CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html lang="tt" dir="ltr" class="no-js"> <head> <link href="/Content/responsive/RFE/tt-BA/RFE-tt-BA.css?&av=0.0.0.0&cb=347" rel="stylesheet"/> <script src="https://tags.azatliq.org/rferl-pangea/prod/utag.sync.js"></script> <script type='text/javascript' src='https://www.youtube.com/iframe_api' async></script> <link rel="manifest" href="/manifest.json"> <script type="text/javascript"> //a general 'js' detection, must be on top level in <head>, due to CSS performance document.documentElement.className = "js"; var cacheBuster = "347"; var appBaseUrl = "/"; var imgEnhancerBreakpoints = [0, 144, 256, 408, 650, 1023, 1597]; var isLoggingEnabled = false; var isPreviewPage = false; var isLivePreviewPage = false; if (!isPreviewPage) { window.RFE = window.RFE || {}; window.RFE.cacheEnabledByParam = window.location.href.indexOf('nocache=1') === -1; const url = new URL(window.location.href); const params = new URLSearchParams(url.search); // Remove the 'nocache' parameter params.delete('nocache'); // Update the URL without the 'nocache' parameter url.search = params.toString(); window.history.replaceState(null, '', url.toString()); } else { window.addEventListener('load', function() { const links = window.document.links; for (let i = 0; i < links.length; i++) { links[i].href = '#'; links[i].target = '_self'; } }) } var pwaEnabled = true; var swCacheDisabled; </script> <meta charset="utf-8" /> <title>"Татарстанда патшалык һәм имперчылык алга сөрелә". Казанда Русия императорына беренче һәйкәл кую кемгә кирәк?</title> <meta name="description" content="Александр I — Путинның сәяси доктринасына туры килүче император, ди белгечләр." /> <meta name="keywords" content="татарстан" /> <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0" /> <meta http-equiv="X-UA-Compatible" content="IE=edge" /> <meta property="fb:pages" content="139505469404757" /> <meta name="yandex-verification" content="8b6e6cd55829f8fe" /> <meta name="yandex-verification" content="464393d111286980" /> <link href="https://www.azatliq.org/a/33205490.html" rel="canonical" /> <meta name="apple-mobile-web-app-title" content="Азатлык радиосы" /> <meta name="apple-mobile-web-app-status-bar-style" content="black" /> <meta name="apple-itunes-app" content="app-id=475986784, app-argument=//33205490.ltr" /> <meta content=""Татарстанда патшалык һәм имперчылык алга сөрелә". Казанда Русия императорына беренче һәйкәл кую кемгә кирәк?" property="og:title" /> <meta content="Александр I — Путинның сәяси доктринасына туры килүче император, ди белгечләр." property="og:description" /> <meta content="article" property="og:type" /> <meta content="https://www.azatliq.org/a/33205490.html" property="og:url" /> <meta content="Азатлык Радиосы" property="og:site_name" /> <meta content="https://www.facebook.com/azatliq" property="article:publisher" /> <meta content="https://gdb.rferl.org/14bf4260-b1c9-44bd-adb2-3e952cb3e6be_cx0_cy28_cw0_w1200_r1.jpg" property="og:image" /> <meta content="1200" property="og:image:width" /> <meta content="675" property="og:image:height" /> <meta content="568280086670706" property="fb:app_id" /> <meta content="summary_large_image" name="twitter:card" /> <meta content="@Azatliq" name="twitter:site" /> <meta content="https://gdb.rferl.org/14bf4260-b1c9-44bd-adb2-3e952cb3e6be_cx0_cy28_cw0_w1200_r1.jpg" name="twitter:image" /> <meta content="Александр I — Путинның сәяси доктринасына туры килүче император, ди белгечләр." name="twitter:description" /> <link rel="amphtml" href="https://www.azatliq.org/amp/33205490.html" /> <script type="application/ld+json">{"articleSection":"татарстан","headline":"\u0022Татарстанда патшалык һәм имперчылык алга сөрелә\u0022. Казанда Русия императорына беренче һәйкәл кую кемгә...","inLanguage":"tt-BA","keywords":"татарстан","author":{"@type":"Person","name":"RFE/RL"},"datePublished":"2024-11-17 21:24:11Z","dateModified":"2024-11-17 21:24:11Z","publisher":{"logo":{"width":512,"height":220,"@type":"ImageObject","url":"https://www.azatliq.org/Content/responsive/RFE/tt-BA/img/logo.png"},"@type":"NewsMediaOrganization","url":"https://www.azatliq.org","sameAs":["https://www.facebook.com/azatliq","https://vk.com/azatliq_radiosi","https://www.youtube.com/user/azatliqradiosi","https://www.instagram.com/azatliq/","https://telegram.me/joinchat/CxW5dz9ILszGJNLz9gk_RQ"],"name":"Азатлык Радиосы","alternateName":"Азатлык Радиосы"},"@context":"https://schema.org","@type":"NewsArticle","mainEntityOfPage":"https://www.azatliq.org/a/33205490.html","url":"https://www.azatliq.org/a/33205490.html","description":"Александр I — Путинның сәяси доктринасына туры килүче император, ди белгечләр.","image":{"width":1080,"height":608,"@type":"ImageObject","url":"https://gdb.rferl.org/14bf4260-b1c9-44bd-adb2-3e952cb3e6be_cx0_cy28_cw0_w1080_h608.jpg"},"name":"\u0022Татарстанда патшалык һәм имперчылык алга сөрелә\u0022. Казанда Русия императорына беренче һәйкәл кую кемгә кирәк?"}</script> <script src="/Scripts/responsive/infographics.b?v=dVbZ-Cza7s4UoO3BqYSZdbxQZVF4BOLP5EfYDs4kqEo1&av=0.0.0.0&cb=347"></script> <script src="/Scripts/responsive/loader.b?v=30VQUiWXosHphOp_Ev4exf9-Zblp1cWYM6kwdEz_V7o1?&av=0.0.0.0&cb=347"></script> <link rel="icon" type="image/svg+xml" href="/Content/responsive/RFE/img/webApp/favicon.svg" /> <link rel="alternate icon" href="/Content/responsive/RFE/img/webApp/favicon.ico" /> <link rel="mask-icon" color="#ea6903" href="/Content/responsive/RFE/img/webApp/favicon_safari.svg" /> <link rel="apple-touch-icon" sizes="152x152" href="/Content/responsive/RFE/img/webApp/ico-152x152.png" /> <link rel="apple-touch-icon" sizes="144x144" href="/Content/responsive/RFE/img/webApp/ico-144x144.png" /> <link rel="apple-touch-icon" sizes="114x114" href="/Content/responsive/RFE/img/webApp/ico-114x114.png" /> <link rel="apple-touch-icon" sizes="72x72" href="/Content/responsive/RFE/img/webApp/ico-72x72.png" /> <link rel="apple-touch-icon-precomposed" href="/Content/responsive/RFE/img/webApp/ico-57x57.png" /> <link rel="icon" sizes="192x192" href="/Content/responsive/RFE/img/webApp/ico-192x192.png" /> <link rel="icon" sizes="128x128" href="/Content/responsive/RFE/img/webApp/ico-128x128.png" /> <meta name="msapplication-TileColor" content="#ffffff" /> <meta name="msapplication-TileImage" content="/Content/responsive/RFE/img/webApp/ico-144x144.png" /> <link rel="preload" href="/Content/responsive/fonts/Skolar-Lt_LatnCyrl_v2.4.woff" type="font/woff" as="font" crossorigin="anonymous" /> <link rel="alternate" type="application/rss+xml" title="RFE/RL - Top Stories [RSS]" href="/api/" /> <link rel="sitemap" type="application/rss+xml" href="/sitemap.xml" /> </head> <body class=" nav-no-loaded cc_theme pg-article print-lay-article js-category-to-nav nojs-images "> <noscript><iframe src="https://www.googletagmanager.com/ns.html?id=GTM-WXZBPZ" height="0" width="0" style="display:none;visibility:hidden"></iframe></noscript> <script type="text/javascript" data-cookiecategory="analytics"> if (top.location === self.location) { //if not inside of an IFrame var renderGtm = "true"; if (renderGtm === "true") { (function(w,d,s,l,i){w[l]=w[l]||[];w[l].push({'gtm.start':new Date().getTime(),event:'gtm.js'});var f=d.getElementsByTagName(s)[0],j=d.createElement(s),dl=l!='dataLayer'?'&l='+l:'';j.async=true;j.src='//www.googletagmanager.com/gtm.js?id='+i+dl;f.parentNode.insertBefore(j,f);})(window,document,'script','dataLayer','GTM-WXZBPZ'); } } </script>  <script type="text/javascript" data-cookiecategory="analytics"> var utag_data={entity:"RFE",cms_release:"8.35.0.0.347",language:"Tatar-Bashkir",language_service:"RFERL Tatar-Bashkir",short_language_service:"TB",property_id:"424",platform:"web",platform_short:"W",runs_js:"Yes",page_title:"\"Татарстанда патшалык һәм имперчылык алга сөрелә\". Казанда Русия императорына беренче һәйкәл кую кемгә кирәк?",page_type:"article",page_name:"\"Татарстанда патшалык һәм имперчылык алга сөрелә\". Казанда Русия императорына беренче һәйкәл кую кемгә кирәк?",content_type:"article",subcontent_type:"article",enviro_type:"prod",url:"https://www.azatliq.org/a/33205490.html",domain:"www.azatliq.org",pub_year:"2024",pub_month:"11",pub_day:"17",pub_hour:"21",pub_weekday:"Sunday",byline:"",categories:"tatarstan",slug:"",section:"татарстан",english_section:"tatarstan",article_uid:"33205490"}; if(typeof(TealiumTagFrom)==='function' && typeof(TealiumTagSearchKeyword)==='function') { var utag_from=TealiumTagFrom();var utag_searchKeyword=TealiumTagSearchKeyword(); if(utag_searchKeyword!