CINXE.COM
Lucan Liber VII
<html> <head> <title> Lucan Liber VII </title> <link rel="SHORTCUT ICON" href="http://www.thelatinlibrary.com/icon.ico"> <link rel="StyleSheet" href="http://www.thelatinlibrary.com/latinlibrary.css"> </head> <body> <p class=pagehead>M. ANNAEI LVCANI BELLI CIVILIS LIBER SEPTIMVS </p> <p class=border></P> <p>Segnior, Oceano quam lex aeterna uocabat,<br>luctificus Titan numquam magis aethera contra<br>egit equos cursumque polo rapiente retorsit,<br>defectusque pati uoluit raptaeque labores<br>lucis, et attraxit nubes, non pabula flammis <span style="font-size: 80%;">5</span><br>sed ne Thessalico purus luceret in orbe.<br> at nox felicis Magno pars ultima uitae<br>sollicitos uana decepit imagine somnos.<br>nam Pompeiani uisus sibi sede theatri<br>innumeram effigiem Romanae cernere plebis <span style="font-size: 80%;">10</span><br>attollique suum laetis ad sidera nomen<br>uocibus et plausu cuneos certare sonantes;<br>qualis erat populi facies clamorque fauentis<br>olim, cum iuuenis primique aetate triumphi,<br>post domitas gentes quas torrens ambit Hiberus <span style="font-size: 80%;">15</span><br>et quaecumque fugax Sertorius inpulit arma,<br>Vespere pacato, pura uenerabilis aeque<br>quam currus ornante toga, plaudente senatu<br>sedit adhuc Romanus eques; seu fine bonorum<br>anxia mens curis ad tempora laeta refugit, <span style="font-size: 80%;">20</span><br>siue per ambages solitas contraria uisis<br>uaticinata quies magni tulit omina planctus,<br>seu uetito patrias ultra tibi cernere sedes<br>sic Romam Fortuna dedit. ne rumpite somnos,<br>castrorum uigiles, nullas tuba uerberet aures. <span style="font-size: 80%;">25</span><br>crastina dira quies et imagine maesta diurna<br>undique funestas acies feret, undique bellum.<br>unde pares somnos populi noctemque beatam?<br>o felix, si te uel sic tua Roma uideret!<br>donassent utinam superi patriaeque tibique <span style="font-size: 80%;">30</span><br>unum, Magne, diem, quo fati certus uterque<br>extremum tanti fructum raperetis amoris.<br>tu uelut Ausonia uadis moriturus in urbe,<br>illa rati semper de te sibi conscia uoti<br>hoc scelus haud umquam fatis haerere putauit, <span style="font-size: 80%;">35</span><br>sic se dilecti tumulum quoque perdere Magni.<br>te mixto flesset luctu iuuenisque senexque<br>iniussusque puer; lacerasset crine soluto<br>pectora femineum ceu Bruti funere uolgus.<br>nunc quoque, tela licet paueant uictoris iniqui, <span style="font-size: 80%;">40</span><br>nuntiet ipse licet Caesar tua funera, flebunt,<br>sed dum tura ferunt, dum laurea serta Tonanti.<br>o miseri, quorum gemitus edere dolorem,<br>qui te non pleno pariter planxere theatro.<br> uicerat astra iubar, cum mixto murmure turba <span style="font-size: 80%;">45</span><br>castrorum fremuit fatisque trahentibus orbem<br>signa petit pugnae. miseri pars maxima uolgi<br>non totum uisura diem tentoria circum<br>ipsa ducis queritur magnoque accensa tumultu<br>mortis uicinae properantis admouet horas. <span style="font-size: 80%;">50</span><br>dira subit rabies: sua quisque ac publica fata<br>praecipitare cupit; segnis pauidusque uocatur<br>ac nimium patiens soceri Pompeius, et orbis<br>indulgens regno, qui tot simul undique gentis<br>iuris habere sui uellet pacemque timeret. <span style="font-size: 80%;">55</span><br>nec non et reges populique queruntur Eoi<br>bella trahi patriaque procul tellure teneri.<br>hoc placet, o superi, cum uobis uertere cuncta<br>propositum, nostris erroribus addere crimen?<br>cladibus inruimus nocituraque poscimus arma; <span style="font-size: 80%;">60</span><br>in Pompeianis uotum est Pharsalia castris.<br>cunctorum uoces Romani maximus auctor<br>Tullius eloquii, cuius sub iure togaque<br>pacificas saeuos tremuit Catilina securis,<br>pertulit iratus bellis, cum rostra forumque <span style="font-size: 80%;">65</span><br>optaret passus tam longa silentia miles.<br>addidit inualidae robur facundia causae.<br> 'hoc pro tot meritis solum te, Magne, precatur<br>uti se Fortuna uelis, proceresque tuorum<br>castrorum regesque tui cum supplice mundo <span style="font-size: 80%;">70</span><br>adfusi uinci socerum patiare rogamus.<br>humani generis tam longo tempore bellum<br>Caesar erit? merito Pompeium uincere lente<br>gentibus indignum est a transcurrente subactis.<br>quo tibi feruor abit aut quo fiducia fati? <span style="font-size: 80%;">75</span><br>de superis, ingrate, times causamque senatus<br>credere dis dubitas? ipsae tua signa reuellent<br>prosilientque acies: pudeat uicisse coactum.<br>si duce te iusso, si nobis bella geruntur,<br>sit iuris, quocumque uelint, concurrere campo. <span style="font-size: 80%;">80</span><br>quid mundi gladios a sanguine Caesaris arces?<br>uibrant tela manus, uix signa morantia quisquam<br>expectat: propera, ne te tua classica linquant.<br>scire senatus auet, miles te, Magne, sequatur<br>an comes.' ingemuit rector sensitque deorum <span style="font-size: 80%;">85</span><br>esse dolos et fata suae contraria menti.<br>'si placet hoc' inquit 'cunctis, si milite Magno,<br>non duce tempus eget, nil ultra fata morabor:<br>inuoluat populos una fortuna ruina<br>sitque hominum magnae lux ista nouissima parti. <span style="font-size: 80%;">90</span><br>testor, Roma, tamen Magnum quo cuncta perirent<br>accepisse diem. potuit tibi uolnere nullo<br>stare labor belli; potui sine caede subactum<br>captiuumque ducem uiolatae tradere paci.<br>quis furor, o caeci, scelerum? ciuilia bella <span style="font-size: 80%;">95</span><br>gesturi metuunt ne non cum sanguine uincant.<br>abstulimus terras, exclusimus aequore toto,<br>ad praematuras segetum ieiuna rapinas<br>agmina conpulimus, uotumque effecimus hosti<br>ut mallet sterni gladiis mortemque suorum <span style="font-size: 80%;">100</span><br>permiscere meis. belli pars magna peracta est<br>his, quibus effectum est ne pugnam tiro paueret,<br>si modo uirtutis stimulis iraeque calore<br>signa petunt. multos in summa pericula misit<br>uenturi timor ipse mali. fortissimus ille est <span style="font-size: 80%;">105</span><br>qui, promptus metuenda pati, si comminus instent,<br>et differre potest. placet haec tam prospera rerum<br>tradere fortunae, gladio permittere mundi<br>discrimen; pugnare ducem quam uincere malunt.