CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Trịnh Tông – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"5158310f-3201-4ba2-a5d8-2a7041736e2e","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Trịnh_Tông","wgTitle":"Trịnh Tông","wgCurRevisionId":71797276,"wgRevisionId":71797276,"wgArticleId":92535,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Trang có thời biểu","Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback","Sinh năm 1763","Mất năm 1786","Chúa Trịnh","Vương tước nhà Lê trung hưng","Họ Trịnh","Người họ Trịnh tại Việt Nam","Người Việt Nam"],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Trịnh_Tông","wgRelevantArticleId":92535,"wgIsProbablyEditable":true, "wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgRedirectedFrom":"Trịnh_Khải","wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgInternalRedirectTargetUrl":"/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng","wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q5948528","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform", "platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.timeline.styles":"ready","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.view.redirect","ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP", "ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.timeline.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/Tr%E1%BB%8Bnh_Kh%E1%BA%A3i.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="2856"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/Tr%E1%BB%8Bnh_Kh%E1%BA%A3i.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1904"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="1523"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Trịnh Tông – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Trịnh_Tông rootpage-Trịnh_Tông skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Trình đơn chính</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z"><span>Trang Chính</span></a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc"><span>Nội dung chọn lọc</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x"><span>Bài viết ngẫu nhiên</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r"><span>Thay đổi gần đây</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt"><span>Báo lỗi nội dung</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn"><span>Hướng dẫn</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u"><span>Giới thiệu Wikipedia</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây"><span>Cộng đồng</span></a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn"><span>Thảo luận chung</span></a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia"><span>Giúp sử dụng</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc"><span>Liên lạc</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin"><span>Tải lên tập tin</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Giao diện</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi" class=""><span>Quyên góp</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Tr%E1%BB%8Bnh+T%C3%B4ng" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class=""><span>Tạo tài khoản</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Tr%E1%BB%8Bnh+T%C3%B4ng" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class=""><span>Đăng nhập</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ cá nhân</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi"><span>Quyên góp</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Tr%E1%BB%8Bnh+T%C3%B4ng" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Tạo tài khoản</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Tr%E1%BB%8Bnh+T%C3%B4ng" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Đăng nhập</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi"><span>tìm hiểu thêm</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y"><span>Đóng góp</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n"><span>Thảo luận cho địa chỉ IP này</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Tiểu_sử" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tiểu_sử"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Tiểu sử</span> </div> </a> <ul id="toc-Tiểu_sử-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chính_biến_năm_Canh_Tý" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Chính_biến_năm_Canh_Tý"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Chính biến năm Canh Tý</span> </div> </a> <ul id="toc-Chính_biến_năm_Canh_Tý-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lên_ngôi_nhờ_kiêu_binh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Lên_ngôi_nhờ_kiêu_binh"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Lên ngôi nhờ kiêu binh</span> </div> </a> <ul id="toc-Lên_ngôi_nhờ_kiêu_binh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Họa_kiêu_binh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Họa_kiêu_binh"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Họa kiêu binh</span> </div> </a> <ul id="toc-Họa_kiêu_binh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Giao_tranh_với_Tây_Sơn" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Giao_tranh_với_Tây_Sơn"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Giao tranh với Tây Sơn</span> </div> </a> <ul id="toc-Giao_tranh_với_Tây_Sơn-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cái_chết" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Cái_chết"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Cái chết</span> </div> </a> <ul id="toc-Cái_chết-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Xem_thêm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Xem_thêm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Xem thêm</span> </div> </a> <ul id="toc-Xem_thêm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tham_khảo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tham_khảo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Tham khảo</span> </div> </a> <ul id="toc-Tham_khảo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chú_thích" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Chú_thích"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Chú thích</span> </div> </a> <ul id="toc-Chú_thích-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Trịnh Tông</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 6 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-6" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">6 ngôn ngữ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng" title="Trịnh Tông – Tiếng Mân Nam" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Trịnh Tông" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Tiếng Mân Nam" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_Kh%E1%BA%A3i" title="Trịnh Khải – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="Trịnh Khải" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_Kh%E1%BA%A3i" title="Trịnh Khải – Tiếng Pháp" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Trịnh Khải" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Tiếng Pháp" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%B0%90%EB%98%A5" title="찐똥 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="찐똥" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E9%84%AD%E6%A5%B7" title="鄭楷 – Tiếng Nhật" lang="ja" hreflang="ja" data-title="鄭楷" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Tiếng Nhật" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%84%AD%E6%A3%95" title="鄭棕 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="鄭棕" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q5948528#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c"><span>Bài viết</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t"><span>Thảo luận</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tiếng Việt</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&action=history"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j"><span>Các liên kết đến đây</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k"><span>Thay đổi liên quan</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t" title="Một danh sách chứa tất cả trang đặc biệt [q]" accesskey="q"><span>Trang đặc biệt</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&oldid=71797276" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang"><span>Liên kết thường trực</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này"><span>Thông tin