CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Diabeł tasmański – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"6d33698a-f933-4fe5-a430-49226948e597","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Diabeł_tasmański","wgTitle":"Diabeł tasmański","wgCurRevisionId":74555716,"wgRevisionId":74555716,"wgArticleId":3087205,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony","Szablon cytowania zamienił nazwę czasopisma","Uniwersalny szablon cytowania – brak strony","Szablon cytowania książki – brak numeru strony","Wyróżnione artykuły","Artykuły na Medal","Gatunki zagrożone","Niełazowate","Ssaki Australii","Gatunki i podgatunki zwierząt nazwane w 1841 roku"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel": "wikitext","wgRelevantPageName":"Diabeł_tasmański","wgRelevantArticleId":3087205,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":74555716,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q134964", "wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents" ,"ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Tasdevil_large.jpg/1200px-Tasdevil_large.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1141"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Tasdevil_large.jpg/800px-Tasdevil_large.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="761"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Tasdevil_large.jpg/640px-Tasdevil_large.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="609"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Diabeł tasmański – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Diabeł_tasmański rootpage-Diabeł_tasmański skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Menu główne </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z">Strona główna</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x">Losuj artykuł</a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne">Kategorie artykułów</a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii">Najlepsze artykuły</a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ">Częste pytania (FAQ)</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami">Kontakt</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki">Pierwsze kroki</a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje">Portal wikipedystów</a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84">Ogłoszenia</a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady">Zasady</a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci">Pomoc</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r">Ostatnie zmiany</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"> Szukaj </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Wygląd </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class="">Wspomóż Wikipedię</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Diabe%C5%82+tasma%C5%84ski" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class="">Utwórz konto</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Diabe%C5%82+tasma%C5%84ski" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class="">Zaloguj się</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Narzędzia osobiste </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl">Wspomóż Wikipedię</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Diabe%C5%82+tasma%C5%84ski" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."> Utwórz konto</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Diabe%C5%82+tasma%C5%84ski" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"> Zaloguj się</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania">dowiedz się więcej</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y">Edycje</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n">Dyskusja</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Klasyfikacja" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Klasyfikacja"> <div class="vector-toc-text"> 1 Klasyfikacja </div> </a> <button aria-controls="toc-Klasyfikacja-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Klasyfikacja </button> <ul id="toc-Klasyfikacja-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Genetyka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Genetyka"> <div class="vector-toc-text"> 1.1 Genetyka </div> </a> <ul id="toc-Genetyka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Podgatunek_fosylny" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Podgatunek_fosylny"> <div class="vector-toc-text"> 1.2 Podgatunek fosylny </div> </a> <ul id="toc-Podgatunek_fosylny-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Morfologia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Morfologia"> <div class="vector-toc-text"> 2 Morfologia </div> </a> <ul id="toc-Morfologia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rozmieszczenie_geograficzne_i_siedlisko" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Rozmieszczenie_geograficzne_i_siedlisko"> <div class="vector-toc-text"> 3 Rozmieszczenie geograficzne i siedlisko </div> </a> <ul id="toc-Rozmieszczenie_geograficzne_i_siedlisko-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ekologia_i_zachowanie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ekologia_i_zachowanie"> <div class="vector-toc-text"> 4 Ekologia i zachowanie </div> </a> <button aria-controls="toc-Ekologia_i_zachowanie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Ekologia i zachowanie </button> <ul id="toc-Ekologia_i_zachowanie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Pożywienie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pożywienie"> <div class="vector-toc-text"> 4.1 Pożywienie </div> </a> <ul id="toc-Pożywienie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rozmnażanie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rozmnażanie"> <div class="vector-toc-text"> 4.2 Rozmnażanie </div> </a> <ul id="toc-Rozmnażanie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Status" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Status"> <div class="vector-toc-text"> 5 Status </div> </a> <button aria-controls="toc-Status-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Status </button> <ul id="toc-Status-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Spadek_liczebności" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Spadek_liczebności"> <div class="vector-toc-text"> 5.1 Spadek liczebności </div> </a> <ul id="toc-Spadek_liczebności-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ubój" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ubój"> <div class="vector-toc-text"> 5.2 Ubój </div> </a> <ul id="toc-Ubój-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lisy"> <div class="vector-toc-text"> 5.3 Lisy </div> </a> <ul id="toc-Lisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wypadki_drogowe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Wypadki_drogowe"> <div class="vector-toc-text"> 5.4 Wypadki drogowe </div> </a> <ul id="toc-Wypadki_drogowe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rak_pyska_diabła" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rak_pyska_diabła"> <div class="vector-toc-text"> 5.5 Rak pyska diabła </div> </a> <ul id="toc-Rak_pyska_diabła-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Próby_reintrodukcji" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Próby_reintrodukcji"> <div class="vector-toc-text"> 5.6 Próby reintrodukcji </div> </a> <ul id="toc-Próby_reintrodukcji-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Relacje_z_ludźmi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Relacje_z_ludźmi"> <div class="vector-toc-text"> 6 Relacje z ludźmi </div> </a> <button aria-controls="toc-Relacje_z_ludźmi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Relacje z ludźmi </button> <ul id="toc-Relacje_z_ludźmi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-W_niewoli" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#W_niewoli"> <div class="vector-toc-text"> 6.1 W niewoli </div> </a> <ul id="toc-W_niewoli-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-W_kulturze" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#W_kulturze"> <div class="vector-toc-text"> 6.2 W kulturze </div> </a> <ul id="toc-W_kulturze-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> 7 Przypisy </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> 8 Bibliografia </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> 9 Linki zewnętrzne </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Przełącz stan spisu treści </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Diabeł tasmański</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 85 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-85" aria-hidden="true" > 85 języków </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Tasmaniese_duiwel" title="Tasmaniese duiwel – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Tasmaniese duiwel" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%8A%D8%B7%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A7" title="شيطان تسمانيا – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="شيطان تسمانيا" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Sarcophilus_harrisii" title="Sarcophilus harrisii – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Sarcophilus harrisii" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Tasmaniya_iblisi" title="Tasmaniya iblisi – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Tasmaniya iblisi" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%B3_%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DB%8C%DB%8C" title="سارکوفیلوس هارریسیی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="سارکوفیلوس هارریسیی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BC%D1%87%D0%B0%D1%82%D1%8B_%D0%B4%E2%80%99%D1%8F%D0%B1%D0%B0%D0%BB" title="Сумчаты д’ябал – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Сумчаты д’ябал" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B4%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%BB" title="Тасманийски дявол – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Тасманийски дявол" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Tasmanski_vrag" title="Tasmanski vrag – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Tasmanski vrag" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Diaoul_Tasmania" title="Diaoul Tasmania – bretoński" lang="br" hreflang="br" data-title="Diaoul Tasmania" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoński" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Diable_de_Tasm%C3%A0nia" title="Diable de Tasmània – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Diable de Tasmània" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Sarcophilus_harrisii" title="Sarcophilus harrisii – cebuański" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Sarcophilus harrisii" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuański" class="interlanguage-link-target">Cebuano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/%C4%8E%C3%A1bel_medv%C4%9Bdovit%C3%BD" title="Ďábel medvědovitý – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Ďábel medvědovitý" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ny mw-list-item"><a href="https://ny.wikipedia.org/wiki/Mdierekezi_wa_ku_Tasmanian" title="Mdierekezi wa ku Tasmanian – njandża" lang="ny" hreflang="ny" data-title="Mdierekezi wa ku Tasmanian" data-language-autonym="Chi-Chewa" data-language-local-name="njandża" class="interlanguage-link-target">Chi-Chewa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Cythraul_Tasmania" title="Cythraul Tasmania – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Cythraul Tasmania" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Tasmansk_dj%C3%A6vel" title="Tasmansk djævel – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Tasmansk djævel" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Beutelteufel" title="Beutelteufel – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Beutelteufel" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/M%C4%85%CA%BCii_biza%CA%BCazis_h%C3%B3l%C3%B3n%C3%AD" title="Mąʼii bizaʼazis hólóní – nawaho" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Mąʼii bizaʼazis hólóní" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="nawaho" class="interlanguage-link-target">Diné bizaad</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Kukkurkurat" title="Kukkurkurat – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Kukkurkurat" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B9%CE%AC%CE%B2%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CF%82_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%A4%CE%B1%CF%83%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1%CF%82" title="Διάβολος της Τασμανίας – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Διάβολος της Τασμανίας" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Di%C3%A0vul_dla_Ta%C5%9Bm%C3%A0gna" title="Diàvul dla Taśmàgna – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Diàvul dla Taśmàgna" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target">Emiliàn e rumagnòl</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Tasmanian_devil" title="Tasmanian devil – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Tasmanian devil" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Sarcophilus_harrisii" title="Sarcophilus harrisii – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Sarcophilus harrisii" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Tasmana_diablo" title="Tasmana diablo – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Tasmana diablo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Tasmaniako_deabru" title="Tasmaniako deabru – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Tasmaniako deabru" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B7%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="شیطان تاسمانی – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="شیطان تاسمانی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Diable_de_Tasmanie" title="Diable de Tasmanie – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Diable de Tasmanie" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Diabhal_Tasm%C3%A1nach" title="Diabhal Tasmánach – irlandzki" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Diabhal Tasmánach" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandzki" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Dia%C3%B1o_de_Tasmania" title="Diaño de Tasmania – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Diaño de Tasmania" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%83%9C%EC%A6%88%EB%A9%94%EC%9D%B4%EB%8B%88%EC%95%84%EB%8D%B0%EB%B9%8C" title="태즈메이니아데빌 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="태즈메이니아데빌" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B9%D5%A1%D5%BD%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D6%80%D5%A5%D5%B7" title="Թասմանյան հրեշ – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Թասմանյան հրեշ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%88_%E0%A4%A1%E0%A5%88%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B2" title="तस्मानियाई डैविल – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="तस्मानियाई डैविल" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Tasmanski_vrag" title="Tasmanski vrag – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Tasmanski vrag" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Setan_tasmania" title="Setan tasmania – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Setan tasmania" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Diabolo_de_Tasmania" title="Diabolo de Tasmania – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Diabolo de Tasmania" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target">Interlingua</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Tasman%C3%ADuskolli" title="Tasmaníuskolli – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Tasmaníuskolli" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Sarcophilus_harrisii" title="Sarcophilus harrisii – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Sarcophilus harrisii" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A9%D7%93_%D7%98%D7%A1%D7%9E%D7%A0%D7%99" title="שד טסמני – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="שד טסמני" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9tan_Tasmania" title="Sétan Tasmania – jawajski" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Sétan Tasmania" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="jawajski" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D0%B0%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B" title="Қалталы албасты – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Қалталы албасты" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Shetani_wa_Tasmania" title="Shetani wa Tasmania – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Shetani wa Tasmania" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target">Kiswahili</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/Xusumol_(Sarcophilus_harrisii)" title="Xusumol (Sarcophilus harrisii) – kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="Xusumol (Sarcophilus harrisii)" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="kotava" class="interlanguage-link-target">Kotava</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%87%D0%B0%D0%BD_%D1%88%D0%B0%D0%B9%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Баштыкчан шайтан – kirgiski" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Баштыкчан шайтан" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgiski" class="interlanguage-link-target">Кыргызча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Sarcophilus_harrisii" title="Sarcophilus harrisii – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Sarcophilus harrisii" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Tasmanijas_velns" title="Tasmanijas velns – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Tasmanijas velns" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Sterblinis_velnias" title="Sterblinis velnias – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Sterblinis velnias" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Diablo_tasmanian" title="Diablo tasmanian – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Diablo tasmanian" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target">Lingua Franca Nova</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Ersz%C3%A9nyes_%C3%B6rd%C3%B6g" title="Erszényes ördög – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Erszényes ördög" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%93%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%BB" title="Тасмански ѓавол – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Тасмански ѓавол" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%9F%E0%B4%BE%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B5%87%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%A1%E0%B5%86%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B5%BE" title="ടാസ്മേനിയൻ ഡെവിൾ – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ടാസ്മേനിയൻ ഡെവിൾ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%8A%D8%B7%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A7" title="شيطان تسمانيا – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="شيطان تسمانيا" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target">مصرى</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Momok_Tasmania" title="Momok Tasmania – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Momok Tasmania" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Tasmaanse_duivel" title="Tasmaanse duivel – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Tasmaanse duivel" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%BF%E3%82%B9%E3%83%9E%E3%83%8B%E3%82%A2%E3%83%87%E3%83%93%E3%83%AB" title="タスマニアデビル – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="タスマニアデビル" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Tasmansk_djevel" title="Tasmansk djevel – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Tasmansk djevel" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Tasmansk_djevel" title="Tasmansk djevel – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Tasmansk djevel" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Diable_de_Tasmania" title="Diable de Tasmania – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Diable de Tasmania" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Xaltali_iblis" title="Xaltali iblis – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Xaltali iblis" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%A6%DB%8C_%DA%88%DB%8C%D9%88%D9%84" title="تسمانیائی ڈیول – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="تسمانیائی ڈیول" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%BC%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A_%D8%B4%D9%8A%D8%B7%D8%A7%D9%86" title="ټاسماني شيطان – paszto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="ټاسماني شيطان" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paszto" class="interlanguage-link-target">پښتو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Diabo-da-tasm%C3%A2nia" title="Diabo-da-tasmânia – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Diabo-da-tasmânia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Diavol_tasmanian" title="Diavol tasmanian – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Diavol tasmanian" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B4%D1%8C%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%BB" title="Тасманийский дьявол – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Тасманийский дьявол" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/Tiapolo_Tasimania" title="Tiapolo Tasimania – samoański" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Tiapolo Tasimania" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="samoański" class="interlanguage-link-target">Gagana Samoa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Tasmainien_deil" title="Tasmainien deil – scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Tasmainien deil" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="scots" class="interlanguage-link-target">Scots</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Tasmanian_devil" title="Tasmanian devil – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Tasmanian devil" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Diabol_tasm%C3%A1nsky" title="Diabol tasmánsky – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Diabol tasmánsky" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Tasmanski_vrag" title="Tasmanski vrag – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Tasmanski vrag" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Tasma%C5%84ski_djobo%C5%82" title="Tasmański djoboł – śląski" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Tasmański djoboł" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="śląski" class="interlanguage-link-target">Ślůnski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%95%D8%AD%D8%B4%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="وەحشی تاسمانی – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="وەحشی تاسمانی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%92%D0%B0%D0%B2%D0%BE" title="Тасманијски ђаво – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Тасманијски ђаво" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Tasmanski_vrag" title="Tasmanski vrag – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Tasmanski vrag" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Pussiahma" title="Pussiahma – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Pussiahma" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Tasmansk_dj%C3%A4vul" title="Tasmansk djävul – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Tasmansk djävul" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Sarcophilus_harrisii" title="Sarcophilus harrisii – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Sarcophilus harrisii" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A4%E0%AE%BE%E0%AE%9A%E0%AF%81%E0%AE%AE%E0%AF%87%E0%AE%A9%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%A9%E0%AF%8D_%E0%AE%9F%E0%AF%86%E0%AE%B5%E0%AE%BF%E0%AE%B2%E0%AF%8D" title="தாசுமேனியன் டெவில் – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="தாசுமேனியன் டெவில்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%97%E0%B8%AA%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%99%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%A5" title="แทสเมเนียนเดวิล – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="แทสเมเนียนเดวิล" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8F%94%E1%8F%8D%E1%8E%BA%E1%8F%82%E1%8E%A0_%E1%8F%A9%E1%8F%AF%E1%8E%AD" title="ᏔᏍᎺᏂᎠ ᏩᏯᎭ – czirokeski" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᏔᏍᎺᏂᎠ ᏩᏯᎭ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="czirokeski" class="interlanguage-link-target">ᏣᎳᎩ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Tasmanya_canavar%C4%B1" title="Tasmanya canavarı – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Tasmanya canavarı" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%B9%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B4%D0%B8%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%BB" title="Тасманійський диявол – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Тасманійський диявол" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%A6%DB%8C_%DA%88%DB%8C%D9%88%D9%84" title="تسمانیائی ڈیول – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="تسمانیائی ڈیول" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Qu%E1%BB%B7_Tasmania" title="Quỷ Tasmania – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Quỷ Tasmania" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target">Tiếng Việt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Sarcophilus_harrisii" title="Sarcophilus harrisii – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="Sarcophilus harrisii" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%A2%8B%E7%8D%BE" title="袋獾 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="袋獾" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%A2%8B%E7%8D%BE" title="袋獾 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="袋獾" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%A2%8B%E7%8D%BE" title="袋獾 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="袋獾" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target">中文</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q134964#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c">Artykuł</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t">Dyskusja</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >polski </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski">Czytaj</a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v">Edytuj</a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e">Edytuj kod źródłowy</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h">Wyświetl historię</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Narzędzia </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski">Czytaj</a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v">Edytuj</a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e">Edytuj kod źródłowy</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=history">Wyświetl historię</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j">Linkujące</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k">Zmiany w linkowanych</a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u">Prześlij plik</a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q">Strony specjalne</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&oldid=74555716" title="Stały link do tej wersji tej strony">Link do tej wersji</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony">Informacje o tej stronie</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&id=74555716&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę">Cytowanie tego artykułu</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FDiabe%25C5%2582_tasma%25C5%2584ski">Zobacz skrócony adres URL</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FDiabe%25C5%2582_tasma%25C5%2584ski">Pobierz kod QR</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Diabe%C5%82+tasma%C5%84ski">Utwórz książkę</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=show-download-screen">Pobierz jako PDF</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p">Wersja do druku</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Sarcophilus_harrisii" hreflang="en">Wikimedia Commons</a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-species mw-list-item"><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Sarcophilus_harrisii" hreflang="en">Wikispecies</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q134964" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g">Element Wikidanych</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-featured-article" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><a href="/wiki/Wikipedia:Artyku%C5%82y_na_Medal" title="Ten artykuł został wyróżniony statusem „Artykułu na Medal”. Kliknij, aby dowiedzieć się więcej."><img alt="Artykuł na Medal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Wikimedal_POL.svg/16px-Wikimedal_POL.svg.png" decoding="async" width="16" height="26" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Wikimedal_POL.svg/24px-Wikimedal_POL.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Wikimedal_POL.svg/32px-Wikimedal_POL.svg.png 2x" data-file-width="74" data-file-height="120" /></a></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67504987">.mw-parser-output .infobox-zwierzeta .naglowek{color:black;background:#d3d3a4}</style> <table class="infobox infobox-zwierzeta"> <caption class="naglowek" style="background-color:#D3D3A4; color:#000000;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r65781301">.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex{display:flex;justify-content:flex-start;align-items:center;gap:4px}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-ikona{flex-grow:0;flex-shrink:0;font-size:7px;max-width:40px;overflow:hidden}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-tekst{flex-grow:1}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-1{font-weight:bold}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-2{font-style:italic}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-3{font-style:italic;font-size:90%}</style><div class="iboxt-1">Diabeł tasmański</div> </caption> <tbody><tr> <td colspan="2" style="text-align:center; border-bottom:1px solid #aaa; color:black; background-color:white;">Sarcophilus harrisii<a href="#cite_note-itis-1">[1]</a> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:var(--background-color-base, white); color:var(--color-base, black); text-align:center; font-size:x-small; border-bottom:1px solid #aaa; padding-top:0px;">(<a href="/w/index.php?title=Pierre_Boitard&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pierre Boitard (strona nie istnieje)">Boitard</a>, 1841) </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:#D3D3A4; color:black; text-align:center; border-bottom:1px solid #aaa;"> </td></tr> <tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2"><a href="/wiki/Plik:Tasdevil_large.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Ilustracja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Tasdevil_large.jpg/240px-Tasdevil_large.jpg" decoding="async" width="240" height="228" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Tasdevil_large.jpg/360px-Tasdevil_large.