CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="ky" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Адам укуктары - Википедия</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )kywikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","январь","февраль","март","апрель","май","июнь","июль","август","сентябрь","октябрь","ноябрь","декабрь"],"wgRequestId":"62f441d5-6d73-4fc4-b010-3a5544aa6568","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Адам_укуктары","wgTitle":"Адам укуктары","wgCurRevisionId":465570,"wgRevisionId":465570,"wgArticleId":18012,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Адам укуктары","Саясий философия түшүнүктөрү"],"wgPageViewLanguage":"ky","wgPageContentLanguage":"ky","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Адам_укуктары","wgRelevantArticleId":18012,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia", "wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ky","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"ky"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q8458","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles": "ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022", "ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ky&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=ky&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ky&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/HumanRightsLogo.svg/1200px-HumanRightsLogo.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1250"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/HumanRightsLogo.svg/800px-HumanRightsLogo.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="833"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/HumanRightsLogo.svg/640px-HumanRightsLogo.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="667"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Адам укуктары - Википедия"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//ky.m.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Түзөтүү" href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Википедия (ky)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ky.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ky"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Википедия Atom агымы" href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BD:RecentChanges&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Адам_укуктары rootpage-Адам_укуктары skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Мазмунга өтүү</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Сайт"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Иш тилкеси" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Иш тилкеси</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Иш тилкеси</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">каптал тилкесине жылдыруу</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">жашыруу</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Багыттоо </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D1%8B_%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BA" title="Башкы баракка өтүү [z]" accesskey="z"><span>Башкы барак</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%96%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B0%D1%82_%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8B" title="Долбоор тууралуу, эмне жасай аласыз, кайдан тапса болот"><span>Жамаат порталы</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D1%87%D1%83%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%B3%D1%8B_%D0%BE%D0%BA%D1%83%D1%8F%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Учурдагы окуялар тууралуу кошумча маалымат табуу"><span>Учурдагы окуялар</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BD:RecentChanges" title="Соңку өзгөрүүлөрдүн тизмеси [r]" accesskey="r"><span>Соңку өзгөрүүлөр</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BD:Random" title="Туш келди баракты окуу [x]" accesskey="x"><span>Туш келди макала</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%96%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BC:%D0%9C%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D1%83%D0%BD%D1%83" title="Маалымат алуу үчүн"><span>Жардам</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D1%8B_%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BA" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Википедия" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-ky.svg" style="width: 7.5em; height: 1.3125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-ky.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BD:Search" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Википедиядан издөө [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Издөө</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Издөө" aria-label="Издөө" autocapitalize="sentences" title="Википедиядан издөө [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Атайын:Search"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Издөө</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Жеке шаймандар"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Көрүнүш"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Көрүнүш" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Көрүнүш</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_ky.wikipedia.org&uselang=ky" class=""><span>Демөөр</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BD:CreateAccount&returnto=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC+%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="You are encouraged to create an account and log in; however, it is not mandatory" class=""><span>Катталуу</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BD:UserLogin&returnto=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC+%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Сизге системада катталууга сунуш кылынат, бирок милдеттүү эмес [o]" accesskey="o" class=""><span>Кирүү</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Кошумча мүмкүнчүлүктөр" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Жеке шаймандар" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Жеке шаймандар</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_ky.wikipedia.org&uselang=ky"><span>Демөөр</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BD:CreateAccount&returnto=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC+%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="You are encouraged to create an account and log in; however, it is not mandatory"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Катталуу</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BD:UserLogin&returnto=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC+%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Сизге системада катталууга сунуш кылынат, бирок милдеттүү эмес [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Кирүү</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Катталбаган түзөтүүчүлөр үчүн барактар <a href="/wiki/%D0%96%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BC:%D0%91%D0%B5%D1%82_%D0%B0%D1%87%D0%B0%D1%80" aria-label="Түзөтүү жөнүндө көбүрөөк билүү"><span>чоо-жайы</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BD:MyContributions" title="A list of edits made from this IP address [y]" accesskey="y"><span>Салымдар</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BD:MyTalk" title="Бул IP дарекке арналган талкуулоо барагы [n]" accesskey="n"><span>Талкуу</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Сайт"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Мазмуну" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Мазмуну</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">каптал тилкесине жылдыруу</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">жашыруу</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Башына кайтуу</div> </a> </li> <li id="toc-Тарыхы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Тарыхы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Тарыхы</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Тарыхы-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Тарыхы бөлүмчөсүн көрсөтүү/жашыруу</span> </button> <ul id="toc-Тарыхы-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Антик" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Антик"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Антик</span> </div> </a> <ul id="toc-Антик-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Алгачкы_ислам_халифаты" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Алгачкы_ислам_халифаты"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Алгачкы ислам халифаты</span> </div> </a> <ul id="toc-Алгачкы_ислам_халифаты-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Орто_кылымдар" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Орто_кылымдар"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Орто кылымдар</span> </div> </a> <ul id="toc-Орто_кылымдар-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-I_жана_II_Дүйнөлүк_согуштарынын_ортосу" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#I_жана_II_Дүйнөлүк_согуштарынын_ортосу"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>I жана II Дүйнөлүк согуштарынын ортосу</span> </div> </a> <ul id="toc-I_жана_II_Дүйнөлүк_согуштарынын_ортосу-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Адам_укуктарынын_муундары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Адам_укуктарынын_муундары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Адам укуктарынын муундары</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Адам_укуктарынын_муундары-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Адам укуктарынын муундары бөлүмчөсүн көрсөтүү/жашыруу</span> </button> <ul id="toc-Адам_укуктарынын_муундары-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Биринчи_муун_(жеке_жана_саясий)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Биринчи_муун_(жеке_жана_саясий)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Биринчи муун (жеке жана саясий)</span> </div> </a> <ul id="toc-Биринчи_муун_(жеке_жана_саясий)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Экинчи_муун_(Экономикалык,_социалдык_жана_маданий)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Экинчи_муун_(Экономикалык,_социалдык_жана_маданий)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Экинчи муун (Экономикалык, социалдык жана маданий)</span> </div> </a> <ul id="toc-Экинчи_муун_(Экономикалык,_социалдык_жана_маданий)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Үчүнчү_муун_(Коллективдик)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Үчүнчү_муун_(Коллективдик)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Үчүнчү муун (Коллективдик)</span> </div> </a> <ul id="toc-Үчүнчү_муун_(Коллективдик)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Төртүнчү_муун" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Төртүнчү_муун"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Төртүнчү муун</span> </div> </a> <ul id="toc-Төртүнчү_муун-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Илгерилетүү_стратегиялары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Илгерилетүү_стратегиялары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Илгерилетүү стратегиялары</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Илгерилетүү_стратегиялары-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Илгерилетүү стратегиялары бөлүмчөсүн көрсөтүү/жашыруу</span> </button> <ul id="toc-Илгерилетүү_стратегиялары-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Аскердик_күч" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Аскердик_күч"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Аскердик күч</span> </div> </a> <ul id="toc-Аскердик_күч-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Экономикалык_аракеттер" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Экономикалык_аракеттер"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Экономикалык аракеттер</span> </div> </a> <ul id="toc-Экономикалык_аракеттер-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Маалыматтык_стратегиялар" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Маалыматтык_стратегиялар"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Маалыматтык стратегиялар</span> </div> </a> <ul id="toc-Маалыматтык_стратегиялар-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Юридикалык_инструменттер" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Юридикалык_инструменттер"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Юридикалык инструменттер</span> </div> </a> <ul id="toc-Юридикалык_инструменттер-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Бириккен_Улуттар_Уюму" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Бириккен_Улуттар_Уюму"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4.1</span> <span>Бириккен Улуттар Уюму</span> </div> </a> <ul id="toc-Бириккен_Улуттар_Уюму-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Адам_укуктары_боюнча_кеңеш" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Адам_укуктары_боюнча_кеңеш"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4.2</span> <span>Адам укуктары боюнча кеңеш</span> </div> </a> <ul id="toc-Адам_укуктары_боюнча_кеңеш-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Эл_аралык_соттор" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Эл_аралык_соттор"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4.3</span> <span>Эл аралык соттор</span> </div> </a> <ul id="toc-Эл_аралык_соттор-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Булактар" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Булактар"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Булактар</span> </div> </a> <ul id="toc-Булактар-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Мазмуну" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Мазмунду жашыруу/көрсөтүү" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Мазмунду жашыруу/көрсөтүү</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Адам укуктары</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Башка тилдеги макалага өтүү. 164 тилде жеткиликтүү" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-164" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">164 тил</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Menseregte" title="Menseregte – африкаанча" lang="af" hreflang="af" data-title="Menseregte" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="африкаанча" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Menschenrechte" title="Menschenrechte – немисче (Швейцария)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Menschenrechte" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="немисче (Швейцария)" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Dreitos_humans" title="Dreitos humans – арагончо" lang="an" hreflang="an" data-title="Dreitos humans" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="арагончо" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A7%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="मानवाधिकार – ангикача" lang="anp" hreflang="anp" data-title="मानवाधिकार" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="ангикача" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="حقوق الإنسان – арабча" lang="ar" hreflang="ar" data-title="حقوق الإنسان" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="арабча" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%99%DC%95%DC%A9%DC%90_%DC%95%DC%92%DC%AA%DC%A2%DC%AB%DC%90" title="ܙܕܩܐ ܕܒܪܢܫܐ – Aramaic" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܙܕܩܐ ܕܒܪܢܫܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="Aramaic" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%A8%D9%86%D8%A7%D8%AF%D9%85" title="حقوق بنادم – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="حقوق بنادم" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="حقوق انسان – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="حقوق انسان" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Derechos_humanos" title="Derechos humanos – астурийче" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Derechos humanos" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="астурийче" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C4%B0nsan_h%C3%BCquqlar%C4%B1" title="İnsan hüquqları – азербайжанча" lang="az" hreflang="az" data-title="İnsan hüquqları" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="азербайжанча" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%AD%D8%A7%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="اینسان حاقلاری – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="اینسان حاقلاری" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="жакшы макалалар"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Кеше хоҡуҡтары – башкырча" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Кеше хоҡуҡтары" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="башкырча" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Hak_asasi_manusia" title="Hak asasi manusia – баличе" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Hak asasi manusia" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="баличе" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/%C5%BDmuogaus_teis%C4%97s" title="Žmuogaus teisės – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Žmuogaus teisės" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%8B_%D1%87%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0" title="Правы чалавека – беларусча" lang="be" hreflang="be" data-title="Правы чалавека" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="беларусча" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%8B_%D1%87%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0" title="Правы чалавека – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Правы чалавека" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D1%87%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0" title="Права на човека – болгарча" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Права на човека" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="болгарча" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Hak_asasi_manusia" title="Hak asasi manusia – Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Hak asasi manusia" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9C%E1%80%AD%E1%80%AF%EA%A9%BB%E1%80%A1%E1%80%81%E1%80%BD%E1%80%84%E1%80%BA%EA%A9%BB%E1%80%9B%E1%80%B1%EA%A9%BB" title="လိုꩻအခွင်ꩻရေꩻ – Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="လိုꩻအခွင်ꩻရေꩻ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A7%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="মানবাধিকার – бангладешче" lang="bn" hreflang="bn" data-title="মানবাধিকার" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="бангладешче" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Gwirio%C3%B9_mab-den" title="Gwirioù mab-den – бретончо" lang="br" hreflang="br" data-title="Gwirioù mab-den" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="бретончо" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Ljudska_prava" title="Ljudska prava – боснийче" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Ljudska prava" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="боснийче" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Hak_Asasi_Jolma" title="Hak Asasi Jolma – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Hak Asasi Jolma" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D2%AF%D0%BD%D1%8D%D0%B9_%D1%8D%D1%80%D1%85%D1%8D" title="Хүнэй эрхэ – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Хүнэй эрхэ" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Drets_humans" title="Drets humans – каталончо" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Drets humans" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталончо" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/%C3%8Cng-gu%C3%B2ng" title="Ìng-guòng – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Ìng-guòng" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D0%B0%D0%BA%D1%8A%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%88" title="Адаман бакъонаш – чеченче" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Адаман бакъонаш" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="чеченче" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Tawhanong_katungod" title="Tawhanong katungod – себуанча" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Tawhanong katungod" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="себуанча" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%81%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%85%D8%B1%DB%86%DA%A4" title="مافەکانی مرۆڤ – борбордук курдча" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="مافەکانی مرۆڤ" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="борбордук курдча" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Lidsk%C3%A1_pr%C3%A1va" title="Lidská práva – чехче" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Lidská práva" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чехче" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Hawliau_dynol" title="Hawliau dynol – уелшче" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Hawliau dynol" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="уелшче" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Menneskerettighederne" title="Menneskerettighederne – датча" lang="da" hreflang="da" data-title="Menneskerettighederne" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="датча" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/Human_rights" title="Human rights – Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Human rights" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target"><span>Dagbanli</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Menschenrechte" title="Menschenrechte – немисче" lang="de" hreflang="de" data-title="Menschenrechte" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="немисче" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Heq%C3%AA_merduman" title="Heqê merduman – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Heqê merduman" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Hak_asasi_koulunan" title="Hak asasi koulunan – Central Dusun" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Hak asasi koulunan" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Central Dusun" class="interlanguage-link-target"><span>Kadazandusun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%B5_%E0%A4%85%E0%A4%A7%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="मानव अधिकार – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="मानव अधिकार" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%8E%CF%80%CE%B9%CE%BD%CE%B1_%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CE%B9%CF%8E%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1" title="Ανθρώπινα δικαιώματα – грекче" lang="el" hreflang="el" data-title="Ανθρώπινα δικαιώματα" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="грекче" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Human_rights" title="Human rights – англисче" lang="en" hreflang="en" data-title="Human rights" data-language-autonym="English" data-language-local-name="англисче" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Homaj_rajtoj" title="Homaj rajtoj – эсперанто" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Homaj rajtoj" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="эсперанто" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Derechos_humanos" title="Derechos humanos – испанча" lang="es" hreflang="es" data-title="Derechos humanos" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="испанча" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Inim%C3%B5igused" title="Inimõigused – эстончо" lang="et" hreflang="et" data-title="Inimõigused" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="эстончо" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Giza_eskubideak" title="Giza eskubideak – баскча" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Giza eskubideak" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="баскча" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Derechus_Umanus" title="Derechus Umanus – Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Derechus Umanus" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%A8%D8%B4%D8%B1" title="حقوق بشر – фарсча" lang="fa" hreflang="fa" data-title="حقوق بشر" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="фарсча" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Ihmisoikeudet" title="Ihmisoikeudet – финче" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Ihmisoikeudet" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="финче" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Inemise%C3%B5igus%C3%B5q" title="Inemiseõigusõq – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Inemiseõigusõq" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Mannar%C3%A6ttindi" title="Mannarættindi – фарерче" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Mannarættindi" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="фарерче" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Droits_de_l%27homme" title="Droits de l'homme – французча" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Droits de l'homme" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="французча" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Minskerjochten" title="Minskerjochten – батыш фризче" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Minskerjochten" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="батыш фризче" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Cearta_daonna" title="Cearta daonna – ирландча" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Cearta daonna" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ирландча" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/C%C3%B2raichean_daonna" title="Còraichean daonna – шотладиялык гелча" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Còraichean daonna" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="шотладиялык гелча" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Dereitos_humanos" title="Dereitos humanos – галисияча" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Dereitos humanos" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="галисияча" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Yvyp%C3%B3ra_tekoiterape" title="Yvypóra tekoiterape – гуараниче" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Yvypóra tekoiterape" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="гуараниче" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Ha%C6%99%C6%99o%C6%99in_%C9%97an%27adam" title="Haƙƙoƙin ɗan'adam – хаусача" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Haƙƙoƙin ɗan'adam" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="хаусача" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/Kanaka_pono" title="Kanaka pono – гавайча" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Kanaka pono" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="гавайча" class="interlanguage-link-target"><span>Hawaiʻi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%96%D7%9B%D7%95%D7%99%D7%95%D7%AA_%D7%94%D7%90%D7%93%D7%9D" title="זכויות האדם – ивритче" lang="he" hreflang="he" data-title="זכויות האדם" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="ивритче" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A7%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="मानवाधिकार – хиндиче" lang="hi" hreflang="hi" data-title="मानवाधिकार" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="хиндиче" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Insaan_ke_adhikaar" title="Insaan ke adhikaar – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Insaan ke adhikaar" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Ljudska_prava" title="Ljudska prava – хорватча" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Ljudska prava" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="хорватча" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Dwa_moun" title="Dwa moun – гаитиче" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Dwa moun" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="гаитиче" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Emberi_jogok" title="Emberi jogok – венгерче" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Emberi jogok" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="венгерче" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B8%D6%82_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Մարդու իրավունքներ – армянча" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Մարդու իրավունքներ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="армянча" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Derectos_human" title="Derectos human – интерлингва" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Derectos human" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="интерлингва" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="жакшы