=null && utag_searchKeyword!=='' && utag_data["search_keyword"]==null) utag_data["search_keyword"]=utag_searchKeyword;if(utag_from!=null && utag_from!=='') utag_data["from"]=TealiumTagFrom();} if(window.top!== window.self&&utag_data.page_type==="snippet"){utag_data.page_type = 'iframe';} try{if(window.top!== window.self&&window.self.location.hostname===window.top.location.hostname){utag_data.platform = 'self-embed';utag_data.platform_short = 'se';}}catch(e){} (function(a,b,c,d){ a="https://tags.azatliq.org/rferl-pangea/prod/utag.js"; b=document;c="script";d=b.createElement(c);d.src=a;d.type="text/java"+c;d.async=true; a=b.getElementsByTagName(c)[0];a.parentNode.insertBefore(d,a); })(); </script>   <noscript> <img style="position: absolute; border: none;" src="https://ssc.azatliq.org/b/ss/bbgprod,bbgentityrferl/1/G.4--NS/1608190412?pageName=rfe%3atb%3aw%3aarticle%3a%22%d0%a2%d0%b0%d1%82%d0%b0%d1%80%d1%81%d1%82%d0%b0%d0%bd%d0%b4%d0%b0%20%d0%bf%d0%b0%d1%82%d1%88%d0%b0%d0%bb%d1%8b%d0%ba%20%d2%bb%d3%99%d0%bc%20%d0%b8%d0%bc%d0%bf%d0%b5%d1%80%d1%87%d1%8b%d0%bb%d1%8b%d0%ba%20%d0%b0%d0%bb%d0%b3%d0%b0%20%d1%81%d3%a9%d1%80%d0%b5%d0%bb%d3%99%22.%20%d0%9a%d0%b0%d0%b7%d0%b0%d0%bd%d0%b4%d0%b0%20%d0%a0%d1%83%d1%81%d0%b8%d1%8f%20%d0%b8%d0%bc%d0%bf%d0%b5%d1%80%d0%b0%d1%82%d0%be%d1%80%d1%8b%d0%bd%d0%b0%20%d0%b1%d0%b5%d1%80%d0%b5%d0%bd%d1%87%d0%b5%20%d2%bb%d3%99%d0%b9%d0%ba%d3%99%d0%bb%20%d0%ba%d1%83%d1%8e%20%d0%ba%d0%b5%d0%bc%d0%b3%d3%99%20%d0%ba%d0%b8%d1%80%d3%99%d0%ba%3f&c6=%22%d0%a2%d0%b0%d1%82%d0%b0%d1%80%d1%81%d1%82%d0%b0%d0%bd%d0%b4%d0%b0%20%d0%bf%d0%b0%d1%82%d1%88%d0%b0%d0%bb%d1%8b%d0%ba%20%d2%bb%d3%99%d0%bc%20%d0%b8%d0%bc%d0%bf%d0%b5%d1%80%d1%87%d1%8b%d0%bb%d1%8b%d0%ba%20%d0%b0%d0%bb%d0%b3%d0%b0%20%d1%81%d3%a9%d1%80%d0%b5%d0%bb%d3%99%22.%20%d0%9a%d0%b0%d0%b7%d0%b0%d0%bd%d0%b4%d0%b0%20%d0%a0%d1%83%d1%81%d0%b8%d1%8f%20%d0%b8%d0%bc%d0%bf%d0%b5%d1%80%d0%b0%d1%82%d0%be%d1%80%d1%8b%d0%bd%d0%b0%20%d0%b1%d0%b5%d1%80%d0%b5%d0%bd%d1%87%d0%b5%20%d2%bb%d3%99%d0%b9%d0%ba%d3%99%d0%bb%20%d0%ba%d1%83%d1%8e%20%d0%ba%d0%b5%d0%bc%d0%b3%d3%99%20%d0%ba%d0%b8%d1%80%d3%99%d0%ba%3f&v36=8.35.0.0.347&v6=D=c6&g=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f33205490.html&c1=D=g&v1=D=g&events=event1,event52&c16=rferl%20tatar-bashkir&v16=D=c16&c5=tatarstan&v5=D=c5&ch=%d1%82%d0%b0%d1%82%d0%b0%d1%80%d1%81%d1%82%d0%b0%d0%bd&c15=tatar-bashkir&v15=D=c15&c4=article&v4=D=c4&c14=33205490&v14=D=c14&v20=no&c17=web&v17=D=c17&mcorgid=518abc7455e462b97f000101%40adobeorg&server=www.azatliq.org&pageType=D=c4&ns=bbg&v29=D=server&v25=rfe&v30=424&v105=D=User-Agent " alt="analytics" width="1" height="1" /></noscript>   <section> <div class="sr-only"> <h2>Accessibility links</h2> <ul> <li><a href="#content" data-disable-smooth-scroll="1">төп эчтәлек</a></li> <li><a href="#navigation" data-disable-smooth-scroll="1">төп меню</a></li> <li><a href="#txtHeaderSearch" data-disable-smooth-scroll="1">эзләү</a></li> </ul> </div> </section> <div dir="ltr"> <div id="page"> <aside> <div class="c-lightbox overlay-modal"> <div class="c-lightbox__intro"> <h2 class="c-lightbox__intro-title"></h2> <button class="btn btn--rounded c-lightbox__btn c-lightbox__intro-next" title="алга"> <span class="ico ico--rounded ico-chevron-forward"></span> <span class="sr-only">алга</span> </button> </div> <div class="c-lightbox__nav"> <button class="btn btn--rounded c-lightbox__btn c-lightbox__btn--close" title="тәрәзне яп"> <span class="ico ico--rounded ico-close"></span> <span class="sr-only">тәрәзне яп</span> </button> <button class="btn btn--rounded c-lightbox__btn c-lightbox__btn--prev" title="артка"> <span class="ico ico--rounded ico-chevron-backward"></span> <span class="sr-only">артка</span> </button> <button class="btn btn--rounded c-lightbox__btn c-lightbox__btn--next" title="алга"> <span class="ico ico--rounded ico-chevron-forward"></span> <span class="sr-only">алга</span> </button> </div> <div class="c-lightbox__content-wrap"> <figure class="c-lightbox__content"> <span class="c-spinner c-spinner--lightbox"> <img src="/Content/responsive/img/player-spinner.png" alt="please wait" title="please wait" /> </span> <div class="c-lightbox__img"> <div class="thumb"> <img src="" alt="" /> </div> </div> <figcaption> <div class="c-lightbox__info c-lightbox__info--foot"> <span class="c-lightbox__counter"></span> <span class="caption c-lightbox__caption"></span> </div> </figcaption> </figure> </div> <div class="hidden"> <div class="content-advisory__box content-advisory__box--lightbox"> <span class="content-advisory__box-text">Бу сурәттә кайбер кулланучылар тетрәндергеч йә рәнҗетерлек дип санарлык эчтәлек бар</span> <button class="btn btn--transparent content-advisory__box-btn m-t-md" value="text" type="button"> <span class="btn__text"> Карар өчен басыгыз </span> </button> </div> </div> </div> <div class="print-dialogue"> <div class="container"> <h3 class="print-dialogue__title section-head">Нәрсәләрне бастырырга:</h3> <div class="print-dialogue__opts"> <ul class="print-dialogue__opt-group"> <li class="form__group form__group--checkbox"> <input class="form__check " id="checkboxImages" name="checkboxImages" type="checkbox" checked="checked" /> <label for="checkboxImages" class="form__label m-t-md">Сурәтләр</label> </li> <li class="form__group form__group--checkbox"> <input class="form__check " id="checkboxMultimedia" name="checkboxMultimedia" type="checkbox" checked="checked" /> <label for="checkboxMultimedia" class="form__label m-t-md">Мультимедиа</label> </li> </ul> <ul class="print-dialogue__opt-group"> <li class="form__group form__group--checkbox"> <input class="form__check " id="checkboxEmbedded" name="checkboxEmbedded" type="checkbox" checked="checked" /> <label for="checkboxEmbedded" class="form__label m-t-md">Кыстырмалар</label> </li> <li class="hidden"> <input class="form__check " id="checkboxComments" name="checkboxComments" type="checkbox" /> <label for="checkboxComments" class="form__label m-t-md">Фикерләр</label> </li> </ul> </div> <div class="print-dialogue__buttons"> <button class="btn btn--secondary close-button" type="button" title="баш тарт"> <span class="btn__text ">баш тарт</span> </button> <button class="btn btn-cust-print m-l-sm" type="button" title="бастыр"> <span class="btn__text ">бастыр</span> </button> </div> </div> </div> <div class="ctc-message pos-fix"> <div class="ctc-message__inner">сылтама хәтергә алынды</div> </div> </aside> <div class="hdr-20 hdr-20--big"> <div class="hdr-20__inner"> <div class="hdr-20__max pos-rel"> <div class="hdr-20__side hdr-20__side--primary d-flex"> <input type="checkbox" id="main-menu-ctrl" class="hidden main-menu-switch"> <label for="main-menu-ctrl" class="burger hdr-trigger pos-rel trans-trigger" data-trans-evt="click" data-trans-id="menu"> <span class="ico ico-close hdr-trigger__ico hdr-trigger__ico--close burger__ico burger__ico--close"></span> <span class="ico ico-menu hdr-trigger__ico hdr-trigger__ico--open burger__ico burger__ico--open"></span> </label> <div class="menu-pnl pos-fix trans-target" data-trans-id="menu"> <div class="menu-pnl__inner"> <nav class="main-nav menu-pnl__item menu-pnl__item--first"> <ul class="main-nav__list accordeon" data-analytics-tales="false" data-promo-name="link" data-location-name="nav,secnav"> <li class="main-nav__item"> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link" href="/z/570" title="яңалыклар" data-item-name="news" >яңалыклар</a> </li> <li