<br>res mihi Romanas dederas, Fortuna, regendas: <span style="font-size: 80%;">110</span><br>accipe maiores et caeco in Marte tuere.<br>Pompei nec crimen erit nec gloria bellum.<br>uincis apud superos uotis me, Caesar, iniquis:<br>pugnatur. quantum scelerum quantumque malorum<br>in populos lux ista feret! quot regna iacebunt! <span style="font-size: 80%;">115</span><br>sanguine Romano quam turbidus ibit Enipeus!<br>prima uelim caput hoc funesti lancea belli,<br>si sine momento rerum partisque ruina<br>casurum est, feriat; neque enim uictoria Magno<br>laetior. aut populis inuisum hac clade peracta <span style="font-size: 80%;">120</span><br>aut hodie Pompeius erit miserabile nomen:<br>omne malum uicti, quod sors feret ultima rerum,<br>omne nefas uictoris erit.' sic fatur et arma<br>permittit populis frenosque furentibus ira<br>laxat et ut uictus uiolento nauita Coro <span style="font-size: 80%;">125</span><br>dat regimen uentis ignauumque arte relicta<br>puppis onus trahitur. trepido confusa tumultu<br>castra fremunt, animique truces sua pectora pulsant<br>ictibus incertis. multorum pallor in ore<br>mortis uenturae faciesque simillima fato. <span style="font-size: 80%;">130</span><br>aduenisse diem qui fatum rebus in aeuum<br>conderet humanis, et quaeri, Roma quid esset,<br>illo Marte, palam est. sua quisque pericula nescit<br>attonitus maiore metu. quis litora ponto<br>obruta, quis summis cernens in montibus aequor <span style="font-size: 80%;">135</span><br>aetheraque in terras deiecto sole cadentem,<br>tot rerum finem, timeat sibi? non uacat ullos<br>pro se ferre metus: urbi Magnoque timetur.<br>nec gladiis habuere fidem, nisi cautibus asper<br>exarsit mucro; tunc omnis lancea saxo <span style="font-size: 80%;">140</span><br>erigitur, tendunt neruis melioribus arcus,<br>cura fuit lectis pharetras inplere sagittis,<br>auget eques stimulos frenorumque artat habenas.<br>si liceat superis hominum conferre labores,<br>non aliter Phlegra rabidos tollente gigantas <span style="font-size: 80%;">145</span><br>Martius incaluit Siculis incudibus ensis<br>et rubuit flammis iterum Neptunia cuspis<br>spiculaque extenso Paean Pythone recoxit,<br>Pallas Gorgoneos diffudit in aegida crines,<br>Pallenaea Ioui mutauit fulmina Cyclops. <span style="font-size: 80%;">150</span><br> non tamen abstinuit uenturos prodere casus<br>per uarias Fortuna notas. nam, Thessala rura<br>cum peterent, totus uenientibus obstitit aether<br>[inque oculis hominum fregerunt fulmina nubes]<br>aduersasque faces inmensoque igne columnas <span style="font-size: 80%;"> 155</span><br>et trabibus mixtis auidos typhonas aquarum<br>detulit atque oculos ingesto fulgure clausit;<br>excussit cristas galeis capulosque solutis<br>perfudit gladiis ereptaque pila liquauit,<br>aetherioque nocens fumauit sulpure ferrum; <span style="font-size: 80%;">160</span><br>[nec non innumero cooperta examine signa]<br>uixque reuolsa solo maiori pondere pressum<br>signiferi mersere caput rorantia fletu<br>usque ad Thessaliam Romana et publica signa.<br>admotus superis discussa fugit ab ara <span style="font-size: 80%;">165</span><br>taurus et Emathios praeceps se iecit in agros,<br>nullaque funestis inuenta est uictima sacris.<br>(at tu quos scelerum superos, quas rite uocasti<br>Eumenidas, Caesar? Stygii quae numina regni<br>infernumque nefas et mersos nocte furores <span style="font-size: 80%;">170</span><br>inpia tam saeue gesturus bella litasti?)<br>iam (dubium, monstrisne deum, nimione pauore<br>crediderint) multis concurrere uisus Olympo<br>Pindus et abruptis mergi conuallibus Haemus,<br>edere nocturnas belli Pharsalia uoces, <span style="font-size: 80%;">175</span><br>ire per Ossaeam rapidus Boebeida sanguis;<br>inque uicem uoltus tenebris mirantur opertos<br>et pallere diem galeisque incumbere noctem<br>defunctosque patres et iuncti sanguinis umbras<br>ante oculos uolitare suos. sed mentibus unum <span style="font-size: 80%;">180</span><br>hoc solamen erat, quod uoti turba nefandi<br>conscia, quae patrum iugulos, quae pectora fratrum<br>sperabat, gaudet monstris, mentisque tumultum<br>atque omen scelerum subitos putat esse furores.<br> quid mirum populos quos lux extrema manebat <span style="font-size: 80%;">185</span><br>lymphato trepidasse metu, praesaga malorum<br>si data mens homini est? Tyriis qui Gadibus hospes<br>adiacet Armeniumque bibit Romanus Araxen,<br>sub quocumque die, quocumque est sidere mundi,<br>maeret et ignorat causas animumque dolentem <span style="font-size: 80%;">190</span><br>corripit, Emathiis quid perdat nescius aruis.<br>Euganeo, si uera fides memorantibus, augur<br>colle sedens, Aponus terris ubi fumifer exit<br>atque Antenorei dispergitur unda Timaui,<br>'uenit summa dies, geritur res maxima,' dixit <span style="font-size: 80%;">195</span><br>'inpia concurrunt Pompei et Caesaris arma',<br>seu tonitrus ac tela Iouis praesaga notauit,<br>aethera seu totum discordi obsistere caelo<br>perspexitque polos, seu numen in aethere maestum<br>solis in obscuro pugnam pallore notauit. <span style="font-size: 80%;">200</span><br>dissimilem certe cunctis quos explicat egit<br>Thessalicum natura diem: si cuncta perito<br>augure mens hominum caeli noua signa notasset,<br>spectari toto potuit Pharsalia mundo.<br>o summos hominum, quorum fortuna per orbem <span style="font-size: 80%;">205</span><br>signa dedit, quorum fatis caelum omne uacauit!<br>haec et apud seras gentes populosque nepotum,<br>siue sua tantum uenient in saecula fama<br>siue aliquid magnis nostri quoque cura laboris<br>nominibus prodesse potest, cum bella legentur, <span style="font-size: 80%;">210</span><br>spesque metusque simul perituraque uota mouebunt,<br>attonitique omnes ueluti uenientia fata,<br>non transmissa, legent et adhuc tibi, Magne, fauebunt.