CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="mk" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Ватикан — Википедија</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )mkwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","јануари","февруари","март","април","мај","јуни","јули","август","септември","октомври","ноември","декември"],"wgRequestId":"c0f5c15d-6019-49ab-922f-74d9eb93ed52","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Ватикан","wgTitle":"Ватикан","wgCurRevisionId":5207385,"wgRevisionId":5207385,"wgArticleId":5336,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Страници со проста МФА","Статии со извори на италијански (it)","Статии со извори на англиски (en)","Статии со извори на латински (la)","CS1-грешки: param-access","Матични мрежни места што не е исти на Википодатоците и на Википедија", "Сите статии со мртви надворешни врски","Статии со надворешни врски на англиски","Википедија:Статии со нормативна контрола (VIAF)","Википедија:Статии со нормативна контрола (LCCN)","Википедија:Статии со нормативна контрола (GND)","Википедија:Статии со нормативна контрола (SELIBR)","Википедија:Статии со нормативна контрола (BNF)","Википедија:Статии со нормативна контрола (BIBSYS)","Врски за Wayback од предлошката „Семарх“","Pages using wide image with unknown parameters","Теократии","Религија и политика","Градови-држави","Католицизмот во Европа","Монархии во Европа", "Земји од италијанското говорно подрачје","Свети градови","Држави во Европа","Светско наследство во Европа","Држави и територии настанати во 1929 година","Ватикан","Географија на Рим","Енклави"],"wgPageViewLanguage":"mk","wgPageContentLanguage":"mk","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Ватикан","wgRelevantArticleId":5336,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":2}}},"wgStableRevisionId":5207385,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"mk","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"mk"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist" :true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":200000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q237","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.1"};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready" ,"skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.tmh.player","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints", "ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=mk&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=mk&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=mk&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg/1200px-Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1200"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg/800px-Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg/640px-Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="640"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Ватикан — Википедија"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//mk.m.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Уреди" href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Википедија (mk)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//mk.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.mk"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Атом-тековник на Википедија" href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%88%D0%BD%D0%B8%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Ватикан rootpage-Ватикан skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Прејди на содржината</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Мрежно место"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Главно мени" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Главно мени </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Главно мени</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">премести во страничникот</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">скриј</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Прегледник </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Посети главна страница [z]" accesskey="z">Главна страница</a></li><li id="n-Што-е-Википедија?" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%92%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B4">Што е Википедија?</a></li><li id="n-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%98%D0%B7%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B8">Избрана содржина</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%A1%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%98%D0%BD%D0%B0" title="Вчитај случајна страница [x]" accesskey="x">Случајна страница</a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB" title="За проектот, што можете да направите, каде да најдете некои работи">Портал</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> технички </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Тековни-настани" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A2%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B8_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8">Тековни настани</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%88%D0%BD%D0%B8%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8" title="Список на скорешни промени на викито. [r]" accesskey="r">Скорешни промени</a></li><li id="n-pump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A1%D0%B5%D0%BB%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D1%87%D0%B5%D1%88%D0%BC%D0%B0">Селска чешма</a></li><li id="n-Викисредби" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B1%D0%B0">Викисредби</a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Contents" title="Место каде што може да се информирате.">Помош</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Википедија" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-sr.svg" style="width: 7.8125em; height: 1.4375em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Слободна енциклопедија" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-mk.svg" width="114" height="11" style="width: 7.125em; height: 0.6875em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%91%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%98" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Пребарај низ Википедија [f]" accesskey="f"> Пребарај </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Пребарајте по Википедија" aria-label="Пребарајте по Википедија" autocapitalize="sentences" title="Пребарај низ Википедија [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="Специјална:Барај"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Пребарај</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Лични алатки"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Изглед"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Сменете ги големината на фонтот, ширината и бојата" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Изглед" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Изглед </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_mk.wikipedia.org&uselang=mk" class="">Дарување</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%A1%D0%BE%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%98%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B0%D0%A1%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%BA%D0%B0&returnto=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ви препорачуваме да направите сметка и да се најавите, иако тоа не е задолжително" class="">Направи сметка</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9D%D0%B0%D1%98%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5&returnto=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ви препорачуваме да се најавите, иако тоа не е задолжително. [o]" accesskey="o" class="">Најава</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Повеќе можности" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Лични алатки" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Лични алатки </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Корисничко мени" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_mk.wikipedia.org&uselang=mk">Дарување</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%A1%D0%BE%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%98%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B0%D0%A1%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%BA%D0%B0&returnto=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ви препорачуваме да направите сметка и да се најавите, иако тоа не е задолжително"> Направи сметка</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9D%D0%B0%D1%98%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5&returnto=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ви препорачуваме да се најавите, иако тоа не е задолжително. [o]" accesskey="o"> Најава</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Страници за одјавени уредници <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D1%88:%D0%92%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B4" aria-label="Дознајте повеќе за уредувањето">дознајте повеќе</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9C%D0%BE%D0%B8%D0%9F%D1%80%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%81%D0%B8" title="Список на уредувања направени од оваа IP-адреса [y]" accesskey="y">Придонеси</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9C%D0%BE%D1%98%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80" title="Разговор за уредувањата од оваа IP-адреса [n]" accesskey="n">Разговор</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eтргни\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"anonnotice\" lang=\"mk\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Cdiv style=\"background:white\"\u003E\n\u003Cfigure class=\"mw-halign-left\" typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:F_icon.svg\" class=\"mw-file-description\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/F_icon.svg/25px-F_icon.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"25\" height=\"25\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/F_icon.svg/38px-F_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/F_icon.svg/50px-F_icon.svg.png 2x\" data-file-width=\"128\" data-file-height=\"128\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003Cfigcaption\u003E\u003C/figcaption\u003E\u003C/figure\u003E\n\u003Cp\u003EСледете ја Википедија на македонски јазик на \u003Cb\u003E\u003Cspan class=\"plainlinks\"\u003E\u003Ca rel=\"nofollow\" class=\"external text\" href=\"https://www.facebook.com/mk.wikipedia\"\u003EFacebook\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E\u003C/b\u003E\nи на \u003Cb\u003E\u003Cspan class=\"plainlinks\"\u003E\u003Ca rel=\"nofollow\" class=\"external text\" href=\"https://www.instagram.com/wikimedia_mkd\"\u003EInstagram\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E\u003C/b\u003E!\n\u003Cbr style=\"clear:both;\" /\u003E\n\u003C/p\u003E\n\u003Cfigure class=\"mw-halign-left\" typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Turkish_tea2.jpg\" class=\"mw-file-description\" title=\"Уредувачки викенд „Турска кујна“\"\u003E\u003Cimg alt=\"Уредувачки викенд „Турска кујна“\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Turkish_tea2.jpg/25px-Turkish_tea2.jpg\" decoding=\"async\" width=\"25\" height=\"33\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Turkish_tea2.jpg/38px-Turkish_tea2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Turkish_tea2.jpg/50px-Turkish_tea2.jpg 2x\" data-file-width=\"3000\" data-file-height=\"4000\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003Cfigcaption\u003EУредувачки викенд „Турска кујна“\u003C/figcaption\u003E\u003C/figure\u003E\n\u003Cp\u003EСе известуваат сите заинтересирани уредници на Википедија на македонски јазик дека во периодот 23-24 ноември 2024 година ќе се одржи \u003Ca href=\"/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A3%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D0%B2%D0%B8%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B8\" title=\"Википедија:Уредувачки викенди\"\u003Eуредувачки викенд\u003C/a\u003E на тема „\u003Cb\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A3%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D0%B2%D0%B8%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B8_2024#Турска_кујна\" title=\"Википедија:Уредувачки викенди 2024\"\u003EТурска кујна\u003C/a\u003E\u003C/b\u003E“.\n\u003Cbr style=\"clear:both;\" /\u003E\n\u003C/p\u003E\n\u003Cfigure class=\"mw-halign-left\" typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Wikipe-tan_mopping.png\" class=\"mw-file-description\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Wikipe-tan_mopping.png/25px-Wikipe-tan_mopping.png\" decoding=\"async\" width=\"25\" height=\"30\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Wikipe-tan_mopping.png/38px-Wikipe-tan_mopping.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Wikipe-tan_mopping.png/50px-Wikipe-tan_mopping.png 2x\" data-file-width=\"1800\" data-file-height=\"2149\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003Cfigcaption\u003E\u003C/figcaption\u003E\u003C/figure\u003E\n\u003Cp\u003EСе известуваат сите заинтересирани уредници дека во периодот од 4 ноември до 3 декември 2024 година се одржува \u003Ca href=\"/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A3%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B8\" title=\"Википедија:Уредувачки натпревари\"\u003Eуредувачки натпревар\u003C/a\u003E за \u003Cb\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A3%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B8/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5_(2024)\" title=\"Википедија:Уредувачки натпревари/Средување (2024)\"\u003Eсредување на статии\u003C/a\u003E\u003C/b\u003E. Прочитајте ги правилата и вклучете се!\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Мрежно место"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Содржина" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Содржина</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">премести во страничникот</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">скриј</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Почеток</div> </a> </li> <li id="toc-Име" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Име"> <div class="vector-toc-text"> 1 Име </div> </a> <ul id="toc-Име-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Историја" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Историја"> <div class="vector-toc-text"> 2 Историја </div> </a> <button aria-controls="toc-Историја-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Префрли на пододделот Историја </button> <ul id="toc-Историја-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Рана_историја" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Рана_историја"> <div class="vector-toc-text"> 2.1 Рана историја </div> </a> <ul id="toc-Рана_историја-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Папски_држави" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Папски_држави"> <div class="vector-toc-text"> 2.2 Папски држави </div> </a> <ul id="toc-Папски_држави-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Под_италијанска_власт_(1871–1929)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Под_италијанска_власт_(1871–1929)"> <div class="vector-toc-text"> 2.3 Под италијанска власт (1871–1929) </div> </a> <ul id="toc-Под_италијанска_власт_(1871–1929)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Втора_светска_војна" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Втора_светска_војна"> <div class="vector-toc-text"> 2.4 Втора светска војна </div> </a> <ul id="toc-Втора_светска_војна-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Повоена_историја" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Повоена_историја"> <div class="vector-toc-text"> 2.5 Повоена историја </div> </a> <ul id="toc-Повоена_историја-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Географија" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Географија"> <div class="vector-toc-text"> 3 Географија </div> </a> <button aria-controls="toc-Географија-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Префрли на пододделот Географија </button> <ul id="toc-Географија-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Клима" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Клима"> <div class="vector-toc-text"> 3.1 Клима </div> </a> <ul id="toc-Клима-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Градини" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Градини"> <div class="vector-toc-text"> 3.2 Градини </div> </a> <ul id="toc-Градини-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Управување" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Управување"> <div class="vector-toc-text"> 4 Управување </div> </a> <button aria-controls="toc-Управување-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Префрли на пододделот Управување </button> <ul id="toc-Управување-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Држава_и_Света_столица" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Држава_и_Света_столица"> <div class="vector-toc-text"> 4.1 Држава и Света столица </div> </a> <ul id="toc-Држава_и_Света_столица-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Структура" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Структура"> <div class="vector-toc-text"> 4.2 Структура </div> </a> <ul id="toc-Структура-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Празно_папско_место" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Празно_папско_место"> <div class="vector-toc-text"> 4.2.1 Празно папско место </div> </a> <ul id="toc-Празно_папско_место-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Папско_благородништво" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Папско_благородништво"> <div class="vector-toc-text"> 4.2.2 Папско благородништво </div> </a> <ul id="toc-Папско_благородништво-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Шеф_на_државата_и_влада" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Шеф_на_државата_и_влада"> <div class="vector-toc-text"> 4.3 Шеф на државата и влада </div> </a> <ul id="toc-Шеф_на_државата_и_влада-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Администрација" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Администрација"> <div class="vector-toc-text"> 4.4 Администрација </div> </a> <ul id="toc-Администрација-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Одбрана_и_безбедност" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Одбрана_и_безбедност"> <div class="vector-toc-text"> 4.5 Одбрана и безбедност </div> </a> <ul id="toc-Одбрана_и_безбедност-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Криминал" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Криминал"> <div class="vector-toc-text"> 4.5.1 Криминал </div> </a> <ul id="toc-Криминал-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Надворешни_односи" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Надворешни_односи"> <div class="vector-toc-text"> 4.6 Надворешни односи </div> </a> <ul id="toc-Надворешни_односи-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Непартиска,_непотписничка_политика" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Непартиска,_непотписничка_политика"> <div class="vector-toc-text"> 4.7 Непартиска, непотписничка политика </div> </a> <ul id="toc-Непартиска,_непотписничка_политика-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Економија" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Економија"> <div class="vector-toc-text"> 5 Економија </div> </a> <ul id="toc-Економија-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Демографија" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Демографија"> <div class="vector-toc-text"> 6 Демографија </div> </a> <button aria-controls="toc-Демографија-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Префрли на пододделот Демографија </button> <ul id="toc-Демографија-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Јазици" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Јазици"> <div class="vector-toc-text"> 6.1 Јазици </div> </a> <ul id="toc-Јазици-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Државјанство" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Државјанство"> <div class="vector-toc-text"> 6.2 Државјанство </div> </a> <ul id="toc-Државјанство-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Статистички_необичности" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Статистички_необичности"> <div class="vector-toc-text"> 6.3 Статистички необичности </div> </a> <ul id="toc-Статистички_необичности-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Култура" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Култура"> <div class="vector-toc-text"> 7 Култура </div> </a> <ul id="toc-Култура-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Инфраструктура" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Инфраструктура"> <div class="vector-toc-text"> 8 Инфраструктура </div> </a> <button aria-controls="toc-Инфраструктура-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Префрли на пододделот Инфраструктура </button> <ul id="toc-Инфраструктура-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Транспорт" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Транспорт"> <div class="vector-toc-text"> 8.1 Транспорт </div> </a> <ul id="toc-Транспорт-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Комуникации" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Комуникации"> <div class="vector-toc-text"> 8.2 Комуникации </div> </a> <ul id="toc-Комуникации-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Рециклирање" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Рециклирање"> <div class="vector-toc-text"> 8.3 Рециклирање </div> </a> <ul id="toc-Рециклирање-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ватикан_како_тема_во_уметноста_и_во_популарната_култура" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ватикан_како_тема_во_уметноста_и_во_популарната_култура"> <div class="vector-toc-text"> 9 Ватикан како тема во уметноста и во популарната култура </div> </a> <button aria-controls="toc-Ватикан_како_тема_во_уметноста_и_во_популарната_култура-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Префрли на пододделот Ватикан како тема во уметноста и во популарната култура </button> <ul id="toc-Ватикан_како_тема_во_уметноста_и_во_популарната_култура-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Белешки" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Белешки"> <div class="vector-toc-text"> 9.1 Белешки </div> </a> <ul id="toc-Белешки-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Наводи" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Наводи"> <div class="vector-toc-text"> 10 Наводи </div> </a> <ul id="toc-Наводи-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Библиографија" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Библиографија"> <div class="vector-toc-text"> 11 Библиографија </div> </a> <ul id="toc-Библиографија-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Надворешни_врски" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Надворешни_врски"> <div class="vector-toc-text"> 12 Надворешни врски </div> </a> <ul id="toc-Надворешни_врски-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Поврзано" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Поврзано"> <div class="vector-toc-text"> 13 Поврзано </div> </a> <ul id="toc-Поврзано-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Содржина" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Прик./скр. содржина" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Прик./скр. содржина </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Ватикан</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Појдете на статија на друг јазик. Достапно на 267 јазици" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-267" aria-hidden="true" > 267 јазици </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — ачешки" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="ачешки" class="interlanguage-link-target">Acèh</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — кабардински" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Ватикан" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="кабардински" class="interlanguage-link-target">Адыгэбзэ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Vatikaanstad" title="Vatikaanstad — африканс" lang="af" hreflang="af" data-title="Vatikaanstad" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="африканс" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — швајцарски германски" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="швајцарски германски" class="interlanguage-link-target">Alemannisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%AB%E1%89%B2%E1%8A%AB%E1%8A%95_%E1%8A%A8%E1%89%B0%E1%88%9B" title="ቫቲካን ከተማ — амхарски" lang="am" hreflang="am" data-title="ቫቲካን ከተማ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="амхарски" class="interlanguage-link-target">አማርኛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/Vatikaanriijk%C3%A2" title="Vatikaanriijkâ — инариски сами" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Vatikaanriijkâ" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="инариски сами" class="interlanguage-link-target">Anarâškielâ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%A8_%E0%A4%A8%E0%A4%97%E0%A4%B0" title="वेटिकन नगर — ангика" lang="anp" hreflang="anp" data-title="वेटिकन नगर" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="ангика" class="interlanguage-link-target">अंगिका</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Faticanburg" title="Faticanburg — староанглиски" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Faticanburg" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="староанглиски" class="interlanguage-link-target">Ænglisc</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — апхаски" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Ватикан" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="апхаски" class="interlanguage-link-target">Аԥсшәа</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="избрана статија"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A7%D8%AA%D9%8A%D9%83%D8%A7%D9%86" title="الفاتيكان — арапски" lang="ar" hreflang="ar" data-title="الفاتيكان" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="арапски" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Ciudat_d%27o_Vaticano" title="Ciudat d'o Vaticano — арагонски" lang="an" hreflang="an" data-title="Ciudat d'o Vaticano" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="арагонски" class="interlanguage-link-target">Aragonés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%A1%DC%95%DC%9D%DC%A2%DC%AC%DC%90_%DC%95%DC%98%DC%9B%DC%9D%DC%A9%DC%A2" title="ܡܕܝܢܬܐ ܕܘܛܝܩܢ — арамејски" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܡܕܝܢܬܐ ܕܘܛܝܩܢ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="арамејски" class="interlanguage-link-target">ܐܪܡܝܐ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B6" title="Վատիկան — Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Վատիկան" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target">Արեւմտահայերէն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/V%C3%A3tican" title="Vãtican — влашки" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Vãtican" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="влашки" class="interlanguage-link-target">Armãneashti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Vatican" title="Vatican — франкопровансалски" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Vatican" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="франкопровансалски" class="interlanguage-link-target">Arpetan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AD%E0%A7%87%E0%A6%9F%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%9F%E0%A6%BF" title="ভেটিকান চিটি — асамски" lang="as" hreflang="as" data-title="ভেটিকান চিটি" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="асамски" class="interlanguage-link-target">অসমীয়া</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Ciud%C3%A1_del_Vaticanu" title="Ciudá del Vaticanu — астурски" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Ciudá del Vaticanu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="астурски" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/T%C3%A1va_Vatik%C3%A1no" title="Táva Vatikáno — гварански" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Táva Vatikáno" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="гварански" class="interlanguage-link-target">Avañe'ẽ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — аварски" lang="av" hreflang="av" data-title="Ватикан" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="аварски" class="interlanguage-link-target">Авар</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — азербејџански" lang="az" hreflang="az" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="азербејџански" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="واتیکان — South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="واتیکان" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — балиски" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="балиски" class="interlanguage-link-target">Basa Bali</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AD%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%9F%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%9F%E0%A6%BF" title="ভ্যাটিকান সিটি — бенгалски" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ভ্যাটিকান সিটি" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="бенгалски" class="interlanguage-link-target">বাংলা</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Vaticano" title="Vaticano — јужномински" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Vaticano" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="јужномински" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target">Basa Banyumasan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — башкирски" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Ватикан" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="башкирски" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватыкан — белоруски" lang="be" hreflang="be" data-title="Ватыкан" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="белоруски" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватыкан — Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Ватыкан" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%A8_%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%9F%E0%A5%80" title="वेटिकन सिटी — Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="वेटिकन सिटी" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target">भोजपुरी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Syudad_nin_Vaticano" title="Syudad nin Vaticano — Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Syudad nin Vaticano" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target">Bikol Central</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Vatican_Siti" title="Vatican Siti — бислама" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Vatican Siti" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="бислама" class="interlanguage-link-target">Bislama</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — бугарски" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Ватикан" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="бугарски" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Vatikanstod" title="Vatikanstod — баварски" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Vatikanstod" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="баварски" class="interlanguage-link-target">Boarisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%9D%E0%BC%8B%E0%BD%8F%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%80%E0%BD%93%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BE%B2%E0%BD%BC%E0%BD%84%E0%BC%8B%E0%BD%81%E0%BE%B1%E0%BD%BC%E0%BD%A2%E0%BC%8D" title="ཝ་ཏི་ཀན་གྲོང་ཁྱོར། — тибетски" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ཝ་ཏི་ཀན་གྲོང་ཁྱོར།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="тибетски" class="interlanguage-link-target">བོད་ཡིག</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — босански" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="босански" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Keoded_ar_Vatikan" title="Keoded ar Vatikan — бретонски" lang="br" hreflang="br" data-title="Keoded ar Vatikan" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="бретонски" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Ватикан" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target">Буряад</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Ciutat_del_Vatic%C3%A0" title="Ciutat del Vaticà — каталонски" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Ciutat del Vaticà" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталонски" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — чувашки" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Ватикан" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="чувашки" class="interlanguage-link-target">Чӑвашла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Dakbayan_sa_Batikano" title="Dakbayan sa Batikano — себуански" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Dakbayan sa Batikano" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="себуански" class="interlanguage-link-target">Cebuano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Vatik%C3%A1n" title="Vatikán — чешки" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Vatikán" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чешки" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/Ciudad_del_Vaticano" title="Ciudad del Vaticano — Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="Ciudad del Vaticano" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target">Chavacano de Zamboanga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Vhatikani" title="Vhatikani — шона" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Vhatikani" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="шона" class="interlanguage-link-target">ChiShona</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Cit%C3%A0_di_u_Vaticanu" title="Cità di u Vaticanu — корзикански" lang="co" hreflang="co" data-title="Cità di u Vaticanu" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="корзикански" class="interlanguage-link-target">Corsu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Y_Fatican" title="Y Fatican — велшки" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Y Fatican" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="велшки" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Vatikanstaten" title="Vatikanstaten — дански" lang="da" hreflang="da" data-title="Vatikanstaten" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="дански" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%84%DA%A4%D8%A7%D8%AA%D9%8A%D9%83%D8%A7%D9%86" title="لڤاتيكان — марокански арапски" lang="ary" hreflang="ary" data-title="لڤاتيكان" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="марокански арапски" class="interlanguage-link-target">الدارجة</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Vatik%C3%A1na" title="Vatikána — северен сами" lang="se" hreflang="se" data-title="Vatikána" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="северен сами" class="interlanguage-link-target">Davvisámegiella</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Vatikanstadt" title="Vatikanstadt — германски" lang="de" hreflang="de" data-title="Vatikanstadt" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="германски" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%88%DE%AC%DE%93%DE%A8%DE%86%DE%A6%DE%82%DE%B0_%DE%90%DE%A8%DE%93%DE%A9" title="ވެޓިކަން ސިޓީ — дивехи" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ވެޓިކަން ސިޓީ" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="дивехи" class="interlanguage-link-target">ދިވެހިބަސް</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/%C3%89%C3%A9%CA%BC_Neishoodii_Bikin" title="Ééʼ Neishoodii Bikin — навахо" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Ééʼ Neishoodii Bikin" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="навахо" class="interlanguage-link-target">Diné bizaad</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Vatika%C5%84ske_m%C4%9Bsto" title="Vatikańske město — долнолужички" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Vatikańske město" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="долнолужички" class="interlanguage-link-target">Dolnoserbski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AD%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%A8_%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%9F%E0%A5%80" title="भ्याटिकन सिटी — Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="भ्याटिकन सिटी" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target">डोटेली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dz mw-list-item"><a href="https://dz.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%96%E0%BC%8B%E0%BD%8A%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%80%E0%BD%B1%E0%BD%93%E0%BC%8B" title="བ་ཊི་ཀཱན་ — ѕонгка" lang="dz" hreflang="dz" data-title="བ་ཊི་ཀཱན་" data-language-autonym="ཇོང་ཁ" data-language-local-name="ѕонгка" class="interlanguage-link-target">ཇོང་ཁ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — естонски" lang="et" hreflang="et" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="естонски" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CE%BD%CF%8C" title="Βατικανό — грчки" lang="el" hreflang="el" data-title="Βατικανό" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="грчки" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Sit%C3%AA_dal_Vatic%C3%A2n" title="Sitê dal Vaticân — Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Sitê dal Vaticân" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target">Emiliàn e rumagnòl</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Vatican_City" title="Vatican City — англиски" lang="en" hreflang="en" data-title="Vatican City" data-language-autonym="English" data-language-local-name="англиски" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD_%D0%9C%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80" title="Ватикан Мастор — ерзјански" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Ватикан Мастор" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="ерзјански" class="interlanguage-link-target">Эрзянь</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Ciudad_del_Vaticano" title="Ciudad del Vaticano — шпански" lang="es" hreflang="es" data-title="Ciudad del Vaticano" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="шпански" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Vatikano" title="Vatikano — есперанто" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Vatikano" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="есперанто" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Ci%C3%A1_del_Vaticanu" title="Ciá del Vaticanu — екстремадурски" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Ciá del Vaticanu" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="екстремадурски" class="interlanguage-link-target">Estremeñu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Vatikano_Hiria" title="Vatikano Hiria — баскиски" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Vatikano Hiria" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="баскиски" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ee mw-list-item"><a href="https://ee.wikipedia.org/wiki/Vatican_City" title="Vatican City — еве" lang="ee" hreflang="ee" data-title="Vatican City" data-language-autonym="Eʋegbe" data-language-local-name="еве" class="interlanguage-link-target">Eʋegbe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="واتیکان — персиски" lang="fa" hreflang="fa" data-title="واتیکان" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="персиски" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Vatican_City" title="Vatican City — фиџиски хинди" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Vatican City" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="фиџиски хинди" class="interlanguage-link-target">Fiji Hindi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Vatikani%C3%B0" title="Vatikanið — фарски" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Vatikanið" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="фарски" class="interlanguage-link-target">Føroyskt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Vatican" title="Vatican — француски" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Vatican" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="француски" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Fatikaanst%C3%AAd" title="Fatikaanstêd — западнофризиски" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Fatikaanstêd" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="западнофризиски" class="interlanguage-link-target">Frysk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ff mw-list-item"><a href="https://ff.wikipedia.org/wiki/Watikan" title="Watikan — фула" lang="ff" hreflang="ff" data-title="Watikan" data-language-autonym="Fulfulde" data-language-local-name="фула" class="interlanguage-link-target">Fulfulde</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Cit%C3%A2t_dal_Vatican" title="Citât dal Vatican — фурлански" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Citât dal Vatican" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="фурлански" class="interlanguage-link-target">Furlan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Cathair_na_Vatac%C3%A1ine" title="Cathair na Vatacáine — ирски" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Cathair na Vatacáine" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ирски" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Ard-valley_yn_Phaab" title="Ard-valley yn Phaab — манкс" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Ard-valley yn Phaab" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="манкс" class="interlanguage-link-target">Gaelg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gag mw-list-item"><a href="https://gag.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — гагауски" lang="gag" hreflang="gag" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Gagauz" data-language-local-name="гагауски" class="interlanguage-link-target">Gagauz</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Cathair_na_Bhatacain" title="Cathair na Bhatacain — шкотски гелски" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Cathair na Bhatacain" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="шкотски гелски" class="interlanguage-link-target">Gàidhlig</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Cidade_do_Vaticano" title="Cidade do Vaticano — галициски" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Cidade do Vaticano" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="галициски" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — ингушки" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Ватикан" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="ингушки" class="interlanguage-link-target">ГӀалгӀай</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-got mw-list-item"><a href="https://got.wikipedia.org/wiki/%F0%90%8D%80%F0%90%8C%B0%F0%90%8D%80%F0%90%8C%B0%F0%90%8C%B2%F0%90%8C%B0%F0%90%8D%82%F0%90%8C%B3%F0%90%8D%83" title="𐍀𐌰𐍀𐌰𐌲𐌰𐍂𐌳𐍃 — готски" lang="got" hreflang="got" data-title="𐍀𐌰𐍀𐌰𐌲𐌰𐍂𐌳𐍃" data-language-autonym="𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺" data-language-local-name="готски" class="interlanguage-link-target">𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gom mw-list-item"><a href="https://gom.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%8D%E0%A4%B9%E0%A5%85%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%A8_%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%9F%E0%A5%80" title="व्हॅटिकन सिटी — гоански конкани" lang="gom" hreflang="gom" data-title="व्हॅटिकन सिटी" data-language-autonym="गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni" data-language-local-name="гоански конкани" class="interlanguage-link-target">गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Vatican" title="Vatican — хака" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Vatican" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="хака" class="interlanguage-link-target">客家語 / Hak-kâ-ngî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xal mw-list-item"><a href="https://xal.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD_%D0%91%D0%B0%D0%BB%D2%BB%D1%81%D0%BD" title="Ватикан Балһсн — калмички" lang="xal" hreflang="xal" data-title="Ватикан Балһсн" data-language-autonym="Хальмг" data-language-local-name="калмички" class="interlanguage-link-target">Хальмг</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%B0%94%ED%8B%B0%EC%B9%B8_%EC%8B%9C%EA%B5%AD" title="바티칸 시국 — корејски" lang="ko" hreflang="ko" data-title="바티칸 시국" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="корејски" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Vatican" title="Vatican — хауса" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Vatican" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="хауса" class="interlanguage-link-target">Hausa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/Wakikana" title="Wakikana — хавајски" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Wakikana" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="хавајски" class="interlanguage-link-target">Hawaiʻi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B6" title="Վատիկան — ерменски" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Վատիկան" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ерменски" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%88%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%A8_%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%9F%E0%A5%80" title="वैटिकन सिटी — хинди" lang="hi" hreflang="hi" data-title="वैटिकन सिटी" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="хинди" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Vatikanske_m%C4%9Bsto" title="Vatikanske město — горнолужички" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Vatikanske město" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="горнолужички" class="interlanguage-link-target">Hornjoserbsce</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — хрватски" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="хрватски" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Vatikano" title="Vatikano — идо" lang="io" hreflang="io" data-title="Vatikano" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="идо" class="interlanguage-link-target">Ido</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/Ama_Ukwu_Vatikan" title="Ama Ukwu Vatikan — игбо" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Ama Ukwu Vatikan" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="игбо" class="interlanguage-link-target">Igbo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Siudad_ti_Batikano" title="Siudad ti Batikano — илокански" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Siudad ti Batikano" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="илокански" class="interlanguage-link-target">Ilokano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://bpy.