trang</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&id=71797276&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này"><span>Trích dẫn trang này</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FTr%25E1%25BB%258Bnh_T%25C3%25B4ng"><span>Lấy URL ngắn gọn</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FTr%25E1%25BB%258Bnh_T%25C3%25B4ng"><span>Tải mã QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=Tr%E1%BB%8Bnh+T%C3%B4ng"><span>Tạo một quyển sách</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&action=show-download-screen"><span>Tải dưới dạng PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p"><span>Bản để in ra</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q5948528" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g"><span>Khoản mục Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><span class="mw-redirectedfrom">(Đổi hướng từ <a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_Kh%E1%BA%A3i&redirect=no" class="mw-redirect" title="Trịnh Khải">Trịnh Khải</a>)</span></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"><table class="infobox vcard" style="width:22em"><tbody><tr><th colspan="2" class="fn" style="padding:12px;text-align:center;vertical-align:middle;line-height:1.1em;font-size:135%;font-weight:bold;color:black;background-color: #cbe; color:inherit; font-size: 125%">Trịnh Khải<br /><span style="font-size:small;">鄭楷</span></th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Tr%E1%BB%8Bnh" title="Chúa Trịnh">Chúa Trịnh</a> <div style="font-size:small;">Đoan Nam Vương</div></td></tr><tr><td colspan="2" class="photo" style="text-align:center"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Tr%E1%BB%8Bnh_Kh%E1%BA%A3i.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/Tr%E1%BB%8Bnh_Kh%E1%BA%A3i.png" decoding="async" width="150" height="357" class="mw-file-element" data-file-width="129" data-file-height="307" /></a></span><div style="padding:5px">Chân dung Trịnh Tông trong <i>Trịnh gia chính phả</i></div></td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;background-color: #e4dcf6;color:inherit;line-height:normal;padding:0.2em;"><a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Tr%E1%BB%8Bnh" title="Chúa Trịnh">Trịnh Vương</a></th></tr><tr><th scope="row">Tại vị</th><td>28 tháng 11 năm 1782 – 23 tháng 7 năm 1786<br />3 năm, 237 ngày<div class="timeline-wrapper"><map name="timeline_qgd4ljorgzsh7k0lhemqe2ov3e2gtgi"></map><img usemap="#timeline_qgd4ljorgzsh7k0lhemqe2ov3e2gtgi" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/timeline/qgd4ljorgzsh7k0lhemqe2ov3e2gtgi.png" /></div></td></tr><tr><th scope="row">Thời kỳ</th><td><a href="/wiki/L%C3%AA_Hi%E1%BB%83n_T%C3%B4ng" title="Lê Hiển Tông">Lê Hiển Tông</a> (<a href="/wiki/1740" title="1740">1740</a> - <a href="/wiki/1786" title="1786">1786</a>)</td></tr><tr><th scope="row">Tiền nhiệm</th><td><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_C%C3%A1n" title="Trịnh Cán"><font color="grey">Trịnh Cán</font></a></td></tr><tr><th scope="row">Kế nhiệm</th><td><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_B%E1%BB%93ng" title="Trịnh Bồng"><font color="blue">Trịnh Bồng</font></a></td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;background-color: #e4dcf6;color:inherit;line-height:normal;padding:0.2em;">Thông tin chung</th></tr><tr><th scope="row">Sinh</th><td><a href="/wiki/10_th%C3%A1ng_10" title="10 tháng 10">10 tháng 10</a> năm <a href="/wiki/1763" title="1763">1763</a></td></tr><tr><th scope="row">Mất</th><td><a href="/wiki/23_th%C3%A1ng_7" title="23 tháng 7">23 tháng 7</a> năm 1786 (22–23 tuổi)<br /><a href="/wiki/%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i" title="Đàng Ngoài">Đàng Ngoài</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_Vi%E1%BB%87t" title="Đại Việt">Đại Việt</a></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><table class="infobox" style="width:22em;border-collapse:collapse; border-spacing:0px; border:none; width:100%; margin:0px; font-size:100%; clear:none; float:none"><tbody><tr><th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;text-align:left">Tên thật</th></tr><tr><td colspan="2" class="nickname" style="text-align:center;text-align:left; padding-left:0.7em;">Trịnh Tông (鄭棕)</td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;text-align:left"><a href="/wiki/Mi%E1%BA%BFu_hi%E1%BB%87u" title="Miếu hiệu">Miếu hiệu</a></th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center;text-align:left; padding-left:0.7em;"><a href="/wiki/Linh_V%C6%B0%C6%A1ng" class="mw-redirect mw-disambig" title="Linh Vương">Linh Vương</a></td></tr></tbody></table></td></tr><tr><th scope="row">Tước hiệu</th><td>Đoan Nam Vương (端南王)</td></tr><tr><th scope="row">Hoàng tộc</th><td><a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Tr%E1%BB%8Bnh" title="Chúa Trịnh">Chúa Trịnh</a></td></tr><tr><th scope="row">Thân phụ</th><td><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_S%C3%A2m" title="Trịnh Sâm">Trịnh Sâm</a></td></tr><tr><th scope="row">Thân mẫu</th><td><a href="/wiki/D%C6%B0%C6%A1ng_Th%E1%BB%8B_Ng%E1%BB%8Dc_Hoan" title="Dương Thị Ngọc Hoan">Dương Thị Ngọc Hoan</a></td></tr></tbody></table> <p><b>Đoan Nam Vương</b> <b>Trịnh Tông</b> (<a href="/wiki/Ch%E1%BB%AF_H%C3%A1n" title="Chữ Hán">chữ Hán</a>: 鄭棕; 10 tháng 10 năm 1763 - 23 tháng 7 năm 1786), còn có tên khác là <b>Trịnh Khải</b> (鄭楷) là vị <a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Tr%E1%BB%8Bnh" title="Chúa Trịnh">chúa Trịnh</a> thứ 10 thời <a href="/wiki/L%C3%AA_Trung_H%C6%B0ng" class="mw-redirect" title="Lê Trung Hưng">Lê Trung Hưng</a> trong <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Lịch sử Việt Nam">lịch sử Việt Nam</a>, cầm quyền từ năm <a href="/wiki/1782" title="1782">1782</a> tới năm <a href="/wiki/1786" title="1786">1786</a>, ở giai đoạn tan rã của tập đoàn phong kiến họ Trịnh. </p><p>Trịnh Tông là con trai trưởng của Thánh Tổ Thịnh vương <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_S%C3%A2m" title="Trịnh Sâm">Trịnh Sâm</a>, mẹ là bà <a href="/wiki/D%C6%B0%C6%A1ng_Th%E1%BB%8B_Ng%E1%BB%8Dc_Hoan" title="Dương Thị Ngọc Hoan">Dương Thị Ngọc Hoan</a>. Từ lúc trẻ, ông đã không được cha mình thương yêu và bị Tuyên phi <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7ng_Th%E1%BB%8B_Hu%E1%BB%87" title="Đặng Thị Huệ">Đặng Thị Huệ</a> tìm cớ hãm hại. Trong vụ án năm Canh Tý, Trịnh Tông bị truất ngôi làm con út, nhường lại chức thế tử cho <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_C%C3%A1n" title="Trịnh Cán">Trịnh Cán</a> là con của Tuyên phi. Tuy nhiên vào tháng 10 ÂL năm <a href="/wiki/1782" title="1782">1782</a>, không lâu sau khi <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_S%C3%A2m" title="Trịnh Sâm">Trịnh Sâm</a> mất, lính tam phủ cùng nhau nổi dậy tôn phò Trịnh Tông lên giữ ngôi chúa mà truất ngôi của <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_C%C3%A1n" title="Trịnh Cán">Trịnh Cán</a>. </p><p>Kiêu binh hai xứ Thanh, Nghệ do có công phò Trịnh vương nên rất đắc chí, lộng hành ngang ngược không kiêng kị gì cả khiến triều cương hỗn loạn, thế nước suy yếu. Năm <a href="/wiki/1786" title="1786">1786</a>, tướng <a href="/wiki/Nh%C3%A0_T%C3%A2y_S%C6%A1n" title="Nhà Tây Sơn">Tây Sơn</a> là <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Hu%E1%BB%87" class="mw-redirect" title="Nguyễn Huệ">Nguyễn Huệ</a> (vua <a href="/wiki/Quang_Trung" title="Quang Trung">Quang Trung</a>) lấy danh nghĩa phù Lê xuất quân bắc phạt; Trịnh Tông không chống lại được rồi bị bắt và tự tử; bắt đầu cho mấy năm biến động liên tiếp trên chính trường Bắc Hà cho tới mùa xuân năm <a href="/wiki/1789" title="1789">1789</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tiểu_sử"><span id="Ti.E1.BB.83u_s.E1.BB.AD"></span>Tiểu sử</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&veaction=edit&section=1" title="Sửa đổi phần “Tiểu sử”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&action=edit&section=1" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tiểu sử"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><b>Trịnh Tông</b> (鄭棕) còn có tên khác là Trịnh Khải, con trai trưởng của Thánh tổ Thịnh vương <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_S%C3%A2m" title="Trịnh Sâm">Trịnh Sâm</a> với thứ phi <a href="/wiki/D%C6%B0%C6%A1ng_Th%E1%BB%8B_Ng%E1%BB%8Dc_Hoan" title="Dương Thị Ngọc Hoan">Dương Thị Ngọc Hoan</a>, người làng Long Phúc, huyện <a href="/wiki/Th%E1%BA%A1ch_H%C3%A0" title="Thạch Hà">Thạch Hà</a>, Hà Tĩnh. Bà có chị gái là Ngọc Thịnh, ái