CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>James Watt – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"aa78f540-8529-4c50-9a4b-da8fee77098b","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"James_Watt","wgTitle":"James Watt","wgCurRevisionId":71511780,"wgRevisionId":71511780,"wgArticleId":64184,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Lỗi CS1: ISBN","Lỗi CS1: ngày truy cập thiếu URL","Quản lý CS1: khác","Trang với các tham chiếu DOI chưa đầy đủ","Bài cơ bản","Pages using infobox scientist with unknown parameters","Bài cơ bản dài trung bình","Sinh năm 1736","Mất năm 1819","James Watt","Nhà phát minh Scotland","Kỹ sư Scotland","Cách mạng công nghiệp","Nhà hóa học Scotland","Hội viên Hội Vương thất", "Thành viên Hội Mặt trăng Birmingham"],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"James_Watt","wgRelevantArticleId":64184,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q9041", "wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP", "ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Watt_James_von_Breda.jpg/1200px-Watt_James_von_Breda.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1506"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Watt_James_von_Breda.jpg/800px-Watt_James_von_Breda.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1004"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Watt_James_von_Breda.jpg/640px-Watt_James_von_Breda.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="803"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="James Watt – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/James_Watt"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=James_Watt&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/James_Watt"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-James_Watt rootpage-James_Watt skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Trình đơn chính</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z"><span>Trang Chính</span></a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc"><span>Nội dung chọn lọc</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x"><span>Bài viết ngẫu nhiên</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r"><span>Thay đổi gần đây</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt"><span>Báo lỗi nội dung</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn"><span>Hướng dẫn</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u"><span>Giới thiệu Wikipedia</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây"><span>Cộng đồng</span></a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn"><span>Thảo luận chung</span></a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia"><span>Giúp sử dụng</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc"><span>Liên lạc</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin"><span>Tải lên tập tin</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Giao diện</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi" class=""><span>Quyên góp</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=James+Watt" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class=""><span>Tạo tài khoản</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=James+Watt" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class=""><span>Đăng nhập</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ cá nhân</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi"><span>Quyên góp</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=James+Watt" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Tạo tài khoản</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=James+Watt" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Đăng nhập</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi"><span>tìm hiểu thêm</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y"><span>Đóng góp</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n"><span>Thảo luận cho địa chỉ IP này</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Tiểu_sử" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tiểu_sử"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Tiểu sử</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Tiểu_sử-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Tiểu sử</span> </button> <ul id="toc-Tiểu_sử-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Những_năm_tháng_đầu_đời" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Những_năm_tháng_đầu_đời"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Những năm tháng đầu đời</span> </div> </a> <ul id="toc-Những_năm_tháng_đầu_đời-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Những_thí_nghiệm_đầu_tiên_với_hơi_nước" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Những_thí_nghiệm_đầu_tiên_với_hơi_nước"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Những thí nghiệm đầu tiên với hơi nước</span> </div> </a> <ul id="toc-Những_thí_nghiệm_đầu_tiên_với_hơi_nước-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ý_tưởng_và_sự_nghiệp" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ý_tưởng_và_sự_nghiệp"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Ý tưởng và sự nghiệp</span> </div> </a> <ul id="toc-Ý_tưởng_và_sự_nghiệp-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Những_đóng_góp_của_máy_hơi_nước_trong_xã_hội" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Những_đóng_góp_của_máy_hơi_nước_trong_xã_hội"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Những đóng góp của máy hơi nước trong xã hội</span> </div> </a> <ul id="toc-Những_đóng_góp_của_máy_hơi_nước_trong_xã_hội-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Tham_khảo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tham_khảo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Tham khảo</span> </div> </a> <ul id="toc-Tham_khảo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">James Watt</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 139 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-139" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">139 ngôn ngữ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="James Watt" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Tiếng Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="James Watt" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%84%E1%88%9D%E1%88%B5_%E1%8B%8B%E1%89%B5" title="ጄምስ ዋት – Tiếng Amharic" lang="am" hreflang="am" data-title="ጄምስ ዋት" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="Tiếng Amharic" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%8A%D9%85%D8%B3_%D9%88%D8%A7%D8%B7" title="جيمس واط – Tiếng Ả Rập" lang="ar" hreflang="ar" data-title="جيمس واط" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Aragon" lang="an" hreflang="an" data-title="James Watt" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Tiếng Aragon" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Arpitan" lang="frp" hreflang="frp" data-title="James Watt" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Tiếng Arpitan" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A7%87%E2%80%99%E0%A6%AE%E0%A6%9A%E0%A7%8D_%E0%A7%B1%E0%A6%BE%E0%A6%9F" title="জে’মচ্ ৱাট – Tiếng Assam" lang="as" hreflang="as" data-title="জে’মচ্ ৱাট" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="Tiếng Assam" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Asturias" lang="ast" hreflang="ast" data-title="James Watt" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Tiếng Asturias" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="James Watt" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="Tiếng Guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Ceyms_Vatt" title="Ceyms Vatt – Tiếng Azerbaijan" lang="az" hreflang="az" data-title="Ceyms Vatt" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Tiếng Azerbaijan" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A6%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%88%D8%A7%D8%AA" title="جئیمز وات – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="جئیمز وات" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Indonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="James Watt" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Tiếng Indonesia" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Mã Lai" lang="ms" hreflang="ms" data-title="James Watt" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Tiếng Mã Lai" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Bali" lang="ban" hreflang="ban" data-title="James Watt" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="Tiếng Bali" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A7%87%E0%A6%AE%E0%A6%B8_%E0%A6%93%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%9F" title="জেমস ওয়াট – Tiếng Bangla" lang="bn" hreflang="bn" data-title="জেমস ওয়াট" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Tiếng Bangla" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Mân Nam" lang="nan" hreflang="nan" data-title="James Watt" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Tiếng Mân Nam" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%B5%D0%B9%D0%BC%D1%81_%D0%A3%D0%B0%D1%82%D1%82" title="Джеймс Уатт – Tiếng Bashkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Джеймс Уатт" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Tiếng Bashkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B6%D1%8D%D0%B9%D0%BC%D1%81_%D0%92%D0%B0%D1%82" title="Джэймс Ват – Tiếng Belarus" lang="be" hreflang="be" data-title="Джэймс Ват" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Tiếng Belarus" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B6%D1%8D%D0%B9%D0%BC%D0%B7_%D0%8E%D0%B0%D1%82" title="Джэймз Ўат – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Джэймз Ўат" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Bosnia" lang="bs" hreflang="bs" data-title="James