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Tasdevil_large.jpg/480px-Tasdevil_large.jpg 2x" data-file-width="1348" data-file-height="1282" /></a> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:#D3D3A4; color:black; text-align:center; font-weight:bold; border:1px solid #aaa;"><a href="/wiki/Systematyka_organizm%C3%B3w" title="Systematyka organizmów">Systematyka</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Domena_(biologia)" title="Domena (biologia)">Domena</a> </th> <td> <a href="/wiki/Eukarionty" title="Eukarionty">eukarionty</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_(biologia)" title="Królestwo (biologia)">Królestwo</a> </th> <td> <a href="/wiki/Zwierz%C4%99ta" title="Zwierzęta">zwierzęta</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Typ_(biologia)" title="Typ (biologia)">Typ</a> </th> <td> <a href="/wiki/Strunowce" title="Strunowce">strunowce</a> </td></tr> <tr> <th>Podtyp </th> <td> <a href="/wiki/Kr%C4%99gowce" title="Kręgowce">kręgowce</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Gromada_(biologia)" title="Gromada (biologia)">Gromada</a> </th> <td> <a href="/wiki/Ssaki" title="Ssaki">ssaki</a> </td></tr> <tr> <th>Podgromada </th> <td> <a href="/wiki/%C5%BByworodne" title="Żyworodne">ssaki żyworodne</a> </td></tr> <tr> <th>Infragromada </th> <td> <a href="/wiki/Ssaki_ni%C5%BCsze" title="Ssaki niższe">ssaki niższe</a> </td></tr> <tr> <th>Nadrząd </th> <td> <a href="/wiki/Torbacze" title="Torbacze">torbacze</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Rz%C4%85d_(biologia)" title="Rząd (biologia)">Rząd</a> </th> <td> <a href="/wiki/Nie%C5%82azokszta%C5%82tne" title="Niełazokształtne">niełazokształtne</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Rodzina_(biologia)" title="Rodzina (biologia)">Rodzina</a> </th> <td> <a href="/wiki/Nie%C5%82azowate" title="Niełazowate">niełazowate</a><a href="#cite_note-miiz-2">[2]</a> </td></tr> <tr> <th>Podrodzina </th> <td> <a href="/wiki/Nie%C5%82azy" title="Niełazy">niełazy</a><a href="#cite_note-miiz-2">[2]</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Plemi%C4%99_(biologia)" title="Plemię (biologia)">Plemię</a> </th> <td> <a href="/wiki/Nie%C5%82azy_(plemi%C4%99_ssak%C3%B3w)" class="mw-redirect" title="Niełazy (plemię ssaków)">niełazy</a><a href="#cite_note-miiz-2">[2]</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Rodzaj_(biologia)" title="Rodzaj (biologia)">Rodzaj</a> </th> <td> <a href="/wiki/Diabe%C5%82_(rodzaj_ssaka)" class="mw-redirect" title="Diabeł (rodzaj ssaka)">diabeł</a><a href="#cite_note-miiz-2">[2]</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Gatunek_(biologia)" title="Gatunek (biologia)">Gatunek</a> </th> <td> diabeł tasmański </td></tr> <tr> <th colspan="2" class="naglowek" style="font-weight:bold; text-align:center; border-top:1px solid #aaa; border-bottom:1px solid #aaa;"><a href="/wiki/Synonim_(taksonomia)" title="Synonim (taksonomia)">Synonimy</a> </th></tr> <tr> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table class="iboxtab void"> <tbody><tr> <td colspan="2"> <ul><li>Didelphis ursina Harris, 1808<a href="#cite_note-Harris-3">[3]</a></li> <li>Sarcophilus satanicus <a href="/wiki/Oldfield_Thomas" title="Oldfield Thomas">Thomas</a>, 1903<a href="#cite_note-Thomas-4">[4]</a></li></ul> </td></tr> </tbody></table> </td></tr> <tr> <th colspan="2" class="naglowek" style="font-weight:bold; text-align:center; border-top:1px solid #aaa; border-bottom:1px solid #aaa;"><a href="/wiki/Podgatunek" title="Podgatunek">Podgatunki</a> </th></tr> <tr> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table class="iboxtab void"> <tbody><tr> <td colspan="2"> <ul><li>S. h. dixonae Werdelin, 1987<a href="#cite_note-Werdelin-5">[5]</a></li> <li>S. h. harrisii (<a href="/w/index.php?title=Pierre_Boitard&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pierre Boitard (strona nie istnieje)">Boitard</a>, 1841)</li></ul> </td></tr> </tbody></table> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:#D3D3A4; color:black; text-align:center; font-weight:bold; border:1px solid #aaa;">Kategoria zagrożenia (<a href="/wiki/Czerwona_ksi%C4%99ga_gatunk%C3%B3w_zagro%C5%BConych" title="Czerwona księga gatunków zagrożonych">CKGZ</a>)<a href="#cite_note-iucn-6">[6]</a> </td></tr> <tr> <td colspan="2"><a href="/wiki/Gatunek_zagro%C5%BCony" title="Gatunek zagrożony"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Status_iucn3.1_EN_pl.svg/240px-Status_iucn3.1_EN_pl.svg.png" decoding="async" width="240" height="64" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Status_iucn3.1_EN_pl.svg/360px-Status_iucn3.1_EN_pl.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Status_iucn3.1_EN_pl.svg/480px-Status_iucn3.1_EN_pl.svg.png 2x" data-file-width="240" data-file-height="64" /></a> <div style="text-align:center;"><a href="/wiki/Gatunek_zagro%C5%BCony" title="Gatunek zagrożony">zagrożony</a></div> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:#D3D3A4; color:black; text-align:center; font-weight:bold; border:1px solid #aaa;"><a href="/wiki/Zasi%C4%99g_(biogeografia)" title="Zasięg (biogeografia)">Zasięg występowania</a> </td></tr> <tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2"><a href="/wiki/Plik:Sarcophilus_harrisii_extent.png" class="mw-file-description" title="Zasięg występowania (Tasmania)"><img alt="Mapa występowania" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Sarcophilus_harrisii_extent.png/210px-Sarcophilus_harrisii_extent.png" decoding="async" width="210" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Sarcophilus_harrisii_extent.png/315px-Sarcophilus_harrisii_extent.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6a/Sarcophilus_harrisii_extent.png 2x" data-file-width="403" data-file-height="461" /></a> Zasięg występowania (Tasmania) </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Sarcophilus_harrisii" title="Systematyka"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/24px-Wikispecies-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/36px-Wikispecies-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/48px-Wikispecies-logo.svg.png 2x" data-file-width="941" data-file-height="1103" /></a> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Sarcophilus_harrisii" class="extiw" title="wikispecies:Sarcophilus harrisii">Systematyka w Wikispecies</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Sarcophilus_harrisii" title="Commons"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/21px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/31px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/42px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Sarcophilus_harrisii" class="extiw" title="commons:Category:Sarcophilus harrisii">Multimedia w Wikimedia Commons</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/diabe%C5%82_tasma%C5%84ski" title="Wikisłownik"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/28px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="28" height="27" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/42px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/56px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 2x" data-file-width="122" data-file-height="117" /></a> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/diabe%C5%82_tasma%C5%84ski" class="extiw" title="wikt:diabeł tasmański">Hasło w Wikisłowniku</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> Diabeł tasmański<a href="#cite_note-miiz-2">[2]</a> (Sarcophilus harrisii) – <a href="/wiki/Gatunek_(biologia)" title="Gatunek (biologia)">gatunek</a> <a href="/wiki/Zoofag" title="Zoofag">mięsożernego</a> <a href="/wiki/Ssaki" title="Ssaki">ssaka</a>, <a href="/wiki/Torbacze" title="Torbacze">torbacza</a> z <a href="/wiki/Rodzina_(biologia)" title="Rodzina (biologia)">rodziny</a> <a href="/wiki/Nie%C5%82azowate" title="Niełazowate">niełazowatych</a> (Dasyuridae). Występuje na wolności jedynie na <a href="/wiki/Australia" title="Australia">australijskiej</a> wyspie <a href="/wiki/Tasmania" title="Tasmania">Tasmanii</a>. Osiąga wielkość niewielkiego <a href="/wiki/Pies_domowy" title="Pies domowy">psa</a> i jest największym współczesnym mięsożernym torbaczem, po wyginięciu <a href="/wiki/Wilkow%C3%B3r_tasma%C5%84ski" title="Wilkowór tasmański">wilkowora tasmańskiego</a> (wilka workowatego) w 1936. Ma krępe, umięśnione ciało, czarne futro, ostry zapach, bardzo głośny i niepokojący pisk, doskonały węch i charakterystyczny sposób pożywiania się. Poluje na zdobycz i poszukuje padliny, zjada też produkty spożywcze, jeśli bytuje w pobliżu osiedli ludzkich. Zazwyczaj prowadzi samotny tryb życia, czasami żywi się razem z innymi diabłami i wypróżnia się we wspólnym miejscu. W odróżnieniu od większości niełazowatych, ma efektywne mechanizmy <a href="/wiki/Termoregulacja" title="Termoregulacja">termoregulacji</a> organizmu, co pozwala mu zachować aktywność w południe, nie przegrzewając się. Pomimo pulchnego wyglądu zaskakuje szybkością i wytrzymałością. Potrafi wspinać się na drzewa i przepływać rzeki. Uważa się, że torbacze dostały się do Australii z <a href="/wiki/Ameryka_Po%C5%82udniowa" title="Ameryka Południowa">Ameryki Południowej</a>, gdy dziesiątki milionów lat temu lądy te wchodziły w skład <a href="/wiki/Superkontynent" title="Superkontynent">superkontynentu</a> <a href="/wiki/Gondwana" title="Gondwana">Gondwany</a><a href="#cite_note-LAT-7">[7]</a><a href="#cite_note-Inman-8">[8]</a><a href="#cite_note-Nilsson-9">[9]</a>. Ewoluowały, gdy Australia stawała się bardziej sucha. Znaleziono skamieliny gatunków podobnych do diabłów tasmańskich, nie wiadomo jednak, czy są to przodkowie współczesnych diabłów. Nie wiadomo również, kiedy zaczęły się regionalne wyginięcia diabłów na terenie Australii kontynentalnej. Większość danych świadczy o trzech populacjach reliktowych około 3000 lat temu. Zęby znalezione w <a href="/w/index.php?title=Augusta_(Australia_Zachodnia)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Augusta (Australia Zachodnia) (strona nie istnieje)">Auguście</a> w <a href="/wiki/Australia_Zachodnia" title="Australia Zachodnia">Australii Zachodniej</a> datuje się na 430 lat temu, ale archeolog Oliver Brown datuje wymarcie diabłów na kontynencie około 3000 lat temu<a href="#cite_note-Brown2006-10">[10]</a>. Za ich wymarcie zazwyczaj wini się <a href="/wiki/Dingo_australijski" title="Dingo australijski">dingo</a>, które nie występują na Tasmanii. Ponieważ uważano, że diabły zagrażają zwierzynie hodowlanej i zwierzętom, z których pozyskiwano futra, polowano na nie, doprowadzając do zagrożenia wyginięciem. W 1941 gatunek został objęty oficjalną ochroną. Od tego czasu naukowcy utrzymują, że wcześniejszy pogląd, jakoby diabły tasmańskie były największym zagrożeniem dla zwierząt hodowlanych, był przesadzony i nieuzasadniony. Diabły nie są <a href="/wiki/Monogamia" title="Monogamia">monogamiczne</a>. Rozród jest dlań energochłonny, obfituje we współzawodnictwo. <a href="/wiki/Samiec" title="Samiec">Samce</a> walczą o <a href="/wiki/Samica" title="Samica">samice</a>. Strzegą swych partnerek, by zapobiec niewierności. <a href="/wiki/Owulacja" title="Owulacja">Owulacja</a> u samicy może wystąpić trzykrotnie podczas sezonu rozrodczego. 80% dwuletnich samic zachodzi w <a href="/wiki/Ci%C4%85%C5%BCa" title="Ciąża">ciążę</a> podczas rocznego okresu rozrodu. Samica przeżywa średnio 4 okresy godowe. Ciąża trwa zaledwie 3 tygodnie. <a href="/wiki/Noworodek" title="Noworodek">Noworodki</a> są różowe, nie mają futra ani rozwiniętych cech pyska. Ważą około 0,20 g. W torbie znajdują się tylko 4 <a href="/wiki/Gruczo%C5%82_mlekowy" title="Gruczoł mlekowy">sutki</a>. Powoduje to zajadłą konkurencję, w wyniku której tylko kilka młodych przeżywa. Rosną szybko. Opuszczają torbę po około 100 dniach. Ważą wtedy mniej więcej 200 g. Osiągają niezależność po około 9 miesiącach. Samica spędza większą część roku na czynnościach związanych z wydawaniem na świat potomstwa i opieką nad nim. Od późnych lat dziewięćdziesiątych XX wieku <a href="/wiki/DFTD" title="DFTD">zakaźny rak pyska diabła</a> drastycznie zmniejszył populację diabłów. Choroba ta zagraża przetrwaniu gatunku, któremu w 2008 przyznano status <a href="/wiki/Gatunek_zagro%C5%BCony" title="Gatunek zagrożony">zagrożonego wyginięciem</a>. <a href="/w/index.php?title=Rz%C4%85d_Tasmanii&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rząd Tasmanii (strona nie istnieje)">Rząd Tasmanii</a> podejmuje programy zmniejszenia szkód wywołanych przez chorobę, w tym stworzenie grupy zdrowych osobników w niewoli, w izolacji od choroby. Wilkowór tasmański, polował na diabły, które poszukiwały młodych, niestrzeżonych wilkoworów w norach. Miejscowa populacja diabłów tasmańskich została też znacznie zredukowana przez zderzenia z pojazdami silnikowymi, zwłaszcza gdy diabły pożywiały się innymi ofiarami wypadków drogowych. Liczebność wedle IUCN wynosi między 10 a 25 tysięcy dorosłych zwierząt<a href="#cite_note-iucn-6">[6]</a>. Zwierzę jest symbolem Tasmanii, wielu organizacji i grup, a wiele produktów związanych z tym <a href="/wiki/Podzia%C5%82_administracyjny_Australii" title="Podział administracyjny Australii">stanem</a> używa go w swoim logo. Stanowi też ważną atrakcję turystyczną. Światową sławę zapewniła mu kreskówka <a href="/wiki/Zwariowane_melodie" title="Zwariowane melodie">Looney Tunes</a>, w której wystąpił <a href="/wiki/Diabe%C5%82_Tasma%C5%84ski_(Zwariowane_melodie)" title="Diabeł Tasmański (Zwariowane melodie)">Diabeł Tasmański</a>. Z powodu ograniczeń eksportu i niepowodzeń hodowlanych poza Australią, prawie nie można spotkać diabła tasmańskiego poza jego ojczyzną z wyjątkiem zwierząt przemyconych. <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Klasyfikacja">Klasyfikacja</h2>[<a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Klasyfikacja" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Klasyfikacja">edytuj kod</a>]</div> Pierwszy opis diabła tasmańskiego wyszedł spod pióra przyrodnika <a href="/w/index.php?title=George_Prideaux_Robert_Harris&action=edit&redlink=1" class="new" title="George Prideaux Robert Harris (strona nie istnieje)">George’a Harrisa</a>, który uznał go za <a href="/wiki/Dydelfowate" title="Dydelfowate">oposa</a> i opisał w 1807, nadając mu <a href="/wiki/Binominalne_nazewnictwo_gatunk%C3%B3w" title="Binominalne nazewnictwo gatunków">nazwę naukową</a> Didelphis ursina<a href="#cite_note-Harris-3">[3]</a>. Kierował się <a href="/wiki/Nied%C5%BAwiedziowate" title="Niedźwiedziowate">niedźwiedzim</a> wyglądem zwierzęcia, między innymi jego zaokrąglonymi uszami<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200579-11">[11]</a> (Ursus oznacza niedźwiedzia<a href="#cite_note-12">[12]</a>). Wcześniej zaprezentował swe odkrycie <a href="/wiki/Zoological_Society_of_London" class="mw-redirect" title="Zoological Society of London">Zoological Society of London</a><a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton20058-13">[13]</a>. Jednakże taką nazwę binominalną nadano już wcześniej <a href="/wiki/Wombat_tasma%C5%84ski" title="Wombat tasmański">wombatowi tasmańskiemu</a> (później zmieniono ją na Vombatus ursinus). Nazwy tej użył <a href="/wiki/George_Shaw_(zoolog)" title="George Shaw (zoolog)">George Shaw</a> w 1800, była już więc zajęta<a href="#cite_note-MSW3-14">[14]</a>. W 1838 <a href="/wiki/Richard_Owen" title="Richard Owen">Richard Owen</a> przemianował zwierzę na Dasyurus laniarius<a href="#cite_note-15">[15]</a>, jednak do 1877 przeniósł gatunek do nowego rodzaju Sarcophilus. Współczesny gatunek nazwano Sarcophilus harrisii, co oznacza „miłośnika mięsa Harrisa” (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_grecki" title="Język grecki">greckie</a> σαρξ sarx, σαρκος sarkos – mięso; φιλος philos – miłośnik < φιλεω phileō – kochać)<a href="#cite_note-Palmer-16">[16]</a>. Dokonał tego francuski przyrodnik <a href="/w/index.php?title=Pierre_Boitard&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pierre Boitard (strona nie istnieje)">Pierre Boitard</a> w 1841<a href="#cite_note-17">[17]</a>. Późniejsza rewizja taksonomii diabła, opublikowana w 1987, postulowała zmianę nazwy na Sarcophilus laniarius, bazując na kontynentalnych skamielinach jedynie kilku zwierząt<a href="#cite_note-Werdelin1987-18">[18]</a>, jednak nie spotkało się to z akceptacją szerszego środowiska taksonomów. Zachowano nazwę S. harrisii, S. laniarius pozostawiono dla gatunku kopalnego<a href="#cite_note-MSW3-14">[14]</a>. Niektórzy autorzy stosują jednak nazwę S. laniarius na określenie współczesnych diabłów tasmańskich<a href="#cite_note-Jones&-19">[19]</a>. W <a href="/wiki/J%C4%99zyk_angielski" title="Język angielski">języku angielskim</a> funkcjonowała wczesna nazwa zwyczajowa <a href="/wiki/Belzebub" title="Belzebub">Beelzebub’s</a> pup („szczenię Belzebuba”). Nadali ją eksploratorzy Tasmanii, odnosząc się do <a href="/wiki/Demon" title="Demon">demona</a> uznawanego za księcia <a href="/wiki/Piek%C5%82o" title="Piekło">piekła</a> i pomocnika <a href="/wiki/Szatan" title="Szatan">szatana</a><a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton20058-13">[13]</a>. Ludzie ci, pierwszy raz weszli w kontakt ze zwierzęciem, usłyszawszy jego unoszące się daleko odgłosy w nocy<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton20057-20">[20]</a>. Nadane zwierzęciu określenie wiąże się z dziewiętnastowieczną nazwą Sarcophilus satanicus („szatański miłośnik mięsa”) i Diabolus ursinus („niedźwiedzi diabeł”). Wszystkie te miana wiązały się z wczesnymi mylnymi koncepcjami uznającymi diabła tasmańskiego za zaciekłe, zawzięte stworzenie<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton20058-13">[13]</a>. Diabeł tasmański (Sarcophilus harrisii) zalicza się do <a href="/wiki/Rodzina_(biologia)" title="Rodzina (biologia)">rodziny</a> <a href="/wiki/Nie%C5%82azowate" title="Niełazowate">niełazowatych</a>. Rodzaj Sarcophilus zawiera jeszcze dwa inne gatunki, znane jedynie dzięki <a href="/wiki/Plejstocen" title="Plejstocen">plejstoceńskim</a> skamielinom: S. laniarius i S. moornaensis. Relacje pokrewieństwa pomiędzy tymi trzema gatunkami nie są jasne. Analiza filogenetyczna wykazała, że najbliższym współczesnym krewnym diabła tasmańskiego jest <a href="/wiki/Nie%C5%82az" title="Niełaz">Dasyurus</a><a href="#cite_note-Krajewski1992-21">[21]</a>. Korzenie australijskich torbaczy sięgają dziesiątków milionów lat, do czasów gdy na wielkich terenach półkuli południowej leżał <a href="/wiki/Superkontynent" title="Superkontynent">superkontynent</a> <a href="/wiki/Gondwana" title="Gondwana">Gondwana</a>. Uważa się, że torbacze powstały na ziemiach obecnie leżących w <a href="/wiki/Ameryka_Po%C5%82udniowa" title="Ameryka Południowa">Ameryce Południowej</a>, po czym migrowały poprzez ziemie <a href="/wiki/Antarktyda" title="Antarktyda">Antarktydy</a>, na których panował wtedy klimat umiarkowany<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200533-22">[22]</a>. Sądzi się, że wraz z degradacją gleby torbacze <a href="/wiki/Adaptacja_(biologia)" title="Adaptacja (biologia)">zaadaptowały się</a> do bardziej prymitywnej flory Australii<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200533-22">[22]</a>. Według Pembertona, prawdopodobni przodkowie diabła tasmańskiego mogli potrzebować umiejętności wspinania się na drzewa w celu zdobycia pożywienia, co miałoby prowadzić do zwiększenia rozmiarów i zasięgu skoków wielu torbaczy. Autor ten spekulował, że tamte adaptacje mogły stać się przyczyną obserwowanego współcześnie osobliwego kroku diabła tasmańskiego<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200534-23">[23]</a>. Teoretyzuje się, że linia diabła tasmańskiego powstała w <a href="/wiki/Miocen" title="Miocen">miocenie</a>. Dane <a href="/wiki/Biologia_molekularna" title="Biologia molekularna">molekularne</a> wskazują na rozdzielenie przodków diabła tasmańskiego i <a href="/wiki/Nie%C5%82az" title="Niełaz">niełazów</a> (Dasyurus) pomiędzy 10 a 15 milionami lat<a href="#cite_note-PwP16-24">[24]</a>, kiedy to w Australii nastąpiły poważne zmiany klimatyczne. Z ciepłego i wilgotnego <a href="/wiki/Klimat" title="Klimat">klimat</a> stał się suchy, co spowodowało masowe wyginięcia<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200534-23">[23]</a>. Skoro większość ich zdobyczy wymarła z powodu chłodów, przeżyło tylko kilku drapieżników, w tym przodkowie niełazów Dasyurus i <a href="/wiki/Wilkow%C3%B3r_tasma%C5%84ski" title="Wilkowór tasmański">wilka workowatego</a>. Spekuluje się, że linia diabła tasmańskiego mogła oddzielić się właśnie w tym czasie, zapełniając <a href="/wiki/Nisza_ekologiczna" title="Nisza ekologiczna">nisze</a> padlinożercy pożerającego resztki pozostawione przez bardziej selektywnie dobierające pokarm wilki workowate<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200534-23">[23]</a>. Wymarły <a href="/w/index.php?title=Glaucodon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Glaucodon (strona nie istnieje)">Glaucodon</a> ballaratensis z <a href="/wiki/Pliocen" title="Pliocen">pliocenu</a> okrzyknięty został <a href="/wiki/Formy_przej%C5%9Bciowe" title="Formy przejściowe">gatunkiem pośrednim</a> pomiędzy diabłem tasmańskim a Dasyurus<a href="#cite_note-25">[25]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Jenolan_Caves_Tasmanian_Devil_jaw.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Jenolan_Caves_Tasmanian_Devil_jaw.jpg/220px-Jenolan_Caves_Tasmanian_Devil_jaw.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Jenolan_Caves_Tasmanian_Devil_jaw.jpg/330px-Jenolan_Caves_Tasmanian_Devil_jaw.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Jenolan_Caves_Tasmanian_Devil_jaw.jpg/440px-Jenolan_Caves_Tasmanian_Devil_jaw.jpg 2x" data-file-width="3888" data-file-height="2592" /></a><figcaption>Do odnalezionych w jaskiniach znalezisk należy ta <a href="/wiki/%C5%BBuchwa" title="Żuchwa">żuchwa</a> z jednej z <a href="/wiki/Jaskinie_Jenolan" title="Jaskinie Jenolan">Jaskiń Jenolan</a></figcaption></figure> Skamieliny z <a href="/wiki/Jaskinia_krasowa" title="Jaskinia krasowa">jaskiń krasowych</a> w <a href="/wiki/Naracoorte" title="Naracoorte">Naracoorte</a> w <a href="/wiki/Australia_Po%C5%82udniowa" title="Australia Południowa">Australii Południowej</a>, datowane na <a href="/wiki/Miocen" title="Miocen">miocen</a>, obejmują osobniki zaliczane do <a href="/w/index.php?title=Sarcophilus_laniarius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sarcophilus laniarius (strona nie istnieje)">S. laniarius</a>, które były o 15% większe i 50% cięższe od współczesnych diabłów tasmańskich<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200535-26">[26]</a>. Pozostałości dorosłych osobników, uważane za pochodzące sprzed 50–70 tysięcy lat, znaleziono w <a href="/w/index.php?title=Darling_Downs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Darling Downs (strona nie istnieje)">Darling Downs</a> w <a href="/wiki/Queensland" title="Queensland">Queensland</a> oraz w <a href="/wiki/Australia_Zachodnia" title="Australia Zachodnia">Australii Zachodniej</a><a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200536-27">[27]</a>. Nie jest jasne, czy współczesny gatunek <a href="/wiki/Ewolucja_biologiczna" title="Ewolucja biologiczna">wyewoluował</a> z S. laniarius, czy też koegzystowały one ze sobą w tym samym czasie<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200536-27">[27]</a>. Richard Owen w XIX wieku optował za tą drugą hipotezą, opierając się o skamieliny znalezione w 1877 w <a href="/wiki/Nowa_Po%C5%82udniowa_Walia" title="Nowa Południowa Walia">Nowej Południowej Walii</a><a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200536-27">[27]</a>. Duże kości przypisywane S. moornaensis znaleziono w Nowej Południowej Walii i powiązano je z dwoma większymi, wymarłymi gatunkami, które mogły zarówno polować, jak i żywić się padliną<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200536-27">[27]</a>. Wiadomo o istnieniu kilku rodzajów wilkoworów, żyjących miliony lat temu. Różniły się one rozmiarami; mniejsze były bardziej zależne od plądrowania<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200537-28">[28]</a>. Jako że wymarcie tych dwóch gatunków koresponduje czasowo z pojawieniem się <a href="/wiki/Cz%C5%82owiek_rozumny" title="Człowiek rozumny">człowieka</a> w Australii, jako przyczyny wymarcia rozważano polowania przez człowieka i wylesienia<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200539-29">[29]</a>. Krytycy tych poglądów zwracają uwagę, że <a href="/wiki/Aborygeni_australijscy" title="Aborygeni australijscy">rdzenni Australijczycy</a> wprowadzili dla zastosowań łowieckich jedynie <a href="/wiki/Bumerang" title="Bumerang">bumerangi</a> i <a href="/wiki/W%C5%82%C3%B3cznia" title="Włócznia">włócznie</a> przed około 10 tysiącami lat, wobec czego krytyczny spadek spowodowany polowaniami nie jest prawdopodobny. Podnoszą też, że jaskinie zamieszkiwane przez Aborygenów australijskich cechują się niewielkim odsetkiem kości i malunków naskalnych diabłów tasmańskich. Sugeruje to, że te niełazowate nie odgrywały istotnej roli w życiu rdzennych mieszkańców kontynentu. Raport naukowy z 1910 twierdził, że Aborygeni australijscy spożywali raczej mięso <a href="/wiki/Fitofag" title="Fitofag">roślinożerców</a>, niż <a href="/wiki/Zoofag" title="Zoofag">mięsożerców</a><a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200540–42-30">[30]</a>. Alternatywna hipoteza twierdzi, że wyginięcie nastąpiło na skutek zmian klimatycznych podczas ostatniej <a href="/wiki/Epoka_lodowa" title="Epoka lodowa">epoki lodowej</a><a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200539-29">[29]</a>. O ile za jedną z głównych przyczyn zniknięcia diabłów tasmańskich w kontynentalnej Australii uznaje się <a href="/wiki/Dingo_australijski" title="Dingo australijski">dingo</a><a href="#cite_note-Letnic&-31">[31]</a>, to inna teoria podaje za główny powód wzrastającą suchość siedlisk kontynentalnych, co nie dotknęło populacji tasmańskiej, w której miejscu występowania klimat pozostał chłodny i wilgotny<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200540-32">[32]</a>. Teoria ta widzi w dingo jedynie przyczynę drugorzędną<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200541-33">[33]</a>. Jako że diabeł tasmański należy do najbliższych współczesnych krewnych wilka tasmańskiego, spekulowano na temat przywrócenia wilka tasmańskiego poprzez połączenie jego <a href="/wiki/Kwas_deoksyrybonukleinowy" title="Kwas deoksyrybonukleinowy">DNA</a> z okazów muzealnych z <a href="/wiki/Kom%C3%B3rka_jajowa" title="Komórka jajowa">komórką jajową</a> diabła tasmańskiego<a href="#cite_note-CITEREFTyndale-Biscoe2005159–165-34">[34]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Genetyka">Genetyka</h3>[<a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Genetyka" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Genetyka">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Kariotyp_diab%C5%82a_tasma%C5%84skiego_(Sarcophilus_Harrisii).png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Kariotyp_diab%C5%82a_tasma%C5%84skiego_%28Sarcophilus_Harrisii%29.png/220px-Kariotyp_diab%C5%82a_tasma%C5%84skiego_%28Sarcophilus_Harrisii%29.png" decoding="async" width="220" height="102" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Kariotyp_diab%C5%82a_tasma%C5%84skiego_%28Sarcophilus_Harrisii%29.png/330px-Kariotyp_diab%C5%82a_tasma%C5%84skiego_%28Sarcophilus_Harrisii%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Kariotyp_diab%C5%82a_tasma%C5%84skiego_%28Sarcophilus_Harrisii%29.png/440px-Kariotyp_diab%C5%82a_tasma%C5%84skiego_%28Sarcophilus_Harrisii%29.png 2x" data-file-width="1003" data-file-height="464" /></a><figcaption><a href="/wiki/Kariotyp" title="Kariotyp">Kariotyp</a></figcaption></figure> <a href="/wiki/Genom" title="Genom">Genom</a> diabła tasmańskiego <a href="/wiki/Sekwencjonowanie_DNA" title="Sekwencjonowanie DNA">zsekwencjonowano</a> w 2010 w <a href="/w/index.php?title=Wellcome_Trust_Sanger_Institute&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wellcome Trust Sanger Institute (strona nie istnieje)">Wellcome Trust Sanger Institute</a><a href="#cite_note-35">[35]</a>. Jak wszystkie <a href="/wiki/Nie%C5%82azowate" title="Niełazowate">niełazowate</a>, ma on w sumie 14 chromosomów<a href="#cite_note-CITEREFTyndale-Biscoe2005143-36">[36]</a>. Wśród nich u samca występują chromosomy płciowe XY<a href="#cite_note-Pearse&Swift-37">[37]</a>. W porównaniu z innymi torbaczami australijskimi czy też drapieżnymi łożyskowcami zmienność genetyczna tego gatunku jest niewielka. Jest to zgodne z <a href="/wiki/Efekt_za%C5%82o%C5%BCyciela" title="Efekt założyciela">efektem założyciela</a>, gdyż zakresy różnic wielkości <a href="/wiki/Allel" title="Allel">alleli</a> są niewielkie, a zmiany są prawie ciągłe wśród wszystkich przebadanych subpopulacji. Różnorodność w nich alleli jest na poziomie 2,7–3,3. <a href="/wiki/Heterozygota" title="Heterozygota">Heterozygotyczność</a> mieści się w zakresie 0,386–0,467<a href="#cite_note-mj04-38">[38]</a>. Zgodnie z badaniem Menny Jones <a href="/wiki/Przep%C5%82yw_gen%C3%B3w" title="Przepływ genów">przepływ genów</a> wydaje się zachodzić na odległość do 50 km, co oznacza, że uczestniczą w nim głównie sąsiadujące ze sobą populacje. Na większą skalę (150–250 km) przepływ genów jest ograniczony, jednakże nie ma dowodów na izolację<a href="#cite_note-mj04-38">[38]</a>. Efekt wyspy mógł również przyczynić się do małej różnorodności genetycznej. Okresy małej gęstości populacji mogły również wywołać umiarkowane <a href="/wiki/Efekt_w%C4%85skiego_gard%C5%82a" title="Efekt wąskiego gardła">efekty wąskiego gardła</a>, redukując różnorodność genetyczną<a href="#cite_note-mj04-38">[38]</a>. Wybuchy epidemii <a href="/wiki/DFTD" title="DFTD">zakaźnego raka pyska diabła</a> zwiększyły wpływ <a href="/wiki/Kojarzenie_krewniacze" title="Kojarzenie krewniacze">chowu wsobnego</a><a href="#cite_note-39">[39]</a>. Subpopulacja na północnym zachodzie stanu wydaje się genetycznie odrębna od innych diabłów tasmańskich<a href="#cite_note-fed-40">[40]</a>, jednakże zachodzi pomiędzy tymi grupami pewna wymiana<a href="#cite_note-draft-41">[41]</a>. Badanie <a href="/w/index.php?title=Polimorfizm_konformacyjny_pojedynczej_nici&action=edit&redlink=1" class="new" title="Polimorfizm konformacyjny pojedynczej nici (strona nie istnieje)">polimorfizmu konformacyjnego pojedynczej nici</a> (OSCP) <a href="/wiki/G%C5%82%C3%B3wny_uk%C5%82ad_zgodno%C5%9Bci_tkankowej" title="Główny układ zgodności tkankowej">głównego układu zgodności tkankowej</a> (MHC), a dokładniej domeny antygenów klasy I (MHC I) wśród diabłów tasmańskich z różnych miejsc na wyspie pokazało 25 różnych typów. Wykazało też odmienny wzór typów MHC w północno-zachodniej i we wschodniej Tasmanii. Osobniki ze wschodu cechowały się mniejszą różnorodnością MHC. 30% należało do typu związanego z guzem (typ 1), a 24% do typu A<a href="#cite_note-sid-42">[42]</a>. 7 na 10 diabłów tasmańskich na wschodzie należy do typów A, D, G lub 1, wiążących się z DFTD; natomiast tylko 55% osobników z zachodu ma takie typy MHC. Spośród 25 wyróżnionych typów MHC 40% występuje wyłącznie u diabłów z zachodu. Choć populacja północno-zachodnia jest w ogólności mniej zróżnicowana genetycznie, cechuje się większą różnorodnością MHC, co pozwala im na obronę immunologiczną przed DFTD. W związku z tym mieszanie się osobników może zwiększyć szanse zachorowania<a href="#cite_note-sid-42">[42]</a>. Z 15 różnych regionów Tasmanii, na których przeprowadzono badania, 6 leżało na wschodniej połowie wyspy. Spośród nich w Epping Forest doszukano się tylko dwóch typów, 75% przypadło na typ O. W Buckland-Nugent obecne były 3 typy, natomiast średnio na lokalizację przypadło ich 5,33. Dla porównania na zachodzie w Cape Sorell też były 3 typy, a w Togari North-Christmas Hills – 6, natomiast pozostałe 7 miejsc cechowało się przynajmniej 8 typami, na West Pencil Pine było ich aż 15. Średnia na lokalizację na zachodzie wyniosła 10,11<a href="#cite_note-sid-42">[42]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Podgatunek_fosylny">Podgatunek fosylny</h3>[<a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Podgatunek fosylny" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Podgatunek fosylny">edytuj kod</a>]</div> Na podstawie znalezisk subfosylnych wyróżniono podgatunek S. harrisii dixonae. Jednakże wyniki pomiarów jego cech zachodzą na wyniki współczesnych diabłów tasmańskich<a href="#cite_note-Wilson&Reeder-43">[43]</a>. Podgatunek ten, podobnie jak <a href="/wiki/Podgatunek_nominatywny" title="Podgatunek nominatywny">podgatunek nominatywny</a>, nie posiada polskojęzycznej nazwy<a href="#cite_note-miiz-2">[2]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Morfologia">Morfologia</h2>[<a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Morfologia" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Morfologia">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Tasmanian_Devil_markings.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Tasmanian_Devil_markings.jpg/220px-Tasmanian_Devil_markings.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Tasmanian_Devil_markings.jpg/330px-Tasmanian_Devil_markings.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Tasmanian_Devil_markings.jpg/440px-Tasmanian_Devil_markings.jpg 2x" data-file-width="1296" data-file-height="972" /></a><figcaption>Dwa diabły tasmańskie, w tym jeden bez żadnych białych znaczeń. Około 16% dzikich osobników ich nie posiada</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:TasmanianDevil_1888.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/TasmanianDevil_1888.jpg/220px-TasmanianDevil_1888.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/TasmanianDevil_1888.jpg/330px-TasmanianDevil_1888.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/TasmanianDevil_1888.jpg/440px-TasmanianDevil_1888.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1365" /></a><figcaption>Wibrysy pomagają diabłu tasmańskiemu lokalizować zdobycz w ciemności</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Animaldentition_sarcophilusharrisii.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Animaldentition_sarcophilusharrisii.png/220px-Animaldentition_sarcophilusharrisii.png" decoding="async" width="220" height="258" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Animaldentition_sarcophilusharrisii.png/330px-Animaldentition_sarcophilusharrisii.