CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs" lang="kk" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Мұнай — Уикипедия</title> <script>(function(){var className="client-js";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )kkwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"ymd","wgMonthNames":["","қаңтар","ақпан","наурыз","сәуір","мамыр","маусым","шілде","тамыз","қыркүйек","қазан","қараша","желтоқсан"],"wgRequestId":"80fa2c31-e716-405f-b4c1-22e7ff9121ee","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Мұнай","wgTitle":"Мұнай","wgCurRevisionId":3052333,"wgRevisionId":3052333,"wgArticleId":9864,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction": "view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["ISBN сиқырлы сілтемелері қолданылған беттер","Уикилендіруі қажет мақалалар","Отын","Мұнай өнімдері"],"wgPageViewLanguage":"kk","wgPageContentLanguage":"kk","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Мұнай","wgRelevantArticleId":9864,"wgIsProbablyEditable":false,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":false,"wgRestrictionEdit":["autoconfirmed"],"wgRestrictionMove":["autoconfirmed"],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"kk","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"kk"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[], "wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":true,"wgVector2022LanguageInHeader":false,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q22656","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.0"};RLSTATE={"ext.gadget.FreezeTopRow":"ready","ext.gadget.VectorClassic":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.styles.legacy":"ready","jquery.tablesorter.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","codex-search-styles":"ready", "ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.tablesorter","mediawiki.toc","skins.vector.legacy.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.featured-articles-links","ext.gadget.edittop","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.QuestionForm","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.compactlinks","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=codex-search-styles%7Cext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cjquery.tablesorter.styles%7Cskins.vector.styles.legacy%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector"> <script async="" src="/w/load.php?lang=kk&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=ext.gadget.FreezeTopRow%2CVectorClassic&only=styles&skin=vector"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=site.styles&only=styles&skin=vector"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/ce/Oil_well.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="900"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/ce/Oil_well.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="600"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="480"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Мұнай — Уикипедия"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//kk.m.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D2%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B9"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Уикипедия (kk)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//kk.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D2%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B9"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.kk"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Уикипедия Atom желісі" href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D1%83%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin-vector-legacy mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-Мұнай rootpage-Мұнай skin-vector action-view"><div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"> <a id="top"></a> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eжабу\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"kk\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Cdiv style=\"width: 100% ! important; border: solid 1px lightblue; border-radius: 10px; font-size: 120%; text-align: center;\"\u003E\n\u003Cp\u003EҚұрметті оқырман, қазақша Уикипедияның \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram\" title=\"Уикипедия:Telegram\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/25px-Telegram_logo.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"25\" height=\"25\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/38px-Telegram_logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/50px-Telegram_logo.svg.png 2x\" data-file-width=\"512\" data-file-height=\"512\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Ca href=\"/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram\" title=\"Уикипедия:Telegram\"\u003ETelegram арнасына\u003C/a\u003E жазыла аласыз\n\u003C/p\u003E\n\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> <div class="mw-indicators"> </div> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Мұнай</span></h1> <div id="bodyContent" class="vector-body"> <div id="siteSub" class="noprint">Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет</div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="contentSub2"></div> <div id="jump-to-nav"></div> <a class="mw-jump-link" href="#mw-head">Навигацияға өту</a> <a class="mw-jump-link" href="#searchInput">Іздеуге өту</a> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="kk" dir="ltr"><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Oil_well.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Oil_well.jpg/300px-Oil_well.jpg" decoding="async" width="300" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Oil_well.jpg/450px-Oil_well.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Oil_well.jpg/600px-Oil_well.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="480" /></a><figcaption>Мұнай</figcaption></figure> <p><b>Мұнай</b> - <a href="/wiki/%D0%9A%D3%A9%D0%BC%D1%96%D1%80%D1%81%D1%83%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B5%D1%80" class="mw-redirect" title="Көмірсутектер">көмірсутектер</a> қоспасы болып табылатын, жанатын майлы сұйықтық; қызыл-қоңыр, кейде қара түске жақын, немесе әлсіз жасыл-сары, тіпті түссіз түрі де кездеседі; өзіндік иісі бар; жерде тұнбалық қабатында орналасады; <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D2%9B%D0%B0%D0%B7%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Пайдалы қазбалар">пайдалы қазбалардың</a> ең маңызды түрі. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Petroleum_cm05.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Petroleum_cm05.jpg/220px-Petroleum_cm05.jpg" decoding="async" width="220" height="269" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Petroleum_cm05.jpg/330px-Petroleum_cm05.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Petroleum_cm05.jpg/440px-Petroleum_cm05.jpg 2x" data-file-width="461" data-file-height="563" /></a><figcaption></figcaption></figure> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="kk" dir="ltr"><h2 id="mw-toc-heading">Мазмұны</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span></div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#Жалпы_мәліметтер"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Жалпы мәліметтер</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="#Мұнайдың_шығу_тарихы"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Мұнайдың шығу тарихы</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-3"><a href="#Мұнайдың_элементтік_құрамы_мен_гетероатомдық_компоненттері"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Мұнайдың элементтік құрамы мен гетероатомдық компоненттері</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-4"><a href="#Пайдасы"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Пайдасы</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-5"><a href="#Мұнай_өндіру"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Мұнай өндіру</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-6"><a href="#Мұнай-газ_кендері"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">Мұнай-газ кендері</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-7"><a href="#Мұнай_өнімдері"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">Мұнай өнімдері</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-8"><a href="#Мұнай_ұғымы"><span class="tocnumber">8</span> <span class="toctext">Мұнай ұғымы</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-9"><a href="#Дереккөздер"><span class="tocnumber">9</span> <span class="toctext">Дереккөздер</span></a></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Жалпы_мәліметтер"><span id=".D0.96.D0.B0.D0.BB.D0.BF.D1.8B_.D0.BC.D3.99.D0.BB.D1.96.D0.BC.D0.B5.D1.82.D1.82.D0.B5.D1.80"></span>Жалпы мәліметтер</h2></div> <p>Негізінен алғанда көмірсутектерінен (<i>85 % -ға дейін</i>) тұратын бұл заттар дербес <a href="/w/index.php?title=%D2%AE%D0%B9%D1%96%D1%80%D1%96%D0%BC%D0%B4%D0%B5%D1%80_%D1%88%D0%BE%D2%93%D1%8B%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Үйірімдер шоғыры (мұндай бет жоқ)">үйірімдер шоғыры</a> түрінде жекеленеді: <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Метан">метанды</a>, <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%84%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D1%96_%D0%BC%D2%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Нафтенді мұнайлар">нафтенді</a> және ароматты (хош иісті) тізбектер. Оның құрамында <a href="/wiki/%D0%9E%D1%82%D1%82%D0%B5%D0%B3%D1%96" title="Оттегі">оттегі</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%BE%D1%82" title="Азот">азот</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D2%AF%D0%BA%D1%96%D1%80%D1%82" title="Күкірт">күкірт</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D1%81%D1%84%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%82" title="Асфальт">асфальтты</a> <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D1%80" title="Шайыр">шайыр</a> қосындылары да кездеседі. </p><p>Мұнайдың түсі қызғылт, қоңыр қошқыл, кейде ол ашық сарғыш түсті, ақшыл болып та келеді. Мысалы, <a href="/wiki/%D3%98%D0%B7%D1%96%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B6%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Әзірбайжан">Әзірбайжанның</a> Сурахана алқабында ақшыл түсті мұнай өндіріледі. <b>Мұнай судан жеңіл</b>, оның меншікті салмағы 0,65-0,95 г/см<sup>3</sup>. Мұнай өз бойынан <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80_%D1%82%D0%BE%D0%B3%D1%8B" title="Электр тогы">электр тогын</a> өткізбейді. Сондықтан ол электроникада <a href="/w/index.php?title=%D0%98%D0%B7%D0%BE%D0%BB%D1%8F%D1%82%D0%BE%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Изолятор (мұндай бет жоқ)">изолятор</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B9%D1%8B%D1%80%D1%83%D1%88%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Айырушы (мұндай бет жоқ)">айырушы</a>) ретінде қолданылады. Осы кезеңде мұнай құрамынан екі мыңнан астам <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D1%88%D0%B0%D1%80%D1%83%D0%B0%D1%88%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D2%93%D1%8B" class="mw-redirect" title="Халық шаруашылығы">халық шаруашылығына</a> керекті заттар алынып отыр: <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B7%D0%B8%D0%BD" title="Бензин">бензин</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%B8%D0%BD" title="Керосин">керосин</a>, <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B3%D1%80%D0%BE%D0%B8%D0%BD" title="Лигроин">лигроин</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D0%BD" title="Парафин">парафин</a>, көптеген иіссу түрлері, <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B4%D0%B5%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Кремдер (мұндай бет жоқ)">кремдер</a>, парфюмериялық жұмсақ майлар, <a href="/wiki/%D0%94%D3%99%D1%80%D1%96-%D0%B4%D3%99%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BA" title="Дәрі-дәрмек">дәрі-дәрмектер</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%B0" title="Пластмасса">пластмасса</a>, машина дөңгелектері тағы басқа. Ол қуатты әрі арзан отын — бір тонна мұнай үш тонна <a href="/wiki/%D0%9A%D3%A9%D0%BC%D1%96%D1%80" title="Көмір">көмірдің</a>, 1,3 тонна <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%82" title="Антрацит">антрациттың</a>, 3,3 тонна <a href="/wiki/%D0%A8%D1%8B%D0%BC%D1%82%D0%B5%D0%B7%D0%B5%D0%BA" title="Шымтезек">шымтезектің</a> қызуына тең. </p><p>Қазір "<i>Қара алтын</i>" деп бағаланатын мұнайдың өзіндік мол тарихы бар. <a href="/wiki/1539" class="mw-redirect" title="1539">1539</a> жылы ол тұңғыш рет <a href="/wiki/%D0%90%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Америка">Америка</a> құрлығынан <a href="/wiki/%D0%95%D1%83%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Еуропа">Еуропаға</a> тасылатын тауарлардың тізіміне кіріпті. Сол жылы <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%81%D1%83%D1%8D%D0%BB%D0%B0" title="Венесуэла">Венесуэладан</a> <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Испания">Испанияға</a> жөнелтілген мұнай тасымалының алғашқы легі бірнеше темір құтыға ғана құйылған жүк екен. Ол кезде дәрігерлер оны тек артрит ауруын емдеуге ғана пайдаланатын болған.