Watt" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Tiếng Bosnia" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Breton" lang="br" hreflang="br" data-title="James Watt" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Tiếng Breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%B5%D0%B9%D0%BC%D1%81_%D0%A3%D0%B0%D1%82" title="Джеймс Уат – Tiếng Bulgaria" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Джеймс Уат" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Tiếng Bulgaria" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%B5%D0%B9%D0%BC%D1%81_%D0%A3%D0%B0%D1%82%D1%82" title="Джеймс Уатт – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Джеймс Уатт" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="James Watt" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Tiếng Catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%B0%D1%82%D1%82_%D0%94%D0%B6%D0%B5%D0%B9%D0%BC%D1%81" title="Уатт Джеймс – Tiếng Chuvash" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Уатт Джеймс" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Tiếng Chuvash" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Séc" lang="cs" hreflang="cs" data-title="James Watt" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tiếng Séc" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Wales" lang="cy" hreflang="cy" data-title="James Watt" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Tiếng Wales" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Đan Mạch" lang="da" hreflang="da" data-title="James Watt" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Tiếng Đan Mạch" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Đức" lang="de" hreflang="de" data-title="James Watt" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Tiếng Đức" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Estonia" lang="et" hreflang="et" data-title="James Watt" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Tiếng Estonia" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%B6%CE%AD%CE%B9%CE%BC%CF%82_%CE%92%CE%B1%CF%84" title="Τζέιμς Βατ – Tiếng Hy Lạp" lang="el" hreflang="el" data-title="Τζέιμς Βατ" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Tiếng Hy Lạp" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="James Watt" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Tây Ban Nha" lang="es" hreflang="es" data-title="James Watt" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Tiếng Tây Ban Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Quốc Tế Ngữ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="James Watt" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Tiếng Quốc Tế Ngữ" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="James Watt" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Tiếng Basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%88%D8%A7%D8%AA" title="جیمز وات – Tiếng Ba Tư" lang="fa" hreflang="fa" data-title="جیمز وات" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Tiếng Ba Tư" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="James Watt" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Tiếng Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Pháp" lang="fr" hreflang="fr" data-title="James Watt" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Tiếng Pháp" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Frisia" lang="fy" hreflang="fy" data-title="James Watt" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Tiếng Frisia" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Ireland" lang="ga" hreflang="ga" data-title="James Watt" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Tiếng Ireland" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Gael Scotland" lang="gd" hreflang="gd" data-title="James Watt" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Tiếng Gael Scotland" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Galician" lang="gl" hreflang="gl" data-title="James Watt" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Tiếng Galician" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%A0%9C%EC%9E%84%EC%8A%A4_%EC%99%80%ED%8A%B8" title="제임스 와트 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="제임스 와트" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8B%D5%A5%D5%B5%D5%B4%D5%BD_%D5%88%D6%82%D5%A1%D5%BF%D5%BF" title="Ջեյմս Ուատտ – Tiếng Armenia" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ջեյմս Ուատտ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Tiếng Armenia" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%87%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%B8_%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%9F" title="जेम्स वाट – Tiếng Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="जेम्स वाट" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Tiếng Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Croatia" lang="hr" hreflang="hr" data-title="James Watt" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Tiếng Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="James Watt" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Tiếng Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Iloko" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="James Watt" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="Tiếng Iloko" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Khoa Học Quốc Tế" lang="ia" hreflang="ia" data-title="James Watt" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Tiếng Khoa Học Quốc Tế" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="James Watt" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="Tiếng Interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Iceland" lang="is" hreflang="is" data-title="James Watt" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="Tiếng Iceland" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Italy" lang="it" hreflang="it" data-title="James Watt" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Tiếng Italy" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%92%27%D7%99%D7%99%D7%9E%D7%A1_%D7%95%D7%90%D7%98" title="ג'יימס ואט – Tiếng Do Thái" lang="he" hreflang="he" data-title="ג'יימס ואט" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Tiếng Do Thái" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Java" lang="jv" hreflang="jv" data-title="James Watt" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Tiếng Java" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="James Watt" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9C%E0%B3%87%E0%B2%AE%E0%B3%8D%E0%B2%B8%E0%B3%8D_%E0%B2%B5%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B2%BE%E0%B2%9F%E0%B3%8D" title="ಜೇಮ್ಸ್ ವ್ಯಾಟ್ – Tiếng Kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಜೇಮ್ಸ್ ವ್ಯಾಟ್" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Tiếng Kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AF%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%96_%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98" title="ჯეიმზ ვატი – Tiếng Georgia" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ჯეიმზ ვატი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Tiếng Georgia" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%B5%D0%B9%D0%BC%D1%81_%D0%A3%D0%B0%D1%82%D1%82" title="Джеймс Уатт – Tiếng Kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Джеймс Уатт" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Tiếng Kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Cornwall" lang="kw" hreflang="kw" data-title="James Watt" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="Tiếng Cornwall" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="James Watt" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Tiếng Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Haiti" lang="ht" hreflang="ht" data-title="James Watt" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="Tiếng Haiti" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Kurd" lang="ku" hreflang="ku" data-title="James Watt" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Tiếng Kurd" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Iacobus_Watt" title="Iacobus Watt – Tiếng La-tinh" lang="la" hreflang="la" data-title="Iacobus Watt" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Tiếng La-tinh" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/D%C5%BEeimss_Vats" title="Džeimss Vats – Tiếng Latvia" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Džeimss Vats" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Tiếng Latvia" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Luxembourg" lang="lb" hreflang="lb" data-title="James Watt" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Tiếng Luxembourg" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="James Watt" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Tiếng Litva" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Limburg" lang="li" hreflang="li" data-title="James Watt" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Tiếng Limburg" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="James Watt" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Tiếng Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Hungary" lang="hu" hreflang="hu" data-title="James Watt" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Tiếng Hungary" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%87%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%B8_%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%9F" title="जेम्स वाट – Tiếng Maithili" lang="mai" hreflang="mai" data-title="जेम्स वाट" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="Tiếng Maithili" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%8F%D0%B5%D1%98%D0%BC%D1%81_%D0%92%D0%B0%D1%82" title="Џејмс Ват – Tiếng Macedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Џејмс