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Animaldentition_sarcophilusharrisii.png/440px-Animaldentition_sarcophilusharrisii.png 2x" data-file-width="495" data-file-height="580" /></a><figcaption>Uzębienie ze Sketches in Natural History Knighta</figcaption></figure> Diabeł tasmański to największy współczesny <a href="/wiki/Zoofag" title="Zoofag">mięsożerny</a> <a href="/wiki/Torbacze" title="Torbacze">torbacz</a>. Krępy, ciężkiej budowy, ma dużą głowę i ogon długości połowy długości ciała. Co niezwykłe w przypadku torbaczy, jego przednie łapy są nieco dłuższe od tylnych. Zwierzę może biec z prędkością do 13 km/h na krótkim dystansie. Futro zazwyczaj ma barwę czarną, często widnieją na nim nieregularne białe plamy ulokowane na klatce piersiowej i zadzie. Nie posiada ich 16% diabłów tasmańskich<a href="#cite_note-Guiler1983-44">[44]</a><a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200546–47-45">[45]</a>. Znaczenia te sugerują, że ssak wykazuje większą aktywność o świcie i zmierzchu. Uważa się, że przyciągają one ataki w postaci gryzienia do mniej ważnych części ciała, ponieważ gryzienie się diabłów tasmańskich prowadzi do gromadzenia się blizn w tych właśnie regionach ciała<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200546–47-45">[45]</a>. Samce są zwykle większe od samic. Ich głowa i tułów mierzą przeciętnie 652 mm, ogon zaś mierzy 258 mm. Masa ciała wynosi średnio 8 kg. Samice mają głowę i ogon długości średnio 570 mm, a ich ogon ma 244 mm. Masa ich ciała to średnio 6 kg<a href="#cite_note-Guiler1983-44">[44]</a>. Osobniki zamieszkujące zachodnią Tasmanię są zwykle mniejszych rozmiarów<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton2005118-46">[46]</a>. Dłonie kończą się pięcioma długimi palcami, z których 4 zwracają się do przodu, a 1 w bok, co pozwala zwierzęciu chwytać pożywienie. Stopy kończą się czterema palcami. Pazury diabłów tasmańskich nie chowają się<a href="#cite_note-draft-41">[41]</a>. Krępe diabły tasmańskie mają względnie nisko położony <a href="/wiki/%C5%9Arodek_ci%C4%99%C5%BCko%C5%9Bci" title="Środek ciężkości">środek ciężkości</a><a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200552-47">[47]</a>. Ssaki te osiągają pełną wielkość w wieku dwóch lat<a href="#cite_note-fed-40">[40]</a>. Nieliczne żyją na wolności powyżej 5 lat<a href="#cite_note-Jones2008-48">[48]</a>. Prawdopodobnie najdłużej żyjący odnotowany osobnik, Coolah, to samiec, który żył w niewoli powyżej 7 lat<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton2005140-49">[49]</a>. Urodził się w styczniu 1997 w <a href="/wiki/Zoo_i_ogr%C3%B3d_botaniczny_w_Cincinnati" title="Zoo i ogród botaniczny w Cincinnati">Cincinnati Zoo</a>, umarł w maju 2004 w <a href="/w/index.php?title=Fort_Wayne_Children%E2%80%99s_Zoo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fort Wayne Children’s Zoo (strona nie istnieje)">Fort Wayne Children’s Zoo</a><a href="#cite_note-UPI2004-50">[50]</a>. Torbacz przechowuje <a href="/wiki/Tkanka_t%C5%82uszczowa" title="Tkanka tłuszczowa">tłuszcz</a> w swym ogonie. Zdrowe osobniki mają tłuste ogony<a href="#cite_note-DPIWEweb1-51">[51]</a>. Zazwyczaj ogon nie jest chwytny, odgrywa zaś ważną rolę w <a href="/wiki/Fizjologia" title="Fizjologia">fizjologii</a>, zachowaniach społecznych i lokomocji. Działa jako przeciwwaga dla utrzymania stabilności, gdy kręgowiec porusza się szybko<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200546-52">[52]</a>. U podstawy ogona leży <a href="/w/index.php?title=Gruczo%C5%82_anogenitalny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gruczoł anogenitalny (strona nie istnieje)">gruczoł anogenitalny</a>, którego wydzielina zapachowa służy oznaczaniu podłoża silną, gryzącą wonią<a href="#cite_note-Pemberton1993-53">[53]</a>. Zewnętrzne <a href="/wiki/J%C4%85dro_(anatomia)" title="Jądro (anatomia)">jądra</a> samców znajdują się w workowatej strukturze tworzonej przez boczne wentrokruralne fałdy brzucha, częściowo okrywające i chroniące jądra, które są kształtu prawie obłego. Średni rozmiar 30 jąder dorosłych samców wynosi 3,17 × 2,57 cm<a href="#cite_note-g64-54">[54]</a>. <a href="/wiki/Marsupium" title="Marsupium">Torba lęgowa</a> samicy otwiera się do tyłu. Istnieje przez całe jej życie, inaczej, niż u pewnych innych <a href="/wiki/Nie%C5%82azowate" title="Niełazowate">niełazowatych</a><a href="#cite_note-g64-54">[54]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Tasmanian_Devil_skull.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Tasmanian_Devil_skull.jpg/220px-Tasmanian_Devil_skull.jpg" decoding="async" width="220" height="182" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Tasmanian_Devil_skull.jpg/330px-Tasmanian_Devil_skull.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Tasmanian_Devil_skull.jpg/440px-Tasmanian_Devil_skull.jpg 2x" data-file-width="2898" data-file-height="2397" /></a><figcaption><a href="/wiki/Czaszka" title="Czaszka">Czaszka</a>. Żuchwa i szczęka rozwarte na około 45°, widoczne duże <a href="/wiki/Kie%C5%82" title="Kieł">kły</a> i duży <a href="/w/index.php?title=Staw_%C5%BCuchwowy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Staw żuchwowy (strona nie istnieje)">staw żuchwowy</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Tasmanian_devil_skeleton.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Tasmanian_devil_skeleton.jpg/220px-Tasmanian_devil_skeleton.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Tasmanian_devil_skeleton.jpg/330px-Tasmanian_devil_skeleton.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Tasmanian_devil_skeleton.jpg/440px-Tasmanian_devil_skeleton.jpg 2x" data-file-width="2272" data-file-height="1704" /></a><figcaption>Szkielet wystawiany przez <a href="/w/index.php?title=Museum_of_Osteology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Museum of Osteology (strona nie istnieje)">Museum of Osteology</a> w <a href="/wiki/Oklahoma_City" title="Oklahoma City">Oklahoma City</a></figcaption></figure> Dzięki dużej głowie i szyi diabeł tasmański dysponuje jednym z najsilniejszych zgryzów w przeliczeniu na masę ciała wśród dzisiejszych <a href="/wiki/Drapie%C5%BCnictwo" title="Drapieżnictwo">drapieżników</a> lądowych<a href="#cite_note-55">[55]</a>. Diabeł tasmański dysponuje niezwykle wielką jak na jego rozmiary siłą zgryzu. Osiąga on <a href="/wiki/Si%C5%82a" title="Siła">siłę</a> 553 <a href="/wiki/Niuton" title="Niuton">N</a><a href="#cite_note-Wroe2005-56">[56]</a>. Żuchwa rozwiera się na kąt 75–80°, co pozwala zwierzęciu osiągać dużą <a href="/wiki/Moc" title="Moc">moc</a>, dzięki której rozrywa mięso i kruszy kości<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200546-52">[52]</a>. Potrafi przegryźć nawet gruby, metalowy przewód<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200520-57">[57]</a>. Moc jego szczęki wynika po części z jego względnie dużej głowy. Zęby, szczęka i żuchwa diabła tasmańskiego przywodzą na myśl te należące do <a href="/wiki/Hienowate" title="Hienowate">hieny</a>. Jest to przykład <a href="/wiki/Paralelizm_ewolucyjny" title="Paralelizm ewolucyjny">ewolucji równoległej</a><a href="#cite_note-58">[58]</a><a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200564-59">[59]</a>. Zęby niełazowatych przypominają spotykane u prymitywnych torbaczy. Jak u wszystkich niełazowatych, diabeł tasmański ma wydatne <a href="/wiki/Kie%C5%82" title="Kieł">kły</a> i <a href="/w/index.php?title=Z%C4%99by_policzkowe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zęby policzkowe (strona nie istnieje)">zęby policzkowe</a>. Występują 3 pary dolnych <a href="/wiki/Siekacz" title="Siekacz">siekaczy</a>, w szczękach zaś nawet 4. Leżą one na samym przodzie pyska torbacza<a href="#cite_note-CITEREFTyndale-Biscoe2005142–143-60">[60]</a>. Jak pies, ma on 42 zęby, które po urodzeniu nie są już zastępowane przez nowe, za to rosną stale, choć wolno, przez całe życie zwierzęcia<a href="#cite_note-DPIWEweb1-51">[51]</a><a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200564-59">[59]</a>. Jest to uzębienie <a href="/wiki/Zoofag" title="Zoofag">mięsożercy</a>, wykazujące <a href="/wiki/Adaptacja_(biologia)" title="Adaptacja (biologia)">adaptacje</a> do konsumpcji kości<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200544-61">[61]</a>. Diabeł tasmański ma też długie pazury pozwalające mu na drążenie nor oraz poszukiwanie pokarmu w ziemi, z łatwością potrafi on też silnie chwytać zdobycz bądź partnera<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200564-59">[59]</a>. Zęby i pazury umożliwiają torbaczowi atakowanie <a href="/wiki/Wombatowate" title="Wombatowate">wombatowanych</a> ważących do 30 kg<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200544-61">[61]</a>. Duże szyja i przednia część ciała zapewniają diabłu tasmańskiemu jego siłę. Taka budowa wiąże się z tym, że przednia połowa ciała zwierzęcia jest silniejsza. W związku z tym drapieżnik chodzi przechylony niezdarnie, powłócząc nogami<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200553-62">[62]</a>. Zwierzę ma długie <a href="/wiki/W%C5%82osy_czuciowe" title="Włosy czuciowe">wibryssy</a> na twarzy i w kępkach na szczycie głowy. Pomaga mu to lokalizować zdobycz, gdy żeruje w ciemności, a także wykrywać inne diabły tasmańskie w pobliżu podczas pożywiania się<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200564-59">[59]</a>. Wibryssy mogą rozciągać się od czubka brody do tylnego końca szczęki, osiągając szerokość rozstawionych ramion<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200564-59">[59]</a>. Dominującym zmysłem jest <a href="/wiki/S%C5%82uch" title="Słuch">słuch</a>. Zwierzę posiada także świetny węch – wykrywa zapachy z odległości 1 km<a href="#cite_note-DPIWEweb1-51">[51]</a><a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200564-59">[59]</a>. W przeciwieństwie do innych torbaczy posiada dobrze rozwinięte, siodłowate <a href="/w/index.php?title=Typanicum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Typanicum (strona nie istnieje)">typanicum</a><a href="#cite_note-63">[63]</a>. Jako że poluje nocą, jego wzrok wydaje się najostrzejszy w przypadku <a href="/wiki/Widzenie_skotopowe" title="Widzenie skotopowe">bieli i czerni</a>, w takich warunkach dostrzega wyraźnie poruszające się obiekty, ma jednak trudności z obiektami w bezruchu<a href="#cite_note-DPIWEweb1-51">[51]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Rozmieszczenie_geograficzne_i_siedlisko">Rozmieszczenie geograficzne i siedlisko</h2>[<a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Rozmieszczenie geograficzne i siedlisko" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Rozmieszczenie geograficzne i siedlisko">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Sarcophilus_harrisii_taranna.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Sarcophilus_harrisii_taranna.jpg/220px-Sarcophilus_harrisii_taranna.jpg" decoding="async" width="220" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Sarcophilus_harrisii_taranna.jpg/330px-Sarcophilus_harrisii_taranna.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Sarcophilus_harrisii_taranna.jpg/440px-Sarcophilus_harrisii_taranna.jpg 2x" data-file-width="2200" data-file-height="1435" /></a><figcaption>Osobnik na terenie Parku Ochrony Diabła Tasmańskiego<a href="#cite_note-64">[64]</a> w <a href="/w/index.php?title=Taranna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Taranna (strona nie istnieje)">Taranna</a>.</figcaption></figure> Stworzenia te zamieszkują wszelkie <a href="/wiki/Siedlisko_(biologia)" title="Siedlisko (biologia)">siedliska</a> wyspy <a href="/wiki/Tasmania" title="Tasmania">Tasmanii</a>, włączając w to nawet przedmieścia. Występują na samej Tasmanii, jak i na <a href="/w/index.php?title=Robbins_Island&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robbins Island (strona nie istnieje)">Robbins Island</a>, połączoną z Tasmanią przejściem lądowym podczas <a href="/wiki/P%C5%82ywy_morskie" title="Pływy morskie">odpływu</a><a href="#cite_note-vul-65">[65]</a>. Populacja północno-zachodnia żyje na zachód od <a href="/wiki/Forth_(rzeka)" title="Forth (rzeka)">rzeki Forth</a>, sięgając na południe <a href="/w/index.php?title=Macquarie_Harbour&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macquarie Harbour (strona nie istnieje)">Macquarie Heads</a><a href="#cite_note-iucn-6">[6]</a>. Niegdyś, od XIX wieku występowały na <a href="/wiki/Wyspa_Bruny" title="Wyspa Bruny">wyspie Bruny</a>, jednak nie spotkano ich tam po 1900<a href="#cite_note-iucn-6">[6]</a>. Introdukowano je na <a href="/w/index.php?title=Badger_Island&action=edit&redlink=1" class="new" title="Badger Island (strona nie istnieje)">Badger Island</a> w połowie ostatniej dekady XX wieku, ale uważa się, że wymarły tam do 2005<a href="#cite_note-fed-40">[40]</a>. Podstawowym siedliskiem diabłów tasmańskich jest strefa od niskich do umiarkowanych opadów na wschodzie i północnym zachodzie Tasmanii<a href="#cite_note-draft-41">[41]</a>. Ssaki te lubią zwłaszcza suche, <a href="/wiki/Las_zawsze_zielony_twardolistny" title="Las zawsze zielony twardolistny">sklerofilowe lasy</a> i porośnięte lasem tereny przybrzeżne<a href="#cite_note-Fischer2001-66">[66]</a> Choć nie spotyka się ich w najwyżej położonych miejscach wyspy, a ich zagęszczenie jest niskie na równinach porośniętych <a href="/w/index.php?title=Gymnoschoenus_sphaerocephalus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gymnoschoenus sphaerocephalus (strona nie istnieje)">Gymnoschoenus sphaerocephalus</a> na południowym wschodzie (<a href="/w/index.php?title=South_West_Wilderness&action=edit&redlink=1" class="new" title="South West Wilderness (strona nie istnieje)">South West Wilderness</a>), ich <a href="/wiki/Populacja_(biologia)" title="Populacja (biologia)">populacja</a> ma wysoką liczebność w suchych bądź mieszanych sklerofilowych lasach i przybrzeżnych wrzosowiskach. Diabły tasmańskie preferują widne lasy od wysokich i ciemnych, a także lasy bardziej suche, niż wilgotne<a href="#cite_note-fed-40">[40]</a>. Spotyka się je także w pobliżu dróg, gdzie często zdarzają się śmiertelne wypadki, choć stworzenia te często same padają ofiarami wypadków drogowych, gdy żerują na padlinie<a href="#cite_note-vul-65">[65]</a>. Zgodnie z opinią Threatened Species Scientific Committee ich wszechstronność oznacza, że niszczenie środowiska naturalnego nie stanowi największego zagrożenia dla gatunku<a href="#cite_note-vul-65">[65]</a>. Z diabłem tasmańskim związany jest <a href="/wiki/Tasiemce" title="Tasiemce">tasiemiec</a> <a href="/w/index.php?title=Dasyurotaenia_robusta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dasyurotaenia robusta (strona nie istnieje)">Dasyurotaenia robusta</a>, klasyfikowany jako gatunek rzadki przez Tasmanian Threatened Species Protection Act z 1995. Robak ten występuje jedynie u diabłów tasmańskich<a href="#cite_note-fed-40">[40]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ekologia_i_zachowanie">Ekologia i zachowanie</h2>[<a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Ekologia i zachowanie" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Ekologia i zachowanie">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Tasmanian_Devil_resting.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Tasmanian_Devil_resting.jpg/220px-Tasmanian_Devil_resting.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Tasmanian_Devil_resting.jpg/330px-Tasmanian_Devil_resting.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Tasmanian_Devil_resting.jpg/440px-Tasmanian_Devil_resting.jpg 2x" data-file-width="2240" data-file-height="1488" /></a><figcaption>Diabeł tasmański jest zwierzęciem nocnym, jednak lubi odpoczywać w słońcu. W okolicy lewego oka tego osobnika widnieje blizna po stoczonej walce.</figcaption></figure> Diabeł tasmański żeruje zwykle w nocy i o zmierzchu. Dnie spędza w gęstych zaroślach bądź w norze<a href="#cite_note-Fischer2001-66">[66]</a>. Spekulowano, czy jego nocna aktywność stanowi adaptację pozwalającą unikać drapieżnictwa ze strony <a href="/wiki/Cz%C5%82owiek_rozumny" title="Człowiek rozumny">ludzi</a> i orłów<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton2005129-67">[67]</a>. Młode diabły tasmańskie są aktywne głównie o zmierzchu<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200569-68">[68]</a>. Nie ma dowodów na występowanie u diabłów <a href="/wiki/Torpor" title="Torpor">torporu</a><a href="#cite_note-jb98-69">[69]</a>. Młode osobniki potrafią wspinać się na drzewa, ale w miarę dorastania przychodzi im to coraz trudniej<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200521–22-70">[70]</a><a href="#cite_note-71">[71]</a>. Diabły tasmańskie mogą wdrapać się po pniu o średnicy powyżej 40 cm, który nie posiada małych odgałęzień stanowiących punkty zaczepu, aż do wysokości około 2,5–3 m. Zwierzęta, które jeszcze nie dorosły, potrafią wspiąć się na krzewy wysokości do 4 m, a na drzewa do 7 m, jeśli nie rosną pionowo<a href="#cite_note-jb00-72">[72]</a>. Osobniki dorosłe mogą pożerać młode diabły tasmańskie, gdy są bardzo głodne, wobec czego wspinaczka może stanowić adaptację młodych zwierząt pozwalającą im uciec<a href="#cite_note-73">[73]</a>. Diabły tasmańskie potrafią również pływać. Obserwowano je pokonujące rzeki szerokości 50 m, w tym lodowato zimne, i to w widoczny sposób ochoczo<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200521–22-70">[70]</a>. Diabeł tasmański nie tworzy stad. Zamiast tego spędza czas samotnie, jeśli jest już po odstawieniu od piersi<a href="#cite_note-Fischer2001-66">[66]</a><a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200569-68">[68]</a>. Uważano go za zwierzę samotne, a jego interakcje społeczne kiepsko rozumiano. Jednakże badanie terenowe opisane w 2009 rzuciło na nie pewne światło. Osobnikom zamieszkującym <a href="/w/index.php?title=Park_Narodowy_Narawntapu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Park Narodowy Narawntapu (strona nie istnieje)">Park Narodowy Narawntapu</a> założono nadajniki, które zbierały informacje o ich interakcjach z pobratymcami od lutego do czerwca 2006. Okazało się, że poszczególne diabły tasmańskie wchodziły w skład obszernej sieci społecznej, charakteryzowanej przez kontakty samców i samic podczas sezonu rozrodczego, natomiast przez interakcje samic między sobą, najczęstsze poza sezonem rozrodczym, choć częstość i wzorce kontaktów nie różniły się znacznie pomiędzy sezonami. Wcześniej sądzono, że samce walczyły o jedzenie, teraz okazało się, że samce rzadko miewają spotkania z innymi samcami<a href="#cite_note-74">[74]</a>. Diabły tasmańskie uznaje się za zwierzęta ogólnie nieterytorialne, choć samice wykazują zachowania <a href="/wiki/Terytorializm" title="Terytorializm">terytorialne</a> wokół swych nor<a href="#cite_note-DPIWEweb1-51">[51]</a>. Pozwala to na większe zagęszczenie osobników zajmujących dany obszar bez konfliktów, niż mogłoby to mieć miejsce w przypadku zwierząt terytorialnych<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200576–77-75">[75]</a>. Ssak zajmuje jednak <a href="/wiki/Area%C5%82_osobniczy" title="Areał osobniczy">areał osobniczy</a><a href="#cite_note-76">[76]</a>. W okresie pomiędzy dwoma a czterema tygodniami areał ten wahał się pomiędzy 4 a 27 km² ze średnią 13 km²<a href="#cite_note-fed-40">[40]</a>. Położenie i geometria tych areałów zależy od dostępności pożywienia, zwłaszcza zaś walabii i <a href="/wiki/Pademelon" title="Pademelon">pademelonów</a><a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200576–77-75">[75]</a>. Diabeł tasmański regularnie używa trzech bądź czterech nor. Jamy wykorzystywane uprzednio przez wombaty ceni szczególnie jako nadające się do rozrodu z uwagi na zapewniane przez nie bezpieczeństwo. Gęsta roślinność przy ciekach wodnych, obfite kępy trawy i jaskinie również służą mu za schronienie. Dorosłe osobniki wykorzystują te same schronienia przez całe życie. Uważa się, że z uwagi na wartość prezentowaną przez bezpieczną norę, niektóre z nich mogą służyć przez całe stulecia kolejnym pokoleniom zwierząt<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200576–77-75">[75]</a>. Badania zasugerowały, że bezpieczeństwo pokarmowe jest mniej ważne od bezpieczeństwa nory, a destrukcja środowiska naturalnego wpływająca na ten drugi czynnik osiąga znacznie większy wpływ na umieralność<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200576–77-75">[75]</a>. Szczenięta pozostają w jednej norze z matką. Inne natomiast osobniki są mobilne<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200576–77-75">[75]</a>, zmieniają schronienie co 1–3 dni, przebywając średni dystans 8,6 km w ciągu nocy<a href="#cite_note-77">[77]</a>. Jednak są też doniesienia wyznaczające górną granicę na 50 km w ciągu jednej nocy. Wybierają drogę przez niziny, przełęcze i wzdłuż brzegów rzek, preferując zwłaszcza wydeptane ścieżki i drogi zwierząt gospodarskich. Unikają zaś stromych stoków i kamienistych podłoży<a href="#cite_note-fed-40">[40]</a><a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton2005118-46">[46]</a>. Liczba podejmowanych wędrówek w ciągu całego roku wydaje się być stała, nie licząc matek, które niedawno rodziły<a href="#cite_note-fed-40">[40]</a>. Podobne dystanse w przypadku samców i samic stanowią rzadkość u wykazujących <a href="/wiki/Dymorfizm_p%C5%82ciowy" title="Dymorfizm płciowy">dymorfizm płciowy</a>, prowadzących samotny tryb życia drapieżników. Samce potrzebują więcej pożywienia, spędzają więc więcej czasu na jedzeniu, niż na przemieszczaniu się. Diabły tasmańskie podczas polowania typowo zataczają kręgi wokół swego areału osobniczego<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200576–77-75">[75]</a>. Na obszarach, gdzie sąsiadują z <a href="/wiki/Cz%C5%82owiek_rozumny" title="Człowiek rozumny">ludźmi</a>, znane są z kradzieży ubrań, koców i poduszek, których używają, kiedy zakładają legowiska w drewnianych budynkach<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200523–24-78">[78]</a>. Choć <a href="/wiki/Nie%C5%82azowate" title="Niełazowate">niełazowate</a> cechują się podobną dietą i <a href="/wiki/Anatomia" title="Anatomia">anatomią</a>, ich różne rozmiary wpływają na <a href="/wiki/Termoregulacja" title="Termoregulacja">termoregulację</a>, a więc i na zachowanie<a href="#cite_note-CITEREFTyndale-Biscoe2005148-79">[79]</a>. W neutralnych temperaturach między 5 a 30 °C zwierzę potrafi utrzymać temperaturę ciała pomiędzy 37,4 a 38 °C. Gdy temperatura zewnętrzna wzrasta do 40 °C przy wilgotności osiągającej 50%, temperatura ciała zwierzęcia podnosi się o 2 °C w ciągu godziny, następnie zaś obniża się miarowo do temperatury wyjściowej po dalszych dwóch godzinach, pozostając na tym poziomie przez kolejne dwie godziny. Przez ten czas ssak pije wodę i nie wykazuje widocznych objawów dyskomfortu. Doprowadziło to naukowców do poglądu, zgodnie z którym pocenie się i chłodzenie przez parowanie stanowią u niego główną metodę pozbywania się nadmiaru <a href="/wiki/Ciep%C5%82o" title="Ciepło">ciepła</a><a href="#cite_note-CITEREFTyndale-Biscoe2005147–149-80">[80]</a>. Późniejsze badanie pokazało, że diabły tasmańskie dyszą, ale nie pocą się w celu oddania ciepła<a href="#cite_note-draft-41">[41]</a> Wiele innych torbaczy nie potrafi utrzymać niskiej temperatury ciała<a href="#cite_note-CITEREFTyndale-Biscoe2005149-81">[81]</a>. Gdy niewielkie zwierzęta żyją w cieplejszych i bardziej suchych warunkach, do których są gorzej przystosowane, przechodzą na <a href="/wiki/Nocny_tryb_%C5%BCycia" title="Nocny tryb życia">nocny tryb życia</a> i obniżają temperaturę swego ciała za dnia. Natomiast Sarcophilus zachowuje aktywność w ciągu dnia, a temperatura jego ciała waha się o 1,8 °C od minimum w nocy do maksimum w środku dnia<a href="#cite_note-CITEREFTyndale-Biscoe2005148–149-82">[82]</a>. <a href="/wiki/Podstawowa_przemiana_materii" title="Podstawowa przemiana materii">Podstawowa przemiana materii</a> diabła tasmańskiego wynosi 141 kJ/kg na dzień, czyli wielokrotnie mniej, niż w przypadku mniejszych torbaczy. Ważący 5 kg Sarcophilus zużywa 712 kJ dziennie. Przemiana materii może wynieść aż 407 kJ/kg<a href="#cite_note-CITEREFTyndale-Biscoe2005149-81">[81]</a>. Tak jak <a href="/wiki/Nie%C5%82az" title="Niełaz">Dasyurus</a>, diabeł tasmański dysponuje tempem metabolizmu porównywalnym z niemięsożernymi torbaczami podobnych rozmiarów. Różni się tym od mięsożernych <a href="/wiki/%C5%81o%C5%BCyskowce" title="Łożyskowce">łożyskowców</a>, cechujących się względnie dużą podstawową przemianą materii<a href="#cite_note-83">[83]</a>. Wykazano spadek masy ciała z 7,9 do 7,1 kg od lata do zimy, ale w tym samym czasie dzienna konsumpcja energii wzrosła od 2591 do 2890 kJ, co odpowiada wzrostowi konsumpcji pokarmu z 518 do 578 g<a href="#cite_note-CITEREFTyndale-Biscoe2005150-84">[84]</a>. Dieta opiera się o <a href="/wiki/Bia%C5%82ka" title="Białka">białka</a>, zawartość wody wynosi 70%. Z każdego grama spożytych owadów wytwarza 3,5 kJ energii. W przypadku mięsa walabii generowanych jest 5,0 kJ<a href="#cite_note-CITEREFTyndale-Biscoe2005150-84">[84]</a>. Licząc względem masy ciała diabeł tasmański spożywa jedynie ćwierć tego, co przyjmuje <a href="/wiki/Nie%C5%82az_plamisty" title="Niełaz plamisty">niełaz plamisty</a><a href="#cite_note-CITEREFTyndale-Biscoe2005150-84">[84]</a>, co pozwala mu dłużej przetrwać przy braku pokarmu. Diabeł tasmański jest <a href="/wiki/Gatunek_kluczowy" title="Gatunek kluczowy">gatunkiem kluczowym</a> <a href="/wiki/Ekosystem" title="Ekosystem">ekosystemu</a> Tasmanii<a href="#cite_note-STTDNSept10-85">[85]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pożywienie">Pożywienie</h3>[<a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Pożywienie" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pożywienie">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Devil-eating-roadkill.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Devil-eating-roadkill.jpg/220px-Devil-eating-roadkill.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Devil-eating-roadkill.jpg/330px-Devil-eating-roadkill.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Devil-eating-roadkill.jpg/440px-Devil-eating-roadkill.jpg 2x" data-file-width="1519" data-file-height="1006" /></a><figcaption>Diabeł tasmański pożera ofiarę wypadku drogowego</figcaption></figure> Diabły tasmańskie potrafią upolować zdobycz dorastającą rozmiarów małego <a href="/wiki/Kangurowate" title="Kangurowate">kangura</a>. W praktyce są jednak oportunistami. Spożywają <a href="/wiki/Padlina" title="Padlina">padlinę</a> częściej, niż polują na żywą zdobycz. Preferują <a href="/wiki/Wombatowate" title="Wombatowate">wombaty</a>, które łatwo upolować i zawierają dużo tłuszczu, jednakże zjedzą każde niewielkie rodzime zwierzę, jak <a href="/wiki/Kanguroszczurnik" title="Kanguroszczurnik">Bettongia</a> czy <a href="/wiki/Potoroini" title="Potoroini">Potorous</a> (<a href="/wiki/Kanguroszczurowate" title="Kanguroszczurowate">kanguroszczurowate</a>), zwierzęta domowe (nawet owce), <a href="/wiki/Ptaki" title="Ptaki">ptaki</a>, <a href="/wiki/Ryby" title="Ryby">ryby</a>, <a href="/wiki/Owoc" title="Owoc">owoce</a>, <a href="/wiki/Biomasa" title="Biomasa">biomasę</a>, <a href="/wiki/Owady" title="Owady">owady</a>, <a href="/wiki/Kijanka" title="Kijanka">kijanki</a>, <a href="/wiki/P%C5%82azy_bezogonowe" title="Płazy bezogonowe">płazy bezogonowe</a> i <a href="/wiki/Gady" title="Gady">gady</a>. Dietę mają bardzo zróżnicowaną, zależy ona od dostępności pożywienia<a href="#cite_note-DPIWEweb1-51">[51]</a><a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200511–13,_70–73,_108-86">[86]</a>. Przed <a href="/wiki/Wymieranie" title="Wymieranie">wyginięciem</a> <a href="/wiki/Wilkow%C3%B3r_tasma%C5%84ski" title="Wilkowór tasmański">wilkowora tasmańskiego</a> diabły tasmańskie pożerały szczenięta wilkoworów pozostawione bez opieki w norach, gdy ich rodzice oddalili się. Mogło to przyśpieszyć wyginięcie wilkowora, który, z drugiej strony, zjadał diabły tasmańskie<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200544-61">[61]</a>. Diabeł znany jest też z polowań na <a href="/wiki/Bobroszczur_z%C5%82otobrzuchy" title="Bobroszczur złotobrzuchy">bobroszczury</a> w morzu i zjadania padłych ryb wyrzuconych na brzeg. W otoczeniu siedzib ludzkich kradnie buty i je gryzie<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200511–13-87">[87]</a>, a także pożera nogi bądź inne części ciała potężnie zbudowanych owiec, czekających w szopach na strzyżenie z nogami zwisającymi w dół<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200521–22-70">[70]</a>. W pozostałościach po diabłach tasmańskich znajdowano także obroże i kolczyki pożartych zwierząt, nietknięte kolce <a href="/wiki/Kolczatkowate" title="Kolczatkowate">kolczatek</a>, ołówki, długopisy, plastik i dżinsy<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton2005129-67">[67]</a>. Choć diabeł tasmański potrafi przegryźć metalowy zatrzask, używa swych silnych szczęk i żuchwy raczej w celu wydostania się z niewoli, niż włamania się w celu dobrania się do jedzenia<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton2005129-67">[67]</a>. Jako zwierzę względnie powolne nie dogoni walabii czy królika, może jednak atakować osobniki spowolnione chorobą<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200511–13-87">[87]</a>. Wykrywa ślady owiec węchem i atakuje, jeśli upatrzy sobie chorą zdobycz. W pokazie siły owce tupią<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton2005129-67">[67]</a>. Diabły tasmańskie nie rozwijają wielkich prędkości. Istnieją jednak doniesienia o biegu z prędkością 25 km/h przez 1,5 km. Przypuszcza się, że przed przybyciem na Tasmanię Europejczyków i wprowadzeniem przez nich zwierząt hodowlanych, samochodów i rozpoczęciem się wypadków drogowych diabły tasmańskie musiały gonić inne rodzime zwierzęta i rozwijać taką szybkość, by móc schwytać ofiarę<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200521–22-70">[70]</a>. Pemberton donosi, że potrafią utrzymać prędkość średnią 10 km/h przez dłuższy czas przez kilka nocy w tygodniu, wobec czego potrafią przebiec długie dystanse, zanim siądą na odpoczynek trwający do pół godziny. Zachowanie takie zinterpretowano jako dowód na to, że ssaki te polują z zasadzki<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200521–22-70">[70]</a>. Zwierzęta te potrafią kopać w poszukiwaniu zwłok. W jednym przypadku dokopały się do zwłok konia, padłego na skutek choroby i pogrzebanego. Znane są ze zjadania padliny zwierzęcej, rozdzierając na początku <a href="/wiki/Uk%C5%82ad_pokarmowy" title="Układ pokarmowy">układ pokarmowy</a>, stanowiący najbardziej miękką część ciała. Potem często przebywają w powstałej w ten sposób przestrzeni, pożywiając się<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200511–13-87">[87]</a>. Średnio osobnik zjada dziennie pokarm o masie odpowiadającej 15% masy jego ciała. Potrafi jednak pożreć pokarm o masie odpowiadającej do 40% masy jego ciała w pół godziny, jeśli ma taką sposobność<a href="#cite_note-Pemberton1993-53">[53]</a>. Skutkuje to tym, że po obfitym posiłku zwierzę jest ociężałe i ospałe. Powoli oddala się, kołysząc się, po czym kładzie się. Wtedy łatwo się doń zbliżyć. Doprowadziło to do poglądu, że takie zwyczaje pokarmowe są skutkiem braku drapieżnika, który mógłby zaatakować opasłego osobnika<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200570–73-88">[88]</a>. Diabeł tasmański potrafi nie pozostawić po swej uczcie żadnych śladów padliny mniejszego zwierzęcia, w razie potrzeby pochłaniając też kości i futro<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200511–15,_20,_36-89">[89]</a><a href="#cite_note-dinner-90">[90]</a>. W związku z tym cieszy się wdzięcznością tasmańskich farmerów. Szybkość, z jaką oczyszcza teren z padliny, chroni przed rozprzestrzenianiem się <a href="/wiki/Owady" title="Owady">owadów</a>, które mogłyby niekorzystnie wpływać na zwierzęta hodowlane<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200514-91">[91]</a>. Niektóre padłe zwierzęta są porzucane, kiedy diabeł tasmański wraca do swej siedziby, kończąc swój posiłek w późniejszym czasie<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200511–13-87">[87]</a>. Dieta różni się znacznie w zależności od płci, a także sezonowo, jak wykazały badania w Cradle Mountain. Zimą samce preferują zwierzynę średniej wielkości nad większą ze stosunkiem 4:5, ale w lecie wolą już większą zdobycz i stosunek wynosi 7:2. Te dwie kategorie obejmują powyżej 95% diety. Samice są mniej skłonne do pożywiania się większą zdobyczą, ale wykazują podobne zróżnicowanie w zależności od pory roku. Zimą duże i średnie zwierzęta stanowią 25% i 58% ich diety, 7% stanowią małe ssaki, a 10% – <a href="/wiki/Ptaki" title="Ptaki">ptaki</a>. Latem pierwsze dwie kategorie stanowią odpowiednio 61% i 37%<a href="#cite_note-jb98-69">[69]</a>. Młode diabły tasmańskie czasami wspinają się na drzewa<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200549–50-92">[92]</a>. Wchodzą na nie, by spożywać larwy i plądrować ptasie gniazda z jaj, które oprócz małych kręgowców i bezkręgowców stanowią ich dietę<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200569-68">[68]</a>. Obserwowano także młode osobniki wspinające się do gniazd, by łapać ptaki<a href="#cite_note-jb00-72">[72]</a>. Przez rok dorosłe osobniki pobierają 16,2% swej masy z gatunków nadrzewnych, prawie w całości z <a href="/w/index.php?title=Phalangeriformes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phalangeriformes (strona nie istnieje)">Phalangeriformes</a>, w 1,0% z dużych ptaków. Od lutego do lipca podrostki czerpią 35,8% swej biomasy ze zdobyczy nadrzewnej, 12,2% z małych ptaków i 23,2% z Phalangeriformes. Samice w zimie czerpią z nadrzewnej zdobyczy 40,0%, w tym 26,7% z Phalangeriformes i 8,9% z ptaków<a href="#cite_note-jb00-72">[72]</a>. Nie wszystkie zwierzęta złapane zostały na drzewie, ale odsetek ten, wysoki w przypadku samic, większy niż u samców <a href="/wiki/Nie%C5%82az_wielki" title="Niełaz wielki">niełaza wielkiego</a> podczas tego samego sezonu, wydaje się niezwykły z uwagi na mniejszą umiejętność wspinania się na drzewa przez diabły tasmańskie<a href="#cite_note-jb00-72">[72]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Tasmanian_Devils_feeding.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Tasmanian_Devils_feeding.jpg/220px-Tasmanian_Devils_feeding.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Tasmanian_Devils_feeding.jpg/330px-Tasmanian_Devils_feeding.