-title="Zaman Klasik" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonezijski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Antiquit%C3%A1_classic" title="Antiquitá classic — Interlingve" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Antiquitá classic" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="Interlingve" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Klasik_antiqueso" title="Klasik antiqueso — Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Klasik antiqueso" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Klass%C3%ADsk_forn%C3%B6ld" title="Klassísk fornöld — Islandski" lang="is" hreflang="is" data-title="Klassísk fornöld" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="Islandski" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Antichit%C3%A0_classica" title="Antichità classica — Italijanski" lang="it" hreflang="it" data-title="Antichità classica" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italijanski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%A4%E5%85%B8%E5%8F%A4%E4%BB%A3" title="古典古代 — Japanski" lang="ja" hreflang="ja" data-title="古典古代" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japanski" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90" title="ანტიკური ხანა — Gruzijski" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ანტიკური ხანა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Gruzijski" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D0%B4%D3%99%D1%83%D1%96%D1%80" title="Антикалық дәуір — Kozački" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Антикалық дәуір" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Kozački" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B3%A0%EC%A0%84_%EA%B3%A0%EB%8C%80" title="고전 고대 — Korejski" lang="ko" hreflang="ko" data-title="고전 고대" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Korejski" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BA_%D0%B4%D2%AF%D0%B9%D0%BD%D3%A9" title="Антикалык дүйнө — Kirgiski" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Антикалык дүйнө" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Kirgiski" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Antiquitas_classica" title="Antiquitas classica — Latinski" lang="la" hreflang="la" data-title="Antiquitas classica" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latinski" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Anticia_clasica" title="Anticia clasica — Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Anticia clasica" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Et%C3%A6_Classica" title="Etæ Classica — ligurski" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Etæ Classica" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="ligurski" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Antichit%C3%A9_classica" title="Antichité classica — Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Antichité classica" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Antika" title="Antika — Litvanski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Antika" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litvanski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Klasiskie_senie_laiki" title="Klasiskie senie laiki — Letonski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Klasiskie senie laiki" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Letonski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Andro_Taloha_Klasika" title="Andro Taloha Klasika — Malagazijski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Andro Taloha Klasika" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Malagazijski" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Антика — Makedonski" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Антика" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Makedonski" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Baharian_klasik" title="Baharian klasik — Malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Baharian klasik" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Malajski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Antike" title="Antike — Niski nemački" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Antike" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Niski nemački" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Klassieke_oudheid" title="Klassieke oudheid — Holandski" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Klassieke oudheid" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Holandski" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Antikken" title="Antikken — Norveški njorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Antikken" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Norveški njorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Antikken" title="Antikken — Norveški bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Antikken" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Norveški bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Antiquitat_classica" title="Antiquitat classica — Provansalski" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Antiquitat classica" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Provansalski" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9%DB%8C_%D8%B9%DB%81%D8%AF" title="کلاسیکی عہد — Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="کلاسیکی عہد" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D8%B1%D8%BA%D9%88%D9%86%DB%90_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="لرغونې اروپا — Paštunski" lang="ps" hreflang="ps" data-title="لرغونې اروپا" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Paštunski" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Antiguidade_Cl%C3%A1ssica" title="Antiguidade Clássica — Portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Antiguidade Clássica" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Epoca_Clasic%C4%83" title="Epoca Clasică — Rumunski" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Epoca Clasică" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Rumunski" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Античность — Ruski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Античность" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Ruski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Antighidade_cl%C3%A0ssica" title="Antighidade clàssica — Sardinijski" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Antighidade clàssica" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="Sardinijski" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Classical_antiquity" title="Classical antiquity — Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Classical antiquity" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Antika" title="Antika — Slovenački" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Antika" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Slovenački" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Lasht%C3%ABsia_klasike" title="Lashtësia klasike — Albanski" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Lashtësia klasike" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Albanski" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Антика — Srpski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Антика" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Srpski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Antiken" title="Antiken — Švedski" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Antiken" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Švedski" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AA%E0%AE%BE%E0%AE%B0%E0%AE%AE%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AE%B0%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%95%E0%AF%8D_%E0%AE%95%E0%AE%BE%E0%AE%B2%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="பாரம்பரியக் காலம் — Tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="பாரம்பரியக் காலம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tamilski" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%A1%E0%B8%B1%E0%B8%A2%E0%B8%84%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B8%81" title="สมัยคลาสสิก — Tajlandski" lang="th" hreflang="th" data-title="สมัยคลาสสิก" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tajlandski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Klasik_Antik_%C3%87a%C4%9F" title="Klasik Antik Çağ — Turski" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Klasik Antik Çağ" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turski" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%BD%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Античність — Ukrajinski" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Античність" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Ukrajinski" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9%DB%8C_%D8%B9%DB%81%D8%AF" title="کلاسیکی عہد — Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="کلاسیکی عہد" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Antik_davr" title="Antik davr — Uzbečki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Antik davr" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Uzbečki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/C%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i_Hy-La" title="Cổ đại Hy-La — Vijetnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Cổ đại Hy-La" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vijetnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%A4%E5%85%B8%E6%97%B6%E4%BB%A3" title="古典时代 — Wu kineski" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="古典时代" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wu kineski" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%A4%E5%85%B8%E6%97%B6%E4%BB%A3" title="古典时代 — Kineski" lang="zh" hreflang="zh" data-title="古典时代" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Kineski" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/K%C3%B3%CD%98-ti%C3%A1n_k%C3%B3%CD%98-t%C4%81i" title="Kó͘-tián kó͘-tāi — min nan kineski" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Kó͘-tián kó͘-tāi" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="min nan kineski" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%A4%E5%85%B8%E6%99%82%E4%BB%A3" title="古典時代 — kantonski" lang="yue" hreflang="yue" data-title="古典時代" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantonski" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q486761#sitelinks-wikipedia" title="Uredi međujezične poveznice" class="wbc-editpage">Uredi veze</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Imenski