class="main-nav__item"> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link" href="/z/22623" title="сугыш" data-item-name="war_in_ukraine" >сугыш</a> </li> <li class="main-nav__item"> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link" href="/p/8512.html" title="Безне томаладылар" data-item-name="blocked" >Безне томаладылар</a> </li> <li class="main-nav__item"> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link" href="/z/571" title="татарстан" data-item-name="tatarstan" >татарстан</a> </li> <li class="main-nav__item"> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link" href="/z/572" title="башкортстан" data-item-name="bashkortostan" >башкортстан</a> </li> <li class="main-nav__item"> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link" href="/z/805" title="кырым" data-item-name="crimea" >кырым</a> </li> <li class="main-nav__item"> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link" href="/z/573" title="татар дөньясы" data-item-name="region" >татар дөньясы</a> </li> <li class="main-nav__item"> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link" href="/z/574" title="дөнья" data-item-name="world" >дөнья</a> </li> <li class="main-nav__item"> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link" href="/z/22501" title="татарча подкаст" data-item-name="tatar_podcast2" >татарча подкаст</a> </li> <li class="main-nav__item accordeon__item"> <input type="checkbox" id="menu-item-644" class="hidden main-nav__ctrl accordeon__control" checked="checked" /> <label class="main-nav__item-name main-nav__item-name--label accordeon__control-label" for="menu-item-644"> шәлкемнәр <span class="ico ico-chevron-down main-nav__chev"></span> </label> <div class="main-nav__sub-list"> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link main-nav__item-name--sub" href="/z/581" title="фән-фәсмәтән" data-item-name="program_science" >фән-фәсмәтән</a> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link main-nav__item-name--sub" href="/z/703" title="пәрәвез" data-item-name="program_internet" >пәрәвез</a> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link main-nav__item-name--sub" href="/z/17503" title="киноханә" data-item-name="cinema" >киноханә</a> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link main-nav__item-name--sub" href="/z/888" title="дини тормыш" data-item-name="program_religion" >дини тормыш</a> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link main-nav__item-name--sub" href="/z/583" title="әңгәмә" data-item-name="interview" >әңгәмә</a> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link main-nav__item-name--sub" href="/z/2191" title="комментар" data-item-name="comment" >комментар</a> <a class="main-nav__item-name main-nav__item-name--link main-nav__item-name--sub" href="/z/21063" title="репортаж" data-item-name="report" >репортаж</a> </div> </li> </ul> </nav> <div class="menu-pnl__item"> <a href="https://www.azatliq.org/eyde" class="menu-pnl__item-link" alt="ӘЙДӘ ONLINE">ӘЙДӘ ONLINE</a> <a href="https://www.idelreal.org" class="menu-pnl__item-link" alt="IDEL.РЕАЛИИ">IDEL.РЕАЛИИ</a> </div> <div class="menu-pnl__item menu-pnl__item--social"> <h5 class="menu-pnl__sub-head">Безгә кушылыгыз!</h5> <a href="https://www.facebook.com/azatliq" title="Без Facebook-та" data-analytics-text="follow_on_facebook" class="btn btn--rounded btn--social-inverted menu-pnl__btn js-social-btn btn-facebook" target="_blank" rel="noopener"> <span class="ico ico-facebook-alt ico--rounded"></span> </a> <a href="https://vk.com/azatliq_radiosi" title="Без Вконтактеда" data-analytics-text="follow_on_vkontakte" class="btn btn--rounded btn--social-inverted menu-pnl__btn js-social-btn btn-vkontakte" target="_blank" rel="noopener"> <span class="ico ico-vkontakte-alt ico--rounded"></span> </a> <a href="https://www.youtube.com/user/azatliqradiosi" title="Безнең Youtube каналы" data-analytics-text="follow_on_youtube" class="btn btn--rounded btn--social-inverted menu-pnl__btn js-social-btn btn-youtube" target="_blank" rel="noopener"> <span class="ico ico-youtube ico--rounded"></span> </a> <a href="https://www.instagram.com/azatliq/" title="Без Instagram-да" data-analytics-text="follow_on_instagram" class="btn btn--rounded btn--social-inverted menu-pnl__btn js-social-btn btn-instagram" target="_blank" rel="noopener"> <span class="ico ico-instagram ico--rounded"></span> </a> <a href="https://telegram.me/joinchat/CxW5dz9ILszGJNLz9gk_RQ" title="Без Telegram-да" data-analytics-text="follow_on_telegram" class="btn btn--rounded btn--social-inverted menu-pnl__btn js-social-btn btn-telegram" target="_blank" rel="noopener"> <span class="ico ico-telegram ico--rounded"></span> </a> </div> <div class="menu-pnl__item"> <a href="/navigation/allsites" class="menu-pnl__item-link"> <span class="ico ico-languages "></span> БАШКА ТЕЛЛӘРДӘ </a> </div> </div> </div> <input type="checkbox" id="top-search-ctrl" class="hidden top-search-switch"> <label for="top-search-ctrl" class="top-srch-trigger hdr-trigger"> <span class="ico ico-close hdr-trigger__ico hdr-trigger__ico--close top-srch-trigger__ico top-srch-trigger__ico--close"></span> <span class="ico ico-search hdr-trigger__ico hdr-trigger__ico--open top-srch-trigger__ico top-srch-trigger__ico--open"></span> </label> <div class="srch-top"> <div class="container"> <form action="/s" class="srch-top__form" id="form-topSearch" method="get" role="search"><label for="txtHeaderSearch" class="sr-only">эзләү</label> <input type="text" id="txtHeaderSearch" name="k" placeholder="эзләгән табар.." accesskey="s" value="" class="srch-top__input analyticstag-event" onkeydown="if (event.keyCode === 13) { FireAnalyticsTagEventOnSearch('search', $dom.get('txtHeaderSearch')[0].value) }" /> <button title="эзләү" type="submit" class="btn btn--top-srch analyticstag-event" onclick="FireAnalyticsTagEventOnSearch('search', $dom.get('txtHeaderSearch')[0].value) "> <span class="ico ico-search"></span> </button></form> </div> </div> <a href="/" class="main-logo-link"> <img src="/Content/responsive/RFE/tt-BA/img/logo-compact.svg" class="main-logo main-logo--comp" alt="site logo"> <img src="/Content/responsive/RFE/tt-BA/img/logo.svg" class="main-logo main-logo--big" alt="site logo"> </a> </div> <div class="hdr-20__side hdr-20__side--secondary d-flex"> <a href="/z/22501" title="Татарча подкаст" class="hdr-20__secondary-item" data-item-name="podcast"> <span class="ico ico-podcast hdr-20__secondary-icon"></span> </a> <a href="/z/2710" title="Мультимедиа" class="hdr-20__secondary-item" data-item-name="video"> <span class="ico ico-video hdr-20__secondary-icon"></span> </a> <a href="https://www.idelreal.org" title="Idel.Реалии" class="hdr-20__secondary-item hdr-20__secondary-item--lang" data-item-name="satellite"> Idel.Реалии </a> <a class="hdr-20__secondary-item hdr-20__secondary-item--search" data-item-name="search"> <span class="ico ico-search hdr-20__secondary-icon hdr-20__secondary-icon--search"></span> </a> <div class="srch-bottom"> <form action="/s" class="srch-bottom__form d-flex" id="form-bottomSearch" method="get" role="search"><label for="txtSearch" class="sr-only">эзләү</label> <input type="search" id="txtSearch" name="k" placeholder="эзләгән табар.." accesskey="s" value="" class="srch-bottom__input analyticstag-event" onkeydown="if (event.keyCode === 13) { FireAnalyticsTagEventOnSearch('search', $dom.get('txtSearch')[0].value) }" /> <button title="эзләү" type="submit" class="btn btn--bottom-srch analyticstag-event" onclick="FireAnalyticsTagEventOnSearch('search', $dom.get('txtSearch')[0].value) "> <span class="ico ico-search"></span> </button></form> </div> </div> <img src="/Content/responsive/RFE/tt-BA/img/logo-print.gif" class="logo-print" alt="site logo"> <img src="/Content/responsive/RFE/tt-BA/img/logo-print_color.png" class="logo-print logo-print--color" alt="site logo"> </div> </div> </div> <script> var nav2In = document.querySelector('.hdr-20__inner'); var nav2Sec = document.querySelector('.hdr-20__side--secondary') var secStyle = window.getComputedStyle(nav2Sec); if (nav2In && window.pageYOffset < 150 && secStyle['position'] !