CINXE.COM
क्या हाजी के लिए क़ुर्बानी धर्मसंगत है ? - islamqa.info
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd"> <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="hi" lang="hi"> <head><script type="text/javascript" src="https://web-static.archive.org/_static/js/bundle-playback.js?v=7YQSqjSh" charset="utf-8"></script> <script type="text/javascript" src="https://web-static.archive.org/_static/js/wombat.js?v=txqj7nKC" charset="utf-8"></script> <script>window.RufflePlayer=window.RufflePlayer||{};window.RufflePlayer.config={"autoplay":"on","unmuteOverlay":"hidden"};</script> <script type="text/javascript" src="https://web-static.archive.org/_static/js/ruffle/ruffle.js"></script> <script type="text/javascript"> __wm.init("https://web.archive.org/web"); __wm.wombat("http://islamqa.info:80/hi/96644","20140428085609","https://web.archive.org/","web","https://web-static.archive.org/_static/", "1398675369"); </script> <link rel="stylesheet" type="text/css" href="https://web-static.archive.org/_static/css/banner-styles.css?v=p7PEIJWi" /> <link rel="stylesheet" type="text/css" href="https://web-static.archive.org/_static/css/iconochive.css?v=3PDvdIFv" /> <!-- End Wayback Rewrite JS Include --> <meta name="DC.Publisher" content="Islam QA"/> <meta http-equiv="Cache-Control" content="no-cache, no-store, must-revalidate"/> <link rel="shortcut icon" href="/web/20140428085609im_/http://islamqa.info/favicon.ico" type="image/x-icon"/> <!--[if lt IE 8]> <link rel="stylesheet" type="text/css" href="/css/ie.css" media="screen, projection" /> <![endif]--> <meta name="description" content="क्या मैं और मेरी पत्नी हज्ज में एक मेढे की क़ुर्बानी करें या दो की और क्या हमें अपने देश में क़ुर्बानी करनी चाहिए या नहीं "/> <meta name="keywords" content="क्या, हाजी, क़ुर्बानी, धर्मसंगत, है"/> <link rel="stylesheet" type="text/css" href="/web/20140428085609cs_/http://islamqa.info/min/serve/g/d9a33400d6085cbf0de9e8055128b4ce/lm/1394004086"/> <script type="text/javascript" src="/web/20140428085609js_/http://islamqa.info/min/serve/g/02b4c552a4385de079596233f9a6d065/lm/1393931957"></script> <title>क्या हाजी के लिए क़ुर्बानी धर्मसंगत है ? - islamqa.info</title> <link rel="stylesheet" type="text/css" href="https://web.archive.org/web/20140428085609cs_/http://static.islamqa.info/css/hi.css"/> </head> <body> <div class="container" id="page"> <div id="header" class="bkg"> </div><!-- header --> <div id="mainmenu" align="center"> <ul id="lang-menu"> <li><a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/en/">English</a></li> <li><a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/zh/">中文</a></li> <li><a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/ug/">Uygur</a></li> <li><a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/fr/">Français</a></li> <li><a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/es/">Español</a></li> <li><a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/ja/">日本語</a></li> <li><a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/id/">Indonesian</a></li> <li><a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/ru/">Русский<sup class="new"> new </sup></a></li> <li><a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/tr/">Turkish</a></li> <li class="active"><a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/">Hindi<sup class="new"> new </sup></a></li> <li><a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/ur/">اردو</a></li> <li><a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/ar/">عربي</a></li> </ul> </div><!-- mainmenu --> <!