CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>سوسیالیسم - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"a6ce4a58-ecfa-4530-9964-b5e7ce3f586a","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"سوسیالیسم","wgTitle":"سوسیالیسم","wgCurRevisionId":40436628,"wgRevisionId":40436628,"wgArticleId":4059,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی","پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت","مقاله‌هایی که تجمیع ارجاع در آن‌ها ممنوع است","صفحه‌های حاوی پیوند جادویی آی‌اس‌بی‌ان", "مقاله‌های دارای واژگان به زبان فرانسوی","الگوهای درگاه با درگاه‌های ناموجود","صفحه‌های حاوی الگوی درگاه خالی","مقاله‌های دارای واژگان به زبان عبری","مقاله‌های دارای واژگان به زبان لاتین","مقاله‌های دارای واژگان به زبان اسپانیایی","اقتصاد سیاسی","جمع‌گرایی","جنبش‌های سیاسی","چپ‌گرایی","سوسیالیست‌ها","سوسیالیسم","ضدسرمایه‌داری","ضدفاشیسم","اقتصادها","مکتب‌ها و ایدئولوژی‌های سیاسی","مکتب‌های اقتصادی","نظام‌های اقتصادی","نظریه‌های سیاسی"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"سوسیالیسم","wgRelevantArticleId":4059,"wgIsProbablyEditable":true, "wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q7272","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true ,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist", "ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="سوسیالیسم - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-سوسیالیسم rootpage-سوسیالیسم skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-پیرامون_نام" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#پیرامون_نام"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>پیرامون نام</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-پیرامون_نام-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های پیرامون نام</span> </button> <ul id="toc-پیرامون_نام-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-مترادف‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#مترادف‌ها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱.۱</span> <span>مترادف‌ها</span> </div> </a> <ul id="toc-مترادف‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-مفهوم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#مفهوم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>مفهوم</span> </div> </a> <ul id="toc-مفهوم-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تاریخ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#تاریخ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>تاریخ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-تاریخ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های تاریخ</span> </button> <ul id="toc-تاریخ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-سوسیالیسم_اولیه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#سوسیالیسم_اولیه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۱</span> <span>سوسیالیسم اولیه</span> </div> </a> <ul id="toc-سوسیالیسم_اولیه-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-کمون_پاریس" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#کمون_پاریس"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۱.۱</span> <span>کمون پاریس</span> </div> </a> <ul id="toc-کمون_پاریس-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-بین‌الملل_اول" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#بین‌الملل_اول"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۲</span> <span>بین‌الملل اول</span> </div> </a> <ul id="toc-بین‌الملل_اول-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-بین‌الملل_دوم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#بین‌الملل_دوم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۳</span> <span>بین‌الملل دوم</span> </div> </a> <ul id="toc-بین‌الملل_دوم-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-اوایل_قرن_بیستم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#اوایل_قرن_بیستم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۴</span> <span>اوایل قرن بیستم</span> </div> </a> <ul id="toc-اوایل_قرن_بیستم-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-انقلاب_روسیه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#انقلاب_روسیه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۴.۱</span> <span>انقلاب روسیه</span> </div> </a> <ul id="toc-انقلاب_روسیه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-بین‌الملل_سوم_و_موج_انقلابی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#بین‌الملل_سوم_و_موج_انقلابی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۴.۲</span> <span>بین‌الملل سوم و موج انقلابی</span> </div> </a> <ul id="toc-بین‌الملل_سوم_و_موج_انقلابی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-از_رکود_بزرگ_تا_جنگ_جهانی_دوم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#از_رکود_بزرگ_تا_جنگ_جهانی_دوم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۵</span> <span>از رکود بزرگ تا جنگ جهانی دوم</span> </div> </a> <ul id="toc-از_رکود_بزرگ_تا_جنگ_جهانی_دوم-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-جنگ_داخلی_اسپانیا" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#جنگ_داخلی_اسپانیا"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۵.۱</span> <span>جنگ داخلی اسپانیا</span> </div> </a> <ul id="toc-جنگ_داخلی_اسپانیا-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-میانهٔ_قرن_بیستم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#میانهٔ_قرن_بیستم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۶</span> <span>میانهٔ قرن بیستم</span> </div> </a> <ul id="toc-میانهٔ_قرن_بیستم-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-پس_از_جنگ_جهانی_دوم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#پس_از_جنگ_جهانی_دوم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۶.۱</span> <span>پس از جنگ جهانی دوم</span> </div> </a> <ul id="toc-پس_از_جنگ_جهانی_دوم-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-کشورهای_نوردیک" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#کشورهای_نوردیک"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۶.۲</span> <span>کشورهای نوردیک</span> </div> </a> <ul id="toc-کشورهای_نوردیک-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-اتحاد_شوروی_و_اروپای_شرقی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#اتحاد_شوروی_و_اروپای_شرقی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۶.۳</span> <span>اتحاد شوروی و اروپای شرقی</span> </div> </a> <ul id="toc-اتحاد_شوروی_و_اروپای_شرقی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-آسیا،_آفریقا_و_آمریکای_لاتین" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#آسیا،_آفریقا_و_آمریکای_لاتین"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۶.۴</span> <span>آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین</span> </div> </a> <ul id="toc-آسیا،_آفریقا_و_آمریکای_لاتین-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-چپ_نو" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#چپ_نو"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۶.۵</span> <span>چپ نو</span> </div> </a> <ul id="toc-چپ_نو-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-اعتراضات_۱۹۶۸" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#اعتراضات_۱۹۶۸"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۶.۶</span> <span>اعتراضات ۱۹۶۸</span> </div> </a> <ul id="toc-اعتراضات_۱۹۶۸-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-اواخر_قرن_بیستم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#اواخر_قرن_بیستم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۷</span> <span>اواخر قرن بیستم</span> </div> </a> <ul id="toc-اواخر_قرن_بیستم-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-اوائل_قرن_بیست_و_یک" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#اوائل_قرن_بیست_و_یک"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۸</span> <span>اوائل قرن بیست و یک</span> </div> </a> <ul id="toc-اوائل_قرن_بیست_و_یک-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-مکاتب" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#مکاتب"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>مکاتب</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-مکاتب-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های مکاتب</span> </button> <ul id="toc-مکاتب-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-سوسیالیسم_تخیلی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#سوسیالیسم_تخیلی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۱</span> <span>سوسیالیسم تخیلی</span> </div> </a> <ul id="toc-سوسیالیسم_تخیلی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-آنارشیسم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#آنارشیسم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۲</span> <span>آنارشیسم</span> </div> </a> <ul id="toc-آنارشیسم-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مارکسیسم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#مارکسیسم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۳</span> <span>مارکسیسم</span> </div> </a> <ul id="toc-مارکسیسم-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سوسیال_دموکراسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#سوسیال_دموکراسی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۴</span> <span>سوسیال دموکراسی</span> </div> </a> <ul id="toc-سوسیال_دموکراسی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-زمینه‌های_شکل‌گیری_سوسیالیسم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#زمینه‌های_شکل‌گیری_سوسیالیسم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>زمینه‌های شکل‌گیری سوسیالیسم</span> </div> </a> <ul id="toc-زمینه‌های_شکل‌گیری_سوسیالیسم-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-انتقادات" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#انتقادات"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>انتقادات</span> </div> </a> <ul id="toc-انتقادات-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جستارهای_وابسته" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#جستارهای_وابسته"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>جستارهای وابسته</span> </div> </a> <ul id="toc-جستارهای_وابسته-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-یادداشت‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#یادداشت‌ها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸</span> <span>یادداشت‌ها</span> </div> </a> <ul id="toc-یادداشت‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پانویس" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#پانویس"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۹</span> <span>پانویس</span> </div> </a> <ul id="toc-پانویس-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۰</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">سوسیالیسم</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۱۵۶ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-156" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۱۵۶ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Sosialisme" title="Sosialisme–آفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="Sosialisme" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="آفریکانس" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Sozialismus" title="Sozialismus–آلمانی سوئیسی" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Sozialismus" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="آلمانی سوئیسی" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Socialismo" title="Socialismo–آراگونی" lang="an" hreflang="an" data-title="Socialismo" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="آراگونی" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Gem%C7%A3nscipes_r%C7%A3d" title="Gemǣnscipes rǣd–انگلیسی باستان" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Gemǣnscipes rǣd" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="انگلیسی باستان" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%83%D9%8A%D8%A9" title="اشتراكية–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="اشتراكية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%A5%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%83%D9%8A%D8%A9" title="إشتراكية–عربی مراکشی" lang="ary" hreflang="ary" data-title="إشتراكية" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="عربی مراکشی" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%83%D9%8A%D9%87" title="اشتراكيه–عربی مصری" lang="arz" hreflang="arz" data-title="اشتراكيه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="عربی مصری" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="সমাজবাদ–آسامی" lang="as" hreflang="as" data-title="সমাজবাদ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="آسامی" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Socialismu" title="Socialismu–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Socialismu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Sosializm" title="Sosializm–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Sosializm" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="سوسیالیسم–South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="سوسیالیسم" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Социализм–باشقیری" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Социализм" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="باشقیری" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Soc%C4%93l%C4%97zmos" title="Socēlėzmos–ساموگیتی" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Socēlėzmos" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="ساموگیتی" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Sosyalismo" title="Sosyalismo–Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Sosyalismo" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Сацыялізм–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Сацыялізм" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Сацыялізм–بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Сацыялізм" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D1%8A%D0%BC" title="Социализъм–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Социализъм" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A6" title="समाजवाद–Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="समाजवाद" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A6%A4%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0" title="সমাজতন্ত্র–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="সমাজতন্ত্র" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://bpy.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A6%A4%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0" title="সমাজতন্ত্র–Bishnupriya" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="সমাজতন্ত্র" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="Bishnupriya" class="interlanguage-link-target"><span>বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Sokialouriezh" title="Sokialouriezh–برتون" lang="br" hreflang="br" data-title="Sokialouriezh" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="برتون" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Socijalizam" title="Socijalizam–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Socijalizam" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Sosialisme" title="Sosialisme–Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Sosialisme" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Социализм–Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Социализм" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Socialisme" title="Socialisme–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Socialisme" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Si%C3%A2-hu%C3%B4i-ci%C5%8D-ngi%C3%AA" title="Siâ-huôi-ciō-ngiê–چینی مین شرقی" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Siâ-huôi-ciō-ngiê" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="چینی مین شرقی" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Социализм–چچنی" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Социализм" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="چچنی" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%86%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2%D9%85" title="سۆسیالیزم–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="سۆسیالیزم" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Socialismus" title="Socialismus–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Socialismus" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Социализм–چوواشی" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Социализм" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="چوواشی" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Sosialaeth" title="Sosialaeth–ولزی" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Sosialaeth" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ولزی" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Socialisme" title="Socialisme–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Socialisme" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Sozialismus" title="Sozialismus–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Sozialismus" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Sosyalizm" title="Sosyalizm–Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Sosyalizm" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%BF%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82" title="Σοσιαλισμός–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Σοσιαλισμός" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Sozial%C3%AEsum" title="Sozialîsum–امیلیانو-روما" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Sozialîsum" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="امیلیانو-روما" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Socialism" title="Socialism–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Socialism" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Socialismo" title="Socialismo–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Socialismo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Socialismo" title="Socialismo–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Socialismo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Sotsialism" title="Sotsialism–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Sotsialism" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Sozialismo" title="Sozialismo–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Sozialismo" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Sosialismi" title="Sosialismi–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Sosialismi" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Sotsialism" title="Sotsialism–Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Sotsialism" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Sosialisma" title="Sosialisma–فارویی" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Sosialisma" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="فارویی" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Socialisme" title="Socialisme–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Socialisme" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Socialisim" title="Socialisim–فریولیایی" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Socialisim" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="فریولیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Sosjalisme" title="Sosjalisme–فریسی غربی" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Sosjalisme" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="فریسی غربی" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/S%C3%B3isialachas" title="Sóisialachas–ایرلندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Sóisialachas" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ایرلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Sosyalism" title="Sosyalism–Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Sosyalism" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/S%C3%B2isealachd" title="Sòisealachd–گیلی اسکاتلندی" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Sòisealachd" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="گیلی اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Socialismo" title="Socialismo–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Socialismo" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/%C3%91emoir%C5%A9rape" title="Ñemoirũrape–گوارانی" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Ñemoirũrape" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="گوارانی" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%B8%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A6" title="સમાજવાદ–گجراتی" lang="gu" hreflang="gu" data-title="સમાજવાદ" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="گجراتی" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Sa-fi_ch%C3%BA-ngi" title="Sa-fi chú-ngi–Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Sa-fi chú-ngi" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A1%D7%95%D7%A6%D7%99%D7%90%D7%9C%D7%99%D7%96%D7%9D" title="סוציאליזם–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="סוציאליזם" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A6" title="समाजवाद–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="समाजवाद" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Samajwaad" title="Samajwaad–هندی فیجیایی" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Samajwaad" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="هندی فیجیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Socijalizam" title="Socijalizam–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Socijalizam" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Szocializmus" title="Szocializmus–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Szocializmus" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Սոցիալիզմ–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Սոցիալիզմ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Socialismo" title="Socialismo–اینترلینگوا" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Socialismo" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="اینترلینگوا" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Sosialisme" title="Sosialisme–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Sosialisme" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Sosialismo" title="Sosialismo–ایلوکویی" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Sosialismo" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ایلوکویی" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Socialismo" title="Socialismo–ایدو" lang="io" hreflang="io" data-title="Socialismo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ایدو" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/S%C3%B3s%C3%ADalismi" title="Sósíalismi–ایسلندی" lang="is" hreflang="is" data-title="Sósíalismi" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ایسلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Socialismo" title="Socialismo–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Socialismo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%A4%BE%E4%BC%9A%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="社会主義–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="社会主義" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Suoshalizim" title="Suoshalizim–Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Suoshalizim" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/cemtrusi%27o" title="cemtrusi'o–لوجبان" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="cemtrusi'o" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="لوجبان" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Sosialisme" title="Sosialisme–جاوه‌ای" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Sosialisme" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="جاوه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="სოციალიზმი–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="სოციალიზმი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Sama%C9%A3_%C3%B1%C9%A9m_l%C9%A9ma%C9%A3z%C9%A9y%C9%9B" title="Samaɣ ñɩm lɩmaɣzɩyɛ–Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Samaɣ ñɩm lɩmaɣzɩyɛ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Социализм–قزاقی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Социализм" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="قزاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%9F%E1%9E%84%E1%9F%92%E1%9E%82%E1%9E%98%E1%9E%93%E1%9E%B7%E1%9E%99%E1%9E%98" title="សង្គមនិយម–خمری" lang="km" hreflang="km" data-title="សង្គមនិយម" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="خمری" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B8%E0%B2%AE%E0%B2%BE%E0%B2%9C%E0%B2%B5%E0%B2%BE%E0%B2%A6" title="ಸಮಾಜವಾದ–کانارا" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಸಮಾಜವಾದ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="کانارا" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%82%AC%ED%9A%8C%EC%A3%BC%EC%9D%98" title="사회주의–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="사회주의" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Социализм–قره‌چایی‐بالکاری" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Социализм" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="قره‌چایی‐بالکاری" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Sosyal%C3%AEzm" title="Sosyalîzm–کردی" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Sosyalîzm" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="کردی" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Socyalieth" title="Socyalieth–کورنی" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Socyalieth" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="کورنی" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Социализм–قرقیزی" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Социализм" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="قرقیزی" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Socialismus" title="Socialismus–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="Socialismus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Sozialismus" title="Sozialismus–لوگزامبورگی" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Sozialismus" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="لوگزامبورگی" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Sosialisme" title="Sosialisme–Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Sosialisme" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Socialisme" title="Socialisme–لیمبورگی" lang="li" hreflang="li" data-title="Socialisme" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="لیمبورگی" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Socialism" title="Socialism–لومبارد" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Socialism" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="لومبارد" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Sosialisim%C9%9B" title="Sosialisimɛ–لینگالا" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Sosialisimɛ" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="لینگالا" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%AA%E0%BA%B1%E0%BA%87%E0%BA%84%E0%BA%BB%E0%BA%A1%E0%BA%99%E0%BA%B4%E0%BA%8D%E0%BA%BB%E0%BA%A1" title="ສັງຄົມນິຍົມ–لائوسی" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ສັງຄົມນິຍົມ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="لائوسی" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Socializmas" title="Socializmas–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Socializmas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Soci%C4%81lisms" title="Sociālisms–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Sociālisms" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A6" title="समाजवाद–مایدیلی" lang="mai" hreflang="mai" data-title="समाजवाद" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="مایدیلی" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/S%C3%B4sialisma" title="Sôsialisma–مالاگاسی" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Sôsialisma" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="مالاگاسی" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BC" title="Социјализам–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Социјализам" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%8B%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B4%82" title="സോഷ്യലിസം–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="സോഷ്യലിസം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Социализм–مغولی" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Социализм" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="مغولی" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A6" title="समाजवाद–مراتی" lang="mr" hreflang="mr" data-title="समाजवाद" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="مراتی" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Sosialisme" title="Sosialisme–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Sosialisme" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Socialismo" title="Socialismo–میراندی" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Socialismo" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="میراندی" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%86%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%9B%E1%80%BE%E1%80%9A%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9D%E1%80%AB%E1%80%92" title="ဆိုရှယ်လစ်ဝါဒ–برمه‌ای" lang="my" hreflang="my" data-title="ဆိုရှယ်လစ်ဝါဒ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="برمه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="سوسیالیسم–مازندرانی" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="سوسیالیسم" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="مازندرانی" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Suggialismo" title="Suggialismo–ناپلی" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Suggialismo" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="ناپلی" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Sozialismus" title="Sozialismus–آلمانی سفلی" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Sozialismus" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="آلمانی سفلی" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A6" title="समाजवाद–نپالی" lang="ne" hreflang="ne" data-title="समाजवाद" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="نپالی" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A6" title="समाजवाद–نواریایی" lang="new" hreflang="new" data-title="समाजवाद" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="نواریایی" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Socialisme" title="Socialisme–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Socialisme" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Sosialisme" title="Sosialisme–نروژی نی‌نُشک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Sosialisme" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نروژی نی‌نُشک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Sosialisme" title="Sosialisme–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Sosialisme" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://nso.wikipedia.org/wiki/Boso%C5%A1alisiti" title="Bosošalisiti–سوتویی شمالی" lang="nso" hreflang="nso" data-title="Bosošalisiti" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="سوتویی شمالی" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho sa Leboa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Socialisme" title="Socialisme–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Socialisme" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%A6" title="ਸਮਾਜਵਾਦ–پنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਸਮਾਜਵਾਦ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Socjalizm" title="Socjalizm–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Socjalizm" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Socialism" title="Socialism–پیدمونتی" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Socialism" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="پیدمونتی" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B4%D9%84%D8%B2%D9%85" title="سوشلزم–پنجابی" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="سوشلزم" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2%D9%85" title="سوسیالیزم–پشتو" lang="ps" hreflang="ps" data-title="سوسیالیزم" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="پشتو" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Socialismo" title="Socialismo–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Socialismo" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Susyalismu" title="Susyalismu–کچوایی" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Susyalismu" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="کچوایی" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Socialissem" title="Socialissem–رومانش" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Socialissem" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="رومانش" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Socialism" title="Socialism–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Socialism" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Социализм–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Социализм" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%86%D1%96%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Соціалізм–Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Соціалізм" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Социализм–یاقوتی" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Социализм" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="یاقوتی" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Sucial%C3%ACsimu" title="Sucialìsimu–سیسیلی" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Sucialìsimu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="سیسیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Socialism" title="Socialism–اسکاتلندی" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Socialism" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B4%D9%84%D8%B2%D9%85" title="سوشلزم–سندی" lang="sd" hreflang="sd" data-title="سوشلزم" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="سندی" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Sosialisma" title="Sosialisma–سامی شمالی" lang="se" hreflang="se" data-title="Sosialisma" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="سامی شمالی" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Socijalizam" title="Socijalizam–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Socijalizam" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B6%B8%E0%B7%8F%E0%B6%A2%E0%B7%80%E0%B7%8F%E0%B6%AF%E0%B6%BA" title="සමාජවාදය–سینهالی" lang="si" hreflang="si" data-title="සමාජවාදය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="سینهالی" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Socialism" title="Socialism–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Socialism" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Socializmus" title="Socializmus–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Socializmus" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Socializem" title="Socializem–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Socializem" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Hantiwadaag" title="Hantiwadaag–سومالیایی" lang="so" hreflang="so" data-title="Hantiwadaag" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="سومالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Socializmi" title="Socializmi–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Socializmi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BC" title="Социјализам–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Социјализам" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Socialism" title="Socialism–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Socialism" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Usoshalisti" title="Usoshalisti–سواحیلی" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Usoshalisti" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="سواحیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9A%E0%AE%AE%E0%AF%82%E0%AE%95%E0%AE%B5%E0%AF%81%E0%AE%9F%E0%AF%88%E0%AE%AE%E0%AF%88" title="சமூகவுடைமை–تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="சமூகவுடைமை" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B8%E0%B1%8B%E0%B0%B7%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%9C%E0%B0%82" title="సోషలిజం–تلوگویی" lang="te" hreflang="te" data-title="సోషలిజం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="تلوگویی" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%A1%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%A2%E0%B8%A1" title="สังคมนิยม–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="สังคมนิยม" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Sosyalismo" title="Sosyalismo–تاگالوگی" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Sosyalismo" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="تاگالوگی" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Sosyalizm" title="Sosyalizm–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Sosyalizm" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Социализм–تاتاری" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Социализм" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="تاتاری" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%86%D1%96%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Соціалізм–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Соціалізм" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%AA" title="اشتراکیت–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="اشتراکیت" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Sotsializm" title="Sotsializm–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Sotsializm" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Socia%C5%82ismo" title="Sociałismo–Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Sociałismo" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Socializm" title="Socializm–وپس" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Socializm" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="وپس" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_x%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Chủ nghĩa xã hội–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Chủ nghĩa xã hội" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Socialisse" title="Socialisse–والونی" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Socialisse" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="والونی" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Sosyalismo" title="Sosyalismo–وارایی" lang="war" hreflang="war" data-title="Sosyalismo" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="وارایی" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%A4%BE%E6%9C%83%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="社會主義–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="社會主義" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="სოციალიზმი–Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="სოციალიზმი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A1%D7%90%D7%A6%D7%99%D7%90%D7%9C%D7%99%D7%96%D7%9D" title="סאציאליזם–یدی" lang="yi" hreflang="yi" data-title="סאציאליזם" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="یدی" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%C3%8C%E1%B9%A3es%C3%B3s%C3%AD%C3%A1l%C3%ADst%C3%AC" title="Ìṣesósíálístì–یوروبایی" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Ìṣesósíálístì" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="یوروبایی" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%A4%BE%E4%BC%9A%E4%B8%BB%E4%B9%89" title="社会主义–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="社会主义" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Si%C4%81-h%C5%8De-ch%C3%BA-g%C4%AB" title="Siā-hōe-chú-gī–مین نان" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Siā-hōe-chú-gī" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="مین نان" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%A4%BE%E6%9C%83%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="社會主義–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="社會主義" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/UCosulelwano" title="UCosulelwano–زولویی" lang="zu" hreflang="zu" data-title="UCosulelwano" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="زولویی" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7272#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&oldid=40436628" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&id=40436628&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25B3%25D9%2588%25D8%25B3%25DB%258C%25D8%25A7%25D9%2584%25DB%258C%25D8%25B3%25D9%2585"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25B3%25D9%2588%25D8%25B3%25DB%258C%25D8%25A7%25D9%2584%25DB%258C%25D8%25B3%25D9%2585"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Socialism" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7272" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40023308">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:left!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar a{white-space:nowrap}.mw-parser-output .sidebar-wraplinks a{white-space:normal}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:right;clear:right;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding-bottom:0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em 0}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding-top:0.2em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding-top:0.4em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.4em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding-top:0}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.4em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:left;font-size:115%}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-navbar{padding-top:0.6em}.mw-parser-output .sidebar-collapse .mw-collapsible-toggle{margin-top:0.2em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{text-align:right;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}@media(max-width:720px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}@media screen{@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sidebar{display:none!important}}</style><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile sidebar-wraplinks" style="border: 4px double #B60000;border-spacing:0.2em 0;"><tbody><tr><td class="sidebar-pretitle">بخشی از <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="رده:سوسیالیسم">مجموعه مباحث</a> درباره</td></tr><tr><th class="sidebar-title-with-pretitle" style="padding-bottom:0; background:#B60000; font-size:200%; font-weight:normal; color:#B60000"><a class="mw-selflink selflink"><span style="color:#FFFFFF;"><small>سوسیالیسم</small></span></a></th></tr><tr><td class="sidebar-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Red_flag_(politics)" title="Red flag (politics)"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Red_flag_waving.svg/75px-Red_flag_waving.svg.png" decoding="async" width="75" height="81" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Red_flag_waving.svg/113px-Red_flag_waving.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Red_flag_waving.svg/150px-Red_flag_waving.svg.png 2x" data-file-width="249" data-file-height="268" /></a></span></td></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent; border-top:1px solid #B60000; text-align:center;">جریان‌ها</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="سوسیالیسم مارکسی">سوسیالیسم مارکسی</a><br /><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="سوسیالیسم علمی">سوسیالیسم علمی</a><br /><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="سوسیالیسم اقتصادی">سوسیالیسم اقتصادی</a><br /><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="سوسیالیسم دموکراتیک">سوسیالیسم دموکراتیک</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="سوسیالیسم لیبرترین">سوسیالیسم لیبرترین</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%88%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تعاونی‌گرایی (صفحه وجود ندارد)">تعاونی‌گرایی</a><br /><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="سوسیالیسم بازار">سوسیالیسم بازار</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سوسیالیسم منطقه‌ای (صفحه وجود ندارد)">سوسیالیسم منطقه‌ای</a><br /><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A2%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="سوسیالیسم آرمان‌شهری">سوسیالیسم آرمان‌شهری</a> •  <a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کمونیسم">کمونیسم</a><br /><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="آنارشیسم سوسیالیستی">آنارشیسم سوسیالیستی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="سندیکالیسم">سندیکالیسم</a><br /><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="سوسیال دموکراسی">سوسیال دموکراسی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="سوسیالیسم انقلابی">سوسیالیسم انقلابی</a><br /><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%A8%D9%88%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="سوسیالیسم زیست‌بوم‌گرا">سوسیالیسم سبز</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%B5%D9%86%D9%81%DB%8C" title="سوسیالیسم صنفی">سوسیالیسم صنفی</a><br /><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DB%B2%DB%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="سوسیالیسم قرن ۲۱ (صفحه وجود ندارد)">سوسیالیسم قرن ۲۱</a><br /><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="سوسیالیسم لیبرترین">سوسیالیسم لیبرترین</a></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent; border-top:1px solid #B60000; text-align:center;">مفاهیم کلیدی</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="انواع سوسیالیسم (صفحه وجود ندارد)">انواع</a><br /><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ سوسیالیسم (صفحه وجود ندارد)">تاریخ</a><br /><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اقتصادهای سوسیالیستی (صفحه وجود ندارد)">اقتصادهای سوسیالیستی</a><br /> <a href="/w/index.php?title=%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="وضعیت سوسیالیسم (صفحه وجود ندارد)">وضعیت</a><br /><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D8%B2_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="انتقادها از سوسیالیسم (صفحه وجود ندارد)">انتقادها</a></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent; border-top:1px solid #B60000; text-align:center;">مفاهیم</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="برنامهٔ اقتصادی (صفحه وجود ندارد)">برنامهٔ اقتصادی</a> •  <a href="/w/index.php?title=Free_association_(%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%88_%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Free association (کمونیسم و آنارشیسم) (صفحه وجود ندارد)">Free association</a><br /><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D9%81%D8%B1%D8%B5%D8%AA" title="برابری فرصت">برابری فرصت</a> <a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="دموکراسی اقتصادی">دموکراسی اقتصادی</a><br /><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="ادهاکراسی">ادهاکراسی</a> •  <a href="/wiki/%D9%81%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="فن‌سالاری">فن‌سالاری</a><br /><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="خودمدیریتی کارگران">خودمدیریتی کارگران</a> •  <a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%DB%8C%D9%85" title="دموکراسی مستقیم">دموکراسی مستقیم</a><br /><a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%DB%8C" title="شرکت دولتی">مالکیت عمومی</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DB%8C" title="مالکیت اشتراکی">مالکیت اشتراکی</a><br /><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%AF_%D8%B3%D9%87%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="سود سهام اجتماعی">سود سهام اجتماعی</a> •  <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%85%D8%AF_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="درآمد پایه">درآمد پایه</a><br /><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="تولید برای استفاده">تولید برای استفاده</a><br /><a href="/w/index.php?title=Calculation_in_kind&action=edit&redlink=1" class="new" title="Calculation in kind (صفحه وجود ندارد)">Calculation in kind</a> •  <a href="/w/index.php?title=Labour_voucher&action=edit&redlink=1" class="new" title="Labour voucher (صفحه وجود ندارد)">Labour voucher</a><br /><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C" title="دموکراسی صنعتی">دموکراسی صنعتی</a> •  <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="همکاری علمی">همکاری علمی</a><br /><a href="/w/index.php?title=Material_balance_accounting&action=edit&redlink=1" class="new" title="Material balance accounting (صفحه وجود ندارد)">Material balance accounting</a> •  <a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7_%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="دموکراسی در محیط کار">دموکراسی در محیط کار</a></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent; border-top:1px solid #B60000; text-align:center;">افراد</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D9%87%D8%A7%D9%84_(%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D9%86)&action=edit&redlink=1" class="new" title="چارلز هال (اقتصاددان) (صفحه وجود ندارد)">چارلز هال</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="هنری سن سیمون (صفحه وجود ندارد)">هنری سن سیمون</a><br /><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="رابرت اون (صفحه وجود ندارد)">رابرت اون</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="شارل فوریه">شارل فوریه</a><br /><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D8%AA%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B3%D9%88%D9%86(%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ویلیام تامپسون(فیلسوف) (صفحه وجود ندارد)">ویلیام تامپسون</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D9%87%D8%A7%DA%86%DA%A9%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="توماس هاچکین (صفحه وجود ندارد)">توماس هاچکین</a><br /><a href="/w/index.php?title=%D9%84%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3_%D8%A8%D9%84%D8%A7%D9%86%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="لوئیس بلانک (صفحه وجود ندارد)">لوئیس بلانک</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B3_%D9%87%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="موزس هس (صفحه وجود ندارد)">موزس هس</a> •  <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="کارل مارکس">کارل مارکس</a><br /><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3" class="mw-redirect" title="فردریش انگلس">فردریش انگلس</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="فردینان لاسال (صفحه وجود ندارد)">فردینان لاسال</a><br /><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3" title="ویلیام موریس">ویلیام موریس</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C_%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%B3_%D8%AC%D9%88%D9%86%D8%B2" title="مری هریس جونز">مری هریس جونز</a><br /><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%DB%8C" title="جان دیویی">جان دیویی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%88%D8%AC%DB%8C%D9%86_%D9%88%D8%A8._%D8%AF%D8%A8%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="یوجین وب. دبس (صفحه وجود ندارد)">یوجین وب. دبس</a><br /><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D9%88_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="انریکو بارون (صفحه وجود ندارد)">انریکو بارون</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D9%86_%D8%AA%DB%8C%D9%84%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="بن تیلت (صفحه وجود ندارد)">بن تیلت</a><br /><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%84" title="برتراند راسل">برتراند راسل</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D9%87%D8%A7%D9%86%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="روبین هانل (صفحه وجود ندارد)">روبین هانل</a><br /><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D9%84_%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="مایکل آلبرت (صفحه وجود ندارد)">مایکل آلبرت</a></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent; border-top:1px solid #B60000; text-align:center;">سازمان‌ها</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="انجمن بین‌المللی کارگران">اینترناسیونال اول<br /><small>(اتحادیهٔ بین‌المللی کارگران)</small></a> •  <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="بین‌الملل دوم">اینترناسیونال دوم</a><br /><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86" title="کمینترن">اینترناسیونال سوم <small>(کمینترن)</small></a><br /><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="اینترناسیونال چهارم (صفحه وجود ندارد)">اینترناسیونال چهارم</a><br /><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سوسیالیست بین‌المللی (صفحه وجود ندارد)">سوسیالیست بین‌المللی</a><br /><a href="/wiki/%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="فدراسیون جهانی جوانان دموکرات">فدراسیون جهانی<br />جوانان دموکرات</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="اتحادیه انترناسیونالیستی جوانان سوسیالیست (صفحه وجود ندارد)">اتحاد جهانی<br />جوانان سوسیالیست</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="جنبش‌های سوسیالیستی جهان (صفحه وجود ندارد)">جنبش‌های سوسیالیستی جهان</a></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent; border-top:1px solid #B60000; text-align:center;"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سوسیالیسم مذهبی (صفحه وجود ندارد)"><span style="color:#000">سوسیالیسم مذهبی</span></a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;;padding-bottom:0;"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سوسیالیسم بودایی (صفحه وجود ندارد)">بودایی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="سوسیالیسم مسیحی">مسیحیت</a><br /><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="سوسیالیسم اسلامی">اسلامی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%DA%86%D9%BE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="چپ یهود (صفحه وجود ندارد)">چپ یهود</a></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent; border-top:1px solid #B60000; text-align:center;">سوسیالیسم منطقه‌ای</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="سوسیالیسم آفریقایی">سوسیالیسم آفریقایی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="سوسیالیسم عربی">سوسیالیسم عربی</a><br /><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="بودیسم">بودیسم</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%DA%86%DB%8C%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سوسیالیسم چینی (صفحه وجود ندارد)">سوسیالیسم چینی</a> •  <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="تیتوئیسم">تیتوئیسم</a><br /><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%A6%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="مائویسم">مائویسم</a> •  <a href="/wiki/%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="صهیونیسم کارگری">صهیونیسم کارگری</a><br /><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="سوسیالیسم جهان سوم (صفحه وجود ندارد)">سوسیالیسم جهان سوم</a><br /><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AC%D9%86%D8%A7%D8%AD_%DA%86%D9%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ناسیونالیسم جناح چپ (صفحه وجود ندارد)">ناسیونالیسم جناح چپ</a></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent; border-top:1px solid #B60000; text-align:center;">موضوعات مرتبط</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D8%B2_%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="انتقاد از سرمایه‌داری (صفحه وجود ندارد)">انتقاد از سرمایه‌داری</a><br /><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D8%B2_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="انتقاد از سوسیالیسم">انتقاد از سوسیالیسم</a> •  <a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="نبرد طبقاتی">نبرد طبقاتی</a> •  <a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="دموکراسی">دموکراسی</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="دیکتاتوری پرولتاریا">دیکتاتوری پرولتاریا</a><br /><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="مساوات‌خواهی">مساوات‌خواهی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%B2%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="برابری دستمزد (صفحه وجود ندارد)">برابری دستمزد</a><br /><a href="/w/index.php?title=Impossibilism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Impossibilism (صفحه وجود ندارد)">Impossibilism</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_(%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA)&action=edit&redlink=1" class="new" title="انترناسیونالیسم (سیاست) (صفحه وجود ندارد)">انترناسیونالیسم</a><br /><a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%DB%8C" title="شرکت دولتی">شرکت دولتی</a><br /><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D8%A7%D8%AD_%DA%86%D9%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="سیاست‌های جناح چپ (صفحه وجود ندارد)">سیاست‌های جناح چپ</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="مارکسیسم">مارکسیسم</a><br /><a href="/w/index.php?title=Mixed_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mixed اقتصاد (صفحه وجود ندارد)">Mixed اقتصاد</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="ملی سازی">ملی سازی</a><br /><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86_(%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سوسیالیستی کردن (اقتصاد) (صفحه وجود ندارد)">اشتراکی کردن تولید</a><br /><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="برنامه اقتصادی (صفحه وجود ندارد)">برنامه اقتصاد</a><br /><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%B4%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="چشم‌اندازهای سرمایه‌داری (صفحه وجود ندارد)">چشم‌اندازهای سرمایه‌داری</a><br /><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="انقلاب کارگری (صفحه وجود ندارد)">انقلاب کارگری</a><br /><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B7%D9%84%D8%A8%DB%8C" title="اصلاح‌طلبی">اصلاح‌طلبی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%DA%A9_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1" title="سوسیالیسم در یک کشور">سوسیالیسم در یک کشور</a><br /><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="اقتصاد سوسیالیستی بازار (صفحه وجود ندارد)">اقتصاد سوسیالیستی بازار</a><br /><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="پساسرمایه‌داری">پساسرمایه‌داری</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="سندیکا">سندیکا</a><br /><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87_%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF" class="mw-redirect" title="شیوه تولید">شیوه تولید</a></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent; border-top:1px solid #B60000; text-align:center;">فهرست‌ها</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7_%D8%A8%D8%A7_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="رده:فهرست‌های مرتبط با سوسیالیسم">فهرست‌های مرتبط</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="رده:سوسیالیسم">رده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A8%D8%B1_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1" title="رده:سوسیالیسم بر پایه کشور">بر پایه کشور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="رده:سوسیالیست‌ها">سوسیالیست‌ها</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-below plainlist" style="text-align:center; font-weight:normal; border-top:1px solid #B60000; border-bottom:1px solid #B60000;"> <ul><li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Red_flag_II.svg" class="mw-file-description"><img alt="نشان درگاه" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Red_flag_II.svg/16px-Red_flag_II.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Red_flag_II.svg/24px-Red_flag_II.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Red_flag_II.svg/32px-Red_flag_II.svg.png 2x" data-file-width="466" data-file-height="411" /></a></span> <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="درگاه:سوسیالیسم (صفحه وجود ندارد)">درگاه سوسیالیسم</a> (<a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%87_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه سوسیالیسم">ویکی‌پروژه</a>)</li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol-hammer-and-sickle.svg" class="mw-file-description"><img alt="نشان درگاه" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Symbol-hammer-and-sickle.svg/16px-Symbol-hammer-and-sickle.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Symbol-hammer-and-sickle.svg/24px-Symbol-hammer-and-sickle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Symbol-hammer-and-sickle.svg/32px-Symbol-hammer-and-sickle.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></a></span> <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="درگاه:کمونیسم (صفحه وجود ندارد)">درگاه کمونیسم</a></li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Syndicalism.svg" class="mw-file-description"><img alt="نشان درگاه" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Syndicalism.svg/16px-Syndicalism.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Syndicalism.svg/24px-Syndicalism.