== 'fixed' && document.body.className.indexOf('pg-section') > -1) { nav2In.classList.add('hdr-20__inner--big') } </script> <div class="c-hlights c-hlights--breaking c-hlights--no-item" data-hlight-display="mobile,desktop"> <div class="c-hlights__wrap container p-0"> <div class="c-hlights__nav"> <a role="button" href="#" title="артка"> <span class="ico ico-chevron-backward m-0"></span> <span class="sr-only">артка</span> </a> <a role="button" href="#" title="алга"> <span class="ico ico-chevron-forward m-0"></span> <span class="sr-only">алга</span> </a> </div> <input class="switcher-controller" id="more-less-1" type="checkbox"> <span class="c-hlights__label"> <span class="">Кайнар хәбәр</span> <span class="switcher-trigger"> <label for="more-less-1" class="switcher-trigger__label switcher-trigger__label--more p-b-0" title="күбрәк күрсәт"> <span class="ico ico-chevron-down"></span> </label> <label for="more-less-1" class="switcher-trigger__label switcher-trigger__label--less p-b-0" title="азрак күрсәт"> <span class="ico ico-chevron-up"></span> </label> </span> </span> <ul class="c-hlights__items switcher-target"> </ul> </div> </div> <div id="content"> <div class="container"> <div class="hdr-container"> <div class="row"> <div class="col-category col-xs-12 col-md-2 pull-left"> <div class="category js-category"> <a class="" href="/z/571">татарстан</a> </div> </div><div class="col-title col-xs-12 col-md-10 pull-right"> <h1 class="title pg-title"> "Татарстанда патшалык һәм имперчылык алга сөрелә". Казанда Русия императорына беренче һәйкәл кую кемгә кирәк? </h1> </div><div class="col-publishing-details col-xs-12 col-sm-12 col-md-2 pull-left"> <div class="publishing-details "> <div class="published"> <span class="date" > <time pubdate="pubdate" datetime="2024-11-18T00:24:11+03:00"> 18 ноябрь 2024 </time> </span> </div> </div> </div><div class="col-lg-12 separator"> <div class="separator"> <hr class="title-line" /> </div> </div><div class="col-multimedia col-xs-12 col-md-10 pull-right"> <div class="cover-media"> <figure class="media-image js-media-expand"> <div class="img-wrap"> <div class="thumb thumb16_9"> <img src="https://gdb.rferl.org/0f218da5-ada5-47b1-8b7b-c1ba60ef65ec_w250_r1_s.jpg" alt="" /> </div> <span class="ico ico-fullscreen ico--media-expand ico--rounded"></span> </div> </figure> </div> </div><div class="col-xs-12 col-md-2 pull-left article-share pos-rel"> <div class="share--box"> <aside class="share flex-column js-share--apply-sticky js-share--expandable js-share--horizontal"> <span class="label label--share">уртаклаш</span> <ul class="share__list"> <li class="share__item"> <a href="https://telegram.me/share/url?url=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f33205490.html" data-analytics-text="share_on_telegram" title="Telegram-да уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-telegram js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-telegram ico--l"></span> </a> </li> <li class="share__item"> <a href="mailto:?body=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f33205490.html&subject="Татарстанда патшалык һәм имперчылык алга сөрелә". Казанда Русия императорына беренче һәйкәл кую кемгә кирәк?" title="дустыңа җибәр" class="btn btn--rounded btn-email "> <span class="ico ico--rounded ico-email ico--l"></span> </a> </li> <li class="share__item"> <span class="visible-xs-inline-block visible-sm-inline-block"> <a href="whatsapp://send?text=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f33205490.html" data-analytics-text="share_on_whatsapp" title="WhatsApp-та уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-whatsapp js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-whatsapp ico--l"></span> </a> </span> </li> <li class="share__item"> <span class="visible-md-inline-block visible-lg-inline-block"> <a href="https://web.whatsapp.com/send?text=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f33205490.html" data-analytics-text="share_on_whatsapp_desktop" title="WhatsApp-та уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-whatsapp js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-whatsapp ico--l"></span> </a> </span> </li> <li class="share__item"> <a href="https://facebook.com/sharer.php?u=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f33205490.html" data-analytics-text="share_on_facebook" title="Facebook-та уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-facebook js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-facebook ico--l"></span> </a> </li> <li class="share__item"> <a href="https://vkontakte.ru/share.php?url=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f33205490.html" data-analytics-text="share_on_vkontakte" title="Вконтактеда уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-vkontakte js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-vkontakte ico--l"></span> </a> </li> <li class="share__item"> <a href="https://twitter.com/share?url=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f33205490.html&text=%22%d0%a2%d0%b0%d1%82%d0%b0%d1%80%d1%81%d1%82%d0%b0%d0%bd%d0%b4%d0%b0+%d0%bf%d0%b0%d1%82%d1%88%d0%b0%d0%bb%d1%8b%d0%ba+%d2%bb%d3%99%d0%bc+%d0%b8%d0%bc%d0%bf%d0%b5%d1%80%d1%87%d1%8b%d0%bb%d1%8b%d0%ba+%d0%b0%d0%bb%d0%b3%d0%b0+%d1%81%d3%a9%d1%80%d0%b5%d0%bb%d3%99%22.+%d0%9a%d0%b0%d0%b7%d0%b0%d0%bd%d0%b4%d0%b0+%d0%a0%d1%83%d1%81%d0%b8%d1%8f+%d0%b8%d0%bc%d0%bf%d0%b5%d1%80%d0%b0%d1%82%d0%be%d1%80%d1%8b%d0%bd%d0%b0+%d0%b1%d0%b5%d1%80%d0%b5%d0%bd%d1%87%d0%b5+%d2%bb%d3%99%d0%b9%d0%ba%d3%99%d0%bb+%d0%ba%d1%83%d1%8e+%d0%ba%d0%b5%d0%bc%d0%b3%d3%99+%d0%ba%d0%b8%d1%80%d3%99%d0%ba%3f" data-analytics-text="share_on_twitter" title="Twitter-да уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-twitter js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-twitter ico--l"></span> </a> </li> <li class="share__item"> <a href="https://connect.ok.ru/offer?url=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f33205490.html" data-analytics-text="share_on_odnoklassniki" title="Одноклассникида уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-odnoklassniki js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-odnoklassniki ico--l"></span> </a> </li> <li class="share__item"> <div class="ctc"> <input type="text" class="ctc__input" readonly="readonly"> <button class="btn btn--rounded btn--ctc ctc__button" value="text" role="сылтама" js-href="https://www.azatliq.org/a/33205490.html" title="сылтама"> <span class="ico ico-content-copy ico--rounded ico--l"></span> </button> </div> </li> <li class="share__item share__item--sharing-more"> <a title="башка челтәрләр" data-title-additional="Fewer options" class="btn btn--rounded btn--show-more hidden"> <span class="ico ico--rounded ico-ellipsis ico--l"></span> </a> </li> </ul> </aside> <div class="sticky-share-container" style="display:none"> <div class="container"> <a href="https://www.azatliq.org" id="logo-sticky-share"> </a> <div class="pg-title pg-title--sticky-share"> "Татарстанда патшалык һәм имперчылык алга сөрелә". Казанда Русия императорына беренче һәйкәл кую кемгә кирәк? </div> <div class="sticked-nav-actions"> <aside class="share share--sticky js-share--expandable"> <span class="label label--share">уртаклаш</span> <ul class="share__list"> <li class="share__item share__item--horizontal"> <a href="https://telegram.me/share/url?url=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f33205490.html" data-analytics-text="share_on_telegram" title="Telegram-да уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-telegram js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-telegram ico--s"></span> </a> </li> <li class="share__item share__item--horizontal"> <a href="mailto:?body=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f33205490.html&subject="Татарстанда