prostori"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" lang="sh-Latn" dir="ltr"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Antika" title="Vidi stranicu sadržaja [c]" accesskey="c"><span>Stranica</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Razgovor:Antika" rel="discussion" title="Razgovarajte o sadržini ove stranice [t]" accesskey="t"><span>Razgovor</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown " lang="sh-Latn" dir="ltr"> <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Promijeni jezičnu varijantu" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Latinica</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants" lang="sh-Latn" dir="ltr"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-varlang-0" class="selected ca-variants-sh-Latn mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Antika&variant=sh-latn" lang="sh-Latn" hreflang="sh-Latn"><span>Latinica</span></a></li><li id="ca-varlang-1" class="ca-variants-sh-Cyrl mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Antika&variant=sh-cyrl" lang="sh-Cyrl" hreflang="sh-Cyrl"><span>Ћирилица</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Teme"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" lang="sh-Latn" dir="ltr"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Antika"><span>Prikaži</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit" title="Uredite ovu stranicu [v]" accesskey="v"><span>Uredi</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit" title="Uredite izvorni kod ove stranice [e]" accesskey="e"><span>Uredi kod</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Antika&action=history" title="Pogledajte prethodne verzije ove stranice [h]" accesskey="h"><span>Historija</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Pomagala"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" lang="sh-Latn" dir="ltr"> <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Alatke" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Alatke</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Alati</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">premjesti na bočnu traku</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">sakrij</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Više mogućnosti" lang="sh-Latn" dir="ltr"> <div class="vector-menu-heading"> Radnje </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Antika"><span>Prikaži</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit" title="Uredite ovu stranicu [v]" accesskey="v"><span>Uredi</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit" title="Uredite izvorni kod ove stranice [e]" accesskey="e"><span>Uredi kod</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Antika&action=history"><span>Historija</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" lang="sh-Latn" dir="ltr"> <div class="vector-menu-heading"> Opšte </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:%C5%A0to_vodi_ovdje/Antika" title="Pogledajte listu svih stranica koje vode ovamo [j]" accesskey="j"><span>Šta vodi ovamo</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:Povezane_izmjene/Antika" rel="nofollow" title="Prelistajte nedavne izmjene stranica koje su povezane s ovom [k]" accesskey="k"><span>Povezane izmjene</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:Posebne_stranice" title="Pregledajte listu svih posebnih stranica [q]" accesskey="q"><span>Posebne stranice</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Antika&oldid=41865256" title="Nabavite trajnu vezu do ove verzije stranice"><span>Trajna veza</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Antika&action=info" title="Pronađite više informacija o ovoj stranici"><span>Podaci o stranici</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:Citiraj&page=Antika&id=41865256&wpFormIdentifier=titleform" title="Saznajte kako da citirate ovu stranicu"><span>Citiraj stranicu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:Skra%C4%87iva%C4%8D_adresa&url=https%3A%2F%2Fsh.wikipedia.org%2Fwiki%2FAntika"><span>Skrati URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:QrCode&url=https%3A%2F%2Fsh.wikipedia.org%2Fwiki%2FAntika"><span>Preuzmi QR kod</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" lang="sh-Latn" dir="ltr"> <div class="vector-menu-heading"> Štampanje/izvoz </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:Kolekcija&bookcmd=book_creator&referer=Antika"><span>Napravi knjigu</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:DownloadAsPdf&page=Antika&action=show-download-screen"><span>Preuzmi kao PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Antika&printable=yes" title="Odštampajte ovu stranicu [p]" accesskey="p"><span>Odštampaj</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" lang="sh-Latn" dir="ltr"> <div class="vector-menu-heading"> Na drugim projektima </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Classical_antiquity" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q486761" title="Pogledajte povezanu stavku u skladištu podataka [g]" accesskey="g"><span>Stavka na Wikipodacima</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Pomagala"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Izgled"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Izgled</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">premjesti na bočnu traku</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">sakrij</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Izvor: Wikipedija</div> </div> <div id="contentSub" lang="sh-Latn" dir="ltr"><div id="mw-content-subtitle" lang="sh-Latn" dir="ltr"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="sh-Latn" dir="ltr"><p>Pojam <b>antika</b> dolazi od <a href="/wiki/Latinski_jezik" title="Latinski jezik">latinskog</a> <i>antiquus</i> – "star, starinski, drevan". Iz latinskog je riječ ušla u gotovo sve moderne europske jezike (<a href="/wiki/Njema%C4%8Dki_jezik" title="Njemački jezik">njemački</a>: <i>die Antike</i>, <a href="/wiki/Engleski_jezik" title="Engleski jezik">engleski</a>: <i>antiquity</i>, <a href="/wiki/Ruski_jezik" title="Ruski jezik">ruski</a>: <i>Античность</i> – antičnost). U osnovnom značenju, odnosi se na kulture <a href="/wiki/Anti%C4%8Dka_Gr%C4%8Dka" title="Antička Grčka">Stare Grčke</a> i <a href="/wiki/Anti%C4%8Dki_Rim" title="Antički Rim">Rima</a> i kulture pod njihovim utjecajem. U širem značenju znači "davnina". </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Značenje_pojma"><span id="Zna.C4.8Denje_pojma"></span>Značenje pojma</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=1" title="Uredi odjeljak Značenje pojma" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=1" title="Uredi kôd odjeljka Značenje pojma"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pojam <b>antika</b> ima osnovno i šire značenje, pri čemu postoje i varijacije unutar osnovnog značenja o tome što se pod njim razumijeva. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Osnovno_značenje"><span id="Osnovno_zna.C4.8Denje"></span>Osnovno značenje</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=2" title="Uredi odjeljak Osnovno značenje" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=2" title="Uredi kôd odjeljka Osnovno značenje"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pojam <b>antika</b> u svojem osnovnom značenju u literaturi obuhvaća <a href="/wiki/Kultura" title="Kultura">kulture</a> izrasle na obalama <a href="/wiki/Sredozemno_more" title="Sredozemno more">Sredozemlja</a> u razdoblju od oko 1200. ili 800. g.pr.Kr. do oko 500. ili 600 g.n.e, tj. približno od pojave grčkih gradova-država (<a href="/wiki/Polis" title="Polis">polisa</a>) i grčke <a href="/w/index.php?title=Arhajska_umjetnost&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arhajska umjetnost (stranica ne postoji)">arhajske umjetnosti</a> do propasti <a href="/wiki/Zapadno_Rimsko_Carstvo" title="Zapadno Rimsko Carstvo">Zapadnoga Rimskoga Carstva</a> i "<a href="/wiki/Paganizam" title="Paganizam">paganske</a>" kulture. Postoji zajednička i neprekinuta kulturna <a href="/wiki/Tradicija" title="Tradicija">tradicija</a>, koja započinje oko godine 800. pr. Kr, razvija se i uz razne preobrazbe održava kroz gotovo tisućljeće i pol. Nakon prvog stoljeća prije naše ere uz to se u okviru Rimskog Carstva oblikovalo i političko jedinstvo. </p><p>Ponekad se u antiku uvrštava i starije doba <a href="/w/index.php?title=Kretsko-mikenska_kultura&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kretsko-mikenska kultura (stranica ne postoji)">Kretsko-mikenske kulture</a>, koje započinje oko 1900. g.pr.Kr. Većina autora ovo razdoblje razmatra posebno, jer kretsko-mikenska kultura u području Grčke i Egejskog mora propala je do oko 1100. g.pr.Kr. uz golema razaranja i ekonomski, demografski i kulturni nazadak, pa slijedi <a href="/w/index.php?title=Mra%C4%8Dno_razdoblje&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mračno razdoblje (stranica ne postoji)">mračno razdoblje</a> i nema kulturno kontinuiteta. </p><p>Pojam <b>antika</b> prvenstveno podrazumijeva kulturu Grčke i Rima i svih zemalja koje su bile pod utjecajem grčke i rimske kulture. Ponekad se to pobliže označava sintagmom <b>klasična antika</b> (ili <b>klasična starina</b>, ili <b>klasična kultura</b>), dok pojam "antika" može obuhvatiti i druge sredozemne kulture toga razdoblja (npr. <a href="/wiki/%C5%BDidovi" class="mw-redirect" title="Židovi">židovsku</a>, <a href="/wiki/Perzija" class="mw-disambig" title="Perzija">perzijsku</a>, <a href="/wiki/Drevni_Egipat" class="mw-redirect" title="Drevni Egipat">egipatsku</a>, <a href="/wiki/Kelti" title="Kelti">keltsku</a> itd.). </p><p>Pojam se počeo koristiti u Europi u srednjem vijeku jer se o starim Grcima i Rimljanima generalno govorilo kao o "starima", dok se o kulturama i <a href="/wiki/Civilizacija" title="Civilizacija">civilizacijama</a> koje su im prethodile nije znalo gotovo ništa (situacija se počela mijenjati tek u XIX. st.). </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Antika_i_Stari_vijek">Antika i Stari vijek</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=3" title="Uredi odjeljak Antika i Stari vijek" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=3" title="Uredi kôd odjeljka Antika i Stari vijek"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Antika je u uobičajenoj podjeli <a href="/wiki/Povijest" class="mw-redirect" title="Povijest">povijesti</a> dio <a href="/wiki/Stari_vijek" title="Stari vijek">Starog vijeka</a> (koji započinje pojavom prvih <a href="/wiki/Civilizacija" title="Civilizacija">civilizacija</a> u <a href="/wiki/Mezopotamija" title="Mezopotamija">Mezopotamiji</a> i Egiptu oko godine 3500. pr.Kr., a završava padom <a href="/wiki/Zapadno_Rimsko_Carstvo" title="Zapadno Rimsko Carstvo">Zapadnog Rimskog Carstva</a>). Ponekad se i izjednačava s pojmom "Stari vijek"; npr. <a href="/w/index.php?title=Eduard_Kale&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eduard Kale (stranica ne postoji)">Eduard Kale</a> u knjizi <i><a href="/w/index.php?title=Povijest_civilizacija_(Kale)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Povijest civilizacija (Kale) (stranica ne postoji)">Povijest civilizacija</a></i> ima poglavlje "Antičko razdoblje" i piše: »Pod antikom se obično razumijeva kulturna povijest Stare Grčke i Rima, no mi ovdje (…) u antičke civilizacije uključujemo sve stare ili drevne civilizacije koje su se u raznim područjima Zemlje javile prije ili u vrijeme stare Grčke i Rima.