phi của Chúa Trịnh Doanh đưa vào làm cung tần của Trịnh Sâm. Vốn không ưa Ngọc Thịnh, không ưa cả người làng Long Phúc, thấy Ngọc Hoan kém sắc lại không được học hành gì, Thế tử Trịnh Sâm không đoái hoài tới. </p><p>Biết Thế tử đang muốn có con trai nối dõi, Ngọc Thịnh đã bày mưu cho em, phao tin Ngọc Hoan nằm mơ thấy rồng hiện, mua chuộc Liêm Trung hầu, viên hoạn quan trung đường được Thế tử tin cẩn, kẻ được sai gọi phi tần, cung nữ hầu Thế tử mỗi tối. Hôm đó, Chúa cho vời chính phi Ngọc Khoan vào hầu, Khê trung hầu cố ý giả nghe lầm, đưa ngay Ngọc Hoan đến. Thấy bà, Chúa không bằng lòng nhưng không nỡ đuổi ra. Sau đó, Chúa đòi Liêm trung hầu vào trách mắng. Liêm trung hầu cúi đầu tạ tội, đoạn thuật rõ đầu đuôi chuyện Ngọc Hoan nằm mơ, Chúa nghe nhưng không nói gì cả. Sau đó, Ngọc Hoan đã có thai, sinh ra Trịnh Tông năm <a href="/wiki/1763" title="1763">1763</a>. </p><p>Khi biết Ngọc Hoan mang thai, Trịnh Sâm đã tỏ ra thờ ơ, Ngọc Hoan sinh con, Chúa cũng chẳng quan tâm. Ngay cả việc đặt tên cho cậu bé, Chúa cũng lừng chừng. Ân vương <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_Doanh" title="Trịnh Doanh">Trịnh Doanh</a> phải giục, Chúa cũng khất lần. Nay được cháu trai ra đời, có người nối dõi, Ân vương vui mừng khôn xiết đã ngẫu hứng mấy vần thơ: </p> <dl><dd><dl><dd><i>Lân đã hiện rồi vinh quốc công</i></dd> <dd><i>Thiên hoàng nay đã tỏ dòng trong</i></dd> <dd><i>Siêu phàm có được nhờ nhân hậu</i></dd> <dd><i>Vui cả sơn hà bàn thạch tông.</i></dd></dl></dd></dl> <p>Ân vương Trịnh Doanh rất thú bài thơ này, giục mãi mà Trịnh Sâm cứ lờ đi nên bèn lấy chữ "<i>Tông</i>", chữ cuối cùng của bài để đặt tên cho ấu chúa. Tên có ý nghĩa rằng Tông ra đời quý như kỳ lân xuất hiện, phúc cho thiên hạ, đồng thời dòng họ Trịnh sẽ mãi vững bền như bàn thạch. </p><p>Tông lớn lên khôi ngô, tuấn tú nhưng vì chúa không yêu mẹ nên cũng chẳng thiết đến con. Hơn nữa, <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_S%C3%A2m" title="Trịnh Sâm">Trịnh Sâm</a> cho rằng, giấc mơ rồng là điềm làm vua chúa, nhưng rồng vẽ không phải là rồng thật, lại không có đuôi, ắt là cơ nghiệp không bền. Trịnh Sâm không muốn chọn Tông làm thế tử, việc học tập được giao cả cho các quan; đến khi Khải đủ tuổi ra ở riêng, chúa cũng lờ luôn. </p><p>"<i>Theo lệ cổ, con trai của chúa cứ đến 7 tuổi thì cho ra ở riêng để học, nếu là con trai trưởng thì cứ đến 13 tuổi là cho mở phủ đệ riêng, được phong làm Thế tử. Nhưng Sâm cho rằng Khải không phải do Chính phi sinh ra nên không yêu quý lắm. (…) Hai viên quan trong cơ quan Ngự sử đài là Nguyễn Thướng và Vũ Huy Đĩnh nhiều lần xin Trịnh Sâm lập Thế tử, nhưng họ đều bị giáng chức. Về sau, Đặng Thị Huệ, là một thị nữ được Trịnh Sâm yêu chiều, sinh con trai là Cán, Trịnh Sâm đặc biệt yêu quý hơn nên sách phong Đặng Thị làm Tuyên phi. Từ đó, Đặng Thị ra sức xây dựng phe cánh ngày một mạnh. Đặng Thị Huệ ngầm nuôi chí lập mưu cướp ngôi Thế tử cho con là Cán. Khải lấy đó làm mối lo. Khi Trịnh Sâm bị bệnh, Trịnh Khải âm mưu với các quan trấn thủ Sơn Tây Nguyễn Lệ và trấn thủ Kinh Bắc Nguyễn Khắc Tuân làm loạn, Sâm giáng Khải xuống làm con út và bắt giam ở nội phủ</i>".<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Chúa Trịnh Sâm cho rằng Tông không phải do vợ cả sinh ra, nên chỉ dùng Hân quận công Nguyễn Phương Đĩnh làm bảo phó. Đến năm 9 tuổi, Trịnh Tông mới đi học, dùng Nguyễn Lệ và Lý Trần Thản làm Tả, Hữu tư giảng. Chưa được bao lâu, Trần Thản mất, Nguyễn Lệ trấn thủ Sơn Tây, chúa cho Tông đến ở nhà riêng Nguyễn Phương Đĩnh, có lệnh mới được vào phủ đường triều yết<sup id="cite_ref-CM45_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-CM45-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chính_biến_năm_Canh_Tý"><span id="Ch.C3.ADnh_bi.E1.BA.BFn_n.C4.83m_Canh_T.C3.BD"></span>Chính biến năm Canh Tý</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&veaction=edit&section=2" title="Sửa đổi phần “Chính biến năm Canh Tý”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&action=edit&section=2" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chính biến năm Canh Tý"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=Ch%C3%ADnh_bi%E1%BA%BFn_n%C4%83m_1780_trong_ph%E1%BB%A7_ch%C3%BAa_Tr%E1%BB%8Bnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chính biến năm 1780 trong phủ chúa Trịnh (trang không tồn tại)">Chính biến năm 1780 trong phủ chúa Trịnh</a></div> <p>Quận Huy <a href="/wiki/Ho%C3%A0ng_%C4%90%C3%ACnh_B%E1%BA%A3o" title="Hoàng Đình Bảo">Hoàng Đình Bảo</a> giữ chức trấn thủ Nghệ An, rất được lòng dân. <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_S%C3%A2m" title="Trịnh Sâm">Trịnh Sâm</a> nghi là có ý phản, bí mật bàn mưu với Nguyễn Lệ và Nguyễn Phương Đĩnh giết Đình Bảo. Đình Bảo vì có vợ thân thiết với Đặng Tuyên phi đang được sủng ái, nên biết chuyện, bèn làm tờ khải xin về triều, chúa y cho. </p><p>Đình Bảo cho rằng Đặng Thị tuy được chúa cưng yêu, nhưng con cô ta là <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_C%C3%A1n" title="Trịnh Cán">Trịnh Cán</a> còn bé mà Trịnh Tông thì đã trưởng thành. Sau khi về kinh, Đình Bảo cho đem lễ vật 100 lạng vàng, 10 cây đoạn gấm, làm lễ trình diện, đến yết kiến Trịnh Tông. Ông từ chối, không cho vào, lại nói riêng với người hầu hạ rằng: </p> <dl><dd><i>Thằng giặc ấy sao không ở trấn Nghệ An để làm phản, lại về triều làm gì? Một ngày kia ta sẽ tịch thu gia sản nó, ta cũng đâu thèm chi cái lễ của nó</i>.</dd></dl> <p>Đình Bảo nghe được câu ấy, sợ lắm, tự suy nghĩ là mình không được thế tử bao dung, bèn ngả sang phe <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7ng_Th%E1%BB%8B_Hu%E1%BB%87" title="Đặng Thị Huệ">Đặng Thị Huệ</a> ngầm chủ trương mưu kế bỏ người này lập người khác, Đặng Thị cũng hết sức giúp đỡ Đình Bảo, và biện bạch là Đình Bảo bị vu oan, lại cho Đình Bảo có thể dùng giữ việc trọng đại được. <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_S%C3%A2m" title="Trịnh Sâm">Trịnh Sâm</a> tin lời. Do đấy, Đình Bảo được vào giữ chức trong chính phủ, lãnh chức trấn thủ Sơn Nam bằng cách vắng mặt. Quyền thế Đình Bảo làm nghiêng lệch cả trong kinh, ngoài trấn. Bọn quản binh và trấn thủ đều là môn hạ, chỉ có <a href="/w/index.php?title=Nguy%E1%BB%85n_L%E1%BB%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nguyễn Lệ (trang không tồn tại)">Nguyễn Lệ</a> ở Sơn Tây và <a href="/w/index.php?title=Nguy%E1%BB%85n_Kh%E1%BA%AFc_Tu%C3%A2n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nguyễn Khắc Tuân (trang không tồn tại)">Nguyễn Khắc Tuân</a> ở Kinh Bắc cùng Đình Bảo vẫn ngầm có ý đánh đổ Đình Bảo. </p><p>Bấy giờ Đặng Tuyên phi được sủng ái, lại có viện trợ từ Hoàng Đình Bảo, nuôi ý lập con mình là Cán làm kế tự, Tông cảm thấy bất an bởi khi <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_S%C3%A2m" title="Trịnh Sâm">Trịnh Sâm</a> mắc bệnh, nhiều lần Tông không được vào yết kiến. Lại vì bên ngoài có lời đồn Trịnh Sâm bệnh nặng lắm, nên Trịnh Tông bèn bàn mưu với gia thần là <a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0m_Xu%C3%A2n_Th%E1%BB%A5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đàm Xuân Thụ (trang không tồn tại)">Đàm Xuân Thụ</a> và bọn đầy tớ nhỏ là Thế và Thẩm. Theo lời khuyên của bọn họ, ông bí mật chứa sẵn binh khí, chiêu mộ dũng sĩ, dự định khi Trịnh Sâm mất thì đóng cửa thành lại, giết Đình Bảo, bắt giam Tuyên phi, rồi báo cho quan hai trấn Tây, Bắc vào hộ vệ. Tông nghe theo, vay ngầm của nội thị <a href="/w/index.php?title=Chu_Xu%C3%A2n_H%C3%A1n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chu Xuân Hán (trang không tồn tại)">Chu Xuân Hán</a> 1.000 lạng bạc, để nuôi dũng sĩ và sắm khí giới<sup id="cite_ref-CM45_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-CM45-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Lại báo việc đó cho Nguyễn Lệ và Nguyễn Khắc Tuân đề họ sẵn sàng dự bị. </p><p>Đốc đồng Kinh Bắc <a href="/wiki/Ng%C3%B4_Th%E1%BB%9Di_Nhi%E1%BB%87m" class="mw-redirect" title="Ngô Thời Nhiệm">Ngô Thì Nhậm</a><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> từng giảng sách cho Trịnh Tông, được kính trọng; cùng với <a href="/w/index.php?title=H%C3%A0_Nh%C6%B0_S%C6%A1n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hà Như Sơn (trang không tồn tại)">Hà Như Sơn</a> là học trò của Nhậm làm việc giữ sách. Như Sơn biết được việc, đem nói với Nhậm và Cấp sự trung <a href="/w/index.php?title=Nguy%E1%BB%85n_Huy_B%C3%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nguyễn Huy Bá (trang không tồn tại)">Nguyễn Huy Bá</a>. Bá cho con dâu vào làm thị tỳ hầu hạ Đặng Thị, lại sai người thân tín cầu cạnh làm hầu hạ Nguyễn Khắc Tuân, nên dò biết việc này, bèn vào phủ tố cáo. Đặng Tuyên phi bèn cùng <a href="/wiki/Ng%C3%B4_Th%E1%BB%9Di_Nhi%E1%BB%87m" class="mw-redirect" title="Ngô Thời Nhiệm">Ngô Thì Nhậm</a> hợp mưu cáo tố là Tông cấu kết với hai viên trấn thủ, mưu toan làm việc trái phép. Chúa giận lắm, cho triệu <a href="/wiki/Ho%C3%A0ng_%C4%90%C3%ACnh_B%E1%BA%A3o" title="Hoàng Đình Bảo">Hoàng Đình Bảo</a> vào phủ, muốn trị tội ngay. Đình Bảo can rằng </p> <dl><dd><i>Thế tử dám làm việc to lớn này, chính do viên quan hai trấn ở Tây và Bắc chủ mưu, nay họ đều cầm quân ở ngoài nếu trị tội một cách vội vàng, e sẽ xảy ra biến cố khác. Vậy chi bằng trước hết triệu hai viên trấn thủ ấy về triều, rồi sau sẽ dần dà phát giác sự trạng để trị tội.