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Syndicalism.svg/32px-Syndicalism.svg.png 2x" data-file-width="530" data-file-height="530" /></a></span> <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="درگاه:جنبش کارگری (صفحه وجود ندارد)">درگاه جنبش کارگری</a></li></ul></td></tr><tr><td class="sidebar-navbar"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%81%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="الگو:مفاهیم سوسیالیسم"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%81%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="بحث الگو:مفاهیم سوسیالیسم"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%81%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:مفاهیم سوسیالیسم"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40023308"><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile sidebar-wraplinks hlist"><tbody><tr><td class="sidebar-pretitle">بخشی از <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="رده:سامانه‌های اقتصادی">مجموعه مباحث</a> دربارهٔ</td></tr><tr><th class="sidebar-title-with-pretitle"><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="نظام اقتصادی">نظام اقتصادی</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:lavender; text-align: center">بر پایه ایدئولوژی</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="اقتصاد آنارشیستی">آنارشیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="سرمایه‌داری">سرمایه‌داری</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="کمونیستی">کمونیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="دولت انداموار">انداموار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%DB%8C" title="سرمایه‌داری دولتی">سرمایه‌داری دولتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D9%81%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="اقتصاد فاشیسم">فاشیست</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%B1%D8%AC%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="جرجیسم (صفحه وجود ندارد)">جرجیست</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="اقتصاد اسلامی">اسلامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%B3%D9%87_%D9%81%D8%B1" title="لسه فر">لسه فر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="سوسیالیسم بازار">سوسیالیست بازار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="مرکانتیلیسم">مرکانتیلیست</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A6%D9%88%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="نئومرکانتیلیسم">نئومرکانتیلیست</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%DB%8C" title="اقتصاد مشارکتی">اقتصاد مشارکتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="حمایت‌گرایی">حمایت‌گرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="اقتصاد سوسیالیستی">سوسیالیستی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%86%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سندیکاگرایی (صفحه وجود ندارد)">سندیکاگرا</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:lavender; text-align: center">بر پایه هماهنگی</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C" title="خودبسندگی">بسته (خودبسنده)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C_%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D9%85%D8%AA%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="یرنامه‌ریزی غیرمتمرکز (صفحه وجود ندارد)">غیرمتمرکز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="اقتصاد دیجیتالی">دیجیتالی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%AF%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="اقتصاد دوگانه (صفحه وجود ندارد)">دوگانه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D9%87%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اقتصاد هبه‌ای (صفحه وجود ندارد)">هبه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C" title="اقتصاد غیررسمی">غیررسمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="اقتصاد بازار">بازار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%B7" title="اقتصاد مختلط">مختلط</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اقتصاد طبیعی (صفحه وجود ندارد)">طبیعی (پیشاپولی)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D8%B2" title="اقتصاد باز">باز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D8%A7_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="اقتصاد با برنامه‌ریزی متمرکز (صفحه وجود ندارد)">اقتصاد با برنامه‌ریزی متمرکز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%B1%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%88%D8%A6%D9%87" title="اقتصاد رابینسون کروزوئه">رابینسون کروزوئه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D9%82%D9%84_%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%B4%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اقتصاد حداقل معیشتی (صفحه وجود ندارد)">اقتصاد حداقل معیشتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="اقتصاد زیرزمینی">زیرزمینی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1_%D8%B9%D9%85%D9%88%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مجمع‌الجزایر عمودی (صفحه وجود ندارد)">مجمع‌الجزایر عمودی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اقتصاد مجازی (صفحه وجود ندارد)">مجازی</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:lavender; text-align: center">بر پایه مدل منطقه‌ای</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A2%D9%86%DA%AF%D9%84%D9%88%D8%B3%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%88%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اقتصاد آنگلوساکسونی (صفحه وجود ندارد)">آنگلوساکسونی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%DA%86%DB%8C%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="الگوی اقتصاد چینی (صفحه وجود ندارد)">چینی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%A7_%D8%AD%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="سرمایه‌داری با حمایت دولت (صفحه وجود ندارد)">آسیای شرقی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="الگوی اقتصاد آلمانی (صفحه وجود ندارد)">آلمانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="الگوی اقتصاد اسکاندیناوی (صفحه وجود ندارد)">اسکاندیناویایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سرمایه‌داری راینی (صفحه وجود ندارد)">راینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%B3%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1" title="اقتصاد سنگاپور">سنگاپوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D9%85%D8%AF%D9%84_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="برنامه‌ریزی اقتصادی مدل روسی (صفحه وجود ندارد)">روسی</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:lavender; text-align: center">بخش‌ها</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DB%8C" title="مالکیت اشتراکی">اشتراکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%DB%8C" title="بخش خصوصی">خصوصی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C" title="مالکیت عمومی">عمومی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C" class="mw-redirect" title="غیرانتفاعی">غیرانتفاعی</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:lavender; text-align: center">انتقالی</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B9_%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مزارع اشتراکی (صفحه وجود ندارد)">اشتراکی‌سازی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کمونیستی‌سازی (صفحه وجود ندارد)">کمونیستی‌سازی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شرکتی‌سازی (صفحه وجود ندارد)">شرکتی‌سازی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D8%B3%D9%87%D8%A7%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شرکت‌سهامی‌سازی (صفحه وجود ندارد)">شرکت‌سهامی‌سازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%B1%D8%B1%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D8%B2%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="مقررات‌زدایی">مقررات‌زدایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%84%D8%A8_%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="سلب مالکیت (صفحه وجود ندارد)">سلب مالکیت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%86_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="مالی‌شدن اقتصاد (صفحه وجود ندارد)">مالی‌شدن اقتصاد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="آزادسازی">آزادسازی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بازاری‌سازی (صفحه وجود ندارد)">بازاری‌سازی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شهرداری‌سازی (صفحه وجود ندارد)">شهرداری‌سازی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%88%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شرکت‌تعاونی‌سازی (صفحه وجود ندارد)">شرکت‌تعاونی‌سازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="ملی‌سازی">ملی‌سازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="خصوصی‌سازی">خصوصی‌سازی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سوسیالیستی‌سازی (صفحه وجود ندارد)">سوسیالیستی‌سازی</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:lavender; text-align: center">هماهنگی</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%AF_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%BE%D8%A7%DB%8C" title="دادوستد پایاپای">دادوستد پایاپای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="سایبرنتیک">سایبرنتیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="دموکراسی اقتصادی">دموکراسی اقتصادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="برنامه‌ریزی اقتصادی">برنامه‌ریزی اقتصادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF" title="بازار آزاد">بازار آزاد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D9%87_%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="محاسبه غیرپولی (صفحه وجود ندارد)">محاسبه غیرپولی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="برنامه‌ریزی ارشادی (صفحه وجود ندارد)">برنامه‌ریزی ارشادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1_(%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF)" title="بازار (اقتصاد)">بازار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%86%D9%87_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="برنامه‌ریزی موازنه مواد اولیه (صفحه وجود ندارد)">موازنه مواد اولیه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C_%D9%87%D9%85%D8%AA%D8%A7_%D8%A8%D9%87_%D9%87%D9%85%D8%AA%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرایندهای اجتماعی همتا به همتا (صفحه وجود ندارد)">همتا به همتا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%AA%D8%AD%D8%AA_%DA%A9%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="بازار تحت کنترل (صفحه وجود ندارد)">بازار تحت کنترل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%AE%D9%88%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="اقتصاد خودگردان (صفحه وجود ندارد)">خودگردان</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:lavender; text-align: center">دیگر گونه‌ها</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA%DB%8C" title="سرمایه‌داری شرکتی">سرمایه‌داری شرکتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%B4%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اقتصاد اردوکشی (صفحه وجود ندارد)">اردوکشی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%A8_%D8%B1%D8%B9%DB%8C%D8%AA" class="mw-redirect" title="نظام ارباب رعیت">ارباب-رعیتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%86%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%A2%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%AF%D9%87" title="شکارچی-گردآورنده">شکارچی-گردآورنده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA" title="اقتصاد اطلاعات">اطلاعات</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B2%D9%87_%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87" title="کشورهای تازه صنعتی‌شده">تازه صنعتی‌شده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%DA%A9%D8%A7%D8%AE%DB%8C" title="اقتصاد کاخی">کاخی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%DA%A9%D8%B4%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اقتصاد کشتی (صفحه وجود ندارد)">کشت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="پساسرمایه‌داری">پساسرمایه‌داری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D9%BE%D8%B3%D8%A7%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اقتصاد پساصنعتی (صفحه وجود ندارد)">پساصنعتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF" title="اقتصاد">مبتنی بر منابع</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="اقتصاد بازار اجتماعی">بازار اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="اقتصاد بازار سوسیالیستی">بازار سوسیالیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%DB%8C" title="سرمایه‌داری دولتی">سرمایه‌داری دولتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B5%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سرمایه‌داری انحصار دولتی (صفحه وجود ندارد)">سرمایه‌داری انحصار دولتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%AA%D9%88%DA%A9%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اقتصاد توکنی (صفحه وجود ندارد)">توکن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اقتصاد سنتی (صفحه وجود ندارد)">سنتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%D8%A7%D9%84_%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="اقتصاد در حال گذار (صفحه وجود ندارد)">در حال گذار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="اقتصاد جهانی">جهانی</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-navbar"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="الگو:نظام‌های اقتصادی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:نظام‌های اقتصادی (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:نظام‌های اقتصادی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <p><b>سوسیالیسم</b> (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%DB%8C" title="زبان فرانسوی">فرانسوی</a>: <span title="فرانسوی-language text"><span lang="fr" dir="ltr">Socialisme</span></span>) که در <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="زبان فارسی">فارسی</a> <b>جامعه‌خواهی</b> یا <b>جامعه‌گرایی</b> نیز خوانده می‌شود، اندیشه‌ای <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="سیاسی">سیاسی</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="اقتصاد سوسیالیستی">اقتصادی</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="جامعه‌شناسی">اجتماعی</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF" title="فرهنگ">فرهنگی</a> است که هدف آن ایجاد <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="نظم اجتماعی">نظم اجتماعی</a> و اقتصادی مبتنی بر برابری است، به معنای آن که تمامی قشرها و طبقات جامعه سهمی برابر و هم‌اندازه در سود همگانی داشته باشند.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Busky,_Donald_F._2000_p._2_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Busky,_Donald_F._2000_p._2-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پیرامون_نام"><span id=".D9.BE.DB.8C.D8.B1.D8.A7.D9.85.D9.88.D9.86_.D9.86.D8.A7.D9.85"></span>پیرامون نام</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: پیرامون نام"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>سوسیالیسم (Socialism) از ریشه <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="زبان لاتین">لاتینی</a> سُکیوس (Socius) به معنی همراه و شریک یا از واژهٔ «سوسیال» (Social) به معنای اجتماعی و پسوند <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="ایسم">ایسم</a>، در <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%DB%8C" title="زبان فرانسوی">زبان فرانسوی</a> گرفته شده است.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="مترادف‌ها"><span id=".D9.85.D8.AA.D8.B1.D8.A7.D8.AF.D9.81.E2.80.8C.D9.87.D8.A7"></span>مترادف‌ها</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: مترادف‌ها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>تعریف و استفاده از جامعه‌گرائی (Socialism) در دههٔ ۱۸۶۰ تقویم میلادی حل و فصل شد و جایگزین انجمن‌گرائی (Associationism)، تعاونی‌گرائی (Cooperatism)، متقابل‌گرائی (Mutualism) و جمع‌گرائی (Collectivism) بگشت که به عنوان مترادف استفاده می‌شدند در حالی که اشتراکی‌گرائی (Communism) در این دوره از کاربرد خارج شد.<sup id="cite_ref-Williams_1983_288_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-Williams_1983_288-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="مفهوم"><span id=".D9.85.D9.81.D9.87.D9.88.D9.85"></span>مفهوم</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: مفهوم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>سوسیالیسم فلسفهٔ پیچیده و گنگی است؛<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> می‌توان گفت وجه اشتراک در این طیف اعتقاد بر انسجام همگانی از جمله بر روی ابزار تولید و اقتصاد، و مسائل اجتماعی و سیاسی است، که باعث شکل‌گیری <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="خودمختاری">دولت‌های خودمختار</a> و <a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کشور ایالاتی (صفحه وجود ندارد)">کشور ایالاتی</a> (جماهیر) است، گاهی اختلاف بر سر قدرت مرکزی و عملی کردن انسجام همگانی است؛<sup id="cite_ref-Busky,_Donald_F._2000_p._2_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-Busky,_Donald_F._2000_p._2-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> امروزه یکی از مشکلات و سؤالات اساسی سوسیالیسم اختلاف بر مفهوم آن است افراد و احزاب و مکاتب زیادی خود را سوسیالیست می‌دانند و با نام سوسیالیسم سعی بر نشان دادن اعتقاد به مفهوم انسجام همگانی دارند، اما مفهوم سوسیالیسم بین آن‌ها متفاوت است، در بعضی مواقع حتی ضد <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA_%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%DB%8C" title="مالکیت خصوصی">مالکیت خصوصی</a> هم مورد قبول همه نیست.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در سال <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B9%DB%B2%DB%B9" title="۱۹۲۹">۱۹۲۹</a> میلادی، <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%81_%D9%87%DB%8C%D8%AA%D9%84%D8%B1" title="آدولف هیتلر">آدولف هیتلر</a> برای گروهی از رهبران <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="نازی">نازی</a> سخنرانی کرد و «سوسیالیسم» را به این معنی ساده کرد: «سوسیالیسم! این یک کلمهٔ تاسف بار است… واقعاً سوسیالیسم به چه معناست؟ اگر <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85" title="مردم">مردم</a> چیزی برای خوردن و لذت‌هایشان دارند، پس آنها سوسیالیسم خود را دارند.»<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تاریخ"><span id=".D8.AA.D8.A7.D8.B1.DB.8C.D8.AE"></span>تاریخ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: تاریخ"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%DA%A9%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%AA%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="کارل کائوتسکی">کارل کائوتسکی</a> نظریه‌پرداز <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="مارکسیسم">مارکسیست</a> در کتاب خود که دربارهٔ <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D9%85%D9%88%D8%B1" class="mw-redirect" title="توماس مور">توماس مور</a> است، کتاب خود را با این ادعا شروع می‌کند، که مور و مونزر هر دو راهپیمایی که سوسیالیست‌ها داشته‌اند از جمله <a href="/w/index.php?title=%D9%84%DB%8C%DA%A9%D9%88%D8%B1_%DA%AF%D9%88%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="لیکور گوس (صفحه وجود ندارد)">لیکور گوس</a> و <a href="/w/index.php?title=%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%A7_%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="پیتا گاروس (صفحه وجود ندارد)">پیتا گاروس</a> تا <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%88%D9%86" title="افلاطون">افلاطون</a>، <a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DA%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="گراچی (صفحه وجود ندارد)">گراچی</a> <a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="کاتالینه (صفحه وجود ندارد)">کاتالینه</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD" title="مسیح">مسیح</a> و… را ادامه دادند، و <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D8%B1_%D9%88_%D9%85%D9%88%D9%86%D8%B2%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="مور و مونزر (صفحه وجود ندارد)">مور و مونزر</a> دو چهره آغازگر سوسیالیسم هستند.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> اگرچه اندیشه‌های مبتنی بر لغو مالکیت خصوصی پیشینهٔ زیادی در تاریخ دارد، ولی جنبش سوسیالیستی بیشتر پس از شکل‌گیری <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="جنبش کارگری">جنبش کارگری</a> در قرن نوزدهم میلادی اهمّیت سیاسی پیدا کرد. در آن قرن <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8" title="حزب">حزب‌های</a> گوناگون که خود را سوسیالیست، <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="سوسیال دموکرات">سوسیال دموکرات</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA" class="mw-redirect" title="کمونیست">کمونیست</a> می‌نامیدند با هدف لغو <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA_%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%DB%8C" title="مالکیت خصوصی">مالکیت خصوصی</a> در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="اروپا">اروپا</a> و <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="آمریکا">آمریکا</a> شکل گرفت. </p><p>اما برخلاف تعریف رایج در سطح جهانی از سوسیالیسم، لغو مالکیت خصوصی به‌خودی‌خود نمی‌تواند توضیح کاملی را در مورد سوسیالیسم ارائه دهد. <a href="/wiki/%D9%84%D9%86%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="لنین">لنین</a> در دولت و انقلاب می‌نویسد استراتژِی کمونیسم، لغو مالکیت خصوصی بر ابزار تولید و الغای کار مزدی است. جامعهٔ کمونیستی جامعه‌ای است که در آن هر کس بر طبق استعدادهای بالفعلی که دارد کار می‌کند و بر اساس نیازها و اهدافش از مواهب آن بهره‌مند می‌شود. دست‌یافتن به چنین نظامی ملزومات خاص خود را دارد. از جمله می‌توان مرحلهٔ انتقالی یا فاز پایینی را نام برد. شرط دست‌یافتن به چنین نظامی بسط آگاهی طبقاتی و سازمان‌یابی کارگران حول منافع طبقاتی مشترک خویش است که خود به نبرد طبقاتی سرنوشت‌سازی تبدیل می‌شود. در این نبرد پرولتاریا سرانجام به پیروزی دست می‌یابد و بساط دنیای کهن جور و ستم روبوده می‌شود. در این هنگام دولت <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="سرمایه‌داری">سرمایه‌داران</a> سرنگون شده و به‌جای آن دولت سوسیالیستی یا حکومت کارگری بر مسند قدرت می‌ایستد. وظیفهٔ این دولت دفاع از دست‌آوردهای اقتصادی و سیاسی و اجتماعی کارگران و سرکوب توطئه‌گری‌ها و سنگ‌اندازی طبقهٔ <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%98%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="بورژوازی">بورژوازی</a> و هدایت جامعه به‌سوی جامعه‌ای بدون طبقه (جامعه کمونیستی) است. در این مرحله طبقات هنوز ملغی نشده‌اند؛ ضرورت و وجوب وجود دولت برقرار است، امّا سوسیالیسم دورهٔ گذار به‌سوی زوال هرگونه دولتی است. دورهٔ گذار لغو طبقات اجتماعی است. در واقع سوسیالیسم حکومت کاری و کارگر محور است. </p><p>پیروزی شاخهٔ <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%B4%D9%88%DB%8C%DA%A9" title="بلشویک">بلشویکِ</a> <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه">حزبِ سوسیال دموکراتِ کارگریِ روسیه</a> در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D8%A8%D8%B1" title="انقلاب اکتبر">انقلاب اکتبر</a> <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> موجب انشعابی بزرگ در جنبش سوسیالیستی جهان شد و حزب‌هایی که با روش <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%B4%D9%88%DB%8C%DA%A9" title="بلشویک">بلشویک‌ها</a> موافق نبودند (اغلب با نام احزاب سوسیال دموکرات) مدافع حقوق کارگران شدند. </p><p>برگزاری <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="تظاهرات">تظاهرات</a> و <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="راهپیمایی">راهپیمایی</a> اول ماه مه در دفاع از حقوق کارگران از فعالیت‌های همیشگی حزب‌های سوسیالیست در بیشتر کشورهای جهان است. </p><p>در سدهٔ بیستم حزب‌های سوسیالیست یا سوسیال دموکرات (با برنامه‌هایی که به درجات مختلف سوسیالیستی است) در بسیاری از <a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84_%D9%88_%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="فهرست کشورهای مستقل و سرزمین‌های وابسته در اروپا">کشورهای اروپایی</a> به قدرت رسیدند. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="سوسیالیسم_اولیه"><span id=".D8.B3.D9.88.D8.B3.DB.8C.D8.A7.D9.84.DB.8C.D8.B3.D9.85_.D8.A7.D9.88.D9.84.DB.8C.D9.87"></span>سوسیالیسم اولیه</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: سوسیالیسم اولیه"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>الگوهای سوسیالیستی و ایده‌هایی که از مالکیت مشترک یا عمومی پشتیبانی می‌کنند از دوران باستان وجود داشته‌اند. اقتصاد <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="امپراتوری مائوریا">امپراتوری مائوریا</a> در قرن سوم پیش از میلاد به عنوان یک <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA_%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82%D9%87" class="mw-redirect" title="سلطنت مطلقه">سلطنت مطلقه</a> به خاطر «ملی‌سازی صنایع» توسط برخی از محققان «سلطنت سوسیالیزه‌شده» و «نوعی سوسیالیسم دولتی» توصیف شده است.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> برخی دیگر از محققان معتقدند عناصر تفکر سوسیالیستی در ایده‌های سیاسی فلاسفهٔ کلاسیک یونان از جمله <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%88%D9%86" title="افلاطون">افلاطون</a><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%B7%D9%88" title="ارسطو">ارسطو</a><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> موجود بوده است. <a href="/wiki/%D9%85%D8%B2%D8%AF%DA%A9" title="مزدک">مزدک جوان</a> یک سوسیالیست اولیه و طرفدار <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DB%8C" title="مالکیت اشتراکی">مالکیت اشتراکی</a> بود.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> برخی از نویسندگان، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B0%D8%B1_%D8%BA%D9%81%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="ابوذر غفاری">ابوذر غفاری</a> یکی از اصحاب <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="محمد">محمد</a> را از متقدمین <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="سوسیالیسم اسلامی">سوسیالیسم اسلامی</a> دانسته‌اند.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> آموزه‌های <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD" title="مسیح">مسیح</a>، خصوصاً توسط سوسیالیست‌های مسیحی در چهارچوب سوسیالیسم توصیف شده‌اند.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> پس از <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="انقلاب فرانسه">انقلاب فرانسه</a>، فعّالان و متفکرانی چون <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%A7_%D9%86%D9%88%D8%A6%D9%84_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%81" title="فرانسوا نوئل بابوف">فرانسوا نوئل بابوف</a>، <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86-%DA%AF%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%84_%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اتین-گبریل مورلی (صفحه وجود ندارد)">اتین-گبریل مورلی</a>، <a href="/w/index.php?title=%D9%81%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%BE%D9%87_%D8%A8%D9%88%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فیلیپه بوناروتی (صفحه وجود ندارد)">فیلیپه بوناروتی</a> و <a href="/wiki/%D9%84%D9%88%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D9%84%D8%A7%D9%86%DA%A9%DB%8C" class="mw-redirect" title="لویی اگوست بلانکی">لویی اگوست بلانکی</a> در جنبش‌های کارگری و سوسیالیستی اولیه در فرانسه تأثیرگذار بودند.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در بریتانیا <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D9%BE%DB%8C%D9%86" title="توماس پین">توماس پین</a> برنامه‌ای دقیق برای مالیات‌گیری از ملاکین برای پرداختن نیازهای فقرا ارائه داد.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D9%87%D8%A7%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="چارلز هال (صفحه وجود ندارد)">چارلز هال</a> در «تأثیرات تمدن بر مردم در دولت‌های اروپایی» اثرات <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="سرمایه‌داری">سرمایه‌داری</a> را بر فقرای زمان خود مورد نکوهش قرار داد.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>۲۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این کتاب در طرح‌های آرمان‌شهری <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%86%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="توماس اسپنس (صفحه وجود ندارد)">توماس اسپنس</a> مؤثر بود.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>اولین جنبش‌های خودآگاه سوسیالیستی در دههٔ بیست و سیِ قرنِ ۱۹ آغاز شدند. طرفداران <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="شارل فوریه">فوریه،</a> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D9%88%D9%88%D9%86" title="رابرت اوون">اوون</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%AF_%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86" title="کلود هانری سن سیمون">سن‌سیمون</a> مجموعه‌ای از تحلیل‌ها و تفسیرهای اجتماعی را ارائه کردند. خصوصاً اوونی‌ها با جنبش‌های طبقهٔ کارگر مانند <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B4%D9%88%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="منشورگرایی">چارتیست‌ها</a> در <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="پادشاهی متحده">پادشاهی متحده</a> همپوشانی داشتند.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> چارتیست‌ها تعداد قابلِ‌توجهی از افراد را حول «منشور خلق ۱۸۳۸» متحد کردند که به دنبال اصلاحات دموکراتیک با تمرکز بر حق رای عمومی برای تمام مردان بزرگسال بود. رهبران این جنبش خواهان توزیع عادلانه‌تر درآمد و شرایط بهتر زندگی برای طبقات کارگر شدند. اولین اتحادیه‌های کارگری و انجمن‌های تعاونی مصرف به دنبال جنبش چارتیست ایجاد شدند.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>۲۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1-%DA%98%D9%88%D8%B2%D9%81_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%88%D9%86" title="پیر-ژوزف پرودون">پیر ژوزف پرودون</a> فلسفهٔ همیاری خود را ارائه داد. مطابق این تفکر «همه، چه به شکل انفرادی و چه به عنوان عضوی از یک تعاونی مشترک، دارای این حق هستند که صاحب و استفاده‌کننده از زمین و دیگر منابع لازم برای گذران زندگی خود باشند».<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>۲۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>مبلغان اولیهٔ سوسیالیسم، برابرسازی اجتماعی را به منظور ساختن یک جامعهٔ <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="شایسته‌سالاری">شایسته‌سالار</a> یا <a href="/wiki/%D9%81%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="فن‌سالاری">فن‌سالار</a> دنبال می‌کردند.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>۳۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> هنری سن سیمون به شدت تحت تأثیر توانایی‌های بالقوهٔ <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85" title="علم">علم</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="فناوری">فناوری</a> بود و مبلغ حذف آن جنبه‌های سرمایه‌داری بود که به افراد امتیازات نابرابر می‌داد.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>۳۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> او به دنبال جامعه‌ای بود که در آن هر فرد بر اساس ظرفیت‌های خود رده‌بندی می‌شود و بر اساس میزان کارش پاداش می‌گیرد. تمرکز اصلی او بر کارآمدی اجرایی و صنعتی‌گرایی و باور به این بود که علم برای پیشرفت ضروری است.<sup id="cite_ref-Newman,_Michael_2005_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-Newman,_Michael_2005-32"><span class="cite-bracket">[</span>۳۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> دیگر متفکران اولیهٔ سوسیالیست مانند چارلز هال و <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D9%87%D8%A7%D8%AC%DA%A9%DB%8C%D9%86" title="توماس هاجکین">توماس هاجکین</a> ایده‌های خود را بر نظریه‌های اقتصادی <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88" title="دیوید ریکاردو">دیوید ریکاردو</a> بنا کردند. </p><p>منتقدان اجتماعی اروپای غربی از جمله <a href="/w/index.php?title=%D9%84%D9%88%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%D9%84%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="لویی بلان (صفحه وجود ندارد)">لویی بلان</a>، شارل فوریه، چارلز هال، رابرت اوون، پیر جوزف پرودون و سن‌سیمون در جملهٔ نسختین سوسیالیست‌های مدرن بودند که فقر و نابرابری را در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C" title="انقلاب صنعتی">انقلاب صنعتی</a> مورد انتقاد قرار دادند. آن‌ها طرفدار اصلاحات بودند، مثلاً اوون طرفدار دگردیسی جامعه به سمت جوامع کوچکی بدون مالکیت خصوصی بود. اوون این تصور را به سوسیالیسم مدرن پیوند زد که اعمال و ویژگی‌های افراد عموماً توسط محیط اجتماعی تعیین می‌شوند.<sup id="cite_ref-Newman,_Michael_2005_32-1" class="reference"><a href="#cite_note-Newman,_Michael_2005-32"><span class="cite-bracket">[</span>۳۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> از سوی دیگر فوریه طرفدار <a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فالانستری (صفحه وجود ندارد)">فالانستری‌ها</a> (جوامعی که به اشتیاقات فردی از جمله گرایش‌های جنسی احترام می‌گذارند)، همبستگی و نوآوری بود و معتقد بود کار باید با لذت برای افراد همراه باشد.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>۳۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ایده‌های اوون و فوریه در جوامع داوطلبانه پیرامون اروپا و آمریکای شمالی در اواسط قرن نوزدهم عملی می‌شدند. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="کمون_پاریس"><span id=".DA.A9.D9.85.D9.88.D9.86_.D9.BE.D8.A7.D8.B1.DB.8C.D8.B3"></span>کمون پاریس</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: کمون پاریس"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35841839">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-right:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3_(%DB%B1%DB%B8%DB%B7%DB%B1)" title="کمون پاریس (۱۸۷۱)">کمون پاریس (۱۸۷۱)</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Commune_28_mars.jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Commune_28_mars.jpeg/220px-Commune_28_mars.jpeg" decoding="async" width="220" height="233" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Commune_28_mars.jpeg/330px-Commune_28_mars.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Commune_28_mars.jpeg/440px-Commune_28_mars.jpeg 2x" data-file-width="472" data-file-height="499" /></a><figcaption>جشن انتخابات کمون در ۲۸ مارس ۱۸۷۱- <a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3_(%DB%B1%DB%B8%DB%B7%DB%B1)" title="کمون پاریس (۱۸۷۱)">کمون پاریس</a> یکی از اولین نمونه‌های پیاده‌سازی الگوهای سوسیالیستی در جامعه بود.</figcaption></figure> <p>کمون پاریس حکومتی بود که از ۱۸ مارس (رسما از ۲۸ مارس) تا ۲۸ مه ۱۸۷۱ بر <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3" title="پاریس">پاریس</a> حکمرانی می‌کرد. کمون حاصل قیامی در پاریس پس از شکست فرانسه در <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87_%D9%88_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="جنگ فرانسه و پروس">جنگ فرانسه-پروس</a> بود. انتخابات کمون در ۲۶ مارس برگزار شد. این انتخابات به برگزیده شدن شورای کمون متشکل از ۹۲ عضو منجر شد که هر عضو نمایندهٔ ۲۰ هزار شهروند می‌شد.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>۳۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>از آن‌جا که کمون روی‌هم‌رفته کمتر از ۶۰ روز موجودیت داشت، فرمان‌های معدودی در آن صادر شد. از جملهٔ این فرمان‌ها <a href="/wiki/%D8%AC%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA" title="جدایی دین از دولت">جدایی کلیسا از دولت</a>، بخشیدن بدهی اجاره‌خانه‌ها در دوران تسخیر شهر، لغو کار شبانه در صدها نانوایی پاریس، تضمین حقوق هموندان و فرزندان اعضای گارد ملی که در خدمت کشته شده بودند و پس دادن تمام لوازم خانه و کار کارگران که در طول تسخیر شهر به گرو گرفته شده بودند.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>۳۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="بین‌الملل_اول"><span id=".D8.A8.DB.8C.D9.86.E2.80.8C.D8.A7.D9.84.D9.85.D9.84.D9.84_.D8.A7.D9.88.D9.84"></span>بین‌الملل اول</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: بین‌الملل اول"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84_%D8%A7%D9%88%D9%84" class="mw-redirect" title="بین‌الملل اول">بین‌الملل اول</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Bakunin_speaking.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Bakunin_speaking.png/220px-Bakunin_speaking.png" decoding="async" width="220" height="300" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Bakunin_speaking.png/330px-Bakunin_speaking.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Bakunin_speaking.png/440px-Bakunin_speaking.png 2x" data-file-width="1263" data-file-height="1721" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="میخائیل باکونین">میخائیل باکونین</a> اعضای <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84_%D8%A7%D9%88%D9%84" class="mw-redirect" title="بین‌الملل اول">بین‌الملل اول</a> را خطاب قرار می‌دهد.</figcaption></figure> <p>در سال ۱۸۶۴ بین‌الملل اول در <a href="/wiki/%D9%84%D9%86%D8%AF%D9%86" title="لندن">لندن</a> تأسیس شد. این انجمن جریان‌های گوناگون انقلابی را از جمله سوسیالیست‌هایی چون پیروان فرانسوی پرودون،<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>۳۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%A7%D9%86%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="بلانکیسم">بلانکیست‌ها</a>، فیلادلفیا، اتحادیه‌های کارگری انگلیسی و سوسیال دموکرات‌ها متحد می‌کرد. در سال ۱۸۶۵ و ۱۸۶۶ بین‌الملل اول یک گردهمایی مقدماتی برگزار کرد و کنگرهٔ نخستش را در ژنو برپا نمود. به موازات این اقدام با توجه به گوناگونی بسیار دیدگاه‌ها اختلافات درگرفت. اولین مخالفت‌ها با <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="کارل مارکس">مارکس</a> از جانب طرفداران همیاری که مخالف سوسیالیسم دولتی بودند آغاز شد. کمی بعد از آن که <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="میخائیل باکونین">میخائیل باکونین</a> و پیروان او در سال ۱۸۶۸ به بین‌الملل پیوستند این انجمن به دو قطب طرفداران باکونین و طرفداران مارکس منشق شد.<sup id="cite_ref-تاریخ_آنارشیسم،_جورج_وودکاک_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-تاریخ_آنارشیسم،_جورج_وودکاک-37"><span class="cite-bracket">[</span>۳۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> واضح‌ترین تفاوت‌ها بین این دو گروه در استراتژی‌هایی بود که برای رسیدن به اهداف خود دنبال می‌کردند. بین‌الملل اول به نخستین گردهمایی برای ترویج ایده‌های سوسیالیستی تبدیل شد. </p><p>به طرفداران باکونین <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%B9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="جمع‌گرایی">جمع‌گرایان</a> گفته می‌شد. آن‌ها به دنبال جمعی کردن مالکیت ابزار تولید در عین حفظ پرداخت متناسب با میزان و شکل کار هر فرد بودند. آن‌ها همانند پرودونیست‌ها معتقد به حق هر فرد به تصاحب حاصل کار خویش و گرفتن پاداش برای هر مشارکت خود در فرایند تولید بودند. در مقابل <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آنارکو کمونیسم">آنارکو-کمونیست‌ها</a> به دنبال مالکیت جمعی <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF" title="ابزار تولید">ابزار تولید</a> و همچنین مالکیت جمعی فراورده‌های کار بودند. به گفتهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D9%88_%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7" title="اریکو مالاتستا">اریکو مالاتستا</a> «به جای پذیرفتن خطر آشفتگی حین تلاش برای تمایز میان کار تو و کار من، بگذار تمام کارها را انجام دهیم و همه چیز را به اشتراک بگذاریم. به این شکل هر فرد تمام امکانات و قدرتش را در اختیار جامعه می‌گذارد و به این شکل تولید کافی برای هر فرد صورت می‌گیرد و هر فرد مطابق نیازش دریافت می‌کند و دریافتش را تنها در چیزهایی محدود می‌کند که هنوز به میزان بسیار برای همه موجود نیستند».<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>۳۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> آنارکو-کمونیسم نخستین بار به عنوان یک فلسفهٔ منسجم اقتصادی-سیاسی در شاخهٔ ایتالیایی بین‌الملل اول صورت‌بندی شد. این گروه از روی احترام به باکونین اختلافات‌شان با آنارشیسم جمع‌گرا را تا پس از مرگ او علنی نمی‌کردند.<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>۳۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="سندیکالیسم">سندیکالیسم</a> نخستین بار در فرانسه و تا حدی تحت تأثیر پرودون و بعدها <a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%86%D8%AF_%D9%BE%D9%84%D9%88%D8%AA%DB%8C%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرناند پلوتیه (صفحه وجود ندارد)">پلوتیه</a> و <a href="/wiki/%DA%98%D8%B1%DA%98_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%84" title="ژرژ سورل">ژرژ سورل</a> به وجود آمد.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>۴۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این دیدگاه در اواخر قرن ۱۹ از میان جنبش اتحادیه‌های کارگری فرانسه متولد شد (سندیکا در فرانسوی به معنی اتحادیهٔ کارگری است). سندیکالیسم تا زمان در هم شکستنش توسط حکومت‌های فاشیستی نیروی مهمی در ایتالیا و اسپانیای اوایل قرن بیستم محسوب می‌شد. در ایالات متحده سندیکالیسم در پوشش «<a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" title="کارگران صنعتی جهان">کارگران صنعتی جهان</a>» یا «وابلی‌ها» در سال ۱۹۰۵ موجودیت یافت. سندیکالیسم یک <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="نظام اقتصادی">نظام اقتصادی</a> بر مبنای سازمان دادن صنایع در قالب <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86" title="کنفدراسیون">کنفدراسیون‌ها</a> یا سندیکاهاست و چنین اقتصادی از طریق مذاکره میان نمایندگان متخصصین و کارگران هر رشته‌ای اداره می‌شود.<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>۴۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> سندیکالیسم گونه‌ای از <a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کمونیسم">کمونیسم</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%85%D8%AD%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="ابرشرکت‌محوری">ابرشرکت‌محوری</a> اقتصادی است، با این وجود به شیوه‌ها و جنبش‌های سیاسی دخیل برای به عمل درآوردن چنین نظامی نیز اشاره دارد.<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>۴۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> یکی از جنبش‌های تأثیرگذار <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آنارشیسم">آنارشیستی</a> بر مبنای ایده‌های سندیکالیستی آنارکو-سندیکالیسم است. </p><p><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="فابیانیسم">انجمن فابیان</a> یک سازمان سوسیالیست بریتانیایی با هدف گسترش سوسیالیسم از طریق شیوه‌های اصلاح‌طلبانه و تدریجی است.<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>۴۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این انجمن بسیاری از پایه‌های لازم برای ساخت <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1_(%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7)" title="حزب کارگر (بریتانیا)">حزب کارگر</a> را فراهم آورد و به همین ترتیب در سیاست دولت‌های به وجود آمده پس از استعمارزدایی از امپراتوری بریتانیا، خصوصاً <a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF" title="هند">هند</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1" title="سنگاپور">سنگاپور</a> مؤثر بود. انجمن فابیان در ابتدا در عین تعهد به برپا کردن اقتصاد سوسیالیستی به <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="امپراتوری بریتانیا">امپریالیسم بریتانیا</a> نیز به عنوان یک نیروی مدرنیزاسیون متعهد بود.<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>۴۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بعدها این انجمن به یک <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%DA%A9%D8%AF%D9%87" title="اندیشکده">اندیشکده</a> تبدیل شد و حالا یکی از پانزده انجمن سوسیالیست مرتبط با حزب کارگر است. </p><p><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%B5%D9%86%D9%81%DB%8C" title="سوسیالیسم صنفی">سوسیالیسم صنفی</a> یک <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="جنبش سیاسی">جنبش سیاسی</a> طرفدار ادارهٔ کارگری صنعت به میانجی صنف‌های کارگری «در ارتباط قراردادی ضمنی با عموم جامعه است».<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>۴۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این جنبش در پادشاهی متحده آغاز شد و بیشترین تأثیر را در ربع اول قرن بیستم داشت. متفکرانی چون <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%A6%D9%84_%D8%AC%D9%88%D8%B1%D8%AC_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D8%B3%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="ساموئل جورج هابسون (صفحه وجود ندارد)">ساموئل جورج هابسون</a> و <a href="/w/index.php?title=%D8%AC._%D8%AF._%D8%A7%DA%86._%DA%A9%D9%88%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="ج. د. اچ. کول (صفحه وجود ندارد)">ج. د. اچ. کول</a> خواهان واگذاری مالکیت صنایع و نیروی کارشان به صنف‌هایی شدند که هر کدام تحت ادارهٔ دموکراتیک یک اتحادیهٔ کارگری هستند. سوسیالیست‌های صنفی کمتر از فابیانیست‌ها مایل به قرار دادن قدرت در دست دولت بودند. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="بین‌الملل_دوم"><span id=".D8.A8.DB.8C.D9.86.E2.80.8C.D8.A7.D9.84.D9.85.D9.84.D9.84_.D8.AF.D9.88.D9.85"></span>بین‌الملل دوم</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=8" title="ویرایش بخش: بین‌الملل دوم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="بین‌الملل دوم">بین‌الملل دوم</a></div> <p>با افزایش پذیرش ایده‌های مارکس و <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3" title="فریدریش انگلس">انگلس</a> خصوصاً در اروپای مرکزی، سوسیالیست‌ها در صدد اتحاد در قالب یک <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C" title="سازمان بین‌المللی">سازمان بین‌المللی</a> برآمدند. در سال ۱۸۸۹ (صدمین سالگرد انقلاب فرانسه) <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="بین‌الملل دوم">بین‌الملل دوم</a> با ۳۸۴ نماینده از بیست کشور جهان که حدود ۳۰۰ سازمان سوسیالیستی و کارگری را نمایندگی می‌کردند تشکیل شد.<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>۴۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در کنگرهٔ سوم، انگلس به عنوان رئیس‌کل افتخاری برگزیده شد. ورود آنارشیست‌ها به بین‌الملل دوم ممنوع اعلام شد. دلیل اصلی این ممنوعیت فشارها از جانب مارکسیست‌ها بود.<sup id="cite_ref-تاریخ_آنارشیسم،_جورج_وودکاک_37-1" class="reference"><a href="#cite_note-تاریخ_آنارشیسم،_جورج_وودکاک-37"><span class="cite-bracket">[</span>۳۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> می‌توان گفت که بین‌الملل دوم جایی در طول فعالیت به زمین نبردی میان <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="سوسیالیسم لیبرترین">سوسیالیسم لیبرترین</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="سوسیالیسم اقتدارگرا">سوسیالیسم اقتدارگرا</a> بدل شد. </p><p>در این دوران اصلاحات به عنوان بدیلی برای انقلاب مطرح شد. <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%A2%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%B4%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="ادوآرد برنشتاین">ادوآرد برنشتاین</a> یکی از سوسیال‌دموکرات‌های پیشرو در آلمان بود که مفهوم «سوسیالیسم تکاملی» را مطرح نمود. سوسیالیست‌های انقلابی به سرعت اصلاح‌طلبی را هدف قرار دادند. <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B2%D8%A7_%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%B2%D8%A7%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF" title="رزا لوکزامبورگ">رزا لوکزامبورگ</a> در مقالهٔ خود «اصلاح اجتماعی یا انقلاب؟» که در سال ۱۹۰۰ منتشر شد سوسیالیسم تکاملی برنشتین را مورد نکوهش قرار داد. <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="سوسیالیسم انقلابی">سوسیالیسم انقلابی</a> در برگیرندهٔ جنبش‌های متعدد سیاسی و اجتماعی است که ممکن است هر کدام «انقلاب» را متفاوت از دیگری تعریف کنند. <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="حزب سوسیال دموکرات آلمان">حزب سوسیال دموکرات آلمان</a> با وجود این که تا لغو قوانین ضدسوسیالیستی در سال ۱۸۹۰ به شکل غیرقانونی فعالیت می‌کرد به بزرگ‌ترین و قدرتمندترین حزب سوسیالیست در اروپا تبدیل شد. به گفتهٔ انگلس این حزب در انتخابات ۱۸۹۳ موفق به کسب ۱٫۷۸۷٫۰۰۰ رای شد که یک چهارم تمام رای‌ها بود. انگلس در سال ۱۸۹۵ –یعنی سال مرگش- بر اهمیت <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%81%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA" class="mw-redirect" title="مانیفست کمونیست">مانیفست کمونیست</a> برای پیروزی در «نبرد دموکراسی» تأکید کرد.<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>۴۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="آمریکای جنوبی">آمریکای جنوبی</a>، <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA_(%D8%A2%D8%B1%DA%98%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86)" title="حزب سوسیالیست (آرژانتین)">حزب سوسیالیست آرژانتین</a> در سال ۱۸۹۰ تأسیس شد. این نخستین حزب توده‌ای در این کشور و همچنین در آمریکای لاتین به‌شمار می‌رفت. این حزب از هموندان بین‌الملل دوم بود.<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>۴۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="اوایل_قرن_بیستم"><span id=".D8.A7.D9.88.D8.A7.DB.8C.D9.84_.D9.82.D8.B1.D9.86_.D8.A8.DB.8C.D8.B3.D8.AA.D9.85"></span>اوایل قرن بیستم</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=9" title="ویرایش بخش: اوایل قرن بیستم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در سال ۱۹۰۴ رهبر <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="حزب کارگر استرالیا">حزب کارگر استرالیا</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3_%D9%88%D8%A7%D8%AA%D8%B3%D9%88%D9%86" title="کریس واتسون">کریس واتسون</a> نخست‌وزیر این کشور شد. به این ترتیب واتسون رئیس نخستین حکومت سوسیالیستی پارلمانی در جهان شد.<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>۴۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> تاریخ‌نگار استرالیایی <a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%81%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D9%84%DB%8C%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="جفری بلینی (صفحه وجود ندارد)">جفری بلینی</a> معتقد است که حزب کارگر در دههٔ ۹۰ قرن ۱۹ ابداً سوسیالیستی نبود و عناصر سوسیالیست و جمع‌گرا تنها در اوائل قرن بیستم راه خود را در حزب پیدا کردند.<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>۵۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Gramsci_colorized_photo.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Gramsci_colorized_photo.jpg/220px-Gramsci_colorized_photo.jpg" decoding="async" width="220" height="312" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1c/Gramsci_colorized_photo.jpg 1.5x" data-file-width="288" data-file-height="408" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%B4%DB%8C" title="آنتونیو گرامشی">آنتونیو گرامشی</a>، عضو <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="حزب سوسیالیست ایتالیا">حزب سوسیالیست ایتالیا</a> و بعدها نظریه‌پرداز و رهبر <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="حزب کمونیست ایتالیا">حزب کمونیست ایتالیا</a></figcaption></figure> <p>در سال ۱۹۰۹ نخستین <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D8%A8%D9%88%D8%AA%D8%B5" title="کیبوتص">کیبوتص</a> توسط یهودهای روسی مهاجر در <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86" title="فلسطین">فلسطین</a> تشکیل شد.<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>۵۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> جنبش کیبوتص در طول قرن بیستم با پیروی از دکترین سوسیالیسم صهیونیستی گسترش یافت.<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>۵۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1_(%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7)" title="حزب کارگر (بریتانیا)">حزب کارگر بریتانیا</a> موفق به کسب نخستین کرسی خود در مجلس عوام در سال ۱۹۰۲ شد. </p><p>تا سال ۱۹۱۷ میهن‌پرستی جنگ جهانی اول در استرالیا و بخش غالب اروپا و ایالات متحده جای خود را به رادیکالیسم سیاسی داده بود. از جملهٔ دیگر احزاب سوسیالیست جهان که اهمیت‌شان در اوائل قرن بیستم در سیاست کشورهای خود افزایش یافت می‌توان به <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="حزب سوسیالیست ایتالیا">حزب سوسیالیست ایتالیا</a>، <a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D9%87%E2%80%8C%DB%8C_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="شاخه‌ی فرانسوی کارگران بین‌الملل (صفحه وجود ندارد)">شاخه‌ی فرانسوی کارگران بین‌الملل</a>، <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="حزب کارگران سوسیالیست اسپانیا">حزب کارگران سوسیالیست اسپانیا</a>، <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%AF" title="حزب سوسیال دموکرات سوئد">حزب سوسیال دموکرات سوئد</a>، <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه">حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه</a>، <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA_(%D8%A2%D8%B1%DA%98%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86)" title="حزب سوسیالیست (آرژانتین)">حزب سوسیالیست آرژانتین</a>، <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%B4%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="حزب کمونیست شیلی">حزب کارگران سوسیالیست</a> در <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="شیلی">شیلی</a> و <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="حزب سوسیالیست آمریکا">حزب سوسیالیست آمریکا</a> در ایالات متحده اشاره کرد. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="انقلاب_روسیه"><span id=".D8.A7.D9.86.D9.82.D9.84.D8.A7.D8.A8_.D8.B1.D9.88.D8.B3.DB.8C.D9.87"></span>انقلاب روسیه</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=10" title="ویرایش بخش: انقلاب روسیه"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="انقلاب روسیه">انقلاب روسیه</a></div> <p>در فوریهٔ ۱۹۱۷ انقلابی در روسیه رخ داد. کارگران، سربازان و <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%82%D8%A7%D9%86_(%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1)" class="mw-redirect" title="دهقان (زمین‌دار)">دهقانان</a> شوراها را تشکیل دادند، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="امپراتوری روسیه">پادشاهی</a> سقوط کرد و یک حکومت موقت تشکیل شد که انتخابات مجلس مؤسسان را به تعلیق درآورد. در آپریل همان سال <a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%B1_%D9%84%D9%86%DB%8C%D9%86" title="ولادیمیر لنین">ولادیمیر لنین</a> رهبر شاخهٔ <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%B4%D9%88%DB%8C%DA%A9" title="بلشویک">بلشویک</a> سوسیالیست‌ها در روسیه که برای توسعه عمیق و جنجالی‌اش از مارکسیسم شناخته می‌شد موفق شد که با عبور از آلمان از محل تبعیدش در سوییس به روسیه برگردد. </p><p>لنین مقالاتی پیرامون تحلیل خود از <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="امپریالیسم">امپریالیسم</a>، انحصار دوران جهانی‌سازی سرمایه‌داری و همچنین تحلیل‌هایی در مورد شرایط اجتماعی منتشر کرده بود. او شاهد این نکته بود که با گسترش سرمایه‌داری در اروپا و آمریکا، کارگران تا جایی که مشغول کار کردن برای پرداخت هزینه‌هایشان بودند همچنان از کسب <a href="/wiki/%D8%A2%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="آگاهی طبقاتی">آگاهی طبقاتی</a> ناتوان باقی می‌ماندند. به این ترتیب لنین این‌طور نتیجه گرفت که انقلاب اجتماعی نیازمند رهبری یک حزب <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%82%D8%B1%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86_(%D9%84%D9%86%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85)" title="پیش‌قراولان (لنینیسم)">ونگارد</a> با انقلابیون واجد آگاهی طبقاتی از بخش‌های تحصیل‌کرده و فعال جمعیت است.<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>۵۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>لنین با رسیدن به <a href="/wiki/%D9%BE%D8%AA%D8%B1%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect" title="پتروگراد">پتروگراد</a> اعلام کرد که انقلاب در روسیه در این زمان تازه آغاز شده است و قدم بعدی برای شوراهای کارگری این است که قدرت را به‌طور کامل از آن خود کنند. او <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%84" title="تزهای آوریل">تزهایی</a> برای مشخص کردن طرح کلی بلشویک‌ها از جمله رد هرگونه مشروعیت حکومت موقت و تقاضای ادارهٔ دولت از طریق شوراها مطرح نمود. بلشویک‌ها به تاثیرگذارترین نیرو تبدیل شدند. در ۷ نوامبر <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AE_%D8%B2%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="کاخ زمستانی">کاخ زمستانی</a> توسط <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4_%D8%B3%D8%B1%D8%AE" title="ارتش سرخ">ارتش سرخ</a> بلشویک مورد حمله قرار گرفت. از این واقعه بعدها در ادبیات <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%B1_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی">اتحاد جماهیر شوروی</a> تحت عنوان انقلاب کبیر سوسیالیستی اکتبر یاد می‌شد. دولت موقت از بین رفت و فدراسیون جماهیر سوسیالیستی شوروی –نخستین دولت سوسیالیستی صاحب قانون اساسی جهان- تأسیس شد. در ۲۵ ژانویهٔ ۱۹۱۸ لنین در شورای پتروگراد<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>۵۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> اعلام کرد «زنده باد انقلاب سوسیالیستی جهانی!» و خواهان آتش‌بس در تمام جبهه‌ها و انتقال مالکیت زمین‌های ملاکان، درباریان و <a href="/wiki/%D8%B5%D9%88%D9%85%D8%B9%D9%87" title="صومعه">صومعه‌ها</a> به دهقانان بدون هیچ گونه پرداخت شد.<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">[</span>۵۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>یک روز بعد از کسب قدرت اجرایی در ۲۵ ژانویه لنین پیش‌نویس ادارهٔ کارگری را نوشت که مطابق آن ادارهٔ کارگری مشاغلی که بیش از پنج کارگر دارند تضمین می‌شد و دسترسی به تمام کتاب‌ها، اسناد و منابع لازم را برای کارگران فراهم می‌کرد و پیروی از دستورها کارگران را «به عنوان صاحبان بنگاه‌ها» ضروری می‌دانست.<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">[</span>۵۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> حکومت بلشویک از طریق شوراهای منتخب و همراستا با <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%88%D9%86_%DA%86%D9%BE_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="انقلابیون چپ سوسیالیست (صفحه وجود ندارد)">انقلابیون چپ سوسیالیست</a> که دهقان-محور بودند شروع به ملی‌کردن بانک‌ها و صنایع نمود. این حکومت خواهان صلح و خروج از <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D9%84" title="جنگ جهانی اول">جنگ جهانی اول</a> شد و فراخوانی برای <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D9%85%D8%A4%D8%B3%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="مجلس مؤسسان">مجلس مؤسسان</a> داد که در آن <a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="حزب انقلابیون سوسیالیست (صفحه وجود ندارد)">حزب انقلابیون سوسیالیست</a> موفق به کسب اکثریت شد.<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>۵۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>مجلس مؤسسان <a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1_%DA%86%D8%B1%D9%86%D9%88%D9%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="ویکتور چرنوف (صفحه وجود ندارد)">ویکتور چرنوف</a>، رهبر حزب انقلابیون سوسیالیست را به عنوان رئیس‌جمهور <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="جمهوری روسیه">جمهوری روسیه</a> انتخاب کرد، پیشنهاد بلشویک‌ها مبنی بر تأیید فرمان‌ها شوروی در مسائلی چون زمین، صلح و ادارهٔ کارگری را رد کرد ولی قدرت نمایندگان شوراهای کارگری، سربازان و دهقانان را به رسمیت شناخت. روز بعد بلشویک‌ها اعلام کردند که انتخابات مجلس مؤسسان با لیست‌های حزبی قدیمی برگزار شده بود<sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite-bracket">[</span>۵۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و «کمیتهٔ مرکزی اجرایی روسی» آن را منحل نمود.<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>۵۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>۶۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در مارس ۱۹۱۹ <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="حزب کمونیست">احزاب کمونیست</a> جهان طی ملاقاتی در مسکو «<a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86" title="کمینترن">کمینترن</a>» را تشکیل کردند که با عنوان بین‌الملل سوم نیز شناخته می‌شود.<sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite-bracket">[</span>۶۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>اتحاد شوروی تا پیش از <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="جنگ جهانی دوم">جنگ جهانی دوم</a> دو قحطی بزرگ را تجربه کرد. اولی <a href="/wiki/%D9%82%D8%AD%D8%B7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%B2%DB%B2%E2%80%93%DB%B1%DB%B9%DB%B2%DB%B1" title="قحطی روسیه در سال‌های ۲۲–۱۹۲۱">قحطی روسیه در سال‌های ۱۹۲۱–۱۹۲۲</a> بود که بین یک تا ده میلیون کشته بر جا گذاشت. <a href="/wiki/%D9%82%D8%AD%D8%B7%DB%8C_%DB%B1%DB%B9%DB%B3%DB%B2%E2%80%93%DB%B3%DB%B3_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="قحطی ۱۹۳۲–۳۳ شوروی">قحطی بزرگ دوم</a> در سال‌های ۱۹۳۲–۱۹۳۳ شکل گرفت. </p><p>اقتصاد شوروی نخستین <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="اقتصاد دستوری">اقتصاد دستوری</a> متمرکز در جهان بود. این اقتصاد مالکیت دولتی صنایع را از طریق نهادهای مرکزی‌ای چون <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%84%D9%86" title="گاسپلن">گاسپلن</a> دنبال می‌کرد. برنامه‌های اقتصادی در قالب برنامه‌های پنج ساله تنظیم می‌شد. تمرکز روی گسترش <a href="/wiki/%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9_%D8%B3%D9%86%DA%AF%DB%8C%D9%86" title="صنایع سنگین">صنایع سنگین</a> حتی به قیمت شکست <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C" title="کشاورزی">کشاورزی</a> بود. به این ترتیب شوروی به یکی از برترین تولیدکننده‌های محصولات سنگین صنعتی در جهان تبدیل شد اما صنایع سبک و مصرفی در آن رو به زوال گذاشت. صنعتی‌سازی سریع دو هدف داشت: آوردن جوامع اغلب دهقانی شوروی به عصر مدرن و تأسیس یک <a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%D9%82%D9%87_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1" title="طبقه کارگر">طبقهٔ کارگر</a> وفادار به لحاظ سیاسی. مدرنیزاسیون باعث افزایش عمومی استانداردهای زندگی در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ شد.<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>۶۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="بین‌الملل_سوم_و_موج_انقلابی"><span id=".D8.A8.DB.8C.D9.86.E2.80.8C.D8.A7.D9.84.D9.85.D9.84.D9.84_.D8.B3.D9.88.D9.85_.D9.88_.D9.85.D9.88.D8.AC_.D8.A7.D9.86.D9.82.D9.84.D8.A7.D8.A8.DB.8C"></span>بین‌الملل سوم و موج انقلابی</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=11" title="ویرایش بخش: بین‌الملل سوم و موج انقلابی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Rosa_Luxemburg.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Rosa_Luxemburg.jpg/220px-Rosa_Luxemburg.jpg" decoding="async" width="220" height="331" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Rosa_Luxemburg.jpg/330px-Rosa_Luxemburg.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Rosa_Luxemburg.jpg/440px-Rosa_Luxemburg.jpg 2x" data-file-width="5044" data-file-height="7592" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B2%D8%A7_%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%B2%D8%A7%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF" title="رزا لوکزامبورگ">رزا لوکزامبورگ</a>، انقلابی مارکسیست برجسته، از رهبران <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="حزب سوسیال دموکرات آلمان">حزب سوسیال‌دموکرات آلمان</a> و از رهبران و شهیدان <a href="/wiki/%D8%AE%DB%8C%D8%B2%D8%B4_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="خیزش اسپارتاکیست‌ها">خیزش اسپارتاکیست‌ها</a></figcaption></figure> <p>انقلاب بلشویکی روسیه در ژانویه ۱۹۱۸ آغازگر احزاب کمونیست در بسیاری از کشورها و موجی انقلابی تا اواسط ۱۹۲۰ شد. عدهٔ کمی از کمونیست‌ها شکی در این داشتند که پیروزی تجربهٔ روسیه به پیروزی انقلاب‌های کارگری و سوسیالیستی در کشورهای توسعه‌یافتهٔ صنعتی بستگی داشت.<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>۶۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite-bracket">[</span>۶۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در سال ۱۹۱۹ لنین و <a href="/wiki/%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86_%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="لئون تروتسکی">تروتسکی</a> احزاب کمونیست جهان را در قالب مجمعی جهانی از کارگران جمع کردند که به آن بین‌الملل کمونیستی یا کمینترن یا <a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86" title="کمینترن">بین‌الملل سوم</a> نیز گفته می‌شد. </p><p>انقلاب روسیه الهام‌بخش قیام‌هایی در کشورهای دیگر شد. <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B9%DB%B1%DB%B9%E2%80%93%DB%B1%DB%B9%DB%B1%DB%B8_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="انقلاب ۱۹۱۹–۱۹۱۸ آلمان">انقلاب آلمان</a> ۱۹۱۸–۱۹۱۹ حکومت پادشاهی آلمان را با یک جمهوری جایگزین کرد. انقلاب از نوامبر ۱۹۱۸ تا تأسیس <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1" title="جمهوری وایمار">جمهوری وایمار</a> در اوت ۱۹۱۹ ادامه داشت. این دوره به دو بخش <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="جمهوری شورایی باواریا">جمهوری شورایی باواریا</a><sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite-bracket">[</span>۶۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Jack_A._Goldstone_2015_p._227_66-0" class="reference"><a href="#cite_note-Jack_A._Goldstone_2015_p._227-66"><span class="cite-bracket">[</span>۶۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">[</span>۶۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span class="cite-bracket">[</span>۶۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و <a href="/wiki/%D8%AE%DB%8C%D8%B2%D8%B4_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="خیزش اسپارتاکیست‌ها">خیزش اسپارتاکیست‌ها</a> تقسیم می‌شد. یک <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="جمهوری شورایی مجارستان">جمهوری کوتاه مدت شورایی در مجارستان</a> بین ۲۱ مارس تا اول اوت ۱۹۱۹ به وجود آمد. رهبر این جمهوری <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%A7_%DA%A9%D9%88%D9%86" title="بلا کون">بلا کون</a><sup id="cite_ref-Jack_A._Goldstone_2015_p._227_66-1" class="reference"><a href="#cite_note-Jack_A._Goldstone_2015_p._227-66"><span class="cite-bracket">[</span>۶۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69"><span class="cite-bracket">[</span>۶۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70"><span class="cite-bracket">[</span>۷۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بود و باعث ایجاد یک دوره وحشت سرخ شد. با سرنگونی رژیم یک دوره وحشت سفید وحشیانه‌تر شکل گرفت. کون موفق شد به اتحاد شوروی بگریزد و در آن‌جا در قتل ده‌ها هزار از سفیدهای روسی مشارکت کند.<sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71"><span class="cite-bracket">[</span>۷۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72"><span class="cite-bracket">[</span>۷۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> او در <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="پاکسازی بزرگ">پاکسازی‌های ۱۹۳۰ شوروی</a> کشته شد.<sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span class="cite-bracket">[</span>۷۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-74" class="reference"><a href="#cite_note-74"><span class="cite-bracket">[</span>۷۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در ایتالیا وقایع موسوم به «دوسالگان سرخ»<sup id="cite_ref-75" class="reference"><a href="#cite_note-75"><span class="cite-bracket">[</span>۷۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-76" class="reference"><a href="#cite_note-76"><span class="cite-bracket">[</span>۷۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> با اعتصاب‌های عمومی، تظاهرات‌های کارگری و تجربیات خود-مدیریتی از طریق تصرف کارخانه‌ها و زمین شکل گرفت. در <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="تورین">تورین</a> و <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86" title="میلان">میلان</a> شوراهای کارگری تشکیل شدند و <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88-%D8%B3%D9%86%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آنارکو-سندیکالیسم">آنارکوسندیکالیست‌ها</a> به تسخیر کارخانه‌ها دست زدند. </p><p>در ایران دورهٔ کوتاه ۱۹۲۰–۱۹۲۱ <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="جمهوری شورایی سوسیالیستی ایران">جمهوری شورایی سوسیالیستی ایران</a> برپا شد. <a href="/w/index.php?title=%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D9%BE%D8%A7%D8%AA%D8%A7%DA%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="قیام پاتاگونیا (صفحه وجود ندارد)">قیام پاتاگونیا</a> که انقلابی سندیکالیستی در آرژانتین بود یک سال و نیم از ۱۹۲۰ تا ۱۹۲۱ دوام یافت. کمون آنارشیستی <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%A7%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%DA%98%D9%88" title="گوانگ‌ژو">گوانگ‌ژو</a> در چین از سال ۱۹۲۱ به مدت شش سال موجودیت داشت. در سال ۱۹۲۴ <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AE%D9%84%D9%82_%D9%85%D8%BA%D9%88%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="جمهوری خلق مغولستان">جمهوری خلق مغولستان</a> تأسیس شد و تحت حکومت <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%AE%D9%84%D9%82_%D9%85%D8%BA%D9%88%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="حزب خلق مغولستان">حزب خلق مغولستان</a> قرار گرفت. فدراسیون آنارشیستی در <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%DA%86%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="منچوری">منچوری</a> از سال ۱۹۲۹ به مدت دو سال حاکم بود. بسیاری از این انقلاب‌ها آغازگر جوامع و الگوهای اقتصادی‌ای شدند که سوسیالیستی توصیف شده است.<sup id="cite_ref-77" class="reference"><a href="#cite_note-77"><span class="cite-bracket">[</span>۷۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="از_رکود_بزرگ_تا_جنگ_جهانی_دوم"><span id=".D8.A7.D8.B2_.D8.B1.DA.A9.D9.88.D8.AF_.D8.A8.D8.B2.D8.B1.DA.AF_.D8.AA.D8.A7_.D8.AC.D9.86.DA.AF_.D8.AC.D9.87.D8.A7.D9.86.DB.8C_.D8.AF.D9.88.D9.85"></span>از رکود بزرگ تا جنگ جهانی دوم</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=12" title="ویرایش بخش: از رکود بزرگ تا جنگ جهانی دوم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در دههٔ ۲۰ و ۳۰ قرن بیستم اختلافات میان سوسیالیست‌های دموکراتیک و اصلاح‌طلب (که معمولاً با بین‌الملل کارگری و سوسیالیستی مرتبط بودند) و سوسیالیست‌های انقلابی (که عموماً به بین‌الملل کمونیستی وابستگی داشتند) افزایش یافت. همچنین درگیری درون جنبش‌های کمونیستی میان استالینیست‌های مسلط و مخالفانی چون طرفداران تروتسکی در اپوزیسیون چپ بالا گرفت. تروتسکیست‌ها در بین‌الملل چهارم تروتسکی که در سال ۱۹۳۸ در فرانسه تأسیس شد معتقد بودند که کمینترن یا بین‌الملل سوم به‌طور غیرقابل بازگشتی «با استالینیسم تباه شده است» و در نتیجه از رساندن طبقهٔ کارگر به قدرت ناتوان است.