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Мұнайдың_шығу_тарихы"><span id=".D0.9C.D2.B1.D0.BD.D0.B0.D0.B9.D0.B4.D1.8B.D2.A3_.D1.88.D1.8B.D2.93.D1.83_.D1.82.D0.B0.D1.80.D0.B8.D1.85.D1.8B"></span>Мұнайдың шығу тарихы</h2></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:The_first_oil_district_in_Los_Angeles,_Toluca_Street,_ca.1895-1901_(CHS-3686).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/The_first_oil_district_in_Los_Angeles%2C_Toluca_Street%2C_ca.1895-1901_%28CHS-3686%29.jpg/250px-The_first_oil_district_in_Los_Angeles%2C_Toluca_Street%2C_ca.1895-1901_%28CHS-3686%29.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/The_first_oil_district_in_Los_Angeles%2C_Toluca_Street%2C_ca.1895-1901_%28CHS-3686%29.jpg/375px-The_first_oil_district_in_Los_Angeles%2C_Toluca_Street%2C_ca.1895-1901_%28CHS-3686%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/The_first_oil_district_in_Los_Angeles%2C_Toluca_Street%2C_ca.1895-1901_%28CHS-3686%29.jpg/500px-The_first_oil_district_in_Los_Angeles%2C_Toluca_Street%2C_ca.1895-1901_%28CHS-3686%29.jpg 2x" data-file-width="4624" data-file-height="3472" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%9B%D0%BE%D1%81-%D0%90%D0%BD%D0%B4%D0%B6%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%81" class="mw-redirect" title="Лос-Анджелес">Лос-Анджелестегі</a> мұнай вышкалары(1896 жыл)</figcaption></figure> <p>Ертеректе «тас майы» деп аталған мұнайдың болашағы зор екенін болжаған орыс ғалымы <a href="/wiki/%D0%9B%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2" class="mw-redirect" title="Ломоносов">М.В. Ломоносов</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Пенсильвания">Пенсильванияда</a> ең алғаш рет мұнай ұңғымасы бұрғыланғанға дейін жүз жыл бұрын, мұнайдың шығуы жайлы өзінің бірегей теориясын ұсынған еді. «Жер қойнауында тереңнен орналасқан шымтезекті шөгінділерден жерасты ыстығымен қою, майлы материя шығарылып, саңылаулар арқылы ағады... Бұл дегеніміз – сирек, әртүрлі сұрыпты, жанатын және құрғақ, қатты материялардың пайда болуы, бұл тас майы – мұнайдың негізі...», – деп жазады <a href="/wiki/1763" class="mw-redirect" title="1763">1763</a> жылы М.В. Ломоносов. </p><p>Мұнайды қыздыру кезінде мұнайға біраз ұқсайтын қарамайларды беретін көмір мен тақтатастардан шығу теориясы да орыс ғалымдары – академиктер <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D1%81" class="mw-redirect" title="Паллас">Паллас</a> пен <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B1%D0%B8%D1%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="Абих (мұндай бет жоқ)">Абихтікі</a> болған еді. Алайда ол кезде олардың қорытындыларының мұнайды іздестіруде практикалық мағынасы аз еді. </p><p>Ең жемісті болғаны өткен ғасырдың соңында <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B5%D0%B2" class="mw-redirect" title="Менделеев">Д. И. Менделеев</a> ұсынған мұнайдың бейорганикалық шығу теориясы еді. Ұлы орыс химигінің айтуы бойынша, жер шарының орталық ядросы <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BC%D1%96%D1%80" title="Темір">темір</a> және құрамдарында көміртегі бар басқа металдардың қоспаларынан құралады. Жер қыртысындағы жарықтардан өткен сулардың әсерінен бұл ядро жеңіл көмірсуларды – <a href="/wiki/%D0%90%D1%86%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BD" title="Ацетилен">ацетилен</a>, <a href="/wiki/%D0%AD%D1%82%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BD" title="Этилен">этилен</a> және т.б. түзеді. Жер жарықтары арқылы жоғары жер қыртысының суық бөліктеріне көтеріле бере олар мұнайдың негізгі құраушы бөліктері болып табылатын ауыр көмірсулар қоспасына айналады. </p><p>Харичков және басқа да орыс ғалымдары мұндай әдіспен табиғи мұнайға ұқсас сұйық – жасанды мұнайды алды. Д.И. Менделеев теориясы бойынша мұнай қарқынды тау түзілу орындарында кездеседі. Мұны жиі бақылауға болады, сондықтан Д.И. Менделеев қорытындыларын барлаушылар мұнайды іздеуде көп уақыт қолданды. Мұнай өнеркәсібінің дамуы барысында, әдетте, мұнай кездесуі тау түзілу процестері қосымша фактор болып табылатын жағдайларда кездесетініне көз жетті. </p><p>Мұнай көбінесе теңіздің түбінде, соның ішінде жағажайлық шөгінділерде жиі табылады. Сірә, теңіз өсімдіктері мен жануарлары қалдықтары судың түбіне жинақтала беруінен болар. Өйткені онда су ағысы болмайды, ол тыныштықта тұратындықтан, оған ауаның келуі қиындай түседі. Ауаның әсерінен бұл қалдықтар тотығар еді, ал ауа болмағандықтан, бактериялардың әсерінен бұл қалдықтар құрамы бойынша мұнайға ұқсас, бірақ оларда толығымен мұнайға айналмайтын процестер өтеді. Мұндағы түсініксіз жайт: осы қалдықтардан мұнай қалайша түзіледі? Әңгіме мынада: онда <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D0%BE%D1%84%D0%B8%D0%BB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хлорофил (мұндай бет жоқ)">хлорофилдің</a>, яғни өсімдіктердің жасыл түсі негізінің және басқа да екі жүз градустан жоғары температурада тұрақсыз болатын заттардың қалдықтары табылған. Ал барлық мұнайға жақын өнімдерді алатын белгілі химиялық реакциялар тек жоғары температураларда өтеді. </p><p>Ақыры 1930 жылы ірі кеңес ғалымы – академик Н.Д. <a href="/wiki/%D0%97%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D0%94%D0%BC%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Зелинский Николай Дмитриевич">Зелинский</a> бұл жерде катализ, яғни өздері аз өзгеріске ұшырайтын заттардың әсерінен химиялық өзгерістерді тездететін құбылыс орын алатынын дәлелдеді. Катализаторлармен өсімдіктерге, бактериялық әсердің өнімдеріне жақын орналасқан заттарға әсер етіп, ол жасанды мұнайды екі жүз градустан төмен температурада алды. Осылайша сұрақтың жауабы шешілді, бірақ түпкілікті емес: ол тәжірибесінде қолданған катализаторлар табиғатта болуы мүмкін емес, олар өте тұрақсыз еді. </p><p>Табиғатта мұнай түзілуді іске асыратын заттарды ұзақ іздегеннен кейін химия ғылымдарының докторы, профессор <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B5%D0%B9_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87_%D0%A4%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Андрей Владимирович Фрост (мұндай бет жоқ)">Андрей Владимирович Фрост</a> бұл, әдетте, мұнай қыртыстарын жауып тұратын кейбір сазбалшықтардың қатысымен болатынын анықтады. Өсімдіктер және жануарлар қалдықтарымен бірге тұнып, сазбалшықтар, жануарлар сүйектері мен микроағзалар кейін мұнай түзетін фактор болып табылатын материалдың негізін түзеді. Лай – бұл сазбалшық, өсімдік және басқа да қалдықтардың түр өзгерген қоспасы – бактериялардың әсерінен құмды және басқа да кеуекті тау жыныстарымен қапталады. Олар, өз кезегінде, мұнай мен су өтпейтін сазбалшық және басқа да тау жыныстарының қабаттарымен қапталып, температурасы шамамен жүз градустай қабаттарға дейін түседі. Мұнда мұнай түзілу процесі аяқталады; құрамында лай болатын мұнай біртіндеп қабаттасады да, біз мұнай кенорындарынан табатын кеуекті тау жынысына енеді. </p><p>Мұнайдың шығуының жаңа теориясының зор тәжірибелік маңызы бар. Ол мұнайшы-геологтарды мұнайдың түзілу жағдайларын анықтау әдісімен таныстырады. Мұнай қалай пайда болатынын білетін кен барлаушылары оны іздеу орындарын тез анықтайды. Геологиялық жағдайларға байланысты мұнайдың болатын жерлерін және оның мүмкін орын ауыстыру жолдарын анықтауға болады. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Мұнайдың_элементтік_құрамы_мен_гетероатомдық_компоненттері"><span id=".D0.9C.D2.B1.D0.BD.D0.B0.D0.B9.D0.B4.D1.8B.D2.A3_.D1.8D.D0.BB.D0.B5.D0.BC.D0.B5.D0.BD.D1.82.D1.82.D1.96.D0.BA_.D2.9B.D2.B1.D1.80.D0.B0.D0.BC.D1.8B_.D0.BC.D0.B5.D0.BD_.D0.B3.D0.B5.D1.82.D0.B5.D1.80.D0.BE.D0.B0.D1.82.D0.BE.D0.BC.D0.B4.D1.8B.D2.9B_.D0.BA.D0.BE.D0.BC.D0.BF.D0.BE.D0.BD.D0.B5.D0.BD.D1.82.D1.82.D0.B5.D1.80.D1.96"></span>Мұнайдың элементтік құрамы мен гетероатомдық компоненттері</h2></div> <p><a href="/wiki/%D0%9A%D3%A9%D0%BC%D1%96%D1%80%D1%81%D1%83%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B5%D1%80" class="mw-redirect" title="Көмірсутектер">Көмірсутектермен</a> қатар мұнай құрамында тағы басқа заттар да бар. <a href="/wiki/%D0%9C%D1%8B%D1%80%D1%8B%D1%88" title="Мырыш">Мырышы</a> бар - H2S, меркаптандар, моно- және дисульфидтер, тиофендер мен тиофандар полициклдіктермен бірге т.б. (70-90% қалдық өнімдерде шоғырланады); <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%BE%D1%82" title="Азот">азотты</a> заттар – негізінен <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пиридин (мұндай бет жоқ)">пиридин</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хинолин (мұндай бет жоқ)">хинолин</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D0%BB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Индол (мұндай бет жоқ)">индол</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B7%D0%BE%D0%BB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Карбазол (мұндай бет жоқ)">карбазол</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B8%D1%80%D1%80%D0%BE%D0%BB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пиррол (мұндай бет жоқ)">пиррол</a> және <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%84%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Порфириндер (мұндай бет жоқ)">порфириндер</a> (үлкен бөлігі ауыр фракциялар мен қалдықтарда шоғырланады) гомологтары; қышқылды заттар – <a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D1%84%D1%82%D0%B5%D0%BD_%D2%9B%D1%8B%D1%88%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Нафтен қышқылы (мұндай бет жоқ)">нафтен қышқылы</a>, <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80" class="mw-redirect" title="Фенолдар">фенолдар</a>, смолалы-асфальтты т.б. заттар (әдетте жоғары қайнайтын фракциларында кездесетін). Элементтік құрамы (%): С – 82-87, Н – 11-14.5, S – 0.01-6 (сирек – 8-ге дейін), N - 0,001—1,8, O — 0,005—0,35 (сирек – 1.2-ге дейін) және т.б. Барлығы мұнай құрамында 50-ден аса элементтер табылған. Мысалы, жоғарыдағылармен қоса V(10-5 — 10-2%), Ni(10-4-10-3%), Cl (іздерінен бастап 2•10-2%-ға дейін) т.с.с. Әр зат әр кен орнында әр мөлшерде кездесетіндіктен орташа химиялық қасиетттер жайлы тек шартты түрде ған аайтуға болады. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Пайдасы"><span id=".D0.9F.D0.B0.D0.B9.D0.B4.D0.B0.D1.81.D1.8B"></span>Пайдасы</h2></div> <p>Мұнай дүние жүзілік жанар-жағар май-энергетикалық балансында орасан зор үлеске ие: оның адамзат пайдаланатын қуат көздері ішінде 48% алады. Болашақта бұл көрсеткіш мұнай өндірудің қиындай беруінен, және атом және басқа қуат көздерін пайдалануының өсуінен кеми береді. </p><p><a href="/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F" title="Химия">Химия</a> мен мұнай-химия өнеркәсіптерінің қарқынды дамуына байланысты мұнайға деген сұраныс жанар-жағар майлар үшін ғана емес, <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D0%BA%D0%B0%D1%83%D1%87%D1%83%D0%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Синтетикалық каучук (мұндай бет жоқ)">синтетикалық каучук</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%88%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Синтетикалық талшықтар">синтетикалық талшықтар</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пластмасс (мұндай бет жоқ)">пластмасс</a>, жуу құралдарын, <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пластификатор (мұндай бет жоқ)">пластификатор</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%BE%D1%8F%D2%93%D1%8B%D1%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="Бояғыш (мұндай бет жоқ)">бояғыштар</a> т.б. (әлемдік өндірістің 8%-нан астамы) өндіру шикізат көздері үшін өсуде. Осыларды шығаруға бастапқы заттар ретінде көп қолданылатындар: парафиндік көміртектер – <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Метан">метан</a>, <a href="/wiki/%D0%AD%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Этан">этан</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D0%BD" title="Пропан">пропан</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Бутан">бутан</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Пентан">пентан</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD" title="Гексан">гексан</a>, және жоғарымолекулярлықтар (10-20 атомды молекулалы көміртектер), <a href="/w/index.php?title=%D0%A6%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Циклогексан (мұндай бет жоқ)">циклогексан</a>; ароматты көміртектер – <a href="/wiki/%D0%AD%D1%82%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BD" title="Этилен">этилен</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BD" title="Пропилен">пропилен</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%83%D1%82%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%B5%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Бутадиен (мұндай бет жоқ)">бутадиен</a>; <a href="/wiki/%D0%90%D1%86%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BD" title="Ацетилен">ацетилен</a>. </p><p>АҚШ Қуат Ақпарат басқармасының (EIA) есебі бойынша 2011 жылы әлем күн сайын 87.421 миллион баррель тұтынған. </p> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:OilConsumptionpercapita.