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AD%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%9F%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%9F%E0%A6%BF" title="ভ্যাটিকান সিটি — бишнуприја" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="ভ্যাটিকান সিটি" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="бишнуприја" class="interlanguage-link-target">বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — индонезиски" lang="id" hreflang="id" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="индонезиски" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Citate_Vatican" title="Citate Vatican — интерлингва" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Citate Vatican" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="интерлингва" class="interlanguage-link-target">Interlingua</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Vaticano" title="Vaticano — окцидентал" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Vaticano" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="окцидентал" class="interlanguage-link-target">Interlingue</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ik mw-list-item"><a href="https://ik.wikipedia.org/wiki/Santasiiq" title="Santasiiq — инупијачки" lang="ik" hreflang="ik" data-title="Santasiiq" data-language-autonym="Iñupiatun" data-language-local-name="инупијачки" class="interlanguage-link-target">Iñupiatun</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — осетски" lang="os" hreflang="os" data-title="Ватикан" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="осетски" class="interlanguage-link-target">Ирон</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/EsikaPhapha" title="EsikaPhapha — коса" lang="xh" hreflang="xh" data-title="EsikaPhapha" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="коса" class="interlanguage-link-target">IsiXhosa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Indolobha_yaseVathikhani" title="Indolobha yaseVathikhani — зулу" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Indolobha yaseVathikhani" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="зулу" class="interlanguage-link-target">IsiZulu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Vat%C3%ADkani%C3%B0" title="Vatíkanið — исландски" lang="is" hreflang="is" data-title="Vatíkanið" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="исландски" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Citt%C3%A0_del_Vaticano" title="Città del Vaticano — италијански" lang="it" hreflang="it" data-title="Città del Vaticano" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="италијански" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A7%D7%A8%D7%99%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%95%D7%95%D7%AA%D7%99%D7%A7%D7%9F" title="קריית הוותיקן — хебрејски" lang="he" hreflang="he" data-title="קריית הוותיקן" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="хебрејски" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — јавански" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="јавански" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Fatiika%C5%8B" title="Fatiikaŋ — Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Fatiikaŋ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target">Kabɩyɛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B5%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B2%BE%E0%B2%9F%E0%B2%BF%E0%B2%95%E0%B2%A8%E0%B3%8D_%E0%B2%A8%E0%B2%97%E0%B2%B0" title="ವ್ಯಾಟಿಕನ್ ನಗರ — каннада" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ವ್ಯಾಟಿಕನ್ ನಗರ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="каннада" class="interlanguage-link-target">ಕನ್ನಡ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Lakanbalen_ning_Batik%C3%A1nu" title="Lakanbalen ning Batikánu — пампанга" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Lakanbalen ning Batikánu" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="пампанга" class="interlanguage-link-target">Kapampangan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — карачаевско-балкарски" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Ватикан" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="карачаевско-балкарски" class="interlanguage-link-target">Къарачай-малкъар</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ვატიკანი — грузиски" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ვატიკანი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузиски" class="interlanguage-link-target">ქართული</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/Watikan" title="Watikan — кашупски" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Watikan" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="кашупски" class="interlanguage-link-target">Kaszëbsczi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — казашки" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Ватикан" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="казашки" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Cita_Vatikan" title="Cita Vatikan — корнски" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Cita Vatikan" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="корнски" class="interlanguage-link-target">Kernowek</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Vatikani" title="Vatikani — руандски" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Vatikani" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="руандски" class="interlanguage-link-target">Ikinyarwanda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Vatikani" title="Vatikani — свахили" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Vatikani" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="свахили" class="interlanguage-link-target">Kiswahili</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — коми" lang="kv" hreflang="kv" data-title="Ватикан" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="коми" class="interlanguage-link-target">Коми</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kg mw-list-item"><a href="https://kg.wikipedia.org/wiki/Vatican" title="Vatican — конго" lang="kg" hreflang="kg" data-title="Vatican" data-language-autonym="Kongo" data-language-local-name="конго" class="interlanguage-link-target">Kongo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/Vatikana" title="Vatikana — котава" lang="avk" hreflang="avk" data-title="Vatikana" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="котава" class="interlanguage-link-target">Kotava</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — хаитски" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="хаитски" class="interlanguage-link-target">Kreyòl ayisyen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target">Kriyòl gwiyannen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Vat%C3%AEkan" title="Vatîkan — курдски" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Vatîkan" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="курдски" class="interlanguage-link-target">Kurdî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — киргиски" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Ватикан" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="киргиски" class="interlanguage-link-target">Кыргызча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Zit%C3%A0_dl_Vatican" title="Zità dl Vatican — Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Zità dl Vatican" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target">Ladin</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Sivdad_del_Vatikano" title="Sivdad del Vatikano — ладино" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Sivdad del Vatikano" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="ладино" class="interlanguage-link-target">Ladino</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%99%E0%BA%B0%E0%BA%84%E0%BA%AD%E0%BA%99%E0%BA%A5%E0%BA%B1%E0%BA%94%E0%BA%A7%E0%BA%B2%E0%BA%95%E0%BA%B4%E0%BA%81%E0%BA%B1%E0%BA%87" title="ນະຄອນລັດວາຕິກັງ — лаошки" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ນະຄອນລັດວາຕິກັງ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="лаошки" class="interlanguage-link-target">ລາວ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ltg mw-list-item"><a href="https://ltg.wikipedia.org/wiki/Vatikans" title="Vatikans — латгалски" lang="ltg" hreflang="ltg" data-title="Vatikans" data-language-autonym="Latgaļu" data-language-local-name="латгалски" class="interlanguage-link-target">Latgaļu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Civitas_Vaticana" title="Civitas Vaticana — латински" lang="la" hreflang="la" data-title="Civitas Vaticana" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="латински" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Vatik%C4%81ns" title="Vatikāns — латвиски" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Vatikāns" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латвиски" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Vatikanstad" title="Vatikanstad — луксембуршки" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Vatikanstad" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="луксембуршки" class="interlanguage-link-target">Lëtzebuergesch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — лезгински" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Ватикан" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="лезгински" class="interlanguage-link-target">Лезги</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Vatikanas" title="Vatikanas — литвански" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Vatikanas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="литвански" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/%C3%87itt%C3%A6_do_Vatican" title="Çittæ do Vatican — лигурски" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Çittæ do Vatican" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="лигурски" class="interlanguage-link-target">Ligure</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Vaticaanstad" title="Vaticaanstad — лимбуршки" lang="li" hreflang="li" data-title="Vaticaanstad" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="лимбуршки" class="interlanguage-link-target">Limburgs</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Vatik%C3%A1ni" title="Vatikáni — лингала" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Vatikáni" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="лингала" class="interlanguage-link-target">Lingála</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Site_Vatican" title="Site Vatican — лингва франка нова" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Site Vatican" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="лингва франка нова" class="interlanguage-link-target">Lingua Franca Nova</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target">Livvinkarjala</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Cit%C3%A0_del_Vatican" title="Cità del Vatican — ломбардиски" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Cità del Vatican" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="ломбардиски" class="interlanguage-link-target">Lombard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Vatik%C3%A1n" title="Vatikán — унгарски" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Vatikán" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="унгарски" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mad mw-list-item"><a href="https://mad.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — мадурски" lang="mad" hreflang="mad" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Madhurâ" data-language-local-name="мадурски" class="interlanguage-link-target">Madhurâ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AD%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%A8_%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%9F%E0%A5%80" title="भ्याटिकन सिटी — маитили" lang="mai" hreflang="mai" data-title="भ्याटिकन सिटी" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="маитили" class="interlanguage-link-target">मैथिली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Vatik%C3%A0na" title="Vatikàna — малгашки" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Vatikàna" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="малгашки" class="interlanguage-link-target">Malagasy</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B5%BB_%E0%B4%A8%E0%B4%97%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="വത്തിക്കാൻ നഗരം — малајалски" lang="ml" hreflang="ml" data-title="വത്തിക്കാൻ നഗരം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="малајалски" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Belt_tal-Vatikan" title="Belt tal-Vatikan — малтешки" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Belt tal-Vatikan" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="малтешки" class="interlanguage-link-target">Malti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/Poho_o_Pita" title="Poho o Pita — маорски" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Poho o Pita" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="маорски" class="interlanguage-link-target">Māori</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%8D%E0%A4%B9%E0%A5%85%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%A8_%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%9F%E0%A5%80" title="व्हॅटिकन सिटी — марати" lang="mr" hreflang="mr" data-title="व्हॅटिकन सिटी" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="марати" class="interlanguage-link-target">मराठी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ვატიკანი — мегрелски" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ვატიკანი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="мегрелски" class="interlanguage-link-target">მარგალური</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9_%D8%A7%D9%84%DA%A4%D8%A7%D8%AA%D9%8A%D9%83%D8%A7%D9%86" title="مدينة الڤاتيكان — египетски арапски" lang="arz" hreflang="arz" data-title="مدينة الڤاتيكان" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="египетски арапски" class="interlanguage-link-target">مصرى</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="واتیکان — мазендерански" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="واتیکان" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="мазендерански" class="interlanguage-link-target">مازِرونی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — малајски" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="малајски" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%9A%EA%AF%A6%EA%AF%87%EA%AF%A4%EA%AF%80%EA%AF%A5%EA%AF%9F_%EA%AF%81%EA%AF%A4%EA%AF%87%EA%AF%A4" title="ꯚꯦꯇꯤꯀꯥꯟ ꯁꯤꯇꯤ — манипурски" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯚꯦꯇꯤꯀꯥꯟ ꯁꯤꯇꯤ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="манипурски" class="interlanguage-link-target">ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — минангкабау" lang="min" hreflang="min" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="минангкабау" class="interlanguage-link-target">Minangkabau</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Vaticano" title="Vaticano — Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Vaticano" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target">閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Baticano" title="Baticano — мирандски" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Baticano" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="мирандски" class="interlanguage-link-target">Mirandés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — мокшански" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Ватикан" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="мокшански" class="interlanguage-link-target">Мокшень</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — монголски" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Ватикан" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="монголски" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%97%E1%80%AC%E1%80%90%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%90%E1%80%AE%E1%80%B8" title="ဗာတီကန်စီးတီး — бурмански" lang="my" hreflang="my" data-title="ဗာတီကန်စီးတီး" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="бурмански" class="interlanguage-link-target">မြန်မာဘာသာ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Vaticaanstad" title="Vaticaanstad — холандски" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Vaticaanstad" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="холандски" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Vatikaanstad" title="Vatikaanstad — долносаксонски" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Vatikaanstad" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="долносаксонски" class="interlanguage-link-target">Nedersaksies</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AD%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%A8_%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%9F%E0%A5%80" title="भ्याटिकन सिटी — непалски" lang="ne" hreflang="ne" data-title="भ्याटिकन सिटी" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="непалски" class="interlanguage-link-target">नेपाली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%90%E3%83%81%E3%82%AB%E3%83%B3" title="バチカン — јапонски" lang="ja" hreflang="ja" data-title="バチカン" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="јапонски" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Cit%C3%A0_d%27%27o_Vaticano" title="Cità d''o Vaticano — неаполски" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Cità d''o Vaticano" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="неаполски" class="interlanguage-link-target">Napulitano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — чеченски" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Ватикан" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="чеченски" class="interlanguage-link-target">Нохчийн</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Watikaanst%C3%A4%C3%A4d" title="Watikaanstääd — севернофризиски" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Watikaanstääd" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="севернофризиски" class="interlanguage-link-target">Nordfriisk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pih mw-list-item"><a href="https://pih.wikipedia.org/wiki/Watikan_Sitii" title="Watikan Sitii — Norfuk / Pitkern" lang="pih" hreflang="pih" data-title="Watikan Sitii" data-language-autonym="Norfuk / Pitkern" data-language-local-name="Norfuk / Pitkern" class="interlanguage-link-target">Norfuk / Pitkern</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Vatikanstaten" title="Vatikanstaten — норвешки букмол" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Vatikanstaten" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="норвешки букмол" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Vatikanstaten" title="Vatikanstaten — норвешки нинорск" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Vatikanstaten" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="норвешки нинорск" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Vatican" title="Vatican — Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Vatican" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target">Nouormand</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Vatikan_Urbe" title="Vatikan Urbe — новијал" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Vatikan Urbe" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="новијал" class="interlanguage-link-target">Novial</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Vatican" title="Vatican — окситански" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Vatican" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="окситански" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Ватикан" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target">Олык марий</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Vaatikaan" title="Vaatikaan — оромо" lang="om" hreflang="om" data-title="Vaatikaan" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="оромо" class="interlanguage-link-target">Oromoo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — узбечки" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="узбечки" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B5%E0%A9%88%E0%A8%9F%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%A8_%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%B0" title="ਵੈਟੀਕਨ ਸ਼ਹਿਰ — пенџапски" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਵੈਟੀਕਨ ਸ਼ਹਿਰ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="пенџапски" class="interlanguage-link-target">ਪੰਜਾਬੀ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pi mw-list-item"><a href="https://pi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%88%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%A8" title="वैटिकन — пали" lang="pi" hreflang="pi" data-title="वैटिकन" data-language-autonym="पालि" data-language-local-name="пали" class="interlanguage-link-target">पालि</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pfl mw-list-item"><a href="https://pfl.wikipedia.org/wiki/Vatikanstadt" title="Vatikanstadt — фалечкогермански" lang="pfl" hreflang="pfl" data-title="Vatikanstadt" data-language-autonym="Pälzisch" data-language-local-name="фалечкогермански" class="interlanguage-link-target">Pälzisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pag mw-list-item"><a href="https://pag.wikipedia.org/wiki/Siyudad_na_Vatikano" title="Siyudad na Vatikano — пангасинански" lang="pag" hreflang="pag" data-title="Siyudad na Vatikano" data-language-autonym="Pangasinan" data-language-local-name="пангасинански" class="interlanguage-link-target">Pangasinan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%B9%DB%8C%DA%A9%D9%86" title="ویٹیکن — Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="ویٹیکن" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%97%E1%80%AC%E1%80%90%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%9E%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%90%E1%80%AE%E1%80%B8" title="ဗာတီကန်သီးတီး — Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="ဗာတီကန်သီးတီး" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target">ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Siudad_Vatikano" title="Siudad Vatikano — папијаменто" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Siudad Vatikano" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="папијаменто" class="interlanguage-link-target">Papiamentu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="واتیکان — паштунски" lang="ps" hreflang="ps" data-title="واتیکان" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="паштунски" class="interlanguage-link-target">پښتو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Vatikan_Siti" title="Vatikan Siti — јамајски креолски" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Vatikan Siti" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="јамајски креолски" class="interlanguage-link-target">Patois</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-koi mw-list-item"><a href="https://koi.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — коми-пермјачки" lang="koi" hreflang="koi" data-title="Ватикан" data-language-autonym="Перем коми" data-language-local-name="коми-пермјачки" class="interlanguage-link-target">Перем коми</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%9C%E1%9F%89%E1%9E%B6%E1%9E%91%E1%9E%B8%E1%9E%80%E1%9E%84%E1%9F%8B" title="វ៉ាទីកង់ — кмерски" lang="km" hreflang="km" data-title="វ៉ាទីកង់" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="кмерски" class="interlanguage-link-target">ភាសាខ្មែរ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Vatican" title="Vatican — пикардски" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Vatican" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="пикардски" class="interlanguage-link-target">Picard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Sit%C3%A0_d%C3%ABl_Vatican" title="Sità dël Vatican — пиемонтски" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Sità dël Vatican" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="пиемонтски" class="interlanguage-link-target">Piemontèis</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Vatikaanstad" title="Vatikaanstad — долногермански" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Vatikaanstad" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="долногермански" class="interlanguage-link-target">Plattdüütsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Watykan" title="Watykan — полски" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Watykan" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="полски" class="interlanguage-link-target">Polski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnt mw-list-item"><a href="https://pnt.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CE%BD%CF%8C" title="Βατικανό — понтски" lang="pnt" hreflang="pnt" data-title="Βατικανό" data-language-autonym="Ποντιακά" data-language-local-name="понтски" class="interlanguage-link-target">Ποντιακά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Vaticano" title="Vaticano — португалски" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Vaticano" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="португалски" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — каракалпачки" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="каракалпачки" class="interlanguage-link-target">Qaraqalpaqsha</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — кримскотурски" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="кримскотурски" class="interlanguage-link-target">Qırımtatarca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — колоњски" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="колоњски" class="interlanguage-link-target">Ripoarisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Vatican" title="Vatican — романски" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Vatican" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="романски" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rmy mw-list-item"><a href="https://rmy.wikipedia.org/wiki/Vatican" title="Vatican — Vlax Romani" lang="rmy" hreflang="rmy" data-title="Vatican" data-language-autonym="Romani čhib" data-language-local-name="Vlax Romani" class="interlanguage-link-target">Romani čhib</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Citad_dal_Vatican" title="Citad dal Vatican — реторомански" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Citad dal Vatican" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="реторомански" class="interlanguage-link-target">Rumantsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Watikanu_llaqta" title="Watikanu llaqta — кечуански" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Watikanu llaqta" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="кечуански" class="interlanguage-link-target">Runa Simi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватікан — русински" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Ватікан" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="русински" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — руски" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Ватикан" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="руски" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Ватикаан — јакутски" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Ватикаан" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="јакутски" class="interlanguage-link-target">Саха тыла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/Fan-ti-kan" title="Fan-ti-kan — Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="Fan-ti-kan" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target">Sakizaya</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/Aai_o_Vatikana" title="Aai o Vatikana — самоански" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Aai o Vatikana" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="самоански" class="interlanguage-link-target">Gagana Samoa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%88%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%A8" title="वैटिकन — санскрит" lang="sa" hreflang="sa" data-title="वैटिकन" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="санскрит" class="interlanguage-link-target">संस्कृतम्</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%B5%E1%B1%B7%E1%B1%AE%E1%B1%B4%E1%B1%A4%E1%B1%A0%E1%B1%9F%E1%B1%B1_%E1%B1%A5%E1%B1%A4%E1%B1%B4%E1%B1%A4" title="ᱵᱷᱮᱴᱤᱠᱟᱱ ᱥᱤᱴᱤ — сантали" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱵᱷᱮᱴᱤᱠᱟᱱ ᱥᱤᱴᱤ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="сантали" class="interlanguage-link-target">ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%B9%DB%8C%DA%A9%D9%86_%D8%B3%D9%B9%DB%8C" title="ویٹیکن سٹی — Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="ویٹیکن سٹی" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target">سرائیکی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Tzitade_de_su_Vaticanu" title="Tzitade de su Vaticanu — сардински" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Tzitade de su Vaticanu" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="сардински" class="interlanguage-link-target">Sardu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Vatican_Ceety" title="Vatican Ceety — шкотски германски" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Vatican Ceety" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="шкотски германски" class="interlanguage-link-target">Scots</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Vatikoanst%C3%A4%C3%A4d" title="Vatikoanstääd — затерландски фризиски" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Vatikoanstääd" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="затерландски фризиски" class="interlanguage-link-target">Seeltersk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-st mw-list-item"><a href="https://st.wikipedia.org/wiki/Vatican_City" title="Vatican City — сесото" lang="st" hreflang="st" data-title="Vatican City" data-language-autonym="Sesotho" data-language-local-name="сесото" class="interlanguage-link-target">Sesotho</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Vatikani" title="Vatikani — албански" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Vatikani" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="албански" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Citati_d%C3%BB_Vaticanu" title="Citati dû Vaticanu — сицилијански" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Citati dû Vaticanu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="сицилијански" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%80%E0%B6%AD%E0%B7%92%E0%B6%9A%E0%B7%8F%E0%B6%B1%E0%B7%94%E0%B7%80" title="වතිකානුව — синхалски" lang="si" hreflang="si" data-title="වතිකානුව" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="синхалски" class="interlanguage-link-target">සිංහල</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Vatican_City" title="Vatican City — Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Vatican City" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%BD%D9%8A%DA%AA%D9%86_%D8%B3%D9%BD%D9%8A" title="ويٽيڪن سٽي — синди" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ويٽيڪن سٽي" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="синди" class="interlanguage-link-target">سنڌي</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ss mw-list-item"><a href="https://ss.wikipedia.org/wiki/IVathikhi" title="IVathikhi — свати" lang="ss" hreflang="ss" data-title="IVathikhi" data-language-autonym="SiSwati" data-language-local-name="свати" class="interlanguage-link-target">SiSwati</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Vatik%C3%A1n" title="Vatikán — словачки" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Vatikán" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="словачки" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — словенечки" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="словенечки" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cu mw-list-item"><a href="https://cu.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%8A" title="Ватиканъ — црковнословенски" lang="cu" hreflang="cu" data-title="Ватиканъ" data-language-autonym="Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ" data-language-local-name="црковнословенски" class="interlanguage-link-target">Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Watykan" title="Watykan — шлезиски" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Watykan" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="шлезиски" class="interlanguage-link-target">Ślůnski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Faatikan" title="Faatikan — сомалиски" lang="so" hreflang="so" data-title="Faatikan" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="сомалиски" class="interlanguage-link-target">Soomaaliga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%A4%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="ڤاتیکان — централнокурдски" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ڤاتیکان" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="централнокурдски" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-srn mw-list-item"><a href="https://srn.wikipedia.org/wiki/Presi_fu_Vatikanikondre" title="Presi fu Vatikanikondre — срански тонго" lang="srn" hreflang="srn" data-title="Presi fu Vatikanikondre" data-language-autonym="Sranantongo" data-language-local-name="срански тонго" class="interlanguage-link-target">Sranantongo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — српски" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Ватикан" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="српски" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — српскохрватски" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="српскохрватски" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — сундски" lang="su" hreflang="su" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="сундски" class="interlanguage-link-target">Sunda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="избрана статија"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Vatikaani" title="Vatikaani — фински" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Vatikaani" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="фински" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Vatikanstaten" title="Vatikanstaten — шведски" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Vatikanstaten" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="шведски" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Lungsod_ng_Vaticano" title="Lungsod ng Vaticano — тагалог" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Lungsod ng Vaticano" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="тагалог" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%B5%E0%AE%A4%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AE%BF%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AE%BE%E0%AE%A9%E0%AF%8D_%E0%AE%A8%E0%AE%95%E0%AE%B0%E0%AF%8D" title="வத்திக்கான் நகர் — тамилски" lang="ta" hreflang="ta" data-title="வத்திக்கான் நகர்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="тамилски" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Lvatikan" title="Lvatikan — тачелхит" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Lvatikan" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="тачелхит" class="interlanguage-link-target">Taclḥit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — кабилски" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="кабилски" class="interlanguage-link-target">Taqbaylit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-tara mw-list-item"><a href="https://roa-tara.wikipedia.org/wiki/Cetate_d%27u_Vaticane" title="Cetate d'u Vaticane — Tarantino" lang="nap-x-tara" hreflang="nap-x-tara" data-title="Cetate d'u Vaticane" data-language-autonym="Tarandíne" data-language-local-name="Tarantino" class="interlanguage-link-target">Tarandíne</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — татарски" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Ватикан" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="татарски" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shn mw-list-item"><a href="https://shn.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9D%E1%82%83%E1%82%87%E1%80%90%E1%80%AE%E1%82%87%E1%81%B5%E1%81%BC%E1%80%BA%E1%82%87%E1%80%9E%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%90%E1%80%AE%E1%80%B8" title="ဝႃႇတီႇၵၼ်ႇသီးတီး — шан" lang="shn" hreflang="shn" data-title="ဝႃႇတီႇၵၼ်ႇသီးတီး" data-language-autonym="ၽႃႇသႃႇတႆး " data-language-local-name="шан" class="interlanguage-link-target">ၽႃႇသႃႇတႆး </a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%A8%E0%B1%8D_%E0%B0%A8%E0%B0%97%E0%B0%B0%E0%B0%82" title="వాటికన్ నగరం — телугу" lang="te" hreflang="te" data-title="వాటికన్ నగరం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="телугу" class="interlanguage-link-target">తెలుగు</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tet mw-list-item"><a href="https://tet.wikipedia.org/wiki/Vatikanu" title="Vatikanu — тетум" lang="tet" hreflang="tet" data-title="Vatikanu" data-language-autonym="Tetun" data-language-local-name="тетум" class="interlanguage-link-target">Tetun</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%90%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%99" title="นครรัฐวาติกัน — тајландски" lang="th" hreflang="th" data-title="นครรัฐวาติกัน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="тајландски" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%BE%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BD" title="Вотикон — таџикистански" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Вотикон" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="таџикистански" class="interlanguage-link-target">Тоҷикӣ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-to mw-list-item"><a href="https://to.wikipedia.org/wiki/Kolo_Vatikani" title="Kolo Vatikani — тонгајски" lang="to" hreflang="to" data-title="Kolo Vatikani" data-language-autonym="Lea faka-Tonga" data-language-local-name="тонгајски" class="interlanguage-link-target">Lea faka-Tonga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8F%AA%E1%8F%97%E1%8E%A7%E1%8F%82_%E1%8E%A6%E1%8F%9A%E1%8E%B2" title="ᏪᏗᎧᏂ ᎦᏚᎲ — чероки" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᏪᏗᎧᏂ ᎦᏚᎲ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="чероки" class="interlanguage-link-target">ᏣᎳᎩ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — турски" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="турски" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Watikan" title="Watikan — туркменски" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Watikan" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="туркменски" class="interlanguage-link-target">Türkmençe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — удмуртски" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Ватикан" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="удмуртски" class="interlanguage-link-target">Удмурт</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ватикан — украински" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Ватикан" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украински" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%B9%DB%8C%DA%A9%D9%86_%D8%B3%D9%B9%DB%8C" title="ویٹیکن سٹی — урду" lang="ur" hreflang="ur" data-title="ویٹیکن سٹی" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="урду" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%DB%8B%D8%A7%D8%AA%D9%89%D9%83%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%95%DA%BE%D9%89%D8%B1%D9%89" title="ۋاتىكان شەھىرى — ујгурски" lang="ug" hreflang="ug" data-title="ۋاتىكان شەھىرى" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ујгурски" class="interlanguage-link-target">ئۇيغۇرچە / Uyghurche</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Vatican" title="Vatican — џуаншки" lang="za" hreflang="za" data-title="Vatican" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="џуаншки" class="interlanguage-link-target">Vahcuengh</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Sit%C3%A0_del_Vategan" title="Sità del Vategan — венетски" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Sità del Vategan" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="венетски" class="interlanguage-link-target">Vèneto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — вепшки" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="вепшки" class="interlanguage-link-target">Vepsän kel’</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A0nh_Vatican" title="Thành Vatican — виетнамски" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Thành Vatican" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="виетнамски" class="interlanguage-link-target">Tiếng Việt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Vatik%C3%A4n" title="Vatikän — волапик" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Vatikän" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="волапик" class="interlanguage-link-target">Volapük</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — виру" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="виру" class="interlanguage-link-target">Võro</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E6%A2%B5%E8%92%82%E5%B2%A1" title="梵蒂岡 — книжевен кинески" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="梵蒂岡" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="книжевен кинески" class="interlanguage-link-target">文言</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Vaticoanstad" title="Vaticoanstad — западнофламански" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Vaticoanstad" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="западнофламански" class="interlanguage-link-target">West-Vlams</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Syudad_han_Vaticano" title="Syudad han Vaticano — варајски" lang="war" hreflang="war" data-title="Syudad han Vaticano" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="варајски" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Watikaa" title="Watikaa — волофски" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Watikaa" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="волофски" class="interlanguage-link-target">Wolof</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%A2%B5%E8%92%82%E5%86%88" title="梵蒂冈 — ву" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="梵蒂冈" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="ву" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Vatican_City" title="Vatican City — цонга" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Vatican City" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="цонга" class="interlanguage-link-target">Xitsonga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%95%D7%95%D7%90%D7%98%D7%99%D7%A7%D7%90%D7%9F" title="וואטיקאן — јидиш" lang="yi" hreflang="yi" data-title="וואטיקאן" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="јидиш" class="interlanguage-link-target">ייִדיש</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%C3%8Cl%C3%BA_Fatikan" title="Ìlú Fatikan — јорупски" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Ìlú Fatikan" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="јорупски" class="interlanguage-link-target">Yorùbá</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%A2%B5%E8%92%82%E5%B2%A1" title="梵蒂岡 — кантонски" lang="yue" hreflang="yue" data-title="梵蒂岡" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="кантонски" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target">Zazaki</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Vatica%C3%A2nstad" title="Vaticaânstad — зеландски" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Vaticaânstad" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="зеландски" class="interlanguage-link-target">Zeêuws</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Vatikans" title="Vatikans — самогитски" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Vatikans" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="самогитски" class="interlanguage-link-target">Žemaitėška</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%A2%B5%E8%92%82%E5%86%88" title="梵蒂冈 — кинески" lang="zh" hreflang="zh" data-title="梵蒂冈" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="кинески" class="interlanguage-link-target">中文</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ann mw-list-item"><a href="https://ann.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — оболо" lang="ann" hreflang="ann" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Obolo" data-language-local-name="оболо" class="interlanguage-link-target">Obolo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Watikan" title="Watikan — бетавски" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Watikan" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="бетавски" class="interlanguage-link-target">Betawi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — дусунски" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="дусунски" class="interlanguage-link-target">Kadazandusun</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — ибан" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="ибан" class="interlanguage-link-target">Jaku Iban</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Vatikan" title="Vatikan — талишки" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Vatikan" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="талишки" class="interlanguage-link-target">Tolışi</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q237#sitelinks-wikipedia" title="Уредување на меѓујазични врски" class="wbc-editpage">Уреди врски</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Именски простори"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Преглед на содржинската страница [c]" accesskey="c">Страница</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80:%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" rel="discussion" title="Разговор за содржинската страница [t]" accesskey="t">Разговор</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Менување на јазичната варијанта" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >македонски </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Посети"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD">Читај</a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit" title="Уредете ја страницава [v]" accesskey="v">Уреди</a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit" title="Уредување на изворниот код на страницава [e]" accesskey="e">Уреди извор</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=history" title="Претходни верзии на оваа страница. [h]" accesskey="h">Историја</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Алатки за страници"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="алатник" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >алатник </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Алатки</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">премести во страничникот</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">скриј</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Повеќе можности" > <div class="vector-menu-heading"> Дејства </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD">Читај</a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit" title="Уредете ја страницава [v]" accesskey="v">Уреди</a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit" title="Уредување на изворниот код на страницава [e]" accesskey="e">Уреди извор</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=history">Историја</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Општо </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%A8%D1%82%D0%BE%D0%92%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%9E%D0%B2%D0%B4%D0%B5/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Список на сите викистраници што водат овде [j]" accesskey="j">Што води овде</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%BE%D0%B2%D1%80%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" rel="nofollow" title="Скорешни промени на страници со врски на оваа страница [k]" accesskey="k">Поврзани промени</a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B1%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8" title="Список на сите службени страници [q]" accesskey="q">Службени страници</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&oldid=5207385" title="Постојана врска до оваа преработка на страницата">Постојана врска</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=info" title="Повеќе информации за страницата">Информации за страницата</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%B4&page=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&id=5207385&wpFormIdentifier=titleform" title="Информации како да ја наведете оваа страница">Наведи ја страницава</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%A1%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%87%D0%9D%D0%B0URL&url=https%3A%2F%2Fmk.