макалалар"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Hak_asasi_manusia" title="Hak asasi manusia – индонезияча" lang="id" hreflang="id" data-title="Hak asasi manusia" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="индонезияча" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/Ikike_mmad%E1%BB%A5" title="Ikike mmadụ – игбочо" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Ikike mmadụ" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="игбочо" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ik mw-list-item"><a href="https://ik.wikipedia.org/wiki/I%C3%B1uum_pi%E1%B8%B7%E1%B8%B7ani%C5%8Bat" title="Iñuum piḷḷaniŋat – Inupiaq" lang="ik" hreflang="ik" data-title="Iñuum piḷḷaniŋat" data-language-autonym="Iñupiatun" data-language-local-name="Inupiaq" class="interlanguage-link-target"><span>Iñupiatun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Dagiti_karbengan_ti_tao" title="Dagiti karbengan ti tao – илокочо" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Dagiti karbengan ti tao" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="илокочо" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Homala_yuri" title="Homala yuri – идочо" lang="io" hreflang="io" data-title="Homala yuri" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="идочо" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Mannr%C3%A9ttindi" title="Mannréttindi – исландча" lang="is" hreflang="is" data-title="Mannréttindi" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="исландча" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Diritti_umani" title="Diritti umani – италиянча" lang="it" hreflang="it" data-title="Diritti umani" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="италиянча" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%BA%E6%A8%A9" title="人権 – жапончо" lang="ja" hreflang="ja" data-title="人権" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="жапончо" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/remna_selcru" title="remna selcru – ложбанча" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="remna selcru" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="ложбанча" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Hak_manungsa" title="Hak manungsa – жаванизче" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Hak manungsa" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="жаванизче" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A3%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ადამიანის უფლებები – грузинче" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ადამიანის უფლებები" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузинче" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Izerfan_n_wemdan" title="Izerfan n wemdan – кабылча" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Izerfan n wemdan" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="кабылча" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/%C6%90y%CA%8A_wa%C9%96%C9%9B" title="Ɛyʊ waɖɛ – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Ɛyʊ waɖɛ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D2%9B%D2%B1%D2%9B%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Адам құқықтары – казакча" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Адам құқықтары" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="казакча" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%9F%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%92%E1%9E%B7%E1%9E%98%E1%9E%93%E1%9E%BB%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%9F" title="សិទ្ធិមនុស្ស – кмерче" lang="km" hreflang="km" data-title="សិទ្ធិមនុស្ស" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="кмерче" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AE%E0%B2%BE%E0%B2%A8%E0%B2%B5_%E0%B2%B9%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%95%E0%B3%81%E0%B2%97%E0%B2%B3%E0%B3%81" title="ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳು – каннадача" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳು" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="каннадача" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9D%B8%EA%B6%8C" title="인권 – корейче" lang="ko" hreflang="ko" data-title="인권" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="корейче" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D0%BD%D1%8B_%D1%8D%D1%80%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%B5%D1%80%D0%B8" title="Адамны эркинликлери – карачай-балкарча" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Адамны эркинликлери" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="карачай-балкарча" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%90%D9%86%D8%B3%D9%B2%D9%86%DB%8C_%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%97%D9%82" title="اِنسٲنی حقوٗق – кашмирче" lang="ks" hreflang="ks" data-title="اِنسٲنی حقوٗق" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="кашмирче" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Maf%C3%AAn_mirovan" title="Mafên mirovan – курдча" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Mafên mirovan" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="курдча" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Iura_humana" title="Iura humana – латынча" lang="la" hreflang="la" data-title="Iura humana" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="латынча" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Diretos_umana" title="Diretos umana – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Diretos umana" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Dirit_uman" title="Dirit uman – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Dirit uman" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/%C5%BDmogaus_teis%C4%97s" title="Žmogaus teisės – литовчо" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Žmogaus teisės" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="литовчо" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Cilv%C4%93kties%C4%ABbas" title="Cilvēktiesības – латышча" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Cilvēktiesības" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латышча" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A7%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="मानवाधिकार – маитиличе" lang="mai" hreflang="mai" data-title="मानवाधिकार" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="маитиличе" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Zon%27_olombelona" title="Zon' olombelona – малагасча" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Zon' olombelona" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="малагасча" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B8_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Човекови права – македончо" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Човекови права" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="македончо" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%A8%E0%B5%81%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%B5%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B6%E0%B4%82" title="മനുഷ്യാവകാശം – малайаламча" lang="ml" hreflang="ml" data-title="മനുഷ്യാവകാശം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="малайаламча" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D2%AF%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D1%8D%D1%80%D1%85" title="Хүний эрх – монголчо" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Хүний эрх" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="монголчо" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%B5%E0%A5%80_%E0%A4%B9%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%95" title="मानवी हक्क – маратиче" lang="mr" hreflang="mr" data-title="मानवी हक्क" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="маратиче" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D3%B9%D0%BD_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D3%93%D0%B6%D3%B9" title="Эдемӹн прававлӓжӹ – Western Mari" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Эдемӹн прававлӓжӹ" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="Western Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Hak_asasi_manusia" title="Hak asasi manusia – малайча" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Hak asasi manusia" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="малайча" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9C%E1%80%B0%E1%80%B7%E1%80%A1%E1%80%81%E1%80%BD%E1%80%84%E1%80%B7%E1%80%BA%E1%80%A1%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8" title="လူ့အခွင့်အရေး – бурмача" lang="my" hreflang="my" data-title="လူ့အခွင့်အရေး" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="бурмача" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D1%8C_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%82" title="Ломанень прават – эрзянча" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Ломанень прават" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="эрзянча" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Minschenrechten" title="Minschenrechten – төмөнкү немисче" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Minschenrechten" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="төмөнкү немисче" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Menskenrechten" title="Menskenrechten – төмөнкү саксончо" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Menskenrechten" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="төмөнкү саксончо" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%B5_%E0%A4%85%E0%A4%A7%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="मानव अधिकार – непалча" lang="ne" hreflang="ne" data-title="मानव अधिकार" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="непалча" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%A8%E0%A5%81_%E0%A4%85%E0%A4%A7%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="मनु अधिकार – невариче" lang="new" hreflang="new" data-title="मनु अधिकार" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="невариче" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Rechten_van_de_mens" title="Rechten van de mens – голландча" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Rechten van de mens" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="голландча" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Menneskerettar" title="Menneskerettar – норвежче (нинорск)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Menneskerettar" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="норвежче (нинорск)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Menneskerettigheter" title="Menneskerettigheter – норвежче (букмал)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Menneskerettigheter" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="норвежче (букмал)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nqo mw-list-item"><a href="https://nqo.wikipedia.org/wiki/%DF%A1%DF%90%DF%B0%DF%A6%DF%8A_%DF%96%DF%8F_%DF%9F%DF%8E%DF%AC" title="ߡߐ߰ߦߊ ߖߏ ߟߎ߬ – нкочо" lang="nqo" hreflang="nqo" data-title="ߡߐ߰ߦߊ ߖߏ ߟߎ߬" data-language-autonym="ߒߞߏ" data-language-local-name="нкочо" class="interlanguage-link-target"><span>ߒߞߏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nr mw-list-item"><a href="https://nr.wikipedia.org/wiki/Amalungelo_Wobuntu" title="Amalungelo Wobuntu – түштүк ндебелече" lang="nr" hreflang="nr" data-title="Amalungelo Wobuntu" data-language-autonym="IsiNdebele seSewula" data-language-local-name="түштүк ндебелече" class="interlanguage-link-target"><span>IsiNdebele seSewula</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Dreches_de_l%27%C3%92me" title="Dreches de l'Òme – окситанча" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Dreches de l'Òme" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="окситанча" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Mirgoota_Dhala_Namaa" title="Mirgoota Dhala Namaa – оромочо" lang="om" hreflang="om" data-title="Mirgoota Dhala Namaa" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="оромочо" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%AE%E0%AC%BE%E0%AC%A8%E0%AC%AC%E0%AC%BE%E0%AC%A7%E0%AC%BF%E0%AC%95%E0%AC%BE%E0%AC%B0%E0%AC%B8%E0%AC%AE%E0%AD%82%E0%AC%B9" title="ମାନବାଧିକାରସମୂହ – орияча" lang="or" hreflang="or" data-title="ମାନବାଧିକାରସମୂହ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="орияча" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%A8%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96%E0%A9%80_%E0%A8%B9%E0%A9%B1%E0%A8%95" title="ਮਨੁੱਖੀ ਹੱਕ – пунжабиче" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਮਨੁੱਖੀ ਹੱਕ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="пунжабиче" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Katul%C3%ADrang_pant%C3%A1u" title="Katulírang pantáu – пампангача" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Katulírang pantáu" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="пампангача" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Derechonan_humano" title="Derechonan humano – папиаменточо" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Derechonan humano" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="папиаменточо" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Dro%C3%A9ts_d%27echl%27Onme" title="Droéts d'echl'Onme – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Droéts d'echl'Onme" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Prawa_cz%C5%82owieka" title="Prawa człowieka – полякча" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Prawa człowieka" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="полякча" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Drit_%C3%ABd_l%27%C3%92m" title="Drit ëd l'Òm – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Drit ëd l'Òm" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AD%D9%82" title="انسانی حق – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="انسانی حق" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DA%AF%DA%93%D9%86%D9%8A%D8%B2_%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82" title="وگړنيز حقوق – пуштуча" lang="ps" hreflang="ps" data-title="وگړنيز حقوق" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="пуштуча" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Direitos_humanos" title="Direitos humanos – португалча" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Direitos humanos" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="португалча" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Runa_hay%C3%B1i" title="Runa