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/OilConsumptionpercapita.png/550px-OilConsumptionpercapita.png" decoding="async" width="550" height="255" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/OilConsumptionpercapita.png/825px-OilConsumptionpercapita.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/OilConsumptionpercapita.png/1100px-OilConsumptionpercapita.png 2x" data-file-width="1357" data-file-height="628" /></a><figcaption>Жан басына шаққандағы мұнай тұтыну (қою түс - көбірек тұтынатынды көрсетеді).</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Мұнай_өндіру"><span id=".D0.9C.D2.B1.D0.BD.D0.B0.D0.B9_.D3.A9.D0.BD.D0.B4.D1.96.D1.80.D1.83"></span>Мұнай өндіру</h2></div> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Oil_producing_countries_map.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Oil_producing_countries_map.png/550px-Oil_producing_countries_map.png" decoding="async" width="550" height="242" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Oil_producing_countries_map.png/825px-Oil_producing_countries_map.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Oil_producing_countries_map.png/1100px-Oil_producing_countries_map.png 2x" data-file-width="1427" data-file-height="628" /></a><figcaption>Мұнай өндіруші елдер</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Top_Oil_Producing_Countries.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Top_Oil_Producing_Countries.png/250px-Top_Oil_Producing_Countries.png" decoding="async" width="250" height="272" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Top_Oil_Producing_Countries.png/375px-Top_Oil_Producing_Countries.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Top_Oil_Producing_Countries.png/500px-Top_Oil_Producing_Countries.png 2x" data-file-width="681" data-file-height="741" /></a><figcaption>Бұрынғы <a href="/wiki/%D0%9A%D0%A1%D0%A0%D0%9E" class="mw-redirect" title="КСРО">КСРОны</a> қосқанда үздік мұнай өндіруші елдер 1960–2006<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></figcaption></figure> <p>Мұнай өндіру саласында <i>өнім</i> ұғымы бөлініп алынған мұнай өнімдерін емес кен орнынан өндірілген шикі мұнай көлемін айтады. </p> <table style="text-align:right;" class="wikitable sortable"> <tbody><tr> <th># </th> <th>Өндіруші ел </th> <th>10<sup>3</sup>bbl/d (2006) </th> <th>10<sup>3</sup>bbl/d (2007) </th> <th>10<sup>3</sup>bbl/d (2008) </th> <th>10<sup>3</sup>bbl/d (2009) </th> <th>Қазіргі үлесі </th></tr> <tr> <td>1 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%83%D0%B4_%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B" title="Сауд Арабиясы">Сауд Арабиясы</a> (OPEC) </td> <td>10,665 </td> <td>10,234 </td> <td>10,782 </td> <td>9,760 </td> <td>11.8% </td></tr> <tr> <td>2 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%B5%D0%B9" title="Ресей">Ресей</a> <sup>1</sup> </td> <td>9,677 </td> <td>9,876 </td> <td>9,789 </td> <td>9,934 </td> <td>12.0% </td></tr> <tr> <td>3 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%90%D2%9A%D0%A8" class="mw-redirect" title="АҚШ">АҚШ</a> <sup>1</sup> </td> <td>8,331 </td> <td>8,481 </td> <td>8,514 </td> <td>9,141 </td> <td>11.1% </td></tr> <tr> <td>4 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран">Иран</a> (OPEC) </td> <td>4,148 </td> <td>4,043 </td> <td>4,174 </td> <td>4,177 </td> <td>5.1% </td></tr> <tr> <td>5 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D2%9A%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9" title="Қытай">Қытай</a> </td> <td>3,846 </td> <td>3,901 </td> <td>3,973 </td> <td>3,996 </td> <td>4.8% </td></tr> <tr> <td>6 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B0" title="Канада">Канада</a> <sup>2</sup> </td> <td>3,288 </td> <td>3,358 </td> <td>3,350 </td> <td>3,294 </td> <td>4.0% </td></tr> <tr> <td>7 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Мексика">Мексика</a> <sup>1</sup> </td> <td>3,707 </td> <td>3,501 </td> <td>3,185 </td> <td>3,001 </td> <td>3.6% </td></tr> <tr> <td>8 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%91%D0%90%D3%98" class="mw-redirect" title="БАӘ">БАӘ</a> (OPEC) </td> <td>2,945 </td> <td>2,948 </td> <td>3,046 </td> <td>2,795 </td> <td>3.4% </td></tr> <tr> <td>9 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%B2%D0%B5%D0%B9%D1%82" title="Кувейт">Кувейт</a> (OPEC) </td> <td>2,675 </td> <td>2,613 </td> <td>2,742 </td> <td>2,496 </td> <td>3.0% </td></tr> <tr> <td>10 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%81%D1%83%D1%8D%D0%BB%D0%B0" title="Венесуэла">Венесуэла</a> (OPEC) <sup>1</sup> </td> <td>2,803 </td> <td>2,667 </td> <td>2,643 </td> <td>2,471 </td> <td>3.0% </td></tr> <tr> <td>11 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Норвегия">Норвегия</a> <sup>1</sup> </td> <td>2,786 </td> <td>2,565 </td> <td>2,466 </td> <td>2,350 </td> <td>2.8% </td></tr> <tr> <td>12 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%91%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%8F" title="Бразилия">Бразилия</a> </td> <td>2,166 </td> <td>2,279 </td> <td>2,401 </td> <td>2,577 </td> <td>3.1% </td></tr> <tr> <td>13 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BA" title="Ирак">Ирак</a> (OPEC) <sup>3</sup> </td> <td>2,008 </td> <td>2,094 </td> <td>2,385 </td> <td>2,400 </td> <td>2.9% </td></tr> <tr> <td>14 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B6%D0%B8%D1%80" title="Алжир">Алжир</a> (OPEC) </td> <td>2,122 </td> <td>2,173 </td> <td>2,179 </td> <td>2,126 </td> <td>2.6% </td></tr> <tr> <td>15 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Нигерия">Нигерия</a> (OPEC) </td> <td>2,443 </td> <td>2,352 </td> <td>2,169 </td> <td>2,211 </td> <td>2.7% </td></tr> <tr> <td>16 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%B0" title="Ангола">Ангола</a> (OPEC) </td> <td>1,435 </td> <td>1,769 </td> <td>2,014 </td> <td>1,948 </td> <td>2.4% </td></tr> <tr> <td>17 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D1%8F" title="Ливия">Ливия</a> (OPEC) </td> <td>1,809 </td> <td>1,845 </td> <td>1,875 </td> <td>1,789 </td> <td>2.2% </td></tr> <tr> <td>18 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D2%B0%D0%BB%D1%8B%D0%B1%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Ұлыбритания">Ұлыбритания</a> </td> <td>1,689 </td> <td>1,690 </td> <td>1,584 </td> <td>1,422 </td> <td>1.7% </td></tr> <tr> <td>19 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Қазақстан">Қазақстан</a> </td> <td>1,388 </td> <td>1,445 </td> <td>1,429 </td> <td>1,540 </td> <td>1.9% </td></tr> <tr> <td>20 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Қатар">Қатар</a> (OPEC) </td> <td>1,141 </td> <td>1,136 </td> <td>1,207 </td> <td>1,213 </td> <td>1.5% </td></tr> <tr> <td>21 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Индонезия">Индонезия</a> </td> <td>1,102 </td> <td>1,044 </td> <td>1,051 </td> <td>1,023 </td> <td>1.2% </td></tr> <tr> <td>22 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D2%AE%D0%BD%D0%B4%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Үндістан">Үндістан</a> </td> <td>854 </td> <td>881 </td> <td>884 </td> <td>877 </td> <td>1.1% </td></tr> <tr> <td>23 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D3%98%D0%B7%D1%96%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B6%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Әзірбайжан">Әзірбайжан</a> </td> <td>648 </td> <td>850 </td> <td>875 </td> <td>1,012 </td> <td>1.2% </td></tr> <tr> <td>24 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Аргентина">Аргентина</a> </td> <td>802 </td> <td>791 </td> <td>792 </td> <td>794 </td> <td>1.0% </td></tr> <tr> <td>25 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%9E%D0%BC%D0%B0%D0%BD" title="Оман">Оман</a> </td> <td>743 </td> <td>714 </td> <td>761 </td> <td>816 </td> <td>1.0% </td></tr> <tr> <td>26 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Малайзия">Малайзия</a> </td> <td>729 </td> <td>703 </td> <td>727 </td> <td>693 </td> <td>0.8% </td></tr> <tr> <td>27 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%9C%D1%8B%D1%81%D1%8B%D1%80" title="Мысыр">Мысыр</a> </td> <td>667 </td> <td>664 </td> <td>631 </td> <td>678 </td> <td>0.8% </td></tr> <tr> <td>28 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%BC%D0%B1%D0%B8%D1%8F" title="Колумбия">Колумбия</a> </td> <td>544 </td> <td>543 </td> <td>601 </td> <td>686 </td> <td>0.8% </td></tr> <tr> <td>29 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%90%D1%83%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%8F" title="Аустралия">Аустралия</a> </td> <td>552 </td> <td>595 </td> <td>586 </td> <td>588 </td> <td>0.7% </td></tr> <tr> <td>30 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%B2%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D1%80" title="Эквадор">Эквадор</a> (OPEC) </td> <td>536 </td> <td>512 </td> <td>505 </td> <td>485 </td> <td>0.6% </td></tr> <tr> <td>31 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%BD" title="Судан">Судан</a> </td> <td>380 </td> <td>466 </td> <td>480 </td> <td>486 </td> <td>0.6% </td></tr> <tr> <td>32 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Сирия">Сирия</a> </td> <td>449 </td> <td>446 </td> <td>426 </td> <td>400 </td> <td>0.5% </td></tr> <tr> <td>33 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%B2%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D0%93%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%8F" title="Экваторлық Гвинея">Экваторлық Гвинея</a> </td> <td>386 </td> <td>400 </td> <td>359 </td> <td>346 </td> <td>0.4% </td></tr> <tr> <td>34 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Тайланд">Тайланд</a> </td> <td>334 </td> <td>349 </td> <td>361 </td> <td>339 </td> <td>0.4% </td></tr> <tr> <td>35 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BC" title="Вьетнам">Вьетнам</a> </td> <td>362 </td> <td>352 </td> <td>314 </td> <td>346 </td> <td>0.4% </td></tr> <tr> <td>36 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%99%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD" title="Йемен">Йемен</a> </td> <td>377 </td> <td>361 </td> <td>300 </td> <td>287 </td> <td>0.3% </td></tr> <tr> <td>37 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Дания">Дания</a> </td> <td>344 </td> <td>314 </td> <td>289 </td> <td>262 </td> <td>0.3% </td></tr> <tr> <td>38 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BD" title="Габон">Габон</a> </td> <td>237 </td> <td>244 </td> <td>248 </td> <td>242 </td> <td>0.3% </td></tr> <tr> <td>39 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%9E%D0%90%D0%A0" class="mw-redirect" title="ОАР">ОАР</a> </td> <td>204 </td> <td>199 </td> <td>195 </td> <td>192 </td> <td>0.2% </td></tr> <tr> <td>40 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%A2%D2%AF%D1%80%D1%96%D0%BA%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Түрікменстан">Түрікменстан</a> </td> <td>No data </td> <td>180 </td> <td>189 </td> <td>198 </td> <td>0.2% </td></tr> <tr> <td>41 </td> <td style="background: #ececec; color: black; text-align: left; padding-left: 0.5em; font-weight: bold;" class="table-rh"><a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D0%B4_%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5_%D0%A2%D0%BE%D0%B1%D0%B0%D0%B3%D0%BE" title="Тринидад және Тобаго">Тринидад және Тобаго</a> </td> <td>181 </td> <td>179 </td> <td>176 </td> <td>174 </td> <td>0.1% </td></tr></tbody></table> <p><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Осы елде мұнай өндіру шыңын асып кеткен.Канада мұнай өндіру көлемі төмендегенімен оның жалпы мұнай өндіру көлемі құмды мұнай өндірудің есебінен өсуде. Егер құмды мұнайды өосөанда Канада Сауд Арабиясынан кейінгі мұнай қорынан екінші орын алар еді.Тринидат және Тобаго has the worlds third largest pitch lake situated La Brea south Trinidad.Ирак 1998 жылдан мүшелікте болғанымен оның мәліметтері әлі жоқ 2013 жылы АҚШ орташа алғанда күніне 11.4 миллион баррель өндіріп гидрокарбон өндіруші әлемдегі екінші елге айналды,<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> сонымен бірге 2020 жылға дейін Сауд Арабиясын басып озады деп күтілуде.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Мұнай-газ_кендері"><span id=".D0.9C.D2.B1.D0.BD.D0.B0.D0.B9-.D0.B3.D0.B0.D0.B7_.D0.BA.