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2592%25D0%25B0%25D1%2582%25D0%25B8%25D0%25BA%25D0%25B0%25D0%25BD">Дај скратена URL</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:QrCode&url=https%3A%2F%2Fmk.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2592%25D0%25B0%25D1%2582%25D0%25B8%25D0%25BA%25D0%25B0%25D0%25BD">Преземи QR-код</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Печати/извези </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9A%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B0&bookcmd=book_creator&referer=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD">Создај книга</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:DownloadAsPdf&page=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=show-download-screen">Преземи како PDF</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&printable=yes" title="Верзија за печатење на оваа страница [p]" accesskey="p">Верзија за печатење</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> На други проекти </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Vaticano" hreflang="en">Ризница</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q237" title="Врска до поврзаниот предмет во складиштето за податоци [g]" accesskey="g">Предмет на Википодатоци</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Алатки за страници"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Изглед"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Изглед</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">премести во страничникот</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">скриј</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Од Википедија — слободната енциклопедија</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="mk" dir="ltr"><table class="infobox geography vcard" style="width: 22em; font-size: 88%"><tbody><tr class="adr"> <th colspan="3" class="mergedtoprow" style="text-align:center;padding:0.25em 0.33em 0.33em;line-height:1.2em;font-size:1.25em;">Ватикан <div style="padding-top:0.25em;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4948454">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style><div class="plainlist"><ul><li>Stato della Città del Vaticano  (<a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Италијански јазик">италијански</a>)</li><li>Status Civitatis Vaticanae  (<a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Латински јазик">латински</a>)</li></ul></div> </div></th> </tr><tr class="mergedtoprow"> <td class="maptable" colspan="3" style="text-align:center;padding:0.5em 0;"><table style="text-align:center;width:100%;background:none;"><tbody><tr> <td style="text-align:center;width:58%; vertical-align:middle;"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Flag_of_Vatican_City_(2023%E2%80%93present).svg" class="mw-file-description" title="Знаме на Ватикан"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg/125px-Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg.png" decoding="async" width="125" height="125" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg/188px-Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg/250px-Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="1000" /></a></td> <td style="text-align:center;width:auto;vertical-align:middle;"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Coat_of_arms_of_Vatican_City_(2023%E2%80%93present).svg" class="mw-file-description" title="Грб на Ватикан"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Coat_of_arms_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg/85px-Coat_of_arms_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg.png" decoding="async" width="85" height="95" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Coat_of_arms_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg/128px-Coat_of_arms_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Coat_of_arms_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg/170px-Coat_of_arms_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg.png 2x" data-file-width="1137" data-file-height="1266" /></a></td> </tr><tr> <td style="text-align:center;font-size:85%;"><a href="/wiki/%D0%97%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B5_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Знаме на Ватикан"> Знаме</a></td> <td style="text-align:center;font-size:85%;"><a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B1_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Грб на Ватикан">Грб</a></td> </tr></tbody></table> </td> </tr><tr> <td class="anthem" colspan="3" style="line-height:1.2em; text-align:center;"><a href="/wiki/%D0%94%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%BD%D0%B0" title="Државна химна">Химна</a>: <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%BD%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Химна на Ватикан (страницата не постои)">Inno e Marcia Pontificale</a>  (<a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Италијански јазик">италијански</a>) „Понтификална химна и марш“<div style="padding-top:0.5em;"><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;"> </div></div><figure class="mw-default-size mw-halign-center" typeof="mw:File"><audio id="mwe_player_0" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" style="width:220px;" data-durationhint="194" data-mwtitle="United_States_Navy_Band_-_Inno_e_Marcia_Pontificale.ogg" data-mwprovider="wikimediacommons"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d1/United_States_Navy_Band_-_Inno_e_Marcia_Pontificale.ogg" type="audio/ogg; codecs="vorbis"" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/d/d1/United_States_Navy_Band_-_Inno_e_Marcia_Pontificale.ogg/United_States_Navy_Band_-_Inno_e_Marcia_Pontificale.ogg.mp3" type="audio/mpeg" data-transcodekey="mp3" data-width="0" data-height="0" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AUnited_States_Navy_Band_-_Inno_e_Marcia_Pontificale.ogg&lang=en&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="en" label="English ‪(en)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AUnited_States_Navy_Band_-_Inno_e_Marcia_Pontificale.ogg&lang=es&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="es" label="español ‪(es)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AUnited_States_Navy_Band_-_Inno_e_Marcia_Pontificale.ogg&lang=id&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="id" label="Bahasa Indonesia ‪(id)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AUnited_States_Navy_Band_-_Inno_e_Marcia_Pontificale.ogg&lang=it&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="it" label="italiano ‪(it)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AUnited_States_Navy_Band_-_Inno_e_Marcia_Pontificale.ogg&lang=la&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="la" label="Latina ‪(la)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AUnited_States_Navy_Band_-_Inno_e_Marcia_Pontificale.ogg&lang=ml&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ml" label="മലയാളം ‪(ml)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AUnited_States_Navy_Band_-_Inno_e_Marcia_Pontificale.ogg&lang=pl&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="pl" label="polski ‪(pl)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AUnited_States_Navy_Band_-_Inno_e_Marcia_Pontificale.ogg&lang=pt-br&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="pt-BR" label="português do Brasil ‪(pt-br)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AUnited_States_Navy_Band_-_Inno_e_Marcia_Pontificale.ogg&lang=pt&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="pt" label="português ‪(pt)‬" data-dir="ltr" /></audio><figcaption>noicon</figcaption></figure> </td> </tr><tr> <td colspan="3" style="line-height:1.2em; text-align:center;">Национален печат <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4948454"><div class="plainlist"><ul><li>Sigillum Stati Civitatis Vaticanae  (<a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Латински јазик">латински</a>) Sigillo dello Stato della Città del Vaticano  (<a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Италијански јазик">италијански</a>)</li></ul></div><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD_%D0%BF%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Национален печат на Ватикан (страницата не постои)">Национален печат на Ватикан</a> <a href="/wiki/Politics_of_Vatican_City#Judiciary" title="Politics of Vatican City"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Seal_of_the_State_of_Vatican_City.svg/100px-Seal_of_the_State_of_Vatican_City.svg.png" decoding="async" width="100" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Seal_of_the_State_of_Vatican_City.svg/150px-Seal_of_the_State_of_Vatican_City.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Seal_of_the_State_of_Vatican_City.svg/200px-Seal_of_the_State_of_Vatican_City.svg.png 2x" data-file-width="525" data-file-height="525" /></a></td> </tr><tr> <td colspan="3" style="text-align:center; padding:0.6em 0em;"><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Location_of_the_Vatican_City_in_Europe.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Location_of_the_Vatican_City_in_Europe.svg/250px-Location_of_the_Vatican_City_in_Europe.svg.png" decoding="async" width="250" height="191" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Location_of_the_Vatican_City_in_Europe.svg/375px-Location_of_the_Vatican_City_in_Europe.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Location_of_the_Vatican_City_in_Europe.svg/500px-Location_of_the_Vatican_City_in_Europe.svg.png 2x" data-file-width="680" data-file-height="520" /></a><figcaption> </figcaption></figure> <div style="position:relative; top:0.3em;"></div> </td> </tr><tr> <th colspan="2" style="vertical-align:middle; white-space:nowrap;"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B1%D0%B5%D0%BD_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Службен јазик">Службен јазик</a></th> <td><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4990666">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><div class="hlist"><ul><li><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Латински јазик">латински</a></li><li><a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Италијански јазик">италијански</a><a href="#cite_note-1">[1]</a><a href="#cite_note-Visiting_The_Vatican_2023_x452-2">[2]</a></li></ul></div></td> </tr><tr> <th colspan="2" style="vertical-align:middle; white-space:nowrap;"><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Национален јазик">Национален јазик</a></th> <td><a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Италијански јазик">италијански</a> (де факто)<a href="#cite_note-4">[б 1]</a></td> </tr><tr> <th colspan="2"><a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%BC" title="Демоним">Демоним</a></th> <td>Официјално: нема<a href="#cite_note-5">[4]</a> Неофицијално: Ватикано или Ватиканци </td> </tr><tr> <th colspan="2"><a href="/wiki/%D0%9E%D0%BF%D1%88%D1%82%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BE_%D1%83%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5" title="Општествено уредување">Уредување</a></th> <td>Унитарна <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Теократија">теократска</a> католичка <a href="/w/index.php?title=%D0%98%D0%B7%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B0_%D0%BC%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Изборна монархија (страницата не постои)">изборна апсолутна монархија</a><a href="#cite_note-6">[5]</a><a href="#cite_note-factbook-7">[6]</a><a href="#cite_note-8">[7]</a><a href="#cite_note-9">[8]</a></td> </tr><tr class="mergedrow"> <td style="width:1.0em;padding:0 0 0 0.6em;"> • </td> <td style="padding-left:0;"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82" class="mw-redirect" title="Суверенитет">Суверен ентитет</a></td> <td><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0_%D0%A1%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Света Столица">Света Столица</a></td> </tr><tr class="mergedrow"> <td style="width:1.0em;padding:0 0 0 0.6em;"> • </td> <td style="padding-left:0;"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0" title="Папа">Монарх</a></td> <td><a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BB%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%B0:Incumbent_pope_2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Предлошка:Incumbent pope 2 (страницата не постои)">Предлошка:Incumbent pope 2</a></td> </tr><tr class="mergedrow"> <td style="width:1.0em;padding:0 0 0 0.6em;"> • </td> <td style="padding-left:0;"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BB_%D0%B4%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BD_%D1%81%D0%B5%D0%BA%D1%80%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Кардинал државен секретар (страницата не постои)">Државен секретар</a></td> <td><a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D1%98%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%BE_%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пјетро Паролин (страницата не постои)">Пјетро Паролин</a></td> </tr><tr class="mergedbottomrow"> <td style="width:1.0em;padding:0 0 0 0.6em;"> • </td> <td style="padding-left:0;"><a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D1%81%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Папска комисија на Ватикан (страницата не постои)">Претседател на гувернерот</a></td> <td><a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%BE_%D0%92%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B7_%D0%90%D0%BB%D0%B7%D0%B0%D0%B3%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Фернандо Вергез Алзага (страницата не постои)">Фернандо Вергез Алзага</a></td> </tr><tr> <th colspan="2">Законодавство</th> <td><a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D1%81%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Папска комисија на Ватикан (страницата не постои)">Папска комисија</a><a href="#cite_note-12">[б 2]</a></td> </tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="3">Независност</th></tr><tr class="mergedrow"> <td style="width:1.0em;padding:0 0 0 0.6em;"> • </td> <td style="padding-left:0;"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B8%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Пипинова даровница">Пипинова даровница</a></td> <td>756 (1268 години) </td> </tr><tr class="mergedbottomrow"> <td style="width:1.0em;padding:0 0 0 0.6em;"> • </td> <td style="padding-left:0;"><a href="/w/index.php?title=%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B4%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Латерански договор (страницата не постои)">Латерански договор</a></td> <td>11 февруари 1929 (95 години) </td> </tr><tr class="mergedtoprow"> <th colspan="3"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%BD%D0%B0_%D0%B4%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B8_%D0%B8_%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8_%D0%BF%D0%BE_%D0%BF%D0%BE%D0%B2%D1%80%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Список на држави и територии по површина">Површина</a></th> </tr> <tr class="mergedrow"> <td style="width:1.0em;padding:0 0 0 0.6em;"> • </td> <td style="padding-left:0em;">Вкупна</td> <td><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B2%D0%B0%D0%B4%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD_%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Квадратен метар"> 0,49</a><a href="#cite_note-area-15">[б 3]</a> км2 (<a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%BD%D0%B0_%D0%B4%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B8_%D0%B8_%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8_%D0%BF%D0%BE_%D0%BF%D0%BE%D0%B2%D1%80%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Список на држави и територии по површина">195-та</a>)</td> </tr><tr class="mergedtoprow"> <th colspan="3"><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Население">Население</a></th> </tr><tr class="mergedrow"> <td style="width:1.0em;padding:0 0 0 0.6em;"> • </td> <td style="padding-left:0em;">проценка за 2023 г.</td> <td>764<a href="#cite_note-population-16">[13]</a> (<a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%BD%D0%B0_%D0%B7%D0%B5%D0%BC%D1%98%D0%B8_%D0%BF%D0%BE_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" class="mw-redirect" title="Список на земји по население">195-та</a>)</td> </tr><tr class="mergedbottomrow"> <td style="width:1.0em;padding:0 0 0 0.6em;"> • </td> <td style="padding-left:0em;"><a href="/wiki/%D0%93%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Густина на населеност">Густина</a></td> <td>1559 жит/км2 (<a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%BD%D0%B0_%D0%B7%D0%B5%D0%BC%D1%98%D0%B8_%D0%BF%D0%BE_%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82" class="mw-redirect" title="Список на земји по густина на населеност">6-та</a>)</td> </tr><tr> <th colspan="2" style="vertical-align:middle;"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%82%D0%B0" title="Валута">Валута</a></th> <td><a href="/wiki/%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE" title="Евро">Евро</a> (€) (<code><a href="/wiki/ISO_4217" title="ISO 4217">EUR</a></code>) </td> </tr><tr class="mergedtoprow"> <th colspan="2"><a href="/wiki/%D0%A7%D0%B0%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BD_%D0%BF%D0%BE%D1%98%D0%B0%D1%81" title="Часовен појас">Часовен појас</a></th> <td><a href="/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%BE_%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5" title="Средноевропско време">СЕВ</a> (<a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BE_%D1%83%D0%BD%D0%B8%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%BE_%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5" title="Координирано универзално време">UTC</a>+1)</td> </tr><tr class="mergedbottomrow"> <td style="width:1.0em;padding:0 0 0 0.6em;"> • </td> <td style="padding-left:0em;">(<a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%BE_%D1%81%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%9A%D0%B5_%D0%BD%D0%B0_%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%BE" title="Летно сметање на времето">ЛСВ</a>)</td> <td><a href="/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%BE_%D0%BB%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%BE_%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5" title="Средноевропско летно време">СЕЛВ</a> (<a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BE_%D1%83%D0%BD%D0%B8%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%BE_%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5" title="Координирано универзално време">UTC</a>+2)</td> </tr><tr> <th colspan="2"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%B2%D0%BE%D0%B7%D0%B5%D1%9A%D0%B5" title="Страна на возење">Се вози на</a></th> <td>десно<a href="#cite_note-17">[б 4]</a></td> </tr><tr> <th colspan="2"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%BD%D0%B0_%D0%B7%D0%B5%D0%BC%D1%98%D0%B8%D1%82%D0%B5_%D0%BF%D0%BE_%D0%BD%D0%B0%D1%98%D0%B2%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%B4%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BD_%D0%B4%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD" title="Список на земјите по највисок државен домен">НДД</a></th> <td><a href="/wiki/.va" title=".va">.va</a></td> </tr><tr> <td colspan="3" style="line-height:11pt; text-align:center;">Страница <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vaticanstate.va/">Матична страница</a></td> </tr><tr> <th colspan="2"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BA._%D0%B1%D1%80." class="mw-redirect" title="Повик. бр.">Повик. бр.</a></th> <td><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%84%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B1%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%B2%D0%B8_%D0%B2%D0%BE_%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Телефонски броеви во Ватикан (страницата не постои)">+379</a><a href="#cite_note-18">[б 5]</a></td> </tr></tbody></table> <table class="infobox vcard"> <caption class="infobox-title category" id="249" style="font-size:125%;">Ватикан </caption> <tbody><tr> <th colspan="2" class="infobox-above fn org" style="padding:0.2em;background:#ddd;font-size:100%;"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%BD%D0%B0_%D0%A3%D0%9D%D0%95%D0%A1%D0%9A%D0%9E" title="Светско наследство на УНЕСКО">Светско наследство на УНЕСКО</a> </th></tr> <tr> <td colspan="2" class="infobox-image" style="border-top:1px #aaa solid;padding-top:0.4em;"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Vatikanische_Gaerten_Museen_Rom.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Vatikanische_Gaerten_Museen_Rom.jpg/220px-Vatikanische_Gaerten_Museen_Rom.jpg" decoding="async" width="220" height="108" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Vatikanische_Gaerten_Museen_Rom.jpg/330px-Vatikanische_Gaerten_Museen_Rom.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Vatikanische_Gaerten_Museen_Rom.jpg/440px-Vatikanische_Gaerten_Museen_Rom.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="786" /></a></img><div class="infobox-caption"> Ватикан</div> </td></tr> <tr class="mergedrow"> <th class="infobox-label" scope="row" style="padding-right:0.3em;">Критериуми </th> <td class="infobox-data category">Културни: i, ii, iv, vi </td></tr> <tr class="mergedrow"> <th class="infobox-label" scope="row" style="padding-right:0.3em;">Референца </th> <td class="infobox-data"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://whc.unesco.org/en/list/286">286</a> </td></tr> <tr class="mergedrow"> <th class="infobox-label" scope="row" style="padding-right:0.3em;">Натпис </th> <td class="infobox-data">1984 година (8-ма <a href="/wiki/%D0%9E%D0%B4%D0%B1%D0%BE%D1%80_%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE%D1%82%D0%BE_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Одбор на светското наследство">сесија</a>) </td></tr></tbody></table> Ватикан, официјално Држава Ватикан (<a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Италијански јазик">италијански</a>: Stato della Città del Vaticano; <a href="#cite_note-21">[б 6]</a> <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Латински јазик">латински</a>: Status Civitatis Vaticanae), <a href="#cite_note-22">[б 7]</a> <a href="#cite_note-23">[б 8]</a> — независна земја <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0_%D0%B4%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Континентална држава">без излез на море</a>,<a href="#cite_note-24">[16]</a><a href="#cite_note-25">[17]</a> <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B4-%D0%B4%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Град-држава">град-држава</a>, микродржава и енклава во <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим">Рим</a>, Италија.<a href="#cite_note-Britannica-26">[18]</a><a href="#cite_note-27">[19]</a> Таа станала независна од Италија во 1929 година со <a href="/w/index.php?title=%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B4%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Латерански договор (страницата не постои)">Латеранскиот договор</a>, и е посебна <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Територија">територија</a> под „целосна сопственост, ексклузивна доминација и суверена власт и јурисдикција“ на <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0_%D0%A1%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Света Столица">Светата Столица</a>, со <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Сувереност">суверен ентитет</a> според <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%93%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE" title="Меѓународно право">меѓународното право</a>, кој одржува во градот временската моќ и управување на државата, дипломатската и духовната независност. <a href="#cite_note-28">[б 9]</a> <a href="#cite_note-lateran-29">[20]</a> Со површина од 49 хектари и според податоци од 2023 година, има население од 764 луѓе. Според тоа, таа е <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%BD%D0%B0_%D0%B4%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B8_%D0%B8_%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8_%D0%BF%D0%BE_%D0%BF%D0%BE%D0%B2%D1%80%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Список на држави и територии по површина">најмалата држава во светот и по површина</a> и <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%BD%D0%B0_%D0%B4%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B8_%D0%BF%D0%BE_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Список на држави по население">по население</a>.<a href="#cite_note-30">[21]</a> Како што управува Светата столица, државата Ватикан е црковна или свештеничка - <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Монархија">монархиска</a> држава со која управува <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0" title="Папа">Папата</a>, кој е <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0" title="Папа">бискуп на Рим</a> и поглавар на <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D1%86%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0" title="Римокатоличка црква">Католичката црква</a>.<a href="#cite_note-factbook-7">[6]</a><a href="#cite_note-pages-31">[22]</a> Највисоките државни функционери се сите католички свештеници од различно потекло. По <a href="/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B8%D1%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE_%D0%BF%D0%B0%D0%BF%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Авињонско папство">Авињонското Папство</a> (1309 – 1377) папите главно престојувале во <a href="/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B4%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%86" title="Апостолски дворец">Апостолскиот дворец</a> во рамките на денешен Ватикан, иако понекогаш наместо тоа престојувале во <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B2%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B4%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%86" title="Квириналски дворец">Квириналскиот дворец</a> во Рим или на друго место. Ватикан е исто така <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Метонимија">метоним</a> за Светата столица. Светата столица датира од <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D1%85%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%82%D0%BE" title="Историја на христијанството">раното христијанство</a> и е главното епископско седиште на Католичката црква, која има приближно 1.329 милијарди крстени католици во светот според податоци од 2018 година во во Латинската црква и 23 источни католички цркви.<a href="#cite_note-32">[23]</a> Независната држава Ватикан, од друга страна, настанала на 11 февруари 1929 година со Латеранскиот договор помеѓу Светиот Престол и Италија, кој зборуваза него како нова креација,<a href="#cite_note-Preamble-33">[24]</a> не како остаток од многу поголемите <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%94%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Папска Држава">Папски држави</a> (756–1870), кои претходно опфаќале голем дел од <a href="/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B0_%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Средна Италија">Централна Италија</a>. Ватикан содржи религиозни и културни места како што се <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Базилика Свети Петар">базиликата Свети Петар</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%BB%D0%B0" title="Систинска капела">Сикстинската капела</a>, <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0" title="Ватиканска библиотека">Ватиканската апостолска библиотека</a> и <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B8" title="Ватикански музеи">Ватиканските музеи</a>. Во нив се прикажани некои од најпознатите слики и скулптури во светот. Уникатната економија на Ватикан е финансиски поддржана од донации од верниците, со продажба на <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%88%D1%82%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B0" title="Поштенска марка">поштенски марки</a> и сувенири, такси за прием во музеи и продажба на публикации. Ватикан нема даноци и предметите се без царина. <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Име">Име</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=1" title="Уреди го одделот „Име“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=1" title="Уреди изворен код на одделот: Име">уреди извор</a>]</div> Името <a href="https://mk.wiktionary.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="extiw" title="wikt:Ватикан">Ватикан</a> за прв пат се користело во Латеранскиот договор, потпишан на 11 февруари 1929 година, со кој е воспоставен современ град-држава именуван по Ватиканскиот рид, географската локација на државата во рамките на градот <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим">Рим</a>. „Ватикан“ е изведен од името на <a href="/wiki/%D0%95%D1%82%D1%80%D1%83%D1%80%D1%86%D0%B8" title="Етрурци">етрурска</a> населба, Ватика или Ватикум, сместена во општата област што Римјаните ја нарекувале Агер Ватикан, „ватиканска територија“.<a href="#cite_note-34">[25]</a> <a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Италијански јазик">Италијанското</a> име на градот е Сита дел Ватикано (Città del Vaticano) или, поформално, Стато дела Сита дел Ватикано (Stato della Città del Vaticano), што значи „држава на градот Ватикан“. Неговото <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Латински јазик">латинско</a> име е Status Civitatis Vaticanae;<a href="#cite_note-35">[26]</a><a href="#cite_note-36">[27]</a> ова се користи во официјалните документи од страна на Светата Столица, Црквата и <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0" title="Папа">Папата</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Историја">Историја</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=2" title="Уреди го одделот „Историја“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=2" title="Уреди изворен код на одделот: Историја">уреди извор</a>]</div> <div class="thumb tnone" style="margin-left:auto;margin-right:auto;overflow:hidden;width:auto;max-width:946px"><div class="thumbinner"><div class="noresize" style="overflow:auto"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Vatican_StPeter_Square.jpg" class="mw-file-description" title="St. Peter's Square, the basilica and obelisk, from Piazza Pio XII"><img alt="St. Peter's Square, the basilica and obelisk, from Piazza Pio XII" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Vatican_StPeter_Square.jpg/938px-Vatican_StPeter_Square.jpg" decoding="async" width="938" height="230" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Vatican_StPeter_Square.jpg/1407px-Vatican_StPeter_Square.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Vatican_StPeter_Square.jpg/1876px-Vatican_StPeter_Square.jpg 2x" data-file-width="4855" data-file-height="1190" /></a></div><div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Vatican_StPeter_Square.jpg" title="Податотека:Vatican StPeter Square.jpg"> </a></div><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">St. Peter's Square, the basilica and obelisk, from Piazza Pio XII</div></div></div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Рана_историја">Рана историја</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=3" title="Уреди го одделот „Рана историја“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=3" title="Уреди изворен код на одделот: Рана историја">уреди извор</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Obelisk_of_St._Peter.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Obelisk_of_St._Peter.jpg/220px-Obelisk_of_St._Peter.jpg" decoding="async" width="220" height="490" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Obelisk_of_St._Peter.jpg/330px-Obelisk_of_St._Peter.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Obelisk_of_St._Peter.jpg/440px-Obelisk_of_St._Peter.jpg 2x" data-file-width="2395" data-file-height="5329" /></a><figcaption> Ватиканскиот обелиск на <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%BE%D1%88%D1%82%D0%B0%D0%B4_%E2%80%9E%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80%E2%80%9C" title="Плоштад „Свети Петар“">плоштадот Свети Петар</a> бил донесен во Рим од <a href="/wiki/%D0%95%D0%B3%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D1%82" title="Египет">Египет</a> од <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D1%83%D0%BB%D0%B0" title="Калигула">Калигула</a></figcaption></figure> Името „Ватикан“ веќе било во употреба во времето на <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%A0%D0%B5%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Римска Република">Римската Република</a> за Агер Ватиканус, мочурлива област на западниот брег на <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D1%80" title="Тибар">Тибар</a> спроти градот Рим, сместена помеѓу Јаникулум, Ватиканскиот рид и Монте Марио, до <a href="/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%BD" title="Авентин">ридот Авентин</a> и до сливот на потокот Кремера.<a href="#cite_note-Liverani_2016_21-37">[28]</a> Топонимот Агер Ватиканус (Ager Vaticanus) е посведочен до 1 век од нашата ера: потоа се појавил друг топоним, Ватиканус (Vaticanus), означувајќи област многу поограничена: Ватиканскиот рид, денешниот <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%BE%D1%88%D1%82%D0%B0%D0%B4_%E2%80%9E%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80%E2%80%9C" title="Плоштад „Свети Петар“">плоштад Свети Петар</a>, а можеби и денешната Виа дела Кончилијационе.<a href="#cite_note-Liverani_2016_21-37">[28]</a> Поради неговата близина до главниот непријател на Рим, <a href="/wiki/%D0%95%D1%82%D1%80%D1%83%D1%80%D1%86%D0%B8" title="Етрурци">етрурскиот</a> град Веј (друго име за Агер Ватиканус било Рипа Веиентана или Рипа Етруска), и поради тоа што бил подложен на поплавите на <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D1%80" title="Тибар">Тибар</a>, Римјаните го сметале овој првично ненаселен дел од Рим за лош и застрашувачки.<a href="#cite_note-38">[29]</a> Посебно слабиот квалитет на ватиканското вино, дури и по мелиорацијата на областа, го коментирал поетот <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%BE_%D0%92%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%98_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB" title="Марко Валериј Марцијал">Марцијал</a> (40 – меѓу 102 и 104 г. н.е.).<a href="#cite_note-39">[30]</a> <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D1%82" title="Такит">Тацит</a> напишал дека во 69 н.е., Годината на четворицата цареви, кога северната војска која го донела <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%98" title="Вителиј">Вителиј</a> на власт пристигнала во Рим, „голем дел се сместиле во нездравите области на Ватикан, што резултирало со многу смртни случаи помеѓу обичните војници; а Тибар што бил блиску, неспособноста на <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B8" title="Гали">Галите</a> и Германците да ја поднесат топлината и последователната алчност со која пиеле од потокот ги ослабнале нивните тела, кои веќе биле лесен плен на болеста“.<a href="#cite_note-40">[31]</a> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Plan_of_Circus_Neronis_and_St._Peters.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Plan_of_Circus_Neronis_and_St._Peters.gif/220px-Plan_of_Circus_Neronis_and_St._Peters.gif" decoding="async" width="220" height="125" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Plan_of_Circus_Neronis_and_St._Peters.gif/330px-Plan_of_Circus_Neronis_and_St._Peters.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Plan_of_Circus_Neronis_and_St._Peters.gif/440px-Plan_of_Circus_Neronis_and_St._Peters.gif 2x" data-file-width="900" data-file-height="510" /></a><figcaption> Рана интерпретација на релативните локации на циркусот и средновековните и <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Базилика Свети Петар">сегашните</a> базилики на Свети Петар</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Circus_of_Nero.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Circus_of_Nero.png/220px-Circus_of_Nero.png" decoding="async" width="220" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Circus_of_Nero.png/330px-Circus_of_Nero.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Circus_of_Nero.png/440px-Circus_of_Nero.png 2x" data-file-width="1252" data-file-height="984" /></a><figcaption> Едно можно современо толкување <a href="#cite_note-41">[32]</a></figcaption></figure> За време на <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%BE_%D0%A6%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Римско Царство">Римското Царство</a>, таму биле изградени многу вили, откако Агрипина Постарата (14 п.н.е.–18 октомври н.е. 33) ја исцедила областа и ги поставила нејзините градини во почетокот на 1 век од нашата ера. Во 40 н.е., нејзиниот син, царот <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D1%83%D0%BB%D0%B0" title="Калигула">Калигула</a> (31 август н.е. 12-24 јануари н.е. 41; р. 37-41) изградил во нејзините градини циркус за кочии (40 н.е.) кој подоцна бил завршен од <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BD" title="Нерон">Нерон</a>, Circus Gaii et Neronis,<a href="#cite_note-42">[33]</a> обично се нарекува, едноставно, Циркус на Нерон.<a href="#cite_note-43">[34]</a> Ватиканскиот обелиск на плоштадот Свети Петар е последниот видлив остаток од циркусот на Нерон. Ја донел царот <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D1%83%D0%BB%D0%B0" title="Калигула">Калигула</a> од Хелиополис во <a href="/wiki/%D0%95%D0%B3%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D1%82_(%D1%80%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0)" title="Египет (римска провинција)">Египет</a>. Обелискот првично стоел во центарот на римскиот циркус.<a href="#cite_note-44">[35]</a> Циркусот станал место на мачеништво за многу христијани по големиот римски пожар во 64 н.е. Традицијата вели дека токму во овој циркус <a href="/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Апостол Петар">Свети Петар</a> бил <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%81%D1%82_%D0%BD%D0%B0_%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Крст на Свети Петар">распнат наопаку</a>.<a href="#cite_note-45">[36]</a> Во 1586 година, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%A1%D0%B8%D0%BA%D1%81%D1%82_V" title="Папа Сикст V">папата Сикст V</a> го преместил обелискот на својата денешна позиција користејќи метод смислен од италијанскиот архитект Доменико Фонтана.<a href="#cite_note-Tafur-46">[37]</a> Спроти циркусот постоеле гробишта разделени со <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Вија Корнелија">Виа Корнелија</a>. Погребни споменици и мавзолеи, и мали гробници, како и олтари на паганските богови од сите видови политеистички религии, биле изградени кои постоеле до пред изградбата на Константиовата базилика Свети Петар во првата половина на IV век. Светилиштето посветено на фригиската божица <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0" title="Кибела">Кибела</a> и нејзиниот сопружник Атис останало активно долго откако во близина била изградена античката базилика Свети Петар.<a href="#cite_note-47">[38]</a> Остатоците од оваа древна некропола биле изнесени на виделина спорадично за време на реновирањето од страна на различни папи во текот на вековите, зголемувајќи се во зачестеноста за време на <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%81%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%B0" title="Ренесанса">ренесансата</a> додека не била систематски ископана по наредба на <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%9F%D0%B8%D1%98_XII" title="Папа Пиј XII">папата Пиј XII</a> од 1939 до 1941 година. Константиовата базилика била изградена во 326 година над, според верувањата, <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%BE%D0%B1_%D0%BD%D0%B0_%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Гроб на Свети Петар">гробот на Свети Петар</a>, закопан на тие гробишта.<a href="#cite_note-48">[39]</a> Оттогаш, областа станала понаселена во врска со активноста во базиликата. Во близина била изградена палата уште во 5 век за време на понтификатот на <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%A1%D0%B8%D0%BC%D0%B0%D1%85" title="Папа Симах">папата Симах</a> (владеел 498–514). <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Папски_држави">Папски држави</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=4" title="Уреди го одделот „Папски држави“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=4" title="Уреди изворен код на одделот: Папски држави">уреди извор</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Italy_1796.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Italy_1796.svg/220px-Italy_1796.svg.png" decoding="async" width="220" height="264" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Italy_1796.svg/330px-Italy_1796.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Italy_1796.svg/440px-Italy_1796.svg.png 2x" data-file-width="3500" data-file-height="4200" /></a><figcaption> Италијанскиот полуостров во 1796 г. Папските држави во централна Италија се обоени во виолетова боја.</figcaption></figure> Папите постепено започнале да имаат секуларна улога како гувернери на регионите во близина на Рим. Тие владееле со <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%94%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Папска Држава">папските држави</a>, кои покривале голем дел од <a href="/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2" title="Апенински Полуостров">Италијанскиот Полуостров</a>, повеќе од илјада години до средината на 19 век, кога целата територија што му припаѓала на папството била заземена од <a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5_%D0%BD%D0%B0_%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Обединување на Италија">новосоздаденото</a> <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Кралство Италија">Кралство Италија</a>. Поголемиот дел од овој период, папите не живееле во Ватикан. Латеранската палата, на спротивната страна на Рим, била нивна вообичаена резиденција околу илјада години. Од 1309 до 1377 година, тие живееле во <a href="/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B8%D1%9A%D0%BE%D0%BD" title="Авињон">Авињон</a> во Франција. По враќањето во Рим, тие избрале да живеат во Ватикан. Тие се преселиле во <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B2%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B4%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%86" title="Квириналски дворец">Квириналскиот дворец</a> во 1583 година, откако бил изграден во времето на <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B5_V" title="Папа Павле V">папата Павле V</a> (1605–1621), но по заземањето на Рим во 1870 година се повлекле во Ватикан, а она што било нивна резиденција станало резиденција на кралот на Италија. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Под_италијанска_власт_(1871–1929)">Под италијанска власт (1871–1929)</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=5" title="Уреди го одделот „Под италијанска власт (1871–1929)“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=5" title="Уреди изворен код на одделот: Под италијанска власт (1871–1929)">уреди извор</a>]</div> <div class="thumb tnone" style="margin-left:auto;margin-right:auto;overflow:hidden;width:auto;max-width:903px"><div class="thumbinner"><div class="noresize" style="overflow:auto"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Vatican_panorama_from_St._Peters_Basilica.jpg" class="mw-file-description" title="Панорама на градините гледана од базиликата Свети Петар"><img alt="A panorama of gardens and several buildings viewed from St. Peter's Basilica" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Vatican_panorama_from_St._Peters_Basilica.jpg/895px-Vatican_panorama_from_St._Peters_Basilica.jpg" decoding="async" width="895" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Vatican_panorama_from_St._Peters_Basilica.jpg/1343px-Vatican_panorama_from_St._Peters_Basilica.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Vatican_panorama_from_St._Peters_Basilica.jpg/1790px-Vatican_panorama_from_St._Peters_Basilica.jpg 2x" data-file-width="8137" data-file-height="2182" /></a></div><div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Vatican_panorama_from_St._Peters_Basilica.jpg" title="Податотека:Vatican panorama from St. Peters Basilica.jpg"> </a></div><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">Панорама на градините гледана од базиликата Свети Петар</div></div></div></div>Во 1870 година, имотите на папата биле оставени во неизвесна ситуација кога самиот Рим бил припоен од италијанските сили, со што се довршило <a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5_%D0%BD%D0%B0_%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Обединување на Италија">италијанското обединување</a>, по номиналниот отпор на папските сили. Помеѓу 1861 и 1929 година, статусот на папата се нарекувало „Римско прашање“. Италија не се обидела да се меша со Светата столица во Ватиканските ѕидини. Меѓутоа, на многу места го конфискувала црковниот имот. Во 1871 година, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B2%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B4%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%86" title="Квириналски дворец">Квириналскиот дворец</a> бил конфискуван од кралот на Италија и станала кралска палата. Потоа, папите непречено престојувале во ѕидините на Ватикан, а одредени папски прерогативи биле признати со Законот за гаранции, вклучувајќи го и правото да испраќаат и примаат амбасадори. Но, папите не го признале правото на италијанскиот крал да владее во Рим и тие одбиле да го напуштат комплексот на Ватикан додека не се реши спорот во 1929 година; <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%9F%D0%B8%D1%98_IX" title="Папа Пиј IX">Папата Пиј IX</a> (1846–1878), последниот владетел на папските држави, бил нарекуван „ затвореникот во Ватикан“. Принудени да се откажат од секуларната власт, папите се фокусирале на духовните прашања.