« (str. 23). </p><p>Antika je posljednje razdoblje Starog vijeka; slijedi <a href="/wiki/Srednji_vijek" title="Srednji vijek">Srednji vijek</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Šire_značenje"><span id=".C5.A0ire_zna.C4.8Denje"></span>Šire značenje</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=4" title="Uredi odjeljak Šire značenje" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=4" title="Uredi kôd odjeljka Šire značenje"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>U širem smislu (uobičajeno u svakodnevnom govoru, ponekad u literaturi), pojam <b>antika</b> označava davno prošlo vrijeme, davninu. Ponekad se koristi i kao pogrda (pejorativno): zastarjeli pogledi i vrijednosti, koji su nekada nešto značili, a danas su besmisleni; također i osoba, koja ima takve poglede. </p><p>Pridjev <b>antički</b> odnosi se na antiku u prvom smislu (antička <a href="/wiki/Filozofija" title="Filozofija">filozofija</a>, umjetnost isl.), a <b>antikni</b> na općenito značenje (antikni namještaj, nakit, <a href="/wiki/Svjetonazor" title="Svjetonazor">svjetonazor</a> idr.). Pridjev <b>antikvaran</b> i imenica <b>antikvitet</b> označavaju predmet koji ima kulturnu vrijednost po svojoj starini i rijetkosti. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Razdoblja_unutar_antike">Razdoblja unutar antike</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=5" title="Uredi odjeljak Razdoblja unutar antike" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=5" title="Uredi kôd odjeljka Razdoblja unutar antike"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Razdoblje antike (u osnovnom značenju) uobičajeno se dijeli u tri podrazdoblja. Granicu čine osvajanja <a href="/wiki/Aleksandar_Makedonski" class="mw-redirect" title="Aleksandar Makedonski">Aleksandra Makedonskog</a> (umro 323. g. pr.Kr.) i uspon moći Rima. </p> <ol><li><b>Grčko doba</b>. U prvom razdoblju antike grčka je kultura, iako donosi izvanredne novine, još marginalna u odnosu na stare civilizacije i velike sile onoga doba (Egipat, <a href="/wiki/Asirija" title="Asirija">Asirija</a>, <a href="/wiki/Babilonija" title="Babilonija">Babilonija</a>, <a href="/wiki/Perzija" class="mw-disambig" title="Perzija">Perzija</a>).</li> <li><b><a href="/wiki/Helenizam" title="Helenizam">Helenizam</a></b>. Nakon <a href="/wiki/Aleksandar_Makedonski" class="mw-redirect" title="Aleksandar Makedonski">Aleksandrovih</a> osvajanja (do 323. g. pr.Kr.), <a href="/wiki/Makedonija" class="mw-redirect" title="Makedonija">Makedonija</a> postaje velesila i grčka se kultura naglo širi u zauzeta područja, koja su ranije većinom bila pod vlašću Perzije, potiskujući tradicionalne kulture; tako nastaje razdoblje helenizma. S obzirom na brojčanu malobrojnost Grka i drevnost kultura pokorenih naroda, grčka kultura pritom doživljava značajne promjene, koje mnogi povjesničari označavaju kao <a href="/wiki/Dekadencija" title="Dekadencija">dekadenciju</a>.</li> <li><b>Rimsko razdoblje</b>. Razni povjesničari različito označavaju kada prestaje razdoblje helenizma, a započinje rimsko razdoblje: od 201. g. pne. (kraj <a href="/wiki/Punski_ratovi" title="Punski ratovi">Drugog punskog rata</a>) do 30. g. pne. (Egipat, posljednje kraljevstvo pod helenističkom dinanstijom, pada pod rimsku vlast). Riječ je naravno, kao i uvijek kada u <a href="/wiki/Historiografija" title="Historiografija">historiografiji</a> postoje ovakva neslaganja, o procesu, gdje je svaki fiksni datum manje ili više arbitaran. U kulturnom smislu, Rimsko razdoblje je uvelike nastavak helenizma, jer su rimska znanost i umjetnost ovisni o grčkoj; nova dostignuća razvijena su uglavnom u <a href="/wiki/Pravo" title="Pravo">pravu</a> i <a href="/wiki/Arhitektura" title="Arhitektura">arhitekturi</a>, a značajne promjene događaju se u <a href="/w/index.php?title=Religiji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religiji (stranica ne postoji)">religiji</a>: religije "uvezene" sa istoka (štovanje egipatskih <a href="/wiki/Izida" title="Izida">Izide</a> i <a href="/wiki/Oziris" title="Oziris">Ozirisa</a>, maloazijske <a href="/wiki/Kibela" title="Kibela">Kibele</a>, perzijskog <a href="/wiki/Mitra" title="Mitra">Mitre</a> idr, te židovstvo i kršćanstvo) postepeno potiskuju staru grčku i rimsku religiju.</li></ol> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Početak_i_širenje_antičke_kulture"><span id="Po.C4.8Detak_i_.C5.A1irenje_anti.C4.8Dke_kulture"></span>Početak i širenje antičke kulture</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=6" title="Uredi odjeljak Početak i širenje antičke kulture" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=6" title="Uredi kôd odjeljka Početak i širenje antičke kulture"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Početak antičke kulture u klasičnom smislu općenito se poistovjećuje s razdobljem nastanka <a href="/wiki/Homer" title="Homer">Homerovih</a> <a href="/wiki/Ep" title="Ep">epova</a> (i nešto kasnije <a href="/wiki/Hesiod" title="Hesiod">Hesiodovih</a>) i s početkom <a href="/wiki/Gr%C4%8Dka_kolonizacija" title="Grčka kolonizacija">grčke kolonizacije</a> prostora Sredozemlja u <a href="/wiki/8._stolje%C4%87e_pne." class="mw-redirect" title="8. stoljeće pne.">8. stoljeću pne.</a>. </p><p>U slijedećim stoljećima Grci su širili svoje obrazovanje i kulturu cijelim Sredozemljem, a od vremena <a href="/wiki/Aleksandar_Veliki" title="Aleksandar Veliki">Aleksandra Velikog</a> i na <a href="/wiki/Orijent" title="Orijent">orijent</a> pa i dalje, u <a href="/wiki/Sredi%C5%A1nja_Azija" class="mw-redirect" title="Središnja Azija">Središnju Aziju</a>. Rimljani su antičku kulturu prenijeli na srednju i sjeverozapadnu <a href="/wiki/Europa" class="mw-redirect" title="Europa">Europu</a>, gdje se ona kasnije, od ranog srednjeg vijeka razvila u <a href="/wiki/Srednji_vijek" title="Srednji vijek">srednjevjekovnu</a> <a href="/wiki/Kr%C5%A1%C4%87anstvo" class="mw-redirect" title="Kršćanstvo">kršćansku</a> zapadnjačku kulturu. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kraj_antike">Kraj antike</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=7" title="Uredi odjeljak Kraj antike" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=7" title="Uredi kôd odjeljka Kraj antike"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Kao kraj razdoblja antike, različiti autori označavaju različite godine i događaje tijekom tri stoljeća. </p> <ul><li>Godina <a href="/wiki/325" title="325">325</a>. <a href="/w/index.php?title=Nicejski_koncil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nicejski koncil (stranica ne postoji)">Nicejski koncil</a>, prvi opći sabor krščanstva, koje te godine postaje priznata religija (a pola stoljeća kasnije i jedina dozvoljena).</li> <li>Godina <a href="/wiki/393" title="393">393</a>. Održane zadnje starovjekovne <a href="/wiki/Olimpijske_igre" title="Olimpijske igre">Olimpijske igre</a>, nakon toga zabranjene kao <a href="/w/index.php?title=Paganin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paganin (stranica ne postoji)">paganske</a>.</li> <li>Godina <a href="/wiki/476" title="476">476</a>. Svrgnut <a href="/wiki/Romul_Augustul" title="Romul Augustul">Romul Augustul</a>, posljednji car <a href="/wiki/Zapadno_Rimsko_Carstvo" title="Zapadno Rimsko Carstvo">Zapadnog Rimskog Carstva</a>.</li> <li>Godina <a href="/wiki/498" title="498">498</a>. <a href="/wiki/Kr%C5%A1tenje" title="Krštenje">Krštenje</a> franačkog kralja <a href="/wiki/Klodvig_I." class="mw-redirect" title="Klodvig I.">Klodviga</a>.</li> <li>Godina <a href="/wiki/529" title="529">529</a>. Sveti <a href="/wiki/Benedikt_iz_Nursije" class="mw-redirect" title="Benedikt iz Nursije">Benedikt iz Nursije</a> osniva prvi samostan na zapadu, a istovremeno se u Ateni zatvara <a href="/wiki/Akademija" title="Akademija">Akademija</a>, koju je 900 godina ranije utemeljio <a href="/wiki/Platon" title="Platon">Platon</a>. To je kraj <a href="/w/index.php?title=Dodatak:Popis_anti%C4%8Dkih_filozofa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dodatak:Popis antičkih filozofa (stranica ne postoji)">antičke filozofije</a>, pet godina nakon smrti zadnjeg starovjekovnog nekršćanskog filozofa <a href="/wiki/Boetije" title="Boetije">Boetijea</a> (<a href="/wiki/524" title="524">524</a>).</li> <li>Godina <a href="/wiki/565" title="565">565</a>. Smrt bizantskog cara <a href="/wiki/Justinijan_I." class="mw-redirect" title="Justinijan I.">Justinijana I.</a>, posljednjeg koji je imao djelomičnog u pokušaju da obnovi nekadašnje jedinstvo istočnog i zapadnog Rimskog carstva.</li> <li>Godina <a href="/wiki/568" title="568">568</a>. Upad <a href="/wiki/Langobardi" title="Langobardi">Langobarda</a> u Italiju, koji označava završetak <a href="/wiki/Seoba_naroda" class="mw-redirect" title="Seoba naroda">seobe naroda</a> na zapadu.</li> <li>Godina <a href="/wiki/632" title="632">632</a>. Početak <a href="/wiki/Arapi" title="Arapi">arapskih</a> osvajanja izvan <a href="/wiki/Arapski_poluotok" class="mw-redirect" title="Arapski poluotok">Arapskog poluotoka</a>.</li></ul> <p>Kraj antike, koji je ujedno i kraj starog vijeka, proces je osipanja političke moći Rimskog carstva i propadanja njegove kulture koji traje tijekom oko tri stoljeća; svaki pojedinačni datum je manje ili više arbitraran. Iako se u raznim udžbenicima i literaturi i danas kao kraj antike najčešće spominje <a href="/wiki/476" title="476">476</a>. godina, kada pada Zapadno Rimsko Carstvo, današnji povjesničari obično smatraju da antika traje dulje, do približno <a href="/wiki/600" title="600">600</a>. godine, jer u mnogim područjima kulturni se kontinuitet nastavlja. </p><p>Tako npr. kasnoantički gradovi na istočnoj obali Jadrana nastavljaju i nakon 476. živjeti na istim kulturnim i ekonomskim osnovama, što se ne mijenja ni kada početkom VI. stoljeća padaju pod političku vlast <a href="/w/index.php?title=Isto%C4%8Dni_Gori&action=edit&redlink=1" class="new" title="Istočni Gori (stranica ne postoji)">Istočnih Gota</a>. Tek invazijom <a href="/wiki/Avari" title="Avari">Avara</a> početkom VII. stoljeća većina tih gradova biva razorena. U ostalima su ostaci antike živjeli u agoniji još desetljećima, dok nisu podlegli snazi slavenske asimilacije. <i>(Suić, str. 24-25)</i> </p><p><i>O kraju antike pogledaj prije svega članak <a href="/wiki/Kasna_antika" title="Kasna antika">kasna antika</a>.