Ват" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Tiếng Macedonia" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Malagasy" lang="mg" hreflang="mg" data-title="James Watt" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Tiếng Malagasy" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%9C%E0%B5%86%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B4%82%E0%B4%B8%E0%B5%8D_%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D" title="ജെയിംസ് വാട്ട് – Tiếng Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ജെയിംസ് വാട്ട്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Tiếng Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%87%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%B8_%E0%A4%B5%E0%A5%85%E0%A4%9F" title="जेम्स वॅट – Tiếng Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="जेम्स वॅट" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Tiếng Marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AF%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%96_%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98" title="ჯეიმზ ვატი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ჯეიმზ ვატი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%8A%D9%85%D8%B3_%D9%88%D8%A7%D8%AA" title="جيمس وات – Tiếng Ả Rập Ai Cập" lang="arz" hreflang="arz" data-title="جيمس وات" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập Ai Cập" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D1%8D%D0%B9%D0%BC%D1%81_%D0%92%D0%B0%D1%82%D1%82" title="Жэймс Ватт – Tiếng Mông Cổ" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Жэймс Ватт" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Tiếng Mông Cổ" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%82%E1%80%BB%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%85%E1%80%BA_%E1%80%9D%E1%80%95%E1%80%BA" title="ဂျိမ်းစ် ဝပ် – Tiếng Miến Điện" lang="my" hreflang="my" data-title="ဂျိမ်းစ် ဝပ်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Tiếng Miến Điện" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Hà Lan" lang="nl" hreflang="nl" data-title="James Watt" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Hạ Saxon" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="James Watt" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="Tiếng Hạ Saxon" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%87%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%B8_%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%9F" title="जेम्स वाट – Tiếng Nepal" lang="ne" hreflang="ne" data-title="जेम्स वाट" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Tiếng Nepal" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B8%E3%82%A7%E3%83%BC%E3%83%A0%E3%82%BA%E3%83%BB%E3%83%AF%E3%83%83%E3%83%88" title="ジェームズ・ワット – Tiếng Nhật" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ジェームズ・ワット" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Tiếng Nhật" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%B0%D1%82%D1%82,_%D0%94%D0%B6%D0%B5%D0%B9%D0%BC%D1%81" title="Уатт, Джеймс – Tiếng Chechen" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Уатт, Джеймс" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="Tiếng Chechen" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Frisia Miền Bắc" lang="frr" hreflang="frr" data-title="James Watt" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="Tiếng Frisia Miền Bắc" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Na Uy (Bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="James Watt" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Na Uy (Nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="James Watt" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="James Watt" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Tiếng Occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%9C%E0%AD%87%E0%AC%AE%E0%AD%8D%E2%80%8C%E0%AC%B8_%E0%AD%B1%E0%AC%BE%E0%AC%9F" title="ଜେମ୍‌ସ ୱାଟ – Tiếng Odia" lang="or" hreflang="or" data-title="ଜେମ୍‌ସ ୱାଟ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="Tiếng Odia" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Uzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="James Watt" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Tiếng Uzbek" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%9C%E0%A9%87%E0%A8%AE%E0%A8%9C%E0%A8%BC_%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%9F" title="ਜੇਮਜ਼ ਵਾਟ – Tiếng Punjab" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਜੇਮਜ਼ ਵਾਟ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Tiếng Punjab" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%88%D8%A7%D9%B9" title="جیمز واٹ – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="جیمز واٹ" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%DB%90%D9%85%D8%B2_%D9%88%D8%A7%D9%BC" title="جېمز واټ – Tiếng Pashto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="جېمز واټ" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Tiếng Pashto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="James Watt" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Hạ Giéc-man" lang="nds" hreflang="nds" data-title="James Watt" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Tiếng Hạ Giéc-man" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Ba Lan" lang="pl" hreflang="pl" data-title="James Watt" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Tiếng Ba Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Bồ Đào Nha" lang="pt" hreflang="pt" data-title="James Watt" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Tiếng Bồ Đào Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="James Watt" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Tiếng Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Romania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="James Watt" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Tiếng Romania" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="James Watt" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Tiếng Quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%B5%D0%B9%D0%BC%D1%81_%D0%92%D0%B0%D1%82%D1%82" title="Джеймс Ватт – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Джеймс Ватт" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%B0%D1%82%D1%82,_%D0%94%D0%B6%D0%B5%D0%B9%D0%BC%D1%81" title="Уатт, Джеймс – Tiếng Nga" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Уатт, Джеймс" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Tiếng Nga" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/Canmuse.wate" title="Canmuse.wate – Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="Canmuse.wate" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target"><span>Sakizaya</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A1%E1%B1%AE%E1%B1%A2%E1%B1%A5_%E1%B1%A3%E1%B1%9F%E1%B1%B4" title="ᱡᱮᱢᱥ ᱣᱟᱴ – Tiếng Santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱡᱮᱢᱥ ᱣᱟᱴ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="Tiếng Santali" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="James Watt" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Tiếng Scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Xhejms_Watt" title="Xhejms Watt – Tiếng Albania" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Xhejms Watt" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Tiếng Albania" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="James Watt" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="James Watt" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Tiếng Slovak" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Slovenia" lang="sl" hreflang="sl" data-title="James Watt" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Tiếng Slovenia" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%DB%95%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%88%D8%A7%D8%AA" title="جەیمز وات – Tiếng Kurd Miền Trung" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="جەیمز وات" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Tiếng Kurd Miền Trung" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%8F%D0%B5%D1%98%D0%BC%D1%81_%D0%92%D0%B0%D1%82" title="Џејмс Ват – Tiếng Serbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Џејмс Ват" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Tiếng Serbia" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Serbo-Croatia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="James Watt" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Tiếng Serbo-Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Sunda" lang="su" hreflang="su" data-title="James Watt" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="Tiếng Sunda" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Phần Lan" lang="fi" hreflang="fi" data-title="James Watt" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Tiếng Phần Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Thụy Điển" lang="sv" hreflang="sv" data-title="James Watt" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Tiếng Thụy Điển" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="James Watt" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tiếng Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9C%E0%AF%87%E0%AE%AE%E0%AF%8D%E0%AE%B8%E0%AF%8D_%E0%AE%B5%E0%AE%BE%E0%AE%9F%E0%AF%8D" title="ஜேம்ஸ் வாட் – Tiếng Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="ஜேம்ஸ் வாட்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tiếng Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/Ceyms_Watt" title="Ceyms Watt – Tiếng Tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Ceyms Watt" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tiếng Tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%9C%E0%B1%87%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B1%8D_%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%9F%E0%B1%8D" title="జేమ్స్ వాట్ – Tiếng Telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="జేమ్స్ వాట్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Tiếng Telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%88%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B9%8C_%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%95%E0%B9%8C" title="เจมส์ วัตต์ – Tiếng Thái" lang="th" hreflang="th" data-title="เจมส์ วัตต์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tiếng Thái" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="James Watt" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Uatt_%C5%BDe%C3%BDms" title="Uatt Žeýms – Tiếng Turkmen" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Uatt Žeýms" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="Tiếng Turkmen" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%B0%D1%82%D1%82,_%D0%94%D0%B6%D0%B5%D0%B9%D0%BC%D1%81" title="Уатт, Джеймс – Tiếng Tuvinian" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Уатт, Джеймс" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="Tiếng Tuvinian" class="interlanguage-link-target"><span>Тыва дыл</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%B5%D0%B9%D0%BC%D1%81_%D0%92%D0%B0%D1%82%D1%82" title="Джеймс Ватт – Tiếng Ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Джеймс Ватт" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Tiếng Ukraina" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%88%D8%A7%D9%B9" title="جیمز واٹ – Tiếng Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="جیمز واٹ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Tiếng Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Choang" lang="za" hreflang="za" data-title="James Watt" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="Tiếng Choang" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Uatt_D%C5%BEeims" title="Uatt Džeims – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Uatt Džeims" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Volapük" lang="vo" hreflang="vo" data-title="James Watt" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="Tiếng Volapük" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E7%93%A6%E7%89%B9" title="瓦特 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="瓦特" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="James Watt" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="James Watt" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Tiếng Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%A9%B9%E5%A7%86%E6%96%AF%C2%B7%E7%93%A6%E7%89%B9" title="詹姆斯·瓦特 – Tiếng Ngô" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="詹姆斯·瓦特" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Tiếng Ngô" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%96%D7%A9%D7%99%D7%99%D7%9E%D7%A1_%D7%95%D7%95%D7%90%D7%98" title="זשיימס וואט – Tiếng Yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="זשיימס וואט" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Tiếng Yiddish" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Tiếng Yoruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="James Watt" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="Tiếng Yoruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%93%A6%E7%89%B9" title="瓦特 – Tiếng Quảng Đông" lang="yue" hreflang="yue" data-title="瓦特" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Tiếng Quảng Đông" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="James Watt" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/D%C5%BEeimsos_Vats" title="Džeimsos Vats – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Džeimsos Vats" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%A9%B9%E5%A7%86%E6%96%AF%C2%B7%E7%93%A6%E7%89%B9" title="詹姆斯·瓦特 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="詹姆斯·瓦特" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ann mw-list-item"><a href="https://ann.wikipedia.org/wiki/Jemis_Watt" title="Jemis Watt – Tiếng Obolo" lang="ann" hreflang="ann" data-title="Jemis Watt" data-language-autonym="Obolo" data-language-local-name="Tiếng Obolo" class="interlanguage-link-target"><span>Obolo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/James_Watt" title="James Watt – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="James Watt" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9041#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/James_Watt" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c"><span>Bài viết</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:James_Watt" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t"><span>Thảo luận</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tiếng Việt</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/James_Watt"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=James_Watt&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=James_Watt&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=James_Watt&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/James_Watt"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=James_Watt&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=James_Watt&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=James_Watt&action=history"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/James_Watt" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j"><span>Các liên kết đến đây</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/James_Watt" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k"><span>Thay đổi liên quan</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t" title="Một danh sách chứa tất cả trang đặc biệt [q]" accesskey="q"><span>Trang đặc biệt</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=James_Watt&oldid=71511780" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang"><span>Liên kết thường trực</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=James_Watt&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này"><span>Thông tin trang</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=James_Watt&id=71511780&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này"><span>Trích dẫn trang này</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FJames_Watt"><span>Lấy URL ngắn gọn</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FJames_Watt"><span>Tải mã QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=James+Watt"><span>Tạo một quyển sách</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=James_Watt&action=show-download-screen"><span>Tải dưới dạng PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=James_Watt&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p"><span>Bản để in ra</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/James_Watt" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9041" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g"><span>Khoản mục Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-1000BCB" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Danh_s%C3%A1ch_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n_n%C3%AAn_c%C3%B3" title="Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin."><img alt="Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/20px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png" decoding="async" width="20" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/30px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/40px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png 2x" data-file-width="103" data-file-height="94" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"><table class="infobox biography vcard" style="width:22em"><tbody><tr><th colspan="2" style="padding:12px;text-align:center;vertical-align:middle;line-height:1.1em;font-size:135%;font-weight:bold;color:black;font-size:125%; background-color:#efefef"><div class="fn" style="display:inline">James Watt</div></th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Watt_James_von_Breda.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Watt_James_von_Breda.jpg/250px-Watt_James_von_Breda.jpg" decoding="async" width="250" height="314" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Watt_James_von_Breda.jpg/375px-Watt_James_von_Breda.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Watt_James_von_Breda.jpg/500px-Watt_James_von_Breda.jpg 2x" data-file-width="2400" data-file-height="3011" /></a></span><div style="padding:5px">Ảnh James Watt (1736-1819)<br />của <a href="/w/index.php?title=Carl_Frederik_von_Breda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carl Frederik von Breda (trang không tồn tại)">Carl Frederik von Breda</a></div></td></tr><tr><th scope="row">Sinh</th><td><span style="display:none">(<span class="bday">1736-01-19</span>)</span>19 tháng 1 năm 1736<br /><span class="birthplace"><a href="/w/index.php?title=Greenock&action=edit&redlink=1" class="new" title="Greenock (trang không tồn tại)">Greenock</a>, <a href="/w/index.php?title=Renfrewshire&action=edit&redlink=1" class="new" title="Renfrewshire (trang không tồn tại)">Renfrewshire</a>, <a href="/wiki/Scotland" title="Scotland">Scotland</a></span></td></tr><tr><th scope="row">Mất</th><td>25 tháng 8 năm 1819<span style="display:none">(1819-08-25)</span> (83 tuổi)<sup id="cite_ref-deathdate_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-deathdate-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br /><span class="deathplace"><a href="/w/index.php?title=Handsworth,_West_Midlands&action=edit&redlink=1" class="new" title="Handsworth, West Midlands (trang không tồn tại)">Handsworth</a>, <a href="/wiki/Birmingham" title="Birmingham">Birmingham</a>, Anh</span></td></tr><tr><th scope="row">Quốc tịch</th><td class="category"><a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Scotland" title="Người Scotland">Scotland</a></td></tr><tr><th scope="row">Tư cách công dân</th><td class="category"><a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Anh" title="Vương quốc Anh">Vương quốc Anh</a></td></tr><tr><th scope="row">Nổi tiếng vì</th><td><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_c%C6%A1_h%C6%A1i_n%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Động cơ hơi nước">Cải tiến động cơ hơi nước</a></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><b>Sự nghiệp khoa học</b></td></tr><tr><th scope="row">Ngành</th><td class="category"><a href="/w/index.php?title=K%E1%BB%B9_s%C6%B0_c%C6%A1_kh%C3%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kỹ sư cơ khí (trang không tồn tại)">Kỹ sư cơ khí</a></td></tr><tr><th scope="row">Nơi công tác</th><td><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Glasgow" title="Đại học Glasgow">Đại học Glasgow</a><br /><a href="/w/index.php?title=Boulton_v%C3%A0_Watt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Boulton và Watt (trang không tồn tại)">Boulton và Watt</a></td></tr><tr><th scope="row">Ảnh hưởng bởi</th><td><a href="/wiki/Joseph_Black" title="Joseph Black">Joseph Black</a><br /><a href="/wiki/Adam_Smith" title="Adam Smith">Adam Smith</a></td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px">Chữ ký</th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:James_Watt_Signature.