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B5.D1.80.D1.96"></span>Мұнай-газ кендері</h2></div> <p>Мұнай-газ кендері<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> – бірыңғай құрылымдық элементтермен сипатталатын жеке алаң қойнауында орналасқан мұнай мен газ иірімдері шоғырларының жиынтығы. Мұнай-газ кендері мұнай немесе газ түрінде және аралас мұнайлы-газды, газды-мұнайлы кендер түрінде ұшырасады. </p><p>Оқшауланған жеке кендер өте сирек, көбінесе топталған иірімдердің жиынтығы түрінде жатады. <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D0%BC%D2%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B9-%D0%B3%D0%B0%D0%B7_%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Қазақстанның мұнай-газ кендері (мұндай бет жоқ)">Қазақстанның мұнай-газ кендері</a> геологиялық құрылысы мен геотектоникалық дамуы әр түрлі болатын үш мұнайлы-газды аймақта орналасқан. Ең көне мұнайлы-газды аймақтың кендері Солтүстік <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%B9" class="mw-redirect" title="Каспий">Каспий</a> синеклизасымен байланысты. Мұнда өндіруге тұрарлық мұнай мен газ жүздеген м-ден 5000 м-ге дейінгі тереңдікте жатқан жоғарғы палеозойдан төменгі борға дейінгі шөгінділерде орналасқан. </p><p><a href="/wiki/%D0%AD%D0%BF%D0%B8%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%86%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D1%96%D0%BA_%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D1%82%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0" title="Эпигерциндік платформа">Эпигерциндік платформа</a> құрамына кіретін <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D2%A3%D2%93%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%83" class="mw-disambig" title="Маңғыстау">Маңғыстау</a> мұнайлы-газды облысының қабатты кендері — 300 метрден 3000 метрге дейін тереңдіктегі құнарлы горизонттар төменгі бордан төменгі юраға дейінгі шөгінділерде орналасқан. Үшінші мұнайлы-газды аймақ герцин және каледон қатпарлы құрылымдарының арасынан орын алған <a href="/wiki/%D0%A8%D1%83" title="Шу">Шу</a> – <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%83" class="mw-disambig" title="Сарысу">Сарысу</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D0%BA%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0" title="Синеклиза">синеклизасында</a>. Мұнда жанғыш және азот-гелий газдарының қоры шағын кендері ашылған. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Мұнай_өнімдері"><span id=".D0.9C.D2.B1.D0.BD.D0.B0.D0.B9_.D3.A9.D0.BD.D1.96.D0.BC.D0.B4.D0.B5.D1.80.D1.96"></span>Мұнай өнімдері</h2></div> <p>Мұнай өнімдері – көмірсутектер мен олардың туындыларының қоспасы; мұнай мен мұнай газдарынан алынатын жеке химиялық қосылыстар. Мұнай өнімдері отын, майлар, битумдар, ауыр көмірсутектер және әр түрлі мұнай өнімдері сияқты негізгі топтарға бөлінеді. Отын негізіндегі мұнай өнімдеріне көмірсутекті газдар мен <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B7%D0%B8%D0%BD" title="Бензин">бензин</a>, <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B3%D1%80%D0%BE%D0%B8%D0%BD" title="Лигроин">лигроин</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%B8%D0%BD" title="Керосин">керосин</a>, <a href="/wiki/%D0%94%D0%B8%D0%B7%D0%B5%D0%BB%D1%8C_%D0%BE%D1%82%D1%8B%D0%BD%D1%8B" title="Дизель отыны">дизель отыны</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B7%D1%83%D1%82" title="Мазут">мазут</a>, т.б. жатады. Мұнайға серік газдар пайда болуы жөнінен табиғи газдарға жатады. Олардың бұлай ерекше аталуы мұнай кенімен бірге кездесуіне байланысты – олар мұнайда еріген күйде болады немесе мұнай кенінің үстін "бүркеп" жатады. Мұнай жоғары көтерілгенде, қысым кенет төмендейді, газдар сұйық мұнайдан бөлініп шығады. Ертерек кезде мұнайға серік газдар пайдаланылмайтын, мұнай өндіретін жерде оны жағып жіберетін. Қазір ондай газдарды жинап алады, өйткені олар, табиғи газ сияқты жақсы отын және бағалы химиялық шикізат болып табылады. Құрамында метанмен бірге басқа да көмірсутектер: этан, пропан, бутан, пентанның едәуір мөлшері болғандықтан, серік газды пайдалану мүмкіндігі табиғи газға қарағанда тіпті едәуір кең. Сондықтан табиғи газға қарағанда химиялық өңдеу жолымен серік газдан заттарды көп мөлшерде алуға болады. Серік газдарды тиімді пайдалану үшін оларды құрамдары жақын қоспаларға бөледі. Пентан, гексан және басқа көмірсутектердің қалыпты жағдайда сұйық күйде болатын қоспалары газды бензин түзеді(олар мұнайдан ішінара газбен бірге ұшып шығады). Одан кейін пропан мен бутанның қоспасы бөлінеді. Газды бензин мен пропанбутан қоспасын бөліп алғаннан кейін құрғақ газ қалады, оның басым көпшілігі метан мен этан қоспасынан құралады. Газды бензин құрамында өте ұшқыш сұйық көмірсутектер бар, сондықтан оны двигательдерді от алдырған кезде тез тұтандыру үшін бензинге қосады. Пропан мен бутан сұйылтылған газ түрінде, жанармай ретінде тұрмыста пайдаланылады. Құрамы жөнінде табиғи газға ұқсас құрғақ газ ацетилен, сутегі және басқа да заттар алу үшін, сол сияқты отын ретінде пайдаланылады. Мұнайға серік газдар химиялық өңдеуге арналған және жеке көмірсутектер – этан, пропан, н-бутан, т.б. бөлініп алынады. Ал олардын қанықпаған көмірсутектер алады. Мұнай – молекулалық массалары әр түрлі, қайнау температуралары да бірдей емес көмірсутектердің қоспасы болғандықтан, айдау арқылы оны жеке фракцияларға(дистиляттарға бөледі, мұнайдың құрамында С5 – Сn көмірсутектері бар және 40-200°С аралығында қайнайтын бензин құрамында С8-С14 көмірсутектері болатын 150-200°С аралығында қайнайтын лигроин, құрамында С12-С18 көмірсутектері болатын және 180-300°С аралығында қайнайтын керосин алады, бұлардан кейін газойль алынады. Бұның бәрі – ашық түсті мұнай өнімдері. Бензин ұшақ пен көліктердің поршенді двигательдері үшін жанармай ретінде қолданылады. Сол сияқты бензин майды, каучукты еріткіш ретінде, матаны тазартуға, т.б. қолданылады. <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B3%D1%80%D0%BE%D0%B8%D0%BD" title="Лигроин">Лигроин</a> <a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80" title="Трактор">трактор</a> үшін жанармай болады. <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%B8%D0%BD" title="Керосин">Керосин</a> – трактор, <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%B2" title="Реактив">реактивті</a> ұшақтар мен <a href="/wiki/%D0%97%D1%8B%D0%BC%D1%8B%D1%80%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Зымыран">зымырандардың</a> жанармайы. Ал газойльден дизель жанармайы өндіріледі. Мұнайдан ашық түсті өнімдерді бөліп алғаннан кейін қара түсті тұтқыр да қоймалжың сұйықтық қалады, ол – мазут. Қосымша айдау арқылы мазуттан автотрактор майы, авиация майы, дизель майы, т.б. жағармайлар алады. Мазутты өңдеп жағрмай алумен қатар оны химиялық әдіспен өңдеу арқылы бензинге айналдыруға болады, бу қазаны қондырғыларында сұйық отын ретінде пайдаланылады. Мұнайдың кейбір сорттарынан қатты көмірсутектер қоспасы – парафиндер алынады; Қатты және сұйық көмірсутектерді араластырып вазелин алады. <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D2%93%D0%B8_%D0%B3%D0%B0%D0%B7" title="Табиғи газ">Табиғи газ</a> – жер қойнауында анаэробты органикалық заттарндың ыдырауынан пайда болған газдар қоспасы. </p><p>Майлар – мұнайдың қалдық фракциялары мен ауыр дистилляттарын арнайы тазартудан алынады. Ауыр көмірсутектерге <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Парафиндер (мұндай бет жоқ)">парафиндер</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%A6%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Церезиндер (мұндай бет жоқ)">церезиндер</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9E%D0%B7%D0%BE%D0%BA%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Озокериттер (мұндай бет жоқ)">озокериттер</a> және олардың майлармен қоспасы жатады. Битумдер – гудронды ауамен тотықтыру арқылы немесе гудронды тереңдетіп айдау арқылы алынған май фракцияларынан кейін қалатын жартылай қатты және сұйық күйдегі өнімдер. </p><p>Әр түрлі мұнай өнімдеріне <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D2%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D0%BA%D1%81%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мұнай коксы (мұндай бет жоқ)">мұнай коксы</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D2%AF%D0%B9%D0%B5" title="Күйе">күйе</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D2%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%BF%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мұнай пиролизі (мұндай бет жоқ)">мұнай пиролизінің</a> әр алуан өнімдері (<a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B7%D0%BE%D0%BB" title="Бензол">бензол</a>, <a href="/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%BE%D0%BB" title="Толуол">толуол</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D1%81%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%BB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ксилол (мұндай бет жоқ)">ксилол</a>, т.б.), <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%81%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Асидолдар (мұндай бет жоқ)">асидолдар</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B5%D1%8D%D0%BC%D1%83%D0%BB%D1%8C%D0%B3%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Деэмульгаторлар (мұндай бет жоқ)">деэмульгаторлар</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хлорпарафиндер (мұндай бет жоқ)">хлорпарафиндер</a>, т.б. жатады. Мұнай өнімдерінің сапасы физикалық және химиялық қасиеттеріне байланысты бағаланады. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Мұнай_ұғымы"><span id=".D0.9C.D2.B1.D0.BD.D0.B0.D0.B9_.D2.B1.D2.93.D1.8B.D0.BC.D1.8B"></span>Мұнай ұғымы</h2></div> <p>Жердің шөгінді қабатында таралған, жанғыш майлы сұйықтық; маңызды пайдалы қазынды. Мұнай 1.2-2,0 км-ден астам тереңдікте газ тәрізді көмірсутектермен бірге түзіледі. Түсі ашық-қоңырдан қою қоңырға, қараға дейін өзгереді, тығыздығы 0,65-1.05 грамм/см3 аралығында. Мұнай жеңіл (тығыздығы 0.83г/см3-ке дейін), орташа(0,831-0,860 г/см3), ауыр (0,860г/см3-тен жоғары) болып бөлінеді. 28С градустан жоғары температурада қайнайды, қату температурасы 26-дан-60'С-қа дейін, меншікті жылу сыйымдылығы 1,7-2,1 кДж/(кг*К), меншікті жану жылуы 43,7-46,2 МДж/кг, диэл.өтімділігі2-2,5; Электр өткізгіштігі 2*10*10(дәрежесі)-0,3*10*-18(дәрежесі) Ом-1*см-1(дәрежесі), тұтану температурасы 35-120*С, органикалық еріткіштерде ериді, суда ерімейді. Мұнай-көмірсутектердің күрделі (негізінен <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D0%BD" title="Парафин">парафинді</a> және нафтенді, аз дәрежеде-ароматты) қоспасы. Әр түрлі кен орындарында мұнайдың көмірсутектік құрамы түрліше өзгеріп отырады. Негізгі қоспалары (4-5%):нафтен қышқылдары, асфальтты-шайырлы заттар, меркаптандар, моно-және дисульфидтер, тиофендер және тиофандар, күкіртсутек, пиридин және пиперидин гомоглогтар, т.б. Элементтік құрамы: С 82,5-87%; H 11.5-14.5%; O 0.05-0.35%; S 0.001-5.5%; N 0.02-1.5%. Өнеркәсіптік зерттеулерде негізінен мұнайдың тығыздылығын, оның фракциялы құрамын, тұтқырлығын, құрамындағы күкірт, шайыр асфальтен, парафиндердің мөлшерін және олардың балқу температураларын анықтайды. Құрамындағы күкіртке байланысты аз күкіртті , күкіртті, жоғары күкіртті болып үш топқа бөлінеді. Әдетте мұнай құрамындағы азот пен оттек 10%-дан аспайды, тек кейбір жағдайларда 1,8 және 1,2%-ға азаяды. Мұнайдың негізгі пайда болу көзі – құрамындағы сутектің мөлшері жоғары болатын планктон, сапропельді органикалық зат және өсімдік қалдықтарынан түзілетін гумосты зат. Мұнайда 20-дан астам әр түрлі элемент (<a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%B9" title="Ванадий">V</a>, <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Никель">Ni</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%86%D0%B8%D0%B9" title="Кальций">Ca</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%B8%D0%B9" title="Магний">Mg</a>, <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BC%D1%96%D1%80" title="Темір">Fe</a>, Al, <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%BD%D0%B8%D0%B9" title="Кремний">Si</a>, <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B9" title="Натрий">Na</a>, т.б) бар. Мұнай түзуші жыныстар – саз балшықтар, олар <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B5%D0%B7%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мезокатагенез (мұндай бет жоқ)">мезокатагенез</a> белдемесіне жеткенде мұнай түзілетін басты фактор – органикалық заттар 50*С-тан жоғары температурада ұзақ уақыт қызады. Бұл белдемнің жоғ арғы шекарасы 1,3-1,7-ден 2,7-3 км-ге дейін тереңдікте жатады. Төмен шекарасы -3,5-5 км. Мезокатагенез белдемінде көп мөлшерде мұнай көмірсутектері түзіледі, олар бензин және керосин фракцияларын беріп, микромұнайдың қозғалғыштығын жоғарылатады.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Дереккөздер"><span id=".D0.94.D0.B5.D1.80.D0.B5.D0.BA.D0.BA.D3.A9.D0.B7.D0.B4.D0.B5.D1.80"></span>Дереккөздер</h2></div> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Мұнай және газ геологиясы терминдерінің орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. Жалпы редакциясын басқарған <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Қазақстан">Қазақстанға</a> еңбегі сіңген мұнайшы - геологтар Т.