<br> miles, ut aduerso Phoebi radiatus ab ictu<br>descendens totos perfudit lumine colles, <span style="font-size: 80%;">215</span><br>non temere inmissus campis: stetit ordine certo<br>infelix acies. cornus tibi cura sinistri,<br>Lentule, cum prima, quae tum fuit optima bello,<br>et quarta legione datur. tibi, numine pugnax<br>aduerso Domiti, dextri frons tradita Martis. <span style="font-size: 80%;">220</span><br>at medii robur belli fortissima densant<br>agmina, quae Cilicum terris deducta tenebat<br>Scipio, miles in hoc, Libyco dux primus in orbe.<br>at iuxta fluuios et stagna undantis Enipei<br>Cappadocum montana cohors et largus habenae <span style="font-size: 80%;">225</span><br>Ponticus ibat eques. sicci sed plurima campi<br>tetrarchae regesque tenent magnique tyranni<br>atque omnis Latio quae seruit purpura ferro.<br>illuc et Libye Numidas et Creta Cydonas<br>misit, Ityraeis cursus fuit inde sagittis, <span style="font-size: 80%;">230</span><br>inde, truces Galli, solitum prodistis in hostem,<br>illic pugnaces commouit Hiberia caetras.<br>eripe uictori gentis et sanguine mundi<br>fuso, Magne, semel totos consume triumphos.<br> illo forte die Caesar statione relicta <span style="font-size: 80%;">235</span><br>ad segetum raptus moturus signa repente<br>conspicit in planos hostem descendere campos,<br>oblatumque uidet uotis sibi mille petitum<br>tempus, in extremos quo mitteret omnia casus.<br>aeger quippe morae flagransque cupidine regni <span style="font-size: 80%;">240</span><br>coeperat exiguo tractu ciuilia bella<br>ut lentum damnare nefas. discrimina postquam<br>aduentare ducum supremaque proelia uidit<br>casuram <et> fatis sensit nutare ruinam,<br>illa quoque in ferrum rabies promptissima paulum <span style="font-size: 80%;">245</span><br>languit, et casus audax spondere secundos<br>mens stetit in dubio, quam nec sua fata timere<br>nec Magni sperare sinunt. formidine mersa<br>prosilit hortando melior fiducia uolgo.<br>'o domitor mundi, rerum fortuna mearum, <span style="font-size: 80%;">250</span><br>miles, adest totiens optatae copia pugnae.<br>nil opus est uotis, iam fatum accersite ferro.<br>in manibus uestris, quantus sit Caesar, habetis.<br>haec est illa dies mihi quam Rubiconis ad undas<br>promissam memini, cuius spe mouimus arma, <span style="font-size: 80%;">255</span><br>in quam distulimus uetitos remeare triumphos,<br>[haec eadem est hodie quae pignora quaeque penates<br>reddat et emerito faciat uos Marte colonos]<br>haec, fato quae teste probet, quis iustius arma<br>sumpserit; haec acies uictum factura nocentem est. <span style="font-size: 80%;">260</span><br>si pro me patriam ferro flammisque petistis,<br>nunc pugnate truces gladioque exsoluite culpam:<br>nulla manus, belli mutato iudice, pura est.<br>non mihi res agitur, sed, uos ut libera sitis<br>turba, precor gentes ut ius habeatis in omnes. <span style="font-size: 80%;">265</span><br>ipse ego priuatae cupidus me reddere uitae<br>plebeiaque toga modicum conponere ciuem,<br>omnia dum uobis liceant, nihil esse recuso.<br>inuidia regnate mea. nec sanguine multo<br>spem mundi petitis: Grais delecta iuuentus <span style="font-size: 80%;">270</span><br>gymnasiis aderit studioque ignaua palaestrae<br>et uix arma ferens, aut mixtae dissona turbae<br>barbaries, non illa tubas, non agmine moto<br>clamorem latura suum. ciuilia paucae<br>bella manus facient: pugnae pars magna leuabit <span style="font-size: 80%;">275</span><br>his orbem populis Romanumque obteret hostem.<br>ite per ignauas gentes famosaque regna<br>et primo ferri motu prosternite mundum;<br>sitque palam, quas tot duxit Pompeius in urbem<br>curribus, unius gentes non esse triumphi. <span style="font-size: 80%;">280</span><br>Armeniosne mouet Romana potentia cuius<br>sit ducis, aut emptum minimo uolt sanguine quisquam<br>barbarus Hesperiis Magnum praeponere rebus?<br>Romanos odere omnes, dominosque grauantur,<br>quos nouere, magis. sed me fortuna meorum <span style="font-size: 80%;">285</span><br>commisit manibus, quarum me Gallia testem<br>tot fecit bellis. cuius non militis ensem<br>agnoscam? caelumque tremens cum lancea transit<br>dicere non fallar quo sit uibrata lacerto.<br>quod si, signa ducem numquam fallentia uestrum, <span style="font-size: 80%;">290</span><br>conspicio faciesque truces oculosque minaces,<br>uicistis. uideor fluuios spectare cruoris<br>calcatosque simul reges sparsumque senatus<br>corpus et inmensa populos in caede natantis.<br>sed mea fata moror, qui uos in tela furentis <span style="font-size: 80%;">295</span><br>uocibus his teneo. ueniam date bella trahenti:<br>spe trepido; haud umquam uidi tam magna daturos<br>tam prope me superos; camporum limite paruo<br>absumus a uotis. ego sum cui Marte peracto<br>quae populi regesque tenent donare licebit. <span style="font-size: 80%;">300</span><br>quone poli motu, quo caeli sidere uerso<br>Thessalicae tantum, superi, permittitis orae?<br>aut merces hodie bellorum aut poena parata.<br>Caesareas spectate cruces, spectate catenas,<br>et caput hoc positum rostris effusaque membra <span style="font-size: 80%;">305</span><br>Saeptorumque nefas et clausi proelia Campi.<br>cum duce Sullano gerimus ciuilia bella.<br>uestri cura mouet; nam me secura manebit<br>sors quaesita manu: fodientem uiscera cernet<br>me mea qui nondum uicto respexerit hoste. <span style="font-size: 80%;">310</span><br>di, quorum curas abduxit ab aethere tellus<br>Romanusque labor, uincat quicumque necesse<br>non putat in uictos saeuum destringere ferrum<br>quique suos ciues, quod signa aduersa tulerunt,<br>non credit fecisse nefas. Pompeius in arto <span style="font-size: 80%;">315</span><br>agmina uestra loco uetita uirtute moueri<br>cum tenuit, quanto satiauit sanguine ferrum!<br>uos tamen hoc oro, iuuenes, ne caedere quisquam<br>hostis terga uelit: ciuis qui fugerit esto.<br>sed, dum tela micant, non uos pietatis imago <span style="font-size: 80%;">320</span><br>ulla nec aduersa conspecti fronte parentes<br>commoueant; uoltus gladio turbate uerendos.<br>siue quis infesto cognata in pectora ferro<br>ibit, seu nullum uiolarit uolnere pignus,<br>ignoti iugulum tamquam scelus inputet hostis. <span style="font-size: 80%;">325</span><br>sternite iam uallum fossasque inplete ruina,<br>exeat ut plenis acies non sparsa maniplis.