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/James_Watt_Signature.svg/150px-James_Watt_Signature.svg.png" decoding="async" width="150" height="51" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/James_Watt_Signature.svg/225px-James_Watt_Signature.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/James_Watt_Signature.svg/300px-James_Watt_Signature.svg.png 2x" data-file-width="394" data-file-height="133" /></a></span></td></tr></tbody></table> <p><b>James Watt</b> (<a href="/wiki/19_th%C3%A1ng_1" title="19 tháng 1">19 tháng 1</a> năm <a href="/wiki/1736" title="1736">1736</a> – <a href="/wiki/19_th%C3%A1ng_8" title="19 tháng 8">25 tháng 8</a> năm <a href="/wiki/1819" title="1819">1819</a>) là nhà phát minh và là một kỹ sư người <a href="/wiki/Scotland" title="Scotland">Scotland</a> đã có những cải tiến cho <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_c%C6%A1_h%C6%A1i_n%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Động cơ hơi nước">máy hơi nước</a> mà nhờ đó đã làm nền tảng cho cuộc <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_c%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p" class="mw-redirect" title="Cách mạng công nghiệp">Cách mạng công nghiệp</a>. Ông đưa ra khái niệm <a href="/wiki/M%C3%A3_l%E1%BB%B1c" title="Mã lực">mã lực</a><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và đơn vị <a href="/wiki/SI" class="mw-redirect" title="SI">SI</a> của năng lượng <a href="/wiki/Watt" title="Watt">watt</a> được đặt theo tên ông. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tiểu_sử"><span id="Ti.E1.BB.83u_s.E1.BB.AD"></span>Tiểu sử</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=James_Watt&veaction=edit&section=1" title="Sửa đổi phần “Tiểu sử”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=James_Watt&action=edit&section=1" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tiểu sử"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Những_năm_tháng_đầu_đời"><span id="Nh.E1.BB.AFng_n.C4.83m_th.C3.A1ng_.C4.91.E1.BA.A7u_.C4.91.E1.BB.9Di"></span>Những năm tháng đầu đời</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=James_Watt&veaction=edit&section=2" title="Sửa đổi phần “Những năm tháng đầu đời”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=James_Watt&action=edit&section=2" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Những năm tháng đầu đời"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:James_Watt_Memorial_College_statue.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/James_Watt_Memorial_College_statue.jpg/150px-James_Watt_Memorial_College_statue.jpg" decoding="async" width="150" height="299" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/James_Watt_Memorial_College_statue.jpg/225px-James_Watt_Memorial_College_statue.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/James_Watt_Memorial_College_statue.jpg/300px-James_Watt_Memorial_College_statue.jpg 2x" data-file-width="543" data-file-height="1084" /></a><figcaption>Một bức tượng tại <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_James_Watt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại học James Watt (trang không tồn tại)">Đại học James Watt</a> đánh dấu nơi sinh ra ông</figcaption></figure> <p>James Watt sinh ngày 19 tháng 1 năm 1736 tại <a href="/w/index.php?title=Greenock&action=edit&redlink=1" class="new" title="Greenock (trang không tồn tại)">Greenock</a>, <a href="/w/index.php?title=Renfrewshire&action=edit&redlink=1" class="new" title="Renfrewshire (trang không tồn tại)">Renfrewshire</a>, một cảng biển của <a href="/w/index.php?title=Firth_of_Clyde&action=edit&redlink=1" class="new" title="Firth of Clyde (trang không tồn tại)">Firth of Clyde</a>.<sup id="cite_ref-thurston-growth-steam-engine_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-thurston-growth-steam-engine-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Cha ông là một thợ đóng <a href="/wiki/T%C3%A0u_th%E1%BB%A7y" title="Tàu thủy">tàu</a>, chủ tàu và là một nhà thầu khoán,<sup id="cite_ref-muuirhead-life-james-watt_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-muuirhead-life-james-watt-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> còn mẹ ông – bà Agnes Muirhead thì xuất thân từ một gia đình danh giá và có học vấn đến nơi đến chốn. Cả hai đều là tín đồ của <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_Tr%C6%B0%E1%BB%9Fng_l%C3%A3o" title="Giáo hội Trưởng lão">Giáo hội Trưởng lão</a> (<i>Presbyterian</i>).<sup id="cite_ref-klooster-icons_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-klooster-icons-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ông nội Watt, Thomas Watt, là một thầy giáo dạy toán và <a href="/w/index.php?title=Baillie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Baillie (trang không tồn tại)">baillie</a> cho <a href="/w/index.php?title=Baron_of_Cartsburn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Baron of Cartsburn (trang không tồn tại)">Baron of Cartsburn</a>.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Thay vì theo tôn giáo của cha mẹ, thì ông trở thành một <a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn_th%E1%BA%A7n_gi%C3%A1o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tự nhiên thần giáo (trang không tồn tại)">tín đồ tự nhiên thần giáo</a>?.<sup id="cite_ref-Clarendon_press_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-Clarendon_press-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Watt đi học không thường xuyên và thay vào đó là được mẹ dạy tại nhà,<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> nhưng sau đó ông theo học trường Greenock Grammar. Ông tỏ ra rất khéo tay và có năng khiếu về môn <a href="/wiki/To%C3%A1n_h%E1%BB%8Dc" title="Toán học">toán học</a>. Bên cạnh đó, dù không hề hứng thú với <a href="/wiki/Latinh" class="mw-redirect" title="Latinh">tiếng Latinh</a> và <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Hy_L%E1%BA%A1p_c%E1%BB%95" class="mw-redirect" title="Tiếng Hy Lạp cổ">tiếng Hy Lạp cổ</a>, nhưng ông lại tỏ ra miệt mài với thần thoại Scotland<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Khi ông 18 tuổi, mẹ ông qua đời và sức khỏe cha ông bắt đầu suy sụp. Watt đi <a href="/wiki/Lu%C3%A2n_%C4%90%C3%B4n" title="Luân Đôn">London</a> để học ngành <a href="/w/index.php?title=Thi%E1%BA%BFt_b%E1%BB%8B_%C4%91o_l%C6%B0%E1%BB%9Dng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thiết bị đo lường (trang không tồn tại)">thiết bị đo lường</a> (<i>measuring instrument</i>) trong 1 năm, sau đó trở lại Scotland, đến <a href="/wiki/Glasgow" title="Glasgow">Glasgow</a>, dự tính lập một cơ sở kinh doanh sản xuất thiết bị đo lường. Tuy nhiên, vì ông không trải qua ít nhất 7 năm học việc Cơ quan quản lý thợ thủ công của Glasgow (<i>Glasgow Guild of Hammermen</i>) không cấp phép cho ông<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> dù lúc đó chưa có thợ chế tạo dụng cụ cơ khí nào ở Scotland.<sup id="cite_ref-carnegie1905_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-carnegie1905-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Watt được các giáo sư của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Glasgow" title="Đại học Glasgow">Đại học Glasgow</a> cứu khỏi tình huống bế tắc này khi họ đã cho ông một cơ hội mở xưởng nhỏ trong trường này. Xưởng này được lập năm <a href="/wiki/1757" title="1757">1757</a> và là một trong những giáo sư của trường, là nhà <a href="/wiki/V%E1%BA%ADt_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc" title="Vật lý học">vật lý</a> và cũng là nhà <a href="/wiki/H%C3%B3a_h%E1%BB%8Dc" title="Hóa học">hóa học</a> <a href="/wiki/Joseph_Black" title="Joseph Black">Joseph Black</a> trở thành bạn và người thầy của Watt.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Năm 1767, Watt cưới cháu Joseph – Biller Miller và có sáu con với nhau. Miller mất trong khi sinh năm 1772. Năm 1777 ông kết hôn với Ann MacGregor, con cái của nhà nhuộm Glasgow, và có hai người con: Gregory (1777–1804) là một nhà địa chất học và khoáng vật học,<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và Janet (1779–1794). Ann mất năm 1832. Trong thời gian 1777 và 1790 ông sống tại Regent Place, Birmingham<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Những_thí_nghiệm_đầu_tiên_với_hơi_nước"><span id="Nh.E1.BB.AFng_th.C3.AD_nghi.E1.BB.87m_.C4.91.E1.BA.A7u_ti.C3.AAn_v.E1.BB.9Bi_h.C6.A1i_n.C6.B0.E1.BB.9Bc"></span>Những thí nghiệm đầu tiên với hơi nước</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=James_Watt&veaction=edit&section=3" title="Sửa đổi phần “Những thí nghiệm đầu tiên với hơi nước”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=James_Watt&action=edit&section=3" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Những thí nghiệm đầu tiên với hơi nước"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Watts_First_Condenser.