-- breadcrumbs --> <div id="serv-bar" class="bkg"> <div id="rss-icon"><a href="/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/rss.xml"></a></div> <div id="facebook-icon"><a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/https://www.facebook.com/IslamQA1ar" target="_blank"></a></div> <div id="adv-search"><a href="/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/search"></a></div> <div id="search-form-i"> <div class="form"> <form id="search-form" action="/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/search" method="get"> <div class="row"> <input size="30" maxlength="100" type="text" value="" name="key" id="key"/> </div> <div class="row buttons"> <input type="submit" name="yt1" value="search"/> </div> </form> </div><!-- form --> </div> <div id="date-i"> Mon 28 Jm2 1435 - 28 April 2014 </div> </div> <div id="content"> <div id="fatwa-header"> <span id="fatwa_no">96644</span> </div> <div id="outer-container" align="center"> <div id="breadcrumb"> - <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/cat/503">फिक़्ह (इसलामी शास्त्र) और उसके सिद्धांत</a> » <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/cat/252">फिक़्ह (धर्म-शास्त्र) और उसके सिद्धांत</a> » <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/cat/253">उपासना के अधिनियम</a> » <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/cat/299">हज्ज और उम्रा</a>.<br/> - <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/cat/503">फिक़्ह (इसलामी शास्त्र) और उसके सिद्धांत</a> » <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/cat/252">फिक़्ह (धर्म-शास्त्र) और उसके सिद्धांत</a> » <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/cat/253">उपासना के अधिनियम</a> » <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/cat/306">बलिदान (क़ुर्बानी)</a>. </div> <div id="qcheader"></div> <div id="subject-container"> <h1 align="center" class="qtitle"> <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/96644">क्या हाजी के लिए क़ुर्बानी धर्मसंगत है ?</a> </h1> <div id="available-trans"> <span class="available-trans"><a title="English" href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/en/96644">en</a></span><span class="available-trans"><a title="عربي" href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/ar/96644">ar</a></span><span class="available-trans"><a title="Français" href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/fr/96644">fr</a></span><span class="available-trans"><a title="اردو" href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/ur/96644">ur</a></span><span class="available-trans"><a title="中文" href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/zh/96644">zh</a></span><span class="available-trans"><a title="Español" href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/es/96644">es</a></span><span class="available-trans"><a title="Indonesian" href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/id/96644">id</a></span><span class="available-trans"><a title="Turkish" href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/tr/96644">tr</a></span><span class="available-trans"><a title="Русский" href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/ru/96644">ru</a></span> </div> <div class="question"> क्या मैं और मेरी पत्नी हज्ज में एक मेढे की क़ुर्बानी करें या दो की ? और क्या हमें अपने देश में क़ुर्बानी करनी चाहिए या नहीं ? </div><br/> <div id="separator"></div> <div class="answer"> <p> यदि आप दोनों हज्ज तमत्तुअ या हज्ज क़िरान करने वाले थे, तो आप दोनों में से हर एक पर एक -एक हदी (क़ुर्बानी) अनिवार्य है, और आप दोनों की ओर से एक मेढा काफी नहीं होगा ; क्योंकि हज्ज तमत्तुअ और क़िरान का दम (क़ुर्बानी) अनिवार्य है, और जो व्यक्ति क़ुर्बानी न पाए तो वह दस दिन रोज़ा रखे, तीन रोज़े हज्ज में और सात रोज़े जब अपने देश लौट आए, जैसाकि अल्लाह तआला का फरमान है : </p> <p> ﴿ فَمَنْ تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِّ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ فِي الْحَجِّ وَسَبْعَةٍ إِذَا رَجَعْتُمْ تِلْكَ عَشَرَةٌ كَامِلَةٌ ﴾ [البقرة : 196] </p> <p> ‘‘जो उम्रे से लेकर हज्ज तक तमत्तुअ करे, बस उसे जो भी क़ुर्बानी उपलब्ध हो उसे कर डाले। जिसमें ताक़त न हो वह तीन रोज़े हज्ज के दिनों में रख ले और सात वापसी में, यह पूरे दस हो गए।’’ (सूरतुल बक़रा : 196) </p> <p> परंतु यदि आप दोनों हज्ज इफ्राद करने वाले थे, तो आप दोनों पर हदी (हज्ज की क़ुर्बानी) अनिवार्य नहीं है, और आप दोनों के लिए जितना भी चाहें, एक या उससे अधिक हदी (क़ुर्बानी) दे सकते हैं, नबी सल्लल्लाहु अलैहि व सल्लम ने अपने हज्ज में सौ ऊँट हदी (क़ुर्बानी) दिए। </p> <p> दूसरा : </p> <p> जहाँ तक क़ुर्बानी का संबंध है तो वह हाजी के लिए धर्मसंगत नहीं है, बल्कि उसके लिए हदी धर्मसंगत है। </p> <p> शैख इब्ने उसैमीन रहिमहुल्लाह से प्रश्न किया गया : इन्सान क़ुर्बानी और हज्ज को एक साथ कैसे एकत्र करें, और क्या यह धर्मसंगत है ? </p> <p> तो उन्हो ने उत्तर दिया : ‘‘हज्ज करने वाला क़ुर्बानी नहीं करेगा, बल्कि वह हदी देगा, इसीलिए नबी सल्लल्लाहु अलैहि व सल्लम ने हज्जतुल वदाअ में क़ुबानी नहीं की बल्कि हदी दिया था। लेकिन यदि मान लिया जाए कि हज्ज करने वाला अकेले हज्ज कर रहा है, और उसके परिवार वाले उसके देश में हैं, तो ऐसी स्थिति में वह अपने परिवार वालो के लिए पैसा छोड़ देगा जिससे वे क़ुर्बानी का जानवर खरीदकर उसकी क़ुर्बानी करेगें। वह स्वयं हदी देगा, और वे लोग क़ुर्बानी करेंगे, क्योंकि क़ुर्बानी शहरों में धर्मसंगत है, रही बात मक्का की तो वहाँ हदी है। </p> <p> ‘‘अल्लिक़ा अश्श्हरी’’ से समाप्त हुआ। </p> <p> तथा अधिक लाभ के लिए प्रश्न संख्या (<a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/82027">82027</a>) का उत्तर देखें। </p> </div> <div class="source"> और अल्लाह तआला ही सबसे अधिक ज्ञान रखता है। </div> </div> </div> <div id="comments-container"> <div class="add-comment"> Create Comments </div> <div class="add-comment-form hide2"> <div class="form"> <form id="comments-form" action="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/96644" method="post" name="comments-form"> <div class="row"> <label for="Comments_name" class="required">Name <span class="required">*</span></label> <input size="40" maxlength="250" name="Comments[name]" id="Comments_name" type="text"/> </div> <div class="row"> <label for="Comments_email" class="required">Email <span class="required">*</span></label> <input size="40" maxlength="250" name="Comments[email]" id="Comments_email" type="text"/> </div> <div class="row"> <label for="Comments_title" class="required">Title <span class="required">*</span></label> <input size="40" maxlength="250" name="Comments[title]" id="Comments_title" type="text"/> </div> <div class="row"> <label for="Comments_comment" class="required">Comment <span class="required">*</span></label> <textarea rows="6" cols="50" name="Comments[comment]" id="Comments_comment"> </textarea> </div> <div id="comments-captcha"> <input name="Comments[verifyCode]" id="Comments_verifyCode" type="text"/> <img id="yw0" src="/web/20140428085609im_/http://islamqa.info/actionCreate/captcha/v/535e17a9b0deb" alt="" name="yw0"/> </div> <div class="row buttons"> <input type="submit" name="yt0" value="Create"/> </div> </form> </div><!-- form --> </div> </div> </div><!-- content --> <div id="sidebar"> <div id="navigation"> <ul> <li> <a href="/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi" class="glink_brown">मुखपृष्ठ</a> </li> <li> <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/tree" class="glink_brown">विषयाश्रित प्रस्तुति</a> </li> <li> <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/newfatwas" class="glink_brown">NewFatwas</a> </li> <li> <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/about" class="glink_brown">About</a> </li> <li> <a href="#" class="glink_brown">किताबें और लेख</a> </li> <li> <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/sendq">SendAQuestion</a> </li> <li> <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/cat/12">इस्लाम के विषय में जानें</a> </li> </ul> </div> <div id="new-fatwas-v" style="height: 250px;"> <ul> <li>» <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/203204">उसने अपने भाइयों की हत्या कर दी क्योंकि वे अपने बाप से विरासत में मिली भूमि में नशीले पदार्थ की खेती करना चाहते थे।