<sup id="cite_ref-78" class="reference"><a href="#cite_note-78"><span class="cite-bracket">[</span>۷۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در اواخر دههٔ سی قرن بیستم با عروج <a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="فاشیسم">فاشیسم</a> در سرتاسر اروپا سوسیالیست‌های دموکرات و کمونیست‌ها برای پیگیری سیاست جبههٔ واحد به هم نزدیک‌تر شدند. در ژوئن ۱۹۳۴ شاخهٔ فرانسوی بین‌الملل کارگری به رهبری <a href="/wiki/%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86_%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%85" title="لئون بلوم">لئون بلوم</a> معاهدهٔ همکاری با <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="حزب کمونیست فرانسه">حزب کمونیست فرانسه</a> منعقد کرد. در انتخابات ۱۹۳۶ جبههٔ متحد برندهٔ اکثریت کرسی‌های مجلس شد و بلوم موفق به تشکیل حکومت شد. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="جنگ_داخلی_اسپانیا"><span id=".D8.AC.D9.86.DA.AF_.D8.AF.D8.A7.D8.AE.D9.84.DB.8C_.D8.A7.D8.B3.D9.BE.D8.A7.D9.86.DB.8C.D8.A7"></span>جنگ داخلی اسپانیا</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=13" title="ویرایش بخش: جنگ داخلی اسپانیا"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="جنگ داخلی اسپانیا">جنگ داخلی اسپانیا</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Milicianas_CNT-FAI.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Milicianas_CNT-FAI.png/220px-Milicianas_CNT-FAI.png" decoding="async" width="220" height="142" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Milicianas_CNT-FAI.png/330px-Milicianas_CNT-FAI.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Milicianas_CNT-FAI.png/440px-Milicianas_CNT-FAI.png 2x" data-file-width="565" data-file-height="364" /></a><figcaption>اعضای میلیشیای <a href="/wiki/%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7_%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="فدراسیون آنارکیستا ایبریکا">آنارکیستا ایبریکا</a> در جریان <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B9%DB%B3%DB%B6_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="انقلاب ۱۹۳۶ اسپانیا">انقلاب اسپانیا</a> در ۱۹۳۶</figcaption></figure> <p>در جنگ داخلی اسپانیا (۱۹۳۶–۱۹۳۹) سوسیالیست‌ها (از جمله سوسیال دموکرات‌های <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="حزب کارگران سوسیالیست اسپانیا">حزب کارگران سوسیالیست اسپانیا</a> و مارکسیست‌های <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="حزب اتحاد مارکسیستی کارگران">حزب اتحاد مارکسیستی کارگران</a>) به‌طور متحد در جبههٔ جمهوری‌خواهان وفادار به جناح چپ <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="جمهوری دوم اسپانیا">جمهوری دوم اسپانیا</a> قرار گرفتند و با آنارشیست‌های کمونیست و سندیکالیست متحد شدند و از <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%DB%8C_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="اتحادیه‌ی عمومی کارگران (صفحه وجود ندارد)">اتحادیه‌ی عمومی کارگران</a> حمایت کردند.<sup id="cite_ref-79" class="reference"><a href="#cite_note-79"><span class="cite-bracket">[</span>۷۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>انقلاب اسپانیا در ۱۹۳۶ یک انقلاب اجتماعی کارگری در طول جنگ بود که معمولاً به عنوان الگویی برای <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D8%B2_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="سوسیالیسم از پایین (صفحه وجود ندارد)">سوسیالیسم از پایین</a><sup id="cite_ref-80" class="reference"><a href="#cite_note-80"><span class="cite-bracket">[</span>۸۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-81" class="reference"><a href="#cite_note-81"><span class="cite-bracket">[</span>۸۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> دیده می‌شود. جنبشی متأثر از آنارشیسم و با مشارکت دهقانان و کارگران که حمایت گروه‌های مسلح شبه‌نظامی را داشت بر <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%86" title="بارسلون">بارسلون</a> و بخش‌های گسترده‌ای از مناطق روستایی اسپانیا مسلط شد و در آن‌ها سیاست زمین اشتراکی را در پیش گرفت.<sup id="cite_ref-82" class="reference"><a href="#cite_note-82"><span class="cite-bracket">[</span>۸۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B9%DB%B3%DB%B6_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="انقلاب ۱۹۳۶ اسپانیا">انقلاب اسپانیا</a> با <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="جنگ داخلی اسپانیا">جنگ داخلی اسپانیا</a> در ۱۹۳۶ آغاز شد و به اِعمال گستردهٔ اصول سوسیالیسم لیبرترین برای مدت دو تا سه سال منجر شد. از جمله مناطق تحت تسلط انقلابیون می‌توان به <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="کاتالونیا">کاتالونیا</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D9%86" title="آراگون">آراگون</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3" title="اندلس">اندلس</a>، و بخش‌هایی از لوانته اشاره کرد. در این دوره بخش عمدهٔ اقتصاد اسپانیا تحت کنترل کارگری درآمد. مطابق برآورد تاریخ‌نگار آنارشیست <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%85_%D8%AF%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="سم دالگف (صفحه وجود ندارد)">سم دالگف</a> حدود هشت میلیون نفر به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در انقلاب اسپانیا مشارکت داشتند.<sup id="cite_ref-83" class="reference"><a href="#cite_note-83"><span class="cite-bracket">[</span>۸۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="میانهٔ_قرن_بیستم"><span id=".D9.85.DB.8C.D8.A7.D9.86.D9.87.D9.94_.D9.82.D8.B1.D9.86_.D8.A8.DB.8C.D8.B3.D8.AA.D9.85"></span>میانهٔ قرن بیستم</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=14" title="ویرایش بخش: میانهٔ قرن بیستم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="پس_از_جنگ_جهانی_دوم"><span id=".D9.BE.D8.B3_.D8.A7.D8.B2_.D8.AC.D9.86.DA.AF_.D8.AC.D9.87.D8.A7.D9.86.DB.8C_.D8.AF.D9.88.D9.85"></span>پس از جنگ جهانی دوم</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=15" title="ویرایش بخش: پس از جنگ جهانی دوم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>عروج <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="نازیسم">نازیسم</a> و آغاز جنگ جهانی دوم به انحلال بین‌الملل کارگری و سوسیالیستی در سال ۱۹۴۰ انجامید. بعد از جنگ، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="انترناسیونال سوسیالیست">بین‌الملل سوسیالیست</a> به عنوان وارث آن در ژوئیه ۱۹۵۱ در فرانکفورت تأسیس شد.<sup id="cite_ref-84" class="reference"><a href="#cite_note-84"><span class="cite-bracket">[</span>۸۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>پس از جنگ جهانی دوم حکومت‌های سوسیال دموکرات، اصلاحات اجتماعی و توزیع ثروت را از طریق <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA_%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%87" title="دولت رفاه">دولت رفاه</a> و نظام مالیاتی پی گرفتند. احزاب سوسیال دموکرات در دوران پس از جنگ در سیاست کشورهایی مثل <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="ایتالیا">ایتالیا</a>، <a href="/wiki/%DA%86%DA%A9%D8%B3%D9%84%D9%88%D8%A7%DA%A9%DB%8C" title="چکسلواکی">چکسلواکی</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%DA%98%DB%8C%DA%A9" title="بلژیک">بلژیک</a> و <a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%88%DA%98" title="نروژ">نروژ</a> دست بالا را داشتند. در این دوران فرانسه مدعی بیشترین مالکیت دولتی در میان کشورهای سرمایه‌داری بود. این کشور به ملی‌سازی برخی شرکت‌های عمومی از جمله شرکت‌های مرتبط با معدن، برق، گاز، هواپیمایی، بانک و ماشین‌سازی روی آورد.<sup id="cite_ref-85" class="reference"><a href="#cite_note-85"><span class="cite-bracket">[</span>۸۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در سال ۱۹۴۵ حزب کارگر بریتانیا به رهبری <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%85%D9%86%D8%AA_%D8%A7%D8%AA%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="کلمنت اتلی">کلمنت اتلی</a> و بر اساس یک برنامهٔ سوسیالیستی رادیکال به قدرت رسید. دولت کارگری صنایعی چون معدن، گاز، زغال‌سنگ، برق، راه‌آهن، آهن، فولاد و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%A9_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="بانک انگلستان">بانک انگلیس</a> را ملی کرد. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%DB%8C" title="بی‌پی">نفت و گاز بریتانیا</a> به‌طور رسمی در ۱۹۵۱ ملی شد.<sup id="cite_ref-86" class="reference"><a href="#cite_note-86"><span class="cite-bracket">[</span>۸۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%84%D9%86%D8%AF" title="آنتونی کراسلند">آنتونی کراسلند</a> می‌گوید در سال ۱۹۶۵ ۲۵٪ صنایع بریتانیا ملی شده بود و خدمتکاران عمومی از جمله آن‌ها که در شرکت‌های ملی کار می‌کردند همین میزان از کارگران را تشکیل می‌دادند.<sup id="cite_ref-87" class="reference"><a href="#cite_note-87"><span class="cite-bracket">[</span>۸۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> دولت‌های کارگری در سال‌های ۱۹۶۴–۱۹۷۰ و ۱۹۷۴–۱۹۷۹ نیز مسیر مشابهی در پیش گرفتند.<sup id="cite_ref-88" class="reference"><a href="#cite_note-88"><span class="cite-bracket">[</span>۸۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> سوسیالیست‌ها پس از غیرملی سازی <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%84" title="بریتیش استیل">شرکت فولاد بریتانیا</a> توسط محافظه‌کاران این صنعت را به علاوهٔ شرکت <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D8%B4_%D9%84%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AF" title="بریتیش لیلاند">بریتیش لیلاند</a> در ۱۹۷۶ ملی کردند.<sup id="cite_ref-89" class="reference"><a href="#cite_note-89"><span class="cite-bracket">[</span>۸۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> سرویس سلامت همگانی خدمات مرتبط با سلامتی را به‌طور رایگان با استفاده از مالیات فراهم می‌آورد. مسکن عمومی و کارگری نیز به علاوهٔ آموزش دانشگاهی از طریق نظام بورسیه‌ای در دسترس قرار گرفت.<sup id="cite_ref-90" class="reference"><a href="#cite_note-90"><span class="cite-bracket">[</span>۹۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="کشورهای_نوردیک"><span id=".DA.A9.D8.B4.D9.88.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.86.D9.88.D8.B1.D8.AF.DB.8C.DA.A9"></span>کشورهای نوردیک</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=16" title="ویرایش بخش: کشورهای نوردیک"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقاله‌های اصلی: <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%DA%A9" title="کشورهای نوردیک">کشورهای نوردیک</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84_%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%DA%A9" title="مدل نوردیک">مدل نوردیک</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Einar_Gerhardsen_1945.jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Einar_Gerhardsen_1945.jpeg/220px-Einar_Gerhardsen_1945.jpeg" decoding="async" width="220" height="304" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Einar_Gerhardsen_1945.jpeg/330px-Einar_Gerhardsen_1945.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/45/Einar_Gerhardsen_1945.jpeg 2x" data-file-width="397" data-file-height="549" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B1_%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D9%86" class="mw-redirect" title="اینار گارهاردسن">اینار گارهاردسن</a>، <a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%D9%86%D8%B1%D9%88%DA%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="نخست‌وزیر نروژ (صفحه وجود ندارد)">نخست‌وزیر نروژ</a> از <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1_%D9%86%D8%B1%D9%88%DA%98" class="mw-redirect" title="حزب کارگر نروژ">حزب کارگر</a></figcaption></figure> <p>در طول اغلب دوران پس از جنگ، سوئد توسط <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%AF" title="حزب سوسیال دموکرات سوئد">حزب سوسیال دموکرات</a> اداره می‌شد که در تعامل گسترده با اتحادیه‌های کارگری و صنعتی قرار داشت.<sup id="cite_ref-91" class="reference"><a href="#cite_note-91"><span class="cite-bracket">[</span>۹۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این حزب از سال ۱۹۳۶ تا ۱۹۷۶، ۱۹۸۲ تا ۱۹۹۱، ۱۹۹۴ تا ۲۰۰۶ و از ۲۰۱۴ غالباً به شکل حکومت اقلیت در قدرت بوده است. این دولت‌ها قادر شدند تا نظام رفاهی را تا حد قابل توجهی گسترش دهند.<sup id="cite_ref-92" class="reference"><a href="#cite_note-92"><span class="cite-bracket">[</span>۹۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> نخست‌وزیر سوئد <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%81_%D9%BE%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%87" title="اولاف پالمه">اولاف پالمه</a> خود را یک «سوسیال دموکرات» می‌دانست<sup id="cite_ref-93" class="reference"><a href="#cite_note-93"><span class="cite-bracket">[</span>۹۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و یک «اصلاح‌طلب انقلابی» شناخته می‌شد.<sup id="cite_ref-94" class="reference"><a href="#cite_note-94"><span class="cite-bracket">[</span>۹۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>حزب کارگری نروژ در سال ۱۸۸۷ تأسیس شد و عمدتاً فدراسیونی متشکل از احزاب کارگری بود. حزب کارگری نروژ از ۱۹۴۶ تا ۱۹۶۲ با رهبری <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B1_%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D9%86" class="mw-redirect" title="اینار گارهاردسن">اینار گارهاردسن</a> -که به مدت هفده سال نخست‌وزیر بود- اکثریت غالب را در پارلمان این کشور داشت. اگرچه این حزب بسیاری از ایده‌های سوسیالیستی پیش از جنگ خود را رها کرد اما نظام رفاهی در دوران گارهاردسن برای فراهم آوردن حقوق اساسی بشر و ثبات اقتصادی گسترش یافت.<sup id="cite_ref-95" class="reference"><a href="#cite_note-95"><span class="cite-bracket">[</span>۹۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>احزاب سوسیال دموکرات در جملهٔ قدیمی‌ترین احزاب در تمام <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%DA%A9" title="کشورهای نوردیک">کشورهای نوردیک</a> هستند. این کشورها یا نظام‌هایی که به مدت طولانی تحت تسلط احزاب سوسیال دموکرات قرار داشته‌اند معمولاً با برچسب سوسیال‌دموکرات شناخته می‌شوند.<sup id="cite_ref-96" class="reference"><a href="#cite_note-96"><span class="cite-bracket">[</span>۹۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> الگوی نوردیک نوعی از نظام اقتصادی-سیاسی است که بین کشورهای نوردیک (<a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="دانمارک">دانمارک</a>، <a href="/wiki/%D9%81%D9%86%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AF" title="فنلاند">فنلاند</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%84%D9%86%D8%AF" title="ایسلند">ایسلند</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%88%DA%98" title="نروژ">نروژ</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%AF" title="سوئد">سوئد</a>) مشترک است. این الگو سه مولفهٔ اساسی دارد: مذاکرهٔ مسالمت‌آمیز و نهادمند میان کارفرمایان و اتحادیه‌های کارگری، سیاست‌های فعال، قابل پیش‌بینی و محاسبه‌شده در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%86" title="اقتصاد کلان">اقتصاد کلان</a> و نظام رفاهی همگانی و آموزش رایگان. نظام رفاهی در نروژ و سوئد غالب است اما اتحادیه‌های کارگری نقش مهم‌تری در دانمارک، فنلاند و ایسلند ایفا می‌کنند.<sup id="cite_ref-:0_97-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-97"><span class="cite-bracket">[</span>۹۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-98" class="reference"><a href="#cite_note-98"><span class="cite-bracket">[</span>۹۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-99" class="reference"><a href="#cite_note-99"><span class="cite-bracket">[</span>۹۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-100" class="reference"><a href="#cite_note-100"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-101" class="reference"><a href="#cite_note-101"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>اصلاحات اساسی در کشورهای نوردیک نتیجهٔ مصالحه و توافق میان گروه‌های مختلف در <a href="/wiki/%D8%B7%DB%8C%D9%81_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="طیف سیاسی">طیف سیاسی</a> است. اصلاحات اصلی در دانمارک، نروژ و سوئد تحت نظارت کابینه‌های سوسیال دموکرات صورت گرفت، در حالی که در کاربست این الگو در فنلاند و ایسلند احزاب مرکز-راست احزاب غالب بودند. از جنگ جهانی دوم کشورهای نوردیک عمدتاً قادر به حفظ سوسیال‌دموکراسی و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%B7" title="اقتصاد مختلط">اقتصاد ترکیبی</a> بوده‌اند که با مشارکت نیروی کار، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="برابری جنسیتی">برابری جنسیتی</a>، منافع برابری‌خواهانه و همگانی، بازتوزیع ثروت و سیاست‌های بسط مالی شناخته می‌شود.<sup id="cite_ref-:0_97-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-97"><span class="cite-bracket">[</span>۹۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-102" class="reference"><a href="#cite_note-102"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-103" class="reference"><a href="#cite_note-103"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="اتحاد_شوروی_و_اروپای_شرقی"><span id=".D8.A7.D8.AA.D8.AD.D8.A7.D8.AF_.D8.B4.D9.88.D8.B1.D9.88.DB.8C_.D9.88_.D8.A7.D8.B1.D9.88.D9.BE.D8.A7.DB.8C_.D8.B4.D8.B1.D9.82.DB.8C"></span>اتحاد شوروی و اروپای شرقی</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=17" title="ویرایش بخش: اتحاد شوروی و اروپای شرقی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>دوران شوروی شاهد رقابت میان <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%A9_%D8%B4%D8%B1%D9%82" title="بلوک شرق">بلوک شرقی</a> به رهبری شوروی و <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%A9_%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="بلوک غرب">بلوک غربی</a> به رهبری ایالات متحده بود. نظام شوروی در بخش غالب قرن بیستم به عنوان تهدید و رقیبی برای سرمایه‌داری غربی دیده می‌شد.<sup id="cite_ref-104" class="reference"><a href="#cite_note-104"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بلوک شرق متشکل از دولت‌های کمونیستی اروپای مرکزی و شرقی بود. کشورهایی چون <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AE%D9%84%D9%82_%D9%84%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="جمهوری خلق لهستان">جمهوری خلق لهستان</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="جمهوری دموکراتیک آلمان">جمهوری دموکراتیک آلمان</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AE%D9%84%D9%82_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="جمهوری خلق مجارستان">مجارستان</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AE%D9%84%D9%82_%D8%A8%D9%84%D8%BA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="جمهوری خلق بلغارستان">بلغارستان</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%DA%86%DA%A9%D8%B3%D9%84%D9%88%D8%A7%DA%A9%DB%8C" title="جمهوری سوسیالیستی چکسلواکی">چکسلواکی</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="جمهوری سوسیالیستی رومانی">رومانی</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AE%D9%84%D9%82_%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="جمهوری سوسیالیستی خلق آلبانی">آلبانی</a> و در آغاز <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%DB%8C%D9%88%DA%AF%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%88%DB%8C" title="جمهوری فدرال سوسیالیستی یوگسلاوی">یوگسلاوی</a> در این ردیف قرار داشتند. </p><p><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B9%DB%B5%DB%B6_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="انقلاب ۱۹۵۶ مجارستان">انقلاب ۱۹۵۶ مجارستان</a> که یک قیام خودجوش سراسری علیه حکومت کمونیستی بود به شکلی بی‌رحمانه توسط نیروهای شوروی سرکوب شد و مخالفت <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D8%AA%D8%A7_%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%B4%DA%86%D9%81" title="نیکیتا خروشچف">نیکیتا خروشچف</a> با افراطی‌گری‌های رژیم <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D8%B2%D9%81_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86" title="ژوزف استالین">استالین</a><sup id="cite_ref-105" class="reference"><a href="#cite_note-105"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> باعث اختلاف در احزاب کمونیست اروپای غربی شد که به شکل‌گیری <a href="/wiki/%DA%86%D9%BE_%D9%86%D9%88" title="چپ نو">چپ نو</a> (پایین‌تر را ببینید) انجامید. کمتر از یک دهه بعد چکسلواکی به رهبری <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%A8%DA%86%DA%A9" title="الکساندر دوبچک">الکساندر دوبچک</a> کوشید تا الگوی دموکراتیک‌تری از سوسیالیسم دولتی ارائه دهد که از آن با عنوان «<a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A8%D8%A7_%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سوسیالیسم با چهره‌ی انسانی (صفحه وجود ندارد)">سوسیالیسم با چهره‌ی انسانی</a>» یاد می‌شد و این تجربه نیز طی <a href="/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1_%D9%BE%D8%B1%D8%A7%DA%AF" title="بهار پراگ">بهار پراگ</a> به شکلی بی‌رحمانه توسط اتحاد شوروی سرکوب شد. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="آسیا،_آفریقا_و_آمریکای_لاتین"><span id=".D8.A2.D8.B3.DB.8C.D8.A7.D8.8C_.D8.A2.D9.81.D8.B1.DB.8C.D9.82.D8.A7_.D9.88_.D8.A2.D9.85.D8.B1.DB.8C.DA.A9.D8.A7.DB.8C_.D9.84.D8.A7.D8.AA.DB.8C.D9.86"></span>آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=18" title="ویرایش بخش: آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در سال‌های پس از جنگ در بسیاری از کشورهایی که در آن زمان در ردهٔ کشورهای در حال توسعه قرار می‌گرفتند سوسیالیسم از محبوبیت بسیاری برخوردار شد. کشورهایی در آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین با رفتن به سمت سوسیالیسم جهان سومی صنایع را ملی کردند. در طول <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="جنبش استقلال هندوستان">جنبش آزادی در هندوستان</a> و تلاش برای استقلال بسیاری از چهره‌های شاخهٔ چپ <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D9%87%D9%86%D8%AF" title="کنگره ملی هند">کنگره ملی هند</a> تحت عنوان «<a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87_(%D9%87%D9%86%D8%AF)" title="حزب سوسیالیست کنگره (هند)">حزب سوسیالیست کنگره</a>» سازمان یافتند. سیاست آن‌ها بر مبنای تعهد به دگردیسی سوسیالیستی در جامعه در عین مخالفت با اقتدارگرایی تک‌حزبی استالینیسم بود.<sup id="cite_ref-106" class="reference"><a href="#cite_note-106"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%DA%86%DB%8C%D9%86" title="انقلاب کمونیستی چین">انقلاب کمونیستی چین</a> دومین مرحله از <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%DB%8C_%DA%86%DB%8C%D9%86" title="جنگ داخلی چین">جنگ داخلی چین</a> بود که با تأسیس <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AE%D9%84%D9%82_%DA%86%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="جمهوری خلق چین">جمهوری خلق چین</a> به رهبری <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%DA%86%DB%8C%D9%86" title="حزب کمونیست چین">حزب کمونیست چین</a> خاتمه یافت. <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%86%DA%AF" title="کومینتانگ">حزب کومینتانگ</a> نیز در دههٔ بیست سوسیالیسم چینی را به عنوان بخشی از ایدئولوژی خود پذیرفت.<sup id="cite_ref-107" class="reference"><a href="#cite_note-107"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بین سال‌های ۱۹۵۸ تا ۱۹۶۲ طی <a href="/wiki/%DB%8C%DA%A9_%DA%AF%D8%A7%D9%85_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%AC%D9%84%D9%88" title="یک گام بزرگ به جلو">یک گام بزرگ به جلو</a> در جمهوری خلق چین حدود سی میلیون نفر از گرسنگی مردند<sup id="cite_ref-108" class="reference"><a href="#cite_note-108"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و روی هم رفته حداقل ۴۵ میلیون نفر جان خود را از دست دادند.<sup id="cite_ref-109" class="reference"><a href="#cite_note-109"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ظهور این موجودیت جدید سیاسی در چهارچوب <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%B3%D8%B1%D8%AF" title="جنگ سرد">جنگ سرد</a> پیچیده و دردناک بود. چندین تلاش آزمایشی برای سازمان دادن دولت‌های مستقل به منظور ایجاد یک جبههٔ مشترک برای محدود کردن نفوذ ایالات متحده و اتحاد شوروی در این کشورها آغاز شد. این مسئله به <a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%81_%DA%86%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="شکاف چینی-شوروی">شکاف چینی-شوروی</a> منجر شد. <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D8%B9%D8%AF%D9%85_%D8%AA%D8%B9%D9%87%D8%AF" title="جنبش عدم تعهد">جنبش عدم تعهد</a> چهره‌هایی چون <a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%B1_%D9%84%D8%B9%D9%84_%D9%86%D9%87%D8%B1%D9%88" title="جواهر لعل نهرو">جواهرلعل نهرو</a> از هند، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B3%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%86%D9%88" title="احمد سوکارنو">سوکارنو</a> از اندونزی، <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%BE_%D8%A8%D8%B1%D9%88%D8%B2_%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D9%88" title="یوسیپ بروز تیتو">یوسیپ بروز تیتو</a> از یوگسلاوی و <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1" title="جمال عبدالناصر">جمال عبدالناصر</a> از مصر را گرد هم آورد. با استقلال بسیاری از کشورهای آفریقایی در دههٔ ۶۰ بعضی از آن‌ها سرمایه‌داری را به نفع <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="سوسیالیسم آفریقایی">سوسیالیسم آفریقایی</a> نفی کردند.<sup id="cite_ref-110" class="reference"><a href="#cite_note-110"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D9%88%D8%A8%D8%A7" title="انقلاب کوبا">انقلاب کوبا</a> (۱۹۵۳–۱۹۵۹) یک انقلاب مسلحانه توسط <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%DB%B2%DB%B6_%DA%98%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%87" title="جنبش ۲۶ ژوئیه">جنبش ۲۶ ژوئیه</a> به رهبری <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%AF%D9%84_%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88" title="فیدل کاسترو">فیدل کاسترو</a> و متحدان‌شان علیه حکومت <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%AE%D9%86%D8%AB%DB%8C%D9%88_%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7_%D8%AB%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="فولخنثیو باتیستا ثالدیوار">باتیستا</a> بود. حکومت کاسترو نهایتاً شیوهٔ کمونیسم را در پیش گرفت و در اکتبر ۱۹۶۵ <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D9%88%D8%A8%D8%A7" title="حزب کمونیست کوبا">حزب کمونیست کوبا</a> حزب حاکم بر این کشور شد.<sup id="cite_ref-111" class="reference"><a href="#cite_note-111"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%B2%DB%8C" title="اندونزی">اندونزی</a> اواسط دههٔ ۶۰ قرن بیست اقدام به یک کودتا و مقصر شناختن <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%B2%DB%8C" title="حزب کمونیست اندونزی">حزب کمونیست اندونزی</a> آغازگر یک قتل‌عام ضدکمونیستی به رهبری <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%88" title="سوهارتو">سوهارتو</a> شد که هدف اصلی‌اش از بین بردن تأثیر فزایندهٔ حزب کمونیست اندونزی و دیگر گروه‌های چپ‌گرا بود. این اقدام با حمایت قابل توجه ایالات متحده همراه بود که در زمان سرنگونی سوکارنو به اوج خود رسید.<sup id="cite_ref-112" class="reference"><a href="#cite_note-112"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این وقایع به نابودی نهایی حزب کمونیست و چپ اندونزی منجر شد و راه را برای یک تغییر جهت بزرگ در موازنهٔ قدرت <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8_%D8%B4%D8%B1%D9%82_%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="جنوب شرق آسیا">جنوب شرق آسیا</a> به سمت غرب فراهم کرد که نقطهٔ عطفی در جریان جنگ سرد جهانی بود.<sup id="cite_ref-113" class="reference"><a href="#cite_note-113"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="چپ_نو"><span id=".DA.86.D9.BE_.D9.86.D9.88"></span>چپ نو</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=19" title="ویرایش بخش: چپ نو"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%DA%86%D9%BE_%D9%86%D9%88" title="چپ نو">چپ نو</a></div> <p>چپ نو اصطلاحی بود که عموماً در پادشاهی متحده و ایالات متحده برای ارجاع به فعالان، آموزشگران و دیگرانی در دههٔ ۶۰ و ۷۰ به کار می‌رفت که به دنبال اجرای طیف وسیعی از اصلاحات در مسائلی چون <a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D9%87%D9%85%D8%AC%D9%86%D8%B3%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="حقوق همجنسگرایان">حقوق همجنسگرایان</a>، حق <a href="/wiki/%D8%B3%D9%82%D8%B7_%D8%AC%D9%86%DB%8C%D9%86" title="سقط جنین">اتمام بارداری</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%B4_%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="نقش جنسیتی">نقش‌های جنسیتی</a> و استفاده از <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF_%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="مواد روان گردان">مواد روانگردان</a> بودند.<sup id="cite_ref-Carmines,_Edward_G._1997_114-0" class="reference"><a href="#cite_note-Carmines,_Edward_G._1997-114"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در تقابل با جنبش‌های اولیهٔ چپ یا مارکسیست که رویکرد نخبه‌گرایانه‌تری به عدالت اجتماعی داشتند و تمرکزشان عمدتاً به اتحاد کارگری و مسائل مرتبط با طبقات اجتماعی بود، چپ نو مداخله در جنبش‌های کارگری و نظریهٔ تاریخی مارکسیسم مبتنی بر <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B6%D8%A7%D8%AF_%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="تضاد طبقاتی">کشاکش طبقاتی</a> را رد می‌کرد.<sup id="cite_ref-115" class="reference"><a href="#cite_note-115"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در ایالات متحده چپ نو با <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D9%87%DB%8C%D9%BE%DB%8C" class="mw-redirect" title="جنبش هیپی">جنبش هیپی</a> و تظاهرات‌های دانشجویی ضدجنگ و همچنین جنبش‌های آزادی سیاهان مثل <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D9%BE%D9%84%D9%86%DA%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="حزب پلنگ سیاه">حزب پلنگ سیاه</a> شناخته می‌شود.<sup id="cite_ref-116" class="reference"><a href="#cite_note-116"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این جریان اگرچه در آغاز با مخالفتش با احزاب دموکراتیک «چپ قدیم» شناخته می‌شد به مرور نقشی مرکزی در ائتلاف‌های دموکراتیک پیدا کرد.<sup id="cite_ref-Carmines,_Edward_G._1997_114-1" class="reference"><a href="#cite_note-Carmines,_Edward_G._1997-114"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="اعتراضات_۱۹۶۸"><span id=".D8.A7.D8.B9.D8.AA.D8.B1.D8.A7.D8.B6.D8.A7.D8.AA_.DB.B1.DB.B9.DB.B6.DB.B8"></span>اعتراضات ۱۹۶۸</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=20" title="ویرایش بخش: اعتراضات ۱۹۶۸"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B6%D8%A7%D8%AA_%DB%B1%DB%B9%DB%B6%DB%B8" title="اعتراضات ۱۹۶۸">اعتراضات ۱۹۶۸</a></div> <p>اعتراضات ۱۹۶۸ نمایانگر تشدیدی جهانی در درگیری‌های اجتماعی بود که با طغیان عمومی علیه ارتش و نخبگان سرمایه‌داری و بروکراتیک آغاز گشت و با افزایش سرکوب از سوی این دسته‌ها رو به رو شد. این اعتراضات نقطهٔ عطفی در جنبش حقوق مدنی در ایالات متحده شدند که مولد جنبش‌های انقلابی‌ای چون حزب پلنگ سیاه بود. رهبر برجستهٔ جنبش حقوق مدنی <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1_%DA%A9%DB%8C%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B1" title="مارتین لوتر کینگ جونیور">مارتین لوتر کینگ جونیور</a> با برپا کردن «<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D9%81%D9%82%DB%8C%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="کارزار مردم فقیر (صفحه وجود ندارد)">کارزار مردم فقیر</a>» به مسئلهٔ <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="برابری اقتصادی">برابری اقتصادی</a> پرداخت<sup id="cite_ref-117" class="reference"><a href="#cite_note-117"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در حالی که شخصاً با سوسیالیسم دموکراتیک همدلی نشان می‌داد.<sup id="cite_ref-118" class="reference"><a href="#cite_note-118"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در واکنش به <a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87_%D8%B9%DB%8C%D8%AF_%D8%AA%D8%AA" title="حمله عید تت">حمله عید تت</a> اعتراضات باعث شکل‌گیری جنبش گسترده‌ای در اعتراض به <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%85" title="جنگ ویتنام">جنگ ویتنام</a> در سراسر ایالات متحده و حتی در لندن، پاریس، برلین و رم شد. در سال ۱۹۶۸ <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بین‌الملل فدراسیون‌های آنارشیستی (صفحه وجود ندارد)">بین‌الملل فدراسیون‌های آنارشیستی</a> طی کنفرانسی در <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="کارارا">کارارا</a> تأسیس شد. </p><p>جنبش‌های مردمی سوسیالیستی علاوه بر ایالات متحده در کشورهای اروپایی نیز گسترش یافتند. خیره‌کننده‌ترین تجلی این روند <a href="/wiki/%D9%85%D9%87_%DB%B6%DB%B8" title="مه ۶۸">اعتراضات مه ۱۹۶۸</a> در فرانسه بود که طی آن دانشجویان با اعتصاب نزدیک به ده میلیون کارگر متحد شدند. </p><p>کشورهای تحت سلطهٔ احزاب کمونیستی هم شاهد اعتراضات علیه نخبگان بروکراتیک و نظامی بودند. در اروپای شرقی اعتراضات وسیع خصوصاً در بهار پراگ در چکسلواکی شدت گرفت. در پاسخ، اتحاد شوروی چکسلواکی را تصرف کرد. این تصرف توسط احزاب کمونیست ایتالیا، فرانسه و فنلاند<sup id="cite_ref-:1_119-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-119"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> محکوم شد اما احزاب کمونیست پرتغال، لوکزامبورگ و شاخه‌های محافظه‌کار حزب کمونیست یونان از آن حمایت کردند.<sup id="cite_ref-:1_119-1" class="reference"><a href="#cite_note-:1-119"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="اواخر_قرن_بیستم"><span id=".D8.A7.D9.88.D8.A7.D8.AE.D8.B1_.D9.82.D8.B1.D9.86_.D8.A8.DB.8C.D8.B3.D8.AA.D9.85"></span>اواخر قرن بیستم</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=21" title="ویرایش بخش: اواخر قرن بیستم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Salvador_Allende_2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Salvador_Allende_2.jpg/220px-Salvador_Allende_2.jpg" decoding="async" width="220" height="242" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Salvador_Allende_2.jpg/330px-Salvador_Allende_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3e/Salvador_Allende_2.jpg 2x" data-file-width="400" data-file-height="440" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%B1_%D8%A2%D9%84%D9%86%D8%AF%D9%87" title="سالوادور آلنده">سالوادور آلنده</a> رئیس‌جمهور شیلی و از اعضای <a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%B4%DB%8C%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="حزب سوسیالیست شیلی (صفحه وجود ندارد)">حزب سوسیالیست شیلی</a> که ریاست‌جمهوری‌اش پس از <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%AF%D8%AA%D8%A7%DB%8C_%DB%B1%DB%B9%DB%B7%DB%B3_%D8%B4%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="کودتای ۱۹۷۳ شیلی">کودتا</a> با حمایت <a href="/wiki/%D8%A2%DA%98%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="آژانس اطلاعات مرکزی">سی‌آی‌ای</a> پایان یافت.</figcaption></figure> <p>در دههٔ ۶۰ یک گرایش سوسیالیستی در کلیسای کاتولیک آمریکای لاتین ظهور کرد که با عنوان <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%D8%AE%D8%B4" title="الهیات آزادی‌بخش">الهیات آزادی‌بخش</a><sup id="cite_ref-120" class="reference"><a href="#cite_note-120"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> شناخته می‌شد. این گرایش کشیش کلمبیایی <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%B3_%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%BE%D9%88" title="کامیلو تورس رسترپو">کامیلو تورس رسترپو</a> را به عضویت در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D9%85%D9%84%DB%8C_(%DA%A9%D9%84%D9%85%D8%A8%DB%8C%D8%A7)" title="ارتش آزادیبخش ملی (کلمبیا)">ارتش آزادی‌بخش ملی کلمبیا</a> برانگیخت. در شیلی <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%B1_%D8%A2%D9%84%D9%86%D8%AF%D9%87" title="سالوادور آلنده">سالوادور آلنده</a>، پزشک و نمایندهٔ <a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%B4%DB%8C%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="حزب سوسیالیست شیلی (صفحه وجود ندارد)">حزب سوسیالیست شیلی</a> در سال ۱۹۷۰ به ریاست جمهوری برگزیده شد. در سال ۱۹۷۳ حکومت او توسط دیکتاتوری نظامی <a href="/wiki/%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88_%D9%BE%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B4%D9%87" title="آگوستو پینوشه">آگوستو پینوشه</a> که حمایت آمریکا را داشت سرنگون شد و حکومت پینوشه تا اواخر دههٔ هشتاد ادامه یافت.<sup id="cite_ref-121" class="reference"><a href="#cite_note-121"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%A6%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="جامائیکا">جامائیکا</a> <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D9%84_%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%84%DB%8C" title="مایکل مانلی">مایکل مانلی</a> سوسیال دموکرات به عنوان چهارمین نخست‌وزیر جامائیکا از ۱۹۷۲ تا ۱۹۸۰ و از ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۲ فعالیت داشت. بنا به نظرسنجی‌ها او همچنان یکی از نخست‌وزیرهای محبوب جامائیکا از زمان استقلال محسوب می‌شود.<sup id="cite_ref-122" class="reference"><a href="#cite_note-122"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> انقلاب نیکاراگوئه نمایانگر مخالفت‌های فزاینده با دیکتاتوری سوموزا در دههٔ ۶۰ و ۷۰ بود. کارزاری به رهبری <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D9%87%D9%87_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7" title="جبهه آزادی‌بخش ملی ساندینیستا">جبههٔ آزادی‌بخش ملی ساندینیستا</a> برای سرنگونی خشونت‌آمیز دیکتاتوری در ۱۹۷۸–۱۹۷۹ و تلاش‌های بعدی این سازمان برای حکومت بر <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%A6%D9%87" title="نیکاراگوئه">نیکاراگوئه</a> از ۱۹۷۹ تا ۱۹۹۰ شامل اقدامات سوسیالیستی برای اصلاحات بازتوزیعی گسترده و برنامه‌های آموزشی می‌شد.<sup id="cite_ref-123" class="reference"><a href="#cite_note-123"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7" title="گرنادا">گرنادا</a> در ۱۳ مارس ۱۹۷۹ دولت انقلابی خلق تشکیل شد که در سال ۱۹۸۳ توسط نیروهای مسلح ایالات متحده سرنگون شد. <a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="جنگ داخلی سالوادور (صفحه وجود ندارد)">جنگ داخلی سالوادور</a> (۱۹۷۹–۱۹۹۲) درگیری میان حکومت ارتشی <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%B1" title="السالوادور">السالوادور</a> و اتحادیه‌ای از گروه‌های چریکی سوسیالیست بود.<sup id="cite_ref-124" class="reference"><a href="#cite_note-124"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در سال ۱۹۸۲ دولت سوسیالیست تازه انتخاب شدهٔ فرانسه به ریاست جمهوری <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%A7_%D9%85%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="فرانسوا میتران">فرانسوا میتران</a> تعدادی از صنایع اساسی از جمله بانک‌ها و شرکت‌های بیمه را ملی کرد.<sup id="cite_ref-125" class="reference"><a href="#cite_note-125"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="کمونیسم اروپایی">کمونیسم اروپایی</a> از ترندهای دههٔ ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ در بین احزاب مختلف کمونیستی در <a href="/wiki/%D8%BA%D8%B1%D8%A8_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="غرب اروپا">اروپای غربی</a> بود که به دنبال بسط یک نظریه و پراکسیس برای یک دگرگونی اجتماعی بودند که برای کشورهای اروپای غربی مناسب‌تر باشد و کمتر تحت تأثیر و تسلط حزب کمونیست شوروی قرار بگیرد. بیرون از اروپای غربی گاهی از آن با عنوان نئوکمونیسم یاد می‌شود.<sup id="cite_ref-126" class="reference"><a href="#cite_note-126"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بعضی از احزاب کمونیستی با پشتیبانی قوی مردمی از جمله حزب کمونیست ایتالیا و حزب کمونیست اسپانیا الگوی کمونیسم اروپایی را مشتاقانه در پیش گرفتند و در <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D9%81%D9%86%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AF" title="حزب کمونیست فنلاند">حزب کمونیست فنلاند</a> هم اکثریت با طرفداران کمونیسم اروپایی بود. حزب کمونیست فرانسه و بسیاری از احزاب کوچک‌تر با کمونیسم اروپایی مخالفت کردند و تا فروپاشی شوروی با سیاست‌های آن همراستا باقی ماندند. از دیگر موارد بیرون آمده از جنبش کمونیستی که بیشتر به سمت چپ گرایش داشت «خودگردانی کارگری» در ایتالیا بود که خصوصاً در سال‌های ۱۹۷۶ تا ۱۹۷۸ فعال بود. این جنبش نقش مهمی در جنبش گسترده‌تر خودگردانی در دههٔ ۱۹۷۰ داشت که مبلغ اشکال رادیکال‌تر سوسیالیسم بر مبنای <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="خودگردانی">خودگردانی</a> طبقهٔ کارگر به جای احزاب ونگارد و برنامه‌ریزی دولتی بود.<sup id="cite_ref-127" class="reference"><a href="#cite_note-127"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در چین پس از مرگ <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%A6%D9%88_%D8%AA%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D8%AA%D9%88%D9%86%DA%AF" title="مائو تسه‌تونگ">مائو</a> در سال ۱۹۷۶ <a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%DA%AF_%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%BE%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="دنگ شیائوپینگ">دنگ شیائوپینگ</a> قدرت را در دست گرفت و آغازگر <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%DA%86%DB%8C%D9%86" title="اصلاحات اقتصادی چین">اصلاحات اقتصادی</a> مهمی شد. حزب کمونیست چین کنترل حکومتی بر زندگی شخصی شهروندان را کاهش داد و کمون‌ها جای خود را به زمین‌های خصوصی کرایه‌ای دادند. به این ترتیب تغییر چین از یک اقتصاد دستوری به اقتصاد ترکیبی با عنوان «سوسیالیسم با خصائص چینی» آغاز شد.<sup id="cite_ref-128" class="reference"><a href="#cite_note-128"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>اتحاد جماهیر شوروی تا پیش از فروپاشی در سال ۱۹۹۱ از برخی جهات دومین اقتصاد بزرگ دنیا بعد از ایالات متحده بود. با این حال اقتصاد کشور تحت تأثیر سختی‌های اقتصادی، افزایش دائمی <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%85" title="تورم">تورم</a>، کمبود مواد مصرفی و سوءمدیریت مالی قرار داشت.<sup id="cite_ref-129" class="reference"><a href="#cite_note-129"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> یکی از میراث‌های باقی ماندهٔ کمونیسم در اتحاد شوروی ایجاد زیرساخت‌های مادی در طول چندین دهه ممارست تولیدی صنعتی و نابودی گستردهٔ محیط زیستی است.<sup id="cite_ref-130" class="reference"><a href="#cite_note-130"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> گذار به سرمایه‌داری در شوروی سابق و بلوک شرق که با «<a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_(%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF)" title="شوک‌درمانی (اقتصاد)">شوک‌درمانی</a>» مورد <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9_%D9%88%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86%DA%AF%D8%AA%D9%86" title="اجماع واشینگتن">تایید واشینگتن</a> همراه بود، همراه با حرکت به سمت سرمایه‌داری <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF" title="بازار آزاد">بازار آزاد</a> باعث سقوط شدیدی در سطح زندگی مردم شد. روسیهٔ پساکمونیستی شاهد افزایش نابرابری اقتصادی و <a href="/wiki/%D9%81%D9%82%D8%B1" title="فقر">فقر</a> و همچنین اوج‌گیری نرخ مرگ و میر در میان مردان<sup id="cite_ref-131" class="reference"><a href="#cite_note-131"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و کاهش <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C" title="امید به زندگی">امید به زندگی</a><sup id="cite_ref-:2_132-0" class="reference"><a href="#cite_note-:2-132"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بود که با پروار شدن طبقهٔ جدید <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="الیگارشی روسی (صفحه وجود ندارد)">الیگارشی تجاری روس</a> همراه شد.<sup id="cite_ref-133" class="reference"><a href="#cite_note-133"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این مسائل باعث افزایش احساسات ناسیونالیستی و احساس <a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%84%DA%98%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="نوستالژی برای دوران کمونیستی (صفحه وجود ندارد)">نوستالژی برای دوران کمونیستی</a> در بعضی مردمان این کشورها شده است.<sup id="cite_ref-:2_132-1" class="reference"><a href="#cite_note-:2-132"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-134" class="reference"><a href="#cite_note-134"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>بسیاری از احزاب سوسیال دموکرات، خصوصاً در دوران جنگ سرد، سیاست‌های <a href="/wiki/%D9%86%D8%A6%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="نئولیبرالیسم">نئولیبرالی</a> مانند <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="خصوصی‌سازی">خصوصی‌سازی</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%B1%D8%B1%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D8%B2%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="مقررات‌زدایی">مقررات‌زدایی</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="مالی‌گرایی">مالی‌گرایی</a> اتخاذ کردند. آن‌ها هدف <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="لیبرالیسم اقتصادی">لیبرالیسم اقتصادی</a> را به جای سوسیالیسم میانه‌رو رد پیش گرفتند. در دههٔ ۱۹۸۰ موفقیت‌های سیاستمداران محافظه‌کار نئولیبرالی مثل <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84%D8%AF_%D8%B1%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="رونالد ریگان">رونالد ریگان</a> در ایالات متحدهٔ آمریکا و <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%AA%D8%A7%DA%86%D8%B1" title="مارگارت تاچر">مارگارت تاچر</a> در بریتانیا، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="برایان مالرونی">برایان مالرونی</a> در کانادا و آگوستو پینوشه در شیلی، دولت رفاه غربی از درون مورد حمله قرار گرفت اما حمایت دولتی برای بخش خصوصی همچنان ادامه یافت.<sup id="cite_ref-135" class="reference"><a href="#cite_note-135"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بین‌الملل سوسیالیستی در هجدهمین کنگرهٔ خود اعلامیهٔ جدیدی از اصول خود ارائه داد که در آن آمده بود: «سوسیالیسم دموکراتیک یک جنبش بین‌المللی برای آزادی، عدالت اجتماعی و همبستگی است. هدف آن دستیابی به جهانی در صلح است که در آن این ارزش‌های بنیادین بتواند رشد کند و جهانی که در آن هر فرد قادر باشد زندگی پرمعنایی با رشد کامل استعدادهایش داشته باشد و از تضمین حقوق انسانی و مدنی خود در چهارچوب دموکراتیک جامعه برخوردار باشد».<sup id="cite_ref-136" class="reference"><a href="#cite_note-136"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در دههٔ ۱۹۹۰ حزب کارگر به رهبری <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C_%D8%A8%D9%84%D8%B1" title="تونی بلر">تونی بلر</a> سیاست‌هایی بر مبنای اقتصاد بازار آزاد برای فراهم آوردن خدمات از طریق طرح سرمایه‌گذاری خصوصی در پیش گرفت. ایدهٔ یافتن یک راه سوم میان سوسیالیسم دولتی چپ قدیم و سرمایه‌داری بازار راست جدید و ارزیابی مجدد سیاست‌های دولت رفاهی در اتخاذ این سیاست مؤثر بود.<sup id="cite_ref-137" class="reference"><a href="#cite_note-137"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> حزب کارگر در سال ۱۹۹۵ موضع خود را در قبال سوسیالیسم بازتعریف کرد و آن را در چهارچوبی اخلاقی‌تر قرار داد و تمام ارجاعات به مالکیت عمومی، کارگری یا شورایی ابزار تولید را حذف نمود. در اساس‌نامهٔ جدید حزب کارگر آمده است: «حزب کارگر یک حزب سوسیال دموکرات است. این حزب باور دارد که ما با قدرت تلاش جمعی‌مان قادر به کسب موفقیت بیشتری هستیم تا با تلاش‌های فردی‌مان. هدف این حزب فراهم آوردن ابزارهایی برای بالفعل کردن توانایی‌های بالقوهٔ تک تک افراد و ساختن جامعه‌ای است که در آن قدرت، ثروت و فرصت در دست اکثریت باشد و نه اقلیت».<sup id="cite_ref-138" class="reference"><a href="#cite_note-138"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="اوائل_قرن_بیست_و_یک"><span id=".D8.A7.D9.88.D8.A7.D8.A6.D9.84_.D9.82.D8.B1.D9.86_.D8.A8.DB.8C.D8.B3.D8.AA_.D9.88_.DB.8C.DA.A9"></span>اوائل قرن بیست و یک</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=22" title="ویرایش بخش: اوائل قرن بیست و یک"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در سال ۱۹۹۰ <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D9%84" title="حزب کارگر برزیل">حزب کارگر برزیل</a> <a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%84%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="گردهمایی سائوپائولو (صفحه وجود ندارد)">گردهمایی سائوپائولو</a> را برگزار کرد که طی آن احزاب سوسیالیست آمریکای لاتین با یکدیگر مرتبط شدند. اعضای این کنفرانس در قالب «<a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%AC_%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA%DB%8C" title="موج صورتی">موج صورتی</a>» حکومت‌های چپ‌گرا در کشورهای این قاره در اوایل قرن بیست و یک شناخته می‌شدند. احزاب عضو، احزاب حاکم کشورهایی چون آرژانتین، اکوادور، السالوادور، پرو و ونزوئلا بودند. </p><p>بسیاری از احزاب جریان اصلی سوسیال دموکرات همچنان به سمت راست حرکت کردند. در سمت راست جنبش سوسیالیستی «<a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%AA%D8%B1%D9%82%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86" title="اتحاد ترقی‌خواهان">اتحاد ترقی‌خواهان</a>» در سال ۲۰۱۳ توسط اعضای سابق یا فعلی بین‌الملل سوسیالیستی برپا شد. این سازمان هدف خود را تبدیل شدن به شبکه‌ای برای «ترقی‌خواهان دموکراتیک، سوسیال‌دموکرات، سوسیالیست و جنبش‌های کارگری» می‌داند.<sup id="cite_ref-139" class="reference"><a href="#cite_note-139"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در سال ۱۹۹۲ احزاب جریان اصلی سوسیالیست و سوسیال‌دموکرات اروپا در قالب «<a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="حزب سوسیالیست‌های اروپایی">حزب سوسیالیست‌های اروپا</a>» گرد هم آمدند. بسیاری از این احزاب بخش عمدهٔ رای‌دهندگان خود را در اوائل قرن بیست و یک از دست دادند. در اروپا سهم رای این احزاب در سال ۲۰۱۵ در کمترین میزان خود در ۷۰ سال گذشته قرار داشت.<sup id="cite_ref-140" class="reference"><a href="#cite_note-140"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> کاهش محبوبیت این احزاب جا را برای بعضی احزاب رادیکال‌تر و پوپولیست‌تر چپ مثل <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87_%D8%AA%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1" title="فرانسه تسلیم‌ناپذیر">حزب فرانسه تسلیم‌ناپذیر</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D8%A7" title="سیریزا">سیریزا</a> در یونان یا <a href="/wiki/%DA%86%D9%BE_(%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86)" title="چپ (آلمان)">حزب چپ</a> در آلمان باز کرد. در بعضی کشورها احزاب جریان اصلی سوسیال‌دموکرات یا مرکزگرا شاهد رواج مجدد بوده‌اند که محبوبیت <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%85%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D9%86" title="جرمی کوربین">جرمی کوربین</a> در پادشاهی متحده و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%86%DB%8C_%D8%B3%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%B2" title="برنی سندرز">برنی سندرز</a> در ایالات متحده نشان‌دهندهٔ این مطلب است. با این حال تعداد معدودی از این احزاب رادیکال چپ موفق به تصاحب دولت ملی در اروپا شده‌اند، با این حال برخی احزاب جریان اصلی سوسیال‌دموکرات مانند <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA_(%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84)" title="حزب سوسیالیست (پرتغال)">حزب سوسیالیست پرتغال</a> قادر به کسب چنین موفقیتی بوده‌اند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="مکاتب"><span id=".D9.85.DA.A9.D8.A7.D8.AA.D8.A8"></span>مکاتب</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=23" title="ویرایش بخش: مکاتب"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ریشه سوسیالیسم را می‌توان در نقاط تاریخی مختلف، از <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%88%D9%86" title="افلاطون">افلاطون</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="مسیحیت">مسیحیت</a> گرفته تا رادیکال‌های <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="جنگ‌های داخلی انگلستان">جنگ داخلی قرن ۱۶ انگلستان</a>، جویید اما سوسیالیسم در معنای معاصر خود در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="اروپا">اروپا</a> و در اوایل <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سده ۱۹ (میلادی)">قرن ۱۹</a> شکل گرفت. محققان در مجموع اتفاق نظر دارند که تغییرات سریع <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF" title="اقتصاد">اقتصادی</a> و <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87" title="جامعه">اجتماعی</a> در پی <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="شهرنشینی">شهرنشینی</a>، <a href="/wiki/%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="صنعتی‌سازی">صنعتی‌سازی</a>شهری، دوری از روستاها، گسترش هرچه بیشتر و سریعتر، در این شکل‌گیری مثمر ثمر واقع شده‌اند. <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لیبرالیسم">لیبرال‌های</a> آن عهد از این تغییر که خود را در <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فردگرایی">فردگرایی</a> و اقتصاد <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="سرمایه‌داری">کاپیتالیستی</a> مجسم کرده بود، استقبال کردند اما سوسیالیست‌ها آن را مشکل‌زا یافتند زیرا آنان بر جامعه، همکاری و اتحادیه‌ها تأکید داشتند و نیز بر جنبه دیگر اقتصاد کاپیتالیستی، یعنی نابرابری اختلاف طبقاتی شدیدی که موجب شده بود، متمرکز بودند. در این زمینه بود که لفظ «کمونیست و سوسیالیست» اول بار در <i>مجله تعاونی لندن</i> به سال ۱۸۲۷ دیده شد؛ در مقاله‌ای اندر مالکیت سرمایه: «آیا بهتر است در تملک فرد باشد، یا در مالکیت عمومی؟» آنان که مورد دوم را انتخاب می‌کردند را «سوسیالیسم» نامیدند.<sup id="cite_ref-141" class="reference"><a href="#cite_note-141"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="سوسیالیسم_تخیلی"><span id=".D8.B3.D9.88.D8.B3.DB.8C.D8.A7.D9.84.DB.8C.D8.B3.D9.85_.D8.AA.D8.AE.DB.8C.D9.84.DB.8C"></span>سوسیالیسم تخیلی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=24" title="ویرایش بخش: سوسیالیسم تخیلی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">همچنین ببینید: <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AA%D8%AE%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="سوسیالیسم تخیلی">سوسیالیسم تخیلی</a></div> <p>لفظ «<a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AA%D8%AE%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="سوسیالیسم تخیلی">سوسیالیست‌های تخیلی</a>» را <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="کارل مارکس">کارل مارکس</a> و پیروانش (مخصوصاً جنبش هگلی‌های جوان) به سوسیالیست‌های قبل از خود دادند تا نشان دهند در نظرشان، آنان «ساده‌لوح» بودند و تفکراتشان ریشه در تحلیل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی عمیق دقیقی نداشته است. به هرحال این سوسیالیست‌های موسوم به تخیلی معتقد بودند که می‌توان با زندگی و کار اشتراکی، جامعه‌ای استوار بر <a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C" title="هارمونی">هارمونی</a>، <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="همکاری">تعاون</a> و وحدت ساخت. چنین جوامعی (<a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%85%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="کومون">کمون</a>) در اروپا و <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">آمریکا</a> به شکل محدود برپا شدند و نتایج مختلفی به بار آوردند اما تأثیر بلندمدت و چشمگیری نداشتند و ایجاد نکردند. محبوب‌ترین متفکر از این دست را می‌توان وکیل فرانسوی <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%87" title="اتین کابه">اتین کابه</a> (۱۷۸۸–۱۸۵۶) دانست که تحت تأثیر <i><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%BE%DB%8C%D8%A7_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8)" title="اتوپیا (کتاب)">اتوپیا</a></i> از <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%85%D8%B3_%D9%85%D9%88%D8%B1" title="تامس مور">تامس مور</a> کتاب <i><a href="/wiki/%D8%B3%D9%81%D8%B1_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="سفر به ایکاری">سفر به ایکاری</a></i> را نوشت که در آن جامعه‌ای خیالی بر پایه «کامل‌ترین شکل مساوات» را توصیف کرد. این جامعه که از هر نظر (حتی شیوه لباس‌پوشیدن) بر پایه برابری بود، بین <a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%D9%82%D9%87_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1" title="طبقه کارگر">کارگران</a> فرانسوی محبوبیت زیادی یافت. جوامع ایکاریایی در سراسر <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a> و حتی در ایالات متحده شکل گرفتند و یکیشان تا انتهای قرن ۱۹ نیز باقی ماند اما نهایتاً بین متفکران سوسیالیست تخیلی، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="کلودهانری سن سیمون">کلودهانری سن سیمون</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="شارل فوریه">شارل فوریه</a> و <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D9%88%D9%88%D9%86" title="رابرت اوون">رابرت اوون</a> تأثیر بلندمدت بیشتری داشتند.<sup id="cite_ref-142" class="reference"><a href="#cite_note-142"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="کلودهانری سن سیمون">کلودهانری سن سیمون</a> (۱۷۶۰–۱۸۲۵) یک اشراف‌زاده فرانسوی بود که در <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="جنگ انقلاب آمریکا">جنگ استقلال آمریکا</a> با <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="بریتانیا">بریتانیایی‌ها</a> جنگیده بود. او تحت تأثیر نبود مزیت‌های اجتماعی در آمریکا برای یک طبقه خاص، در آغاز <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="انقلاب فرانسه">انقلاب فرانسه</a> لقب اشرافی خود را کنار گذاشت. سن سیمون در <i>نامه‌هایی از یک ساکن ژنو</i> از جامعه موجود در <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a> انتقاد کرد؛ انتقادات او بیش از سرمایه‌داری، متوجه نظام <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%B1%D8%B9%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="ارباب‌رعیتی">نیمه‌ارباب‌رعیتی</a> بود اما در تحلیل او، <a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%D9%82%D9%87_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="طبقه اجتماعی">طبقات اجتماعی</a> نقش اصلی را داشتند و نیز معتقد به ممکن‌بودن ارائه یک توضیح علمی از توسعه تاریخی بود و نتیجتاً، شباهت‌های زیادی با نظریه <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="کارل مارکس">مارکس</a> دارد. علی‌رغم این او برخلاف مارکس مالکیت را مهم‌ترین مسئله نمی‌یافت و تمرکزش بر ظهور و سقوط طبقات تولیدکننده و غیر تولیدکننده در طول تاریخ بود. او در تحلیل خود بخش اعظم جامعه (از جمله کارگران <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87" title="کارخانه">کارخانه‌ها</a> و نیز کارخانه‌داران) را در دسته اول قرار داد و گروه دیگری به نام علاف‌ها (<a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="روحانی">روحانیون</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C" title="نجیب‌زادگی">اشراف</a> و غیره) را در دسته دوم. در نظر سن سیمون، طبقه تولیدکننده بار پیشرفت جامعه را بر دوش دارد و اینان می‌توانند با حذف طبقه غیر تولیدکننده که مانعی بر سر پیشرفت اقتصادی و شیوه‌های جدید حکومت است، وارد دوره جدیدی از تاریخ شوند. <a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="سکولاریسم">سکولار</a> بودن نظریه سن سیمون، باعث شد طبقه کارگر از آن استقبال نکند و به همین دلیل سن سیمون نظریه‌اش را اصلاح کرد و گفت حاضر است ترکیبی از اخلاقیات سکولار و نسخه بازسازی‌شده‌ای از <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="مسیحیت">مسیحیت</a> را بپذیرد زیرا هدف از بین بردن فقر و تأمین کار و تحصیل برای همه است.<sup id="cite_ref-143" class="reference"><a href="#cite_note-143"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>عقاید <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="شارل فوریه">شارل فوریه</a> (۱۷۷۲–۱۸۳۷) با سن سیمون تفاوت‌های اساسی داشتند. او خود را یک <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%DB%8C" title="واقع‌گرایی فلسفی">رئالیست</a> (واقع‌گرایی فلسفی) به حساب می‌آورد که موفق به کشف قوانین مورد نیاز برای ایجاد یک جامعه جدید شده است. فوریه <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%87%D8%B1" title="آرمان‌شهر">آرمان‌شهری</a> به نام <a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C" title="هارمونی">هارمونی</a> را تصور می‌کرد که بر پایه احساسات، شور و <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%B4_%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C" title="آمیزش جنسی">روابط جنسی</a><sup id="cite_ref-144" class="reference"><a href="#cite_note-144"><span class="cite-bracket">[</span>الف<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> استوار بود. او عدم تطابق احساسات انسان‌ها با یکدیگر و نحوه کار جامعه را دلیل مشکلات می‌دانست؛ نتیجتاً طالب ایجاد کمون‌هایی با ظرفیت مطلوب ۱٬۶۰۰ نفر شد زیرا معتقد بود ۱٬۶۰۰ نوع شخصیت انسانی وجود دارد. در این حالت، همه احساسات برآورده می‌شود و همه کارهای لازم قابل انجام است. فوریه اعتقاد نداشت انسان‌ها نیاز دارند خودشان را تغییر دهند و رفتار نامناسب جامعه هم با <a href="/wiki/%D8%B2%D9%86" title="زن">زنان</a> را یکی از دلایل کارکرد ناموفق آن می‌دانست. همچنین او اهمیت نابرابری اجتماعی و اقتصادی را مسبب اصلی نزاع در جامعه نمی‌یافت. مانند فوریه، <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D9%88%D9%88%D9%86" title="رابرت اوون">رابرت اوون</a> (۱۷۷۱–۱۸۵۸) نیز جامعه (و نه افراد) را مسبب مشکلات بشر می‌دانست اما برخلاف او، اوون اعتقاد داشت مردم می‌توانند و باید تغییر کنند. در نظر اوون، محیط شکل‌دهنده شأن و شخصیت فرد است و نه خود او، جامعه کنونی هم در دست متعصبان مذهبی و <i><a href="/wiki/%D9%84%D8%B3%D9%87_%D9%81%D8%B1" title="لسه فر">لسه فر</a></i>های اقتصادی است؛ مردم خودخواهانه رفتار می‌کنند چون محیط چنین می‌خواهد و مسبب آن می‌شود. راه حل اوون تغییر شرایطی مثل تربیت <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9" title="کودک">کودکان</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="محیط زیست">محیط</a>، سازماندهی کار و روابط بین جنسیت‌ها بر اساس منطق و همکاری بود. اوون نتوانست حمایت <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA" title="دولت">دولت</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7" title="کلیسا">کلیسا</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="سرمایه‌داری">سرمایه‌داران</a> را برای نظریات خود جلب کند و نتیجتاً رادیکال‌تر شد؛ او به <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA_%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%DB%8C" title="مالکیت خصوصی">مالکیت خصوصی</a> و نظام سودمحور و نافع تاخت و خواستار ایجاد جوامعی ۵۰۰ تا ۱٬۵۰۰ نفره با <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DB%8C" title="مالکیت اشتراکی">مالکیت اشتراکی</a> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA" title="صنعت">صنایع</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C" title="کشاورزی">مزارع</a> و حتی الغای <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%84" title="پول">پول</a> و جایگزینی‌اش با «برگه‌های کارگری» شد.<sup id="cite_ref-145" class="reference"><a href="#cite_note-145"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="آنارشیسم"><span id=".D8.A2.D9.86.D8.A7.D8.B1.D8.B4.DB.8C.D8.B3.D9.85"></span>آنارشیسم</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=25" title="ویرایش بخش: آنارشیسم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">همچنین ببینید: <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آنارشیسم">آنارشیسم</a></div> <p>هر <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آنارشیسم">آنارشیستی</a> سوسیالیست نیست (همان‌طور که هر سوسیالیستی آنارشیست نیست) و این مکتب طیف‌های مختلفی را در بر می‌گیرد. بین اینان، آنارشیسمی که با تفکرات افرادی مثل <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1-%DA%98%D9%88%D8%B2%D9%81_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%88%D9%86" title="پیر-ژوزف پرودون">پیر-ژوزف پرودون</a> و <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="میخائیل باکونین">میخائیل باکونین</a> گره خورده است، با سوسیالیسم قرابت نزدیک دارد. پرودون، مثل فوریه، زاده جنوب شرق فرانسه و برخاسته از یک زندگی <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7" title="روستا">روستایی</a> بود اما برخلاف او، با مسائلی از قبیل <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AC%D9%86%D8%B3%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="همجنس‌گرایی">همجنس‌گرایی</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="فمینیسم">فمینیسم</a> ستیز داشت. جامعه مد نظر پرودون آنی بود که روستاییان مستقل و سخت‌کوش از شرایط اساسی زندگی و حقوق پایه و امکانات اصلی برخوردار باشند. علی‌رغم این، او از نظر اجتماعی و سیاسی بسیار نسبت به سوسیالیست‌های تخیلی رادیکال‌تر بود. همو در رساله <i>مالکیت چیست؟</i> (۱۸۴۰) شعار معروف «مالکیت چیست؟ <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B2%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA!" title="مالکیت دزدی است!">مالکیت دزدی است!</a>»<sup id="cite_ref-146" class="reference"><a href="#cite_note-146"><span class="cite-bracket">[</span>ب<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> را به کار برد. به‌طور کلی در آثار پرودون در طول عمرش این تفکر کلی که کارگران باید پایه نهاد جامعه باشند و نیز همه نظام‌های حاکمیتی که سرکوب‌گر هستند دیده می‌شود. در نظر او، اگر مردمان فقط برای <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="خانواده">خانواده</a> و خودشان کار کنند، استثمار به پایان می‌رسد زیرا هیچ نصیب <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7" title="کارفرما">کارفرمایی</a> که کاری نمی‌کند، نخواهد شد. او معتقد بود دولت علیه مردم عادی است و با کاپیتالیست‌ها همدست است با این حال گاه دولتی متشکل از نمایندگان <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%85%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="کومون">کمون‌ها</a> را قابل قبول می‌یافت. تا دهه ۱۸۶۰ آنارشیسم پرودونی حمایت بسیاری بین طبقه کارگر <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a> به دست آورده و حتی راه خود را به سوسیالیسم و <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="رادیکالیسم">رادیکالیسم</a> جریان اصلی اروپا نیز پیدا کرده بود.<sup id="cite_ref-147" class="reference"><a href="#cite_note-147"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>علی‌رغم محبوبیتی که پرودون کسب کرد، میخائیل باکونین آن آنارشیستی بود که تفکراتش رقیبی برای <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="مارکسیسم">مارکسیسم</a> میان کارگران به‌شمار می‌رفت. باکونین از خانواده‌ای اشرافی و محافظه‌کار <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="مردم روس">روس</a> برخاسته بود. او در ۱۸۴۰ با مارکس، پرودون و متفکران برجسته دیگری دیدار و در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%B1%DB%B8%DB%B4%DB%B8" title="انقلاب‌های ۱۸۴۸">انقلاب‌های ۱۸۴۸</a> اروپا شرکت کرد. او همچنین توسل به ترور را جایز می‌دانست.