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Watts_First_Condenser.jpg/100px-Watts_First_Condenser.jpg" decoding="async" width="100" height="176" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Watts_First_Condenser.jpg/150px-Watts_First_Condenser.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Watts_First_Condenser.jpg/200px-Watts_First_Condenser.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="1058" /></a><figcaption>Ống nén ban đầu của Watt (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3o_t%C3%A0ng_Khoa_h%E1%BB%8Dc_(London)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bảo tàng Khoa học (London) (trang không tồn tại)">Bảo tàng Khoa học (London)</a>)</figcaption></figure> <p>Năm 1759 bạn của Watt, <a href="/wiki/John_Robison_(nh%C3%A0_v%E1%BA%ADt_l%C3%BD)" title="John Robison (nhà vật lý)">John Robison</a>, kêu gọi sự chú ý của ông đến việc sử dụng hơi nước làm nguồn động lực.<sup id="cite_ref-Muirhead1858_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-Muirhead1858-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Thiết kế <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%99ng_c%C6%A1_Newcomen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Động cơ Newcomen (trang không tồn tại)">động cơ Newcomen</a>, được sử dụng gần 50 năm trong việc bơm nước từ các mỏ, hầu như không thay đổi từ bản đầu tiên. Watt bắt đầu thí nghiệm với hơi nước mặc dù ông chưa bao giờ thấy động cơ hơi nước hoạt động. Ông đã cố gắng xây dựng một mô hình. Nó không làm việc tốt, nhưng ông vẫn tiếp tục thí nghiệm và bắt đầu đọc tất cả mọi thứ mà ông ta có thể tìm hiểu về chủ đề này. Ông đã nhận ra tầm quan trọng của <a href="/wiki/Nhi%E1%BB%87t_%E1%BA%A9n" class="mw-redirect" title="Nhiệt ẩn">nhiệt ẩn</a> trong việc tìm hiểu động cơ, mà ông không biết rằng bạn ông <a href="/wiki/Joseph_Black" title="Joseph Black">Joseph Black</a> đã phát hiện ra vài năm trước đó. Sự hiểu biết về động cơ hơi nước ở trong tình trạng hết sức thô sơ,đối với khoa học về <a href="/wiki/Nhi%E1%BB%87t_%C4%91%E1%BB%99ng_l%E1%BB%B1c_h%E1%BB%8Dc" title="Nhiệt động lực học">nhiệt động lực học</a> không được diễn ra sau 100 năm nữa hoặc lâu hơn. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ý_tưởng_và_sự_nghiệp"><span id=".C3.9D_t.C6.B0.E1.BB.9Fng_v.C3.A0_s.E1.BB.B1_nghi.E1.BB.87p"></span>Ý tưởng và sự nghiệp</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=James_Watt&veaction=edit&section=4" title="Sửa đổi phần “Ý tưởng và sự nghiệp”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=James_Watt&action=edit&section=4" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Ý tưởng và sự nghiệp"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ý tưởng muốn tạo ra một chiếc máy hơi nước đến với Watt từ khi còn nhỏ, và ông luôn thôi thúc mình làm được điều đó, cho đến một nhóm đã phát hiện hơi nước <a href="/w/index.php?title=Newcomen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Newcomen (trang không tồn tại)">Newcomen</a> (<a href="/wiki/1705" title="1705">1705</a>) tuy được dùng rộng rãi nhưng nó có rất nhiều điểm cần được cải tiến. Vì vậy nó trở thành động lực để Watt phải tạo ra một máy hơi nước hoàn thiện hơn. </p><p>Năm <a href="/wiki/1763" title="1763">1763</a> - <a href="/wiki/1764" title="1764">1764</a>, tại Trường <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Glasgow" title="Đại học Glasgow">Đại học Glasgow</a>, Watt bắt đầu đặc biệt chú ý tới máy hơi nước. Watt xác định việc nghiên cứu nguyên lý và kết cấu của máy hơi nước là phương hướng chủ yếu của mình. Chính vì điều này mà Watt đã mất ăn mất ngủ </p><p>Vào một buổi sáng nọ, Watt đi bách bộ ngoài sân golf, mặt trời rọi thẳng vào mặt ông. Bỗng nhiên một đám mây đen che khuất mặt trời, trong phút chốc bầu trời như tối lại, một trận gió thổi qua, mặt đất như xanh hơn, không gian như rộng hơn, cảm thấy dễ chịu lạ thường. Ông nhìn lên trời cao, nghĩ lại đám mây đen che kín mặt trời vừa rồi, một ý tưởng mới xuất hiện trong đầu ông:"Nếu ta thiết kế bộ ngưng tụ hơi nước, làm cho hơi nước trực tiếp trở lại trạng thái nước ngay từ ngoài xi-lanh, như vậy chẳng phải xi-lanh có thể duy trì được nhiệt độ tương đối cao sao?<i></i> </p><p>Để chế tạo được máy hơi nước kiểu mới, Watt và các trợ lý của ông làm miệt mài không quản ngày đêm nhưng kết quả chưa giành được thành công, hơn nữa còn nợ nần chồng chất, cuộc sống hết sức khó khăn, có lúc thậm chí không còn tiền để ăn. Nhưng Watt không nản chí, ông càng nỗ lực hơn, cuối cùng năm <a href="/wiki/1765" title="1765">1765</a> ông đã chế tạo thành công một chiếc máy hơi nước </p><p>Loại máy hơi nước này giảm được 3-4 lượng than tiêu thụ so với máy hơi nước <a href="/w/index.php?title=Newcomen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Newcomen (trang không tồn tại)">Newcomen</a> mà hiệu suất nâng cao lên rất nhiều. Thành công lần này là sự cổ vũ lớn đối với Watt, ông vẫn muốn trực tiếp cải tiến một bước nữa để giảm lượng tiêu hao than xuống, hiệu suất càng cao hơn </p><p>Năm <a href="/wiki/1782" title="1782">1782</a>, ông cho ra đời chiếc máy hơi nước mới như ông đã suy nghĩ: Máy tiêu hao than ít, hiệu suất làm việc cao. Thành công khi phát minh ra loại máy hơi nước này đã làm cho máy hơi nước <a href="/w/index.php?title=Newcomen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Newcomen (trang không tồn tại)">Newcomen</a> trở nên lạc hậu không còn chỗ đứng </p><p>Máy hơi nước do Watt phát minh nhanh chóng được sử dụng rộng rãi. Tàu thuyền, tàu hỏa dùng máy hơi nước đua nhau ra đời, công nghiệp toàn thế giới nhanh chóng bước vào thời đại máy hơi nước<i>"</i> </p><p><a href="/wiki/Th%C3%A1ng_6" class="mw-redirect" title="Tháng 6">Tháng 6</a> năm <a href="/wiki/1775" title="1775">1775</a>, giữa Boulton và Watt đã ký kết một hợp đồng có giá trị 25 năm, thành lập công ty Boulton-Watt chuyên sản xuất và tiêu thụ loại máy hơi nước mới. Đây chính là tiền đề để cho Watt sáng tạo ra những cỗ máy hơi nước ngày càng tân tiến hơn. Trong 25 năm sau đó,công ty của Watt và Boulton đã sản xuất một số lượng lớn máy hơi nước cung cấp cho thị trường </p><p>Năm <a href="/wiki/1781" title="1781">1781</a>, Watt còn phát minh ra một bộ phận bánh răng để giúp máy hơi nước chuyển động xoay tròn làm cho máy hơi nước mở rộng phạm vi sử dụng. Ông còn phát minh ra bộ phận ly tâm điều chỉnh tốc độ, thông qua đó máy hơi nước có thể tự động khống chế. Năm 1790, ông đã phát minh ra đồng hồ áp lực, đồng hồ chỉ thị, van tiết lưu và nhiều cải tiến có giá trị khác </p><p>Năm <a href="/wiki/1782" title="1782">1782</a>, cỗ máy hơi nước chuyển động song hướng do Watt nghiên cứu và chế tạo đã ra đời và được cấp bằng sáng chế độc quyền. Năm <a href="/wiki/1784" title="1784">1784</a>, loại máy hơi nước nằm cũng được xác nhận quyền sáng chế. Máy hơi nước ngày càng có tính ứng dụng cao và dược sử dụng rộng rãi, nó có tên gọi là máy hơi nước vạn năng<i>"</i> </p><p>4 năm sau, Watt phát minh ra bộ phận ly tâm điều chỉnh tốc độ và bộ phận điều tiết hơi. Năm 1790, Watt chế tạo thành công bộ phận biểu thị công năng của xi-lanh đầu tiên. Lúc này thì Watt đã hoàn thành toàn bộ quá trình phát minh ra máy hơi nước của mình. Đây là một bước đại nhảy vọt trong kỹ thuật sản xuất của loài người. Đây có thể được gọi là bản tuyên ngôn của nhân loại đã bắt đầu tiến vào Thời đại máy hơi nước </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Những_đóng_góp_của_máy_hơi_nước_trong_xã_hội"><span id="Nh.E1.BB.AFng_.C4.91.C3.B3ng_g.C3.B3p_c.E1.BB.A7a_m.C3.A1y_h.C6.A1i_n.C6.B0.E1.BB.9Bc_trong_x.C3.A3_h.E1.BB.99i"></span>Những đóng góp của máy hơi nước trong xã hội</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=James_Watt&veaction=edit&section=5" title="Sửa đổi phần “Những đóng góp của máy hơi nước trong xã hội”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=James_Watt&action=edit&section=5" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Những đóng góp của máy hơi nước trong xã hội"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Từ khi máy hơi nước xuất hiện đã có một tác dụng to lớn trong cuộc cách mạng công nghiệp. Trước khi có máy hơi nước, mặc dù một số người dân đã biết sử dụng sức gió và sức nước nhưng động lực chủ yếu vẫn là sức lực của con người. Từ khi có máy hơi nước thì loài người đã thoát ra khỏi sự hạn chế đó </p><p>Ngoài việc dùng làm nguồn năng lượng cho các công xưởng, máy hơi nước còn được ứng dụng trong giao thông vận tải. Sự ứng dụng rộng rãi máy hơi nước đã ảnh hưởng đến cuộc cách mạng phương tiện giao thông ở nước Anh. Năm <a href="/wiki/1814" title="1814">1814</a>, kiến trúc sư người Anh <a href="/wiki/George_Stephenson" class="mw-redirect" title="George Stephenson">George Stephenson</a> chế tạo thành công xe lửa chạy bằng hơi nước. Stephen đã được suy tôn là "Cha đẻ của đầu máy xe lửa" </p><p>Sự cải tiến giao thông đường thủy là đóng những chiếc tàu có thể lắp được máy hơi nước làm động lực. Ngày <a href="/wiki/19_th%C3%A1ng_8" title="19 tháng 8">19 tháng 8</a> năm <a href="/wiki/1807" title="1807">1807</a>, một nhà phát minh người Mỹ là <a href="/w/index.php?title=Fulton&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fulton (trang không tồn tại)">Fulton</a> đã thiết kế một chiếc tàu chờ khách chạy bằng hơi nước chạy thử thành công trên sông <a href="/w/index.php?title=Hudson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hudson (trang không tồn tại)">Hudson</a>, đồng thời