</i> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pojava_kršćanstva"><span id="Pojava_kr.C5.A1.C4.87anstva"></span>Pojava kršćanstva</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=8" title="Uredi odjeljak Pojava kršćanstva" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=8" title="Uredi kôd odjeljka Pojava kršćanstva"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>U okviru Rimskog carstva javlja se hrišćanstvo, koje krajem 4. stoljeća postaje jedina dopuštena religija. Ono negira i uništava mnoge osnovne čimbenike antičke kulture (tradicionalna religija, <a href="/wiki/Filozofija" title="Filozofija">filozofija</a>, <a href="/wiki/Kazali%C5%A1te" class="mw-redirect" title="Kazalište">kazalište</a>, <a href="/wiki/Sport" title="Sport">sportska</a> takmičenja itd.), ali od nje je ovisno i neke njene dijelove prenosi u <a href="/wiki/Srednji_vijek" title="Srednji vijek">Srednji vijek</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Preteče_antičke_kulture"><span id="Prete.C4.8De_anti.C4.8Dke_kulture"></span>Preteče antičke kulture</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=9" title="Uredi odjeljak Preteče antičke kulture" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=9" title="Uredi kôd odjeljka Preteče antičke kulture"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Korijeni europske antike leže u tami. Njena se predpovijest može smjestiti u vrijeme oko <a href="/wiki/2000._pne." class="mw-redirect" title="2000. pne.">2000. pne.</a> do <a href="/wiki/1600._pne." class="mw-redirect" title="1600. pne.">1600. pne.</a>/<a href="/wiki/1550._pne." class="mw-redirect" title="1550. pne.">1550. pne.</a>, u razdoblje <a href="/w/index.php?title=Heladika&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heladika (stranica ne postoji)">srednje heladike</a>. Početkom tog razdoblja, dijelom već u vrijeme rane heladike oko 2200-2000. pne. doseljavaju <a href="/wiki/Indoeuropljani" class="mw-redirect" title="Indoeuropljani">indoeuropska</a> plemena u Grčku. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mikenska_kultura">Mikenska kultura</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=10" title="Uredi odjeljak Mikenska kultura" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=10" title="Uredi kôd odjeljka Mikenska kultura"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Očigledno pod utjecajem <a href="/wiki/Minojska_kultura" class="mw-redirect" title="Minojska kultura">minojske kulture</a> sa <a href="/wiki/Kreta" class="mw-redirect" title="Kreta">Krete</a>, prve <a href="/w/index.php?title=Visoka_kultura&action=edit&redlink=1" class="new" title="Visoka kultura (stranica ne postoji)">visoke kulture</a> u Europi, koja je svoj procvat imala u vremenu oko 1900. - 1450. pne., na kopnenom dijelu Grčke se iz kulture srednje heladike razvila <a href="/wiki/Mikenska_kultura" class="mw-redirect" title="Mikenska kultura">mikenska kultura</a> (oko 1600.-1050./00. pne.). Polazište joj je vjerojatno bilo u <a href="/wiki/Argolis" class="mw-redirect" title="Argolis">Argolisu</a> i pojavljuje se iznenadno s bogatim grobovima (od oko 1600 pr. Kr.). Između ostalog, mikenska kultura je od minojske preuzela pismo. Tzv. <a href="/wiki/Linearno_pismo_A" class="mw-redirect" title="Linearno pismo A">linearno pismo A</a> koje se, između ostalog, koristilo na Kreti a do danas nije potpuno odgonetnuto jer su tekstovi pisani nepoznatim jezikom, modificirano je u tzv. <a href="/wiki/Linearno_pismo_B" class="mw-redirect" title="Linearno pismo B">linearno pismo B</a>. Pismo B se sreće na brojnim glinenim pločicama nađenim i u palačama u <a href="/w/index.php?title=Pil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pil (stranica ne postoji)">Pilu</a>, <a href="/wiki/Anti%C4%8Dka_Teba_(Gr%C4%8Dka)" class="mw-redirect" title="Antička Teba (Grčka)">Tebi</a> i <a href="/wiki/Mikena" title="Mikena">Mikeni</a> na grčkom kopnu, kao i na Kreti u <a href="/wiki/Knosos" title="Knosos">Knososu</a> kojim je u međuvremenu vladala Mikena. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:L%C3%B6wentor_Mykene.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/L%C3%B6wentor_Mykene.jpg/250px-L%C3%B6wentor_Mykene.jpg" decoding="async" width="250" height="333" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/L%C3%B6wentor_Mykene.jpg/375px-L%C3%B6wentor_Mykene.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e6/L%C3%B6wentor_Mykene.jpg 2x" data-file-width="480" data-file-height="640" /></a><figcaption>Lavlja vrata u Mikeni</figcaption></figure> <p>Poznata su prekrasna središta mikenske kulture. Značajna nalazišta su Mikena, Pil, i <a href="/wiki/Tirint" title="Tirint">Tirint</a> na poluotoku <a href="/wiki/Peloponez" title="Peloponez">Peloponezu</a>, <a href="/wiki/Orhomen" class="mw-disambig" title="Orhomen">Orhomen</a> i <a href="/w/index.php?title=Gla&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gla (stranica ne postoji)">Gla</a> u središnjoj Grčkoj kao i <a href="/wiki/Milet" title="Milet">Miletu</a> u zapadnom dijelu <a href="/wiki/Mala_Azija" title="Mala Azija">Male Azije</a> i niz drugih. </p><p>Gradska središta su imala dijelove nazvane zamak ili palača, koji su u većini slučajeva bili u 13. stoljeću jako utvrđeni. Bogati kupolasti grobovi, fina, dijelom bogato obojena keramika, umjetnički obrađeno zlato, srebro i <a href="/w/index.php?title=Fajansa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fajansa (stranica ne postoji)">fajansa</a> i slični nalazi svjedoče o bogatstvu i specijaliziranosti gospodarskog sistema sa središnjom upravom. Njegovane su žive trgovinske veze s Bliskim istokom, Asirijom i Egiptom. Mikenska keramika je bila omiljena u velikom dijelu Sredozemlja, a vjerojatno su u južnoj <a href="/wiki/Italija" title="Italija">Italiji</a> postojala grčka trgovačka naselja. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mračno_razdoblje"><span id="Mra.C4.8Dno_razdoblje"></span>Mračno razdoblje</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=11" title="Uredi odjeljak Mračno razdoblje" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=11" title="Uredi kôd odjeljka Mračno razdoblje"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Vrijeme između 1200. i 750. pne. se obično naziva "<a href="/w/index.php?title=Mra%C4%8Dno_razdoblje&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mračno razdoblje (stranica ne postoji)">mračno razdoblje</a>" jer iz tog vremena gotovo da i nema tragova. </p><p>Početkom tog razdoblja su mnogi gradovi na grčkom kopnu razoreni, čime je nestala i podloga za kulturu palača. Mikenska tradicija je nastavljena još oko 150 godina, prije nego je počelo tzv. <a href="/w/index.php?title=Protogeometrijsko_razdoblje&action=edit&redlink=1" class="new" title="Protogeometrijsko razdoblje (stranica ne postoji)">protogeometrijsko razdoblje</a> (oko 1050. - 900. pne.). Prema predaji, oko <a href="/wiki/1050._pne." class="mw-redirect" title="1050. pne.">1050. pne.</a> počinje snažno osporavano razdoblje "<a href="/w/index.php?title=Jonska_kolonizacija&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jonska kolonizacija (stranica ne postoji)">Jonskih selidbi</a>" tijekom kojih su stanovnici grčkog kopna naselili <a href="/wiki/Egejsko_more" title="Egejsko more">egejske</a> otoke i Malu Aziju. </p><p>Na grčkom kopnu se pruža vrlo difuzna slika: nađeno je vrlo malo naselja, a i ta izgledaju, za razliku od mikenskog razdoblja, vrlo siromašno. Međutim u <a href="/w/index.php?title=Lefkanda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lefkanda (stranica ne postoji)">Lefkandi</a>, na grčkom otoku <a href="/wiki/Eubeja" title="Eubeja">Eubeji</a>, se pruža sasvim drugačija slika: tamo su pronađeni, pored naselja s velikom zgradom kneza Lefkandija, grobovi koji su bili vrlo bogato opremljeni. </p><p>Tijekom zadnjih desetljeća se, zahvaljujući mnogim novim nalazima, "mračno razdoblje" ipak polako rasvjetljava. Prema pretpostavkama znanstvenika koji se bave istraživanjem <a href="/wiki/Homer" title="Homer">Homera</a>, u različitim dijelovima <a href="/wiki/Ilijada" title="Ilijada">Ilijade</a> ogledaju se prilike tog vremena. To je vrijeme bilo očigledno vrlo značajno za razvoj grčkog društva, sve do grčkih polisa. </p><p>Nakon <a href="/wiki/8._stolje%C4%87e_pne." class="mw-redirect" title="8. stoljeće pne.">8. stoljeća pne.</a> su kontakti s prednjim <a href="/wiki/Orijent" title="Orijent">Orijentom</a> ponovo vrlo intenzivni i nastaju trgovinske stanice na <a href="/wiki/Cipar" class="mw-redirect" title="Cipar">Cipru</a> i u <a href="/wiki/Sirija" title="Sirija">Siriji</a>. Pretpostavlja se da su već u kasnom <a href="/w/index.php?title=9._stolje%C4%87e_pne.&action=edit&redlink=1" class="new" title="9. stoljeće pne. (stranica ne postoji)">9. stoljeću pne.</a> preuzeli pismo od <a href="/wiki/Feni%C4%8Dani" class="mw-redirect" title="Feničani">Feničana</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Grčka_i_helenistički_svijet"><span id="Gr.C4.8Dka_i_helenisti.C4.8Dki_svijet"></span>Grčka i helenistički svijet</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=12" title="Uredi odjeljak Grčka i helenistički svijet" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=12" title="Uredi kôd odjeljka Grčka i helenistički svijet"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Početci_stare_Grčke"><span id="Po.C4.8Detci_stare_Gr.C4.8Dke"></span>Početci stare Grčke</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=13" title="Uredi odjeljak Početci stare Grčke" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=13" title="Uredi kôd odjeljka Početci stare Grčke"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dd><div class="noprint relarticle mainarticle"><i>Glavni članak: <a href="/wiki/Stara_Gr%C4%8Dka" class="mw-redirect" title="Stara Grčka">Stara Grčka</a></i></div></dd></dl> <p>S tako zvanim <a href="/w/index.php?title=Arhai%C4%8Dan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arhaičan (stranica ne postoji)">arhaičnim</a> razdobljem u ranom <a href="/wiki/8._stolje%C4%87e_pne." class="mw-redirect" title="8. stoljeće pne.">8. stoljeću pne.