</i><sup id="cite_ref-CM45_2-2" class="reference"><a href="#cite_note-CM45-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl> <p>Chúa bằng lòng, bèn hạ lệnh triệu <a href="/w/index.php?title=Nguy%E1%BB%85n_L%E1%BB%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nguyễn Lệ (trang không tồn tại)">Nguyễn Lệ</a> về. Khi Lệ về đến nơi, Sâm yên ủi có phần hơn trước. Cách mấy hôm sau lại sai bắt bè đảng của Lệ; nhân đấy lại cho triệu <a href="/w/index.php?title=Nguy%E1%BB%85n_Kh%E1%BA%AFc_Tu%C3%A2n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nguyễn Khắc Tuân (trang không tồn tại)">Nguyễn Khắc Tuân</a>. Khi Tuân đã về, chúa bèn bắt giam lại cùng với <a href="/w/index.php?title=Nguy%E1%BB%85n_L%E1%BB%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nguyễn Lệ (trang không tồn tại)">Nguyễn Lệ</a> và <a href="/w/index.php?title=Nguy%E1%BB%85n_Ph%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%C4%A9nh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nguyễn Phương Đĩnh (trang không tồn tại)">Nguyễn Phương Đĩnh</a>, rồi sai <a href="/wiki/Ng%C3%B4_Th%E1%BB%9Di_Nhi%E1%BB%87m" class="mw-redirect" title="Ngô Thời Nhiệm">Ngô Thì Nhậm</a> cùng với <a href="/wiki/Ho%E1%BA%A1n_quan" title="Hoạn quan">hoạn quan</a> là <a href="/w/index.php?title=Ph%E1%BA%A1m_Huy_Th%E1%BB%A9c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phạm Huy Thức (trang không tồn tại)">Phạm Huy Thức</a> tham dự việc tra hỏi. Gặp lúc ấy, cha Ngô Thì Nhậm là <a href="/wiki/Ng%C3%B4_Th%C3%AC_S%C4%A9" title="Ngô Thì Sĩ">Ngô Thì Sĩ</a> tự tử, Nhậm phải về để tang, nên sai <a href="/wiki/L%C3%AA_Qu%C3%BD_%C4%90%C3%B4n" title="Lê Quý Đôn">Lê Quý Đôn</a> tra hỏi lại, bọn Xuân Thụ, Thế và Thẩm nhận hết tội lỗi. </p><p>Trịnh Sâm bèn truất Khải xuống làm con út, giết bọn Xuân Thụ, bắt giam Nguyễn Lệ và Nguyễn Khắc Tuân. Quận Hân Nguyễn Phương Đĩnh vì nuôi dưỡng không tốt, nên bị lột hết chức tước đuổi về làng. Khắc Tuân và Chu Xuân Hán đều uống thuốc độc chết. Trịnh Khải đã bị phế, ở ngôi nhà ba gian, ăn uống ra vào không được tự do, người ta đều lo ngại cho Khải, nhưng không người nào dám nói. Lúc ấy có viên tri châu cũ là Lê Vĩ, dâng thư biện bạch cho Khải là bị tội oan, nhưng không được chúa xét đến<sup id="cite_ref-CM45_2-3" class="reference"><a href="#cite_note-CM45-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lên_ngôi_nhờ_kiêu_binh"><span id="L.C3.AAn_ng.C3.B4i_nh.E1.BB.9D_ki.C3.AAu_binh"></span>Lên ngôi nhờ kiêu binh</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&veaction=edit&section=3" title="Sửa đổi phần “Lên ngôi nhờ kiêu binh”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&action=edit&section=3" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lên ngôi nhờ kiêu binh"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Năm <a href="/wiki/1781" title="1781">1781</a>, <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_S%C3%A2m" title="Trịnh Sâm">Trịnh Sâm</a> chính thức lập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_C%C3%A1n" title="Trịnh Cán">Trịnh Cán</a> làm thế tử. Năm <a href="/wiki/1782" title="1782">1782</a>, <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_S%C3%A2m" title="Trịnh Sâm">Trịnh Sâm</a> mất, Trịnh Cán mới có 6 tuổi nối ngôi, quyền lực nằm trong tay <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7ng_Th%E1%BB%8B_Hu%E1%BB%87" title="Đặng Thị Huệ">Đặng Thị Huệ</a>, <a href="/wiki/Ho%C3%A0ng_%C4%90%C3%ACnh_B%E1%BA%A3o" title="Hoàng Đình Bảo">Hoàng Đình Bảo</a><sup id="cite_ref-SL_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-SL-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Đặng thị bắt Trịnh Tông ra sống ở nhà Tả Xuyên, giam giữ cấm đoán nghiêm ngặt. Mẹ ông là Dương thị sai người đến khuyên quận Huy thương tình. Đình Bảo khóc và nói </p> <dl><dd><i>"Đình Bảo này thờ tiên vương, rất được đội ơn yêu dấu. Uý tử là con của tiên vương tôi; nếu tôi có lòng nào sẽ bị trời tru đất diệt"</i><sup id="cite_ref-CM45_2-4" class="reference"><a href="#cite_note-CM45-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</dd></dl> <p>Từ đấy, việc giam giữ áp chế được nới rộng, gia thần của Trịnh Tông dần dần được vào gặp. Bấy giờ chúa còn nhỏ tuổi, lại vì <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7ng_Th%E1%BB%8B_Hu%E1%BB%87" title="Đặng Thị Huệ">Đặng Thị Huệ</a> và <a href="/wiki/Ho%C3%A0ng_%C4%90%C3%ACnh_B%E1%BA%A3o" title="Hoàng Đình Bảo">Hoàng Đình Bảo</a> câu kết chuyên quyền nên ai cũng ghét. Tháng 10 ÂL, bầy tôi của Trịnh Tông là <a href="/w/index.php?title=D%E1%BB%B1_V%C5%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dự Vũ (trang không tồn tại)">Dự Vũ</a> nhân lúc quân sĩ đang say rượu mà nói khích họ rằng: </p> <dl><dd><i>Thế tử của tiên vương không tội trạng gì, chỉ vì Đặng Thị là người đàn bà ác nghiệt, làm mê hoặc tiên vương để cướp ngôi cho con; Đình Bảo vốn có chí làm phản, hắn lợi dụng tân vương còn thơ ấu để áp chế, nên phụ họa với Đặng Thị để thành cái kế cướp ngôi. Nay tân vương bị bệnh nguy kịch, tất nhiên xảy ra họa loạn. Các quân sĩ đều là người cũ ở nơi thang mộc, làm nanh vuốt của nước, vốn giữ lòng trung nghĩa, nếu một bụng tôn phò, yên định được nhà chúa, thì tên tuổi sẽ chép trong thư đỏ, khoán sắt<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, công ấy còn gì lớn hơn?<sup id="cite_ref-CM45_2-5" class="reference"><a href="#cite_note-CM45-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></i></dd></dl> <p>Quân sĩ bèn hẹn nhau, mưu tính. Có Nguyễn Bằng làm người đứng đầu đề nghị khởi sự khi có ba tiếng trống trên phủ đường. Sáng ngày 24 ÂL (tức <a href="/wiki/28_th%C3%A1ng_11" title="28 tháng 11">28 tháng 11</a> năm <a href="/wiki/1782" title="1782">1782</a>), Nguyễn Bằng đi tắt lên phủ lầu đánh trống, các quân sĩ cùng xông vào. Đình Bảo ra trận và bị giết. Quân sĩ bèn đem nhau đến sở giam, phò Trịnh Tông ra ngồi phủ đường, rồi lấy chỉ dụ của Nguyễn Thái Phi tâu xin mệnh lệnh nhà vua lập Khải làm nguyên soái Đoan Nam Vương, truất Cán làm Cung quốc công. Sau đó, Cán bị bệnh chết<sup id="cite_ref-CM45_2-6" class="reference"><a href="#cite_note-CM45-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Họa_kiêu_binh"><span id="H.E1.BB.8Da_ki.C3.AAu_binh"></span>Họa kiêu binh</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&veaction=edit&section=4" title="Sửa đổi phần “Họa kiêu binh”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&action=edit&section=4" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Họa kiêu binh"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Quân sĩ hai xứ Thanh, Nghệ vừa lập được công, bèn thả sức cướp bóc nhà họ Đặng và họ Hoàng, đến mấy ngày sau mới yên. Họ lại đòi ban thưởng. Trịnh Tông bèn tâu với <a href="/wiki/L%C3%AA_Hi%E1%BB%83n_T%C3%B4ng" title="Lê Hiển Tông">Hiển Tông Vĩnh hoàng đế</a>, phong Nguyễn Bằng làm Suy trung dực vận công thần và tước hầu; 30 người nhóm cuộc hội bàn đầu tiên được đặc biệt thăng thưởng; còn các quân thủy, quân bộ trong kinh ngoài trấn đều được thăng chức một bậc, và đều được ban thưởng tiền bạc có người nhiều người ít khác nhau. Lại rộng cấp cho mỗi người một đạo "không đầu sắc", cho phép họ được nhường cho thân thuộc. Từ đó kiêu binh ngày càng càn rỡ, viên quan cai quản không thể nào thống trị khống chế được, chỉ ràng buộc lỏng lẻo mà thôi. </p><p>Trước kia, <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_S%C3%A2m" title="Trịnh Sâm">Trịnh Sâm</a> bị bệnh nặng, cho con là Cán nối ngôi, sai bọn <a href="/wiki/Phan_L%C3%AA_Phi%C3%AAn" title="Phan Lê Phiên">Phan Lê Phiên</a> viết thư cố mệnh và chế sách về Tuyên phi. Khi thư cố mệnh đã viết xong, chúa sai <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_Ki%E1%BB%81u" title="Trịnh Kiều">Trịnh Kiều</a> viết thay. Đến nay, Trịnh Tông đưa thư cố mệnh ấy ra, trong thư có chữ thái phi Nguyễn thị phê rằng: </p> <dl><dd><i>Không phải chữ chính tay tiên vương viết, không lấy gì làm bằng cứ, giao xuống cho chính phủ bàn luận</i>.