CINXE.COM

Mataio - Wikipedia

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="nia" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Mataio - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )niawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy" ,"wgMonthNames":["","Januari","Februari","Maret","April","Mei","Juni","Juli","Agustus","September","Oktober","November","Desember"],"wgRequestId":"8751c538-ac2f-49db-8308-19de917e6e76","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Mataio","wgTitle":"Mataio","wgCurRevisionId":24303,"wgRevisionId":24303,"wgArticleId":4076,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["CS1 sumber berbahasa Inggris (en)","Halaman dengan rujukan yang menggunakan parameter yang tidak didukung","Wikipedia articles incorporating a citation from the 1911 Encyclopaedia Britannica with Wikisource reference","Articles incorporating a citation from the 1913 Catholic Encyclopedia with Wikisource reference","Sura ba Wikipedia faoma fanandra GND","Nga'örö faoma kategori pengawasan otoritas si lö ösi","Sura ba Wikipedia faoma fanandra ISNI","Sura ba Wikipedia faoma fanandra LCCN", "Sura ba Wikipedia faoma fanandra VIAF","Sura ba Wikipedia faoma fanandra WorldCat-VIAF","Mataio","Sura Mataio","Niha ni'amoni'ö","Niha Keriso","Turia Somuso Dödö","Sura Ni'amoni'ö","Nifahaö Yesu","Biografi","No mufareso"],"wgPageViewLanguage":"nia","wgPageContentLanguage":"nia","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Mataio","wgRelevantArticleId":4076,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nia","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nia"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled": false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q43600","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site", "mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nia&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nia&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nia&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.18"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Rubens_apostel_mattheus_grt.jpg/1200px-Rubens_apostel_mattheus_grt.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1586"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Rubens_apostel_mattheus_grt.jpg/800px-Rubens_apostel_mattheus_grt.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1057"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Rubens_apostel_mattheus_grt.jpg/640px-Rubens_apostel_mattheus_grt.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="846"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Mataio - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nia.m.wikipedia.org/wiki/Mataio"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bulö&#039;ö" href="/w/index.php?title=Mataio&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nia)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nia.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nia.wikipedia.org/wiki/Mataio"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nia"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Lakhö Atom Wikipedia" href="/w/index.php?title=Spesial:Perubahan_terbaru&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Mataio rootpage-Mataio skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Ae ba nösi</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Situs"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu utama" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Tuhe Menu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Tuhe Menu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Tuhe Menu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">pindah ke bilah sisi</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">bini&#039;ö</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Lala wofanö </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Olayama" title="Ae ba golayama [z]" accesskey="z"><span>Wikipedia:Olayama</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Spesial:Perubahan_terbaru" title="Fefu zi tebulö si bohou ba wiki [r]" accesskey="r"><span>Safuria tebulö</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Spesial:Halaman_sembarang" title="Oroma&#039;ö gofu nga&#039;örö [x]" accesskey="x"><span>Gofu nga'örö</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Spesial:Halaman_istimewa"><span>Nga'örö spesial</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Ewali_zato" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Ewali_zato" > <div class="vector-menu-heading"> Ewali zato </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Angombakhata" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Angombakhata"><span>Angombakhata</span></a></li><li id="n-Bawagöli-zato" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Bawag%C3%B6li_zato"><span>Bawagöli zato</span></a></li><li id="n-Lala-wanura" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Fanolo:Lala_wanura"><span>Lala wanura</span></a></li><li id="n-Monganga-afo" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Monganga_afo"><span>Monganga afo</span></a></li><li id="n-Nahia-wamakori" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Nahia_wamakori"><span>Nahia wamakori</span></a></li><li id="n-Ngawalö-wanolo" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Fanolo:Fanolo"><span>Ngawalö wanolo</span></a></li><li id="n-Sangai-halöŵö" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Sangai_hal%C3%B6%C5%B5%C3%B6"><span>Sangai halöŵö</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Halöŵö_bö&#039;ö" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Halöŵö_bö_ö" > <div class="vector-menu-heading"> Halöŵö bö&#039;ö </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Wikikamus" class="mw-list-item"><a href="https://nia.wiktionary.org/wiki/Wiktionary:Olayama"><span>Wikikamus</span></a></li><li id="n-Wikibuku" class="mw-list-item"><a href="https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wb/nia/Olayama"><span>Wikibuku</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Olayama" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nia.svg" width="110" height="14" style="width: 6.875em; height: 0.875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Spesial:Pencarian" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Alui Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Alui</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Alui Wikipedia" aria-label="Alui Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Alui Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spesial:Pencarian"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Alui</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Fakake zamösana"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Khala-khala"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page&#039;s font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Khala-khala" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Khala-khala</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=nia.wikipedia.org&amp;uselang=nia" class=""><span>Be wanolo</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Spesial:Buat_akun&amp;returnto=Mataio" title="Sökhi na öfazökhi akun-mö ba ae bakha; tenga sa nifaso" class=""><span>Fazökhi akun</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Spesial:Masuk_log&amp;returnto=Mataio" title="Ae ua bakha ba gu&#039;ö; tenga sa nifaso [o]" accesskey="o" class=""><span>Ae si bakha</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Opsi lainnya" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Fakake zamösana" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Fakake zamösana</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal" title="Menu pengguna" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=nia.wikipedia.org&amp;uselang=nia"><span>Be wanolo</span></a></li><li id="pt-contribute" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Spesial:Contribute"><span class="vector-icon mw-ui-icon-edit mw-ui-icon-wikimedia-edit"></span> <span>Berkontribusi</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Spesial:Buat_akun&amp;returnto=Mataio" title="Sökhi na öfazökhi akun-mö ba ae bakha; tenga sa nifaso"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Fazökhi akun</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Spesial:Masuk_log&amp;returnto=Mataio" title="Ae ua bakha ba gu&#039;ö; tenga sa nifaso [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Ae si bakha</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Halaman penyunting yang telah keluar log <a href="/wiki/Fanolo:Pengantar" aria-label="Pelajari lebih lanjut tentang menyunting"><span>pelajari lebih lanjut</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Spesial:Pembicaraan_saya" title="Pembicaraan tentang suntingan dari alamat IP ini [n]" accesskey="n"><span>Fahuhuo</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Situs"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Ösi" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Ösi</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">pindah ke bilah sisi</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">bini&#039;ö</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Böröta</div> </a> </li> <li id="toc-Mataio_bakha_ba_Gamabu&#039;ulali_Sibohou" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Mataio_bakha_ba_Gamabu&#039;ulali_Sibohou"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Mataio bakha ba Gamabu'ulali Sibohou</span> </div> </a> <ul id="toc-Mataio_bakha_ba_Gamabu&#039;ulali_Sibohou-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Halöŵö_fa&#039;a&#039;enoni" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Halöŵö_fa&#039;a&#039;enoni"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Halöŵö fa'a'enoni</span> </div> </a> <ul id="toc-Halöŵö_fa&#039;a&#039;enoni-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Injil_Mataio" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Injil_Mataio"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Injil Mataio</span> </div> </a> <ul id="toc-Injil_Mataio-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Injil_bö&#039;ö_si_lö_resmi_(&quot;apokrif&quot;)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Injil_bö&#039;ö_si_lö_resmi_(&quot;apokrif&quot;)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Injil bö'ö si lö resmi ("apokrif")</span> </div> </a> <ul id="toc-Injil_bö&#039;ö_si_lö_resmi_(&quot;apokrif&quot;)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Fanörö-tödö_khönia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Fanörö-tödö_khönia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Fanörö-tödö khönia</span> </div> </a> <ul id="toc-Fanörö-tödö_khönia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bakha_ba_Islam" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bakha_ba_Islam"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Bakha ba Islam</span> </div> </a> <ul id="toc-Bakha_ba_Islam-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bakha_ba_arsitektur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bakha_ba_arsitektur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Bakha ba arsitektur</span> </div> </a> <ul id="toc-Bakha_ba_arsitektur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bakha_ba_zura_fiksi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bakha_ba_zura_fiksi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Bakha ba zura fiksi</span> </div> </a> <ul id="toc-Bakha_ba_zura_fiksi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Galeri" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Galeri"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Galeri</span> </div> </a> <ul id="toc-Galeri-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Faigi_göi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Faigi_göi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Faigi göi</span> </div> </a> <ul id="toc-Faigi_göi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Referensi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Referensi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Referensi</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Referensi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Gulingkan subbagian Referensi</span> </button> <ul id="toc-Referensi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Famotokhi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Famotokhi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.1</span> <span>Famotokhi</span> </div> </a> <ul id="toc-Famotokhi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kutipan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kutipan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.2</span> <span>Kutipan</span> </div> </a> <ul id="toc-Kutipan-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Umbu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Umbu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.3</span> <span>Umbu</span> </div> </a> <ul id="toc-Umbu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Basoŵa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Basoŵa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.4</span> <span>Basoŵa</span> </div> </a> <ul id="toc-Basoŵa-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Komentar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Komentar"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.4.1</span> <span>Komentar</span> </div> </a> <ul id="toc-Komentar-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Khai-khai_baero" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Khai-khai_baero"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Khai-khai baero</span> </div> </a> <ul id="toc-Khai-khai_baero-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Ösi" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Daftar Isi" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Gulingkan daftar isi" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Gulingkan daftar isi</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Mataio</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Pergi ke artikel dalam bahasa lain. Terdapat 88 bahasa" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-88" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">88 li</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Sant_Mateu_ap%C3%B3stol" title="Sant Mateu apóstol – Aragon" lang="an" hreflang="an" data-title="Sant Mateu apóstol" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Aragon" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Mattheus_se_Godspellere" title="Mattheus se Godspellere – Inggris Kuno" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Mattheus se Godspellere" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="Inggris Kuno" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AA%D9%89" title="متى – Arab" lang="ar" hreflang="ar" data-title="متى" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arab" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%A1%DC%AC%DC%9D_%DC%A1%DC%9F%DC%A3%DC%90" title="ܡܬܝ ܡܟܣܐ – Aram" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܡܬܝ ܡܟܣܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="Aram" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AA%D9%89" title="متى – Arab Mesir" lang="arz" hreflang="arz" data-title="متى" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Arab Mesir" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/H%C9%99vari_Matfey" title="Həvari Matfey – Azerbaijani" lang="az" hreflang="az" data-title="Həvari Matfey" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Matth%C3%A4us_(Apostl)" title="Matthäus (Apostl) – Bavaria" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Matthäus (Apostl)" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavaria" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D1%84%D0%B5%D0%B9_(%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%96%D1%81%D1%82)" title="Матфей (евангеліст) – Belarusia" lang="be" hreflang="be" data-title="Матфей (евангеліст)" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarusia" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%86%D1%8C%D0%B2%D0%B5%D0%B9_(%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BB)" title="Мацьвей (апостал) – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Мацьвей (апостал)" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B9_(%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82)" title="Матей (евангелист) – Bulgaria" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Матей (евангелист)" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaria" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%A4_%E0%A6%AE%E0%A6%A5%E0%A6%BF" title="প্রেরিত মথি – Bengali" lang="bn" hreflang="bn" data-title="প্রেরিত মথি" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Bengali" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A6%E0%BE%90%E0%BE%B1%E0%BD%BA%E0%BD%A6%E0%BC%8B%E0%BD%86%E0%BD%BA%E0%BD%93%E0%BC%8B%E0%BD%91%E0%BD%98%E0%BC%8B%E0%BD%94%E0%BC%8B%E0%BD%98%E0%BD%91%E0%BC%8B%E0%BD%90%E0%BD%B1%E0%BC%8D" title="སྐྱེས་ཆེན་དམ་པ་མད་ཐཱ། – Tibet" lang="bo" hreflang="bo" data-title="སྐྱེས་ཆེན་དམ་པ་མད་ཐཱ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="Tibet" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Mazhev_(avielour)" title="Mazhev (avielour) – Breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Mazhev (avielour)" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Mateu_ap%C3%B2stol" title="Mateu apòstol – Katalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Mateu apòstol" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Katalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/M%C4%81-t%C3%A1i" title="Mā-tái – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Mā-tái" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Matou%C5%A1_(evangelista)" title="Matouš (evangelista) – Ceko" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Matouš (evangelista)" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Ceko" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Mathew" title="Mathew – Welsh" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Mathew" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Welsh" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Matth%C3%A6us" title="Matthæus – Dansk" lang="da" hreflang="da" data-title="Matthæus" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Dansk" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Matth%C3%A4us_(Apostel)" title="Matthäus (Apostel) – Jerman" lang="de" hreflang="de" data-title="Matthäus (Apostel)" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Jerman" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Matta" title="Matta – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Matta" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%80%CF%8C%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CF%82_%CE%9C%CE%B1%CF%84%CE%B8%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CF%82" title="Απόστολος Ματθαίος – Yunani" lang="el" hreflang="el" data-title="Απόστολος Ματθαίος" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Yunani" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Matthew_the_Apostle" title="Matthew the Apostle – Inggris" lang="en" hreflang="en" data-title="Matthew the Apostle" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Inggris" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Sankta_Mateo_la_evangeliisto" title="Sankta Mateo la evangeliisto – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Sankta Mateo la evangeliisto" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Mateo_el_Evangelista" title="Mateo el Evangelista – Spanyol" lang="es" hreflang="es" data-title="Mateo el Evangelista" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spanyol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Matteus" title="Matteus – Estonia" lang="et" hreflang="et" data-title="Matteus" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estonia" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Mateo_(apostolua)" title="Mateo (apostolua) – Basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Mateo (apostolua)" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AA%DB%8C" title="متی – Persia" lang="fa" hreflang="fa" data-title="متی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Persia" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Matteus_(evankelista)" title="Matteus (evankelista) – Suomi" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Matteus (evankelista)" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Suomi" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Matthieu_(ap%C3%B4tre)" title="Matthieu (apôtre) – Prancis" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Matthieu (apôtre)" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Prancis" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Matha_Soisc%C3%A9ala%C3%AD" title="Matha Soiscéalaí – Irlandia" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Matha Soiscéalaí" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Irlandia" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Mateu_o_Evanxelista" title="Mateu o Evanxelista – Galisia" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Mateu o Evanxelista" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galisia" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%AA%D7%99" title="מתי – Ibrani" lang="he" hreflang="he" data-title="מתי" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Ibrani" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Sveti_Matej" title="Sveti Matej – Kroasia" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Sveti Matej" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroasia" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1t%C3%A9_apostol" title="Máté apostol – Hungaria" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Máté apostol" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hungaria" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%BF%D5%A9%D5%A5%D5%B8%D5%BD_%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D6%84%D5%B5%D5%A1%D5%AC" title="Մատթեոս առաքյալ – Armenia" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Մատթեոս