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Tasmanian_Devils_feeding.jpg/440px-Tasmanian_Devils_feeding.jpg 2x" data-file-width="1936" data-file-height="1296" /></a><figcaption>3 osobniki podczas konsumpcji. Jedzenie stanowi dla diabła tasmańskiego czynność społeczną, grupa liczy zwykle 2–5 osobników</figcaption></figure> Choć diabły tasmańskie polują samotnie<a href="#cite_note-DPIWEweb1-51">[51]</a>, istnieją niepotwierdzone pogłoski o wspólnym polowaniu, gdy jeden osobnik wypłasza ofiarę z jej siedliska, a kompan atakuje<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200511–13-87">[87]</a>. Jedzenie stanowi dla diabłów tasmańskich wydarzenie społeczne. To połączenie samotnego życia i wspólnej konsumpcji jest unikalne wśród mięsożernych<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200569-68">[68]</a>. Większość odgłosów przypisywanych tym zwierzętom wydawanych jest właśnie podczas głośnych wspólnych uczt, podczas których może zgromadzić się do 12 osobników<a href="#cite_note-Pemberton1993-53">[53]</a>, choć zazwyczaj grupa liczy od 2 do 5 zwierząt<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200571-93">[93]</a>. Odgłosy uczty słychać wtedy z odległości kilku kilometrów. Interpretuje się je jako zaproszenie dla współplemieńców do współuczestnictwa w jedzeniu, dzięki czemu jedzenie nie marnuje się, a energia jest oszczędzana<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200511–13-87">[87]</a>. Poziom hałasu koreluje z wielkością zdobyczy<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200511–13-87">[87]</a>. Diabły tasmańskie jedzą zgodnie z systemem. Osobniki młodociane są aktywne o zmierzchu, wobec czego starają się zdobyć pokarm przed dorosłymi<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200570–73-88">[88]</a>. Typowo <a href="/w/index.php?title=Osobnik_dominuj%C4%85cy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Osobnik dominujący (strona nie istnieje)">osobnik dominujący</a> je, aż się nasyci, walcząc w międzyczasie z innymi chętnymi. Pokonani zbiegają w busz z włosami i ogonem wyprostowanymi, zwycięzca może udać się w pościg i gryźć pokonanych w zady. Kłótnie zdarzają się rzadziej przy większej dostępności pożywienia – motywem starć jest raczej zdobycie pokarmu, niż walka z innymi zwierzętami<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200570–73-88">[88]</a>. Gdy truchło zjadają <a href="/wiki/Nie%C5%82az" title="Niełaz">niełazy</a>, diabły tasmańskie objadają je<a href="#cite_note-jb00-72">[72]</a>. Stanowi to istotny problem dla <a href="/wiki/Nie%C5%82az_wielki" title="Niełaz wielki">niełazów wielkich</a>, jako że zabijają one względnie duże zwierzęta i diabły nie pozwalają im dokończyć posiłku. Dla odmiany mniejsze <a href="/wiki/Nie%C5%82az_plamisty" title="Niełaz plamisty">niełazy plamiste</a> polują na znacznie mniejszą zdobycz, którą zdążą pożreć przed przybyciem diabłów tasmańskich<a href="#cite_note-jb00-72">[72]</a>. Może to stanowić przyczynę względnie małej populacji niełazów wielkich<a href="#cite_note-jb00-72">[72]</a>. Badanie pożywiających się diabłów tasmańskich zidentyfikowało 20 postur, w tym charakterystyczne złośliwe ziewanie, także 11 różnych dźwięków, którymi stworzenia te komunikują się ze sobą podczas uczty<a href="#cite_note-Pemberton1993-53">[53]</a>. Zazwyczaj ustalają dominację za pomocą odgłosów i postaw ciała<a href="#cite_note-dinner-90">[90]</a>, aczkolwiek obserwuje się też walki<a href="#cite_note-Pemberton1993-53">[53]</a>. Białe plamy diabłów tasmańskich widoczne są dla widzących w nocy innych osobników<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200570–73-88">[88]</a>. Wykorzystywane są także sygnały chemiczne<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200570–73-88">[88]</a>. Dorosłe samce wykazują największą agresję<a href="#cite_note-CITEREFGuiler19928–10-94">[94]</a>. Często dochodzi do ranienia się<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200571–73-95">[95]</a>. Zwierzęta mogą też stawać na swych tylnych łapach, uderzając przednimi i głową w barki innego osobnika, podobnie do zawodników <a href="/wiki/Sumo" title="Sumo">sumo</a><a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200570–73-88">[88]</a>. Niekiedy obserwuje się rany szarpane w okolicy pyska i zębów, jak też nakłucia zada<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200570–73-88">[88]</a>. U <a href="/wiki/Nie%C5%82azowate" title="Niełazowate">niełazowatych</a> <a href="/wiki/Trawienie" title="Trawienie">trawienie</a> zachodzi bardzo szybko. W przypadku diabła tasmańskiego pokarm potrzebuje kilku godzin na przebycie <a href="/wiki/Jelito_cienkie" title="Jelito cienkie">jelita cienkiego</a>, co jest czasem długim w porównaniu z innymi niełazowatymi<a href="#cite_note-CITEREFTyndale-Biscoe2005147-96">[96]</a>. Diabły tasmańskie powracają w określone miejsca w celu defekacji, niekiedy miejsce takie wykorzystuje wspólnie grupa osobników. Nazywa się je terminem devil latrine<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200525-97">[97]</a>. Uważa się, że wspólna defekacja może stanowić rodzaj komunikacji, słabo rozpoznany<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200525-97">[97]</a>. Odchody mają względnie duże rozmiary. Średnio mierzą 15 cm długości, znajdowano jednak takie mierzące 25 cm<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200525-97">[97]</a>. Cechują się charakterystyczną szarą barwą zawdzięczaną strawionym kościom, zawierają też ich fragmenty<a href="#cite_note-fed-40">[40]</a>. Owen i Pemberton uważają pokrewieństwo pomiędzy diabłem tasmańskim i wilkiem workowatym za „bliskie i złożone”, gatunki współzawodniczyły ze sobą bezpośrednio o zdobycz i prawdopodobnie też o schronienie. Wilki workowate polowały na diabły tasmańskie, pożywiające się padliną tych pierwszych, pożerały też ich młode. Menna Jones stawia hipotezę, że te dwa gatunki dzieliły ze sobą rolę <a href="/w/index.php?title=Szczytowy_drapie%C5%BCnik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Szczytowy drapieżnik (strona nie istnieje)">szczytowego drapieżnika</a> Tasmanii<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200543–47-98">[98]</a>. <a href="/wiki/Orze%C5%82_australijski" title="Orzeł australijski">Orzeł australijski</a> obrał sobie podobną, bazującą na padlinie dietę, także konkurując z diabłem tasmańskim<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200560–62-99">[99]</a>. Widywano również Dasyurus i diabły tasmańskie bezpośrednio konkurujące ze sobą. Jones uważał, że Dasyurus <a href="/wiki/Ewolucja_biologiczna" title="Ewolucja biologiczna">wyewoluowały</a> w swój obecny stan w ciągu tylko 100–200 pokoleń po dwóch latach dzięki efektowi <a href="/wiki/Dob%C3%B3r_r%C3%B3%C5%BCnicuj%C4%85cy" title="Dobór różnicujący">doboru rozdzielającego</a> wywieranemu nań przez diabła tasmańskiego. Powstał w ten sposób większy niełaz wielki i mniejszy niełaz plamisty<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200556–58-100">[100]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rozmnażanie">Rozmnażanie</h3>[<a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Rozmnażanie" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Rozmnażanie">edytuj kod</a>]</div> Samica rozpoczyna rozród, gdy osiągnie dojrzałość płciową, zazwyczaj w drugim roku życia. Zaczyna wtedy wstępować raz do roku w <a href="/w/index.php?title=Cykl_rujowy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cykl rujowy (strona nie istnieje)">okres płodny</a>. Będąc w cieczce, tworzy liczne <a href="/wiki/Kom%C3%B3rka_jajowa" title="Komórka jajowa">komórki jajowe</a><a href="#cite_note-Guiler1970-101">[101]</a>. Jako że zdobycz jest najobficiej dostępna wiosną i wczesnym latem, cykl rozrodczy diabła tasmańskiego rozpoczyna się w marcu lub kwietniu, w związku z czym zakończenie okresu karmienia mlekiem łączy się z czasem maksymalnej dostępności pokarmu dla młodych żyjących na wolności<a href="#cite_note-CITEREFTyndale-Biscoe2005152-102">[102]</a>. Łączenie się w pary odbywa się w marcu w kryjówkach, zarówno za dnia, jak i w nocą. W czasie sezonu rozrodczego samce walczą o samice, które łączą się z osobnikami dominującymi<a href="#cite_note-DPIWEweb1-51">[51]</a><a href="#cite_note-omate-103">[103]</a>. <a href="/wiki/Owulacja" title="Owulacja">Owulacja</a> może nastąpić do trzech razy w okresie 21 dni, <a href="/wiki/Kopulacja" title="Kopulacja">kopulacje</a> mogą trwać przez 5 dni. Zaobserwowano przypadek, kiedy para przebywała w norze przez 8 dni<a href="#cite_note-omate-103">[103]</a>. Diabeł tasmański nie praktykuje <a href="/wiki/Monogamia" title="Monogamia">monogamii</a>. Samica kopuluje z kilkoma samcami, jeśli nie strzegą jej one po połączeniu. Samiec również rozmnaża się z kilkoma samicami podczas jednego sezonu<a href="#cite_note-DPIWEweb1-51">[51]</a><a href="#cite_note-omate-103">[103]</a>. Samice zachowują się w sposób, który służy wybiórczemu zapewnieniu sobie potomstwa o jak najlepszych <a href="/wiki/Gen" title="Gen">genach</a><a href="#cite_note-omate-103">[103]</a>. Przykładowo zwalczają awanse mniejszych samców<a href="#cite_note-draft-41">[41]</a>. Samce często trzymają swe wybranki w norze w zamknięciu czy też zabierają ze sobą, kiedy wyruszają się napić, by nie dopuścić do niewierności<a href="#cite_note-omate-103">[103]</a>. Samiec w ciągu całego życia może dochować się 16 potomków. Samica zazwyczaj dożywa 4 okresów rozrodczych i wydaje na świat 12 młodych<a href="#cite_note-omate-103">[103]</a>. Teoretycznie oznacza to, że populacja diabłów tasmańskich może podwoić się w ciągu roku pomimo wysokiej śmiertelności<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200566-104">[104]</a>. Współczynnik <a href="/wiki/Ci%C4%85%C5%BCa" title="Ciąża">ciąż</a> jest wysoki. U 80% dwuletnich samic podczas sezonu rozrodczego obserwowano <a href="/wiki/Noworodek" title="Noworodek">noworodki</a> w <a href="/wiki/Marsupium" title="Marsupium">torbach lęgowych</a><a href="#cite_note-omate-103">[103]</a>. Bardziej współczesne badania umiejscawiają sezon rozrodczy pomiędzy lutym i czerwcem, a nie między lutym a marcem<a href="#cite_note-fed-40">[40]</a>. <a href="/wiki/Ci%C4%85%C5%BCa" title="Ciąża">Ciąża</a> trwa 21 dni. Matka wydaje na świat 20–30 młodych<a href="#cite_note-DPIWEweb1-51">[51]</a><a href="#cite_note-omate-103">[103]</a>, ważących mniej więcej 0,18–0,24 g<a href="#cite_note-Fischer2001-66">[66]</a>. Przy narodzinach przednie kończyny mają już dobrze rozwinięte palce zakończone pazurami. W przeciwieństwie do wielu torbaczy pazury te nie są tylko czasowe. Podobnie do nich natomiast przednia kończyna jest dłuższa (0,26–0,43 cm) od tylnej (0,20–0,28 cm), ciało jest różowe. Nie występują uszy zewnętrzne ani odpowiadające im otwory. Zazwyczaj już przy porodzie można ocenić <a href="/wiki/P%C5%82e%C4%87" title="Płeć">płeć</a> po obecności zewnętrznej <a href="/wiki/Moszna_(anatomia)" title="Moszna (anatomia)">moszny</a><a href="#cite_note-Guiler1970-101">[101]</a>. Po porodzie młode konkurują ze sobą, zmuszone do przebycia odległości od <a href="/wiki/Pochwa_(anatomia)" title="Pochwa (anatomia)">pochwy</a> do torby lęgowej w kleistym śluzie. Znalazłszy się w torbie, przyczepiają się do <a href="/wiki/Gruczo%C5%82_mlekowy" title="Gruczoł mlekowy">sutków</a> na następne 100 dni. Torba lęgowa samicy diabła tasmańskiego, podobnie jak u <a href="/wiki/Wombatowate" title="Wombatowate">wombata</a>, otwiera się ku tyłowi, co utrudnia samicy kontakt z przebywającym tam młodym. Pomimo dużej liczebności rodzącego się miotu matka ma tylko 4 sutki, wobec czego może wyżywić w torbie jedynie 4 szczenięta. Im starsza samica, tym mniejsze mioty wydaje na świat. Kiedy młode odnajdzie sutek, powiększa się on, zakleszczając się mocno wewnątrz noworodka, co chroni go przed wypadnięciem z torby<a href="#cite_note-DPIWEweb1-51">[51]</a><a href="#cite_note-omate-103">[103]</a>. Średnio przeżywa więcej samic, niż samców<a href="#cite_note-Guiler1970-101">[101]</a>. Do 60% szczeniąt nie dożywa wieku dorosłego<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200569-68">[68]</a>. Substancje mające zastąpić mleko matki są często podawane młodym w trakcie rozwoju w hodowli, a także osieroconym diabłom oraz tym, których matki zachorowały. W porównaniu do innych torbaczy, niewiele wiadomo na temat składu mleka diabła tasmańskiego<a href="#cite_note-Chuang-105">[105]</a>. Odżywiane w torbie młode rozwijają się szybko. W drugim tygodniu wyróżnia się silnie odtąd <a href="/wiki/Substancje_barwi%C4%85ce" title="Substancje barwiące">pigmentowane</a> <a href="/wiki/Rynarium" title="Rynarium">rhinarium</a><a href="#cite_note-Guiler1970-101">[101]</a>. Po 15 dniach widać już <a href="/wiki/Ma%C5%82%C5%BCowina_uszna" title="Małżowina uszna">małżowiny uszne</a>, aczkolwiek przytwierdzone jeszcze do głowy; nie otwierają się, aż szczenię osiągnie 10 tygodni. Po około 40 dniach ucho czarnieje, mierząc poniżej 1 cm długości, w tym czasie wyprostowuje się też ono, mierząc między 1,2 i 1,6 cm. Po 16 dniach widać <a href="/wiki/Powieka" title="Powieka">powieki</a>, wąsy po 17 dniach, a wargi po 20<a href="#cite_note-Guiler1970-101">[101]</a>. Po 8 tygodniach Sarcophilus wydaje z siebie skrzypiące dźwięki. Po 10–11 tygodniach rozwiera wargi<a href="#cite_note-Guiler1970-101">[101]</a>. Pomimo wytworzenia się powiek nie otwierają się one przez 3 miesiące. Rzęsy tworzą się po około 50 dniach<a href="#cite_note-Guiler1970-101">[101]</a>. Młode są do tego czasu różowe. Futro zaczyna pokrywać ich skórę po 49 dniach, w pełni rozwija się po 90 dniach. Zaczyna ono rosnąć od pyska, po czym rozciąga się do tyłu na resztę ciała. Jednakże na ogonie pojawia się wcześniej, aniżeli na zadzie, ostatniej części ciała obrastającej włosiem. Przed rozpoczęciem wzrostu futra kolor nagiej diablej skóry ciemnieje, robi się czarny lub ciemnoszary na ogonie<a href="#cite_note-Guiler1970-101">[101]</a>. Diabły tasmańskie mają kompletny zestaw wibrysów, nie posiadają jednak wibrysów łokciowych. Podczas trzeciego tygodnia pojawiają się najpierw w okolicy nosa i łokciowej części nadgarstka. Następnie tworzą się wibrysy podoczodołowe, interramalne, nadoczodołowe i podbródkowe. Ostatnie 4 typowo pojawiają się pomiędzy 26. a 39. dniem życia<a href="#cite_note-Guiler1970-101">[101]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Young_tasmanian_devils.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Young_tasmanian_devils.jpg/220px-Young_tasmanian_devils.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Young_tasmanian_devils.jpg/330px-Young_tasmanian_devils.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Young_tasmanian_devils.jpg/440px-Young_tasmanian_devils.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption>3 szczenięta leżące na słońcu</figcaption></figure> Oczy otwierają się niedługo po rozwoju futra – pomiędzy 87 a 93 dniem. Ich pyski potrafią już rozluźnić uścisk sutka w wieku 100 dni<a href="#cite_note-Guiler1970-101">[101]</a>. Opuszczają torbę 105 dni o urodzeniu, wyglądając jak mniejsze kopie rodziców i ważąc około 200 g<a href="#cite_note-Guiler1970-101">[101]</a>. Zoolog Eric Guiler odnotował w tym czasie ich następujące wymiary: długość od czubka pyska do czubka głowy – 5,87 cm, długość ogona – 5,78 cm, długość stopy – 2,94 cm, dłoń – 2,30 cm, podudzie – 4,16 cm, przedramię – 4,34 cm, odległość od czubka głowy do pośladków – 11,9 cm<a href="#cite_note-Guiler1970-101">[101]</a>. Podczas tego okresu wydłużanie się przebiega mniej więcej liniowo<a href="#cite_note-Guiler1970-101">[101]</a>. Po odstawieniu diabły przebywają na zewnątrz torby, pozostają jednak w norze przez około 3 miesiące. Na zewnątrz wychodzą pomiędzy październikiem a grudniem, nim usamodzielnią się w styczniu. Podczas tej fazy przejściowej na zewnątrz torby młode są względnie bezpieczne od drapieżników, jako że generalnie nie są pozostawiane same. Gdy matka poluje, mogą pozostać w kryjówce bądź iść za nią, często jeżdżąc na jej plecach. W tym czasie dalej piją mleko matki. Samice zajmują się potomstwem średnio przez 6 tygodni w roku<a href="#cite_note-Guiler1970-101">[101]</a><a href="#cite_note-CITEREFGuiler199216–22-106">[106]</a>. Mleko zawiera więcej <a href="/wiki/%C5%BBelazo" title="Żelazo">żelaza</a>, niż mleko ssaków <a href="/wiki/%C5%81o%C5%BCyskowce" title="Łożyskowce">łożyskowych</a><a href="#cite_note-draft-41">[41]</a>. W badaniach Guilera z 1970 nie stwierdzono zgonu samicy podczas noszenia dzieci w torbie. Po opuszczeniu worka młode rosną około 0,5 kg na miesiąc, nim osiągną wiek 6 miesięcy<a href="#cite_note-Guiler1970-101">[101]</a>. O ile większość szczeniąt dożywa odstawienia od piersi<a href="#cite_note-fed-40">[40]</a>, Guiler odnotował, że do 3/5 diabłów tasmańskich nie osiąga dojrzałości płciowej<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200569-68">[68]</a>. Jako że podrostki prowadzą bardziej zmierzchowy tryb życia, ich obecność na otwartym terenie podczas lata daje ludziom wrażenie boomu populacyjnego<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200569-68">[68]</a>. <a href="/wiki/Ci%C4%85%C5%BCa_przed%C5%82u%C5%BCona" title="Ciąża przedłużona">Ciąża przedłużona</a> nie występuje<a href="#cite_note-Guiler1970-101">[101]</a>. Guiler odnotował u schwytanych osobników <a href="/w/index.php?title=Hermafrodytyzm_sekwencyjny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hermafrodytyzm sekwencyjny (strona nie istnieje)">hermafrodytyzm sekwencyjny</a>, podczas gdy Pemberton i Mooney odnotowali w 2004 przypadek zwierzęcia z <a href="/wiki/Moszna_(anatomia)" title="Moszna (anatomia)">moszną</a> i niefunkcjonalną torbą<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200554-107">[107]</a>. W odpowiedzi na redukcję <a href="/wiki/Konkurencja_(ekologia)" title="Konkurencja (ekologia)">konkurencji</a> spowodowaną <a href="/wiki/DFTD" title="DFTD">DFTD</a> samice w regionach objętych chorobą z większym prawdopodobieństwem przystępują do rozrodu w pierwszym roku życia<a href="#cite_note-Jones2008-48">[48]</a>. Choroba doprowadziła też do większego rozmycia się okresu rozrodu. Porody zdarzały się w ciągu całego roku<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200566-104">[104]</a>. Mioty matek cierpiących na DFTD liczą sobie więcej samic, niż samców<a href="#cite_note-draft-41">[41]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Status">Status</h2>[<a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Status" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Status">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Didelphis_cynocephala_and_Didelphis_ursina,_1808.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Didelphis_cynocephala_and_Didelphis_ursina%2C_1808.jpg/220px-Didelphis_cynocephala_and_Didelphis_ursina%2C_1808.jpg" decoding="async" width="220" height="301" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Didelphis_cynocephala_and_Didelphis_ursina%2C_1808.jpg/330px-Didelphis_cynocephala_and_Didelphis_ursina%2C_1808.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Didelphis_cynocephala_and_Didelphis_ursina%2C_1808.jpg/440px-Didelphis_cynocephala_and_Didelphis_ursina%2C_1808.jpg 2x" data-file-width="520" data-file-height="711" /></a><figcaption>Diabeł tasmański i <a href="/wiki/Wilkow%C3%B3r_tasma%C5%84ski" title="Wilkowór tasmański">wilk workowaty</a>, <a href="/w/index.php?title=George_Prideaux_Robert_Harris&action=edit&redlink=1" class="new" title="George Prideaux Robert Harris (strona nie istnieje)">George Prideaux Robert Harris</a>, 1808</figcaption></figure> Rozprzestrzeniony szeroko w Australii w epoce <a href="/wiki/Plejstocen" title="Plejstocen">plejstocenu</a>, diabeł tasmański doznał spadku liczebności, ograniczając się do trzech populacji reliktowych w środku epoki <a href="/wiki/Holocen" title="Holocen">holocenu</a>, około 3 tysiące lat temu. Sztuka naskalna i pojedyncze skamieniałości z okolic <a href="/wiki/Darwin" title="Darwin">Darwin</a> wiążą się z populacją północną, a pozostałości na południowym wschodzie oznaczają zasięg populacji południowo-wschodniej, od ujścia rzeki Murray do okolicy <a href="/wiki/Port_Phillip" title="Port Phillip">Port Phillip</a> w Wiktorii. Ta populacja skurczyła się z północnej Wiktorii i Nowej Południowej Walii. Podnoszący się w holocenie poziom morza odciął ją od populacji zamieszkującej Tasmanię. Trzecia populacja występowała w południowo-zachodniej części Australii. Dowody kopalne z tego regionu uznaje się jednak za kontrowersyjne<a href="#cite_note-Brown2006-10">[10]</a>. Jak wiele rodzimych zwierząt, dawne diabły były większe, niż ich współcześni potomkowie<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200563-108">[108]</a>. W 1972 <a href="/w/index.php?title=Mike_Archer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mike Archer (strona nie istnieje)">Mike Archer</a> i Alex Baynes znaleźli ząb diabła tasmańskiego u podnóża klifu w okolicy <a href="/w/index.php?title=Augusta_(Australia_Zachodnia)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Augusta (Australia Zachodnia) (strona nie istnieje)">Augusty</a> w Australii Zachodniej. Datowano go na 430 ± 160 lat, co szeroko cytowano i powtarzano<a href="#cite_note-109">[109]</a>. Australijski archeolog Oliver Brown zakwestionował to, podając, że niepewność autorów odnośnie do pochodzenia zęba rodzi wątpliwości co do jego wieku, szczególnie, że inne szczątki datowane są na około 3000 lat<a href="#cite_note-Brown2006-10">[10]</a>. Przyczyna zniknięcia diabła tasmańskiego z kontynentalnej Australii pozostaje niejasna. Spadek jego liczebności wydaje się wiązać z ekspansją <a href="/wiki/Aborygeni_australijscy" title="Aborygeni australijscy">człowieka rozumnego</a> i <a href="/wiki/Dingo_australijski" title="Dingo australijski">dingo</a>. Nie wiadomo jednak, czy bezpośrednią przyczyną były polowania, konkurencja z dingo, zmiana spowodowanych przez rosnącą ludzką populację, która do 3000 lat temu zaczęła wykorzystywać wszystkie siedliska kontynentu, czy też we wszystkich tych czynnikach po części. Diabły tasmańskie koegzystowały z dingo na kontynencie przez około 3000 lat<a href="#cite_note-Johnson2003-110">[110]</a>. Brown zaproponował też, że południowa oscylacja <a href="/wiki/El_Ni%C3%B1o" title="El Niño">El Niño</a> rosła w siłę w trakcie holocenu, a padlinożerny diabeł tasmański o krótkim czasie życia wykazywał nań znaczną wrażliwość<a href="#cite_note-Brown2006-10">[10]</a>. W niezasiedlonej przez dingo Tasmanii<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200540-32">[32]</a> mięsożerne torbacze wciąż istniały, gdy pojawili się tam Europejczycy. Eksterminacja <a href="/wiki/Wilkow%C3%B3r_tasma%C5%84ski" title="Wilkowór tasmański">wilka workowatego</a> po ich przybyciu jest dobrze znana<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200543-111">[111]</a>, ale zagrożony był też diabeł tasmański<a href="#cite_note-PWS-112">[112]</a>. Wilki workowate polowały na diabły tasmańskie, a diabły tasmańskie atakowały młode wilkoworów tasmańskich. Diabły tasmańskie mogły więc przyśpieszyć wymarcie tych drugich<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200544-61">[61]</a>. Gdy wilkwory jeszcze żyły, prócz polowań na diabły tasmańskie konkurowały też z nimi o pokarm i kryjówki, wywierając na nie presję. Oba gatunki poszukiwały bowiem jam czy nor<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200544-61">[61]</a>. Spekulowano, że diabły stały się bardziej drapieżne i zajmowały większe areały osobnicze, wypełniając miejsce pozostawione po zniknięciu wilkoworów<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton2005129-67">[67]</a>. Niszczenie środowiska może prowadzić do otwierania jam, w których matki opiekują się młodymi. Zwiększa to umieralność, jako że samica opuszcza taką norę z młodymi uczepionymi jej grzbietu<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200575–76-113">[113]</a>. <a href="/wiki/Rak_(choroba)" title="Rak (choroba)">Rak</a> należy do częstych przyczyn śmierci diabłów tasmańskich<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton2005171-114">[114]</a>. W 2008 stwierdzono u diabłów tasmańskich wysokie stężenia potencjalnie karcynogennych substancji chemicznych. Wstępne wyniki testów zleconych przez rząd Tasmanii, badających <a href="/wiki/Tkanka_t%C5%82uszczowa" title="Tkanka tłuszczowa">tkankę tłuszczową</a> 16 osobników ujawniły wysokie poziomy <a href="/w/index.php?title=Heksabromobifenyl&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heksabromobifenyl (strona nie istnieje)">heksabromobifenylu</a> (BB153) i dość wysokie – <a href="/w/index.php?title=Eter_dekabromodifenylowy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eter dekabromodifenylowy (strona nie istnieje)">eteru dekabromodifenylowego</a> (BDE209)<a href="#cite_note-115">[115]</a>. Od 1999 wszystkim schwytanym na wolności diabłom tasmańskim wykonuje się <a href="/wiki/Biopsja" title="Biopsja">biopsję</a> ucha, pobierając próbki <a href="/wiki/Kwas_deoksyrybonukleinowy" title="Kwas deoksyrybonukleinowy">DNA</a>. (Do września 2010 pobrano 5642 próbki)<a href="#cite_note-STTDNSept10-85">[85]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Spadek_liczebności">Spadek liczebności</h3>[<a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Spadek liczebności" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Spadek liczebności">edytuj kod</a>]</div> Odnotowano przynajmniej dwa duże spadki liczebności, być może z powodów epidemiologicznych – w 1909 i w 1950<a href="#cite_note-Guiler1983-44">[44]</a>. Również w latach 50. XIX wieku odnotowano rzadkość występowania tego ssaka<a href="#cite_note-116">[116]</a>. Trudno jest oszacować wielkość populacji diabła tasmańskiego<a href="#cite_note-distimpactdftd-117">[117]</a>. W połowie lat dziewięćdziesiątych XX wieku populację szacowano na 130–150 tysięcy zwierząt<a href="#cite_note-fed-40">[40]</a>, ale prawdopodobnie doszło do przeszacowania<a href="#cite_note-distimpactdftd-117">[117]</a>. W 2008 tasmański <a href="/w/index.php?title=Department_of_Primary_Industries_and_Water&action=edit&redlink=1" class="new" title="Department of Primary Industries and Water (strona nie istnieje)">Department of Primary Industries and Water</a> ocenił populację na od 10 do 100 tysięcy, w tym prawdopodobnie od 20 do 50 tysięcy dojrzałych zwierząt<a href="#cite_note-DPIWEweb1-51">[51]</a>. Eksperci szacują, że wystąpił przekraczający 80% spadek liczebności populacji od połowy ostatniej dekady XX wieku i dlatego jedynie około 10–15 tysięcy osobników pozostało na wolności w roku 2008<a href="#cite_note-118">[118]</a>. Gatunek w 2005 został uznany jako wrażliwy zgodnie z tasmańskim <a href="/w/index.php?title=Threatened_Species_Protection_Act_1995&action=edit&redlink=1" class="new" title="Threatened Species Protection Act 1995 (strona nie istnieje)">Threatened Species Protection Act 1995</a><a href="#cite_note-119">[119]</a> i w 2006 zgodnie z australijskim <a href="/w/index.php?title=Environment_Protection_and_Biodiversity_Conservation_Act_1999&action=edit&redlink=1" class="new" title="Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999 (strona nie istnieje)">Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999</a><a href="#cite_note-fed-40">[40]</a>, co oznacza, że został uznany za zagrożony wyginięciem w perspektywie średnioterminowej<a href="#cite_note-vul-65">[65]</a>. <a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowa_Unia_Ochrony_Przyrody" title="Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody">IUCN</a> sklasyfikowało diabła tasmańskiego jako gatunek najmniejszej troski w 1996, ale już w 2009 reklasyfikowano go jako <a href="/wiki/Gatunek_zagro%C5%BCony" title="Gatunek zagrożony">gatunek zagrożony</a><a href="#cite_note-iucn-6">[6]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ubój">Ubój</h3>[<a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Ubój" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Ubój">edytuj kod</a>]</div> Pierwsi tasmańscy osadnicy jedli diabła tasmańskiego. Smak jego mięsa porównywali do <a href="/wiki/Ciel%C4%99cina" title="Cielęcina">cielęcego</a><a href="#cite_note-Harris-3">[3]</a>. Wierzono, że diabły tasmańskie miały polować na żywy inwentarz i zabijać go, być może na skutek silnie oddziałujących obrazów grup torbaczy pożerających osłabione <a href="/wiki/Owca_domowa" title="Owca domowa">owce</a>. W związku z tym już w 1830 wprowadzono system nagród za zabicie zwierzęcia, zmierzający do usunięcia go z terenów wiejskich<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton20059-120">[120]</a> Jednak badania Guilera wykazały, że rzeczywistej przyczyny spadku pogłowia zwierząt gospodarskich należy upatrywać w kiepskiej polityce rolnej i dzikich psach<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton20059-120">[120]</a>. Na obszarach, gdzie dziś diabeł tasmański nie występuje, drób pada teraz ofiarą <a href="/wiki/Nie%C5%82az" title="Niełaz">Dasyurus</a>. Wcześniejszymi czasy polowania na <a href="/w/index.php?title=Phalangeriformes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phalangeriformes (strona nie istnieje)">Phalangeriformes</a> i walabie dla futra były wielkim biznesem: ponad 900 tysięcy zwierząt upolowano w samym 1923. Skutkowało to kontynuacją (w celu uzyskania nagród) polowań na diabły tasmańskie, uważane za główne zagrożenie dla przemysłu futrzarskiego, chociaż to Dasyurus częściej polowały na omawianą zwierzynę<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200519-121">[121]</a>. Przez następne 100 lat chwytanie w pułapki i trucie<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200519,_26–27-122">[122]</a> zawiodły diabła tasmańskiego na skraj zagłady<a href="#cite_note-PWS-112">[112]</a>. Po śmierci ostatniego wilka workowatego w 1936<a href="#cite_note-CITEREFPaddle2000195-123">[123]</a>, diabła tasmańskiego objęto ochroną prawną w czerwcu 1941 i populacja zaczęła powoli odradzać się<a href="#cite_note-PWS-112">[112]</a>. W latach pięćdziesiątych w związku z doniesieniami o jego wzrastającej liczebności i po skargach na szkody w trzodzie udzielono pozwoleń na jego ograniczony odłów. W 1966 wydano zezwolenia na trucie, ale wysiłki w celu zdjęcia ze zwierzęcia ochrony nie powiodły się<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200599-124">[124]</a>. W tym czasie przyrodnicy stali się bardziej bezpośredni, zwłaszcza że badania naukowe dostarczyły nowych danych, zgodnie z którymi okazało się, że zagrożenie dla zwierząt gospodarskich ze strony diabłów tasmańskich było mocno przesadzone<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton2005101–109-125">[125]</a>. Szczyt mógł wystąpić we wczesnych latach siedemdziesiątych po boomie populacyjnym, w 1975 było ich już trochę mniej, możliwe że z powodu nadmiernej liczebności populacji i w rezultacie braków pożywienia<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton2005118–119-126">[126]</a>. Inne doniesienie o nadmiernej populacji i szkodach w trzodzie pochodzi z 1987<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton2005120–121-127">[127]</a>. W następnym roku u diabła tasmańskiego stwierdzono obecność <a href="/wiki/W%C5%82osie%C5%84_kr%C4%99ty" title="Włosień kręty">Trichinella spiralis</a>. Jest to <a href="/wiki/Paso%C5%BCytnictwo" title="Pasożytnictwo">pasożyt</a> powodujący śmierć zwierząt, mogący infekować również <a href="/wiki/Cz%C5%82owiek_rozumny" title="Człowiek rozumny">ludzi</a>. Zanim naukowcy zapewnili opinię publiczną, że cierpi nań 30% diabłów tasmańskich, ale nie może on z nich przenieść się na inny gatunek, wybuchła niewielka panika<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton2005127–129-128">[128]</a>. Zezwoleń na ograniczony odłów przestano udzielać w ostatniej dekadzie XX wieku, ale nielegalne zabijanie trwało w ograniczonym zakresie, aczkolwiek lokalnie bywało intensywne. Nie uznaje się go za kluczowy problem w przetrwaniu diabła tasmańskiego<a href="#cite_note-vul-65">[65]</a>. W połowie dekady rocznie zabijano szacunkowo około 10 tysięcy osobników<a href="#cite_note-draft-41">[41]</a>. W celu usunięcia osobników zarażonych DFTD, powstał program wybiórczego odstrzału, jednak nie spowodował on spowolnienia rozprzestrzeniania się choroby lub zmniejszenia ilości padających zwierząt<a href="#cite_note-LachishMcCallum-129">[129]</a>. Został przetestowany model, aby dowiedzieć się, czy odstrzał diabłów zakażonych DFTD mógłby pomóc w ocaleniu gatunku, a wyniki wykazały, że odstrzał nie jest w tym wypadku odpowiednią strategią<a href="#cite_note-BeetonMcCallum-130">[130]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lisy">Lisy</h3>[<a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Lisy" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Lisy">edytuj kod</a>]</div> Spadek populacji diabła tasmańskiego rozpatruje się także z <a href="/wiki/Ekologia" title="Ekologia">ekologicznego</a> punktu widzenia, gdyż jego obecność w <a href="/wiki/Ekosystem" title="Ekosystem">ekosystemach</a> leśnych Tasmanii chroni je przed inwazją <a href="/wiki/Lis" title="Lis">lisa</a>, bezprawnie introdukowanego na wyspie na przełomie XX i XXI wieku<a href="#cite_note-vul-65">[65]</a><a href="#cite_note-Bostanci2005-131">[131]</a>. Diabły ograniczają liczebność lisów, dzikich <a href="/wiki/Kot_domowy" title="Kot domowy">kotów</a> i <a href="/wiki/Pies_domowy" title="Pies domowy">psów</a>, ponieważ zjadają padlinę, którą karmiłyby się wymienione zwierzęta<a href="#cite_note-DPIWEweb1-51">[51]</a>, jak też zabijają dorosłe lisy i ich młode w ich jamach<a href="#cite_note-vul-65">[65]</a>. Lisy stanowią problematyczny <a href="/wiki/Gatunek_inwazyjny" title="Gatunek inwazyjny">gatunek inwazyjny</a> we wszystkich innych <a href="/wiki/Podzia%C5%82_administracyjny_Australii" title="Podział administracyjny Australii">stanach Australii</a> i, jeśli zadomowią się na Tasmanii, utrudnią odnowę populacji diabła tasmańskiego, jak też będą polować na liczne gatunki <a href="/wiki/Kr%C4%99gowce" title="Kręgowce">kręgowców</a><a href="#cite_note-DPIWEweb1-51">[51]</a>. Uważa się, że młode diabła tasmańskiego będą podatne na drapieżnictwo lisa<a href="#cite_note-132">[132]</a>, a diabły tasmańskie i lisy będą bezpośrednio konkurować ze sobą o siedliska i jamy<a href="#cite_note-DPIWEweb1-51">[51]</a>. Powszechnym sposobem zatrzymania inwazji lisów jest wykorzystanie przynęt w postaci mięsa z przytwierdzonym <a href="/wiki/Fluorooctan_sodu" title="Fluorooctan sodu">fluorooctanem sodu</a>. Jako że rodzime zwierzęta również interesowałyby się wyłożonym mięsem, umieszczanym w przyrządzie zwanym M-44 ejector device, zaadaptowano go tak, by siła i kształt pyska pozwalające je otworzyć pasował do lisów, ale nie do rodzimych mięsożerców<a href="#cite_note-133">[133]</a>. Lisy nie zadomowiły się jeszcze wystarczająco na Tasmanii, by stanowić zagrożenie dla diabłów tasmańskich<a href="#cite_note-iucn-6">[6]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Wypadki_drogowe">Wypadki drogowe</h3>[<a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Wypadki drogowe" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wypadki drogowe">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Tasmanian_Devil_roadsign.