</a>. </li> <li>» <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/199454">एक ही दिन में दो बेटों की ओर से अक़ीक़ा करने का हुक्म</a>. </li> <li>» <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/198627">क्या महिला के लिए उस लड़की के पति के साथ यात्रा करना जायज़ है जिसे उसने गोद ली है?</a>. </li> <li>» <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/129214">क्या अत्याचार या विश्वासघात से मारा गया, या उसके ऊपर घर गिरने से मरनेवाला मुसलमान शहीद है?</a>. </li> <li>» <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/105531">टेलीफोन और इंटरनेट द्वारा निकाह करने का हुक्म</a>. </li> <li>» <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/97239">शादी के अनुबंध पर चार महिलाओं की गवाही पर्याप्त नहीं है</a>. </li> <li>» <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/65649">फ़ज़ायले-आमाल (कर्मो के गुण) लोगों के अधिकारों का कफ्फारा (परायश्चित) नहीं बन सकते</a>. </li> <li>» <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/6102">क्या वह अपने लेपालक भाई से संबंध काट लेगी</a>. </li> <li>» <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/2201">टेलीफोन के द्वारा विवाह करना</a>. </li> <li>» <a href="https://web.archive.org/web/20140428085609/http://islamqa.info/hi/210653">पुरूषों के लिए सौंदर्य प्रसाधनों का उपयोग करने का हुक्म</a>. </li> </ul> </div> </div><!-- sidebar --> <div class="clear"></div> <div id="footer"> All Rights Reserved for IslamQA© 1997-2014 39.58 </div><!-- footer --> </div><!-- page --> <script type="text/javascript">var position = 'right';</script> <script type="text/javascript">var _gaq=_gaq||[];_gaq.push(['_setAccount','UA-2582075-1']);_gaq.push(['_trackPageview']);(function(){var ga=document.createElement('script');ga.type='text/javascript';ga.async=true;ga.src=('https:'==document.location.protocol?'https://web.archive.org/web/20140428085609/https://ssl':'https://web.archive.org/web/20140428085609/http://www')+'.google-analytics.com/ga.js';var s=document.getElementsByTagName('script')[0];s.parentNode.insertBefore(ga,s);})();var placeholder='Search Key Word';</script><script type="text/javascript" src="https://web.archive.org/web/20140428085609js_/http://static.islamqa.info/js/qa.js"></script> <script type="text/javascript" src="/web/20140428085609js_/http://islamqa.info/min/serve/g/f5e5e4f62d401a066c54a94393e2ff7c/lm/1393927432"></script> <script type="text/javascript"> /*<![CDATA[*/ jQuery(function($) { jQuery('#yw0').after("<a id=\"yw0_button\" href=\"\/actionCreate\/captcha\/refresh\/1\">Get a new code<\/a>"); $(document).on('click', '#yw0_button', function(){ $.ajax({ url: "\/actionCreate\/captcha\/refresh\/1", dataType: 'json', cache: false, success: function(data) { $('#yw0').attr('src', data['url']); $('body').data('captcha.hash', [data['hash1'], data['hash2']]); } }); return false; }); }); /*]]>*/ </script> </body> </html> <!-- FILE ARCHIVED ON 08:56:09 Apr 28, 2014 AND RETRIEVED FROM THE INTERNET ARCHIVE ON 19:36:43 Feb 21, 2025. JAVASCRIPT APPENDED BY WAYBACK MACHINE, COPYRIGHT INTERNET ARCHIVE. ALL OTHER CONTENT MAY ALSO BE PROTECTED BY COPYRIGHT (17 U.S.C. SECTION 108(a)(3)). --> <!-- playback timings (ms): captures_list: 0.542 exclusion.robots: 0.027 exclusion.robots.policy: 0.015 esindex: 0.009 cdx.remote: 8.752 LoadShardBlock: 323.926 (6) PetaboxLoader3.datanode: 285.027 (7) PetaboxLoader3.resolve: 136.194 (2) load_resource: 146.367 -->