առաքյալ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armenia" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Matthew_Penginjil" title="Matthew Penginjil – Iban" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Matthew Penginjil" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="Iban" class="interlanguage-link-target"><span>Jaku Iban</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Matius" title="Matius – Indonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Matius" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesia" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Matteo_(apostolo)" title="Matteo (apostolo) – Italia" lang="it" hreflang="it" data-title="Matteo (apostolo)" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italia" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%9E%E3%82%BF%E3%82%A4" title="マタイ – Jepang" lang="ja" hreflang="ja" data-title="マタイ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Jepang" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/mataios" title="mataios – Lojban" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="mataios" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="Lojban" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Matius" title="Matius – Jawa" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Matius" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Jawa" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%94_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98" title="მათე მახარებელი – Georgia" lang="ka" hreflang="ka" data-title="მათე მახარებელი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Georgia" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%82%AC%EB%8F%84_%EB%A7%88%ED%83%9C%EC%98%A4" title="사도 마태오 – Korea" lang="ko" hreflang="ko" data-title="사도 마태오" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Korea" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Matthaeus_(apostolus)" title="Matthaeus (apostolus) – Latin" lang="la" hreflang="la" data-title="Matthaeus (apostolus)" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latin" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A9iwes_(Apostel)" title="Théiwes (Apostel) – Luksemburg" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Théiwes (Apostel)" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Luksemburg" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/San_Mat%C3%AA" title="San Matê – Liguria" lang="lij" hreflang="lij" data-title="San Matê" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Liguria" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/San_Mattee" title="San Mattee – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="San Mattee" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Apa%C5%A1talas_Matas" title="Apaštalas Matas – Lituania" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Apaštalas Matas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Lituania" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Sv%C4%93tais_Matejs" title="Svētais Matejs – Latvia" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Svētais Matejs" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Latvia" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Matio" title="Matio – Malagasi" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Matio" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Malagasi" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB_%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%98_(%D0%95%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82)" title="Апостол Матеј (Евангелист) – Makedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Апостол Матеј (Евангелист)" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Makedonia" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%BF_%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B5%80%E0%B4%B9%E0%B4%BE" title="മത്തായി ശ്ലീഹാ – Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="മത്തായി ശ്ലീഹാ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Matius_Penginjil" title="Matius Penginjil – Melayu" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Matius Penginjil" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Melayu" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/San_Mattew" title="San Mattew – Malta" lang="mt" hreflang="mt" data-title="San Mattew" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="Malta" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Matth%C3%A4us_(Apostel)" title="Matthäus (Apostel) – Jerman Rendah" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Matthäus (Apostel)" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Jerman Rendah" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Matte%C3%BCs_(apostel)" title="Matteüs (apostel) – Belanda" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Matteüs (apostel)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Belanda" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Evangelisten_Matteus" title="Evangelisten Matteus – Nynorsk Norwegia" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Evangelisten Matteus" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Nynorsk Norwegia" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Evangelisten_Matteus" title="Evangelisten Matteus – Bokmål Norwegia" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Evangelisten Matteus" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Bokmål Norwegia" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Mat%C3%A8u_(ap%C3%B2stol)" title="Matèu (apòstol) – Ositania" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Matèu (apòstol)" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Ositania" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Mateusz_Ewangelista" title="Mateusz Ewangelista – Polski" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Mateusz Ewangelista" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Polski" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Mat%C3%A9_(ap%C3%B2stol)" title="Maté (apòstol) – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Maté (apòstol)" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Mateus,_o_Evangelista" title="Mateus, o Evangelista – Portugis" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Mateus, o Evangelista" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugis" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Matei_Evanghelistul" title="Matei Evanghelistul – Rumania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Matei Evanghelistul" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Rumania" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%B9_%D0%9C%D0%B0%D1%82%D1%84%D0%B5%D0%B9" title="Левий Матфей – Rusia" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Левий Матфей" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Rusia" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Matteu_ap%C3%B2stulu_evangelista" title="Matteu apòstulu evangelista – Sardinia" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Matteu apòstulu evangelista" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="Sardinia" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%8A%D9%BF%D9%8A%D9%88%D8%8C_%D8%AD%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%8A" title="ميٿيو، حواري – Sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ميٿيو، حواري" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="Sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Apostol_Matej" title="Apostol Matej – Serbo-Kroasia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Apostol Matej" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Serbo-Kroasia" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Matthew_the_Evangelist" title="Matthew the Evangelist – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Matthew the Evangelist" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Mat%C3%BA%C5%A1_(apo%C5%A1tol)" title="Matúš (apoštol) – Slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Matúš (apoštol)" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slovak" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Sveti_Matej" title="Sveti Matej – Slovenia" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Sveti Matej" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Slovenia" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Mateu_(ungjillor)" title="Mateu (ungjillor) – Albania" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Mateu (ungjillor)" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Albania" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%98_%D0%88%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0" title="Матеј Јеванђелиста – Serbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Матеј Јеванђелиста" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Serbia" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Matteus" title="Matteus – Swedia" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Matteus" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Swedia" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Mtume_Mathayo" title="Mtume Mathayo – Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Mtume Mathayo" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AE%E0%AE%A4%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AF%87%E0%AE%AF%E0%AF%81_(%E0%AE%A4%E0%AE%BF%E0%AE%B0%E0%AF%81%E0%AE%A4%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AF%82%E0%AE%A4%E0%AE%B0%E0%AF%8D)" title="மத்தேயு (திருத்தூதர்) – Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="மத்தேயு (திருத்தூதர்)" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A1%E0%B8%B1%E0%B8%97%E0%B8%98%E0%B8%B4%E0%B8%A7%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%97%E0%B8%B9%E0%B8%95" title="มัทธิวอัครทูต – Thai" lang="th" hreflang="th" data-title="มัทธิวอัครทูต" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Thai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Mateo_ang_Apostol" title="Mateo ang Apostol – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Mateo ang Apostol" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Matta_(havari)" title="Matta (havari) – Turki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Matta (havari)" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B2%D0%B8_%D0%9C%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D0%B9" title="Леви Маттай – Tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Леви Маттай" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B2%D1%96%D0%B9_(%D1%94%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%96%D1%81%D1%82)" title="Матвій (євангеліст) – Ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Матвій (євангеліст)" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Ukraina" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AA%DB%8C" title="متی – Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="متی" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Mat%C3%ACo_ap%C3%B2sto%C5%82o_e_evanze%C5%82ista" title="Matìo apòstoło e evanzełista – Venesia" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Matìo apòstoło e evanzełista" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venesia" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1tth%C3%AAu,_T%C3%B4ng_%C4%91%E1%BB%93_Th%C3%A1nh_s%E1%BB%AD" title="Mátthêu, Tông đồ Thánh sử – Vietnam" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Mátthêu, Tông đồ Thánh sử" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnam" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Sint_Mat%C3%AE" title="Sint Matî – Walloon" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Sint Matî" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Walloon" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Mateo_nga_Apostol" title="Mateo nga Apostol – Warai" lang="war" hreflang="war" data-title="Mateo nga Apostol" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Warai" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E9%A9%AC%E5%A4%AA" title="马太 – Wu Tionghoa" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="马太" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wu Tionghoa" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%A6%AC%E5%A4%AA" title="馬太 – Tionghoa" lang="zh" hreflang="zh" data-title="馬太" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tionghoa" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%81%96%E7%91%AA%E7%AB%87" title="聖瑪竇 – Kanton" lang="yue" hreflang="yue" data-title="聖瑪竇" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kanton" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q43600#sitelinks-wikipedia" title="Bulö&#039;ö khai-khai antarbahasa" class="wbc-editpage">Bulö'ö khai-khai</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Namespaces"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Mataio" title="Faigi nösi nga&#039;örö [c]" accesskey="c"><span>Nga'örö</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Huhuo:Mataio&amp;action=edit&amp;redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Huhuo sanandrösa ba nösi nga&#039;örö (lö tesöndra zura andrö) [t]" accesskey="t"><span>Fahuhuosa</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ubah varian bahasa" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Li Niha</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Famaigi"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Mataio"><span>Baso</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;veaction=edit" title="Bulö&#039;ö nga&#039;örö andre [v]" accesskey="v"><span>Bulö'ö</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;action=edit" title="Sunting kode sumber halaman ini [e]" accesskey="e"><span>Bulö’ö kode</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;action=history" title="Waö-waö wamulö&#039;ö nga&#039;örö andre ba zi lalö [h]" accesskey="h"><span>Faigi waö-waö</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Peralatan halaman"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Fakake" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Fakake</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Fakake</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">pindah ke bilah sisi</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">bini&#039;ö</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Opsi lainnya" > <div class="vector-menu-heading"> Aksi </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Mataio"><span>Baso</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;veaction=edit" title="Bulö&#039;ö nga&#039;örö andre [v]" accesskey="v"><span>Bulö'ö</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;action=edit" title="Sunting kode sumber halaman ini [e]" accesskey="e"><span>Bulö’ö kode</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;action=history"><span>Faigi waö-waö</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Umum </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Spesial:Pranala_balik/Mataio" title="Fefu nga&#039;örö wiki sitokahi ba da&#039;a [j]" accesskey="j"><span>Nikhaigö ba da'e</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Spesial:Perubahan_terkait/Mataio" rel="nofollow" title="Sifabö&#039;ö safuria fefu nga&#039;örö nifakhai ba nga&#039;örö andre [k]" accesskey="k"><span>Si fabö'ö si fakhai</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nia" title="Fairö berkas [u]" accesskey="u"><span>Fairö berkas</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;oldid=24303" title="Khai-khai permanen ba wamulö&#039;ö nga&#039;örö andre"><span>Khai-khai permanen</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;action=info" title="Informasi lanjut tentang halaman ini"><span>Info nga'örö</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Spesial:Kutip&amp;page=Mataio&amp;id=24303&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Hewisa wangai niŵa&#039;ö ba nga&#039;örö andre (mengutip)"><span>Kutip nga'örö andre</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Spesial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Fnia.wikipedia.org%2Fwiki%2FMataio"><span>Halö URL sadogo</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Spesial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Fnia.wikipedia.org%2Fwiki%2FMataio"><span>Failo kode QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Raka/Ekspor </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Spesial:Buku&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Mataio"><span>Fazökhi sambua buku</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Spesial:DownloadAsPdf&amp;page=Mataio&amp;action=show-download-screen"><span>Failo tobali PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;printable=yes" title="Versi niraka nga&#039;örö andre [p]" accesskey="p"><span>Versi niraka</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Ba halöŵö tanö bö&#039;ö </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Saint_Matthew" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q43600" title="Khai-khai ba ngawua repositori data si fakhai [g]" accesskey="g"><span>Ngawua Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Peralatan halaman"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Khala-khala"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Khala-khala</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">pindah ke bilah sisi</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">bini&#039;ö</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Moroi ba Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nia" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6065">.mw-parser-output .infobox{border:1px solid #a2a9b1;border-spacing:3px;background-color:#f8f9fa;color:black;margin:0.5em 0 0.5em 1em;padding:0.2em;float:right;clear:right;font-size:88%;line-height:1.5em;width:22em}.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox td,.mw-parser-output .infobox th{vertical-align:top;text-align:left}.mw-parser-output .infobox .infobox-above,.mw-parser-output .infobox caption,.mw-parser-output .infobox-title{font-size:125%;font-weight:bold;text-align:center}.mw-parser-output .infobox caption,.mw-parser-output .infobox-title{padding:0.2em}.mw-parser-output .infobox .infobox-header,.mw-parser-output .infobox .infobox-subheader,.mw-parser-output .infobox .infobox-image,.mw-parser-output .infobox .infobox-full-data,.mw-parser-output .infobox .infobox-below{text-align:center}.mw-parser-output .infobox .infobox-navbar{text-align:right}.mw-parser-output .infobox.bordered{border-collapse:collapse}.mw-parser-output .infobox.bordered td,.mw-parser-output .infobox.bordered th{border:1px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .infobox.bordered .borderless td,.mw-parser-output .infobox.bordered .borderless th{border:0}.mw-parser-output .infobox.sisterproject{width:20em;font-size:90%}.mw-parser-output .infobox.bordered .mergedtoprow td,.mw-parser-output .infobox.bordered .mergedtoprow th{border:0;border-top:1px solid #a2a9b1;border-right:1px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .infobox.bordered .mergedrow td,.mw-parser-output .infobox.bordered .mergedrow th{border:0;border-right:1px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .infobox.geography{border-collapse:collapse;line-height:1.2em;font-size:90%}.mw-parser-output .infobox.geography td,.mw-parser-output .infobox.geography th{border-top:1px solid #a2a9b1;padding:0.4em 0.6em 0.4em 0.6em}.mw-parser-output .infobox.geography .mergedtoprow td,.mw-parser-output .infobox.geography .mergedtoprow th{border-top:1px solid #a2a9b1;padding:0.4em 0.6em 0.2em 0.6em}.mw-parser-output .infobox.geography .mergedrow td,.mw-parser-output .infobox.geography .mergedrow th{border:0;padding:0 0.6em 0.2em 0.6em}.mw-parser-output .infobox.geography .mergedbottomrow td,.mw-parser-output .infobox.geography .mergedbottomrow th{border-top:0;border-bottom:1px solid #a2a9b1;padding:0 0.6em 0.4em 0.6em}.mw-parser-output .infobox.geography .maptable td,.mw-parser-output .infobox.geography .maptable th{border:0;padding:0}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r20468">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style><table class="infobox vcard"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above n" style="background-color:gold;"><div class="honorific-prefix" style="display:inline;font-size: 77%; font-weight: normal;"><a href="/w/index.php?title=Santo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Santo (lö tesöndra zura andrö)">Santo</a></div><br /><div style="display:inline;" class="fn">Mataio</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Berkas:Rubens_apostel_mattheus_grt.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Rubens_apostel_mattheus_grt.jpg/220px-Rubens_apostel_mattheus_grt.jpg" decoding="async" width="220" height="291" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Rubens_apostel_mattheus_grt.jpg/330px-Rubens_apostel_mattheus_grt.