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Tasmanian_Devil_roadsign.jpg/220px-Tasmanian_Devil_roadsign.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Tasmanian_Devil_roadsign.jpg/330px-Tasmanian_Devil_roadsign.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Tasmanian_Devil_roadsign.jpg/440px-Tasmanian_Devil_roadsign.jpg 2x" data-file-width="2816" data-file-height="2112" /></a><figcaption>Znak ostrzegający kierowców o obecności w okolicy diabłów tasmańskich</figcaption></figure> Pojazdy silnikowe zagrażają odosobnionym populacjom nielicznych zwierząt Tasmanii<a href="#cite_note-r1-134">[134]</a><a href="#cite_note-r2-135">[135]</a>. Badanie z 2010 wykazało szczególną wrażliwość diabła tasmańskiego. Badanie dziewięciu gatunków, w większości torbaczy podobnej wielkości, wykazało, że kierowcom trudniej dostrzec diabła tasmańskiego i go uniknąć. W przypadku włączonych <a href="/wiki/%C5%9Awiat%C5%82a_drogowe" title="Światła drogowe">świateł drogowych</a> diabły miały najniższy dystans detekcji, o 40% bliższy od mediany. Wymaga to zmniejszenia prędkości rozwijanej przez kierującego o 20%, jeśli ma on uniknąć zderzenia z diabłem tasmańskim. W przypadku <a href="/wiki/%C5%9Awiat%C5%82a_mijania" title="Światła mijania">świateł mijania</a> diabeł tasmański jest na siódmym miejscu wśród najgorszych dystansów detekcji, 16% poniżej mediany. By można było uniknąć śmierci na drodze, kierowcy musieliby jeździć z prędkością wynoszącą połowę dzisiejszego ograniczenia prędkości na terenach wiejskich<a href="#cite_note-r1-134">[134]</a>. W badaniu z lat 90. XX wieku dotyczącym populacji zlokalizowanej w <a href="/wiki/Cradle_Mountain-Lake_St_Clair_National_Park" title="Cradle Mountain-Lake St Clair National Park">Cradle Mountain-Lake St Clair National Park</a> odnotowano dwukrotne zmniejszenie populacji po modernizacji, pokryciu nową nawierzchnią i poszerzeniu dotychczas żwirowej drogi dojazdowej. W tym samym czasie znacznie zwiększyła się ilość zgonów spowodowanych przez pojazdy na nowej drodze, których nie było w poprzednim półroczu<a href="#cite_note-r2-135">[135]</a>. Znacząca większość wypadków miała miejsce na pokrytych nową nawierzchnią odcinkach drogi, za co wini się zwiększoną prędkość pojazdów<a href="#cite_note-r2-135">[135]</a>. Wysunięto też przypuszczenie, że zwierzęta trudniej wypatrzyć na ciemnym asfalcie, niż na jaśniejszym żwirze<a href="#cite_note-r2-135">[135]</a>. Diabły tasmańskie i <a href="/wiki/Nie%C5%82az" title="Niełaz">Dasyurus</a> są szczególnie zagrożone, gdyż często wędrują wzdłuż dróg i pożywiają się padliną padłych w wypadkach zwierząt. Dla złagodzenia tego problemu wprowadzono środki ograniczające ruch, ścieżki zapewniające alternatywne przejścia diabłom tasmańskim, kampanie edukacyjne i jasne światła ostrzegające przed nadjeżdżającym autem. Przypisuje się im zmniejszenie liczby ofiar wypadków drogowych<a href="#cite_note-r2-135">[135]</a>. Ponieważ padlina wabi diabły tasmańskie Menna Jones i grupa wolontariuszy usuwali padłe zwierzęta z dróg, co zaowocowało znaczącą redukcją padłych diabłów<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200514-91">[91]</a>. Oszacowano, że w latach 2001–2004 pojazdy zabijały rocznie średnio 3392 osobniki, co stanowiło pomiędzy 3,8 a 5,7% populacji<a href="#cite_note-vul-65">[65]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rak_pyska_diabła">Rak pyska diabła</h3>[<a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Rak pyska diabła" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Rak pyska diabła">edytuj kod</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/DFTD" title="DFTD">DFTD</a>.</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Tasmanian_Devil_Facial_Tumour_Disease.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Tasmanian_Devil_Facial_Tumour_Disease.png/220px-Tasmanian_Devil_Facial_Tumour_Disease.png" decoding="async" width="220" height="142" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Tasmanian_Devil_Facial_Tumour_Disease.png/330px-Tasmanian_Devil_Facial_Tumour_Disease.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Tasmanian_Devil_Facial_Tumour_Disease.png/440px-Tasmanian_Devil_Facial_Tumour_Disease.png 2x" data-file-width="1011" data-file-height="654" /></a><figcaption>Rak pyska tworzący guzy w okolicach ust, przeszkadzające w jedzeniu i prowadzące do śmierci głodowej</figcaption></figure> Rak pyska diabła po raz pierwszy napotkano w 1996 w Mount William na północnym wschodzie Tasmanii. Pustoszył populację dzikich diabłów tasmańskich, której spadek szacuje się na od 20% do 80%, dotykając 65% powierzchni stanu. Jedynymi obszarami wolnymi od choroby pozostały zachodnie wybrzeże i obszar położony najdalej na północnym zachodzie<a href="#cite_note-136">[136]</a><a href="#cite_note-DFTDUpdateJune20005-137">[137]</a><a href="#cite_note-DPIWEDMS2005-138">[138]</a>. Poszczególne osobniki umierają po kilku miesiącach od zakażenia<a href="#cite_note-DPIWEweb3-139">[139]</a>. Choroba stanowi przykład zakaźnego nowotworu. Jako choroba zakaźna przenosi się ze zwierzęcia na zwierzę<a href="#cite_note-shea-140">[140]</a>. Naukowcy usuwają chore osobniki i poddają zdrowe kwarantannie, gdy dzika populacja wymiera<a href="#cite_note-shea-140">[140]</a>. Ponieważ diabeł tasmański cechuje się niezwykle małym poziomem różnorodności genetycznej i mutacją chromosomalną unikalną wśród mięsożernych ssaków, jest bardziej narażony na infekcyjnego raka<a href="#cite_note-141">[141]</a>. Dzikie populacje objęto monitoringiem, by określić szybkość rozprzestrzeniania się choroby i zmiany w częstości jej występowania. Monitoring polowy obejmuje odłów diabła tasmańskiego na określonym obszarze w celu sprawdzenia obecności choroby i określenia ilości zainfekowanych zwierząt. Ten sam obszar wizytuje się powtórnie, by scharakteryzować szybkość rozprzestrzeniania się choroby. Dotychczas ustalono, że krótkoterminowe efekty choroby na danym obszarze mogą być poważne. Jednak to długoterminowy monitoring będzie kluczowy dla określenia, czy skutki choroby utrzymują się, czy też populacja odnawia się<a href="#cite_note-DPIWEDMS2005-138">[138]</a>. Pracownicy polowi testują też efektywność supresji choroby poprzez odłów i zabieranie chorych osobników, z nadzieją, że usunięcie zakażonych diabłów tasmańskich z dzikiej populacji powinno zmniejszyć częstość występowania choroby i pozwolić większej ilości osobników na przetrwanie młodocianych lat i rozród<a href="#cite_note-DPIWEDMS2005-138">[138]</a>. Praca opublikowana w <a href="/wiki/Proceedings_of_the_National_Academy_of_Sciences_of_the_United_States_of_America" title="Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America">Proceedings of the National Academy of Sciences</a> w 2011, podnosząc problem braku odpowiedniej odpowiedzi immunologicznej w związku z niewielką zmiennością genetyczną, sugeruje w celu ochrony populacji zbieranie genetycznie zróżnicowanych osobników o określonym genomie<a href="#cite_note-142">[142]</a>. W 2011 oszacowano koszt zachowania diabła tasmańskiego na 11 milionów dolarów<a href="#cite_note-143">[143]</a>. Badania Grega Woodsa z należącego do <a href="/wiki/Uniwersytet_Tasma%C5%84ski" title="Uniwersytet Tasmański">University of Tasmania</a> <a href="/w/index.php?title=Menzies_Institute_for_Medical_Research&action=edit&redlink=1" class="new" title="Menzies Institute for Medical Research (strona nie istnieje)">Menzies Institute for Medical Research</a> dostarczyły dowodów ma możliwość wyprodukowania szczepionki z martwych <a href="/wiki/Kom%C3%B3rka" title="Komórka">komórek</a> DFTD, wywołującej <a href="/wiki/Odpowied%C5%BA_odporno%C5%9Bciowa" title="Odpowiedź odpornościowa">odpowiedź immunologiczną</a> u zdrowych osobników. Badania terenowe szczepionki podjęto we współpracy Menzies Institute for Medical Research i <a href="/w/index.php?title=Save_the_Tasmanian_Devil_Program&action=edit&redlink=1" class="new" title="Save the Tasmanian Devil Program (strona nie istnieje)">Save the Tasmanian Devil Program</a> w obrębie programu Wild Devil Recovery<a href="#cite_note-144">[144]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Próby_reintrodukcji">Próby reintrodukcji</h3>[<a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Próby reintrodukcji" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Próby reintrodukcji">edytuj kod</a>]</div> Diabeł tasmański przed trzema tysiącami lat zamieszkiwał kontynentalną Australię. Gatunek ten odgrywa w ekosystemie rolę szczytowego drapieżnika, bardzo ważną z ekologicznego punktu widzenia. Rolę taką w kontynentalnej Australii pełni <a href="/wiki/Dingo_australijski" title="Dingo australijski">dingo australijski</a>, przybyły na kontynent między 5000 a 3500 lat wcześniej, a przed nim rzeczoną pozycję zajmowały <a href="/wiki/Wilkow%C3%B3r_tasma%C5%84ski" title="Wilkowór tasmański">wilkowór tasmański</a> i właśnie diabeł tasmański<a href="#cite_note-Hunter&-145">[145]</a>. Pojawienie się dingo zbiegło się nie tylko z pojawieniem się człowieka rozumnego, ale też z wyginięciem diabła tasmańskiego. Ostał się on jedynie na Tasmanii, gdzie nigdy nie zadomowił się dingo. Wskazuje to na udział dingo w wymarciu diabła w kontynentalnej Australii<a href="#cite_note-Letnic&-31">[31]</a>. Inne poglądy jako winowajców wyginięcia diabła podają ludzi bądź klimat<a href="#cite_note-Hunter&-145">[145]</a>. Obecnie z jednej strony dingo uznaje się za szkodniki, z drugiej znaczne zmniejszenie ich populacji w istotny sposób wpłynęłoby na zwierzynę, na którą polują, mogłoby też wiązać się ze zwiększeniem liczebności <a href="/wiki/Lis_rudy" title="Lis rudy">lisów</a> czy dzikich <a href="/wiki/Kot_domowy" title="Kot domowy">kotów</a>. Natomiast wydaje się, że na Tasmanii to właśnie diabły ograniczają populację lisów, co wiązać się może z obfitością zdobyczy, zmniejszaną przez introdukowane lisy. Wobec tego rozważa się możliwość wprowadzenia do leśnych ekosystemów południowego wschodu Australii diabła tasmańskiego (reintrodukcji tego gatunku w kontynentalnej Australii). Miałby on na zwierzynę Australii trochę inny wpływ niż dingo, preferując mniejszą zdobycz. Nie stanowiłby takiego zagrożenia dla zwierząt gospodarskich. W celu reintrodukcji należałoby wybrać teren o klimacie przypominającym panujący na Tasmanii. Opisano takie tereny, na których dodatkowo rzadkość stanowią dingo. Jednak reintrodukcja taka może mieć kilka różnych scenariuszy, włącznie z eradykacją dingo i lisów<a href="#cite_note-Hunter&-145">[145]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Relacje_z_ludźmi">Relacje z ludźmi</h2>[<a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&veaction=edit&section=16" title="Edytuj sekcję: Relacje z ludźmi" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit&section=16" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Relacje z ludźmi">edytuj kod</a>]</div> Przy jeziorze <a href="/w/index.php?title=Nitchie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nitchie (strona nie istnieje)">Nitchie</a> na zachodzie Nowej Południowej Walii w 1970 znaleziono szkielet ludzki w naszyjniku ze 178 zębów 49 diabłów tasmańskich. Wiek szkieletu oszacowano na 7000 lat. Naszyjnik wydaje się wiele starszy. Archeolożka Josephine Flood uważa, że zwierzęta stanowiły obiekt polowań dla zębów, co przyczyniło się do wymarcia zwierzęcia na kontynencie. Owen i Pemberton odnotowali, że znaleziono kilka takich naszyjników<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200542-146">[146]</a>. Kości diabłów rzadko odnajdywane są wśród pozostałości po Aborygenach. Dwa znaczące przykłady to <a href="/w/index.php?title=Devil%E2%80%99s_Lair&action=edit&redlink=1" class="new" title="Devil’s Lair (strona nie istnieje)">Devil’s Lair</a> na południowym zachodzie Australii Zachodniej oraz <a href="/w/index.php?title=Tower_Hill_State_Game_Reserve&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tower Hill State Game Reserve (strona nie istnieje)">Tower Hill State Game Reserve</a> w Wiktorii<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200541-33">[33]</a>. <a href="/wiki/Aborygeni_tasma%C5%84scy" title="Aborygeni tasmańscy">Aborygeni tasmańscy</a> i diabły tasmańskie szukały schronienia w tych samych jaskiniach. Europejczycy odnotowali takie miejscowe nazwy dla tego zwierzęcia, jak „tarrabah”, „poirinnah” i „par-loo-mer-rer”<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton20053-147">[147]</a>. Wedle Fritza Noetlinga, sekretarza Royal Society of Tasmania w 1910, nie było żadnych dowodów, by Aborygeni z Tasmanii spożywali jakiekolwiek mięsożerne zwierzęta. Owen i Pemberton sądzą, że stan taki mógł przyczynić się do przetrwania torbacza w czasach przed osadnictwem europejskim<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200541-33">[33]</a>. Popularny pogląd głosi, jakoby diabły tasmańskie zjadały ludzi. Choć znane są przypadki pożerania ciał ofiar morderstw i <a href="/wiki/Samob%C3%B3jstwo" title="Samobójstwo">samobójców</a>, nie jest prawdą, jakoby napadały na żywych ludzi włóczących się po buszu<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200510-148">[148]</a>. Pochwycone diabły tasmańskie mogą gryźć lub drapać ze strachu. Uspokoić je może stabilny chwyt<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200515–18-149">[149]</a>. Choć dają się oswoić, uznaje się, że nie nadają się na zwierzęta domowe<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200525-97">[97]</a>. Nieprzyjemnie pachną, nie okazują też ani nie reagują na czułości<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton2005113-150">[150]</a>. Do niedawna diabeł tasmański nie należał do gatunków dobrze zbadanych<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton20054-151">[151]</a>. Na początku XX wieku Mary Roberts pracująca dla ogrodu zoologicznego z Hobart, zaczęła dążyć do zmiany postaw ludzkich i zachęcenia naukowców do zainteresowania się rodzimymi zwierzętami, jak diabeł tasmański, postrzeganymi dotąd jako przerażające i odrażające. Stopniowo percepcja tego gatunku uległa zmianie<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200584–93-152">[152]</a>. Badaniem diabłów tasmańskich zajął się w czasie I wojny światowej <a href="/w/index.php?title=Theodore_Thomson_Flynn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theodore Thomson Flynn (strona nie istnieje)">Theodore Thomson Flynn</a>, pierwszy profesor biologii na Tasmanii<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200593–97-153">[153]</a>. W połowie lat 60. XX wieku profesor Guiler stworzył zespół badaczy i rozpoczął dekadę systematycznych prac terenowych poświęconych diabłu tasmańskiemu, co uznaje się za początek współczesnych badań poświęconych temu zwierzęciu<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200599–101-154">[154]</a>. Jednak diabła tasmańskiego wciąż przedstawiano w złym świetle, także w materiałach turystycznych<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200599-124">[124]</a>. Pierwszy doktorat poświęcony diabłu tasmańskiemu obroniono w 1991<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton20054-151">[151]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="W_niewoli">W niewoli</h3>[<a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&veaction=edit&section=17" title="Edytuj sekcję: W niewoli" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit&section=17" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: W niewoli">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Sarcophilus_harrisii_-Healesville_Sanctuary-8a.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Sarcophilus_harrisii_-Healesville_Sanctuary-8a.jpg/220px-Sarcophilus_harrisii_-Healesville_Sanctuary-8a.jpg" decoding="async" width="220" height="182" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Sarcophilus_harrisii_-Healesville_Sanctuary-8a.jpg/330px-Sarcophilus_harrisii_-Healesville_Sanctuary-8a.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Sarcophilus_harrisii_-Healesville_Sanctuary-8a.jpg/440px-Sarcophilus_harrisii_-Healesville_Sanctuary-8a.jpg 2x" data-file-width="2293" data-file-height="1892" /></a><figcaption>W <a href="/w/index.php?title=Healesville_Sanctuary&action=edit&redlink=1" class="new" title="Healesville Sanctuary (strona nie istnieje)">Healesville Sanctuary</a>, Victoria</figcaption></figure> Wczesne próby rozmnażania diabła tasmańskiego w niewoli przyniosły ograniczony sukces. Aktywistka prozwierzęca Mary Roberts, znana z pracy na rzecz mniej wrogiego obrazu tego stworzenia w opinii publicznej i publikacjach naukowych na jego temat<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200584–93-152">[152]</a>, rozmnożyła parę w <a href="/w/index.php?title=Hobart_Zoo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hobart Zoo (strona nie istnieje)">Hobart Zoo</a>. W 1913 nadała zwierzętom imiona Billy i Truganini. Choć radzono jej odseparować Billiego, Roberts uznała, że Truganini będzie zbyt zestresowana jego nieobecnością. Pierwszy miot został prawdopodobnie przez niego pożarty. Jednak drugi, wyprowadzony w 1914, przetrwał po oddzieleniu Billiego. Roberts napisała artykuł o hodowli i rozrodzie diabłów tasmańskich dla <a href="/w/index.php?title=London_Zoological_Society&action=edit&redlink=1" class="new" title="London Zoological Society (strona nie istnieje)">London Zoological Society</a><a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200584–93-152">[152]</a>. Do 1934 zakończony sukcesem rozród diabła tasmańskiego udawał się rzadko<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200567–69-155">[155]</a>. Wyniki badań nad wzrostem młodych w niewoli wykazały, że pewne jego etapy były zupełnie odmienne od opisywanych przez Guilera. Małżowiny uszne uwalniały się 36 dnia, a oczy otwierały później, w dniach 115–121<a href="#cite_note-156">[156]</a>. Ogólnie samice przejawiały tendencję do większego stresu po wzięciu w niewolę, niż samce<a href="#cite_note-157">[157]</a>. Plan stworzenia populacji stanowiącej zabezpieczenie dla gatunku, wolnej od dławiącej go choroby, zaczęto wdrażać w 2005. W czerwcu 2012 osiągnęła ona liczebność 500 osobników i reprezentowała ponad 98% genetycznej zmienności gatunku<a href="#cite_note-STDP-158">[158]</a>. Większość jej członków żyło w australijskich ogrodach zoologicznych i w rezerwatach przyrody. W listopadzie 2012 rozpoczęto wysiłki zmierzające do wytworzenia wolnej od choroby populacji w stanie dzikim. Diabły tasmańskie przeniesiono na <a href="/w/index.php?title=Maria_Island&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maria Island (strona nie istnieje)">Maria Island</a>, górzystą wyspę u wschodnich wybrzeży Tasmanii<a href="#cite_note-STDP-158">[158]</a>. Diabły tasmańskie pokazywano w różnych ogrodach zoologicznych na świecie od lat 50. XIX wieku<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton2005132-159">[159]</a>. W latach 50. XX wieku kilka zwierząt przekazano ogrodom zoologicznym w Europie<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton2005101–102-160">[160]</a>. W październiku 2005 rząd Tasmanii wysłał 4 osobniki, dwa samce i dwie samice, do ogrodu zoologicznego w Kopenhadze po narodzinach <a href="/wiki/Chrystian_(ksi%C4%85%C5%BC%C4%99_Danii)" title="Chrystian (książę Danii)">Chrystiana</a>, pierwszego syna <a href="/wiki/Fryderyk_(ksi%C4%85%C5%BC%C4%99_du%C5%84ski)" class="mw-redirect" title="Fryderyk (książę duński)">księcia koronnego (następcy tronu) Fryderyka</a> i jego urodzonej na Tasmanii żony <a href="/wiki/Maria_(ksi%C4%99%C5%BCna_du%C5%84ska)" class="mw-redirect" title="Maria (księżna duńska)">Marii</a><a href="#cite_note-161">[161]</a>. Z powodu ograniczeń nałożonych na eksport przez rząd australijski są to jedyne żyjące obecnie diabły tasmańskie poza Australią<a href="#cite_note-fed-40">[40]</a>. Osobniki żyjące w niewoli zwykle przymusza się do aktywności w dzień w celu zaspokojenia potrzeb zwiedzających, nie pozwalając zwierzętom na zachowanie ich naturalnego nocnego trybu życia<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton2005133-162">[162]</a>. W przeszłości donoszono i podejrzewano nielegalny handel tym gatunkiem. W 1997 diabeł tasmański pojawił się w Australii Zachodniej. Nie uciekł on żadnemu licencjonowanemu hodowcy. W ostatniej dekadzie XX wieku w internecie USA ogłaszano sprzedaż diabła tasmańskiego, pojawiły się też plotki, że pracownicy marynarki wojennej USA próbowali nielegalnie zakupić te zwierzęta podczas wizyty w Tasmanii<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200526-163">[163]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="W_kulturze">W kulturze</h3>[<a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&veaction=edit&section=18" title="Edytuj sekcję: W kulturze" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit&section=18" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: W kulturze">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Taz_Looney_Tunes_parade.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Taz_Looney_Tunes_parade.jpg/220px-Taz_Looney_Tunes_parade.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Taz_Looney_Tunes_parade.jpg/330px-Taz_Looney_Tunes_parade.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Taz_Looney_Tunes_parade.jpg/440px-Taz_Looney_Tunes_parade.jpg 2x" data-file-width="3072" data-file-height="2304" /></a><figcaption>Diabeł tasmański w wersji <a href="/wiki/Warner_Bros." title="Warner Bros.">Warner Bros.</a> podróżujący Mazdą MX-5 (na paradzie w Kalifornii)</figcaption></figure> Diabeł tasmański stał się ikoną w Australii, zwłaszcza zaś na Tasmanii. Stanowi <a href="/wiki/Symbol" title="Symbol">symbol</a> <a href="/w/index.php?title=Tasmanian_National_Parks_and_Wildlife_Service&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tasmanian National Parks and Wildlife Service (strona nie istnieje)">Tasmanian National Parks and Wildlife Service</a><a href="#cite_note-DPIWEweb1-51">[51]</a>. Dawniejszy zespół <a href="/wiki/Futbol_australijski" title="Futbol australijski">futbolu</a> w <a href="/w/index.php?title=Victorian_Football_League&action=edit&redlink=1" class="new" title="Victorian Football League (strona nie istnieje)">Victorian Football League</a> znany był jako <a href="/w/index.php?title=Tasmanian_Devils_Football_Club&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tasmanian Devils Football Club (strona nie istnieje)">Devils</a> („Diabły”)<a href="#cite_note-164">[164]</a>. Zespół <a href="/w/index.php?title=Hobart_Devils&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hobart Devils (strona nie istnieje)">Hobart Devils</a> należał niegdyś do <a href="/wiki/National_Basketball_League_(Australia)" title="National Basketball League (Australia)">National Basketball League</a><a href="#cite_note-165">[165]</a>. Zwierzę pojawiło się na kilku pamiątkowych monetach australijskich<a href="#cite_note-166">[166]</a><a href="#cite_note-167">[167]</a>. Tasmański <a href="/wiki/Cascade_Brewery" title="Cascade Brewery">Cascade Brewery</a> sprzedaje <a href="/wiki/Piwo_imbirowe" title="Piwo imbirowe">piwo imbirowe</a> z diabłem tasmańskim na etykiecie<a href="#cite_note-168">[168]</a>. Ssaki te są popularne wśród turystów. Dyrektor <a href="/w/index.php?title=Tasmanian_Devil_Conservation_Park&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tasmanian Devil Conservation Park (strona nie istnieje)">Tasmanian Devil Conservation Park</a> określił możliwe wyginięcie zwierzęcia jako naprawdę znaczący cios dla australijskiej i tasmańskiej turystyki<a href="#cite_note-169">[169]</a>. Zaproponowano też wiele milionów dolarów na budowę ogromnego, mierzącego 19 m wysokości i 35 m długości diabła w <a href="/wiki/Launceston_(Australia)" title="Launceston (Australia)">Launceston</a> na północy Tasmanii jako atrakcji turystycznej<a href="#cite_note-170">[170]</a>. Turystyka zaczęła wykorzystywać diabła tasmańskiego w latach 70. XX wieku, gdy badania wykazały, że zwierzęta te często stanowią jedyną rzecz, jaką o Tasmanii wie zagranica. Zasugerowano, że w związku z tym należy postawić je w centrum wysiłków marketingowych. Niektóre osobniki wzięto nawet na promocyjne podróże<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton2005122–124-171">[171]</a>. W związku ze swą unikalnością diabły tasmańskie wystąpiły w licznych dokumentach i książkach dla dzieci<a href="#cite_note-parer-172">[172]</a><a href="#cite_note-173">[173]</a><a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton2005145–165-174">[174]</a><a href="#cite_note-175">[175]</a><a href="#cite_note-176">[176]</a>. Opłaty licencyjne z Ruby Roars <a href="/w/index.php?title=Margaret_Wild&action=edit&redlink=1" class="new" title="Margaret Wild (strona nie istnieje)">Margaret Wild</a> przeznaczane są na badania nad DFTD<a href="#cite_note-177">[177]</a>. Australijski dokument z 2005 pod tytułem Terrors of Tasmania, wyreżyserowany i wyprodukowany przez <a href="/w/index.php?title=David_Parer&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Parer (strona nie istnieje)">Davida Parera</a> i <a href="/w/index.php?title=Elizabeth_Parer-Cook&action=edit&redlink=1" class="new" title="Elizabeth Parer-Cook (strona nie istnieje)">Elizabeth Parer-Cook</a>, opowiada o życiu samicy diabła tasmańskiego zwanej Manganinnie poprzez sezon rozrodu, poród i odchów młodych. Przedstawia on również skutki DFTD i próby ochrony w celu zapewnienia przetrwania gatunku<a href="#cite_note-parer-172">[172]</a>. Wyświetliła go telewizja australijska i amerykańska na kanale <a href="/wiki/National_Geographic_(stacja_telewizyjna)" title="National Geographic (stacja telewizyjna)">National Geographic Channel</a><a href="#cite_note-parer-172">[172]</a><a href="#cite_note-178">[178]</a>. Jednakże diabeł tasmański prawdopodobnie największą rozpoznawalność zyskał jako inspiracja dla bohatera kreskówki Looney Tunes <a href="/wiki/Diabe%C5%82_Tasma%C5%84ski_(Zwariowane_melodie)" title="Diabeł Tasmański (Zwariowane melodie)">Diabła Tasmańskiego</a>, zwanego też „Taz”, który pojawił się w 1954. Mało znany w tamtych czasach, głośny, nadaktywny bohater ma mało wspólnego z prawdziwym zwierzęciem<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton200512-179">[179]</a>. Po kilku krótkometrażówkach pomiędzy 1957 i 1964 bohater nie pojawił się aż do lat 90. Wtedy to poświęcono mu własny program. Zdobył wielką popularność<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton2005156–160-180">[180]</a>. W 1997 w jednej z gazet napisano, że <a href="/wiki/Warner_Bros." title="Warner Bros.">Warner Bros.</a> zarejestrował i zastrzegł nazwę „Diabeł Tasmański” jako swój <a href="/wiki/Znak_towarowy" title="Znak towarowy">znak towarowy</a>. Objęto go ochroną, włączając w to ośmioletni okres użytkowania nazwy „Tasmanian Devil” przez tasmańską firmę związaną z odłowem ryb. Odbyła się dyskusja i delegacja tasmańskiego rządu spotkała się z przedstawicielami Warner Bros<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton2005161–164-181">[181]</a>. <a href="/w/index.php?title=Ray_Groom&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ray Groom (strona nie istnieje)">Ray Groom</a>, minister turystyki, ogłosił później, że osiągnięto porozumienie słowne. Warner Bros. dostanie doroczną opłatę, a Rząd Tasmanii będzie mógł używać wizerunku Taza dla celów marketingowych. Porozumienie później rozwiało się<a href="#cite_note-CITEREFOwenPemberton2005167,_169-182">[182]</a>. W 2006 Warner Bros. pozwoliło Rządowi Tasmanii sprzedawać wypchane zabawki przedstawiające Taza, zyski kierując na badania DFTD<a href="#cite_note-183">[183]</a>. <a href="/wiki/DC_Comics" title="DC Comics">DC Comics</a> stworzyło <a href="/wiki/Superbohater" title="Superbohater">superbohatera</a> zwanego <a href="/w/index.php?title=Tasmanian_Devil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tasmanian Devil (strona nie istnieje)">Tasmanian Devil</a>, wchodzącego w skład grupy <a href="/w/index.php?title=Global_Guardians&action=edit&redlink=1" class="new" title="Global Guardians (strona nie istnieje)">Global Guardians</a><a href="#cite_note-dc-glob-184">[184]</a>. Snarl z Beast Wars posiada alternatywną formę w postaci diabła tasmańskiego<a href="#cite_note-CITEREFFigueroaFurmanYeeKhanna2008154-185">[185]</a>. <a href="/w/index.php?title=Tasmanian_Kid&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tasmanian Kid (strona nie istnieje)">Tasmanian Kid</a> z <a href="/wiki/Beast_Wars_II" title="Beast Wars II">Beast Wars II</a> może przekształcić się w Diabła Tasmańskiego<a href="#cite_note-CITEREFFigueroaFurmanYeeKhanna2008166-186">[186]</a>. Badacze nazwali <a href="/wiki/Mutacja" title="Mutacja">zmutowaną</a> mysz „the Tasmanian Devil”. Cechuje się ona defektem rozwoju zmysłowych komórek <a href="/wiki/Ucho" title="Ucho">ucha</a>, co prowadzi do niezwykłych zachowań, jak kręcenie głową i podrzucanie jej do góry<a href="#cite_note-Erven2002-187">[187]</a>, bardziej jak Taz z kreskówki, niż prawdziwy diabeł tasmański. <a href="/wiki/Tux_(maskotka)" title="Tux (maskotka)">Tux</a>, maskotka systemu <a href="/wiki/Linux" title="Linux">Linux</a>, została kiedyś czasowo zastąpiona przez <a href="/wiki/Linus_Torvalds" title="Linus Torvalds">Torvaldsa</a> maskotką diabła tasmańskiego zwaną Tuz, wspierając kampanię ratowania gatunku<a href="#cite_note-188">[188]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2>[<a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&veaction=edit&section=19" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit&section=19" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy">edytuj kod</a>]</div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-itis-1"><a href="#cite_ref-itis_1-0">↑</a> <cite class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=709400">Sarcophilus harrisii</a>, [w:] Integrated Taxonomic Information System<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.atitle=Sarcophilus+harrisii&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Integrated+Taxonomic+Information+System&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.itis.gov%2Fservlet%2FSingleRpt%2FSingleRpt%3Fsearch_topic%3DTSN%26search_value%3D709400" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-miiz-2">↑ <a href="#cite_ref-miiz_2-0">a</a> <a href="#cite_ref-miiz_2-1">b</a> <a href="#cite_ref-miiz_2-2">c</a> <a href="#cite_ref-miiz_2-3">d</a> <a href="#cite_ref-miiz_2-4">e</a> <a href="#cite_ref-miiz_2-5">f</a> Systematyka i nazwy polskie za: <cite class="citation book">Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 7. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788388147159" title="Specjalna:Książki/9788388147159">ISBN 978-83-88147-15-9</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Polskie+nazewnictwo+ssak%C3%B3w+%C5%9Bwiata&rft.au=W%C5%82odzimierz+Cichocki%2C+Agnieszka+Wa%C5%BCna%2C+Jan+Cichocki%2C+Ewa+Rajska%2C+Artur+Jasi%C5%84ski%2C+Wies%C5%82aw+Bogdanowicz&rft.pub=Muzeum+i+Instytut+Zoologii+PAN&rft.place=Warszawa&rft.pages=7&rft.isbn=978-83-88147-15-9"></cite> </li> <li id="cite_note-Harris-3">↑ <a href="#cite_ref-Harris_3-0">a</a> <a href="#cite_ref-Harris_3-1">b</a> <a href="#cite_ref-Harris_3-2">c</a> <cite class="citation journal">G.P. Harris. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://biostor.org/reference/5734">Description of two new Species of Didelphis from Van Diemen’s Land</a>. „Transactions of the Linnean Society of London”. 9, s. 174–178, 1807. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/j.1096-3642.1818.tb00336.x">10.1111/j.1096-3642.1818.tb00336.x</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Description+of+two+new+Species+of+Didelphis+from+Van+Diemen%E2%80%99s+Land&rft.jtitle=Transactions+of+the+Linnean+Society+of+London&rft.date=1807&rft.volume=9&rft.aulast=Harris&rft.aufirst=G.P.&rft.pages=174%E2%80%93178&rft_id=info:doi/10.1111%2Fj.1096-3642.1818.tb00336.x&rft_id=http%3A%2F%2Fbiostor.org%2Freference%2F5734">  </li> <li id="cite_note-Thomas-4"><a href="#cite_ref-Thomas_4-0">↑</a> <cite class="citation journal">O. Thomas. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://biodiversitylibrary.org/page/19367836#page/319/mode/1up">Note on the Technical Name of the Tasmanian Devil</a>. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh Series. 11, s. 289, 1903. (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Note+on+the+Technical+Name+of+the+Tasmanian+Devil&rft.jtitle=The+Annals+and+Magazine+of+Natural+History&rft.date=1903&rft.volume=11&rft.au=O.