</a> počinje stvarno razdoblje antike. Od <a href="/wiki/776._pne." title="776. pne.">776. pne.</a> su poznate liste pobjednika <a href="/wiki/Olimpijske_igre" title="Olimpijske igre">Olimpijskih igara</a>. U razdoblju od oko <a href="/wiki/770._pne." title="770. pne.">770</a> do <a href="/wiki/540._pne." title="540. pne.">540. pne.</a> se Grci u vrijeme velike <a href="/wiki/Kolonizacija" title="Kolonizacija">kolonizacije</a> šire prema zapadnom Sredozemlju (prije svega na <a href="/wiki/Sicilija" title="Sicilija">Siciliju</a> i u južnu Italiju), sjeverne otoke u <a href="/wiki/Egejsko_more" title="Egejsko more">Egejskom moru</a> i na <a href="/wiki/Crno_more" title="Crno more">Crno more</a>. U <a href="/wiki/Mala_Azija" title="Mala Azija">Maloj Aziji</a> su se već ranije naselili. U tom razdoblju (negdje između <a href="/wiki/750._pne." title="750. pne.">750</a> i <a href="/wiki/650._pne." title="650. pne.">650. pne.</a> su zapisani i Homerovi epovi <a href="/wiki/Ilijada" title="Ilijada">Ilijada</a> i <a href="/wiki/Odiseja" title="Odiseja">Odiseja</a>, najstariji literarni spomenici zapada; u to je vrijeme (<a href="/w/index.php?title=Oko_700._pne.&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oko 700. pne. (stranica ne postoji)">oko 700. pne.</a>) djelovao i <a href="/wiki/Hesiod" title="Hesiod">Hesiod</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nastajanje_polisa">Nastajanje polisa</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=14" title="Uredi odjeljak Nastajanje polisa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=14" title="Uredi kôd odjeljka Nastajanje polisa"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Istovremeno, stvara se i sustav grčkih gradova-država, <a href="/wiki/Polis" title="Polis">polisa</a>, pri čemu je većina njih imala samo mali broj stanovnika. </p><p><a href="/wiki/Sparta" title="Sparta">Sparta</a>, vojnička država u nastajanju na jugu <a href="/wiki/Peloponez" title="Peloponez">Peloponeza</a>, podvrgla je svojoj vlasti <a href="/wiki/Mesenija" class="mw-redirect" title="Mesenija">Meseniju</a> i na taj način uspostavila kontrolu nad cijelim jugozapadnim dijelom poluotoka. Grad sa svojom <a href="/wiki/Oligarhija" title="Oligarhija">oligarhijskim</a> ustavom može se smatrati prvim primjerom od tada prevladavajuće polis-strukture. </p><p>I u velikom broju drugih grčkih gradova-država je ustav uređivao zajednički život građana, ali ni <a href="/wiki/Tiranija" title="Tiranija">tiranija</a>, kao što je postojala oko <a href="/wiki/650._pne." title="650. pne.">650. pne.</a> na primjer u <a href="/wiki/Korint" title="Korint">Korintu</a> i u <a href="/wiki/Megara" title="Megara">Megari</a>, nije bila baš rijetkost. </p><p>U <a href="/wiki/Atena_(polis)" class="mw-redirect" title="Atena (polis)">Ateni</a> se korak po korak gradio <a href="/wiki/Demokracija" title="Demokracija">demokratski</a> sustav. Nakon što su <a href="/wiki/Drakon" title="Drakon">Drakon</a> (<a href="/wiki/621._pne." title="621. pne.">621. pne.</a>) i <a href="/wiki/Solon" title="Solon">Solon</a> (<a href="/wiki/594._pne." title="594. pne.">594</a>/<a href="/wiki/593._pne." title="593. pne.">593. pne.</a>) donijeli svoje zakone, <a href="/wiki/Pizistrat" title="Pizistrat">Pizistrat</a> i njegovi sinovi su uspjeli još jednom, u razdoblju između <a href="/wiki/561._pne." title="561. pne.">561</a> i <a href="/wiki/510._pne." title="510. pne.">510. pne.</a>, obnoviti tiraniju. Međutim, do <a href="/wiki/501._pne." title="501. pne.">501. pne.</a> su reforme <a href="/w/index.php?title=Klisten_Atenski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Klisten Atenski (stranica ne postoji)">Klistena</a> dovele do konačnog proboja <a href="/w/index.php?title=Ati%C4%8Dka_demokracija&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atička demokracija (stranica ne postoji)">atičke demokracije</a>. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Athens_Acropolis.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Athens_Acropolis.jpg/200px-Athens_Acropolis.jpg" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Athens_Acropolis.jpg/300px-Athens_Acropolis.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Athens_Acropolis.jpg/400px-Athens_Acropolis.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Atenski Akropolis</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Razdoblje_procvata_Atene">Razdoblje procvata Atene</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=15" title="Uredi odjeljak Razdoblje procvata Atene" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=15" title="Uredi kôd odjeljka Razdoblje procvata Atene"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>S atenskom podrškom <a href="/wiki/Jonski_ustanak" title="Jonski ustanak">Jonskom ustanku</a> oko <a href="/wiki/500._pne." title="500. pne.">500. pne.</a> počeo je sukob s <a href="/wiki/Perzija" class="mw-disambig" title="Perzija">Perzijom</a> koji je trajao skoro dvjesto godina, u početku kao <a href="/wiki/Perzijski_ratovi" class="mw-redirect" title="Perzijski ratovi">Perzijski ratovi</a> o kojima nas "otac povijesti" <a href="/wiki/Povjesni%C4%8Dar" class="mw-redirect" title="Povjesničar">povjesničar</a> <a href="/wiki/Herodot" title="Herodot">Herodot</a> izvješćiva nekad manje, a nekad više pouzdano. </p><p>Kad Perzijanci upadaju u Grčku, Atenjani ih <a href="/wiki/490._pne." title="490. pne.">490. pne.</a> pobjeđuju u <a href="/wiki/Bitka_kod_Maratona" class="mw-redirect" title="Bitka kod Maratona">Maratonskoj bitci</a>. Deset godina kasnije, perzijski Veliki vladar <a href="/wiki/Kserkso_I." class="mw-redirect" title="Kserkso I.">Kserkso I.</a> okuplja veliku vojsku i kreće u kaznenu ekspediciju, da osveti poraz svog oca u <a href="/wiki/Bitka_kod_Maratona" class="mw-redirect" title="Bitka kod Maratona">bitci kod Maratona</a>. Međutim, gubi pomorsku <a href="/wiki/Bitka_kod_Salamine" title="Bitka kod Salamine">bitku kod Salamine</a> s atenskom flotom pod zapovjedništvom <a href="/wiki/Temistoklo" class="mw-redirect" title="Temistoklo">Temistokla</a>, a <a href="/wiki/479._pne." title="479. pne.">479. pne.</a> kopnena vojska gubi <a href="/wiki/Bitka_kod_Plateje" title="Bitka kod Plateje">bitku kod Plateje</a> s udruženim vojskama grčkih polisa. Time je Perzija za neko vrijeme potisnuta, a grčki polisi u Maloj Aziji oslobođeni. </p><p>S osnivanjem <a href="/w/index.php?title=Ati%C4%8Dki_pomorski_savez&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atički pomorski savez (stranica ne postoji)">Atičkog pomorskog saveza</a> <a href="/wiki/477._pne." title="477. pne.">477. pne.</a> pod vodstvom Atene, za nju počinje razdoblje procvata koje traje do kraja vladavine <a href="/wiki/Periklo" class="mw-redirect" title="Periklo">Perikla</a> <a href="/wiki/429._pne." title="429. pne.">429. pne.</a>. U tom razdoblju nastaju neka od najznačajnijih filozofskih, literarnih i arhitektonskih djela stare Grčke: <a href="/wiki/Eshil" title="Eshil">Eshilove</a> <a href="/wiki/Tragedija" title="Tragedija">tragedije</a>, tada stvaraju <a href="/wiki/Sofoklo" class="mw-redirect" title="Sofoklo">Sofoklo</a> i <a href="/wiki/Euripid" title="Euripid">Euripid</a>, a tada se gradi i <a href="/wiki/Partenon" title="Partenon">Partenon</a> na <a href="/wiki/Akropolis" class="mw-redirect" title="Akropolis">Akropolisu</a>. U to je vrijeme u Ateni djelovao i <a href="/wiki/Sokrat" title="Sokrat">Sokrat</a>, <a href="/wiki/Platon" title="Platon">Platonov</a> učitelj. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Borba_za_prevlast">Borba za prevlast</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=16" title="Uredi odjeljak Borba za prevlast" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=16" title="Uredi kôd odjeljka Borba za prevlast"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Rastuće suparništvo između Atene kao pomorske i Sparte kao kopnene sile, dovelo je <a href="/wiki/431._pne." title="431. pne.">431. pne.</a> do <a href="/wiki/Peloponeski_rat" title="Peloponeski rat">Peloponeskog rata</a> koji je trajao 30 godina, a povjesničar <a href="/wiki/Tukidid" title="Tukidid">Tukidid</a> ga je vrlo upečatljivo opisao. Ovaj sukob, u kojem su se uspjasi zaraćenih strana neprekidno smjenjivali, završio je <a href="/wiki/404._pne." title="404. pne.">404. pne.</a>, uz pomoć koju su Spartancima pružili Perzijanci, potpunim porazom Atene i uspostavljanjem privremene <a href="/wiki/Hegemonija" title="Hegemonija">hegemonije</a> Sparte nad Grčkom. </p><p>U prvoj polovici <a href="/wiki/4._stolje%C4%87e_pne." class="mw-redirect" title="4. stoljeće pne.">4. stoljeća</a> grčki gradovi gotovo neprekidno ratuju jedni protiv drugih, svi protiv svih, mijenjaju se saveznici - uz neprekidno uplitanje perzijskih careva - pri čemu se čežnja za općim mirom koristi i za promidžbene ciljeve. <a href="/wiki/Anti%C4%8Dka_Teba_(Gr%C4%8Dka)" class="mw-redirect" title="Antička Teba (Grčka)">Teba</a> smjenjuje <a href="/wiki/371._pne." title="371. pne.">371. pne.</a> Spartu u njenoj ulozi <a href="/wiki/Hegemon" title="Hegemon">hegemona</a> nakon <a href="/wiki/Bitka_kod_Leuktre" title="Bitka kod Leuktre">bitke kod Leuktre</a>, ali je i prevlast Tebe trajala kratko. Time je Peloponeski rat, kako se to kasnije pokazalo, osjetno poremetio dotadašnji odnos snaga. </p><p>Za to se vrijeme na <a href="/wiki/Sicilija" title="Sicilija">Siciliji</a> moćna <a href="/wiki/Sirakuza" title="Sirakuza">Sirakuza</a> dokazala protiv trgovačke republike <a href="/wiki/Kartaga" title="Kartaga">Kartage</a>, koja je još od ranog 5. stoljeća pne. bila u konfliktnom odnosu s grčkim <a href="/wiki/Polis" title="Polis">polisima</a>. Osim toga, za razliku od matične zemlje, na Siciliji se kao oblik vladavine održala <a href="/wiki/Hegemonija" title="Hegemonija">hegemonija</a> u velikom broju gradova. </p><p>Tek prisilno ujedinjenje Grčke od strane <a href="/wiki/Filip_II._Makedonski" class="mw-redirect" title="Filip II. Makedonski">Filipa II. Makedonskog</a> okončalo je neprekidne borbe za prevlast između polisa. Atenjani, kao <a href="/wiki/Demosten" title="Demosten">Demosten</a>, smatrali su ga ne-grčkim barbarom, ali on je sa svojom izvrsnom vojskom dobio <a href="/w/index.php?title=Bitka_kod_Kairona&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bitka kod Kairona (stranica ne postoji)">bitku kod Kairona</a> <a href="/wiki/338._pne." title="338. pne.">338. pne.</a> i uspostavio hegemoniju nad <a href="/wiki/Hela" class="mw-redirect" title="Hela">Helom</a>, što je godinu dana kasnije i osnaženo <a href="/wiki/Korintski_savez" title="Korintski savez">Korintskim savezom</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vrijeme_helenizma_(336_do_30._pne.)"