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Rubens_apostel_mattheus_grt.jpg/440px-Rubens_apostel_mattheus_grt.jpg 2x" data-file-width="1453" data-file-height="1920" /></a></span><div class="infobox-caption">Santo Mataio (a.t. 1611) nigambaraini Peter Paul Rubens</div></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background-color:gold;">Nifahaö, Sanura Injil, Martir</th></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Tumbu</th><td class="infobox-data">Kafanauma,<sup id="cite_ref-FOOTNOTEEaston1897_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEEaston1897-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Galilaia, Kerajaan Romawi</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Mate</th><td class="infobox-data">Ngaotu ndröfi si-1<br /><a href="/w/index.php?title=Etiopia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Etiopia (lö tesöndra zura andrö)">Etiopia</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Tefolakhömi&#160;ba</th><td class="infobox-data">Gereja Ortodoks Timur<br /><a href="/wiki/Gereja_Katolik" title="Gereja Katolik">Gereja Katolik</a><br />Gereja Katolik Timur<br />Ortodoks Timur<br />Gereja Timur<br />Persekutuan Anglikan<br /><a href="/w/index.php?title=Gereja_Lutheran&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Gereja Lutheran (lö tesöndra zura andrö)">Gereja Lutheran</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Owasa khönia</th><td class="infobox-data">21 September (niha Keriso ba Barat)<br />22 Oktober (Ortodoks Koptik)<br />16 November (niha Keriso ba Timur)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Simbol</th><td class="infobox-data">Mala'ika</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Nilumö'önia</th><td class="infobox-data">Akuntan; kota Salerno (Italia); ira sohalöŵö ba bank; sangowuloi bea; ya'ira samazökhi parfum; pegawai negeri<sup id="cite_ref-stmatthewscathedral.org_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-stmatthewscathedral.org-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Sinurania</th><td class="infobox-data"><a href="/w/index.php?title=Sura_Mataio&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sura Mataio (lö tesöndra zura andrö)">Turia Somuso Dödö Nisura Mataio</a></td></tr></tbody></table> <p><b>Mataio</b> (<a href="/w/index.php?title=Li_Ibrani&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Li Ibrani (lö tesöndra zura andrö)">li Ibrani</a> מַתִּתְיָהוּ, te'adogo'ö מַתִּי; <a href="/w/index.php?title=Li_Aramaia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Li Aramaia (lö tesöndra zura andrö)">li Aramaia</a> ܡܰܬ݁ܰܝ; <a href="/w/index.php?title=Li_Yunani&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Li Yunani (lö tesöndra zura andrö)">li Yunani</a> Μαθθαῖος; <a href="/w/index.php?title=Li_Koptik&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Li Koptik (lö tesöndra zura andrö)">li Koptik</a> ⲙⲁⲧⲑⲉⲟⲥ; <a href="/w/index.php?title=Li_Latin&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Li Latin (lö tesöndra zura andrö)">li Latin</a> Matthaeus; li Indonesia Matius) ma asese lakaoni ia <b>Santo Mataio</b> no töi samösa moroi ba gotalua ndra nifahaö Yesu si felendrua. Molo'ö tradisi niha Keriso, ya'ia göi samösa moroi ba gotalua zi daöfa zanura <a href="/w/index.php?title=Injil&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Injil (lö tesöndra zura andrö)">Injil</a>, sanura Sura Mataio, ba börö da'ö tehöngö göi ia faoma töi <b>Mataio Sanura Injil</b>, sambua döi si lö latema arakhagö fefu gere Zura Ni'amoni'ö, heŵa'ae so göi zanohugö manguma'ö wa Mataio zanura Injil andrö.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEAllison201027_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEAllison201027-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Isura Amabu'ulali Sibohou wa i'o'ö Yesu Mataio tobali nifahaö Yesu. Furi da'ö laŵaö ira tua Gereja simane <a href="/w/index.php?title=Ireneus&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ireneus (lö tesöndra zura andrö)">Ireneus</a> ba <a href="/w/index.php?title=Klemens_moroi_ba_Aleksandria&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Klemens moroi ba Aleksandria (lö tesöndra zura andrö)">Klemens moroi ba Aleksandria</a> wa ituriagö Injil Mataio khö ndra angowuloa Yahudi ba danö Yudea, fatua lö awu'a ia ba negara bö'ö. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Mataio_bakha_ba_Gamabu'ulali_Sibohou"><span id="Mataio_bakha_ba_Gamabu.27ulali_Sibohou"></span>Mataio bakha ba Gamabu'ulali Sibohou</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Bulö’ö waosatö: Mataio bakha ba Gamabu&#39;ulali Sibohou" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bulö'ö</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;action=edit&amp;section=1" title="Sunting kode sumber bagian: Mataio bakha ba Gamabu&#39;ulali Sibohou"><span>bulö’ö kode</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Berkas:Bodleian_Library_MS._Arm._d.13._Armenian_Gospels-0039-0.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Bodleian_Library_MS._Arm._d.13._Armenian_Gospels-0039-0.jpg/170px-Bodleian_Library_MS._Arm._d.13._Armenian_Gospels-0039-0.jpg" decoding="async" width="170" height="245" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Bodleian_Library_MS._Arm._d.13._Armenian_Gospels-0039-0.jpg/255px-Bodleian_Library_MS._Arm._d.13._Armenian_Gospels-0039-0.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Bodleian_Library_MS._Arm._d.13._Armenian_Gospels-0039-0.jpg/340px-Bodleian_Library_MS._Arm._d.13._Armenian_Gospels-0039-0.jpg 2x" data-file-width="710" data-file-height="1024" /></a><figcaption>Gambara Mataio bakha ba Injil Armenia 1609, ni'irö'ö ba Bodleian Library</figcaption></figure> <p>Bakha ba <a class="external text" href="https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wb/nia/Mataio/9#9">Mataio 9:9</a> awö <a class="external text" href="https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wb/nia/Mataio/10#3">Mataio 10:3</a> tetötöi Mataio samösa niha sangowuloi bea ba Kafanauma, si dadao ba gödo wanema bea me tekaoni ia wolo'ö Yesu. Tefa'oli göi ia ba gotalua ndra nifahaö si felendrua, ba hiza lö nisura sanandrösa heza moroi ia bakha ba <a class="external text" href="https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wb/nia/Mareko/3#18">Mar 3:18</a>, <a class="external text" href="https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wb/nia/Luka/6#15">Luk 6:15</a> ba ba <a class="external text" href="https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wb/nia/Halöŵö_Zinenge/1#13">HalZin 1:13</a>. Ba ayati si fagölö ba Mataio 9:9, lasura Mareko 2:14 ba Luka 5:27 zanandrösa ba wogaoni Lewi, sanema bea, ono Alfeus, ba hiza lö irai latötöi Injil Mareko ba injil Luka wa Lewi andrö no samösa moroi ba gotalua ndra nifahaö si felendrua. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Halöŵö_fa'a'enoni"><span id="Hal.C3.B6.C5.B5.C3.B6_fa.27a.27enoni"></span>Halöŵö fa'a'enoni</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Bulö’ö waosatö: Halöŵö fa&#39;a&#39;enoni" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bulö'ö</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;action=edit&amp;section=2" title="Sunting kode sumber bagian: Halöŵö fa&#39;a&#39;enoni"><span>bulö’ö kode</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ituriagö Amabu'ulali Sibohou wa i'o'ö Yesu Mataio, tobali samösa nifahaö. Aefa da'ö la'iagö sambua lote ira nifahaö (<a class="external text" href="https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wb/nia/Halöŵö_Zinenge/1#10">HalZin 1:10-14</a>) (latötöi ia kenakel ba gotalua ndra niha Keriso me föna) ba Yerusalema.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEJacquier1911_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEJacquier1911-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Toröi ndra nifahaö ba Yerusalema ba ba mbanua sifasui ba laturiagö wa Yesu andrö no Keriso. </p><p>Ba mbuku <i>Talmud <a href="/wiki/Babilonia" title="Babilonia">Babilonia</a></i> (Sanhedrin 43a), tesura wa "Mattai" andrö no samösa moroi ba gotalua zi dalima nifahaö "Jeshu".<sup id="cite_ref-FOOTNOTESchneemelcher200317_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTESchneemelcher200317-5"><span class="cite-bracket">&#91;</span>5<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Laŵaö ira tua Gereja simane <a href="/w/index.php?title=Ireneus&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ireneus (lö tesöndra zura andrö)">Ireneus</a> (<i>Against Heresies</i> 3.1.1) ma zui Klemens moroi ba Aleksandria wa ituriagö Injil Mataio khö ndra niha Yahudi ba danö Yudaia, fatua lö möi ia ba mbanua zobanua. Lö la'ila ya'ira sanura me föna hadia mbanua zobanua andrö, ba hiza latötöi <a href="/w/index.php?title=Etiopia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Etiopia (lö tesöndra zura andrö)">Etiopia</a> arakhagö fefu gumbu zura.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEJacquier1911_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEJacquier1911-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Ira <a href="/wiki/Gereja_Katolik" title="Gereja Katolik">Gereja Katolik</a> ba <a href="/w/index.php?title=Gereja_Ortodoks&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Gereja Ortodoks (lö tesöndra zura andrö)">Gereja Ortodoks</a> la'o'ö tradisi wa mate Mataio tobali <i>martir</i> (niha nibunu börö wamatinia) ba hulö i'ombakha'ö hewisa labunu ia <i>Talmud <a href="/wiki/Babilonia" title="Babilonia">Babilonia</a></i> bakha ba Sanhedrin 43a.<sup id="cite_ref-FOOTNOTELardner1838299_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTELardner1838299-6"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTEBock2002164_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEBock2002164-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Molo'ö tradisi Gereja, me möi mangombakha Mataio ba Etiopia, ibe'e tobali niha Keriso Ephigenia, ono alawe khö razo Etiopia Egippus<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>8<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> ba aefa da'ö te'angaruwusi ia tobali biarawati. Me i'ali Egippus razo Hirtacus, i'andrö khö Mataio ena'ö tola omasi Ephigenia mangowalu khönia. Börö da'ö ikaoni razo Hirtacus Mataio ena'ö fao ia ba <a href="/wiki/Misa" class="mw-redirect" title="Misa">misa</a> ba hari migu föna da'ö. Bakha ba misa andrö ihöwö razo Hirtacus andrö Mataio ba wangisönia Ephigenia, si no tobali biarawati ba börö da'ö no sangowalu khö Keriso. Bakha ba wönunia ifatenge zaradadunia razo andrö ba wamunu Mataio si sindro nasa ba <a href="/w/index.php?title=Altar&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Altar (lö tesöndra zura andrö)">altar</a>, irege tebunu ia tobali <a href="/w/index.php?title=Martir&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Martir (lö tesöndra zura andrö)">martir</a>.<sup id="cite_ref-ROCOR2004_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-ROCOR2004-9"><span class="cite-bracket">&#91;</span>9<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Injil_Mataio">Injil Mataio</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Bulö’ö waosatö: Injil Mataio" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bulö'ö</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;action=edit&amp;section=3" title="Sunting kode sumber bagian: Injil Mataio"><span>bulö’ö kode</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Berkas:Rembrandt_-_Evangelist_Matthew_and_the_Angel_-_WGA19119.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Rembrandt_-_Evangelist_Matthew_and_the_Angel_-_WGA19119.jpg/170px-Rembrandt_-_Evangelist_Matthew_and_the_Angel_-_WGA19119.jpg" decoding="async" width="170" height="204" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Rembrandt_-_Evangelist_Matthew_and_the_Angel_-_WGA19119.jpg/255px-Rembrandt_-_Evangelist_Matthew_and_the_Angel_-_WGA19119.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Rembrandt_-_Evangelist_Matthew_and_the_Angel_-_WGA19119.jpg/340px-Rembrandt_-_Evangelist_Matthew_and_the_Angel_-_WGA19119.jpg 2x" data-file-width="804" data-file-height="966" /></a><figcaption>Gambara <i>Santo Mataio faoma Mala'ika</i> nigambaraini <a href="/w/index.php?title=Rembrandt&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Rembrandt (lö tesöndra zura andrö)">Rembrandt</a> (1661)</figcaption></figure> <p>Ifaduhu'ö tradisi Gereja meföna wa Mataio zanura Turia Somuso Dödö nisura Mataio. Si föföna sibai manguma'ö da'a ya'ia ngawalö zinura moroi ba ngaotu ndröfia si sara ba si dua, simane sinura uskup Papias moroi ba Hierapolis (a.t. döfi 60–163),<sup id="cite_ref-FOOTNOTEMartin2012_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEMartin2012-10"><span class="cite-bracket">&#91;</span>10<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> sangai niŵaö Eusebius, samösa ere Hikaya Gereja (döfi 260–340), imane: "I'owuloi ngawalö ngawua wehede (<i>logia</i>: nidunö-dunö khö Yesu) ba li Ibrani Mataio, ba ifo'eluaha ia ndrege wa'abölönia."<sup id="cite_ref-FOOTNOTETurner200815–16_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTETurner200815–16-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-Eusebius_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-Eusebius-12"><span class="cite-bracket">&#91;</span>a<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTEBingham199864_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEBingham199864-13"><span class="cite-bracket">&#91;</span>12<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Simanö göi iŵa'ö teolog sotöi Origenes (a.t. 184 – a.t. 253) wa Injil si föföna no nisura Mataio,<sup id="cite_ref-FOOTNOTEEdwards200918_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEEdwards200918-14"><span class="cite-bracket">&#91;</span>13<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTERepschinski200014_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTERepschinski200014-15"><span class="cite-bracket">&#91;</span>14<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> ba wa Injil andrö khönia no tesura ba li Ibrani ba zahatö ba Yerusalema si lalö khö ndra niha Keriso Ibrani ba ni'ali ba li Yunani. Injil asli ba li Ibrani andrö te'irö'ö ba perpustakaan Kaisaria. Ba gangahorita ngaotu ndröfia si öfa lafazökhi sambua kopi Injil andrö ira fa'awösa Nazarene ba labe'e ia khö Hieronimus<sup id="cite_ref-FOOTNOTENicholson187982_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTENicholson187982-16"><span class="cite-bracket">&#91;</span>15<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> ni'oguna'önia dania ba halöŵö wangosili Zura Ni'amoni'ö.<sup id="cite_ref-FOOTNOTESaint_Jerome200010_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTESaint_Jerome200010-17"><span class="cite-bracket">&#91;</span>16<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Latötöi Injil Mataio me luo da'ö <i>Turia Somuso Dödö molo'ö niha Heberaio</i><sup id="cite_ref-FOOTNOTEHultgrenHaggmark1996122_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEHultgrenHaggmark1996122-18"><span class="cite-bracket">&#91;</span>17<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> ba itaria göi <i>Turia Somuso Dödö ndra Nifahaö</i><sup id="cite_ref-FOOTNOTENicholson187926_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTENicholson187926-19"><span class="cite-bracket">&#91;</span>18<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTEDods1858iv_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEDods1858iv-20"><span class="cite-bracket">&#91;</span>19<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> ba faduhu dödö niha me luo da'ö wa injil andre no tanömö zura asli <i>Mataio Yunani</i> si so bakha ba Zura Ni'amoni'ö.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEHarrison1964152_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEHarrison1964152-21"><span class="cite-bracket">&#91;</span>20<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Ba hiza no latenaŵa da'a ira ere Zura Ni'amoni'ö modern simane Bart D. Ehrman ba James R. Edwards.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEEdwards2009245_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEEdwards2009245-22"><span class="cite-bracket">&#91;</span>21<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTEEhrman199943_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEEhrman199943-23"><span class="cite-bracket">&#91;</span>22<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Faigi göi nifotöi <i>hipotese dombua-gumbu</i>.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">&#91;</span>23<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTEMillsWilson2003942_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEMillsWilson2003942-25"><span class="cite-bracket">&#91;</span>24<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTEEpiphanius_of_Salamis1987129_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEEpiphanius_of_Salamis1987129-26"><span class="cite-bracket">&#91;</span>25<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Ha sambalö latema'ö arakhagö fefu gere Zura Ni'amoni'ö modern wa sanura Injil Mataio no niha bö'ö si lö ta'ila töi ba tenga Mataio samösa.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEMuddimanBarton201027_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEMuddimanBarton201027-27"><span class="cite-bracket">&#91;</span>26<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTEAllison201027_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEAllison201027-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Lö nibe'enia döinia bakha ba teks sanura injil Mataio ba molo'ö ndra ere Zura Ni'amoni'ö, awena ba ngaotu ndröfia si dua tenönö döi zura "molo'ö Mataio".<sup id="cite_ref-FOOTNOTEHarrington19918_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEHarrington19918-28"><span class="cite-bracket">&#91;</span>27<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTENolland200516_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTENolland200516-29"><span class="cite-bracket">&#91;</span>28<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Injil_bö'ö_si_lö_resmi_(&quot;apokrif&quot;)"><span id="Injil_b.C3.B6.27.C3.B6_si_l.C3.B6_resmi_.28.22apokrif.22.29"></span>Injil bö'ö si lö resmi ("apokrif")</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Bulö’ö waosatö: Injil bö&#39;ö si lö resmi (&quot;apokrif&quot;)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bulö'ö</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;action=edit&amp;section=4" title="Sunting kode sumber bagian: Injil bö&#39;ö si lö resmi (&quot;apokrif&quot;)"><span>bulö’ö kode</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Berkas:Matthaeus_San_Giovanni_in_Laterano_2006-09-07.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Matthaeus_San_Giovanni_in_Laterano_2006-09-07.jpg/170px-Matthaeus_San_Giovanni_in_Laterano_2006-09-07.jpg" decoding="async" width="170" height="309" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Matthaeus_San_Giovanni_in_Laterano_2006-09-07.jpg/255px-Matthaeus_San_Giovanni_in_Laterano_2006-09-07.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Matthaeus_San_Giovanni_in_Laterano_2006-09-07.jpg/340px-Matthaeus_San_Giovanni_in_Laterano_2006-09-07.jpg 2x" data-file-width="1033" data-file-height="1878" /></a><figcaption>Gambara <i>Santo Mataio</i> nigambaraini Camillo Rusconi (1713–1715), so ba Basilika Sebua Santo Yohane Lateran ba Roma</figcaption></figure> <p>Ba ngaotu ndröfia si tölu, la'oguna'ö injil Keriso-Yahudi niböbögö khö Mataio ya'ira niha Keriso Yahudi simane fa'awösa Nazarene ba fa'awösa Ebionita. Tesöndra gakhökhöla si toröi moroi ba injil andre bakha ba zura Hieronimus, sura Epiphanius ba ba zura tanöbö'ö. La'o'ö wamaosatö ngawalö zura andre arakhagö fefu zangosili Zura Ni'amoni'ö: Injil ndra fa'awösa Nazarene (36 fragmen), Injil ndra niha Ebionita (7 fragmen) ba Injil ndra niha Yahudi (7 fragmen) si tesöndra bakha ba Gamabu'ulali Sibohou <i>apokrif</i><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">&#91;</span>29<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> nifa'anö Schneemelcher. Laŵa'ö ira komentator si no mangosisi'o ngawalö teks andre wa tesura ia ba li Yunani ba tefaböbö ia ba Mataio Yunani.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEVielhauerStrecker2003542_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEVielhauerStrecker2003542-31"><span class="cite-bracket">&#91;</span>30<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> So ösa ndra komentator sanguma'ö wa teks andre no akhökhöla (li Indonesia <i>fragmen</i>) moroi ba injil asli ba li Ibrani ba ba li Aramaia si no taya. </p><p>Injil nifotöi Pseudo-Mataio no sambua zura nifa'anö ba ngaotu ndröfia si fitu moroi ba zi tölu zura <i>apokrif</i> tanöbö'ö ya'ia da'ö Injil Yakobus, Foloi ba Mesir, ba Injil Nono Side-ide nisura Tomas. </p><p>Ifasinga Hieronimus, wa molo'ö ndra fa'awösa Nazarene, Injil Heberaio khöra no nisura Mataio <sup id="cite_ref-FOOTNOTESaint_Jerome200010_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTESaint_Jerome200010-17"><span class="cite-bracket">&#91;</span>16<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> heŵa'ae laŵa'ö ira <a href="/w/index.php?title=Ireneus&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ireneus (lö tesöndra zura andrö)">Ireneus</a> ba Epiphanius moroi ba Salami wa sindruhunia injil andre ha nisura mangawuli Injil resmi (<i>kanonik</i>). So ma'ifu nösi Injil andre si tesöndra ba ngawalö zura ndra <a href="/w/index.php?title=Tua_Gereja&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tua Gereja (lö tesöndra zura andrö)">tua Gereja</a>, niŵa'ö nisura Mataio.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEMillsWilson2003942_25-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEMillsWilson2003942-25"><span class="cite-bracket">&#91;</span>24<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Lö iŵa'ö Epiphanius wa Mataio zanura Injil Heberaio, ha iböbögö wanguma'ö simanö khö ndra Ebionita (sambua wa'awösa niha Keriso selungu).<sup id="cite_ref-FOOTNOTEEpiphanius_of_Salamis1987129_26-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEEpiphanius_of_Salamis1987129-26"><span class="cite-bracket">&#91;</span>25<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Berkas:Matthew_the_Apostle._Detail_of_the_mosaic_in_the_Basilica_of_San_Vitale._Ravena,_Italy.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Matthew_the_Apostle._Detail_of_the_mosaic_in_the_Basilica_of_San_Vitale._Ravena%2C_Italy.jpg/220px-Matthew_the_Apostle._Detail_of_the_mosaic_in_the_Basilica_of_San_Vitale._Ravena%2C_Italy.jpg" decoding="async" width="220" height="169" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Matthew_the_Apostle._Detail_of_the_mosaic_in_the_Basilica_of_San_Vitale._Ravena%2C_Italy.jpg/330px-Matthew_the_Apostle._Detail_of_the_mosaic_in_the_Basilica_of_San_Vitale._Ravena%2C_Italy.