<a href="#cite_note-World_History-49">[40]</a> Оваа ситуација била решена на 11 февруари 1929 година, кога Латеранскиот договор меѓу Светата столица и Кралството Италија бил потпишан од <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D0%B5%D1%80_%D0%BD%D0%B0_%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Премиер на Италија">премиерот и шеф на владата</a> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%BE_%D0%9C%D1%83%D1%81%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B8" title="Бенито Мусолини">Бенито Мусолини</a> во име на кралот <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80_%D0%95%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%83%D0%B5%D0%BB_III" title="Виктор Емануел III">Виктор Емануел III</a> и од кардиналот државен секретар Пјетро Гаспари за <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%9F%D0%B8%D1%98_XI" title="Папа Пиј XI">папата Пиј XI</a>.<a href="#cite_note-lateran-29">[20]</a><a href="#cite_note-Preamble-33">[24]</a><a href="#cite_note-50">[41]</a> Договорот, кој стапил во сила на 7 јуни 1929 година, ја основал независната држава Ватикан и го потврдил специјалниот статус на католичкото христијанство во Италија.<a href="#cite_note-Statute-51">[42]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Втора_светска_војна">Втора светска војна</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=6" title="Уреди го одделот „Втора светска војна“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=6" title="Уреди изворен код на одделот: Втора светска војна">уреди извор</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:The_British_Army_in_Italy_1944_NA16179.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/The_British_Army_in_Italy_1944_NA16179.jpg/220px-The_British_Army_in_Italy_1944_NA16179.jpg" decoding="async" width="220" height="217" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/The_British_Army_in_Italy_1944_NA16179.jpg/330px-The_British_Army_in_Italy_1944_NA16179.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/The_British_Army_in_Italy_1944_NA16179.jpg/440px-The_British_Army_in_Italy_1944_NA16179.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="789" /></a><figcaption> Бендовите на 38-та бригада на британската армија свират пред <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Базилика Свети Петар">базиликата Свети Петар</a>, јуни 1944 година</figcaption></figure> Светата столица, која управувала со Ватикан, водела политика на неутралност за време на <a href="/wiki/%D0%92%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B0_%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B2%D0%BE%D1%98%D0%BD%D0%B0" title="Втора светска војна">Втората светска војна</a>, под водство на <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%9F%D0%B8%D1%98_XII" title="Папа Пиј XII">папата Пиј XII</a>. Иако германските трупи го окупирале градот Рим по примирјето во Касибиле во септември 1943 година, и <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%98%D1%83%D0%B7%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8_%D0%B2%D0%BE_%D0%92%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B0_%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B2%D0%BE%D1%98%D0%BD%D0%B0" title="Сојузници во Втората светска војна">Сојузниците</a> од 1944 година, тие го почитувале градот Ватикан како неутрална територија.<a href="#cite_note-52">[43]</a> Еден од главните дипломатски приоритети на <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0" title="Папа">римскиот бискуп</a> бил да го спречи бомбардирањето на градот; Папата бил толку чувствителен што протестирал дури и поради британските воздушни фрлања на памфлети над Рим, тврдејќи дека неколкуте слетувања во градот-држава ја нарушуваат неутралноста на Ватикан.<a href="#cite_note-Chadwick1-53">[44]</a> Британската политика, како што била изразена во записникот од состанокот на кабинетот, била: „во никој случај не треба да го малтретираме Ватикан, туку дека нашата акција во однос на остатокот од Рим ќе зависи од тоа колку италијанската влада ги почитува правилата на војна“.<a href="#cite_note-Chadwick1-53">[44]</a> Откако САД влегла во војната, САД се спротивставиле на таквото бомбардирање, плашејќи се да не ги навредат католичките членови на нивните воени сили, но рекле дека „не можат да ги спречат Британците да го бомбардираат Рим ако Британците така решат“. Американската војска дури ги изземала католичките пилоти и членовите на екипажот од воздушни напади врз Рим и други црковни имоти, освен ако доброволно не се договори. Имено, со исклучок на Рим, а веројатно и можноста на Ватикан, ниту еден католички американски пилот или екипаж од воздух не одбил мисија во Италија под германска контрола. Британците бескомпромисно изјавиле „ќе го бомбардираат Рим секогаш кога ќе побараат потребите на војната“.<a href="#cite_note-54">[45]</a> Во декември 1942 година, пратеникот на Обединетото Кралство и предложил на Светата столица Рим да биде прогласен за „отворен град“, предлог што Светата столица го сфатила посериозно отколку што веројатно сметало Обединетото Кралство, кое не сакало Рим да биде отворен град, но Мусолини го отфрлил предлогот кога Светата столица му го дала. Во врска со сојузничката инвазија на Сицилија, 500 американски авиони го бомбардирале Рим на 19 јули 1943 година, особено насочени кон железничкиот центар. Загинале околу 1.500 луѓе. Пиј XII, кој претходниот месец бил опишан како „загрижениот болен“ поради можниот бомбашки напад, ги согледал последиците. Друг напад се случил на 13 август 1943 година, откако Мусолини бил соборен од власт.<a href="#cite_note-55">[46]</a> Следниот ден, новата влада го прогласила Рим за отворен град, откако се консултирала со Светата столица за формулацијата на декларацијата, но Обединетото Кралство одлучило дека никогаш нема да го признае Рим како отворен град.<a href="#cite_note-56">[47]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Повоена_историја">Повоена историја</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=7" title="Уреди го одделот „Повоена историја“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=7" title="Уреди изворен код на одделот: Повоена историја">уреди извор</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:St_Peter%27s_Square,_Vatican_City_-_April_2007.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/St_Peter%27s_Square%2C_Vatican_City_-_April_2007.jpg/220px-St_Peter%27s_Square%2C_Vatican_City_-_April_2007.jpg" decoding="async" width="220" height="124" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/St_Peter%27s_Square%2C_Vatican_City_-_April_2007.jpg/330px-St_Peter%27s_Square%2C_Vatican_City_-_April_2007.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/St_Peter%27s_Square%2C_Vatican_City_-_April_2007.jpg/440px-St_Peter%27s_Square%2C_Vatican_City_-_April_2007.jpg 2x" data-file-width="4200" data-file-height="2359" /></a><figcaption> Поглед на плоштадот Свети Петар од врвот на куполата на Микеланџело</figcaption></figure> Пие XII се воздржуваше од именување на <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BB" title="Кардинал">кардинали</a> за време на војната. До крајот на Втората светска војна, имало неколку истакнати слободни места: кардинал државен секретар, Камерленго, канцелар и префект на Конгрегацијата за религиозни меѓу нив.<a href="#cite_note-57">[48]</a> Пиј XII именувал 32 кардинали на почетокот на 1946 година, откако ја објавил својата намера да го стори тоа во неговата претходна божиќна порака. <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D1%98%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Војска на Ватикан">Папскиот воен корпус</a>, освен <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B2%D0%B0%D1%98%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B0" title="Швајцарска гарда">Швајцарската гарда</a>, бил распуштен по волјата на <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B5_VI" title="Папа Павле VI">Павле VI</a>, како што е изразено во писмото од 14 септември 1970 година <a href="#cite_note-Vatican_State-58">[49]</a> <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Ватиканска жандармерија">Жандармерискиот корпус</a> бил трансформиран во цивилна <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Полиција">полиција</a> и безбедносни сили. Во 1984 година, нов конкордат помеѓу Светата столица и Италија изменил одредени одредби од претходниот договор, вклучувајќи ја позицијата на католичкото христијанство како италијанска државна религија, позиција што му била дадена со статутот на <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%A1%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0_(1720%E2%80%931861)" title="Кралство Сардинија (1720–1861)">Кралството Сардинија</a> од 1848 година <a href="#cite_note-Statute-51">[42]</a> Изградбата во 1995 година на нова куќа за гости, Domus Sanctae Marthae, во непосредна близина на базиликата Свети Петар била критикувана од италијанските еколошки групи, поддржани од италијанските политичари. Тие тврделе дека новата зграда ќе го блокира погледот на базиликата од блиските италијански станови.<a href="#cite_note-guest_house-59">[50]</a> Плановите за кратко време ги заостриле односите меѓу Ватикан и италијанската влада. Шефот на Одделот за технички услуги на Ватикан остро ги отфрлил предизвиците на правото на државата Ватикан да гради во нејзините граници.<a href="#cite_note-guest_house-59">[50]</a> <a href="/w/index.php?title=John_R._Morss&action=edit&redlink=1" class="new" title="John R. Morss (страницата не постои)">Џон Р. Морс</a> во European Journal of International Law напишал дека поради условите на Латеранскиот договор, статусот на Ватикан како суверена држава и статусот на Папата како шеф на држава се проблематични.<a href="#cite_note-:0-60">[51]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Географија">Географија</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=8" title="Уреди го одделот „Географија“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=8" title="Уреди изворен код на одделот: Географија">уреди извор</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Vatican_City_map_EN.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Vatican_City_map_EN.svg/220px-Vatican_City_map_EN.svg.png" decoding="async" width="220" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Vatican_City_map_EN.svg/330px-Vatican_City_map_EN.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Vatican_City_map_EN.svg/440px-Vatican_City_map_EN.svg.png 2x" data-file-width="1386" data-file-height="1070" /></a><figcaption>Карта на Ватикан, истакнувајќи значајни градби и ватиканските градини</figcaption></figure> Името „Ватикан“ веќе било во употреба во времето на <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%A0%D0%B5%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Римска Република">Римската Република</a> како Агер Ватиканус, мочурлива област на западниот брег на <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D1%80" title="Тибар">Тибар</a> спроти градот Рим, сместена помеѓу Јаникулум, ридот Ватикан и Монте Марио до <a href="/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%BD" title="Авентин">ридот Авентин</a> и до сливот на потокот Кремера.<a href="#cite_note-Liverani_2016_21-37">[28]</a> Територијата на Ватикан е дел од Ватиканскиот рид и од соседните поранешни Ватикански полиња. На оваа територија се изградени <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Базилика Свети Петар">базиликата Свети Петар</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B4%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%86" title="Апостолски дворец">Апостолската палата</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%BB%D0%B0" title="Систинска капела">Систинската капела</a> и музеи, заедно со разни други градби. Областа била дел од римскиот рион на Борго до 1929 година. Бидејќи е одвоена од градот, на западниот брег на реката Тибар, областа излегува на градот што била заштитена со тоа што била вклучена во ѕидините на <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%9B%D0%B0%D0%B2_IV" title="Папа Лав IV">Лав IV</a> (847–855), а подоцна била проширена со денешните ѕидини за утврдување, изградена во времето на <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B5_III" title="Папа Павле III">Павле III</a> (1534–1549), <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%9F%D0%B8%D1%98_IV" title="Папа Пиј IV">Пиј IV</a> (1559–1565) и <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%A3%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%BD_VIII" title="Папа Урбан VIII">Урбан VIII</a> (1623–1644).<a href="#cite_note-61">[52]</a> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Vatican_City_annex.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Vatican_City_annex.jpg/220px-Vatican_City_annex.jpg" decoding="async" width="220" height="176" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Vatican_City_annex.jpg/330px-Vatican_City_annex.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Vatican_City_annex.jpg/440px-Vatican_City_annex.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="818" /></a><figcaption>Територија на државата Ватикан според Латеранскиот договор</figcaption></figure> Кога се подготвувал Латеранскиот договор од 1929 година, кој дал држава форма на Ватикан, границите на предложената територија биле под влијание на фактот дека голем дел од Ватикан бил целосно опкружен со оваа јамка. За некои делови од границата немало ѕид, но линијата на одредени згради обезбедувала дел од границата, а за мал дел од границата бил изграден современ ѕид.<a href="#cite_note-62">[53]</a> Територијата го опфаќа <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%BE%D1%88%D1%82%D0%B0%D0%B4_%E2%80%9E%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80%E2%80%9C" title="Плоштад „Свети Петар“">плоштадот Свети Петар</a>, кој е одделен од територијата на Италија единствено со бела линија долж границата на плоштадот, каде што допира до Пјаца Пио XII. До плоштадот Свети Петар се стигнува преку Виа дела Кончилијационе која се протега од близина на Тибар до Свети Петар. Овој голем пристап бил конструиран од <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%BE_%D0%9C%D1%83%D1%81%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B8" title="Бенито Мусолини">Бенито Мусолини</a> по склучувањето на Латеранскиот договор. Според Латеранскиот договор, одредени имоти на Светата столица кои се наоѓаат на италијанска територија, особено Папската палата Кастел Гандолфо и главните базилики, уживаат вонтериторијален статус сличен на оној на странските <a href="/wiki/%D0%94%D0%B8%D0%BF%D0%BB%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Дипломатска делегација">амбасади</a>.<a href="#cite_note-treaty-63">[54]</a><a href="#cite_note-treaty_text-64">[55]</a> Во овие имоти, расфрлани низ Рим и Италија, се сместени основните канцеларии и институции неопходни за карактерот и мисијата на Светата столица.<a href="#cite_note-treaty_text-64">[55]</a> Кастел Гандолфо и именуваните базилики внатрешно се патролираат од <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Ватиканска жандармерија">полициски агенти на државата Ватикан</a>, а не од италијанската полиција. Според Латеранскиот договор (чл. 3) на плоштадот Свети Петар, но не вклучувајќи ги скалите што водат до базиликата, вообичаено патролира италијанската полиција.<a href="#cite_note-treaty-63">[54]</a> Нема пасошка контрола за посетителите кои влегуваат во Ватикан од околната италијанска територија. Има бесплатен јавен пристап до плоштадот и базиликата Свети Петар и, по повод папската општа аудиенција, до салата во која се одржуваат. За оваа публика и за големите церемонии во базиликата и плоштадот Свети Петар, претходно мора да се набават билети бесплатно. Ватиканските музеи, каде се наоѓа Сикстинската капела, обично наплаќаат влез. Нема општ јавен пристап до градините, но може да се организираат тури со водич за мали групи до градините и ископувања под базиликата. Другите места се отворени единствено за оние поединци кои имаат финансиски бизнис за извршување на свои трансакции.<a href="#cite_note-65">[56]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Клима">Клима</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=9" title="Уреди го одделот „Клима“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=9" title="Уреди изворен код на одделот: Клима">уреди извор</a>]</div> Климата на Ватикан е иста како и во Рим: <a href="/wiki/%D0%A3%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D0%BB%D0%B8%D0%BC%D0%B0" title="Умерена клима">умерена</a>, медитеранска клима со благи, дождливи зими од октомври до средината на мај и топли, суви лета од мај до септември. Некои помали локални карактеристики, главно магла и роси, се предизвикани од невообичаениот дел од базиликата Свети Петар, надморската височина, фонтаните и големината на големиот поплочен плоштад. Највисоката температура досега била 40.7 °C (105.3 °F), и на 2 август 2017 и на 27 јуни 2022 година.<a href="#cite_note-JeffMasters2017records-66">[57]</a> <table class="wikitable collapsible" style="width:90%; text-align:center; font-size:90%; line-height: 1.2em; margin:auto;"> <tbody><tr> <th colspan="14">Климатски податоци за Ватикан (податоци на Аеродром Рим-Чампино") </th></tr> <tr> <th>Месец </th> <th>Јан </th> <th>Фев </th> <th>Мар </th> <th>Апр </th> <th>Мај </th> <th>Јун </th> <th>Јул </th> <th>Авг </th> <th>Сеп </th> <th>Окт </th> <th>Ное </th> <th>Дек </th> <th style="border-left-width:medium">Годишно </th></tr> <tr> <th height="16">Највисока забележана °C (°F) </th> <td style="background:#FF952C;color:#000000;text-align:center;">19.8 (67.6) </td> <td style="background:#FF8B18;color:#000000;text-align:center;">21.2 (70.2) </td> <td style="background:#FF6600;color:#000000;text-align:center;">26.6 (79.9) </td> <td style="background:#FF6200;color:#000000;text-align:center;">27.2 (81) </td> <td style="background:#FF3A00;color:#000000;text-align:center;">33.0 (91.4) </td> <td style="background:#FF1900;color:#FFFFFF;text-align:center;">37.8 (100) </td> <td style="background:#FF0E00;color:#FFFFFF;text-align:center;">39.4 (102.9) </td> <td style="background:#FF0500;color:#FFFFFF;text-align:center;">40.7 (105.3) </td> <td style="background:#FF1500;color:#FFFFFF;text-align:center;">38.4 (101.1) </td> <td style="background:#FF4F00;color:#000000;text-align:center;">30.0 (86) </td> <td style="background:#FF7100;color:#000000;text-align:center;">25.0 (77) </td> <td style="background:#FF9226;color:#000000;text-align:center;">20.2 (68.4) </td> <td style="background:#FF0500;color:#FFFFFF;text-align:center; border-left-width:medium">40.7 (105.3) </td></tr> <tr> <th height="16">Прос. висока °C (°F) </th> <td style="background:#FFCC99;color:#000000;text-align:center;">11.9 (53.4) </td> <td style="background:#FFC489;color:#000000;text-align:center;">13.0 (55.4) </td> <td style="background:#FFB56B;color:#000000;text-align:center;">15.2 (59.4) </td> <td style="background:#FFA449;color:#000000;text-align:center;">17.7 (63.9) </td> <td style="background:#FF8002;color:#000000;text-align:center;">22.8 (73) </td> <td style="background:#FF6400;color:#000000;text-align:center;">26.9 (80.4) </td> <td style="background:#FF4D00;color:#000000;text-align:center;">30.3 (86.5) </td> <td style="background:#FF4B00;color:#000000;text-align:center;">30.6 (87.1) </td> <td style="background:#FF6700;color:#000000;text-align:center;">26.5 (79.7) </td> <td style="background:#FF8A16;color:#000000;text-align:center;">21.4 (70.5) </td> <td style="background:#FFB061;color:#000000;text-align:center;">15.9 (60.6) </td> <td style="background:#FFC78F;color:#000000;text-align:center;">12.6 (54.7) </td> <td style="background:#FF9123;color:#000000;text-align:center; border-left-width:medium">20.4 (68.7) </td></tr> <tr> <th height="16">Сред. дневна °C (°F) </th> <td style="background:#FFEAD5;color:#000000;text-align:center;">7.5 (45.5) </td> <td style="background:#FFE5CC;color:#000000;text-align:center;">8.2 (46.8) </td> <td style="background:#FFD7B0;color:#000000;text-align:center;">10.2 (50.4) </td> <td style="background:#FFC78F;color:#000000;text-align:center;">12.6 (54.7) </td> <td style="background:#FFA74F;color:#000000;text-align:center;">17.2 (63) </td> <td style="background:#FF8C1A;color:#000000;text-align:center;">21.1 (70) </td> <td style="background:#FF7700;color:#000000;text-align:center;">24.1 (75.4) </td> <td style="background:#FF7500;color:#000000;text-align:center;">24.5 (76.1) </td> <td style="background:#FF8E1E;color:#000000;text-align:center;">20.8 (69.4) </td> <td style="background:#FFAC5A;color:#000000;text-align:center;">16.4 (61.5) </td> <td style="background:#FFCF9F;color:#000000;text-align:center;">11.4 (52.5) </td> <td style="background:#FFE4C9;color:#000000;text-align:center;">8.4 (47.1) </td> <td style="background:#FFB56B;color:#000000;text-align:center; border-left-width:medium">15.2 (59.4) </td></tr> <tr> <th height="16">Прос. ниска °C (°F) </th> <td style="background:#F7F7FF;color:#000000;text-align:center;">3.1 (37.6) </td> <td style="background:#F9F9FF;color:#000000;text-align:center;">3.5 (38.3) </td> <td style="background:#FFFAF5;color:#000000;text-align:center;">5.2 (41.4) </td> <td style="background:#FFEAD5;color:#000000;text-align:center;">7.5 (45.5) </td> <td style="background:#FFCE9D;color:#000000;text-align:center;">11.6 (52.9) </td> <td style="background:#FFB46A;color:#000000;text-align:center;">15.3 (59.5) </td> <td style="background:#FFA144;color:#000000;text-align:center;">18.0 (64.4) </td> <td style="background:#FF9F40;color:#000000;text-align:center;">18.3 (64.9) </td> <td style="background:#FFB56B;color:#000000;text-align:center;">15.2 (59.4) </td> <td style="background:#FFD0A1;color:#000000;text-align:center;">11.3 (52.3) </td> <td style="background:#FFEEDD;color:#000000;text-align:center;">6.9 (44.4) </td> <td style="background:#FDFDFF;color:#000000;text-align:center;">4.2 (39.6) </td> <td style="background:#FFD9B3;color:#000000;text-align:center; border-left-width:medium">10.0 (50) </td></tr> <tr> <th height="16">Најниска забележана °C (°F) </th> <td style="background:#ABABFF;color:#000000;text-align:center;">−11.0 (12.2) </td> <td style="background:#CECEFF;color:#000000;text-align:center;">−4.4 (24.1) </td> <td style="background:#C8C8FF;color:#000000;text-align:center;">−5.6 (21.9) </td> <td style="background:#E6E6FF;color:#000000;text-align:center;">0.0 (32) </td> <td style="background:#FBFBFF;color:#000000;text-align:center;">3.8 (38.8) </td> <td style="background:#FFE8D1;color:#000000;text-align:center;">7.8 (46) </td> <td style="background:#FFD4AA;color:#000000;text-align:center;">10.6 (51.1) </td> <td style="background:#FFD9B3;color:#000000;text-align:center;">10.0 (50) </td> <td style="background:#FFF7EF;color:#000000;text-align:center;">5.6 (42.1) </td> <td style="background:#EBEBFF;color:#000000;text-align:center;">0.8 (33.4) </td> <td style="background:#CACAFF;color:#000000;text-align:center;">−5.2 (22.6) </td> <td style="background:#CCCCFF;color:#000000;text-align:center;">−4.8 (23.4) </td> <td style="background:#ABABFF;color:#000000;text-align:center; border-left-width:medium">−11 (12.2) </td></tr> <tr> <th height="16">Прос. <a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BC%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B2%D1%80%D0%BD%D0%B5%D0%B6%D0%B8" class="mw-redirect" title="Атмосферски врнежи">врнежи</a> мм (ин) </th> <td style="background:#9BFF9B;color:#000000;text-align:center;">67 (2.64) </td> <td style="background:#86FF86;color:#000000;text-align:center;">73 (2.87) </td> <td style="background:#A8FFA8;color:#000000;text-align:center;">58 (2.28) </td> <td style="background:#82FF82;color:#000000;text-align:center;">81 (3.19) </td> <td style="background:#B0FFB0;color:#000000;text-align:center;">53 (2.09) </td> <td style="background:#CAFFCA;color:#000000;text-align:center;">34 (1.34) </td> <td style="background:#E2FFE2;color:#000000;text-align:center;">19 (0.75) </td> <td style="background:#C7FFC7;color:#000000;text-align:center;">37 (1.46) </td> <td style="background:#8EFF8E;color:#000000;text-align:center;">73 (2.87) </td> <td style="background:#56FF56;color:#000000;text-align:center;">113 (4.45) </td> <td style="background:#4DFF4D;color:#000000;text-align:center;">115 (4.53) </td> <td style="background:#86FF86;color:#000000;text-align:center;">81 (3.19) </td> <td style="background:#99FF99;color:#000000;text-align:center; border-left-width:medium">804 (31.65) </td></tr> <tr> <th height="16">Прос. бр. врнежливи денови (≥ 1 mm) </th> <td style="background:#A8A8FF;color:#000000;text-align:center;">7.0 </td> <td style="background:#9797FF;color:#000000;text-align:center;">7.6 </td> <td style="background:#A1A1FF;color:#000000;text-align:center;">7.6 </td> <td style="background:#8989FF;color:#000000;text-align:center;">9.2 </td> <td style="background:#B2B2FF;color:#000000;text-align:center;">6.2 </td> <td style="background:#C8C8FF;color:#000000;text-align:center;">4.3 </td> <td style="background:#E5E5FF;color:#000000;text-align:center;">2.1 </td> <td style="background:#D6D6FF;color:#000000;text-align:center;">3.3 </td> <td style="background:#AFAFFF;color:#000000;text-align:center;">6.2 </td> <td style="background:#9999FF;color:#000000;text-align:center;">8.2 </td> <td style="background:#8383FF;color:#000000;text-align:center;">9.7 </td> <td style="background:#9C9CFF;color:#000000;text-align:center;">8.0 </td> <td style="background:#ABABFF;color:#000000;text-align:center; border-left-width:medium">79.4 </td></tr> <tr> <th height="16">Сред. бр. <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BD%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%BE_%D0%B7%D1%80%D0%B0%D1%87%D0%B5%D1%9A%D0%B5" title="Сончево зрачење">сончеви часови</a> месечно </th> <td style="background:#B6B65D;color:#000000;text-align:center;">120.9 </td> <td style="background:#C2C215;color:#000000;text-align:center;">132.8 </td> <td style="background:#CCCC00;color:#000000;text-align:center;">167.4 </td> <td style="background:#D9D900;color:#000000;text-align:center;">201.0 </td> <td style="background:#E6E600;color:#000000;text-align:center;">263.5 </td> <td style="background:#EDED08;color:#000000;text-align:center;">285.0 </td> <td style="background:#F5F51C;color:#000000;text-align:center;">331.7 </td> <td style="background:#EEEE0A;color:#000000;text-align:center;">297.6 </td> <td style="background:#E1E100;color:#000000;text-align:center;">237.0 </td> <td style="background:#D6D600;color:#000000;text-align:center;">195.3 </td> <td style="background:#BCBC3B;color:#000000;text-align:center;">129.0 </td> <td style="background:#B2B277;color:#000000;text-align:center;">111.6 </td> <td style="background:#D9D900;color:#000000;text-align:center; border-left-width:medium">2.472,8 </td></tr> <tr> <td colspan="14" style="text-align:center;font-size:95%;">Извор: <a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.wunderground.com/cat6/noaa-earth-had-its-third-warmest-year-record-2017">https://www.wunderground.com/cat6/noaa-earth-had-its-third-warmest-year-record-2017</a> </td></tr></tbody></table> Во јули 2007 година, Ватикан го прифатил предлогот на две фирми со седиште во <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%BE" title="Сан Франциско">Сан Франциско</a> и <a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%88%D1%82%D0%B0" title="Будимпешта">Будимпешта</a>,<a href="#cite_note-69">[60]</a> со кој ќе стане првата јаглеродно неутрална држава со неутрализирање на емисиите на јаглерод диоксид со создавање на климатска шума на Ватикан во Унгарија,<a href="#cite_note-70">[61]</a> како чисто симболичен гест <a href="#cite_note-CN070713-71">[62]</a> за да ги поттикне <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D1%86%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0" title="Римокатоличка црква">католиците</a> да направат повеќе за да ја заштитат планетата.<a href="#cite_note-72">[63]</a> Ништо не излегло од проектот.<a href="#cite_note-73">[64]</a><a href="#cite_note-74">[65]</a> На 26 ноември 2008 година, самиот Ватикан го спровел планот објавен во мај 2007 година за покривање на покривот на салата Павле VI со соларни панели.<a href="#cite_note-75">[66]</a><a href="#cite_note-76">[67]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Градини">Градини</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=10" title="Уреди го одделот „Градини“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=10" title="Уреди изворен код на одделот: Градини">уреди извор</a>]</div> На територијата на Ватикан се наоѓаат Ватиканските градини (<a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Италијански јазик">италијански</a>: Giardini Vaticani ),<a href="#cite_note-VaticanMap-77">[68]</a> кои опфаќаат околу половина од оваа територија. Градините, основани за време на <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%81%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%B0" title="Ренесанса">ренесансата</a> и <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BA" title="Барок">барокот</a>, се украсени со фонтани и скулптури. Градините датираат од средновековните времиња кога овоштарниците и лозјата се протегале на север од Папската <a href="/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B4%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%86" title="Апостолски дворец">апостолска палата</a>.<a href="#cite_note-Pellegrino-78">[69]</a> Во 1279 година, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0_III" title="Папа Никола III">папата Никола III</a> (Џовани Гаетано Орсини, 1277–1280) ја преселил својата резиденција назад во Ватикан од Латеранската палата и ја оградил оваа област со ѕидови.<a href="#cite_note-Vatican-79">[70]</a> Засадил овоштарник (помериум), тревник (прателум) и градина (виридариум).<a href="#cite_note-Vatican-79">[70]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Управување">Управување</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=11" title="Уреди го одделот „Управување“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=11" title="Уреди изворен код на одделот: Управување">уреди извор</a>]</div> Политиката на Ватикан се одвива во контекст на <a href="/wiki/%D0%90%D0%BF%D1%81%D0%BE%D0%BB%D1%83%D1%82%D0%BD%D0%B0_%D0%BC%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Апсолутна монархија">апсолутна</a> изборна монархија, во која власта ја има поглаварот на Католичката црква. Папата ја извршува главната законодавна, извршна и судска власт над државата Ватикан (ентитет различен од Светата столица), што е редок случај на ненаследна монархија. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Држава_и_Света_столица">Држава и Света столица</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=12" title="Уреди го одделот „Држава и Света столица“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=12" title="Уреди изворен код на одделот: Држава и Света столица">уреди извор</a>]</div> Државата Ватикан, која била создадена во 1929 година со Латеранските договори, и обезбедува на Светата столица временска јурисдикција и независност на мала територија. таа се разликува од Светата столица. Така, државата може да се смета за значаен, но не суштински инструмент на Светата столица. Самата Света Столица постоела континуирано како правен ентитет уште од римското царско време и е меѓународно призната како моќен и независен суверен ентитет од <a href="/wiki/%D0%94%D0%BE%D1%86%D0%BD%D0%B0_%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Доцна антика">доцната антика</a> до денес, без прекин дури и во моменти кога била лишена од територија (на пр. од 1870 до 1929 г. ). Ватикан е една од ретките широко признати независни држави што не станала членка на <a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8_%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8" title="Обединети нации">Обединетите нации</a>.<a href="#cite_note-80">[71]</a> Светата столица, која се разликува од државата Ватикан, има статус на постојан набљудувач, со сите права на полноправна членка, освен за гласање во <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%BE_%D1%81%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%BD%D0%B0_%D0%9E%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%82%D0%B5_%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8" title="Генерално собрание на Обединетите нации">Генералното собрание на ОН</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Структура">Структура</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=13" title="Уреди го одделот „Структура“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=13" title="Уреди изворен код на одделот: Структура">уреди извор</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Portrait_of_Pope_Francis_(2021).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Portrait_of_Pope_Francis_%282021%29.jpg/220px-Portrait_of_Pope_Francis_%282021%29.jpg" decoding="async" width="220" height="315" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Portrait_of_Pope_Francis_%282021%29.jpg/330px-Portrait_of_Pope_Francis_%282021%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Portrait_of_Pope_Francis_%282021%29.jpg/440px-Portrait_of_Pope_Francis_%282021%29.jpg 2x" data-file-width="893" data-file-height="1279" /></a><figcaption> <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%81%D0%BA" title="Папа Франциск">Папата Франциск</a> во Ватикан, 2021 година</figcaption></figure> Владата на Ватикан има уникатна структура. Папата е суверен на државата, додека законодавната власт е доделена на Папската комисија за државата Ватикан, тело на кардинали назначени од Папата за периоди од пет години. Извршната власт е во рацете на претседателот на таа комисија, потпомогнат од генералниот секретар и заменикот генерален секретар. Надворешните односи на државата се доверени на Државниот секретаријат и дипломатската служба на Светата столица. Сепак, Папата има апсолутна моќ во извршната, законодавната и судската власт над Ватикан,<a href="#cite_note-Vatican_City-81">[72]</a> и затоа е единствениот апсолутен монарх во Европа.<a href="#cite_note-82">[73]</a> Оперативно, постојат одделенија кои се занимаваат со здравство, безбедност, телекомуникациски и други работи.<a href="#cite_note-Vatican_City-81">[72]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Празно_папско_место">Празно папско место</h4>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=14" title="Уреди го одделот „Празно папско место“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=14" title="Уреди изворен код на одделот: Празно папско место">уреди извор</a>]</div> Кардиналот Камерленго претседава со Апостолската камера, на која и е доверено управувањето со имотот и заштитата на другите папски временски овластувања и права на Светата столица за време на периодот на празниот престол или седе ватикано (празно папско место).<a href="#cite_note-83">[74]</a> Оние од државата Ватикан остануваат под контрола на Папската комисија за државата Ватикан. Постапувајќи со тројца други кардинали избрани со ждрепка на секои три дена, по еден од секој ред на кардинали (кардинал епископ, кардинал свештеник и кардинал ѓакон), тој во извесна смисла ги извршува функциите на шеф на државата на градот Ватикан.<a href="#cite_note-84">[75]</a> Сите одлуки што ги носат овие четворица кардинали мора да бидат одобрени од Кардиналскиот Збор како целина. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Папско_благородништво">Папско благородништво</h4>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=15" title="Уреди го одделот „Папско благородништво“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=15" title="Уреди изворен код на одделот: Папско благородништво">уреди извор</a>]</div> Благородништвото кое било тесно поврзано со Светата столица во времето на Папските држави продолжило да биде поврзано со Папскиот двор по губењето на овие територии, генерално со само номинални должности (види Папски господар на коњот, Префектура на папското домаќинство, Наследни офицери на Римската Курија, Црно благородништво). Тие ја формирале и свечената Благородна гарда. Во првите децении од постоењето на државата Ватикан, <a href="/wiki/%D0%98%D0%B7%D0%B2%D1%80%D1%88%D0%BD%D0%B0_%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82" title="Извршна власт">извршните функции</a> биле доверени на некои од нив, вклучувајќи ја и онаа на делегат на државата Ватикан (денес деноминиран претседател на Комисијата за градот Ватикан). Но, со моту проприо (сопствена иницијатива) Pontificalis Domus од 28 март 1968 година,<a href="#cite_note-85">[76]</a> <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B5_VI" title="Папа Павле VI">папата Павле VI</a> ги укинал почесните позиции што продолжиле да постојат дотогаш, како што се генерал-мајстор и мајстор на коњот.<a href="#cite_note-86">[77]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Шеф_на_државата_и_влада">Шеф на државата и влада</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=16" title="Уреди го одделот „Шеф на државата и влада“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=16" title="Уреди изворен код на одделот: Шеф на државата и влада">уреди извор</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:20070610_Rome_29.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/20070610_Rome_29.jpg/220px-20070610_Rome_29.jpg" decoding="async" width="220" height="124" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/20070610_Rome_29.jpg/330px-20070610_Rome_29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/20070610_Rome_29.jpg/440px-20070610_Rome_29.jpg 2x" data-file-width="3200" data-file-height="1800" /></a><figcaption> <a href="/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B4%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%86" title="Апостолски дворец">Апостолската палата</a> (Палацо Апостолико), официјалната резиденција на папата. Овде, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BA%D1%82_XVI" title="Папа Бенедикт XVI">Бенедикт XVI</a> е на прозорецот означен со канелени транспарент кој виси на прозорецот во центарот.</figcaption></figure> Папата според својата службена должност претставува <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B5%D1%84_%D0%BD%D0%B0_%D0%B4%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Шеф на држава">шеф на државата</a> <a href="#cite_note-87">[78]</a> на Ватикан, функција која зависи од неговата исконска функција како епископ на Римската епархија и поглавар на <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D1%86%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0" title="Римокатоличка црква">Католичката црква</a>.<a href="#cite_note-88">[79]</a> Терминот „Света столица“ не се однесува на државата Ватикан, туку на духовното и пасторалното владеење на Папата, во голема мера извршено преку Римската курија.<a href="#cite_note-89">[80]</a> Неговата официјална титула во однос на градот Ватикан е Суверен на државата Ватикан. <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%81%D0%BA" title="Папа Франциск">Папата Франциск</a>, роден како Хорхе Марио Бергољо во <a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D1%81_%D0%90%D0%B8%D1%80%D0%B5%D1%81" title="Буенос Аирес">Буенос Аирес</a>, Аргентина, билизбран на 13 март 2013 година. Неговиот главен подреден владин функционер за Ватикан, како и шеф на владата на земјата е претседателот на Папската комисија за државата Ватикан, кој од 1952 година ги извршува функциите што претходно му припаѓале на гувернерот на Ватикан. Од 2001 година, претседателот на Папската комисија за државата Ватикан ја има и титулата претседател на гувернерот на државата Ватикан. Претседател е шпанскиот кардинал Фернандо Вергез Алзага, кој бил назначен на 1 октомври 2021 година. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Администрација">Администрација</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=17" title="Уреди го одделот „Администрација“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=17" title="Уреди изворен код на одделот: Администрација">уреди извор</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Palace_of_the_Governorate._Vatican_City_State..jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Palace_of_the_Governorate._Vatican_City_State..jpg/220px-Palace_of_the_Governorate._Vatican_City_State..jpg" decoding="async" width="220" height="171" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Palace_of_the_Governorate._Vatican_City_State..jpg/330px-Palace_of_the_Governorate._Vatican_City_State..jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Palace_of_the_Governorate._Vatican_City_State..jpg/440px-Palace_of_the_Governorate._Vatican_City_State..jpg 2x" data-file-width="5591" data-file-height="4336" /></a><figcaption> Палата на гувернерот на државата Ватикан</figcaption></figure> <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82" title="Законодавна власт">Законодавните</a> функции се делегирани на <a href="/wiki/%D0%95%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD_%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Еднодомен парламент">еднодомната</a> Папска комисија за државата Ватикан, предводена од претседателот на Папската комисија за државата Ватикан. Нејзините седум членови се кардинали кои се назначуваат од страна на папата со мандат од пет години. Актите на комисијата мора да бидат одобрени од папата, преку Државниот секретаријат на Светата столица, а пред да стапат на сила мора да бидат објавени во посебен додаток на Acta Apostolicae Sedis. Поголемиот дел од содржината на овој додаток се состои од рутински извршни декрети, како што е одобрување за нов сет на поштенски марки. <a href="/wiki/%D0%98%D0%B7%D0%B2%D1%80%D1%88%D0%BD%D0%B0_%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82" title="Извршна власт">Извршната власт</a> е делегирана на гувернерот на Ватикан. Гувернератот се состои од претседател на Папската комисија - користејќи ја титулата „Претседател на гувернерот на Ватикан“ - генерален секретар и заменик генерален секретар, секој назначен од Папата за петгодишен мандат. Важните активности на гувернерот мора да бидат потврдени од Папската комисија и од Папата преку Државниот секретаријат. Гувернератот ги надгледува функциите на централната власт преку неколку одделенија и канцеларии. Директорите и службениците на овие канцеларии ги именува Папата за петгодишен мандат. Овие органи се концентрираат на материјални прашања во врска со територијата на државата, вклучувајќи ја локалната безбедност, евиденцијата, транспортот и финансиите. Гувернерата го надгледува современ безбедносен и полициски корпус, <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Ватиканска жандармерија">Ватиканска жандармерија (Corpo della Gendarmeria dello Stato della Città del Vaticano</a>). <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82" title="Судска власт">Судските</a> функции се делегирани на врховен суд, апелационен суд, трибунал (Трибунал на државата Ватикан) и судија. На барање на Ватикан, изречените казни може да се издржуваат во Италија (погледнете го делот за криминал, подолу). <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%88%D1%82%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B1%D1%80%D0%BE%D1%98" title="Поштенски број">Префиксот на меѓународниот поштенски код на земјата</a> е SCV, а единствениот поштенски код е 00120 – целосно SCV-00120. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Одбрана_и_безбедност">Одбрана и безбедност</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=18" title="Уреди го одделот „Одбрана и безбедност“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=18" title="Уреди изворен код на одделот: Одбрана и безбедност">уреди извор</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Garde_Suisse_gu%C3%A9rite,_Cit%C3%A9_du_Vatican.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Garde_Suisse_gu%C3%A9rite%2C_Cit%C3%A9_du_Vatican.jpg/220px-Garde_Suisse_gu%C3%A9rite%2C_Cit%C3%A9_du_Vatican.jpg" decoding="async" width="220" height="261" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Garde_Suisse_gu%C3%A9rite%2C_Cit%C3%A9_du_Vatican.jpg/330px-Garde_Suisse_gu%C3%A9rite%2C_Cit%C3%A9_du_Vatican.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Garde_Suisse_gu%C3%A9rite%2C_Cit%C3%A9_du_Vatican.jpg/440px-Garde_Suisse_gu%C3%A9rite%2C_Cit%C3%A9_du_Vatican.jpg 2x" data-file-width="3056" data-file-height="3629" /></a><figcaption>Чувар на Ватикан кај неговата стражарска кутија</figcaption></figure> Бидејќи Ватикан е енклава во рамките на Италија, неговата воена одбрана ја обезбедуваат италијанските вооружени сили. Сепак, нема формален договор за одбрана со Италија, бидејќи Ватикан е <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D1%83%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Неутралност">неутрална држава</a>. Ватикан нема свои вооружени сили, иако <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B2%D0%B0%D1%98%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B0" title="Швајцарска гарда">швајцарската гарда</a> е воен корпус на Светата столица одговорна за личната безбедност на папата и жителите во државата. Војниците на швајцарската гарда имаат право да поседуваат државни пасоши и националност на Ватикан. Швајцарските платеници историски биле регрутирани од папите како дел од армијата за Папските држави, а <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B2%D0%B0%D1%98%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B0" title="Швајцарска гарда">Папската швајцарска гарда</a> била основана од <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%88%D1%83%D0%BB%D0%B8%D1%98_II" title="Папа Јулиј II">папата Јулиј II</a> на 22 јануари 1506 година како личен телохранител на папата и продолжува да ја исполнува таа функција. Тој е наведен во Папски годишник под „Светата столица“, а не под „Држава Ватикан“. На крајот на 2005 година, гардата броела 134 членови. Регрутирањето е договорено со посебен договор меѓу Светата столица и Швајцарија. Сите регрути мора да бидат католици, немажени мажи со швајцарско државјанство кои ја завршиле основната обука во швајцарските вооружени сили со сертификати за добро однесување, да бидат на возраст меѓу 19 и 30 години и да имаат најмалку 174 сантиметри висина. Членовите се опремени со <a href="/wiki/%D0%9E%D0%B3%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%BE_%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%B6%D1%98%D0%B5" title="Огнено оружје">мало оружје</a> и традиционален <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B0" title="Хелебарда">халберд</a> (исто така наречен швајцарски волж) и се обучени за тактики за телохранители. Палатинската гарда и благородната гарда, последните вооружени сили на државата Ватикан, биле распуштени од <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B5_VI" title="Папа Павле VI">папата Павле VI</a> во 1970 година <a href="#cite_note-Vatican_State-58">[49]</a> Бидејќи Ватикан ја има наведено секоја зграда на својата територија во Меѓународниот регистар на културни добра под специјална заштита, Хашката конвенција за заштита на културните добра во случај на вооружен конфликт теоретски ја прави имуна на вооружени напади.<a href="#cite_note-90">[81]</a> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Fiat_Bravo_Gendarmeria_Vaticana.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Fiat_Bravo_Gendarmeria_Vaticana.png/220px-Fiat_Bravo_Gendarmeria_Vaticana.png" decoding="async" width="220" height="126" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Fiat_Bravo_Gendarmeria_Vaticana.png/330px-Fiat_Bravo_Gendarmeria_Vaticana.