+Thomas&rft.pages=289&rft_id=https%3A%2F%2Fbiodiversitylibrary.org%2Fpage%2F19367836%23page%2F319%2Fmode%2F1up">  </li> <li id="cite_note-Werdelin-5"><a href="#cite_ref-Werdelin_5-0">↑</a> <cite class="citation journal">L. Werdelin. Some observations on Sarcophilus laniarius and the evolution of Sarcophilus. „Records of the Queen Victoria Museum, Launceston”. 90, s. 1–27, 1987. (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Some+observations+on+%27%27Sarcophilus+laniarius%27%27+and+the+evolution+of+%27%27Sarcophilus%27%27&rft.jtitle=Records+of+the+Queen+Victoria+Museum%2C+Launceston&rft.date=1987&rft.volume=90&rft.au=L.+Werdelin&rft.pages=1%E2%80%9327">  </li> <li id="cite_note-iucn-6">↑ <a href="#cite_ref-iucn_6-0">a</a> <a href="#cite_ref-iucn_6-1">b</a> <a href="#cite_ref-iucn_6-2">c</a> <a href="#cite_ref-iucn_6-3">d</a> <a href="#cite_ref-iucn_6-4">e</a> <a href="#cite_ref-iucn_6-5">f</a> <cite class="citation">C.E.C.E. Hawkins C.E.C.E. i inni, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://apiv3.iucnredlist.org/api/v3/taxonredirect/40540">Sarcophilus harrisii</a>, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-02-13]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.aufirst=C.E.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+IUCN+Red+List+of+Threatened+Species&rft.atitle=Sarcophilus+harrisii&rft.aulast=Hawkins&rft_id=https%3A%2F%2Fapiv3.iucnredlist.org%2Fapi%2Fv3%2Ftaxonredirect%2F40540" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-LAT-7"><a href="#cite_ref-LAT_7-0">↑</a> <cite class="citation web">J Schiewe: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.latimes.com/news/science/la-sci-marsupial-20100728,0,5549873.story">Australia’s marsupials originated in what is now South America, study says</a>. [w:] <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.latimes.com">LATimes.Com</a> [on-line]. <a href="/wiki/Los_Angeles_Times" title="Los Angeles Times">Los Angeles Times</a>, 2010-07-28. [dostęp 2010-08-01].</cite> </li> <li id="cite_note-Inman-8"><a href="#cite_ref-Inman_8-0">↑</a> <cite class="citation journal">M Inman. Jumping Genes Reveal Kangaroos’ Origins. „<a href="/wiki/PLOS_Biology" title="PLOS Biology">PLoS Biology</a>”. 8 (7), s. e1000437, 2010-07-27. <a href="/wiki/Public_Library_of_Science" title="Public Library of Science">Public Library of Science</a>. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1371/journal.pbio.1000437">10.1371/journal.pbio.1000437</a>. <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20668663">20668663</a>. <a href="/wiki/PMCID" title="PMCID">PMCID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2910652/">PMC2910652</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Jumping+Genes+Reveal+Kangaroos%E2%80%99+Origins&rft.jtitle=%5B%5BPLOS+Biology%7CPLoS+Biology%5D%5D&rft.date=2010-07-27&rft.volume=8&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.aulast=Inman&rft.aufirst=M&rft.pages=e1000437&rft_id=info:pmid/20668663&rft_id=info:pmc/2910652&rft_id=info:doi/10.1371%2Fjournal.pbio.1000437">  </li> <li id="cite_note-Nilsson-9"><a href="#cite_ref-Nilsson_9-0">↑</a> <cite class="citation journal">MA Nilsson, Churakov, G.;, Sommer, M.; Van Tran, N.; Zemann, A.; Brosius, J.; Schmitz, J. Tracking Marsupial Evolution Using Archaic Genomic Retroposon Insertions. „<a href="/wiki/PLOS_Biology" title="PLOS Biology">PLoS Biology</a>”. 8 (7), s. e1000436, 2010-07-27. <a href="/wiki/Public_Library_of_Science" title="Public Library of Science">Public Library of Science</a>. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1371/journal.pbio.1000436">10.1371/journal.pbio.1000436</a>. <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20668664">20668664</a>. <a href="/wiki/PMCID" title="PMCID">PMCID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2910653/">PMC2910653</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Tracking+Marsupial+Evolution+Using+Archaic+Genomic+Retroposon+Insertions&rft.jtitle=%5B%5BPLOS+Biology%7CPLoS+Biology%5D%5D&rft.date=2010-07-27&rft.volume=8&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.aulast=Nilsson&rft.aufirst=MA&rft.pages=e1000436&rft_id=info:pmid/20668664&rft_id=info:pmc/2910653&rft_id=info:doi/10.1371%2Fjournal.pbio.1000436">  </li> <li id="cite_note-Brown2006-10">↑ <a href="#cite_ref-Brown2006_10-0">a</a> <a href="#cite_ref-Brown2006_10-1">b</a> <a href="#cite_ref-Brown2006_10-2">c</a> <a href="#cite_ref-Brown2006_10-3">d</a> <cite class="citation journal">Oliver Brown. Tasmanian devil (Sarcophilus harrisii) extinction on the Australian mainland in the mid-Holocene: multicausality and ENSO intensification. „Alcheringa: an Australasian Journal of Paleontology”. 31, s. 49–57, 2006. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080/03115510609506855">10.1080/03115510609506855</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Tasmanian+devil+%28%27%27Sarcophilus+harrisii%27%27%29+extinction+on+the+Australian+mainland+in+the+mid-Holocene%3A+multicausality+and+ENSO+intensification&rft.jtitle=Alcheringa%3A+an+Australasian+Journal+of+Paleontology&rft.date=2006&rft.volume=31&rft.au=Oliver+Brown&rft.pages=49%E2%80%9357&rft_id=info:doi/10.1080%2F03115510609506855">  </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200579-11"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200579_11-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 79. </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://ling.pl/ursus">Ursus</a>. ling.pl. [dostęp 2013-12-29].</cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton20058-13">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton20058_13-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton20058_13-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton20058_13-2">c</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 8. </li> <li id="cite_note-MSW3-14">↑ <a href="#cite_ref-MSW3_14-0">a</a> <a href="#cite_ref-MSW3_14-1">b</a> <cite class="citation book">Order Dasyuromorphia. W: C.P. Groves: Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference. Wyd. 3. Johns Hopkins University Press, 2005, s. 28. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780801882210" title="Specjalna:Książki/9780801882210">ISBN 978-0-8018-8221-0</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/62265494">62265494</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Mammal+Species+of+the+World%3A+A+Taxonomic+and+Geographic+Reference&rft.atitle=Order+Dasyuromorphia&rft.aulast=Groves&rft.aufirst=C.P.&rft.edition=3.&rft.pub=Johns+Hopkins+University+Press&rft.pages=28&rft.isbn=978-0-8018-8221-0&rft_id=info:oclcnum/62265494"> (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-15"><a href="#cite_ref-15">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://freeread.com.au/ebooks/e00036.html">Three Expeditions into the Interior V2</a>. Freeread.com.au, 3 maja 2007. [dostęp 2012-08-13].</cite> </li> <li id="cite_note-Palmer-16"><a href="#cite_ref-Palmer_16-0">↑</a> <cite class="citation book"><a href="/wiki/Theodore_Sherman_Palmer" title="Theodore Sherman Palmer">T.S. Palmer</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://biodiversitylibrary.org/item/88553#page/626/mode/1up">Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals</a>. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 618, seria: North American Fauna.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Index+Generum+Mammalium%3A+a+List+of+the+Genera+and+Families+of+Mammals&rft.au=T.S.+Palmer&rft.pub=Government+Printing+Office&rft.place=Washington&rft.pages=618&rft.series=North+American+Fauna&rft_id=https%3A%2F%2Fbiodiversitylibrary.org%2Fitem%2F88553%23page%2F626%2Fmode%2F1up"> (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-17"><a href="#cite_ref-17">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.palass.org/publications/palaeontology-journal/archive/6/4/article_pp615-624">Growth gradients among fossil monotremes and marsupials</a> [online], The Palaeontological Association [dostęp 2017-11-17]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Growth+gradients+among+fossil+monotremes+and+marsupials&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.palass.org%2Fpublications%2Fpalaeontology-journal%2Farchive%2F6%2F4%2Farticle_pp615-624" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-Werdelin1987-18"><a href="#cite_ref-Werdelin1987_18-0">↑</a> <cite class="citation journal">Werdelin, L. Some observations on Sarcophilus laniarius and the evolution of Sarcophilus. „Records of the Queen Victoria Museum, Launceston”. 90, s. 1–27, 1987.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Some+observations+on+%27%27Sarcophilus+laniarius%27%27+and+the+evolution+of+%27%27Sarcophilus%27%27&rft.jtitle=Records+of+the+Queen+Victoria+Museum%2C+Launceston&rft.date=1987&rft.volume=90&rft.au=Werdelin%2C+L&rft.pages=1%E2%80%9327">  </li> <li id="cite_note-Jones&-19"><a href="#cite_ref-Jones&_19-0">↑</a> <cite class="citation journal">Menna E. Jones, David Paetkau, Eli Geffen & Craig Moritz. Microsatellites for the Tasmanian devil (Sarcophilus laniarius). „Molecular Ecology Notes”. 3, s. 277–279, 2003. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1046/j.1471-8286.2003.00425.x">10.1046/j.1471-8286.2003.00425.x</a>. (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Microsatellites+for+the+Tasmanian+devil+%28Sarcophilus+laniarius%29&rft.jtitle=Molecular+Ecology+Notes&rft.date=2003&rft.volume=3&rft.au=Menna+E.+Jones%2C+David+Paetkau%2C+Eli+Geffen+%26+Craig+Moritz&rft.pages=277%E2%80%93279&rft_id=info:doi/10.1046%2Fj.1471-8286.2003.00425.x">  </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton20057-20"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton20057_20-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 7. </li> <li id="cite_note-Krajewski1992-21"><a href="#cite_ref-Krajewski1992_21-0">↑</a> <cite class="citation journal">Krajewski, Carey et al. Phylogenetic relationships of the thylacine (Mammalia:Thylacinidae) among dasyuroid marsupials: evidence from cytochrome b DNA sequences. „Proceedings of the Royal Society B-Biological Sciences”. 250 (1327), s. 19–27, 1992. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1098/rspb.1992.0125">10.1098/rspb.1992.0125</a>. <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1361058">1361058</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Phylogenetic+relationships+of+the+thylacine+%28Mammalia%3AThylacinidae%29+among+dasyuroid+marsupials%3A+evidence+from+cytochrome+%27%27b%27%27+DNA+sequences&rft.jtitle=Proceedings+of+the+Royal+Society+B-Biological+Sciences&rft.date=1992&rft.volume=250&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Krajewski%2C+Carey+et+al&rft.pages=19%E2%80%9327&rft_id=info:pmid/1361058&rft_id=info:doi/10.1098%2Frspb.1992.0125">  </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200533-22">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200533_22-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200533_22-1">b</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 33. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200534-23">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200534_23-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200534_23-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200534_23-2">c</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 34. </li> <li id="cite_note-PwP16-24"><a href="#cite_ref-PwP16_24-0">↑</a> <cite class="citation book">Molecular Systematics of Dasyuromorpha. W: Krajewski, Carey; Westerman, Michael; Jones, Menna; Dickman, Chris; Archer, Mike (eds.): <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/predatorswithpou00jone">Predators with Pouches: The Biology of Carnivorous Marsupials</a>. Collingwood, Victoria: CSIRO Publishing, 2003, s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/predatorswithpou00jone/page/16">16</a>. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0643066349" title="Specjalna:Książki/0643066349">ISBN 0-643-06634-9</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Predators+with+Pouches%3A+The+Biology+of+Carnivorous+Marsupials&rft.atitle=Molecular+Systematics+of+Dasyuromorpha&rft.au=Krajewski%2C+Carey%3B+Westerman%2C+Michael%3B+Jones%2C+Menna%3B+Dickman%2C+Chris%3B+Archer%2C+Mike+%28%27%27eds.%27%27%29&rft.pub=CSIRO+Publishing&rft.place=Collingwood%2C+Victoria&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fpredatorswithpou00jone%2Fpage%2F16+16%5D&rft.isbn=0-643-06634-9&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fpredatorswithpou00jone"></cite> </li> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25">↑</a> <cite class="citation book">Long, John A.; Archer, Michael: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/?id=LwMkO0M1mPQC&pg=PA55&lpg=PA55&dq=Glaucodon+ballaratensis#v=onepage&q=Glaucodon%20ballaratensis&f=false">Prehistoric mammals of Australia and New Guinea: one hundred million years of evolution</a>. UNSW Press, 2002, s. 55. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0868404357" title="Specjalna:Książki/0868404357">ISBN 0-86840-435-7</a>. [dostęp 2010-10-08].<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Prehistoric+mammals+of+Australia+and+New+Guinea%3A+one+hundred+million+years+of+evolution&rft.au=Long%2C+John+A.%3B+Archer%2C+Michael&rft.pub=UNSW+Press&rft.pages=55&rft.isbn=0-86840-435-7&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2F%3Fid%3DLwMkO0M1mPQC%26pg%3DPA55%26lpg%3DPA55%26dq%3DGlaucodon%2Bballaratensis%23v%3Donepage%26q%3DGlaucodon%2520ballaratensis%26f%3Dfalse"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200535-26"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200535_26-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 35. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200536-27">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200536_27-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200536_27-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200536_27-2">c</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200536_27-3">d</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 36. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200537-28"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200537_28-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 37. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200539-29">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200539_29-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200539_29-1">b</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 39. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200540–42-30"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200540–42_30-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 40–42. </li> <li id="cite_note-Letnic&-31">↑ <a href="#cite_ref-Letnic&_31-0">a</a> <a href="#cite_ref-Letnic&_31-1">b</a> <cite class="citation journal">Mike Letnic, Euan G. Ritchie & Christopher R. Dickman. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.researchgate.net/profile/Euan_Ritchie/publication/51768348_Top_predators_as_biodiversity_regulators_the_dingo_Canis_lupus_dingo_as_a_case_study/links/00b49514aa3bb54f37000000.pdf">Top predators as biodiversity regulators: the dingo Canis lupus dingo as a case study</a>. „Biological Reviews”. 87, s. 390–413, 2012. Cambridge Philosophical Society. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/j.1469-185X.2011.00203.x">10.1111/j.1469-185X.2011.00203.x</a>. (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Top+predators+as+biodiversity+regulators%3A+the+dingo+Canis+lupus+dingo+as+a+case+study&rft.jtitle=Biological+Reviews&rft.date=2012&rft.volume=87&rft.au=Mike+Letnic%2C+Euan+G.+Ritchie+%26+Christopher+R.+Dickman&rft.pages=390%E2%80%93413&rft_id=info:doi/10.1111%2Fj.1469-185X.2011.00203.x&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.researchgate.net%2Fprofile%2FEuan_Ritchie%2Fpublication%2F51768348_Top_predators_as_biodiversity_regulators_the_dingo_Canis_lupus_dingo_as_a_case_study%2Flinks%2F00b49514aa3bb54f37000000.pdf">  </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200540-32">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200540_32-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200540_32-1">b</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 40. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200541-33">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200541_33-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200541_33-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200541_33-2">c</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 41. </li> <li id="cite_note-CITEREFTyndale-Biscoe2005159–165-34"><a href="#cite_ref-CITEREFTyndale-Biscoe2005159–165_34-0">↑</a> <a href="#CITEREFTyndale-Biscoe2005">Tyndale-Biscoe 2005 ↓</a>, s. 159–165. </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110204011139/http://www.sanger.ac.uk/about/press/2010/100916.html">Completed genome is first step to tackling Tasmanian devil facial tumours</a>. <a href="/w/index.php?title=Wellcome_Trust_Sanger_Institute&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wellcome Trust Sanger Institute (strona nie istnieje)">Wellcome Trust Sanger Institute</a>, 16 września 2010. [dostęp 2010-09-27]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sanger.ac.uk/about/press/2010/100916.html">tego adresu</a> (2011-02-04)].</cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFTyndale-Biscoe2005143-36"><a href="#cite_ref-CITEREFTyndale-Biscoe2005143_36-0">↑</a> <a href="#CITEREFTyndale-Biscoe2005">Tyndale-Biscoe 2005 ↓</a>, s. 143. </li> <li id="cite_note-Pearse&Swift-37"><a href="#cite_ref-Pearse&Swift_37-0">↑</a> <cite class="citation journal">AM Pearse, K Swift. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://blueceli.free.fr/Cours/Pearse%20et%20al%202006.pdf">Transmission of devil facial-tumour disease. An uncanny similarity in the karyotype of these malignant tumours means that they could be infective</a>. „<a href="/wiki/Nature" title="Nature">Nature</a>”. 439, s. 549, 2006. Nature PublishingGroup. (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Transmission+of+devil+facial-tumour+disease.+An+uncanny+similarity+in+the+karyotype+of+these+malignant+tumours+means+that+they+could+be+infective&rft.jtitle=%5B%5BNature%5D%5D&rft.date=2006&rft.volume=439&rft.au=AM+Pearse%2C+K+Swift&rft.pages=549&rft_id=http%3A%2F%2Fblueceli.free.fr%2FCours%2FPearse%2520et%2520al%25202006.pdf">  </li> <li id="cite_note-mj04-38">↑ <a href="#cite_ref-mj04_38-0">a</a> <a href="#cite_ref-mj04_38-1">b</a> <a href="#cite_ref-mj04_38-2">c</a> <cite class="citation journal doi pmid nourl">MENNA E.M.E. JONES MENNA E.M.E. i inni, Genetic diversity and population structure of Tasmanian devils, the largest marsupial carnivore, „Molecular Ecology”, 13 (8), 2004, s. 2197–2209, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1111%2Fj.1365-294X.2004.02239.x">10.1111/j.1365-294X.2004.02239.x</a>, <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15245394">15245394</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2004-07-09&rft.atitle=Genetic+diversity+and+population+structure+of+Tasmanian+devils%2C+the+largest+marsupial+carnivore&rft.jtitle=Molecular+Ecology&rft.volume=13&rft.edition=8&rft_id=info%3Apmid%2F15245394&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1365-294X.2004.02239.x" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-39"><a href="#cite_ref-39">↑</a> <cite class="citation journal">S. Lachish, K. Miller, A. Storfer, A. Goldizen i inni. Evidence that disease-induced population decline changes genetic structure and alters dispersal patterns in the Tasmanian devil. „Heredity”. 106 (1), s. 172–182, 2010. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038/hdy.2010.17">10.1038/hdy.2010.17</a>. <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20216571">20216571</a>. (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Evidence+that+disease-induced+population+decline+changes+genetic+structure+and+alters+dispersal+patterns+in+the+Tasmanian+devil&rft.jtitle=Heredity&rft.date=2010&rft.volume=106&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.aulast=Lachish&rft.aufirst=S.&rft.pages=172%E2%80%93182&rft_id=info:pmid/20216571&rft_id=info:doi/10.1038%2Fhdy.2010.17">  </li> <li id="cite_note-fed-40">↑ <a href="#cite_ref-fed_40-0">a</a> <a href="#cite_ref-fed_40-1">b</a> <a href="#cite_ref-fed_40-2">c</a> <a href="#cite_ref-fed_40-3">d</a> <a href="#cite_ref-fed_40-4">e</a> <a href="#cite_ref-fed_40-5">f</a> <a href="#cite_ref-fed_40-6">g</a> <a href="#cite_ref-fed_40-7">h</a> <a href="#cite_ref-fed_40-8">i</a> <a href="#cite_ref-fed_40-9">j</a> <a href="#cite_ref-fed_40-10">k</a> <a href="#cite_ref-fed_40-11">l</a> <a href="#cite_ref-fed_40-12">m</a> <a href="#cite_ref-fed_40-13">n</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.environment.gov.au/cgi-bin/sprat/public/publicspecies.pl?taxon_id=299">Sarcophilus harrisii – Tasmanian Devil</a>. Department of Sustainability, Environment, Water, Population and Communities. [dostęp 2010-09-30].</cite> </li> <li id="cite_note-draft-41">↑ <a href="#cite_ref-draft_41-0">a</a> <a href="#cite_ref-draft_41-1">b</a> <a href="#cite_ref-draft_41-2">c</a> <a href="#cite_ref-draft_41-3">d</a> <a href="#cite_ref-draft_41-4">e</a> <a href="#cite_ref-draft_41-5">f</a> <a href="#cite_ref-draft_41-6">g</a> <a href="#cite_ref-draft_41-7">h</a> Department of Primary Industries, Parks, Water and Environment (2010) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://dpipwe.tas.gov.au/documents/draft-tasmanian-devil-recovery-plan.pdf">Draft Recovery Plan for the Tasmanian devil (Sarcophilus harrisii).</a> Department of Primary Industries, Parks, Water and Environment, Hobart. Dostęp: 14 kwietnia 2011. </li> <li id="cite_note-sid-42">↑ <a href="#cite_ref-sid_42-0">a</a> <a href="#cite_ref-sid_42-1">b</a> <a href="#cite_ref-sid_42-2">c</a> <cite class="citation journal">Siddle, Hannah V.; Marzec, Jolanta; Cheng, Yuanyuan; Jones, Menna; Belov, Katherine. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://rspb.royalsocietypublishing.org/content/277/1690/2001.full">MHC gene copy number variation in Tasmanian devils: Implications for the spread of a contagious cancer</a>. „Proceedings of the Royal Society B”. 277 (1690), s. 2001–2006, 2010. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1098/rspb.2009.2362">10.1098/rspb.2009.2362</a>. <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20219742">20219742</a>. <a href="/wiki/PMCID" title="PMCID">PMCID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2880097/">PMC2880097</a>. [dostęp 2010-10-28].</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=MHC+gene+copy+number+variation+in+Tasmanian+devils%3A+Implications+for+the+spread+of+a+contagious+cancer&rft.jtitle=Proceedings+of+the+Royal+Society+B&rft.date=2010&rft.volume=277&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Siddle%2C+Hannah+V.%3B+Marzec%2C+Jolanta%3B+Cheng%2C+Yuanyuan%3B+Jones%2C+Menna%3B+Belov%2C+Katherine&rft.pages=2001%E2%80%932006&rft_id=info:pmid/20219742&rft_id=info:pmc/2880097&rft_id=info:doi/10.1098%2Frspb.2009.2362&rft_id=http%3A%2F%2Frspb.royalsocietypublishing.org%2Fcontent%2F277%2F1690%2F2001.full">  </li> <li id="cite_note-Wilson&Reeder-43"><a href="#cite_ref-Wilson&Reeder_43-0">↑</a> <cite class="citation book">Don E. Wilson & DeeAnn M. Reeder: Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference. T. 1. JHU Press, 2005, s. 28.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Mammal+Species+of+the+World%3A+A+Taxonomic+and+Geographic+Reference&rft.au=Don+E.+Wilson+%26+DeeAnn+M.+Reeder&rft.date=2005&rft.pub=JHU+Press&rft.pages=28"></cite> </li> <li id="cite_note-Guiler1983-44">↑ <a href="#cite_ref-Guiler1983_44-0">a</a> <a href="#cite_ref-Guiler1983_44-1">b</a> <a href="#cite_ref-Guiler1983_44-2">c</a> <cite class="citation book">Tasmanian Devil. W: Guiler, E.R.; Strahan, R. (ed.): The Australian Museum Complete Book of Australian Mammals. Angus & Robertson, 1983, s. 27–28. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0207144540" title="Specjalna:Książki/0207144540">ISBN 0-207-14454-0</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Australian+Museum+Complete+Book+of+Australian+Mammals&rft.atitle=Tasmanian+Devil&rft.au=Guiler%2C+E.R.%3B+Strahan%2C+R.+%28ed.%29&rft.pub=Angus+%26+Robertson&rft.pages=27%E2%80%9328&rft.isbn=0-207-14454-0"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200546–47-45">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200546–47_45-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200546–47_45-1">b</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 46–47. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton2005118-46">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton2005118_46-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton2005118_46-1">b</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 118. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200552-47"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200552_47-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 52. </li> <li id="cite_note-Jones2008-48">↑ <a href="#cite_ref-Jones2008_48-0">a</a> <a href="#cite_ref-Jones2008_48-1">b</a> <cite class="citation journal open-access doi pmid pmc">Menna E.M.E. Jones Menna E.M.E. i inni, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150904025041/http://www.pnas.org/content/105/29/10023.full">Life-history change in disease-ravaged Tasmanian devil populations</a>, „<a href="/wiki/Proceedings_of_the_National_Academy_of_Sciences_of_the_United_States_of_America" title="Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America">Proceedings of the National Academy of Sciences</a>”, 105 (29), 2008, s. 10023–10027, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1073%2Fpnas.0711236105">10.1073/pnas.0711236105</a>, <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18626026">18626026</a>, <a href="/wiki/PMCID" title="PMCID">PMCID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2481324/">PMC2481324</a> [dostęp 2013-12-28] [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pnas.org/content/105/29/10023.full">adresu</a> 2015-09-04]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2008-07-22&rft.atitle=Life-history+change+in+disease-ravaged+Tasmanian+devil+populations&rft.jtitle=Proceedings+of+the+National+Academy+of+Sciences&rft.volume=105&rft.edition=29&rft_id=info%3Apmid%2F18626026&rft_id=info%3Apmc%2F2481324&rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.0711236105&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pnas.org%2Fcontent%2F105%2F29%2F10023.full" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton2005140-49"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton2005140_49-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 140. </li> <li id="cite_note-UPI2004-50"><a href="#cite_ref-UPI2004_50-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.upi.com/Odd_News/2004/05/19/Last-Tasmanian-devil-not-in-Australia-dies/UPI-43691084999988/">Last Tasmanian devil not in Australia dies</a>. United Press International, 2004-05-19. [dostęp 2013-11-28].</cite> </li> <li id="cite_note-DPIWEweb1-51">↑ <a href="#cite_ref-DPIWEweb1_51-0">a</a> <a href="#cite_ref-DPIWEweb1_51-1">b</a> <a href="#cite_ref-DPIWEweb1_51-2">c</a> <a href="#cite_ref-DPIWEweb1_51-3">d</a> <a href="#cite_ref-DPIWEweb1_51-4">e</a> <a href="#cite_ref-DPIWEweb1_51-5">f</a> <a href="#cite_ref-DPIWEweb1_51-6">g</a> <a href="#cite_ref-DPIWEweb1_51-7">h</a> <a href="#cite_ref-DPIWEweb1_51-8">i</a> <a href="#cite_ref-DPIWEweb1_51-9">j</a> <a href="#cite_ref-DPIWEweb1_51-10">k</a> <a href="#cite_ref-DPIWEweb1_51-11">l</a> <a href="#cite_ref-DPIWEweb1_51-12">m</a> <a href="#cite_ref-DPIWEweb1_51-13">n</a> <a href="#cite_ref-DPIWEweb1_51-14">o</a> <a href="#cite_ref-DPIWEweb1_51-15">p</a> <cite class="citation web">M Horton: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110315042016/http://www.parks.tas.gov.au/index.aspx?base=4756">Tasmanian devil – Frequently Asked Questions</a>. Parks and Wildlife Service Tasmania. [dostęp 2010-09-11]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.parks.tas.gov.au/index.aspx?base=4756">tego adresu</a> (2011-03-15)].</cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200546-52">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200546_52-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200546_52-1">b</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 46. </li> <li id="cite_note-Pemberton1993-53">↑ <a href="#cite_ref-Pemberton1993_53-0">a</a> <a href="#cite_ref-Pemberton1993_53-1">b</a> <a href="#cite_ref-Pemberton1993_53-2">c</a> <a href="#cite_ref-Pemberton1993_53-3">d</a> <a href="#cite_ref-Pemberton1993_53-4">e</a> <cite class="citation journal">Pemberton, David; Renouf, Deane. A field-study of communication and social behaviour of Tasmanian Devils at feeding sites. „Australian Journal of Zoology”. 41 (5), s. 507–526, 1993. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1071/ZO9930507">10.1071/ZO9930507</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=A+field-study+of+communication+and+social+behaviour+of+Tasmanian+Devils+at+feeding+sites&rft.jtitle=Australian+Journal+of+Zoology&rft.date=1993&rft.volume=41&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Pemberton%2C+David%3B+Renouf%2C+Deane&rft.pages=507%E2%80%93526&rft_id=info:doi/10.1071%2FZO9930507">  </li> <li id="cite_note-g64-54">↑ <a href="#cite_ref-g64_54-0">a</a> <a href="#cite_ref-g64_54-1">b</a> Guiler (1970), p. 64. </li> <li id="cite_note-55"><a href="#cite_ref-55">↑</a> <cite class="citation web">R Di Silvestro: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nwf.org/News-and-Magazines/National-Wildlife/Animals/Archives/2009/Least-Weasel-Carnivore-Bites.aspx">My, What a Big Bite You Have</a>. <a href="/wiki/National_Wildlife_Federation" title="National Wildlife Federation">National Wildlife Federation</a>, 2008-12-01. [dostęp 2012-08-06].</cite> </li> <li id="cite_note-Wroe2005-56"><a href="#cite_ref-Wroe2005_56-0">↑</a> <cite class="citation journal">Wroe, S.; McHenry, C.; Thomason, J. Bite club: comparative bite force in big biting mammals and the prediction of predatory behaviour in fossil taxa. „Proceedings of the Royal Society B-Biological Sciences”. 272 (1563), s. 619–625, 2005. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1098/rspb.2004.2986">10.1098/rspb.2004.2986</a>. <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15817436">15817436</a>. <a href="/wiki/PMCID" title="PMCID">PMCID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1564077/">PMC1564077</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Bite+club%3A+comparative+bite+force+in+big+biting+mammals+and+the+prediction+of+predatory+behaviour+in+fossil+taxa&rft.jtitle=Proceedings+of+the+Royal+Society+B-Biological+Sciences&rft.date=2005&rft.volume=272&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Wroe%2C+S.%3B+McHenry%2C+C.%3B+Thomason%2C+J&rft.pages=619%E2%80%93625&rft_id=info:pmid/15817436&rft_id=info:pmc/1564077&rft_id=info:doi/10.1098%2Frspb.2004.2986">  </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200520-57"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200520_57-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 20. </li> <li id="cite_note-58"><a href="#cite_ref-58">↑</a> <cite class="citation open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/animal/Tasmanian-devil">Tasmanian devil</a>, [w:] <a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Encyclopædia Britannica</a> [dostęp 2010-03-16]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.atitle=Tasmanian+devil&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%27%27%5B%5BEncyklopedia+Britannica%7CEncyclop%C3%A6dia+Britannica%5D%5D%27%27&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Fanimal%2FTasmanian-devil" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200564-59">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200564_59-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200564_59-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200564_59-2">c</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200564_59-3">d</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200564_59-4">e</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200564_59-5">f</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 64. </li> <li id="cite_note-CITEREFTyndale-Biscoe2005142–143-60"><a href="#cite_ref-CITEREFTyndale-Biscoe2005142–143_60-0">↑</a> <a href="#CITEREFTyndale-Biscoe2005">Tyndale-Biscoe 2005 ↓</a>, s. 142–143. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200544-61">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200544_61-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200544_61-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200544_61-2">c</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200544_61-3">d</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200544_61-4">e</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 44. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200553-62"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200553_62-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 53. </li> <li id="cite_note-63"><a href="#cite_ref-63">↑</a> <cite class="citation journal">Wroe, Stephen. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.create.unsw.edu.au/research/files/Wroe%20(1999)%20THE%20GEOLOGICALLY%20OLDEST%20DASYURID,%20FROM%20THE%20MIOCENE%20OF%20RIVERSLEIGH,%20NORTH-WEST%20QUEENSLAND.pdf">The geologically oldest dasyurid, from the Miocene of Riversleigh, north-west Queensland</a>. „Palaeontology”. 