đã mở ra những chuyến chạy định kỳ từ <a href="/wiki/New_York" class="mw-redirect mw-disambig" title="New York">New York</a> đến <a href="/wiki/Albania" title="Albania">Albania</a> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tham_khảo"><span id="Tham_kh.E1.BA.A3o"></span>Tham khảo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=James_Watt&veaction=edit&section=6" title="Sửa đổi phần “Tham khảo”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=James_Watt&action=edit&section=6" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tham khảo"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-deathdate-1"><b><a href="#cite_ref-deathdate_1-0">^</a></b> <span class="reference-text">Although a number of otherwise reputable sources give his date of death as ngày 19 tháng 8 năm 1819, all contemporary accounts report him dying on 25 August and being buried on 2 September. The date 19 August originates from the biography <i>The Life of James Watt</i> (1858, p. 521) by James Patrick Muirhead. It draws its (supposed) legitimacy from the fact that Muirhead was a nephew of Watt and therefore should have been well-informed. In the Muirhead papers, the 25 August date is mentioned elsewhere. The latter date is also given in contemporary newspaper reports (for example, page 3 of <i><a href="/wiki/The_Times" title="The Times">The Times</a></i> of 28 August) as well as by an abstract of and codicil to Watt's last will. (In the pertinent burial register of St. Mary's Church (Birmingham-Handsworth) Watt's date of death is not mentioned.)</span> </li> <li id="cite_note-2"><b><a href="#cite_ref-2">^</a></b> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67233549">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"“""”""‘""’"}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFCarnegie" class="citation book cs1">Carnegie, Andrew. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jameswatt.info/andrew-carnegie/9-watt-in-old-age.html"><i>James Watt</i></a>. The Minerva Group, Inc. tr. 215. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-89875-578-6,_9780898755787" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-89875-578-6, 9780898755787"><bdi>0-89875-578-6, 9780898755787</bdi></a><span class="cs1-visible-error error citation-comment"> Kiểm tra giá trị <code class="cs1-code">|isbn=</code>: ký tự không hợp lệ (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#bad_isbn" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>)</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=James+Watt&rft.pages=215&rft.pub=The+Minerva+Group%2C+Inc.&rft.aulast=Carnegie&rft.aufirst=Andrew&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.jameswatt.info%2Fandrew-carnegie%2F9-watt-in-old-age.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AJames+Watt" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Clarendon_press-3">^ <a href="#cite_ref-Clarendon_press_3-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Clarendon_press_3-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation book cs1"><i>James Watt and the steam engine: the memorial volume prepared for the Committee of the Watt centenary commemoration at Birmingham 1919</i>. Henry Winram Dickinson, Rhys Jenkins, Committee of the Watt Centenary Commemoration. Clarendon press. 1927. tr. 78. <q>It is difficult to say anything as to Watt's religious belief, further than that he was a Deist.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=James+Watt+and+the+steam+engine%3A+the+memorial+volume+prepared+for+the+Committee+of+the+Watt+centenary+commemoration+at+Birmingham+1919&rft.pages=78&rft.pub=Clarendon+press&rft.date=1927&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AJames+Watt" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error error citation-comment"><code class="cs1-code">|ngày truy cập=</code> cần <code class="cs1-code">|url=</code> (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#accessdate_missing_url" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>)</span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: khác (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_kh%C3%A1c" title="Thể loại:Quản lý CS1: khác">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-4"><b><a href="#cite_ref-4">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLira2001" class="citation web cs1">Lira, Carl (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.egr.msu.edu/~lira/supp/steam/wattbio.html">“Biography of James Watt”</a>. egr.msu.edu<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 5 tháng 7 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Biography+of+James+Watt&rft.pub=egr.msu.edu&rft.date=2001&rft.aulast=Lira&rft.aufirst=Carl&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.egr.msu.edu%2F~lira%2Fsupp%2Fsteam%2Fwattbio.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AJames+Watt" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-thurston-growth-steam-engine-5"><b><a href="#cite_ref-thurston-growth-steam-engine_5-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFThurston1878" class="citation book cs1">Thurston, Robert Henry (1878). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/?id=HguRSvxVtuAC&printsec=frontcover#v=onepage&q"><i>A history of the growth of the steam-engine</i></a>. The International Scientific Series. New York: D. Appleton and Company. tr. 80.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+history+of+the+growth+of+the+steam-engine&rft.place=New+York&rft.series=The+International+Scientific+Series&rft.pages=80&rft.pub=D.+Appleton+and+Company&rft.date=1878&rft.aulast=Thurston&rft.aufirst=Robert+Henry&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2F%3Fid%3DHguRSvxVtuAC%26printsec%3Dfrontcover%23v%3Donepage%26q&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AJames+Watt" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-muuirhead-life-james-watt-6"><b><a href="#cite_ref-muuirhead-life-james-watt_6-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMuirhead1859" class="citation book cs1">Muirhead, James Patrick (1859). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/?id=aA5VAAAAMAAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q"><i>The life of James Watt: with selections from his correspondence</i></a> (ấn bản thứ 2). John Murray. tr. 10.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+life+of+James+Watt%3A+with+selections+from+his+correspondence&rft.pages=10&rft.edition=2&rft.pub=John+Murray&rft.date=1859&rft.aulast=Muirhead&rft.aufirst=James+Patrick&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2F%3Fid%3DaA5VAAAAMAAJ%26printsec%3Dfrontcover%23v%3Donepage%26q&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AJames+Watt" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-klooster-icons-7"><b><a href="#cite_ref-klooster-icons_7-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKlooster2009" class="citation book cs1">Klooster, John W. (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/?id=WKuG-VIwID8C&printsec=frontcover#v=onepage&q"><i>Icons of invention: the makers of the modern world from Gutenberg to Gates</i></a>. Icons of invention. <b>1</b>. ABC-CLIO. tr. 30. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-313-34743-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-313-34743-6"><bdi>978-0-313-34743-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Icons+of+invention%3A+the+makers+of+the+modern+world+from+Gutenberg+to+Gates&rft.series=Icons+of+invention&rft.pages=30&rft.pub=ABC-CLIO&rft.date=2009&rft.isbn=978-0-313-34743-6&rft.aulast=Klooster&rft.aufirst=John+W.&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2F%3Fid%3DWKuG-VIwID8C%26printsec%3Dfrontcover%23v%3Donepage%26q&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AJames+Watt" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-8"><b><a href="#cite_ref-8">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMuirhead1859" class="citation book cs1">Muirhead, James Patrick (1859). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/?id=aA5VAAAAMAAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q"><i>The life of James Watt: with selections from his correspondence</i></a> (ấn bản thứ 2). John Murray. tr. 4,7.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+life+of+James+Watt%3A+with+selections+from+his+correspondence&rft.pages=4%2C7&rft.edition=2&rft.pub=John+Murray&rft.date=1859&rft.aulast=Muirhead&rft.aufirst=James+Patrick&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2F%3Fid%3DaA5VAAAAMAAJ%26printsec%3Dfrontcover%23v%3Donepage%26q&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AJames+Watt" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><b><a href="#cite_ref-9">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJoseph_McCabe1945" class="citation web cs1">Joseph McCabe (1945). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.infidels.org/library/historical/joseph_mccabe/dictionary.html">“A Biographical Dictionary of Ancient, Medieval, and Modern Freethinkers”</a>. Haldeman-Julius Publications<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 17 tháng 8 năm 2012</span>. <q>He made such improvement in the crude steam-engine that had been invented before his time that he is usually described as the inventor. "His many and most valuable inventions must always place him among the leading benefactors of mankind," says the account of him in the <i>Dictionary of National Biography</i>. He was an accomplished man. He knew Greek, Latin, French, German and Italian and was very friendly with the great freethinking French scientists. Andrew Carnegie has written a life of him and describes him as a deist who never went to church.