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Fiat_Bravo_Gendarmeria_Vaticana.png/440px-Fiat_Bravo_Gendarmeria_Vaticana.png 2x" data-file-width="1341" data-file-height="765" /></a><figcaption> Автомобил на <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Ватиканска жандармерија">жандармеријата</a></figcaption></figure> Цивилната одбрана е одговорност на Пожарникарскиот корпус на државата Ватикан, националната противпожарна бригада. Датирајќи го своето потекло од почетокот на 19 век, Корпусот во неговата дененшна форма е основан во 1941 година. Тој е одговорен за гаснење пожари, како и за низа сценарија за цивилна одбрана, вклучувајќи поплави, природни катастрофи и управување со масовни жртви. Корпусот е надгледуван од владата преку Дирекцијата за безбедносни служби и цивилна одбрана, која исто така е одговорна за Жандармеријата. <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Ватиканска жандармерија">Жандармерискиот корпус</a> (Corpo della Gendarmeria) е <a href="/wiki/%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Жандармерија">жандармерија</a>, или полициски и безбедносни сили на Ватикан и вонтериторијалните имоти на Светата столица.<a href="#cite_note-91">[82]</a> Корпусот е одговорен за безбедноста, јавниот ред, граничната контрола, контролата на сообраќајот, <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BF%D0%BA%D0%B0" title="Кривична постапка">криминалната истрага</a> и другите општи полициски должности во Ватикан, вклучително и обезбедувањето на папата надвор од Ватикан. Корпусот има 130 лица и е дел од Дирекцијата за безбедносни служби и цивилна одбрана (во која е вклучена и противпожарната бригада на Ватикан), орган на гувернерот на Ватикан.<a href="#cite_note-Gendarme-92">[83]</a><a href="#cite_note-Administrations-93">[84]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Криминал">Криминал</h4>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=19" title="Уреди го одделот „Криминал“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=19" title="Уреди изворен код на одделот: Криминал">уреди извор</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Crowds_in_St._Peter%27s_Square.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Crowds_in_St._Peter%27s_Square.jpg/220px-Crowds_in_St._Peter%27s_Square.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Crowds_in_St._Peter%27s_Square.jpg/330px-Crowds_in_St._Peter%27s_Square.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Crowds_in_St._Peter%27s_Square.jpg/440px-Crowds_in_St._Peter%27s_Square.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a><figcaption> Толпата туристи на <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%BE%D1%88%D1%82%D0%B0%D0%B4_%E2%80%9E%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80%E2%80%9C" title="Плоштад „Свети Петар“">плоштадот Свети Петар</a> мета на џепчии.</figcaption></figure> Криминалот главно се состои од грабнување чанти, џебни кражби и кражби од странци.<a href="#cite_note-crime_rate-94">[85]</a> Туристичкиот пешачки сообраќај на <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%BE%D1%88%D1%82%D0%B0%D0%B4_%E2%80%9E%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80%E2%80%9C" title="Плоштад „Свети Петар“">плоштадот Свети Петар</a> е една од главните места за џепчии во Ватикан.<a href="#cite_note-95">[86]</a> Доколку се извршат злосторства на плоштадот Свети Петар, сторителите може да бидат уапсени и судени од италијанските власти, бидејќи таа област вообичаено е патролирана од италијанската полиција.<a href="#cite_note-96">[87]</a> Според условите од членот 22 од Латеранскиот договор,<a href="#cite_note-treaty1-97">[88]</a> Италија, на барање на Светата столица, треба да казнува поединци за злосторства извршени во Ватикан и самата ќе покрене иницијатива против лицето кое го извршило прекршокот, доколку тоа лице се засолни на италијанска територија. Лицата обвинети за злосторства признати како такви и во Италија и во Ватикан, извршени на италијанска територија, ќе бидат предадени на италијанските власти доколку се засолнат во Ватикан или во згради кои уживаат имунитет според договорот.<a href="#cite_note-treaty1-97">[88]</a><a href="#cite_note-98">[89]</a> Ватикан нема затворски систем, освен неколку притворски ќелии за притвор.<a href="#cite_note-99">[90]</a> Луѓето осудени за извршување на злосторства во Ватикан отслужуваат затворски казни во <a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Италија">италијанските</a> затвори (Полиција Пенитензијарија), а трошоците ги покрива Ватикан.<a href="#cite_note-100">[91]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Надворешни_односи">Надворешни односи</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=20" title="Уреди го одделот „Надворешни односи“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=20" title="Уреди изворен код на одделот: Надворешни односи">уреди извор</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Vatican_City_-_main_entrance_with_Swiss_Guard.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Vatican_City_-_main_entrance_with_Swiss_Guard.jpg/220px-Vatican_City_-_main_entrance_with_Swiss_Guard.jpg" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Vatican_City_-_main_entrance_with_Swiss_Guard.jpg/330px-Vatican_City_-_main_entrance_with_Swiss_Guard.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Vatican_City_-_main_entrance_with_Swiss_Guard.jpg/440px-Vatican_City_-_main_entrance_with_Swiss_Guard.jpg 2x" data-file-width="2304" data-file-height="3072" /></a><figcaption>Ingresso di Sant'Anna, влез во Ватикан од Италија</figcaption></figure> Ватикан како земја е призната национална територија според меѓународното право, но Светата столица е таа која води дипломатски односи во нејзино име, покрај сопствената дипломатија на Светата столица, која склучува меѓународни договори во однос на неа. Така, Ватикан нема своја дипломатска служба. Поради ограничувањата на просторот, Ватикан е една од ретките земји во светот која не може да биде домаќин на амбасади. Странските амбасади на Светата столица се наоѓаат во градот Рим; единствено за време на Втората светска војна персоналот на некои амбасади бил акредитиран во Светата столица со оглед на тоа каква гостопримливост била возможна во тесните граници на Ватикан - амбасади како онаа на Обединетото Кралство додека Рим го држеле <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BB%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0" title="Сили на Оската">Силите на Оската</a> и Германија кога Сојузниците го контролирале Рим. Според тоа, големината на земјата не е поврзана со големиот глобален досег што го практикува Светата столица како ентитет сосема различен од земјата. Меѓутоа, самата земја Ватикан учествува во некои меѓународни организации чии функции се однесуваат на државата како географски ентитет, различен од нетериторијалната правна личност на Светата столица. Овие организации се многу помалку бројни од оние во кои Светата столица учествува или како членка или со статус на набљудувач. Тие ги вклучуваат следните осум, членства:<a href="#cite_note-Participation-101">[92]</a><a href="#cite_note-102">[93]</a> <ul><li>Европска конференција на поштенски и телекомуникациски администрации (CEPT)</li> <li>Европска телекомуникациска сателитска организација (Eutelsat IGO)</li> <li>Меѓународен совет за житарки (IGC)</li> <li>Меѓународен институт за административни науки (IIAS)</li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%93%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0_%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%B7%D0%B0_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8" title="Меѓународна унија за телекомуникации">Меѓународна телекомуникациска унија</a> (ITU)</li> <li>Меѓународна телекомуникациска сателитска организација (ITSO)</li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BF%D0%BE%D0%BB" title="Интерпол">Интерпол</a> <a href="#cite_note-103">[94]</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%BF%D0%BE%D1%88%D1%82%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%81%D0%BE%D1%98%D1%83%D0%B7" title="Светски поштенски сојуз">Универзален поштенски сојуз</a> (UPU)</li></ul> Учествува и во:<a href="#cite_note-Participation-101">[92]</a> <ul><li>Светската медицинска асоцијација</li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%B7%D0%B0_%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%83%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D0%BE%D0%BF%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Светска организација за интелектуална сопственост">Светска организација за интелектуална сопственост</a> (WIPO)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Непартиска,_непотписничка_политика">Непартиска, непотписничка политика</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=21" title="Уреди го одделот „Непартиска, непотписничка политика“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=21" title="Уреди изворен код на одделот: Непартиска, непотписничка политика">уреди извор</a>]</div> Градот Ватикан не е член на <a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8_%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8" title="Обединети нации">Обединетите нации</a> (ОН), но добил статус на набљудувач на <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%BE_%D1%81%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%BD%D0%B0_%D0%9E%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%82%D0%B5_%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8" title="Генерално собрание на Обединетите нации">Генералното собрание на Обединетите нации</a> во 1968 година; единствената друга земја во слична позиција е делумно признатата <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B0_(%D0%B4%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B0)" title="Палестина (држава)">држава Палестина</a>. Бидејќи не е член на ОН, Ватикан не е под јурисдикција на <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%93%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BD_%D1%81%D1%83%D0%B4_%D0%BD%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B0" title="Меѓународен суд на правдата">Меѓународниот суд на правдата</a> (МСП). Сепак, Ватикан се ангажира со различни специјализирани агенции на ОН преку својот статус на набљудувач, вклучувајќи го и Централниот фонд за одговор при вонредни состојби, во кој придонесувал со 20.000 американски долари помеѓу 2006 и 2022 година <a href="#cite_note-104">[95]</a> Државата Ватикан не е членка на <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%93%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BD_%D0%BA%D1%80%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D1%87%D0%B5%D0%BD_%D1%81%D1%83%D0%B4" title="Меѓународен кривичен суд">Меѓународниот кривичен суд</a> (МКС). Во Европа, единствено <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Белорусија">Белорусија</a> е исто така непартиска, непотписничка, додека Украина и <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BA%D0%BE" title="Монако">Монако</a> се држави потписнички кои не ја ратификувале и Русија се повлекла од неа во 2016 година. Државата Ватикан не е членка на <a href="/wiki/%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%81%D1%83%D0%B4_%D0%B7%D0%B0_%D1%87%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B8_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Европски суд за човекови права">Европскиот суд за човекови права</a>. Меѓу европските држави, Белорусија исто така не е членка, додека Русија престанала да биде дел од неа откако била исфрлена од <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82_%D0%BD%D0%B0_%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Совет на Европа">Советот на Европа</a> по <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B8%D0%BD%D0%B2%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BD%D0%B0_(2022)" title="Руска инвазија на Украина (2022)">руската инвазија на Украина во 2022 година</a>. „Заедничкиот стандард за известување“ (ЦРС) на <a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%B7%D0%B0_%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D1%81%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%82%D0%BA%D0%B0_%D0%B8_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%98" title="Организација за економска соработка и развој">ОЕЦД</a>, кој има за цел спречување даночно затајување и <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B5%D1%9A%D0%B5_%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%B8" title="Перење пари">перење пари</a>, исто така не е потпишан.<a href="#cite_note-105">[96]</a><a href="#cite_note-106">[97]</a><a href="#cite_note-107">[98]</a> Државата Ватикан била критикувана за практиките на перење пари во изминатите децении.<a href="#cite_note-108">[99]</a><a href="#cite_note-109">[100]</a><a href="#cite_note-110">[101]</a> Единствената друга земја во Европа која не се согласила да го потпише ЦРС е Белорусија. Ватикан е исто така една од ретките земји во светот што не обезбедува никакви јавно достапни финансиски податоци до Меѓународниот монетарен фонд.<a href="#cite_note-111">[102]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Економија">Економија</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=22" title="Уреди го одделот „Економија“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=22" title="Уреди изворен код на одделот: Економија">уреди извор</a>]</div> Државниот буџет на Ватикан ги вклучува <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B8" title="Ватикански музеи">музеите и поштата на Ватикан</a> и финансиски е поддржан со продажба на поштенски марки, монети, медали и туристички спомени; по такси за прием во музеи; и со продажба на публикации. <a href="#cite_note-112">[б 10]</a> Приходите и животниот стандард на работниците лаици се споредливи со оние на колегите кои работат во градот Рим.<a href="#cite_note-economy_factbook-113">[103]</a> Други индустрии вклучуваат печатење, производство на мозаици и производство на униформи за персонал. Постои и аптека во Ватикан. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Musei_Vaticani._Braccio_Nuovo.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Musei_Vaticani._Braccio_Nuovo.JPG/220px-Musei_Vaticani._Braccio_Nuovo.JPG" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Musei_Vaticani._Braccio_Nuovo.JPG/330px-Musei_Vaticani._Braccio_Nuovo.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Musei_Vaticani._Braccio_Nuovo.JPG/440px-Musei_Vaticani._Braccio_Nuovo.JPG 2x" data-file-width="1781" data-file-height="1186" /></a><figcaption>„Новото крило“ на Ватиканските музеи, изградено од Рафаеле Стерн (1774–1820)</figcaption></figure> Институтот за религиозни дела (ИРД, Istituto per le Opere di Religione ), исто така познат како Банка на Ватикан, е финансиска агенција која се наоѓа во Ватикан која спроведува финансиски активности низ целиот свет. Има повеќејазични <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%82" title="Банкомат">банкомати</a> со инструкции на <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Латински јазик">латински</a>, можеби единствениот банкомат во светот со оваа функција.<a href="#cite_note-114">[104]</a> Ватикан издава свои монети и поштенски марки. Го користи еврото како своја валута од 1 јануари 1999 година, поради специјалниот договор со Европската унија (одлука на Советот 1999/98/ЕЗ). Монетите и банкнотите на еврото биле воведени на 1 јануари 2002 година - Ватикан не издава банкноти на евра. Издавањето на монети деноминирани во евра е строго ограничено со договор, иако е дозволено нешто повеќе од вообичаено во годината во која има промена во папството.<a href="#cite_note-115">[105]</a> Поради нивната реткост, ватиканските евро монети се многу барани од колекционерите.<a href="#cite_note-116">[106]</a> До усвојувањето на еврото, ватиканските монети и поштенски марки биле деноминирани во сопствената валута на ватиканската лира, која била на исто ниво со италијанската лира. Државата Ватикан, која вработува речиси 2.000 луѓе, имала вишок од 6,7 милиони евра во 2007 година, но имала и дефицит во 2008 година од над 15 милиони евра.<a href="#cite_note-117">[107]</a> Во 2012 година, Извештајот за меѓународна стратегија за контрола на наркотици на Стејт департментот на САД ја навела земјата за прв пат меѓу нациите кои се загрижени за <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B5%D1%9A%D0%B5_%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%B8" title="Перење пари">перење пари</a>, ставајќи ја во средната категорија, која вклучува земји како Ирска, но не и меѓу најранливите. земји, кои ги вклучуваат самите САД, Германија, Италија и Русија.<a href="#cite_note-118">[108]</a> На 24 февруари 2014 година, Ватикан објавил дека формира секретаријат за економија, кој ќе биде одговорен за сите економски, финансиски и административни активности на Светата столица и државата Ватикан, на чело со кардиналот Џорџ Пел. Ова следело по обвинението против двајца високи свештеници, вклучително и <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%B8%D1%9A%D0%BE%D1%80" title="Монсињор">монсињор</a> за прекршоци за перење пари. Папата Франциск исто така назначил генерален ревизор овластен да врши случајни ревизии на која било агенција во секое време и ангажирал американска компанија за финансиски услуги да ги прегледа 19.000 сметки на Ватикан за да обезбеди усогласеност со меѓународните практики за перење пари. Папата, исто така, наредила Управата на наследството на Апостолската столица да биде централната банка на Ватикан, со одговорности слични на другите централни банки ширум светот.<a href="#cite_note-VaticanEconomicSecretariat-119">[109]</a> Во 2022 година, Ватикан планирал да издаде NFT од својата музејска колекција.<a href="#cite_note-120">[110]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Демографија">Демографија</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=23" title="Уреди го одделот „Демографија“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=23" title="Уреди изворен код на одделот: Демографија">уреди извор</a>]</div> Според податоци од 2023 година, Ватикан имал население од 764 жители, без оглед на државјанството. Имало и 372 граѓани на Ватикан кои живееле на друго место, составени од дипломати на Светата столица во други земји и кардинали кои престојувале во Рим.<a href="#cite_note-citizenship-121">[111]</a> Населението на Ватикан се состои од свештенство, религиозни членови, лаици кои служат на државата (како што е швајцарската гарда) и членовите на нивните семејства.<a href="#cite_note-population2011-122">[112]</a> Во 2013 година во Ватикан живееле 13 семејства кои биле всушност вработениво Светата столица,<a href="#cite_note-123">[113]</a> во 2019 година во Ватикан живееле 20 деца на швајцарската гарда.<a href="#cite_note-124">[114]</a> Сите граѓани, жители и места за богослужба во градот се католици. Градот секојдневно прима и илјадници туристи и работници. <div style="display:inline-table; line-height: 1.2; padding-right: 1em;"> <table class="wikitable" style="font-size:small; text-align:center"> <caption class="nowrap" style="line-height:1.5">Население на Ватикан на 26 јуни 2023 година <a href="#cite_note-population-16">[13]</a> </caption> <tbody><tr> <th>Пол</th> <th colspan="3">all </th></tr> <tr> <th>Државјанство</th> <th colspan="2" style="background: #DFF; vertical-align: middle; text-align: center;" class="free table-free">Ватикан</th> <th>останати </th></tr> <tr> <th>Резиденти</th> <th>Останати</th> <th colspan="2" style="background: #FF8; vertical-align: middle; text-align: center;" class="table-maybe">Ватикан </th></tr> <tr> <td>Папа</td> <td></td> <td>1</td> <td> </td></tr> <tr> <td>Кардинали</td> <td>55</td> <td>9</td> <td> </td></tr> <tr> <td>Дипломати</td> <td>317</td> <td></td> <td> </td></tr> <tr> <td>Швајцарска гарда</td> <td></td> <td>104</td> <td> </td></tr> <tr style="line-height:2.7"> <td>Останати</td> <td></td> <td>132</td> <td>518 </td></tr> <tr> <th rowspan="4">Вкупно</th> <th colspan="2" style="background: #DFF; vertical-align: middle; text-align: center;" class="free table-free">618</th> <th rowspan="2">518 </th></tr> <tr> <th rowspan="2">372</th> <th>246 </th></tr> <tr> <th colspan="2" style="background: #FF8; vertical-align: middle; text-align: center;" class="table-maybe">764 </th></tr> <tr> <th colspan="3" style="background:#bfd; color:black; vertical-align:middle; text-align:center;" class="table-yes2">1,136 </th></tr></tbody></table> </div> <div style="display:inline-table;"> <table class="wikitable" style="font-size:small; text-align:center; line-height:1.2"> <caption class="nowrap" style="line-height:1.5">Население на Ватикан на 1 март 2011 година<a href="#cite_note-population2011-122">[112]</a> </caption> <tbody><tr> <th>Пол</th> <th colspan="3">вкупно</th> <th colspan="3">мажи</th> <th colspan="3">жени </th></tr> <tr> <th>Државјанство</th> <th colspan="2" style="background: #DFF; vertical-align: middle; text-align: center;" class="free table-free">Ватикан</th> <th>останати</th> <th colspan="2" style="background: #DFF; vertical-align: middle; text-align: center;" class="free table-free">Ватикан</th> <th>останати</th> <th colspan="2" style="background: #DFF; vertical-align: middle; text-align: center;" class="free table-free">Ватикан</th> <th>останати </th></tr> <tr> <th>Резиденти</th> <th>останати</th> <th colspan="2" style="background: #FF8; vertical-align: middle; text-align: center;" class="table-maybe">Ватикан</th> <th>останати</th> <th colspan="2" style="background: #FF8; vertical-align: middle; text-align: center;" class="table-maybe">Ватикан</th> <th>останати</th> <th colspan="2" style="background: #FF8; vertical-align: middle; text-align: center;" class="table-maybe">Ватикан </th></tr> <tr> <td>Папа</td> <td></td> <td>1</td> <td></td> <td></td> <td>1</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td> </td></tr> <tr> <td>Кардинали</td> <td>43</td> <td>30</td> <td></td> <td>43</td> <td>30</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td> </td></tr> <tr> <td>Дипломати</td> <td>306</td> <td></td> <td></td> <td>306</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td> </td></tr> <tr> <td>Швајцарска гарда</td> <td></td> <td>86</td> <td></td> <td></td> <td>86</td> <td></td> <td></td> <td></td> <td> </td></tr> <tr> <td>Останати верници</td> <td></td> <td>50</td> <td>197</td> <td></td> <td>49</td> <td>102</td> <td></td> <td>1</td> <td>95 </td></tr> <tr> <td>Останати</td> <td></td> <td>56</td> <td>24</td> <td></td> <td>25</td> <td>3</td> <td></td> <td>31</td> <td>21 </td></tr> <tr> <th rowspan="4">Вкупно</th> <th colspan="2" style="background: #DFF; vertical-align: middle; text-align: center;" class="free table-free">572</th> <th rowspan="2">221</th> <th colspan="2" style="background: #DFF; vertical-align: middle; text-align: center;" class="free table-free">540</th> <th rowspan="2">105</th> <th colspan="2" style="background: #DFF; vertical-align: middle; text-align: center;" class="free table-free">32</th> <th rowspan="2">116 </th></tr> <tr> <th rowspan="2">349</th> <th>223</th> <th rowspan="2">349</th> <th>191</th> <th rowspan="2"></th> <th>32 </th></tr> <tr> <th colspan="2" style="background: #FF8; vertical-align: middle; text-align: center;" class="table-maybe">444</th> <th colspan="2" style="background: #FF8; vertical-align: middle; text-align: center;" class="table-maybe">296</th> <th colspan="2" style="background: #FF8; vertical-align: middle; text-align: center;" class="table-maybe">148 </th></tr> <tr> <th colspan="3" style="background:#bfd; color:black; vertical-align:middle; text-align:center;" class="table-yes2">793</th> <th colspan="3" style="background:#bfd; color:black; vertical-align:middle; text-align:center;" class="table-yes2">645</th> <th colspan="3" style="background:#bfd; color:black; vertical-align:middle; text-align:center;" class="table-yes2">148 </th></tr></tbody></table> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Јазици">Јазици</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=24" title="Уреди го одделот „Јазици“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=24" title="Уреди изворен код на одделот: Јазици">уреди извор</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Seal_of_Vatican_City.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Seal_of_Vatican_City.svg/220px-Seal_of_Vatican_City.svg.png" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Seal_of_Vatican_City.svg/330px-Seal_of_Vatican_City.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Seal_of_Vatican_City.svg/440px-Seal_of_Vatican_City.svg.png 2x" data-file-width="755" data-file-height="755" /></a><figcaption> Печатот на Ватикан. Забележежлива е употребата на италијанскиот јазик.</figcaption></figure> Ватикан нема формално усвоен <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B1%D0%B5%D0%BD_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Службен јазик">официјален јазик</a>, но, за разлика од Светата столица која најчесто користи <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Латински јазик">латински</a> за авторитетната верзија на своите официјални документи, Ватикан користи единствено италијански во своето законодавство и официјалните комуникации.<a href="#cite_note-125">[115]</a> Италијанскиот е исто така секојдневен јазик што го користат повеќето од оние кои работат во Ватикан. Во швајцарската гарда, швајцарскиот германски јазик е јазикот што се користи за давање команди, но поединечните стражари ја полагаат својата заклетва за лојалност на нивните јазици: германски, француски, италијански или <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Реторомански јазик">римски</a>. Официјалните мрежни места на Светата столица <a href="#cite_note-126">[116]</a> и на градот Ватикан се првенствено на италијански, со верзии на нивните страници на голем број јазици во различни размери. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Државјанство">Државјанство</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=25" title="Уреди го одделот „Државјанство“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=25" title="Уреди изворен код на одделот: Државјанство">уреди извор</a>]</div> За разлика од <a href="/wiki/%D0%94%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D1%98%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Државјанство">државјанството</a> на други земји, кое се заснова или на jus sanguinis (раѓање на граѓанин, дури и надвор од територијата на земјата) или на jus soli (раѓање на територијата на земјата), државјанството на градот Ватикан се доделува по jus officii, имено по основ на назначување да работи во одредено својство во служба на Светата столица. Обично престанува по престанокот на службата. Државјанството се проширува и на брачниот другар и децата на граѓанинот, под услов да живеат заедно.<a href="#cite_note-citizenship-121">[111]</a> Некои поединци се исто така овластени да престојуваат во градот, но не се квалифицирани да бараат државјанство.<a href="#cite_note-citizenship-121">[111]</a> Секој што ќе го изгуби ватиканското државјанство или нема друго државјанство автоматски станува италијански државјанин како што е предвидено во Латеранскиот договор.<a href="#cite_note-treaty-63">[54]</a> Светата столица, бидејќи не е земја, издава единствено дипломатски и службени пасоши, додека Ватикан издава нормални пасоши за своите граѓани. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Статистички_необичности">Статистички необичности</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=26" title="Уреди го одделот „Статистички необичности“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=26" title="Уреди изворен код на одделот: Статистички необичности">уреди извор</a>]</div> Во статистичките податоци што ги споредуваат земјите во различни показатели <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE_%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%B6%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB" title="По глава на жител">по глава на жител</a> или по површина, Градот Ватикан често е одвоен - тие можат да произлезат од малата големина и црковната функција на земјата.<a href="#cite_note-:1-127">[117]</a> На пример, бидејќи повеќето улоги кои би доделиле државјанство се резервирани за мажи, родовиот сооднос на државјанството е неколку мажи по жена.<a href="#cite_note-128">[118]</a> Понатамошни карактеристики се ситните злосторства против туристите што резултираат со многу висока стапка на криминал по глава на жител,<a href="#cite_note-129">[119]</a> и градот-држава која претставува лидер во светот во потрошувачката на вино по глава на жител поради неговата сакраментална употреба.<a href="#cite_note-:1-127">[117]</a> Некогаш се прави шеговита илустрација за овие аномалии со пресметување на статистиката „Папите на км2“, која е поголема од два бидејќи земјата има површина помала од половина квадратен километар.<a href="#cite_note-130">[120]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Култура">Култура</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=27" title="Уреди го одделот „Култура“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=27" title="Уреди изворен код на одделот: Култура">уреди извор</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Museums_in_the_Vatican_City.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Museums_in_the_Vatican_City.jpg/220px-Museums_in_the_Vatican_City.jpg" decoding="async" width="220" height="196" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Museums_in_the_Vatican_City.jpg/330px-Museums_in_the_Vatican_City.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Museums_in_the_Vatican_City.jpg/440px-Museums_in_the_Vatican_City.jpg 2x" data-file-width="6496" data-file-height="5795" /></a><figcaption> <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B8" title="Ватикански музеи">Ватиканските музеи</a> (Musei Vaticani) прикажуваат дела од големата колекција на Католичката црква.</figcaption></figure> Ватикан е дом на некои од најпознатите уметнички дела во светот. <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Базилика Свети Петар">Базиликата Свети Петар</a>, чии последователни архитекти ги вклучуваат <a href="/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BE_%D0%91%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B5" title="Донато Браманте">Браманте</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%9F%D0%B5%D0%BB%D0%BE_%D0%91%D1%83%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B8" title="Микеланџело Буонароти">Микеланџело</a>, <a href="/wiki/%D0%8F%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BE_%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B0_%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0" title="Џакомо дела Порта">Џакомо дела Порта</a>, Мадерно и <a href="/wiki/%D0%8F%D0%B0%D0%BD_%D0%9B%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%BE_%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B8" title="Џан Лоренцо Бернини">Бернини</a>, е позната градба на <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%81%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BD%D0%B0_%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Ренесансна архитектура">ренесансната архитектура</a>. <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%BB%D0%B0" title="Систинска капела">Систинската капела</a> е позната по своите фрески, кои ги вклучуваат делата од Перуџино, <a href="/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE_%D0%93%D0%B8%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%98%D0%BE" title="Доменико Гирландајо">Доменико Гирландајо</a> и <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%BE_%D0%91%D0%BE%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D0%BB%D0%B8" title="Сандро Ботичели">Ботичели</a>, како и таванот и <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%88%D0%BD%D0%B8%D0%BE%D1%82_%D1%81%D1%83%D0%B4" title="Страшниот суд">Страшниот суд</a> од <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%9F%D0%B5%D0%BB%D0%BE_%D0%91%D1%83%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B8" title="Микеланџело Буонароти">Микеланџело</a>. Меѓу уметниците кои ги украсиле ентериерите на Ватикан се <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%84%D0%B0%D0%B5%D0%BB%D0%BE_%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8" title="Рафаело Санти">Рафаел</a> и Фра Анџелико. <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0" title="Ватиканска библиотека">Апостолската библиотека на Ватикан</a> и збирките на <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B8" title="Ватикански музеи">Ватиканските музеи</a> се од највисоко историско, научно и културно значење.<a href="#cite_note-131">[121]</a> Во 1984 година, Ватикан бил вклучен од <a href="/wiki/%D0%A3%D0%9D%D0%95%D0%A1%D0%9A%D0%9E" title="УНЕСКО">УНЕСКО</a> на списокот на <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%BD%D0%B0_%D0%A3%D0%9D%D0%95%D0%A1%D0%9A%D0%9E" title="Светско наследство на УНЕСКО">светско наследство</a>; Ватикан е единствената земја на списокот која е вклучена во целост како земја.<a href="#cite_note-UNESCO-132">[122]</a> Понатаму, Ватикан е единственото место досега регистрирано во УНЕСКО како центар што содржи споменици во „Меѓународниот регистар на културни добра под специјална заштита“ според Хашката конвенција од 1954 година за заштита на културните добра во случај на вооружен судир.<a href="#cite_note-UNESCO-132">[122]</a> <a href="/wiki/%D0%A4%D1%83%D0%B4%D0%B1%D0%B0%D0%BB" title="Фудбал">Фудбалот</a> во Ватикан е организиран од Асоцијацијата за аматерски спортови на Ватикан, која го одржува националниот шампионат, наречен Градски шампионат на Ватикан, со осум екипи, вклучувајќи ги, на пример, швајцарската гарда ФК Гардија и полициските и музејските чувари.<a href="#cite_note-133">[123]</a> Здружението го организира и Купот на Серхио Валчи и Суперкупот на Ватикан. Ја контролира фудбалската репрезентација на Ватикан, која не е ниту поврзана со <a href="/wiki/%D0%A3%D0%95%D0%A4%D0%90" title="УЕФА">УЕФА</a> или <a href="/wiki/%D0%A4%D0%98%D0%A4%D0%90" title="ФИФА">ФИФА</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Инфраструктура">Инфраструктура</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=28" title="Уреди го одделот „Инфраструктура“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=28" title="Уреди изворен код на одделот: Инфраструктура">уреди извор</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Транспорт">Транспорт</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=29" title="Уреди го одделот „Транспорт“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=29" title="Уреди изворен код на одделот: Транспорт">уреди извор</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:0_Gare_du_Vatican.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/0_Gare_du_Vatican.JPG/220px-0_Gare_du_Vatican.JPG" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/0_Gare_du_Vatican.JPG/330px-0_Gare_du_Vatican.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/0_Gare_du_Vatican.JPG/440px-0_Gare_du_Vatican.JPG 2x" data-file-width="3800" data-file-height="2528" /></a><figcaption>Најкраткиот национален железнички систем во светот</figcaption></figure> Ватикан има разумно добро развиена сообраќајна мрежа со оглед на неговата големина (најчесто се состои од плоштад и патеки). Како држава долга 1,05 километри и 0,85 километри широка,<a href="#cite_note-134">[124]</a> има мал <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D1%9C%D0%B0%D1%98%D0%BD%D0%B0_%D0%BC%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%B0" title="Сообраќајна мрежа">транспортен систем</a> без аеродроми или автопати. Единствениот воздухопловен објект во Ватикан е Хелидромот на Ватикан. Ватикан е една од ретките независни земји без аеродром, а ја опслужуваат аеродромите што го опслужуваат градот Рим, <a href="/wiki/%D0%90%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%BC_%D0%A0%D0%B8%D0%BC_%D0%A4%D1%98%D1%83%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B8%D0%BD%D0%BE" title="Аеродром Рим Фјумичино">аеродромот Леонардо да Винчи-Фјумичино</a> и во помала мера аеродромот Чампино.<a href="#cite_note-Sinfin-135">[125]</a> Постои стандардна железничка пруга, која главно се користи за пренос на товар, поврзана со италијанската мрежа на станицата Свети Петар во Рим преку 852 метри, од кои 300 метри е на територијата на Ватикан.<a href="#cite_note-Sinfin-135">[125]</a> <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%88%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD_XXIII" title="Папа Јован XXIII">Папата Јован XXIII</a> бил првиот папа што ја искористил железницата; <a href="/wiki/%D0%88%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B5_II" class="mw-redirect" title="Јован Павле II">Папата Јован Павле II</a> ретко ја користел железницата.<a href="#cite_note-Sinfin-135">[125]</a> Најблиската <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%BE_%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%BE" title="Римско метро">метро</a> станица е Отавијано – Сан Пјетро – Ватикански мѕзеи.<a href="#cite_note-136">[126]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Комуникации">Комуникации</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=30" title="Уреди го одделот „Комуникации“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=30" title="Уреди изворен код на одделот: Комуникации">уреди извор</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Poste_Vaticane.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Poste_Vaticane.jpg/220px-Poste_Vaticane.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Poste_Vaticane.jpg/330px-Poste_Vaticane.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Poste_Vaticane.jpg/440px-Poste_Vaticane.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1728" /></a><figcaption>Поштата на Ватикан била основана на 11 февруари 1929 година.</figcaption></figure> Градот го опслужува независен, современ телефонски систем наречен Телефонска служба на Ватикан и поштенски систем (Поште Ватикан) која започнала со работа на 13 февруари 1929 година. На 1 август, државата започнала да издава свои поштенски марки, под надлежност на Филателистичката и нумизматичка канцеларија на државата Ватикан.<a href="#cite_note-137">[127]</a> За градската поштенска услуга понекогаш се вели дека е „најдобра во светот“,<a href="#cite_note-NYT-138">[128]</a> и побрза од поштенската услуга во Рим.<a href="#cite_note-NYT-138">[128]</a> Ватикан, исто така, го контролира својот <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%98%D0%B2%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%B4%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD" title="Највисок домен">домен на највисоко ниво</a> на Интернет, кој е регистриран како <a href="/wiki/.va" title=".va">.va</a>. Широкопојасната услуга е широко обезбедена во Ватикан. На Ватикан, исто така, му е даден префикс на радио ITU, HV, и тоа понекогаш го користат <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BE%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Радиоаматерство">радиоаматерски</a> оператори. Радиото Ватикан, кое било организирано од <a href="/wiki/%D0%93%D1%83%D1%99%D0%B5%D0%BB%D0%BC%D0%BE_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B8" title="Гуљелмо Маркони">Гуљелмо Маркони</a>, се емитува на кратки бранови, средни бранови и FM фреквенции и на Интернет.<a href="#cite_note-139">[129]</a> Неговите главни преносни антени се наоѓаат на италијанска територија и ги надминуваат италијанските нивоа на емисија на заштита на животната средина. Поради оваа причина, Радиото на Ватикан било тужено. Телевизиските услуги се обезбедуваат преку друг субјект, Телевизискиот центар на Ватикан.<a href="#cite_note-140">[130]</a> L'Osservatore Romano е повеќејазичен полуофицијален весник на Светата столица. Го објавува приватна корпорација под раководство на католички лаици, но известува за официјални информации. Сепак, официјалните текстови на документите се во Acta Apostolicae Sedis, службениот весник на Светата столица, кој има додаток за документите на државата Ватикан. Радиото на Ватикан, Телевизискиот центар Ватикан и L'Osservatore Romano се органи не на државата Ватикан, туку на Светата столица, и како такви се наведени во Папски годишник, кој ги става во делот „Институции поврзани со Светата столица“, пред секциите за дипломатската служба на Светата столица во странство и дипломатскиот кор акредитиран во Светата столица, по што е ставен делот за државата Ватикан. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Рециклирање">Рециклирање</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=31" title="Уреди го одделот „Рециклирање“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=31" title="Уреди изворен код на одделот: Рециклирање">уреди извор</a>]</div> Во 2008 година, Ватикан започнал „еколошки остров“ за отпад од обновливи извори на енергија и ја продолжил иницијативата по доаѓањето на папството на <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%81%D0%BA" title="Папа Франциск">Франциск</a>. Овие иновации вклучувале, на пример, инсталација на систем за соларна енергија на покривот на салата на Павле VI. Во јули 2019 година, било објавено дека Ватикан ќе ја забрани употребата и продажбата на пластика за еднократна употреба веднаш штом ќе се исцрпи снабдувањето, многу пред крајниот рок во 2021 година, утврден од <a href="/wiki/%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%A3%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Европска Унија">Европската унија</a>. Се проценува дека 50-55% од комуналниот цврст отпад во Ватикан е соодветно селектиран и рециклиран, со цел да се достигне стандардот на ЕУ од 70-75%.<a href="#cite_note-end_sale_of_single-use_plastics-141">[131]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ватикан_како_тема_во_уметноста_и_во_популарната_култура"><span id=".D0.92.D0.B0.D1.82.D0.B8.D0.BA.D0.B0.D0.BD_.D0.BA.D0.B0.D0.BA.D0.BE_.D1.82.D0.B5.D0.BC.D0.B0_.D0.B2.D0.BE_.D1.83.D0.BC.D0.B5.D1.82.D0.BD.D0.BE.D1.81.D1.82.D0.B0_.D0.B8_.D0.B2.D0.BE_.D0.BF.D0.BE.D0.BF.D1.83.D0.BB.D0.B0.D1.80.D0.BD.D0.B0.D1.82.D0.B0_.D0.BA.D1.83.D0.BB.D1.82.D1.83.D1.80.D0.B0">Ватикан како тема во уметноста и во популарната култура</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=32" title="Уреди го одделот „Ватикан како тема во уметноста и во популарната култура“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=32" title="Уреди изворен код на одделот: Ватикан како тема во уметноста и во популарната култура">уреди извор</a>]</div> <ul><li>„<a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D1%80%D1%83%D0%BC%D0%B8%D1%82%D0%B5_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Подрумите на Ватикан">Подрумите на Ватикан</a>“ - <a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD" title="Роман">роман</a> на францускиот писател <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B5_%D0%96%D0%B8%D0%B4" title="Андре Жид">Андре Жид</a>.<a href="#cite_note-142">[132]</a></li></ul> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Vatican_StPeter_Square.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Vatican_StPeter_Square.jpg/700px-Vatican_StPeter_Square.jpg" decoding="async" width="700" height="172" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Vatican_StPeter_Square.jpg/1050px-Vatican_StPeter_Square.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Vatican_StPeter_Square.jpg/1400px-Vatican_StPeter_Square.jpg 2x" data-file-width="4855" data-file-height="1190" /></a><figcaption>Плоштадот Св. Петар</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Белешки">Белешки</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=33" title="Уреди го одделот „Белешки“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=33" title="Уреди изворен код на одделот: Белешки">уреди извор</a>]</div> <div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4">↑</a> Многу други јазици се користат од институции сместени во рамките на државата, како што се <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0_%D0%A1%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Света Столица">Света Столица</a>, <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B2%D0%B0%D1%98%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B0" title="Швајцарска гарда">Папска швајцарска гарда</a> и <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%BD%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Папска академија на науките (страницата не постои)">Папска академија на науките</a>. Светата столица го користи латинскиот јазик како главен официјален јазик, италијанскиот како главен работен јазик и францускиот како главен дипломатски јазик; дополнително, неговиот <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BD_%D1%81%D0%B5%D0%BA%D1%80%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0%D1%82_(%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0_%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B0)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Државен секретаријат (Света столица) (страницата не постои)">Државен секретаријат</a> користи англиски, француски, германски, италијански, полски, португалски и шпански. Швајцарската гарда, во која командите на парадата се даваат на германски, користи и француски и италијански, два од трите други официјални швајцарски јазици, во своите официјални церемонии, како што е годишната заклетва на новите регрути на 6 мај.<a href="#cite_note-3">[3]</a> </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">↑</a> All powers delegated by the sovereign<a href="#cite_note-10">[9]</a><a href="#cite_note-11">[10]</a> </li> <li id="cite_note-area-15"><a href="#cite_ref-area_15-0">↑</a> The <a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Calendario_Atlante_De_Agostini" class="extiw" title="it:Calendario Atlante De Agostini">Календар Де Агостини Атлас</a> ја навел областа на Ватикан како 44 хектари во неговото издание од 1930 година<a href="#cite_note-13">[11]</a> но го поправил на 49 во неговото издание од 1945–1946 година.<a href="#cite_note-agostini1945-14">[12]</a> Бројката од 44 хектари сè уште е нашироко цитирана од многу извори и покрај нејзината неточност. </li> <li id="cite_note-17"><a href="#cite_ref-17">↑</a> На посетителите и туристите не им е дозволено да возат внатре во Ватикан без конкретна дозвола, која вообичаено им се дава само на оние кои се на официјална работа во Ватикан. </li> <li id="cite_note-18"><a href="#cite_ref-18">↑</a> <a href="/wiki/ITU-T" title="ITU-T">ITU-T</a> му ја доделил шифрата 379 на Ватикан. Сепак, Ватикан е вклучен во италијанскиот план за телефонски броеви и го користи италијанскиот код на државата 39, проследен со 06 (за Рим) и 698. </li> <li id="cite_note-21"><a href="#cite_ref-21">↑</a> Stato della Città del Vaticano<a href="#cite_note-19">[14]</a><a href="#cite_note-20">[15]</a> (италијански изговор: <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%9C%D0%A4%D0%90_%D0%B7%D0%B0_%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Википедија:МФА за италијански јазик (страницата не постои)">[ˈstaːto della tʃitˈta ddel vatiˈkaːno]</a>) is the name used in <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120822001817/https://www.vatican.va/vatican_city_state/legislation/documents/scv_doc_20001126_legge-fondamentale-scv_it.html">the text</a> на државниот <a href="/wiki/%D0%A3%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2" title="Устав">Основен закон</a> и во <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/en.html">официјалната веб-страница на државата</a>. </li> <li id="cite_note-22"><a href="#cite_ref-22">↑</a> <a href="/w/index.php?title=%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D1%81_%D0%B8_%D0%B8%D0%B7%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Латински правопис и изговор (страницата не постои)">црковен</a>, а со тоа и официјалниот, изговор е <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%9C%D0%A4%D0%90_%D0%B7%D0%B0_%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Википедија:МФА за латински јазик (страницата не постои)">[ˈstatus tʃiviˈtatis vatiˈkane]</a>; <a href="/w/index.php?title=%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D1%81_%D0%B8_%D0%B8%D0%B7%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Латински правопис и изговор (страницата не постои)">класичен</a> еден е <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%9C%D0%A4%D0%90_%D0%B7%D0%B0_%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Википедија:МФА за латински јазик (страницата не постои)">[ˈstatʊs kiːwɪˈtaːtɪs waːtɪˈkaːnae̯]</a>. </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23">↑</a> На јазиците што ги користи <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BD_%D1%81%D0%B5%D0%BA%D1%80%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0%D1%82_(%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B0_%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B0)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Државен секретаријат (Светата столица) (страницата не постои)">Државниот секретаријат</a> на <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0_%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B0" class="mw-redirect" title="Света столица">Света столица</a> (освен англискиот и италијанскиот, како што веќе беше споменато погоре): <ul><li><a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Француски јазик">француски</a>: Cité du Vatican—État de la Cité du Vatican</li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Германски јазик">германски</a>: Vatikanstadt, cf. Vatikan—Staat Vatikanstadt (in Austria: Staat der Vatikanstadt)</li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Полски јазик">полски</a>: Miasto Watykańskie, cf. Watykan—Państwo Watykańskie</li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Португалски јазик">португалски</a>: Cidade do Vaticano—Estado da Cidade do Vaticano</li> <li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Шпански јазик">шпански</a>: Ciudad del Vaticano—Estado de la Ciudad del Vaticano.