42 (3), s. 501–527, 1999. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/1475-4983.00082">10.1111/1475-4983.00082</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+geologically+oldest+dasyurid%2C+from+the+Miocene+of+Riversleigh%2C+north-west+Queensland&rft.jtitle=Palaeontology&rft.date=1999&rft.volume=42&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Wroe%2C+Stephen&rft.pages=501%E2%80%93527&rft_id=info:doi/10.1111%2F1475-4983.00082&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.create.unsw.edu.au%2Fresearch%2Ffiles%2FWroe%2520%281999%29%2520THE%2520GEOLOGICALLY%2520OLDEST%2520DASYURID%2C%2520FROM%2520THE%2520MIOCENE%2520OF%2520RIVERSLEIGH%2C%2520NORTH-WEST%2520QUEENSLAND.pdf">  </li> <li id="cite_note-64"><a href="#cite_ref-64">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.myguidetasmania.com/attractions/tasmanian-devil-conservation-park">Tasmanian Devil Conservation Park in Tasmania</a> [online], My Guide Tasmania [dostęp 2023-11-20]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Tasmanian+Devil+Conservation+Park+in+Tasmania&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.myguidetasmania.com%2Fattractions%2Ftasmanian-devil-conservation-park" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-vul-65">↑ <a href="#cite_ref-vul_65-0">a</a> <a href="#cite_ref-vul_65-1">b</a> <a href="#cite_ref-vul_65-2">c</a> <a href="#cite_ref-vul_65-3">d</a> <a href="#cite_ref-vul_65-4">e</a> <a href="#cite_ref-vul_65-5">f</a> <a href="#cite_ref-vul_65-6">g</a> <a href="#cite_ref-vul_65-7">h</a> <cite class="citation web">Beeton, Robert J.S: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20090713084049/http://www.environment.gov.au/biodiversity/threatened/species/pubs/299-listing-advice.pdf">Advice to the Minister for the Environment, Heritage and the Arts from the Threatened Species Scientific Committee (the Committee) on Amendment to the list of Threatened Species under the Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999 (EPBC Act) Sarcophilus harrisii (Tasmanian Devil) Listing Advice</a>. Threatened Species Scientific Committee, 2009. [dostęp 2010-10-23].</cite> </li> <li id="cite_note-Fischer2001-66">↑ <a href="#cite_ref-Fischer2001_66-0">a</a> <a href="#cite_ref-Fischer2001_66-1">b</a> <a href="#cite_ref-Fischer2001_66-2">c</a> <a href="#cite_ref-Fischer2001_66-3">d</a> <cite class="citation journal">Fisher, Diana O.; Owens, Ian P.F.; Johnson, Christopher N. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://esapubs.org/archive/ecol/E082/042/appendix-A.htm">The ecological basis of life history variation in marsupials</a>. „Ecology”. 82 (12), s. 3531–3540, 2001. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1890/0012-9658(2001)082%5B3531:TEBOLH%5D2.0.CO;2">10.1890/0012-9658(2001)082[3531:TEBOLH]2.0.CO;2</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+ecological+basis+of+life+history+variation+in+marsupials&rft.jtitle=Ecology&rft.date=2001&rft.volume=82&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Fisher%2C+Diana+O.%3B+Owens%2C+Ian+P.F.%3B+Johnson%2C+Christopher+N&rft.pages=3531%E2%80%933540&rft_id=info:doi/10.1890%2F0012-9658%282001%29082%26%2391%3B3531%3ATEBOLH%26%2393%3B2.0.CO%3B2&rft_id=http%3A%2F%2Fesapubs.org%2Farchive%2Fecol%2FE082%2F042%2Fappendix-A.htm">  </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton2005129-67">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton2005129_67-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton2005129_67-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton2005129_67-2">c</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton2005129_67-3">d</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton2005129_67-4">e</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 129. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200569-68">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200569_68-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200569_68-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200569_68-2">c</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200569_68-3">d</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200569_68-4">e</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200569_68-5">f</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200569_68-6">g</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 69. </li> <li id="cite_note-jb98-69">↑ <a href="#cite_ref-jb98_69-0">a</a> <a href="#cite_ref-jb98_69-1">b</a> <cite class="citation journal">Jones, Menna E.; Barmuta, Leon A. Diet overlap and relative abundance of sympatric dasyurid carnivores: a hypothesis of competition. „Journal of Animal Ecology”. 67 (3), s. 410–421, 1988. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1046/j.1365-2656.1998.00203.x">10.1046/j.1365-2656.1998.00203.x</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Diet+overlap+and+relative+abundance+of+sympatric+dasyurid+carnivores%3A+a+hypothesis+of+competition&rft.jtitle=Journal+of+Animal+Ecology&rft.date=1988&rft.volume=67&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Jones%2C+Menna+E.%3B+Barmuta%2C+Leon+A&rft.pages=410%E2%80%93421&rft_id=info:doi/10.1046%2Fj.1365-2656.1998.00203.x">  </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200521–22-70">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200521–22_70-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200521–22_70-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200521–22_70-2">c</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200521–22_70-3">d</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200521–22_70-4">e</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 21–22. </li> <li id="cite_note-71"><a href="#cite_ref-71">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tassiedevil.com.au/tasdevil.nsf/news/E88F860D80C1554BCA2578780012A8E3">Young devil displays gnarly climbing technique</a>. Save The Tasmanian Devil Program, 2011-05-03. [dostęp 2011-05-04].</cite> </li> <li id="cite_note-jb00-72">↑ <a href="#cite_ref-jb00_72-0">a</a> <a href="#cite_ref-jb00_72-1">b</a> <a href="#cite_ref-jb00_72-2">c</a> <a href="#cite_ref-jb00_72-3">d</a> <a href="#cite_ref-jb00_72-4">e</a> <a href="#cite_ref-jb00_72-5">f</a> <a href="#cite_ref-jb00_72-6">g</a> <cite class="citation journal">Jones, Menna E.; Barmuta, Leon A. Niche differentiation among sympatric Australian dasyurid carnivores. „Journal of Mammalogy”. 81 (2), s. 434–447, 2000. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1644/1545-1542(2000)081%3C0434:NDASAD%3E2.0.CO;2">10.1644/1545-1542(2000)081<0434:NDASAD>2.0.CO;2</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Niche+differentiation+among+sympatric+Australian+dasyurid+carnivores&rft.jtitle=Journal+of+Mammalogy&rft.date=2000&rft.volume=81&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Jones%2C+Menna+E.%3B+Barmuta%2C+Leon+A&rft.pages=434%E2%80%93447&rft_id=info:doi/10.1644%2F1545-1542%282000%29081%26%2360%3B0434%3ANDASAD%26%2362%3B2.0.CO%3B2">  </li> <li id="cite_note-73"><a href="#cite_ref-73">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.webcitation.org/6CDjXZL64">Devil Facts</a>. Department of Primary Industries, Parks, Water and Environment, 2010-06-22. [dostęp 2010-10-26].</cite> </li> <li id="cite_note-74"><a href="#cite_ref-74">↑</a> <cite class="citation journal">Hamede, Rodrigo K.; Bashford, Jim; McCallum, Hamish; Jones, Menna E. Contact networks in a wild Tasmanian devil (Sarcophilus harrisii) population: using social network analysis to reveal seasonal variability in social behaviour and its implications for transmission of devil facial tumour disease. „Ecology Letters”. 12 (11), s. 1147–1157, listopad 2009. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/j.1461-0248.2009.01370.x">10.1111/j.1461-0248.2009.01370.x</a>. <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19694783">19694783</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Contact+networks+in+a+wild+Tasmanian+devil+%28%27%27Sarcophilus+harrisii%27%27%29+population%3A+using+social+network+analysis+to+reveal+seasonal+variability+in+social+behaviour+and+its+implications+for+transmission+of+devil+facial+tumour+disease&rft.jtitle=Ecology+Letters&rft.date=listopad+2009&rft.volume=12&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Hamede%2C+Rodrigo+K.%3B+Bashford%2C+Jim%3B+McCallum%2C+Hamish%3B+Jones%2C+Menna+E&rft.pages=1147%E2%80%931157&rft_id=info:pmid/19694783&rft_id=info:doi/10.1111%2Fj.1461-0248.2009.01370.x">  </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200576–77-75">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200576–77_75-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200576–77_75-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200576–77_75-2">c</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200576–77_75-3">d</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200576–77_75-4">e</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200576–77_75-5">f</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 76–77. </li> <li id="cite_note-76"><a href="#cite_ref-76">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.webcitation.org/6CDjYxpbi">About Tasmanian Devils</a>. Department of Primary Industries, Parks, Water and Environment, 2010-07-08. [dostęp 2010-10-06].</cite> </li> <li id="cite_note-77"><a href="#cite_ref-77">↑</a> <cite class="citation web">Threatened Species Scientific Committee (the Committee) on Amendments to the list of Threatened Species: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20171102175739/http://www.environment.gov.au/biodiversity/threatened/species/pubs/sarcophilus-harrisii-listing.pdf">Advice to the Minister for the Environment and Heritage from the Threatened Species Scientific Committee (the Committee) on Amendments to the list of Threatened Species under the Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999 (EPBC Act)</a>. Department of Sustainability, Environment, Water, Population and Communities. [dostęp 2010-10-26].</cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200523–24-78"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200523–24_78-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 23–24. </li> <li id="cite_note-CITEREFTyndale-Biscoe2005148-79"><a href="#cite_ref-CITEREFTyndale-Biscoe2005148_79-0">↑</a> <a href="#CITEREFTyndale-Biscoe2005">Tyndale-Biscoe 2005 ↓</a>, s. 148. </li> <li id="cite_note-CITEREFTyndale-Biscoe2005147–149-80"><a href="#cite_ref-CITEREFTyndale-Biscoe2005147–149_80-0">↑</a> <a href="#CITEREFTyndale-Biscoe2005">Tyndale-Biscoe 2005 ↓</a>, s. 147–149. </li> <li id="cite_note-CITEREFTyndale-Biscoe2005149-81">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFTyndale-Biscoe2005149_81-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFTyndale-Biscoe2005149_81-1">b</a> <a href="#CITEREFTyndale-Biscoe2005">Tyndale-Biscoe 2005 ↓</a>, s. 149. </li> <li id="cite_note-CITEREFTyndale-Biscoe2005148–149-82"><a href="#cite_ref-CITEREFTyndale-Biscoe2005148–149_82-0">↑</a> <a href="#CITEREFTyndale-Biscoe2005">Tyndale-Biscoe 2005 ↓</a>, s. 148–149. </li> <li id="cite_note-83"><a href="#cite_ref-83">↑</a> <cite class="citation journal">Cooper, Christine E.; Withers, Philip C. Comparative physiology of Australian quolls (Dasyurus; Marsupialia). „Journal of Comparative Physiology B Biochemical, Systems, and Environmental Physiology”. 180 (6), s. 857–868, 2010. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007/s00360-010-0452-3">10.1007/s00360-010-0452-3</a>. <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20217094">20217094</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Comparative+physiology+of+Australian+quolls+%28%27%27Dasyurus%27%27%3B+Marsupialia%29&rft.jtitle=Journal+of+Comparative+Physiology+B+Biochemical%2C+Systems%2C+and+Environmental+Physiology&rft.date=2010&rft.volume=180&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Cooper%2C+Christine+E.%3B+Withers%2C+Philip+C&rft.pages=857%E2%80%93868&rft_id=info:pmid/20217094&rft_id=info:doi/10.1007%2Fs00360-010-0452-3">  </li> <li id="cite_note-CITEREFTyndale-Biscoe2005150-84">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFTyndale-Biscoe2005150_84-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFTyndale-Biscoe2005150_84-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFTyndale-Biscoe2005150_84-2">c</a> <a href="#CITEREFTyndale-Biscoe2005">Tyndale-Biscoe 2005 ↓</a>, s. 150. </li> <li id="cite_note-STTDNSept10-85">↑ <a href="#cite_ref-STTDNSept10_85-0">a</a> <a href="#cite_ref-STTDNSept10_85-1">b</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tassiedevil.com.au/tasdevil.nsf/downloads/D595436FECB69A66CA2576ED0083D3F6/$file/DevilNews_Sep_2010.pdf">Save The Tasmanian Devil Newsletter</a>. Save The Tasmanian Devil Newsletter, wrzesień 2010. [dostęp 2010-10-26].</cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200511–13,_70–73,_108-86"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200511–13,_70–73,_108_86-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 11–13, 70–73, 108. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200511–13-87">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200511–13_87-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200511–13_87-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200511–13_87-2">c</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200511–13_87-3">d</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200511–13_87-4">e</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200511–13_87-5">f</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200511–13_87-6">g</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 11–13. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200570–73-88">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200570–73_88-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200570–73_88-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200570–73_88-2">c</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200570–73_88-3">d</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200570–73_88-4">e</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200570–73_88-5">f</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200570–73_88-6">g</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 70–73. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200511–15,_20,_36-89"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200511–15,_20,_36_89-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 11–15, 20, 36. </li> <li id="cite_note-dinner-90">↑ <a href="#cite_ref-dinner_90-0">a</a> <a href="#cite_ref-dinner_90-1">b</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tassiedevil.com.au/tasdevil.nsf/Tasmaniandevils/EB75209E057BE43BCA2577BA0012D7AB?OpenDocument">Devils at dinner</a>. Save The Tasmanian Devil Program, 12 października 2010. [dostęp 2011-05-04].</cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200514-91">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200514_91-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200514_91-1">b</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 14. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200549–50-92"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200549–50_92-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 49–50. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200571-93"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200571_93-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 71. </li> <li id="cite_note-CITEREFGuiler19928–10-94"><a href="#cite_ref-CITEREFGuiler19928–10_94-0">↑</a> <a href="#CITEREFGuiler1992">Guiler 1992 ↓</a>, s. 8–10. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200571–73-95"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200571–73_95-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 71–73. </li> <li id="cite_note-CITEREFTyndale-Biscoe2005147-96"><a href="#cite_ref-CITEREFTyndale-Biscoe2005147_96-0">↑</a> <a href="#CITEREFTyndale-Biscoe2005">Tyndale-Biscoe 2005 ↓</a>, s. 147. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200525-97">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200525_97-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200525_97-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200525_97-2">c</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200525_97-3">d</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 25. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200543–47-98"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200543–47_98-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 43–47. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200560–62-99"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200560–62_99-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 60–62. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200556–58-100"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200556–58_100-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 56–58. </li> <li id="cite_note-Guiler1970-101">↑ <a href="#cite_ref-Guiler1970_101-0">a</a> <a href="#cite_ref-Guiler1970_101-1">b</a> <a href="#cite_ref-Guiler1970_101-2">c</a> <a href="#cite_ref-Guiler1970_101-3">d</a> <a href="#cite_ref-Guiler1970_101-4">e</a> <a href="#cite_ref-Guiler1970_101-5">f</a> <a href="#cite_ref-Guiler1970_101-6">g</a> <a href="#cite_ref-Guiler1970_101-7">h</a> <a href="#cite_ref-Guiler1970_101-8">i</a> <a href="#cite_ref-Guiler1970_101-9">j</a> <a href="#cite_ref-Guiler1970_101-10">k</a> <a href="#cite_ref-Guiler1970_101-11">l</a> <a href="#cite_ref-Guiler1970_101-12">m</a> <a href="#cite_ref-Guiler1970_101-13">n</a> <a href="#cite_ref-Guiler1970_101-14">o</a> <a href="#cite_ref-Guiler1970_101-15">p</a> <cite class="citation journal">Guiler, E.R. Observations on the Tasmanian devil, Sarcophilus harrisii II. Reproduction, Breeding and Growth of Pouch Young. „Australian Journal of Zoology”. 18, s. 63–70, 1970. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1071/ZO9700063">10.1071/ZO9700063</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Observations+on+the+Tasmanian+devil%2C+%27%27Sarcophilus+harrisii%27%27+II.+Reproduction%2C+Breeding+and+Growth+of+Pouch+Young&rft.jtitle=Australian+Journal+of+Zoology&rft.date=1970&rft.volume=18&rft.au=Guiler%2C+E.R&rft.pages=63%E2%80%9370&rft_id=info:doi/10.1071%2FZO9700063">  </li> <li id="cite_note-CITEREFTyndale-Biscoe2005152-102"><a href="#cite_ref-CITEREFTyndale-Biscoe2005152_102-0">↑</a> <a href="#CITEREFTyndale-Biscoe2005">Tyndale-Biscoe 2005 ↓</a>, s. 152. </li> <li id="cite_note-omate-103">↑ <a href="#cite_ref-omate_103-0">a</a> <a href="#cite_ref-omate_103-1">b</a> <a href="#cite_ref-omate_103-2">c</a> <a href="#cite_ref-omate_103-3">d</a> <a href="#cite_ref-omate_103-4">e</a> <a href="#cite_ref-omate_103-5">f</a> <a href="#cite_ref-omate_103-6">g</a> <a href="#cite_ref-omate_103-7">h</a> <a href="#cite_ref-omate_103-8">i</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 64–66. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200566-104">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200566_104-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200566_104-1">b</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 66. </li> <li id="cite_note-Chuang-105"><a href="#cite_ref-Chuang_105-0">↑</a> <cite class="citation journal">L.-T. Chuang, T.L. Pinfold, H.-Y. Hu, Y.-S. Chen i inni. Fatty-acid, amino-acid and mineral composition of two milk replacers for marsupials. „International Zoo Yearbook”. 47 (1), s. 190–199, 01-2013. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/izy.12014">10.1111/izy.12014</a>. (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Fatty-acid%2C+amino-acid+and+mineral+composition+of+two+milk+replacers+for+marsupials&rft.jtitle=International+Zoo+Yearbook&rft.date=01-2013&rft.volume=47&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.aulast=Chuang&rft.aufirst=L.-T.&rft.pages=190%E2%80%93199&rft_id=info:doi/10.1111%2Fizy.12014">  </li> <li id="cite_note-CITEREFGuiler199216–22-106"><a href="#cite_ref-CITEREFGuiler199216–22_106-0">↑</a> <a href="#CITEREFGuiler1992">Guiler 1992 ↓</a>, s. 16–22. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200554-107"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200554_107-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 54. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200563-108"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200563_108-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 63. </li> <li id="cite_note-109"><a href="#cite_ref-109">↑</a> <cite class="citation journal">Archer, Michael; Baynes, Alexander. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.researchgate.net/publication/259220586_Prehistoric_mammal_faunas_from_two_small_caves_in_the_extreme_southwest_of_Western_Australia_J_R_Soc_West_Aust">Prehistoric mammal faunas from two small caves in the extreme southwest of Western Australia</a>. „Journal of the Royal Society of Western Australia”. 55, s. 80–89, 1972.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Prehistoric+mammal+faunas+from+two+small+caves+in+the+extreme+southwest+of+Western+Australia&rft.jtitle=Journal+of+the+Royal+Society+of+Western+Australia&rft.date=1972&rft.volume=55&rft.au=Archer%2C+Michael%3B+Baynes%2C+Alexander&rft.pages=80%E2%80%9389&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.researchgate.net%2Fpublication%2F259220586_Prehistoric_mammal_faunas_from_two_small_caves_in_the_extreme_southwest_of_Western_Australia_J_R_Soc_West_Aust">  </li> <li id="cite_note-Johnson2003-110"><a href="#cite_ref-Johnson2003_110-0">↑</a> <cite class="citation journal">Johnson, C.N.; Wroe, S. Causes of extinction of vertebrates during the Holocene of mainland Australia: arrival of the dingo, or human impact?. „Holocene”. 13 (6), s. 941–948, 2003. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1191/0959683603hl682fa">10.1191/0959683603hl682fa</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Causes+of+extinction+of+vertebrates+during+the+Holocene+of+mainland+Australia%3A+arrival+of+the+dingo%2C+or+human+impact%3F&rft.jtitle=Holocene&rft.date=2003&rft.volume=13&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Johnson%2C+C.N.%3B+Wroe%2C+S&rft.pages=941%E2%80%93948&rft_id=info:doi/10.1191%2F0959683603hl682fa">  </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200543-111"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200543_111-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 43. </li> <li id="cite_note-PWS-112">↑ <a href="#cite_ref-PWS_112-0">a</a> <a href="#cite_ref-PWS_112-1">b</a> <a href="#cite_ref-PWS_112-2">c</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110206221530/http://www.parks.tas.gov.au/index.aspx?base=387">Tasmanian Devil, Sarcophilus harrisii</a>. Parks & Wildlife Service Tasmania. [dostęp 2010-09-26]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.parks.tas.gov.au/index.aspx?base=387">tego adresu</a> (2011-02-06)].</cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200575–76-113"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200575–76_113-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 75–76. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton2005171-114"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton2005171_114-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 171. </li> <li id="cite_note-115"><a href="#cite_ref-115">↑</a> <cite class="citation web">M Denholm: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090413035950/http://www.news.com.au:80/story/0,23599,23087523-421,00.html">Cancer agents found in Tasmanian devils</a>. News Limited, 22 stycznia 2008. [dostęp 2010-09-30].</cite> </li> <li id="cite_note-116"><a href="#cite_ref-116">↑</a> <cite class="citation journal">Bradshaw, C.J. A.; Brook, B.W. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120228220433/http://www.cbsg.org/cbsg/content/files/TD_References/Disease/bradshaw_density_dependent_2005.pdf">Disease and the devil: density-dependent epidemiological processes explain historical population fluctuations in the Tasmanian devil</a>. „Ecography”. 28 (2), s. 181–190, 2005. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/j.0906-7590.2005.04088.x">10.1111/j.0906-7590.2005.04088.x</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Disease+and+the+devil%3A+density-dependent+epidemiological+processes+explain+historical+population+fluctuations+in+the+Tasmanian+devil&rft.jtitle=Ecography&rft.date=2005&rft.volume=28&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Bradshaw%2C+C.J.+A.%3B+Brook%2C+B.W&rft.pages=181%E2%80%93190&rft_id=info:doi/10.1111%2Fj.0906-7590.2005.04088.x&rft_id=https%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20120228220433%2Fhttp%3A%2F%2Fwww.cbsg.org%2Fcbsg%2Fcontent%2Ffiles%2FTD_References%2FDisease%2Fbradshaw_density_dependent_2005.pdf">  </li> <li id="cite_note-distimpactdftd-117">↑ <a href="#cite_ref-distimpactdftd_117-0">a</a> <a href="#cite_ref-distimpactdftd_117-1">b</a> <cite class="citation journal">H. McCallum, D.M. Tompkins, M. Jones, S. Lachish i inni. Distribution and Impacts of Tasmanian Devil Facial Tumor Disease. „EcoHealth”. 4 (3), s. 318, 2007. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007/s10393-007-0118-0">10.1007/s10393-007-0118-0</a>. (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Distribution+and+Impacts+of+Tasmanian+Devil+Facial+Tumor+Disease&rft.jtitle=EcoHealth&rft.date=2007&rft.volume=4&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.aulast=McCallum&rft.aufirst=H.&rft.pages=318&rft_id=info:doi/10.1007%2Fs10393-007-0118-0">  </li> <li id="cite_note-118"><a href="#cite_ref-118">↑</a> <cite class="citation web">I Connellan: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131203054613/http://www.australiangeographic.com.au/journal/tasmanian-devils-devil-coast.htm">Tasmanian devils: Devil coast</a>. [w:] Australian Geographic [on-line]. październik-grudzień 2008. [dostęp 2010-08-22]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.australiangeographic.com.au/journal/tasmanian-devils-devil-coast.htm">tego adresu</a> (2013-12-03)].</cite> </li> <li id="cite_note-119"><a href="#cite_ref-119">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20061109233522/http://www.deh.gov.au/epbc/publications/pubs/tasmanian-devil-policy.pdf">EPBC Policy Statement 3.6 – Tasmanian Devil (Sarcophilus harrisii)</a>. Department of the Environment and Heritage, 07 2006. [dostęp 2010-09-30].</cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton20059-120">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton20059_120-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton20059_120-1">b</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 9. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200519-121"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200519_121-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 19. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200519,_26–27-122"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200519,_26–27_122-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 19, 26–27. </li> <li id="cite_note-CITEREFPaddle2000195-123"><a href="#cite_ref-CITEREFPaddle2000195_123-0">↑</a> <a href="#CITEREFPaddle2000">Paddle 2000 ↓</a>, s. 195. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200599-124">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200599_124-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200599_124-1">b</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 99. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton2005101–109-125"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton2005101–109_125-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 101–109. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton2005118–119-126"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton2005118–119_126-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 118–119. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton2005120–121-127"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton2005120–121_127-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 120–121. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton2005127–129-128"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton2005127–129_128-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 127–129. </li> <li id="cite_note-LachishMcCallum-129"><a href="#cite_ref-LachishMcCallum_129-0">↑</a> <cite class="citation journal">Shelly Lachish, Hamish McCallum, Dydee Mann, Chrissy E. Pukk i inni. Evaluation of Selective Culling of Infected Individuals to Control Tasmanian Devil Facial Tumor Disease. „Conservation Biology”. 24 (3), s. 841–851, 19 stycznia 2010. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/j.1523-1739.2009.01429.x">10.1111/j.1523-1739.2009.01429.x</a>. <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20088958">20088958</a>. (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Evaluation+of+Selective+Culling+of+Infected+Individuals+to+Control+Tasmanian+Devil+Facial+Tumor+Disease&rft.jtitle=Conservation+Biology&rft.date=19+stycznia+2010&rft.volume=24&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.aulast=Lachish&rft.aufirst=Shelly&rft.pages=841%E2%80%93851&rft_id=info:pmid/20088958&rft_id=info:doi/10.1111%2Fj.1523-1739.2009.01429.x">  </li> <li id="cite_note-BeetonMcCallum-130"><a href="#cite_ref-BeetonMcCallum_130-0">↑</a> <cite class="citation journal">Nick Beeton, Hamish McCallum. Models predict that culling is not a feasible strategy to prevent extinction of Tasmanian devils from facial tumour disease. „Journal of Applied Ecology”. 48 (6), s. 1315–1323, 12-2011. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/j.1365-2664.2011.02060.x">10.1111/j.1365-2664.2011.02060.x</a>. (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Models+predict+that+culling+is+not+a+feasible+strategy+to+prevent+extinction+of+Tasmanian+devils+from+facial+tumour+disease&rft.jtitle=Journal+of+Applied+Ecology&rft.date=12-2011&rft.volume=48&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.aulast=Beeton&rft.aufirst=Nick&rft.pages=1315%E2%80%931323&rft_id=info:doi/10.1111%2Fj.1365-2664.2011.02060.x">  </li> <li id="cite_note-Bostanci2005-131"><a href="#cite_ref-Bostanci2005_131-0">↑</a> <cite class="citation journal">Bostanci, A. A Devil of a Disease. „<a href="/wiki/Science" title="Science">Science</a>”. 307 (5712), s. 1035, 2005. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126/science.307.5712.1035">10.1126/science.307.5712.1035</a>. <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15718445">15718445</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=A+Devil+of+a+Disease&rft.jtitle=%5B%5BScience%5D%5D&rft.date=2005&rft.volume=307&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Bostanci%2C+A&rft.pages=1035&rft_id=info:pmid/15718445&rft_id=info:doi/10.1126%2Fscience.307.5712.1035">  </li> <li id="cite_note-132"><a href="#cite_ref-132">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://stors.tas.gov.au/webarchive/20120110054637/http://store.odi.statelibrary.tas.gov.au/2002/1/025/">Foxes in Tasmania – A Grave Threat to Our Wildlife</a>. Department of Primary Industries, Parks, Water and Environment, 2010-05-25. [dostęp 2010-09-30].</cite> </li> <li id="cite_note-133"><a href="#cite_ref-133">↑</a> <cite class="citation journal">Nicholson, Evelyn; Gigliotti, Frank. Increasing the target-specificity of the M-44 ejector by exploiting differences in head morphology between foxes and large dasuryids. „Wildlife Research”. 32 (8), s. 733–736, 2005. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1071/WR05015">10.1071/WR05015</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Increasing+the+target-specificity+of+the+M-44+ejector+by+exploiting+differences+in+head+morphology+between+foxes+and+large+dasuryids&rft.jtitle=Wildlife+Research&rft.date=2005&rft.volume=32&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Nicholson%2C+Evelyn%3B+Gigliotti%2C+Frank&rft.pages=733%E2%80%93736&rft_id=info:doi/10.1071%2FWR05015">  </li> <li id="cite_note-r1-134">↑ <a href="#cite_ref-r1_134-0">a</a> <a href="#cite_ref-r1_134-1">b</a> <cite class="citation journal">Alistair J. Hobday. Nighttime driver detection distances for Tasmanian fauna: informing speed limits to reduce roadkill. „Wildlife Research”. 37 (4), s. 265–272, 2010. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1071/WR09180">10.1071/WR09180</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Nighttime+driver+detection+distances+for+Tasmanian+fauna%3A+informing+speed+limits+to+reduce+roadkill&rft.jtitle=Wildlife+Research&rft.date=2010&rft.volume=37&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.aulast=Hobday&rft.aufirst=Alistair+J.&rft.pages=265%E2%80%93272&rft_id=info:doi/10.1071%2FWR09180">  </li> <li id="cite_note-r2-135">↑ <a href="#cite_ref-r2_135-0">a</a> <a href="#cite_ref-r2_135-1">b</a> <a href="#cite_ref-r2_135-2">c</a> <a href="#cite_ref-r2_135-3">d</a> <a href="#cite_ref-r2_135-4">e</a> <cite class="citation journal">Jones, Menna E. Road upgrade, road mortality and remedial measures: impacts on a population of eastern quolls and Tasmanian devils. „Wildlife Research”. 27 (3), s. 289–296, 2000. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1071/WR98069">10.1071/WR98069</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Road+upgrade%2C+road+mortality+and+remedial+measures%3A+impacts+on+a+population+of+eastern+quolls+and+Tasmanian+devils&rft.jtitle=Wildlife+Research&rft.date=2000&rft.volume=27&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Jones%2C+Menna+E&rft.pages=289%E2%80%93296&rft_id=info:doi/10.1071%2FWR98069">  </li> <li id="cite_note-136"><a href="#cite_ref-136">↑</a> <cite class="citation journal">Janine E. Deakin, Katherine Belov. A Comparative Genomics Approach to Understanding Transmissible Cancer in Tasmanian Devils. „Annual Review of Genomics and Human Genetics”. 13, s. 207–222, 2012. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146/annurev-genom-090711-163852">10.1146/annurev-genom-090711-163852</a>. <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22657390">22657390</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=A+Comparative+Genomics+Approach+to+Understanding+Transmissible+Cancer+in+Tasmanian+Devils&rft.jtitle=Annual+Review+of+Genomics+and+Human+Genetics&rft.date=2012&rft.volume=13&rft.aulast=Deakin&rft.aufirst=Janine+E.&rft.pages=207%E2%80%93222&rft_id=info:pmid/22657390&rft_id=info:doi/10.1146%2Fannurev-genom-090711-163852">  </li> <li id="cite_note-DFTDUpdateJune20005-137"><a href="#cite_ref-DFTDUpdateJune20005_137-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dpiwe.tas.gov.au/inter.nsf/Attachments/LBUN-6D73V5/$FILE/Tas_devil_update_June2005.pdf">Devil Facial Tumour Disease Update</a>. Department of Primary Industries, Parks, Water and Environment, 06 2005. [dostęp 2010-09-30].</cite> </li> <li id="cite_note-DPIWEDMS2005-138">↑ <a href="#cite_ref-DPIWEDMS2005_138-0">a</a> <a href="#cite_ref-DPIWEDMS2005_138-1">b</a> <a href="#cite_ref-DPIWEDMS2005_138-2">c</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dpiwe.tas.gov.au/inter.nsf/Attachments/LBUN-6996MH/$FILE/DFTD_DMS_Feb05a.pdf">Tasmanian Devil Facial Tumour Disease (DFTD) Disease Management Strategy</a>. Department of Primary Industries, Parks, Water and Environment, 02 2005. [dostęp 2010-09-30].</cite> </li> <li id="cite_note-DPIWEweb3-139"><a href="#cite_ref-DPIWEweb3_139-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dpiwe.tas.gov.au/inter.nsf/WebPages/LBUN-5QF86G?open">Devil Facial Tumour Disease</a>. Department of Primary Industries, Parks, Water and Environment. [dostęp 2010-09-30].</cite> </li> <li id="cite_note-shea-140">↑ <a href="#cite_ref-shea_140-0">a</a> <a href="#cite_ref-shea_140-1">b</a> <cite class="citation journal">Shea, N. Wildlife: Devils in danger. „National Geographic”, 11 2006.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Wildlife%3A+Devils+in+danger&rft.jtitle=National+Geographic&rft.date=2006&rft.au=Shea%2C+N"> brak numeru strony </li> <li id="cite_note-141"><a href="#cite_ref-141">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://newswise.com/articles/view/546018/">Project to Save Endangered Tasmanian Devil</a>. [w:] Newswise [on-line]. 2008-11-03. [dostęp 2010-11-28].</cite> </li> <li id="cite_note-142"><a href="#cite_ref-142">↑</a> <cite class="citation journal doi c">WebbW. Miller WebbW.<span class="cite-at-al" title="Webb Miller, Vanessa M. Hayes, Aakrosh Ratan, Desiree C. Petersen, Nicola E. Wittekindt, Jason Miller, Brian Walenz, James Knight, Ji Qi, Fangqing Zhao, Qingyu Wang, Oscar C. Bedoya-Reina, Neerja Katiyar, Lynn P. Tomsho, Lindsay McClellan Kasson, Rae-Anne Hardie, Paula Woodbridge, Elizabeth A. Tindall, Mads Frost Bertelsen, Dale Dixon, Stephen Pyecroft, Kristofer M. Helgen, Arthur M. Lesk, Thomas H. Pringle, Nick Patterson, Yu Zhang, Alexandre Kreiss, Gregory M. Woods, Menna E. Jones, Stephan C. Schuster"> i inni, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pnas.org/content/early/2011/06/23/1102838108">Genetic diversity and population structure of the endangered marsupial Sarcophilus harrisii (Tasmanian devil)</a>, „<a href="/wiki/Proceedings_of_the_National_Academy_of_Sciences_of_the_United_States_of_America" title="Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America">Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America</a>”, 30, 108, 2001, s. 12348, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1073%2Fpnas.1102838108">10.1073/pnas.1102838108</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2001-06-27&rft.jtitle=Proceedings+of+the+National+Academy+of+Sciences+of+the+United+States+of+America&rft.volume=108&rft.atitle=Genetic+diversity+and+population+structure+of+the+endangered+marsupial+Sarcophilus+harrisii+%28Tasmanian+devil%29&rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.1102838108&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pnas.org%2Fcontent%2Fearly%2F2011%2F06%2F23%2F1102838108" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-143"><a href="#cite_ref-143">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.smh.com.au/environment/animals/survival-of-the-cheapest-20110810-1imox.html">Survival of the cheapest</a>. [w:] The Sydney Morning Herald [on-line]. 11 sierpnia 2011.</cite> </li> <li id="cite_note-144"><a href="#cite_ref-144">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tassiedevil.com.au/tasdevil.nsf/news/AF31ACD37279099DCA257DF7001EF257">Save the Tasmanian Devil Program moves closer to immunized devil trial</a>. 2015-02-02. [dostęp 2015-04-14].</cite> </li> <li id="cite_note-Hunter&-145">↑ <a href="#cite_ref-Hunter&_145-0">a</a> <a href="#cite_ref-Hunter&_145-1">b</a> <a href="#cite_ref-Hunter&_145-2">c</a> <cite class="citation journal">Daniel O. Hunter, Thomas Britz, Menna Jones & Mike Letnic. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0006320715300379">Biological Conservation Volume 191, November 2015, Pages 428–435 Cover image Reintroduction of Tasmanian devils to mainland Australia can restore top-down control in ecosystems where dingoes have been extirpated</a>. „Biological Conservation”. 191, s. 428–435, 2015. Elsevier. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/j.biocon.2015.07.030">10.1016/j.biocon.2015.07.030</a>. (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Biological+Conservation+Volume+191%2C+November+2015%2C+Pages+428%E2%80%93435+Cover+image+Reintroduction+of+Tasmanian+devils+to+mainland+Australia+can+restore+top-down+control+in+ecosystems+where+dingoes+have+been+extirpated&rft.jtitle=Biological+Conservation&rft.date=2015&rft.volume=191&rft.au=Daniel+O.+Hunter%2C+Thomas+Britz%2C+Menna+Jones+%26+Mike+Letnic&rft.pages=428%E2%80%93435&rft_id=info:doi/10.1016%2Fj.biocon.2015.07.030&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sciencedirect.com%2Fscience%2Farticle%2Fpii%2FS0006320715300379">  </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200542-146"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200542_146-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 42. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton20053-147"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton20053_147-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 3. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200510-148"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200510_148-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 10. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200515–18-149"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200515–18_149-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 15–18. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton2005113-150"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton2005113_150-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 113. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton20054-151">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton20054_151-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton20054_151-1">b</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 4. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200584–93-152">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200584–93_152-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200584–93_152-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200584–93_152-2">c</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 84–93. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200593–97-153"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200593–97_153-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 93–97. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200599–101-154"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200599–101_154-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 99–101. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200567–69-155"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200567–69_155-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 67–69. </li> <li id="cite_note-156"><a href="#cite_ref-156">↑</a> <cite class="citation journal">Phillips, B.T.; Jackson, S.M. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120228220556/http://www.cbsg.org/cbsg/content/files/TD_References/Devil_Biology/philips__jackson_devil_growth_2003.pdf">Growth and development of the Tasmanian devil (Sarcophilus harrisii) at Healesville Sanctuary, Victoria, Australia</a>. „Zoo Biology”. 22 (5), s. 497–505, 2003. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002/zoo.10092">10.1002/zoo.10092</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Growth+and+development+of+the+Tasmanian+devil+%28Sarcophilus+harrisii%29+at+Healesville+Sanctuary%2C+Victoria%2C+Australia&rft.jtitle=Zoo+Biology&rft.date=2003&rft.volume=22&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Phillips%2C+B.T.%3B+Jackson%2C+S.M&rft.pages=497%E2%80%93505&rft_id=info:doi/10.1002%2Fzoo.10092&rft_id=https%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20120228220556%2Fhttp%3A%2F%2Fwww.cbsg.org%2Fcbsg%2Fcontent%2Ffiles%2FTD_References%2FDevil_Biology%2Fphilips__jackson_devil_growth_2003.pdf">  </li> <li id="cite_note-157"><a href="#cite_ref-157">↑</a> <cite class="citation journal">Jones, S.M.; Lockhart, T.J.; Rose, R.W. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.zoo.utas.edu.au/RR/pdfRose/Devil.pdf">Adaptation of wild-caught Tasmanian devils (Sarcophilus harrisii) to captivity: evidence from physical parameters and plasma cortisol concentrations</a>. „Australian Journal of Zoology”. 53 (5), s. 339–344, 2005. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1071/ZO05043">10.1071/ZO05043</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Adaptation+of+wild-caught+Tasmanian+devils+%28Sarcophilus+harrisii%29+to+captivity%3A+evidence+from+physical+parameters+and+plasma+cortisol+concentrations&rft.jtitle=Australian+Journal+of+Zoology&rft.date=2005&rft.volume=53&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Jones%2C+S.M.%3B+Lockhart%2C+T.J.%3B+Rose%2C+R.W&rft.pages=339%E2%80%93344&rft_id=info:doi/10.1071%2FZO05043&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.zoo.utas.edu.au%2FRR%2FpdfRose%2FDevil.pdf">  </li> <li id="cite_note-STDP-158">↑ <a href="#cite_ref-STDP_158-0">a</a> <a href="#cite_ref-STDP_158-1">b</a> <cite class="citation book">Insurance population, [w:] <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tassiedevil.com.au/tasdevil.nsf/Insurance-population/208FDBC98145099FCA2576C7001651E1">Save the Tasmanian Devil Program</a>, Hobart, Tasmania: Department of Primary Industries, Parks, Water and Environment, 18 stycznia 2013 [dostęp 2013-11-28]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Save+the+Tasmanian+Devil+Program&rft.place=Hobart%2C+Tasmania&rft.atitle=Insurance+population&rft.pub=Department+of+Primary+Industries%2C+Parks%2C+Water+and+Environment&rft.date=2013-01-18&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.tassiedevil.com.au%2Ftasdevil.nsf%2FInsurance-population%2F208FDBC98145099FCA2576C7001651E1" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton2005132-159"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton2005132_159-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 132. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton2005101–102-160"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton2005101–102_160-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 101–102. </li> <li id="cite_note-161"><a href="#cite_ref-161">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.smh.com.au/news/world/marys-little-devils/2006/04/11/1144521306868.html">Mary’s little devils</a>. [w:] <a href="/wiki/The_Sydney_Morning_Herald" title="The Sydney Morning Herald">The Sydney Morning Herald</a> [on-line]. 2006-04-11. [dostęp 2010-09-14].</cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton2005133-162"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton2005133_162-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 133. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200526-163"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200526_163-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 26. </li> <li id="cite_note-164"><a href="#cite_ref-164">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tassiedevil.com.au/tasdevil.nsf/downloads/D595436FECB69A66CA2576ED0083D3F6/$file/DevilNews_June_2008.pdf">Welcome</a>. [w:] Save the Tasmanian Devil [on-line]. 2008. s. 1. [dostęp 2010-10-06].</cite> </li> <li id="cite_note-165"><a href="#cite_ref-165">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110426192312/http://www.nbl.com.au/nbl-hq/history/year-by-year-history/80s/1987/">1987</a>. National Basketball League. [dostęp 2010-10-06]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nbl.com.au/nbl-hq/history/year-by-year-history/80s/1987/">tego adresu</a> (2011-04-26)].</cite> </li> <li id="cite_note-166"><a href="#cite_ref-166">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101010000538/http://www.perthmint.com.au/catalogue/2009-celebrate-australia-1-coin-tasmania.aspx">2009 Celebrate Australia $1 coin – Tasmania</a>. The Perth Mint. [dostęp 2010-10-06]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.perthmint.com.au/catalogue/2009-celebrate-australia-1-coin-tasmania.aspx">tego adresu</a> (2010-10-10)].</cite> </li> <li id="cite_note-167"><a href="#cite_ref-167">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131203010523/http://mintissue.ramint.gov.au/mintissue/product.asp?code=802152">2010 $5 Gold Proof Tinga Tasmanian Devil</a>. Royal Australian Mint. [dostęp 2010-10-06].</cite> </li> <li id="cite_note-168"><a href="#cite_ref-168">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120716000923/http://www.fostersgroup.com/brands/cascade-ginger-beer.aspx">Cascade Ginger Beer</a>. <a href="/w/index.php?title=Foster%E2%80%99s_Group&action=edit&redlink=1" class="new" title="Foster’s Group (strona nie istnieje)">Foster’s Group</a>. [dostęp 2010-10-06]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fostersgroup.com/brands/cascade-ginger-beer.aspx">tego adresu</a> (2012-07-16)].</cite> </li> <li id="cite_note-169"><a href="#cite_ref-169">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130623023857/http://www.tasmaniandevilpark.com:80/news.html">World tourism can help save the Tasmanian Devil, park director tells international conference</a>. Tasmanian Devil Conservation Park, 2008-06-05. [dostęp 2010-10-06].</cite> </li> <li id="cite_note-170"><a href="#cite_ref-170">↑</a> <cite class="citation web">Tim Jeanes: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.abc.net.au/worldtoday/content/2006/s1561675.htm">Giant Tassie Devil tourist attraction in danger</a>. Australian Broadcasting Corporation, 2006-02-03. [dostęp 2010-10-06].</cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton2005122–124-171"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton2005122–124_171-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 122–124. </li> <li id="cite_note-parer-172">↑ <a href="#cite_ref-parer_172-0">a</a> <a href="#cite_ref-parer_172-1">b</a> <a href="#cite_ref-parer_172-2">c</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.abc.net.au/tv/guide/netw/200501/highlights/246710.htm">ABC Television: Program summary – Terrors Of Tasmania</a>. <a href="/wiki/Australian_Broadcasting_Corporation" title="Australian Broadcasting Corporation">Australian Broadcasting Corporation</a>, styczeń 2005. [dostęp 2010-08-28].</cite> </li> <li id="cite_note-173"><a href="#cite_ref-173">↑</a> <cite class="citation book">Reilly, Pauline; Rolland, Will: The Tasmanian devil. Kenthurst, New South Wales: Kangaroo Press, 1988. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0864172079" title="Specjalna:Książki/0864172079">ISBN 0-86417-207-9</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Tasmanian+devil&rft.au=Reilly%2C+Pauline%3B+Rolland%2C+Will&rft.pub=Kangaroo+Press&rft.place=Kenthurst%2C+New+South+Wales&rft.isbn=0-86417-207-9"></cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton2005145–165-174"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton2005145–165_174-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 145–165. </li> <li id="cite_note-175"><a href="#cite_ref-175">↑</a> <cite class="citation book">Williams, Jasper; Suzuki, John; De Zoete, Claire: Tasmanian devils. South Yarra, Victoria: Macmillan Education Australia, 2007. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781420219241" title="Specjalna:Książki/9781420219241">ISBN 978-1-4202-1924-1</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Tasmanian+devils&rft.au=Williams%2C+Jasper%3B+Suzuki%2C+John%3B+De+Zoete%2C+Claire&rft.pub=Macmillan+Education+Australia&rft.place=South+Yarra%2C+Victoria&rft.isbn=978-1-4202-1924-1"></cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-176"><a href="#cite_ref-176">↑</a> <cite class="citation book">Currey, Kylie; Parrish, Steve: Growing up as a devil. Archerfield, Queensland: Steve Parish Publishing, 2006. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/1740217942" title="Specjalna:Książki/1740217942">ISBN 1-74021-794-2</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Growing+up+as+a+devil&rft.au=Currey%2C+Kylie%3B+Parrish%2C+Steve&rft.pub=Steve+Parish+Publishing&rft.place=Archerfield%2C+Queensland&rft.isbn=1-74021-794-2"></cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-177"><a href="#cite_ref-177">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tassiedevil.com.au/tasdevil.nsf/TheAppeal/CA01F571F5FF308ACA2576D400009106">A book to sink your teeth into</a>. Save The Tasmanian Devil, 2007-11-08. [dostęp 2010-10-08].</cite> </li> <li id="cite_note-178"><a href="#cite_ref-178">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120910215048/http://tv.msn.com/tv/episode/national-geographic-ultimate-explorer/terrors-of-tasmania/">Terrors of Tasmania</a>. <a href="/wiki/MSN_TV" title="MSN TV">MSN TV</a>. [dostęp 2010-10-06]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="https://tv.msn.com/tv/episode/national-geographic-ultimate-explorer/terrors-of-tasmania/">tego adresu</a> (2012-09-10)].</cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton200512-179"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton200512_179-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 12. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton2005156–160-180"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton2005156–160_180-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 156–160. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton2005161–164-181"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton2005161–164_181-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 161–164. </li> <li id="cite_note-CITEREFOwenPemberton2005167,_169-182"><a href="#cite_ref-CITEREFOwenPemberton2005167,_169_182-0">↑</a> <a href="#CITEREFOwenPemberton2005">Owen i Pemberton 2005 ↓</a>, s. 167, 169. </li> <li id="cite_note-183"><a href="#cite_ref-183">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.smh.com.au/news/National/Warner-Bros-to-help-save-Tassie-devils/2006/06/20/1150701535616.html">Warner Bros to help save Tassie devils</a>. [w:] <a href="/wiki/The_Sydney_Morning_Herald" title="The Sydney Morning Herald">The Sydney Morning Herald</a> [on-line]. 20 czerwca 2006. [dostęp 2010-09-30].</cite> </li> <li id="cite_note-dc-glob-184"><a href="#cite_ref-dc-glob_184-0">↑</a> <cite class="citation book">R. Greenberger, A. Dougall: The DC Comics Encyclopedia. New York: <a href="/wiki/Dorling_Kindersley" title="Dorling Kindersley">Dorling Kindersley</a>, 2008, s. 138. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0756641195" title="Specjalna:Książki/0756641195">ISBN 0-7566-4119-5</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/213309017">213309017</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+DC+Comics+Encyclopedia&rft.aulast=Greenberger&rft.aufirst=R.&rft.pub=%5B%5BDorling+Kindersley%5D%5D&rft.place=New+York&rft.pages=138&rft.isbn=0-7566-4119-5&rft_id=info:oclcnum/213309017"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFFigueroaFurmanYeeKhanna2008154-185"><a href="#cite_ref-CITEREFFigueroaFurmanYeeKhanna2008154_185-0">↑</a> <a href="#CITEREFFigueroaFurmanYeeKhanna2008">Figueroa i in. 2008 ↓</a>, s. 154. </li> <li id="cite_note-CITEREFFigueroaFurmanYeeKhanna2008166-186"><a href="#cite_ref-CITEREFFigueroaFurmanYeeKhanna2008166_186-0">↑</a> <a href="#CITEREFFigueroaFurmanYeeKhanna2008">Figueroa i in. 2008 ↓</a>, s. 166. </li> <li id="cite_note-Erven2002-187"><a href="#cite_ref-Erven2002_187-0">↑</a> <cite class="citation journal">A. Erven, M.J. Skynner, K. Okumura, S. Takebayashi i inni. A novel stereocilia defect in sensory hair cells of the deaf mouse mutant Tasmanian devil. „European Journal of Neuroscience”. 16 (8), s. 1433–1441, Oct 2002. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1046/j.1460-9568.2002.02213.x">10.1046/j.1460-9568.2002.02213.x</a>. <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12405956">12405956</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=A+novel+stereocilia+defect+in+sensory+hair+cells+of+the+deaf+mouse+mutant+Tasmanian+devil&rft.jtitle=European+Journal+of+Neuroscience&rft.date=2002&rft.volume=16&rft.issue=8&rft.aulast=Erven&rft.aufirst=A.&rft.pages=1433%E2%80%931441&rft_id=info:pmid/12405956&rft_id=info:doi/10.1046%2Fj.1460-9568.2002.02213.x">  </li> <li id="cite_note-188"><a href="#cite_ref-188">↑</a> <cite class="citation web">corbet: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://lwn.net/Articles/323966/">The kernel gets a new logo</a>. Lwn.net, 2009-03-17. [dostęp 2010-03-16].</cite> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2>[<a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&veaction=edit&section=20" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit&section=20" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia">edytuj kod</a>]</div> <ul><li><cite class="citation book" id="CITEREFGuiler1992">E.R. Guiler: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.nla.gov.au/Record/1056020?lookfor=author:%22Guiler,%20E.%20R.%20(Eric%20Rowland),%201922-%22&offset=2&max=7">The Tasmanian devil</a>. Hobart, Tasmania: St David’s Park Publishing, 1992. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0724622578" title="Specjalna:Książki/0724622578">ISBN 0-7246-2257-8</a>. [dostęp 2010-08-28].<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Tasmanian+devil&rft.aulast=Guiler&rft.aufirst=E.R.&rft.pub=St+David%E2%80%99s+Park+Publishing&rft.place=Hobart%2C+Tasmania&rft.isbn=0-7246-2257-8&rft_id=http%3A%2F%2Fcatalogue.nla.gov.au%2FRecord%2F1056020%3Flookfor%3Dauthor%3A%2522Guiler%2C%2520E.%2520R.%2520%28Eric%2520Rowland%29%2C%25201922-%2522%26offset%3D2%26max%3D7"></cite></li> <li><cite class="citation book nourl" id="CITEREFFigueroaFurmanYeeKhanna2008">DonD. Figueroa DonD. i inni, The Transformers Beast Wars Sourcebook, San Diego, California: <a href="/w/index.php?title=IDW_Publishing&action=edit&redlink=1" class="new" title="IDW Publishing (strona nie istnieje)">IDW Publishing</a>, 2008, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781600101595" title="Specjalna:Książki/9781600101595">ISBN 978-1-60010-159-5</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=San+Diego%2C+California&rft.aufirst=Don&rft.aulast=Figueroa&rft.date=2008&rft.isbn=978-1-60010-159-5&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Transformers+Beast+Wars+Sourcebook&rft.pub=%5B%5BIDW+Publishing%5D%5D" style="display:none"> .</cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFOwenPemberton2005">D. Owen, David Pemberton: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=VrhlpKtUnu8C&printsec=frontcover&dq=Tasmanian+Devil#v=onepage&q&f=false">Tasmanian Devil: A unique and threatened animal</a>. Crows Nest, New South Wales: <a href="/wiki/Allen_%26_Unwin" title="Allen & Unwin">Allen & Unwin</a>, 2005. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781741143683" title="Specjalna:Książki/9781741143683">ISBN 978-1-74114-368-3</a>. [dostęp 2010-08-22].<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Tasmanian+Devil%3A+A+unique+and+threatened+animal&rft.aulast=Owen&rft.aufirst=D.&rft.pub=%5B%5BAllen+%26+Unwin%5D%5D&rft.place=Crows+Nest%2C+New+South+Wales&rft.isbn=978-1-74114-368-3&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DVrhlpKtUnu8C%26printsec%3Dfrontcover%26dq%3DTasmanian%2BDevil%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse"></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFPaddle2000">Robert Paddle: The Last Tasmanian Tiger: The History and Extinction of the Thylacine. Oakleigh, Victoria: Cambridge University Press, 2000. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0521531543" title="Specjalna:Książki/0521531543">ISBN 0-521-53154-3</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Last+Tasmanian+Tiger%3A+The+History+and+Extinction+of+the+Thylacine&rft.aulast=Paddle&rft.aufirst=Robert&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.place=Oakleigh%2C+Victoria&rft.isbn=0-521-53154-3"></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFTyndale-Biscoe2005">Hugh Tyndale-Biscoe: Life of marsupials. Collingwood, Victoria: CSIRO Publishing, 2005. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0643062572" title="Specjalna:Książki/0643062572">ISBN 0-643-06257-2</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Life+of+marsupials&rft.aulast=Tyndale-Biscoe&rft.aufirst=Hugh&rft.date=2005&rft.pub=CSIRO+Publishing&rft.place=Collingwood%2C+Victoria&rft.isbn=0-643-06257-2"></cite></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne">Linki zewnętrzne</h2>[<a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&veaction=edit&section=21" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&action=edit&section=21" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne">edytuj kod</a>]</div> <ul><li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ted.com/talks/elizabeth_murchison/transcript?language=en#t-14226">Elizabeth Murchison: Zwalczanie zaraźliwego raka</a>. TED. [dostęp 2016-02-28].</cite></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<a href="/wiki/Takson" title="Takson">takson</a>):</div><ul><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4456099-0">4456099-0</a></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph1155376">ph1155376</a></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007544144005171">987007544144005171</a></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/animal/Tasmanian-devil">animal/Tasmanian-devil</a></li> <li><a href="/wiki/Wielka_Encyklopedia_Rosyjska" title="Wielka Encyklopedia Rosyjska">БРЭ</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/4173443">4173443</a></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=pungdjevel">pungdjevel</a></li></ul> </div><div class="normdaten-andere"><div>Identyfikatory zewnętrzne:</div> <ul><li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P838" class="extiw" title="d:Property:P838">BioLib</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.biolib.cz/en/taxon/id33320">33320</a></li> <li><a href="/wiki/Encyclopedia_of_Life" title="Encyclopedia of Life">EoL</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://eol.org/pages/311781">311781</a></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P846" class="extiw" title="d:Property:P846">GBIF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.gbif.org/species/2435451">2435451</a></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3151" class="extiw" title="d:Property:P3151">identyfikator iNaturalist</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://inaturalist.org/taxa/40232">40232</a></li> <li><a href="/wiki/Integrated_Taxonomic_Information_System" title="Integrated Taxonomic Information System">ITIS</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=709400">709400</a></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P685" class="extiw" title="d:Property:P685">NCBI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?mode=Info&id=9305">9305</a></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P842" class="extiw" title="d:Property:P842">identyfikator taksonu Fossilworks</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/0/http://www.fossilworks.org/cgi-bin/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=234434">234434</a></li> <li><a href="/wiki/Catalogue_of_Life" title="Catalogue of Life">CoL</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.catalogueoflife.org/data/taxon/6XMTZ">6XMTZ</a></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Diabeł_tasmański&oldid=74555716">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Diabeł_tasmański&oldid=74555716</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_na_Medal" title="Kategoria:Artykuły na Medal">Artykuły na Medal</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Gatunki_zagro%C5%BCone" title="Kategoria:Gatunki zagrożone">Gatunki zagrożone</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Nie%C5%82azowate" title="Kategoria:Niełazowate">Niełazowate</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Ssaki_Australii" title="Kategoria:Ssaki Australii">Ssaki Australii</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Gatunki_i_podgatunki_zwierz%C4%85t_nazwane_w_1841_roku" title="Kategoria:Gatunki i podgatunki zwierząt nazwane w 1841 roku">Gatunki i podgatunki zwierząt nazwane w 1841 roku</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_czasopisma_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony">Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_zamieni%C5%82_nazw%C4%99_czasopisma" title="Kategoria:Szablon cytowania zamienił nazwę czasopisma">Szablon cytowania zamienił nazwę czasopisma</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Uniwersalny_szablon_cytowania_%E2%80%93_brak_strony" title="Kategoria:Uniwersalny szablon cytowania – brak strony">Uniwersalny szablon cytowania – brak strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_ksi%C4%85%C5%BCki_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania książki – brak numeru strony">Szablon cytowania książki – brak numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wyr%C3%B3%C5%BCnione_artyku%C5%82y" title="Kategoria:Wyróżnione artykuły">Wyróżnione artykuły</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 16 sie 2024, 21:39.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b8d669998-8kbb7","wgBackendResponseTime":202,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.877","walltime":"2.110","ppvisitednodes":{"value":73061,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":346032,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":126403,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":16,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":200898,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":12,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1863.943 1 -total"," 40.57% 756.133 1 Szablon:Przypisy"," 30.05% 560.080 156 Szablon:Odn"," 14.98% 279.135 156 Szablon:Odn/tekst"," 14.04% 261.685 40 Szablon:Cytuj_stronę"," 12.82% 238.929 39 Szablon:Cytuj_pismo"," 9.16% 170.802 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 8.11% 151.233 15 Szablon:Cytuj_książkę"," 7.82% 145.827 1 Szablon:Zwierzę_infobox"," 4.08% 76.040 125 Szablon:R"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.972","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5297162,"limit":52428800},"limitreport-logs":"parent:title = \"Szablon:Zwierzę infobox\"\nframe.args.pagename = nil\nframe.args.namespace = nil\npagename = nil\nnamespace = 0\ntitle = Diabeł tasmański\nno match %\u003Cref%s+name%s*=%s*%\"?itis%\"?%s*%\u003E\nno pattern 2\nparent:title = \"Szablon:Zwierzę infobox\"\nframe.args.pagename = nil\nframe.args.namespace = nil\npagename = nil\nnamespace = 0\ntitle = Diabeł tasmański\nmatch \u003Cref name=\"iucn\"\u003E\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Molecular Ecology\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"[[Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|Proceedings of the National Academy of Sciences]]\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Proceedings of the National Academy of Sciences\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = false\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nKA P3151: Brak elementu 'dedykowany typ dla' (P1629) w opisie cechy\nKA P842: Brak elementu 'dedykowany typ dla' (P1629) w opisie cechy\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-67876799fc-25ftq","timestamp":"20241127145215","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Diabe\u0142 tasma\u0144ski","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Diabe%C5%82_tasma%C5%84ski","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q134964","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q134964","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-02-19T16:12:40Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/a\/ac\/Tasdevil_large.jpg","headline":"gatunek ssaka"}</script> </body> </html>