<br>parcite ne castris: uallo tendetis in illo<br>unde acies peritura uenit.' uix cuncta locuto<br>Caesare quemque suum munus trahit, armaque raptim <span style="font-size: 80%;">330</span><br>sumpta Ceresque uiris. capiunt praesagia belli<br>calcatisque ruunt castris; stant ordine nullo,<br>arte ducis nulla, permittuntque omnia fatis.<br>si totidem Magni soceros totidemque petentis<br>urbis regna suae funesto in Marte locasses, <span style="font-size: 80%;">335</span><br>non tam praecipiti ruerent in proelia cursu.<br> uidit ut hostiles in rectum exire cateruas<br>Pompeius nullasque moras permittere bello<br>sed superis placuisse diem, stat corde gelato<br>attonitus; tantoque duci sic arma timere <span style="font-size: 80%;">340</span><br>omen erat. premit inde metus, totumque per agmen<br>sublimi praeuectus equo 'quem flagitat' inquit<br>'uestra diem uirtus, finis ciuilibus armis,<br>quem quaesistis, adest. totas effundite uires:<br>extremum ferri superest opus, unaque gentis <span style="font-size: 80%;">345</span><br>hora trahit. quisquis patriam carosque penates,<br>qui subolem ac thalamos desertaque pignora quaerit,<br>ense petat: medio posuit deus omnia campo.<br>causa iubet melior superos sperare secundos:<br>ipsi tela regent per uiscera Caesaris, ipsi <span style="font-size: 80%;">350</span><br>Romanas sancire uolent hoc sanguine leges.<br>si socero dare regna meo mundumque pararent,<br>praecipitare meam fatis potuere senectam:<br>non iratorum populis urbique deorum est<br>Pompeium seruare ducem. quae uincere possent <span style="font-size: 80%;">355</span><br>omnia contulimus. subiere pericula clari<br>sponte uiri sacraque antiquus imagine miles.<br>si Curios his fata darent reducesque Camillos<br>temporibus Deciosque caput fatale uouentis,<br>hinc starent. primo gentes oriente coactae <span style="font-size: 80%;">360</span><br>innumeraeque urbes, quantas in proelia numquam,<br>exciuere manus. toto simul utimur orbe.<br>quidquid signiferi conprensum limite caeli<br>sub Noton et Borean hominum sumus, arma mouemus.<br>nonne superfusis collectum cornibus hostem <span style="font-size: 80%;">365</span><br>in medium dabimus? paucas uictoria dextras<br>exigit, at plures tantum clamore cateruae<br>bella gerent: Caesar nostris non sufficit armis.<br>credite pendentes e summis moenibus urbis<br>crinibus effusis hortari in proelia matres; <span style="font-size: 80%;">370</span><br>credite grandaeuum uetitumque aetate senatum<br>arma sequi sacros pedibus prosternere canos<br>atque ipsam domini metuentem occurrere Romam;<br>credite qui nunc est populus populumque futurum<br>permixtas adferre preces: haec libera nasci, <span style="font-size: 80%;">375</span><br>haec uolt turba mori. siquis post pignora tanta<br>Pompeio locus est, cum prole et coniuge supplex,<br>imperii salua si maiestate liceret,<br>uoluerer ante pedes. Magnus, nisi uincitis, exul,<br>ludibrium soceri, uester pudor, ultima fata <span style="font-size: 80%;">380</span><br>deprecor ac turpes extremi cardinis annos,<br>ne discam seruire senex.' tam maesta locuti<br>uoce ducis flagrant animi, Romanaque uirtus<br>erigitur, placuitque mori, si uera timeret.<br> ergo utrimque pari procurrunt agmina motu <span style="font-size: 80%;">385</span><br>irarum; metus hos regni, spes excitat illos.<br>hae facient dextrae, quidquid nona explicat aetas,<br>[ulla nec humanum reparet genus omnibus annis]<br>ut uacet a ferro. gentes Mars iste futuras<br>obruet et populos aeui uenientis in orbem <span style="font-size: 80%;">390</span><br>erepto natale feret. tunc omne Latinum<br>fabula nomen erit; Gabios Veiosque Coramque<br>puluere uix tectae poterunt monstrare ruinae<br>Albanosque lares Laurentinosque penates,<br>rus uacuum, quod non habitet nisi nocte coacta <span style="font-size: 80%;">395</span><br>inuitus questusque Numam iussisse senator.<br>non aetas haec carpsit edax monimentaque rerum<br>putria destituit: crimen ciuile uidemus<br>tot uacuas urbes. generis quo turba redacta est<br>humani! toto populi qui nascimur orbe <span style="font-size: 80%;">400</span><br>nec muros inplere uiris nec possumus agros:<br>urbs nos una capit. uincto fossore coluntur<br>Hesperiae segetes, stat tectis putris auitis<br>in nullos ruitura domus, nulloque frequentem<br>ciue suo Romam sed mundi faece repletam <span style="font-size: 80%;">405</span><br>cladis eo dedimus, ne tanto in corpore bellum<br>iam possit ciuile geri. Pharsalia tanti<br>causa mali. cedant feralia nomina Cannae<br>et damnata diu Romanis Allia fastis.<br>tempora signauit leuiorum Roma malorum, <span style="font-size: 80%;">410</span><br>hunc uoluit nescire diem. pro tristia fata!<br>aera pestiferum tractu morbosque fluentis<br>insanamque famem permissasque ignibus urbes<br>moeniaque in praeceps laturos plena tremores<br>hi possunt explere uiri, quos undique traxit <span style="font-size: 80%;">415</span><br>in miseram Fortuna necem, dum munera longi<br>explicat eripiens aeui populosque ducesque<br>constituit campis, per quos tibi, Roma, ruenti<br>ostendat quam magna cadas. quae latius orbem<br>possedit, citius per prospera fata cucurrit? <span style="font-size: 80%;">420</span><br>omne tibi bellum gentis dedit, omnibus annis<br>te geminum Titan procedere uidit in axem;<br>haud multum terrae spatium restabat Eoae.<br>ut tibi nox, tibi tota dies, tibi curreret aether,<br>omniaque errantes stellae Romana uiderent. <span style="font-size: 80%;">425</span><br>sed retro tua fata tulit par omnibus annis<br>Emathiae funesta dies. hac luce cruenta<br>effectum, ut Latios non horreat India fasces,<br>nec uetitos errare Dahas in moenia ducat<br>Sarmaticumque premat succinctus consul aratrum, <span style="font-size: 80%;">430</span><br>quod semper saeuas debet tibi Parthia poenas,<br>quod fugiens ciuile nefas redituraque numquam<br>libertas ultra Tigrim Rhenumque recessit<br>ac, totiens nobis iugulo quaesita, uagatur<br>Germanum Scythicumque bonum, nec respicit ultra <span style="font-size: 80%;">435</span><br>Ausoniam, uellem populis incognita nostris.<br>uolturis ut primum laeuo fundata uolatu<br>Romulus infami conpleuit moenia luco,<br>usque ad Thessalicas seruisses, Roma, ruinas.