Н. Жұмағалиев, Б.М. Куандықов, <a href="/wiki/2000" class="mw-redirect" title="2000">2000</a>. — 328 бет.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.eia.doe.gov/emeu/aer/pdf/pages/sec11_10.pdf">World Crude Oil Production</a> (PDF). <small>Тексерілді, 29 тамыз 2010.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://tonto.eia.doe.gov/country/index.cfm">U.S. Energy Information Administration</a> <small><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080710145353/http://tonto.eia.doe.gov/country/index.cfm">Мұрағатталған</a> 10 шілденің 2008 жылы.</small></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://m.cbsnews.com/fullstory.rbml?catid=57538431&feed_id=76&videofeed=43">U.S. may soonbecome world's top oil producer</a> (23 қазан 2012). <small>Тексерілді 9 ақпанның 2013.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><i>Mark Thompson</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://money.cnn.com/2012/11/12/news/economy/us-oil-production-energy/index.html">U.S. to become biggest oil producer – IEA</a> (12 қараша 2012). <small>Тексерілді 9 ақпанның 2013.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Мұнай және газ геологиясы танымдық және кәсіптік-технологиялық терминдерінің түсіндірме сөздігі. Анықтамалық басылым.- Алматы: 2003. <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D2%9B%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B/9965472270" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9965-472-27-0</a></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D0%AD%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Балалар Энциклопедиясы (мұндай бет жоқ)">Балалар Энциклопедиясы</a>, 6 том.</span> </li> </ol> <table class="metadata plainlinks ambox ambox-style" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div style="width:52px;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Ambox_wikify.svg/40px-Ambox_wikify.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Ambox_wikify.svg/60px-Ambox_wikify.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Ambox_wikify.svg/80px-Ambox_wikify.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span></div></td><td class="mbox-text"><span class="mbox-text-span"><b>Бұл мақаланы Уикипедия <a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%B4%D1%96%D2%A3_%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D1%96%D0%B7%D0%B3%D1%96_%D1%81%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%96" title="Уикипедия:Уикидің негізгі синтаксисі">сапа талаптарына</a> лайықты болуы үшін <a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D1%96%D1%80%D1%83" title="Уикипедия:Уикилендіру">уикилендіру</a> қажет.</b><span class="hide-when-compact"></span><span class="hide-when-compact"></span></span></td></tr></tbody></table>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">«<a dir="ltr" href="https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Мұнай&oldid=3052333">https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Мұнай&oldid=3052333</a>» бетінен алынған</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Арнайы:Санаттар">Санаттар</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%9E%D1%82%D1%8B%D0%BD" title="Санат:Отын">Отын</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%9C%D2%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D3%A9%D0%BD%D1%96%D0%BC%D0%B4%D0%B5%D1%80%D1%96" title="Санат:Мұнай өнімдері">Мұнай өнімдері</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Жасырын санат: <ul><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:ISBN_%D1%81%D0%B8%D2%9B%D1%8B%D1%80%D0%BB%D1%8B_%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%96_%D2%9B%D0%BE%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D0%BB%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Санат:ISBN сиқырлы сілтемелері қолданылған беттер">ISBN сиқырлы сілтемелері қолданылған беттер</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D1%96%D1%80%D1%83%D1%96_%D2%9B%D0%B0%D0%B6%D0%B5%D1%82_%D0%BC%D0%B0%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Санат:Уикилендіруі қажет мақалалар">Уикилендіруі қажет мақалалар</a></li></ul></div></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>Навигация мәзірі</h2> <div id="mw-head"> <nav id="p-personal" class="mw-portlet mw-portlet-personal vector-user-menu-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-personal-label" > <h3 id="p-personal-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Жеке құралдар</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anonuserpage" class="mw-list-item"><span title="Бұл IP мекенжайдың жеке беті">Кірмегенсіз</span></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%BC" title="Бұл IP мекенжай өңдемелерін талқылау [n]" accesskey="n"><span>Талқылау</span></a></li><li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D2%AE%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%96%D0%BC" title="Бұл IP мекенжаймен жасаған өңдемелер тізімі [y]" accesskey="y"><span>Үлесім</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D0%B0%D2%A3%D0%B0_%D1%82%D1%96%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B3%D1%96&returnto=%D0%9C%D2%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B9" title="Біз сізге есептік жазба бастауды және кіруді ұсынамыз,ол міндетті емес."><span>Тіркелу</span></a></li><li id="pt-login" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D2%9A%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%83%D1%88%D1%8B_%D0%BA%D1%96%D1%80%D1%83%D1%96&returnto=%D0%9C%D2%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B9" title="Кіруіңізді ұсынамыз, ол міндетті емес. [o]" accesskey="o"><span>Кіру</span></a></li> </ul> </div> </nav> <div id="left-navigation"> <nav id="p-namespaces" class="mw-portlet mw-portlet-namespaces vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-namespaces-label" > <h3 id="p-namespaces-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Ат кеңістіктері</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B9" title="Мазмұн бетін көру [c]" accesskey="c"><span>Бет</span></a></li><li id="ca-talk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83:%D0%9C%D2%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B9" rel="discussion" title="Мағлұмат бетті талқылау [t]" accesskey="t"><span>Талқылау</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-variants" class="mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-variants-label" > <input type="checkbox" id="p-variants-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-variants" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-variants-label" > <label id="p-variants-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">kk</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation"> <nav id="p-views" class="mw-portlet mw-portlet-views vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-views-label" > <h3 id="p-views-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Көріністер</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B9"><span>Оқу</span></a></li><li id="ca-viewsource" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D2%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B9&action=edit" title="Бұл бет қорғалған.
Оның кодын көре аласыз. [e]" accesskey="e"><span>Кодын көру</span></a></li><li id="ca-history" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D2%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B9&action=history" title="Бұл беттін соңғы нұсқалары. [h]" accesskey="h"><span>Өңделу тарихы</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-cactions" class="mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-cactions-label" title="More options" > <input type="checkbox" id="p-cactions-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-cactions" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-cactions-label" > <label id="p-cactions-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Тағы</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <h3 >Іздеу</h3> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="vector-search-box-form"> <div id="simpleSearch" class="vector-search-box-inner" data-search-loc="header-navigation"> <input class="vector-search-box-input" type="search" name="search" placeholder="Уикипедия жобасынан іздеу" aria-label="Уикипедия жобасынан іздеу" autocapitalize="sentences" title="Уикипедия жобасында іздеу [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <input type="hidden" name="title" value="Арнайы:Іздеу"> <input id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton" type="submit" name="fulltext" title="Осы мәтіні бар бетті іздеу" value="Іздеу"> <input id="searchButton" class="searchButton" type="submit" name="go" title="Егер дәл осы атауымен болса бетке өтіп кету" value="Өту"> </div> </form> </div> </div> </div> <div id="mw-panel" class="vector-legacy-sidebar"> <div id="p-logo" role="banner"> <a class="mw-wiki-logo" href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82" title="Басты бетті көру"></a> </div> <nav id="p-navigation" class="mw-portlet mw-portlet-navigation vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-navigation-label" > <h3 id="p-navigation-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Шарлау</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82" title="Басты бетті көру [z]" accesskey="z"><span>Басты бет</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D2%9A%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%BC_%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8B" title="Жоба туралы, мұнда немен айналысуға болатыны туралы, қай жерде не бары туралы"><span>Қауымдастық порталы</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D1%83%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Осы уикидегі жуықтағы өзгерістер тізімі. [r]" accesskey="r"><span>Жуықтағы өзгерістер</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D0%B0%D2%A3%D0%B0_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Соңғы бір айдағы басталған беттер тізімі, есім кеңістігі бойынша сүзгілеп көре аласыз."><span>Жаңа беттер</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BE%D2%9B" title="Кездейсоқ бет жүктеу [x]" accesskey="x"><span>Кездейсоқ бет</span></a></li><li id="n-videolesson" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE_%D1%81%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Уикипедияны үйренуге қатысты YouTube-тағы видео сабақтар"><span>Видео сабақтар</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D0%BD%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B0" title="Анықтама табу орны."><span>Анықтама</span></a></li><li id="n-forum" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC" title="Уикипедия қатысушыларының форумы."><span>Форум</span></a></li><li id="n-general-discussion" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83_%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D1%96" title="Flow жұмыс легінде жұмыс істейтін Уикипедияның негізгі талқылау беті [4]" accesskey="4"><span>Талқылау легі</span></a></li><li id="n-telegram" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram" title="Қазақша Уикипедияға қатысты ең маңызды жаңалықтар мен мақалалар"><span>Телеграм арна</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC/%D2%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%80_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D1%85%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%83" title="Бұл беттегі қатені хабарлау"><span>Қателер туралы хабарлау</span></a></li><li id="n-sitesupport" class="mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_kk.wikipedia.org&uselang=kk" title="Демеу беріңіз"><span>Демеу беру</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-tb" class="mw-portlet mw-portlet-tb vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-tb-label" > <h3 id="p-tb-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Құралдар</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9C%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0_%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80/%D0%9C%D2%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B9" title="Мұнда сілтейтін барлық бет тізімі [j]" accesskey="j"><span>Мұнда сілтейтін беттер</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A1%D1%96%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%96%D2%A3_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%96/%D0%9C%D2%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B9" rel="nofollow" title="Осы жерден сілтенген беттердің жуықтағы өзгерістері [k]" accesskey="k"><span>Қатысты өзгерістер</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Барлық арнайы беттер тізімі [q]" accesskey="q"><span>Арнайы беттер</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D2%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B9&oldid=3052333" title="Мына беттің осы нұсқасының тұрақты сілтемесі"><span>Тұрақты сілтеме</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D2%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B9&action=info" title="Бұл бет туралы көбірек мәлімет"><span>Бет ақпараты</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:CiteThisPage&page=%D0%9C%D2%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B9&id=3052333&wpFormIdentifier=titleform" title="Бұл беттен қалай дәйексөз алуға болатыны туралы мәлімет"><span>Беттен дәйексөз алу</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fkk.