hayñi – кечуача" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Runa hayñi" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="кечуача" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Dretgs_umans" title="Dretgs umans – романшча" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Dretgs umans" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="романшча" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Drepturile_omului" title="Drepturile omului – румынча" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Drepturile omului" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="румынча" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D1%87%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0" title="Права человека – орусча" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Права человека" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="орусча" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%8E%D0%B4%D1%8C%D1%81%D0%BA%D1%8B_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Людьскы права – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Людьскы права" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B8%D2%BB%D0%B8_%D0%B1%D1%8B%D1%80%D0%B0%D0%B0%D0%B1%D0%B0" title="Киһи бырааба – сахача" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Киһи бырааба" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="сахача" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A2%E1%B1%9F%E1%B1%B9%E1%B1%B1%E1%B1%A2%E1%B1%A4%E1%B1%AD%E1%B1%9F%E1%B1%9C_%E1%B1%9F%E1%B1%B9%E1%B1%AD%E1%B1%AB%E1%B1%9F%E1%B1%B9%E1%B1%A8" title="ᱢᱟᱹᱱᱢᱤᱭᱟᱜ ᱟᱹᱭᱫᱟᱹᱨ – санталиче" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱢᱟᱹᱱᱢᱤᱭᱟᱜ ᱟᱹᱭᱫᱟᱹᱨ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="санталиче" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Deretos_umanos" title="Deretos umanos – сардинче" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Deretos umanos" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="сардинче" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Dritti_umani" title="Dritti umani – сицилийче" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Dritti umani" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="сицилийче" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Human_richts" title="Human richts – шотландча" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Human richts" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="шотландча" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%8A_%D8%AD%D9%82" title="انساني حق – синдхиче" lang="sd" hreflang="sd" data-title="انساني حق" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="синдхиче" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Olmmo%C5%A1vuoigatvuo%C4%91at" title="Olmmošvuoigatvuođat – түндүк саамиче" lang="se" hreflang="se" data-title="Olmmošvuoigatvuođat" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="түндүк саамиче" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Ljudska_prava" title="Ljudska prava – серб-хорват" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Ljudska prava" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="серб-хорват" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B8%E0%B7%8F%E0%B6%B1%E0%B7%80_%E0%B6%85%E0%B6%BA%E0%B7%92%E0%B6%AD%E0%B7%92%E0%B7%80%E0%B7%8F%E0%B7%83%E0%B7%92%E0%B6%9A%E0%B6%B8%E0%B7%8A" title="මානව අයිතිවාසිකම් – сингалача" lang="si" hreflang="si" data-title="මානව අයිතිවාසිකම්" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="сингалача" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Human_rights" title="Human rights – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Human rights" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/%C4%BDudsk%C3%A9_pr%C3%A1va" title="Ľudské práva – словакча" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Ľudské práva" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="словакча" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/%C4%8Clovekove_pravice" title="Človekove pravice – словенче" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Človekove pravice" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="словенче" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Xuquuqda_dadka" title="Xuquuqda dadka – сомаличе" lang="so" hreflang="so" data-title="Xuquuqda dadka" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="сомаличе" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/T%C3%AB_drejtat_e_njeriut" title="Të drejtat e njeriut – албанча" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Të drejtat e njeriut" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="албанча" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%89%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Људска права – сербче" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Људска права" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="сербче" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Hak_asasi_manusa" title="Hak asasi manusa – сунданча" lang="su" hreflang="su" data-title="Hak asasi manusa" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="сунданча" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/M%C3%A4nskliga_r%C3%A4ttigheter" title="Mänskliga rättigheter – шведче" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Mänskliga rättigheter" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="шведче" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Haki_za_binadamu" title="Haki za binadamu – суахиличе" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Haki za binadamu" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="суахиличе" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AE%E0%AE%A9%E0%AE%BF%E0%AE%A4_%E0%AE%89%E0%AE%B0%E0%AE%BF%E0%AE%AE%E0%AF%88" title="மனித உரிமை – тамилче" lang="ta" hreflang="ta" data-title="மனித உரிமை" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="тамилче" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B0%B5_%E0%B0%B9%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="మానవ హక్కులు – телугуча" lang="te" hreflang="te" data-title="మానవ హక్కులు" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="телугуча" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D2%B2%D1%83%D2%9B%D1%83%D2%9B%D2%B3%D0%BE%D0%B8_%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BE%D0%BD" title="Ҳуқуқҳои инсон – тажикче" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Ҳуқуқҳои инсон" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="тажикче" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%98%E0%B8%B4%E0%B8%A1%E0%B8%99%E0%B8%B8%E0%B8%A9%E0%B8%A2%E0%B8%8A%E0%B8%99" title="สิทธิมนุษยชน – тайча" lang="th" hreflang="th" data-title="สิทธิมนุษยชน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="тайча" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Karapatang_pantao" title="Karapatang pantao – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Karapatang pantao" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0nsan_haklar%C4%B1" title="İnsan hakları – түркчө" lang="tr" hreflang="tr" data-title="İnsan hakları" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="түркчө" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Кеше хокуклары – татарча" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Кеше хокуклары" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="татарча" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D0%BB%D1%8E%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B8" title="Права людини – украинче" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Права людини" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украинче" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82" title="انسانی حقوق – урдуча" lang="ur" hreflang="ur" data-title="انسانی حقوق" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="урдуча" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Inson_huquqlari" title="Inson huquqlari – өзбекче" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Inson huquqlari" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="өзбекче" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Nh%C3%A2n_quy%E1%BB%81n" title="Nhân quyền – вьетнамча" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Nhân quyền" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="вьетнамча" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Abondroets_des_djins" title="Abondroets des djins – валлончо" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Abondroets des djins" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="валлончо" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Katungod_pantawo" title="Katungod pantawo – варайча" lang="war" hreflang="war" data-title="Katungod pantawo" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="варайча" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%BA%E6%AC%8A" title="人權 – "У" диалектинде (Кытай)" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="人權" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name=""У" диалектинде (Кытай)" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A8_%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%98" title="ადამიერიშ ნებეფი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ადამიერიშ ნებეფი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%A2%D7%A0%D7%98%D7%A9%D7%9F_%D7%A8%D7%A2%D7%9B%D7%98" title="מענטשן רעכט – идишче" lang="yi" hreflang="yi" data-title="מענטשן רעכט" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="идишче" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%C3%80w%E1%BB%8Dn_%E1%BA%B9%CC%80t%E1%BB%8D%CC%81_%E1%BB%8Dm%E1%BB%8Dn%C3%ACy%C3%A0n" title="Àwọn ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn – йорубача" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Àwọn ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="йорубача" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%BA%E6%9D%83" title="人权 – кытайча" lang="zh" hreflang="zh" data-title="人权" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="кытайча" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%BA%E6%AC%8A" title="人權 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="人權" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/J%C3%AEn-ko%C3%A2n" title="Jîn-koân – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Jîn-koân" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%BA%E6%AC%8A" title="人權 – кантончо" lang="yue" hreflang="yue" data-title="人權" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="кантончо" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q8458#sitelinks-wikipedia" title="Башка тилдерге шилтемени түзөтүү" class="wbc-editpage">Шилтемелерди түзөтүү</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Аталыш мейкиндиктери"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Барактын мазмунун кароо [c]" accesskey="c"><span>Макала</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%BA%D1%83%D1%83:%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Барактын мазмунун талкуулоо (мындай барак жок) [t]" accesskey="t"><span>Талкуу</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Тилди өзгөртүү" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">кыргызча</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Көрүүлөр"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B"><span>Окуу</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit" title="Бул баракты түзөтүү [v]" accesskey="v"><span>Түзөтүү</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit" title="Барактын кодун түзөтүү [e]" accesskey="e"><span>Булагын түзөтүү</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=history" title="Барактын тарыхы [h]" accesskey="h"><span>Тарыхын кароо</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Аспап кутусу" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Аспап кутусу</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Куралдар</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">каптал тилкесине жылдыруу</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">жашыруу</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> Аракеттер </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B"><span>Окуу</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit" title="Бул баракты түзөтүү [v]" accesskey="v"><span>Түзөтүү</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit" title="Барактын кодун түзөтүү [e]" accesskey="e"><span>Булагын түзөтүү</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=history"><span>Тарыхын кароо</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Жалпы </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BD:WhatLinksHere/%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Ушул жерге шилтемеленген бардык уики барактардын тизмеси [j]" accesskey="j"><span>Жетелеме шилтемелер</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BD:RecentChangesLinked/%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" rel="nofollow" title="Бул барактан шилтеме берилген барактардагы соңку өзгөрүүлөр [k]" accesskey="k"><span>Байланыштуу өзгөрүүлөр</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=ky" title="Файлдарды жүктөө [u]" accesskey="u"><span>Файл жүктөө</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BD:SpecialPages" title="Кызматтык барактардын жалпы тизмеги [q]" accesskey="q"><span>Атайын барактар</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&oldid=465570" title="Барактын ушул нускасына туруктуу шилтеме"><span>Туруктуу шилтеме</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=info" title="More information about this page"><span>Бул барак тууралуу</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BD:CiteThisPage&page=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&id=465570&wpFormIdentifier=titleform" title="Information on how to cite this page"><span>Бул макаланы цитаталоо</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BD:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fky.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2590%25D0%25B4%25D0%25B0%25D0%25BC_%25D1%2583%25D0%25BA%25D1%2583%25D0%25BA%25D1%2582%25D0%25B0%25D1%2580%25D1%258B"><span>URL'ди кыскартуу</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BD:QrCode&url=https%3A%2F%2Fky.