><span id="Vrijeme_helenizma_.28336_do_30._pne..29"></span>Vrijeme helenizma (<a href="/wiki/336._pne." title="336. pne.">336</a> do <a href="/wiki/30._pne." title="30. pne.">30. pne.</a>)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=17" title="Uredi odjeljak Vrijeme helenizma (336 do 30. pne.)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=17" title="Uredi kôd odjeljka Vrijeme helenizma (336 do 30. pne.)"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:AlexanderTheGreat_Bust.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/AlexanderTheGreat_Bust.jpg/150px-AlexanderTheGreat_Bust.jpg" decoding="async" width="150" height="207" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/AlexanderTheGreat_Bust.jpg/225px-AlexanderTheGreat_Bust.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/AlexanderTheGreat_Bust.jpg/300px-AlexanderTheGreat_Bust.jpg 2x" data-file-width="768" data-file-height="1062" /></a><figcaption><a href="/wiki/Aleksandar_Veliki" title="Aleksandar Veliki">Aleksandar Veliki</a> - rad nepoznatog suvremenika</figcaption></figure> <p>Nakon što je <a href="/wiki/336._pne." title="336. pne.">336. pne.</a> ubijen Filip II., nejgov sin <a href="/wiki/Aleksandar_Veliki" title="Aleksandar Veliki">Aleksandar Veliki</a> vodi grčko-makedonsku vojsku u Aziju i u nekoliko godina osvaja cijelo <a href="/wiki/Perzija" class="mw-disambig" title="Perzija">perzijsko Carstvo</a>. <a href="/w/index.php?title=Aleksandrov_pohod&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aleksandrov pohod (stranica ne postoji)">Aleksandrov pohod</a> je utro put grčkoj kulturi u čitavom tada poznatom <a href="/wiki/Orijent" title="Orijent">Orijentu</a>, od <a href="/wiki/Egipat" title="Egipat">Egipta</a>, <a href="/wiki/Mezopotamija" title="Mezopotamija">Mezopotamije</a> i <a href="/wiki/Perzija" class="mw-disambig" title="Perzija">Perzije</a> pa sve do granica <a href="/wiki/Indija" title="Indija">Indije</a>. Nakon Aleksandrove smrti <a href="/wiki/323._pne." title="323. pne.">323. pne.</a> u <a href="/wiki/Babilon" title="Babilon">Babilonu</a>, njegovi nasljednici <a href="/wiki/Dijadosi" title="Dijadosi">Dijadosi</a> (većinom njegovi generali) su nakon dugotrajnih međusobnih ratova podijelili carstvo između sebe. U svim dijelovima carstva - od <a href="/wiki/Ptolemejevi%C4%87i" class="mw-redirect" title="Ptolemejevići">ptolomejskog</a> <a href="/wiki/Egipat" title="Egipat">Egipta</a> na zapadu pa sve do <a href="/wiki/Seleukidi" class="mw-redirect" title="Seleukidi">seleukidskog</a> carstva na istoku - <a href="/wiki/Helenizam" title="Helenizam">helenizam</a> je tijekom sljedećih stoljeća bio određujuća kultura. </p><p>Razdoblje helenizma je bilo obilježeno gotovo neprekidnim borbama tri velesile (<a href="/wiki/Ptolemejevi%C4%87i" class="mw-redirect" title="Ptolemejevići">Ptolemejevići</a>, <a href="/wiki/Seleukidi" class="mw-redirect" title="Seleukidi">Seleukidi</a> i <a href="/wiki/Antigonidi" title="Antigonidi">Antigonidi</a>) za prevlast. Početkom <a href="/wiki/2._stolje%C4%87e_pne." class="mw-redirect" title="2. stoljeće pne.">2. stoljeća</a> je <a href="/wiki/Rim" title="Rim">Rim</a> intervenirao u Grčkoj. <a href="/wiki/146._pne." title="146. pne.">146. pne.</a> <a href="/wiki/Rimsko_Carstvo" title="Rimsko Carstvo">Rimsko Carstvo</a> podvrgava pobijeđene članove ahajskog saveza provinciji <a href="/wiki/Makedonija_(rimska_provincija)" title="Makedonija (rimska provincija)">Makedoniji</a> i razara vodeći polis tog vremena, <a href="/wiki/Korint" title="Korint">Korint</a>. Mnogi polisi, kao Atena i Sparta, neko vrijeme još ostaju, bar formalno, nezavisni. Nedugo zatim je uslijedilo pridobijanje <a href="/wiki/Pergamon" class="mw-redirect" title="Pergamon">Pergamona</a> i <a href="/wiki/63._pne." title="63. pne.">63. pne.</a>/<a href="/wiki/64._pne." title="64. pne.">64. pne.</a> i zadnjih ostataka Seleukidskog područja. Zadnja država sljednica Aleksandrovog carstva, Egipat Ptolemejevića čija je zadnja vladarica bila <a href="/wiki/Kleopatra_VII" class="mw-redirect" title="Kleopatra VII">Kleopatra VII</a>, integrirana je <a href="/wiki/30._pne." title="30. pne.">30. pne.</a> u <a href="/wiki/Rimsko_Carstvo" title="Rimsko Carstvo">Rimsko Carstvo</a>. Time je prestao postojati svijet helenističkih država kao utjecajni vojni i politički čimbenik tadašnjeg svijeta. Grčka kultura je ipak nastavila život nesmanjenom snagom u Rimskom Carstvu sve do njegovog nestanka na zapadu, a nakon toga u <a href="/wiki/Bizant" class="mw-redirect" title="Bizant">Bizantu</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Rimsko_Carstvo">Rimsko Carstvo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=18" title="Uredi odjeljak Rimsko Carstvo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=18" title="Uredi kôd odjeljka Rimsko Carstvo"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Forum_Romanum.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Forum_Romanum.jpg/200px-Forum_Romanum.jpg" decoding="async" width="200" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Forum_Romanum.jpg/300px-Forum_Romanum.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Forum_Romanum.jpg/400px-Forum_Romanum.jpg 2x" data-file-width="1276" data-file-height="850" /></a><figcaption>Rimski Forum</figcaption></figure> <p>(Glavni članak: <b><a href="/wiki/Rimsko_carstvo" class="mw-redirect" title="Rimsko carstvo">Rimsko carstvo</a></b>) </p><p>Nakon Grka, Rimljani postaju slijedeći nositelji i posrednici <i>antičke kulture</i>. Što dalje su prodirali na <a href="/wiki/Levant" title="Levant">Levant</a>, tim više su prihvaćali književnost, filozofiju, umjetnost, arhitekturu kao i kulturu svakodnevnog življenja Grka, da bi zatim preuzeto širili dalje na područje zapadnog Sredozemlja i dalje, sve do <a href="/wiki/Rajna" title="Rajna">Rajne</a> i britanskih otoka. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Korijeni_Rima">Korijeni Rima</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=19" title="Uredi odjeljak Korijeni Rima" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=19" title="Uredi kôd odjeljka Korijeni Rima"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Rim" title="Rim">Rim</a>, prema legendi osnovan <a href="/wiki/753._pne." title="753. pne.">753. pne.</a>, nastao je, kako smatraju prema novijim istraživanjima, tek krajem <a href="/wiki/7._stolje%C4%87e_pne." class="mw-redirect" title="7. stoljeće pne.">7. stoljeća</a> spajanjem više selskih naselja uz plićine na donjem dijelu rijeke <a href="/wiki/Tibar" title="Tibar">Tibra</a>. Politički i kulturno, Rim je dugo bio pod etrušćanskim utjecajem. S druge strane, <a href="/wiki/Etru%C5%A1%C4%87ani" class="mw-redirect" title="Etrušćani">Etrušćani</a> su još od ranije imali intenzivne kontakte s grčkim kolonistima. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rimska_Republika_(oko_500._do_27._pne.)"><span id="Rimska_Republika_.28oko_500._do_27._pne..29"></span>Rimska Republika (oko 500. do 27. pne.)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=20" title="Uredi odjeljak Rimska Republika (oko 500. do 27. pne.)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=20" title="Uredi kôd odjeljka Rimska Republika (oko 500. do 27. pne.)"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>(Glavni članak: <b><a href="/wiki/Rimska_Republika" title="Rimska Republika">Rimska Republika</a></b>) </p><p>Rimljani su se oko <a href="/wiki/500._pne." title="500. pne.">500. pne.</a> oslobodili prevlasti Etrušćanskog grada-kraljevstva, protjerali zadnjeg rimskog kralja <a href="/wiki/Lucije_Tarkvinije_Oholi" title="Lucije Tarkvinije Oholi">Lucija Tarkvinija Oholog</a> i razvili vlastiti, prvi oblik <a href="/wiki/Republika" title="Republika">republikanske</a> vlasti. U idućim desetljećima, do oko <a href="/wiki/450._pne." title="450. pne.">450. pne.</a>, stvara se <a href="/w/index.php?title=Tablica_dvanaest_zakona&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tablica dvanaest zakona (stranica ne postoji)">tablica dvanaest zakona</a> koja bilježi prve civilne, kaznene i procesnopravne norme <a href="/wiki/Rimsko_pravo" title="Rimsko pravo">rimskog prava</a>. Ustavom je utvrđena podjela vlasti, i time su položeni temelji Rimske Republike. </p><p>Do <a href="/wiki/272._pne." title="272. pne.">272. pne.</a> su Rimljani ovladali cijelom Italijom južno od doline rijeke <a href="/wiki/Po" title="Po">Po</a>. S <a href="/wiki/Punski_ratovi" title="Punski ratovi">Punskim ratovima</a> protiv pomorske sile <a href="/wiki/Kartaga" title="Kartaga">Kartage</a> u <a href="/wiki/3._stolje%C4%87e_pne." class="mw-redirect" title="3. stoljeće pne.">3.</a> i <a href="/wiki/2._stolje%C4%87e_pne." class="mw-redirect" title="2. stoljeće pne.">2. stoljeću pne.</a> počinje uspon Rima prema položaju <a href="/wiki/Supersila" title="Supersila">supersile</a> starog vijeka i za više stoljeća preuzima vlast nad cijelim Sredozemljem. Poslije 200 pr. Kr. Rim se miješa i u politiku helenističkih velesila i preuzima <a href="/wiki/Protektorat" title="Protektorat">protektorat</a> nad istočnim Sredozemljem. 148. pne. <a href="/wiki/Makedonija_(rimska_provincija)" title="Makedonija (rimska provincija)">Makedoniju</a> <a href="/wiki/Antigonidi" title="Antigonidi">Antigonida</a>, 63. pne. područje <a href="/wiki/Seleukidi" class="mw-redirect" title="Seleukidi">Seleukida</a> i na kraju 30. pne. <a href="/wiki/Egipat" title="Egipat">Egipat</a> <a href="/wiki/Ptolemejevi%C4%87i" class="mw-redirect" title="Ptolemejevići">Ptolemejevića</a> postaju rimske <a href="/wiki/Provincija" class="mw-redirect" title="Provincija">provincije</a>. </p><p>Istovremeno, u samom Rimu se odvija niz kriza izraženih sukobima između pretstavnika <a href="/wiki/Patricij" class="mw-redirect" title="Patricij">patricija</a> koji su ustrajavali na zastarjelim socijalnoekonimskim strukturama i <a href="/wiki/Plebejci" title="Plebejci">plebejaca</a> koji su tražili reforme. U vrijeme <a href="/wiki/Gra%C4%91anski_rat" title="Građanski rat">građanskih ratova</a> kriza kasnog razdoblja Rimske Republike dosiže vrhunac, i postaje jasno da je Republika kao takva nadživljena. Time postaje moguć <a href="/wiki/Principat" title="Principat">principat</a>. Već je Gaj <a href="/wiki/Julije_Cezar" title="Julije Cezar">Julije Cezar</a> svojim položajem doživotnog <a href="/wiki/Diktator" title="Diktator">diktatora</a> dosegao status <a href="/wiki/Monarhija" title="Monarhija">monarha</a>. Prvim rimskim carom smatra se <a href="/wiki/August" class="mw-disambig" title="August">August</a>, Cezarov nećak i nasljednik, koji je s principatom uspio umjesto razrušene republike uvesti <a href="/wiki/Monarhija" title="Monarhija">monarhističko</a> državno uređenje. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Doba_rimskih_careva">Doba rimskih careva</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=21" title="Uredi odjeljak Doba rimskih careva" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=21" title="Uredi kôd odjeljka Doba rimskih careva"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Glavni članak:<b><a href="/wiki/Rimsko_Carstvo" title="Rimsko Carstvo">Rimsko Carstvo</a></b> </p><p><a href="/wiki/Rimsko_Carstvo" title="Rimsko Carstvo">Rimsko Carstvo</a>, kako ga je zasnovao August, su on i njegov nasljednik <a href="/wiki/Tiberije" title="Tiberije">Tiberije</a> vodili sigurnom rukom. No već u vrijeme <a href="/wiki/Kaligula" title="Kaligula">Kaligule</a>, <a href="/wiki/Klaudije" title="Klaudije">Klaudija</a> i <a href="/wiki/Neron" title="Neron">Nerona</a> se pojavljuju prvi znaci raspada. Nakon jedne krizne godine (<a href="/wiki/Godina_%C4%8Detiri_cara" title="Godina četiri cara">Godina četiri cara</a>) na vlast dolazi dinastija <a href="/wiki/Flavijevci" title="Flavijevci">Flavijevaca</a> (<a href="/wiki/Vespazijan" title="Vespazijan">Vespazijan</a>, <a href="/wiki/Tit" title="Tit">Tit</a> i <a href="/wiki/Domicijan" title="Domicijan">Domicijan</a>). Njihova je vladavina sve u svemu, kako na vanjsko- tako i na unutarpolitičkom planu, bila vrlo uspješna. Nakon što je Domicijan u jednoj zavjeri ubijen, ponovo slijedi jedno krizno razdoblje koje koja je uglavnom prevladana u vrijeme tzv. <a href="/wiki/Pet_dobrih_careva" title="Pet dobrih careva">Pet dobrih careva</a>. </p><p>Upravo u vrijeme tih "dobrih careva" imperij doživljava (u prvoj polovini <a href="/wiki/2._stolje%C4%87e" class="mw-redirect" title="2. stoljeće">2. stoljeća</a>) svoj najveći procvat i veličinu (ekspanzija u vrijeme <a href="/wiki/Trajan" title="Trajan">Trajana</a>, povrat teritorija i osiguranje granica pod <a href="/wiki/Hadrijan" title="Hadrijan">Hadrijanom</a>). Ubrzo nakon toga sve više raste pritisak na granice carstva. Na sjevernim i sjeveroistočnim granicama su to bili <a href="/wiki/Germani" title="Germani">Germani</a>, na istočnim <a href="/wiki/Parti" title="Parti">Parti</a> (koji su se uprkos nekoliko poraza uspjeli dokazati) a kasnije i <a href="/wiki/Sasanidi" title="Sasanidi">Sasanidi</a>. Sa smrću <a href="/wiki/Marko_Aurelije" title="Marko Aurelije">Marka Aurelija</a> <a href="/wiki/180" title="180">180</a>. završava razdoblje koje su mnogi smatrali da je bilo "]]zlatno doba]]", što bi se moglo samo uvjetno takvim smatrati. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kasna_antika_(284._do_602./641.)"><span id="Kasna_antika_.28284._do_602..2F641..29"></span>Kasna antika (284. do 602./641.)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=22" title="Uredi odjeljak Kasna antika (284. do 602./641.)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=22" title="Uredi kôd odjeljka Kasna antika (284. do 602./641.)"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dd><div class="noprint relarticle mainarticle"><i>Glavni članak: <a href="/wiki/Kasna_antika" title="Kasna antika">Kasna antika</a></i></div></dd></dl> <p>Krajem <a href="/wiki/3._stolje%C4%87e" class="mw-redirect" title="3. stoljeće">3. stoljeća</a> car <a href="/wiki/Dioklecijan" title="Dioklecijan">Dioklecijan</a> uspijeva, uvođenjem <a href="/wiki/Tetrarhija" title="Tetrarhija">tetrarhije</a> još jednom postići stabiliziranje carstva. To vrijeme početka <a href="/wiki/Kasni_stari_vijek" class="mw-redirect" title="Kasni stari vijek">kasnog starog vijeka</a> obilježeno je prijelomnim događajima. Priznavanje i privilegiranje <a href="/wiki/Kr%C5%A1%C4%87anstvo" class="mw-redirect" title="Kršćanstvo">kršćanstva</a> u vrijeme <a href="/wiki/Konstantin_I." class="mw-redirect" title="Konstantin I.">Konstantina I.</a> (koje je prije toga bilo ponekad i krvavo progonjeno) predstavljalo je značajan odmak od antičke kulture, a posebno od antičke filozofije i religijskog pluralizma. </p><p><a href="/wiki/Julijan_Apostata" class="mw-redirect" title="Julijan Apostata">Julijanovom</a> smrću propao je zadnji pokušaj oživljavanja <a href="/wiki/Poganstvo" class="mw-redirect" title="Poganstvo">poganskih</a> kultova povezivanjem sa <a href="/wiki/Novoplatonizam" class="mw-redirect" title="Novoplatonizam">novoplatonizmom</a> <a href="/wiki/363" title="363">363</a>.; svi sljedeći carevi bili su kršćani. </p><p><a href="/wiki/Valentinijan_I." class="mw-redirect" title="Valentinijan I.">Valentinijan I.</a> uspijeva stabilizirati zapadni dio carstva, ali u okviru <a href="/wiki/Seoba_naroda" class="mw-redirect" title="Seoba naroda">seobe naroda</a> <a href="/wiki/378" title="378">378</a>. dolazi do bitke kod Adrinopolisa, i time do nove krize. Car <a href="/wiki/Teodozije_I._Veliki" class="mw-redirect" title="Teodozije I. Veliki">Teodozije I. Veliki</a> je sredio stanje na istoku carstva i istovremeno je bio zadnji car koji je vladao cijelim Rimskim imperijem. On je proglasio kršćanstvo državnom religijom. No sve do, najmanje, u 6. stoljeću se dokazano na području imperija nalaze pogani. </p><p>Nakon podjele carstva <a href="/wiki/395" title="395">395</a>. imeđu sinova cara Teodozija samo se <a href="/wiki/Bizant" class="mw-redirect" title="Bizant">Istočno Rimsko Carstvo</a> kojim se upravljalo iz <a href="/wiki/Carigrad" title="Carigrad">Konstantinopolisa</a> pokazalo trajno sposobno za život (<a href="/wiki/Latinski" class="mw-redirect" title="Latinski">latinski</a> je do 7. stoljeća ostao službeni jezik). Tzv. <a href="/wiki/Zapadno_Rimsko_Carstvo" title="Zapadno Rimsko Carstvo">Zapadno Rimsko Carstvo</a> je sve slabije odoljevalo navalama <a href="/wiki/Huni" title="Huni">Huna</a> i <a href="/wiki/Germani" title="Germani">Germana</a>. Došlo je do postepenog raspadanja rimske vojske, dok su Germani zaposjeli mnoge zapadne provincije i pri tome preuzeli mjesta rimskih upravljača. Promjene do kojih je dolazilo zbog posljedica <a href="/wiki/Seoba_naroda" class="mw-redirect" title="Seoba naroda">seobe naroda</a> izgleda da nisu bile ni približno tako lake i jednostavne kao što se dugo vjerovalo, i sad su ponovo predmet znanstvenih rasprava. <a href="/wiki/410" title="410">410</a>. su Rim opljačkali <a href="/wiki/Zapadni_Goti" title="Zapadni Goti">Zapadni Goti</a>, a <a href="/wiki/455" title="455">455</a>. <a href="/wiki/Vandali" title="Vandali">Vandali</a>. </p><p>Tradicionalna povijest, koja tom događaju nije pridavala veliku pažnju, često ga je smatrala "krajem starog vijeka"; danas se odustalo od tog stajališta. Zbog više razloga se danas i <a href="/wiki/6._stolje%C4%87e" class="mw-redirect" title="6. stoljeće">6. stoljeće</a> ubraja u stari vijek. Istočnorimski car <a href="/wiki/Justinijan_I._Veliki" class="mw-redirect" title="Justinijan I. Veliki">Justinijan I. Veliki</a> (<a href="/wiki/527" title="527">527</a>.-<a href="/wiki/565" title="565">565</a>.) je pokušao ponovo, i to s doista dobrim rezultatima, obnoviti cijeli imperij, što na kraju ipak nije uspjelo - uz ostalo su <a href="/wiki/Sasanidi" title="Sasanidi">Sasanidi</a> vršili veliki pritisak na istočne granice. U Istočnorimskom carstvu su antička kultura i duhovni svijet živjeli i dalje do u <a href="/wiki/Srednji_vijek" title="Srednji vijek">srednji vijek</a>, ali tu su značajni rez donijela sa sobom <a href="/wiki/Arapska_osvajanja" class="mw-redirect" title="Arapska osvajanja">Arapska osvajanja</a> i odvojila kasnoantičko ranobizantsko carstvo od <a href="/wiki/Srednji_vijek" title="Srednji vijek">srednjevjekovnog</a> <a href="/wiki/Bizant" class="mw-redirect" title="Bizant">Bizanta</a>. Zavisno od razmišljanja različitih povjesničara kasna antika završava 602. godine nasilnim dolaskom na vlast cara <a href="/w/index.php?title=Foka,_bizantski_car&action=edit&redlink=1" class="new" title="Foka, bizantski car (stranica ne postoji)">Foke</a> ili 641. godine nakon smrti cara <a href="/wiki/Heraklije" title="Heraklije">Heraklija</a> i konačnog pada Egipta u arapske ruke. <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://books.google.com/books?id=Z6-kHUyyUIsC&printsec=frontcover&dq=Byzantium&lr=&as_brr=3&hl=hr#v=onepage&q=&f=false">[1]</a> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Značenje_i_utjecaj_antike"><span id="Zna.C4.8Denje_i_utjecaj_antike"></span>Značenje i utjecaj antike</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=23" title="Uredi odjeljak Značenje i utjecaj antike" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=23" title="Uredi kôd odjeljka Značenje i utjecaj antike"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Značaj antike za daljnji razvoj svjetske povijesti je gotovo neprocjenjiv. U tom razdoblju leže korijeni razvoja <a href="/wiki/Zapad" title="Zapad">zapadnog</a> svijeta. Jonska <a href="/wiki/Filozofija_prirode" title="Filozofija prirode">filozofija prirode</a>, atička <a href="/wiki/Demokracija" title="Demokracija">demokracija</a>, <a href="/wiki/Rimsko_pravo" title="Rimsko pravo">Rimsko pravo</a> i religijski pluralizam i tolerancija su ostavština antike na koju se nadovezuju današnji prosvjetitelji, teoretičari države, prirodne znanosti, borci za ljudska prava i mnogi drugi. </p><p>Do danas su sačuvana brojna svedočanstva o veličini i značenju tog razdoblja - pored sačuvanih tekstova <a href="/wiki/Filozofija" title="Filozofija">filozofske</a>, <a href="/wiki/Knji%C5%BEevnost" title="Književnost">literarne</a> ili <a href="/wiki/Povijest" class="mw-redirect" title="Povijest">povijesne</a> naravi - brojni objekti grčke i rimske <a href="/wiki/Umjetnost" title="Umjetnost">umjetnosti</a>: od velikih <a href="/wiki/Skulptura" title="Skulptura">skulptura</a> do <a href="/wiki/Minijatura" class="mw-redirect" title="Minijatura">minijatura</a>, <a href="/wiki/Keramika" class="mw-disambig" title="Keramika">keramike</a> i t.d. Velike antičke zbirke nalaze se u <a href="/wiki/Rim" title="Rim">Rimu</a>, <a href="/wiki/Atena_(grad)" class="mw-redirect" title="Atena (grad)">Ateni</a>, <a href="/wiki/Napulj" title="Napulj">Napulju</a>, <a href="/wiki/Pariz" title="Pariz">Parizu</a>, <a href="/wiki/London" title="London">Londonu</a>, <a href="/wiki/M%C3%BCnchen" title="München">Münchenu</a>, <a href="/wiki/Petrograd" class="mw-redirect" title="Petrograd">Petrogradu</a>, <a href="/wiki/Be%C4%8D" title="Beč">Beču</a> i <a href="/wiki/Berlin" title="Berlin">Berlinu</a>. Za upoznavanje svakodnevnog života u to vrijeme značajna su <a href="/wiki/Arheologija" title="Arheologija">arheološka</a> nalazišta u <a href="/wiki/Pompeji" title="Pompeji">Pompejima</a>, <a