<sup id="cite_ref-148" class="reference"><a href="#cite_note-148"><span class="cite-bracket">[</span>پ<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> علی‌رغم این‌ها، باکونین به عنوان یک متفکر نیز شخصیت مهمی به حساب می‌آمد. بعد از انتشار <i><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%81%D8%B3%D8%AA_%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="مانیفست حزب کمونیست">مانیفست حزب کمونیست</a></i> (۱۸۴۸) او با <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="کارل مارکس">مارکس</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3" title="فریدریش انگلس">انگلس</a> بر سر مسائل مهمی اختلاف نظر پیدا کرد. باکونین، برخلاف مارکسیست‌ها، معتقد نبود طبقه کارگر <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1_%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C" title="کشور صنعتی">کشورهای صنعتی</a> مهم‌ترین نیروهای <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8" title="انقلاب">انقلابی</a> هستند. در عوض، سرکوب‌شده‌ترین طبقه را مستعدترین طبقه برای انقلاب می‌یافت. او دهقانان روسیه را مثال می‌زد که ساختار سنتی‌شان می‌توانست پایه‌ای برای برپایی سوسیالیسم باشد. اختلاف دیگر بر سر سازمان‌دهی، قبل و بعد از، انقلاب بود. در سال ۱۸۶۴ باکونین به <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="انجمن بین‌المللی کارگران">انترناسیونال اول</a> پیوست اما تلاش کرد نقش مارکس در آن را به چالش بکشد. نهایتاً در ۱۸۶۸ اعلام کرد که از <a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کمونیسم">کمونیسم</a> متنفر است.<sup id="cite_ref-149" class="reference"><a href="#cite_note-149"><span class="cite-bracket">[</span>ت<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> باکونین معتقد بود مارکس دربارهٔ ایجاد احزاب برای پیروزی سوسیالیسم در اشتباه است؛ او سازمان‌های سری را می‌پسندید. اختلاف مارکس و باکونین بعد از سرکوب خون‌بار <a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3_(%DB%B1%DB%B8%DB%B7%DB%B1)" title="کمون پاریس (۱۸۷۱)">کمون پاریس (۱۸۷۱)</a> به اوج رسید. باکونین آن را تحقق تفکرات خود و آغاز جنبشی <a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کمونالیسم">کمونالیستی</a> که نظامی <a href="/wiki/%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="فدرالیسم">فدرالی</a> مطابق تفکرات پرودون در سراسر <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a> برپا خواهد کرد، می‌دانست. مارکس نیز کمون پاریس را ستایش می‌کرد اما بعد از سرکوب کارگران، بدان نتیجه رسید که زمان تبدیل اینترناسیونال به حزب کارگری سازمان‌دهی‌شده رسیده است؛ امری که باکونین، فردی با نفوذ قابل ملاحظه در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="اسپانیا">اسپانیا</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="ایتالیا">ایتالیا</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3" title="سوئیس">سوئیس</a>، نمی‌پسندید. به هرحال دیری نپایید که مارکسیسم بر آنارشیسم غلبه کرد و به مکتب اصلی در میان سوسیالیست‌های اروپا تبدیل شد.<sup id="cite_ref-150" class="reference"><a href="#cite_note-150"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="مارکسیسم"><span id=".D9.85.D8.A7.D8.B1.DA.A9.D8.B3.DB.8C.D8.B3.D9.85"></span>مارکسیسم</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=26" title="ویرایش بخش: مارکسیسم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">همچنین ببینید: <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="مارکسیسم">مارکسیسم</a></div> <p>مهم‌ترین مکتب سوسیالیستی حاصل همکاری میان <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="کارل مارکس">کارل مارکس</a> (۱۸۱۸–۱۸۸۳) و <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3" title="فریدریش انگلس">فریدریش انگلس</a> (۱۸۲۰–۱۸۹۵) بود، با این وجود از این مکتب تفاسیر گوناگونی شده است. مارکس از تبار ربی‌های <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="یهودیان">یهودی</a> از هر دو سمت پدری و مادری بود و پدرش برای حفظ شغل خود به <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="مسیحیت">مسیحیت</a> گرویده بود. انگلس فرزند یک کارخانه‌دار آلمانی <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="پروتستانتیسم">پروتستان</a> بود. این دونفر از ۱۸۴۴ دوستان نزدیک و از نظر سیاسی و فکری با یکدیگر همکار بودند؛ لیکن مارکس نقش اصلی را داشت و انگلس نیز خود بدین موضوع معترف بود.<sup id="cite_ref-151" class="reference"><a href="#cite_note-151"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p> نقد مارکسیسم بر <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="سرمایه‌داری">سرمایه‌داری</a> و توضیح آن برای جایگزینی سرمایه‌داری با نظامی سوسیالیستی، از مهم‌ترین ابعاد مارکسیسم هستند. این نقد، در نظریه‌ای به نام <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C" class="mw-redirect" title="ماتریالیسم تاریخی">ماتریالیسم تاریخی</a> تجلی پیدا کرده است. در واقع، مارکس و انگلس سوسیالیست‌های تخیلی و آنارشیست‌ها را به جهت عدم در نظر گرفتن اهمیت گذشته در شکل‌دهی به زمان حال، سرزنش می‌کردند. آن دو کلید براندازی سرمایه‌داری را در درک همین مسئله می‌یافتند. مارکس در ۱۸۵۹ نوشت که «انسان‌ها در شکل‌دهی اجتماعی به زندگی‌شان درگیر روابطی می‌شوند که از اراده‌شان خارج است؛ این روابط تولید هم‌پای مرحله توسعه قدرت مادی تولید است. ترکیبی از مجموع این <a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7_%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="روابط تولیدی (صفحه وجود ندارد)">روابط تولیدی</a> ساختار اقتصادی جامعه را می‌سازد – پایه اصلی که <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%A8%D9%86%D8%A7_%D9%88_%D8%B1%D9%88%D8%A8%D9%86%D8%A7" title="زیربنا و روبنا">روبنای</a> قانونی و سیاسی از دل آن برخاسته است.» مارکس تفکرات، قوانین و سیاست را خوار نمی‌شمارد، اما آن‌ها را منطبق با <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="مناسبات تولید (صفحه وجود ندارد)">مناسبات تولید</a> وقت می‌دانست. هر نظامی طبقه حاکمه‌ای دارد؛ این طبقه حاکمه قدرت خود را مدیون سلطه بر <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="مازاد اقتصادی">مازاد اقتصادی</a> است و تفکراتی مطرحند که با منافع طبقه حاکمه مذکور وفق داشته باشند. نظریه تاریخ مارکس همچنین تغییر به وسیله انقلاب را پیش‌بینی کرده است؛ با این حال انقلاب صرفاً به معنای درگیری مسلحانه نیست و احتمال انقلاب مسالمت‌آمیز نیز رد نشده است. مارکس نویسد:<sup id="cite_ref-152" class="reference"><a href="#cite_note-152"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39401425">.mw-parser-output .templatequote{overflow:hidden;margin:1em 0;padding:0 32px}.mw-parser-output .templatequote .templatequotecite{line-height:1.5em;text-align:right;padding-right:1.6em;margin-top:0}</style></p><blockquote class="templatequote"><p>نیروهای تولید در جامعه در مرحله مشخصی از توسعه خود، وارد منازعه با مناسبات تولید موجود یا روابط مالکیتی که پیش از آن در کار می‌کردند، خواهند شد… سپس دوره انقلاب اجتماعی خواهد رسید.</p></blockquote> <p>این بدان معناست که به عنوان مثال در حالی که پیشرفت‌های فنی و ارتباطی امکان توسعه کاپیتالیسم در اروپای فئودالی را داده‌اند، نظام‌های سنتی مالکیت زمین و مالیات همچون مانعی بر سر آن پیشرفت‌ها عمل کرده است. نهایتاً از این تنش‌های ساختاری میان طبقات – فئودال‌ها و کاپیتالیست‌های نوظهور – منجر به منازعه‌ای میان طبقاتی شده است که هر کدام به نظام‌های اقتصادی متفاوتی وابسته‌اند. این منازعه اوج خود را در یک انقلاب اجتماعی تجلی می‌دهد و طبقه پیروز که جایگزین طبقه شکست خورده شده است، روابط اجتماعی و روبنا را به گونه‌ای متحول می‌کند که با مناسبات تولید جدید تطبیق داشته باشد. نقد کاپیتالیسم و پیش‌بینی‌ها دربارهٔ سقوط نهایی آن، بخشی از این نظریه بود که توجه سوسیالیست‌ها را به خود معطوف کرد. مارکس و انگلس بدان نتیجه رسیده بودند که جامعه به دو طبقه متخاصم تقسیم شده است که در مبارزه‌ای با یکدیگر قرار دارند: بورژوازی و پرولتاریا؛ تضاد منافع بین این دوگروه منجر به نابودی نظام موجود خواهد شد.<sup id="cite_ref-153" class="reference"><a href="#cite_note-153"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>مارکس از نظر اقتصادی نظریه ارزش کار را مطرح کرد. مطابق این نظریه، ارزش یک محصول با میزان کاری که صرف آن شده است، مشخص می‌شود. نیز عقیده داشت قبل از سرمایه‌داری محصولات به دلیل فایده‌ای که برای خریداران داشتند، داد و ستد می‌شدند اما تحت کاپیتالیسم هدف از تولید کالا پول و سود است. به علاوه، کارِ کارگر نیز به کالایی قابل خرید و فروش تبدیل شده است اما قیمت آن به اندازه محصولی که به وسیله همین کار تولید شده است، نیست. نظریه ارزش اضافی را مطرح کرد که مطابق آن، کسانی که ابزار تولید را در دست دارند (مثلاً کارخانه‌ها) با تولید کالا برای فروش به دنبال سود هستند. در جریان تولید، اینان دو نوع سرمایه دارند: سرمایه ثابت (ماشین‌آلات، موارد اولیه و غیره) که ارزش آن تغییر نمی‌کند و سرمایه متغیر (نیروی کار) که تغییر می‌کند. اولاً، این می‌تواند معادل ارزش خود را تولید کنید که در نظر مارکس، به‌طور طبیعی باید صرف امرار معاش کارگر و خانواده‌اش شود. اگر به عنوان مثال این رقم ۵۰ دلار در ۴ ساعت اولیه روز کاری باشد، کارگر می‌تواند در ۴ ساعت باقی‌مانده روز ۵۰ دلار دیگر تولید کند که این پول به سرمایه‌داران می‌رسد. تفاوت هزینه امرار معاش کارگر و آنچه به سرمایه‌داران می‌رسد (در این مورد ۵۰ دلار) ارزش اضافی نامیده می‌شود. مبارزه اصلی بین کارگران و سرمایه‌داران بر سر نرخ ارزش اضافی (که مارکس نرخ استثمار می‌خواندش) است و پیامدهای همین مسئله به عقیده مارکس نشان‌دهنده آن است که نظام سرمایه‌داری مستعد بحران است. پیشرفت شرایط تولید سبب می‌شود کالاهای بیشتری به بازار برسد اما سرمایه‌داران مجبورند حقوق کارگر را پایین نگه دارند تا کماکان از ارزش اضافی بهره‌مند شوند. این باعث می‌شود کارگر توانایی خرید کالاهای بیشتر را نخواهد داشت و نتیجتاً، تولید سودآور نخواهد بود. نظام سرمایه‌داری به بحران تولید بیش از اندازه یا مازاد عرضه وارد می‌شود که دو نتیجه خواهد داشت؛ اولاً، شرکت‌های قوی‌تر برخی رقبا را از میدان خارج می‌کنند و طبیعتاً بخشی از ابزار تولید را نابود می‌کنند و دوم، کاهش حقوق و افزایش شدید بیکاری. پس از مدتی، وضع به حالت پیشین خود بازخواهد گشت اما مشکلات ساختاری باقی می‌مانند و نظام سرمایه‌داری کماکان مستعد بحران خواهد ماند و در آینده، هر بحران بعدی از قبلی هم شدیدتر خواهد بود تا جایی که منجر به سقوط و نابودی این نظام شود.<sup id="cite_ref-154" class="reference"><a href="#cite_note-154"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="سوسیال_دموکراسی"><span id=".D8.B3.D9.88.D8.B3.DB.8C.D8.A7.D9.84_.D8.AF.D9.85.D9.88.DA.A9.D8.B1.D8.A7.D8.B3.DB.8C"></span>سوسیال دموکراسی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=27" title="ویرایش بخش: سوسیال دموکراسی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">همچنین ببینید: <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="سوسیال دموکراسی">سوسیال دموکراسی</a></div> <p><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="سوسیال دموکراسی">سوسیال دموکراسی</a> آلترناتیوی <a href="/wiki/%DA%86%D9%BE_(%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="چپ (گرایش سیاسی)">چپ‌گرا</a> برای مارکسیسم به حساب می‌آید. در واقع این مکتب ریشه در انتقادات سوسیالیست‌های دموکرات مثل <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%A2%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%B4%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="ادوآرد برنشتاین">ادوآرد برنشتاین</a> (که خواستار <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%86%D8%B8%D8%B1%D8%B7%D9%84%D8%A8%DB%8C" title="تجدیدنظرطلبی">تجدیدنظر در مارکسیسم</a> بودند) از <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C" title="ماده‌باوری تاریخی">ماتریالیسم تاریخی</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%87_%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="مبارزه طبقاتی">مبارزه طبقاتی</a> به عنوان دوپایه اصلی <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%DA%A9%D8%B3" title="مارکسیسم ارتدکس">مارکسیسم ارتدکس</a> دارد. اینان که بر اهمیت سیاست و همکاری طبقاتی تأکید می‌کنند، مشکلات <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="سرمایه‌داری">کاپیتالیسم</a> و منافع آن را پذیرفته‌اند و معتقد هستند وظیفه اصلی چپ‌ها افزایش بازدهی بازار و کاهش ضررهای آن است. در نظر سوسیال دموکرات‌ها، بهترین شیوه برای رسیدن به این هدف، کسب قدرت سیاسی در دولت <a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="دموکراسی">دموکراتیک</a> و جذب حمایت همه قشرها (نه فقط <a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%D9%82%D9%87_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1" title="طبقه کارگر">کارگران</a>) جامعه که از کاپیتالیسم رنج می‌برند، است.<sup id="cite_ref-155" class="reference"><a href="#cite_note-155"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>به‌طور کلی تجدیدنظرطلبان زمینه <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="مارکسیسم">مارکسیستی</a> دارند اما نهایتاً، از آن مکتب جدا شده و تمرکز خود را بر تعهد به دموکراسی، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B7%D9%84%D8%A8%DB%8C" title="اصلاح‌طلبی">اصلاح</a> و جذب طبقات غیر کارگری گذاشتند. آن‌ها در دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ راهشان را کاملاً از رفقای مارکسیست خود جدا کردند. سوسیال دموکرات‌ها طالب دخالت دولت در اقتصاد هستند و علی‌رغم اختلافات درونی، همگی اتفاق نظر دارند که باید از قدرتِ دولت دموکراتیک برای رام کردن سرمایه‌داری استفاده شود. به همین منظور، آنان به حمایت اکثریت نیاز داشتند و دریافتند مسائلی مثل منافع مشترک برای مردم نسبت به مبارزه طبقاتی مارکسیست‌های ارتدکس و <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فردگرایی">فردگرایی</a> لیبرال‌های کلاسیک جذاب‌تر است.<sup id="cite_ref-156" class="reference"><a href="#cite_note-156"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>بعد از <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="جنگ جهانی دوم">جنگ جهانی دوم</a>، چشم‌انداز سوسیال دموکراتیکی حمایت طیف‌های مختلف سیاسی را جذب کرد و پایه نظم اروپای پس از جنگ را شکل داد. در آن سال‌ها، دولت‌های اروپای غربی خود را به‌طور صریح به مهار کاپیتالیسم و محافظت از جامعه در برابر تأثیرات مخرب آن ملزم کردند و دیدگاه لیبرالی که قبل از جنگ دربارهٔ رابطه میان کاپیتالیسم، دولت و جامعه وجود داشت را کنار گذاشتند. زان پس، نقش دولت در <a href="/wiki/%D8%BA%D8%B1%D8%A8_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="غرب اروپا">اروپای غربی</a> صرفاً تضمین رشد بازار نبود، بلکه دولت پاسدار جامعه — و نه اقتصاد — به حساب می‌آمد. نتیجه، چیزی بود که مارکسیست‌های ارتدکس و لیبرال‌های کلاسیک آن را غیرممکن به حساب می‌آوردند: یک اقتصاد کاپیتالیستی با عملکرد مثبت، دموکراسی و ثبات اجتماعی. به گفته شری برمان، شکوفایی اروپای بعد از جنگ ارتباط زیادی به <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لیبرالیسم">لیبرالیسم</a> یا مارکسیسم سنتی نداشت، بلکه یادآور اصول و سیاست‌های مد نظر سوسیال دموکرات‌هاست.<sup id="cite_ref-157" class="reference"><a href="#cite_note-157"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="زمینه‌های_شکل‌گیری_سوسیالیسم"><span id=".D8.B2.D9.85.DB.8C.D9.86.D9.87.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.B4.DA.A9.D9.84.E2.80.8C.DA.AF.DB.8C.D8.B1.DB.8C_.D8.B3.D9.88.D8.B3.DB.8C.D8.A7.D9.84.DB.8C.D8.B3.D9.85"></span>زمینه‌های شکل‌گیری سوسیالیسم</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=28" title="ویرایش بخش: زمینه‌های شکل‌گیری سوسیالیسم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>برخی منشأ نظری سوسیالیسم را در کتاب <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="جمهور افلاطون">جمهور افلاطون</a> می‌دانند که طبقه حاکمه هیچ امتیاز خاصی ندارد و برای دو طبقه پاسدار و فلاسفه، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%88%D9%86" title="افلاطون">افلاطون</a> نظام اشتراکی، که نوعی نظام سوسیالیستی است را پیشنهاد می‌دهد. برخی دیگر می‌گویند «تعالیم <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%84" title="انجیل">انجیل</a> در <a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF_%D8%B9%D8%AA%DB%8C%D9%82" title="عهد عتیق">عهد عتیق</a>، اولین مجموعه قوانین سوسیالیستی را تشریح کرده که از جمله آن‌ها حمایت از کارگران، زنان و ضعفاست.» </p><p>به‌طورکلی با عصر رنسانس نخستین سوسیالیست‌ها در اروپا طرح مالکیت اجتماعی و حذف مالکیت خصوصی را تشریح، و با انقلاب صنعتی، سوسیالیسم به عنوان یک <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%A6%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="ایدئولوژی">ایدئولوژی</a> به‌وجود آمد و علیه پیامدهای شوم انقلاب صنعتی برای اکثریت جامعه به ویژه کارگران شکل گرفت؛ که این سوسیالیسم جدید دارای مؤلفه‌هایی است که عبارتند از «یکی اقتصاد و سازوکار تولید اقتصادی- اجتماعی، دوم تصوری که آموزه‌های سوسیالیستی از انسان دارند مخالف فردیت انسان و موافق انسان به منزله عضوی از پیکره اجتماعی است»<sup id="cite_ref-158" class="reference"><a href="#cite_note-158"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در اروپا به‌خصوص در دو کشور فرانسه و انگلستان تفسیرهای متفاوتی از سوسیالیسم به منزلهٔ دو مکتب به منصهٔ ظهور رسید: ابتدا در انگلستان ۱۸۲۷ مکتب <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D9%88%D9%88%D9%86" title="رابرت اوون">رابرت اوون</a> در مقاله‌ای تحت عنوان «سوسیالیسم چیست؟» به سازماندهی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی پرداخت و بعد در فرانسه در سال ۱۹۳۲ عقاید <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="کلودهانری سن سیمون">کلودهانری سن سیمون</a> مبتنی بر اجتماعی کردن مالکیت وسایل تولید جمعی <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="کاتولیک">کاتولیک</a> در مقابل فردگرایی <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="پروتستانتیسم">پروتستان</a> بود. به‌طورکلی «سوسیالیسم فرانسه با الهام از <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86-%DA%98%D8%A7%DA%A9_%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%88" title="ژان-ژاک روسو">روسو</a>، یک جهت‌گیری روستایی و بازگشت به طبیعت داشت اما سوسیالیسم انگلستان با صنعت برخورد مثبت تری داشت.»<sup id="cite_ref-159" class="reference"><a href="#cite_note-159"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="انتقادات"><span id=".D8.A7.D9.86.D8.AA.D9.82.D8.A7.D8.AF.D8.A7.D8.AA"></span>انتقادات</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=29" title="ویرایش بخش: انتقادات"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="نقد سوسیالیسم">نقد سوسیالیسم</a></div> <p>متفکرانی <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لیبرالیسم">لیبرال</a> و <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="راستگرا">راستگرا</a> مانند <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D8%A2%D9%88%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA_%D9%81%D9%88%D9%86_%D9%87%D8%A7%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="فریدریش آوگوست فون هایک">فریدریش فون هایک</a> و <a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%AF%D9%88%DB%8C%DA%AF_%D9%81%D9%86_%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%B3" class="mw-redirect" title="لودویگ فن میزس">لودویگ فن میزس</a> نقدهایی را به سوسیالیسم و به ویژه در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF" title="اقتصاد">اقتصاد</a> مبتنی بر آن وارد کرده‌اند. آن‌ها به ویژه امکان‌پذیری سوسیالیسم را مورد تردید قرار داده‌اند.<sup id="cite_ref-160" class="reference"><a href="#cite_note-160"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="بازارگرایی">بازارگرایان</a> معتقدند که اقتصادها به قدری پیچیده‌اند که هیچ کنترل، مدیریت و حاکمیت مرکزی قادر به مهار و دربر گرفتن آن‌ها نیست، بلکه تنها در سایه هماهنگی نامتمرکز ایجاد شده توسط بازارها است که اقتصاد می‌تواند به خوبی عمل کند. <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%86_%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AA%D8%B2" title="استیون هورویتز">استیون هورویتز</a> معتقد است که سوسیالیسم نه تنها شکست خورده است که در هر صورت محکوم به شکست است. به عقیدهٔ او نه تنها شکست سوسیالیسم ارتباطی با بدذاتی یا حماقت آمران و عاملان قدرت ندارد بلکه اجرای اقتصاد سوسیالیستی به دلیل نیاز به اطلاعات بسیار زیاد برای عملکردی بهتر از <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="بازار">بازار</a> فراتر از توان انسان است.<sup id="cite_ref-161" class="reference"><a href="#cite_note-161"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جستارهای_وابسته"><span id=".D8.AC.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.88.D8.A7.D8.A8.D8.B3.D8.AA.D9.87"></span>جستارهای وابسته</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=30" title="ویرایش بخش: جستارهای وابسته"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40381259">.mw-parser-output .portalbox{float:left;border:solid #aaa 1px;padding:0}.mw-parser-output .portalbox.tleft{margin:0.5em 1em 0.5em 0}.mw-parser-output .portalbox.tright{margin:0.5em 0 0.5em 1em}.mw-parser-output .portalbox>ul{display:table;box-sizing:border-box;padding:0.1em;max-width:175px;background:#f9f9f9;font-size:85%;line-height:110%;font-style:italic;font-weight:bold}.mw-parser-output .portalbox>ul>li{display:table-row}.mw-parser-output .portalbox>ul>li>span:first-child{display:table-cell;padding:0.2em;vertical-align:middle;text-align:center}.mw-parser-output .portalbox>ul>li>span:last-child{display:table-cell;padding:0.2em 0.3em 0.2em 0.2em;vertical-align:middle}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .portalbox>ul{background:transparent}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .portalbox>ul{background:transparent}}</style> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="سوسیالیسم در ایران">سوسیالیسم در ایران</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%DA%86%D9%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="سوسیالیسم چپ (صفحه وجود ندارد)">سوسیالیسم چپ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="اقتصاد سوسیالیستی">اقتصاد سوسیالیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%B1_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی">اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="جنبش کارگری">جنبش کارگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="مارکسیسم">مارکسیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="حکومت سوسیالیستی">حکومت سوسیالیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AF%D9%85%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="سوسیالیسم دمکراتیک">سوسیالیسم دمکراتیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="سوسیال‌دموکراسی">سوسیال‌دموکراسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84_%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="سوسیال فمینیسم">سوسیال فمینیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D9%88_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="اکو سوسیالیسم">اکو سوسیالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AA%D8%AE%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="سوسیالیسم تخیلی">سوسیالیسم تخیلی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="کارل مارکس">کارل مارکس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%86%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="لنین">لنین</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="کمونیسم اسلامی">کمونیسم اسلامی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کمونیسم">کمونیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%A6%D9%88_%D8%AA%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D8%AA%D9%88%D9%86%DA%AF" title="مائو تسه‌تونگ">مائو تسه‌تونگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لیبرترینیسم">لیبرترینیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لیبرالیسم">لیبرالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="سرمایه‌داری">سرمایه‌داری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%85%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="جمهوری دمکراتیک آلمان">جمهوری دمکراتیک آلمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%B1_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی">اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="کاپیتالیسم">کاپیتالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%DB%8C" title="سرمایه‌داری دولتی">سرمایه‌داری دولتی</a></li></ul></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="یادداشت‌ها"><span id=".DB.8C.D8.A7.D8.AF.D8.AF.D8.A7.D8.B4.D8.AA.E2.80.8C.D9.87.D8.A7"></span>یادداشت‌ها</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=31" title="ویرایش بخش: یادداشت‌ها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-persian-alpha"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-144" class="mw-cite-dir-rtl"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-144">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="note">شارل فوریه احتمالاً هرگز در طول زندگی خود رابطه جنسی را تجربه نکرد</cite></span> </li> <li id="cite_note-146" class="mw-cite-dir-rtl"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-146">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="note">La propriété, c'est le vol !</cite></span> </li> <li id="cite_note-148" class="mw-cite-dir-rtl"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-148">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="note">همین مسئله از جمله دلایلی است که در اعصار بعدی آنارشیست‌ها به خشن‌بودن معروف شدند</cite></span> </li> <li id="cite_note-149" class="mw-cite-dir-rtl"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-149">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="note">«زیرا آزادی را نادیده می‌گیرد و من نمی‌توانم هیچ‌چیز غیر آزادی را انسانی به‌شمار آورم. من کمونیست نیستم چون کمونیسم همه قدرت‌های جامعه را در دولت متمرکز می‌کند؛ چون سرانجامش تمرکز مالکیت در دستان دولت است، اما من الغای دولت را می‌خواهم.»</cite></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پانویس"><span id=".D9.BE.D8.A7.D9.86.D9.88.DB.8C.D8.B3"></span>پانویس</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=32" title="ویرایش بخش: پانویس"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r37199623"><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=LHNQJC_5qQIC"><i>The Knowledge Book: Everything You Need to Know to Get by in the 21st Century</i></a> (به انگلیسی). National Geographic Society. 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Knowledge+Book%3A+Everything+You+Need+to+Know+to+Get+by+in+the+21st+Century&rft.pub=National+Geographic+Society&rft.date=2009&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DLHNQJC_5qQIC&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Busky,_Donald_F._2000_p._2-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Busky,_Donald_F._2000_p._2_2-0">۲٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Busky,_Donald_F._2000_p._2_2-1">۲٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">Busky, Donald F. (2000). Democratic Socialism: A Global Survey. Praeger. p. 2. <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9780275968861" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-275-96886-1</a>. Socialism may be defined as movements for social ownership and control of the economy. It is this idea that is the common element found in the many forms of socialism.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Arnold, N. Scott (1998). The Philosophy and Economics of Market Socialism: A Critical Study. Oxford University Press. p. 8. "What else does a socialist economic system involve? Those who favor socialism generally speak of social ownership, social control, or socialization of the means of production as the distinctive positive feature of a socialist economic system."</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFیونس_خداپرست" class="citation web">یونس خداپرست. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150924064443/http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=36204#_ftnref2">«سوسیالیسم»</a>. <i>پژوهشکده باقرالعلوم</i>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=36204#_ftnref2">اصلی</a> در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۹ اوت ۲۰۲۰</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%DA%A9%D8%AF%D9%87+%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85&rft.atitle=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&rft.au=%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B3+%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pajoohe.com%2Ffa%2Findex.php%3FPage%3Ddefinition%26UID%3D36204%23_ftnref2&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28290294">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></span> </li> <li id="cite_note-Williams_1983_288-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Williams_1983_288_5-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFWilliams1983" class="citation book cs1">Williams, Raymond (1983). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/keywordsvocabula00willrich/page/288">"Socialism"</a>. <i>Keywords: A vocabulary of culture and society, revised edition</i>. <a href="/wiki/Oxford_University_Press" class="mw-redirect" title="Oxford University Press">Oxford University Press</a>. p. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/keywordsvocabula00willrich/page/288">288</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-19-520469-8" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-19-520469-8"><bdi>978-0-19-520469-8</bdi></a>. <q>Modern usage began to settle from the 1860s, and in spite of the earlier variations and distinctions it was socialist and socialism which came through as the predominant words .... Communist, in spite of the distinction that had been made in the 1840s, was very much less used, and parties in the Marxist tradition took some variant of social and socialist as titles.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Socialism&rft.btitle=Keywords%3A+A+vocabulary+of+culture+and+society%2C+revised+edition&rft.pages=288&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1983&rft.isbn=978-0-19-520469-8&rft.aulast=Williams&rft.aufirst=Raymond&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fkeywordsvocabula00willrich%2Fpage%2F288&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">دو تعریف از سوسیالیسم& <a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%BE%D8%B1" title="هال دریپر">هال دریپر</a> ص۲(مقدمه:مفهوم سوسیالیسم)</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Arnold, Scott (1994). The Philosophy and Economics of Market Socialism: A Critical Study. Oxford University Press. pp. 7–8. <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9780195088274" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-19-508827-4</a>. This term is harder to define, since socialists disagree among themselves about what socialism 'really is.' It would seem that everyone (socialists and nonsocialists alike) could at least agree that it is not a system in which there is widespread private ownership of the means of production…To be a socialist is not just to believe in certain ends, goals, values, or ideals. It also requires a belief in a certain institutional means to achieve those ends; whatever that may mean in positive terms, it certainly presupposes, at a minimum, the belief that these ends and values cannot be achieved in an economic system in which there is widespread private ownership of the means of production…Those who favor socialism generally speak of social ownership, social control, or socialization of the means of production as the distinctive positive feature of a socialist economic system</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Hastings, Mason and Pyper, Adrian, Alistair and Hugh (21 December 2000). The Oxford Companion to Christian Thought. Oxford University Press. p. 677. <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9780198600244" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-19-860024-4</a>. Socialists have always recognized that there are many possible forms of social ownership of which co-operative ownership is one...Nevertheless, socialism has throughout its history been inseparable from some form of common ownership. By its very nature it involves the abolition of private ownership of capital; bringing the means of production, distribution, and exchange into public ownership and control is central to its philosophy. It is difficult to see how it can survive, in theory or practice, without this central idea.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">دو تعریف از سوسیالیسم& <a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%BE%D8%B1" title="هال دریپر">هال دریپر</a> ص۲ (مقدمه:مفهوم سوسیالیسم)</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"> {{subst:saved_book}} {{subst:saved_book}} </span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">دو تعریف از سوسیالیسم ص۵&<a href="/wiki/%D9%87%D9%84_%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%BE%D8%B1" class="mw-redirect" title="هل دریپر">هال دریپر</a></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Boesche, Roger (2003). <i>The First Great Political Realist: Kautilya and His Arthashastra</i>. Lexington Books. p. 67</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Mookerji, Radhakumud. <i>Chandragupta Maurya and His Times</i>. Motilal Banarsidass. p. 102. <q>Kautiliya polity was based on a considerable amount of socialism and nationalisation of industries.</q></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">Taylor, A.E. (2001). <i>Plato: The Man and His Work</i>. Dover. pp. 276–277.</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">Ross, W. D. <i>Aristotle</i> (6 ed.). p. 257.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>A Short History of the World</i>. Moscow: Progress Publishers. 1974.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><i><a href="//archive.org/details/oxfordencycloped01espo/page/19" class="extiw" title="iarchive:oxfordencycloped01espo/page/19">Oxford Encyclopedia of the Modern Islamic World</a></i>. New York: Oxford University Press. 1995. <a href="//archive.org/details/oxfordencycloped01espo/page/19" class="extiw" title="iarchive:oxfordencycloped01espo/page/19">p. 19</a>.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e30?_hi=0&_pos=5">Abu Dharr al-Ghifari</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130618011126/http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e30?_hi=0&_pos=5">بایگانی‌شده</a> در ۱۸ ژوئن ۲۰۱۳ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>". <i>Oxford Islamic Studies Online</i>. Retrieved 23 January 2010.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iranchamber.com/personalities/ashariati/works/once_again_abu_dhar1.php">And Once Again Abu Dharr</a></i>. Retrieved 15 August 2011.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text">Hanna, Sami A. ; Gardner, George H. Gardner (1969). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=zsoUAAAAIAAJ&pg=PA273">Arab Socialism: A Documentary Survey</a></i>. Leiden: E.J. Brill. pp. 273–274.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text">Hanna, Sami A. (1969). "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100913151901/http://www.financeinislam.com/article/1_37/1/309">al-Takaful al-Ijtimai and Islamic Socialism</a>". <i>The Muslim World</i>. <b>59</b> (3–4): 275–286</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text">Eagleton, Terry (2007). <i>The Gospels</i>.</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text">Thomas Kurian (ed). <i>The Encyclopedia of Political Science</i> CQ Press. Washington D.c. 2011. p. 1555</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text">Paine, Thomas (2004). Common sense [with] Agrarian justice. Penguin. <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0141018909" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-14-101890-9</a>. pp. 92–93.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text">Blaug, Mark (1986). <i>Who's Who in Economics: A Biographical Dictionary of Major Economists 1700–1986</i>. The MIT Press. p. 358. ISBN <bdi>978-0-262-02256-9</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text">Bonnett, Alastair (2007). "The Other Rights of Man: The Revolutionary Plan of Thomas Spence". <i>History Today</i>. <b>57</b> (9): 42–48.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text">Andrew Vincent. Modern political ideologies. Wiley-Blackwell publishing. 2010. p. 88.</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text">Nik Brandal, Øivind Bratberg and Dag Einar Thorsen. <i>The Nordic Model of Social Democracy</i>. Pallgrave-Macmillan. 2013. p. 20.</span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/551569/socialism">socialism</a>". <i>Encyclopedia Britannica</i>.</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fsmitha.com/h3/h44-ph.html">Adam Smith</a>". Fsmitha.com. Retrieved 2 June 2010.</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text">"2: Birth of the Socialist Idea". Anu.edu.au. Archived from the original on 7 August 2006. Retrieved 2 June 2010.</span> </li> <li id="cite_note-Newman,_Michael_2005-32"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Newman,_Michael_2005_32-0">۳۲٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Newman,_Michael_2005_32-1">۳۲٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><i>Newman, Michael</i>. (2005) <i>Socialism: A Very Short Introduction</i>, Oxford University Press, <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0192804316" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-19-280431-6</a></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text">"In Fourier's system of Harmony all creative activity including industry, craft, agriculture, etc. will arise from liberated passion—this is the famous theory of "attractive labour." Fourier sexualises work itself—the life of the Phalanstery is a continual orgy of intense feeling, intellection, & activity, a society of lovers & wild enthusiasts....The Harmonian does not live with some 1600 people under one roof because of compulsion or altruism, but because of the sheer pleasure of all the social, sexual, economic, "gastrosophic," cultural, & creative relations this association allows & encourages"."<a rel="nofollow" class="external text" href="http://hermetic.com/bey/lemonade.html">The Lemonade Ocean & Modern Times A Position Paper</a> by Hakim Bey</span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text">Rougerie, Jacques (22 January 2014). <i>La Commune de Paris</i> [<i>The Paris Commune</i>] (in French). Paris: Presses Universitaires de France. ISBN <bdi>978-2-13-062078-5</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text">Milza, Pierre. <i>La Commune</i> [<i>The Commune</i>] (in French).</span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text">Blin, Arnaud (2007). <i>The History of Terrorism</i>. Berkeley: University of California Press. p. 116. ISBN <bdi>978-0-520-24709-3</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-تاریخ_آنارشیسم،_جورج_وودکاک-37"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-تاریخ_آنارشیسم،_جورج_وودکاک_37-0">۳۷٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-تاریخ_آنارشیسم،_جورج_وودکاک_37-1">۳۷٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">تاریخ آنارشیسم، جورج وودکاک</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text">Errico Malatesta. "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100110015525/http://dwardmac.pitzer.edu/anarchist_archives/malatesta/MalatestaATAC.html">A Talk About Anarchist Communism Between Two Workers</a>". <i>Anarchy Archives</i>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://dwardmac.pitzer.edu/anarchist_Archives/malatesta/MalatestaATAC.html">the original</a> on 10 January 2010. Retrieved 14 April 2016.</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text">James Guillaume, "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.marxists.org/reference/archive/guillaume/works/bakunin.htm">Michael Bakunin – A Biographical Sketch</a>"</span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/551569/socialism">Socialism</a>" at <i>Encyclopedia Britannica</i>.</span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text">Wiarda, Howard J. <i>Corporatism and comparative politics</i>. M.E. Sharpe, 1996. pp. 65–66, 156.</span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text">Rocker, Rudolf. <i>Anarcho-Syndicalism: Theory and Practice</i>. AK Press (2004) p. 73</span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text">Cole, Margaret (1961). <i><a href="//archive.org/details/storyoffabiansoc0000cole" class="extiw" title="iarchive:storyoffabiansoc0000cole">The Story of Fabian Socialism</a></i>. Stanford University Press. ISBN <bdi>978-0-8047-0091-7</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Discovering Imperialism: Social Democracy to World War I</i>, 25 November 2011. (p. 249): "the pro-imperialist majority, led by Sidney Webb and George Bernard Shaw, advanced an intellectual justification for central control by the British Empire, arguing that existing institutions should simply work more 'efficiently'."</span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/248652/Guild-Socialism">Guild Socialism</a>". <i>Encyclopedia Britannica</i>.</span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.marxisthistory.org/subject/usa/eam/secondinternational.html">SECOND (SOCIALIST) INTERNATIONAL (1889-1923) organizational history</a>". <i>marxisthistory.org</i>. Retrieved 11 October 2021.</span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text">Marx, Engels, <i>Communist Manifesto</i>, Selected Works, p. 52</span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text">Rubio, José Luis. <i>Las internacionales obreras en América</i>. Madrid: 1971. p. 49</span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text">Rhodes, Campbell (30 April 2013). "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://moadoph.gov.au/blog/a-perfect-picture-of-the-statesman-john-christian-watson/">A perfect picture of the statesman: John Christian Watson</a>". Museum of Australian Democracy. Retrieved 1 March 2020.</span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text">Blainey, Geoffrey (2000). <i><a href="//archive.org/details/shorterhistoryof0000blai/page/263" class="extiw" title="iarchive:shorterhistoryof0000blai/page/263">A shorter history of Australia</a></i>. Milsons Point, N.S.W. : Vintage. pp. 125–126. ISBN <bdi>1-74051-033-X</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jpost.com/Jerusalem-Report/Adult-Children-of-the-Dream">Adult Children of the Dream</a>". <i>The Jerusalem Post – JPost.com</i>.</span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text">James C. Docherty. <i>Historical dictionary of socialism. The Scarecrow Press Inc.</i> London 1997. p. 144</span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pbs.org/wgbh/commandingheights/shared/minitextlo/ess_leninscritique.html">Commanding Heights: Lenin's Critique of Global Capitalism</a>". Pbs.org. Retrieved 30 November 2010.</span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text">Lenin, Vladimir. <i>Meeting of the Petrograd Soviet of workers and soldiers' deputies 25 January 1918</i>, Collected works, Vol 26, p. 239. Lawrence and Wishart, (1964)</span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text">Lenin, Vladimir. <i>To workers Soldiers and Peasants</i>, Collected works, Vol 26, p. 247. Lawrence and Wishart, (1964)</span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text">Lenin, Vladimir. <i>Collected Works</i>, Vol 26, pp. 264–65. Lawrence and Wishart (1964)</span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text">Caplan, Brian. "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gmu.edu/departments/economics/bcaplan/museum/his1d.htm">Lenin and the First Communist Revolutions, IV</a>". George Mason University. در واقع جناح راست انقلابیون سوسیالیست برنده شدند در حالی که جناح چپ در اتحاد با بلشویک‌ها بودند.</span> </li> <li id="cite_note-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-58">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Declaration of the RSDLP (Bolsheviks) group at the Constituent Assembly meeting 5 January 1918</i> Lenin, <i>Collected Works</i>, Vol 26, p. 429. Lawrence and Wishart (1964)</span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Draft Decree on the Dissolution of the Constituent Assembly</i> Lenin, <i>Collected Works</i>, Vol 26, p. 434. Lawrence and Wishart (1964)</span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text">Payne, Robert; "The Life and Death of Lenin", Grafton: paperback, pp. 425–40</span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Socialism#CITEREFLambDocherty2006" class="extiw" title="en:Socialism">Lamb & Docherty 2006</a>, p. 77</span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a></span> <span class="reference-text">Ther, Philipp (2016). <i>Europe since 1989: A History</i>. Princeton University Press. p. 132. ISBN <bdi>978-0-691-16737-4</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text">Bertil, Hessel, Introduction, <i>Theses, Resolutions and Manifestos of the first four congresses of the Third International</i>, pxiii, Ink Links (1980)</span> </li> <li id="cite_note-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-64">↑</a></span> <span class="reference-text">"We have always proclaimed, and repeated, this elementary truth of Marxism, that the victory of socialism requires the joint efforts of workers in a number of advanced countries." Lenin, <i>Sochineniya</i> (Works), 5th ed. Vol. XLIV, p. 418, February 1922. (Quoted by Mosche Lewin in <i>Lenin's Last Struggle</i>, p. 4. Pluto (1975))</span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a></span> <span class="reference-text">"The Munich Soviet (or "Council Republic") of 1919 exhibited certain features of the TAZ, even though—like most revolutions—its stated goals were not exactly "temporary". Gustav Landauer's participation as Minister of Culture, along with Silvio Gesell as Minister of Economics and other anti-authoritarian and extreme libertarian socialists such as the poet/playwrights Erich Mühsam and Ernst Toller, and Ret Marut (the novelist B. Traven), gave the Soviet a distinct anarchist flavor." Hakim Bey. "T.A.Z. : The Temporary Autonomous Zone, Ontological Anarchy, Poetic Terrorism"</span> </li> <li id="cite_note-Jack_A._Goldstone_2015_p._227-66"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Jack_A._Goldstone_2015_p._227_66-0">۶۶٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Jack_A._Goldstone_2015_p._227_66-1">۶۶٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">Jack A. Goldstone (2015). The Encyclopedia of Political Revolutions. Routledge. p. 227. <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9781135937584" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-1-135-93758-4</a>.</span> </li> <li id="cite_note-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-67">↑</a></span> <span class="reference-text">p. 365 Taylor, Edumund <i>The Fall of the Dynasties: The Collapse of Old Order</i> 1963 Weidenfeld & Nicolson</span> </li> <li id="cite_note-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-68">↑</a></span> <span class="reference-text">Paul Werner (Paul Frölich), <i>Die Bayerische Räterepublik. Tatsachen und Kritik</i>, p. 144</span> </li> <li id="cite_note-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-69">↑</a></span> <span class="reference-text">Janos, Andrew C. & Slottman, William (editors) Revolution in perspective: essays on the Hungarian Soviet Republic of 1919, Center for Slavic and East European Studies, University of California, Berkeley, 1971.</span> </li> <li id="cite_note-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-70">↑</a></span> <span class="reference-text">Peter F. Sugar; Péter Hanák; Tibor Frank (1994). A History of Hungary. Indiana University Press. <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9780253208675" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-253-20867-5</a>.</span> </li> <li id="cite_note-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-71">↑</a></span> <span class="reference-text">Donald Rayfield. Stalin and His Hangmen: The Tyrant and Those Who Killed for Him. New York: Random House, 2004; p. 83</span> </li> <li id="cite_note-72"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-72">↑</a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iccrimea.org/historical/crimeanturks.html">Complete Destruction of National Groups as Groups - The Crimean Turks</a>". <i>International Committee for Crimea</i>. Retrieved 20 August 2021.</span> </li> <li id="cite_note-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-73">↑</a></span> <span class="reference-text">Borsányi, The Life of a Communist Revolutionary; pp. x, 436.</span> </li> <li id="cite_note-74"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-74">↑</a></span> <span class="reference-text">"New information about death of Bela Kun," from BBC transmission of Hungarian Telegraph Agency in English, 14 February 1989</span> </li> <li id="cite_note-75"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-75">↑</a></span> <span class="reference-text">Brunella Dalla Casa, <i>Composizione di classe, rivendicazioni e professionalità nelle lotte del "biennio rosso" a Bologna</i>, in: AA. VV, <i>Bologna 1920; le origini del fascismo</i>, a cura di Luciano Casali, Cappelli, Bologna 1982, p. 179.</span> </li> <li id="cite_note-76"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-76">↑</a></span> <span class="reference-text">"1918–1921: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111105224302/http://libcom.org/history/articles/italy-factory-occupations-1920">The Italian factory occupations and Biennio Rosso</a>". <i>libcom.org</i>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://libcom.org/history/articles/italy-factory-occupations-1920">the original</a> on 5 November 2011.</span> </li> <li id="cite_note-77"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-77">↑</a></span> <span class="reference-text"><i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://theanarchistlibrary.org/library/michael-schmidt-cartography-of-revolutionary-anarchism?v=1617967506">Cartography of Revolutionary Anarchism</a></i>. <i>The Anarchist Library</i>. 17 May 2012. Retrieved 8 October 2021.</span> </li> <li id="cite_note-78"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-78">↑</a></span> <span class="reference-text"><i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.marxists.org/archive/trotsky/1938/tp/index.htm">The Transitional Program</a></i>. Retrieved 5 November 2008.</span> </li> <li id="cite_note-79"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-79">↑</a></span> <span class="reference-text">Beevor, Antony (2006). <i>The Battle for Spain: The Spanish Civil War 1936–1939</i>. London: Weidenfeld & Nicolson. p. 46. ISBN <bdi>978-0-297-84832-5</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-80"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-80">↑</a></span> <span class="reference-text">Prichard, Alex (2012). <i>Libertarian socialism: politics in black and red</i>. New York, NY: Palgrave Macmillan. ISBN <bdi>978-0-230-28037-3</bdi>. OCLC 792880396.</span> </li> <li id="cite_note-81"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-81">↑</a></span> <span class="reference-text">Ness, Immanuel (2011). <i>Ours to master and to own: workers' councils from the commune to the present</i>. Chicago, Ill: Haymarket Books. ISBN <bdi>978-1-60846-119-6</bdi>. OCLC 754714826.</span> </li> <li id="cite_note-82"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-82">↑</a></span> <span class="reference-text">Bolloten, Burnett (1984). <i>The Spanish Civil War: Revolution and Counterrevolution</i>. University of North Carolina Press. p. 1107. ISBN <bdi>978-0-8078-1906-7</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-83"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-83">↑</a></span> <span class="reference-text">Sam Dolgoff. <i>The Anarchist Collectives Workers' Self-management in the Spanish Revolution 1936–1939</i>. Free Life Editions; 1st edition (1974), pp. 6–7</span> </li> <li id="cite_note-84"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-84">↑</a></span> <span class="reference-text">Lamb & Docherty 2006, p. 320</span> </li> <li id="cite_note-85"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-85">↑</a></span> <span class="reference-text">"Les trente glorieuses: 1945–1975". Sund.ac.uk. Archived from the original on 28 September 2007. Retrieved 30 October 2011.</span> </li> <li id="cite_note-86"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-86">↑</a></span> <span class="reference-text">"Nationalisation of Anglo-Iranian Oil Company, 1951". Yourarchives.nationalarchives.gov.uk. 11 June 2007. Retrieved 30 October 2011.</span> </li> <li id="cite_note-87"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-87">↑</a></span> <span class="reference-text">Crosland, Anthony, <i>The Future of Socialism</i>, pp. 9, 89. (Constable, 2006)</span> </li> <li id="cite_note-88"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-88">↑</a></span> <span class="reference-text">"The New Commanding Height: Labour Party Policy on North Sea Oil and Gas, 1964–74" in <i>Contemporary British History</i>, vol. , Issue 1, Spring 2002, pp. 89–118.</span> </li> <li id="cite_note-89"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-89">↑</a></span> <span class="reference-text">"UK steel: EEF". UK steel. 12 September 2013. Archived from the original on 23 January 2008. Retrieved 11 October 2013.</span> </li> <li id="cite_note-90"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-90">↑</a></span> <span class="reference-text">Beckett, Francis, <i>Clem Attlee</i> (Politico's, 2007) p. 247.</span> </li> <li id="cite_note-91"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-91">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Globalization and Taxation: Challenges to the Swedish Welfare State</i>. By Sven Steinmo.</span> </li> <li id="cite_note-92"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-92">↑</a></span> <span class="reference-text">Giverholt, Helge (19 November 2018), "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://snl.no/Tage_Erlander">Tage Erlander</a>", <i>Store norske leksikon</i> (in Norwegian), retrieved 30 November 2019</span> </li> <li id="cite_note-93"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-93">↑</a></span> <span class="reference-text">Palme, Olof (1982). "Därför är jag demokratisk socialist". Speech at the 1982 congress of the Swedish Social Democratic Party.</span> </li> <li id="cite_note-94"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-94">↑</a></span> <span class="reference-text">Linderborg, Åsa (28 February 2006). "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.aftonbladet.se/vss/kultur/story/0,2789,785030,00.html">Detta borde vara vårt arv</a>". <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060310174240/http://www.aftonbladet.se/vss/kultur/story/0,2789,785030,00.html">Archived</a> 10 March 2006 at the Wayback Machine <i>Aftonbladet</i>. Retrieved 14 November 2019.</span> </li> <li id="cite_note-95"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-95">↑</a></span> <span class="reference-text">Tvedt, Knut Are; Bull, Edvard; Garvik, Olav (14 September 2019), "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://snl.no/Arbeiderpartiet">Arbeiderpartiet</a>", <i>Store norske leksikon</i> (in Norwegian), retrieved 30 November 2019</span> </li> <li id="cite_note-96"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-96">↑</a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="http://snl.no/sosialdemokratiske_partier">Sosialdemokratiske partier</a>", <i>Store norske leksikon</i> (in Norwegian), 26 November 2018, retrieved 30 November 2019</span> </li> <li id="cite_note-:0-97"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:0_97-0">۹۷٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_97-1">۹۷٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">Dølvik, Jon Erik; Tone Fløtten; Jon M. Hippe; Bård Jordfald (2014). "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.fafo.no/index.php/zoo-publikasjoner/fafo-rapporter/item/den-nordiske-modellen-mot-2030-et-nytt-kapittel">Den nordiske modellen mot 2030. Et nytt kapittel?Fafo-rapport 2014:46</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200728161548/https://www.fafo.no/index.php/zoo-publikasjoner/fafo-rapporter/item/den-nordiske-modellen-mot-2030-et-nytt-kapittel">بایگانی‌شده</a> در ۲۸ ژوئیه ۲۰۲۰ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>" (in Norwegian Bokmål). Fafo. Retrieved 30 November 2019.</span> </li> <li id="cite_note-98"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-98">↑</a></span> <span class="reference-text">Brandal, Nik; Bratberg, Øivind; Thorsen, Dag (2013). <i>The Nordic model of social democracy</i>. Springer.</span> </li> <li id="cite_note-99"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-99">↑</a></span> <span class="reference-text">Moene, Karl Ove; Wallerstein, Michael (2006). "Social democracy as a development strategy". In Pranab K. Bardhan; Samuel Bowles; Michael Wallerstein (eds.). <i>Globalization and egalitarian redistribution</i>. pp. 148–168.</span> </li> <li id="cite_note-100"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-100">↑</a></span> <span class="reference-text">Byrkjeflot, Haldor (2001). <i>"The Nordic model of democracy and management." The democratic challenge to capitalism: Management and democracy in the Nordic countries</i>. pp. 19–45.</span> </li> <li id="cite_note-101"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-101">↑</a></span> <span class="reference-text">Pontusson, Jonas (24 August 2011). "Once Again A Model: Nordic Social Democracy in a Globalized World". In Shoch, James; Ross, George W. ; Cronin, James E. (eds.). <i>What's Left of the Left: Democrats and Social Democrats in Challenging Times</i>. Duke University Press. pp. 89–115. ISBN <bdi>978-0-19-932251-0</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-102"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-102">↑</a></span> <span class="reference-text">Esping-Andersen, G. (1991). <i>The Three Worlds of Welfare Capitalism</i>. Princeton, NJ: Princeton University Press.</span> </li> <li id="cite_note-103"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-103">↑</a></span> <span class="reference-text">Hernes, Gudmund (1978): "Makt, blandingsøkonomi og blandingsadministrasjon". In Gudmund Hernes, ed. , <i>Forhandlingsøkonomi og blandingsadministrasjon</i>. Oslo: Universitetsforlaget.</span> </li> <li id="cite_note-104"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-104">↑</a></span> <span class="reference-text">Georgakas, Dan (1992). "The Hollywood Blacklist". <i>Encyclopedia of the American Left</i> (paperback ed.). Champaign, Illinois: University of Illinois Press. <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9780252062506" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-252-06250-6</a>.</span> </li> <li id="cite_note-105"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-105">↑</a></span> <span class="reference-text">John Rettie, "The day Khrushchev denounced Stalin", BBC, 18 February 2006.</span> </li> <li id="cite_note-106"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-106">↑</a></span> <span class="reference-text">Appadorai, A. (1968). "Recent Socialist Thought in India". <i>The Review of Politics</i>. <b>30</b> (3): 349–362. doi:10.1017/S0034670500041024. JSTOR 1406397.</span> </li> <li id="cite_note-107"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-107">↑</a></span> <span class="reference-text">Dirlik, Arif (2005). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=S-aGLEtx7AYC&pg=PA20">The Marxism in the Chinese revolution</a></i>. Rowman & Littlefield. p. 20. ISBN <bdi>978-0-7425-3069-0</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-108"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-108">↑</a></span> <span class="reference-text">Smil, V. (1999). "China's great famine: 40 years later". <i>BMJ (Clinical Research Ed.)</i>. <b>319</b> (7225): 1619–1621. doi:10.1136/bmj.319.7225.1619. PMC 1127087. PMID 10600969.</span> </li> <li id="cite_note-109"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-109">↑</a></span> <span class="reference-text">Dikötter, Frank. <i>Mao's Great Famine: The History of China's Most Devastating Catastrophe, 1958–62</i>. Walker & Company, 2010. p. xii</span> </li> <li id="cite_note-110"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-110">↑</a></span> <span class="reference-text">Friedland, William; Rosberg Jr. , Carl (1964). <i>African Socialism</i>. California: Stanford University Press. p. 3.</span> </li> <li id="cite_note-111"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-111">↑</a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=98937598&t=1633972357243">Cuba Marks 50 Years Since 'Triumphant Revolution</a>'". <i>NPR.org</i>. 1 January 2009. Retrieved 11 October 2021.</span> </li> <li id="cite_note-112"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-112">↑</a></span> <span class="reference-text">Bevins, Vincent (2020). <i>The Jakarta Method: Washington's Anticommunist Crusade and the Mass Murder Program that Shaped Our World</i>. PublicAffairs. pp. 238–240. ISBN <bdi>978-1541742406</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-113"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-113">↑</a></span> <span class="reference-text">Farid, Hilmar (2005). "Indonesia's original sin: mass killings and capitalist expansion, 1965–66". <i>Inter-Asia Cultural Studies</i>. <b>6</b> (1): 3–16. doi:10.1080/1462394042000326879. S2CID 145130614.</span> </li> <li id="cite_note-Carmines,_Edward_G._1997-114"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Carmines,_Edward_G._1997_114-0">۱۱۴٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Carmines,_Edward_G._1997_114-1">۱۱۴٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">Carmines, Edward G. , and Geoffrey C. Layman. 1997. "Issue Evolution in Postwar American Politics." In Byron Shafer, ed. , <i>Present Discontents</i>. NJ:Chatham House Publishers.</span> </li> <li id="cite_note-115"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-115">↑</a></span> <span class="reference-text">Jeffrey W. Coker. <i>Confronting American Labor: The New Left Dilemma</i>. Univ of Missouri Press, 2002.</span> </li> <li id="cite_note-116"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-116">↑</a></span> <span class="reference-text">Pearson, Hugh (1994). <i>In the Shadow of the Panther: Huey Newton and the Price of Black Power in America</i>. Perseus Books. p. 152. ISBN <bdi>978-0-201-48341-3</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-117"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-117">↑</a></span> <span class="reference-text">Isserman, Maurice (2001). <i><a href="//archive.org/details/otheramericanlif0000isse/page/281" class="extiw" title="iarchive:otheramericanlif0000isse/page/281">The Other American: The Life of Michael Harrington</a></i>. Public Affairs. p. 281. ISBN <bdi>978-1-58648-036-3</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-118"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-118">↑</a></span> <span class="reference-text">"There must be a better distribution of wealth, and maybe America must move toward a democratic socialism" Franklin, Robert Michael (1990). <i>Liberating Visions: Human Fulfillment and Social Justice in African-American Thought</i>. Fortress Press. p. 125. ISBN <bdi>978-0-8006-2392-0</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-:1-119"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:1_119-0">۱۱۹٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_119-1">۱۱۹٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">Devlin, Kevin. "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalog.osaarchivum.org/catalog/osa:08b8f6ba-5995-4e41-9f9c-093e944891d2">Western CPs Condemn Invasion, Hail Prague Spring</a>". Blinken Open Society Archives. Retrieved 8 September 2021.</span> </li> <li id="cite_note-120"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-120">↑</a></span> <span class="reference-text">Richard P. McBrien, <i>Catholicism</i> (Harper Collins, 1994), chapter IV.</span> </li> <li id="cite_note-121"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-121">↑</a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/3089846.stm">Profile of Salvador Allende</a>". BBC. 8 September 2003.</span> </li> <li id="cite_note-122"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-122">↑</a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="http://jamaica-gleaner.com/gleaner/20120812/focus/focus6.html">Where Would Jamaica Be Without Michael Manley?</a>". <i>Jamaica Gleaner</i>. 12 August 2012. Retrieved 11 March 2013.</span> </li> <li id="cite_note-123"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-123">↑</a></span> <span class="reference-text">Louis Proyect, <i>Nicaragua</i>, discusses, among other things, the reforms and the degree to which socialism was intended or achieved.</span> </li> <li id="cite_note-124"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-124">↑</a></span> <span class="reference-text">Wood, Elizabeth (2003). <i>Insurgent Collective Action and Civil War in El Salvador</i>. Cambridge: Cambridge University Press.