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%259C%25D2%25B1%25D0%25BD%25D0%25B0%25D0%25B9"><span>URL мекенжайын қысқарту</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:QrCode&url=https%3A%2F%2Fkk.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%259C%25D2%25B1%25D0%25BD%25D0%25B0%25D0%25B9"><span>QR код жүктеу</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading" class="mw-portlet mw-portlet-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading-label" > <h3 id="p-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Баспа/экспорт</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="electron-print_pdf" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:DownloadAsPdf&page=%D0%9C%D2%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B9&action=show-download-screen"><span>PDF ретінде жүктеп алу</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="javascript:print();" rel="alternate" title="Бұл беттің басып шығаруға арналған нұсқасы [p]" accesskey="p"><span>Басып шығару нұсқасы</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-wikibase-otherprojects" class="mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-wikibase-otherprojects-label" > <h3 id="p-wikibase-otherprojects-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Басқа жобаларда</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Petroleum" hreflang="en"><span>Ортаққор</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q22656" title="Сілтеме дерек қойма данасымен байланысқан [g]" accesskey="g"><span>Уикидерек элементі</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-lang" class="mw-portlet mw-portlet-lang vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-lang-label" > <h3 id="p-lang-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Басқа тілдерде</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Ruolie" title="Ruolie – африкаанс тілі" lang="af" hreflang="af" data-title="Ruolie" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="африкаанс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Erd%C3%B6l" title="Erdöl – неміс тілі (Швейцария)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Erdöl" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="неміс тілі (Швейцария)" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%94%E1%89%B5%E1%88%AE%E1%88%8A%E1%8B%A8%E1%88%9D" title="ፔትሮሊየም – амхар тілі" lang="am" hreflang="am" data-title="ፔትሮሊየም" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="амхар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Petrolio" title="Petrolio – арагон тілі" lang="an" hreflang="an" data-title="Petrolio" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="арагон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%81%D8%B7" title="نفط – араб тілі" lang="ar" hreflang="ar" data-title="نفط" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="араб тілі" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%A2%DC%A6%DC%9B%DC%90" title="ܢܦܛܐ – Aramaic" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܢܦܛܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="Aramaic" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D9%8A%D8%B7%D8%B1%D9%88%D9%84" title="پيطرول – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="پيطرول" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%84" title="بترول – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="بترول" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Petroleu" title="Petroleu – астурия тілі" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Petroleu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="астурия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D1%82" title="Нарт – авар тілі" lang="av" hreflang="av" data-title="Нарт" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="авар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Neft" title="Neft – әзірбайжан тілі" lang="az" hreflang="az" data-title="Neft" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="әзірбайжан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%81%D8%AA" title="نفت – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="نفت" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B5%D1%84%D1%82%D1%8C" title="Нефть – башқұрт тілі" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Нефть" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="башқұрт тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Napta" title="Napta – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Napta" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Petrolyo" title="Petrolyo – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Petrolyo" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%84%D1%82%D0%B0" title="Нафта – беларусь тілі" lang="be" hreflang="be" data-title="Нафта" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="беларусь тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%84%D1%82%D0%B0" title="Нафта – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Нафта" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B5%D1%84%D1%82" title="Нефт – болгар тілі" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Нефт" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="болгар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%87%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%AE" title="पेट्रोलियम – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="पेट्रोलियम" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%96%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%9C_%E0%A6%A4%E0%A7%87%E0%A6%B2" title="খনিজ তেল – бенгал тілі" lang="bn" hreflang="bn" data-title="খনিজ তেল" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="бенгал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Eoul-maen" title="Eoul-maen – бретон тілі" lang="br" hreflang="br" data-title="Eoul-maen" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="бретон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Nafta" title="Nafta – босния тілі" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Nafta" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="босния тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%BE%D2%BB%D0%BE%D0%BD" title="Газарай тоһон – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Газарай тоһон" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Petroli" title="Petroli – каталан тілі" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Petroli" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/Petrolio" title="Petrolio – Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="Petrolio" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target"><span>Chavacano de Zamboanga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Petrolyo" title="Petrolyo – себуано тілі" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Petrolyo" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="себуано тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%95%D9%88%D8%AA" title="نەوت – сорани тілі" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="نەوت" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="сорани тілі" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Ropa" title="Ropa – чех тілі" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Ropa" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чех тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B5%D1%85%D1%82%C4%83" title="Нехтă – чуваш тілі" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Нехтă" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="чуваш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Petroliwm" title="Petroliwm – валлий тілі" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Petroliwm" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="валлий тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/R%C3%A5olie" title="Råolie – дат тілі" lang="da" hreflang="da" data-title="Råolie" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="дат тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/Kpam_(Petroleum)" title="Kpam (Petroleum) – Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Kpam (Petroleum)" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target"><span>Dagbanli</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="жақсы мақалалар"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Erd%C3%B6l" title="Erdöl – неміс тілі" lang="de" hreflang="de" data-title="Erdöl" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="неміс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Petrol" title="Petrol – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Petrol" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B5%CF%84%CF%81%CE%AD%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CE%BF" title="Πετρέλαιο – грек тілі" lang="el" hreflang="el" data-title="Πετρέλαιο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="грек тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Petr%C3%B2li" title="Petròli – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Petròli" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Petroleum" title="Petroleum – ағылшын тілі" lang="en" hreflang="en" data-title="Petroleum" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ағылшын тілі" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Nafto" title="Nafto – эсперанто тілі" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Nafto" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="эсперанто тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Petr%C3%B3leo" title="Petróleo – испан тілі" lang="es" hreflang="es" data-title="Petróleo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="испан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Nafta" title="Nafta – эстон тілі" lang="et" hreflang="et" data-title="Nafta" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="эстон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Petrolio" title="Petrolio – баск тілі" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Petrolio" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="баск тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Petroliu" title="Petroliu – Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Petroliu" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%81%D8%AA_%D8%AE%D8%A7%D9%85" title="نفت خام – парсы тілі" lang="fa" hreflang="fa" data-title="نفت خام" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="парсы тілі" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Maa%C3%B6ljy" title="Maaöljy – фин тілі" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Maaöljy" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="фин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Olja" title="Olja – фарер тілі" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Olja" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="фарер тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/P%C3%A9trole" title="Pétrole – француз тілі" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Pétrole" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="француз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Eerd%C3%B6%C3%B6le" title="Eerdööle – солтүстік фриз тілі" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Eerdööle" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="солтүстік фриз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Petroli" title="Petroli – фриуль тілі" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Petroli" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="фриуль тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Ierdoalje" title="Ierdoalje – батыс фриз тілі" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Ierdoalje" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="батыс фриз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Peitriliam" title="Peitriliam – ирланд тілі" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Peitriliam" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ирланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E7%9F%B3%E6%B2%B9" title="石油 – Gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="石油" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Petr%C3%B3leo" title="Petróleo – галисия тілі" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Petróleo" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="галисия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Itakyra" title="Itakyra – гуарани тілі" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Itakyra" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="гуарани тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-guc mw-list-item"><a href="https://guc.wikipedia.org/wiki/Pet%C3%BCroolia" title="Petüroolia – Wayuu" lang="guc" hreflang="guc" data-title="Petüroolia" data-language-autonym="Wayuunaiki" data-language-local-name="Wayuu" class="interlanguage-link-target"><span>Wayuunaiki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Danyen_mai" title="Danyen mai – хауса тілі" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Danyen mai" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="хауса тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Sa%CC%8Dk-y%C3%B9" title="Sa̍k-yù – Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Sa̍k-yù" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A0%D7%A4%D7%98" title="נפט – иврит тілі" lang="he" hreflang="he" data-title="נפט" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="иврит тілі" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%B8" title="शिलारस – хинди тілі" lang="hi" hreflang="hi" data-title="शिलारस" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="хинди тілі" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Nafta" title="Nafta – хорват тілі" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Nafta" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="хорват тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Petw%C3%B2l" title="Petwòl – гаити тілі" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Petwòl" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="гаити тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/K%C5%91olaj" title="Kőolaj – венгр тілі" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Kőolaj" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="венгр тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%86%D5%A1%D5%BE%D5%A9" title="Նավթ – армян тілі" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Նավթ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="армян тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%86%D5%A1%D6%86%D5%A9" title="Նաֆթ – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Նաֆթ" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Petroleo" title="Petroleo – интерлингва тілі" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Petroleo" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="интерлингва тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Minyak_bumi" title="Minyak bumi – индонезия тілі" lang="id" hreflang="id" data-title="Minyak bumi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="индонезия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Petrolo" title="Petrolo – идо тілі" lang="io" hreflang="io" data-title="Petrolo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="идо тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Hr%C3%A1ol%C3%ADa" title="Hráolía – исланд тілі" lang="is" hreflang="is" data-title="Hráolía" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="исланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Petrolio" title="Petrolio – итальян тілі" lang="it" hreflang="it" data-title="Petrolio" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="итальян тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%9F%B3%E6%B2%B9" title="石油 – жапон тілі" lang="ja" hreflang="ja" data-title="石油" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="жапон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Pichruoliom" title="Pichruoliom – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Pichruoliom" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/ctile" title="ctile – ложбан тілі" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="ctile" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="ложбан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Lenga_patra" title="Lenga patra – ява тілі" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Lenga patra" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ява тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%97%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98" title="ნავთობი – грузин тілі" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ნავთობი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Neft" title="Neft – Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Neft" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AA%E0%B3%86%E0%B2%9F%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B3%8B%E0%B2%B2%E0%B2%BF%E0%B2%AF%E0%B2%AE%E0%B3%8D" title="ಪೆಟ್ರೋಲಿಯಮ್ – каннада тілі" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಪೆಟ್ರೋಲಿಯಮ್" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="каннада тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%84%9D%EC%9C%A0" title="석유 – корей тілі" lang="ko" hreflang="ko" data-title="석유" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="корей тілі" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Neft" title="Neft – күрд тілі" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Neft" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="күрд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%BD%D0%B0%D0%B9" title="Мунай – қырғыз тілі" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Мунай" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="қырғыз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Petroleum" title="Petroleum – латын тілі" lang="la" hreflang="la" data-title="Petroleum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="латын тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/%C3%84erdueleg" title="Äerdueleg – люксембург тілі" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Äerdueleg" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="люксембург тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Aerdaolje" title="Aerdaolje – лимбург тілі" lang="li" hreflang="li" data-title="Aerdaolje" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="лимбург тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Pit%C9%94l%C9%94%CC%81" title="Pitɔlɔ́ – лингала тілі" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Pitɔlɔ́" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="лингала тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Nafta" title="Nafta – литва тілі" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Nafta" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="литва тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Nafta" title="Nafta – латыш тілі" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Nafta" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латыш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Solitany" title="Solitany – малагаси тілі" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Solitany" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="малагаси тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Minyak_bumi" title="Minyak bumi – минангкабау тілі" lang="min" hreflang="min" data-title="Minyak bumi" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="минангкабау тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%84%D1%82%D0%B0" title="Нафта – македон тілі" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Нафта" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="македон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%86%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%B3%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B4%82" title="പെട്രോളിയം – малаялам тілі" lang="ml" hreflang="ml" data-title="പെട്രോളിയം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="малаялам тілі" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B7%D1%80%D1%8B%D0%BD_%D1%82%D0%BE%D1%81" title="Газрын тос – моңғол тілі" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Газрын тос" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="моңғол тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%96%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%9C_%E0%A4%A4%E0%A5%87%E0%A4%B2" title="खनिज तेल – маратхи тілі" lang="mr" hreflang="mr" data-title="खनिज तेल" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="маратхи тілі" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Petroleum" title="Petroleum – малай тілі" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Petroleum" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="малай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Petr%C3%B3lio" title="Petrólio – миранд тілі" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Petrólio" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="миранд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%94%E1%80%B6" title="ရေနံ – бирма тілі" lang="my" hreflang="my" data-title="ရေနံ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="бирма тілі" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%81%D8%AA" title="نفت – мазандеран тілі" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="نفت" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="мазандеран тілі" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/Chapopohtli" title="Chapopohtli – Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="Chapopohtli" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target"><span>Nāhuatl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Aerd%C3%B6%C3%A4ly" title="Aerdöäly – төменгі саксон тілі" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Aerdöäly" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="төменгі саксон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%96%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%9C_%E0%A4%A4%E0%A5%87%E0%A4%B2" title="खनिज तेल – непал тілі" lang="ne" hreflang="ne" data-title="खनिज तेल" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="непал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Aardolie" title="Aardolie – нидерланд тілі" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Aardolie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="нидерланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Petroleum" title="Petroleum – норвегиялық нюнорск тілі" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Petroleum" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="норвегиялық нюнорск тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Petroleum" title="Petroleum – норвегиялық букмол тілі" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Petroleum" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="норвегиялық букмол тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/Chid%C3%AD_bik%CA%BCah" title="Chidí bikʼah – навахо тілі" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Chidí bikʼah" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="навахо тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Diné bizaad</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Petr%C3%B2li" title="Petròli – окситан тілі" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Petròli" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="окситан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Dhuubbaa_zayitii" title="Dhuubbaa zayitii – оромо тілі" lang="om" hreflang="om" data-title="Dhuubbaa zayitii" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="оромо тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%95%E0%A9%B1%E0%A8%9A%E0%A8%BE_%E0%A8%A4%E0%A9%87%E0%A8%B2" title="ਕੱਚਾ ਤੇਲ – пенджаб тілі" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਕੱਚਾ ਤੇਲ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="пенджаб тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pfl mw-list-item"><a href="https://pfl.wikipedia.org/wiki/Erd%C3%B6l" title="Erdöl – Palatine German" lang="pfl" hreflang="pfl" data-title="Erdöl" data-language-autonym="Pälzisch" data-language-local-name="Palatine German" class="interlanguage-link-target"><span>Pälzisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Ropa_naftowa" title="Ropa naftowa – поляк тілі" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Ropa naftowa" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="поляк тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D9%B9%D8%B1%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A6%D9%85" title="پٹرولیئم – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="پٹرولیئم" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D9%BC%D8%B1%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%85/_%D8%AA%DB%90%D9%84" title="پټرولیم/ تېل – пушту тілі" lang="ps" hreflang="ps" data-title="پټرولیم/ تېل" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="пушту