CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Beleg van Breda (1624-1625) - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"09f9b6e0-e7de-40e4-adff-fb3ce6b23d82","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Beleg_van_Breda_(1624-1625)","wgTitle":"Beleg van Breda (1624-1625)","wgCurRevisionId":68200116,"wgRevisionId":68200116,"wgArticleId":707319,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Etalage-artikelen","Wikipedia:Etalage-artikelen uit 2010","Geschiedenis van Breda","Geschiedenis van Brabant","Beleg tijdens de Tachtigjarige Oorlog","1624","1625","Militaire operatie in de 17e eeuw"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Beleg_van_Breda_(1624-1625)","wgRelevantArticleId":707319,"wgIsProbablyEditable":true, "wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":60000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q431488","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false, "wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks", "ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Velazquez-The_Surrender_of_Breda.jpg/1200px-Velazquez-The_Surrender_of_Breda.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="990"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Velazquez-The_Surrender_of_Breda.jpg/800px-Velazquez-The_Surrender_of_Breda.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="660"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Velazquez-The_Surrender_of_Breda.jpg/640px-Velazquez-The_Surrender_of_Breda.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="528"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Beleg van Breda (1624-1625) - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Beleg_van_Breda_(1624-1625)"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Beleg_van_Breda_(1624-1625)"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Beleg_van_Breda_1624-1625 rootpage-Beleg_van_Breda_1624-1625 skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/25_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Beleg+van+Breda+%281624-1625%29" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Beleg+van+Breda+%281624-1625%29" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Beleg+van+Breda+%281624-1625%29" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Beleg+van+Breda+%281624-1625%29" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Voorgeschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Voorgeschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Voorgeschiedenis</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Voorgeschiedenis-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Voorgeschiedenis-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Voorgeschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Na_het_Twaalfjarig_Bestand" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Na_het_Twaalfjarig_Bestand"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Na het Twaalfjarig Bestand</span> </div> </a> <ul id="toc-Na_het_Twaalfjarig_Bestand-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Spaanse_motieven" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Spaanse_motieven"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Spaanse motieven</span> </div> </a> <ul id="toc-Spaanse_motieven-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Situering" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Situering"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Situering</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Situering-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Situering-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Situering-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Vesting_Breda" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vesting_Breda"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Vesting Breda</span> </div> </a> <ul id="toc-Vesting_Breda-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Garnizoen_in_Breda" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Garnizoen_in_Breda"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Garnizoen in Breda</span> </div> </a> <ul id="toc-Garnizoen_in_Breda-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Spaanse_leger" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Spaanse_leger"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Spaanse leger</span> </div> </a> <ul id="toc-Spaanse_leger-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-De_belegering" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#De_belegering"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>De belegering</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-De_belegering-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>De belegering-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-De_belegering-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Opmars_Spaanse_leger" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Opmars_Spaanse_leger"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Opmars Spaanse leger</span> </div> </a> <ul id="toc-Opmars_Spaanse_leger-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Omsingeling" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Omsingeling"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Omsingeling</span> </div> </a> <ul id="toc-Omsingeling-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Insluiting" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Insluiting"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Insluiting</span> </div> </a> <ul id="toc-Insluiting-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bevoorrading" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bevoorrading"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Bevoorrading</span> </div> </a> <ul id="toc-Bevoorrading-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Hendrik_van_den_Bergh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Hendrik_van_den_Bergh"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4.1</span> <span>Hendrik van den Bergh</span> </div> </a> <ul id="toc-Hendrik_van_den_Bergh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Situatie_in_Breda" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Situatie_in_Breda"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.5</span> <span>Situatie in Breda</span> </div> </a> <ul