<br>de Brutis, Fortuna, queror. quid tempora legum <span style="font-size: 80%;">440</span><br>egimus aut annos a consule nomen habentis?<br>felices Arabes Medique Eoaque tellus,<br>quam sub perpetuis tenuerunt fata tyrannis.<br>ex populis qui regna ferunt sors ultima nostra est,<br>quos seruire pudet. sunt nobis nulla profecto <span style="font-size: 80%;">445</span><br>numina: cum caeco rapiantur saecula casu,<br>mentimur regnare Iouem. spectabit ab alto<br>aethere Thessalicas, teneat cum fulmina, caedes?<br>scilicet ipse petet Pholoen, petet ignibus Oeten<br>inmeritaeque nemus Rhodopes pinusque Mimantis, <span style="font-size: 80%;">450</span><br>Cassius hoc potius feriet caput? astra Thyestae<br>intulit et subitis damnauit noctibus Argos:<br>tot similis fratrum gladios patrumque gerenti<br>Thessaliae dabit ille diem? mortalia nulli<br>sunt curata deo. cladis tamen huius habemus <span style="font-size: 80%;">455</span><br>uindictam, quantam terris dare numina fas est:<br>bella pares superis facient ciuilia diuos,<br>fulminibus manes radiisque ornabit et astris<br>inque deum templis iurabit Roma per umbras.<br> ut rapido cursu fati suprema morantem <span style="font-size: 80%;">460</span><br>consumpsere locum, parua tellure dirempti,<br>quo sua pila cadant aut quam sibi fata minentur <span style="font-size: 80%;">463</span><br>inde manum, spectant. uultus, quo noscere possent <span style="font-size: 80%;"> 462</span><br>facturi quae monstra forent, uidere parentum <span style="font-size: 80%;">464</span><br>frontibus aduersis fraternaque comminus arma,<br>nec libuit mutare locum. tamen omnia torpor<br>pectora constrinxit, gelidusque in uiscera sanguis<br>percussa pietate coit, totaeque cohortes<br>pila parata diu tensis tenuere lacertis.<br>di tibi non mortem, quae cunctis poena paratur, <span style="font-size: 80%;">470</span><br>sed sensum post fata tuae dent, Crastine, morti,<br>cuius torta manu commisit lancea bellum<br>primaque Thessaliam Romano sanguine tinxit.<br>o praeceps rabies! cum Caesar tela teneret,<br>inuenta est prior ulla manus? tum stridulus aer <span style="font-size: 80%;">475</span><br>elisus lituis conceptaque classica cornu,<br>tunc ausae dare signa tubae, tunc aethera tendit<br>extremique fragor conuexa inrumpit Olympi,<br>unde procul nubes, quo nulla tonitrua durant.<br>excepit resonis clamorem uallibus Haemus <span style="font-size: 80%;">480</span><br>Peliacisque dedit rursus geminare cauernis,<br>Pindus agit fremitus Pangaeaque saxa resultant<br>Oetaeaeque gemunt rupes, uocesque furoris<br>expauere sui tota tellure relatas.<br>spargitur innumerum diuersis missile uotis: <span style="font-size: 80%;">485</span><br>uolnera pars optat, pars terrae figere tela<br>ac puras seruare manus. rapit omnia casus<br>atque incerta facit quos uolt fortuna nocentes.<br>tunc et Ityraei Medique Arabesque soluti, <span style="font-size: 80%;">514</span><br>arcu turba minax, nusquam rexere sagittas,<br>sed petitur solus qui campis inminet aer;<br>inde cadunt mortes. sceleris sed crimine nullo<br>externum maculant chalybem: stetit omne coactum<br>circa pila nefas. ferro subtexitur aether<br>noxque super campos telis conserta pependit. <span style="font-size: 80%;">520</span><br>set quota pars cladis iaculis ferroque uolanti <span style="font-size: 80%;"> 489</span><br>exacta est! odiis solus ciuilibus ensis<br>sufficit, et dextras Romana in uiscera ducit.<br>Pompei densis acies stipata cateruis<br>iunxerat in seriem nexis umbonibus arma,<br>uixque habitura locum dextras ac tela mouendi<br>constiterat gladiosque suos conpressa timebat. <span style="font-size: 80%;">495</span><br>praecipiti cursu uaesanum Caesaris agmen<br>in densos agitur cuneos, perque arma, per hostem<br>quaerit iter. qua torta graues lorica catenas<br>opponit tutoque latet sub tegmine pectus,<br>hac quoque peruentum est ad uiscera, totque per arma <span style="font-size: 80%;">500</span><br>extremum est quod quisque ferit. ciuilia bella<br>una acies patitur, gerit altera; frigidus inde<br>stat gladius, calet omne nocens a Caesare ferrum.<br>nec Fortuna diu rerum tot pondera uertens<br>abstulit ingentis fato torrente ruinas. <span style="font-size: 80%;">505</span><br> ut primum toto diduxit cornua campo<br>Pompeianus eques bellique per ultima fudit,<br>sparsa per extremos leuis armatura maniplos<br>insequitur saeuasque manus inmittit in hostem:<br>illic quaeque suo miscet gens proelia telo, <span style="font-size: 80%;"> 510</span><br>Romanus cunctis petitur cruor; inde sagittae,<br>inde faces et saxa uolant spatioque solutae<br>aeris et calido liquefactae pondere glandes;<br>cum Caesar, metuens ne frons sibi prima labaret <span style="font-size: 80%;">521</span><br>incursu, tenet obliquas post signa cohortes,<br>inque latus belli, qua se uagus hostis agebat,<br>emittit subitum non motis cornibus agmen.<br>inmemores pugnae nulloque pudore timendi <span style="font-size: 80%;">525</span><br>praecipites fecere palam ciuilia bella<br>non bene barbaricis umquam commissa cateruis.<br>ut primum sonipes transfixus pectora ferro<br>in caput effusi calcauit membra regentis,<br>omnis eques cessit campis, glomerataque nubes <span style="font-size: 80%;">530</span><br>in sua conuersis praeceps ruit agmina frenis.<br>perdidit inde modum caedes, ac nulla secutast<br>pugna, sed hinc iugulis, hinc ferro bella geruntur;<br>nec ualet haec acies tantum prosternere quantum<br>inde perire potest. utinam, Pharsalia, campis <span style="font-size: 80%;">535</span><br>sufficiat cruor iste tuis, quem barbara fundunt<br>pectora; non alio mutentur sanguine fontes;<br>hic numerus totos tibi uestiat ossibus agros.<br>aut, si Romano conpleri sanguine mauis,<br>istis parce precor; uiuant Galataeque Syrique, <span style="font-size: 80%;">540</span><br>Cappadoces Gallique extremique orbis Hiberi,<br>Armenii, Cilices; nam post ciuilia bella<br>hic populus Romanus erit. semel ortus in omnis<br>it timor, et fatis datus est pro Caesare cursus.<br> uentum erat ad robur Magni mediasque cateruas. <span style="font-size: 80%;">545</span><br>quod totos errore uago perfuderat agros<br>constitit hic bellum, fortunaque Caesaris haesit.