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2590%25D0%25B4%25D0%25B0%25D0%25BC_%25D1%2583%25D0%25BA%25D1%2583%25D0%25BA%25D1%2582%25D0%25B0%25D1%2580%25D1%258B"><span>QR-кодду жүктөп алуу</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Басып чыгаруу/экспорттоо </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BD:Book&bookcmd=book_creator&referer=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC+%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B"><span>Китеп түзүү</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BD:DownloadAsPdf&page=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=show-download-screen"><span>PDF форматында жүктөп алуу</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&printable=yes" title="Бул барактын басма түрү [p]" accesskey="p"><span>Басып чыгаруу</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Башка долбоорлордо </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Human_rights" hreflang="en"><span>Викиказына</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q8458" title="Link to connected data repository item [g]" accesskey="g"><span>Викимаалымат элементи</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Көрүнүш"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Көрүнүш</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">каптал тилкесине жылдыруу</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">жашыруу</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Википедия дан</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="ky" dir="ltr"><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:HumanRightsLogo.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/HumanRightsLogo.svg/220px-HumanRightsLogo.svg.png" decoding="async" width="220" height="229" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/HumanRightsLogo.svg/330px-HumanRightsLogo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/HumanRightsLogo.svg/440px-HumanRightsLogo.svg.png 2x" data-file-width="120" data-file-height="125" /></a><figcaption>Адам укуктарынын логотиби. Логотип кол менен куштун элестерин айкалыштырат. </figcaption></figure> <p><b>Адам укуктары</b> — бул ар бир адамдын кадыр-баркын жана <a href="/wiki/%D0%AD%D1%80%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D0%BA" title="Эркиндик">эркиндигин</a> коргоону камсыз кылган эрежелер<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Алар, ажыратылгыс, фундаменталдык (негизги) укуктар катары түшүнүлөт, алар "адам болгондугу үчүн гана таандык болгон" жана жашына, <a href="/wiki/%D0%AD%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F" title="Этнография">этникалык</a> тегине, жашаган жерине, тилине, динине, этникалык таандыгына же башка статуска карабастан "бардык адамдарга мүнөздүү"<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Алар универсалдуу болуу маанисинде бардык жерде жана бардык убакта тиешелүү<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> жана бардыгы үчүн бирдей болуу маанисинде <a href="/wiki/%D0%AD%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Эгалитаризм">эгалитардуу</a> (тең укуктуу). </p><p><a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D1%83%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D1%8B%D0%BA_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Фундаметалдык укуктар (мындай барак жок)">Фундаметалдык укуктар</a> жеке адамдын укуктук статусунун негизин түзөт. Ар кандай мамлекеттердин жана өлкөлөрдүн позитивдүү мыйзамдарында да, ар кандай эл аралык укуктук келишимдерде да бул укуктардын конкреттүү чагылдырылышы жана көлөмү ар кандай болушу мүмкүн. Эл аралык коомдук укукта аларды бекиткен эң белгилүү документ <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%BA%D0%B5%D0%BD_%D0%A3%D0%BB%D1%83%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%A3%D1%8E%D0%BC%D1%83" title="Бириккен Улуттар Уюму">БУУ</a>нун <a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D0%BD_%D0%B6%D0%B0%D0%BB%D0%BF%D1%8B_%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B" title="Адам укуктарынын жалпы декларациясы">Адам укуктарынын жалпы декларациясы</a> болуп саналат. <a href="/wiki/%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%B3%D1%8B_%D0%9A%D0%BE%D0%BE%D0%BF%D1%81%D1%83%D0%B7%D0%B4%D1%83%D0%BA_%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0_%D0%9A%D1%8B%D0%B7%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%88%D1%82%D1%8B%D0%BA_%D0%A3%D1%8E%D0%BC%D1%83_(%D0%95%D0%9A%D0%9A%D0%A3)" title="Европадагы Коопсуздук жана Кызматташтык Уюму (ЕККУ)">ЕККУ</a>га мүчө мамлекеттерде адам укуктары, негизги эркиндиктер, <a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%8F" title="Демократия">демократия</a> жана <a href="/wiki/%D0%9C%D1%8B%D0%B9%D0%B7%D0%B0%D0%BC" title="Мыйзам">мыйзам</a> үстөмдүгү маселелери эл аралык мүнөзгө ээ жана тиешелүү мамлекеттин ички иштерине гана тиешелүү эмес<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Адам укуктары боюнча кыймылды жандандырган негизги идеялардын көбү <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8_%D0%B4%D2%AF%D0%B9%D0%BD%D3%A9%D0%BB%D2%AF%D0%BA_%D1%81%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%88" title="Экинчи дүйнөлүк согуш">Экинчи Дүйнөлүк Согуштан</a> жана <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Холокост">Холокост</a> окуяларынан кийин иштелип чыгып<sup id="cite_ref-:0_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>,1948-жылы <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B6" title="Париж">Парижде</a> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%BA%D0%B5%D0%BD_%D0%A3%D0%BB%D1%83%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%A3%D1%8E%D0%BC%D1%83%D0%BD%D1%83%D0%BD_%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%90%D1%81%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%BB%D0%B5%D1%8F%D1%81%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D0%BD_68/262_%D1%87%D0%B5%D1%87%D0%B8%D0%BC%D0%B8" title="Бириккен Улуттар Уюмунун Баш Ассамблеясынын 68/262 чечими">Бириккен Улуттар Уюмунун Баш Ассамблеясы</a> тарабынан <a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D0%BD_%D0%B6%D0%B0%D0%BB%D0%BF%D1%8B_%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B" title="Адам укуктарынын жалпы декларациясы">Адам укуктарынын жалпы декларациясын</a> кабыл алуу менен аяктаган. </p><p>Байыркы элдердин универсалдык адам укуктары жөнүндөгү түшүнүгү заманбап түшүнүктөн айырмаланы келген. Адам укуктары боюнча дискурстун чыныгы баштоочусу <a href="/wiki/%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Европа">Европалык</a> <a href="/wiki/%D0%90%D0%B3%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83%D1%83" title="Агартуу">агартуу</a> доорунда көрүнүктүү болуп калган орто кылымдардагы табигый укук салтынын бир бөлүгү катары пайда болгон жана Америка революциясынын жана Француз революциясынын саясий дискурстарында көрүнүктүү орун алган табигый укуктар концепциясы болгон<sup id="cite_ref-:0_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ушул негиздерден улам, 20-кылымдын экинчи жарымында адам укуктары боюнча заманбап аргументтер, балким, <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BB%D1%87%D1%83%D0%BB%D1%83%D0%BA" title="Кулчулук">кулчулукка</a>, кыйноого, геноцидге жана согуш кылмыштарына реакция катары, адамдын мүнөздүү алсыздыгын түшүнүү жана адилеттүү коомдун мүмкүнчүлүктөрүнүн өбөлгөлөрү катары пайда болгон<sup id="cite_ref-:1_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Адам укуктарынын адвокациясы 21-кылымда уланып, <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Экономика">экономикалык</a> жана саясий жаатта көбүрөөк эркиндикке жетишүүгө багытталган<sup id="cite_ref-:1_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-:1-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Адам укуктарынын эркин жана натыйжалуу жүзөгө ашырылышы – <a href="/wiki/%D0%96%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D0%BA_%D0%BA%D0%BE%D0%BE%D0%BC" title="Жарандык коом">жарандык коомдун</a> жана укуктук мамлекеттин негизги белгилеринин бири. Жалпыга таанылган бөлүнүшкө ылайык Адам укуктары жеке (эл аралык аталгы таанууда – <a href="/wiki/%D0%96%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D0%BA_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Жарандык укуктар">жарандык укуктар</a>), <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%8F%D1%81%D0%B8%D0%B9_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0_%D1%8D%D1%80%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Саясий укуктар жана эркиндиктер">саясий</a>, социалдык, экономикалык, маданий, <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D0%BA_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA_(%D0%B6%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%88_%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D1%8B%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%B3%D1%83,_%D0%B6%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%88_%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%BE%D0%BE_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%B3%D1%83)" title="Экологиялык укук (жаратылыш байлыктар укугу, жаратылыш коргоо укугу)">экологиялык укуктар</a> болуп айырмаланат. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Тарыхы"><span id=".D0.A2.D0.B0.D1.80.D1.8B.D1.85.D1.8B"></span>Тарыхы</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=1" title="«Тарыхы‎» бөлүмүн түзөтүү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Тарыхы"><span>булагын түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Адам өмүрүнүн ыйыктыгы ишеними дүйнөнүн көптөгөн диндеринде болгон учурда деле, азыркы адам укуктарынын негиздери <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BB%D0%B3%D0%B0%D1%87%D0%BA%D1%8B_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B1%D0%B0%D0%BF_%D0%BC%D0%B5%D0%B7%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Алгачкы заманбап мезгилинде (мындай барак жок)">алгачкы заманбап мезгилинде</a><sup class="noprint"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Early_modern_period" class="extiw" title="en:Early modern period"><span style="font-style:normal; font-weight:normal;" title="Early modern period — сакаланын версиясы «алгачкы заманбап мезгилинде» англис тилинде">[en]</span></a></sup> <a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B0%D0%BD%D1%81_%D0%B3%D1%83%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ренессанс гуманизминин (мындай барак жок)">Ренессанс гуманизминин</a><sup class="noprint"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Renaissance_humanism" class="extiw" title="en:Renaissance humanism"><span style="font-style:normal; font-weight:normal;" title="Renaissance humanism — сакаланын версиясы «Ренессанс гуманизминин» англис тилинде">[en]</span></a></sup> доорунда башталган. Бул мезгилде европалык илимпоздор диний этиканын кандайдыр бир светтик версиясын түзүүгө аракет кылышкан<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Адам укуктары түшүнүгү <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%88" title="Батыш">Батышта</a> пайда болгон деген пикирлер эң көп кездешет; башка, андан мурунку маданияттарда адеп-ахлактык жана <a href="/wiki/%D0%AD%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Этика">этикалык</a> кодекстер болсо дагы, аларда жалпысынан адам укуктарынын түшүнүгү жок болчу. Кээ бир изилдөөчүлөр "укук" деген сөздүн өзү 15-кылымга чейин эч бир тилде кездешпейт деп ишенишет.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Антик"><span id=".D0.90.D0.BD.D1.82.D0.B8.D0.BA"></span>Антик</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=2" title="«Антик‎» бөлүмүн түзөтүү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Антик"><span>булагын түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Көптөгөн тарыхчылар Байыркы Ирандын <a href="/wiki/%D0%90%D1%85%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D0%B4%D0%B5%D1%80" title="Ахемениддер">Ахемениддер</a> Перс империясы биздин заманга чейинки 6-кылымда Улуу Кир убагында адам укуктарынын болуп көрбөгөндөй принциптерин орноткон деп божомолдошот. Биздин заманга чейинки 539-жылы Жаңы <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%BD" title="Вавилон">Вавилон</a> империясын басып алгандан кийин, падыша 1879-жылы ачылган жана бүгүнкү күндө айрымдар тарабынан адам укуктары боюнча биринчи документ катары көргөн Кир цилиндрин чыгарган.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Цилиндр айрым комментаторлор тарабынан Жылнаама хроникаларына, Некемия жана Эзра китептеринде жазылган Кирдин жарлыктары менен байланыштырылып, еврейлерге (жок дегенде айрымдарына) Вавилондук туткундан өз мекенине кайтууга уруксат бергени айтылат. Андан тышкары, анда куугунтуксуз жана мажбурлоосуз дин эркиндиги тууралуу айтылган.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Көптөгөн ойчулдар бардык эркин жарандар саясий ассамблеяда сүйлөөгө жана добуш берүүгө укуктуу болгон Байыркы Грециянын алгачкы полистеринде жаралган жарандык концепциясын белгилешет.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Европада адам укуктарынын жаралышын 1525-жылдагы <a href="/w/index.php?title=%D0%9E%D0%BD_%D1%8D%D0%BA%D0%B8_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Он эки берене (мындай барак жок)">Он эки берене</a><sup class="noprint"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Twelve_Tables" class="extiw" title="en:Twelve Tables"><span style="font-style:normal; font-weight:normal;" title="Twelve Tables — сакаланын версиясы «Он эки берене» англис тилинде">[en]</span></a></sup> мыйзамында тапса болот. Он эки берене мыйзамы түзмө-түз "артыкчылыктар берилбеши керек" дегенди билдирген "Privilegia ne irroganto" принцибин белгилеген. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Алгачкы_ислам_халифаты"><span id=".D0.90.D0.BB.D0.B3.D0.B0.D1.87.D0.BA.D1.8B_.D0.B8.D1.81.D0.BB.D0.B0.D0.BC_.D1.85.D0.B0.D0.BB.D0.B8.D1.84.D0.B0.D1.82.D1.8B"></span>Алгачкы ислам халифаты</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=3" title="«Алгачкы ислам халифаты‎» бөлүмүн түзөтүү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Алгачкы ислам халифаты"><span>булагын түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Тарыхчылар жалпысынан <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4_%D0%BF%D0%B0%D0%B9%D0%B3%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%B0%D1%80" title="Мухаммед пайгамбар">Мухаммед</a> өз доорунун социалдык жамандыктары катары көргөн нерселерге каршы үгүттөгөн жана <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">исламдык</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D1%8B%D0%BA_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BA" title="Социалдык тармак">социалдык</a> <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0" title="Реформа">реформалар</a> социалдык коопсуздук, үй-бүлө түзүмү, кулчулук, аялдардын жана этникалык азчылыктардын укуктары сыяктуу чөйрөлөрдө ошол кездеги <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Арабдар">араб</a> коомунда болгон нерсени жакшыртууга багытталган деп макул болушат.