id="toc-Situatie_in_Breda-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Noodmunten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Noodmunten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.5.1</span> <span>Noodmunten</span> </div> </a> <ul id="toc-Noodmunten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Staatse_activiteiten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Staatse_activiteiten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6</span> <span>Staatse activiteiten</span> </div> </a> <ul id="toc-Staatse_activiteiten-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Dreiging_vanuit_Made" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Dreiging_vanuit_Made"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6.1</span> <span>Dreiging vanuit Made</span> </div> </a> <ul id="toc-Dreiging_vanuit_Made-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pogingen_om_de_Spaanse_bevoorrading_te_belemmeren" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pogingen_om_de_Spaanse_bevoorrading_te_belemmeren"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6.2</span> <span>Pogingen om de Spaanse bevoorrading te belemmeren</span> </div> </a> <ul id="toc-Pogingen_om_de_Spaanse_bevoorrading_te_belemmeren-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pogingen_om_Breda_te_bevoorraden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pogingen_om_Breda_te_bevoorraden"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6.3</span> <span>Pogingen om Breda te bevoorraden</span> </div> </a> <ul id="toc-Pogingen_om_Breda_te_bevoorraden-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Poging_tot_ontzet" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Poging_tot_ontzet"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6.4</span> <span>Poging tot ontzet</span> </div> </a> <ul id="toc-Poging_tot_ontzet-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Overgave" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Overgave"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.7</span> <span>Overgave</span> </div> </a> <ul id="toc-Overgave-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Nasleep" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Nasleep"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Nasleep</span> </div> </a> <ul id="toc-Nasleep-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Culturele_verwerkingen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Culturele_verwerkingen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Culturele verwerkingen</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Culturele_verwerkingen-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Culturele verwerkingen-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Culturele_verwerkingen-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Kopergravure" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kopergravure"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Kopergravure</span> </div> </a> <ul id="toc-Kopergravure-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Toneel" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Toneel"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Toneel</span> </div> </a> <ul id="toc-Toneel-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-In_fictie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#In_fictie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>In fictie</span> </div> </a> <ul id="toc-In_fictie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-La_rendición_de_Breda" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#La_rendición_de_Breda"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4</span> <span>La rendición de Breda</span> </div> </a> <ul id="toc-La_rendición_de_Breda-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Recente_ontwikkelingen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Recente_ontwikkelingen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Recente ontwikkelingen</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Recente_ontwikkelingen-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Recente ontwikkelingen-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Recente_ontwikkelingen-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Overblijfselen_van_het_beleg" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Overblijfselen_van_het_beleg"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Overblijfselen van het beleg</span> </div> </a> <ul id="toc-Overblijfselen_van_het_beleg-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Bronnen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bronnen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Bronnen</span> </div> </a> <ul id="toc-Bronnen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Voetnoten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Voetnoten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Voetnoten</span> </div> </a> <ul id="toc-Voetnoten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Externe_link" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Externe_link"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Externe link</span> </div> </a> <ul id="toc-Externe_link-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Beleg van Breda (1624-1625)</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 12 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-12" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">12 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Setge_de_Breda_(1625)" title="Setge de Breda (1625) – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Setge de Breda (1625)" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Obl%C3%A9h%C3%A1n%C3%AD_Bredy" title="Obléhání Bredy – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Obléhání Bredy" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Belagerung_von_Breda_(1624%E2%80%931625)" title="Belagerung von Breda (1624–1625) – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Belagerung von Breda (1624–1625)" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Siege_of_Breda_(1624)" title="Siege of Breda (1624) – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Siege of Breda (1624)" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Sitio_de_Breda_(1625)" title="Sitio de Breda (1625) – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Sitio de Breda (1625)" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Bredan_piiritys_(1624%E2%80%931625)" title="Bredan piiritys (1624–1625) – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Bredan piiritys (1624–1625)" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Si%C3%A8ge_de_Br%C3%A9da_(1624)" title="Siège de Bréda (1624) – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Siège de Bréda (1624)" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Pengepungan_Breda_(1624)" title="Pengepungan Breda (1624) – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Pengepungan Breda (1624)" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Assedio_di_Breda_(1624)" title="Assedio di Breda (1624) – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Assedio di Breda (1624)" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ass%C3%A9dio_de_Breda_(1625)" title="Assédio de Breda (1625) – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Assédio de Breda (1625)" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%81%D0%B0%D0%B4%D0%B0_%D0%91%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%8B_(1624)" title="Осада Бреды (1624) – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Осада Бреды (1624)" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Obleganje_Brede_(1624)" title="Obleganje Brede (1624) – Sloveens" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Obleganje Brede (1624)" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Sloveens" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q431488#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Beleg_van_Breda_(1624-1625)" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Beleg_van_Breda_(1624-1625)" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Beleg_van_Breda_(1624-1625)"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Beleg_van_Breda_(1624-1625)"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Beleg_van_Breda_(1624-1625)" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Beleg_van_Breda_(1624-1625)" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&oldid=68200116" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Beleg_van_Breda_%281624-1625%29&id=68200116&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FBeleg_van_Breda_%281624-1625%29"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FBeleg_van_Breda_%281624-1625%29"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Beleg+van+Breda+%281624-1625%29"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Beleg_van_Breda_%281624-1625%29&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Siege_of_Breda_1624-1625" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q431488" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-etalage" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="tpl_Etalage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage" title="Etalagester"><img alt="Etalagester" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/21px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png" decoding="async" width="21" height="21" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/32px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/42px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><table class="infobox" cellpadding="1" cellspacing="1"> <tbody><tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:lightsteelblue; color:inherit; text-align:center; font-size:120%;" colspan="3">Beleg van Breda (1624-1625) </th></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:lightsteelblue; color:inherit; text-align:center;" colspan="3">Onderdeel van de <a href="/wiki/Tachtigjarige_Oorlog" title="Tachtigjarige Oorlog">Tachtigjarige Oorlog</a> </th></tr> <tr> <td style="text-align:center; padding:0;" colspan="3"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Velazquez-The_Surrender_of_Breda.jpg" class="mw-file-description"><img alt="De overgave van Breda. (Diego Velázquez, 1634)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Velazquez-The_Surrender_of_Breda.jpg/266px-Velazquez-The_Surrender_of_Breda.jpg" decoding="async" width="266" height="219" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Velazquez-The_Surrender_of_Breda.jpg/399px-Velazquez-The_Surrender_of_Breda.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Velazquez-The_Surrender_of_Breda.jpg/532px-Velazquez-The_Surrender_of_Breda.jpg 2x" data-file-width="3051" data-file-height="2516" /></a></span> </td></tr> <tr> <td style="text-align:center;" colspan="3"><div style="font-size:90%">De overgave van Breda. (<a href="/wiki/Diego_Vel%C3%A1zquez_(kunstschilder)" title="Diego Velázquez (kunstschilder)">Diego Velázquez</a>, 1634)</div> </td></tr> <tr> <th>Datum </th> <td colspan="2">27 augustus <a href="/wiki/1624" title="1624">1624</a> – <a href="/wiki/2_juni" title="2 juni">2 juni</a> <a href="/wiki/1625" title="1625">1625</a> </td></tr> <tr> <th>Locatie </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Breda_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Breda (hoofdbetekenis)">Breda</a>, <a href="/wiki/Staats-Brabant" title="Staats-Brabant">Staats-Brabant</a> </td></tr> <tr> <th>Resultaat </th> <td colspan="2">Inname van de stad door de Spanjaarden </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:lightsteelblue; color:inherit;" colspan="3">Strijdende partijen </th></tr> <tr> <td colspan="3"><span> <table style="width:100%;" cellspacing="0" cellpadding="0"> <tbody><tr> <td style="width:50%; border-right:1px dotted var(--border-color-base,#a2a9b1);"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Cross_of_Burgundy.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_Cross_of_Burgundy.svg/24px-Flag_of_Cross_of_Burgundy.svg.png" decoding="async" width="24" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_Cross_of_Burgundy.svg/36px-Flag_of_Cross_of_Burgundy.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_Cross_of_Burgundy.svg/48px-Flag_of_Cross_of_Burgundy.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Spaanse_Rijk" title="Spaanse Rijk">Spaanse Rijk</a> </td> <td style="width:50%; padding-left:0.25em;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Prinsenvlag.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Prinsenvlag.svg/24px-Prinsenvlag.svg.png" decoding="async" width="24" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Prinsenvlag.svg/36px-Prinsenvlag.