</dd></dl> <p>Theo ý của <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A1m_Nguy%E1%BB%85n_Du" title="Phạm Nguyễn Du">Phạm Nguyễn Du</a>, triều đình kết tội <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_Ki%E1%BB%81u" title="Trịnh Kiều">Trịnh Kiều</a>, <a href="/wiki/Phan_L%C3%AA_Phi%C3%AAn" title="Phan Lê Phiên">Phan Lê Phiên</a>, Nhữ Công Điền đều can tội thiên tiện ra mệnh lệnh, bị bãi chức. Lại truất <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7ng_Th%E1%BB%8B_Hu%E1%BB%87" title="Đặng Thị Huệ">Đặng Thị Huệ</a> làm thứ nhân, sau Đặng Thị uống thuốc chết<sup id="cite_ref-CM45_2-7" class="reference"><a href="#cite_note-CM45-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Sau khi tôn lập Trịnh Tông, lính tam phủ cùng nhau rước hoàng tôn Duy Khiêm trở về. Duy Khiêm là con của thái tử Duy Vĩ. Trước kia thái tử bị Thịnh vương hãm hại, Duy Khiêm và các em đều bị bắt giam, mà hoàng tử thứ tư là Duy Cận được làm thái tử. Đó là ý của thái phi Nguyễn thị. Đầu năm <a href="/wiki/1783" title="1783">1783</a>, Thái phi thấy hoàng tôn trở về, rất lo là Duy Cận mất ngôi, bèn tìm cớ ép hoàng tôn sang chầu rồi bí mật giết đi, nhưng việc đó bị phát giác ra bởi bọn kiêu binh. Họ hè nhau làm loạn một phen khiến Duy Cận suýt chết. Chúa biết việc này do Thái phi gây ra, dụ dỗ quân sĩ chớ làm huyên náo, rồi lập tức hạ lệnh cho bầy tôi trong triều xin nhà vua lập Duy Khiêm làm hoàng thái tôn. Lại bắt Duy Cận làm tờ biểu nhường ngôi thái tử. Duy Cận bị truất làm Sùng Nhượng công<sup id="cite_ref-CM46_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-CM46-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Mùa thu năm đó, Trịnh Tông khởi phục Nguyễn Lệ làm Thượng thư bộ Lại, coi việc Tham tụng, cậu là Dương Khuông giữ quyền phủ sự. Bọn Nguyễn Lệ ngày đêm mưu tính diệt trừ kiêu binh. Đầu năm <a href="/wiki/1784" title="1784">1784</a>, có 4 quân sĩ giả xưng đồng đội, vay ức tiền của hiệu buôn ở phố Đông Hà, bị anh em trong bản đội phát giác. Bọn Nguyễn Lệ hạ lệnh lập tức xử trảm. Quân sĩ tuy bất bình nhưng không làm được gì, khiến bọn Nguyễn Lệ rất đắc chí. Có tri huyện Mai Doãn Khuê mật tấu việc kiêu binh muốn tôn phò vua Lê, đánh đổ nhà chúa, Nguyễn Lệ báo cáo cho chúa. Doãn Khuê tố cáo <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Si%C3%AAu" title="Nguyễn Siêu">Nguyễn Siêu</a> là cháu ngoại của Tứ Xuyên hầu là <a href="/wiki/Phan_L%C3%AA_Phi%C3%AAn" title="Phan Lê Phiên">Phan Lê Phiên</a> có dự vào mưu, nhưng có chứng cứ. Chúa vẫn phong cho Doãn Khuê tước bá, quản lãnh đội quân thị hậu và là giảng quan của hoàng tự tôn, cho ở nội điện để tiện dò xét<sup id="cite_ref-CM46_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-CM46-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Mùa xuân năm <a href="/wiki/1784" title="1784">1784</a>, quân sĩ có người cậy công rước hoàng tự tôn về, xin ban phong cho cha mẹ, họ đem nhau vào sân điện tâu bày để xin phong, nhà vua sai triệu vào nội điện, tuyên bố chỉ dụ yên ủi. Chúa biết chuyện thất kinh, triệu Nguyễn Lệ và Dương Khuông vào và nói </p> <dl><dd><i>Mưu kế của kiêu binh tôn phò nhà vua không thể dập tắt được, nay chúng đương tụ họp ở nội điện, làm thế nào bây giờ?</i></dd></dl> <p>Bọn Nguyễn Lệ xin phái quân đến bắt và giết đi. Chúa y theo, lệnh cho Nguyễn Triêm dẫn quân đến bao vây trên nội điện, bắt được 7 người, giao xuống tra hỏi. Dương Khuông xin chiếu điều luật "vượt vào hoàng thành", đem chém tất cả<sup id="cite_ref-CM46_6-2" class="reference"><a href="#cite_note-CM46-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Quân sĩ biết chuyện rất phẫn uất, đến sáng hôm sau thì khởi sự. Ngày <a href="/wiki/6_th%C3%A1ng_3" title="6 tháng 3">6 tháng 3</a> năm <a href="/wiki/1784" title="1784">1784</a>, quân sĩ đem nhau vây nhà bọn Nguyễn Lệ và Dương Khuông. Khuông và Triêm đều trốn vào phủ chúa, Lệ chạy lên Sơn Tây. Quân sĩ tranh nhau phá hủy nhà cửa bọn này, rồi reo hò ầm ĩ vác siêu đao đi thẳng vào trong phủ lùng bắt. Trịnh Khải cùng Dương Thị đem tiền bạc ra để chuộc tính mạng cho Khuông. Quân sĩ lại lùng bắt Triêm, Trịnh Khải bất đắc dĩ bảo Triêm ra, quân sĩ lấy gạch đá đánh nhưng không chết. Sau đấy, một tên lính mới cầm giáo ra đâm chết Triêm. Trịnh Tông bị ép hạ lệnh đoạt quan chức của Nguyễn Lệ và Dương Khuông<sup id="cite_ref-CM46_6-3" class="reference"><a href="#cite_note-CM46-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Từ đấy, quyền bính về tay quân sĩ, chúng uy hiếp áp bức các quan, động một tý là dọa sẽ phá nhà, giết chết. Thậm chí đến việc thay đổi tướng tá văn ban, võ ban cũng đều do miệng quân sĩ nói ra mới xong, công việc trong nước không thể xoay xở thế nào được. Cương mục nhấn xét </p> <dl><dd><i>Lúc này là thế giới nào, ngàn đời chưa từng nghe có việc như thế! Câu nói "chính danh<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>" của thánh nhân thật đáng tin là không phải lời nói vu khoát</i>.<sup id="cite_ref-CM46_6-4" class="reference"><a href="#cite_note-CM46-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl> <p>Nguyễn Lệ chạy lên Sơn Tây, bàn với em là Nguyễn Điều lấy mệnh lệnh của chúa bí mật truyền bảo để họ chiêu mộ nghĩa sĩ diệt kiêu binh. Lại mật báo cho <a href="/wiki/Ho%C3%A0ng_Ph%C3%B9ng_C%C6%A1" title="Hoàng Phùng Cơ">Hoàng Phùng Cơ</a> đem châu sư đến Thanh Trì, nói phao là đi tuần tiễu mặt sông, rồi ngầm dùng chiếc thuyền nhỏ để đón chúa, chúa ăn mặc giả dạng xuống thuyền, thuận dòng xuôi về Hiến doanh hành tại ở đấy. Nguyễn Lệ và Trịnh Tông hẹn nhau ngày 28 tháng 1 ÂL (tức <a href="/wiki/19_th%C3%A1ng_3" title="19 tháng 3">19 tháng 3</a>) <a href="/wiki/Ho%C3%A0ng_Ph%C3%B9ng_C%C6%A1" title="Hoàng Phùng Cơ">Hoàng Phùng Cơ</a> sẽ đem thuyền đón chúa, sau đó các trấn đem quân vào kinh giết kiêu binh. Trong bọn quân sĩ có người biết được mưu ấy, họ bèn chia nhau ngày đêm canh giữ phủ chúa Trịnh rất nghiêm ngặt, chúa không sao đi được. Vì thế, các trấn cũng bãi binh. Từ đấy, quân sĩ mỗi khi ra ngoài kéo từng đàn hàng trăm hàng ngàn người, tung hoành nơi thôn xóm, tự ý cướp bóc thả cửa. Quân sĩ nào đi đường một mình, thường bị dân quê đón đường giết chết. Quân và dân không ưa nhau, coi nhau như địch. Sau có quan Tham tụng là <a href="/wiki/B%C3%B9i_Huy_B%C3%ADch" title="Bùi Huy Bích">Bùi Huy Bích</a> dỗ dành mãi mới dần dần hơi yên<sup id="cite_ref-SL_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-SL-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Giao_tranh_với_Tây_Sơn"><span id="Giao_tranh_v.E1.BB.9Bi_T.C3.A2y_S.C6.A1n"></span>Giao tranh với Tây Sơn</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&veaction=edit&section=5" title="Sửa đổi phần “Giao tranh với Tây Sơn”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&action=edit&section=5" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giao tranh với Tây Sơn"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tháng 4 ÂL năm <a href="/wiki/1784" title="1784">1784</a>, chúa bổ dụng <a href="/wiki/B%C3%B9i_Huy_B%C3%ADch" title="Bùi Huy Bích">Bùi Huy Bích</a> làm tham tụng, Trương Đăng Quỹ, <a href="/wiki/Tr%E1%BA%A7n_C%C3%B4ng_X%C3%A1n" title="Trần Công Xán">Trần Công Xán</a> làm bồi tụng.<sup id="cite_ref-CM46_6-5" class="reference"><a href="#cite_note-CM46-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Lúc đó tình hình ở Bắc Hà ngày một rối loạn. Tháng 3 ÂL năm <a href="/wiki/1786" title="1786">1786</a>, giá gạo cao vọt, dân trong kinh kỳ và tứ trấn bị đói to, thây chết nằm liền nhau. Chúa hạ lệnh chiêu mộ nhân dân, ai nộp của sẽ trao cho quan chức, nhưng không ai hưởng ứng, bèn dùng sắc lệnh bắt ức nhà giàu để lấy tiền chia ra phát chẩn.