<br>non illic regum auxiliis collecta iuuentus<br>bella gerit ferrumque manus mouere rogatae:<br>ille locus fratres habuit, locus ille parentis. <span style="font-size: 80%;">550</span><br>hic furor, hic rabies, hic sunt tua crimina, Caesar.<br>hanc fuge, mens, partem belli tenebrisque relinque,<br>nullaque tantorum discat me uate malorum,<br>quam multum bellis liceat ciuilibus, aetas.<br>a potius pereant lacrimae pereantque querellae: <span style="font-size: 80%;">555</span><br>quidquid in hac acie gessisti, Roma, tacebo.<br>hic Caesar, rabies populis stimulusque furorum,<br>nequa parte sui pereat scelus, agmina circum<br>it uagus atque ignes animis flagrantibus addit.<br>inspicit et gladios, qui toti sanguine manent, <span style="font-size: 80%;">560</span><br>qui niteant primo tantum mucrone cruenti,<br>quae presso tremat ense manus, quis languida tela,<br>quis contenta ferat, quis praestet bella iubenti,<br>quem pugnare iuuet, quis uoltum ciue perempto<br>mutet; obit latis proiecta cadauera campis; <span style="font-size: 80%;">565</span><br>uolnera multorum totum fusura cruorem<br>opposita premit ipse manu. quacumque uagatur,<br>sanguineum ueluti quatiens Bellona flagellum<br>Bistonas aut Mauors agitans si uerbere saeuo<br>Palladia stimulet turbatos aegide currus, <span style="font-size: 80%;">570</span><br>nox ingens scelerum est; caedes oriuntur et instar<br>inmensae uocis gemitus, et pondere lapsi<br>pectoris arma sonant confractique ensibus enses.<br>ipse manu subicit gladios ac tela ministrat<br>aduersosque iubet ferro confundere uoltus, <span style="font-size: 80%;"> 575</span><br>promouet ipse acies, inpellit terga suorum,<br>uerbere conuersae cessantis excitat hastae,<br>in plebem uetat ire manus monstratque senatum:<br>scit cruor imperii qui sit, quae uiscera rerum,<br>unde petat Romam, libertas ultima mundi <span style="font-size: 80%;">580</span><br>quo steterit ferienda loco. permixta secundo<br>ordine nobilitas uenerandaque corpora ferro<br>urguentur; caedunt Lepidos caeduntque Metellos<br>Coruinosque simul Torquataque nomina, rerum<br>saepe duces summosque hominum te, Magne, remoto. <span style="font-size: 80%;">585</span><br>illic plebeia contectus casside uoltus<br>ignotusque hosti quod ferrum, Brute, tenebas!<br>o decus imperii, spes o suprema senatus,<br>extremum tanti generis per saecula nomen,<br>ne rue per medios nimium temerarius hostis, <span style="font-size: 80%;">590</span><br>nec tibi fatales admoueris ante Philippos,<br>Thessalia periture tua. nil proficis istic<br>Caesaris intentus iugulo: nondum attigit arcem,<br>iuris et humani columen, quo cuncta premuntur,<br>egressus meruit fatis tam nobile letum. <span style="font-size: 80%;">595</span><br>uiuat et, ut Bruti procumbat uictima, regnet.<br> hic patriae perit omne decus: iacet aggere magno<br>patricium campis non mixta plebe cadauer.<br>mors tamen eminuit clarorum in strage uirorum<br>pugnacis Domiti, quem clades fata per omnis <span style="font-size: 80%;">600</span><br>ducebant: nusquam Magni fortuna sine illo<br>succubuit. uictus totiens a Caesare salua<br>libertate perit: tunc mille in uolnera laetus<br>labitur ac uenia gaudet caruisse secunda.<br>uiderat in crasso uersantem sanguine membra <span style="font-size: 80%;">605</span><br>Caesar, et increpitans 'iam Magni deseris arma,<br>successor Domiti; sine te iam bella geruntur'<br>dixerat. ast illi suffecit pectora pulsans<br>spiritus in uocem morientiaque ora resoluit.<br>'non te funesta scelerum mercede potitum <span style="font-size: 80%;">610</span><br>sed dubium fati, Caesar, generoque minorem<br>aspiciens Stygias Magno duce liber ad umbras<br>et securus eo: te, saeuo Marte subactum,<br>Pompeioque grauis poenas nobisque daturum,<br>cum moriar, sperare licet.' non plura locutum <span style="font-size: 80%;">615</span><br>uita fugit, densaeque oculos uertere tenebrae.<br> inpendisse pudet lacrimas in funere mundi<br>mortibus innumeris, ac singula fata sequentem<br>quaerere letiferum per cuius uiscera uolnus<br>exierit, quis fusa solo uitalia calcet, <span style="font-size: 80%;">620</span><br>ore quis aduerso demissum faucibus ensem<br>expulerit moriens anima, quis corruat ictus,<br>quis steterit dum membra cadunt, qui pectore tela<br>transmittant aut quos campis adfixerit hasta,<br>quis cruor emissis perruperit aera uenis <span style="font-size: 80%;"> 625</span><br>inque hostis cadat arma sui, quis pectora fratris<br>caedat et, ut notum possit spoliare cadauer,<br>abscisum longe mittat caput, ora parentis<br>quis laceret nimiaque probet spectantibus ira<br>quem iugulat non esse patrem. mors nulla querella <span style="font-size: 80%;">630</span><br>digna sua est, nullosque hominum lugere uacamus.<br>non istas habuit pugnae Pharsalia partes<br>quas aliae clades: illic per fata uirorum,<br>per populos hic Roma perit; quod militis illic,<br>mors hic gentis erat: sanguis ibi fluxit Achaeus, <span style="font-size: 80%;">635</span><br>Ponticus, Assyrius; cunctos haerere cruores<br>Romanus campisque uetat consistere torrens.<br>maius ab hac acie quam quod sua saecula ferrent<br>uolnus habent populi; plus est quam uita salusque<br>quod perit: in totum mundi prosternimur aeuum. <span style="font-size: 80%;">640</span><br>uincitur his gladiis omnis quae seruiet aetas.<br>proxima quid suboles aut quid meruere nepotes<br>in regnum nasci? pauide num gessimus arma<br>teximus aut iugulos? alieni poena timoris<br>in nostra ceruice sedet. post proelia natis <span style="font-size: 80%;">645</span><br>si dominum, Fortuna, dabas, et bella dedisses.<br> iam Magnus transisse deos Romanaque fata<br>senserat infelix, tota uix clade coactus<br>fortunam damnare suam. stetit aggere campi,<br>eminus unde omnis sparsas per Thessala rura <span style="font-size: 80%;">650</span><br>aspiceret clades, quae bello obstante latebant.<br>tot telis sua fata peti, tot corpora fusa<br>ac se tam multo pereuntem sanguine uidit.<br>nec, sicut mos est miseris, trahere omnia secum<br>mersa iuuat gentesque suae miscere ruinae: <span style="font-size: 80%;">655</span><br>ut Latiae post se uiuat pars maxima turbae,<br>sustinuit dignos etiamnunc credere uotis<br>caelicolas, uouitque, sui solacia casus.