</li></ul> </li> <li id="cite_note-28"><a href="#cite_ref-28">↑</a> Светата столица е централно раководно тело на Католичката црква и суверен ентитет признат со меѓународното право, кој се состои од Папата и Римската курија. Исто така, најчесто се нарекува „Ватикан“, особено кога се користи како <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%BC" class="mw-redirect" title="Метоним">метоним</a> за хиерархијата на Католичката црква. </li> <li id="cite_note-112"><a href="#cite_ref-112">↑</a> Буџетот на Светата столица, кој се разликува од оној на државата Ватикан, е финансиски поддржан од различни извори, вклучувајќи инвестиции, приходи од недвижнини и донации од католички поединци, епархии и институции; тие помагаат во финансирањето на Римската курија (бирократијата на Ватикан), дипломатските мисии и медиумите. Згора на тоа, годишната збирка земена во епархиите и директните донации одат во небуџетски фонд познат како Петар Пенс, кој се користи директно од Папата за добротворни цели, помош при катастрофи и помош за црквите во земјите во развој. </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Наводи">Наводи</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=34" title="Уреди го одделот „Наводи“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=34" title="Уреди изворен код на одделот: Наводи">уреди извор</a>]</div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1">↑</a> <cite id="CITEREFReuters_Staff2014" class="citation news">Reuters Staff (6 October 2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.reuters.com/article/us-pope-latin/pope-ditches-latin-as-official-language-of-vatican-synod-idUSKCN0HV1O220141006">„Pope ditches Latin as official language of Vatican synod“</a>. Reuters.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Reuters&rft.atitle=Pope+ditches+Latin+as+official+language+of+Vatican+synod&rft.date=2014-10-06&rft.au=Reuters+Staff&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.reuters.com%2Farticle%2Fus-pope-latin%2Fpope-ditches-latin-as-official-language-of-vatican-synod-idUSKCN0HV1O220141006&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r5289462">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png");background-image:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg");background-repeat:no-repeat;background-size:9px;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png");background-image:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg");background-repeat:no-repeat;background-size:9px;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png");background-image:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg");background-repeat:no-repeat;background-size:9px;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:var(--color-subtle,#54595d)}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/12px-Wikisource-logo.svg.png");background-image:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg");background-repeat:no-repeat;background-size:12px;background-position:right .1em center}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style> </li> <li id="cite_note-Visiting_The_Vatican_2023_x452-2"><a href="#cite_ref-Visiting_The_Vatican_2023_x452_2-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://visitingthevatican.com/what-language-is-spoken-at-the-vatican/">„What language is spoken at the Vatican?“</a>. Visiting The Vatican. 2023-04-13. Посетено на 2023-11-05.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Visiting+The+Vatican&rft.atitle=What+language+is+spoken+at+the+Vatican%3F&rft.date=2023-04-13&rft_id=https%3A%2F%2Fvisitingthevatican.com%2Fwhat-language-is-spoken-at-the-vatican%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-3"><a href="#cite_ref-3">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=QTeh9_3VGLQ">Solemn oath of the Vatican Swiss guards</a>. 6 May 2014. <a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.youtube.com/watch?v=QTeh9_3VGLQ">https://www.youtube.com/watch?v=QTeh9_3VGLQ</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Solemn+oath+of+the+Vatican+Swiss+guards&rft.date=6+May+2014&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3DQTeh9_3VGLQ&rfr_id=info:sid/en.wikipedia.org:%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD">  </li> <li id="cite_note-5"><a href="#cite_ref-5">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230529044152/https://italyexplained.com/italy-cities-regions/vatican-city/#:~:text=The%20Italian%20name%20for%20Vatican,is%20really%20%E2%80%9Cfrom%E2%80%9D%20there">„Vatican City :: Italy Explained“</a>. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://italyexplained.com/italy-cities-regions/vatican-city/#:~:text=The%20Italian%20name%20for%20Vatican,is%20really%20%E2%80%9Cfrom%E2%80%9D%20there">изворникот</a> на 2023-05-29. Посетено на 2023-12-18.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Vatican+City+%3A%3A+Italy+Explained&rft_id=https%3A%2F%2Fitalyexplained.com%2Fitaly-cities-regions%2Fvatican-city%2F%23%3A~%3Atext%3DThe%2520Italian%2520name%2520for%2520Vatican%2Cis%2520really%2520%25E2%2580%259Cfrom%25E2%2580%259D%2520there&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-6"><a href="#cite_ref-6">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110524030947/https://www.vaticanstate.va/EN/State_and_Government/StateDepartments/index.htm">„Internet Portal of Vatican City State“</a>. Vatican City State. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vaticanstate.va/EN/State_and_Government/StateDepartments/index.htm">изворникот</a> на 24 May 2011. Посетено на 9 July 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Internet+Portal+of+Vatican+City+State&rft.pub=Vatican+City+State&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vaticanstate.va%2FEN%2FState_and_Government%2FStateDepartments%2Findex.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-factbook-7">↑ <a href="#cite_ref-factbook_7-0">6,0</a> <a href="#cite_ref-factbook_7-1">6,1</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220126204237/https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/holy-see-vatican-city/">„Holy See (Vatican City)“</a>. CIA—The World Factbook. 22 September 2021. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/holy-see-vatican-city/">изворникот</a> на 26 January 2022. Посетено на 25 January 2021.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=CIA%E2%80%94The+World+Factbook&rft.atitle=Holy+See+%28Vatican+City%29&rft.date=2021-09-22&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cia.gov%2Fthe-world-factbook%2Fcountries%2Fholy-see-vatican-city%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-8"><a href="#cite_ref-8">↑</a> Robbers, Gerhard (2006) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=M3A-xgf1yM4C&pg=PA1009">Encyclopedia of World Constitutions</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160429130728/https://books.google.com/books?id=M3A-xgf1yM4C&pg=PA1009">Архивирано</a> на 29 април 2016 г.. Infobase Publishing. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/978-0-81606078-8" title="Специјална:ПечатенИзвор/978-0-81606078-8">978-0-81606078-8</a>. p. 1009 </li> <li id="cite_note-9"><a href="#cite_ref-9">↑</a> Nick Megoran (2009) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.staff.ncl.ac.uk/nick.megoran/pdf/theocracy.pdf">"Theocracy"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200804152755/https://www.staff.ncl.ac.uk/nick.megoran/pdf/theocracy.pdf">Архивирано</a> на 4 август 2020 г., p. 226 in International Encyclopedia of Human Geography, vol. 11, Elsevier <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/978-0-08-044911-1" title="Специјална:ПечатенИзвор/978-0-08-044911-1">978-0-08-044911-1</a> </li> <li id="cite_note-10"><a href="#cite_ref-10">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110524024314/http://www.vaticanstate.va/EN/State_and_Government/StateDepartments/Legislative_and_executive_bodies.htm">„Legislative and Executive Bodies“</a>. <a href="/w/index.php?title=Vatican_City_State&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vatican City State (страницата не постои)">Vatican City State</a>. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vaticanstate.va/EN/State_and_Government/StateDepartments/Legislative_and_executive_bodies.htm">изворникот</a> на 24 May 2011. Посетено на 17 April 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Vatican+City+State&rft.atitle=Legislative+and+Executive+Bodies&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.vaticanstate.va%2FEN%2FState_and_Government%2FStateDepartments%2FLegislative_and_executive_bodies.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-11"><a href="#cite_ref-11">↑</a> <cite id="CITEREFPope_John_Paul_II2000" class="citation web"><a href="/w/index.php?title=Pope_John_Paul_II&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pope John Paul II (страницата не постои)">Pope John Paul II</a> (26 November 2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080226203911/http://www.vaticanstate.va/NR/rdonlyres/3F574885-EAD5-47E9-A547-C3717005E861/2522/FundamentalLaw1.pdf">„Fundamental Law of Vatican City State“</a> (PDF). <a href="/w/index.php?title=Vatican_City_State&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vatican City State (страницата не постои)">Vatican City State</a>. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vaticanstate.va/NR/rdonlyres/3F574885-EAD5-47E9-A547-C3717005E861/2522/FundamentalLaw1.pdf">изворникот</a> (PDF) на 26 February 2008. Посетено на 17 April 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Fundamental+Law+of+Vatican+City+State&rft.pub=Vatican+City+State&rft.date=2000-11-26&rft.au=Pope+John+Paul+II&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.vaticanstate.va%2FNR%2Frdonlyres%2F3F574885-EAD5-47E9-A547-C3717005E861%2F2522%2FFundamentalLaw1.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-13"><a href="#cite_ref-13">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=JqlIZ70Jn9gC&q=vaticano">De Agostini Atlas Calendar</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200603042457/https://books.google.com/books?id=JqlIZ70Jn9gC&q=vaticano">Архивирано</a> на 3 јуни 2020 г., 1930, p. 99. (на италијански) </li> <li id="cite_note-agostini1945-14"><a href="#cite_ref-agostini1945_14-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=ZpJXsBX_6uUC&q=vaticano">De Agostini Atlas Calendar</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200603173403/https://books.google.com/books?id=ZpJXsBX_6uUC&q=vaticano">Архивирано</a> на 3 јуни 2020 г., 1945–1946, p. 128. (на италијански) </li> <li id="cite_note-population-16">↑ <a href="#cite_ref-population_16-0">13,0</a> <a href="#cite_ref-population_16-1">13,1</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vaticanstate.va/it/stato-governo/note-generali/popolazione.html">„Population“</a> (италијански). Vatican City State. 26 June 2023. Посетено на 16 August 2023.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Population&rft.pub=Vatican+City+State&rft.date=2023-06-26&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vaticanstate.va%2Fit%2Fstato-governo%2Fnote-generali%2Fpopolazione.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-19"><a href="#cite_ref-19">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vaticanstate.va/it/">„Stato della Città del Vaticano“</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200119071357/https://www.vaticanstate.va/it/">Архивирано</a> од изворникот 19 January 2020. Посетено на 30 November 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Stato+della+Citt%C3%A0+del+Vaticano&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vaticanstate.va%2Fit%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-20"><a href="#cite_ref-20">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/content/vatican/it.html">„La Santa Sede“</a>. Vatican.va. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211208130834/https://www.vatican.va/content/vatican/it.html">Архивирано</a> од изворникот 8 December 2021. Посетено на 7 December 2021.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Vatican.va&rft.atitle=La+Santa+Sede&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Fcontent%2Fvatican%2Fit.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24">↑</a> <cite id="CITEREFRay2023" class="citation web">Ray, Michael (2023-05-20). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/place/Vatican-City">„Vatican City“</a> (англиски). <a href="/wiki/Encyclopedia_Britannica" class="mw-redirect" title="Encyclopedia Britannica">Encyclopedia Britannica</a>. Посетено на 2023-05-21.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Vatican+City&rft.pub=Encyclopedia+Britannica&rft.date=2023-05-20&rft.aulast=Ray&rft.aufirst=Michael&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Fplace%2FVatican-City&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25">↑</a> <cite id="CITEREFDuignan2023" class="citation web">Duignan, Brian (2023-03-31). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/nation-state">„nation-state“</a> (англиски). <a href="/wiki/Encyclopedia_Britannica" class="mw-redirect" title="Encyclopedia Britannica">Encyclopedia Britannica</a>. Посетено на 2023-05-21.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=nation-state&rft.pub=Encyclopedia+Britannica&rft.date=2023-03-31&rft.aulast=Duignan&rft.aufirst=Brian&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Ftopic%2Fnation-state&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-Britannica-26"><a href="#cite_ref-Britannica_26-0">↑</a> <cite id="121" class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150318193720/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/623972/Vatican-City">„Vatican City“</a>. Encyclopedia Britannica. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/place/Vatican-City">изворникот</a> на 18 March 2015. Посетено на 18 May 2021.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Encyclopedia+Britannica&rft.atitle=Vatican+City&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Fplace%2FVatican-City&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27">↑</a> <cite class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180825011001/https://www.bbc.com/news/world-europe-17994868">„Vatican country profile“</a>. BBC News (англиски). 2018. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/news/world-europe-17994868">изворникот</a> на 25 August 2018. Посетено на 24 August 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BBC+News&rft.atitle=Vatican+country+profile&rft.date=2018&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fnews%2Fworld-europe-17994868&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-lateran-29">↑ <a href="#cite_ref-lateran_29-0">20,0</a> <a href="#cite_ref-lateran_29-1">20,1</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210225060950/http://www.aloha.net/~mikesch/treaty.htm">„Text of the Lateran Treaty of 1929“</a>. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.aloha.net/~mikesch/treaty.htm">изворникот</a> на 25 February 2021. Посетено на 3 August 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Text+of+the+Lateran+Treaty+of+1929&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.aloha.net%2F~mikesch%2Ftreaty.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-30"><a href="#cite_ref-30">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220126204237/https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/holy-see-vatican-city/">„Europe :: Holy See (Vatican City) — The World Factbook - Central Intelligence Agency“</a>. www.cia.gov. 22 September 2021. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/holy-see-vatican-city/">изворникот</a> на 26 January 2022. Посетено на 25 January 2021.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.cia.gov&rft.atitle=Europe+%3A%3A+Holy+See+%28Vatican+City%29+%E2%80%94+The+World+Factbook+-+Central+Intelligence+Agency&rft.date=2021-09-22&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cia.gov%2Fthe-world-factbook%2Fcountries%2Fholy-see-vatican-city%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-pages-31"><a href="#cite_ref-pages_31-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190322135430/http://www.catholic-pages.com/vatican/vatican_city.asp">„Vatican City“</a>. Catholic-Pages.com. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.catholic-pages.com/vatican/vatican_city.asp">изворникот</a> на 22 March 2019. Посетено на 12 August 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Vatican+City&rft.pub=Catholic-Pages.com&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.catholic-pages.com%2Fvatican%2Fvatican_city.asp&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-32"><a href="#cite_ref-32">↑</a> <cite class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210414050802/http://www.asianews.it/news-en/Catholics-increasing-worldwide,-reaching-1.329-billion-49663.html">„Catholics increasing worldwide, reaching 1.329 billion“</a>. <a href="/w/index.php?title=AsiaNews&action=edit&redlink=1" class="new" title="AsiaNews (страницата не постои)">AsiaNews</a>. 26 March 2020. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.asianews.it/news-en/Catholics-increasing-worldwide,-reaching-1.329-billion-49663.html">изворникот</a> на 14 April 2021. Посетено на 9 March 2021.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Catholics+increasing+worldwide%2C+reaching+1.329+billion&rft.date=2020-03-26&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.asianews.it%2Fnews-en%2FCatholics-increasing-worldwide%2C-reaching-1.329-billion-49663.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-Preamble-33">↑ <a href="#cite_ref-Preamble_33-0">24,0</a> <a href="#cite_ref-Preamble_33-1">24,1</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171010175158/https://www.vaticanstate.va/content/dam/vaticanstate/documenti/leggi-e-decreti/Normative-Penali-e-Amministrative/LateranTreaty.pdf">„Preamble of the Lateran Treaty“</a> (PDF). Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vaticanstate.va/content/dam/vaticanstate/documenti/leggi-e-decreti/Normative-Penali-e-Amministrative/LateranTreaty.pdf">изворникот</a> (PDF) на 10 October 2017. Посетено на 21 July 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Preamble+of+the+Lateran+Treaty&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vaticanstate.va%2Fcontent%2Fdam%2Fvaticanstate%2Fdocumenti%2Fleggi-e-decreti%2FNormative-Penali-e-Amministrative%2FLateranTreaty.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-34"><a href="#cite_ref-34">↑</a> <cite id="CITEREFRichardson" class="citation book">Richardson, L. New Topographical Dictionary of Ancient Rome. Baltimore: Johns Hopkins University Press. стр. 405. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/0-8018-4300-6" title="Специјална:ПечатенИзвор/0-8018-4300-6"><bdi>0-8018-4300-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=New+Topographical+Dictionary+of+Ancient+Rome&rft.place=Baltimore&rft.pages=405&rft.pub=Johns+Hopkins+University+Press&rft.isbn=0-8018-4300-6&rft.aulast=Richardson&rft.aufirst=L.&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200912234026/http://w2.vatican.va/content/pius-xii/la/apost_constitutions/documents/hf_p-xii_apc_19451208_vacantis-apostolicae-sedis.html">„Apostolic Constitution“</a> (латински). Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://w2.vatican.va/content/pius-xii/la/apost_constitutions/documents/hf_p-xii_apc_19451208_vacantis-apostolicae-sedis.html">изворникот</a> на 12 September 2020. Посетено на 3 August 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Apostolic+Constitution&rft_id=https%3A%2F%2Fw2.vatican.va%2Fcontent%2Fpius-xii%2Fla%2Fapost_constitutions%2Fdocuments%2Fhf_p-xii_apc_19451208_vacantis-apostolicae-sedis.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-36"><a href="#cite_ref-36">↑</a> <cite id="CITEREFPope_Francis2014" class="citation web">Pope Francis (8 September 2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150418013034/http://w2.vatican.va/content/francesco/la/letters/2014/documents/papa-francesco_20140908_lettera-card-giovanni-lajolo.html">„Letter to John Cardinal Lajolo“</a> (латински). The Vatican. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://w2.vatican.va/content/francesco/la/letters/2014/documents/papa-francesco_20140908_lettera-card-giovanni-lajolo.html">изворникот</a> на 18 April 2015. Посетено на 28 May 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Letter+to+John+Cardinal+Lajolo&rft.pub=The+Vatican&rft.date=2014-09-08&rft.au=Pope+Francis&rft_id=https%3A%2F%2Fw2.vatican.va%2Fcontent%2Ffrancesco%2Fla%2Fletters%2F2014%2Fdocuments%2Fpapa-francesco_20140908_lettera-card-giovanni-lajolo.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-Liverani_2016_21-37">↑ <a href="#cite_ref-Liverani_2016_21_37-0">28,0</a> <a href="#cite_ref-Liverani_2016_21_37-1">28,1</a> <a href="#cite_ref-Liverani_2016_21_37-2">28,2</a> <a href="#CITEREFLiverani2016">Liverani 2016</a> harvnb error: no target: CITEREFLiverani2016 (<a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:Harv_and_Sfn_template_errors" title="Категорија:Harv and Sfn template errors">help</a>) </li> <li id="cite_note-38"><a href="#cite_ref-38">↑</a> <a href="#CITEREFPetacco2016">Petacco 2016</a> harvnb error: no target: CITEREFPetacco2016 (<a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:Harv_and_Sfn_template_errors" title="Категорија:Harv and Sfn template errors">help</a>) </li> <li id="cite_note-39"><a href="#cite_ref-39">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140918040152/https://mospace.umsystem.edu/xmlui/bitstream/handle/10355/8100/research.pdf?sequence=3">„Damien Martin, "Wine and Drunkenness in Roman Society"“</a> (PDF). Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://mospace.umsystem.edu/xmlui/bitstream/handle/10355/8100/research.pdf?sequence=3">изворникот</a> (PDF) на 18 September 2014. Посетено на 27 August 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Damien+Martin%2C+%22Wine+and+Drunkenness+in+Roman+Society%22&rft_id=https%3A%2F%2Fmospace.umsystem.edu%2Fxmlui%2Fbitstream%2Fhandle%2F10355%2F8100%2Fresearch.pdf%3Fsequence%3D3&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-40"><a href="#cite_ref-40">↑</a> Tacitus, The Histories, II, 93, translation by Clifford H. Moore (The Loeb Classical Library, first printed 1925) </li> <li id="cite_note-41"><a href="#cite_ref-41">↑</a> Based on "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100305113143/http://www.saintpetersbasilica.org/images.htm">Outline of St. Peter's, Old St. Peter's, and Circus of Nero</a>". </li> <li id="cite_note-42"><a href="#cite_ref-42">↑</a> Lanciani, Rodolfo (1892). </li> <li id="cite_note-43"><a href="#cite_ref-43">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190528110717/http://www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/en/stato-e-governo/storia/la-citta-del-vaticano-nel-tempo.html">„Vatican City in the Past“</a>. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/en/stato-e-governo/storia/la-citta-del-vaticano-nel-tempo.html">изворникот</a> на 28 May 2019. Посетено на 3 August 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Vatican+City+in+the+Past&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vaticanstate.va%2Fcontent%2Fvaticanstate%2Fen%2Fstato-e-governo%2Fstoria%2Fla-citta-del-vaticano-nel-tempo.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-44"><a href="#cite_ref-44">↑</a> <a href="/w/index.php?title=Pliny_the_Elder&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pliny the Elder (страницата не постои)">Pliny the Elder</a>, <a href="/w/index.php?title=Natural_History_(Pliny)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Natural History (Pliny) (страницата не постои)">Natural History</a> XVI.76. </li> <li id="cite_note-45"><a href="#cite_ref-45">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190915021152/http://newadvent.org/cathen/11744a.htm#IV">„St. Peter, Prince of the Apostles“</a>. Catholic Encyclopedia. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.newadvent.org/cathen/11744a.htm#IV">изворникот</a> на 15 September 2019. Посетено на 12 August 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=St.+Peter%2C+Prince+of+the+Apostles&rft.pub=Catholic+Encyclopedia&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.newadvent.org%2Fcathen%2F11744a.htm%23IV&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-Tafur-46"><a href="#cite_ref-Tafur_46-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://depts.washington.edu/silkroad/texts/tafur.html#ch3">Travels and Adventures</a>, Chapter 3, <a href="/w/index.php?title=Pero_Tafur&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pero Tafur (страницата не постои)">Pero Tafur</a>, digitized from <a href="/w/index.php?title=The_Broadway_Travellers&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Broadway Travellers (страницата не постои)">The Broadway Travellers</a> series, edited by Sir <a href="/w/index.php?title=E._Denison_Ross&action=edit&redlink=1" class="new" title="E. Denison Ross (страницата не постои)">E. Denison Ross</a> and <a href="/w/index.php?title=Eileen_Power&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eileen Power (страницата не постои)">Eileen Power</a>, translated and edited with an introduction by <a href="/w/index.php?title=Malcolm_Letts&action=edit&redlink=1" class="new" title="Malcolm Letts (страницата не постои)">Malcolm Letts</a> (New York, London: Harper & brothers 1926) </li> <li id="cite_note-47"><a href="#cite_ref-47">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120124211312/http://mv.vatican.va/3_EN/pages/x-Schede/MGEs/MGEs_Sala16_03_040.html">„Altar dedicated to Cybele and Attis“</a>. Vatican Museums. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://mv.vatican.va/3_EN/pages/x-Schede/MGEs/MGEs_Sala16_03_040.html">изворникот</a> на 24 January 2012. Посетено на 26 August 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Altar+dedicated+to+Cybele+and+Attis&rft.pub=Vatican+Museums&rft_id=https%3A%2F%2Fmv.vatican.va%2F3_EN%2Fpages%2Fx-Schede%2FMGEs%2FMGEs_Sala16_03_040.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-48"><a href="#cite_ref-48">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=37b9V9IXDsYC&dq=Gardner+%22reputed+grave%22&pg=PA126">Fred S. Kleiner, Gardner's Art through the Ages (Cengage Learning 2012</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150912151621/https://books.google.com/books?id=37b9V9IXDsYC&pg=PA126&dq=Gardner+%22reputed+grave%22&hl=en&sa=X&ei=A3gQUqPdOYWThgeirYCgDg&redir_esc=y#v=onepage&q=Gardner%20%22reputed%20grave%22&f=false">Архивирано</a> на {{{2}}}. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/978-1-13395479-8" title="Специјална:ПечатенИзвор/978-1-13395479-8">978-1-13395479-8</a>), p. 126 </li> <li id="cite_note-World_History-49"><a href="#cite_ref-World_History_49-0">↑</a> <cite id="CITEREFWetterau1994" class="citation book">Wetterau, Bruce (1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/worldhistorydict00wett">World History: A Dictionary of Important People, Places, and Events, from Ancient Times to the Present</a>. New York: Henry Holt & Co. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/978-0805023503" title="Специјална:ПечатенИзвор/978-0805023503"><bdi>978-0805023503</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=World+History%3A+A+Dictionary+of+Important+People%2C+Places%2C+and+Events%2C+from+Ancient+Times+to+the+Present&rft.place=New+York&rft.pub=Henry+Holt+%26+Co.&rft.date=1994&rft.isbn=978-0805023503&rft.aulast=Wetterau&rft.aufirst=Bruce&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fworldhistorydict00wett&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-50"><a href="#cite_ref-50">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210119131557/http://www.vatican.va/roman_curia/secretariat_state/archivio/documents/rc_seg-st_19290211_patti-lateranensi_it.html#TRATTATO_FRA_LA_SANTA_SEDE_E_L%E2%80%99ITALIA">„Patti lateranensi, 11 febbraio 1929 - Segreteria di Stato, card. Pietro Gasparri“</a>. The Holy See. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/roman_curia/secretariat_state/archivio/documents/rc_seg-st_19290211_patti-lateranensi_it.html#TRATTATO_FRA_LA_SANTA_SEDE_E_L%E2%80%99ITALIA">изворникот</a> на 19 January 2021. Посетено на 5 April 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Holy+See&rft.atitle=Patti+lateranensi%2C+11+febbraio+1929+-+Segreteria+di+Stato%2C+card.+Pietro+Gasparri&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Froman_curia%2Fsecretariat_state%2Farchivio%2Fdocuments%2Frc_seg-st_19290211_patti-lateranensi_it.html%23TRATTATO_FRA_LA_SANTA_SEDE_E_L%25E2%2580%2599ITALIA&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-Statute-51">↑ <a href="#cite_ref-Statute_51-0">42,0</a> <a href="#cite_ref-Statute_51-1">42,1</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210119131557/http://www.vatican.va/roman_curia/secretariat_state/archivio/documents/rc_seg-st_19290211_patti-lateranensi_it.html">„Patti lateranensi, 11 febbraio 1929 – Segreteria di Stato, card. Pietro Gasparri“</a>. vatican.va. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/roman_curia/secretariat_state/archivio/documents/rc_seg-st_19290211_patti-lateranensi_it.html">изворникот</a> на 19 January 2021. Посетено на 5 April 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=vatican.va&rft.atitle=Patti+lateranensi%2C+11+febbraio+1929+%E2%80%93+Segreteria+di+Stato%2C+card.+Pietro+Gasparri&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Froman_curia%2Fsecretariat_state%2Farchivio%2Fdocuments%2Frc_seg-st_19290211_patti-lateranensi_it.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-52"><a href="#cite_ref-52">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131215103412/http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005446">„Rome“</a>. Ushmm.org. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005446">изворникот</a> на 15 December 2013. Посетено на 12 December 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Rome&rft.pub=Ushmm.org&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ushmm.org%2Fwlc%2Fen%2Farticle.php%3FModuleId%3D10005446&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-Chadwick1-53">↑ <a href="#cite_ref-Chadwick1_53-0">44,0</a> <a href="#cite_ref-Chadwick1_53-1">44,1</a> Chadwick, 1988, pp. 222–232 </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54">↑</a> Chadwick, 1988, pp. 232–236 </li> <li id="cite_note-55"><a href="#cite_ref-55">↑</a> Chadwick, 1988, pp. 236–244 </li> <li id="cite_note-56"><a href="#cite_ref-56">↑</a> Chadwick, 1988, pp. 244–245 </li> <li id="cite_note-57"><a href="#cite_ref-57">↑</a> <a href="#CITEREFChadwick1988">Chadwick 1988</a> harvnb error: no target: CITEREFChadwick1988 (<a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:Harv_and_Sfn_template_errors" title="Категорија:Harv and Sfn template errors">help</a>) </li> <li id="cite_note-Vatican_State-58">↑ <a href="#cite_ref-Vatican_State_58-0">49,0</a> <a href="#cite_ref-Vatican_State_58-1">49,1</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071211020340/https://www.vaticanstate.va/EN/State_and_Government/History/Vatican_City_today.htm">„Vatican City Today“</a>. Vatican City Government. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vaticanstate.va/EN/State_and_Government/History/Vatican_City_today.htm">изворникот</a> на 11 December 2007. Посетено на 28 November 2007.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Vatican+City+Today&rft.pub=Vatican+City+Government&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vaticanstate.va%2FEN%2FState_and_Government%2FHistory%2FVatican_City_today.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-guest_house-59">↑ <a href="#cite_ref-guest_house_59-0">50,0</a> <a href="#cite_ref-guest_house_59-1">50,1</a> <cite id="CITEREFThavis2013" class="citation book">Thavis, John (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/vaticandiariesbe0000thav">The Vatican Diaries: A Behind-the-Scenes Look at the Power, Personalities and Politics at the Heart of the Catholic Church</a>. NY: Viking. стр. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/vaticandiariesbe0000thav/page/121">121–122</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/978-0-670-02671-5" title="Специјална:ПечатенИзвор/978-0-670-02671-5"><bdi>978-0-670-02671-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Vatican+Diaries%3A+A+Behind-the-Scenes+Look+at+the+Power%2C+Personalities+and+Politics+at+the+Heart+of+the+Catholic+Church&rft.place=NY&rft.pages=121-122&rft.pub=Viking&rft.date=2013&rft.isbn=978-0-670-02671-5&rft.aulast=Thavis&rft.aufirst=John&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fvaticandiariesbe0000thav&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-:0-60"><a href="#cite_ref-:0_60-0">↑</a> <cite id="CITEREFMorss2015" class="citation journal">Morss, John R. (2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210122174103/https://academic.oup.com/ejil/article/26/4/927/2599610">„The International Legal Status of the Vatican/Holy See Complex“</a>. European Journal of International Law. OUP. 26 (4): 927. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Fejil%2Fchv062">10.1093/ejil/chv062</a>. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://academic.oup.com/ejil/article/26/4/927/2599610">изворникот</a> на 22 January 2021. Посетено на 6 February 2021.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=European+Journal+of+International+Law&rft.atitle=The+International+Legal+Status+of+the+Vatican%2FHoly+See+Complex&rft.volume=26&rft.issue=4&rft.pages=927&rft.date=2015&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Fejil%2Fchv062&rft.aulast=Morss&rft.aufirst=John+R.&rft_id=https%3A%2F%2Facademic.oup.com%2Fejil%2Farticle%2F26%2F4%2F927%2F2599610&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"> <code class="cs1-code">|hdl-access=</code> бара <code class="cs1-code">|hdl=</code> (<a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D1%88:CS1_errors#param_access_requires_param" class="mw-redirect" title="Помош:CS1 errors">help</a>)<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-61"><a href="#cite_ref-61">↑</a> <cite class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/holy-see-vatican-city/">„Holy See (Vatican City)“</a>, The World Factbook (англиски), Central Intelligence Agency, 2022-12-28, Посетено на 2023-01-04</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+World+Factbook&rft.atitle=Holy+See+%28Vatican+City%29&rft.date=2022-12-28&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cia.gov%2Fthe-world-factbook%2Fcountries%2Fholy-see-vatican-city%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-62"><a href="#cite_ref-62">↑</a> Lateran Treaty of 1929, Article 3 </li> <li id="cite_note-treaty-63">↑ <a href="#cite_ref-treaty_63-0">54,0</a> <a href="#cite_ref-treaty_63-1">54,1</a> <a href="#cite_ref-treaty_63-2">54,2</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210119131557/http://www.vatican.va/roman_curia/secretariat_state/archivio/documents/rc_seg-st_19290211_patti-lateranensi_it.html">„Patti Lateranensi“</a>. vatican.va. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/roman_curia/secretariat_state/archivio/documents/rc_seg-st_19290211_patti-lateranensi_it.html">изворникот</a> на 19 January 2021. Посетено на 6 November 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Patti+Lateranensi&rft.pub=vatican.va&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Froman_curia%2Fsecretariat_state%2Farchivio%2Fdocuments%2Frc_seg-st_19290211_patti-lateranensi_it.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-treaty_text-64">↑ <a href="#cite_ref-treaty_text_64-0">55,0</a> <a href="#cite_ref-treaty_text_64-1">55,1</a> Lateran Treaty of 1929, Articles 13–16 </li> <li id="cite_note-65"><a href="#cite_ref-65">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/content/vatican/en/info.html">„Useful Information“</a>. The Holy See. Посетено на 2023-01-04.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Holy+See&rft.atitle=Useful+Information&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Fcontent%2Fvatican%2Fen%2Finfo.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-JeffMasters2017records-66"><a href="#cite_ref-JeffMasters2017records_66-0">↑</a> <cite id="CITEREFMasters2018" class="citation web">Masters, Jeff (18 January 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180430045703/https://www.wunderground.com/cat6/noaa-earth-had-its-third-warmest-year-record-2017">„NOAA: Earth Had Its Third Warmest Year on Record in 2017“</a>. Wunderground. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wunderground.com/cat6/noaa-earth-had-its-third-warmest-year-record-2017">изворникот</a> на 30 April 2018. Посетено на 29 April 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=NOAA%3A+Earth+Had+Its+Third+Warmest+Year+on+Record+in+2017&rft.pub=Wunderground&rft.date=2018-01-18&rft.aulast=Masters&rft.aufirst=Jeff&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.wunderground.com%2Fcat6%2Fnoaa-earth-had-its-third-warmest-year-record-2017&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-ServizioMeteorologico1-67"><a href="#cite_ref-ServizioMeteorologico1_67-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://clima.meteoam.it/AtlanteClimatico/pdf/(239)Roma%20Ciampino.pdf">Tabelle climatiche 1971–2000 della stazione meteorologica di Roma-Ciampino Ponente dall'Atlante Climatico 1971–2000</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190110014759/http://clima.meteoam.it/AtlanteClimatico/pdf/%28239%29Roma%20Ciampino.pdf">Архивирано</a> на 10 јануари 2019 г. – Servizio Meteorologico dell'Aeronautica Militare </li> <li id="cite_note-68"><a href="#cite_ref-68">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://clima.meteoam.it/web_clima_sysman/Clino6190/CLINO239.txt">„Visualizzazione tabella CLINO della stazione / CLINO Averages Listed for the station Roma Ciampino“</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110819073317/http://clima.meteoam.it/web_clima_sysman/Clino6190/CLINO239.txt">Архивирано</a> од изворникот 19 August 2011. Посетено на 13 June 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Visualizzazione+tabella+CLINO+della+stazione+%2F+CLINO+Averages+Listed+for+the+station+Roma+Ciampino&rft_id=https%3A%2F%2Fclima.meteoam.it%2Fweb_clima_sysman%2FClino6190%2FCLINO239.txt&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-69"><a href="#cite_ref-69">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150102201530/http://www.thegwpf.com/vatican-footprint-wrong-footed/">„Vatican footprint wrong-footed“</a>. The Global Warming Policy Forum. 26 May 2010. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.thegwpf.com/vatican-footprint-wrong-footed/">изворникот</a> на 2 January 2015. Посетено на 2 January 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Vatican+footprint+wrong-footed&rft.pub=The+Global+Warming+Policy+Forum&rft.date=2010-05-26&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.thegwpf.com%2Fvatican-footprint-wrong-footed%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-70"><a href="#cite_ref-70">↑</a> <cite class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090112190438/http://www.physorg.com/news103554442.html">„The Vatican to go carbon neutral“</a>. United Press International. 13 July 2007. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.physorg.com/news103554442.html">изворникот</a> на 12 January 2009. Посетено на 12 September 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+Vatican+to+go+carbon+neutral&rft.date=2007-07-13&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.physorg.com%2Fnews103554442.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-CN070713-71"><a href="#cite_ref-CN070713_71-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cathnews.com/news/707/76.php">Vatican signs up for a carbon offset forest</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080705173031/https://www.cathnews.com/news/707/76.php">Архивирано</a> на 5 јули 2008 г., Catholic News Service, published 13 July 2007. </li> <li id="cite_note-72"><a href="#cite_ref-72">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wcr.ab.ca/news/2007/0723/carbon072307.shtml">Climate forest makes Vatican the first carbon-neutral state</a>, Western Catholic Reporter, published 23 July 2007. </li> <li id="cite_note-73"><a href="#cite_ref-73">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.csmonitor.com/Environment/2010/0420/Carbon-offsets-How-a-Vatican-forest-failed-to-reduce-global-warming">"Carbon offsets: How a Vatican forest failed to reduce global warming"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200801031710/https://www.csmonitor.com/Environment/2010/0420/Carbon-offsets-How-a-Vatican-forest-failed-to-reduce-global-warming">Архивирано</a> на 1 август 2020 г.. </li> <li id="cite_note-74"><a href="#cite_ref-74">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ethicalcorp.com/environment/dangers-lurk-offset-investments">"Dangers lurk in offset investments"</a>, Ethical Corporation published 19 September 2011. </li> <li id="cite_note-75"><a href="#cite_ref-75">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://webarchive.loc.gov/all/20070612183543/https://www.catholicnews.com/data/stories/cns/0702971.htm">"Going green: Vatican expands mission to saving planet, not just souls"</a>, Catholic News Service, published 25 May 2007. </li> <li id="cite_note-76"><a href="#cite_ref-76">↑</a> Glatz, Carol (26 November 2008) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://salt.claretianpubs.org/sjnews/2008/12/sjn081210a.html">"Vatican wins award for creating rooftop solar-power generator"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171010164738/http://salt.claretianpubs.org/sjnews/2008/12/sjn081210a.html">Архивирано</a> на 10 октомври 2017 г., Catholic News Service. </li> <li id="cite_note-VaticanMap-77"><a href="#cite_ref-VaticanMap_77-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211104104919/http://www.saintpetersbasilica.org/vaticancity-map.htm">„Map of Vatican City“</a>. saintpetersbasilica.org. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.saintpetersbasilica.org/vaticancity-map.htm">изворникот</a> на 4 November 2021. Посетено на 11 October 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Map+of+Vatican+City&rft.pub=saintpetersbasilica.org&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.saintpetersbasilica.org%2Fvaticancity-map.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-Pellegrino-78"><a href="#cite_ref-Pellegrino_78-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080413133503/https://www.pellegrinocattolico.com/ctv/gardens.htm">„Al Pellegrino Cattolico: The Vatican Gardens“</a>. 2008 Al Pellegrino Cattolico s.r.l. Via di Porta Angelica 81\83 (S.Pietro) I- 00193 Roma, Italy. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pellegrinocattolico.com/ctv/gardens.htm">изворникот</a> на 13 April 2008. Посетено на 21 November 2008.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Al+Pellegrino+Cattolico%3A+The+Vatican+Gardens&rft.pub=2008+Al+Pellegrino+Cattolico+s.r.l.+Via+di+Porta+Angelica+81%5C83+%28S.Pietro%29+I-+00193+Roma%2C+Italy&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.pellegrinocattolico.com%2Fctv%2Fgardens.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-Vatican-79">↑ <a href="#cite_ref-Vatican_79-0">70,0</a> <a href="#cite_ref-Vatican_79-1">70,1</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081108134258/https://www.vaticanstate.va/EN/Monuments/The_Vatican_Gardens/">„Official Vatican City State Website: A Visit to the Vatican Gardens“</a>. Uffici di Presidenza S.C.V. 2007. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vaticanstate.va/EN/Monuments/The_Vatican_Gardens/">изворникот</a> на 8 November 2008. Посетено на 21 November 2008.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Official+Vatican+City+State+Website%3A+A+Visit+to+the+Vatican+Gardens&rft.pub=Uffici+di+Presidenza+S.C.V.&rft.date=2007&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vaticanstate.va%2FEN%2FMonuments%2FThe_Vatican_Gardens%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-80"><a href="#cite_ref-80">↑</a> <cite id="CITEREFSection2017" class="citation web">Section, United Nations News Service (7 February 2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180202202155/http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=56121#.WnNenpM-dsM">„UN News - FEATURE: Diplomacy of the conscience – The Holy See at the United Nations“</a>. UN News Service Section (англиски). Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=56121#.WnNenpM-dsM">изворникот</a> на 2 February 2018. Посетено на 1 February 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=UN+News+Service+Section&rft.atitle=UN+News+-+FEATURE%3A+Diplomacy+of+the+conscience+%E2%80%93+The+Holy+See+at+the+United+Nations&rft.date=2017-02-07&rft.aulast=Section&rft.aufirst=United+Nations+News+Service&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.un.org%2Fapps%2Fnews%2Fstory.asp%3FNewsID%3D56121%23.WnNenpM-dsM&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-Vatican_City-81">↑ <a href="#cite_ref-Vatican_City_81-0">72,0</a> <a href="#cite_ref-Vatican_City_81-1">72,1</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070504093117/http://www.catholic-pages.com/vatican/vatican_city.asp">„Vatican City“</a>. Catholic-Pages.com. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.catholic-pages.com/vatican/vatican_city.asp">изворникот</a> на 4 May 2007. Посетено на 4 March 2007.