</span> </li> <li id="cite_note-125"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-125">↑</a></span> <span class="reference-text">James C. Docherty. <i>Historical dictionary of socialism</i>. The Scarecrow Press Inc. London 1997. pp. 181–82</span> </li> <li id="cite_note-126"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-126">↑</a></span> <span class="reference-text">Webster, Dictionary. "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.merriam-webster.com/dictionary/eurocommunism">Definition of Eurocommunism</a>". <i>Dictionary Entry</i>. Webster's Dictionary. Retrieved 9 April 2013.</span> </li> <li id="cite_note-127"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-127">↑</a></span> <span class="reference-text">Paolo Virno, Michael Hardt, <i>Radical Thought in Italy: A Potential Politics</i>, Minnesota Press, 2006. <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9780816649242" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-8166-4924-2</a></span> </li> <li id="cite_note-128"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-128">↑</a></span> <span class="reference-text">Hart-Landsberg, Martin; and Burkett, Paul. "China and Socialism: Market Reforms and Class Struggle". Monthly Review. Retrieved 30 October 2008.</span> </li> <li id="cite_note-129"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-129">↑</a></span> <span class="reference-text">Michael Ray. "Why Did the Soviet Union Collapse?". <i>Britannica</i>. Retrieved 25 September 2021.</span> </li> <li id="cite_note-130"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-130">↑</a></span> <span class="reference-text">D.J. Peterson (1993). <i>Troubled Lands: The Legacy of Soviet Environmental Destruction (A Rand Research Study)</i>. Westview Press. ISBN <bdi>978-0-8133-1674-1</bdi>. Retrieved 3 April 2016.</span> </li> <li id="cite_note-131"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-131">↑</a></span> <span class="reference-text">DaVanzo, Julie; Grammich, Clifford A. (1 January 2001). "Russia's Mortality Crisis: Drinking, Disease, and Deteriorating Health Care" – via www.rand.org.</span> </li> <li id="cite_note-:2-132"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:2_132-0">۱۳۲٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:2_132-1">۱۳۲٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">Ghodsee, Kristen (2017). <i>Red Hangover: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dukeupress.edu/red-hangover">Legacies of Twentieth-Century Communism</a></i>. Duke University Press. pp. 63–64. ISBN <bdi>978-0-8223-6949-3</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-133"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-133">↑</a></span> <span class="reference-text">Scheidel, Walter (2017). <i>The Great Leveler: Violence and the History of Inequality from the Stone Age to the Twenty-First Century</i>. Princeton University Press. pp. 51, 222–23.</span> </li> <li id="cite_note-134"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-134">↑</a></span> <span class="reference-text">Ghodsee, Kristen R. ; Sehon, Scott (22 March 2018). "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://aeon.co/essays/the-merits-of-taking-an-anti-anti-communism-stance">Anti-anti-communism</a>". <i>Aeon</i>.</span> </li> <li id="cite_note-135"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-135">↑</a></span> <span class="reference-text">Gary Teeple (2000). <i>Globalization and the Decline of Social Reform: Into the Twenty-first Century</i>. Archived 4 September 2015 at the Wayback Machine. University of Toronto Press. p. 47. <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9781551930268" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-1-55193-026-8</a></span> </li> <li id="cite_note-136"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-136">↑</a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080222070726/http://www.socialistinternational.org/4Principles/dofpeng2.html">Socialist International – Progressive Politics for a Fairer World</a>". Archived from the original on 22 February 2008.</span> </li> <li id="cite_note-137"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-137">↑</a></span> <span class="reference-text">Jane Lewis, Rebecca Surender. <i>Welfare State Change: Towards a Third Way?</i>. Oxford University Press, 2004. pp. 3–4, 16.</span> </li> <li id="cite_note-138"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-138">↑</a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070711081023/http://www.labour.org.uk/labour_policies">Labour Party Clause Four</a>". Labour.org.uk. 30 October 2008. Archived from the original on 11 July 2007. Retrieved 2 June 2010.</span> </li> <li id="cite_note-139"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-139">↑</a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="http://progressive-alliance.info/basic-document/">Basic document | Progressive Alliance</a>". Progressive-alliance.info. Retrieved 23 May 2013.</span> </li> <li id="cite_note-140"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-140">↑</a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.economist.com/briefing/2016/04/02/rose-thou-art-sick">Rose thou art sick</a>". <i>The Economist</i>. 2 April 2016. ISSN 0013-0613. Retrieved 2 January 2020.</span> </li> <li id="cite_note-141" class="mw-cite-dir-ltr"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-141">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFNewman2005">Newman, <i>Socialism: A Very Short Introduction</i></a>, <bdi>6–7</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-142" class="mw-cite-dir-ltr"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-142">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFNewman2005">Newman, <i>Socialism: A Very Short Introduction</i></a>, <bdi>7–8</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-143" class="mw-cite-dir-ltr"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-143">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFNewman2005">Newman, <i>Socialism: A Very Short Introduction</i></a>, <bdi>8–9</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-145" class="mw-cite-dir-ltr"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-145">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFNewman2005">Newman, <i>Socialism: A Very Short Introduction</i></a>, <bdi>9–12</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-147" class="mw-cite-dir-ltr"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-147">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFNewman2005">Newman, <i>Socialism: A Very Short Introduction</i></a>, <bdi>15–16</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-150" class="mw-cite-dir-ltr"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-150">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFNewman2005">Newman, <i>Socialism: A Very Short Introduction</i></a>, <bdi>17–19</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-151" class="mw-cite-dir-ltr"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-151">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFNewman2005">Newman, <i>Socialism: A Very Short Introduction</i></a>, <bdi>21–23</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-152" class="mw-cite-dir-ltr"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-152">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFNewman2005">Newman, <i>Socialism: A Very Short Introduction</i></a>, <bdi>21–23</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-153" class="mw-cite-dir-ltr"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-153">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFNewman2005">Newman, <i>Socialism: A Very Short Introduction</i></a>, <bdi>24</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-154" class="mw-cite-dir-ltr"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-154">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFNewman2005">Newman, <i>Socialism: A Very Short Introduction</i></a>, <bdi>25–27</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-155" class="mw-cite-dir-ltr"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-155">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBerman2014">Berman, “Social Democracy”, <i>The Encyclopedia of Political Thought</i></a>, <bdi>1</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-156" class="mw-cite-dir-ltr"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-156">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBerman2014">Berman, “Social Democracy”, <i>The Encyclopedia of Political Thought</i></a>, <bdi>1</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-157" class="mw-cite-dir-ltr"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-157">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBerman2014">Berman, “Social Democracy”, <i>The Encyclopedia of Political Thought</i></a>, <bdi>1</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-158"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-158">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFعلوی1347">علوی، <i>زبان تخصصی علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، جلد اول</i></a>، <bdi>۵۲</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-159"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-159">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFسعیدی1380">سعیدی، <i>دکتر علی شریعتی از دیدگاه شخصیتها</i></a>، <bdi>۴۳۷</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-160"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-160">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFبروس_کالدول1389" class="citation web">بروس کالدول (<bdi>۱۰ اسفند ۱۳۸۹</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://donya-e-eqtesad.com/بخش-اندیشه-اقتصاد-23/644495-هایک-سوسیالیسم-قسمت-اول-ادامه-در-خبر-بعدی">«هایک و سوسیالیسم»</a>. <i>روزنامه دنیای اقتصاد</i>. ترجمهٔ محسن رنجبر<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۹ اوت ۲۰۲۰</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF&rft.atitle=%D9%87%D8%A7%DB%8C%DA%A9+%D9%88+%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&rft.date=1389&rft.au=%D8%A8%D8%B1%D9%88%D8%B3+%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84&rft_id=https%3A%2F%2Fdonya-e-eqtesad.com%2F%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-23%2F644495-%D9%87%D8%A7%DB%8C%DA%A9-%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D9%82%D8%B3%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A8%D8%B1-%D8%A8%D8%B9%D8%AF%DB%8C&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-161"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-161">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFاستیون_هورویتز1388" class="citation web">استیون هورویتز (<bdi>۱۲ اسفند ۱۳۸۸</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://donya-e-eqtesad.com/بخش-اندیشه-اقتصاد-23/597532-چرا-سوسیالیسم-محکوم-به-شکست-است">«چرا سوسیالیسم محکوم به شکست است؟»</a>. <i>روزنامه دنیای اقتصاد</i>. ترجمهٔ حسن افروزی<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۹ اوت ۲۰۲۰</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF&rft.atitle=%DA%86%D8%B1%D8%A7+%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85+%D9%85%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85+%D8%A8%D9%87+%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%AA+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%9F&rft.date=1388&rft.au=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%86+%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AA%D8%B2&rft_id=https%3A%2F%2Fdonya-e-eqtesad.com%2F%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-23%2F597532-%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D9%85%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&section=33" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFNewman2005" class="citation book cs1">Newman, Michael (2005). <i><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C_%D8%AE%DB%8C%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%AA%D8%A7%D9%87" title="معرفی خیلی کوتاه">Socialism: A Very Short Introduction</a></i>. <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A2%DA%A9%D8%B3%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%AF" title="انتشارات دانشگاه آکسفورد">Oxford University Press</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Socialism%3A+A+Very+Short+Introduction&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2005&rft.aulast=Newman&rft.aufirst=Michael&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="Z3988"></span></li> <li><cite id="CITEREFعلیزاده1391" class="citation book">علیزاده، عزیزالله (<bdi>۱۳۹۱</bdi>). <i><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%AA%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%AD%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرهنگ تشریحی ایسم‌ها (صفحه وجود ندارد)">فرهنگ تشریحی ایسم‌ها</a> (مشتمل بر ۱۹۹۰ ایسم از علوم مختلف)</i> (ویراست اول). تهران: انتشارات فردوس. صص. <bdi>۶۵۶</bdi>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-964-320-482-2" title="ویژه:منابع کتاب/978-964-320-482-2"><bdi>۹۷۸-۹۶۴-۳۲۰-۴۸۲-۲</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D8%AA%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%AD%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7+%28%D9%85%D8%B4%D8%AA%D9%85%D9%84+%D8%A8%D8%B1+%DB%B1%DB%B9%DB%B9%DB%B0+%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%85+%D8%A7%D8%B2+%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85+%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81%29&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B6%DB%B5%DB%B6%3C%2Fbdi%3E&rft.edition=%D8%A7%D9%88%D9%84&rft.pub=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3&rft.date=1391&rft.isbn=978-964-320-482-2&rft.aulast=%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87&rft.aufirst=%D8%B9%D8%B2%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFهارنکر1386" class="citation book">هارنکر، مارتا (<bdi>۱۳۸۶</bdi>). <i>آمریکای لاتین و سوسیالیسم قرن بیست و یکم: راه کاری برای پیش‌گیری از اشتباهات</i>. ترجمهٔ حسن فشارکی زاده. نشر اشاره. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-964-8936-50-6" title="ویژه:منابع کتاب/978-964-8936-50-6"><bdi>۹۷۸-۹۶۴-۸۹۳۶-۵۰-۶</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C+%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86+%D9%88+%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85+%D9%82%D8%B1%D9%86+%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA+%D9%88+%DB%8C%DA%A9%D9%85%3A+%D8%B1%D8%A7%D9%87+%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C+%D9%BE%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C+%D8%A7%D8%B2+%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%87%D8%A7%D8%AA&rft.pub=%D9%86%D8%B4%D8%B1+%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%87&rft.date=1386&rft.isbn=978-964-8936-50-6&rft.aulast=%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%86%DA%A9%D8%B1&rft.aufirst=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A7&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFسعیدی1380" class="citation book">سعیدی، جعفر (<bdi>۱۳۸۰</bdi>). <i>دکتر علی شریعتی از دیدگاه شخصیتها</i>. به کوشش جعفر سعیدی. تهران: نشر سایه. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/964-591-831-6" title="ویژه:منابع کتاب/964-591-831-6"><bdi>۹۶۴-۵۹۱-۸۳۱-۶</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1+%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C+%D8%A7%D8%B2+%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%D9%87%D8%A7&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D9%86%D8%B4%D8%B1+%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87&rft.date=1380&rft.isbn=964-591-831-6&rft.aulast=%D8%B3%D8%B9%DB%8C%D8%AF%DB%8C&rft.aufirst=%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFعلوی1347" class="citation book">علوی، پرویز (<bdi>۱۳۴۷</bdi>). <i>زبان تخصصی علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، جلد اول</i>. تهران: علوم نوین.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%AE%D8%B5%D8%B5%DB%8C+%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85+%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C+%D9%88+%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7+%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%D8%8C+%D8%AC%D9%84%D8%AF+%D8%A7%D9%88%D9%84&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85+%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86&rft.date=1347&rft.aulast=%D8%B9%D9%84%D9%88%DB%8C&rft.aufirst=%D9%BE%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B2&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFیوسفیه1358" class="citation book">یوسفیه، ولی‌اله (<bdi>۱۳۵۸</bdi>). <i>سوسیالیسم انقلابی اسلام</i>. جمعیت سوسیالیسم اسلامی ایران.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85+%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8%DB%8C+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&rft.pub=%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA+%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.date=1358&rft.aulast=%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81%DB%8C%D9%87&rft.aufirst=%D9%88%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%87&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFانگلس1384" class="citation book">انگلس، فریدریش (<bdi>۱۳۸۴</bdi>). <i>سوسیالیسم تخیلی و سوسیالیسم علمی</i>. ترجمهٔ مجید قنبری. روشنگران و مطالعات زنان. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/964-8564-21-3" title="ویژه:منابع کتاب/964-8564-21-3"><bdi>۹۶۴-۸۵۶۴-۲۱-۳</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85+%D8%AA%D8%AE%DB%8C%D9%84%DB%8C+%D9%88+%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85+%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&rft.pub=%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D9%88+%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA+%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86&rft.date=1384&rft.isbn=964-8564-21-3&rft.aulast=%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3&rft.aufirst=%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li></ul> <div dir="ltr" class="mw-content-ltr"> </div><div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="سوسیالیسم" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3" style="background: #e54a46; color:white;background: #dc241f;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="الگو:سوسیالیسم"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو" style="color:white">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="بحث الگو:سوسیالیسم"><abbr title="بحث پیرامون این الگو" style="color:white">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:سوسیالیسم"><abbr title="ویرایش کردن این الگو" style="color:white">و</abbr></a></li></ul></div><div id="سوسیالیسم" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a class="mw-selflink selflink"><span style="background-color:;color:black;"> <span style="background-color:#DC241F;color:white;">سوسیالیسم</span></span></a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background: #e54a46; color:white;width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="انواع سوسیالیسم (صفحه وجود ندارد)">انواع سوسیالیسم</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AF%D9%87%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="سوسیالیسم دهقانی">دهقانی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کمونیسم">کمونیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AF%D9%85%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="سوسیالیسم دمکراتیک">دمکراتیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D9%88_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="اکو سوسیالیسم">بوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C" title="سوسیالیسم اخلاقی">سوسیالیسم اخلاقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%B5%D9%86%D9%81%DB%8C" title="سوسیالیسم صنفی">Guild</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84" class="mw-redirect" title="سوسیالیسم لیبرال">لیبرال</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="سوسیالیسم لیبرترین">لیبرترین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="سوسیالیسم بازار">بازار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mutualism_(economic_theory)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mutualism (economic theory) (صفحه وجود ندارد)">Mutualism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="مارکسیسم">مارکسیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سوسیالیسم مذهبی (صفحه وجود ندارد)">سوسیالیسم مذهبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="سوسیالیسم انقلابی">انقلابی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="سوسیالیسم علمی">علمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="سوسیال دموکراسی">سوسیال دموکراسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="فمینیسم سوسیالیستی">فمینیسم سوسیالیستی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%82%D8%B1%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D9%88_%DB%8C%DA%A9%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="سوسیالیسم قرن بیست و یکم (صفحه وجود ندارد)">سوسیالیسم قرن بیست و یکم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" class="mw-redirect" title="آنارشیسم اجتماعی">آنارشیسم اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%DB%8C" title="سوسیالیسم دولتی">سوسیالیسم دولتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="سندیکالیسم">سندیکالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AA%D8%AE%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="سوسیالیسم تخیلی">سوسیالیسم تخیلی</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="9" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Red_flag_waving.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Red_flag_waving.svg/80px-Red_flag_waving.svg.png" decoding="async" width="80" height="86" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Red_flag_waving.svg/120px-Red_flag_waving.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Red_flag_waving.svg/160px-Red_flag_waving.svg.png 2x" data-file-width="249" data-file-height="268" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background: #e54a46; color:white;width:1%">موضوعات و مسائل کلیدی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ سوسیالیسم (صفحه وجود ندارد)">تاریخ سوسیالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="اقتصاد سوسیالیستی">اقتصاد سوسیالیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="دولت سوسیالیستی">دولت سوسیالیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="نقد سوسیالیسم">نقد سوسیالیسم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background: #e54a46; color:white;width:1%">مفاهیم</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87_%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="شیوه تولید سوسیالیستی">شیوه تولید سوسیالیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="برنامه‌ریزی اقتصادی">برنامه‌ریزی اقتصادی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Free_association_(communism_and_anarchism)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Free association (communism and anarchism) (صفحه وجود ندارد)">انجمن آزاد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%B5%D8%AA_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1" class="mw-redirect" title="فرصت برابر">فرصت برابر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%DB%8C%D9%85" title="دموکراسی مستقیم">دموکراسی مستقیم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="ادهاکراسی">ادهاکراسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="فن‌سالاری">فن‌سالاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="خودمدیریتی کارگران">خودمدیریتی کارگران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C" title="دموکراسی صنعتی">دموکراسی صنعتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="دموکراسی اقتصادی">دموکراسی اقتصادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%DB%8C" title="مالکیت دولتی">مالکیت دولتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DB%8C" title="مالکیت اشتراکی">مالکیت اشتراکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA_%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%88%D9%86%DB%8C" title="شرکت تعاونی">شرکت تعاونی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%AF_%D8%B3%D9%87%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="سود سهام اجتماعی">سود سهام اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%85%D8%AF_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="درآمد پایه">درآمد پایه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="تولید برای استفاده">تولید برای استفاده</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Calculation_in_kind&action=edit&redlink=1" class="new" title="Calculation in kind (صفحه وجود ندارد)">Calculation in kind</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Labour_voucher&action=edit&redlink=1" class="new" title="Labour voucher (صفحه وجود ندارد)">Labour voucher</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7_%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="دموکراسی در محیط کار">دموکراسی در محیط کار</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background: #e54a46; color:white;width:1%">اشخاص</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%85%D8%B3_%D9%85%D9%88%D8%B1" title="تامس مور">تامس مور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3%D9%88_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%A7%D9%86%D9%84%D8%A7" class="mw-redirect" title="توماسو کامپانلا">توماسو کامپانلا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%A7_%D9%86%D9%88%D8%A6%D9%84_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%81" title="فرانسوا نوئل بابوف">فرانسوا نوئل بابوف</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="کلودهانری سن سیمون">کلودهانری سن سیمون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="شارل فوریه">شارل فوریه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D9%88%D9%88%D9%86" title="رابرت اوون">رابرت اوون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D8%AA%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B3%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="ویلیام تامپسون (صفحه وجود ندارد)">ویلیام تامپسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%87" title="اتین کابه">اتین کابه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B3%DA%A9%DB%8C%D9%86" title="توماس هاجسکین">توماس هاجسکین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1-%DA%98%D9%88%D8%B2%D9%81_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%88%D9%86" title="پیر-ژوزف پرودون">پیر-ژوزف پرودون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Louis_Blanc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Louis Blanc (صفحه وجود ندارد)">Louis Blanc</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="میخائیل باکونین">میخائیل باکونین</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="کارل مارکس">کارل مارکس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3" title="فریدریش انگلس">فریدریش انگلس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%86%D8%AF_%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%84" title="فردیناند لاسال">فردیناند لاسال</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3" title="ویلیام موریس">ویلیام موریس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C_%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%B3_%D8%AC%D9%88%D9%86%D8%B2" title="مری هریس جونز">مری هریس جونز</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%AA%D8%B1_%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%BE%D9%88%D8%AA%DA%A9%DB%8C%D9%86" title="پتر کروپوتکین">پتر کروپوتکین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%A2%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%B4%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="ادوآرد برنشتاین">ادوآرد برنشتاین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D9%88_%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7" title="اریکو مالاتستا">اریکو مالاتستا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D8%AF_%D8%A7%D9%85._%D8%AA%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرد ام. تیلور (صفحه وجود ندارد)">فرد ام. تیلور</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%AC%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%A8%D8%B3" class="mw-redirect" title="یوجین دبس">یوجین دبس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A6%D9%88%D8%B1%DA%AF%DB%8C_%D9%BE%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%81" title="گئورگی پلخانف">گئورگی پلخانف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%DB%8C" title="جان دیویی">جان دیویی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D9%88_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="انریکو بارون (صفحه وجود ندارد)">انریکو بارون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D8%AF%D9%88%D8%A8%D9%88%D8%A2" class="mw-redirect" title="ویلیام دوبوآ">ویلیام دوبوآ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7_%DA%AF%D9%84%D8%AF%D9%85%D9%86" title="اما گلدمن">اما گلدمن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B2%D8%A7_%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%B2%D8%A7%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF" title="رزا لوکزامبورگ">رزا لوکزامبورگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%B1_%D9%84%D9%86%DB%8C%D9%86" title="ولادیمیر لنین">ولادیمیر لنین</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D8%B2%D9%81_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86" title="ژوزف استالین">ژوزف استالین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86_%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%85" title="لئون بلوم">لئون بلوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D9%88%DA%A9" title="آنتون پانه‌کوک">آنتون پانه‌کوک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%84" title="برتراند راسل">برتراند راسل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%84%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3_%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%88_%D8%B1%D8%A8%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="لوئیس امیلیو ربکارن (صفحه وجود ندارد)">لوئیس امیلیو ربکارن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="آلبرت اینشتین">آلبرت اینشتین</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%85%D9%86%D8%AA_%D8%A7%D8%AA%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="کلمنت اتلی">کلمنت اتلی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%BE%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="کارل پولانی">کارل پولانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D9%85%D8%A7%D8%AE%D9%86%D9%88" title="نستور ماخنو">نستور ماخنو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%AC_%D8%AF%D8%A7%DA%AF%D9%84%D8%A7%D8%B3_%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%DA%A9%D9%88%D9%84" title="جرج داگلاس هوارد کول">جرج داگلاس هوارد کول</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%87_%D9%86%D8%A7%DA%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="امره ناگی">امره ناگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B1_%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D9%86" class="mw-redirect" title="اینار گارهاردسن">اینار گارهاردسن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%AC_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%84" title="جرج اورول">جرج اورول</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%BE%D9%88%D9%84%D8%AF_%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%B3%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%B1" title="لئوپولد سدار سنگور">لئوپولد سدار سنگور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%B1_%D8%A2%D9%84%D9%86%D8%AF%D9%87" title="سالوادور آلنده">سالوادور آلنده</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%A7_%D9%85%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="فرانسوا میتران">فرانسوا میتران</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%86_%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%A7" title="نلسون ماندلا">نلسون ماندلا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1" title="جمال عبدالناصر">جمال عبدالناصر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D9%88%DA%A9%DA%86%DB%8C%D9%86" title="ماری بوکچین">ماری بوکچین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%A8%DA%86%DA%A9" title="الکساندر دوبچک">الکساندر دوبچک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%B2%DB%8C%D9%86" title="هوارد زین">هوارد زین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%A2%D9%85_%DA%86%D8%A7%D9%85%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="نوآم چامسکی">نوآم چامسکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1_%DA%A9%DB%8C%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B1" title="مارتین لوتر کینگ جونیور">مارتین لوتر کینگ جونیور</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DA%86%D9%81" title="میخائیل گورباچف">میخائیل گورباچف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%86%DB%8C_%D8%B3%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%B2" title="برنی سندرز">برنی سندرز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D8%B1%D9%82_%D8%B9%D9%84%DB%8C" title="طارق علی">طارق علی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A7%D9%88%D8%AC%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86" title="عبدالله اوجالان">عبدالله اوجالان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%88%DB%8C_%DA%98%DB%8C%DA%98%DA%A9" title="اسلاوی ژیژک">اسلاوی ژیژک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%85%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D9%86" title="جرمی کوربین">جرمی کوربین</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%86%D9%84_%D9%88%D8%B3%D8%AA" title="کرنل وست">کرنل وست</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%DA%A9_%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="جک لیتون (صفحه وجود ندارد)">جک لیتون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%DA%AF%D9%88_%DA%86%D8%A7%D9%88%D8%B2" title="هوگو چاوز">هوگو چاوز</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3_%D9%87%D8%AC%D8%B2" title="کریس هجز">کریس هجز</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3_%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%81%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%B3" title="یانیس واروفاکیس">یانیس واروفاکیس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88_%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D9%84%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="پابلو ایگلسیاس (صفحه وجود ندارد)">پابلو ایگلسیاس</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background: #e54a46; color:white;width:1%">تشکیلات</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="انجمن بین‌المللی کارگران">انترناسیونال اول <small style="font-size:85%;">(انجمن بین‌المللی کارگران)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="بین‌الملل دوم">بین‌الملل دوم</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86" title="کمینترن">انترناسیونال سوم <small style="font-size:85%;">(کمینترن)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" title="بین‌الملل چهارم">بین‌الملل چهارم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84_%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="انترناسیونال پنجم (صفحه وجود ندارد)">انترناسیونال پنجم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1_%D8%AE%D9%84%D9%82%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="اتحادیه بین‌المللی پیکار خلق‌ها">اتحادیه بین‌المللی پیکار خلق‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="انترناسیونال سوسیالیست">انترناسیونال سوسیالیست</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Foro_de_S%C3%A3o_Paulo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Foro de São Paulo (صفحه وجود ندارد)">Foro de São Paulo</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="فدراسیون جهانی جوانان دموکرات">فدراسیون جهانی جوانان دموکرات <small style="font-size:85%;">(WFDI)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="فدراسیون جهانی جوانان دموکرات">اتحادیه بین‌المللی جوانان سوسیالیست <small style="font-size:85%;">(IUSY)</small></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="جنبش سوسیالیستی جهانی (صفحه وجود ندارد)">جنبش سوسیالیستی جهانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=International_League_of_Religious_Socialists&action=edit&redlink=1" class="new" title="International League of Religious Socialists (صفحه وجود ندارد)">اتحادیه جهانی سوسیالیست‌های مذهبی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=International_Marxist_Tendency&action=edit&redlink=1" class="new" title="International Marxist Tendency (صفحه وجود ندارد)">گرایش بین‌المللی مارکسیستی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background: #e54a46; color:white;width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سوسیالیسم مذهبی (صفحه وجود ندارد)">سوسیالیسم مذهبی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سوسیالیسم بودایی (صفحه وجود ندارد)">سوسیالیسم بودایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="سوسیالیسم مسیحی">سوسیالیسم مسیحی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="سوسیالیسم اسلامی">سوسیالیسم اسلامی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_left&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish left (صفحه وجود ندارد)">یهودی چپ</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background: #e54a46; color:white;width:1%">انواع منطقه‌ای</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="سوسیالیسم آفریقایی">سوسیالیسم آفریقایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="سوسیالیسم عربی">سوسیالیسم عربی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="بولیوارینیسم">بولیوارینیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%DA%AF%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سوسیالیسم گاندی (صفحه وجود ندارد)">سوسیالیسم گاندی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%87%D9%86%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سوسیالیسم هندی (صفحه وجود ندارد)">سوسیالیسم هندی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="صهیونیسم کارگری">صهیونیسم کارگری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Marhaenism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marhaenism (صفحه وجود ندارد)">Marhaenism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D9%84" title="ناگزال">ناگزالیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Neozapatismo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neozapatismo (صفحه وجود ندارد)">Neozapatismo</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%DA%A9_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1" title="سوسیالیسم در یک کشور">سوسیالیسم در یک کشور</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%DA%86%D9%BE%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="ناسیونالیسم چپ‌گرا">ناسیونالیسم سوسیالیست</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Third_World_Socialism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Third World Socialism (صفحه وجود ندارد)">Third World Socialism</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background: #e54a46; color:white;width:1%">جستارهای مرتبط</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="نقد سرمایه‌داری">نقد سرمایه‌داری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%87_%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="مبارزه طبقاتی">مبارزه طبقاتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="دموکراسی">دموکراسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="دیکتاتوری پرولتاریا">دیکتاتوری پرولتاریا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="مساوات‌خواهی">مساوات‌خواهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%AC%D9%87" title="برابری نتیجه">برابری نتیجه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Impossibilism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Impossibilism (صفحه وجود ندارد)">Impossibilism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فراملی‌گرایی">فراملی‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%DB%8C" title="شرکت دولتی">شرکت دولتی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%BE_(%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="چپ (گرایش سیاسی)">چپ (گرایش سیاسی)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="مارکسیسم">مارکسیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%B7" title="اقتصاد مختلط">اقتصاد مختلط</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nanosocialism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nanosocialism (صفحه وجود ندارد)">Nanosocialism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="ملی‌سازی">ملی‌سازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="مالکیت اجتماعی">مالکیت اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="اقتصاد دستوری">اقتصاد دستوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%84%D8%AA%D8%B1%DB%8C" title="انقلاب پرولتری">انقلاب پرولتری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B7%D9%84%D8%A8%DB%8C" title="اصلاح‌طلبی">اصلاح‌طلبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%DA%A9_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1" title="سوسیالیسم در یک کشور">سوسیالیسم در یک کشور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="اقتصاد بازار سوسیالیستی">اقتصاد بازار سوسیالیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="پساسرمایه‌داری">پساسرمایه‌داری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="سندیکا">سندیکا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87_%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF" class="mw-redirect" title="شیوه تولید">شیوه تولید</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background: #e54a46; color:white;width:1%">سرود</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li>«<a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84" title="انترناسیونال">انترناسیونال</a>»</li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow hlist" colspan="3" style="background: #e54a46; color:white"><div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Portal:Politics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Portal:Politics (صفحه وجود ندارد)"><span style="background-color:;color:black;"> <span style="color:white;">درگاه سیاست</span></span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Portal:Socialism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Portal:Socialism (صفحه وجود ندارد)"><span style="background-color:;color:black;"> <span style="color:white;">درگاه سوسیالیسم</span></span></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="سرمایه‌داری" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D9%86%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="الگو:جنبه‌های سرمایه‌داری"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D9%86%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:جنبه‌های سرمایه‌داری (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D9%86%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:جنبه‌های سرمایه‌داری"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="سرمایه‌داری" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="سرمایه‌داری">سرمایه‌داری</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div>جنبه‌ها و <a href="/w/index.php?title=Perspectives_on_capitalism_by_school_of_thought&action=edit&redlink=1" class="new" title="Perspectives on capitalism by school of thought (صفحه وجود ندارد)">دورنماها</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">کلیات</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Anarchy_of_production&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarchy of production (صفحه وجود ندارد)">Anarchy of production</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%DA%A9%D8%B3%D8%A8%E2%80%8C%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="چرخه کسب‌وکار">چرخه کسب‌وکار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="سانترالیسم">سانترالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%82%D8%A7%D8%A8%D8%AA_(%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF)" title="رقابت (علم اقتصاد)">رقابت (علم اقتصاد)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%AF_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="رکود اقتصادی">رکود اقتصادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%B1%D8%B1%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D8%B2%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="مقررات‌زدایی">مقررات‌زدایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A8%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="حباب اقتصادی">حباب اقتصادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="توسعه اقتصادی">توسعه اقتصادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="لیبرالیسم اقتصادی">لیبرالیسم اقتصادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="برنامه‌ریزی اقتصادی">برنامه‌ریزی اقتصادی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="کارآفرینی">کارآفرینی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کارآفرینی‌گرایی (صفحه وجود ندارد)">کارآفرینی‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AB%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%A8%DB%8C" title="اثرات جانبی">اثرات جانبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="بحران مالی">بحران مالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="انقلاب مالی">انقلاب مالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%86" class="mw-redirect" title="جهانی‌شدن">جهانی‌شدن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_capitalist_theory&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of capitalist theory (صفحه وجود ندارد)">History of capitalist theory</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C" title="انقلاب صنعتی">انقلاب صنعتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B9" title="اختراع">اختراع</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="اقتصاد بازار">اقتصاد بازار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="شکست بازار">شکست بازار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="سوداگرایی">سوداگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="شایسته‌سالاری">شایسته‌سالاری</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%BE%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%86_%DA%86%D9%86%D8%AF%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="کورپوریشن چندملیتی">کورپوریشن چندملیتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="ملی‌سازی">ملی‌سازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B5%D8%A7%D8%B1_%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="انحصار چندتایی">انحصار چندتایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Perspectives_on_capitalism_by_school_of_thought&action=edit&redlink=1" class="new" title="Perspectives on capitalism by school of thought (صفحه وجود ندارد)">Perspectives on capitalism by school of thought</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="خصوصی‌سازی">خصوصی‌سازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%AF_(%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF)" title="سود (اقتصاد)">سود (اقتصاد)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA_(%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF)" title="حقوق مالکیت (اقتصاد)">حقوق مالکیت (اقتصاد)</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="کسادی">کسادی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Regulation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Regulation (صفحه وجود ندارد)">Regulation</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="کار مزدی">کار مزدی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AB%D8%B1%D9%88%D8%AA" title="ثروت">ثروت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ایدئولوژی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Anglo-Saxon_capitalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anglo-Saxon capitalism (صفحه وجود ندارد)">Anglo-Saxon</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Authoritarian_capitalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Authoritarian capitalism (صفحه وجود ندارد)">Authoritarian</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Corporate_capitalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Corporate capitalism (صفحه وجود ندارد)">Corporate</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Democratic_capitalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Democratic capitalism (صفحه وجود ندارد)">Democratic</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dirigisme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dirigisme (صفحه وجود ندارد)">Dirigist</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF" title="بازار آزاد">بازار آزاد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Humanistic_capitalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Humanistic capitalism (صفحه وجود ندارد)">Humanistic</a></li> <li><i><a href="/wiki/%D9%84%D8%B3%D9%87_%D9%81%D8%B1" title="لسه فر">لسه فر</a></i></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="لیبرالیسم اقتصادی">لیبرالیسم اقتصادی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Right-libertarianism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Right-libertarianism (صفحه وجود ندارد)">Libertarian</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="سرمایه‌داری">سرمایه‌داری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="سوداگرایی">سوداگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%B7" title="اقتصاد مختلط">اقتصاد مختلط</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B5%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%DB%8C" title="سرمایه‌داری انحصاری دولتی">سرمایه‌داری انحصاری دولتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=National_capitalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="National capitalism (صفحه وجود ندارد)">National</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Neo-capitalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neo-capitalism (صفحه وجود ندارد)">Neo</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A6%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="نئولیبرالیسم">نئولیبرالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84_%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%DA%A9" title="مدل نوردیک">مدل نوردیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88-%DA%A9%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آنارکو-کاپیتالیسم">آنارکو-کاپیتالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%B3%D9%87_%D9%81%D8%B1" title="لسه فر">لسه فر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Regulated_market&action=edit&redlink=1" class="new" title="Regulated market (صفحه وجود ندارد)">Regulated market</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Regulatory_capitalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Regulatory capitalism (صفحه وجود ندارد)">Regulatory</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rhine_capitalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rhine capitalism (صفحه وجود ندارد)">Rhine</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Social_capitalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Social capitalism (صفحه وجود ندارد)">Social</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%DB%8C" title="سرمایه‌داری دولتی">سرمایه‌داری دولتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=State-sponsored_capitalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="State-sponsored capitalism (صفحه وجود ندارد)">State-sponsored</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Welfare_capitalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Welfare capitalism (صفحه وجود ندارد)">Welfare</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Culture_of_capitalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Culture of capitalism (صفحه وجود ندارد)">جنبه‌های فرهنگی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D9%84%DB%8C%D8%BA%D8%A7%D8%AA" title="تبلیغات">تبلیغات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A4%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="رؤیای آمریکایی">رؤیای آمریکایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="مصرف‌گرایی">مصرف‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%D8%B2%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تمرکززدایی">تمرکززدایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="آزادی اقتصادی">آزادی اقتصادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DA%A9_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="تحرک اقتصادی">تحرک اقتصادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فردگرایی">فردگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لیبرالیسم">لیبرالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="آزادی">آزادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="جریان اصلی">جریان اصلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="انسان‌دوستی">انسان‌دوستی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Private_foundation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Private foundation (صفحه وجود ندارد)">Private foundation</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA_%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%DB%8C" title="مالکیت خصوصی">مالکیت خصوصی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AA_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86" title="حاکمیت قانون">حاکمیت قانون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B2%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%A8%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="ازخودبیگانگی">ازخودبیگانگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D9%85_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%AC%D9%88%D8%B4" title="نظم خودجوش">نظم خودجوش</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">جنبه‌های اجتماعی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%85%D8%AD%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="ابرشرکت‌محوری">ابرشرکت‌محوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="نابرابری اقتصادی">نابرابری اقتصادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%85" title="استخدام">استخدام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86" title="آزادی انجمن">آزادی انجمن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Labour_market_flexibility&action=edit&redlink=1" class="new" title="Labour market flexibility (صفحه وجود ندارد)">Labour market flexibility</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Labour_supply&action=edit&redlink=1" class="new" title="Labour supply (صفحه وجود ندارد)">Labour supply</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="بهره‌وری">بهره‌وری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DA%A9%D9%88%D9%81%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شکوفایی اقتصادی (صفحه وجود ندارد)">شکوفایی اقتصادی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Social_venture_capital&action=edit&redlink=1" class="new" title="Social venture capital (صفحه وجود ندارد)">Social venture capital</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="بیکاری">بیکاری</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%B2_%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="انتقادات از سرمایه‌داری (صفحه وجود ندارد)">انتقادات از سرمایه‌داری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="ضدسرمایه‌داری">ضدسرمایه‌داری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="بنیادگرایی بازار">بنیادگرایی بازار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="مارکسیسم">مارکسیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="برده‌داری مزدی">برده‌داری مزدی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">آنتی‌تزها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آنارشیسم">آنارشیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آنارکو کمونیسم">آنارکو کمونیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anarcho-primitivism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarcho-primitivism (صفحه وجود ندارد)">Anarcho-primitivism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88-%D8%B3%D9%86%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آنارکو-سندیکالیسم">آنارکو-سندیکالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C" title="آنارشیسم جمعی">آنارشیسم جمعی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کمونالیسم">کمونالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کمونیسم">کمونیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="دموکراسی اقتصادی">دموکراسی اقتصادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="اکوسوسیالیسم">اکوسوسیالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="سوسیالیسم بازار">سوسیالیسم بازار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%B3%D8%A8%D8%B2" title="آنارشیسم سبز">آنارشیسم سبز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%81%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="آنارشیسم فردگرا">آنارشیسم فردگرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="سوسیالیسم لیبرترین">سوسیالیسم لیبرترین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Market_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Market anarchism (صفحه وجود ندارد)">Market anarchism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="سوسیالیسم بازار">سوسیالیسم بازار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mutualism_(economic_theory)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mutualism (economic theory) (صفحه وجود ندارد)">Mutualism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Participism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Participism (صفحه وجود ندارد)">Participism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="پساسرمایه‌داری">پساسرمایه‌داری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D9%BE%D8%B3%D8%A7%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="اقتصاد پساکمیابی">اقتصاد پساکمیابی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%AA%D8%B3%D9%87%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="اقتصاد تسهیمی">اقتصاد تسهیمی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="آنارشیستم اجتماعی (صفحه وجود ندارد)">آنارشیستم اجتماعی</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">سوسیالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="سندیکالیسم">سندیکالیسم</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="جنبش_ضد_جنگ_و_صلح" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B6%D8%AF%D8%AC%D9%86%DA%AF" title="الگو:ضدجنگ"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B6%D8%AF%D8%AC%D9%86%DA%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:ضدجنگ (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B6%D8%AF%D8%AC%D9%86%DA%AF" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:ضدجنگ"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="جنبش_ضد_جنگ_و_صلح" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D8%B6%D8%AF_%D8%AC%D9%86%DA%AF" title="جنبش ضد جنگ">جنبش ضد جنگ</a> و <a href="/wiki/%D8%B5%D9%84%D8%AD" title="صلح">صلح</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;">مخالفت با جنگ<br />یا جنبه‌های جنگ</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AA_%D8%A8%D8%A7_%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="مخالفت با حمله نظامی به ایران">مخالفت با حمله نظامی به ایران</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Protests_against_the_2011_military_intervention_in_Libya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Protests against the 2011 military intervention in Libya (صفحه وجود ندارد)">2011 military intervention in Libya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Opposition_to_the_Iraq_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Opposition to the Iraq War (صفحه وجود ندارد)">Iraq War</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Opposition_to_the_War_in_Afghanistan_(2001%E2%80%93present)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Opposition to the War in Afghanistan (2001–present) (صفحه وجود ندارد)">War in Afghanistan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Criticism_of_the_War_on_Terror&action=edit&redlink=1" class="new" title="Criticism of the War on Terror (صفحه وجود ندارد)">War on Terror</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=2009_Tamil_diaspora_protests&action=edit&redlink=1" class="new" title="2009 Tamil diaspora protests (صفحه وجود ندارد)">Sri Lankan Civil War</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87_%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="کارزار جهانی علیه مین‌های زمینی">کارزار جهانی علیه مین‌های زمینی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Opposition_to_the_U.S._involvement_in_the_Vietnam_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Opposition to the U.S. involvement in the Vietnam War (صفحه وجود ندارد)">Vietnam War</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%B9_%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%AD_%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="خلع سلاح هسته‌ای">خلع سلاح هسته‌ای</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Opposition_to_World_War_I&action=edit&redlink=1" class="new" title="Opposition to World War I (صفحه وجود ندارد)">World War I</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Opposition_to_World_War_II&action=edit&redlink=1" class="new" title="Opposition to World War II (صفحه وجود ندارد)">World War II</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Opposition_to_the_Second_Boer_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Opposition to the Second Boer War (صفحه وجود ندارد)">Second Boer War</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Opposition_to_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Opposition to the American Civil War (صفحه وجود ندارد)">American Civil War</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Opposition_to_the_War_of_1812_in_the_United_States&action=edit&redlink=1" class="new" title="Opposition to the War of 1812 in the United States (صفحه وجود ندارد)">War of 1812</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="4" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Peace_symbol_(bold).svg" class="mw-file-description" title="نماد صلح"><img alt="نماد صلح" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Peace_symbol_%28bold%29.svg/90px-Peace_symbol_%28bold%29.svg.png" decoding="async" width="90" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Peace_symbol_%28bold%29.svg/135px-Peace_symbol_%28bold%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Peace_symbol_%28bold%29.svg/180px-Peace_symbol_%28bold%29.