<sup id="cite_ref-CM46_6-6" class="reference"><a href="#cite_note-CM46-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Một thủ hạ của <a href="/wiki/Ho%C3%A0ng_%C4%90%C3%ACnh_B%E1%BA%A3o" title="Hoàng Đình Bảo">Hoàng Đình Bảo</a> là <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_H%E1%BB%AFu_Ch%E1%BB%89nh" title="Nguyễn Hữu Chỉnh">Nguyễn Hữu Chỉnh</a> không chịu theo Trịnh Khải, bỏ vào nam theo <a href="/wiki/Nh%C3%A0_T%C3%A2y_S%C6%A1n" title="Nhà Tây Sơn">Tây Sơn</a> để mượn quân báo thù. Vua Tây Sơn là <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Nh%E1%BA%A1c" title="Nguyễn Nhạc">Nguyễn Nhạc</a> tin dùng Chỉnh. Chỉnh hiến kế đánh Thuận Hoá, Nguyễn Nhạc nghe theo, sai <a href="/wiki/Quang_Trung" title="Quang Trung">Nguyễn Huệ</a> (sau này Nguyễn Huệ trở thành vua Quang Trung), <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_L%E1%BB%AF" title="Nguyễn Lữ">Nguyễn Lữ</a> cùng Chỉnh mang quân bắc tiến. Tháng 5 ÂL, quân Tây Sơn do <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Hu%E1%BB%87" class="mw-redirect" title="Nguyễn Huệ">Nguyễn Huệ</a> chỉ huy tiến đánh Thuận Hóa. <a href="/wiki/Ho%C3%A0ng_%C4%90%C3%ACnh_Th%E1%BB%83" title="Hoàng Đình Thể">Hoàng Đình Thể</a> và Vũ Tá Kiên tử trận, trấn thủ <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A1m_Ng%C3%B4_C%E1%BA%A7u" title="Phạm Ngô Cầu">Phạm Ngô Cầu</a> ra hàng, Thuận Hóa mất. Quân <a href="/wiki/Nh%C3%A0_T%C3%A2y_S%C6%A1n" title="Nhà Tây Sơn">Tây Sơn</a> tung quân vào thành, chém giết thả cửa, hơn vài vạn tướng sĩ đóng ở đồn, chỉ còn được vài trăm người qua sông trở về Bắc Hà mà thôi. Tướng đóng ở các đồn Cát Doanh<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và Động Hải nghe được phong thanh đều chạy. </p><p><a href="/wiki/Quang_Trung" title="Quang Trung">Nguyễn Huệ</a> theo ý của <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_H%E1%BB%AFu_Ch%E1%BB%89nh" title="Nguyễn Hữu Chỉnh">Nguyễn Hữu Chỉnh</a>, giả mệnh vua <a href="/wiki/Nh%C3%A0_T%C3%A2y_S%C6%A1n" title="Nhà Tây Sơn">Tây Sơn</a> (<a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Nh%E1%BA%A1c" title="Nguyễn Nhạc">Nguyễn Nhạc</a>), lấy danh nghĩa "phù Lê diệt Trịnh", dùng Hữu Chỉnh làm tiền phong thủy quân, kéo quân ra cửa biển Việt Hải, vào cửa biển Đại An, kéo thẳng đến Vị Hoàng (trấn thành Nam Định) chiếm lấy kho lương. Văn Huệ tự thống suất đại binh, theo đường thủy, đường bộ tiếp tục xuất phát. Trấn tướng hai xứ Thanh, Nghệ, bọn Bùi Thế Toại và Tạ Danh Thùy đều bỏ thành trốn, Hữu Chỉnh kéo quân đến Vị Hoàng.<sup id="cite_ref-CM46_6-7" class="reference"><a href="#cite_note-CM46-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Triều thần biết Thuận Hóa mất, tâu rằng: </p> <dl><dd><i>Thuận Hóa vốn không phải đất đai của triều đình, trước kia tốn bao nhiêu công của mới lấy được, chung quy cũng chẳng ích lợi gì? Bây giờ chỉ nên bàn luận tìm cách đóng quân ở Nghệ An theo như việc cũ mà thôi</i>.</dd></dl> <p>Chúa bèn cho Trịnh Tự Quyền đem quân tới Nghệ An chống cự, Tự Quyền chần chừ không đi, đến khi đi thì <a href="/wiki/Ngh%E1%BB%87_An" title="Nghệ An">Nghệ An</a> mất rồi, bèn đến đóng ở Kim Động, cùng với Đỗ Thế Dận đóng ở sông Phú Sa,<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%C4%90inh_T%C3%ADch_Nh%C6%B0%E1%BB%A1ng" title="Đinh Tích Nhưỡng">Đinh Tích Nhưỡng</a> đốc lãnh các quân thủy đạo tiến thẳng đến giữ ở cửa Luộc. Quân Trịnh gặp quân <a href="/wiki/Nh%C3%A0_T%C3%A2y_S%C6%A1n" title="Nhà Tây Sơn">Tây Sơn</a> và thua thảm, tranh nhau bỏ chạy, Sơn Nam bị mất. Lúc ấy triều đình đã hết sức rối ren đổ nát, Tây Sơn đã nhòm biết kẽ tóc chân tơ rồi, tiến thẳng quân mà đánh lấy chẳng khó khăn gì.<sup id="cite_ref-CM46_6-8" class="reference"><a href="#cite_note-CM46-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Trận thua đó làm cả thành Thăng Long nhốn nháo, các quan tranh nhau bỏ chạy. Nguyễn Lệ từ Sơn Tây về kinh, khuyên Trịnh Khải đưa nhà vua lên Sơn Tây để tính việc đối phó. Bọn kiêu binh hợp nhau lại la hét ầm ĩ, cho là Nguyễn Lệ dắt giặc vào kinh thành, toan giết Lệ, Lệ chạy lên Sơn Tây. Trịnh Khải vì <a href="/wiki/B%C3%B9i_Huy_B%C3%ADch" title="Bùi Huy Bích">Bùi Huy Bích</a> không có công trạng gì, nên bắt ra ngoài đốc chiến; lại theo kế của <a href="/wiki/Tr%E1%BA%A7n_C%C3%B4ng_X%C3%A1n" title="Trần Công Xán">Trần Công Xán</a>, cố giữ kinh đô; chỉ đưa Thái phi và sáu cung nữ ra ngoài. Chúa bèn triệu <a href="/wiki/Ho%C3%A0ng_Ph%C3%B9ng_C%C6%A1" title="Hoàng Phùng Cơ">Hoàng Phùng Cơ</a> về kinh, cho tiền mộ quân. Quân của Phùng Cơ đóng ở hồ Vạn Xuân, đội quân Tứ thị thủy dàn thuyền ở sông Thúy Ái. Chúa đem quân trong thành bày trận ở bến Tây Luông (nay là khu vực <a href="/wiki/Nh%C3%A0_h%C3%A1t_L%E1%BB%9Bn_H%C3%A0_N%E1%BB%99i" title="Nhà hát Lớn Hà Nội">Nhà hát Lớn Hà Nội</a>). Kết quả, Nguyễn Trọng Yên và <a href="/wiki/Ng%C3%B4_C%E1%BA%A3nh_Ho%C3%A0n" title="Ngô Cảnh Hoàn">Ngô Cảnh Hoàn</a> tử trận, quân <a href="/wiki/Nh%C3%A0_T%C3%A2y_S%C6%A1n" title="Nhà Tây Sơn">Tây Sơn</a> kéo lên bộ, đánh tan đội quân của <a href="/wiki/Ho%C3%A0ng_Ph%C3%B9ng_C%C6%A1" title="Hoàng Phùng Cơ">Hoàng Phùng Cơ</a>, cả sáu người con của ông cũng tử trận. Quân Tây Sơn tiến đến Tây Luông, chúa mặc nhung phục, ngồi trên bành voi, cầm cờ lệnh chỉ huy, nhưng quân sĩ nhìn nhau, không ai chịu tiến lên. Quân Tây Sơn tung quân ra tấn công, quân Trịnh tan vỡ chạy lung tung. Trịnh Khải cưỡi voi trở về thành, đến cửa Tuyên Võ, trông thấy ngoài phủ đã cắm hàng loạt cờ quân địch, bèn dẫn hơn trăm tượng binh, hướng theo đường Sơn Tây chạy trốn. Bầy tôi, người thì bỏ trốn, người thì tan chạy, cũng không một người nào để tâm đến chúa cả<sup id="cite_ref-CM46_6-9" class="reference"><a href="#cite_note-CM46-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Cái_chết"><span id="C.C3.A1i_ch.E1.BA.BFt"></span>Cái chết</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&veaction=edit&section=6" title="Sửa đổi phần “Cái chết”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&action=edit&section=6" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Cái chết"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Khi Trịnh Khải chạy đến xã Hạ Lôi, huyện Yên Lãng <sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, quân sĩ tan tác hết. Nguyễn Noãn đến xin chúa vào địa phận của mình, chúa không theo và đến nương nhờ viên tiến sĩ trước kia giữ việc ở Lại phiên là <a href="/wiki/L%C3%BD_Tr%E1%BA%A7n_Qu%C3%A1n" title="Lý Trần Quán">Lý Trần Quán</a> trước đây vâng đem tờ hịch đi chiêu mộ nghĩa binh. Trần Quán nói dối với học trò là Nguyễn Trang, một tên tướng cướp: </p> <dl><dd><i>Có quan tham tụng Kế Liệt hầu tránh loạn đến đây, muốn phiền anh hộ tống ra khỏi địa phận.</i><sup id="cite_ref-CM46_6-10" class="reference"><a href="#cite_note-CM46-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl> <p>Nguyễn Trang xem thái độ của thầy thì biết người ở đó là chúa Trịnh, bèn cùng đồ đảng là Nguyễn Ba bắt giải nộp doanh trại <a href="/wiki/Nh%C3%A0_T%C3%A2y_S%C6%A1n" title="Nhà Tây Sơn">Tây Sơn</a>. Trần Quán được tin, vội vàng chạy đến, vừa lạy vừa khóc, nói </p> <dl><dd><i>Làm lầm lỗi chúa đến thế này là tội ở tôi</i>.</dd></dl> <p>Lại nói với Nguyễn Trang </p> <dl><dd><i>Chúa là chúa chung khắp thiên hạ, mà tao lại là thầy mày. Nghĩa cả vua tôi là trọng, sao mày dám làm việc đó?</i></dd></dl> <p>Nguyễn Trang đáp </p> <dl><dd><i>Quan lớn để tôi ra mắt chúa. Chúa sống ở tay tôi, rồi quân nam đến hỏi tội thì quan lớn có cãi hộ được chăng. Sợ thầy không bằng sợ giặc, quý chúa không bằng quý mình.</i><sup id="cite_ref-CM46_6-11" class="reference"><a href="#cite_note-CM46-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl> <p>Trần Quán quay sang nói với chúa </p> <dl><dd><i>Trời ơi, tôi giết chúa rồi, trời có thấu không?</i></dd></dl> <p>Chúa bảo </p> <dl><dd><i>Tấm lòng trung nghĩa của người, quả nhân biết rồi; không cần phải tự oán nữa</i>.</dd></dl> <p>Rồi Nguyễn Trang cho giải chúa đi. Trên đường bị áp giải dừng lại ở quán nước, Trịnh Khải vớ con dao trên bàn đâm cổ tự vẫn. Dao vừa đâm vào cổ, vết thương chưa sâu, người áp giải vội giằng lấy con dao, ông bèn lấy ngón tay chọc vào cổ mà xé vết thương rộng ra để chết. Sau đó ông được <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Hu%E1%BB%87" class="mw-redirect" title="Nguyễn Huệ">Nguyễn Huệ</a> khâm liệm tống táng chu đáo. Năm đó Đoan Nam vương 24 tuổi, ở ngôi chúa được 4 năm, đúng như dự liệu của Trịnh Sâm là <i>"cơ nghiệp không bền"</i>. <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Hu%E1%BB%87" class="mw-redirect" title="Nguyễn Huệ">Nguyễn Huệ</a> sai sắm đủ áo quan khâm liệm tống táng cho Trịnh Khải; bổ dụng Trang làm trấn thủ Sơn Tây, phong là Tráng liệt hầu. Còn <a href="/wiki/L%C3%BD_Tr%E1%BA%A7n_Qu%C3%A1n" title="Lý Trần Quán">Lý Trần Quán</a> sau việc đó thì uất tức, ra lệnh cho người nhà chôn sống mà chết.