<br>'parcite,' ait 'superi, cunctas prosternere gentes.<br>stante potest mundo Romaque superstite Magnus <span style="font-size: 80%;">660</span><br>esse miser. si plura iuuant mea uolnera, coniunx<br>est mihi, sunt nati: dedimus tot pignora fatis.<br>ciuiline parum est bello, si meque meosque<br>obruit? exiguae clades sumus orbe remoto?<br>omnia quid laceras? quid perdere cuncta laboras? <span style="font-size: 80%;">665</span><br>iam nihil est, Fortuna, meum.' sic fatur et arma<br>signaque et adflictas omni iam parte cateruas<br>circumit et reuocat matura in fata ruentis<br>seque negat tanti. nec derat robur in enses<br>ire duci iuguloque pati uel pectore letum. <span style="font-size: 80%;">670</span><br>sed timuit, strato miles ne corpore Magni<br>non fugeret, supraque ducem procumberet orbis;<br>Caesaris aut oculis uoluit subducere mortem.<br>nequiquam, infelix: socero spectare uolenti<br>praestandum est ubicumque caput. sed tu quoque, coniunx, <span style="font-size: 80%;">675</span><br>causa fugae uoltusque tui fatisque negatum<br>parte apsente mori. tum Magnum concitus aufert<br>a bello sonipes non tergo tela pauentem<br>ingentisque animos extrema in fata ferentem.<br>non gemitus, non fletus erat, saluaque uerendus <span style="font-size: 80%;">680</span><br>maiestate dolor, qualem te, Magne, decebat<br>Romanis praestare malis. non inpare uoltu<br>aspicis Emathiam: nec te uidere superbum<br>prospera bellorum nec fractum aduersa uidebunt;<br>quamque fuit laeto per tres infida triumphos <span style="font-size: 80%;">685</span><br>tam misero Fortuna minor. iam pondere fati<br>deposito securus abis; nunc tempora laeta<br>respexisse uacat, spes numquam inplenda recessit;<br>quid fueris nunc scire licet. fuge proelia dira<br>ac testare deos nullum, qui perstet in armis, <span style="font-size: 80%;">690</span><br>iam tibi, Magne, mori. ceu flebilis Africa damnis<br>et ceu Munda nocens Pharioque a gurgite clades,<br>sic et Thessalicae post te pars maxima pugnae<br>non iam Pompei nomen populare per orbem<br>nec studium belli, sed par quod semper habemus, <span style="font-size: 80%;">695</span><br>libertas et Caesar, erit; teque inde fugato<br>ostendit moriens sibi se pugnasse senatus.<br> nonne iuuat pulsum bellis cessisse nec istud<br>perspectasse nefas? spumantes caede cateruas<br>respice, turbatos incursu sanguinis amnes, <span style="font-size: 80%;">700</span><br>et soceri miserere tui. quo pectore Romam<br>intrabit factus campis felicior istis?<br>quidquid in ignotis solus regionibus exul,<br>quidquid sub Phario positus patiere tyranno,<br>crede deis, longo fatorum crede fauori, <span style="font-size: 80%;">705</span><br>uincere peius erat. prohibe lamenta sonare,<br>flere ueta populos, lacrimas luctusque remitte.<br>tam mala Pompei quam prospera mundus adoret.<br>aspice securus uoltu non supplice reges,<br>aspice possessas urbes donataque regna, <span style="font-size: 80%;">710</span><br>Aegypton Libyamque, et terras elige morti.<br> uidit prima tuae testis Larisa ruinae<br>nobile nec uictum fatis caput. omnibus illa<br>ciuibus effudit totas per moenia uires<br>obuia ceu laeto: promittunt munera flentes, <span style="font-size: 80%;">715</span><br>pandunt templa, domos, socios se cladibus optant.<br>scilicet inmenso superest ex nomine multum,<br>teque minor solo cunctas inpellere gentes<br>rursus in arma potes rursusque in fata redire.<br>sed 'quid opus uicto populis aut urbibus?' inquit <span style="font-size: 80%;">720</span><br>'uictori praestate fidem'. tu, Caesar, in alto<br>caedis adhuc cumulo patriae per uiscera uadis,<br>at tibi iam populos donat gener. auehit inde<br>Pompeium sonipes; gemitus lacrimaeque secuntur<br>plurimaque in saeuos populi conuicia diuos. <span style="font-size: 80%;">725</span><br>nunc tibi uera fides quaesiti, Magne, fauoris<br>contigit ac fructus: felix se nescit amari.<br> Caesar, ut Hesperio uidit satis arua natare<br>sanguine, parcendum ferro manibusque suorum<br>iam ratus ut uiles animas perituraque frustra <span style="font-size: 80%;">730</span><br>agmina permisit uitae. sed, castra fugatos<br>ne reuocent pellatque quies nocturna pauorem,<br>protinus hostili statuit succedere uallo,<br>dum fortuna calet, dum conficit omnia terror,<br>non ueritus graue ne fessis aut Marte subactis <span style="font-size: 80%;">735</span><br>hoc foret imperium. non magno hortamine miles<br>in praedam ducendus erat. 'uictoria nobis<br>plena, uiri:' dixit 'superest pro sanguine merces,<br>quam monstrare meum est; neque enim donare uocabo<br>quod sibi quisque dabit. cunctis, en, plena metallis <span style="font-size: 80%;">740</span><br>castra patent; raptum Hesperiis e gentibus aurum<br>hic iacet Eoasque premunt tentoria gazas.<br>tot regum fortuna simul Magnique coacta<br>expectat dominos: propera praecedere, miles,<br>quos sequeris; quascumque tuas Pharsalia fecit <span style="font-size: 80%;">745</span><br>a uictis rapiuntur opes.' [nec plura locutus<br>inpulit amentes aurique cupidine caecos<br>ire super gladios supraque cadauera patrum<br>et caesos calcare duces.] quae fossa, quis agger<br>sustineat pretium belli scelerumque petentis? <span style="font-size: 80%;">750</span><br>scire ruunt, quanta fuerint mercede nocentes.<br>inuenere quidem spoliato plurima mundo<br>bellorum in sumptus congestae pondera massae,<br>sed non inpleuit cupientis omnia mentes.<br>quidquid fodit Hiber, quidquid Tagus expulit auri, <span style="font-size: 80%;">755</span><br>quod legit diues summis Arimaspus harenis,<br>ut rapiant, paruo scelus hoc uenisse putabunt.<br>cum sibi Tarpeias uictor desponderit arces,<br>cum spe Romanae promiserit omnia praedae,<br>decipitur quod castra rapit. capit inpia plebes <span style="font-size: 80%;">760</span><br>caespite patricio somnos, stratumque cubile<br>regibus infandus miles premit, inque parentum<br>inque toris fratrum posuerunt membra nocentes.