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مخالفین</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B6%D8%AF%D8%AC%D9%86%DA%AF" title="فهرست سازمان‌های ضدجنگ">سازمان‌های ضدجنگ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anti-nuclear_organizations&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anti-nuclear organizations (صفحه وجود ندارد)">Anti-nuclear organizations</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81_%D8%A8%D8%A7_%D8%B3%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مخالف با سربازی (صفحه وجود ندارد)">مخالف با سربازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B9%DB%B6%DB%B0" title="پادفرهنگ دهه ۱۹۶۰">پادفرهنگ دهه ۱۹۶۰</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Draft_evasion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Draft evasion (صفحه وجود ندارد)">Draft evasion</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86_%D8%B5%D9%84%D8%AD" title="فهرست فعالان صلح">فهرست فعالان صلح</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Peace_movement&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peace movement (صفحه وجود ندارد)">Peace movement</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Peace_churches&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peace churches (صفحه وجود ندارد)">Peace churches</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%B5%D9%84%D8%AD_%D9%88_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B2%D8%B9%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="مطالعات صلح و منازعه (صفحه وجود ندارد)">مطالعات صلح و منازعه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Peace_camp&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peace camp (صفحه وجود ندارد)">Peace camp</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Teach-in&action=edit&redlink=1" class="new" title="Teach-in (صفحه وجود ندارد)">Teach-in</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=War_resister&action=edit&redlink=1" class="new" title="War resister (صفحه وجود ندارد)">War resister</a>s</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1_%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="مقاومت در برابر مالیات">مقاومت در برابر مالیات</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ایدئولوژی‌های مرتبط</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%87%DB%8C%D9%85%D8%B3%D8%A7" title="آهیمسا">آهیمسا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88_%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آنارکو پاسفیسم">آنارکو پاسفیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85%E2%80%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="امپریالیسم‌ستیزی">امپریالیسم‌ستیزی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antimilitarism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antimilitarism (صفحه وجود ندارد)">Antimilitarism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D8%B6%D8%AF_%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" class="mw-redirect" title="جنبش ضد هسته‌ای">جنبش ضد هسته‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%85%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%AA" title="مماشات">مماشات</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Christian_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christian anarchism (صفحه وجود ندارد)">Christian anarchism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AF%D8%A7%D9%85_%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C" title="اقدام عملی">اقدام عملی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%BE%DB%8C" title="هیپی">هیپی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A8%DB%8C" title="انزواطلبی">انزواطلبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D9%85_%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%D9%87" title="عدم مداخله">عدم مداخله</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%87%DB%8C%D8%B2_%D8%A7%D8%B2_%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA" title="پرهیز از خشونت">پرهیز از خشونت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nonkilling&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nonkilling (صفحه وجود ندارد)">Nonkilling</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pacificism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pacificism (صفحه وجود ندارد)">Pacificism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%84%D8%AD%E2%80%8C%D8%AC%D9%88%DB%8C%DB%8C" title="صلح‌جویی">صلح‌جویی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7" title="ساتیاگراها">ساتیاگراها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="ساده‌زیستی">ساده‌زیستی</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">سوسیالیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Soviet_influence_on_the_peace_movement&action=edit&redlink=1" class="new" title="Soviet influence on the peace movement (صفحه وجود ندارد)">Soviet influence on the peace movement</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anarcho-punk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarcho-punk (صفحه وجود ندارد)">Anarcho-punk</a>s</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">رسانه‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Anti-war_art" class="extiw" title="commons:Category:Anti-war art">هنر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_books_with_anti-war_themes&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of books with anti-war themes (صفحه وجود ندارد)">کتاب‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B5%D9%84%D8%AD" title="نمادهای صلح">نمادهای صلح</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B6%D8%AF_%D8%AC%D9%86%DA%AF" title="فهرست فیلم‌های ضد جنگ">فیلم‌های ضد جنگ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_plays_with_anti-war_themes&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of plays with anti-war themes (صفحه وجود ندارد)">Plays</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_anti-war_songs&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of anti-war songs (صفحه وجود ندارد)">آهنگ‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Peace_symbols&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peace symbols (صفحه وجود ندارد)">نمادها</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="عصر_روشنگری" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="الگو:عصر روشنگری"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:عصر روشنگری (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:عصر روشنگری"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="عصر_روشنگری" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="عصر روشنگری">عصر روشنگری</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="موضوعات" style="font-size:114%;margin:0 4em">موضوعات</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="بی‌خدایی در عصر روشنگری">بی‌خدایی در عصر روشنگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="سرمایه‌داری">سرمایه‌داری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D9%85%D8%AF%D9%86%DB%8C" title="آزادی مدنی">آزادی مدنی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="ضدروشنگری">ضدروشنگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%DA%A9%D8%B1_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="تفکر انتقادی">تفکر انتقادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="دادارباوری">دادارباوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="دموکراسی">دموکراسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تجربه‌گرایی">تجربه‌گرایی</a></li> <li><span title="فرانسوی-language text"><span lang="fr"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81%E2%80%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="دایرةالمعارف‌نویسان">دایرةالمعارف‌نویسان</a></span></span></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1" title="دیکتاتوری منور">دیکتاتوری منور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF" title="بازار آزاد">بازار آزاد</a>s</li> <li><span title="عبری-language text"><i lang="he-Latn"><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="هاسکالا">هاسکالا</a></i></span></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="انسان‌گرایی">انسان‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%A8%D8%B4%D8%B1" title="حقوق بشر">حقوق بشر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9" title="لیبرالیسم کلاسیک">لیبرالیسم کلاسیک</a></li> <li><span title="فرانسوی-language text"><span lang="fr"><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C" title="آزادی، برابری، برادری">آزادی، برابری، برادری</a></span></span></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9_%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C" title="شک دکارتی">شک دکارتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ملی‌گرایی">ملی‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="فلسفه طبیعی">فلسفه طبیعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87)" title="عینی‌گرایی (فلسفه)">عینی‌گرایی (فلسفه)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AA" title="عقلانیت">عقلانیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="خردگرایی">خردگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%82%D9%84" title="عقل">عقل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فروکاست‌گرایی">فروکاست‌گرایی</a></li> <li><span title="لاتین-language text"><span lang="la"><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%A6%D8%AA_%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%AF%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%B4" title="جرئت اندیشیدن داشته باش">جرئت اندیشیدن داشته باش</a></span></span></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85" title="علم">علم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="روش علمی">روش علمی</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">سوسیالیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Universality_(philosophy)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Universality (philosophy) (صفحه وجود ندارد)">Universality</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Weimar_Classicism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Weimar Classicism (صفحه وجود ندارد)">Weimar Classicism</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="متفکران" style="font-size:114%;margin:0 4em">متفکران</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">انگلستان</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%81_%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%88%D9%86" title="جوزف ادیسون">جوزف ادیسون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anthony_Ashley-Cooper,_3rd_Earl_of_Shaftesbury&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anthony Ashley-Cooper, 3rd Earl of Shaftesbury (صفحه وجود ندارد)">Anthony Ashley-Cooper</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B3_%D8%A8%DB%8C%DA%A9%D9%86" title="فرانسیس بیکن">فرانسیس بیکن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%85%DB%8C_%D8%A8%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%85" title="جرمی بنتام">جرمی بنتام</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anthony_Collins_(philosopher)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anthony Collins (philosopher) (صفحه وجود ندارد)">Anthony Collins</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%DA%AF%DB%8C%D8%A8%D9%88%D9%86" title="ادوارد گیبون">ادوارد گیبون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%DA%AF%D8%A7%D8%AF%D9%88%DB%8C%D9%86" title="ویلیام گادوین">ویلیام گادوین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF%D8%AA%D9%88%D9%86" title="جیمز هرینگتون">جیمز هرینگتون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D9%87%D9%88%DA%A9" title="رابرت هوک">رابرت هوک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%A6%D9%84_%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%86" title="ساموئل جانسون">ساموئل جانسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%DA%A9" title="جان لاک">جان لاک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%86" title="جان میلتون">جان میلتون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D8%B2%D8%A7%DA%A9_%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%AA%D9%86" title="آیزاک نیوتن">آیزاک نیوتن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D9%BE%D9%88%D9%BE" title="الکساندر پوپ">الکساندر پوپ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Richard_Price&action=edit&redlink=1" class="new" title="Richard Price (صفحه وجود ندارد)">Richard Price</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%81_%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%84%DB%8C" title="جوزف پریستلی">جوزف پریستلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%A7_%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88%D9%84%D8%AF%D8%B2" title="جاشوا رینولدز">جاشوا رینولدز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Algernon_Sidney&action=edit&redlink=1" class="new" title="Algernon Sidney (صفحه وجود ندارد)">Algernon Sidney</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Matthew_Tindal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Matthew Tindal (صفحه وجود ندارد)">Matthew Tindal</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B1%D9%86%DA%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF" title="جان ترنچارد">جان ترنچارد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C_%D9%88%D9%84%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86%E2%80%8C%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA" title="مری ولستون‌کرافت">مری ولستون‌کرافت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">فرانسه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86_%D9%84%D9%88_%D8%B1%D9%88%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1" title="ژان لو رون دالامبر">ژان لو رون دالامبر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%D9%87_%D9%84%D9%88%D8%A6%DB%8C_%D8%AF%D9%88_%D9%88%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D8%AF%D9%88_%D9%BE%D9%88%D9%84%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DA%98%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%86" title="رنه لوئی دو ووایه دو پولمی دارژنسون">رنه لوئی دو ووایه دو پولمی دارژنسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D9%84" title="پیر بل">پیر بل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%87" title="پیر بومارشه">پیر بومارشه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7_%D8%B4%D8%A7%D9%81%D9%88%D8%B1" title="نیکولا شافور">نیکولا شافور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C_%D8%AF%D9%88_%D8%B4%D8%A7%D8%AA%D9%84%D9%87" title="امیلی دو شاتله">امیلی دو شاتله</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%88_%D8%AF%D9%88_%DA%A9%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%A7%DA%A9" title="اتین بونو دو کندیاک">اتین بونو دو کندیاک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C_%D8%AF%D9%88_%DA%A9%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%B3%D9%87" title="مارکی دو کندورسه">مارکی دو کندورسه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%D9%87_%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="رنه دکارت">رنه دکارت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88" title="دنی دیدرو">دنی دیدرو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%B1_%D9%84%D9%88_%D8%A8%D9%88%D9%88%DB%8C%D9%87_%D8%AF%D9%88_%D9%81%D9%88%D9%86%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D9%84" title="برنار لو بوویه دو فونته‌نل">برنار لو بوویه دو فونته‌نل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%85%D9%BE_%D8%AF%DA%AF%D9%88%DA%98" title="الیمپ دگوژ">الیمپ دگوژ</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%AF_%D8%A2%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D9%87%D9%84%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="کلود آدرین هلوسیوس">کلود آدرین هلوسیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%AE" title="بارون دولباخ">بارون دولباخ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Louis_de_Jaucourt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Louis de Jaucourt (صفحه وجود ندارد)">Louis de Jaucourt</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%88%D9%81%D8%B1%D9%87_%D8%AF%D9%88_%D9%84%D8%A7_%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C" title="ژولین اوفره دو لا متری">ژولین اوفره دو لا متری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D9%87" title="آنتوان لاووازیه">آنتوان لاووازیه</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%B1%DA%98-%D9%84%D9%88%D8%A6%DB%8C_%D9%84%DA%A9%D8%B1%DA%A9_%DA%A9%D9%86%D8%AA_%D8%AF%D9%88_%D8%A8%D9%88%D9%81%D9%88%D9%86" title="ژرژ-لوئی لکرک کنت دو بوفون">ژرژ-لوئی لکرک کنت دو بوفون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%84_%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%88_%D8%AF%D9%88_%D9%85%D8%A8%D9%84%DB%8C" title="گابریل بونو دو مبلی">گابریل بونو دو مبلی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sylvain_Mar%C3%A9chal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sylvain Maréchal (صفحه وجود ندارد)">Sylvain Maréchal</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%DB%8C%D9%87" title="ژان ملیه">ژان ملیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D8%AF%D9%88_%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AA%D8%B3%DA%A9%DB%8C%D9%88" class="mw-redirect" title="شارل دو مونتسکیو">شارل دو مونتسکیو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C3%89tienne-Gabriel_Morelly&action=edit&redlink=1" class="new" title="Étienne-Gabriel Morelly (صفحه وجود ندارد)">Étienne-Gabriel Morelly</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%B2_%D9%BE%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84" title="بلز پاسکال">بلز پاسکال</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%A7_%DA%A9%D9%86%D9%87" title="فرانسوا کنه">فرانسوا کنه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guillaume_Thomas_Fran%C3%A7ois_Raynal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Guillaume Thomas François Raynal (صفحه وجود ندارد)">Guillaume Thomas François Raynal</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C_%D8%AF%D9%88_%D8%B3%D8%A7%D8%AF" title="مارکی دو ساد">مارکی دو ساد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%B1_%DA%98%D8%A7%DA%A9_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DA%AF%D9%88" title="آن روبر ژاک تورگو">آن روبر ژاک تورگو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%AA%D8%B1" title="ولتر">ولتر</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ژنو</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B1%D9%85%D9%86_%D8%A2%D8%A8%D9%88%D8%B2%DB%8C" title="فیرمن آبوزی">فیرمن آبوزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%87" title="شارل بونه">شارل بونه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jean-Jacques_Burlamaqui&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jean-Jacques Burlamaqui (صفحه وجود ندارد)">Jean-Jacques Burlamaqui</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jean-Louis_de_Lolme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jean-Louis de Lolme (صفحه وجود ندارد)">Jean-Louis de Lolme</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%E2%80%8C%DB%8C%D8%B1_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%88" title="پی‌یر پروو">پی‌یر پروو</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86-%DA%98%D8%A7%DA%A9_%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%88" title="ژان-ژاک روسو">ژان-ژاک روسو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antoine-Jacques_Roustan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antoine-Jacques Roustan (صفحه وجود ندارد)">Antoine-Jacques Roustan</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B1%D8%B3_%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA_%D8%AF%D9%88_%D8%B3%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%B1" title="هورس بندیکت دو سوسور">هورس بندیکت دو سوسور</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jacob_Vernes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jacob Vernes (صفحه وجود ندارد)">Jacob Vernes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jacob_Vernet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jacob Vernet (صفحه وجود ندارد)">Jacob Vernet</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">آلمان</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B3_%D9%87%D9%86%DB%8C%D9%86%DA%AF_%D8%A8%D9%88%D9%87%D9%85%D8%B1" title="یوستوس هنینگ بوهمر">یوستوس هنینگ بوهمر</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%DA%AF%D8%A7%D9%88%D8%B3" title="کارل فریدریش گاوس">کارل فریدریش گاوس</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%84%D9%81%DA%AF%D8%A7%D9%86%DA%AF_%D9%81%D9%88%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%AA%D9%87" title="یوهان ولفگانگ فون گوته">یوهان ولفگانگ فون گوته</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%AA%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D9%81%D9%88%D9%86_%D9%87%D8%B1%D8%AF%D8%B1" title="یوهان گوتفرید فون هردر">یوهان گوتفرید فون هردر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Theodor_Gottlieb_von_Hippel_the_Elder&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theodor Gottlieb von Hippel the Elder (صفحه وجود ندارد)">Theodor Gottlieb von Hippel</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%87%D9%84%D9%85_%D9%81%D9%88%D9%86_%D9%87%D9%88%D9%85%D8%A8%D9%88%D9%84%D8%AA" title="ویلهلم فون هومبولت">ویلهلم فون هومبولت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A6%D9%84_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA" title="ایمانوئل کانت">ایمانوئل کانت</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%AA%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B3" class="mw-redirect" title="گوتفرید لایبنیتس">گوتفرید لایبنیتس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%AA%D9%87%D9%88%D9%84%D8%AF_%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%85_%D9%84%D8%B3%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="گوتهولد افرایم لسینگ">گوتهولد افرایم لسینگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%AC_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%81_%D9%84%DB%8C%D8%AE%D8%AA%D9%86%D8%A8%D8%B1%DA%AF" title="جرج کریستف لیختنبرگ">جرج کریستف لیختنبرگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%86" title="موسی مندلسون">موسی مندلسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%A6%D9%84_%D9%81%D9%86_%D9%BE%D9%88%D9%81%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%81" title="زاموئل فن پوفندرف">زاموئل فن پوفندرف</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D8%B4%DB%8C%D9%84%D8%B1" title="فریدریش شیلر">فریدریش شیلر</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="کریستیان تومازیوس">کریستیان تومازیوس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gabriel_Wagner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gabriel Wagner (صفحه وجود ندارد)">Gabriel Wagner</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Christian_Felix_Wei%C3%9Fe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christian Felix Weiße (صفحه وجود ندارد)">Christian Felix Weiße</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D9%85_%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%BE%D8%AA" title="آدام وایسهاوپت">آدام وایسهاوپت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%81_%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%86%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="کریستوف ماتین ویلند (صفحه وجود ندارد)">کریستوف ماتین ویلند</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thomas_Wizenmann&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thomas Wizenmann (صفحه وجود ندارد)">Thomas Wizenmann</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%84%D9%81" title="کریستیان ولف">کریستیان ولف</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Modern_Greek_Enlightenment&action=edit&redlink=1" class="new" title="Modern Greek Enlightenment (صفحه وجود ندارد)">یونان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Neophytos_Doukas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neophytos Doukas (صفحه وجود ندارد)">Neophytos Doukas</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Theoklitos_Farmakidis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theoklitos Farmakidis (صفحه وجود ندارد)">Theoklitos Farmakidis</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%BA%D8%A7%D8%B3_%D9%81%D8%B1%D8%A6%D9%88%D8%B3" title="ریغاس فرئوس">ریغاس فرئوس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Theophilos_Kairis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theophilos Kairis (صفحه وجود ندارد)">Theophilos Kairis</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%B3" title="آدامانتیوس کورائیس">آدامانتیوس کورائیس</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ایرلند</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%AC_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%84%DB%8C" title="جرج بارکلی">جرج بارکلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A8%D9%88%DB%8C%D9%84" title="رابرت بویل">رابرت بویل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D8%B1%DA%A9" title="ادموند برک">ادموند برک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%DB%8C%DB%8C%D9%81%D8%AA" title="جاناتان سوییفت">جاناتان سوییفت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AF" title="جان تالند">جان تالند</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ایتالیا</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%86%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="چزاره بکاریا">چزاره بکاریا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gaetano_Filangieri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gaetano Filangieri (صفحه وجود ندارد)">Gaetano Filangieri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ferdinando_Galiani&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ferdinando Galiani (صفحه وجود ندارد)">Ferdinando Galiani</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%DB%8C%DB%8C%D8%AC%DB%8C_%DA%AF%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="لوییجی گالوانی">لوییجی گالوانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antonio_Genovesi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antonio Genovesi (صفحه وجود ندارد)">Antonio Genovesi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Francesco_Mario_Pagano&action=edit&redlink=1" class="new" title="Francesco Mario Pagano (صفحه وجود ندارد)">Francesco Mario Pagano</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Giovanni_Salvemini&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giovanni Salvemini (صفحه وجود ندارد)">Giovanni Salvemini</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D9%88_%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="پیترو وری">پیترو وری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7_%D9%88%DB%8C%DA%A9%D9%88" title="جامباتیستا ویکو">جامباتیستا ویکو</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">هلند</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Balthasar_Bekker&action=edit&redlink=1" class="new" title="Balthasar Bekker (صفحه وجود ندارد)">Balthasar Bekker</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pieter_de_la_Court&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pieter de la Court (صفحه وجود ندارد)">Pieter de la Court</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Petrus_Cunaeus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Petrus Cunaeus (صفحه وجود ندارد)">Petrus Cunaeus</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%DA%AF%D9%88_%DA%AF%D8%B1%D9%88%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="هوگو گروتیوس">هوگو گروتیوس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fran%C3%A7ois_Hemsterhuis&action=edit&redlink=1" class="new" title="François Hemsterhuis (صفحه وجود ندارد)">François Hemsterhuis</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%88%DB%8C%DA%AF%D9%86%D8%B3" title="کریستیان هویگنس">کریستیان هویگنس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Adriaan_Koerbagh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adriaan Koerbagh (صفحه وجود ندارد)">Adriaan Koerbagh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Frederik_van_Leenhof&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frederik van Leenhof (صفحه وجود ندارد)">Frederik van Leenhof</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C_%D9%81%D8%A7%D9%86_%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%88%D9%86%D9%87%D9%88%DA%A9" title="آنتونی فان لیوونهوک">آنتونی فان لیوونهوک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bernard_Nieuwentyt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bernard Nieuwentyt (صفحه وجود ندارد)">Bernard Nieuwentyt</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AE_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%A7" title="باروخ اسپینوزا">باروخ اسپینوزا</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%85" title="یان سوامردام">یان سوامردام</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hendrik_Wyermars&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hendrik Wyermars (صفحه وجود ندارد)">Hendrik Wyermars</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Enlightenment_in_Poland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Enlightenment in Poland (صفحه وجود ندارد)">لهستان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Tadeusz_Czacki&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tadeusz Czacki (صفحه وجود ندارد)">Tadeusz Czacki</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hugo_Ko%C5%82%C5%82%C4%85taj&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hugo Kołłątaj (صفحه وجود ندارد)">Hugo Kołłątaj</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stanis%C5%82aw_Konarski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stanisław Konarski (صفحه وجود ندارد)">Stanisław Konarski</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ignacy_Krasicki&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ignacy Krasicki (صفحه وجود ندارد)">Ignacy Krasicki</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Julian_Ursyn_Niemcewicz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Julian Ursyn Niemcewicz (صفحه وجود ندارد)">Julian Ursyn Niemcewicz</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%88_%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA_%D9%BE%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%81%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="استانیسواو آگوست پونیاتوفسکی">استانیسواو آگوست پونیاتوفسکی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="یندری شنیادیسکی">یندری شنیادیسکی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stanis%C5%82aw_Staszic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stanisław Staszic (صفحه وجود ندارد)">Stanisław Staszic</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B2%D9%81_%D9%88%DB%8C%D8%A8%D8%AA%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="یوزف ویبتسکی">یوزف ویبتسکی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Andrzej_Stanis%C5%82aw_Za%C5%82uski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Andrzej Stanisław Załuski (صفحه وجود ندارد)">Andrzej Stanisław Załuski</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=J%C3%B3zef_Andrzej_Za%C5%82uski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Józef Andrzej Załuski (صفحه وجود ندارد)">Józef Andrzej Załuski</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">پرتغال</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Sebasti%C3%A3o_Jos%C3%A9_de_Carvalho_e_Melo,_1st_Marquis_of_Pombal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sebastião José de Carvalho e Melo, 1st Marquis of Pombal (صفحه وجود ندارد)">Sebastião José de Carvalho e Melo</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Romania</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ion_Budai-Deleanu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ion Budai-Deleanu (صفحه وجود ندارد)">Ion Budai-Deleanu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dinicu_Golescu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dinicu Golescu (صفحه وجود ندارد)">Dinicu Golescu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Petru_Maior&action=edit&redlink=1" class="new" title="Petru Maior (صفحه وجود ندارد)">Petru Maior</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Samuil_Micu-Klein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Samuil Micu-Klein (صفحه وجود ندارد)">Samuil Micu-Klein</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gheorghe_%C8%98incai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gheorghe Șincai (صفحه وجود ندارد)">Gheorghe Șincai</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Russian_Enlightenment&action=edit&redlink=1" class="new" title="Russian Enlightenment (صفحه وجود ندارد)">روسیه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="کاترین دوم">کاترین دوم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%B3_%D9%81%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="دنیس فونیزین (صفحه وجود ندارد)">دنیس فونیزین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%AE_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%B1" title="آنتیوخ کانتیمیر">آنتیوخ کانتیمیر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%81" title="میخائیل خراسکوف">میخائیل خراسکوف</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%84_%D9%84%D9%88%D9%85%D9%88%D9%86%D8%B3%D9%81" title="میخاییل لومونسف">میخاییل لومونسف</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nikolay_Novikov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nikolay Novikov (صفحه وجود ندارد)">Nikolay Novikov</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%B4%DA%86%D9%81" title="الکساندر رادیشچف">الکساندر رادیشچف</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yekaterina_Vorontsova-Dashkova&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yekaterina Vorontsova-Dashkova (صفحه وجود ندارد)">Yekaterina Vorontsova-Dashkova</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">صربستان</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%88%DB%8C%DA%86" title="دوسیتی اوبرادوویچ">دوسیتی اوبرادوویچ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Avram_Mrazovi%C4%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Avram Mrazović (صفحه وجود ندارد)">Avram Mrazović</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Enlightenment_in_Spain&action=edit&redlink=1" class="new" title="Enlightenment in Spain (صفحه وجود ندارد)">اسپانیا</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Jos%C3%A9_Cadalso&action=edit&redlink=1" class="new" title="José Cadalso (صفحه وجود ندارد)">José Cadalso</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%88%D9%85" title="کارلوس سوم">کارلوس سوم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Benito_Jer%C3%B3nimo_Feij%C3%B3o_y_Montenegro&action=edit&redlink=1" class="new" title="Benito Jerónimo Feijóo y Montenegro (صفحه وجود ندارد)">Benito Jerónimo Feijóo y Montenegro</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88_%D9%81%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B2_%D8%AF_%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="لیندرو فرناندز د موراتین">لیندرو فرناندز د موراتین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Valentin_de_Foronda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Valentin de Foronda (صفحه وجود ندارد)">Valentin de Foronda</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gaspar_Melchor_de_Jovellanos&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gaspar Melchor de Jovellanos (صفحه وجود ندارد)">Gaspar Melchor de Jovellanos</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mart%C3%ADn_Sarmiento&action=edit&redlink=1" class="new" title="Martín Sarmiento (صفحه وجود ندارد)">Martín Sarmiento</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Diego_de_Torres_Villarroel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diego de Torres Villarroel (صفحه وجود ندارد)">Diego de Torres Villarroel</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%84%D9%86%D8%AF" title="روشنگری اسکاتلند">اسکاتلند</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=James_Beattie_(poet)&action=edit&redlink=1" class="new" title="James Beattie (poet) (صفحه وجود ندارد)">James Beattie</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%81_%D8%A8%D9%84%DA%A9" title="جوزف بلک">جوزف بلک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hugh_Blair&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hugh Blair (صفحه وجود ندارد)">Hugh Blair</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%88%D9%84" title="جیمز بازول">جیمز بازول</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=James_Burnett,_Lord_Monboddo&action=edit&redlink=1" class="new" title="James Burnett, Lord Monboddo (صفحه وجود ندارد)">James Burnett</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%B2" title="رابرت برنز">رابرت برنز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=William_Cullen&action=edit&redlink=1" class="new" title="William Cullen (صفحه وجود ندارد)">William Cullen</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D9%85_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D9%88%D8%B3%D9%86" title="آدام فرگوسن">آدام فرگوسن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thomas_Gordon_(writer)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thomas Gordon (writer) (صفحه وجود ندارد)">Thomas Gordon</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%85" title="دیوید هیوم">دیوید هیوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B3_%D9%87%D8%A7%DA%86%D8%B3%D9%88%D9%86" title="فرانسیس هاچسون">فرانسیس هاچسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%87%D8%A7%D8%AA%D9%86" title="جیمز هاتن">جیمز هاتن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84" title="جیمز میل">جیمز میل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=John_Millar_(philosopher)&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Millar (philosopher) (صفحه وجود ندارد)">John Millar</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D8%B2%D8%A7%DA%A9_%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%AA%D9%86" title="آیزاک نیوتن">آیزاک نیوتن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=William_Ogilvie_of_Pittensear&action=edit&redlink=1" class="new" title="William Ogilvie of Pittensear (صفحه وجود ندارد)">William Ogilvie</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D9%81%DB%8C%D8%B1" title="جان پلی‌فیر">جان پلی‌فیر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%B1%DB%8C%D8%AF" title="توماس رید">توماس رید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AA" title="آدام اسمیت">آدام اسمیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%84%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="دوگالد استوارت">دوگالد استوارت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=American_Enlightenment&action=edit&redlink=1" class="new" title="American Enlightenment (صفحه وجود ندارد)">ایالات متحده</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%86" title="بنجامین فرانکلین">بنجامین فرانکلین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%AC%D9%81%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%86" title="توماس جفرسون">توماس جفرسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%88%D9%86" title="جیمز مدیسون">جیمز مدیسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%AC_%D9%85%DB%8C%D8%B3%D9%88%D9%86" title="جرج میسون">جرج میسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D9%BE%DB%8C%D9%86" title="توماس پین">توماس پین</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow hlist" colspan="2"><div><div style="position:relative;"> <div style="position:absolute;right:0;"><b><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="الگو:رمانتیسیسم">الگو:رمانتیسیسم</a> →</b></div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="رده:عصر روشنگری">رده:عصر روشنگری</a></li></ul> </div></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="فلسفه_اجتماعی_و_سیاسی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C_%D9%88_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="الگو:فلسفه اجتماعی و سیاسی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C_%D9%88_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:فلسفه اجتماعی و سیاسی (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C_%D9%88_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:فلسفه اجتماعی و سیاسی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="فلسفه_اجتماعی_و_سیاسی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="فلسفه اجتماعی">فلسفه اجتماعی</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="فلسفه سیاسی">سیاسی</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=List_of_social_and_political_philosophers&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of social and political philosophers (صفحه وجود ندارد)">فیلسوفان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%85%DB%8C_%D8%A8%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%85" title="جرمی بنتام">جرمی بنتام</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Saul_Alinsky&action=edit&redlink=1" class="new" title="Saul Alinsky (صفحه وجود ندارد)">Alinsky</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7" class="mw-redirect" title="آرشیت دانا">آرشیت دانا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%B7%D9%88" title="ارسطو">ارسطو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="آگوستین">آگوستین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%A8%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%88" title="سری اوروبیندو">سری اوروبیندو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A2%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B3" title="توماس آکویناس">توماس آکویناس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B1%D8%B4%D8%AF" title="ابن رشد">ابن رشد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Joxe_Azurmendi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Joxe Azurmendi (صفحه وجود ندارد)">Azurmendi</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%86_%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%88" title="آلن بدیو">آلن بدیو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="میخائیل باکونین">میخائیل باکونین</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B1" title="ژان بودریار">ژان بودریار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Alain_de_Benoist&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alain de Benoist (صفحه وجود ندارد)">Benoist</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%A7_%D8%A8%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%86" title="آیزایا برلین">آیزایا برلین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Louis_Gabriel_Ambroise_de_Bonald&action=edit&redlink=1" class="new" title="Louis Gabriel Ambroise de Bonald (صفحه وجود ندارد)">Bonald</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bernard_Bosanquet_(philosopher)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bernard Bosanquet (philosopher) (صفحه وجود ندارد)">Bosanquet</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D8%B1%DA%A9" title="ادموند برک">ادموند برک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%B1_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%88" title="آلبر کامو">آلبر کامو</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D9%86%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%A7" title="چاناکیا">چاناکیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%A2%D9%85_%DA%86%D8%A7%D9%85%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="نوآم چامسکی">نوآم چامسکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%B1%D9%88%D9%86" title="سیسرون">سیسرون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D9%86%D8%AA" title="اگوست کنت">اگوست کنت</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="کنفوسیوس">کنفوسیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D8%A8%D9%88%D8%B1" title="گی دوبور">گی دوبور</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%AC%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%B3" title="میلوان جیلاس">میلوان جیلاس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%84_%D8%AF%D9%88%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%85" title="امیل دورکیم">امیل دورکیم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3" title="فریدریش انگلس">فریدریش انگلس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B4%D9%84_%D9%81%D9%88%DA%A9%D9%88" title="میشل فوکو">میشل فوکو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="شارل فوریه">شارل فوریه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AA%D9%85%D8%A7_%DA%AF%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="مهاتما گاندی">مهاتما گاندی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D9%86%D9%88%D9%84%D8%AF_%DA%AF%D9%84%D9%86" title="آرنولد گلن">آرنولد گلن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%84%D9%87" title="جووانی جنتیله">جووانی جنتیله</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%B2%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="غزالی">ابوحامد محمد غزالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%B4%DB%8C" title="آنتونیو گرامشی">آنتونیو گرامشی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%DA%AF%D9%88_%DA%AF%D8%B1%D9%88%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="هوگو گروتیوس">هوگو گروتیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B1%DA%AF%D9%86_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%B3" title="یورگن هابرماس">یورگن هابرماس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%81%DB%8C_%D8%B2%DB%8C" title="هان فی زی">هان فی زی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D8%B2" title="توماس هابز">توماس هابز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%85" title="دیوید هیوم">دیوید هیوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A6%D9%84_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA" title="ایمانوئل کانت">ایمانوئل کانت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%84_%DA%A9%D8%B1%DA%A9" title="راسل کرک">راسل کرک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%AA%D8%B1_%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%BE%D9%88%D8%AA%DA%A9%DB%8C%D9%86" title="پتر کروپوتکین">پتر کروپوتکین</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88_%D9%84%D9%88%D8%A8%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="گوستاو لوبون">گوستاو لوبون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pierre_Guillaume_Fr%C3%A9d%C3%A9ric_le_Play&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pierre Guillaume Frédéric le Play (صفحه وجود ندارد)">Le Play</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%AA%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B3" class="mw-redirect" title="گوتفرید لایبنیتس">گوتفرید لایبنیتس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%DA%A9" title="جان لاک">جان لاک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B2%D8%A7_%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%B2%D8%A7%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF" title="رزا لوکزامبورگ">رزا لوکزامبورگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88_%D9%85%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C" title="نیکولو ماکیاولی">نیکولو ماکیاولی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D8%B2%D9%81_%D8%AF%D9%88_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B1" title="ژوزف دو مستر">ژوزف دو مستر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7_%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B4" title="نیکولا مالبرانش">نیکولا مالبرانش</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%B2%D9%87" title="هربرت مارکوزه">هربرت مارکوزه</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%DA%A9_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%86" title="ژاک ماریتن">ژاک ماریتن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="مارسیلیوس پادوایی">مارسیلیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="کارل مارکس">کارل مارکس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="منسیوس">منسیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D8%AE%D9%84%D8%B2" title="روبرت میخلز">روبرت میخلز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84" title="جان استوارت میل">جان استوارت میل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D8%AF%D9%88_%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AA%D8%B3%DA%A9%DB%8C%D9%88" class="mw-redirect" title="شارل دو مونتسکیو">شارل دو مونتسکیو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Justus_M%C3%B6ser&action=edit&redlink=1" class="new" title="Justus Möser (صفحه وجود ندارد)">Möser</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B2%DB%8C" title="موزی">موزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="محمد">محمد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88_%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="آنتونیو نگری">آنتونیو نگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D9%86%DB%8C%DA%86%D9%87" title="فریدریش نیچه">فریدریش نیچه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D9%86%D9%88%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="رابرت نوزیک">رابرت نوزیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D9%84_%D8%A7%D9%88%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D8%AA" title="مایکل اوکشات">مایکل اوکشات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B2%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DA%AF%D8%A7_%DB%8C%DB%8C_%DA%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="خوزه ارتگا یی گاست">خوزه ارتگا یی گاست</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%88" title="ویلفردو پارتو">ویلفردو پارتو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%BE_%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D8%AA" title="فیلیپ پتیت">فیلیپ پتیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%AA%D8%B2" title="جان پلامناتز">جان پلامناتز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%88%D9%86" title="افلاطون">افلاطون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%BE%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="کارل پولانی">کارل پولانی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%BE%D9%88%D9%BE%D8%B1" title="کارل پوپر">کارل پوپر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D9%86_%D8%B1%D9%86%D8%AF" title="آین رند">آین رند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B2" title="جان رالز">جان رالز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%86" title="ارنست رنان">ارنست رنان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AF" title="موری راتبارد">موری راتبارد</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86-%DA%98%D8%A7%DA%A9_%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%88" title="ژان-ژاک روسو">ژان-ژاک روسو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Josiah_Royce&action=edit&redlink=1" class="new" title="Josiah Royce (صفحه وجود ندارد)">Royce</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%84" title="برتراند راسل">برتراند راسل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%AC_%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="جرج سانتایانا">جرج سانتایانا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Prabhat_Ranjan_Sarkar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Prabhat Ranjan Sarkar (صفحه وجود ندارد)">Sarkar</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D9%84_%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B1" title="ژان-پل سارتر">ژان-پل سارتر</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%AA" title="کارل اشمیت">کارل اشمیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%B1%D9%84" title="جان سرل">جان سرل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%86%DA%AF_%DB%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF" title="شانگ یانگ">شانگ یانگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AA" title="آدام اسمیت">آدام اسمیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%B1_%D8%B2%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="ورنر زمبارت">ورنر زمبارت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Othmar_Spann&action=edit&redlink=1" class="new" title="Othmar Spann (صفحه وجود ندارد)">Spann</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%86%D8%B3%D8%B1" title="هربرت اسپنسر">هربرت اسپنسر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ugo_Spirito&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ugo Spirito (صفحه وجود ندارد)">Spirito</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D8%A7%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D9%86%D8%B1" title="ماکس اشتیرنر">ماکس اشتیرنر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A6%D9%88_%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%88%D8%B3" title="لئو اشتراوس">لئو اشتراوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA_%D8%AA%D9%86" title="ایپولیت تن">ایپولیت تن</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D8%AA%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%B1_(%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81)" title="چارلز تیلور (فیلسوف)">چارلز تیلور</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D8%AB%D9%88%D8%B1%D9%88" title="هنری دیوید ثورو">هنری دیوید ثورو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%88%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="ویوکاناندا">ویوکاناندا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%AA%D8%B1" title="ولتر">ولتر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Michael_Walzer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Michael Walzer (صفحه وجود ندارد)">Walzer</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%88%DB%8C_%DA%98%DB%8C%DA%98%DA%A9" title="اسلاوی ژیژک">اسلاوی ژیژک</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="رده:نظریه‌های اجتماعی">رده:نظریه‌های اجتماعی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فایده‌گرایی">فایده‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B4%DA%A9%D8%A7" title="وی شیشکا">وی شیشکا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آنارشیسم">آنارشیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اقتدارگرایی">اقتدارگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%B9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="جمع‌گرایی">جمع‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کمونیسم">کمونیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اجتماع‌گرایی">اجتماع‌گرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Conflict_theories&action=edit&redlink=1" class="new" title="Conflict theories (صفحه وجود ندارد)">Conflict theories</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D9%81%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="کنفسیوس‌گرایی">کنفسیوس‌گرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Consensus_theory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Consensus theory (صفحه وجود ندارد)">Consensus theory</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="محافظه‌کاری">محافظه‌کاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="قراردادگرایی">قراردادگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="فرهنگ گرایی">فرهنگ گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="فاشیسم">فاشیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Feminist_political_theory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Feminist political theory (صفحه وجود ندارد)">Feminist political theory</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="گاندیگرایی">گاندیگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فردگرایی">فردگرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Legalism_(Chinese_philosophy)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Legalism (Chinese philosophy) (صفحه وجود ندارد)">Legalism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لیبرالیسم">لیبرالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لیبرترینیسم">لیبرترینیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%87%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="موهیسم">موهیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="لیبرالیسم ملی‌گرا">لیبرالیسم ملی‌گرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="جمهوری‌خواهی">جمهوری‌خواهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" class="mw-redirect" title="ساخت‌گرایی اجتماعی">ساخت‌گرایی اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C)" title="برساخت‌گرایی (علوم اجتماعی)">برساخت‌گرایی (علوم اجتماعی)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="داروینیسم اجتماعی">داروینیسم اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="جبرگرایی اجتماعی">جبرگرایی اجتماعی</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">سوسیالیسم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مفاهیم اجتماعی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%85%D8%AF%D9%86%DB%8C" title="نافرمانی مدنی">نافرمانی مدنی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="دموکراسی">دموکراسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Four_occupations&action=edit&redlink=1" class="new" title="Four occupations (صفحه وجود ندارد)">Four occupations</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AA" title="عدالت">عدالت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82" title="حقوق">حقوق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86" title="فرمان آسمان">فرمان آسمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%84%D8%AD" title="صلح">صلح</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84" title="مال">مال</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8" title="انقلاب">انقلاب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82" title="حق">حق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="قرارداد اجتماعی">قرارداد اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87" title="جامعه">جامعه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF" title="جنگ">جنگ</a></li> <li><b><a href="/w/index.php?title=Index_of_social_and_political_philosophy_articles&action=edit&redlink=1" class="new" title="Index of social and political philosophy articles (صفحه وجود ندارد)">بیشتر…</a></b></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مقاله‌های مرتبط</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C_%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82" title="دانش نظری حقوق">دانش نظری حقوق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF" title="فلسفه اقتصاد">فلسفه اقتصاد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4_%D9%88_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B4" class="mw-redirect" title="فلسفه آموزش و پرورش">فلسفه آموزش و پرورش</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="فلسفه تاریخ">فلسفه تاریخ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D8%B4%D9%82" title="فلسفه عشق">فلسفه عشق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B3%DA%A9%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87" title="فلسفه سکسوالیته">فلسفه سکسوالیته</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="فلسفه علوم اجتماعی">فلسفه علوم اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="معرفت‌شناسی اجتماعی">معرفت‌شناسی اجتماعی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="رده:فلسفه اجتماعی">رده:فلسفه اجتماعی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Portal:Social_and_political_philosophy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Portal:Social and political philosophy (صفحه وجود ندارد)">Portal</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:WikiProject_Philosophy/Social_and_political&action=edit&redlink=1" class="new" title="ویکی‌پدیا:WikiProject Philosophy/Social and political (صفحه وجود ندارد)">Task Force</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="ایدئولوژی‌های_سیاسی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%A6%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="الگو:ایدئولوژی سیاسی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%A6%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="بحث الگو:ایدئولوژی سیاسی"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%A6%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:ایدئولوژی سیاسی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="ایدئولوژی‌های_سیاسی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%A6%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="فهرست ایدئولوژی‌های سیاسی">ایدئولوژی‌های سیاسی</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/wiki/%DA%86%D9%BE_(%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="چپ (گرایش سیاسی)">چپ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="میانه‌گرایی">میانه‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA_(%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="راست (گرایش سیاسی)">راست</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اقتدارگرایی">اقتدارگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آنارشیسم">آنارشیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="سرمایه‌داری">سرمایه‌داری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="دموکراسی مسیحی">دموکراسی مسیحی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%B9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="جمع‌گرایی">جمع‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کمونالیسم">سیستم اشتراکی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کمونیسم">کمونیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اجتماع‌گرایی">اجتماع‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="محافظه‌کاری">محافظه‌کاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%DB%8C%D8%AA" title="مشروطیت">مشروطیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="توزیع‌گرایی">توزیع‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="محیط‌زیست‌گرایی">محیط‌زیست‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B7%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="افراط‌گرایی">افراط‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B9%D8%B5%D8%A8" title="تعصب">تعصب</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="فاشیسم">فاشیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="فمینیسم">فمینیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="بنیادگرایی">بنیادگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="جهانی‌گرایی">جهانی‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%A8%D8%B2" title="سیاست‌های سبز">سیاست‌های سبز</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فردگرایی">فردگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C" title="انقلاب صنعتی">انقلاب صنعتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%E2%80%8C%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C" title="روشن‌فکری">روشن‌فکری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اسلام‌گرایی">اسلام‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لیبرالیسم">لیبرالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لیبرترینیسم">لیبرترینیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="مردسالاری">مردسالاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="نظامی‌گری">نظامی‌گری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="پادشاهی‌خواهی">پادشاهی‌خواهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ملی‌گرایی">ملی‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%82%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="ترقی‌خواهی">ترقی‌خواهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF_%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="بنیاد ستیزی سیاسی">رادیکالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B7%D9%84%D8%A8%DB%8C" title="اصلاح‌طلبی">اصلاح‌طلبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C" class="mw-redirect" title="جمهوریخواهی">جمهوری‌خواهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="سوسیال دموکراسی">سوسیال دموکراسی</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">سوسیالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فایده‌گرایی">فایده‌گرایی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="جهان‌بینی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="الگو:جهان‌بینی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:جهان‌بینی (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:جهان‌بینی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="جهان‌بینی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="جهان‌بینی">جهان‌بینی</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="اصطلاحات_مرتبط" style="font-size:114%;margin:0 4em">اصطلاحات مرتبط</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="باور اساسی">Basic beliefs</a>/<a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1" title="باور">باور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C" title="آگاهی جمعی">آگاهی جمعی</a>/<a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%AF_%D8%A2%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C" class="mw-redirect" title="ناخود آگاه جمعی">ناخود آگاه جمعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%85%D9%81%D9%87%D9%88%D9%85%DB%8C" title="سامانه مفهومی">سامانه مفهومی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%81%D8%AA_(%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="بافت (زبان‌شناسی)">بافت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF_(%D9%87%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1)" title="قرارداد (هنجار)">قرارداد (هنجار)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cultural_movement&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cultural movement (صفحه وجود ندارد)">Cultural movement</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3%D9%87" title="حماسه">حماسه</a>/<a href="/w/index.php?title=National_epic&action=edit&redlink=1" class="new" title="National epic (صفحه وجود ندارد)">National epics</a>/<a href="/w/index.php?title=Pan-national_epic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pan-national epic (صفحه وجود ندارد)">Pan-national epics</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF_%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85" class="mw-redirect" title="وجود مسلم">وجود مسلم</a> و <a href="/w/index.php?title=Factoid&action=edit&redlink=1" class="new" title="Factoid (صفحه وجود ندارد)">Factoid</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%88%D8%A8%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C_(%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C)" title="چارچوب‌بندی (علوم اجتماعی)">چارچوب‌بندی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%A6%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="ایدئولوژی">ایدئولوژی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Life_stance&action=edit&redlink=1" class="new" title="Life stance (صفحه وجود ندارد)">Life stance</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A8%DA%A9_%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C" title="سبک زندگی">سبک زندگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%85" title="میم">میم</a>/<a href="/w/index.php?title=Memeplex&action=edit&redlink=1" class="new" title="Memeplex (صفحه وجود ندارد)">Memeplex</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84_%D8%B0%D9%87%D9%86%DB%8C" title="مدل ذهنی">مدل ذهنی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA" title="فراروایت">فراروایت</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%88%D8%A8_%D8%B0%D9%87%D9%86%DB%8C" title="چارچوب ذهنی">چارچوب ذهنی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="هنجار">هنجار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D9%85" title="پارادایم">پارادایم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%DB%8C" title="نظریه فلسفی">نظریه فلسفی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Point_of_view_(philosophy)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Point of view (philosophy) (صفحه وجود ندارد)">Point of view</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="پیش‌انگاری">پیش‌انگاری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Reality_tunnel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reality tunnel (صفحه وجود ندارد)">Reality tunnel</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D9%85_%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C" title="فهم عرفی">فهم عرفی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%B1%D8%AD%E2%80%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87_(%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" class="mw-redirect" title="طرح‌واره (روانشناسی)">طرح‌واره (روانشناسی)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C" title="مکتب فکری">مکتب فکری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87" title="آمایه">آمایه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="واقعیت اجتماعی">واقعیت اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%87%D9%85%D9%87%E2%80%8C%DA%86%DB%8C%D8%B2" title="نظریه همه‌چیز">نظریه همه‌چیز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Umwelt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Umwelt (صفحه وجود ندارد)">Umwelt</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%B4" title="ارزش">ارزش</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="جنبه‌ها" style="font-size:114%;margin:0 4em">جنبه‌ها</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:15em"><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="سوگیری">سوگیری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Academic_bias&action=edit&redlink=1" class="new" title="Academic bias (صفحه وجود ندارد)">Academic bias</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D9%88%D8%AC%D9%87" title="سوگیری توجه">سوگیری توجه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B7%D8%A8%DB%8C_%D8%B4%D8%AF%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87" title="قطبی شدن گروه">قطبی شدن گروه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اعتقادگرایی">اعتقادگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="سوگیری شناختی">سوگیری شناختی</a> (<a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B3%D9%88%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="فهرست سوگیری‌های شناختی">فهرست سوگیری‌های شناختی</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Collective_narcissism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Collective narcissism (صفحه وجود ندارد)">Collective narcissism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D8%A3%DB%8C%DB%8C%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="جهت‌گیری تأییدی">جهت‌گیری تأییدی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Congruence_bias&action=edit&redlink=1" class="new" title="Congruence bias (صفحه وجود ندارد)">Congruence</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%BE%D8%AA%D9%88%D9%85%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="کریپتومنسیا">کریپتومنسیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%B9%DB%8C%D8%B6_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="تبعیض فرهنگی">تبعیض فرهنگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="قوم‌مداری">قوم‌مداری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A8%D8%A7%D8%A8_%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%AA%D8%B1" title="حباب فیلتر">حباب فیلتر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Homophily&action=edit&redlink=1" class="new" title="Homophily (صفحه وجود ندارد)">Homophily</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%A8%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86-%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87" title="جانب‌گرایی درون-گروه">جانب‌گرایی درون-گروه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AD%D8%B1%D9%BE%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="سحرپنداری">سحرپنداری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="سوگیری رسانه‌ای">سوگیری رسانه‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1" title="سوگیری مشاهده‌گر">سوگیری مشاهده‌گر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B7%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%AF%D9%87" title="خطای مشاهده">خطای مشاهده</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%A1_%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C" title="نظریه افشاء گزینشی">Selective exposure</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%DA%A9_%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C" title="ادراک گزینشی">ادراک گزینشی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A8%DB%8C" title="خودفریبی">خودفریبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%DA%AF%D9%88%DB%8C%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85" class="mw-redirect" title="پیش‌گویی خودانجام">پیش‌گویی خودانجام</a> (<a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D8%A8%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%B4" title="هانس باهوش">Clever Hans effect</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A8%D9%88" title="پلاسیبو">پلاسیبو</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D8%B1%D8%B2%D9%88%D9%85%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="پندار آرزومندانه">پندار آرزومندانه</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D9%88%D8%B6%D8%B9_%D9%85%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF" title="سوگیری وضع موجود">سوگیری وضع موجود</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%DA%A9%D8%B1_%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8%DB%8C" title="تفکر قالبی">تفکر قالبی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:15em">تغییرات</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="کنشگری">کنشگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82)" title="برهان (منطق)">برهان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%BA%D9%84%D8%B7%D9%87_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%84_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DA%A9%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D8%AA" class="mw-redirect" title="مغلطه توسل به اکثریت">مغلطه توسل به اکثریت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1_%D9%86%DA%AF%D8%B1%D8%B4" title="تغییر نگرش">تغییر نگرش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%B1" title="سانسور">سانسور</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%85%D9%86%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="فرهمندی">فرهمندی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%DA%A9_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%BA_%DA%86%D9%87%D9%84_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%BA" title="یک کلاغ چهل کلاغ">یک کلاغ چهل کلاغ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%87%D9%85%D8%A7%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="ناهماهنگی شناختی">ناهماهنگی شناختی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%DA%A9%D8%B1_%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="تفکر نقادانه">تفکر نقادانه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Crowd_manipulation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Crowd manipulation (صفحه وجود ندارد)">Crowd manipulation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cultural_dissonance&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cultural dissonance (صفحه وجود ندارد)">Cultural dissonance</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Deprogramming&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deprogramming (صفحه وجود ندارد)">Deprogramming</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%82_%D9%BE%DA%98%D9%88%D8%A7%DA%A9_(%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87)" title="اتاق پژواک (رسانه)">اتاق پژواک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4_%D9%88_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B4" class="mw-redirect" title="آموزش و پرورش">آموزش و پرورش</a> (<a href="/wiki/%D8%AA%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="تعلیمات دینی">تعلیمات دینی</a>، <a href="/w/index.php?title=Values_education&action=edit&redlink=1" class="new" title="Values education (صفحه وجود ندارد)">values</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%AA%D8%B9%D8%A8%DB%8C%D8%B1" title="حسن تعبیر">حسن تعبیر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DA%A9%D9%81%DB%8C%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="تکفیر در ادیان">تکفیر در ادیان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fear_mongering&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fear mongering (صفحه وجود ندارد)">Fear mongering</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%B1_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="انکار تاریخ">Historical revisionism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ideological_repression&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ideological repression (صفحه وجود ندارد)">Ideological repression</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%A6%D8%A7%D8%AA" title="القائات">القائات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="دستکاری رسانه‌ای">دستکاری رسانه‌ای</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Media_regulation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Media regulation (صفحه وجود ندارد)">Media regulation</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D9%88%DB%8C_%D9%85%D8%BA%D8%B2%DB%8C" title="شستشوی مغزی">شستشوی مغزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B1" class="mw-redirect" title="میسیونر">میسیونر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Moral_entrepreneur&action=edit&redlink=1" class="new" title="Moral entrepreneur (صفحه وجود ندارد)">Moral entrepreneur</a>hip</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D9%86%D8%A7%D8%B9" title="اقناع">اقناع</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Polite_fiction&action=edit&redlink=1" class="new" title="Polite fiction (صفحه وجود ندارد)">Polite fiction</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="مهندسی سیاسی">مهندسی سیاسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="پروپاگاندا">پروپاگاندا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%DA%AF%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7" class="mw-redirect" title="مدل پروپگاندا">مدل پروپگاندا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%DA%A9%DB%8C%D8%B4" class="mw-redirect" title="نوکیش">نوکیش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="دستکاری روان‌شناختی">دستکاری روان‌شناختی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="جنگ روانی">جنگ روانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="تغییر دین">تغییر دین</a> (<a href="/wiki/%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1_%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%AC%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="تغییر دین اجباری">تغییر دین اجباری</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="آزار دینی">آزار دینی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religious_uniformity&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religious uniformity (صفحه وجود ندارد)">Religious uniformity</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8" title="انقلاب">انقلاب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%BA%D8%AA" title="بلاغت">بلاغت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="خودسانسوری">خودسانسوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DA%AF%D8%B1%DA%AF%D9%88%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="دگرگونی اجتماعی">دگرگونی اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" class="mw-redirect" title="نظارت اجتماعی">نظارت اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" class="mw-redirect" title="مهندسی اجتماعی">مهندسی اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B0_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="نفوذ اجتماعی">نفوذ اجتماعی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Social_progress&action=edit&redlink=1" class="new" title="Social progress (صفحه وجود ندارد)">Social progress</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AA" title="مخالفت">مخالفت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Systemic_bias&action=edit&redlink=1" class="new" title="Systemic bias (صفحه وجود ندارد)">Systemic bias</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Woozle_effect&action=edit&redlink=1" class="new" title="Woozle effect (صفحه وجود ندارد)">Woozle effect</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:15em"><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF" title="فرهنگ">فرهنگ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="انسان‌شناسی">انسان‌شناسی</a> (<a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="انسان‌شناسی فرهنگی">فرهنگی</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="انسان‌شناسی اجتماعی">اجتماعی</a>)</li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="گاه‌شماری">گاه‌شماری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ceremony&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ceremony (صفحه وجود ندارد)">Ceremonies</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AC%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="تاج‌گذاری">تاج‌گذاری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="روان‌شناسی بین فرهنگی (صفحه وجود ندارد)">روان‌شناسی بین فرهنگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="روان‌شناسی فرهنگی">روان‌شناسی فرهنگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="دکترین">دکترین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%85" title="استخدام">استخدام</a>/<a href="/wiki/%D8%B1%D8%B9%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="رعیت‌داری">رعیت‌داری</a>/<a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="برده‌داری">برده‌داری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="خانواده">خانواده</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85_%D8%AE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="مراسم خاکسپاری">مراسم خاکسپاری</a>/<a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%DA%A9%E2%80%8C%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="خاک‌سپاری">خاک‌سپاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C_(%D8%B3%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D9%85%DB%8C)" class="mw-redirect" title="بازی (سرگرمی)">بازی (سرگرمی)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%AF" title="عید">عید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA" title="بهداشت">بهداشت</a> (<a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86_%D8%B7%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="آیین طهارت">آیین طهارت</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="این‌همانی">این‌همانی</a> (<a href="/wiki/%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="هویت فرهنگی">هویت فرهنگی</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="نهاد اجتماعی">نهاد اجتماعی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liminality&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liminality (صفحه وجود ندارد)">Liminality</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D8%B3%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="نیایش‌سرایی">نیایش‌سرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC" title="ازدواج">ازدواج</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Myth_and_ritual&action=edit&redlink=1" class="new" title="Myth and ritual (صفحه وجود ندارد)">Myth and ritual</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%DA%AF%D9%86%D8%AF" title="سوگند">سوگند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="زیارت">زیارت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Play_(activity)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Play (activity) (صفحه وجود ندارد)">Play</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%DA%A9_%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="مناسک گذار">مناسک گذار</a> (<a href="/wiki/%D8%AC%D8%B4%D9%86_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="جشن جوانان سکولار">جشن جوانان سکولار</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86" title="آیین">آیین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%D9%82%D9%87_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="طبقه اجتماعی">طبقه اجتماعی</a>/<a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="پایگاه اجتماعی">پایگاه اجتماعی</a>/<a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA_(%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C)" title="کاست (نظام اجتماعی)">کاست</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF" title="نماد">نماد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Symbolic_boundaries&action=edit&redlink=1" class="new" title="Symbolic boundaries (صفحه وجود ندارد)">Symbolic boundaries</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%B4" title="پرستش">پرستش</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:15em"><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%D8%AF%DA%AF%DB%8C" title="گروه‌زدگی">گروه‌زدگی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%B3_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%86" title="پارادوکس ابیلین">پارادوکس ابیلین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AB%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%87_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C" title="اثر ارابه موسیقی">اثر ارابه موسیقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DB%8C" title="اشتراکی">اشتراکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C" title="رفتار جمعی">رفتار جمعی</a> (<a href="/wiki/%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87%DB%8C" title="رفتار گروهی">animal</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Collective_effervescence&action=edit&redlink=1" class="new" title="Collective effervescence (صفحه وجود ندارد)">Collective effervescence</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C" class="mw-redirect" title="هوش‌های جمعی">هوش‌های جمعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="هم‌نوایی">هم‌نوایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Consensus_theory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Consensus theory (صفحه وجود ندارد)">Consensus theory</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9%D8%AA" title="جماعت">جماعت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%D9%88%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="روانشناسی توده">روانشناسی توده</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%82%D9%87" title="فرقه">فرقه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Culture-bound_syndrome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Culture-bound syndrome (صفحه وجود ندارد)">Culture-bound syndrome</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Deindividuation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deindividuation (صفحه وجود ندارد)">Deindividuation</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="دموکراسی">دموکراسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B8%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA%DA%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="ظهوریافتگی">ظهوریافتگی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Emotional_contagion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Emotional contagion (صفحه وجود ندارد)">Emotional contagion</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Entitativity&action=edit&redlink=1" class="new" title="Entitativity (صفحه وجود ندارد)">Entitativity</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AB%D8%B1_%D8%A7%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9_%DA%A9%D8%A7%D8%B0%D8%A8" title="اثر اجماع کاذب">اثر اجماع کاذب</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Folie_%C3%A0_deux&action=edit&redlink=1" class="new" title="Folie à deux (صفحه وجود ندارد)">Folie à deux</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Group_action_(sociology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Group action (sociology) (صفحه وجود ندارد)">Group action</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87" title="پویایی گروه">پویایی گروه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Group_emotion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Group emotion (صفحه وجود ندارد)">Group emotion</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B7%D8%A8%DB%8C_%D8%B4%D8%AF%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87" title="قطبی شدن گروه">قطبی شدن گروه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Groupshift&action=edit&redlink=1" class="new" title="Groupshift (صفحه وجود ندارد)">Groupshift</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%DA%AF%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="رفتار گله‌ای">رفتار گله‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="کل‌نگری">کل‌نگری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hysterical_contagion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hysterical contagion (صفحه وجود ندارد)">Hysterical contagion</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Information_cascade&action=edit&redlink=1" class="new" title="Information cascade (صفحه وجود ندارد)">Information cascade</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA_%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A6%DB%8C" title="دست نامرئی">دست نامرئی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D9%86%DA%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86" class="mw-redirect" title="لینچ کردن">لینچ کردن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Majoritarianism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Majoritarianism (صفحه وجود ندارد)">Majoritarianism</a>/<a href="/wiki/%D8%BA%D9%88%D8%BA%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="غوغاسالاری">غوغاسالاری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mass_action_(sociology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mass action (sociology) (صفحه وجود ندارد)">Mass action</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C_%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C" title="هیستری جمعی">هیستری جمعی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mass_psychogenic_illness&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mass psychogenic illness (صفحه وجود ندارد)">Mass psychogenic illness</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Milieu_control&action=edit&redlink=1" class="new" title="Milieu control (صفحه وجود ندارد)">Milieu control</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%A8%DB%8C%D9%86%DA%AF" class="mw-redirect" title="موبینگ">موبینگ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Moral_panic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Moral panic (صفحه وجود ندارد)">Moral panic</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86" title="سازمان">سازمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1_%D9%86%D8%B8%DB%8C%D8%B1" title="فشار نظیر">فشار نظیر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pluralistic_ignorance&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pluralistic ignorance (صفحه وجود ندارد)">Pluralistic ignorance</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="سنجیده‌روی سیاسی">سنجیده‌روی سیاسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pseudoconsensus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pseudoconsensus (صفحه وجود ندارد)">Pseudoconsensus</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86" title="گریزان">گریختن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%DB%8C" title="خودسازمان‌دهی">خودسازمان‌دهی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B4_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="کنش اجتماعی">کنش اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="رفتار اجتماعی">رفتار اجتماعی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Social_emotions&action=edit&redlink=1" class="new" title="Social emotions (صفحه وجود ندارد)">Social emotions</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="محرومیت اجتماعی">محرومیت اجتماعی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Social_facilitation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Social facilitation (صفحه وجود ندارد)">Social facilitation</a> (<a href="/w/index.php?title=Social_facilitation_in_animals&action=edit&redlink=1" class="new" title="Social facilitation in animals (صفحه وجود ندارد)">animal</a>)</li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="گروه اجتماعی">گروه اجتماعی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Social_proof&action=edit&redlink=1" class="new" title="Social proof (صفحه وجود ندارد)">Social proof</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="روان‌شناسی اجتماعی">روان‌شناسی اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="جامعه‌شناسی">جامعه‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D9%85_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%AC%D9%88%D8%B4" title="نظم خودجوش">نظم خودجوش</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B6%D8%B9_%D9%85%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF" title="وضع موجود">وضع موجود</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C" title="نشانه‌ورزی">نشانه‌ورزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D8%AD%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رفتار ازدحامی">رفتار ازدحامی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=System_justification&action=edit&redlink=1" class="new" title="System justification (صفحه وجود ندارد)">System justification</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%DA%A9%D8%B1_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="تفکر سیستمی">تفکر سیستمی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Viral_phenomenon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viral phenomenon (صفحه وجود ندارد)">Viral phenomena</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:15em"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4" title="دانش">دانش</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82)" class="mw-redirect" title="اصل (منطق)">اصل</a> (<a href="/w/index.php?title=Tacit_assumption&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tacit assumption (صفحه وجود ندارد)">tacit assumptions</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="معرفت‌شناسی">معرفت‌شناسی</a> (<a href="/w/index.php?title=Outline_of_epistemology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Outline of epistemology (صفحه وجود ندارد)">outline</a>)</li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%A7%D9%87" title="گواه">گواه</a> (<a href="/w/index.php?title=Anecdotal_evidence&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anecdotal evidence (صفحه وجود ندارد)">anecdotal</a>, <a href="/w/index.php?title=Scientific_evidence&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scientific evidence (صفحه وجود ندارد)">scientific</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%DB%8C%DB%8C%D9%86" title="تبیین">تبیین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86" title="ایمان">ایمان</a> (<a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ایمان‌گرایی">ایمان‌گرایی</a>)</li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%86%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%B3" title="گنوسیس">گنوسیس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%AF" title="شهود">شهود</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Meaning-making&action=edit&redlink=1" class="new" title="Meaning-making (صفحه وجود ندارد)">Meaning-making</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87_(%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86)" title="حافظه (جانداران)">حافظه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4" title="فرادانش">فرادانش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="روش‌شناسی">روش‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%AF%D9%87" title="مشاهده">مشاهده</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B5%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="یادگیری بصری">یادگیری بصری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%DA%A9" title="ادراک">ادراک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%82%D9%84" title="عقل">عقل</a> (<a href="/wiki/%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%87" title="مغالطه">مغالطه</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82" title="منطق">منطق</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D9%81%D9%87_(%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8)" title="مکاشفه (مذهب)">مکاشفه (مذهب)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Testimony&action=edit&redlink=1" class="new" title="Testimony (صفحه وجود ندارد)">Testimony</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AA" title="سنت">سنت</a> (<a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%B1" title="فولکلور">فولکلور</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%AA" title="حقیقت">حقیقت</a> (<a href="/w/index.php?title=Consensus_theory_of_truth&action=edit&redlink=1" class="new" title="Consensus theory of truth (صفحه وجود ندارد)">consensus theory</a>, <a href="/w/index.php?title=Criteria_of_truth&action=edit&redlink=1" class="new" title="Criteria of truth (صفحه وجود ندارد)">criteria</a>)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:15em"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="متافیزیک">متافیزیک</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A8%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="سبب‌شناسی">سبب‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D9%BE%D8%B3_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D8%B1%DA%AF" title="زندگی پس از مرگ">زندگی پس از مرگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AD_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="روح جهانی">روح جهانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF" title="وجود">وجود</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%AA" title="علیت">علیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%81%D9%87%D9%88%D9%85" title="مفهوم">مفهوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%A2%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="خودآگاهی">خودآگاهی</a> (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87_%D8%B0%D9%87%D9%86_%D9%88_%D8%AC%D8%B3%D9%85" title="مسئله ذهن و جسم">مسئله ذهن و جسم</a>)</li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="کیهان‌زایی">کیهان‌زایی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="کیهان‌شناسی">کیهان‌شناسی</a> (<a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="کیهان‌شناسی دینی">کیهان‌شناسی دینی</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%B4" class="mw-redirect" title="اسطوره‌های آفرینش">اسطوره‌های آفرینش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%87%DB%8C%D8%AA" title="الوهیت">الوهیت</a> (<a href="/wiki/%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF_%D8%AE%D8%AF%D8%A7" title="وجود خدا">وجود خدا</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA" title="سرنوشت">سرنوشت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="فرجام‌شناسی">فرجام‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D9%87_%DA%86%DB%8C%D8%B2" class="mw-redirect" title="همه چیز">همه</a>/<a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%DA%86" title="هیچ">هیچ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA" title="فرگشت">فرگشت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="هستی">هستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ادبیات داستانی">ادبیات داستانی</a>/<a href="/wiki/%D8%BA%DB%8C%D8%B1_%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="غیر داستانی">غیر داستانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1" title="اختیار">اختیار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%87" title="آینده">آینده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="تاریخ">تاریخ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%87" title="ایده">ایده</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Idios_kosmos&action=edit&redlink=1" class="new" title="Idios kosmos (صفحه وجود ندارد)">Idios kosmos</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%87%D9%85" class="mw-redirect" title="وهم">وهم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%84%D9%88%D9%84" title="حلول">حلول</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA" title="اطلاعات">اطلاعات</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B4" title="هوش">هوش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D8%AF%D9%88" title="جادو">جادو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Matter_(philosophy)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Matter (philosophy) (صفحه وجود ندارد)">Matter</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%AC%D8%B2%D9%87" title="معجزه">معجزه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="اسطوره‌شناسی">اسطوره‌شناسی</a> (<a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D9%82%DB%8C" title="اسطوره‌شناسی تطبیقی">اسطوره‌شناسی تطبیقی</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=National_myth&action=edit&redlink=1" class="new" title="National myth (صفحه وجود ندارد)">National myth</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA" title="طبیعت">طبیعت</a> (<a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B4%D8%AA_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87)" title="سرشت (فلسفه)">philosophical</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B3%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="هستی‌شناسی">هستی‌شناسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Origin_myth&action=edit&redlink=1" class="new" title="Origin myth (صفحه وجود ندارد)">Origin myth</a> (<a href="/w/index.php?title=Political_myth&action=edit&redlink=1" class="new" title="Political myth (صفحه وجود ندارد)">political myths</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Otherworld&action=edit&redlink=1" class="new" title="Otherworld (صفحه وجود ندارد)">Otherworld</a> (<a href="/w/index.php?title=Axis_mundi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Axis mundi (صفحه وجود ندارد)">axes mundi</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87_%D8%B4%D8%B1" title="مسئله شر">مسئله شر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="فیزیک">فیزیک</a> (<a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="فلسفه طبیعی">فلسفه طبیعی</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%DB%8C%D8%AA" title="واقعیت">واقعیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AD" title="روح">روح</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AD" title="روح">روح</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="فراطبیعی">فراطبیعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="پایان‌شناسی">پایان‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="الهیات">الهیات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86" title="زمان">زمان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Unobservable&action=edit&redlink=1" class="new" title="Unobservable (صفحه وجود ندارد)">Unobservable</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:15em"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%B4%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="ارزش‌شناسی">ارزش‌شناسی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="زیبایی‌شناسی">زیبایی‌شناسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Alms&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alms (صفحه وجود ندارد)">Almsgiving</a>/<a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1_%D8%AE%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="امور خیریه">امور خیریه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AB%D8%A7%D8%B1" title="ایثار">ایثار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="خودمختاری">خودمختاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زیبایی">زیبایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87" title="مرام‌نامه">مرام‌نامه</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D8%AF%DB%8C" title="کمدی">کمدی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%DB%8C%D8%B1_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="خیر عمومی">خیر عمومی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%AC%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="وجدان">وجدان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B6%D8%A7%DB%8C%D8%AA_(%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82)" title="رضایت (حقوق)">رضایت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="آفرینندگی">آفرینندگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B2%D8%AC%D8%A7%D8%B1" title="انزجار">انزجار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B8%DB%8C%D9%81%D9%87" title="وظیفه">وظیفه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF" title="علم اقتصاد">علم اقتصاد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%AC%D8%AF_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87)" title="وجد (فلسفه)">وجد (فلسفه)</a> (<a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%B3%D9%87" title="خلسه">خلسه</a>، <a href="/wiki/%D9%88%D8%AC%D8%AF" title="وجد">وجد</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Elegance&action=edit&redlink=1" class="new" title="Elegance (صفحه وجود ندارد)">Elegance</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="هیجان">هیجان</a> (<a href="/w/index.php?title=Aesthetic_emotions&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aesthetic emotions (صفحه وجود ندارد)">æsthetic</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D9%85%DB%8C" title="سرگرمی">سرگرمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D9%85%DA%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="تن‌کامگی">تن‌کامگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82" title="فلسفه اخلاق">فلسفه اخلاق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8" title="آداب">آداب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C" title="ارزش‌های خانوادگی">ارزش‌های خانوادگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%88" title="خوردنی‌های تابو">خوردنی‌های تابو</a> (<a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D9%88%D8%B4%D8%AA" class="mw-redirect" title="حرام‌گوشت">حرام‌گوشت</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D9%87_%D8%B7%D9%84%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="قاعده طلایی">قاعده طلایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%B3_%DA%AF%D9%86%D8%A7%D9%87" title="احساس گناه">احساس گناه</a>/<a href="/w/index.php?title=Culpability&action=edit&redlink=1" class="new" title="Culpability (صفحه وجود ندارد)">Culpability</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B4%D8%AD%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="خوشحالی">خوشحالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C" title="هارمونی">هارمونی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%D9%81" title="شرف">شرف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%A8%D8%B4%D8%B1" title="حقوق بشر">حقوق بشر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%DA%A9%D9%85_(%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="حکم (روانشناسی)">حکم (روانشناسی)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AA" title="عدالت">عدالت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82" title="حقوق">حقوق</a>، (<a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C_%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82" title="دانش نظری حقوق">دانش نظری حقوق</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%DA%A9%D8%A7%D9%85_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="احکام دینی">احکام دینی</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="آزادی">آزادی</a> (<a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="آزادی سیاسی">آزادی سیاسی</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B4%D9%82" title="عشق">عشق</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Magnificence_(history_of_ideas)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Magnificence (history of ideas) (صفحه وجود ندارد)">Magnificence</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D9%87_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87)" title="قاعده (فلسفه)">قاعده (فلسفه)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="معنای زندگی">معنای زندگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82" title="اخلاق">اخلاق</a> (<a href="/w/index.php?title=Public_morality&action=edit&redlink=1" class="new" title="Public morality (صفحه وجود ندارد)">public</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B2%D8%A7%D9%85" title="الزام">الزام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%84%D8%AD" title="صلح">صلح</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%87%DB%8C%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="پرهیزگاری">پرهیزگاری</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B4%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="کنش‌شناسی">کنش‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84" title="اصل">اصل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%A8%DB%8C%D9%87" title="تنبیه">تنبیه</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%8C%D8%AA_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87)" title="کیفیت (فلسفه)">کیفیت (فلسفه)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%A8%D9%87" title="توبه">توبه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Reverence_(emotion)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reverence (emotion) (صفحه وجود ندارد)">Reverence</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82" title="حق">حق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%84_%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="میل جنسی در انسان">میل جنسی در انسان</a> (<a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C" title="اخلاق جنسی">اخلاق</a>)</li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%86%D8%A7%D9%87" title="گناه">گناه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" class="mw-redirect" title="بدنامی اجتماعی">بدنامی اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B4%D8%B1%D8%AA" title="مباشرت">مباشرت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A8%DA%A9_(%D9%87%D9%86%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%AC%D8%B3%D9%85%DB%8C)" title="سبک (هنرهای تجسمی)">سبک (هنرهای تجسمی)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87)" title="والا (فلسفه)">والا (فلسفه)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%D8%AC" title="رنج">رنج</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="همدردی">همدردی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%88" title="تابو">تابو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Taste_(sociology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Taste (sociology) (صفحه وجود ندارد)">Taste</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%87" title="تئودیسه">تئودیسه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Trust_(social_sciences)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trust (social sciences) (صفحه وجود ندارد)">Trust</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Unspoken_rule&action=edit&redlink=1" class="new" title="Unspoken rule (صفحه وجود ندارد)">Unspoken rule</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B6%DB%8C%D9%84%D8%AA" title="فضیلت">فضیلتها</a> و <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B0%DB%8C%D9%84%D8%AA" title="رذیلت">رذیلتها</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1_%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="کار هنری">کار هنری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="نادرست">نادرست</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="نمونه‌ها" style="font-size:114%;margin:0 4em">نمونه‌ها</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:15em"><a href="/wiki/%D9%86%DA%AF%D8%B1%D8%B4" title="نگرش">نگرش</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%DA%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="هیچ‌انگاری">هیچ‌انگاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="خوش‌بینی">خوش‌بینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="بدبینی">بدبینی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86" title="گوشه‌نشین">گوشه‌گیری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B1%D9%86%D8%AC%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="جهان‌رنجوری">جهان‌رنجوری</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:15em"><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%A6%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="ایدئولوژی">ایدئولوژی</a> سیاسی و اقتصادی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اقتدارگرایی">اقتدارگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آنارشیسم">آنارشیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="سرمایه‌داری">سرمایه‌داری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="دموکراسی مسیحی">دموکراسی مسیحی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%B9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="جمع‌گرایی">جمع‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1" title="استعمار">استعمار</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کمونالیسم">کمونالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کمونیسم">کمونیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اجتماع‌گرایی">اجتماع‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="محافظه‌کاری">محافظه‌کاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%DB%8C%D8%AA" title="مشروطیت">مشروطیت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Distributism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Distributism (صفحه وجود ندارد)">Distributism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="محیط‌زیست‌گرایی">محیط‌زیست‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B7%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="افراط‌گرایی">افراط‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B9%D8%B5%D8%A8" title="تعصب">تعصب</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="فاشیسم">فاشیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="فمینیسم">فمینیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="بنیادگرایی">بنیادگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="جهانی‌گرایی">جهانی‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%A8%D8%B2" title="سیاست‌های سبز">سیاست‌های سبز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="امپریالیسم">امپریالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فردگرایی">فردگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C" title="انقلاب صنعتی">انقلاب صنعتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%E2%80%8C%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C" title="روشن‌فکری">روشن‌فکری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اسلام‌گرایی">اسلام‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لیبرالیسم">لیبرالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لیبرترینیسم">لیبرترینیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="مردسالاری">مردسالاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="نظامی‌گری">نظامی‌گری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="پادشاهی‌خواهی">پادشاهی‌خواهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ملی‌گرایی">ملی‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%84%D8%AD%E2%80%8C%D8%AC%D9%88%DB%8C%DB%8C" title="صلح‌جویی">صلح‌جویی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%82%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="ترقی‌خواهی">ترقی‌خواهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF_%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="بنیاد ستیزی سیاسی">بنیاد ستیزی سیاسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B7%D9%84%D8%A8%DB%8C" title="اصلاح‌طلبی">اصلاح‌طلبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C" class="mw-redirect" title="جمهوریخواهی">جمهوریخواهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="سوسیال دموکراسی">سوسیال دموکراسی</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">سوسیالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فایده‌گرایی">فایده‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="وگانیسم">وگانیسم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:15em"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="دین">دین</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="ادیان سنتی آفریقایی">ادیان سنتی آفریقایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%AA" title="بهائیت">بهائیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="آیین بودایی">آیین بودایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cao_Dai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cao Dai (صفحه وجود ندارد)">Cao Dai</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cheondoism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cheondoism (صفحه وجود ندارد)">Cheondoism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C_%DA%86%DB%8C%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="ادیان سنتی چینی">ادیان سنتی چینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="مسیحیت">مسیحیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%82%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1" class="mw-redirect" title="ادیان قوم‌باور">ادیان قوم‌باور</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%C3%B2a_H%E1%BA%A3o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hòa Hảo (صفحه وجود ندارد)">Hòa Hảo</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="هندوئیسم">هندوئیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="اسلام">اسلام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%86_(%D8%AF%DB%8C%D9%86)" title="جین (دین)">جین (دین)</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="یهودیت">یهودیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="شامونیسم کره‌ای">شامونیسم کره‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86" class="mw-redirect" title="پگانیسم مدرن">پگانیسم مدرن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="جنبش راستافار">جنبش راستافار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%87" title="سکولاریته">سکولاریته</a>/<a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="بی‌دین">بی‌دین</a>/<a href="/wiki/%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ندانم‌گرایی">ندانم‌گرایی</a>/<a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="خداناباوری">خداناباوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%86%D8%AA%D9%88" title="شینتو">شینتو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86_%D8%B3%DB%8C%DA%A9" title="آیین سیک">سیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AD%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="روح‌گرایی">روح‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="تائوئیسم">تائوئیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tenrikyo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tenrikyo (صفحه وجود ندارد)">Tenrikyo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tenriism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tenriism (صفحه وجود ندارد)">Tenriism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="جهان‌گرایی توحیدگرا">جهان‌گرایی توحیدگرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B2%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%A7" title="مزدیسنا">مزدیسنا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:15em">مکاتب <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87" title="فلسفه">فلسفه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Agriculturalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Agriculturalism (صفحه وجود ندارد)">Agriculturalism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%B7%D9%88%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="ارسطوگری">ارسطوگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D8%A7%D8%AA%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="مکتب اتم‌گرایی">مکتب اتم‌گرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Averroism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Averroism (صفحه وجود ندارد)">Averroism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="دکارت‌گرایی">دکارت‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A7" title="چارواکا">چارواکا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%B9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="جمع‌گرایی">جمع‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D9%81%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="کنفسیوس‌گرایی">کنفسیوس‌گرایی</a>/<a href="/w/index.php?title=New_Confucianism&action=edit&redlink=1" class="new" title="New Confucianism (صفحه وجود ندارد)">New Confucianism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="نظریه انتقادی">نظریه انتقادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%DA%A9%D9%84%D8%A8%DB%8C%D9%88%D9%86" title="مکتب کلبیون">مکتب کلبیون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="مکتب کورنایی">مکتب کورنایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="جبرگرایی">جبرگرایی</a></li> <li>دوگانه‌گرایی</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%A6%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="مکتب الئایی">مکتب الئایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تجربه‌گرایی">تجربه‌گرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Eretrian_school&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eretrian school (صفحه وجود ندارد)">Eretrian school</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%B0%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="لذت‌پرستی">لذت‌پرستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="اگزیستانسیالیسم">اگزیستانسیالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A8%D9%86%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84)" class="mw-redirect" title="مبناگرایی (روابط بین‌الملل)">مبناگرایی (روابط بین‌الملل)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%B0%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="لذت‌گرایی">لذت‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%87%DA%AF%D9%84" title="فلسفه هگل">فلسفه هگل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%D9%85%D9%86%D9%88%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="هرمنوتیک">هرمنوتیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تاریخ‌گرایی">تاریخ‌گرایی</a>/<a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86" title="تاریخ‌گرایی نوین">تاریخ‌گرایی نوین</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="کل‌نگری">کل‌نگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="انسان‌گرایی">انسان‌گرایی</a>/<a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3" title="انسان‌گرایی رنسانس">انسان‌گرایی رنسانس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="فلسفه اشراق">فلسفه اشراق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85" title="علم کلام">علم کلام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%A6%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="ایدئالیسم">ایدئالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فردگرایی">فردگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D8%A7%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C" title="مکتب ایونی">مکتب ایونی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="کانتیانیسم">کانتیانیسم</a>/<a href="/wiki/%D9%86%D9%88%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C" title="نوکانتی">نوکانتی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%DA%A9%D9%88%DA%AF%D8%A7%DA%A9%D9%88" title="کوکوگاکو">کوکوگاکو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Legalism_(Chinese_philosophy)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Legalism (Chinese philosophy) (صفحه وجود ندارد)">Legalism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=School_of_Names&action=edit&redlink=1" class="new" title="School of Names (صفحه وجود ندارد)">Logicians</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="ماده‌باوری">ماده‌باوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%87%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="موهیسم">موهیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D9%85%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="مکتب مگارایی">مکتب مگارایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="نوگرایی">نوگرایی</a>/<a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="پست‌مدرنیسم">پست‌مدرنیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="یگانه‌انگاری">یگانه‌انگاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="قانون طبیعی">قانون طبیعی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=School_of_Naturalists&action=edit&redlink=1" class="new" title="School of Naturalists (صفحه وجود ندارد)">Naturalism (Chinese)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87)" title="طبیعت‌گرایی (فلسفه)">طبیعت‌گرایی (فلسفه)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%DA%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="هیچ‌انگاری">هیچ‌انگاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%A1" title="فلسفه مشاء">فلسفه مشاء</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87)" title="پدیدارشناسی (فلسفه)">پدیدارشناسی (فلسفه)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%88%D9%86%DB%8C" title="فلسفه افلاطونی">فلسفه افلاطونی</a>/<a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%88%D9%86%DB%8C" title="فلسفه نوافلاطونی">فلسفه نوافلاطونی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%DA%86%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="مکتب چندگانه‌گرایی">مکتب چندگانه‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اثبات‌گرایی">اثبات‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="عمل‌گرایی">عمل‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%B3%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B7%DB%8C" title="فلسفه پیشاسقراطی">فلسفه پیشاسقراطی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%87%D9%88%D9%86%DB%8C" title="مکتب پیرهونی">مکتب پیرهونی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D9%81%DB%8C%D8%AB%D8%A7%D8%BA%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="مکتب فیثاغوری">مکتب فیثاغوری</a>/<a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D9%86%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%AB%D8%A7%D8%BA%D9%88%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="مکتب نوفیثاغورسی">مکتب نوفیثاغورسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="خردگرایی">خردگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%D9%84%DB%8C%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="تقلیل‌گرایی">تقلیل‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="فلسفه مدرسی">فلسفه مدرسی</a>/<a href="/w/index.php?title=Neo-Scholasticism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neo-Scholasticism (صفحه وجود ندارد)">Neo-Scholasticism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" class="mw-redirect" title="ساخت‌گرایی اجتماعی">ساخت‌گرایی اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%81%D8%B3%D8%B7%D8%A7%DB%8C%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="سوفسطایی‌گری">سوفسطایی‌گری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="اسپینوزیسم">اسپینوزیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%82%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="رواقی‌گری">رواقی‌گری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ساختارگرایی">ساختارگرایی</a>/<a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="پساساختارگرایی">پساساختارگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="تومیسم">تومیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تعالی‌گرایی">تعالی‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فایده‌گرایی">فایده‌گرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yangism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yangism (صفحه وجود ندارد)">Yangism</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="جهان_و_فرهنگ_غربی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="الگو:جهان غرب"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%BA%D8%B1%D8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:جهان غرب (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:جهان غرب"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="جهان_و_فرهنگ_غربی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="جهان غرب">جهان</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="فرهنگ غربی">فرهنگ غربی</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">بنیان‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86" title="گهواره تمدن">گهواره تمدن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85" class="mw-redirect" title="بر قدیم">بر قدیم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="جهان یونانی رومی">جهان یونانی رومی</a> <ul><li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="یونان باستان">یونانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="روم باستان">رومی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="امپراتوری روم">امپراتوری روم</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امپراتوری روم غربی">غربی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="میراث امپراتوری روم">میراث امپراتوری روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="رومی‌سازی">رومی‌سازی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Romano-Germanic_culture&action=edit&redlink=1" class="new" title="Romano-Germanic culture (صفحه وجود ندارد)">Romano-Germanic culture</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="جهان مسیحیت">جهان مسیحیت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=History_of_Western_civilization&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of Western civilization (صفحه وجود ندارد)">تاریخچه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Bronze_Age_Europe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bronze Age Europe (صفحه وجود ندارد)">European Bronze Age</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85" class="mw-redirect" title="اروپای دوران قدیم">اروپای دوران قدیم</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AA%D8%A3%D8%AE%D8%B1" class="mw-redirect" title="دوران باستان متأخر">دوران باستان متأخر</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C" title="قرون وسطی">قرون وسطی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D9%86" title="قرون وسطای آغازین">آغازین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%D8%A7%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="قرون وسطای میانه">میانه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%A3%D8%AE%D8%B1" title="قرون وسطای متأخر">متأخر</a>)</li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3" title="رنسانس">رنسانس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86_%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="دوران مدرن نخستین">دوران مدرن نخستین</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%DA%A9%D8%A7%D9%88%D8%B4" class="mw-redirect" title="عصر کاوش">عصر کاوش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="اصلاحات