патшалык һәм имперчылык алга сөрелә". Казанда Русия императорына беренче һәйкәл кую кемгә кирәк?" title="дустыңа җибәр" class="btn btn--rounded btn-email "> <span class="ico ico--rounded ico-email ico--s"></span> </a> </li> <li class="share__item share__item--horizontal"> <span class="visible-xs-inline-block visible-sm-inline-block"> <a href="whatsapp://send?text=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f33205490.html" data-analytics-text="share_on_whatsapp" title="WhatsApp-та уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-whatsapp js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-whatsapp ico--s"></span> </a> </span> </li> <li class="share__item share__item--additional share__item--horizontal"> <span class="visible-md-inline-block visible-lg-inline-block"> <a href="https://web.whatsapp.com/send?text=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f33205490.html" data-analytics-text="share_on_whatsapp_desktop" title="WhatsApp-та уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-whatsapp js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-whatsapp ico--s"></span> </a> </span> </li> <li class="share__item share__item--additional share__item--horizontal"> <a href="https://facebook.com/sharer.php?u=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f33205490.html" data-analytics-text="share_on_facebook" title="Facebook-та уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-facebook js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-facebook ico--s"></span> </a> </li> <li class="share__item share__item--additional share__item--horizontal"> <a href="https://vkontakte.ru/share.php?url=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f33205490.html" data-analytics-text="share_on_vkontakte" title="Вконтактеда уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-vkontakte js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-vkontakte ico--s"></span> </a> </li> <li class="share__item share__item--additional share__item--horizontal"> <a href="https://twitter.com/share?url=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f33205490.html&text=%22%d0%a2%d0%b0%d1%82%d0%b0%d1%80%d1%81%d1%82%d0%b0%d0%bd%d0%b4%d0%b0+%d0%bf%d0%b0%d1%82%d1%88%d0%b0%d0%bb%d1%8b%d0%ba+%d2%bb%d3%99%d0%bc+%d0%b8%d0%bc%d0%bf%d0%b5%d1%80%d1%87%d1%8b%d0%bb%d1%8b%d0%ba+%d0%b0%d0%bb%d0%b3%d0%b0+%d1%81%d3%a9%d1%80%d0%b5%d0%bb%d3%99%22.+%d0%9a%d0%b0%d0%b7%d0%b0%d0%bd%d0%b4%d0%b0+%d0%a0%d1%83%d1%81%d0%b8%d1%8f+%d0%b8%d0%bc%d0%bf%d0%b5%d1%80%d0%b0%d1%82%d0%be%d1%80%d1%8b%d0%bd%d0%b0+%d0%b1%d0%b5%d1%80%d0%b5%d0%bd%d1%87%d0%b5+%d2%bb%d3%99%d0%b9%d0%ba%d3%99%d0%bb+%d0%ba%d1%83%d1%8e+%d0%ba%d0%b5%d0%bc%d0%b3%d3%99+%d0%ba%d0%b8%d1%80%d3%99%d0%ba%3f" data-analytics-text="share_on_twitter" title="Twitter-да уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-twitter js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-twitter ico--s"></span> </a> </li> <li class="share__item share__item--additional share__item--horizontal"> <a href="https://connect.ok.ru/offer?url=https%3a%2f%2fwww.azatliq.org%2fa%2f33205490.html" data-analytics-text="share_on_odnoklassniki" title="Одноклассникида уртаклаш" target="_blank" class="btn btn--rounded btn-odnoklassniki js-social-btn"> <span class="ico ico--rounded ico-odnoklassniki ico--s"></span> </a> </li> <li class="share__item share__item--additional share__item--horizontal"> <div class="ctc"> <input type="text" class="ctc__input" readonly="readonly"> <button class="btn btn--rounded btn--ctc ctc__button" value="text" role="сылтама" js-href="https://www.azatliq.org/a/33205490.html" title="сылтама"> <span class="ico ico-content-copy ico--rounded ico--s"></span> </button> </div> </li> <li class="share__item share__item--sharing-more"> <a title="башка челтәрләр" data-title-additional="Fewer options" class="btn btn--rounded btn--show-more hidden"> <span class="ico ico--rounded ico-ellipsis ico--s"></span> </a> </li> </ul> </aside> </div> </div> </div> <div class="links"> <p class="buttons link-comments p-0"> <a href="#comments" class="btn btn--link p-t-0"> <span class="ico ico-comment"></span><span class="btn__text"> фикерләр <span class="disqus-comment-count" data-disqus-identifier="33205490"></span> </span> </a> </p> <p class="link-print visible-md visible-lg buttons p-0"> <button class="btn btn--link btn-print p-t-0" onclick="if (typeof FireAnalyticsTagEvent === 'function') {FireAnalyticsTagEvent({ on_page_event: 'print_story' });}return false" title="(CTRL+P)"> <span class="ico ico-print"></span> <span class="btn__text">бастыр</span> </button> </p> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="body-container"> <div class="row"> <div class="col-xs-12 col-sm-12 col-md-10 col-lg-10 pull-right"> <div class="row"> <div class="col-xs-12 col-sm-12 col-md-8 col-lg-8 pull-left bottom-offset content-offset"> <div class="intro intro--bold"> <p >Александр I — Путинның сәяси доктринасына туры килүче император, ди белгечләр.</p> </div> <div id="article-content" class="content-floated-wrap fb-quotable"> <div class="wsw"> <p>Казан федераль университетында (КФУ) XIX гасыр башында Русия империясе белән идарә иткән император Александр I-гә һәйкәл куелачак. Соңгы бер гасырда Русия императорларына Казанда бер һәйкәл дә куелмады. Бу юлы җәмәгатьчелек белән фикер алышмыйча урыс патшасына сын кую карары кабул ителде. Белгечләр Татарстанда урыс империясе аңын күрсәтү көчәя дип саный.</p> <p>Александр I-гә бюст уку йортының төп бинасы биләмәләрендәге бакча уртасында <a class="wsw__a" href="https://www.azatliq.org/a/kfuda-uku-yortining-220-elligi-ungaennan-imperator-aleksandr-iga-haykal-achilachak/33201701.html">урнаштырылачак.</a> Аны Казан университетының 220 еллыгы уңаеннан куярга булганнар. Нәкъ менә Александр I фәрманы белән уку йорты ачылган. Һәйкәлнең рәсми ачылышы 22 ноябрьгә билгеләнгән. Анда Татарстан президенты <strong>Рөстәм Миңнеханов</strong>ны көтәләр. Дәүләт сатып алулар сайтындагы белешмәләргә күрә, Александр I-гә бюст кую өчен университет 1,3 млн сум тоткан.</p><div data-owner-ct="Article" data-inline="False"> <div class="media-block also-read"> <a class="img-wrap img-wrap--size-3 also-read__img" href="/a/27738784.html" title="Казан халкын Әби-патшага һәйкәл кирәк дип күндерергә тырышалар"> <span class="thumb thumb16_9"> <noscript class="nojs-img"> <img src="https://gdb.rferl.org/99b1730d-be6a-4951-907d-5791fe8aa417_cx0_cy6_cw51_w100_r1.jpg" alt="Кырымның Акъяр (Севастополь) шәһәрендә Әби-патша һәйкәле"> </noscript> <img data-src="https://gdb.rferl.org/99b1730d-be6a-4951-907d-5791fe8aa417_cx0_cy6_cw51_w100_r1.jpg" alt="Кырымның Акъяр (Севастополь) шәһәрендә Әби-патша һәйкәле" /> </span> </a> <div class="media-block__content also-read__body also-read__body--h"> <a href="/a/27738784.html" title="Казан халкын Әби-патшага һәйкәл кирәк дип күндерергә тырышалар"> <span class="also-read__text--label"> БУ ТЕМАГА: </span> <h4 class="media-block__title media-block__title--size-3 also-read__text p-0"> Казан халкын Әби-патшага һәйкәл кирәк дип күндерергә тырышалар </h4> </a> </div> </div> </div> <p>Казанда бервакытта да яңа тарихта самодержавие символлары, аларның патшаларына бәйле һәйкәлләр булмады һәм куелмады. Бары 1895 елда Казан Кирмәне янында Александр IIгә һәйкәл куела. Аңа аны крепостной хокукын бетергән өчен куйган булалар. Әмма 1918 елда һәйкәлне большевиклар җимерә. Хәзерге вакытта бу урыннан ерак түгел генә татар шагыйре <strong>Муса Җәлилгә</strong> куелган һәйкәл тора.</p> <p>Башка бер императорга һәйкәл кую турында Казанда бер гасырдан соң гына уйлана башладылар. 2005 елда Казанның меңъеллыгына багышлап "Боҗра" ("Кольцо") янында Петр Iгә һәйкәл куясылар иде. Тик татар җәмәгатьчелеге каршы чыкты. Татар иҗтимагый үзәге (ТИҮ) һәм Татарстанның мөслимәләр берлеге активистлары пикетка чыкты һәм 7 меңнән артык имза җыйды. Милли хәрәкәт вәкилләре Петр I-не "татар халкының рухи геноцид атасы" дип атады. Нәтиҗәдә ул урынга тарихчы <strong>Лев Гумилевка </strong><a class="wsw__a" href="https://www.kommersant.ru/doc/599608">һәйкәл куелды</a>.