href="/wiki/Delfi" title="Delfi">Delfima</a>, <a href="/wiki/Pergamon" class="mw-redirect" title="Pergamon">Pergamonu</a> i čitavom nizu drugih mjesta. </p><p>Kad se u Italiji u <a href="/wiki/15._stolje%C4%87e" class="mw-redirect" title="15. stoljeće">15. stoljeću</a> počelo ponovo cijeniti i opnašati očuvane ostatke (uglavnom rimske) umjetnina starog vijeka, to je razdoblje nazvano <i><a href="/wiki/Renesansa" title="Renesansa">renesansa</a></i>, tj. <i>ponovno rođenje antike</i>. </p><p>Međutim, ne treba smetnuti s uma da se antika u <a href="/wiki/Srednji_vijek" title="Srednji vijek">srednjem vijeku</a> nije nikada potpuno ugasila. Uz <a href="/wiki/Bizant" class="mw-redirect" title="Bizant">Bizantince</a> i <a href="/wiki/Arapi" title="Arapi">Arape</a>, i u Europi je tijekom <a href="/wiki/Srednji_vijek" title="Srednji vijek">srednjeg vijeka</a> zahvaljujući nekim aktivnostima <a href="/wiki/Redovnik" title="Redovnik">redovnika</a> i <a href="/wiki/Karolin%C5%A1ka_renesansa" title="Karolinška renesansa">karolinškoj renesansi</a> (kraj VIII. i početak IX. st.) sačuvano nešto od antičkog nasljeđa. </p><p>Novija istraživanja naglašavaju neke neprekinute linije između antike i srednjeg vijeka. </p><p>Tek u XIV. stoljeću u Europi (na području latinskog kršćanstva odnosno <a href="/wiki/Katoli%C4%8Danstvo" title="Katoličanstvo">katoličanstva</a>) razvija se interes za izgubljene tekovine antike (<a href="/wiki/Renesansa" title="Renesansa">Renesansa</a>), koje su uvelike sačuvane zahvaljujući islamskim <a href="/wiki/Arapi" title="Arapi">Arapima</a> uz posredovanje <a href="/wiki/%C5%BDidovi" class="mw-redirect" title="Židovi">Židova</a>. Uz obnovu interesa za antičku umjetnost i književnost povezan je i <a href="/wiki/Svjetonazor" title="Svjetonazor">svjetonazorski</a> okret od <a href="/wiki/Srednji_vijek" title="Srednji vijek">srednjovjekovne</a> prevlasti <a href="/wiki/Religija" title="Religija">religije</a> tj. usmjerenosti na onostrano (<a href="/w/index.php?title=Transcedencija&action=edit&redlink=1" class="new" title="Transcedencija (stranica ne postoji)">transcedentno</a>, <a href="/wiki/Metafizika" title="Metafizika">metafizičko</a>, na <a href="/wiki/Bog" title="Bog">Boga</a>) ka interesu za ovaj svijet i za čovjeka (<a href="/wiki/Humanizam" title="Humanizam">humanizam</a>). Tada započeti duhovni razvoj dovodi do <a href="/wiki/Prosvjetiteljstvo" title="Prosvjetiteljstvo">prosvjetiteljstva</a> i <a href="/wiki/Moderna" title="Moderna">moderne</a>. Suvremna zapadna kultura i civilizacija nezamisliva je bez grčke <a href="/wiki/Znanost" class="mw-redirect" title="Znanost">znanosti</a> i <a href="/wiki/Filozofija" title="Filozofija">filozofije</a>, bez <a href="/wiki/Rimsko_pravo" title="Rimsko pravo">Rimskog prava</a>, bez grčke i rimske <a href="/wiki/Arhitektura" title="Arhitektura">arhitekture</a> i <a href="/wiki/Umjetnost" title="Umjetnost">umjetnosti</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Antički_autori"><span id="Anti.C4.8Dki_autori"></span>Antički autori</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=24" title="Uredi odjeljak Antički autori" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=24" title="Uredi kôd odjeljka Antički autori"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>U nastavku su navedeni neki najvažniji <b>sačuvani</b> antički autori i njihova djela. </p> <ul><li><a href="/wiki/Herodot" title="Herodot">Herodot</a>: <i>Povijest</i></li> <li><a href="/wiki/Tukidid" title="Tukidid">Tukidid</a>: <i>Peloponeski rat</i></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ksenofon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ksenofon (stranica ne postoji)">Ksenofon</a>: <i>Helenika</i></li> <li>Ksenofon: <i>Pohod deset tisuća</i></li> <li><a href="/w/index.php?title=Arian&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arian (stranica ne postoji)">Arian</a>: <i>Pohod Aleksandra Velikog u Aziji</i></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pauzanije&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pauzanije (stranica ne postoji)">Pauzanije</a>: <i>Opis Grčke</i></li> <li><a href="/wiki/Plutarh" title="Plutarh">Plutarh</a>: <i>Veliki Grci i Rimljani</i></li> <li><a href="/wiki/Polibije" title="Polibije">Polibije</a>: <i>Povijest</i></li> <li><a href="/wiki/Livije" class="mw-redirect" title="Livije">Livije</a>: <i>Rimska povijest</i></li> <li><a href="/wiki/Diodor" class="mw-redirect" title="Diodor">Diodor</a>: <i>Biblioteka</i></li> <li><a href="/w/index.php?title=Salust&action=edit&redlink=1" class="new" title="Salust (stranica ne postoji)">Salust</a>: <i>Katalinina zavjera</i></li> <li>Salust: <i>Rat protiv Jugurta</i></li> <li><a href="/wiki/Cezar" class="mw-redirect" title="Cezar">Cezar</a>: <i>Galski rat</i></li> <li>Cezar: <i>Građanski rat</i></li> <li><a href="/wiki/Tacit" title="Tacit">Tacit</a>: <i>Anali</i></li> <li>Tacit: <i>Germanija</i></li> <li>Nepoznati autor: <i><a href="/w/index.php?title=Povijest_Augusta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Povijest Augusta (stranica ne postoji)">Povijest Augusta</a></i></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Literatura">Literatura</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antika&veaction=edit&section=25" title="Uredi odjeljak Literatura" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antika&action=edit&section=25" title="Uredi kôd odjeljka Literatura"><span>uredi kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Osnovne definicije i objašnjenja uzeti su iz: </p> <ul><li><a href="/wiki/Hrvatska_enciklopedija" class="mw-disambig" title="Hrvatska enciklopedija">Hrvatska enciklopedija</a></li> <li><a href="/wiki/Hrvatski_enciklopedijski_rje%C4%8Dnik" title="Hrvatski enciklopedijski rječnik">Hrvatski enciklopedijski rječnik</a></li></ul> <p>Citirana literatura: </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Eduard_Kale&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eduard Kale (stranica ne postoji)">Eduard Kale</a>: <i><a href="/w/index.php?title=Povijest_civilizacija_(Kale)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Povijest civilizacija (Kale) (stranica ne postoji)">Povijest civilizacija</a></i>, Zagreb: Školska knjiga, 1990. (6. izdanje)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Mate_Sui%C4%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mate Suić (stranica ne postoji)">Mate Suić</a>: <i><a href="/w/index.php?title=Anti%C4%8Dki_grad_na_isto%C4%8Dnom_Jadranu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antički grad na istočnom Jadranu (stranica ne postoji)">Antički grad na istočnom Jadranu</a></i>, Zagreb: Golden Marketing, 2003. (2. izmjenjeno i dopunjeno izdanje)</li></ul> <p><a href="/w/index.php?title=%C5%A0ablon:Rimski_i_gr%C4%8Dki_anti%C4%8Dki_knji%C5%BEevnici&action=edit&redlink=1" class="new" title="Šablon:Rimski i grčki antički književnici (stranica ne postoji)">Šablon:Rimski i grčki antički književnici</a> </p><p><br /> </p> <div class="infobox sisterproject" style="width: 300px"> <div style="float: left;"><figure class="mw-halign-none" typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Ancient_history" title="commons:Category:Ancient history"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a><figcaption></figcaption></figure></div> <div style="margin-left: 20px;"><i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Ancient_history" class="extiw" title="commons:Category:Ancient history">Antika</a></b></i> na <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Glavna_stranica_-_%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" class="extiw" title="commons:Glavna stranica - Главна страница">Wikimedijinoj ostavi</a> </div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="" lang="sh-Latn" dir="ltr">Izvor: <a dir="ltr" href="https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Antika&oldid=41865256">https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Antika&oldid=41865256</a></div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Posebno:Kategorije" title="Posebno:Kategorije">Kategorija</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategorija:Antika" title="Kategorija:Antika">Antika</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" lang="sh-Latn" dir="ltr"> <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Ova stranica je posljednji put izmijenjena 23. aprila 2024. u 01:23.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst je dostupan pod licencom <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.en">Creative Commons Attribution-ShareAlike</a>; mogu se primijeniti i dodatni uslovi. Za više informacija pogledajte <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Uslove korištenja</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Pravila o privatnosti</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedija:O_projektu">O projektu</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedija:Op%C4%87e_odricanje_odgovornosti">Odricanje odgovornosti</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Kodeks ponašanja</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Programeri</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/sh.wikipedia.org">Statistika</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Izjava o kolačićima</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//sh.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Antika&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobilni prikaz</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-rp9p7","wgBackendResponseTime":161,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.091","walltime":"0.121","ppvisitednodes":{"value":564,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":621,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":78,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":4,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 11.837 1 -total"," 31.06% 3.677 1 Šablon:Main"," 23.46% 2.777 1 Šablon:Glavni"," 11.52% 1.363 1 Šablon:Commonscat"," 0.48% 0.057 1 Šablon:Rimski_i_grčki_antički_književnici"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-thmnn","timestamp":"20241123052055","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Antika","url":"https:\/\/sh.wikipedia.org\/wiki\/Antika","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q486761","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q486761","author":{"@type":"Organization","name":"Doprinositelji Wikimedijinim projektima"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-08-17T13:14:34Z","dateModified":"2024-04-23T00:23:09Z"}</script> </body> </html>