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Мисалы, Бернард Льюистин айтымында, ислам «биринчиден эле аристократиялык артыкчылыкты жокко чыгарып, иерархияны четке кагып, таланттууларга карьера кылуу мүмкүнчүлүктөрүн ачкан.<sup id="cite_ref-:2_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-:2-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%BE%D0%BD_%D0%AD%D1%81%D0%BF%D0%BE%D0%B7%D0%B8%D1%82%D0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Жон Эспозито (мындай барак жок)">Жон Эспозито</a><sup class="noprint"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/John_Esposito" class="extiw" title="en:John Esposito"><span style="font-style:normal; font-weight:normal;" title="John Esposito — сакаланын версиясы «Жон Эспозито» англис тилинде">[en]</span></a></sup> Мухаммедди бутпарастар арабдардын кыз ымыркайларды өлтүрүү, кедейлерди эксплуатациялоо, сүткорлук, киши өлтүрүү, жалган келишимдер жана уурулук сыяктуу иш-аракеттерин айыптаган реформатор катары көрөт.<sup id="cite_ref-:3_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-:3-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Бернард Льюис исламдын эгалитардык мүнөзү "грек-римдик жана байыркы перс дүйнөсүнүн практикасында абдан маанилүү прогрессти чагылдырган" деп эсептейт.<sup id="cite_ref-:2_14-1" class="reference"><a href="#cite_note-:2-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Мухаммед ал кездеги араб жана Моисей мыйзамдарын жана үрп-адаттарын да өзүнүн кудайлык аяндарына киргизген.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Мухамеддин аялдардын укуктары жаатындагы реформалары никеге, ажырашууга жана мураска таасирин тийгизген.<sup id="cite_ref-:3_15-1" class="reference"><a href="#cite_note-:3-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Оксфорддун Ислам сөздүгүндө араб аялдарынын жалпы абалынын жакшырышы кыз ымыркайларын өлтүрүүгө тыюу жана аялдардын толук инсандыгын таанууну камтыган деп айтылат.<sup id="cite_ref-:4_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-:4-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> "Мурда атага төлөнүүчү калым катары эсептелген сеп аялдын жеке менчигинин бир бөлүгү катары сакталып калган нике белеги болуп калды."<sup id="cite_ref-:3_15-2" class="reference"><a href="#cite_note-:3-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ислам мыйзамдары боюнча нике мындан ары "статус" катары эмес, аялдын макулдугу милдеттүү болгон "келишим" катары каралып калган.<sup id="cite_ref-:4_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-:4-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Мурда мурасты эркек туугандарга гана чектеп келген патриархалдык коомдо аялдарга мурас укугу берилген.<sup id="cite_ref-:3_15-3" class="reference"><a href="#cite_note-:3-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Кээ бир авторлор белгилегендей, «Мухаммед аялдарга үй-бүлөлүк жашоодо, никеде, билим алууда жана экономикалык иштерде алардын коомдогу абалын жакшыртууга жардам берген укуктарды жана артыкчылыктарды берген».<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Бирок, башка авторлор Мухаммеддин биринчи никесине, Мухаммеддин ата-энесинин никесине, ошондой эле <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%B5" title="Меке">Мекеде</a> аял <a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Буркан">буркандарга</a> табынуу сыяктуу башка жагдайларга таянып, исламга чейинки аялдар көбүрөөк эркиндикке ээ болгон деп ырасташат.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Орто_кылымдар"><span id=".D0.9E.D1.80.D1.82.D0.BE_.D0.BA.D1.8B.D0.BB.D1.8B.D0.BC.D0.B4.D0.B0.D1.80"></span>Орто кылымдар</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=4" title="«Орто кылымдар‎» бөлүмүн түзөтүү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Орто кылымдар"><span>булагын түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Орто кылымдардагы адам укуктарынын концепциясы табигый укук салтына негизделген. Бул салтка Павел апостолунун алгачкы <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%88%D0%B0%D1%8F%D0%BA%D1%87%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Машаякчы (мындай барак жок)">христиан</a> ойчулдарынын эмгектери катуу таасир эткен.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Бул орто кылымдагы салт 1215-жылы жарык коргөн Эркиндиктердин Улуу Хартиясына, ал болсо өз учурда жалпы укуктун жана кийинчерээк адам укуктарына тиешелүү көптөгөн конституциялык документтердин өнүгүшүнө таасир эткен. Мисалы, 1689-жылдагы Англиянын укуктар жөнүндө билли, 1789-жылдагы Америка Кошмо Штаттарынын Конституциясы, жана 1789-жылдагы <a href="/wiki/%D0%90%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D0%BE%D1%88%D0%BC%D0%BE_%D0%A8%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Америка Кошмо Штаттары">Америка Кошмо Штаттарынын</a> Конституциясы жана 1791-жылдагы Америка Кошмо Штаттарынын укуктары жөнүндө Билл.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="I_жана_II_Дүйнөлүк_согуштарынын_ортосу"><span id="I_.D0.B6.D0.B0.D0.BD.D0.B0_II_.D0.94.D2.AF.D0.B9.D0.BD.D3.A9.D0.BB.D2.AF.D0.BA_.D1.81.D0.BE.D0.B3.D1.83.D1.88.D1.82.D0.B0.D1.80.D1.8B.D0.BD.D1.8B.D0.BD_.D0.BE.D1.80.D1.82.D0.BE.D1.81.D1.83"></span>I жана II Дүйнөлүк согуштарынын ортосу</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=5" title="«I жана II Дүйнөлүк согуштарынын ортосу‎» бөлүмүн түзөтүү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: I жана II Дүйнөлүк согуштарынын ортосу"><span>булагын түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D0%A3%D0%BB%D1%83%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%B0%D1%81%D1%8B" title="Улуттар лигасы">Улуттар Лигасы</a> 1919-жылы <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8_%D0%B4%D2%AF%D0%B9%D0%BD%D3%A9%D0%BB%D2%AF%D0%BA_%D1%81%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%88" title="Биринчи дүйнөлүк согуш">Биринчи Дүйнөлүк Согуш</a> аяктагандан кийин <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%88%D0%B8%D0%BC%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Версаль келишими (мындай барак жок)">Версаль келишими</a> боюнча сүйлөшүүлөрдө түзүлгөн. Лиганын максаттарына куралсыздануу, жамааттык коопсуздук аркылуу согушту болтурбоо, өлкөлөр ортосундагы талаш-тартыштарды сүйлөшүү, дипломатия жана глобалдык жыргалчылыкты жакшыртуу кирген. Анын Уставында бекитилген, кийинчерээк <a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D0%BD_%D0%B6%D0%B0%D0%BB%D0%BF%D1%8B_%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B" title="Адам укуктарынын жалпы декларациясы">Адам Укуктарынын Жалпы Декларациясына</a> киргизилген көптөгөн укуктарды илгерилетүү үчүн мандат болгон. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Адам_укуктарынын_муундары"><span id=".D0.90.D0.B4.D0.B0.D0.BC_.D1.83.D0.BA.D1.83.D0.BA.D1.82.D0.B0.D1.80.D1.8B.D0.BD.D1.8B.D0.BD_.D0.BC.D1.83.D1.83.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Адам укуктарынын муундары</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=6" title="«Адам укуктарынын муундары‎» бөлүмүн түзөтүү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Адам укуктарынын муундары"><span>булагын түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Биринчи_муун_(жеке_жана_саясий)"><span id=".D0.91.D0.B8.D1.80.D0.B8.D0.BD.D1.87.D0.B8_.D0.BC.D1.83.D1.83.D0.BD_.28.D0.B6.D0.B5.D0.BA.D0.B5_.D0.B6.D0.B0.D0.BD.D0.B0_.D1.81.D0.B0.D1.8F.D1.81.D0.B8.D0.B9.29"></span>Биринчи муун (жеке жана саясий)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=7" title="«Биринчи муун (жеке жана саясий)‎» бөлүмүн түзөтүү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Биринчи муун (жеке жана саясий)"><span>булагын түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Биринчи муун адам укуктары негизинен эркиндикке жана саясий турмушка катышууга байланыштуу. Биринчи муундагы укуктарга башка нерселер менен катар жашоого укук, мыйзам алдында теңдик, сөз эркиндиги, дин эркиндиги, менчик укугу, адилет соттук териштирүү укугу жана шайлоо укугу кирет. Бул укуктардын айрымдары 1215-жылдагы Эркиндиктердин Улуу Хартиясынан жана 1689-жылы <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D1%8F" title="Англия">Англиянын</a> Укуктар жөнүндө Биллинен келип чыккан. Биринчи муундагы адам укуктарынын толугураак тизмеси <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Франция">Францияда</a> 1789-жылы Адам укуктарынын Декларациясы жана Граждандардын Актысы жана 1791-жылы <a href="/wiki/%D0%90%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D0%BE%D1%88%D0%BC%D0%BE_%D0%A8%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Америка Кошмо Штаттары">АКШнын</a> Укуктар Билли менен киргизилген. </p><p>Глобалдык деңгээлде, алар адегенде 1948-жылдагы Адам укуктарынын жалпы декларациясынын 3-21-беренелери менен, кийинчерээк 1966-жылдагы Жарандык жана саясий укуктар боюнча эл аралык пакт менен бекитилип, эл аралык укукта статуска ээ болгон. Европада алар 1953-жылы Адам укуктары боюнча Европа конвенциясында бекитилген. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Magna_Carta_(British_Library_Cotton_MS_Augustus_II.106).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Magna_Carta_%28British_Library_Cotton_MS_Augustus_II.106%29.jpg/220px-Magna_Carta_%28British_Library_Cotton_MS_Augustus_II.106%29.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Magna_Carta_%28British_Library_Cotton_MS_Augustus_II.106%29.jpg/330px-Magna_Carta_%28British_Library_Cotton_MS_Augustus_II.106%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Magna_Carta_%28British_Library_Cotton_MS_Augustus_II.106%29.jpg/440px-Magna_Carta_%28British_Library_Cotton_MS_Augustus_II.106%29.jpg 2x" data-file-width="7200" data-file-height="4800" /></a><figcaption>"Улуу Хартия" корольдун өз элинин алдында мыйзамдуу укуктарды сактоо боюнча милдеттенмелерин камтыган дүйнөдөгү биринчи документтердин бири болгон.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Eleanor_Roosevelt_UDHR.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Eleanor_Roosevelt_UDHR.jpg/220px-Eleanor_Roosevelt_UDHR.jpg" decoding="async" width="220" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Eleanor_Roosevelt_UDHR.jpg/330px-Eleanor_Roosevelt_UDHR.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Eleanor_Roosevelt_UDHR.jpg/440px-Eleanor_Roosevelt_UDHR.jpg 2x" data-file-width="5912" data-file-height="4640" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BB%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D1%80%D0%B0_%D0%A0%D1%83%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Элеонора Рузвельт (мындай барак жок)">Элеонора Рузвельт</a> Адам Укуктарынын Жалпы Декларациясынын плакатын кармап турат, Нью-Йорк. 1949-жылдын жетинин айы.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Declaration_of_the_Rights_of_Man_and_of_the_Citizen_in_1789.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Declaration_of_the_Rights_of_Man_and_of_the_Citizen_in_1789.jpg/220px-Declaration_of_the_Rights_of_Man_and_of_the_Citizen_in_1789.jpg" decoding="async" width="220" height="279" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Declaration_of_the_Rights_of_Man_and_of_the_Citizen_in_1789.jpg/330px-Declaration_of_the_Rights_of_Man_and_of_the_Citizen_in_1789.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Declaration_of_the_Rights_of_Man_and_of_the_Citizen_in_1789.jpg/440px-Declaration_of_the_Rights_of_Man_and_of_the_Citizen_in_1789.jpg 2x" data-file-width="3657" data-file-height="4636" /></a><figcaption>Франциянын Улуттук Ассамблеясы тарабынан 1789-жылдын 26-августунда бекитилген Адамдын жана жарандын укуктарынын декларациясы.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Экинчи_муун_(Экономикалык,_социалдык_жана_маданий)"><span id=".D0.AD.D0.BA.D0.B8.D0.BD.D1.87.D0.B8_.D0.BC.D1.83.D1.83.D0.BD_.28.D0.AD.D0.BA.D0.BE.D0.BD.D0.BE.D0.BC.D0.B8.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D1.8B.D0.BA.2C_.D1.81.D0.BE.D1.86.D0.B8.D0.B0.D0.BB.D0.B4.D1.8B.D0.BA_.D0.B6.D0.B0.D0.BD.D0.B0_.D0.BC.D0.B0.D0.B4.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D0.B9.29"></span>Экинчи муун (Экономикалык, социалдык жана маданий)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=8" title="«Экинчи муун (Экономикалык, социалдык жана маданий)‎» бөлүмүн түзөтүү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Экинчи муун (Экономикалык, социалдык жана маданий)"><span>булагын түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Экинчи муун адам укуктары теңчиликке байланыштуу жана Экинчи дүйнөлүк согуштан кийин өкмөттөр тарабынан тааныла баштаган. Алар негизи экономикалык, социалдык жана маданий мүнөзгө ээ. Алар жарандардын ар кандай мүчөлөрүнө бирдей шарттарды жана мамилени кепилдейт. Экинчи даражадагы укуктарга адилеттүү жана жагымдуу шартта иштөө укугу, тамак-аш, турак-жай жана саламаттыкты сактоо, ошондой эле социалдык камсыздоо жана жумушсуздук боюнча жөлөкпулдар кирет. Биринчи муундагы укуктар сыяктуу эле, алар да Адам укуктарынын жалпы декларациясында камтылган жана андан ары Жалпы декларациянын 22-28-беренелеринде жана Экономикалык, социалдык жана маданий укуктар боюнча эл аралык пактыда камтылган. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Үчүнчү_муун_(Коллективдик)"><span id=".D2.AE.D1.87.D2.AF.D0.BD.D1.87.D2.AF_.D0.BC.D1.83.D1.83.D0.BD_.28.D0.9A.D0.BE.D0.BB.D0.BB.D0.B5.D0.BA.D1.82.D0.B8.D0.B2.D0.B4.D0.B8.D0.BA.29"></span>Үчүнчү муун (Коллективдик)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=9" title="«Үчүнчү муун (Коллективдик)‎» бөлүмүн түзөтүү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Үчүнчү муун (Коллективдик)"><span>булагын түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Үчүнчү муун адам укуктары – бул жарандык жана социалдык чектен чыккан укуктар. Бул түр укуктар көптөгөн эл аралык укуктун прогрессивдүү документтеринде көрсөтүлгөн, анын ичинде 1972-жылдагы Бириккен Улуттар Уюмунун Адамдын <a href="/wiki/%D0%90%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B0-%D1%87%D3%A9%D0%B9%D1%80%D3%A9" title="Айлана-чөйрө">айлана-чөйрөсү</a> боюнча конференциясынын <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%82%D0%BE%D0%BA%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BC_%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Стокгольм декларациясы (мындай барак жок)">Стокгольм декларациясында</a> жана 1992-жылы <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BE-%D0%B4%D0%B5-%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D0%B9%D1%80%D0%BE" title="Рио-де-Жанейро">Рио-де-Жанейронун</a> айлана-чөйрөнү коргоо жана өнүктүрүү боюнча декларациясында. </p><p>Үчүнчү муун укуктар, укуктардын өтө кеңири спектрин камтыйт, анын ичинде: </p> <ul><li>Топтук жана жамааттык укуктар;</li> <li>Өзүн өзү аныктоо укугу;</li> <li>Экономикалык жана социалдык өнүгүүгө укук;</li> <li>Дени сак чөйрөгө укук;</li> <li>Жаратылыш ресурстарына укук;</li> <li>Байланыш укугу жана баарлашуу укугу;</li> <li>Маданий мурастарга катышуу укугу;</li> <li>Муундар аралык теңчиликке жана туруктуулукка укуктар.