</p><div data-owner-ct="Article" data-inline="False"> <div class="media-block also-read"> <a class="img-wrap img-wrap--size-3 also-read__img" href="/a/1841665.html" title="Татарстан Гумилевны зурлый"> <span class="thumb thumb16_9"> <noscript class="nojs-img"> <img src="https://gdb.rferl.org/c988b0bf-3558-43da-a432-2f3e1e9916e8_w100_r1.jpg" alt=""> </noscript> <img data-src="https://gdb.rferl.org/c988b0bf-3558-43da-a432-2f3e1e9916e8_w100_r1.jpg" alt="" /> </span> </a> <div class="media-block__content also-read__body also-read__body--h"> <a href="/a/1841665.html" title="Татарстан Гумилевны зурлый"> <span class="also-read__text--label"> БУ ТЕМАГА: </span> <h4 class="media-block__title media-block__title--size-3 also-read__text p-0"> Татарстан Гумилевны зурлый </h4> </a> </div> </div> </div> <p>2016 елда Казанның Кабан күлендә Әби патшага (Екатерина II) да һәйкәл куярга <a class="wsw__a" href="https://www.azatliq.org/a/27809027.html">теләделәр</a>. ТИҮ пикетка чыгып, Әби-патшага һәйкәл Казанга бөтенләй куелмаска тиеш диде. Активистлар урыс патшабикәсе нугайларга каршы геноцид уздырган, кырымтатарларны Кырымнан куган, "Русия империясе — халыкларның төрмәсе булган", дип <a class="wsw__a" href="https://www.azatliq.org/a/27813621.html">белдерде</a>.</p> <p>Дөнья татар яшләре форумы һәйкәлгә <a class="wsw__a" href="http://www.azatliq.org/a/27719261.html">каршы чыкты</a>. Нәтиҗәдә, Казанда Әби патшага һәйкәл пәйда булмады.</p> <p>2023 елның октябрь аенда "Алабуга Политех" уку йортында Сталин сыны <a class="wsw__a" href="https://www.azatliq.org/a/32619137.html">куйганнар</a> иде.</p> <p class="special-container">БЕЛЕШМӘ:</p> <p class="special-container">Александр I (1777–1825) — Русия империясе императоры, 1801-1825 елларда идарә иткән.</p> <p class="special-container">Идарә итүнең башлангыч чорында ул либераль реформалар кабул иткән дип санала. Аерым алганда, иператор сенат эшчәнлеген киңәйткән, министрлыклар системын булдырган. Мәгариф тармагында реформалар башкарган, шул исәптән 1804 елда Казан университеты ачкан. Крепостнойлыкны чикләү омтылышын алып барган.</p> <p class="special-container">1812 елгы Наполеон сугышында җиңә. Анда 6 меңнән күбрәк татар катнашкан дип <a class="wsw__a" href="https://www.business-gazeta.ru/article/349476">санала</a>. Аерым алганда, 1812 елда Наполеонга каршы сугышта нагайбәкләр дә катнашкан, бу вакыйга хәзерге районның авылларына атамалар бирүгә дә <a class="wsw__a" href="https://www.azatliq.org/a/28981238.html">сәбәп булган</a>.</p> <p class="special-container">Сугыштан соң, реформалар туктатыла.</p> <h3 class="wsw__h3"><strong>"Хәзер көрәшерлек җәмәгатьчелек кайда соң?"</strong></h3> <p>Моңа кадәр Русия императорларына һәйкәл куюга җәмәгатьчелек каршы чыкса, бу юлы — ләм-мим. Дөрес, Александр I-гә һәйкәл кую турында фикер алышу оештырылмады, аңа сынны җәмәгатьчелектән качып шыпырт кына урнаштырдылар.</p> <div class="content-floated col-xs-12 col-sm-5 overlap-md"> <blockquote> <div class="c-blockquote c-blockquote--has-quote"> <div class="c-blockquote__content">Хәзер көрәшерлек җәмәгатьчелек кайда соң?</div> </div> </blockquote> </div> <p>— Без Петр I-гә, Екатерина II-гә һәйкәл куйдыртмадык. Хәзер көрәшерлек җәмәгатьчелек кайда соң? Мин үзем Төркиядә. Әмма белдерү белән чыгачакмын, — диде ТИҮ рәисе<strong> Фәрит Зәкиев</strong>.</p> <p>Аның фикеренчә, Александр I-гә һәйкәлне кую артында Мәскәү түгел, Казан тора.</p> <p>— Казан университетының ректоры бөек галим <strong>Лобачевский</strong> булган. Хәзер данлыклы һәм шөһрәтле уку йорты башында надан юрист <strong>Ленар Сафинны</strong> куйганнар. Менә Путин һәм Медведев кебек һуманитар кешеләр дә безне упкынга алып бара. Миңнеханов та, Сафин да — Путинның көчекләре. Алар аның авызына карап кына торалар. Аңа ярар өчен шундый гамәлләр кылына, — ди ул.</p> <h3 class="wsw__h3"><strong>"Бу — Мәскәү сәясәте, әмма Александр I-нең татарга әллә ни файдасы булмаган"</strong></h3> <p>Сәясәт белгече <strong>Руслан Айсин </strong>Казанда Александр I-гә һәйкәл кую артында Мәскәүнең махсус сәясәте ята дип саный. Аныңча, Татарстанның КФУга йогынтысы зур түгел.</p> <p>— Урыс патшаларына һәйкәл кую — империалистик сәясәткә, ә Александр I шәхесе — Путинның сәяси доктринасына туры килә, — ди Айсин. — Ул Русия патриотлары өчен Наполеонны тар-мар иткән, Берлин һәм Парижга кергән мәртәбәле патша буларак кабул ителә. Йомшак булса да, урыс коралын дан итүче бер патша. Татарстанда да патшалык һәм имперчылык алга сөрелә.</p> <p>Айсин фикеренчә, Александр I-дән татар җәмгыяте өчен артык файда булмаган. Казан университетының идеясы — империя яулап алган яңа җирлекләргә бюрократларны әзерләү, чөнки хакимияткә Урта Азия, Кавказ халыклары белән идарә итүче белемле кешеләр кирәк булган.</p> <div class="content-floated col-xs-12 col-sm-5 overlap-md"> <blockquote> <div class="c-blockquote c-blockquote--has-quote"> <div class="c-blockquote__content">Беренче вакытта татарларны уку йортына кертмәгәннәр</div> </div> </blockquote> </div> <p>— Университетның ачылышы татарга берничек тә кагылмаган. Беренче вакытта татарларны уку йортына кертмәгәннәр. Шуннан соң гына аларга ирекле тыңлаучы буларак университетка керергә рөхсәт иткәннәр. Александр I-нең татарга әллә ни файдасы булмаган.</p> <p>Моннан тыш, Александр I вакытында татар файдасына булмаган карарлар кабул ителә, дип өсти Руслан Айсин. Аеруча, Наполеон сугышында татарларның көчен кулланганнан соң, ул татар-мөселман, украин, Польшадагы милли хәрәкәтләргә каршы торырга кушкан. Чөнки Русиягә кайткан хәрбиләр Европадагы тәртипләрне һәм ирекне күреп, аны үз җирләрендә булдырырга теләгән. Шуның нәтиҗәсендә 1925 елда декабристлар күтәрелеше була.</p><div data-owner-ct="Article" data-inline="False"> <div class="media-block also-read"> <a class="img-wrap img-wrap--size-3 also-read__img" href="/a/1878283.html" title="Универ: Казаны кала, Татары юк"> <span class="thumb thumb16_9"> <noscript class="nojs-img"> <img src="https://gdb.rferl.org/d6820951-f686-4144-9823-e502f71df229_w100_r1.jpg" alt="Татар һуманитар педагогика университетына хыялда булган миллилекне салдык, шул юкка чыкмасмы, дип борчылалар."> </noscript> <img data-src="https://gdb.rferl.org/d6820951-f686-4144-9823-e502f71df229_w100_r1.jpg" alt="Татар һуманитар педагогика университетына хыялда булган миллилекне салдык, шул юкка чыкмасмы, дип борчылалар." /> </span> </a> <div class="media-block__content also-read__body also-read__body--h"> <a href="/a/1878283.html" title="Универ: Казаны кала, Татары юк"> <span class="also-read__text--label"> БУ ТЕМАГА: </span> <h4 class="media-block__title media-block__title--size-3 also-read__text p-0"> Универ: Казаны кала, Татары юк </h4> </a> </div> </div> </div> <p><strong>"Бу Татарстанда империя аңын күрсәтү"</strong></p> <p>Тарихчы <strong>Дамир Исхаков</strong> Бизнес" Online"га <a class="wsw__a" href="https://www.business-gazeta.ru/article/654430">сөйләвенчә</a>, бүген КФУда Александр I, Конфуций сыннар куелган вакытта татар галимнәренә урнаштырылган бер һәйкәл дә юк.</p> <p>— Университет <strong>Шиһабетдин Мәрҗани </strong>кебек күп кенә татар шәхесләре белән тыгыз бәйләнгән булган. Әмма нигәдер аңа (университет территориясендә) һәйкәл куелмаган. Шуңа күрә уку йорты җитәкчелегенең бу адымын мин Татарстанда империя аңын күрсәтү дип саныйм һәм хупламыйм, — дип белдерде ул.</p> <p>Татарстан дәүләт заказы агентлыгы баш мөдире <strong>Яков Геллер</strong> Бизнес"Online"га әйтүенчә, һәйкәл кую сәяси мәсьәлә булып кала.</p> <p>— Бу тулысынча сәяси мәсьәлә. Бер яктан, мин Мәскәү олысының Казан ханлыгына буйсынуы символы итеп <strong>Александр Невскийга</strong> һәйкәл куяр идем. Ләкин сәяси яктан бу дөрес булмаячак. Икенче яктан, Русиянең буйсындыру һәм киңәю символы буларак <strong>Явыз Иванга</strong> һәйкәл куярга мөмкин. Әмма милли күзлектән караганда, бу... Аңлагыз, минем фикерләрем сәяси вәзгыять белән туры килми, — диде ул.