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Matthew_the_Apostle._Detail_of_the_mosaic_in_the_Basilica_of_San_Vitale._Ravena%2C_Italy.jpg/440px-Matthew_the_Apostle._Detail_of_the_mosaic_in_the_Basilica_of_San_Vitale._Ravena%2C_Italy.jpg 2x" data-file-width="1586" data-file-height="1221" /></a><figcaption>Gambara <i>Mataio Nifahaö</i>, detil mosaik si so ba Basilika Santo Vitale, Ravenna, ngaotu ndröfia si önö</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Fanörö-tödö_khönia"><span id="Fan.C3.B6r.C3.B6-t.C3.B6d.C3.B6_kh.C3.B6nia"></span>Fanörö-tödö khönia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Bulö’ö waosatö: Fanörö-tödö khönia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bulö'ö</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;action=edit&amp;section=5" title="Sunting kode sumber bagian: Fanörö-tödö khönia"><span>bulö’ö kode</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Latema'ö Mataio tobali samösa niha ni'amoni'ö (<i>santo</i>) ya'ira <a href="/wiki/Gereja_Katolik" title="Gereja Katolik">Gereja Katolik</a>, <a href="/w/index.php?title=Gereja_Ortodoks_Timur&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Gereja Ortodoks Timur (lö tesöndra zura andrö)">Gereja Ortodoks Timur</a>, <a href="/w/index.php?title=Gereja_Lutheran&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Gereja Lutheran (lö tesöndra zura andrö)">Gereja Lutheran</a><sup id="cite_ref-FOOTNOTEELCA200657_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEELCA200657-32"><span class="cite-bracket">&#91;</span>31<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> ba <a href="/w/index.php?title=Gereja_Anglikan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Gereja Anglikan (lö tesöndra zura andrö)">Gereja Anglikan</a>. La'owasaini wanörö-tödö khönia ero 21 September ba Barat ba ero 16 November ba Timur (Ba gereja-gereja solo'ö kalender Julian te'aekhugö ia ero 29 November kalender Gregorian modern, saekhu ba 16 November ba kalender Julian). Latörö-tödö göi Mataio ba Gereja Ortodoks ero 30 Juni (13 Juli) fao awö ndra nifahaö bö'ö, nifotöira <i>Synaksis ndra Nifahaö Ni'amoni'ö</i>. So lewatönia ba gereja Katedral Salerno ba Italia Selatan. Bakha ba Gereja Anglikan ba Inggris la'owasaini ia faoma sambua festival sebua ero 21 September.<sup id="cite_ref-Calendar_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-Calendar-33"><span class="cite-bracket">&#91;</span>32<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Simane ya'ira sanura Injil tanöbö'ö, asese göi tegambaraini Mataio bakha ba <i>seni</i> niha Keriso faoma aurifö nitötöi bakha ba zura Wama'ele'ö 4:7.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">&#91;</span>33<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Si to'ölö labe'e fao bakha ba gambara Mataio ya'ia samösa niha si so afi. Tölu gambara Mataio nifazökhi Caravaggio si so ba Gereja San Luigi dei Francesi ba <a href="/w/index.php?title=Roma&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Roma (lö tesöndra zura andrö)">Roma</a>, heza oroma ikaoni Mataio Yesu moroi ba halöŵönia ba wangowuloi bea, no tölu gambara fondrege tehöngö ba <i>seni</i> Barat. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bakha_ba_Islam">Bakha ba Islam</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Bulö’ö waosatö: Bakha ba Islam" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bulö'ö</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;action=edit&amp;section=6" title="Sunting kode sumber bagian: Bakha ba Islam"><span>bulö’ö kode</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Itötöi Al-Qur'an wa so ndra nifahaö Yesu, ba hiza lö itötöi döira, ha ifotöi ira "sanolo halöŵö Lowalangi".<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">&#91;</span>34<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Ba hiza latötöi döi ndra nifahaö andrö ira samo'eluaha Al-Qur'an ba laŵaö wa fao ba da'ö Mataio.<sup id="cite_ref-FOOTNOTENoegelWheeler200386_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTENoegelWheeler200386-36"><span class="cite-bracket">&#91;</span>35<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Latohugö sambua tradisi ira samo'eluaha Al-Qur'an wa Mataio ba Andrea no darua nifahaö si möi ba Etiopia ba wanuriagö turia Lowalangi. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bakha_ba_arsitektur">Bakha ba arsitektur</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Bulö’ö waosatö: Bakha ba arsitektur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bulö'ö</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;action=edit&amp;section=7" title="Sunting kode sumber bagian: Bakha ba arsitektur"><span>bulö’ö kode</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ba narö zagö Basilika Wanuriagö ba Nazareta so gambara Mataio Nifahaö awö hikayania faoma razo Eglypus moroi ba Etiopia ba iraono khönia. Te'oroma'ö hewisa me i'oloi'ö ira Mataio moroi khö gafökha. Itutunö Sura Ni'amoni'ö hewisa me ibali'ö niha Keriso razo andrö awö ndraono khönia Mataio. Tenga ha itutunö gambara Mataio andre hadia nifazökhi Mataio bakha ba Zura Ni'amoni'ö, ba hiza ifasinga göi wa edöna tobali <i>martir</i> Mataio. Me labunu Mataio Nifahaö, tobali ia <i>martir</i> khö agama niha Keriso börö me tebunu ia ba wamatinia ba ba wamahaönia. Itolo ita fogambaraini gambara ba narö zagö Basilika Wanuriagö andre ena'ö aboto ba dödöda hewisa ba ginötö föna andrö me tobali agama wa'anihakeriso. I'oroma'ö sambua nikhoi sadölö ba gotaluara Etiopia ba Nazareta, heza so ibu kota iada'a.<sup id="cite_ref-stmatthewscathedral.org_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-stmatthewscathedral.org-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-franciscanmedia.org_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-franciscanmedia.org-37"><span class="cite-bracket">&#91;</span>36<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-Calendar_33-1" class="reference"><a href="#cite_note-Calendar-33"><span class="cite-bracket">&#91;</span>32<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-Jewish_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-Jewish-38"><span class="cite-bracket">&#91;</span>37<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-Neophilologus_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-Neophilologus-39"><span class="cite-bracket">&#91;</span>38<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-Humanities_40-0" class="reference"><a href="#cite_note-Humanities-40"><span class="cite-bracket">&#91;</span>39<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bakha_ba_zura_fiksi">Bakha ba zura fiksi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Bulö’ö waosatö: Bakha ba zura fiksi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bulö'ö</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;action=edit&amp;section=8" title="Sunting kode sumber bagian: Bakha ba zura fiksi"><span>bulö’ö kode</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Novel The Master and Margarita</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Galeri">Galeri</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Bulö’ö waosatö: Galeri" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bulö'ö</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;action=edit&amp;section=9" title="Sunting kode sumber bagian: Galeri"><span>bulö’ö kode</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 788px;"> <li class="gallerycaption">Mataio Sanura Injil</li> <li class="gallerybox" style="width: 189px"> <div class="thumb" style="width: 184px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Berkas:Saint_Matthew2.jpg" class="mw-file-description" title="Santo Mataio bakha ba Injil Ebbo"><img alt="Santo Mataio bakha ba Injil Ebbo" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Saint_Matthew2.jpg/144px-Saint_Matthew2.jpg" decoding="async" width="144" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Saint_Matthew2.jpg/217px-Saint_Matthew2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Saint_Matthew2.jpg/289px-Saint_Matthew2.jpg 2x" data-file-width="2028" data-file-height="2806" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Santo Mataio bakha ba Injil Ebbo</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 189px"> <div class="thumb" style="width: 184px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Berkas:MattewIslam.JPG" class="mw-file-description" title="Isura injil Santo Mataio ba mala&#39;ika sogogohe ya&#39;ia, gambara Islam a.t.. 1530 nifazökhi Kesu Das khö razo Mughal"><img alt="Isura injil Santo Mataio ba mala&#39;ika sogogohe ya&#39;ia, gambara Islam a.t.. 1530 nifazökhi Kesu Das khö razo Mughal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/MattewIslam.JPG/154px-MattewIslam.JPG" decoding="async" width="154" height="198" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/MattewIslam.JPG/231px-MattewIslam.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/MattewIslam.JPG/308px-MattewIslam.JPG 2x" data-file-width="392" data-file-height="503" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><i>Isura injil Santo Mataio ba mala'ika sogogohe ya'ia</i>, gambara Islam a.t.. 1530 nifazökhi Kesu Das khö razo Mughal</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 189px"> <div class="thumb" style="width: 184px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Berkas:The_Calling_of_Saint_Matthew-Caravaggo_(1599-1600).jpg" class="mw-file-description" title="Fogaoni Santo Mataio, nigambaraini Caravaggio (1599–1600)"><img alt="Fogaoni Santo Mataio, nigambaraini Caravaggio (1599–1600)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/The_Calling_of_Saint_Matthew-Caravaggo_%281599-1600%29.jpg/154px-The_Calling_of_Saint_Matthew-Caravaggo_%281599-1600%29.jpg" decoding="async" width="154" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/The_Calling_of_Saint_Matthew-Caravaggo_%281599-1600%29.jpg/231px-The_Calling_of_Saint_Matthew-Caravaggo_%281599-1600%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/The_Calling_of_Saint_Matthew-Caravaggo_%281599-1600%29.jpg/308px-The_Calling_of_Saint_Matthew-Caravaggo_%281599-1600%29.jpg 2x" data-file-width="4096" data-file-height="3915" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><i>Fogaoni Santo Mataio</i>, nigambaraini Caravaggio (1599–1600)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 189px"> <div class="thumb" style="width: 184px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Berkas:Evangelist-St.-Matthew-And-The-Angel.jpg" class="mw-file-description" title="Santo Mataio ba Mala&#39;ika nigambaraini Guido Reni (1620–1630)"><img alt="Santo Mataio ba Mala&#39;ika nigambaraini Guido Reni (1620–1630)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Evangelist-St.-Matthew-And-The-Angel.jpg/147px-Evangelist-St.-Matthew-And-The-Angel.jpg" decoding="async" width="147" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Evangelist-St.-Matthew-And-The-Angel.jpg/220px-Evangelist-St.-Matthew-And-The-Angel.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Evangelist-St.-Matthew-And-The-Angel.jpg/293px-Evangelist-St.-Matthew-And-The-Angel.jpg 2x" data-file-width="440" data-file-height="600" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><i>Santo Mataio ba Mala'ika</i> nigambaraini Guido Reni (1620–1630)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 189px"> <div class="thumb" style="width: 184px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Berkas:MatthewSt.Matts.jpg" class="mw-file-description" title="Gambara Santo Mataio ba Gereja Lutheran Jerman ba Charleston, South Carolina"><img alt="Gambara Santo Mataio ba Gereja Lutheran Jerman ba Charleston, South Carolina" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/MatthewSt.Matts.jpg/57px-MatthewSt.Matts.jpg" decoding="async" width="57" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/MatthewSt.Matts.jpg/86px-MatthewSt.Matts.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/MatthewSt.Matts.jpg/114px-MatthewSt.Matts.jpg 2x" data-file-width="1265" data-file-height="4411" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Gambara Santo Mataio ba Gereja Lutheran Jerman ba Charleston, South Carolina</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 189px"> <div class="thumb" style="width: 184px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Berkas:Saint_Matthew_(crop)_-_Triumphal_arch_-_Sant%27Apollinare_in_Classe_-_Ravenna_2016.jpg" class="mw-file-description" title="Ikon Santo Mataio ba Basilika Santo Apolinaris, Ravenna"><img alt="Ikon Santo Mataio ba Basilika Santo Apolinaris, Ravenna" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Saint_Matthew_%28crop%29_-_Triumphal_arch_-_Sant%27Apollinare_in_Classe_-_Ravenna_2016.jpg/154px-Saint_Matthew_%28crop%29_-_Triumphal_arch_-_Sant%27Apollinare_in_Classe_-_Ravenna_2016.jpg" decoding="async" width="154" height="189" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Saint_Matthew_%28crop%29_-_Triumphal_arch_-_Sant%27Apollinare_in_Classe_-_Ravenna_2016.jpg/231px-Saint_Matthew_%28crop%29_-_Triumphal_arch_-_Sant%27Apollinare_in_Classe_-_Ravenna_2016.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Saint_Matthew_%28crop%29_-_Triumphal_arch_-_Sant%27Apollinare_in_Classe_-_Ravenna_2016.jpg/308px-Saint_Matthew_%28crop%29_-_Triumphal_arch_-_Sant%27Apollinare_in_Classe_-_Ravenna_2016.jpg 2x" data-file-width="2464" data-file-height="3024" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Ikon Santo Mataio ba Basilika Santo Apolinaris, Ravenna</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 189px"> <div class="thumb" style="width: 184px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Berkas:Giuseppe_Bernardi-Matthew-BMA.jpg" class="mw-file-description" title="Adu Santo Mataio nifazökhi moroi ba dambu nibogö nifazökhi Giuseppe Bernardi"><img alt="Adu Santo Mataio nifazökhi moroi ba dambu nibogö nifazökhi Giuseppe Bernardi" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Giuseppe_Bernardi-Matthew-BMA.jpg/150px-Giuseppe_Bernardi-Matthew-BMA.jpg" decoding="async" width="150" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Giuseppe_Bernardi-Matthew-BMA.jpg/225px-Giuseppe_Bernardi-Matthew-BMA.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Giuseppe_Bernardi-Matthew-BMA.jpg/300px-Giuseppe_Bernardi-Matthew-BMA.jpg 2x" data-file-width="1126" data-file-height="1500" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Adu Santo Mataio nifazökhi moroi ba dambu nibogö nifazökhi Giuseppe Bernardi</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 189px"> <div class="thumb" style="width: 184px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Berkas:Salerno_2013-05-17_10-47-55.jpg" class="mw-file-description" title="Lewatö barö Gereja Katedral Salerno"><img alt="Lewatö barö Gereja Katedral Salerno" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Salerno_2013-05-17_10-47-55.jpg/133px-Salerno_2013-05-17_10-47-55.jpg" decoding="async" width="133" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Salerno_2013-05-17_10-47-55.jpg/199px-Salerno_2013-05-17_10-47-55.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Salerno_2013-05-17_10-47-55.jpg/266px-Salerno_2013-05-17_10-47-55.jpg 2x" data-file-width="2518" data-file-height="3786" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Lewatö barö Gereja Katedral Salerno</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 189px"> <div class="thumb" style="width: 184px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Berkas:Helsinki_Cathedral_Matthew_the_Evangelist.jpg" class="mw-file-description" title="Adu Santo Mataio nifazökhi August Wredow ba zagö Katedral Helsinki"><img alt="Adu Santo Mataio nifazökhi August Wredow ba zagö Katedral Helsinki" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Helsinki_Cathedral_Matthew_the_Evangelist.jpg/121px-Helsinki_Cathedral_Matthew_the_Evangelist.jpg" decoding="async" width="121" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Helsinki_Cathedral_Matthew_the_Evangelist.jpg/181px-Helsinki_Cathedral_Matthew_the_Evangelist.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Helsinki_Cathedral_Matthew_the_Evangelist.jpg/242px-Helsinki_Cathedral_Matthew_the_Evangelist.jpg 2x" data-file-width="2248" data-file-height="3712" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Adu Santo Mataio nifazökhi August Wredow ba zagö Katedral Helsinki</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Faigi_göi"><span id="Faigi_g.C3.B6i"></span>Faigi göi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;veaction=edit&amp;section=10" title="Bulö’ö waosatö: Faigi göi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bulö'ö</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;action=edit&amp;section=10" title="Sunting kode sumber bagian: Faigi göi"><span>bulö’ö kode</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Mataio</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sura_Mataio&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sura Mataio (lö tesöndra zura andrö)">Sura Mataio</a></li> <li><a href="/wiki/Mareko" title="Mareko">Mareko</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sura_Mareko&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sura Mareko (lö tesöndra zura andrö)">Sura Mareko</a></li> <li><a href="/wiki/Luka" title="Luka">Luka</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sura_Luka&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sura Luka (lö tesöndra zura andrö)">Sura Luka</a></li> <li><a href="/wiki/Yohane" title="Yohane">Yohane</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Injil_Yohane&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Injil Yohane (lö tesöndra zura andrö)">Injil Yohane</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sura_Yohane&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sura Yohane (lö tesöndra zura andrö)">Sura Yohane</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Referensi">Referensi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;veaction=edit&amp;section=11" title="Bulö’ö waosatö: Referensi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bulö'ö</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;action=edit&amp;section=11" title="Sunting kode sumber bagian: Referensi"><span>bulö’ö kode</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Famotokhi">Famotokhi</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;veaction=edit&amp;section=12" title="Bulö’ö waosatö: Famotokhi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bulö'ö</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;action=edit&amp;section=12" title="Sunting kode sumber bagian: Famotokhi"><span>bulö’ö kode</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r18821">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style> <div class="reflist reflist-lower-alpha"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-Eusebius-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Eusebius_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Eusebius, "History of the Church" 3.39.14–17, c.&#160;325 CE, teks Yunani 16: "ταῦτα μὲν οὖν ἱστόρηται τῷ Παπίᾳ περὶ τοῦ Μάρκου· περὶ δὲ τοῦ Ματθαῖου ταῦτ’ εἴρηται· Ματθαῖος μὲν οὖν Ἑβραΐδι διαλέκτῳ τὰ λόγια συνετάξατο, ἡρμήνευσεν δ’ αὐτὰ ὡς ἧν δυνατὸς ἕκαστος. Oya te'ali ba li Inggris, referensi standar nifazökhi Philip Schaff ba <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ccel.org/ccel/schaff/npnf201.iii.viii.xxxix.html">CCEL</a>: "[C]oncerning Matthew he [Papias] writes as follows: 'So then(963) Matthew wrote the oracles in the Hebrew language, and every one interpreted them as he was able.'(964)" Versi online fao ba da'ö wamotokhi ba gahe 963 awö 964 moroi khö Schaff.<br />Iŵa'ö göi <a href="/w/index.php?title=Ireneus_moroi_ba_Lyons&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ireneus moroi ba Lyons (lö tesöndra zura andrö)">Ireneus moroi ba Lyons</a> (mate a.t. 202) zimane da'ö, te ihalö moroi khö Papias, bakha ba <i>Against Heresies</i>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf01.ix.iv.ii.html">Book III, Chapter 1</a>, <i>"Matthew also issued a written Gospel among the Hebrews in their own dialect"</i></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kutipan">Kutipan</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;veaction=edit&amp;section=13" title="Bulö’ö waosatö: Kutipan" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bulö'ö</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;action=edit&amp;section=13" title="Sunting kode sumber bagian: Kutipan"><span>bulö’ö kode</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r18821" /> <div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-FOOTNOTEEaston1897-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEEaston1897_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFEaston1897">Easton 1897</a>.</span> </li> <li id="cite_note-stmatthewscathedral.org-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-stmatthewscathedral.org_2-0">2,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-stmatthewscathedral.org_2-1">2,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.stmatthewscathedral.org/events/2013/09/happy-feast-st-matthew">"Cathedral of St. Matthew the Apostle, Washington, D.C"</a>. Stmatthewscathedral.org. 2013-09-21<span class="reference-accessdate">. Mufaigi me <span class="nowrap">2014-07-10</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.btitle=Cathedral+of+St.+Matthew+the+Apostle%2C+Washington%2C+D.C&amp;rft.pub=Stmatthewscathedral.org&amp;rft.date=2013-09-21&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.stmatthewscathedral.org%2Fevents%2F2013%2F09%2Fhappy-feast-st-matthew&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEAllison201027-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-FOOTNOTEAllison201027_3-0">3,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-FOOTNOTEAllison201027_3-1">3,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFAllison2010">Allison 2010</a>, hlm.&#160;27.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEJacquier1911-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-FOOTNOTEJacquier1911_4-0">4,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-FOOTNOTEJacquier1911_4-1">4,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFJacquier1911">Jacquier 1911</a>.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTESchneemelcher200317-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTESchneemelcher200317_5-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFSchneemelcher2003">Schneemelcher 2003</a>, hlm.&#160;17.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTELardner1838299-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTELardner1838299_6-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFLardner1838">Lardner 1838</a>, hlm.&#160;299.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEBock2002164-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEBock2002164_7-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBock2002">Bock 2002</a>, hlm.&#160;164.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>The Golden Legend of Jacobus de Voragine</i>, trans. and adapted by Ryan, Granger and Helmut Ripperger. (Arno Press: Longmans, Green &amp; Co) 1941. pp. 561–566.