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Vatican+City&rft.pub=Catholic-Pages.com&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.catholic-pages.com%2Fvatican%2Fvatican_city.asp&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-82"><a href="#cite_ref-82">↑</a> "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://timesofindia.indiatimes.com/india/Learning-with-the-Times-7-nations-still-under-absolute-monarchy/articleshow/3692953.cms">Learning with the Times: 7 Nation Still Under Absolute Monarchy</a>", The Times of India, published 10 November 2008. </li> <li id="cite_note-83"><a href="#cite_ref-83">↑</a> <cite id="CITEREFVisceglia2011" class="citation book">Visceglia, Maria Antonietta (2011-01-01). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://brill.com/display/book/edcoll/9789004206236/Bej.9789004206229.i-444_012.xml">„The Pope's Household And Court In The Early Modern Age“</a>. Royal Courts in Dynastic States and Empires. BRILL. стр. 237–264. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1163%2Fej.9789004206229.i-444.57">10.1163/ej.9789004206229.i-444.57</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/9789004206236" title="Специјална:ПечатенИзвор/9789004206236"><bdi>9789004206236</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=The+Pope%E2%80%99s+Household+And+Court+In+The+Early+Modern+Age&rft.btitle=Royal+Courts+in+Dynastic+States+and+Empires&rft.pages=237-264&rft.pub=BRILL&rft.date=2011-01-01&rft_id=info%3Adoi%2F10.1163%2Fej.9789004206229.i-444.57&rft.isbn=9789004206236&rft.aulast=Visceglia&rft.aufirst=Maria+Antonietta&rft_id=https%3A%2F%2Fbrill.com%2Fdisplay%2Fbook%2Fedcoll%2F9789004206236%2FBej.9789004206229.i-444_012.xml&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-84"><a href="#cite_ref-84">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/apost_constitutions/documents/hf_jp-ii_apc_22021996_universi-dominici-gregis.html">„Universi Dominici Gregis (February 22, 1996) | John Paul II“</a>. The Holy See. Посетено на 2022-12-14.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Holy+See&rft.atitle=Universi+Dominici+Gregis+%28February+22%2C+1996%29+%7C+John+Paul+II&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Fcontent%2Fjohn-paul-ii%2Fen%2Fapost_constitutions%2Fdocuments%2Fhf_jp-ii_apc_22021996_universi-dominici-gregis.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-85"><a href="#cite_ref-85">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/holy_father/paul_vi/motu_proprio/documents/hf_p-vi_motu-proprio_19680328_pontificalis-domus_lt.html">Pontificalis Domus</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140112075641/http://www.vatican.va/holy_father/paul_vi/motu_proprio/documents/hf_p-vi_motu-proprio_19680328_pontificalis-domus_lt.html">Архивирано</a> на {{{2}}}., 3 </li> <li id="cite_note-86"><a href="#cite_ref-86">↑</a> The site <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.chivalricorders.org/vatican/pplcourt.htm">"Hereditary Officers of the Papal Court"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070313165610/https://www.chivalricorders.org/vatican/pplcourt.htm">Архивирано</a> на 13 март 2007 г. continues to present these functions and titles as still in use, several decades after their abolition. </li> <li id="cite_note-87"><a href="#cite_ref-87">↑</a> One of the titles of the Pope listed in the <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D1%88%D0%BD%D0%B8%D0%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Папски годишник (страницата не постои)">Папски годишник</a> is "<a href="/w/index.php?title=List_of_Sovereigns_of_the_Vatican_City_State&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Sovereigns of the Vatican City State (страницата не постои)">Sovereign of Vatican City State</a>" (page 23* in recent editions). </li> <li id="cite_note-88"><a href="#cite_ref-88">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://theconversation.com/in-bidens-visit-with-the-pope-a-page-from-reagans-playbook-170077">„In Biden's visit with the pope, a page from Reagan's playbook?“</a>. www.theconversation.com. 2021-10-27. Посетено на 2022-05-08.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.theconversation.com&rft.atitle=In+Biden%27s+visit+with+the+pope%2C+a+page+from+Reagan%27s+playbook%3F&rft.date=2021-10-27&rft_id=https%3A%2F%2Ftheconversation.com%2Fin-bidens-visit-with-the-pope-a-page-from-reagans-playbook-170077&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-89"><a href="#cite_ref-89">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201009091217/http://www.intratext.com/IXT/ENG0017/_P19.HTM">„Code of Canon Law: text – IntraText CT“</a>. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.intratext.com/IXT/ENG0017/_P19.HTM">изворникот</a> на 9 October 2020. Посетено на 3 August 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Code+of+Canon+Law%3A+text+%E2%80%93+IntraText+CT&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.intratext.com%2FIXT%2FENG0017%2F_P19.HTM&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-90"><a href="#cite_ref-90">↑</a> <cite id="CITEREFDuursma1996" class="citation book">Duursma, Jorri C. (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210414053158/https://books.google.com/books?id=CgVDprXjkIYC&pg=PA396">Fragmentation and the International Relations of Micro-states: Self-determination and Statehood</a>. Cambridge University Press. стр. 396. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/9780521563604" title="Специјална:ПечатенИзвор/9780521563604"><bdi>9780521563604</bdi></a>. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=CgVDprXjkIYC&pg=PA396">изворникот</a> на 14 April 2021. Посетено на 9 December 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Fragmentation+and+the+International+Relations+of+Micro-states%3A+Self-determination+and+Statehood&rft.pages=396&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1996&rft.isbn=9780521563604&rft.aulast=Duursma&rft.aufirst=Jorri+C.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DCgVDprXjkIYC%26pg%3DPA396&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-91"><a href="#cite_ref-91">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121225094441/https://www.vaticanstate.va/IT/Servizi/Direzione_SdS_VVFF/corpo_della_gendarmeria.htm">„Corpo della Gendarmeria“</a> (италијански). Stato della Città del Vaticano. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vaticanstate.va/IT/Servizi/Direzione_SdS_VVFF/corpo_della_gendarmeria.htm">изворникот</a> на 25 December 2012. Посетено на 15 January 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Corpo+della+Gendarmeria&rft.pub=Stato+della+Citt%C3%A0+del+Vaticano&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vaticanstate.va%2FIT%2FServizi%2FDirezione_SdS_VVFF%2Fcorpo_della_gendarmeria.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-Gendarme-92"><a href="#cite_ref-Gendarme_92-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071023001945/https://www.vaticanstate.va/EN/State_and_Government/Structure_Governorate/Gendarme_Corps.htm">„Gendarme Corps“</a>. Office of the President of Vatican City State. 2007. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vaticanstate.va/EN/State_and_Government/Structure_Governorate/Gendarme_Corps.htm">изворникот</a> на 23 October 2007. Посетено на 15 October 2007.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Gendarme+Corps&rft.pub=Office+of+the+President+of+Vatican+City+State&rft.date=2007&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vaticanstate.va%2FEN%2FState_and_Government%2FStructure_Governorate%2FGendarme_Corps.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-Administrations-93"><a href="#cite_ref-Administrations_93-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071023001914/https://www.vaticanstate.va/EN/State_and_Government/Structure_Governorate/Administrations_and_Central_Offices.htm">„Administrations and Central Offices“</a>. Office of the President of Vatican City State. 2007. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vaticanstate.va/EN/State_and_Government/Structure_Governorate/Administrations_and_Central_Offices.htm">изворникот</a> на 23 October 2007. Посетено на 15 October 2007.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Administrations+and+Central+Offices&rft.pub=Office+of+the+President+of+Vatican+City+State&rft.date=2007&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vaticanstate.va%2FEN%2FState_and_Government%2FStructure_Governorate%2FAdministrations_and_Central_Offices.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-crime_rate-94"><a href="#cite_ref-crime_rate_94-0">↑</a> <cite class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080108222354/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/2639777.stm">„Vatican crime rate 'soars'“</a>. BBC. 8 January 2003. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/2639777.stm">изворникот</a> на 8 January 2008. Посетено на 28 November 2007.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Vatican+crime+rate+%27soars%27&rft.date=2003-01-08&rft_id=https%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F1%2Fhi%2Fworld%2Feurope%2F2639777.stm&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-95"><a href="#cite_ref-95">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.romereports.com/palio/vatican-surpasses-all-nations-in-pickpockets-english-3545.html#.UPt_Wc0hclk">"Vatican surpasses all nations... in pickpockets?"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121115144215/https://www.romereports.com/palio/Vatican-surpasses-all-nations-in-pickpockets-english-3545.html">Архивирано</a> на 15 ноември 2012 г.. </li> <li id="cite_note-96"><a href="#cite_ref-96">↑</a> Glatz, Carol (19 December 2013) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.catholicnews.com/services/englishnews/2013/man-seriously-injured-after-setting-self-on-fire-in-st-peter-s-square.cfm">"Man seriously injured after setting self on fire in St. Peter's Square"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190621003837/https://www.catholicnews.com/services/englishnews/2013/man-seriously-injured-after-setting-self-on-fire-in-st-peter-s-square.cfm">Архивирано</a> на 21 јуни 2019 г.. </li> <li id="cite_note-treaty1-97">↑ <a href="#cite_ref-treaty1_97-0">88,0</a> <a href="#cite_ref-treaty1_97-1">88,1</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210119131557/http://www.vatican.va/roman_curia/secretariat_state/archivio/documents/rc_seg-st_19290211_patti-lateranensi_it.html">„Inter Sanctam Sedem et Italiae Regnum Conventiones* Initae Die 11 Februarii 1929“</a> (италијански). Vatican.va. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/roman_curia/secretariat_state/archivio/documents/rc_seg-st_19290211_patti-lateranensi_it.html">изворникот</a> на 19 January 2021. Посетено на 12 July 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Inter+Sanctam+Sedem+et+Italiae+Regnum+Conventiones%2A+Initae+Die+11+Februarii+1929&rft.pub=Vatican.va&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Froman_curia%2Fsecretariat_state%2Farchivio%2Fdocuments%2Frc_seg-st_19290211_patti-lateranensi_it.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-98"><a href="#cite_ref-98">↑</a> <cite id="CITEREFShea2009" class="citation web">Shea, Alison (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131017130729/https://www.nyulawglobal.org/globalex/Vatican1.htm">„Researching the Law of the Vatican City State“</a>. Hauser Global Law School Program. <a href="/w/index.php?title=New_York_University_School_of_Law&action=edit&redlink=1" class="new" title="New York University School of Law (страницата не постои)">New York University School of Law</a>. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nyulawglobal.org/globalex/vatican1.htm">изворникот</a> на 17 October 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Hauser+Global+Law+School+Program&rft.atitle=Researching+the+Law+of+the+Vatican+City+State&rft.date=2009&rft.aulast=Shea&rft.aufirst=Alison&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nyulawglobal.org%2Fglobalex%2Fvatican1.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-99"><a href="#cite_ref-99">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.slate.com/articles/news_and_politics/explainer/2012/05/paolo_gabriele_case_how_does_the_vatican_deal_with_criminals_.html">How Does Vatican City Deal With Criminals?</a> </li> <li id="cite_note-100"><a href="#cite_ref-100">↑</a> "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.spiegel.de/international/0,1518,460967,00.html">Is the Vatican a Rogue State?</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120406122805/http://www.spiegel.de/international/0,1518,460967,00.html">Архивирано</a> на 6 април 2012 г." <a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%BF%D0%B8%D0%B3%D0%B5%D0%BB_%D0%BE%D0%BD%D0%BB%D0%B0%D1%98%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Шпигел онлајн (страницата не постои)">Spiegel Online</a>. </li> <li id="cite_note-Participation-101">↑ <a href="#cite_ref-Participation_101-0">92,0</a> <a href="#cite_ref-Participation_101-1">92,1</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vaticanstate.va/EN/State_and_Government/Internationalrelations/Participation_with_international_Organizations.htm">"Vatican City State: Participation in International Organizations"</a>. </li> <li id="cite_note-102"><a href="#cite_ref-102">↑</a> See also appendix at end of <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/roman_curia/secretariat_state/documents/rc_seg-st_20010123_holy-see-relations_en.html">"Bilateral Relations of the Holy See"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140709142833/https://www.vatican.va/roman_curia/secretariat_state/documents/rc_seg-st_20010123_holy-see-relations_en.html">Архивирано</a> на {{{2}}}.. </li> <li id="cite_note-103"><a href="#cite_ref-103">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171010164743/https://www.interpol.int/Member-countries/Europe/Vatican-City-State">„Membership Vatican City State“</a>. <a href="/w/index.php?title=Interpol&action=edit&redlink=1" class="new" title="Interpol (страницата не постои)">Interpol</a>. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.interpol.int/Member-countries/Europe/Vatican-City-State">изворникот</a> на 10 October 2017. Посетено на 5 June 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Membership+Vatican+City+State&rft.pub=Interpol&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.interpol.int%2FMember-countries%2FEurope%2FVatican-City-State&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-104"><a href="#cite_ref-104">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220807043845/https://cerf.un.org/our-donors/contributions-by-donor">„Contributions by donor“</a>. <a href="/w/index.php?title=Central_Emergency_Response_Fund&action=edit&redlink=1" class="new" title="Central Emergency Response Fund (страницата не постои)">Central Emergency Response Fund</a>. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://cerf.un.org/our-donors/contributions-by-donor">изворникот</a> на 2022-08-07. Посетено на 2022-08-23.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Central+Emergency+Response+Fund&rft.atitle=Contributions+by+donor&rft_id=https%3A%2F%2Fcerf.un.org%2Four-donors%2Fcontributions-by-donor&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-105"><a href="#cite_ref-105">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190629140220/https://www.oecd.org/tax/transparency/AEOI-commitments.pdf">„AEOI: STATUS OF COMMITMENTS“</a> (PDF). Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.oecd.org/tax/transparency/AEOI-commitments.pdf">изворникот</a> (PDF) на 29 June 2019. Посетено на 29 June 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=AEOI%3A+STATUS+OF+COMMITMENTS&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.oecd.org%2Ftax%2Ftransparency%2FAEOI-commitments.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-106"><a href="#cite_ref-106">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190629140217/https://www.oecd.org/ctp/exchange-of-tax-information/Status_of_convention.pdf">„Jurisdictions participating in the Convention on Mutual Administrative Assistance in Tax Matters“</a> (PDF). OECD. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.oecd.org/ctp/exchange-of-tax-information/Status_of_convention.pdf">изворникот</a> (PDF) на 29 June 2019. Посетено на 29 June 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=OECD&rft.atitle=Jurisdictions+participating+in+the+Convention+on+Mutual+Administrative+Assistance+in+Tax+Matters&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.oecd.org%2Fctp%2Fexchange-of-tax-information%2FStatus_of_convention.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-107"><a href="#cite_ref-107">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190629140216/https://www.oecd.org/tax/exchange-of-tax-information/MCAA-Signatories.pdf">„SIGNATORIES OF THE MULTILATERAL COMPETENT AUTHORITY AGREEMENT ON AUTOMATIC EXCHANGE OF FINANCIAL ACCOUNT INFORMATION AND INTENDED FIRST INFORMATION EXCHANGE DATE“</a> (PDF). Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.oecd.org/tax/exchange-of-tax-information/MCAA-Signatories.pdf">изворникот</a> (PDF) на 29 June 2019. Посетено на 29 June 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=SIGNATORIES+OF+THE+MULTILATERAL+COMPETENT+AUTHORITY+AGREEMENT+ON+AUTOMATIC+EXCHANGE+OF+FINANCIAL+ACCOUNT+INFORMATION+AND+INTENDED+FIRST+INFORMATION+EXCHANGE+DATE&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.oecd.org%2Ftax%2Fexchange-of-tax-information%2FMCAA-Signatories.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-108"><a href="#cite_ref-108">↑</a> <cite id="CITEREFPullella2017" class="citation news">Pullella, Philip (8 December 2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190602095231/https://www.reuters.com/article/us-vatican-financial-evaluation-idUSKBN1E20X8">„Vatican should bring money-laundering cases to trial, watchdog...“</a>. Reuters (англиски). Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.reuters.com/article/us-vatican-financial-evaluation-idUSKBN1E20X8">изворникот</a> на 2 June 2019. Посетено на 29 June 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Reuters&rft.atitle=Vatican+should+bring+money-laundering+cases+to+trial%2C+watchdog...&rft.date=2017-12-08&rft.aulast=Pullella&rft.aufirst=Philip&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.reuters.com%2Farticle%2Fus-vatican-financial-evaluation-idUSKBN1E20X8&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-109"><a href="#cite_ref-109">↑</a> <cite id="CITEREFPerryer2018" class="citation web">Perryer, Sophie (20 Nov 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190327132811/https://www.europeanceo.com/finance/top-5-financial-transgressions-committed-by-the-vatican/">„Top 5 financial transgressions committed by the Vatican“</a>. European CEO (англиски). Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.europeanceo.com/finance/top-5-financial-transgressions-committed-by-the-vatican/">изворникот</a> на 27 March 2019. Посетено на 29 June 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=European+CEO&rft.atitle=Top+5+financial+transgressions+committed+by+the+Vatican&rft.date=2018-11-20&rft.aulast=Perryer&rft.aufirst=Sophie&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.europeanceo.com%2Ffinance%2Ftop-5-financial-transgressions-committed-by-the-vatican%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-110"><a href="#cite_ref-110">↑</a> <cite id="CITEREFWilley2013" class="citation news">Willey, David (18 July 2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190629142358/https://www.bbc.com/news/business-23289297">„The Vatican Bank is rocked by scandal again“</a>. BBC News (англиски). Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/news/business-23289297">изворникот</a> на 29 June 2019. Посетено на 29 June 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BBC+News&rft.atitle=The+Vatican+Bank+is+rocked+by+scandal+again&rft.date=2013-07-18&rft.aulast=Willey&rft.aufirst=David&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fnews%2Fbusiness-23289297&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-111"><a href="#cite_ref-111">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191215234732/https://data.imf.org/?sk=388DFA60-1D26-4ADE-B505-A05A558D9A42">„ “</a>. IMF Data. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.imf.org/?sk=388DFA60-1D26-4ADE-B505-A05A558D9A42">изворникот</a> на 15 December 2019. Посетено на 18 December 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=IMF+Data&rft.atitle=%26ensp%3B&rft_id=https%3A%2F%2Fdata.imf.org%2F%3Fsk%3D388DFA60-1D26-4ADE-B505-A05A558D9A42&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-economy_factbook-113"><a href="#cite_ref-economy_factbook_113-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220126204237/https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/holy-see-vatican-city/">„Holy See (Vatican City): Economy“</a>. CIA – The World Factbook. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/holy-see-vatican-city/">изворникот</a> на 26 January 2022. Посетено на 10 October 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=CIA+%E2%80%93+The+World+Factbook&rft.atitle=Holy+See+%28Vatican+City%29%3A+Economy&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cia.gov%2Fthe-world-factbook%2Fcountries%2Fholy-see-vatican-city%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-114"><a href="#cite_ref-114">↑</a> <cite id="CITEREFO'Malley,_Seán_P.2006" class="citation web"><a href="/w/index.php?title=Se%C3%A1n_Patrick_O%27Malley&action=edit&redlink=1" class="new" title="Seán Patrick O'Malley (страницата не постои)">O'Malley, Seán P.</a> (28 September 2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071020213924/http://www.cardinalseansblog.org/?p=232">„A Glimpse Inside the Vatican & Msgr. Robert Deeley's Guest Post“</a>. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cardinalseansblog.org/?p=232">изворникот</a> на 20 October 2007. Посетено на 30 January 2008.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=A+Glimpse+Inside+the+Vatican+%26+Msgr.+Robert+Deeley%27s+Guest+Post&rft.date=2006-09-28&rft.au=O%27Malley%2C+Se%C3%A1n+P.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cardinalseansblog.org%2F%3Fp%3D232&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-115"><a href="#cite_ref-115">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100327132038/http://europa.eu/legislation_summaries/economic_and_monetary_affairs/institutional_and_economic_framework/l25040_en.htm">„Agreements on monetary relations (Monaco, San Marino, the Vatican and Andorra)“</a>. Activities of the European Union: Summaries of legislation. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://europa.eu/legislation_summaries/economic_and_monetary_affairs/institutional_and_economic_framework/l25040_en.htm">изворникот</a> на 27 March 2010. Посетено на 23 February 2007.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Activities+of+the+European+Union%3A+Summaries+of+legislation&rft.atitle=Agreements+on+monetary+relations+%28Monaco%2C+San+Marino%2C+the+Vatican+and+Andorra%29&rft_id=https%3A%2F%2Feuropa.eu%2Flegislation_summaries%2Feconomic_and_monetary_affairs%2Finstitutional_and_economic_framework%2Fl25040_en.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-116"><a href="#cite_ref-116">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140911140958/http://cathnews.acu.edu.au/604/100.html">„Benedict Vatican euros set for release“</a>. Catholic News. 21 April 2006. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://cathnews.acu.edu.au/604/100.html">изворникот</a> на 11 September 2014. Посетено на 25 September 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Catholic+News&rft.atitle=Benedict+Vatican+euros+set+for+release&rft.date=2006-04-21&rft_id=https%3A%2F%2Fcathnews.acu.edu.au%2F604%2F100.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-117"><a href="#cite_ref-117">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.christiantelegraph.com/issue6216.html">Holy See's budget shortfall shrinks in 2008</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110722045938/https://www.christiantelegraph.com/issue6216.html">Архивирано</a> на 22 јули 2011 г.. </li> <li id="cite_note-118"><a href="#cite_ref-118">↑</a> Pullella, Philip (8 March 2012). </li> <li id="cite_note-VaticanEconomicSecretariat-119"><a href="#cite_ref-VaticanEconomicSecretariat_119-0">↑</a> <cite class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140720193128/https://www.theitalynews.net/index.php/sid/220216280/scat/145bb158ac2f80f2/ht/Vatican-financial-system-restructuring-begins-with-new-secretariat">„Vatican financial system restructuring begins with new secretariat“</a>. The Italy News.Net. 25 February 2014. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theitalynews.net/index.php/sid/220216280/scat/145bb158ac2f80f2/ht/Vatican-financial-system-restructuring-begins-with-new-secretariat">изворникот</a> на 20 July 2014. Посетено на 25 February 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Vatican+financial+system+restructuring+begins+with+new+secretariat&rft.date=2014-02-25&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.theitalynews.net%2Findex.php%2Fsid%2F220216280%2Fscat%2F145bb158ac2f80f2%2Fht%2FVatican-financial-system-restructuring-begins-with-new-secretariat&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-120"><a href="#cite_ref-120">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220505121235/https://www.artnews.com/art-news/news/vatican-nft-gallery-1234627189/">„The Vatican Will Create a NFT Gallery to 'Democratize Art'“</a>. 2 May 2022. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.artnews.com/art-news/news/vatican-nft-gallery-1234627189/">изворникот</a> на 5 May 2022. Посетено на 5 May 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Vatican+Will+Create+a+NFT+Gallery+to+%27Democratize+Art%27&rft.date=2022-05-02&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.artnews.com%2Fart-news%2Fnews%2Fvatican-nft-gallery-1234627189%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-citizenship-121">↑ <a href="#cite_ref-citizenship_121-0">111,0</a> <a href="#cite_ref-citizenship_121-1">111,1</a> <a href="#cite_ref-citizenship_121-2">111,2</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vaticanstate.va/phocadownload/leggi-decreti/Leggesullacittadinanzalaresidenzaelaccesso.pdf">„Law on citizenship, residence and access“</a> (PDF) (италијански). Vatican City State. 22 February 2011. Посетено на 31 July 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Law+on+citizenship%2C+residence+and+access&rft.pub=Vatican+City+State&rft.date=2011-02-22&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vaticanstate.va%2Fphocadownload%2Fleggi-decreti%2FLeggesullacittadinanzalaresidenzaelaccesso.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-population2011-122">↑ <a href="#cite_ref-population2011_122-0">112,0</a> <a href="#cite_ref-population2011_122-1">112,1</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190414002752/https://www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/it/stato-e-governo/note-generali/popolazione.html">„Population“</a> (италијански). Vatican City State. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/it/stato-e-governo/note-generali/popolazione.html">изворникот</a> на 14 April 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Population&rft.pub=Vatican+City+State&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vaticanstate.va%2Fcontent%2Fvaticanstate%2Fit%2Fstato-e-governo%2Fnote-generali%2Fpopolazione.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-123"><a href="#cite_ref-123">↑</a> <cite id="CITEREFMrowiÅ„ska2013" class="citation web">MrowiÅ„ska, Alina (26 February 2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcrunch.com/the-next-pope/behind-the-walls-what-it039s-like-to-live-inside-the-vatican-for-a-woman">„Behind The Walls: What It's Like To Live Inside The Vatican, For A Woman“</a>. NET TV - Catholic TV from the Diocese of Brooklyn.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Behind+The+Walls%3A+What+It%27s+Like+To+Live+Inside+The+Vatican%2C+For+A+Woman&rft.pub=NET+TV+-+Catholic+TV+from+the+Diocese+of+Brooklyn&rft.date=2013-02-26&rft.aulast=Mrowi%C3%85%E2%80%9Eska&rft.aufirst=Alina&rft_id=https%3A%2F%2Fworldcrunch.com%2Fthe-next-pope%2Fbehind-the-walls-what-it039s-like-to-live-inside-the-vatican-for-a-woman&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-124"><a href="#cite_ref-124">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://netny.tv/episodes/currents/raising-children-within-vatican-swiss-guard-family/">„Raising Children Within the Vatican: Life of a Swiss Guard Familydate =5 August 2019“</a>. Pew Research Center.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Raising+Children+Within+the+Vatican%3A+Life+of+a+Swiss+Guard+Familydate+%3D5+August+2019&rft.pub=Pew+Research+Center&rft_id=https%3A%2F%2Fnetny.tv%2Fepisodes%2Fcurrents%2Fraising-children-within-vatican-swiss-guard-family%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-125"><a href="#cite_ref-125">↑</a> Vatican City State appendix to the <a href="/w/index.php?title=Acta_Apostolicae_Sedis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Acta Apostolicae Sedis (страницата не постои)">Acta Apostolicae Sedis</a> is entirely in Italian. </li> <li id="cite_note-126"><a href="#cite_ref-126">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150206111318/http://www.vatican.va//">„Vatican“</a>. The Holy See. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vatican.va/content/vatican.html">изворникот</a> на 6 February 2015. Посетено на 7 December 2021.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Holy+See&rft.atitle=Vatican&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Fcontent%2Fvatican.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-:1-127">↑ <a href="#cite_ref-:1_127-0">117,0</a> <a href="#cite_ref-:1_127-1">117,1</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180727222225/https://www.independent.co.uk/news/world/europe/vatican-city-drinks-more-wine-per-person-than-anywhere-else-in-the-world-9151475.html">„Vatican City drinks more wine per person than anywhere else in the world“</a>. The Independent. 25 February 2014. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.independent.co.uk/news/world/europe/vatican-city-drinks-more-wine-per-person-than-anywhere-else-in-the-world-9151475.html">изворникот</a> на 27 July 2018. Посетено на 27 July 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Independent&rft.atitle=Vatican+City+drinks+more+wine+per+person+than+anywhere+else+in+the+world&rft.date=2014-02-25&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.independent.co.uk%2Fnews%2Fworld%2Feurope%2Fvatican-city-drinks-more-wine-per-person-than-anywhere-else-in-the-world-9151475.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-128"><a href="#cite_ref-128">↑</a> Mrowińska, Alina. </li> <li id="cite_note-129"><a href="#cite_ref-129">↑</a> <cite class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190205082725/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/2639777.stm">„Vatican crime rate 'soars'“</a> (англиски). 8 January 2003. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/2639777.stm">изворникот</a> на 5 February 2019. Посетено на 6 March 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Vatican+crime+rate+%27soars%27&rft.date=2003-01-08&rft_id=https%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F2%2Fhi%2Feurope%2F2639777.stm&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-130"><a href="#cite_ref-130">↑</a> <cite id="CITEREFMillerMitchinson2013" class="citation news">Miller, Anne; Mitchinson, John (14 March 2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ghostarchive.org/archive/20220110/https://www.telegraph.co.uk/men/the-filter/qi/9930677/QI-some-quite-interesting-facts-about-Popes.html">„QI: some quite interesting facts about Popes“</a>. The Daily Telegraph (англиски). <a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0307-1235">0307-1235</a>. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.telegraph.co.uk/men/the-filter/qi/9930677/QI-some-quite-interesting-facts-about-Popes.html">изворникот</a> на 10 January 2022. Посетено на 6 March 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Daily+Telegraph&rft.atitle=QI%3A+some+quite+interesting+facts+about+Popes&rft.date=2013-03-14&rft.issn=0307-1235&rft.aulast=Miller&rft.aufirst=Anne&rft.au=Mitchinson%2C+John&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.telegraph.co.uk%2Fmen%2Fthe-filter%2Fqi%2F9930677%2FQI-some-quite-interesting-facts-about-Popes.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-131"><a href="#cite_ref-131">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.openculture.com/2020/01/the-vatican-library-goes-online-and-digitizes-tens-of-thousands-of-manuscripts-books-coins-and-more.html">„The Vatican Library Goes Online and Digitizes Tens of Thousands of Manuscripts, Books, Coins, and More“</a>. Open Culture. January 6, 2020. Посетено на April 5, 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Open+Culture&rft.atitle=The+Vatican+Library+Goes+Online+and+Digitizes+Tens+of+Thousands+of+Manuscripts%2C+Books%2C+Coins%2C+and+More&rft.date=2020-01-06&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.openculture.com%2F2020%2F01%2Fthe-vatican-library-goes-online-and-digitizes-tens-of-thousands-of-manuscripts-books-coins-and-more.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-UNESCO-132">↑ <a href="#cite_ref-UNESCO_132-0">122,0</a> <a href="#cite_ref-UNESCO_132-1">122,1</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171225203638/http://whc.unesco.org/en/list/286/">„Vatican City – UNESCO World Heritage Centre“</a>. UNESCO. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://whc.unesco.org/en/list/286">изворникот</a> на 25 December 2017. Посетено на 10 October 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Vatican+City+%E2%80%93+UNESCO+World+Heritage+Centre&rft.pub=UNESCO&rft_id=https%3A%2F%2Fwhc.unesco.org%2Fen%2Flist%2F286&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-133"><a href="#cite_ref-133">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190204065802/http://www.guardiasvizzera.va/content/guardiasvizzera/en/guardia/vita-nella-guardia.html">„Life in the Guard“</a>. Pontifical Swiss Guard. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.guardiasvizzera.va/content/guardiasvizzera/en/guardia/vita-nella-guardia.html">изворникот</a> на 4 February 2019. Посетено на 10 September 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Pontifical+Swiss+Guard&rft.atitle=Life+in+the+Guard&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.guardiasvizzera.va%2Fcontent%2Fguardiasvizzera%2Fen%2Fguardia%2Fvita-nella-guardia.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-134"><a href="#cite_ref-134">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100529155107/https://www.vatican.va/news_services/press/documentazione/documents/sp_ss_scv/informazione_generale/sp_ss_scv_info-generale_en.html">„Holy See – State of the Vatican City“</a>. Vatican Papal Conclave. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/news_services/press/documentazione/documents/sp_ss_scv/informazione_generale/sp_ss_scv_info-generale_en.html">изворникот</a> на 29 May 2010. Посетено на 28 November 2007.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Holy+See+%E2%80%93+State+of+the+Vatican+City&rft.pub=Vatican+Papal+Conclave&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Fnews_services%2Fpress%2Fdocumentazione%2Fdocuments%2Fsp_ss_scv%2Finformazione_generale%2Fsp_ss_scv_info-generale_en.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-Sinfin-135">↑ <a href="#cite_ref-Sinfin_135-0">125,0</a> <a href="#cite_ref-Sinfin_135-1">125,1</a> <a href="#cite_ref-Sinfin_135-2">125,2</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171010161429/http://www.sinfin.net/railways/world/vatican/vaticanrail.html#Origini">„Railways of the World“</a>. Sinfin.net. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sinfin.net/railways/world/vatican/vaticanrail.html#Origini">изворникот</a> на 10 October 2017. Посетено на 8 August 2006.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Railways+of+the+World&rft.pub=Sinfin.net&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.sinfin.net%2Frailways%2Fworld%2Fvatican%2Fvaticanrail.html%23Origini&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-136"><a href="#cite_ref-136">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180305202751/https://www.rometoolkit.com/whattodo/vatican.htm">„The Vatican Museums & St Peter's, Rome; getting there -“</a>. www.rometoolkit.com (англиски). Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.rometoolkit.com/whattodo/vatican.htm">изворникот</a> на 5 March 2018. Посетено на 19 March 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.rometoolkit.com&rft.atitle=The+Vatican+Museums+%26+St+Peter%27s%2C+Rome%3B+getting+there+-&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.rometoolkit.com%2Fwhattodo%2Fvatican.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-137"><a href="#cite_ref-137">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071211191109/https://www.vaticanphilately.org/vc.htm">„The Early Definitives“</a>. Vatican Philatelic Society. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vaticanphilately.org/vc.htm">изворникот</a> на 11 December 2007. Посетено на 28 November 2007.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Early+Definitives&rft.pub=Vatican+Philatelic+Society&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vaticanphilately.org%2Fvc.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-NYT-138">↑ <a href="#cite_ref-NYT_138-0">128,0</a> <a href="#cite_ref-NYT_138-1">128,1</a> <cite id="CITEREFBaker2004" class="citation news">Baker, Al (27 June 2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080101222204/http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950CEFDE1738F934A15755C0A9629C8B63&n=Top%2FNews%2FWorld%2FCountries%20and%20Territories%2FVatican%20City">„Hail Marys Not Needed: Vatican Mail Will Deliver“</a>. The New York Times. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950CEFDE1738F934A15755C0A9629C8B63&n=Top/News/World/Countries%20and%20Territories/Vatican%20City">изворникот</a> на 1 January 2008. Посетено на 28 November 2007.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+New+York+Times&rft.atitle=Hail+Marys+Not+Needed%3A+Vatican+Mail+Will+Deliver&rft.date=2004-06-27&rft.aulast=Baker&rft.aufirst=Al&rft_id=https%3A%2F%2Fquery.nytimes.com%2Fgst%2Ffullpage.html%3Fres%3D950CEFDE1738F934A15755C0A9629C8B63%26n%3DTop%2FNews%2FWorld%2FCountries%2520and%2520Territories%2FVatican%2520City&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-139"><a href="#cite_ref-139">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090503202313/http://www.vatican.va/news_services/radio/index.htm">„Vatican Radio – Index“</a>. Vatican.va. 2 September 2005. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/news_services/radio/index.htm">изворникот</a> на 3 May 2009. Посетено на 6 May 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Vatican+Radio+%E2%80%93+Index&rft.pub=Vatican.va&rft.date=2005-09-02&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Fnews_services%2Fradio%2Findex.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-140"><a href="#cite_ref-140">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090503202319/http://www.vatican.va/news_services/television/index.htm">„Vatican Television Center – Index“</a>. Vatican.va. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/news_services/television/index.htm">изворникот</a> на 3 May 2009. Посетено на 6 May 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Vatican+Television+Center+%E2%80%93+Index&rft.pub=Vatican.va&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Fnews_services%2Ftelevision%2Findex.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-end_sale_of_single-use_plastics-141"><a href="#cite_ref-end_sale_of_single-use_plastics_141-0">↑</a> <cite id="CITEREFGlatz" class="citation web">Glatz, Carol. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190716230355/https://cruxnow.com/vatican/2019/07/16/vatican-city-state-set-to-end-sale-of-single-use-plastics/">„Vatican City State set to end sale of single-use plastics“</a>. Crus. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://cruxnow.com/vatican/2019/07/16/vatican-city-state-set-to-end-sale-of-single-use-plastics/">изворникот</a> на 16 July 2019. Посетено на 17 July 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Vatican+City+State+set+to+end+sale+of+single-use+plastics&rft.pub=Crus&rft.aulast=Glatz&rft.aufirst=Carol&rft_id=https%3A%2F%2Fcruxnow.com%2Fvatican%2F2019%2F07%2F16%2Fvatican-city-state-set-to-end-sale-of-single-use-plastics%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"> </li> <li id="cite_note-142"><a href="#cite_ref-142">↑</a> Магор, Каталог 2015. Скопје, 2015, стр. 17. </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Библиографија">Библиографија</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=35" title="Уреди го одделот „Библиографија“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=35" title="Уреди изворен код на одделот: Библиографија">уреди извор</a>]</div> <ul><li><cite id="CITEREFChadwick1988" class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Owen_Chadwick&action=edit&redlink=1" class="new" title="Owen Chadwick (страницата не постои)">Chadwick, Owen</a> (1988). Britain and the Vatican During the Second World War. Cambridge: Cambridge University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/978-0-521-36825-4" title="Специјална:ПечатенИзвор/978-0-521-36825-4"><bdi>978-0-521-36825-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Britain+and+the+Vatican+During+the+Second+World+War&rft.place=Cambridge&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1988&rft.isbn=978-0-521-36825-4&rft.aulast=Chadwick&rft.aufirst=Owen&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></li> <li><cite id="CITEREFKent2002" class="citation book">Kent, Peter C. (2002). The Lonely Cold War of Pope Pius XII: The Catholic Church and the Division of Europe, 1943–1950. Montreal: McGill-Queen's University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/978-0-7735-2326-5" title="Специјална:ПечатенИзвор/978-0-7735-2326-5"><bdi>978-0-7735-2326-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Lonely+Cold+War+of+Pope+Pius+XII%3A+The+Catholic+Church+and+the+Division+of+Europe%2C+1943%E2%80%931950&rft.place=Montreal&rft.pub=McGill-Queen%27s+University+Press&rft.date=2002&rft.isbn=978-0-7735-2326-5&rft.aulast=Kent&rft.aufirst=Peter+C.&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></li> <li><cite id="CITEREFMorley1980" class="citation book">Morley, John F. (1980). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/vaticandiplomacy00morl">Vatican Diplomacy and the Jews During the Holocaust, 1939–1943</a>. New York: Ktav Pub. House. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/978-0-87068-701-3" title="Специјална:ПечатенИзвор/978-0-87068-701-3"><bdi>978-0-87068-701-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Vatican+Diplomacy+and+the+Jews+During+the+Holocaust%2C+1939%E2%80%931943&rft.place=New+York&rft.pub=Ktav+Pub.+House&rft.date=1980&rft.isbn=978-0-87068-701-3&rft.aulast=Morley&rft.aufirst=John+F.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fvaticandiplomacy00morl&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></li> <li><cite id="Nichols69" class="citation book">Nichols, Fiona (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=S-TekVnvyx4C&pg=PA85">Rome and the Vatican</a>. London: New Holland. стр. 85–96. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/978-1-84537-500-3" title="Специјална:ПечатенИзвор/978-1-84537-500-3"><bdi>978-1-84537-500-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rome+and+the+Vatican&rft.place=London&rft.pages=85-96&rft.pub=New+Holland&rft.date=2006&rft.isbn=978-1-84537-500-3&rft.aulast=Nichols&rft.aufirst=Fiona&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DS-TekVnvyx4C%26pg%3DPA85&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462">[<a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%9C%D1%80%D1%82%D0%B2%D0%B8_%D0%B2%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8" title="Википедија:Мртви врски">мртва врска</a>][<a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%9C%D1%80%D1%82%D0%B2%D0%B8_%D0%B2%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8" title="Википедија:Мртви врски">мртва врска</a>]</li> <li><cite id="CITEREFRicciBegni2003" class="citation book">Ricci, Corrado; Begni, Ernesto (2003). The Vatican: Its History, Its Treasures. Kessinger Publishing. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/978-0-7661-3941-1" title="Специјална:ПечатенИзвор/978-0-7661-3941-1"><bdi>978-0-7661-3941-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Vatican%3A+Its+History%2C+Its+Treasures&rft.pub=Kessinger+Publishing&rft.date=2003&rft.isbn=978-0-7661-3941-1&rft.aulast=Ricci&rft.aufirst=Corrado&rft.au=Begni%2C+Ernesto&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></li> <li><cite id="CITEREFPetacco2016" class="citation book">Petacco, Laura (2016). „La Meta Romuli e il Terebinthus Neronis“. Во Claudio Parisi Presicce; Laura Petacco (уред.). La Spina: dall'Agro vaticano a via della Conciliazione (италијански). Rome. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/978-88-492-3320-9" title="Специјална:ПечатенИзвор/978-88-492-3320-9"><bdi>978-88-492-3320-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=La+Meta+Romuli+e+il+Terebinthus+Neronis&rft.btitle=La+Spina%3A+dall%27Agro+vaticano+a+via+della+Conciliazione&rft.pub=Rome&rft.date=2016&rft.isbn=978-88-492-3320-9&rft.aulast=Petacco&rft.aufirst=Laura&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></li> <li><cite id="CITEREFLiverani2016" class="citation book">Liverani, Paolo (2016). „Un destino di marginalità: storia e topografia dell'area vaticana nell'antichità“. Во Claudio Parisi Presicce; Laura Petacco (уред.). La Spina: dall'Agro vaticano a via della Conciliazione (италијански). Rome. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/978-88-492-3320-9" title="Специјална:ПечатенИзвор/978-88-492-3320-9"><bdi>978-88-492-3320-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Un+destino+di+marginalit%C3%A0%3A+storia+e+topografia+dell%27area+vaticana+nell%27antichit%C3%A0&rft.btitle=La+Spina%3A+dall%27Agro+vaticano+a+via+della+Conciliazione&rft.pub=Rome&rft.date=2016&rft.isbn=978-88-492-3320-9&rft.aulast=Liverani&rft.aufirst=Paolo&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Надворешни_врски">Надворешни врски</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=36" title="Уреди го одделот „Надворешни врски“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=36" title="Уреди изворен код на одделот: Надворешни врски">уреди извор</a>]</div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vaticanstate.va/it/">Матична страница</a> (на италијански)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://w2.vatican.va/content/vatican/en.html">Матична страница</a> of the Holy See</li> <li class="mw-empty-elt"></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Commons-logo.svg" class="mw-file-description" title="Ризница"><img alt="Ризница" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/16px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="16" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/32px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a> Податотеки поврзани со <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Vaticano" class="extiw" title="commons:Vaticano">Vaticano</a> на <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%B7%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0_(%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0)" title="Ризница (Викимедија)">Ризницата</a></li> <li class="mw-empty-elt"></li> <li><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Atlas_of_Vatican_City" class="extiw" title="commons:Atlas of Vatican City">Vatican City на Викимедииниот атлас</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Openstreetmap_logo.svg/16px-Openstreetmap_logo.