<br>quos agitat uaesana quies, somnique furentes<br>Thessalicam miseris uersant in pectore pugnam. <span style="font-size: 80%;">765</span><br>inuigilat cunctis saeuum scelus, armaque tota<br>mente agitant, capuloque manus absente mouentur.<br>ingemuisse putem campos, terramque nocentem<br>inspirasse animas, infectumque aera totum<br>manibus et superam Stygia formidine noctem. <span style="font-size: 80%;">770</span><br>exigit a meritis tristes uictoria poenas,<br>sibilaque et flammas infert sopor. umbra perempti<br>ciuis adest; sua quemque premit terroris imago:<br>ille senum uoltus, iuuenum uidet ille figuras,<br>hunc agitant totis fraterna cadauera somnis, <span style="font-size: 80%;">775</span><br>pectore in hoc pater est, omnes in Caesare manes.<br>haud alios nondum Scythica purgatus in ara<br>Eumenidum uidit uoltus Pelopeus Orestes,<br>nec magis attonitos animi sensere tumultus,<br>cum fureret, Pentheus aut, cum desisset, Agaue. <span style="font-size: 80%;">780</span><br>hunc omnes gladii, quos aut Pharsalia uidit<br>aut ultrix uisura dies stringente senatu,<br>illa nocte premunt, hunc infera monstra flagellant.<br>et quantum poenae misero mens conscia donat,<br>quod Styga, quod manes ingestaque Tartara somnis <span style="font-size: 80%;">785</span><br>Pompeio uiuente uidet! tamen omnia passo,<br>postquam clara dies Pharsalica damna retexit,<br>nulla loci facies reuocat feralibus aruis<br>haerentis oculos. cernit propulsa cruore<br>flumina et excelsos cumulis aequantia colles <span style="font-size: 80%;">790</span><br>corpora, sidentis in tabem spectat aceruos<br>et Magni numerat populos, epulisque patur<br>ille locus, uoltus ex quo faciesque iacentum<br>agnoscat. iuuat Emathiam non cernere terram<br>et lustrare oculis campos sub clade latentes. <span style="font-size: 80%;">795</span><br>fortunam superosque suos in sanguine cernit.<br>ac, ne laeta furens scelerum spectacula perdat,<br>inuidet igne rogi miseris, caeloque nocenti<br>ingerit Emathiam. non illum Poenus humator<br>consulis et Libyca succensae lampade Cannae <span style="font-size: 80%;">800</span><br>conpellunt hominum ritus ut seruet in hoste,<br>sed meminit nondum satiata caedibus ira<br>ciues esse suos. petimus non singula busta<br>discretosque rogos: unum da gentibus ignem,<br>non interpositis urantur corpora flammis; <span style="font-size: 80%;">805</span><br>aut, generi si poena iuuat, nemus extrue Pindi,<br>erige congestas Oetaeo robore siluas,<br>Thessalicam uideat Pompeius ab aequore flammam.<br>nil agis hac ira: tabesne cadauera soluat<br>an rogus, haud refert; placido natura receptat <span style="font-size: 80%;">810</span><br>cuncta sinu, finemque sui sibi corpora debent.<br>hos, Caesar, populos si nunc non usserit ignis,<br>uret cum terris, uret cum gurgite ponti.<br>communis mundo superest rogus ossibus astra<br>mixturus. quocumque tuam fortuna uocabit, <span style="font-size: 80%;">815</span><br>hae quoque sunt animae: non altius ibis in auras,<br>non meliore loco Stygia sub nocte iacebis.<br>libera fortunae mors est; capit omnia tellus<br>quae genuit; caelo tegitur qui non habet urnam.<br>tu, cui dant poenas inhumato funere gentes, <span style="font-size: 80%;">820</span><br>quid fugis hanc cladem? quid olentis deseris agros?<br>has trahe, Caesar, aquas, hoc, si potes, utere caelo.<br>sed tibi tabentes populi Pharsalica rura<br>eripiunt camposque tenent uictore fugato.<br> non solum Haemonii funesta ad pabula belli <span style="font-size: 80%;">825</span><br>Bistonii uenere lupi tabemque cruentae<br>caedis odorati Pholoen liquere leones.<br>tunc ursae latebras, obscaeni tecta domosque<br>deseruere canes, et quidquid nare sagaci<br>aera non sanum motumque cadauere sentit. <span style="font-size: 80%;">830</span><br>iamque diu uolucres ciuilia castra secutae<br>conueniunt. uos, quae Nilo mutare soletis<br>Threicias hiemes, ad mollem serius Austrum<br>istis, aues. numquam tanto se uolture caelum<br>induit aut plures presserunt aera pinnae. <span style="font-size: 80%;">835</span><br>omne nemus misit uolucres omnisque cruenta<br>alite sanguineis stillauit roribus arbor.<br>saepe super uoltus uictoris et inpia signa<br>aut cruor aut alto defluxit ab aethere tabes<br>membraque deiecit iam lassis unguibus ales. <span style="font-size: 80%;">840</span><br>sic quoque non omnis populus peruenit ad ossa<br>inque feras discerptus abit; non intima curant<br>uiscera nec totas auidae sorbere medullas:<br>degustant artus. Latiae pars maxima turbae<br>fastidita iacet; quam sol nimbique diesque <span style="font-size: 80%;">845</span><br>longior Emathiis resolutam miscuit aruis.<br> Thessalia, infelix, quo tantum crimine, tellus,<br>laesisti superos, ut te tot mortibus unam,<br>tot scelerum fatis premerent? quod sufficit aeuum<br>inmemor ut donet belli tibi damna uetustas? <span style="font-size: 80%;">850</span><br>quae seges infecta surget non decolor herba?<br>quo non Romanos uiolabis uomere manes?<br>ante nouae uenient acies, scelerique secundo<br>praestabis nondum siccos hoc sanguine campos.<br>omnia maiorum uertamus busta licebit, <span style="font-size: 80%;">855</span><br>et stantis tumulos et qui radice uetusta<br>effudere suas uictis conpagibus urnas,<br>plus cinerum Haemoniae sulcis telluris aratur<br>pluraque ruricolis feriuntur dentibus ossa.<br>nullus ab Emathio religasset litore funem <span style="font-size: 80%;">860</span><br>nauita, nec terram quisquam mouisset arator,<br>Romani bustum populi, fugerentque coloni<br>umbrarum campos, gregibus dumeta carerent,<br>nullusque auderet pecori permittere pastor<br>uellere surgentem de nostris ossibus herbam, <span style="font-size: 80%;">865</span><br>ac, uelut inpatiens hominum uel solis iniqui<br>limite uel glacie, nuda atque ignota iaceres,<br>si non prima nefas belli sed sola tulisses.<br>o superi, liceat terras odisse nocentis.<br>quid totum premitis, quid totum absoluitis orbem? <span style="font-size: 80%;">870</span><br>Hesperiae clades et flebilis unda Pachyni<br>et Mutina et Leucas puros fecere Philippos. </P> <div class="footer"> <p> <a href="/lucan.html">Lucan</a> <a href="/index.html">The Latin Library</a> <a href="/classics.html">The Classics Page</a> </p> </div> </BODY></HTML>