</span> </li> <li id="cite_note-ROCOR2004-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ROCOR2004_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text">The Autonomous Orthodox Metropolia of Western Europe and the Americas (ROCOR). <i>St. Hilarion Calendar of Saints for the year of our Lord 2004.</i> St. Hilarion Press (Austin, TX). p.&#160;70.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMartin2012-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMartin2012_10-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMartin2012">Martin 2012</a>.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETurner200815–16-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETurner200815–16_11-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFTurner2008">Turner 2008</a>, hlm.&#160;15–16.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEBingham199864-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEBingham199864_13-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBingham1998">Bingham 1998</a>, hlm.&#160;64.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEEdwards200918-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEEdwards200918_14-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFEdwards2009">Edwards 2009</a>, hlm.&#160;18.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTERepschinski200014-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTERepschinski200014_15-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFRepschinski2000">Repschinski 2000</a>, hlm.&#160;14.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENicholson187982-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTENicholson187982_16-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFNicholson1879">Nicholson 1879</a>, hlm.&#160;82.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTESaint_Jerome200010-17"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-FOOTNOTESaint_Jerome200010_17-0">16,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-FOOTNOTESaint_Jerome200010_17-1">16,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFSaint_Jerome2000">Saint Jerome 2000</a>, hlm.&#160;10.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEHultgrenHaggmark1996122-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEHultgrenHaggmark1996122_18-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHultgrenHaggmark1996">Hultgren &amp; Haggmark 1996</a>, hlm.&#160;122.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENicholson187926-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTENicholson187926_19-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFNicholson1879">Nicholson 1879</a>, hlm.&#160;26.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDods1858iv-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDods1858iv_20-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFDods1858">Dods 1858</a>, hlm.&#160;iv.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEHarrison1964152-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEHarrison1964152_21-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHarrison1964">Harrison 1964</a>, hlm.&#160;152.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEEdwards2009245-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEEdwards2009245_22-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFEdwards2009">Edwards 2009</a>, hlm.&#160;245.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEEhrman199943-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEEhrman199943_23-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFEhrman1999">Ehrman 1999</a>, hlm.&#160;43.</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><b>Hipotese dombua-gumbu</b> no sambua zöndra nifaehagö ndra ere zura Ni'amoni'ö ba wamotokhi hana wa oya zi fagölö ba so göi zi fabö'ö ba gotalua zi tölu injil Mataio, Mareko ba Luka. Molo'ö famotokhi andre me lasura injil khöra ira Mataio ba Luka, la'oguna'ö <b>injil Mareko</b>. Awena lanönö göi nidunö-dunö si tesöndra ba zura <b>Q</b>, ya'ia da'ö angowuloa angowuloa nidunö-dunö sanandrösa khö Yesu ba gotalua ndra niha Keriso.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMillsWilson2003942-25"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMillsWilson2003942_25-0">24,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMillsWilson2003942_25-1">24,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMillsWilson2003">Mills &amp; Wilson 2003</a>, hlm.&#160;942.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEEpiphanius_of_Salamis1987129-26"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-FOOTNOTEEpiphanius_of_Salamis1987129_26-0">25,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-FOOTNOTEEpiphanius_of_Salamis1987129_26-1">25,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFEpiphanius_of_Salamis1987">Epiphanius of Salamis 1987</a>, hlm.&#160;129.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMuddimanBarton201027-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMuddimanBarton201027_27-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMuddimanBarton2010">Muddiman &amp; Barton 2010</a>, hlm.&#160;27.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEHarrington19918-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEHarrington19918_28-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHarrington1991">Harrington 1991</a>, hlm.&#160;8.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENolland200516-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTENolland200516_29-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFNolland2005">Nolland 2005</a>, hlm.&#160;16.</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text">Lafotöi <i>apokrif</i> fefu zura injil si <i>lö resmi</i> tetema'ö bakha ba Gereja, simane injil ndra Nazarene, injil ndra Ebionita, injil ndra niha Heberaio, injil Tomas btn. Lö te'oguna'ö ia bakha ba Gereja me manumbu dödö niha ba wa'afatulönia. Bahiza la'oguna'ö oi zura andre ira ere Zura Ni'amoni'ö ba wangosili hewisa zalua me luo no ba ginötö Yesu.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEVielhauerStrecker2003542-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEVielhauerStrecker2003542_31-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFVielhauerStrecker2003">Vielhauer &amp; Strecker 2003</a>, hlm.&#160;542.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEELCA200657-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEELCA200657_32-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFELCA2006">ELCA 2006</a>, hlm.&#160;57.</span> </li> <li id="cite_note-Calendar-33"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Calendar_33-0">32,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Calendar_33-1">32,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.churchofengland.org/prayer-and-worship/worship-texts-and-resources/common-worship/churchs-year/calendar">"The Calendar"</a>. <i>The Church of England</i> (ba li Inggris)<span class="reference-accessdate">. Mufaigi me <span class="nowrap">2021-03-27</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=The+Church+of+England&amp;rft.atitle=The+Calendar&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.churchofengland.org%2Fprayer-and-worship%2Fworship-texts-and-resources%2Fcommon-worship%2Fchurchs-year%2Fcalendar&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><a class="external text" href="https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wb/nia/Fama&#39;ele&#39;ö/4#7">Fam 4:7</a></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Quran" class="mw-redirect" title="Quran">Quran</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A2002.02.0006%3Asura%3D3%3Averse%3D49">3:49–53</a></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENoegelWheeler200386-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTENoegelWheeler200386_36-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFNoegelWheeler2003">Noegel &amp; Wheeler 2003</a>, hlm.&#160;86.</span> </li> <li id="cite_note-franciscanmedia.org-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-franciscanmedia.org_37-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201008010504/https://www.franciscanmedia.org/saint-matthew/">"Saint Matthew"</a>. <i>franciscanmedia.org</i>. Franciscan Media. Arsip moroi <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.franciscanmedia.org/saint-matthew/">versi asli</a> irugi 8 October 2020<span class="reference-accessdate">. Mufaigi me <span class="nowrap">21 September</span> 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=franciscanmedia.org&amp;rft.atitle=Saint+Matthew&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.franciscanmedia.org%2Fsaint-matthew%2F&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-Jewish-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Jewish_38-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Nees, Lawrence; Boehm, Barbara Drake; Holcolmb, Melanie (2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/90025854">"Pleasurable Perplexity: Reflecting the Holy City"</a>. <i>The Jewish Quarterly Review</i>. <b>108</b> (4): 551–561. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Serial_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Serial Number (lö tesöndra zura andrö)">ISSN</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0021-6682">0021-6682</a>. <a href="/w/index.php?title=JSTOR&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="JSTOR (lö tesöndra zura andrö)">JSTOR</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/90025854">90025854</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=The+Jewish+Quarterly+Review&amp;rft.atitle=Pleasurable+Perplexity%3A+Reflecting+the+Holy+City&amp;rft.volume=108&amp;rft.issue=4&amp;rft.pages=551-561&amp;rft.date=2018&amp;rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F90025854&amp;rft.issn=0021-6682&amp;rft.aulast=Nees&amp;rft.aufirst=Lawrence&amp;rft.au=Boehm%2C+Barbara+Drake&amp;rft.au=Holcolmb%2C+Melanie&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F90025854&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-Neophilologus-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Neophilologus_39-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Jasmine A. L. Kilburn. 2003. "The Contrasted `Other' in the Old English Apocryphal Acts of Matthew, Simon and Jude." Neophilologus 87 (1) (01): 137–151.</span> </li> <li id="cite_note-Humanities-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Humanities_40-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Naomi, Simhony. 2020. "The Central Synagogue of Nazareth Illit and its Architectural Dialogue with Nazareth’s Basilica of the Annunciation." Humanities &amp; Social Sciences Communications 7 (1) (12).</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Umbu">Umbu</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;veaction=edit&amp;section=14" title="Bulö’ö waosatö: Umbu" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bulö'ö</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;action=edit&amp;section=14" title="Sunting kode sumber bagian: Umbu"><span>bulö’ö kode</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r20224">.mw-parser-output .refbegin{font-size:90%;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul{margin-left:0}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul>li{margin-left:0;padding-left:3.2em;text-indent:-3.2em}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents ul,.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents ul li{list-style:none}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul>li{padding-left:1.6em;text-indent:-1.6em}}.mw-parser-output .refbegin-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .refbegin-columns ul{margin-top:0}.mw-parser-output .refbegin-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}</style><div class="refbegin refbegin-hanging-indents refbegin-columns references-column-count references-column-count-2" style="column-count: 2;"> <ul><li><cite class="citation encyclopaedia">Bartlet, James Vernon (1911). "<a href="https://nia.wikisource.org/wiki/1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Matthew,_St" class="extiw" title="s:1911 Encyclopædia Britannica/Matthew, St">Matthew, St</a>". Bakha <a href="/w/index.php?title=Hugh_Chisholm&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Hugh Chisholm (lö tesöndra zura andrö)">Chisholm, Hugh</a>. <i><a href="/w/index.php?title=Encyclop%C3%A6dia_Britannica_Eleventh_Edition&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Encyclopædia Britannica Eleventh Edition (lö tesöndra zura andrö)">Encyclopædia Britannica</a></i> (ba li Inggris). <b>17</b> (edisi ke-11th). Cambridge University Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.atitle=Matthew%2C+St&amp;rft.btitle=Encyclop%C3%A6dia+Britannica&amp;rft.edition=11th&amp;rft.pub=Cambridge+University+Press&amp;rft.date=1911&amp;rft.aulast=Bartlet&amp;rft.aufirst=James+Vernon&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span> <span style="display:none;font-size:100%" class="error citation-comment">Parameter <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#124;_alias-map=</code> yang tidak diketahui akan diabaikan (<a href="/w/index.php?title=Fanolo:Sifasala_CS1&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Fanolo:Sifasala CS1 (lö tesöndra zura andrö)">fanolo</a>); </span><span style="display:none;font-size:100%" class="error citation-comment">Parameter <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#124;_reuse=</code> yang tidak diketahui akan diabaikan (<a href="/w/index.php?title=Fanolo:Sifasala_CS1&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Fanolo:Sifasala CS1 (lö tesöndra zura andrö)">fanolo</a>)</span></li> <li><cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Dale_Allison&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Dale Allison (lö tesöndra zura andrö)">Allison, Dale C. Jr.</a> (22 April 2010). Muddiman, John; Barton, John, ed. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=utMUDAAAQBAJ&amp;pg=PA27"><i>The Gospels</i></a>. Oxford University Press. hlm.&#160;27. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-19-958025-5" title="Spesial:Sumber buku/978-0-19-958025-5">978-0-19-958025-5</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Gospels&amp;rft.pages=27&amp;rft.pub=Oxford+University+Press&amp;rft.date=2010-04-22&amp;rft.isbn=978-0-19-958025-5&amp;rft.aulast=Allison&amp;rft.aufirst=Dale+C.+Jr.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DutMUDAAAQBAJ%26pg%3DPA27&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Bingham, D. Jeffrey (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=5vRvCYSw4DIC&amp;pg=PA64"><i>Irenaeus' Use of Matthew's Gospel in Adversus Haereses</i></a>. Peeters Publishers. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-90-6831-964-4" title="Spesial:Sumber buku/978-90-6831-964-4">978-90-6831-964-4</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Irenaeus%27+Use+of+Matthew%27s+Gospel+in+Adversus+Haereses&amp;rft.pub=Peeters+Publishers&amp;rft.date=1998&amp;rft.isbn=978-90-6831-964-4&amp;rft.aulast=Bingham&amp;rft.aufirst=D.+Jeffrey&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D5vRvCYSw4DIC%26pg%3DPA64&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Bock, Darrell L. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=sZooDflYCwEC&amp;pg=PA164"><i>Studying the Historical Jesus: A Guide to Sources and Methods</i></a>. Baker Academic. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-1-58558-596-0" title="Spesial:Sumber buku/978-1-58558-596-0">978-1-58558-596-0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Studying+the+Historical+Jesus%3A+A+Guide+to+Sources+and+Methods&amp;rft.pub=Baker+Academic&amp;rft.date=2002&amp;rft.isbn=978-1-58558-596-0&amp;rft.aulast=Bock&amp;rft.aufirst=Darrell+L.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DsZooDflYCwEC%26pg%3DPA164&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Davies, William David; Finkelstein, Louis (1984). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=L20ipjJ-efYC"><i>The Cambridge History of Judaism: Volume 2, The Hellenistic Age</i></a>. Cambridge University Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-521-21929-7" title="Spesial:Sumber buku/978-0-521-21929-7">978-0-521-21929-7</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Cambridge+History+of+Judaism%3A+Volume+2%2C+The+Hellenistic+Age&amp;rft.pub=Cambridge+University+Press&amp;rft.date=1984&amp;rft.isbn=978-0-521-21929-7&amp;rft.aulast=Davies&amp;rft.aufirst=William+David&amp;rft.au=Finkelstein%2C+Louis&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DL20ipjJ-efYC&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Dods, John Bovee (1858). Gibson Smith, ed. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/gospeljesus00dodsgoog"><i>The Gospel of Jesus</i></a>. G. Smith. <q>Gospel of the Apostles.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Gospel+of+Jesus&amp;rft.pub=G.+Smith&amp;rft.date=1858&amp;rft.aulast=Dods&amp;rft.aufirst=John+Bovee&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fgospeljesus00dodsgoog&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><a href="/w/index.php?title=Templat:Cite_EBD&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Templat:Cite EBD (lö tesöndra zura andrö)">Templat:Cite EBD</a></li> <li><cite class="citation book">Edwards, James R. (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=Vs9YXAB_axYC&amp;pg=PA18"><i>The Hebrew Gospel and the Development of the Synoptic Tradition</i></a>. Wm. B. Eerdmans Publishing. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-8028-6234-1" title="Spesial:Sumber buku/978-0-8028-6234-1">978-0-8028-6234-1</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Hebrew+Gospel+and+the+Development+of+the+Synoptic+Tradition&amp;rft.pub=Wm.+B.+Eerdmans+Publishing&amp;rft.date=2009&amp;rft.isbn=978-0-8028-6234-1&amp;rft.aulast=Edwards&amp;rft.aufirst=James+R.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DVs9YXAB_axYC%26pg%3DPA18&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Bart_D._Ehrman&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Bart D. Ehrman (lö tesöndra zura andrö)">Ehrman, Bart D.</a> (23 September 1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=U8_QCwAAQBAJ&amp;pg=PA45"><i>Jesus: Apocalyptic Prophet of the New Millennium</i></a>. Oxford University Press. hlm.&#160;45. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-19-802888-8" title="Spesial:Sumber buku/978-0-19-802888-8">978-0-19-802888-8</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Jesus%3A+Apocalyptic+Prophet+of+the+New+Millennium&amp;rft.pages=45&amp;rft.pub=Oxford+University+Press&amp;rft.date=1999-09-23&amp;rft.isbn=978-0-19-802888-8&amp;rft.aulast=Ehrman&amp;rft.aufirst=Bart+D.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DU8_QCwAAQBAJ%26pg%3DPA45&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Ehrman, Bart D. (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=NrRBAQAAIAAJ"><i>A Brief Introduction to the New Testament</i></a>. Oxford University Press. hlm.&#160;56. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-19-536934-2" title="Spesial:Sumber buku/978-0-19-536934-2">978-0-19-536934-2</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=A+Brief+Introduction+to+the+New+Testament&amp;rft.pages=56&amp;rft.pub=Oxford+University+Press&amp;rft.date=2009&amp;rft.isbn=978-0-19-536934-2&amp;rft.aulast=Ehrman&amp;rft.aufirst=Bart+D.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DNrRBAQAAIAAJ&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite id="CITEREFELCA2006" class="citation book">"Lesser Festivals, Commemorations, and Occasions". <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=UnOnQwAACAAJ"><i>Evangelical Lutheran Worship</i></a>. Evangelical Lutheran Church in America. 2006. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-8066-5672-4" title="Spesial:Sumber buku/978-0-8066-5672-4">978-0-8066-5672-4</a> &#8211; via Augsburg Fortress.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.atitle=Lesser+Festivals%2C+Commemorations%2C+and+Occasions&amp;rft.btitle=Evangelical+Lutheran+Worship&amp;rft.pub=Evangelical+Lutheran+Church+in+America&amp;rft.date=2006&amp;rft.isbn=978-0-8066-5672-4&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DUnOnQwAACAAJ&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Epiphanius_of_Salamis&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Epiphanius of Salamis (lö tesöndra zura andrö)">Epiphanius of Salamis</a> (1987). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=s9-utOHPLfEC&amp;pg=PA129"><i>The Panarion of Ephiphanius of Salamis</i></a>. Book I (sects 1–46). Diterjemahkan oleh Frank Williams. Brill. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/90-04-07926-2" title="Spesial:Sumber buku/90-04-07926-2">90-04-07926-2</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Panarion+of+Ephiphanius+of+Salamis&amp;rft.pub=Brill&amp;rft.date=1987&amp;rft.isbn=90-04-07926-2&amp;rft.au=Epiphanius+of+Salamis&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Ds9-utOHPLfEC%26pg%3DPA129&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Freedman, David Noel (2001). <i><a href="/w/index.php?title=Anchor_Bible_Series&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Anchor Bible Series (lö tesöndra zura andrö)">The Anchor Bible Reference Library</a></i>. Doubleday.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Anchor+Bible+Reference+Library&amp;rft.pub=Doubleday&amp;rft.date=2001&amp;rft.aulast=Freedman&amp;rft.aufirst=David+Noel&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Harrison, Everett Falconer (1964). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=qh7b4o6JQpIC&amp;pg=PA152"><i>Introduction to the New Testament</i></a>. Wm. B. Eerdmans Publishing. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/9780802847867" title="Spesial:Sumber buku/9780802847867">9780802847867</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Introduction+to+the+New+Testament&amp;rft.pub=Wm.+B.+Eerdmans+Publishing&amp;rft.date=1964&amp;rft.isbn=9780802847867&amp;rft.aulast=Harrison&amp;rft.aufirst=Everett+Falconer&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dqh7b4o6JQpIC%26pg%3DPA152&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Hezser, Catherine (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=zlrxbYml2ioC&amp;pg=PA172"><i>Jewish Literacy in Roman Palestine</i></a>. Mohr Siebeck. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-3-16-147546-7" title="Spesial:Sumber buku/978-3-16-147546-7">978-3-16-147546-7</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Jewish+Literacy+in+Roman+Palestine&amp;rft.pub=Mohr+Siebeck&amp;rft.date=2001&amp;rft.isbn=978-3-16-147546-7&amp;rft.aulast=Hezser&amp;rft.aufirst=Catherine&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DzlrxbYml2ioC%26pg%3DPA172&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Hultgren, Arland J.; Haggmark, Steven A. (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=_wLZAAAAMAAJ"><i>The Earliest Christian Heretics: Readings from Their Opponents</i></a>. Fortress Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-8006-2963-2" title="Spesial:Sumber buku/978-0-8006-2963-2">978-0-8006-2963-2</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Earliest+Christian+Heretics%3A+Readings+from+Their+Opponents&amp;rft.pub=Fortress+Press&amp;rft.date=1996&amp;rft.isbn=978-0-8006-2963-2&amp;rft.aulast=Hultgren&amp;rft.aufirst=Arland+J.&amp;rft.au=Haggmark%2C+Steven+A.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D_wLZAAAAMAAJ&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation encyclopaedia">Jacquier, Eugène (1911). "<a href="https://nia.wikisource.org/wiki/Catholic_Encyclopedia_(1913)/St._Matthew" class="extiw" title="s:Catholic Encyclopedia (1913)/St. Matthew">St. Matthew</a>". Bakha Herbermann, Charles. <i><a href="/w/index.php?title=Catholic_Encyclopedia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Catholic Encyclopedia (lö tesöndra zura andrö)">Catholic Encyclopedia</a></i>. <b>10</b>. New York: Robert Appleton Company.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.atitle=St.+Matthew&amp;rft.btitle=Catholic+Encyclopedia&amp;rft.place=New+York&amp;rft.pub=Robert+Appleton+Company&amp;rft.date=1911&amp;rft.aulast=Jacquier&amp;rft.aufirst=Eug%C3%A8ne&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span> <span style="display:none;font-size:100%" class="error citation-comment">Parameter <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#124;_alias-map=</code> yang tidak diketahui akan diabaikan (<a href="/w/index.php?title=Fanolo:Sifasala_CS1&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Fanolo:Sifasala CS1 (lö tesöndra zura andrö)">fanolo</a>); </span><span style="display:none;font-size:100%" class="error citation-comment">Parameter <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#124;_reuse=</code> yang tidak diketahui akan diabaikan (<a href="/w/index.php?title=Fanolo:Sifasala_CS1&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Fanolo:Sifasala CS1 (lö tesöndra zura andrö)">fanolo</a>)</span></li> <li><cite class="citation book">Saint Jerome (2000). Thomas P. Halton, ed. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=uqzY1zBtKg0C&amp;q=%22composed%20a%20gospel%20of%20Christ%22&amp;pg=PA10"><i>On Illustrious Men (The Fathers of the Church, Volume 100)</i></a>. CUA Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0813201009" title="Spesial:Sumber buku/978-0813201009">978-0813201009</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=On+Illustrious+Men+%28The+Fathers+of+the+Church%2C+Volume+100%29&amp;rft.pub=CUA+Press&amp;rft.date=2000&amp;rft.isbn=978-0813201009&amp;rft.au=Saint+Jerome&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DuqzY1zBtKg0C%26q%3D%2522composed%2520a%2520gospel%2520of%2520Christ%2522%26pg%3DPA10&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Nathaniel_Lardner&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Nathaniel Lardner (lö tesöndra zura andrö)">Lardner, Nathaniel</a> (1838). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=DX89AAAAYAAJ&amp;pg=PA299">"St Matthew, Apostle and Evangelist"</a>. <i>The Works of Nathaniel Lardner</i>. <b>5</b>. W. Ball.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.atitle=St+Matthew%2C+Apostle+and+Evangelist&amp;rft.btitle=The+Works+of+Nathaniel+Lardner&amp;rft.pub=W.+Ball&amp;rft.date=1838&amp;rft.aulast=Lardner&amp;rft.aufirst=Nathaniel&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DDX89AAAAYAAJ%26pg%3DPA299&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation web">Martin, Dale B. (2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://oyc.yale.edu/sites/default/files/canon_0.pdf">"Introduction to New Testament History and Literature"</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span>. <i>oyc.yale.edu</i>. Yale University<span class="reference-accessdate">. Mufaigi me <span class="nowrap">21 September</span> 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=oyc.yale.edu&amp;rft.atitle=Introduction+to+New+Testament+History+and+Literature&amp;rft.date=2012&amp;rft.aulast=Martin&amp;rft.aufirst=Dale+B.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Foyc.yale.edu%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Fcanon_0.pdf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation journal">Marx, Werner G. (April–June 1979). "Money Matters in Matthew". <i>Bibliotheca Sacra</i>. <b>136</b> (542): 148–157.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Bibliotheca+Sacra&amp;rft.atitle=Money+Matters+in+Matthew&amp;rft.volume=136&amp;rft.issue=542&amp;rft.pages=148-157&amp;rft.date=1979-04%2F1979-06&amp;rft.aulast=Marx&amp;rft.aufirst=Werner+G.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Mills, Watson E.; Wilson, Richard F. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=iNLZYtBEw0sC&amp;pg=PA942"><i>Mercer Commentary on the New Testament</i></a>. Mercer University Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-86554-864-0" title="Spesial:Sumber buku/978-0-86554-864-0">978-0-86554-864-0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Mercer+Commentary+on+the+New+Testament&amp;rft.pub=Mercer+University+Press&amp;rft.date=2003&amp;rft.isbn=978-0-86554-864-0&amp;rft.aulast=Mills&amp;rft.aufirst=Watson+E.&amp;rft.au=Wilson%2C+Richard+F.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DiNLZYtBEw0sC%26pg%3DPA942&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Muddiman, John; Barton, John (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=utMUDAAAQBAJ&amp;pg=PA27"><i>The Gospels</i></a>. Oxford University Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-19-958025-5" title="Spesial:Sumber buku/978-0-19-958025-5">978-0-19-958025-5</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Gospels&amp;rft.pub=Oxford+University+Press&amp;rft.date=2010&amp;rft.isbn=978-0-19-958025-5&amp;rft.aulast=Muddiman&amp;rft.aufirst=John&amp;rft.au=Barton%2C+John&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DutMUDAAAQBAJ%26pg%3DPA27&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=E.B._Nicholson&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="E.B. Nicholson (lö tesöndra zura andrö)">Nicholson, E.B.</a> (1879). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=Cb4CAAAAQAAJ&amp;pg=PA82"><i>The Gospel according to the Hebrews, its fragments tr. and annotated, with a critical analysis of the evidence relating to it</i></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Gospel+according+to+the+Hebrews%2C+its+fragments+tr.+and+annotated%2C+with+a+critical+analysis+of+the+evidence+relating+to+it&amp;rft.date=1879&amp;rft.aulast=Nicholson&amp;rft.aufirst=E.B.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DCb4CAAAAQAAJ%26pg%3DPA82&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Noegel, Scott B.; Wheeler, Brandon M. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=6aTXAAAAMAAJ"><i>Historical Dictionary of Prophets in Islam and Judaism</i></a>. Lanham, MD: Scarecrow Press (Rowman &amp; Littlefield). <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0810843059" title="Spesial:Sumber buku/978-0810843059">978-0810843059</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Historical+Dictionary+of+Prophets+in+Islam+and+Judaism&amp;rft.place=Lanham%2C+MD&amp;rft.pub=Scarecrow+Press+%28Rowman+%26+Littlefield%29&amp;rft.date=2003&amp;rft.isbn=978-0810843059&amp;rft.aulast=Noegel&amp;rft.aufirst=Scott+B.&amp;rft.au=Wheeler%2C+Brandon+M.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D6aTXAAAAMAAJ&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Orr, James, ed. (1915). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/cu31924095207126/page/n651/mode/2up">"Matthew"</a>. <i>The International Standard Bible Encyclopedia</i>. Chicago: The Howard-Severance Co.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.atitle=Matthew&amp;rft.btitle=The+International+Standard+Bible+Encyclopedia&amp;rft.place=Chicago&amp;rft.pub=The+Howard-Severance+Co.&amp;rft.date=1915&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcu31924095207126%2Fpage%2Fn651%2Fmode%2F2up&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Repschinski, Boris (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=X2VLANXcZsYC&amp;pg=PA14"><i>The Controversy Stories in the Gospel of Matthew: Their Redaction, Form und &#91;sic&#93; Relevance for the Relationship Between the Matthean Community and Formative Judaism</i></a>. Vandenhoeck &amp; Ruprecht. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-3-525-53873-9" title="Spesial:Sumber buku/978-3-525-53873-9">978-3-525-53873-9</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Controversy+Stories+in+the+Gospel+of+Matthew%3A+Their+Redaction%2C+Form+und+%26%2391%3Bsic%26%2393%3B+Relevance+for+the+Relationship+Between+the+Matthean+Community+and+Formative+Judaism&amp;rft.pub=Vandenhoeck+%26+Ruprecht&amp;rft.date=2000&amp;rft.isbn=978-3-525-53873-9&amp;rft.aulast=Repschinski&amp;rft.aufirst=Boris&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DX2VLANXcZsYC%26pg%3DPA14&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Schneemelcher, Wilhelm, ed. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=v6IqqnEoN3QC&amp;pg=PA17"><i>New Testament Apocrypha: Writings relating to the Apostles; Apocalypses and related subjects</i></a>. Diterjemahkan oleh Robert McLachlan Wilson. Westminster John Knox Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-664-22722-7" title="Spesial:Sumber buku/978-0-664-22722-7">978-0-664-22722-7</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=New+Testament+Apocrypha%3A+Writings+relating+to+the+Apostles%3B+Apocalypses+and+related+subjects&amp;rft.pub=Westminster+John+Knox+Press&amp;rft.date=2003&amp;rft.isbn=978-0-664-22722-7&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dv6IqqnEoN3QC%26pg%3DPA17&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Gerd_Theissen&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Gerd Theissen (lö tesöndra zura andrö)">Theissen, Gerd</a> (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=zhQsAQAAMAAJ"><i>The New Testament: History, Literature, Religion</i></a>. T &amp; T Clark. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-567-08949-6" title="Spesial:Sumber buku/978-0-567-08949-6">978-0-567-08949-6</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+New+Testament%3A+History%2C+Literature%2C+Religion&amp;rft.pub=T+%26+T+Clark&amp;rft.date=2003&amp;rft.isbn=978-0-567-08949-6&amp;rft.aulast=Theissen&amp;rft.aufirst=Gerd&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DzhQsAQAAMAAJ&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Wilhelm_Schneemelcher&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Wilhelm Schneemelcher (lö tesöndra zura andrö)">Vielhauer, Philipp</a>; Strecker, Georg (2003). Schneemelcher, Wilhelm, ed. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=v6IqqnEoN3QC&amp;pg=PA17"><i>New Testament Apocrypha: Writings relating to the Apostles; Apocalypses and related subjects</i></a>. Diterjemahkan oleh Robert McLachlan Wilson. Westminster John Knox Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-664-22722-7" title="Spesial:Sumber buku/978-0-664-22722-7">978-0-664-22722-7</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=New+Testament+Apocrypha%3A+Writings+relating+to+the+Apostles%3B+Apocalypses+and+related+subjects&amp;rft.pub=Westminster+John+Knox+Press&amp;rft.date=2003&amp;rft.isbn=978-0-664-22722-7&amp;rft.aulast=Vielhauer&amp;rft.aufirst=Philipp&amp;rft.au=Strecker%2C+Georg&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dv6IqqnEoN3QC%26pg%3DPA17&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation journal">NEES, LAWRENCE; Barbara Drake Boehm; Melanie Holcolmb (2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/90025854">"Pleasurable Perplexity: Reflecting the Holy City"</a>. <i>The Jewish Quarterly Review</i>. <b>108</b> (4): 551–561. <a href="/w/index.php?title=Digital_object_identifier&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Digital object identifier (lö tesöndra zura andrö)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1353%2Fjqr.2018.0038">10.1353/jqr.2018.0038</a>. <a href="/w/index.php?title=JSTOR&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="JSTOR (lö tesöndra zura andrö)">JSTOR</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/90025854">90025854</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=The+Jewish+Quarterly+Review&amp;rft.atitle=Pleasurable+Perplexity%3A+Reflecting+the+Holy+City&amp;rft.volume=108&amp;rft.issue=4&amp;rft.pages=551-561&amp;rft.date=2018&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1353%2Fjqr.2018.0038&amp;rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F90025854&amp;rft.aulast=NEES&amp;rft.aufirst=LAWRENCE&amp;rft.au=Barbara+Drake+Boehm&amp;rft.au=Melanie+Holcolmb&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F90025854&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span> <span style="display:none;font-size:100%" class="error citation-comment">Parameter <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#124;s2cid=</code> yang tidak diketahui akan diabaikan (<a href="/w/index.php?title=Fanolo:Sifasala_CS1&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Fanolo:Sifasala CS1 (lö tesöndra zura andrö)">fanolo</a>)</span></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Basoŵa"><span id="Baso.C5.B5a"></span>Basoŵa</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;veaction=edit&amp;section=15" title="Bulö’ö waosatö: Basoŵa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bulö'ö</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;action=edit&amp;section=15" title="Sunting kode sumber bagian: Basoŵa"><span>bulö’ö kode</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r20224" /><div class="refbegin refbegin-hanging-indents refbegin-columns references-column-count references-column-count-2" style="column-count: 2;"> <ul><li><cite class="citation book">Aune, David E., ed. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=E8lZ7BXzt0sCe"><i>The Gospel of Matthew in current study</i></a>. Eerdmans. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-8028-4673-0" title="Spesial:Sumber buku/978-0-8028-4673-0">978-0-8028-4673-0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Gospel+of+Matthew+in+current+study&amp;rft.pub=Eerdmans&amp;rft.date=2001&amp;rft.isbn=978-0-8028-4673-0&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DE8lZ7BXzt0sCe&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Aune, David E. (1987). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=XdSto1nkx9AC"><i>The New Testament in its literary environment</i></a>. Westminster John Knox Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-664-25018-8" title="Spesial:Sumber buku/978-0-664-25018-8">978-0-664-25018-8</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+New+Testament+in+its+literary+environment&amp;rft.pub=Westminster+John+Knox+Press&amp;rft.date=1987&amp;rft.isbn=978-0-664-25018-8&amp;rft.aulast=Aune&amp;rft.aufirst=David+E.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DXdSto1nkx9AC&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Beaton, Richard C. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=pAZxCMRztQ4C&amp;pg=PA116">"How Matthew Writes"</a>. Bakha Bockmuehl, Markus; Hagner, Donald A. <i>The Written Gospel</i>. Oxford University Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-521-83285-4" title="Spesial:Sumber buku/978-0-521-83285-4">978-0-521-83285-4</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.atitle=How+Matthew+Writes&amp;rft.btitle=The+Written+Gospel&amp;rft.pub=Oxford+University+Press&amp;rft.date=2005&amp;rft.isbn=978-0-521-83285-4&amp;rft.aulast=Beaton&amp;rft.aufirst=Richard+C.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DpAZxCMRztQ4C%26pg%3DPA116&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Browning, W. R. F. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=lKsdAtPUoRgC&amp;q=W.+R.+F.+Browning,+Gospel+of+Matthew,+A+dictionary+of+the+Bible"><i>Oxford Dictionary of the Bible</i></a>. Oxford University Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-19-860890-5" title="Spesial:Sumber buku/978-0-19-860890-5">978-0-19-860890-5</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Oxford+Dictionary+of+the+Bible&amp;rft.pub=Oxford+University+Press&amp;rft.date=2004&amp;rft.isbn=978-0-19-860890-5&amp;rft.aulast=Browning&amp;rft.aufirst=W.+R.+F.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DlKsdAtPUoRgC%26q%3DW.%2BR.%2BF.%2BBrowning%2C%2BGospel%2Bof%2BMatthew%2C%2BA%2Bdictionary%2Bof%2Bthe%2BBible&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Burkett, Delbert (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=EcsQknxV-xQC&amp;q=Gospel+of+Matthew"><i>An introduction to the New Testament and the origins of Christianity</i></a>. Cambridge University Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-521-00720-7" title="Spesial:Sumber buku/978-0-521-00720-7">978-0-521-00720-7</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=An+introduction+to+the+New+Testament+and+the+origins+of+Christianity&amp;rft.pub=Cambridge+University+Press&amp;rft.date=2002&amp;rft.isbn=978-0-521-00720-7&amp;rft.aulast=Burkett&amp;rft.aufirst=Delbert&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DEcsQknxV-xQC%26q%3DGospel%2Bof%2BMatthew&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Maurice_Casey&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Maurice Casey (lö tesöndra zura andrö)">Casey, Maurice</a> (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=lXK0auknD0YC"><i>Jesus of Nazareth: An Independent Historian's Account of His Life and Teaching</i></a>. Continuum. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-567-64517-3" title="Spesial:Sumber buku/978-0-567-64517-3">978-0-567-64517-3</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Jesus+of+Nazareth%3A+An+Independent+Historian%27s+Account+of+His+Life+and+Teaching&amp;rft.pub=Continuum&amp;rft.date=2010&amp;rft.isbn=978-0-567-64517-3&amp;rft.aulast=Casey&amp;rft.aufirst=Maurice&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DlXK0auknD0YC&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Clarke, Howard W. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=5BB70m7EVPkC&amp;q=Howard+W.+Clarke+%282003%29"><i>The Gospel of Matthew and Its Readers</i></a>. Indiana University Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-253-34235-5" title="Spesial:Sumber buku/978-0-253-34235-5">978-0-253-34235-5</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Gospel+of+Matthew+and+Its+Readers&amp;rft.pub=Indiana+University+Press&amp;rft.date=2003&amp;rft.isbn=978-0-253-34235-5&amp;rft.aulast=Clarke&amp;rft.aufirst=Howard+W.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D5BB70m7EVPkC%26q%3DHoward%2BW.%2BClarke%2B%25282003%2529&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Frank_Leslie_Cross&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Frank Leslie Cross (lö tesöndra zura andrö)">Cross, Frank L.</a>; Livingstone, Elizabeth A., ed. (2005) [1997]. "Matthew, Gospel acc. to St.". <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150923184503/http://www.biblicalwritings.com/the-oxford-dictionary-of-the-christian-church/?alfa=M&amp;word=Matthew,%0AGospel+acc.+to+St.+"><i>The Oxford Dictionary of the Christian Church</i></a> (edisi ke-3). Oxford University Press. hlm.&#160;1064. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-19-280290-3" title="Spesial:Sumber buku/978-0-19-280290-3">978-0-19-280290-3</a>. Arsip moroi <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biblicalwritings.com/the-oxford-dictionary-of-the-christian-church/?alfa=M&amp;word=Matthew,%0AGospel+acc.+to+St.+">versi asli</a> irugi 23 September 2015<span class="reference-accessdate">. Mufaigi me <span class="nowrap">14 November</span> 2015</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.atitle=Matthew%2C+Gospel+acc.+to+St.&amp;rft.btitle=The+Oxford+Dictionary+of+the+Christian+Church&amp;rft.pages=1064&amp;rft.edition=3&amp;rft.pub=Oxford+University+Press&amp;rft.date=2005&amp;rft.isbn=978-0-19-280290-3&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.biblicalwritings.com%2Fthe-oxford-dictionary-of-the-christian-church%2F%3Falfa%3DM%26word%3DMatthew%2C%250AGospel%2Bacc.%2Bto%2BSt.%2B&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span> <span style="display:none;font-size:100%" class="error citation-comment">Parameter <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#124;url-status=</code> yang tidak diketahui akan diabaikan (<a href="/w/index.php?title=Fanolo:Sifasala_CS1&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Fanolo:Sifasala CS1 (lö tesöndra zura andrö)">fanolo</a>)</span></li> <li><cite class="citation book">Dunn, James D. G. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=G4qpnvoautgC"><i>Jesus Remembered</i></a>. Eerdmans. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-8028-3931-2" title="Spesial:Sumber buku/978-0-8028-3931-2">978-0-8028-3931-2</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Jesus+Remembered&amp;rft.pub=Eerdmans&amp;rft.date=2003&amp;rft.isbn=978-0-8028-3931-2&amp;rft.aulast=Dunn&amp;rft.aufirst=James+D.+G.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DG4qpnvoautgC&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Ehrman, Bart D. (2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=hf5Rj8EtsPkC&amp;pg=PT102"><i>Did Jesus Exist?: The Historical Argument for Jesus of Nazareth</i></a>. HarperCollins. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-06-220460-8" title="Spesial:Sumber buku/978-0-06-220460-8">978-0-06-220460-8</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Did+Jesus+Exist%3F%3A+The+Historical+Argument+for+Jesus+of+Nazareth&amp;rft.pub=HarperCollins&amp;rft.date=2012&amp;rft.isbn=978-0-06-220460-8&amp;rft.aulast=Ehrman&amp;rft.aufirst=Bart+D.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dhf5Rj8EtsPkC%26pg%3DPT102&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Fuller, Reginald H. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=aml3tEWoOVEC&amp;pg=PA68">"Biblical Theology"</a>. Bakha Metzger, Bruce M.; Coogan, Michael D. <i>The Oxford Guide to Ideas &amp; Issues of the Bible</i>. Oxford University Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/9780195149173" title="Spesial:Sumber buku/9780195149173">9780195149173</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.atitle=Biblical+Theology&amp;rft.btitle=The+Oxford+Guide+to+Ideas+%26+Issues+of+the+Bible&amp;rft.pub=Oxford+University+Press&amp;rft.date=2001&amp;rft.isbn=9780195149173&amp;rft.aulast=Fuller&amp;rft.aufirst=Reginald+H.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Daml3tEWoOVEC%26pg%3DPA68&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation encyclopaedia">Hagner, D. A. (1986). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=Zkla5Gl_66oC&amp;pg=PA280">"Matthew, Gospel According to"</a>. Bakha Bromiley, Geoffrey W. <i>International Standard Bible Encyclopedia, Vol. 3: K-P</i>. Wm. B. Eerdmans. hlm.&#160;280–8. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-8028-8163-2" title="Spesial:Sumber buku/978-0-8028-8163-2">978-0-8028-8163-2</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.atitle=Matthew%2C+Gospel+According+to&amp;rft.btitle=International+Standard+Bible+Encyclopedia%2C+Vol.+3%3A+K-P&amp;rft.pages=280-8&amp;rft.pub=Wm.+B.+Eerdmans&amp;rft.date=1986&amp;rft.isbn=978-0-8028-8163-2&amp;rft.aulast=Hagner&amp;rft.aufirst=D.+A.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DZkla5Gl_66oC%26pg%3DPA280&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Harris, Stephen L. (1985). <i>Understanding the Bible</i>. Palo Alto: Mayfield.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Understanding+the+Bible&amp;rft.place=Palo+Alto&amp;rft.pub=Mayfield&amp;rft.date=1985&amp;rft.aulast=Harris&amp;rft.aufirst=Stephen+L.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Kowalczyk, A. (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://digital.fides.org.pl/publication/814"><i>The influence of typology and texts of the Old Testament on the redaction of Matthew's Gospel</i></a>. Bernardinum. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-83-7380-625-2" title="Spesial:Sumber buku/978-83-7380-625-2">978-83-7380-625-2</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+influence+of+typology+and+texts+of+the+Old+Testament+on+the+redaction+of+Matthew%27s+Gospel&amp;rft.pub=Bernardinum&amp;rft.date=2008&amp;rft.isbn=978-83-7380-625-2&amp;rft.aulast=Kowalczyk&amp;rft.aufirst=A.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fdigital.fides.org.pl%2Fpublication%2F814&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Kupp, David D. (1996). <i>Matthew's Emmanuel: Divine Presence and God's People in the First Gospel</i>. Cambridge University Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-521-57007-7" title="Spesial:Sumber buku/978-0-521-57007-7">978-0-521-57007-7</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Matthew%27s+Emmanuel%3A+Divine+Presence+and+God%27s+People+in+the+First+Gospel&amp;rft.pub=Cambridge+University+Press&amp;rft.date=1996&amp;rft.isbn=978-0-521-57007-7&amp;rft.aulast=Kupp&amp;rft.aufirst=David+D.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Levine, Amy-Jill (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=4DVHJRFW3mYC&amp;pg=PT546">"Visions of kingdoms: From Pompey to the first Jewish revolt"</a>. Bakha Coogan, Michael D. <i>The Oxford History of the Biblical World</i>. Oxford University Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-19-513937-2" title="Spesial:Sumber buku/978-0-19-513937-2">978-0-19-513937-2</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.atitle=Visions+of+kingdoms%3A+From+Pompey+to+the+first+Jewish+revolt&amp;rft.btitle=The+Oxford+History+of+the+Biblical+World&amp;rft.pub=Oxford+University+Press&amp;rft.date=2001&amp;rft.isbn=978-0-19-513937-2&amp;rft.aulast=Levine&amp;rft.aufirst=Amy-Jill&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D4DVHJRFW3mYC%26pg%3DPT546&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Levison, J.; Pope-Levison, P. (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=ncqkZnDSeo4C&amp;pg=PA167">"Christology"</a>. Bakha Dyrness, William A.; Kärkkäinen, Veli-Matti. <i>Global Dictionary of Theology</i>. InterVarsity Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/9780830878116" title="Spesial:Sumber buku/9780830878116">9780830878116</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.atitle=Christology&amp;rft.btitle=Global+Dictionary+of+Theology&amp;rft.pub=InterVarsity+Press&amp;rft.date=2009&amp;rft.isbn=9780830878116&amp;rft.aulast=Levison&amp;rft.aufirst=J.&amp;rft.au=Pope-Levison%2C+P.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DncqkZnDSeo4C%26pg%3DPA167&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Luz, Ulrich (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=voRVZFEpNsAC&amp;q=Luz+Studies+in+Matthew"><i>Studies in Matthew</i></a>. Eerdmans. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-8028-3964-0" title="Spesial:Sumber buku/978-0-8028-3964-0">978-0-8028-3964-0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Studies+in+Matthew&amp;rft.pub=Eerdmans&amp;rft.date=2005&amp;rft.isbn=978-0-8028-3964-0&amp;rft.aulast=Luz&amp;rft.aufirst=Ulrich&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DvoRVZFEpNsAC%26q%3DLuz%2BStudies%2Bin%2BMatthew&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Luz, Ulrich (1995). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=cKl5M_MQMoYC"><i>The Theology of the Gospel of Matthew</i></a>. Cambridge University Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-521-43576-5" title="Spesial:Sumber buku/978-0-521-43576-5">978-0-521-43576-5</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Theology+of+the+Gospel+of+Matthew&amp;rft.pub=Cambridge+University+Press&amp;rft.date=1995&amp;rft.isbn=978-0-521-43576-5&amp;rft.aulast=Luz&amp;rft.aufirst=Ulrich&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DcKl5M_MQMoYC&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">McMahon, Christopher (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=al4d-3t6rqwC&amp;pg=PA57">"Introduction to the Gospels and Acts of the Apostles"</a>. Bakha Ruff, Jerry. <i>Understanding the Bible: A Guide to Reading the Scriptures</i>. Cambridge University Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/9780884898528" title="Spesial:Sumber buku/9780884898528">9780884898528</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.atitle=Introduction+to+the+Gospels+and+Acts+of+the+Apostles&amp;rft.btitle=Understanding+the+Bible%3A+A+Guide+to+Reading+the+Scriptures&amp;rft.pub=Cambridge+University+Press&amp;rft.date=2008&amp;rft.isbn=9780884898528&amp;rft.aulast=McMahon&amp;rft.aufirst=Christopher&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dal4d-3t6rqwC%26pg%3DPA57&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Morris, Leon (1986). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=6D3o6fZd67EC&amp;q=Morris+New+Testament+Theology"><i>New Testament Theology</i></a>. Zondervan. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-310-45571-4" title="Spesial:Sumber buku/978-0-310-45571-4">978-0-310-45571-4</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=New+Testament+Theology&amp;rft.pub=Zondervan&amp;rft.date=1986&amp;rft.isbn=978-0-310-45571-4&amp;rft.aulast=Morris&amp;rft.aufirst=Leon&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D6D3o6fZd67EC%26q%3DMorris%2BNew%2BTestament%2BTheology&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Peppard, Michael (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=iH4Zk-3MJJcC&amp;pg=PA133"><i>The Son of God in the Roman World: Divine Sonship in Its Social and Political Context</i></a>. Oxford University Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/9780199753703" title="Spesial:Sumber buku/9780199753703">9780199753703</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Son+of+God+in+the+Roman+World%3A+Divine+Sonship+in+Its+Social+and+Political+Context&amp;rft.pub=Oxford+University+Press&amp;rft.date=2011&amp;rft.isbn=9780199753703&amp;rft.aulast=Peppard&amp;rft.aufirst=Michael&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DiH4Zk-3MJJcC%26pg%3DPA133&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Perkins, Pheme (1998-07-28). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=PSHCRgS_SAUC&amp;pg=PR7">"The Synoptic Gospels and the Acts of the Apostles: Telling the Christian Story"</a>. <i>The Cambridge Companion to Biblical Interpretation</i>. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/0521485932" title="Spesial:Sumber buku/0521485932">0521485932</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.atitle=The+Synoptic+Gospels+and+the+Acts+of+the+Apostles%3A+Telling+the+Christian+Story&amp;rft.btitle=The+Cambridge+Companion+to+Biblical+Interpretation&amp;rft.date=1998-07-28&amp;rft.isbn=0521485932&amp;rft.aulast=Perkins&amp;rft.aufirst=Pheme&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DPSHCRgS_SAUC%26pg%3DPR7&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span>, in <cite class="citation book">Kee, Howard Clark, ed. (1997). <i>The Cambridge companion to the bible: part 3</i>. Cambridge University Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-521-48593-7" title="Spesial:Sumber buku/978-0-521-48593-7">978-0-521-48593-7</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Cambridge+companion+to+the+bible%3A+part+3&amp;rft.pub=Cambridge+University+Press&amp;rft.date=1997&amp;rft.isbn=978-0-521-48593-7&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Saldarini, Anthony (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=2Vo-11umIZQC&amp;pg=PA1000">"Matthew"</a>. <i>Eerdmans commentary on the Bible</i>. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/0802837115" title="Spesial:Sumber buku/0802837115">0802837115</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.atitle=Matthew&amp;rft.btitle=Eerdmans+commentary+on+the+Bible&amp;rft.date=2003&amp;rft.isbn=0802837115&amp;rft.aulast=Saldarini&amp;rft.aufirst=Anthony&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D2Vo-11umIZQC%26pg%3DPA1000&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span>, in <cite class="citation book">Dunn, James D. G.; Rogerson, John William (2003). <i>Eerdmans Commentary on the Bible</i>. Eerdmans. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-8028-3711-0" title="Spesial:Sumber buku/978-0-8028-3711-0">978-0-8028-3711-0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Eerdmans+Commentary+on+the+Bible&amp;rft.pub=Eerdmans&amp;rft.date=2003&amp;rft.isbn=978-0-8028-3711-0&amp;rft.aulast=Dunn&amp;rft.aufirst=James+D.+G.&amp;rft.au=Rogerson%2C+John+William&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Saldarini, Anthony (1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=btSZh4_vzqoC"><i>Matthew's Christian-Jewish Community</i></a>. University of Chicago Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-226-73421-7" title="Spesial:Sumber buku/978-0-226-73421-7">978-0-226-73421-7</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Matthew%27s+Christian-Jewish+Community&amp;rft.pub=University+of+Chicago+Press&amp;rft.date=1994&amp;rft.isbn=978-0-226-73421-7&amp;rft.aulast=Saldarini&amp;rft.aufirst=Anthony&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DbtSZh4_vzqoC&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Sanford, Christopher B. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=FYw3MGiYgSkC"><i>Matthew: Christian Rabbi</i></a>. Author House. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/9781420883718" title="Spesial:Sumber buku/9781420883718">9781420883718</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Matthew%3A+Christian+Rabbi&amp;rft.pub=Author+House&amp;rft.date=2005&amp;rft.isbn=9781420883718&amp;rft.aulast=Sanford&amp;rft.aufirst=Christopher+B.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DFYw3MGiYgSkC&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Scholtz, Donald (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=royKA4FeMB4C&amp;pg=PA34"><i>Jesus in the Gospels and Acts: Introducing the New Testament</i></a>. Saint Mary's Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/9780884899556" title="Spesial:Sumber buku/9780884899556">9780884899556</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Jesus+in+the+Gospels+and+Acts%3A+Introducing+the+New+Testament&amp;rft.pub=Saint+Mary%27s+Press&amp;rft.date=2009&amp;rft.isbn=9780884899556&amp;rft.aulast=Scholtz&amp;rft.aufirst=Donald&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DroyKA4FeMB4C%26pg%3DPA34&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Senior, Donald (2001). "Directions in Matthean Studies". <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=E8lZ7BXzt0sC"><i>The Gospel of Matthew in Current Study: Studies in Memory of William G. Thompson, S.J</i></a>. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/0802846734" title="Spesial:Sumber buku/0802846734">0802846734</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.atitle=Directions+in+Matthean+Studies&amp;rft.btitle=The+Gospel+of+Matthew+in+Current+Study%3A+Studies+in+Memory+of+William+G.+Thompson%2C+S.J&amp;rft.date=2001&amp;rft.isbn=0802846734&amp;rft.aulast=Senior&amp;rft.aufirst=Donald&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DE8lZ7BXzt0sC&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span>, in <cite class="citation book">Aune, David E., ed. (2001). <i>The Gospel of Matthew in current study</i>. Eerdmans. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-8028-4673-0" title="Spesial:Sumber buku/978-0-8028-4673-0">978-0-8028-4673-0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Gospel+of+Matthew+in+current+study&amp;rft.pub=Eerdmans&amp;rft.date=2001&amp;rft.isbn=978-0-8028-4673-0&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Senior, Donald (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=xuyaPmvwnLEC&amp;q=What+are+they+saying+about+Matthew"><i>What are they saying about Matthew?</i></a>. PaulistPress. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-8091-3624-7" title="Spesial:Sumber buku/978-0-8091-3624-7">978-0-8091-3624-7</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=What+are+they+saying+about+Matthew%3F&amp;rft.pub=PaulistPress&amp;rft.date=1996&amp;rft.isbn=978-0-8091-3624-7&amp;rft.aulast=Senior&amp;rft.aufirst=Donald&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DxuyaPmvwnLEC%26q%3DWhat%2Bare%2Bthey%2Bsaying%2Babout%2BMatthew&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Stanton, Graham (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=GytxXOIsF-0C&amp;q=Stanton%2BA+Gospel+for+a+New+People"><i>A gospel for a new people: studies in Matthew</i></a>. Westminster John Knox Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-664-25499-5" title="Spesial:Sumber buku/978-0-664-25499-5">978-0-664-25499-5</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=A+gospel+for+a+new+people%3A+studies+in+Matthew&amp;rft.pub=Westminster+John+Knox+Press&amp;rft.date=1993&amp;rft.isbn=978-0-664-25499-5&amp;rft.aulast=Stanton&amp;rft.aufirst=Graham&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DGytxXOIsF-0C%26q%3DStanton%252BA%2BGospel%2Bfor%2Ba%2BNew%2BPeople&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Strecker, Georg (2000) [1996]. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=_6NxpAvdrOgC&amp;q=Strecker+Theology+New+Testament"><i>Theology of the New Testament</i></a>. Walter de Gruyter. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-664-22336-6" title="Spesial:Sumber buku/978-0-664-22336-6">978-0-664-22336-6</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Theology+of+the+New+Testament&amp;rft.pub=Walter+de+Gruyter&amp;rft.date=2000&amp;rft.isbn=978-0-664-22336-6&amp;rft.aulast=Strecker&amp;rft.aufirst=Georg&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D_6NxpAvdrOgC%26q%3DStrecker%2BTheology%2BNew%2BTestament&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Tuckett, Christopher Mark (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=J5Zr0_CsEcwC&amp;q=christology+matthew&amp;pg=PA119"><i>Christology and the New Testament: Jesus and His Earliest Followers</i></a>. Westminster John Knox Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/9780664224318" title="Spesial:Sumber buku/9780664224318">9780664224318</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Christology+and+the+New+Testament%3A+Jesus+and+His+Earliest+Followers&amp;rft.pub=Westminster+John+Knox+Press&amp;rft.date=2001&amp;rft.isbn=9780664224318&amp;rft.aulast=Tuckett&amp;rft.aufirst=Christopher+Mark&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DJ5Zr0_CsEcwC%26q%3Dchristology%2Bmatthew%26pg%3DPA119&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Van de Sandt, H. W. M. (2005). "<i>Introduction</i>". <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=cTE0FQtrphwC&amp;q=Matthew+and+the+Didache"><i>Matthew and the Didache: Two Documents from the Same Jewish–Christian Milieu?</i></a>. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/9023240774" title="Spesial:Sumber buku/9023240774">9023240774</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.atitle=Introduction&amp;rft.btitle=Matthew+and+the+Didache%3A+Two+Documents+from+the+Same+Jewish%E2%80%93Christian+Milieu%3F&amp;rft.date=2005&amp;rft.isbn=9023240774&amp;rft.aulast=Van+de+Sandt&amp;rft.aufirst=H.+W.+M.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DcTE0FQtrphwC%26q%3DMatthew%2Band%2Bthe%2BDidache&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span>, in <cite class="citation book">Van de Sandt, H. W. M. (2005). <i>Matthew and the Didache</i>. Royal Van Gorcum&amp;Fortress Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-90-232-4077-8" title="Spesial:Sumber buku/978-90-232-4077-8">978-90-232-4077-8</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Matthew+and+the+Didache&amp;rft.pub=Royal+Van+Gorcum%26Fortress+Press&amp;rft.date=2005&amp;rft.isbn=978-90-232-4077-8&amp;rft.aulast=Van+de+Sandt&amp;rft.aufirst=H.+W.+M.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Weren, Wim (2005). "The History and Social Setting of the Matthean Community". <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=cTE0FQtrphwC&amp;q=Matthew+and+the+Didache"><i>Matthew and the Didache: Two Documents from the Same Jewish–Christian Milieu?</i></a>. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/9023240774" title="Spesial:Sumber buku/9023240774">9023240774</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.atitle=The+History+and+Social+Setting+of+the+Matthean+Community&amp;rft.btitle=Matthew+and+the+Didache%3A+Two+Documents+from+the+Same+Jewish%E2%80%93Christian+Milieu%3F&amp;rft.date=2005&amp;rft.isbn=9023240774&amp;rft.aulast=Weren&amp;rft.aufirst=Wim&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DcTE0FQtrphwC%26q%3DMatthew%2Band%2Bthe%2BDidache&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span>, in <cite class="citation book">Van de Sandt, H. W. M., ed. (2005). <i>Matthew and the Didache</i>. Royal Van Gorcum&amp;Fortress Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-90-232-4077-8" title="Spesial:Sumber buku/978-90-232-4077-8">978-90-232-4077-8</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Matthew+and+the+Didache&amp;rft.pub=Royal+Van+Gorcum%26Fortress+Press&amp;rft.date=2005&amp;rft.isbn=978-90-232-4077-8&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Komentar">Komentar</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;veaction=edit&amp;section=16" title="Bulö’ö waosatö: Komentar" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bulö'ö</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;action=edit&amp;section=16" title="Sunting kode sumber bagian: Komentar"><span>bulö’ö kode</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r20224" /><div class="refbegin refbegin-hanging-indents refbegin-columns references-column-count references-column-count-2" style="column-count: 2;"> <ul><li><cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Dale_Allison&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Dale Allison (lö tesöndra zura andrö)">Allison, D. C.</a> (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=m_OShrBh0I0C&amp;q=Allison+Matthew:+a+shorter+commentary"><i>Matthew: A Shorter Commentary</i></a>. T&amp;T Clark. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-567-08249-7" title="Spesial:Sumber buku/978-0-567-08249-7">978-0-567-08249-7</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Matthew%3A+A+Shorter+Commentary&amp;rft.pub=T%26T+Clark&amp;rft.date=2004&amp;rft.isbn=978-0-567-08249-7&amp;rft.aulast=Allison&amp;rft.aufirst=D.+C.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dm_OShrBh0I0C%26q%3DAllison%2BMatthew%3A%2Ba%2Bshorter%2Bcommentary&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=W._D._Davies&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="W. D. Davies (lö tesöndra zura andrö)">Davies, W. D.</a>; Allison, D. C. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=VQzZc7KYUKgC&amp;q=Davies+and+Allison+%E2%80%94+Matthew+1-7"><i>Matthew 1–7</i></a>. T&amp;T Clark. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-567-08355-5" title="Spesial:Sumber buku/978-0-567-08355-5">978-0-567-08355-5</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Matthew+1%E2%80%937&amp;rft.pub=T%26T+Clark&amp;rft.date=2004&amp;rft.isbn=978-0-567-08355-5&amp;rft.aulast=Davies&amp;rft.aufirst=W.+D.&amp;rft.au=Allison%2C+D.+C.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DVQzZc7KYUKgC%26q%3DDavies%2Band%2BAllison%2B%25E2%2580%2594%2BMatthew%2B1-7&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Davies, W. D.; Allison, D. C. (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=ZdpE84GmWiIC&amp;q=Davies+and+Allison+%E2%80%94+Matthew+8-18&amp;pg=PA211"><i>Matthew 8–18</i></a>. T&amp;T Clark. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-567-08365-4" title="Spesial:Sumber buku/978-0-567-08365-4">978-0-567-08365-4</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Matthew+8%E2%80%9318&amp;rft.pub=T%26T+Clark&amp;rft.date=1991&amp;rft.isbn=978-0-567-08365-4&amp;rft.aulast=Davies&amp;rft.aufirst=W.+D.&amp;rft.au=Allison%2C+D.+C.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DZdpE84GmWiIC%26q%3DDavies%2Band%2BAllison%2B%25E2%2580%2594%2BMatthew%2B8-18%26pg%3DPA211&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Davies, W. D.; Allison, D. C. (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=QEKQ_iBhX7UC&amp;q=Davies+and+Allison+%E2%80%94+Matthew+19-28"><i>Matthew 19–28</i></a>. T&amp;T Clark. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-567-08375-3" title="Spesial:Sumber buku/978-0-567-08375-3">978-0-567-08375-3</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Matthew+19%E2%80%9328&amp;rft.pub=T%26T+Clark&amp;rft.date=1997&amp;rft.isbn=978-0-567-08375-3&amp;rft.aulast=Davies&amp;rft.aufirst=W.+D.&amp;rft.au=Allison%2C+D.+C.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DQEKQ_iBhX7UC%26q%3DDavies%2Band%2BAllison%2B%25E2%2580%2594%2BMatthew%2B19-28&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Duling, Dennis C. (2010). "The Gospel of Matthew". Bakha Aune, David E. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=ygcgn8h-jo4C&amp;q=%22Chapter+18+The+Gospel+of+Matthew%22&amp;pg=PA295"><i>The Blackwell Companion to the New Testament</i></a>. Wiley-Blackwell. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-1-4051-0825-6" title="Spesial:Sumber buku/978-1-4051-0825-6">978-1-4051-0825-6</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.atitle=The+Gospel+of+Matthew&amp;rft.btitle=The+Blackwell+Companion+to+the+New+Testament&amp;rft.pub=Wiley-Blackwell&amp;rft.date=2010&amp;rft.isbn=978-1-4051-0825-6&amp;rft.aulast=Duling&amp;rft.aufirst=Dennis+C.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dygcgn8h-jo4C%26q%3D%2522Chapter%2B18%2BThe%2BGospel%2Bof%2BMatthew%2522%26pg%3DPA295&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">France, R. T. (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=0ruP6J_XPCEC&amp;q=%22A+pre-70+date+for+Matthew%22&amp;pg=PA19"><i>The Gospel of Matthew</i></a>. Eerdmans. hlm.&#160;19. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-8028-2501-8" title="Spesial:Sumber buku/978-0-8028-2501-8">978-0-8028-2501-8</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Gospel+of+Matthew&amp;rft.pages=19&amp;rft.pub=Eerdmans&amp;rft.date=2007&amp;rft.isbn=978-0-8028-2501-8&amp;rft.aulast=France&amp;rft.aufirst=R.+T.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D0ruP6J_XPCEC%26q%3D%2522A%2Bpre-70%2Bdate%2Bfor%2BMatthew%2522%26pg%3DPA19&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Harrington, Daniel J. (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=bNf13S3k2w0C"><i>The Gospel of Matthew</i></a>. Liturgical Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/9780814658031" title="Spesial:Sumber buku/9780814658031">9780814658031</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Gospel+of+Matthew&amp;rft.pub=Liturgical+Press&amp;rft.date=1991&amp;rft.isbn=9780814658031&amp;rft.aulast=Harrington&amp;rft.aufirst=Daniel+J.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DbNf13S3k2w0C&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Keener, Craig S. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=sWzhEdBZOp4C&amp;q=Craig+S.+Keener+%E2%80%94+A+Commentary+on+the+Gospel+of+Matthew"><i>A commentary on the Gospel of Matthew</i></a>. Eerdmans. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-8028-3821-6" title="Spesial:Sumber buku/978-0-8028-3821-6">978-0-8028-3821-6</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=A+commentary+on+the+Gospel+of+Matthew&amp;rft.pub=Eerdmans&amp;rft.date=1999&amp;rft.isbn=978-0-8028-3821-6&amp;rft.aulast=Keener&amp;rft.aufirst=Craig+S.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DsWzhEdBZOp4C%26q%3DCraig%2BS.%2BKeener%2B%25E2%2580%2594%2BA%2BCommentary%2Bon%2Bthe%2BGospel%2Bof%2BMatthew&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Ulrich_Luz&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ulrich Luz (lö tesöndra zura andrö)">Luz, Ulrich</a> (1992). <i>Matthew 1–7: a commentary</i>. Fortress Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-8006-9600-9" title="Spesial:Sumber buku/978-0-8006-9600-9">978-0-8006-9600-9</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Matthew+1%E2%80%937%3A+a+commentary&amp;rft.pub=Fortress+Press&amp;rft.date=1992&amp;rft.isbn=978-0-8006-9600-9&amp;rft.aulast=Luz&amp;rft.aufirst=Ulrich&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Luz, Ulrich (2001). <span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/matthewcommentar0000luzu"><i>Matthew 8–20: a commentary</i><span style="padding-left:0.15em"><span typeof="mw:File"><span title="Perlu mendaftar (gratis)"><img alt="Perlu mendaftar (gratis)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Lock-blue-alt-2.svg/9px-Lock-blue-alt-2.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Lock-blue-alt-2.svg/14px-Lock-blue-alt-2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Lock-blue-alt-2.svg/18px-Lock-blue-alt-2.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span></span></a></span>. Fortress Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-8006-6034-5" title="Spesial:Sumber buku/978-0-8006-6034-5">978-0-8006-6034-5</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Matthew+8%E2%80%9320%3A+a+commentary&amp;rft.pub=Fortress+Press&amp;rft.date=2001&amp;rft.isbn=978-0-8006-6034-5&amp;rft.aulast=Luz&amp;rft.aufirst=Ulrich&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmatthewcommentar0000luzu&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Luz, Ulrich (2005). <span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/matthewcommentar0000luzu"><i>Matthew 21–28: a commentary</i><span style="padding-left:0.15em"><span typeof="mw:File"><span title="Perlu mendaftar (gratis)"><img alt="Perlu mendaftar (gratis)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Lock-blue-alt-2.svg/9px-Lock-blue-alt-2.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Lock-blue-alt-2.svg/14px-Lock-blue-alt-2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Lock-blue-alt-2.svg/18px-Lock-blue-alt-2.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span></span></a></span>. Fortress Press. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-8006-3770-5" title="Spesial:Sumber buku/978-0-8006-3770-5">978-0-8006-3770-5</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Matthew+21%E2%80%9328%3A+a+commentary&amp;rft.pub=Fortress+Press&amp;rft.date=2005&amp;rft.isbn=978-0-8006-3770-5&amp;rft.aulast=Luz&amp;rft.aufirst=Ulrich&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmatthewcommentar0000luzu&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Morris, Leon (1992). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=-pwaSKcHyEEC&amp;q=Leon+Morris+%E2%80%94+The+Gospel+According+to+Matthew"><i>The Gospel according to Matthew</i></a>. Eerdmans. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-85111-338-8" title="Spesial:Sumber buku/978-0-85111-338-8">978-0-85111-338-8</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Gospel+according+to+Matthew&amp;rft.pub=Eerdmans&amp;rft.date=1992&amp;rft.isbn=978-0-85111-338-8&amp;rft.aulast=Morris&amp;rft.aufirst=Leon&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D-pwaSKcHyEEC%26q%3DLeon%2BMorris%2B%25E2%2580%2594%2BThe%2BGospel%2BAccording%2Bto%2BMatthew&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Nolland, John (2005). <i>The Gospel of Matthew: A Commentary on the Greek Text</i>. Eerdmans. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/0802823890" title="Spesial:Sumber buku/0802823890">0802823890</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Gospel+of+Matthew%3A+A+Commentary+on+the+Greek+Text&amp;rft.pub=Eerdmans&amp;rft.date=2005&amp;rft.isbn=0802823890&amp;rft.aulast=Nolland&amp;rft.aufirst=John&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Turner, David L. (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=8z9LSdKLUl4C&amp;q=David+Turner"><i>Matthew</i></a>. Baker. <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (lö tesöndra zura andrö)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Spesial:Sumber_buku/978-0-8010-2684-3" title="Spesial:Sumber buku/978-0-8010-2684-3">978-0-8010-2684-3</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Matthew&amp;rft.pub=Baker&amp;rft.date=2008&amp;rft.isbn=978-0-8010-2684-3&amp;rft.aulast=Turner&amp;rft.aufirst=David+L.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D8z9LSdKLUl4C%26q%3DDavid%2BTurner&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fnia.wikipedia.org%3AMataio" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Khai-khai_baero">Khai-khai baero</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;veaction=edit&amp;section=17" title="Bulö’ö waosatö: Khai-khai baero" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bulö'ö</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mataio&amp;action=edit&amp;section=17" title="Sunting kode sumber bagian: Khai-khai baero"><span>bulö’ö kode</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121118101557/http://www.mcah.columbia.edu/medmil/pages/non-mma-pages/text_links/gl_matthew.html">Saint Matthew the Apostle</a> from The <i><a href="/w/index.php?title=Golden_Legend&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Golden Legend (lö tesöndra zura andrö)">Golden Legend</a></i></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://ocafs.oca.org/FeastSaintsViewer.asp?SID=4&amp;ID=1&amp;FSID=103313">Apostle and Evangelist Matthew</a> Orthodox <a href="/w/index.php?title=Icon&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Icon (lö tesöndra zura andrö)">icon</a> and <a href="/w/index.php?title=Synaxarion&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Synaxarion (lö tesöndra zura andrö)">synaxarion</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/audiences/2006/documents/hf_ben-xvi_aud_20060830_en.html">Benedict XVI, "Matthew", General audience, 30 August 2006</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://opinion.inquirer.net/81926/the-caravaggio-effect">"The Caravaggio Effect"</a></li></ul> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Pengawasan_otoritas_frameless_&amp;#124;text-top_&amp;#124;10px_&amp;#124;alt=Sunting_ini_di_Wikidata_&amp;#124;link=https&amp;#58;//www.wikidata.org/wiki/Q43600&amp;#124;Sunting_ini_di_Wikidata" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Pengawasan_otoritas_frameless_&amp;#124;text-top_&amp;#124;10px_&amp;#124;alt=Sunting_ini_di_Wikidata_&amp;#124;link=https&amp;#58;//www.wikidata.org/wiki/Q43600&amp;#124;Sunting_ini_di_Wikidata" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Fanolo:Pengawasan_otoritas&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Fanolo:Pengawasan otoritas (lö tesöndra zura andrö)">Pengawasan otoritas</a> <span class="mw-valign-text-top" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q43600" title="Sunting ini di Wikidata"><img alt="Sunting ini di Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="nowrap"><a href="/w/index.php?title=Integrated_Authority_File&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Integrated Authority File (lö tesöndra zura andrö)">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/118578979">118578979</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/w/index.php?title=International_Standard_Name_Identifier&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International Standard Name Identifier (lö tesöndra zura andrö)">ISNI</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isni.org/isni/0000000095188544">0000 0000 9518 8544</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/w/index.php?title=Library_of_Congress_Control_Number&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Library of Congress Control Number (lö tesöndra zura andrö)">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/names/n82220255">n82220255</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/w/index.php?title=Virtual_International_Authority_File&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Virtual International Authority File (lö tesöndra zura andrö)">VIAF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/316749278">316749278</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"> <a href="/w/index.php?title=WorldCat_Identities&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="WorldCat Identities (lö tesöndra zura andrö)">WorldCat Identities</a> (via VIAF): <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/316749278">316749278</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐64655f4d7‐78646 Cached time: 20250218213734 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.696 seconds Real time usage: 0.789 seconds Preprocessor visited node count: 4955/1000000 Post‐expand include size: 160833/2097152 bytes Template argument size: 2693/2097152 bytes Highest expansion depth: 11/100 Expensive parser function count: 4/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 42564/5000000 bytes Lua time usage: 0.378/10.000 seconds Lua memory usage: 3511455/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 651.316 1 -total 40.48% 263.633 77 Templat:Cite_book 14.68% 95.613 1 Templat:Infobox_santo 13.33% 86.836 1 Templat:Infobox 12.14% 79.084 2 Templat:Reflist 9.86% 64.217 1 Templat:Authority_control 7.08% 46.139 32 Templat:Sfn 6.50% 42.368 4 Templat:Cite_web 3.16% 20.588 4 Templat:Br_separated_entries 3.01% 19.586 1 Templat:Cite_EB1911 --> <!-- Saved in parser cache with key niawiki:pcache:4076:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250218213734 and revision id 24303. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Tehalö moroi ba "<a dir="ltr" href="https://nia.wikipedia.org/w/index.php?title=Mataio&amp;oldid=24303">https://nia.wikipedia.org/w/index.php?title=Mataio&amp;oldid=24303</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Spesial:Daftar_kategori" title="Spesial:Daftar kategori">Kategori</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=Kategori:CS1_sumber_berbahasa_Inggris_(en)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kategori:CS1 sumber berbahasa Inggris (en) (lö tesöndra zura andrö)">CS1 sumber berbahasa Inggris (en)</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Kategori:Halaman_dengan_rujukan_yang_menggunakan_parameter_yang_tidak_didukung&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kategori:Halaman dengan rujukan yang menggunakan parameter yang tidak didukung (lö tesöndra zura andrö)">Halaman dengan rujukan yang menggunakan parameter yang tidak didukung</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Kategori:Wikipedia_articles_incorporating_a_citation_from_the_1911_Encyclopaedia_Britannica_with_Wikisource_reference&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kategori:Wikipedia articles incorporating a citation from the 1911 Encyclopaedia Britannica with Wikisource reference (lö tesöndra zura andrö)">Wikipedia articles incorporating a citation from the 1911 Encyclopaedia Britannica with Wikisource reference</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Kategori:Articles_incorporating_a_citation_from_the_1913_Catholic_Encyclopedia_with_Wikisource_reference&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kategori:Articles incorporating a citation from the 1913 Catholic Encyclopedia with Wikisource reference (lö tesöndra zura andrö)">Articles incorporating a citation from the 1913 Catholic Encyclopedia with Wikisource reference</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Kategori:Sura_ba_Wikipedia_faoma_fanandra_GND&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kategori:Sura ba Wikipedia faoma fanandra GND (lö tesöndra zura andrö)">Sura ba Wikipedia faoma fanandra GND</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Kategori:Nga%27%C3%B6r%C3%B6_faoma_kategori_pengawasan_otoritas_si_l%C3%B6_%C3%B6si&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kategori:Nga&#039;örö faoma kategori pengawasan otoritas si lö ösi (lö tesöndra zura andrö)">Nga'örö faoma kategori pengawasan otoritas si lö ösi</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Kategori:Sura_ba_Wikipedia_faoma_fanandra_ISNI&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kategori:Sura ba Wikipedia faoma fanandra ISNI (lö tesöndra zura andrö)">Sura ba Wikipedia faoma fanandra ISNI</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Kategori:Sura_ba_Wikipedia_faoma_fanandra_LCCN&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kategori:Sura ba Wikipedia faoma fanandra LCCN (lö tesöndra zura andrö)">Sura ba Wikipedia faoma fanandra LCCN</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Kategori:Sura_ba_Wikipedia_faoma_fanandra_VIAF&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kategori:Sura ba Wikipedia faoma fanandra VIAF (lö tesöndra zura andrö)">Sura ba Wikipedia faoma fanandra VIAF</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Kategori:Sura_ba_Wikipedia_faoma_fanandra_WorldCat-VIAF&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kategori:Sura ba Wikipedia faoma fanandra WorldCat-VIAF (lö tesöndra zura andrö)">Sura ba Wikipedia faoma fanandra WorldCat-VIAF</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Kategori:Mataio&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kategori:Mataio (lö tesöndra zura andrö)">Mataio</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Kategori:Sura_Mataio&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kategori:Sura Mataio (lö tesöndra zura andrö)">Sura Mataio</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:Niha_ni%27amoni%27%C3%B6" title="Kategori:Niha ni&#039;amoni&#039;ö">Niha ni'amoni'ö</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:Niha_Keriso" title="Kategori:Niha Keriso">Niha Keriso</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Kategori:Turia_Somuso_D%C3%B6d%C3%B6&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kategori:Turia Somuso Dödö (lö tesöndra zura andrö)">Turia Somuso Dödö</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:Sura_Ni%27amoni%27%C3%B6" title="Kategori:Sura Ni&#039;amoni&#039;ö">Sura Ni'amoni'ö</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Kategori:Nifaha%C3%B6_Yesu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kategori:Nifahaö Yesu (lö tesöndra zura andrö)">Nifahaö Yesu</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:Biografi" title="Kategori:Biografi">Biografi</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:No_mufareso" title="Kategori:No mufareso">No mufareso</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Afuriata tebulö'ö nga'örö andre ba 15 September 2024, 17.16</li> <li id="footer-info-copyright">So nösi zura da'a ba <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons Attribution-ShareAlike License</a>; Tola manö wa so na sa gonönöta si lö tola lö'ö mu'o'ö. Bokai <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Terms of Use</a> wamaigi wamotokhi ya'ia.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Amakhoita privasi</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Sanandr%C3%B6sa">Sanandrösa Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Fanimbag%C3%B6">Fanimbagö</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Kode Etik</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Pengembang</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nia.wikipedia.org">Statistik</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Sanandrösa ba kuki</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nia.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Mataio&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Famaigi ba hape</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Alui</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Alui Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spesial:Pencarian"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Alui</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Ösi" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Gulingkan daftar isi" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Gulingkan daftar isi</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Mataio</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>88 li</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Nönö mbörö huhuo</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-55f5f9678d-8pw4q","wgBackendResponseTime":212,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.696","walltime":"0.789","ppvisitednodes":{"value":4955,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":160833,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":2693,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":4,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":42564,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 651.316 1 -total"," 40.48% 263.633 77 Templat:Cite_book"," 14.68% 95.613 1 Templat:Infobox_santo"," 13.33% 86.836 1 Templat:Infobox"," 12.14% 79.084 2 Templat:Reflist"," 9.86% 64.217 1 Templat:Authority_control"," 7.08% 46.139 32 Templat:Sfn"," 6.50% 42.368 4 Templat:Cite_web"," 3.16% 20.588 4 Templat:Br_separated_entries"," 3.01% 19.586 1 Templat:Cite_EB1911"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.378","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3511455,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-64655f4d7-78646","timestamp":"20250218213734","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Mataio","url":"https:\/\/nia.wikipedia.org\/wiki\/Mataio","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q43600","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q43600","author":{"@type":"Organization","name":"Kontributor dari proyek Wikimedia."},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2023-06-24T14:48:16Z","dateModified":"2024-09-15T10:16:35Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/f\/f3\/Rubens_apostel_mattheus_grt.jpg","headline":"sam\u00f6sa ba gotalua nifaha\u00f6 Yesu si felendrua ba sanura Injil Mataio"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10