тілі" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Petr%C3%B3leo" title="Petróleo – португал тілі" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Petróleo" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="португал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Allpa_wira" title="Allpa wira – кечуа тілі" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Allpa wira" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="кечуа тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Petrol" title="Petrol – румын тілі" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Petrol" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="румын тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B5%D1%84%D1%82%D1%8C" title="Нефть – орыс тілі" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Нефть" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="орыс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Ропа – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Ропа" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D1%8D%D0%BF" title="Ниэп – саха тілі" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Ниэп" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="саха тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Pitr%C3%B2liu" title="Pitròliu – сицилия тілі" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Pitròliu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="сицилия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Petroleum" title="Petroleum – шотланд тілі" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Petroleum" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="шотланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Nafta" title="Nafta – серб-хорват тілі" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Nafta" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="серб-хорват тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B6%E0%B7%9C%E0%B6%BB%E0%B6%AD%E0%B7%99%E0%B6%BD%E0%B7%8A" title="බොරතෙල් – сингал тілі" lang="si" hreflang="si" data-title="බොරතෙල්" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="сингал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Petroleum" title="Petroleum – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Petroleum" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="жақсы мақалалар"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Ropa" title="Ropa – словак тілі" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Ropa" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="словак тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Nafta" title="Nafta – словен тілі" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Nafta" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="словен тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Shidaal" title="Shidaal – сомали тілі" lang="so" hreflang="so" data-title="Shidaal" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="сомали тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Nafta_e_pap%C3%ABrpunuar" title="Nafta e papërpunuar – албан тілі" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Nafta e papërpunuar" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="албан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%84%D1%82%D0%B0" title="Нафта – серб тілі" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Нафта" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="серб тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ss mw-list-item"><a href="https://ss.wikipedia.org/wiki/Oyili" title="Oyili – свати тілі" lang="ss" hreflang="ss" data-title="Oyili" data-language-autonym="SiSwati" data-language-local-name="свати тілі" class="interlanguage-link-target"><span>SiSwati</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Minyak_bumi" title="Minyak bumi – сундан тілі" lang="su" hreflang="su" data-title="Minyak bumi" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="сундан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Petroleum" title="Petroleum – швед тілі" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Petroleum" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="швед тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Mafuta_ya_petroli" title="Mafuta ya petroli – суахили тілі" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Mafuta ya petroli" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="суахили тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AA%E0%AE%BE%E0%AE%B1%E0%AF%88_%E0%AE%8E%E0%AE%A3%E0%AF%8D%E0%AE%A3%E0%AF%86%E0%AE%AF%E0%AF%8D" title="பாறை எண்ணெய் – тамил тілі" lang="ta" hreflang="ta" data-title="பாறை எண்ணெய்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="тамил тілі" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%86%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%8B%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%82" title="పెట్రోలియం – телугу тілі" lang="te" hreflang="te" data-title="పెట్రోలియం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="телугу тілі" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%84%D1%82" title="Нафт – тәжік тілі" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Нафт" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="тәжік тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%B4%E0%B9%82%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%A1" title="ปิโตรเลียม – тай тілі" lang="th" hreflang="th" data-title="ปิโตรเลียม" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="тай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Petrol" title="Petrol – түрік тілі" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Petrol" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="түрік тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B5%D1%84%D1%82%D1%8C" title="Нефть – татар тілі" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Нефть" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="татар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%90%D9%81%D9%89%D8%AA" title="نېفىت – ұйғыр тілі" lang="ug" hreflang="ug" data-title="نېفىت" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ұйғыр тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%84%D1%82%D0%B0" title="Нафта – украин тілі" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Нафта" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D9%B9%D8%B1%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%85" title="پٹرولیم – урду тілі" lang="ur" hreflang="ur" data-title="پٹرولیم" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="урду тілі" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Neft" title="Neft – өзбек тілі" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Neft" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="өзбек тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Petrolio" title="Petrolio – венеция тілі" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Petrolio" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="венеция тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Kivivoi" title="Kivivoi – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Kivivoi" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/D%E1%BA%A7u_m%E1%BB%8F" title="Dầu mỏ – вьетнам тілі" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Dầu mỏ" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="вьетнам тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Petrole" title="Petrole – валлон тілі" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Petrole" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="валлон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Petrolyo_(krudo)" title="Petrolyo (krudo) – варай тілі" lang="war" hreflang="war" data-title="Petrolyo (krudo)" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="варай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%9F%B3%E6%B2%B9" title="石油 – қытай тілі (У)" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="石油" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="қытай тілі (У)" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%97%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98" title="ნაფთობი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ნაფთობი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A0%D7%90%D7%A4%D7%98" title="נאפט – идиш тілі" lang="yi" hreflang="yi" data-title="נאפט" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="идиш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%9F%B3%E6%B2%B9" title="石油 – қытай тілі" lang="zh" hreflang="zh" data-title="石油" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="қытай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E7%9F%B3%E6%B2%B9" title="石油 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="石油" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Chio%CC%8Dh-i%C3%BB" title="Chio̍h-iû – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Chio̍h-iû" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%9F%B3%E6%B2%B9" title="石油 – кантон тілі" lang="yue" hreflang="yue" data-title="石油" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="кантон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Amafuthetshe" title="Amafuthetshe – зулу тілі" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Amafuthetshe" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="зулу тілі" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q22656#sitelinks-wikipedia" title="Тіларалық сілтемелерді өңдеу" class="wbc-editpage">Сілтемелерді өңдеу</a></span></div> </div> </nav> </div> </div> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Бұл беттің соңғы рет өзгертілген кезі: 2022 ж. шілденің 15, 11:28.</li> <li id="footer-info-copyright">Мәтін <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons Attribution-ShareAlike лицензиясы</a> аясында қолжетімді; қосымша шарттар қолданылуы мүмкін. Бұл сайтты қолдану арқылы <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Қолдану шарты</a> және <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Құпиялық саясатымен</a> келісесіз. Wikipedia® <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a> коммерциялық емес ұйымының тіркелген сауда маркасы.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Құпиялық саясаты</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B">Уикипедия туралы</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%96%D0%B0%D1%83%D0%B0%D0%BF%D0%BA%D0%B5%D1%80%D1%88%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B5%D0%BD_%D0%B1%D0%B0%D1%81_%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83">Жауапкершіліктен бас тарту</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Тәртіп кодексі</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Әзірлеушілер</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/kk.wikipedia.org">Статистикалар</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie мәлімдемесі</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//kk.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9C%D2%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B9&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мобильді көрініс</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("This page is using the deprecated ResourceLoader module \"codex-search-styles\".\n[1.43] Use a CodexModule with codexComponents to set your specific components used: https://www.mediawiki.org/wiki/Codex#Using_a_limited_subset_of_components");mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-ftkqq","wgBackendResponseTime":159,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.132","walltime":"0.186","ppvisitednodes":{"value":714,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":9494,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1238,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":13,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":4071,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 83.077 1 -total"," 56.55% 46.978 1 Үлгі:Wikify"," 54.16% 44.998 1 Үлгі:Ambox"," 15.44% 12.827 2 Үлгі:Cite_news"," 7.46% 6.200 2 Үлгі:HumanizeDate"," 6.97% 5.795 41 Үлгі:Rh"," 5.83% 4.846 1 Үлгі:Cite_web"," 2.34% 1.941 4 Үлгі:Str_left"," 2.12% 1.764 1 Үлгі:Webarchive"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.018","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":813794,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-66695f89d8-f6klw","timestamp":"20241119181033","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u041c\u04b1\u043d\u0430\u0439","url":"https:\/\/kk.wikipedia.org\/wiki\/%D0%9C%D2%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B9","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q22656","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q22656","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2008-01-19T06:16:50Z","dateModified":"2022-07-15T06:28:06Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/c\/ce\/Oil_well.jpg"}</script> </body> </html>