<sup id="cite_ref-CM46_6-12" class="reference"><a href="#cite_note-CM46-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Sau khi Trịnh Khải chết, nhân lúc Tây Sơn rút về, phe cánh họ Trịnh bèn tìm lập bác ông là <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_B%E1%BB%93ng" title="Trịnh Bồng">Trịnh Bồng</a> làm chúa nhưng chẳng bao lâu thì lại bị Nguyễn Hữu Chỉnh đánh dẹp, chính thức chấm dứt nghiệp họ Trịnh. Theo <a href="/wiki/Ho%C3%A0ng_L%C3%AA_nh%E1%BA%A5t_th%E1%BB%91ng_ch%C3%AD" title="Hoàng Lê nhất thống chí">Hoàng Lê nhất thống chí</a>, đến trước khi mất thì Trịnh Khải đã có ba người con trai; đều cùng với Trịnh thái phi Dương thị lẩn trốn đi nơi khác. Do lam sơn chướng khí, dịch bệnh hoành hành nên hai người con nhỏ đều chết yểu, chỉ còn có người con lớn nhất là sống sót. Sau này khi quân <a href="/wiki/Nh%C3%A0_T%C3%A2y_S%C6%A1n" title="Nhà Tây Sơn">Tây Sơn</a> rút đi, vua <a href="/wiki/L%C3%AA_Chi%C3%AAu_Th%E1%BB%91ng" title="Lê Chiêu Thống">Lê Chiêu Thống</a> cho đón thái phi và vương tử về kinh, đối đãi tử tế. Sau này quân Tây Sơn đại phá quân Thanh chiếm lại kinh thành Thăng Long, thái phi và vương tử cũng mất tích, sử sách không biết gì nữa về kết cục của họ. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Xem_thêm"><span id="Xem_th.C3.AAm"></span>Xem thêm</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&veaction=edit&section=7" title="Sửa đổi phần “Xem thêm”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&action=edit&section=7" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Xem thêm"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Nh%C3%A0_H%E1%BA%ADu_L%C3%AA" title="Nhà Hậu Lê">Nhà Hậu Lê</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Tr%E1%BB%8Bnh" title="Chúa Trịnh">Chúa Trịnh</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_S%C3%A2m" title="Trịnh Sâm">Trịnh Sâm</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_C%C3%A1n" title="Trịnh Cán">Trịnh Cán</a></li> <li><a href="/wiki/Ho%C3%A0ng_%C4%90%C3%ACnh_B%E1%BA%A3o" title="Hoàng Đình Bảo">Hoàng Đình Bảo</a></li> <li><a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_H%E1%BB%AFu_Ch%E1%BB%89nh" title="Nguyễn Hữu Chỉnh">Nguyễn Hữu Chỉnh</a></li> <li><a href="/wiki/Nh%C3%A0_T%C3%A2y_S%C6%A1n" title="Nhà Tây Sơn">Nhà Tây Sơn</a></li> <li><a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Hu%E1%BB%87" class="mw-redirect" title="Nguyễn Huệ">Nguyễn Huệ</a></li> <li><a href="/wiki/Ng%C3%B4_Th%C3%AC_S%C4%A9" title="Ngô Thì Sĩ">Ngô Thì Sĩ</a></li> <li><a href="/wiki/Ng%C3%B4_Th%C3%AC_Nh%E1%BA%ADm" title="Ngô Thì Nhậm">Ngô Thì Nhậm</a></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BB%A5_%C3%A1n_n%C4%83m_Canh_T%C3%BD" title="Vụ án năm Canh Tý">Vụ án năm Canh Tý</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tham_khảo"><span id="Tham_kh.E1.BA.A3o"></span>Tham khảo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&veaction=edit&section=8" title="Sửa đổi phần “Tham khảo”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&action=edit&section=8" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tham khảo"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Quỳnh Cư, Đỗ Đức Hùng (2001), <i>Các triều đại Việt Nam</i>, Nhà xuất bản Thanh niên</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.avsnonline.net/library/ebooks/vn/lichsu/kdvstgcm/kdvstgcm50.html">Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương Mục, quyển 45</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.avsnonline.net/library/ebooks/vn/lichsu/kdvstgcm/kdvstgcm51.html">46</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090802201917/http://www.avsnonline.net/library/ebooks/vn/lichsu/kdvstgcm/kdvstgcm51.html">Lưu trữ</a> 2009-08-02 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chú_thích"><span id="Ch.C3.BA_th.C3.ADch"></span>Chú thích</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&veaction=edit&section=9" title="Sửa đổi phần “Chú thích”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&action=edit&section=9" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chú thích"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><b><a href="#cite_ref-1">^</a></b> <span class="reference-text">Quốc sử quán triều Nguyễn, Khâm định Việt sử thông giám cương mục – Chính biên, quyển 45, tr. 19, 21. Dẫn theo: Nguyễn Khắc Thuần, 1994, Việt sử giai thoại, 69 giai thoại thế kỷ XVIII, TPHCM: Giáo dục, tr. 99, 102.</span> </li> <li id="cite_note-CM45-2">^ <a href="#cite_ref-CM45_2-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CM45_2-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CM45_2-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CM45_2-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CM45_2-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CM45_2-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CM45_2-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CM45_2-7"><sup><i><b>h</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><i>Cương mục, chính biên quyển 45.</i></span> </li> <li id="cite_note-3"><b><a href="#cite_ref-3">^</a></b> <span class="reference-text">Nguyên tên là <a href="/wiki/Ng%C3%B4_Th%C3%AC_Nh%E1%BA%ADm" title="Ngô Thì Nhậm">Ngô Thì Nhậm</a> nhưng kiêng húy vua <a href="/wiki/T%E1%BB%B1_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Tự Đức">Tự Đức</a> nên đổi thành như vậy</span> </li> <li id="cite_note-SL-4">^ <a href="#cite_ref-SL_4-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-SL_4-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><i><a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_s%E1%BB%AD_l%C6%B0%E1%BB%A3c" title="Việt Nam sử lược">Việt Nam sử lược</a></i>, <a href="https://vi.wikisource.org/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_s%E1%BB%AD_l%C6%B0%E1%BB%A3c/Quy%E1%BB%83n_II/T%E1%BB%B1_ch%E1%BB%A7_th%E1%BB%9Di_%C4%91%E1%BA%A1i/Ch%C6%B0%C6%A1ng_IX" class="extiw" title="s:Việt Nam sử lược/Quyển II/Tự chủ thời đại/Chương IX">quyển 2, Tự chủ thời đại, chương IX</a></span> </li> <li id="cite_note-5"><b><a href="#cite_ref-5">^</a></b> <span class="reference-text">Nguyên văn chép "đan thư thiết khoán": Văn thư viết bằng son, khoán ước chế bằng sắt, đời cổ dùng ban cho bầy tôi có công, để truyền cho con cháu được miễn tội.</span> </li> <li id="cite_note-CM46-6">^ <a href="#cite_ref-CM46_6-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CM46_6-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CM46_6-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CM46_6-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CM46_6-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CM46_6-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CM46_6-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CM46_6-7"><sup><i><b>h</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CM46_6-8"><sup><i><b>i</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CM46_6-9"><sup><i><b>j</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CM46_6-10"><sup><i><b>k</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CM46_6-11"><sup><i><b>l</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CM46_6-12"><sup><i><b>m</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><i>Cương mục, chính biên quyển 46.</i></span> </li> <li id="cite_note-7"><b><a href="#cite_ref-7">^</a></b> <span class="reference-text">Câu nói của <a href="/wiki/Kh%E1%BB%95ng_T%E1%BB%AD" title="Khổng Tử">Khổng Tử</a>, chép trong thiên "Tử Lộ", sách Luận Ngữ ý nói danh phận của từng người phải cho đúng mức.