</p> <p><strong>🛑 Русиядә Азатлык сайты томаланды, нишләргә?</strong> <strong>Безнең <a class="wsw__a" href="https://www.azatliq.org/p/8512.html" target="_blank">кулланма</a>.<br /> 🌐 Безнең <a class="wsw__a" href="https://telegram.me/joinchat/CxW5dz9ILszGJNLz9gk_RQ" target="_blank">Telegram</a> каналына да кушылырга онытмагыз!</strong></p> </div> <div id="comments" class="comments-parent"> <div class="row"> <div class="col-xs-12"> <div class="comments comments--ext"> <h3 class="section-head">Форум</h3> <div class="comments__disclaimer"> Русия хакимиятләре Азатлык радиосын "теләнмәгән оешма" дип тамгалады. Фикер язар алдыннан Русиянең "теләнмәгән оешмалар" турындагы кануны таләпләре белән танышырга киңәш итәбез. </div> <div class="comments-form comments-external"> <script id="dsq-count-scr" src="//rfe-tt-ba-12.disqus.com/count.js" async></script> <div class="ext-comments" data-href="https://www.azatliq.org/a/33205490.html" data-lang="en" data-mobile="true" data-disqus-identifier="33205490"> <div id="disqus_thread"></div> <script> var disqus_config = function () { this.page.url = 'https://www.azatliq.org/a/33205490.html'; this.page.identifier = '33205490'; }; (function() { var d = document, s = d.createElement('script'); s.src = 'https://rfe-tt-ba-12.disqus.com/embed.js'; s.setAttribute('data-timestamp', +new Date()); (d.head || d.body).appendChild(s); })(); </script> <noscript> Please enable JavaScript to view the <a href="https://disqus.com/?ref_noscript" rel="nofollow"> comments powered by Disqus. </a> </noscript> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="col-xs-12 col-sm-12 col-md-4 col-lg-4 pull-left design-top-offset"> <div class="region"> <div class="media-block-wrap" id="wrowblock-18534_21" data-area-id=R1_1> <h2 class="section-head"> <a href="/z/571"><span class="ico ico-chevron-forward pull-right flip"></span>татарстан хәбәрләре</a> </h2> <div class="row"> <ul> <li class="col-xs-12 col-sm-6 col-md-12 col-lg-12 mb-grid"> <div class="media-block "> <a href="/a/33220923.html" class="img-wrap img-wrap--t-spac img-wrap--size-4 img-wrap--float" title="Туристлардан — салым. Казан хакимияте нәрсәгә өмет итә? "> <div class="thumb thumb16_9"> <noscript class="nojs-img"> <img src="https://gdb.rferl.org/08ef0000-0a00-0242-175f-08d9c9682625_w100_r1.jpg" alt="Кышкы Казан" /> </noscript> <img data-src="https://gdb.rferl.org/08ef0000-0a00-0242-175f-08d9c9682625_w33_r1.jpg" src="" alt="Кышкы Казан" class=""/> </div> </a> <div class="media-block__content media-block__content--h"> <a href="/a/33220923.html"> <h4 class="media-block__title media-block__title--size-4" title="Туристлардан — салым. Казан хакимияте нәрсәгә өмет итә? "> Туристлардан — салым. Казан хакимияте нәрсәгә өмет итә?  </h4> </a> </div> </div> </li> <li class="col-xs-12 col-sm-6 col-md-12 col-lg-12 mb-grid"> <div class="media-block "> <a href="/a/tatar-halik-akiyatlare-kaharmannarining-isemnarena-huja-bulgan-shirkat-ubirli-karchik-belan-altinchach-ka-da-patent-almakchi/33220560.html" class="img-wrap img-wrap--t-spac img-wrap--size-4 img-wrap--float" title="Татар халык әкиятләре каһарманнарының исемнәренә хуҗа булган ширкәт "Убырлы карчык" белән "Алтынчәч"кә дә патент алмакчы"> <div class="thumb thumb16_9"> <noscript class="nojs-img"> <img src="https://gdb.rferl.org/64E5E2D4-87F0-4B22-A934-918D4C997E67_w100_r1.jpg" alt="Композитор Фәрит Яруллинның "Шүрәле" балетыннан күренеш. 2009 ел" /> </noscript> <img data-src="https://gdb.rferl.org/64E5E2D4-87F0-4B22-A934-918D4C997E67_w33_r1.jpg" src="" alt="Композитор Фәрит Яруллинның "Шүрәле" балетыннан күренеш. 2009 ел" class=""/> </div> </a> <div class="media-block__content media-block__content--h"> <a href="/a/tatar-halik-akiyatlare-kaharmannarining-isemnarena-huja-bulgan-shirkat-ubirli-karchik-belan-altinchach-ka-da-patent-almakchi/33220560.html"> <h4 class="media-block__title media-block__title--size-4" title="Татар халык әкиятләре каһарманнарының исемнәренә хуҗа булган ширкәт "Убырлы карчык" белән "Алтынчәч"кә дә патент алмакчы"> Татар халык әкиятләре каһарманнарының исемнәренә хуҗа булган ширкәт "Убырлы карчык" белән "Алтынчәч"кә дә патент алмакчы </h4> </a> </div> </div> </li> <li class="col-xs-12 col-sm-6 col-md-12 col-lg-12 mb-grid"> <div class="media-block "> <a href="/a/tatarstan-vitse-premeri-adabiyatni-koral-itep-kullanirga-ham-ukraina-sugishi-turinda-urischa-tatarcha-adabi-asarlar-yazarga-chakirdi/33220413.html" class="img-wrap img-wrap--t-spac img-wrap--size-4 img-wrap--float" title="Татарстан вице-премьеры әдәбиятны корал итеп кулланырга һәм Украина сугышы турында урысча-татарча әдәби әсәрләр язарга чакырды"> <div class="thumb thumb16_9"> <noscript class="nojs-img"> <img src="https://gdb.rferl.org/2991718A-C957-4F5A-A6AF-D6B0478D15C9_cx19_cy8_cw63_w100_r1.jpg" alt="Ләйлә Фазлыева " /> </noscript> <img data-src="https://gdb.rferl.org/2991718A-C957-4F5A-A6AF-D6B0478D15C9_cx19_cy8_cw63_w33_r1.jpg" src="" alt="Ләйлә Фазлыева " class=""/> </div> </a> <div class="media-block__content media-block__content--h"> <a href="/a/tatarstan-vitse-premeri-adabiyatni-koral-itep-kullanirga-ham-ukraina-sugishi-turinda-urischa-tatarcha-adabi-asarlar-yazarga-chakirdi/33220413.html"> <h4 class="media-block__title media-block__title--size-4" title="Татарстан вице-премьеры әдәбиятны корал итеп кулланырга һәм Украина сугышы турында урысча-татарча әдәби әсәрләр язарга чакырды"> Татарстан вице-премьеры әдәбиятны корал итеп кулланырга һәм Украина сугышы турында урысча-татарча әдәби әсәрләр язарга чакырды </h4> </a> </div> </div> </li> <li class="col-xs-12 col-sm-6 col-md-12 col-lg-12 mb-grid"> <div class="media-block "> <a href="/a/kazanda-yashauchelar-ishek-allarinnan-kar-chigargan-ochen-ostama-akcha-tulaudan-bash-tartkan/33220376.html" class="img-wrap img-wrap--t-spac img-wrap--size-4 img-wrap--float" title="Казанда яшәүчеләр ишек алларыннан кар чыгарган өчен өстәмә акча түләүдән баш тарткан"> <div class="thumb thumb16_9"> <noscript class="nojs-img"> <img src="https://gdb.rferl.org/01000000-c0a8-0242-a563-08dc1b1925f0_cx0_cy6_cw0_w100_r1.jpg" alt="Иллюстратив фото" /> </noscript> <img data-src="https://gdb.rferl.org/01000000-c0a8-0242-a563-08dc1b1925f0_cx0_cy6_cw0_w33_r1.jpg" src="" alt="Иллюстратив фото" class=""/> </div> </a> <div class="media-block__content media-block__content--h"> <a href="/a/kazanda-yashauchelar-ishek-allarinnan-kar-chigargan-ochen-ostama-akcha-tulaudan-bash-tartkan/33220376.html"> <h4 class="media-block__title media-block__title--size-4" title="Казанда яшәүчеләр ишек алларыннан кар чыгарган өчен өстәмә акча түләүдән баш тарткан"> Казанда яшәүчеләр ишек алларыннан кар чыгарган өчен өстәмә акча түләүдән баш тарткан </h4> </a> </div> </div> </li> <li class="col-xs-12 col-sm-6 col-md-12 col-lg-12 mb-grid"> <div class="media-block "> <a href="/a/zhurnalistlar-ukrainadagi-sugishta-rusiyaneng-80-mengnan-artik-harbie-uluen-rasladi-/33220275.html" class="img-wrap img-wrap--t-spac img-wrap--size-4 img-wrap--float" title="Журналистлар Украинадагы сугышта Русиянең 80 меңнән артык хәрбие үлүен раслады "> <div class="thumb thumb16_9"> <noscript class="nojs-img"> <img src="https://gdb.rferl.org/01000000-c0a8-0242-8c98-08dcbb92c42f_cx0_cy7_cw0_w100_r1.jpg" alt="Русия хәрбиләре. Иллюстратив фото" /> </noscript> <img data-src="https://gdb.rferl.org/01000000-c0a8-0242-8c98-08dcbb92c42f_cx0_cy7_cw0_w33_r1.jpg" src="" alt="Русия хәрбиләре. Иллюстратив фото" class=""/> </div> </a> <div class="media-block__content media-block__content--h"> <a href="/a/zhurnalistlar-ukrainadagi-sugishta-rusiyaneng-80-mengnan-artik-harbie-uluen-rasladi-/33220275.html"> <h4 class="media-block__title media-block__title--size-4" title="Журналистлар Украинадагы сугышта Русиянең 80 меңнән артык хәрбие үлүен раслады "> Журналистлар Украинадагы сугышта Русиянең 80 меңнән артык хәрбие үлүен раслады </h4> </a> </div> </div> </li> <li class="col-xs-12 col-sm-6 col-md-12 