پروتستانی">اصلاحات پروتستانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="عصر روشنگری">عصر روشنگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="انقلاب علمی">انقلاب علمی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Late_modern_history&action=edit&redlink=1" class="new" title="Late modern history (صفحه وجود ندارد)">Late modern period</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="عصر انقلاب (صفحه وجود ندارد)">عصر انقلاب</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AA_%D8%A8%D8%A7_%D8%A8%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C" title="مخالفت با بردگی">مخالفت با بردگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="رهاسازی">رهاسازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="سرمایه‌داری">سرمایه‌داری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C" title="انقلاب صنعتی">انقلاب صنعتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Great_Divergence&action=edit&redlink=1" class="new" title="Great Divergence (صفحه وجود ندارد)">Great Divergence</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="تاریخ انسان">عصر مدرن</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D9%84" title="جنگ جهانی اول">جنگ جهانی اول</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D9%88%D8%AC%D9%86%DA%AF" title="دوره میان‌دوجنگ">دوره میان‌دوجنگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82_%D8%B1%D8%A3%DB%8C_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C" title="حق رأی عمومی">حق رأی عمومی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="جنگ جهانی دوم">جنگ جهانی دوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%B3%D8%B1%D8%AF" title="جنگ سرد">جنگ سرد</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%BE%D8%B3_%D8%A7%D8%B2_%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%B3%D8%B1%D8%AF" title="دوره پس از جنگ سرد">دوره پس از جنگ سرد</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA" title="عصر اطلاعات">عصر اطلاعات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A8%D8%A7_%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="جنگ با تروریسم">جنگ با تروریسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%B3%D8%B1%D8%AF_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="جنگ سرد دوم">جنگ سرد دوم</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="فرهنگ غربی">فرهنگ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="الفبای زبان لاتین">الفبا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="معماری">معماری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%D9%87_%D9%87%D9%86%D8%B1_%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="پیشینه هنر غرب">هنر</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Periods_in_Western_art_history&action=edit&redlink=1" class="new" title="Periods in Western art history (صفحه وجود ندارد)">Periods</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="گاه‌شماری میلادی">تقویم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B4%D9%BE%D8%B2%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="آشپزی اروپایی">Cuisine</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Western_pattern_diet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Western pattern diet (صفحه وجود ندارد)">Diet</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AA_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="سنت کلاسیک غربی">سنت کلاسیک غربی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9" title="مطالعات کلاسیک">مطالعات</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Western_dress_codes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Western dress codes (صفحه وجود ندارد)">Clothing</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=History_of_Western_fashion&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of Western fashion (صفحه وجود ندارد)">History</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%82%D8%B5" title="رقص">رقص</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="باطن‌گرایی غربی">باطن‌گرایی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Western_astrology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Western astrology (صفحه وجود ندارد)">Astrology</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=European_folklore&action=edit&redlink=1" class="new" title="European folklore (صفحه وجود ندارد)">Folklore</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Western_law&action=edit&redlink=1" class="new" title="Western law (صفحه وجود ندارد)">Law</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="زبان‌های اروپا">زبان‌ها</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Eurolinguistics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eurolinguistics (صفحه وجود ندارد)">Eurolinguistics</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Standard_Average_European&action=edit&redlink=1" class="new" title="Standard Average European (صفحه وجود ندارد)">Standard Average European</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Western_literature&action=edit&redlink=1" class="new" title="Western literature (صفحه وجود ندارد)">Literature</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D9%87_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="آثار برجسته غربی">آثار برجسته</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="رسانه‌های غربی">رسانه</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="اینترنت">اینترنت</a></li></ul></li> <li>موسیقی <ul><li><a href="/w/index.php?title=Chant&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chant (صفحه وجود ندارد)">Chant</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9" title="موسیقی کلاسیک">Classical</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_European_folk_music_traditions&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of European folk music traditions (صفحه وجود ندارد)">Folk</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C_%D9%82%D8%B1%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85" title="موسیقی قرن بیستم">20th century</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B1" class="mw-redirect" title="فهرست اساطیر">Mythology</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8C_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="نقاشی غربی">نقاشی</a> (<a href="/w/index.php?title=20th-century_Western_painting&action=edit&redlink=1" class="new" title="20th-century Western painting (صفحه وجود ندارد)">contemporary</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="فلسفه غرب">فلسفه غرب</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="فلسفه علم">فلسفه علم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Values_(Western_philosophy)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Values (Western philosophy) (صفحه وجود ندارد)">Values</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Western_religions&action=edit&redlink=1" class="new" title="Western religions (صفحه وجود ندارد)">Religion</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%D9%82_%D9%88_%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="جدایی شرق و غرب">جدایی شرق و غرب</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="مسیحیت غربی">مسیحیت غربی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Decline_of_Christianity_in_the_Western_world&action=edit&redlink=1" class="new" title="Decline of Christianity in the Western world (صفحه وجود ندارد)">Decline</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="سکولاریسم">سکولاریسم</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="فلسفه غرب">فلسفه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%87%D9%84%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="فلسفه هلنیستی">فلسفه هلنیستی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Judeo-Christian_ethics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Judeo-Christian ethics (صفحه وجود ندارد)">Judeo-Christian ethics</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="فلسفه مسیحی">فلسفه مسیحی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="فلسفه مدرسی">فلسفه مدرسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="خردگرایی">خردگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تجربه‌گرایی">تجربه‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="اگزیستانسیالیسم">اگزیستانسیالیسم</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="اگزیستانسیالیسم مسیحی">اگزیستانسیالیسم مسیحی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="انسان‌گرایی">انسان‌گرایی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="انسان‌گرایی مسیحی">انسان‌گرایی مسیحی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="انسان‌گرایی سکولار">انسان‌گرایی سکولار</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لیبرالیسم">لیبرالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="محافظه‌کاری">محافظه‌کاری</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">سوسیالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%82%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="فلسفه قاره‌ای">فلسفه قاره‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="فلسفه تحلیلی">فلسفه تحلیلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="پساساختارگرایی">پساساختارگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="مدارا">مدارا</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%B3_%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="پارادوکس بردباری">پارادوکس</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B3%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="نسبی‌گرایی">نسبی‌گرایی</a> <ul><li><i><a href="/w/index.php?title=Peritrope&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peritrope (صفحه وجود ندارد)">Peritrope</a></i></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Western_religions&action=edit&redlink=1" class="new" title="Western religions (صفحه وجود ندارد)">دین</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="یهودیت">یهودیت</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF" title="فرهنگ یهود">فرهنگ</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="مسیحیت">مسیحیت</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="فرهنگ مسیحی">فرهنگ</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="مسیحیت غربی">غربی</a>/<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="مسیحیت شرقی">شرقی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%DA%A9" title="کلیسای کاتولیک">کلیسای کاتولیک</a> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="کلیسای لاتین">کلیسای لاتین</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="پروتستانتیسم">پروتستانتیسم</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="پاگانیسم">پاگانیسم</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%AA%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="اساطیر بالتیک">بالتیک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ancient_Celtic_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ancient Celtic religion (صفحه وجود ندارد)">Celtic</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Finnish_paganism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Finnish paganism (صفحه وجود ندارد)">Finnish</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AA_%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%DA%98%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="بت پرستی ژرمنی">ژرمنی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AA_%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%A2%D9%86%DA%AF%D9%84%D9%88%D8%B3%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="بت پرستی آنگلوساکسون">آنگلوساکسون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Frankish_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frankish mythology (صفحه وجود ندارد)">Frankish</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gothic_paganism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gothic paganism (صفحه وجود ندارد)">Gothic</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%B3" class="mw-redirect" title="بت‌پرستی نورس">بت‌پرستی نورس</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%87%D9%84%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="دین هلنیستی">هلنیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="دین روم باستان">رومی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%DA%AF%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%88%DB%8C" class="mw-redirect" title="پیگنیسم اسلاوی">اسلاوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86" class="mw-redirect" title="پاگانیسم مدرن">نئو</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ندانم‌گرایی">ندانم‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="خداناباوری">خداناباوری</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Western_law&action=edit&redlink=1" class="new" title="Western law (صفحه وجود ندارد)">حقوق</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="قانون طبیعی">قانون طبیعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AA_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86" title="حاکمیت قانون">حاکمیت قانون</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86" title="برابری در برابر قانون">برابری در برابر قانون</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%DB%8C%D8%AA" title="مشروطیت">مشروطیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%A8%D8%B4%D8%B1" title="حقوق بشر">حقوق بشر</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82_%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C" title="حق زندگی">زندگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87" title="آزادی اندیشه">اندیشه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="آزادی بیان">بیان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87" title="آزادی رسانه">مطبوعات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="آزادی ادیان">دین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82_%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA" title="حق مالکیت">مالکیت</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="دموکراسی">دموکراسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84" title="حقوق بین‌الملل">حقوق بین‌الملل</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">یکپارچه‌سازی<br />معاصر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D8%A8%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%B2" title="ارتش‌های آبکانز">ارتش‌های آبکانز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84_%D9%88_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="اتحاد پرتغال و انگلستان">اتحاد پرتغال و انگلستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D9%86%D8%B2%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="پیمان آنزوس">پیمان آنزوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="شورای شمالگان">شورای شمالگان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DA%A9%D9%88%D8%B3" title="آکوس">آکوس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Baltic_Assembly&action=edit&redlink=1" class="new" title="Baltic Assembly (صفحه وجود ندارد)">Baltic Assembly</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%B3" title="بنلوکس">بنلوکس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=British%E2%80%93Irish_Council&action=edit&redlink=1" class="new" title="British–Irish Council (صفحه وجود ندارد)">British–Irish Council</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bucharest_Nine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bucharest Nine (صفحه وجود ندارد)">Bucharest Nine</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="شورای اروپا">شورای اروپا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Craiova_Group&action=edit&redlink=1" class="new" title="Craiova Group (صفحه وجود ندارد)">Craiova Group</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="منطقه اقتصادی اروپا">EEA</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=European_Free_Trade_Agreement&action=edit&redlink=1" class="new" title="European Free Trade Agreement (صفحه وجود ندارد)">EFTA</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DA%98%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="آژانس فضایی اروپا">آژانس فضایی اروپا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="اتحادیه اروپا">EU</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87_%DA%AF%D9%85%D8%B1%DA%A9%DB%8C_%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="اتحادیه گمرکی اتحادیه اروپا">اتحادیه گمرکی اتحادیه اروپا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%DB%8C%D9%88%D8%B1%D9%88" title="منطقه یورو">منطقه یورو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%88_%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7_%D9%88_%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="پیمان تجارت و همکاری بریتانیا و اتحادیه اروپا">پیمان تجارت و همکاری بریتانیا و اتحادیه اروپا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%88_%D8%A2%DB%8C%D8%B2" title="فایو آیز">فایو آیز</a> <ul><li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%D9%87%D9%81%D8%AA" title="گروه هفت">G7</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lancaster_House_Treaties&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lancaster House Treaties (صفحه وجود ندارد)">Lancaster House Treaties</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AB%D9%84%D8%AB_%D9%84%D9%88%D8%A8%D9%84%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="مثلث لوبلین (صفحه وجود ندارد)">مثلث لوبلین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88" title="ناتو">ناتو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%DA%A9" title="شورای نوردیک">شورای نوردیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA_%D9%88_%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="سازمان امنیت و همکاری اروپا">OSCE</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pacific_Islands_Forum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pacific Islands Forum (صفحه وجود ندارد)">Pacific Islands Forum</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Inter-American_Treaty_of_Reciprocal_Assistance&action=edit&redlink=1" class="new" title="Inter-American Treaty of Reciprocal Assistance (صفحه وجود ندارد)">Rio Treaty</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D8%B4%D9%86%DA%AF%D9%86" title="منطقه شنگن">منطقه شنگن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87_%D8%AE%D8%A7%D8%B5_(%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7)" class="mw-redirect" title="رابطه خاص (بریتانیا-آمریکا)">رابطه خاص (بریتانیا-آمریکا)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Three_Seas_Initiative&action=edit&redlink=1" class="new" title="Three Seas Initiative (صفحه وجود ندارد)">Three Seas Initiative</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%81%D9%82_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87-%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9-%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7" title="توافق ایالات متحده-مکزیک-کانادا">USMCA</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%D9%88%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AF" title="گروه ویشگراد">گروه ویشگراد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=West_Nordic_Council&action=edit&redlink=1" class="new" title="West Nordic Council (صفحه وجود ندارد)">West Nordic Council</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%A9_%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="بلوک غرب">بلوک غرب</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C_%D9%88_%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="گروه اروپای غربی و دیگران">گروه اروپای غربی و دیگران</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="آنارشیسم" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="الگو:آنارشیسم"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:آنارشیسم (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:آنارشیسم"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="آنارشیسم" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آنارشیسم">آنارشیسم</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C" title="رده:نظریه آنارشی">رده:نظریه آنارشی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%DB%8C" title="بی‌دولتی">بی‌دولتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anarchist_Black_Cross&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarchist Black Cross (صفحه وجود ندارد)">Anarchist Black Cross</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anationalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anationalism (صفحه وجود ندارد)">Anationalism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anti-authoritarianism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anti-authoritarianism (صفحه وجود ندارد)">Anti-authoritarianism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="ضدسرمایه‌داری">ضدسرمایه‌داری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antimilitarism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antimilitarism (صفحه وجود ندارد)">Anti-militarism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Autonomous_social_center&action=edit&redlink=1" class="new" title="Autonomous social center (صفحه وجود ندارد)">Autonomous social center</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A7%D8%AF" title="زاد">زاد</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Permanent_autonomous_zone&action=edit&redlink=1" class="new" title="Permanent autonomous zone (صفحه وجود ندارد)">Permanent</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D9%88%D9%82%D8%AA" title="منطقه خودمختار موقت">منطقه خودمختار موقت</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Autoreduction&action=edit&redlink=1" class="new" title="Autoreduction (صفحه وجود ندارد)">Autoreduction</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%A9_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="بلوک سیاه">بلوک سیاه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87_%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86_%D8%B7%D8%A8%D9%82%D9%87" class="mw-redirect" title="جامعه بدون طبقه">جامعه بدون طبقه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%87_%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="مبارزه طبقاتی">مبارزه طبقاتی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%85%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="کومون">کومون</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Intentional_community&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intentional community (صفحه وجود ندارد)">Intentional community</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86_(%D9%85%D8%AF%D9%84_%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA)" title="کمون (مدل حکومت)">کمون</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Community_unionism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Community unionism (صفحه وجود ندارد)">Community unionism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="مردم‌سالاری اجماعی">مردم‌سالاری اجماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81_%D8%A8%D8%A7_%D8%AE%D8%AF%D9%85%D8%AA_%D8%B3%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="مخالف با خدمت سربازی">مخالف با خدمت سربازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%D8%B2%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تمرکززدایی">تمرکززدایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D8%B1%D9%81%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%B1" title="بوم‌شناسی ژرف‌نگر">بوم‌شناسی ژرف‌نگر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AF%D8%A7%D9%85_%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C" title="اقدام عملی">اقدام عملی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%DB%8C%D9%85" title="دموکراسی مستقیم">دموکراسی مستقیم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Especifismo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Especifismo (صفحه وجود ندارد)">Especifismo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Expropriative_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Expropriative anarchism (صفحه وجود ندارد)">Expropriation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Free_association_(Marxism_and_anarchism)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Free association (Marxism and anarchism) (صفحه وجود ندارد)">Free association</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B4%D9%82_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF" title="عشق آزاد">عشق آزاد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF" title="اندیشه آزاد">اندیشه آزاد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Grassroots&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grassroots (صفحه وجود ندارد)">Grassroots</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Horizontalidad&action=edit&redlink=1" class="new" title="Horizontalidad (صفحه وجود ندارد)">Horizontalidad</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فردگرایی">فردگرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Individual_reclamation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Individual reclamation (صفحه وجود ندارد)">Individual reclamation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Industrial_unionism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Industrial unionism (صفحه وجود ندارد)">Industrial unionism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Isocracy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Isocracy (صفحه وجود ندارد)">Isocracy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anarchist_law&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarchist law (صفحه وجود ندارد)">Law</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Participism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Participism (صفحه وجود ندارد)">Participism</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%DB%8C" title="اقتصاد مشارکتی">اقتصاد مشارکتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Participatory_politics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Participatory politics (صفحه وجود ندارد)">Parpolity</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Prefigurative_politics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Prefigurative politics (صفحه وجود ندارد)">Prefigurative politics</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="پرولتاریا انترناسیونالیسم">پرولتاریا انترناسیونالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D9%84%DB%8C%D8%BA_%D8%A7%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84" title="تبلیغ اعمال">تبلیغ اعمال</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rewilding_(anarchism)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rewilding (anarchism) (صفحه وجود ندارد)">Rewilding</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA" title="فرهنگ امنیت">فرهنگ امنیت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Social_revolution&action=edit&redlink=1" class="new" title="Social revolution (صفحه وجود ندارد)">Social revolution</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roberto_Freire_(psychiatrist)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roberto Freire (psychiatrist) (صفحه وجود ندارد)">Somatherapy</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA" title="جامعه بی‌حکومت">جامعه بی‌حکومت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81" title="تصرف">تصرف</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Issues_in_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Issues in anarchism (صفحه وجود ندارد)">مشکلات</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Anarchism_and_animal_rights&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarchism and animal rights (صفحه وجود ندارد)">Animal rights</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anarchism_and_capitalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarchism and capitalism (صفحه وجود ندارد)">Capitalism</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88-%DA%A9%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آنارکو-کاپیتالیسم">آنارکو-کاپیتالیسم</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آنارشیسم">آنارشیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%BE%D8%AA%D9%88-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کریپتو-آنارشیسم">کریپتو-آنارشیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Definition_of_anarchism_and_libertarianism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Definition of anarchism and libertarianism (صفحه وجود ندارد)">Definition</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anarchism_and_education&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarchism and education (صفحه وجود ندارد)">Education</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anarchism_and_issues_related_to_love_and_sex&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarchism and issues related to love and sex (صفحه وجود ندارد)">Love and sex</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anarchism_and_Marxism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarchism and Marxism (صفحه وجود ندارد)">Marxism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anarchism_and_nationalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarchism and nationalism (صفحه وجود ندارد)">Nationalism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anarchism_and_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarchism and religion (صفحه وجود ندارد)">Religion</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Anarchism_and_Orthodox_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarchism and Orthodox Judaism (صفحه وجود ندارد)">Orthodox Judaism</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anarchism_and_violence&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarchism and violence (صفحه وجود ندارد)">Violence</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%A8_%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="مکاتب فکری آنارشیسم (صفحه وجود ندارد)">مکاتب فکری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Anarchist_schools_of_thought&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarchist schools of thought (صفحه وجود ندارد)">کلاسیک</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%81%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="آنارشیسم فردگرا">آنارشیسم فردگرا</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Egoist_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Egoist anarchism (صفحه وجود ندارد)">Egoist</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="قانون‌ستیزی">قانون‌ستیزی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Existentialist_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Existentialist anarchism (صفحه وجود ندارد)">Existentialist</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Philosophical_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Philosophical anarchism (صفحه وجود ندارد)">Philosophical</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mutualism_(economic_theory)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mutualism (economic theory) (صفحه وجود ندارد)">Mutualist</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Social_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Social anarchism (صفحه وجود ندارد)">Social</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C" title="آنارشیسم جمعی">آنارشیسم جمعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آنارکو کمونیسم">آنارکو کمونیسم</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="ماگونیسم">ماگونیسم</a></li></ul></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Anarchist_schools_of_thought&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarchist schools of thought (صفحه وجود ندارد)">Post-classical</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B2" title="فمینیسم اقتدارگریز">فمینیسم اقتدارگریز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%B3%D8%A8%D8%B2" title="آنارشیسم سبز">آنارشیسم سبز</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Anarcho-naturism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarcho-naturism (صفحه وجود ندارد)">Naturist</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anarcho-primitivism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarcho-primitivism (صفحه وجود ندارد)">Primitivist</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="بوم‌شناسی اجتماعی">بوم‌شناسی اجتماعی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Independence_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Independence anarchism (صفحه وجود ندارد)">Independence</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Insurrectionary_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Insurrectionary anarchism (صفحه وجود ندارد)">Insurrectionary</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88_%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آنارکو پاسفیسم">آنارکو پاسفیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anarchism_and_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarchism and religion (صفحه وجود ندارد)">Religious</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Christian_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christian anarchism (صفحه وجود ندارد)">Christian</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anarchism_and_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarchism and religion (صفحه وجود ندارد)">Buddhist</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish anarchism (صفحه وجود ندارد)">Jewish</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anarchism_without_adjectives&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarchism without adjectives (صفحه وجود ندارد)">Without adjectives</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Contemporary_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Contemporary anarchism (صفحه وجود ندارد)">Contemporary</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Black_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Black anarchism (صفحه وجود ندارد)">Black</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Free-market_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Free-market anarchism (صفحه وجود ندارد)">Free-market</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Postcolonial_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Postcolonial anarchism (صفحه وجود ندارد)">Postcolonial</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%A7%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="پساآنارشیسم">پساآنارشیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Post-left_anarchy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Post-left anarchy (صفحه وجود ندارد)">Post-left</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Queer_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Queer anarchism (صفحه وجود ندارد)">Queer</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Types of federation</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Affinity_group&action=edit&redlink=1" class="new" title="Affinity group (صفحه وجود ندارد)">Affinity group</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88-%D8%B3%D9%86%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آنارکو-سندیکالیسم">آنارکو-سندیکالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%AA%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="پلتفرمیسم">پلتفرمیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Synthesis_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Synthesis anarchism (صفحه وجود ندارد)">Synthesis anarchism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Union_of_egoists&action=edit&redlink=1" class="new" title="Union of egoists (صفحه وجود ندارد)">Union of egoists</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="اقتصاد آنارشیستی">اقتصاد آنارشیستی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86" title="کمونیزاسیون">کمونیزاسیون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA_%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%88%D9%86%DB%8C" title="شرکت تعاونی">شرکت تعاونی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cost_the_limit_of_price&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cost the limit of price (صفحه وجود ندارد)">Cost the limit of price</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="اقتصاد دستوری">اقتصاد دستوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="دموکراسی اقتصادی">دموکراسی اقتصادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%A8_%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%B1%DB%8C" title="اعتصاب سراسری">اعتصاب سراسری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Give-away_shop&action=edit&redlink=1" class="new" title="Give-away shop (صفحه وجود ندارد)">Give-away shop</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gift_economy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gift economy (صفحه وجود ندارد)">Gift economy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Market_abolitionism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Market abolitionism (صفحه وجود ندارد)">Market abolitionism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mutual_aid_(organization_theory)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mutual aid (organization theory) (صفحه وجود ندارد)">Mutual aid</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%DB%8C" title="اقتصاد مشارکتی">اقتصاد مشارکتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Really_Really_Free_Market&action=edit&redlink=1" class="new" title="Really Really Free Market (صفحه وجود ندارد)">Really Really Free Market</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Refusal_of_work&action=edit&redlink=1" class="new" title="Refusal of work (صفحه وجود ندارد)">Refusal of work</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="مالکیت اجتماعی">مالکیت اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="برده‌داری مزدی">برده‌داری مزدی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="خودمدیریتی کارگران">خودمدیریتی کارگران</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="رده:فرهنگ آنارشیستی">رده:فرهنگ آنارشیستی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span title="اسپانیایی-language text"><i lang="es" dir="ltr"><a href="/w/index.php?title=A_las_Barricadas&action=edit&redlink=1" class="new" title="A las Barricadas (صفحه وجود ندارد)">A las Barricadas</a></i></span></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anarchist_bookfair&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarchist bookfair (صفحه وجود ندارد)">Anarchist bookfair</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anarcho-punk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarcho-punk (صفحه وجود ندارد)">Anarcho-punk</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anarchist_archives&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarchist archives (صفحه وجود ندارد)">Archives</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Culture_jamming&action=edit&redlink=1" class="new" title="Culture jamming (صفحه وجود ندارد)">Culture jamming</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%AA_%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85_%D8%A8%D8%AF%D9%87" title="خودت انجام بده">خودت انجام بده</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_films_dealing_with_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of films dealing with anarchism (صفحه وجود ندارد)">Films</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%DA%AF%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="فریگنیسم">فریگنیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Glossary_of_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Glossary of anarchism (صفحه وجود ندارد)">Glossary</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of anarchism (صفحه وجود ندارد)">History</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2_%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84" title="مرکز رسانه‌ای مستقل">مرکز رسانه‌ای مستقل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Autonomous_social_center&action=edit&redlink=1" class="new" title="Autonomous social center (صفحه وجود ندارد)">Infoshop</a></li> <li>"<a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84" title="انترناسیونال">انترناسیونال</a>"</li> <li>"<a href="/w/index.php?title=Land_and_liberty_(slogan)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Land and liberty (slogan) (صفحه وجود ندارد)">Land and liberty</a>"</li> <li>"<a href="/wiki/%D9%86%D9%87_%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%8C_%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="نه خدایان، نه اربابان">نه خدایان، نه اربابان</a>"</li> <li><a href="/w/index.php?title=Popular_education&action=edit&redlink=1" class="new" title="Popular education (صفحه وجود ندارد)">Popular education</a></li> <li>"<a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B2%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA!" title="مالکیت دزدی است!">مالکیت دزدی است!</a>"</li> <li><a href="/w/index.php?title=Radical_cheerleading&action=edit&redlink=1" class="new" title="Radical cheerleading (صفحه وجود ندارد)">Radical cheerleading</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Radical_environmentalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Radical environmentalism (صفحه وجود ندارد)">Radical environmentalism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81" title="تصرف">تصرف</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anarchist_symbolism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anarchist symbolism (صفحه وجود ندارد)">Symbolism</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Outline_of_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Outline of anarchism (صفحه وجود ندارد)">فهرست‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=List_of_anarchist_movements_by_region&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of anarchist movements by region (صفحه وجود ندارد)">Anarchist movements by region</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_anarcho-punk_bands&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of anarcho-punk bands (صفحه وجود ندارد)">Anarcho-punk bands</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_books_about_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of books about anarchism (صفحه وجود ندارد)">Books</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_anarchist_communities&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of anarchist communities (صفحه وجود ندارد)">Communities</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_fictional_anarchists&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of fictional anarchists (صفحه وجود ندارد)">Fictional characters</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_films_dealing_with_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of films dealing with anarchism (صفحه وجود ندارد)">Films</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_Jewish_anarchists&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Jewish anarchists (صفحه وجود ندارد)">Jewish anarchists</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_anarchist_musicians&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of anarchist musicians (صفحه وجود ندارد)">Musicians</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_anarchist_periodicals&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of anarchist periodicals (صفحه وجود ندارد)">Periodicals</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Outline_of_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Outline of anarchism (صفحه وجود ندارد)">Related topics</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C_(%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84)" title="آنارشی (روابط بین‌الملل)">آنارشی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anti-corporate_activism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anti-corporate activism (صفحه وجود ندارد)">Anti-corporate activism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ضدمصرف‌گرایی">ضدمصرف‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="ضدفاشیسم">ضدفاشیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B6%D8%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="جنبش‌های ضد جهانی‌سازی">جنبش‌های ضد جهانی‌سازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF_%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="ضد نژادپرستی">ضد نژادپرستی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="گونه‌پرستی">گونه‌پرستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA%E2%80%8C%D9%85%D8%AD%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="حکومت‌محوری‌ستیزی">حکومت‌محوری‌ستیزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D8%B6%D8%AF_%D8%AC%D9%86%DA%AF" title="جنبش ضد جنگ">جنبش ضد جنگ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Autarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Autarchism (صفحه وجود ندارد)">Autarchism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="خودمختارگرایی">خودمختارگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کمونیسم">کمونیسم</a> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="کمونیسم شورایی">کمونیسم شورایی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Counter-economics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Counter-economics (صفحه وجود ندارد)">Counter-economics</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="نظریه انتقادی">نظریه انتقادی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="دفاع از محیط‌زیست (صفحه وجود ندارد)">دفاع از محیط‌زیست</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Epistemological_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Epistemological anarchism (صفحه وجود ندارد)">Epistemological anarchism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="جنبش کارگری">جنبش کارگری</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کمونالیسم">کمونالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="فمینیسم">فمینیسم</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84" title="فمینیسم رادیکال">فمینیسم رادیکال</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="لیبرتاریسم">لیبرتاریسم</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Left-libertarianism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Left-libertarianism (صفحه وجود ندارد)">Left-</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="اگوریسم">اگوریسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Left-wing_market_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Left-wing market anarchism (صفحه وجود ندارد)">Left-wing market</a></li></ul></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="مارکسیسم">مارکسیسم</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="مارکسیسم لیبرترین">مارکسیسم لیبرترین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="فلسفه مارکسیستی">فلسفه مارکسیستی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Neozapatismo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neozapatismo (صفحه وجود ندارد)">Neozapatismo</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8" title="انقلاب">انقلاب</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Social_revolution&action=edit&redlink=1" class="new" title="Social revolution (صفحه وجود ندارد)">Social</a></li></ul></li> <li><a class="mw-selflink selflink">سوسیالیسم</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="سوسیالیسم لیبرترین">سوسیالیسم لیبرترین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="سوسیالیسم انقلابی">سوسیالیسم انقلابی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="سندیکالیسم">سندیکالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84_%D9%85%D9%88%D9%82%D8%B9%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="بین‌الملل موقعیت‌گرا">بین‌الملل موقعیت‌گرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اراده‌گرایی">اراده‌گرایی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="رده:آنارشیسم">رده:آنارشیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Outline_of_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Outline of anarchism (صفحه وجود ندارد)">Outline</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Portal:Anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Portal:Anarchism (صفحه وجود ندارد)">Portal</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="طیف_سیاسی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B7%DB%8C%D9%81_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="الگو:طیف سیاسی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B7%DB%8C%D9%81_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:طیف سیاسی (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B7%DB%8C%D9%81_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:طیف سیاسی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="طیف_سیاسی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B7%DB%8C%D9%81_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="طیف سیاسی">طیف سیاسی</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%86%D9%BE_%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84" class="mw-redirect" title="سیاست‌های چپ رادیکال">سیاست‌های چپ رادیکال</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%BE_(%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="چپ (گرایش سیاسی)">چپ (گرایش سیاسی)</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%BE_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="چپ میانه">چپ میانه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="میانه‌گرایی">میانه‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="راست میانه">راست میانه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA_(%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="راست (گرایش سیاسی)">راست (گرایش سیاسی)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%AA%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88" title="سیاست‌های راست تندرو">سیاست‌های راست تندرو</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><b>جبهه‌گیری‌های سیاسی</b> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Post-left_anarchy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Post-left anarchy (صفحه وجود ندارد)">Post-leftism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ultra-leftism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ultra-leftism (صفحه وجود ندارد)">Ultra-leftism</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%BE_%D8%B6%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="چپ ضد استالینیسم">چپ ضد استالینیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%BE_%D9%86%D9%88" title="چپ نو">چپ نو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="مارکسیسم میانه‌گرا">مارکسیسم میانه‌گرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B3%D9%88%D9%85" title="راه سوم">راه سوم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Radical_centrism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Radical centrism (صفحه وجود ندارد)">Radical centrism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=New_Right&action=edit&redlink=1" class="new" title="New Right (صفحه وجود ندارد)">New Right</a></li></ul></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><b>انگارگان سیاسی</b> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آنارشیسم">آنارشیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="مارکسیسم">مارکسیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کمونیسم">کمونیسم</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">سوسیالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="سوسیال دموکراسی">سوسیال دموکراسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لیبرالیسم">لیبرالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="دموکراسی مسیحی">دموکراسی مسیحی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="محافظه‌کاری">محافظه‌کاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ملی‌گرایی">ملی‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="فاشیسم">فاشیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="نازیسم">نازیسم</a></li></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><b>سیاست‌های دینی</b> <li><a href="/w/index.php?title=Buddhist_socialism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Buddhist socialism (صفحه وجود ندارد)">Buddhist socialism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Christian_left&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christian left (صفحه وجود ندارد)">Christian left</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_left&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish left (صفحه وجود ندارد)">Jewish left</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="سوسیالیسم اسلامی">سوسیالیسم اسلامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="راست مسیحی">راست مسیحی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%AA%D9%88%D8%A7" title="هندوتوا">هندوتوا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اسلام‌گرایی">اسلام‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="محافظه‌کاری">محافظه‌کاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="مردم‌سالاری اسلامی">مردم‌سالاری اسلامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C" title="صهیونیسم مذهبی">صهیونیسم مذهبی</a></li></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><b>سیاست‌های واپس‌گرا</b> <li><a href="/w/index.php?title=Baizuo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Baizuo (صفحه وجود ندارد)">Baizuo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Champagne_socialist&action=edit&redlink=1" class="new" title="Champagne socialist (صفحه وجود ندارد)">Champagne socialist</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hard_left&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hard left (صفحه وجود ندارد)">Hard left</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%AE%D8%A8%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="نخبگان لیبرال (صفحه وجود ندارد)">نخبگان لیبرال</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Loony_left&action=edit&redlink=1" class="new" title="Loony left (صفحه وجود ندارد)">Loony left</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Moonbat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Moonbat (صفحه وجود ندارد)">Moonbat</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%B3%D8%B1%D8%AE" title="فاشیسم سرخ">فاشیسم سرخ</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%BE_%D9%88%D8%A7%D9%BE%D8%B3%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="چپ واپس‌گرا">چپ واپس‌گرا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فاشیسم اجتماعی (صفحه وجود ندارد)">فاشیسم اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" class="mw-redirect" title="امپریالیسم اجتماعی">امپریالیسم اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2_%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AA_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="مبارز عدالت اجتماعی">مبارز عدالت اجتماعی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Soft_left&action=edit&redlink=1" class="new" title="Soft left (صفحه وجود ندارد)">Soft left</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wingnut_(politics)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wingnut (politics) (صفحه وجود ندارد)">Wingnut</a></li></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><b>پیکربندی‌ها</b> <li><a href="/w/index.php?title=Horseshoe_theory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Horseshoe theory (صفحه وجود ندارد)">Horseshoe theory</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%DB%8C%D9%81_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%DA%86%D9%BE%E2%80%93%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="طیف سیاسی چپ–راست">طیف سیاسی چپ–راست</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D9%86%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86" title="نمودار نولان">نمودار نولان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AA%D9%88%D9%86" title="پنجره اورتون">پنجره اورتون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Open%E2%80%93closed_political_spectrum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Open–closed political spectrum (صفحه وجود ندارد)">Open–closed political spectrum</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=The_Political_Compass&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Political Compass (صفحه وجود ندارد)">The Political Compass</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pournelle_chart&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pournelle chart (صفحه وجود ندارد)">Pournelle chart</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Right-wing_authoritarianism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Right-wing authoritarianism (صفحه وجود ندارد)">Right-wing authoritarianism</a></li></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><b>همچنین ببینید</b> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B6%D8%AF%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ضدتمامیت‌خواهی (صفحه وجود ندارد)">ضدتمامیت‌خواهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="لیبرتاریسم">لیبرتاریسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="سندیکالیسم">سندیکالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%82%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="ترقی‌خواهی">ترقی‌خواهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%A8%D8%B2" title="سیاست‌های سبز">سیاست‌های سبز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="سیاست‌های هویتی">سیاست‌های هویتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%85%D8%AD%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="ابرشرکت‌محوری">ابرشرکت‌محوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اقتدارگرایی">اقتدارگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="تمامیت‌خواهی">تمامیت‌خواهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8" title="انقلاب">انقلاب</a>ary</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B9_(%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="ارتجاع (علوم سیاسی)">ارتجاع (علوم سیاسی)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF_%D9%88%D8%B6%D8%B9_%D9%85%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF" title="ضد وضع موجود">ضد وضع موجود</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%B9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="جمع‌گرایی">جمع‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اجتماع‌گرایی">اجتماع‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87_%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA%E2%80%8C%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1" title="هسته قدرت‌مدار">هسته قدرت‌مدار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فردگرایی">فردگرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hardline&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hardline (صفحه وجود ندارد)">Hardline</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="عوام‌گرایی">عوام‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="بنیادستیزی سیاسی">بنیادستیزی سیاسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Triangulation_(politics)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Triangulation (politics) (صفحه وجود ندارد)">Triangulation</a></li></div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=سوسیالیسم&oldid=40436628">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=سوسیالیسم&oldid=40436628</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="رده:اقتصاد سیاسی">اقتصاد سیاسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AC%D9%85%D8%B9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="رده:جمع‌گرایی">جمع‌گرایی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="رده:جنبش‌های سیاسی">جنبش‌های سیاسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%86%D9%BE%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="رده:چپ‌گرایی">چپ‌گرایی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="رده:سوسیالیست‌ها">سوسیالیست‌ها</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="رده:سوسیالیسم">سوسیالیسم</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B6%D8%AF%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="رده:ضدسرمایه‌داری">ضدسرمایه‌داری</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B6%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="رده:ضدفاشیسم">ضدفاشیسم</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7" title="رده:اقتصادها">اقتصادها</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%A6%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="رده:مکتب‌ها و ایدئولوژی‌های سیاسی">مکتب‌ها و ایدئولوژی‌های سیاسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="رده:مکتب‌های اقتصادی">مکتب‌های اقتصادی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="رده:نظام‌های اقتصادی">نظام‌های اقتصادی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="رده:نظریه‌های سیاسی">نظریه‌های سیاسی</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی">یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%DA%A9_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="رده:پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت">پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%AA%D8%AC%D9%85%DB%8C%D8%B9_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9_%D8%AF%D8%B1_%D8%A2%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%85%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B9_%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="رده:مقاله‌هایی که تجمیع ارجاع در آن‌ها ممنوع است">مقاله‌هایی که تجمیع ارجاع در آن‌ها ممنوع است</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AD%D8%A7%D9%88%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%AC%D8%A7%D8%AF%D9%88%DB%8C%DB%8C_%D8%A2%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86" title="رده:صفحه‌های حاوی پیوند جادویی آی‌اس‌بی‌ان">صفحه‌های حاوی پیوند جادویی آی‌اس‌بی‌ان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان فرانسوی">مقاله‌های دارای واژگان به زبان فرانسوی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D8%A7_%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF" title="رده:الگوهای درگاه با درگاه‌های ناموجود">الگوهای درگاه با درگاه‌های ناموجود</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AD%D8%A7%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AE%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="رده:صفحه‌های حاوی الگوی درگاه خالی">صفحه‌های حاوی الگوی درگاه خالی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان عبری">مقاله‌های دارای واژگان به زبان عبری</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان لاتین">مقاله‌های دارای واژگان به زبان لاتین</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان اسپانیایی">مقاله‌های دارای واژگان به زبان اسپانیایی</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۸ اکتبر ۲۰۲۴ ساعت ۱۵:۰۲ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-f4sdx","wgBackendResponseTime":212,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.425","walltime":"1.761","ppvisitednodes":{"value":8339,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":420804,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":5603,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":18,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":212848,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1129.853 1 -total"," 31.66% 357.659 2 الگو:پانویس"," 15.41% 174.123 7 الگو:یادکرد_کتاب"," 14.56% 164.474 1 الگو:مفاهیم_سوسیالیسم"," 14.22% 160.643 2 الگو:Sidebar_with_collapsible_lists"," 11.75% 132.716 6 الگو:Lang"," 10.53% 119.022 1 الگو:به_فرانسوی"," 10.31% 116.486 1 الگو:به_زبان_دیگر"," 9.06% 102.360 12 الگو:Navbox"," 7.06% 79.798 3 الگو:یادکرد_وب"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.592","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":14021168,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-7d9797f5d-qfn75","timestamp":"20241120061521","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0633\u0648\u0633\u06cc\u0627\u0644\u06cc\u0633\u0645","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7272","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7272","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-01-20T00:34:22Z","dateModified":"2024-10-08T15:02:54Z","headline":"\u06cc\u06a9 \u0646\u0648\u0639 \u0633\u06cc\u0633\u062a\u0645 \u062f\u0648\u0644\u062a\u06cc \u06a9\u0647 \u062f\u0631 \u0622\u0646 \u0627\u0628\u0632\u0627\u0631 \u062a\u0648\u0644\u06cc\u062f \u062f\u0631 \u0645\u0627\u0644\u06a9\u06cc\u062a \u062c\u0627\u0645\u0639\u0647 \u0627\u0633\u062a"}</script> </body> </html>