</span> </li> <li id="cite_note-8"><b><a href="#cite_ref-8">^</a></b> <span class="reference-text">Nay thuộc xã <a href="/wiki/%C3%81i_T%E1%BB%AD" title="Ái Tử">Ái Tử</a>, huyện <a href="/wiki/Tri%E1%BB%87u_Phong" title="Triệu Phong">Triệu Phong</a>, tỉnh <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_Tr%E1%BB%8B" title="Quảng Trị">Quảng Trị</a></span> </li> <li id="cite_note-9"><b><a href="#cite_ref-9">^</a></b> <span class="reference-text">Hạ lưu sông Nhị, nay thuộc huyện Châu Giang, tỉnh <a href="/wiki/H%C6%B0ng_Y%C3%AAn" title="Hưng Yên">Hưng Yên</a></span> </li> <li id="cite_note-10"><b><a href="#cite_ref-10">^</a></b> <span class="reference-text">nay là huyện <a href="/wiki/M%C3%AA_Linh" title="Mê Linh">Mê Linh</a>, phía tây bắc thành phố <a href="/wiki/H%C3%A0_N%E1%BB%99i" title="Hà Nội">Hà Nội</a></span> </li> </ol></div> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70958518">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71573313">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71728118"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Chúa_Trịnh" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3" style="background: #00008B; color: #FFD700;"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BAa_Tr%E1%BB%8Bnh" title="Bản mẫu:Chúa Trịnh"><abbr title="Xem bản mẫu này" style="color: #FFD700">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BAa_Tr%E1%BB%8Bnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Chúa Trịnh (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này" style="color: #FFD700">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BAa_Tr%E1%BB%8Bnh&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này" style="color: #FFD700">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Chúa_Trịnh" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Tr%E1%BB%8Bnh" title="Chúa Trịnh"><span style="color:#FFD700;"><b>Chúa Trịnh</b></span></a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div>Danh sách <small>(Các đời Chúa và Thế tử của họ Trịnh)</small></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><b>Các đời Chúa</b></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_Ki%E1%BB%83m" title="Trịnh Kiểm">Thế Tổ Minh Khang Thái vương</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_C%E1%BB%91i" title="Trịnh Cối">Đạt Nghĩa công Trịnh Cối</a> <sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>note 1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B9ng" title="Trịnh Tùng">Thành Tổ Triết vương Trịnh Tùng</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_Tr%C3%A1ng" title="Trịnh Tráng">Văn Tổ Nghị vương Trịnh Tráng</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_T%E1%BA%A1c" title="Trịnh Tạc">Hoằng Tổ Dương vương Trịnh Tạc</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_C%C4%83n" title="Trịnh Căn">Chiêu Tổ Khang vương Trịnh Căn</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_C%C6%B0%C6%A1ng" title="Trịnh Cương">Hy Tổ Nhân vương Trịnh Cương</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_Giang" title="Trịnh Giang">Dụ Tổ Thuận vương Trịnh Giang (Khương)</a><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>note 2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_Doanh" title="Trịnh Doanh">Nghị Tổ Ân vương Trịnh Doanh</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_S%C3%A2m" title="Trịnh Sâm">Thánh Tổ Thịnh vương Trịnh Sâm</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_C%C3%A1n" title="Trịnh Cán">Điện Đô vương Trịnh Cán</a><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>note 3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Linh vương Trịnh Tông</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_B%E1%BB%93ng" title="Trịnh Bồng">Yến Đô vương Trịnh Bồng</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="3" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:PhuChuaTrinh.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/d/df/PhuChuaTrinh.jpg/160px-PhuChuaTrinh.jpg" decoding="async" width="160" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/d/df/PhuChuaTrinh.jpg/240px-PhuChuaTrinh.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/d/df/PhuChuaTrinh.jpg/320px-PhuChuaTrinh.jpg 2x" data-file-width="384" data-file-height="350" /></a><figcaption>Cảnh chúa Trịnh thiết triều, tranh vẽ của Samuel Baron năm <a href="/wiki/1685" title="1685">1685</a>.</figcaption></figure></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Thế tử<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>note 4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_Ki%E1%BB%81u" title="Trịnh Kiều">Sùng Nghĩa vương Trịnh Kiều</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_V%E1%BB%8Bnh" title="Trịnh Vịnh">Thuần Tổ Lương Mục vương Trịnh Vịnh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_B%C3%A1ch_(th%E1%BA%BF_k%E1%BB%89_XVII)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trịnh Bách (thế kỉ XVII) (trang không tồn tại)">Mưu quốc công Trịnh Bách</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_B%C3%ADnh" title="Trịnh Bính">Duệ Tổ Tấn Quang vương Trịnh Bính</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_V%E1%BB%B1c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trịnh Vực (trang không tồn tại)">Hiển quận công Trịnh Vực</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-11"><b><a href="#cite_ref-11">^</a></b> <span class="reference-text">Đầu hàng nhà Mạc năm <a href="/wiki/1570" title="1570">1570</a><br />.</span> </li> <li id="cite_note-12"><b><a href="#cite_ref-12">^</a></b> <span class="reference-text">Bị lật đổ năm <a href="/wiki/1740" title="1740">1740</a> và tôn làm Thượng vương<br />.</span> </li> <li id="cite_note-13"><b><a href="#cite_ref-13">^</a></b> <span class="reference-text">Bị lật đổ năm <a href="/wiki/1782" title="1782">1782</a> và giáng xuống tước Công<br />.</span> </li> <li id="cite_note-14"><b><a href="#cite_ref-14">^</a></b> <span class="reference-text">Những người này được chọn nối ngôi nhưng qua đời trước khi được lên ngôi<br />.</span> </li> </ol></div> <hr /> <a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BAa_Tr%E1%BB%8Bnh" title="Bản mẫu:Chúa Trịnh">Chúa Trịnh</a> • <a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BAa_Nguy%E1%BB%85n" title="Bản mẫu:Chúa Nguyễn">Chúa Nguyễn</a> • <a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BAa_B%E1%BA%A7u" title="Bản mẫu:Chúa Bầu">Chúa Bầu</a></div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Trịnh_Tông&oldid=71797276">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Trịnh_Tông&oldid=71797276</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Sinh_n%C4%83m_1763" title="Thể loại:Sinh năm 1763">Sinh năm 1763</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:M%E1%BA%A5t_n%C4%83m_1786" title="Thể loại:Mất năm 1786">Mất năm 1786</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ch%C3%BAa_Tr%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Chúa Trịnh">Chúa Trịnh</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:V%C6%B0%C6%A1ng_t%C6%B0%E1%BB%9Bc_nh%C3%A0_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Thể loại:Vương tước nhà Lê trung hưng">Vương tước nhà Lê trung hưng</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:H%E1%BB%8D_Tr%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Họ Trịnh">Họ Trịnh</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_h%E1%BB%8D_Tr%E1%BB%8Bnh_t%E1%BA%A1i_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Thể loại:Người họ Trịnh tại Việt Nam">Người họ Trịnh tại Việt Nam</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Thể loại:Người Việt Nam">Người Việt Nam</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Thể loại ẩn: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_c%C3%B3_th%E1%BB%9Di_bi%E1%BB%83u" title="Thể loại:Trang có thời biểu">Trang có thời biểu</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_webarchive_d%C3%B9ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_wayback" title="Thể loại:Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback">Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 23 tháng 9 năm 2024, 08:45.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-f4sdx","wgBackendResponseTime":154,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.215","walltime":"0.299","ppvisitednodes":{"value":1569,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":22488,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":928,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":2,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":16362,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 231.742 1 -total"," 52.16% 120.868 2 Bản_mẫu:Infobox"," 47.08% 109.105 1 Bản_mẫu:Thông_tin_nhân_vật_hoàng_gia"," 30.91% 71.626 1 Bản_mẫu:Chúa_Trịnh"," 29.77% 68.988 1 Bản_mẫu:Navbox"," 6.39% 14.804 1 Bản_mẫu:Tham_khảo"," 4.56% 10.566 1 Bản_mẫu:Bài_chính"," 4.14% 9.595 1 Bản_mẫu:Số_năm_theo_năm_và_ngày"," 3.91% 9.072 1 Bản_mẫu:Webarchive"," 3.07% 7.117 1 Bản_mẫu:If_empty"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.078","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":1517442,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-757f7495fb-rfjb9","timestamp":"20241105063222","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Tr\u1ecbnh T\u00f4ng","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B4ng","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q5948528","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q5948528","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-05-08T07:42:48Z","dateModified":"2024-09-23T08:45:54Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/7e\/Tr%E1%BB%8Bnh_Kh%E1%BA%A3i.png"}</script> </body> </html>