col-lg-12 mb-grid"> <div class="media-block "> <a href="/a/krasheninnikov-mingnehanovning-uzidara-sistemin-uzgartu-takdimen-tankiytlavena-javap-birde-/33220198.html" class="img-wrap img-wrap--t-spac img-wrap--size-4 img-wrap--float" title="Крашенинников Миңнехановның үзидарә системын үзгәртү тәкъдимен тәнкыйтьләвенә җавап бирде "> <div class="thumb thumb16_9"> <noscript class="nojs-img"> <img src="https://gdb.rferl.org/01000000-0aff-0242-c470-08dc65e81085_cx12_cy8_cw69_w100_r1.jpg" alt="Рөстәм Миңнеханов" /> </noscript> <img data-src="https://gdb.rferl.org/01000000-0aff-0242-c470-08dc65e81085_cx12_cy8_cw69_w33_r1.jpg" src="" alt="Рөстәм Миңнеханов" class=""/> </div> </a> <div class="media-block__content media-block__content--h"> <a href="/a/krasheninnikov-mingnehanovning-uzidara-sistemin-uzgartu-takdimen-tankiytlavena-javap-birde-/33220198.html"> <h4 class="media-block__title media-block__title--size-4" title="Крашенинников Миңнехановның үзидарә системын үзгәртү тәкъдимен тәнкыйтьләвенә җавап бирде "> Крашенинников Миңнехановның үзидарә системын үзгәртү тәкъдимен тәнкыйтьләвенә җавап бирде </h4> </a> </div> </div> </li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="container"> <div class="row"> <div class="col-xs-12 col-sm-12 col-md-12 col-lg-12"> <div class="slide-in-wg suspended" data-cookie-id="wgt-90569-3099568"> <div class="wg-hiding-area"> <span class="ico ico-arrow-right"></span> <div class="media-block-wrap"> <h2 class="section-head">тәкъдим итәбез</h2> <div class="row"> <ul> <li class="col-xs-12 col-sm-12 col-md-12 col-lg-12 mb-grid"> <div class="media-block "> <a href="https://www.azatliq.org/p/8512.html" target="_blank" rel="noopener" class="img-wrap img-wrap--t-spac img-wrap--size-4 img-wrap--float" title="Азатлыкны томаладылар. Нишләргә?"> <div class="thumb thumb16_9"> <noscript class="nojs-img"> <img src="https://gdb.rferl.org/ce57d4d0-d010-4ffd-a5c2-80948e3ecf69_w100_r1.png" alt="Belarus - RFERL torch // main logo" /> </noscript> <img data-src="https://gdb.rferl.org/ce57d4d0-d010-4ffd-a5c2-80948e3ecf69_w33_r1.png" src="" alt="Belarus - RFERL torch // main logo" class=""/> </div> </a> <div class="media-block__content media-block__content--h"> <a href="https://www.azatliq.org/p/8512.html" target="_blank" rel="noopener"> <h4 class="media-block__title media-block__title--size-4" title="Азатлыкны томаладылар. Нишләргә?"> Азатлыкны томаладылар. Нишләргә? </h4> </a> </div> </div> </li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </div> <a class="btn pos-abs p-0 lazy-scroll-load" data-ajax="true" data-ajax-mode="replace" data-ajax-update="#ymla-section" data-ajax-url="/part/section/5/7112" href="/p/7112.html" loadonce="true" title="Монда да күз салыгыз!..)"></a> <div id="ymla-section" class="clear ymla-section"></div> </div> <div class="back-to-top-nav disabled visible-xs"> <div class="container"> <div class="row"> <div class="col-xs-12"> <a title="Back to top" class="back-to-top-link" href="#page"> <span class="ico ico-chevron-up"></span> <span class="text">Back to top</span> </a> </div> </div> </div> </div> <footer role="contentinfo"> <div id="foot" class="foot"> <div class="container"> <div class="foot-nav collapsed" id="foot-nav"> <div class="menu"> <ul class="items"> <li class="socials block-socials"> <span class="handler" id="socials-handler"> Безгә кушылыгыз! </span> <div class="inner"> <ul class="subitems follow"> <li> <a href="https://www.facebook.com/azatliq" title="Без Facebook-та" data-analytics-text="follow_on_facebook" class="btn btn--rounded js-social-btn btn-facebook" target="_blank" rel="noopener"> <span class="ico ico-facebook-alt ico--rounded"></span> </a> </li> <li> <a href="https://vk.com/azatliq_radiosi" title="Без Вконтактеда" data-analytics-text="follow_on_vkontakte" class="btn btn--rounded js-social-btn btn-vkontakte" target="_blank" rel="noopener"> <span class="ico ico-vkontakte-alt ico--rounded"></span> </a> </li> <li> <a href="https://www.youtube.com/user/azatliqradiosi" title="Безнең Youtube каналы" data-analytics-text="follow_on_youtube" class="btn btn--rounded js-social-btn btn-youtube" target="_blank" rel="noopener"> <span class="ico ico-youtube ico--rounded"></span> </a> </li> <li> <a href="https://www.instagram.com/azatliq/" title="Без Instagram-да" data-analytics-text="follow_on_instagram" class="btn btn--rounded js-social-btn btn-instagram" target="_blank" rel="noopener"> <span class="ico ico-instagram ico--rounded"></span> </a> </li> <li> <a href="https://telegram.me/joinchat/CxW5dz9ILszGJNLz9gk_RQ" title="Без Telegram-да" data-analytics-text="follow_on_telegram" class="btn btn--rounded js-social-btn btn-telegram" target="_blank" rel="noopener"> <span class="ico ico-telegram ico--rounded"></span> </a> </li> <li> <a href="/rssfeeds" title="RSS агымнары" data-analytics-text="follow_on_rss" class="btn btn--rounded js-social-btn btn-rss" > <span class="ico ico-rss ico--rounded"></span> </a> </li> </ul> </div> </li> <li class="block-primary collapsed collapsible item"> <span class="handler"> мәгълүмат <span title="close tab" class="ico ico-chevron-up"></span> <span title="open tab" class="ico ico-chevron-down"></span> <span title="add" class="ico ico-plus"></span> <span title="remove" class="ico ico-minus"></span> </span> <div class="inner"> <ul class="subitems"> <li class="subitem"> <a class="handler" href="/p/8512.html" title="АЗАТЛЫКНЫ ТОМАЛАДЫЛАР" >АЗАТЛЫКНЫ ТОМАЛАДЫЛАР</a> </li> <li class="subitem"> <a class="handler" href="/p/4496.html" title="Азатлык турында | Контакт" >Азатлык турында | Контакт</a> </li> <li class="subitem"> <a class="handler" href="/p/5099.html" title="Азатлык материалларын куллану" >Азатлык материалларын куллану</a> </li> </ul> </div> </li> <li class="block-primary collapsed collapsible item"> <span class="handler"> язылу <span title="close tab" class="ico ico-chevron-up"></span> <span title="open tab" class="ico ico-chevron-down"></span> <span title="add" class="ico ico-plus"></span> <span title="remove" class="ico ico-minus"></span> </span> <div class="inner"> <ul class="subitems"> <li class="subitem"> <a class="handler" href="http://www.azatliq.mobi/subscribe.html" title="Азатлык хәбәрләре" >Азатлык хәбәрләре</a> </li> <li class="subitem"> <a class="handler" href="/a/28395945.html" title="Азатлык әсбабы" >Азатлык әсбабы</a> </li> </ul> </div> </li> </ul> </div> </div> <div class="foot__item foot__item--copyrights"> <p class="copyright">Азатлык Радиосы © 2024 RFE/RL, Inc. | Бар хокуклар сакланган</p> </div> </div> </div> </footer> </div> </div> <script src="https://cdn.onesignal.com/sdks/web/v16/OneSignalSDK.page.js" defer></script> <script> if (!isPreviewPage) { window.OneSignalDeferred = window.OneSignalDeferred || []; OneSignalDeferred.push(function(OneSignal) { OneSignal.init({ appId: "3cbb47b5-31e0-4f4e-98f1-b2e2aa041cbf", }); }); } </script> <script defer src="/Scripts/responsive/serviceWorkerInstall.js?cb=347"></script> <script type="text/javascript"> // opera mini - disable ico font if (navigator.userAgent.match(/Opera Mini/i)) { document.getElementsByTagName("body")[0].className += " can-not-ff"; } // mobile browsers test if (typeof RFE !== 'undefined' && RFE.isMobile) { if (RFE.isMobile.any()) { document.getElementsByTagName("body")[0].className += " is-mobile"; } else { document.getElementsByTagName("body")[0].className += " is-not-mobile"; } } </script> <script src="/conf.js?x=347" type="text/javascript"></script> <div class="responsive-indicator"> <div class="visible-xs-block">XS</div> <div class="visible-sm-block">SM</div> <div class="visible-md-block">MD</div> <div class="visible-lg-block">LG</div> </div> <script type="text/javascript"> var bar_data = { "apiId": "33205490", "apiType": "1", "isEmbedded": "0", "culture": "tt-BA", "cookieName": "cmsLoggedIn", "cookieDomain": "www.azatliq.org" }; </script> <div id="scriptLoaderTarget" style="display:none;contain:strict;"></div> </body> </html>