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Төртүнчү_муун"><span id=".D0.A2.D3.A9.D1.80.D1.82.D2.AF.D0.BD.D1.87.D2.AF_.D0.BC.D1.83.D1.83.D0.BD"></span>Төртүнчү муун</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=10" title="«Төртүнчү муун‎» бөлүмүн түзөтүү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Төртүнчү муун"><span>булагын түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Бир катар аналитиктер адам укуктарынын төртүнчү муунун пайда болуп жатканын, ал жаңы укуктарды, өзгөчө технологиялык өнүгүүгө, маалыматтык-коммуникациялык технологияларга жана кибермейкиндикке байланыштуу деп ырасташат. </p><p>Аларга мисал: </p> <ul><li>Санариптик мейкиндиктерге тен жетүү укугу;</li> <li>Санариптик өзүн өзү аныктоо укугу;</li> <li>Санарип коопсуздук укугу.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Илгерилетүү_стратегиялары"><span id=".D0.98.D0.BB.D0.B3.D0.B5.D1.80.D0.B8.D0.BB.D0.B5.D1.82.D2.AF.D2.AF_.D1.81.D1.82.D1.80.D0.B0.D1.82.D0.B5.D0.B3.D0.B8.D1.8F.D0.BB.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Илгерилетүү стратегиялары</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=11" title="«Илгерилетүү стратегиялары‎» бөлүмүн түзөтүү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: Илгерилетүү стратегиялары"><span>булагын түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Аскердик_күч"><span id=".D0.90.D1.81.D0.BA.D0.B5.D1.80.D0.B4.D0.B8.D0.BA_.D0.BA.D2.AF.D1.87"></span>Аскердик күч</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=12" title="«Аскердик күч‎» бөлүмүн түзөтүү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: Аскердик күч"><span>булагын түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Ukrainian_aviation_unit._DR_Congo._MONUSCO_Ukrainian_aviation_unit._DR_Congo._MONUSCO_(38059446611).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Ukrainian_aviation_unit._DR_Congo._MONUSCO_Ukrainian_aviation_unit._DR_Congo._MONUSCO_%2838059446611%29.jpg/220px-Ukrainian_aviation_unit._DR_Congo._MONUSCO_Ukrainian_aviation_unit._DR_Congo._MONUSCO_%2838059446611%29.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Ukrainian_aviation_unit._DR_Congo._MONUSCO_Ukrainian_aviation_unit._DR_Congo._MONUSCO_%2838059446611%29.jpg/330px-Ukrainian_aviation_unit._DR_Congo._MONUSCO_Ukrainian_aviation_unit._DR_Congo._MONUSCO_%2838059446611%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Ukrainian_aviation_unit._DR_Congo._MONUSCO_Ukrainian_aviation_unit._DR_Congo._MONUSCO_%2838059446611%29.jpg/440px-Ukrainian_aviation_unit._DR_Congo._MONUSCO_Ukrainian_aviation_unit._DR_Congo._MONUSCO_%2838059446611%29.jpg 2x" data-file-width="4608" data-file-height="3072" /></a><figcaption>Украинанын авиациялык бөлүмү. <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE_%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D0%BA_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B" title="Конго Демократиялык Республикасы">Конго Демократиялык Республикасы</a>. <a href="/w/index.php?title=MONUSCO&action=edit&redlink=1" class="new" title="MONUSCO (мындай барак жок)">MONUSCO</a><sup class="noprint"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/MONUSCO" class="extiw" title="en:MONUSCO"><span style="font-style:normal; font-weight:normal;" title="MONUSCO — сакаланын версиясы «MONUSCO» англис тилинде">[en]</span></a></sup></figcaption></figure> <p>Коргоо жоопкерчилиги <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%BA%D0%B5%D0%BD_%D0%A3%D0%BB%D1%83%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%A3%D1%8E%D0%BC%D1%83" title="Бириккен Улуттар Уюму">Бириккен Улуттар Уюмуна</a> мүчө мамлекеттердин калкты мыкаачылыктан коргоо үчүн кийлигишүү доктринасын билдирет. </p><p>Тынчтыкты сактоо туруктуу тынчтыкты жактаган шарттарды түзүүгө багытталган иш-чараларды камтыйт.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Изилдөөлөр жалпысынан тынчтыкты сактоо жарандык жана согуш талаасында өлүмдөрдү азайтарын, ошондой эле согуштун кайра жаралуу коркунучун азайтарын көрсөттү. </p><p>Бириккен Улуттар Уюмунун улуттук-мамлекеттик өкмөттөр жана уюмдар тобунун ичинде, эл аралык деңгээлде тынчтык орнотуучу күчтөр жаңжалдан кийинки аймактарда тынчтык процесстерине көз салып, байкоо жүргүзүшөт жана мурдагы согушкерлерге тынчтык келишими боюнча алар кабыл алышкан милдеттенмелерди аткарууга жардам бере алышат деген жалпы түшүнүк бар. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Экономикалык_аракеттер"><span id=".D0.AD.D0.BA.D0.BE.D0.BD.D0.BE.D0.BC.D0.B8.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D1.8B.D0.BA_.D0.B0.D1.80.D0.B0.D0.BA.D0.B5.D1.82.D1.82.D0.B5.D1.80"></span>Экономикалык аракеттер</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=13" title="«Экономикалык аракеттер‎» бөлүмүн түзөтүү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=13" title="Edit section's source code: Экономикалык аракеттер"><span>булагын түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Экономикалык <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Санкция">санкциялар</a> көбүнчө адам укуктарын бузган адамдардан же мамлекеттерден алынат. <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Санкция">Санкциялар</a> көп учурда өлкөнүн калкына экономикалык жактан зыян келтирген жамааттык жазалоо өзгөчөлүгү үчүн сынга алынат.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ошондой эле, <a href="/wiki/%D0%90%D0%B2%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B4%D1%8B%D0%BA_%D0%B1%D0%B8%D0%B9%D0%BB%D0%B8%D0%BA" title="Авторитардык бийлик">авторитардык</a> өкмөттөргө каршы санкциялар өкмөттүн ички позициясын бекемдетет, анткени авторитардык өкмөттөр оппозицияга караганда каражат табуу үчүн көбүрөөк механизмдерге ээ болот деп айтылат.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Калктын каржылык жактан аялуу катмарынын саны менен адам укуктарынын бузулуу коркунучу көбөйөт. <a href="/wiki/%D3%A8%D0%BD%D3%A9%D1%80_%D0%B6%D0%B0%D0%B9" title="Өнөр жай">Өнөр жайы</a> өнүкпөгөн өлкөлөрдө жакыр үй-бүлөлөрдүн кыздары көбүнчө үй-бүлөгө каржылык жүк катары каралат дагы, эрте нике учурлары жана аны менен коштолгон кыздардын укуктарынын бузулушу көбөйөт.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Маалыматтык_стратегиялар"><span id=".D0.9C.D0.B0.D0.B0.D0.BB.D1.8B.D0.BC.D0.B0.D1.82.D1.82.D1.8B.D0.BA_.D1.81.D1.82.D1.80.D0.B0.D1.82.D0.B5.D0.B3.D0.B8.D1.8F.D0.BB.D0.B0.D1.80"></span>Маалыматтык стратегиялар</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=14" title="«Маалыматтык стратегиялар‎» бөлүмүн түзөтүү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=14" title="Edit section's source code: Маалыматтык стратегиялар"><span>булагын түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Адам укуктарынын бузулушун Бириккен Улуттар Уюмунун комитеттери, улуттук институттар жана өкмөттөр жана ошондой эле <a href="/w/index.php?title=Amnesty_International&action=edit&redlink=1" class="new" title="Amnesty International (мындай барак жок)">Amnesty International</a><sup class="noprint"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Amnesty_International" class="extiw" title="en:Amnesty International"><span style="font-style:normal; font-weight:normal;" title="Amnesty International — сакаланын версиясы «Amnesty International» англис тилинде">[en]</span></a></sup>, <a href="/w/index.php?title=Human_Rights_Watch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Human Rights Watch (мындай барак жок)">Human Rights Watch</a><sup class="noprint"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Human_Rights_Watch" class="extiw" title="en:Human Rights Watch"><span style="font-style:normal; font-weight:normal;" title="Human Rights Watch — сакаланын версиясы «Human Rights Watch» англис тилинде">[en]</span></a></sup>, <a href="/w/index.php?title=Freedom_House&action=edit&redlink=1" class="new" title="Freedom House (мындай барак жок)">Freedom House</a><sup class="noprint"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Freedom_House" class="extiw" title="en:Freedom House"><span style="font-style:normal; font-weight:normal;" title="Freedom House — сакаланын версиясы «Freedom House» англис тилинде">[en]</span></a></sup> сыяктуу көптөгөн көз карандысыз бейөкмөт уюмдар көзөмөлдөйт. Бул уюмдар адам укуктарынын бузулушу боюнча далилдерди жана документтерди чогултуп, адам укуктарын илгерилетүү үчүн кысым көрсөтөт. </p><p>Адамдарды адам укуктары концепциясына үйрөтүү адам укуктарынын бузулушун алдын алуу стратегиясы катары айтылып келет. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Юридикалык_инструменттер"><span id=".D0.AE.D1.80.D0.B8.D0.B4.D0.B8.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D1.8B.D0.BA_.D0.B8.D0.BD.D1.81.D1.82.D1.80.D1.83.D0.BC.D0.B5.D0.BD.D1.82.D1.82.D0.B5.D1.80"></span>Юридикалык инструменттер</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=15" title="«Юридикалык инструменттер‎» бөлүмүн түзөтүү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=15" title="Edit section's source code: Юридикалык инструменттер"><span>булагын түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Төмөндө көртүлгөн эл аралык, регионалдык жана улуттук деңгээлдеги укуктук инструменттердин көптөгөн мисалдары адам укуктарын камсыз кылуучу мыйзамдарды ишке ашыруу үчүн иштелип чыккан. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%91%D0%A3%D0%A3%D0%B4%D0%B0_%D0%9A%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BD_%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/%D0%91%D0%A3%D0%A3%D0%B4%D0%B0_%D0%9A%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BD_%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F.jpg/400px-%D0%91%D0%A3%D0%A3%D0%B4%D0%B0_%D0%9A%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BD_%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F.jpg" decoding="async" width="400" height="300" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/%D0%91%D0%A3%D0%A3%D0%B4%D0%B0_%D0%9A%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BD_%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F.jpg/600px-%D0%91%D0%A3%D0%A3%D0%B4%D0%B0_%D0%9A%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BD_%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/%D0%91%D0%A3%D0%A3%D0%B4%D0%B0_%D0%9A%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BD_%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F.jpg/800px-%D0%91%D0%A3%D0%A3%D0%B4%D0%B0_%D0%9A%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BD_%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a><figcaption>БУУнун Аялдардын абалы боюнча комиссиясынын 67-сессиясынын алкагында иш-чара. Кыргызстандан Кыргыз Республикасынын БУУдагы Туруктуу өкүлү <a href="/wiki/%D0%90%D0%B8%D0%B4%D0%B0_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2%D0%B0" class="mw-redirect" title="Аида Касымалиева">Аида Касымалиева</a> жана <a href="/wiki/%D0%9A%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D0%BD_%D0%96%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BA%D1%83_%D0%9A%D0%B5%D2%A3%D0%B5%D1%88%D0%B8" title="Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңеши">ЖК</a> депутаты <a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D1%82%D0%BA%D0%B0%D0%BD_%D0%9C%D0%B0%D0%B6%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Шарапаткан Мажитова (мындай барак жок)">Шарапаткан Мажитова</a>. <a href="/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA" title="Нью-Йорк">Нью-Йорк</a>, 11 март, 2023.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Бириккен_Улуттар_Уюму"><span id=".D0.91.D0.B8.D1.80.D0.B8.D0.BA.D0.BA.D0.B5.D0.BD_.D0.A3.D0.BB.D1.83.D1.82.D1.82.D0.B0.D1.80_.D0.A3.D1.8E.D0.BC.D1.83"></span>Бириккен Улуттар Уюму</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=16" title="«Бириккен Улуттар Уюму‎» бөлүмүн түзөтүү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=16" title="Edit section's source code: Бириккен Улуттар Уюму"><span>булагын түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Бириккен Улуттар Уюму (БУУ) адам укуктары боюнча универсалдуу мыйзамдар үчүн жалпы кабыл алынган эл аралык юрисдикцияга ээ болгон жалгыз көп тараптуу өкмөттүк мекеме болуп саналат. Бардык БУУнун Бириккен Улуттар Уюмунун Коопсуздук Кеңешине жана Бириккен Улуттар Уюмунун Адам Укуктары Кеңешине консультациялык ролу бар жана БУУнун ичинде адам укуктары боюнча ар кандай келишимдерди коргоо үчүн жоопкерчиликтүү көптөгөн комитеттер бар. БУУнун адам укуктары боюнча эң жогорку органы – Адам укуктары боюнча Жогорку комиссардын аппараты. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Адам_укуктары_боюнча_кеңеш"><span id=".D0.90.D0.B4.D0.B0.D0.BC_.D1.83.D0.BA.D1.83.D0.BA.D1.82.D0.B0.D1.80.D1.8B_.D0.B1.D0.BE.D1.8E.D0.BD.D1.87.D0.B0_.D0.BA.D0.B5.D2.A3.D0.B5.D1.88"></span>Адам укуктары боюнча кеңеш</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=17" title="«Адам укуктары боюнча кеңеш‎» бөлүмүн түзөтүү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=17" title="Edit section's source code: Адам укуктары боюнча кеңеш"><span>булагын түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>2005-жылы түзүлгөн БУУнун Адам укуктары боюнча кеңеши адам укуктарынын бузулушуна байланыштуу иликтөө жүргүзүүгө ыйгарым укуктарга ээ. Бириккен Улуттар Уюмуна мүчө 193 мамлекеттин 47си <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%BA%D0%B5%D0%BD_%D0%A3%D0%BB%D1%83%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%A3%D1%8E%D0%BC%D1%83%D0%BD%D1%83%D0%BD_%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%90%D1%81%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%BB%D0%B5%D1%8F%D1%81%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D0%BD_68/262_%D1%87%D0%B5%D1%87%D0%B8%D0%BC%D0%B8" title="Бириккен Улуттар Уюмунун Баш Ассамблеясынын 68/262 чечими">Бириккен Улуттар Уюмунун Баш Ассамблеясынын</a> жашыруун добуш берүүсүндө жөнөкөй көпчүлүк менен шайланган кеңешке отурат. Мүчөлөр эң көп дегенде алты жыл кызмат кылышат жана адам укуктарын одоно бузгандыгы үчүн мүчөлүгү токтотулушу мүмкүн. Кеңеш <a href="/wiki/%D0%96%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B2%D0%B0" title="Женева">Женевада</a> жайгашкан жана жылына үч жолу чогулушат. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Эл_аралык_соттор"><span id=".D0.AD.D0.BB_.D0.B0.D1.80.D0.B0.D0.BB.D1.8B.D0.BA_.D1.81.D0.BE.D1.82.D1.82.D0.BE.D1.80"></span>Эл аралык соттор</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=18" title="«Эл аралык соттор‎» бөлүмүн түзөтүү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=18" title="Edit section's source code: Эл аралык соттор"><span>булагын түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Адам укуктарынын айрым аспектилери боюнча дүйнөлүк мандаты же юрисдикциясы бар бир катар эл аралык таанылган уюмдар бар: </p><p><b>Эл аралык сот (ICJ)</b> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%BA%D0%B5%D0%BD_%D0%A3%D0%BB%D1%83%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%A3%D1%8E%D0%BC%D1%83" title="Бириккен Улуттар Уюму">Бириккен Улуттар Уюмунун</a> негизги сот органы болуп саналат. Ал бүткүл дүйнөлүк юрисдикцияга ээ. Аны Коопсуздук Кеңеши жетектейт. ICJ мамлекеттер ортосундагы талаш-тартыштарды чечет. ICJ жеке адамдарга карата юрисдикцияга ээ эмес. </p><p><b>Эл аралык кылмыш соту (ICC)</b> 2002-жылы түзүлгөндөн кийин согуш кылмыштарын жана адамзатка каршы кылмыштарды иликтөө жана кылмыштардын күнөөкөрлөрүн жоопко тартуу үчүн жооптуу орган болуп саналат. Бириккен Улуттар Уюмунун мүчөлөрүнүн көбү Эл аралык Кылмыш сотуна кошула элек жана ICC алардын жарандарына карата юрисдикцияга ээ эмес, ал эми башкалары сотту түзгөн <a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B8%D0%BC_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%82%D1%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Рим статуту (мындай барак жок)">Рим статутуна</a> кол коюшкан, бирок <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Ратификация">ратификациялай</a> элек<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Эл аралык соттор мамлекеттин улуттук укуктук системасы ишти өзү карап көрө албаган учурда чара көрүү үчүн бар. Эгерде улуттук мыйзам адам укуктарын коргоого жана адам укуктары боюнча мыйзамдарды бузгандарды жазалоого жөндөмдүү болсо, анда негизги юрисдикцияга улуттук сот ээ. Эл аралык укук бардык жергиликтүү каражаттар түгөнгөндө гана күчүнө кирет<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Булактар"><span id=".D0.91.D1.83.D0.BB.D0.B0.D0.BA.D1.82.D0.B0.D1.80"></span>Булактар</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=19" title="«Булактар‎» бөлүмүн түзөтүү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=19" title="Edit section's source code: Булактар"><span>булагын түзөтүү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D0%BD_%D0%B6%D0%B0%D0%BB%D0%BF%D1%8B_%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B" title="Адам укуктарынын жалпы декларациясы">Адам укуктарынын жалпы декларациясы</a> БУУнун Башкы Ассамблеясынын 1948-жылдын 10-декабрындагы <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.un.org/ru/documents/decl_conv/declarations/declhr.shtml">217 А (III) резолюциясы</a> менен кабыл алынган.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ohchr.org/en/what-are-human-rights">What are human rights?</a> Бириккен Улуттар Уюмунун Адам укуктары боюнча Жогорку Комиссарлыгынын веб-сайты. Зиярат күнү: 22.12.2022</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Nickel, James, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://plato.stanford.edu/archives/fall2021/entries/rights-human">"Human Rights"</a>, <i>The Stanford Encyclopedia of Philosophy</i> (Fall 2021 Edition), Edward N. Zalta (ed.). Зиярат күнү: 22.12.2022</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.osce.org/files/f/documents/a/1/16364.pdf">Обязательства ОБСЕ в области человеческого измерения.</a> Том I Сборник документов в тематическом порядке. Зиярат күнү: 22.12.2022</span> </li> <li id="cite_note-:0-5"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:0_5-0">5.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_5-1">5.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://newrepublic.com/article/78542/the-old-new-thing-human-rights">The Old New Thing</a> Gary J. Bass (китепти карап чыккан), Samuel Moyn (китеп автору), 20.10.2010, The New Republic. Зиярат күнү: 22.12.2022</span> </li> <li id="cite_note-:1-6"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:1_6-0">6.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_6-1">6.1</a></sup></span> <span class="reference-text">Burns H. Weston, 20.03.2014, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/human-rights">Encyclopædia Britannica, human rights.</a> Зиярат күнү: 22.12.2022</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Ishay, Micheline R. <i>T<a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.kg/books?id=YTh22XQrtlQC&printsec=frontcover&hl=ru#v=onepage&q&f=false">he History of Human Rights: From Ancient Times to the Globalization Era</a></i>. 2nd ed., University of California Press, 2008. 64-бет. </span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Freeman M. <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.kg/books?printsec=frontcover&vid=LCCN2002002945&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false">Human Rights : An Interdisciplinary Approach</a></i>. 2nd ed. Cambridge UK: Polity Press; 2011. 15-17 бет.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">Robertson, Arthur Henry; Merrills, J. G. (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.kg/books/about/Human_Rights_in_the_World.html?id=8c26leVM4G8C&redir_esc=y"><i>Human rights in the world : an introduction to the study of the international protection of human rights</i>.</a> Manchester: Manchester University Press. ISBN <bdi>978-0719049231</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Kuhrt, Amélie (February 1983). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.semanticscholar.org/paper/The-Cyrus-Cylinder-and-Achaemenid-Imperial-Policy-Kuhrt/8861ccc62f95c33e33c2647c28fb0f8a79aa1aa5">"The Cyrus Cylinder and Achaemenid Imperial Policy"</a>. <i>Journal for the Study of the Old Testament</i>. <b>8</b> (25): 83–97. doi:10.1177/030908928300802507</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Shelton, Dinah (August 2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1010489">"An Introduction to the History of International Human Rights Law".</a> George Washington University Law School. SSRN 1010489</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Joseph, Najmabadi (2007). Chapter: p. 293. Gallagher, Nancy. <i>Infanticide and Abandonment of Female Children</i></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.kg/books/about/Islam_Gender_Social_Change.html?id=RkbZWrU4UfUC&redir_esc=y">Islam, Gender and Social Change</a> Yvonne Yazbeck Haddad, John L. Esposito. Oxford University Press, 1998</span> </li> <li id="cite_note-:2-14"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:2_14-0">14.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:2_14-1">14.1</a></sup></span> <span class="reference-text">Lewis, Bernard (January 21, 1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nybooks.com/articles/1988/01/21/islamic-revolution/">"Islamic Revolution"</a>. <i>The New York Review of Books</i>. Зиярат күнү: 02.01.2023</span> </li> <li id="cite_note-:3-15"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:3_15-0">15.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:3_15-1">15.1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:3_15-2">15.2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:3_15-3">15.3</a></sup></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.kg/books/about/Islam.html?id=O_-nQgAACAAJ&redir_esc=y">Islam: The Straight Path</a>, John L. Esposito. Oxford University Press, 2005</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">Ahmed I. (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://openjournals.ugent.be/af/article/61048/galley/185453/view/">Western and Muslim Perceptions of Universal Human Rights</a> Afrika Focus, Vol. 10, Nr. 1-2, 1994, pp.29-54. Зиярат күнү: 02.01.2023.</span> </li> <li id="cite_note-:4-17"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:4_17-0">17.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:4_17-1">17.1</a></sup></span> <span class="reference-text">Esposito JL. <i>The Islamic World : Past and Present</i>. New York: Oxford University Press; 2004.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">Roald, A. S. (2000). Islam, Gender, and Social Change: By Yvonne Yazbeck Haddad and John L. Esposito (eds.), (New York and Oxford: Oxford University Press, 1997, 259 pp.). <i>American Journal of Islam and Society</i>, <i>17</i>(2), 130–135.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.kg/books/about/Islam.html?id=O_-nQgAACAAJ&redir_esc=y">Islam: Islam, gender and family.</a> Bryan S. Turner, Routledge, 2003</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text">Carlyle, A. J. (1903). <i>A History of Medieval Political Theory in the West</i>. Vol. 1. New York: G.P. Putnam's Sons. p. 83.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text">Hazeltine, H. D. (1917). "The Influence of Magna Carta on American Constitutional Development". In Malden, Henry Elliot (ed.). </span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text">What peacekeeping does, <a rel="nofollow" class="external free" href="https://peacekeeping.un.org/en">https://peacekeeping.un.org/en</a> Зиярат күнү: 02.01.2023</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text">Habibzadeh, Farrokh (2018). "Economic sanction: a weapon of mass destruction". <i>The Lancet</i>. <b>392</b> (10150): 816–817. doi:10.1016/S0140-6736(18)31944-5. PMID 30139528. S2CID 52074513.</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text">Nesrine Malik (3 July 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://foreignpolicy.com/2018/07/03/sanctions-against-sudan-didnt-harm-an-oppressive-government-they-helped-it/">"Sanctions Against Sudan Didn't Harm an Oppressive Government — They Helped It"</a> Зиярат күнү: 02.01.2023</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/society/2022/apr/30/ethiopian-drought-leading-to-dramatic-increase-in-child-marriage-unicef-warns">"Ethiopian drought leading to dramatic increase in child marriage Unicef warns".</a> <i>The Guardian</i>. 30 April 2022. </span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text">United Nations. <i>Multilateral treaties deposited with the Secretary-General: Rome Statute of the International Criminal Court</i></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.un.org/esa/socdev/enable/comp201.htm#1.1">The Resource Part II: The International Human Rights System"</a>. United Nations. Зиярат күнү: 02.01.2023</span> </li> </ol>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://ky.wikipedia.org/w/index.php?title=Адам_укуктары&oldid=465570">https://ky.wikipedia.org/w/index.php?title=Адам_укуктары&oldid=465570</a>" булагынан алынды</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BD:Categories" title="Атайын:Categories">Категория</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Категория:Адам укуктары">Адам укуктары</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%B0%D1%8F%D1%81%D0%B8%D0%B9_%D1%84%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D1%84%D0%B8%D1%8F_%D1%82%D2%AF%D1%88%D2%AF%D0%BD%D2%AF%D0%BA%D1%82%D3%A9%D1%80%D2%AF" title="Категория:Саясий философия түшүнүктөрү">Саясий философия түшүнүктөрү</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Бул барак соңку жолу 19 февраль 2024, саат 14:50 өзгөртүлгөн.</li> <li id="footer-info-copyright">Текст <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons Attribution-ShareAlike лицензиясынын</a> алкагында жеткиликтүү; кошумча шарттар колдонулушу мүмкүн. Кеңири маалымат үчүн <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Колдонуу шарттарын</a> караңыз.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Купуялык саясаты</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BB%D0%B1%D0%BE%D0%BE%D1%80:_%D1%82%D1%83%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83">Википедия тууралуу</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%96%D0%BE%D0%BE%D0%BF%D0%BA%D0%B5%D1%80%D1%87%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%B5%D0%BD_%D0%B1%D0%B0%D1%88_%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83%D1%83">Жоопкерчиликтен баш тартуу</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Жүрүм-турум кодекси</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Иштеп чыгуучулар</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/ky.wikipedia.org">Статистика</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie тууралуу билдирүү</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//ky.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мобилдик көрүнүш</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-4fxvw","wgBackendResponseTime":224,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.082","walltime":"0.406","ppvisitednodes":{"value":956,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":6224,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1489,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":7,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":8,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":5312,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 28.264 1 -total"," 60.72% 17.162 8 Калып:Iw"," 16.62% 4.699 8 Калып:Которулган_эмес_5/lang"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-fdc978966-sdvc9","timestamp":"20241119135210","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0410\u0434\u0430\u043c \u0443\u043a\u0443\u043a\u0442\u0430\u0440\u044b","url":"https:\/\/ky.wikipedia.org\/wiki\/%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q8458","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q8458","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"\u0412\u0438\u043a\u0438\u043c\u0435\u0434\u0438\u0430 \u0444\u043e\u043d\u0434\u0443","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2012-06-10T14:36:58Z","dateModified":"2024-02-19T14:50:03Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/d\/d3\/HumanRightsLogo.svg"}</script> </body> </html>