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Openstreetmap_logo.svg/24px-Openstreetmap_logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Openstreetmap_logo.svg/32px-Openstreetmap_logo.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /> Географски податоци за <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.openstreetmap.org/relation/36989">Ватикан</a> на <a href="/w/index.php?title=OpenStreetMap&action=edit&redlink=1" class="new" title="OpenStreetMap (страницата не постои)">OpenStreetMap</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=Svaxr4erV_Q">Inside the Vatican</a> on National Geographic <a href="/wiki/YouTube" title="YouTube">YouTube</a> channel</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081210073743/https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-h/holy-see-vatican-city.html">Vatican Chief of State and Cabinet Members</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/holy-see-vatican-city/">Holy See (Vatican City)</a>. <a href="/wiki/%E2%80%9E%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D1%84%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%E2%80%9C_%D0%BD%D0%B0_%D0%A6%D0%98%D0%90" title="„Светска книга на факти“ на ЦИА">The World Factbook</a>. <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D1%83%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Централна разузнавачка агенција">Central Intelligence Agency</a>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080607084938/https://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/holysee.htm">Holy See (Vatican City)</a> from UCB Libraries GovPubs</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://curlie.org/Regional/Europe/Vatican_City">Ватикан</a> на Curlie (англиски)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-17994868">Vatican</a> from <a href="/wiki/BBC_News" title="BBC News">BBC News</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://cdm16028.contentdm.oclc.org/cdm/compoundobject/collection/p15324coll10/id/107497">The Vatican: spirit and art of Christian Rome</a>, a <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B0" title="Книга">book</a> from <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BD_(%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%98)" title="Метрополитен (музеј)">The Metropolitan Museum of Art</a> (fully available on the <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Интернет">Internet</a> as <a href="/wiki/PDF" title="PDF">PDF</a>)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Поврзано">Поврзано</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=37" title="Уреди го одделот „Поврзано“" class="mw-editsection-visualeditor">уреди</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=37" title="Уреди изворен код на одделот: Поврзано">уреди извор</a>]</div> <ul><li><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Армија на Ватикан">Армија на Ватикан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Музеи на Ватикан">Музеи на Ватикан</a></li></ul> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-преглед"><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BB%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%B0:%D0%94%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B8_%D0%B2%D0%BE_%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Предлошка:Држави во Европа"><abbr title="Преглед на предлошкава" style=";;background:none transparent;border:none;">п</abbr></a></li><li class="nv-разговор"><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80_%D0%B7%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BB%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%B0:%D0%94%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B8_%D0%B2%D0%BE_%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Разговор за предлошка:Држави во Европа"><abbr title="Разговор за предлошкава" style=";;background:none transparent;border:none;">р</abbr></a></li><li class="nv-уреди"><a class="external text" href="https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9F%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BB%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%B0:%D0%94%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B8_%D0%B2%D0%BE_%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0&action=edit"><abbr title="Уредување на предлошкава" style=";;background:none transparent;border:none;">у</abbr></a></li></ul></div><div style="font-size:110%"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%BD%D0%B0_%D0%B4%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B8_%D0%B8_%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8_%D0%B2%D0%BE_%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Список на држави и територии во Европа">Држави и територии</a> во <a href="/wiki/%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Европа">Европа</a></div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%BD%D0%B0_%D0%B4%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B8_%D0%B2%D0%BE_%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BE%D1%82" title="Список на држави во светот">Независни држави</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%90%D0%B2%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Австрија">Австрија</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B5%D1%98%D1%9F%D0%B0%D0%BD" title="Азербејџан">Азербејџан</a>1</li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Албанија">Албанија</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%B0" title="Андора">Андора</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%95%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Ерменија">Ерменија</a>1</li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Белгија">Белгија</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Белорусија">Белорусија</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%B0_%D0%B8_%D0%A5%D0%B5%D1%80%D1%86%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Босна и Херцеговина">Босна и Херцеговина</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Бугарија">Бугарија</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Ватикан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Германија">Германија</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Грузија">Грузија</a>1</li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Грција">Грција</a>1</li> <li><a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0" title="Данска">Данска</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%95%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Ерменија">Ерменија</a>1</li> <li><a href="/wiki/%D0%95%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Естонија">Естонија</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B0" title="Ирска">Ирска</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Исланд">Исланд</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Италија">Италија</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%BF%D0%B0%D1%80" title="Кипар">Кипар</a>1</li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B2%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Латвија">Латвија</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Литванија">Литванија</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D1%85%D1%82%D0%B5%D0%BD%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%98%D0%BD" title="Лихтенштајн">Лихтенштајн</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D1%83%D0%BA%D1%81%D0%B5%D0%BC%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B3" title="Луксембург">Луксембург</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Македонија">Македонија</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D1%82%D0%B0" title="Малта">Малта</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Молдавија">Молдавија</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BA%D0%BE" title="Монако">Монако</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B5%D1%88%D0%BA%D0%B0" title="Норвешка">Норвешка</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%BE_%D0%9A%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Обединето Кралство">Обединето Кралство</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%81%D0%BA%D0%B0" title="Полска">Полска</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Португалија">Португалија</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Романија">Романија</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Русија">Русија</a>1</li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%BE" title="Сан Марино">Сан Марино</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B0" title="Словачка">Словачка</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Словенија">Словенија</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B1%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Србија">Србија</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Турција">Турција</a>1</li> <li><a href="/wiki/%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Украина">Украина</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A3%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Унгарија">Унгарија</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0" title="Финска">Финска</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Франција">Франција</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Холандија">Холандија</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A5%D1%80%D0%B2%D0%B0%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0" title="Хрватска">Хрватска</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A6%D1%80%D0%BD%D0%B0_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0" title="Црна Гора">Црна Гора</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%88%D0%BA%D0%B0" title="Чешка">Чешка</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B2%D0%B0%D1%98%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Швајцарија">Швајцарија</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0" title="Шведска">Шведска</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Шпанија">Шпанија</a></li></ul> </div></td><td class="navbox-image" rowspan="5" style="width:0%;padding:0px 0px 0px 2px;padding:0 0.5em;"><div><a href="/wiki/%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Европа"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Europe_%28orthographic_projection%29.svg/100px-Europe_%28orthographic_projection%29.svg.png" decoding="async" width="100" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Europe_%28orthographic_projection%29.svg/150px-Europe_%28orthographic_projection%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Europe_%28orthographic_projection%29.svg/200px-Europe_%28orthographic_projection%29.svg.png 2x" data-file-width="541" data-file-height="541" /></a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><div style="display: inline-block; line-height: 1.2em; padding: .1em 0;"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%BD%D0%B0_%D0%BD%D0%B5%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B5%D0%BD%D0%B8_%D0%B4%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B8" title="Список на непризнаени држави">Непризнаени држави</a></div></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D1%85%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Абхазија">Абхазија</a>1</li> <li><a href="/wiki/%D0%88%D1%83%D0%B6%D0%BD%D0%B0_%D0%9E%D1%81%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Јужна Осетија">Јужна Осетија</a>1</li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%BE" class="mw-redirect" title="Косово">Косово</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE-%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%85" title="Нагорно-Карабах">Нагорно-Карабах</a>1</li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD_%D0%9A%D0%B8%D0%BF%D0%B0%D1%80" class="mw-redirect" title="Северен Кипар">Северен Кипар</a>1</li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%B5" title="Приднестровие">Приднестровие</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><div style="display: inline-block; line-height: 1.2em; padding: .1em 0;"><a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B0_%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Зависна територија">Зависни</a> и други територии</div></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group">Данска</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%9E%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8" title="Фарски Острови">Фарски Острови</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Финска</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9E%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Оланд">Оланд</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Норвешка</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%88%D0%B0%D0%BD_%D0%9C%D0%B0%D1%98%D0%B5%D0%BD" title="Јан Мајен">Јан Мајен</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%B4" class="mw-redirect" title="Свалбард">Свалбард</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Обединето Кралство</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BA%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B8%D1%80%D0%B8_%D0%B8_%D0%94%D0%B5%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Акротири и Декелија">Акротири и Декелија</a>1</li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Гибралтар">Гибралтар</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B7%D0%B8" title="Гернзи">Гернзи</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2)" title="Ман (остров)">Ман</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%8F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8" title="Џерси">Џерси</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div>1 Делумно во <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Азија">Азија</a>, или целосно во Азија, но има културни врски со Европа.</div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="color:#FFCC00; background-color:#003399;"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-преглед"><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BB%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%B0:%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8_%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B8_%D0%B2%D0%BE_%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Предлошка:Главни градови во Европа"><abbr title="Преглед на предлошкава" style=";color:#FFCC00; background-color:#003399;;background:none transparent;border:none;">п</abbr></a></li><li class="nv-разговор"><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80_%D0%B7%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BB%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%B0:%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8_%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B8_%D0%B2%D0%BE_%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Разговор за предлошка:Главни градови во Европа"><abbr title="Разговор за предлошкава" style=";color:#FFCC00; background-color:#003399;;background:none transparent;border:none;">р</abbr></a></li><li class="nv-уреди"><a class="external text" href="https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9F%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BB%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%B0:%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8_%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B8_%D0%B2%D0%BE_%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0&action=edit"><abbr title="Уредување на предлошкава" style=";color:#FFCC00; background-color:#003399;;background:none transparent;border:none;">у</abbr></a></li></ul></div><div style="font-size:110%"><a href="/wiki/%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BD_%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4" title="Главен град">Главни градови</a>  на <a href="/wiki/%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Европа">европските</a>  држави и територии</div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div>Главните градови на <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B0_%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Зависна територија">несуверените</a> територии или конститутувните нации се покажани со задабелено-закосени букви</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px;background:transparent;color:inherit;"><div style="padding:0px;"><table cellspacing="0" class="navbox-columns-table" style="text-align:left;width:100%;"><tbody><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="1" style="font-weight:bold;"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B0_%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Средна Европа">Средна</a></td><td class="navbox-abovebelow" colspan="1" style="border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;"><a href="/wiki/%D0%88%D1%83%D0%B6%D0%BD%D0%B0_%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Јужна Европа">Јужна</a></td><td class="navbox-abovebelow" colspan="1" style="border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;"><a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D0%B0_%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Западна Европа">Западна</a></td><td class="navbox-abovebelow" colspan="1" style="border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0_%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Северна Европа">Северна</a></td></tr><tr style="height:2px;"><td></td></tr><tr style="vertical-align:top;"><td style="padding:0px;;;;width:20em;"><div> <div style="padding-left:0.75em;"> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B8%D0%BD" title="Берлин">Берлин</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Германија">Германија</a> <a href="/wiki/%D0%91%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Братислава">Братислава</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B0" title="Словачка">Словачка</a> <a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%88%D1%82%D0%B0" title="Будимпешта">Будимпешта</a>, <a href="/wiki/%D0%A3%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Унгарија">Унгарија</a> <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%B4%D1%83%D1%86" title="Вадуц">Вадуц</a>, <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D1%85%D1%82%D0%B5%D0%BD%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%98%D0%BD" title="Лихтенштајн">Лихтенштајн</a> <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%80%D1%88%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Варшава">Варшава</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%81%D0%BA%D0%B0" title="Полска">Полска</a> <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D0%B0" title="Виена">Виена</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D0%B2%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Австрија">Австрија</a> <a href="/wiki/%D0%89%D1%83%D0%B1%D1%99%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Љубљана">Љубљана</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Словенија">Словенија</a> <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%B0" title="Прага">Прага</a>, <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%88%D0%BA%D0%B0" title="Чешка">Чешка</a> <div style="width:95%; background:#ddf; text-align:center;"><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Источна Европа">Источна</a></div> <a href="/wiki/%D0%9D%D1%83%D1%80-%D0%A1%D1%83%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Нур-Султан">Нур-Султан</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Казахстан">Казахстан</a> 1 <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BA%D1%83" title="Баку">Баку</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B5%D1%98%D1%9F%D0%B0%D0%BD" title="Азербејџан">Азербејџан</a> 1 <a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D0%BA%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%88%D1%82" title="Букурешт">Букурешт</a>, <a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Романија">Романија</a> <a href="/wiki/%D0%95%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BD" title="Ереван">Ереван</a>, <a href="/wiki/%D0%95%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Ерменија">Ерменија</a> 2 <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%B5%D0%B2" title="Киев">Киев</a>, <a href="/wiki/%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Украина">Украина</a> <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D0%B2" title="Кишинев">Кишинев</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Молдавија">Молдавија</a> <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA" title="Минск">Минск</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Белорусија">Белорусија</a> <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B0" title="Москва">Москва</a>, <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Русија">Русија</a> 1 <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%85%D1%83%D0%BC%D0%B8" title="Сухуми">Сухуми</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D1%85%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Абхазија">Абхазија</a> 3 <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%81%D0%B8" title="Тбилиси">Тбилиси</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Грузија">Грузија</a> 1 <a href="/wiki/%D0%A6%D1%85%D0%B8%D0%BD%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B8" class="mw-redirect" title="Цхинвали">Цхинвали</a>, <a href="/wiki/%D0%88%D1%83%D0%B6%D0%BD%D0%B0_%D0%9E%D1%81%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Јужна Осетија">Јужна Осетија</a> 3 </div> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:18em;"><div> <div> <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0" title="Анкара">Анкара</a>, <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Турција">Турција</a> 1 <a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Атина">Атина</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Грција">Грција</a> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4" title="Белград">Белград</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B1%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Србија">Србија</a> <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%82%D0%B0" title="Валета">Валета</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D1%82%D0%B0" title="Малта">Малта</a> <a class="mw-selflink selflink">Ватикан</a>, <a class="mw-selflink selflink">Ватикан</a> <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Гибралтар">Гибралтар</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Гибралтар">Гибралтар</a>4 <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B5%D0%B1" title="Загреб">Загреб</a>, <a href="/wiki/%D0%A5%D1%80%D0%B2%D0%B0%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0" title="Хрватска">Хрватска</a> <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B7%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Никозија">Никозија</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%BF%D0%B0%D1%80" title="Кипар">Кипар</a> 2 <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B7%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Никозија">Никозија</a>, <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%A0%D0%B5%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD_%D0%9A%D0%B8%D0%BF%D0%B0%D1%80" title="Турска Република Северен Кипар">Северен Кипар</a> 2, 3 <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Подгорица">Подгорица</a>, <a href="/wiki/%D0%A6%D1%80%D0%BD%D0%B0_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0" title="Црна Гора">Црна Гора</a> <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D1%88%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Приштина">Приштина</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%BE" class="mw-redirect" title="Косово">Косово</a> 3 <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим">Рим</a>, <a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Италија">Италија</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%BE_(%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4)" title="Сан Марино (град)">Сан Марино</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%BE" title="Сан Марино">Сан Марино</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D0%BE" title="Сараево">Сараево</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%B0_%D0%B8_%D0%A5%D0%B5%D1%80%D1%86%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Босна и Херцеговина">Босна и Херцеговина</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%98%D0%B5" title="Скопје">Скопје</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Македонија">Македонија</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%84%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Софија">Софија</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Бугарија">Бугарија</a> <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Тирана">Тирана</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Албанија">Албанија</a> </div> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:18em;"><div> <div> <a href="/wiki/%D0%90%D0%BC%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BC" title="Амстердам">Амстердам</a>, <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Холандија">Холандија</a> <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%B0_%D0%BB%D0%B0_%D0%92%D0%B5%D1%99%D0%B0" title="Андора ла Веља">Андора ла Веља</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%B0" title="Андора">Андора</a> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%BD" title="Берн">Берн</a>, <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B2%D0%B0%D1%98%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Швајцарија">Швајцарија</a> <a href="/wiki/%D0%91%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BB" title="Брисел">Брисел</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Белгија">Белгија</a> 6 <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BD" title="Даблин">Даблин</a>, <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%98%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B0" class="mw-redirect" title="Република Ирска">Ирска</a> <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D1%81_(%D0%9C%D0%B0%D0%BD)" title="Даглас (Ман)">Даглас</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2)" title="Ман (остров)">Ман</a>4 <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BD" title="Лисабон">Лисабон</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Португалија">Португалија</a> <a href="/wiki/%D0%9B%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D0%BD" title="Лондон">Лондон</a>, <a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%BE_%D0%9A%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Обединето Кралство">Обединето Кралство</a> <a href="/wiki/%D0%9B%D1%83%D0%BA%D1%81%D0%B5%D0%BC%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B3_(%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4)" title="Луксембург (град)">Луксембург</a>, <a href="/wiki/%D0%9B%D1%83%D0%BA%D1%81%D0%B5%D0%BC%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B3" title="Луксембург">Луксембург</a> <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B4%D1%80%D0%B8%D0%B4" title="Мадрид">Мадрид</a>, <a href="/wiki/%D0%A8%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Шпанија">Шпанија</a> <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BA%D0%BE" title="Монако">Монако</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BA%D0%BE" title="Монако">Монако</a> <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B7" title="Париз">Париз</a>, <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Франција">Франција</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BD%D1%82_%D0%9F%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80_%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82" title="Сент Питер Порт">Сент Питер Порт</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B7%D0%B8" title="Гернзи">Гернзи</a>4 <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BD%D1%82_%D0%A5%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D1%80" title="Сент Хелиер">Сент Хелиер</a>, <a href="/wiki/%D0%8F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8" title="Џерси">Џерси</a>4 </div> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:16.25em;"><div> <div> <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D1%83%D1%81" class="mw-redirect" title="Вилниус">Вилниус</a>, <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Литванија">Литванија</a> <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D1%85%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D0%BD" title="Копенхаген">Копенхаген</a>, <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0" title="Данска">Данска</a> <a href="/wiki/%D0%9B%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D1%98%D0%B8%D1%80" title="Лонгјир">Лонгјир</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%B4" class="mw-redirect" title="Свалбард">Свалбард</a> <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B5%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BD" title="Мариехамн">Мариехамн</a>, <a href="/wiki/%D0%9E%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Оланд">Оланд</a> <a href="/wiki/%D0%9E%D1%81%D0%BB%D0%BE" title="Осло">Осло</a>, <a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B5%D1%88%D0%BA%D0%B0" title="Норвешка">Норвешка</a> <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%98%D0%BA%D1%98%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%BA" title="Рејкјавик">Рејкјавик</a>, <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Исланд">Исланд</a> <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%B3%D0%B0" title="Рига">Рига</a>, <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B2%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Латвија">Латвија</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%BE%D0%BA%D1%85%D0%BE%D0%BB%D0%BC" title="Стокхолм">Стокхолм</a>, <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0" title="Шведска">Шведска</a> <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD" title="Талин">Талин</a>, <a href="/wiki/%D0%95%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Естонија">Естонија</a> <a href="/wiki/%D0%A2%D0%BE%D1%80%D1%81%D1%85%D0%B0%D0%B2%D0%BD" title="Торсхавн">Торсхавн</a>, <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%9E%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8" title="Фарски Острови">Фарски Острови</a> <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B5%D0%BB%D1%81%D0%B8%D0%BD%D0%BA%D0%B8" title="Хелсинки">Хелсинки</a>, <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0" title="Финска">Финска</a> </div> </div></td></tr></tbody></table></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="padding:0.5em 0 0.3em; font-size:95%; line-height:1.3em;"><div>1 Прекуконтинентални земји.  2 Целосно во <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Азија">Југозападна Азија</a>, но има социополитички врски со Европа.  3 Делумно признаени држави  4 Прекуморски територии на <a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%BE_%D0%9A%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Обединето Кралство">Обединето Кралство</a>.  5 Дел од <a href="/wiki/%D0%A8%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Шпанија">Шпанија</a>.  6 Исто така седиште на <a href="/wiki/%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0_%D0%A3%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="mw-redirect" title="Европската Унија">Европската Унија</a>.</div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B0" title="Нормативна контрола">Нормативна контрола</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/identities/lccn-n80-053295">WorldCat</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%82%D1%83%D0%B5%D0%BB%D0%BD%D0%B0_%D0%BC%D0%B5%D1%93%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0_%D0%BD%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0" title="Виртуелна меѓународна нормативна податотека">VIAF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/136038551">136038551</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BD_%D0%B1%D1%80%D0%BE%D1%98_%D0%BD%D0%B0_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D1%80%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0" title="Контролен број на Конгресната библиотека">LCCN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.loc.gov/authorities/names/n80053295">n80053295</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B0_%D0%BD%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0" title="Обединета нормативна податотека">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4062404-3">4062404-3</a></li> <li><a href="/wiki/LIBRIS" title="LIBRIS">SELIBR</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="//libris.kb.se/auth/162153">162153</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Syst%C3%A8me_universitaire_de_documentation" class="extiw" title="en:Système universitaire de documentation">SUDOC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.idref.fr/027255123">027255123</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Национална библиотека на Франција">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb15336233z">cb15336233z</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb15336233z">(податоци)</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/BIBSYS" class="extiw" title="en:BIBSYS">BIBSYS</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ask.bibsys.no/ask/action/result?cmd=&kilde=biblio&cql=bs.autid+%3D+90911944&feltselect=bs.autid">90911944</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0_%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%B0_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0_(%D0%88%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0)" title="Национална парламентарна библиотека (Јапонија)">NDL</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00560559">00560559</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%A7%D0%B5%D1%88%D0%BA%D0%B0" title="Национална библиотека на Чешка">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ge131242&CON_LNG=ENG">ge131242</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%A8%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Национална библиотека на Шпанија">BNE</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX452469">XX452469</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/KulturNav" class="extiw" title="en:KulturNav">KulturNav</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://kulturnav.org/language/en/99812e1c-3fcd-4809-9e71-f740a01b762a">id</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Преземено од „<a dir="ltr" href="https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Ватикан&oldid=5207385">https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Ватикан&oldid=5207385</a>“</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8" title="Специјална:Категории">Категории</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:Pages_using_wide_image_with_unknown_parameters&action=edit&redlink=1" class="new" title="Категорија:Pages using wide image with unknown parameters (страницата не постои)">Pages using wide image with unknown parameters</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A2%D0%B5%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B8" title="Категорија:Теократии">Теократии</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A0%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%B8_%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Категорија:Религија и политика">Религија и политика</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B8-%D0%B4%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B8" title="Категорија:Градови-држави">Градови-држави</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%BE%D1%82_%D0%B2%D0%BE_%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Категорија:Католицизмот во Европа">Католицизмот во Европа</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D0%B8_%D0%B2%D0%BE_%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Категорија:Монархии во Европа">Монархии во Европа</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%97%D0%B5%D0%BC%D1%98%D0%B8_%D0%BE%D0%B4_%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D1%82%D0%BE_%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE_%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D1%80%D0%B0%D1%87%D1%98%D0%B5" title="Категорија:Земји од италијанското говорно подрачје">Земји од италијанското говорно подрачје</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8_%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B8" title="Категорија:Свети градови">Свети градови</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%94%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B8_%D0%B2%D0%BE_%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Категорија:Држави во Европа">Држави во Европа</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%B2%D0%BE_%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Категорија:Светско наследство во Европа">Светско наследство во Европа</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%94%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B8_%D0%B8_%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B8_%D0%B2%D0%BE_1929_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Категорија:Држави и територии настанати во 1929 година">Држави и територии настанати во 1929 година</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Категорија:Ватикан">Ватикан</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Категорија:Географија на Рим">Географија на Рим</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%95%D0%BD%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B8" title="Категорија:Енклави">Енклави</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Скриени категории: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8_%D1%81%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0_%D0%9C%D0%A4%D0%90" title="Категорија:Страници со проста МФА">Страници со проста МФА</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B8_%D1%81%D0%BE_%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_(it)" title="Категорија:Статии со извори на италијански (it)">Статии со извори на италијански (it)</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B8_%D1%81%D0%BE_%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B8_(en)" title="Категорија:Статии со извори на англиски (en)">Статии со извори на англиски (en)</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B8_%D1%81%D0%BE_%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_(la)" title="Категорија:Статии со извори на латински (la)">Статии со извори на латински (la)</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:CS1-%D0%B3%D1%80%D0%B5%D1%88%D0%BA%D0%B8:_param-access" title="Категорија:CS1-грешки: param-access">CS1-грешки: param-access</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B8_%D0%BC%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%BD%D0%B8_%D0%BC%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0_%D1%88%D1%82%D0%BE_%D0%BD%D0%B5_%D0%B5_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%86%D0%B8%D1%82%D0%B5_%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Категорија:Матични мрежни места што не е исти на Википодатоците и на Википедија">Матични мрежни места што не е исти на Википодатоците и на Википедија</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A1%D0%B8%D1%82%D0%B5_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B8_%D1%81%D0%BE_%D0%BC%D1%80%D1%82%D0%B2%D0%B8_%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%88%D0%BD%D0%B8_%D0%B2%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8" title="Категорија:Сите статии со мртви надворешни врски">Сите статии со мртви надворешни врски</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B8_%D1%81%D0%BE_%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%88%D0%BD%D0%B8_%D0%B2%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B8" title="Категорија:Статии со надворешни врски на англиски">Статии со надворешни врски на англиски</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B8_%D1%81%D0%BE_%D0%BD%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B0_(VIAF)" title="Категорија:Википедија:Статии со нормативна контрола (VIAF)">Википедија:Статии со нормативна контрола (VIAF)</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B8_%D1%81%D0%BE_%D0%BD%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B0_(LCCN)" title="Категорија:Википедија:Статии со нормативна контрола (LCCN)">Википедија:Статии со нормативна контрола (LCCN)</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B8_%D1%81%D0%BE_%D0%BD%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B0_(GND)" title="Категорија:Википедија:Статии со нормативна контрола (GND)">Википедија:Статии со нормативна контрола (GND)</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B8_%D1%81%D0%BE_%D0%BD%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B0_(SELIBR)" title="Категорија:Википедија:Статии со нормативна контрола (SELIBR)">Википедија:Статии со нормативна контрола (SELIBR)</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B8_%D1%81%D0%BE_%D0%BD%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B0_(BNF)" title="Категорија:Википедија:Статии со нормативна контрола (BNF)">Википедија:Статии со нормативна контрола (BNF)</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B8_%D1%81%D0%BE_%D0%BD%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B0_(BIBSYS)" title="Категорија:Википедија:Статии со нормативна контрола (BIBSYS)">Википедија:Статии со нормативна контрола (BIBSYS)</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%92%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B7%D0%B0_Wayback_%D0%BE%D0%B4_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BB%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0_%E2%80%9E%D0%A1%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%80%D1%85%E2%80%9C" title="Категорија:Врски за Wayback од предлошката „Семарх“">Врски за Wayback од предлошката „Семарх“</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Последната промена на страницава е извршена на 29 мај 2024 г. во 05:09 ч.</li> <li id="footer-info-copyright">Текстот е достапен под условите на лиценцата <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Криејтив комонс Наведи извор-Сподели под исти услови</a>. Може да важат и дополнителни услови. За повеќе информации, погледајте ги <a class="external text" href="https://mk.wikipedia.org/wiki/Википедија:Услови_на_употреба">Условите на употреба</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Заштита на личните податоци</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%97%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0">За Википедија</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%9E%D0%B4%D1%80%D0%B5%D0%BA%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5_%D0%BE%D0%B4_%D0%BE%D0%B4%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82">Одрекување од одговорност</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Правилник на однесување</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Програмери</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/mk.wikipedia.org">Статистика</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Согласност за колачиња</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//mk.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мобилен изглед</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-llpj7","wgBackendResponseTime":226,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.282","walltime":"1.696","ppvisitednodes":{"value":10806,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":356187,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":40911,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":19,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":6,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":438948,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1402.378 1 -total"," 49.61% 695.747 1 Предлошка:Наводи"," 15.72% 220.487 1 Предлошка:Инфокутија_Држава"," 12.66% 177.593 63 Предлошка:Наведена_мрежна_страница"," 8.93% 125.239 3 Предлошка:In_lang"," 6.32% 88.580 1 Предлошка:Cite_news"," 5.09% 71.445 10 Предлошка:Efn"," 4.56% 64.007 1 Предлошка:Ubl"," 3.96% 55.602 3 Предлошка:ISBN"," 3.37% 47.237 1 Предлошка:Weather_box"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.619","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":17158076,"limit":52428800},"limitreport-logs":"anchor_id_list = table#1 {\n [\"CITEREFPope_John_Paul_II2000\"] = 1,\n [\"CITEREFReuters_Staff2014\"] = 1,\n}\narticle_whitelist = table#1 {\n}\ntemplate_list = table#1 {\n [\"!\"] = 1,\n [\"Cbignore\"] = 1,\n [\"Center\"] = 3,\n [\"Cite AV media\"] = 1,\n [\"Cite news\"] = 1,\n [\"Cite web\"] = 9,\n [\"Convert\"] = 1,\n [\"Dmoz\"] = 1,\n [\"Efn\"] = 10,\n [\"Free\"] = 8,\n [\"Harvnb\"] = 4,\n [\"Hlist\"] = 1,\n [\"IPA-it\"] = 1,\n [\"IPA-la\"] = 2,\n [\"ISBN\"] = 3,\n [\"In lang\"] = 3,\n [\"Incumbent pope 2\"] = 1,\n [\"Lang\"] = 11,\n [\"Lang-de\"] = 1,\n [\"Lang-es\"] = 1,\n [\"Lang-fr\"] = 1,\n [\"Lang-it\"] = 2,\n [\"Lang-la\"] = 1,\n [\"Lang-pl\"] = 1,\n [\"Lang-pt\"] = 1,\n [\"Maybe\"] = 8,\n [\"Native name\"] = 5,\n [\"Notelist\"] = 1,\n [\"OSM-однос\"] = 1,\n [\"Official website\"] = 1,\n [\"Panorama\"] = 2,\n [\"Small\"] = 1,\n [\"Ubl\"] = 1,\n [\"Vunblist\"] = 1,\n [\"Weather box\"] = 1,\n [\"Webarchive\"] = 5,\n [\"Years ago\"] = 2,\n [\"Yes2\"] = 4,\n [\"Јаз\"] = 2,\n [\"Викиатлас\"] = 1,\n [\"Википатување-ред\"] = 1,\n [\"Вовикиречник\"] = 1,\n [\"Главни градови во Европа\"] = 1,\n [\"Држави на Европскиот континент\"] = 1,\n [\"Инфокутија Држава\"] = 1,\n [\"Матична\"] = 2,\n [\"Мртва врска\"] = 1,\n [\"Мртва_врска\"] = 1,\n [\"Наведена книга\"] = 12,\n [\"Наведена мрежна страница\"] = 63,\n [\"Наведени вести\"] = 10,\n [\"Наведено списание\"] = 1,\n [\"Наведување\"] = 1,\n [\"Наводи\"] = 1,\n [\"Нормативна контрола\"] = 1,\n [\"Ризница-вметнато\"] = 1,\n [\"Семарх\"] = 11,\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5dc468848-cmb98","timestamp":"20241123123609","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0412\u0430\u0442\u0438\u043a\u0430\u043d","url":"https:\/\/mk.wikipedia.org\/wiki\/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q237","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q237","author":{"@type":"Organization","name":"\u0423\u0447\u0435\u0441\u043d\u0438\u0446\u0438 \u043d\u0430 \u0412\u0438\u043a\u0438\u043c\u0435\u0434\u0438\u0438\u043d\u0438 \u043f\u0440\u043e\u0435\u043a\u0442\u0438"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"\u0424\u043e\u043d\u0434\u0430\u0446\u0438\u0458\u0430 \u0412\u0438\u043a\u0438\u043c\u0435\u0434\u0438\u0458\u0430","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-10-10T18:59:41Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/b\/b3\/Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg"}</script> </body> </html>