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=A+Biographical+Dictionary+of+Ancient%2C+Medieval%2C+and+Modern+Freethinkers&rft.pub=Haldeman-Julius+Publications&rft.date=1945&rft.au=Joseph+McCabe&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.infidels.org%2Flibrary%2Fhistorical%2Fjoseph_mccabe%2Fdictionary.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AJames+Watt" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><b><a href="#cite_ref-10">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFTann2004" class="citation book cs1">Tann, Jennifer (2004). “James Watt (1736–1819)”. <i>Oxford Dictionary of National Biography</i>. Oxford, England: Oxford University Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=James+Watt+%281736%E2%80%931819%29&rft.btitle=Oxford+Dictionary+of+National+Biography&rft.place=Oxford%2C+England&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2004&rft.aulast=Tann&rft.aufirst=Jennifer&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AJames+Watt" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-11"><b><a href="#cite_ref-11">^</a></b> <span class="reference-text">Carnegie, ch.1</span> </li> <li id="cite_note-12"><b><a href="#cite_ref-12">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFThomasThomas1954" class="citation book cs1">Thomas, Henry; Thomas, Dana Lee (1954). <i>Living adventures in science</i>. Ayer Publishing. tr. 25.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Living+adventures+in+science&rft.pages=25&rft.pub=Ayer+Publishing&rft.date=1954&rft.aulast=Thomas&rft.aufirst=Henry&rft.au=Thomas%2C+Dana+Lee&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AJames+Watt" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-carnegie1905-13"><b><a href="#cite_ref-carnegie1905_13-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCarnegie1905" class="citation book cs1">Carnegie, Andrew (1905). “3”. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20051222003739/http://www.history.rochester.edu/steam/carnegie/"><i>James Watt</i></a>. New York: Doubleday, Page and Company. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.history.rochester.edu/steam/carnegie/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 22 tháng 12 năm 2005<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 25 tháng 10 năm 2013</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=3&rft.btitle=James+Watt&rft.place=New+York&rft.pub=Doubleday%2C+Page+and+Company&rft.date=1905&rft.aulast=Carnegie&rft.aufirst=Andrew&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.history.rochester.edu%2Fsteam%2Fcarnegie%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AJames+Watt" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-14"><b><a href="#cite_ref-14">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRobinsonMcKie1970" class="citation book cs1">Robinson, Eric; McKie, Doublas (1970). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/partnersinscienc0000robi"><i>Partners in Science: Letters of James Watt and Joseph Black</i></a>. Cambridge, Massachusetts.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Partners+in+Science%3A+Letters+of+James+Watt+and+Joseph+Black&rft.place=Cambridge%2C+Massachusetts&rft.date=1970&rft.aulast=Robinson&rft.aufirst=Eric&rft.au=McKie%2C+Doublas&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fpartnersinscienc0000robi&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AJames+Watt" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-15"><b><a href="#cite_ref-15">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="/wiki/DOI" title="DOI">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1130%2F2006.2411%2811%29">10.1130/2006.2411(11)</a><br /><span class="plainlinks nourlexpansion"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_DOI/10.1130/2006.2411(11)&preload=Bản_mẫu:Chú_thích_DOI/preload&editintro=Bản_mẫu:Chú_thích_DOI/editintro&action=edit">Hoàn thành chú thích này</a></span></span> </li> <li id="cite_note-16"><b><a href="#cite_ref-16">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Openplaque&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bản mẫu:Openplaque (trang không tồn tại)">Bản mẫu:Openplaque</a></span> </li> <li id="cite_note-Muirhead1858-17"><b><a href="#cite_ref-Muirhead1858_17-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMuirhead1858" class="citation book cs1">Muirhead, James Patrick (1858). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=_b8GAAAAYAAJ&pg=PA74"><i>The life of James Watt: with selections from his correspondence</i></a>. J. Murray. tr. 74–83<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 17 tháng 8 năm 2011</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+life+of+James+Watt%3A+with+selections+from+his+correspondence&rft.pages=74-83&rft.pub=J.+Murray&rft.date=1858&rft.aulast=Muirhead&rft.aufirst=James+Patrick&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D_b8GAAAAYAAJ%26pg%3DPA74&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AJames+Watt" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71936381">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70981351">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về <i><b><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:James_Watt?uselang=vi">James Watt</a></b></i>.</div></div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=James_Watt&oldid=71511780">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=James_Watt&oldid=71511780</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Sinh_n%C4%83m_1736" title="Thể loại:Sinh năm 1736">Sinh năm 1736</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:M%E1%BA%A5t_n%C4%83m_1819" title="Thể loại:Mất năm 1819">Mất năm 1819</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:James_Watt" title="Thể loại:James Watt">James Watt</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Nh%C3%A0_ph%C3%A1t_minh_Scotland" title="Thể loại:Nhà phát minh Scotland">Nhà phát minh Scotland</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:K%E1%BB%B9_s%C6%B0_Scotland" title="Thể loại:Kỹ sư Scotland">Kỹ sư Scotland</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_c%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p" title="Thể loại:Cách mạng công nghiệp">Cách mạng công nghiệp</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Nh%C3%A0_h%C3%B3a_h%E1%BB%8Dc_Scotland" title="Thể loại:Nhà hóa học Scotland">Nhà hóa học Scotland</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:H%E1%BB%99i_vi%C3%AAn_H%E1%BB%99i_V%C6%B0%C6%A1ng_th%E1%BA%A5t" title="Thể loại:Hội viên Hội Vương thất">Hội viên Hội Vương thất</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Th%C3%A0nh_vi%C3%AAn_H%E1%BB%99i_M%E1%BA%B7t_tr%C4%83ng_Birmingham" title="Thể loại:Thành viên Hội Mặt trăng Birmingham">Thành viên Hội Mặt trăng Birmingham</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Thể loại ẩn: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_CS1:_ISBN" title="Thể loại:Lỗi CS1: ISBN">Lỗi CS1: ISBN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_CS1:_ng%C3%A0y_truy_c%E1%BA%ADp_thi%E1%BA%BFu_URL" title="Thể loại:Lỗi CS1: ngày truy cập thiếu URL">Lỗi CS1: ngày truy cập thiếu URL</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_kh%C3%A1c" title="Thể loại:Quản lý CS1: khác">Quản lý CS1: khác</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_v%E1%BB%9Bi_c%C3%A1c_tham_chi%E1%BA%BFu_DOI_ch%C6%B0a_%C4%91%E1%BA%A7y_%C4%91%E1%BB%A7" title="Thể loại:Trang với các tham chiếu DOI chưa đầy đủ">Trang với các tham chiếu DOI chưa đầy đủ</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n" title="Thể loại:Bài cơ bản">Bài cơ bản</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Pages_using_infobox_scientist_with_unknown_parameters" title="Thể loại:Pages using infobox scientist with unknown parameters">Pages using infobox scientist with unknown parameters</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n_d%C3%A0i_trung_b%C3%ACnh" title="Thể loại:Bài cơ bản dài trung bình">Bài cơ bản dài trung bình</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 9 tháng 7 năm 2024, 18:41.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=James_Watt&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-847495b4dd-qwtw8","wgBackendResponseTime":148,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.376","walltime":"0.652","ppvisitednodes":{"value":2520,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":39292,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":2942,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":21,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":3,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":46416,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 415.150 1 -total"," 42.91% 178.124 1 Bản_mẫu:Tham_khảo"," 29.88% 124.051 11 Bản_mẫu:Chú_thích_sách"," 24.73% 102.657 1 Bản_mẫu:Infobox_scientist"," 21.33% 88.536 1 Bản_mẫu:Thông_tin_nhân_vật"," 20.31% 84.307 1 Bản_mẫu:Hộp_thông_tin"," 17.53% 72.776 1 Bản_mẫu:Thể_loại_Commons"," 12.71% 52.761 1 Bản_mẫu:If_then_show"," 11.84% 49.165 1 Bản_mẫu:1000_bài_cơ_bản"," 11.29% 46.863 1 Bản_mẫu:Top_icon"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.185","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4166625,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-6f96f97888-z6j9j","timestamp":"20241113134731","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"James Watt","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/James_Watt","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9041","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9041","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-11-16T06:59:10Z","dateModified":"2024-07-09T18:41:37Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/1\/15\/Watt_James_von_Breda.jpg"}</script> </body> </html>