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Prinsenvlag.svg/48px-Prinsenvlag.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Republiek_der_Zeven_Verenigde_Nederlanden" title="Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden">Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden</a> </td></tr> </tbody></table></span> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:lightsteelblue; color:inherit;" colspan="3">Leiders en commandanten </th></tr> <tr> <td colspan="3"><span> <table style="width:100%;" cellspacing="0" cellpadding="0"> <tbody><tr> <td style="width:50%; border-right:1px dotted var(--border-color-base,#a2a9b1);"><a href="/wiki/Ambrogio_Spinola" title="Ambrogio Spinola">Ambrogio Spinola</a> <br /><a href="/wiki/Carlos_Coloma_(militair)" title="Carlos Coloma (militair)">Carlos Coloma</a> <br /><a href="/wiki/Jan_VIII_van_Nassau-Siegen" title="Jan VIII van Nassau-Siegen">Jan VIII van Nassau-Siegen</a> <br /><a href="/wiki/Hendrik_van_den_Bergh" title="Hendrik van den Bergh">Hendrik van den Bergh</a> </td> <td style="width:50%; padding-left:0.25em;"><a href="/wiki/Justinus_van_Nassau" title="Justinus van Nassau">Justinus van Nassau</a> <br /><a href="/wiki/Maurits_van_Oranje" title="Maurits van Oranje">Maurits van Oranje</a> <br /><a href="/wiki/Frederik_Hendrik_van_Oranje" title="Frederik Hendrik van Oranje">Frederik Hendrik van Oranje</a> </td></tr> </tbody></table></span> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:lightsteelblue; color:inherit;" colspan="3">Troepensterkte </th></tr> <tr> <td colspan="3"><span> <table style="width:100%;" cellspacing="0" cellpadding="0"> <tbody><tr> <td style="width:50%; border-right:1px dotted var(--border-color-base,#a2a9b1);"><b>Insluiting</b> <br />25.000<br /><b>Bevoorradingscorridor</b> <br />25.000 <br /><b>Algemene reserve</b> <br />30.000 </td> <td style="width:50%; padding-left:0.25em;"><b>Garnizoen</b> <br />5.200 <br /><b>Ontzettingsleger</b> <br />46.000 </td></tr></tbody></table></span> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:lightsteelblue; color:inherit;" colspan="3">Verliezen </th></tr> <tr> <td colspan="3"><span> <table style="width:100%;" cellspacing="0" cellpadding="0"> <tbody><tr> <td style="width:50%; border-right:1px dotted var(--border-color-base,#a2a9b1);">ongeveer 12.000<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td> <td style="width:50%; padding-left:0.25em;"><b>Garnizoen</b> <br />2000 <br /><b>Ontzettingsleger</b> <br />Onbekend </td></tr> </tbody></table></span> </td></tr> </tbody></table> <p>Het <b>Beleg van Breda</b> was de <a href="/wiki/Belegering" title="Belegering">belegering</a> van de stad <a href="/wiki/Breda_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Breda (hoofdbetekenis)">Breda</a> tijdens de <a href="/wiki/Tachtigjarige_Oorlog" title="Tachtigjarige Oorlog">Tachtigjarige Oorlog</a>. Deze sterke vestingstad, gelegen in <a href="/wiki/Staats-Brabant" title="Staats-Brabant">Staats-Brabant</a> in de <a href="/wiki/Republiek_der_Zeven_Verenigde_Nederlanden" title="Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden">Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden</a> aan de grens met Spaans <a href="/wiki/Hertogdom_Brabant" title="Hertogdom Brabant">hertogdom Brabant</a>, werd in 1624 en 1625 belaagd door <a href="/wiki/Leger_van_Vlaanderen" title="Leger van Vlaanderen">Spaanse troepen</a> onder leiding van <a href="/wiki/Ambrogio_Spinola" title="Ambrogio Spinola">Ambrogio Spinola</a>. Verovering van Breda zou de <a href="/wiki/Spanje_(personele_unie)" title="Spanje (personele unie)">Spanjaarden</a> een uitvalsbasis verschaffen om gemakkelijker andere Staatse steden te veroveren en het gevaar voor de Spaanse steden verminderen. Verder wilde Spinola Spanjes eer herstellen en zijn reputatie als veldheer redden. Beide hadden aanzienlijke schade geleden na het mislukken van het <a href="/wiki/Beleg_van_Bergen_op_Zoom_(1622)" title="Beleg van Bergen op Zoom (1622)">Beleg van Bergen op Zoom</a> en het gedrag van de Spaanse troepen na de geslaagde <a href="/wiki/Turfschip_van_Breda" title="Turfschip van Breda">list met het turfschip van Breda</a>. </p><p>Spinola verraste door laat in het seizoen de stad te belegeren. Snel werd de stad omsingeld en met een <a href="/wiki/Circumvallatielinie_(verdedigingswerk)" title="Circumvallatielinie (verdedigingswerk)">circumvallatie</a> en een <a href="/wiki/Contravallatielinie" title="Contravallatielinie">contravallatielinie</a> afgesloten. <a href="/wiki/Maurits_van_Oranje" title="Maurits van Oranje">Prins Maurits</a>, en later zijn opvolger <a href="/wiki/Frederik_Hendrik_van_Oranje" title="Frederik Hendrik van Oranje">Frederik Hendrik</a>, kwamen Breda te hulp door de bevoorrading van de Spanjaarden te verstoren en door te proberen de stad te bevoorraden en te <a href="/wiki/Ontzet" title="Ontzet">ontzetten</a>. Hun pogingen liepen echter op niets uit en de stad moest zich na een beleg van 11 maanden op 2 juni 1625 overgeven vanwege het gebrek aan voedsel onder de burgerbevolking en de uitzichtloosheid. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voorgeschiedenis">Voorgeschiedenis</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Voorgeschiedenis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Voorgeschiedenis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Na_het_Twaalfjarig_Bestand">Na het Twaalfjarig Bestand</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Na het Twaalfjarig Bestand" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Na het Twaalfjarig Bestand"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De jaren na het <a href="/wiki/Twaalfjarig_Bestand" title="Twaalfjarig Bestand">Twaalfjarig Bestand</a> behoren tot de somberste in het bestaan van de <a href="/wiki/Republiek_der_Zeven_Verenigde_Nederlanden" title="Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden">Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden</a>.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De economie van de Republiek stond onder zware druk door Spaanse rivierblokkades op de <a href="/wiki/Waal_(rivier)" title="Waal (rivier)">Waal</a>, <a href="/wiki/Maas_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Maas (hoofdbetekenis)">Maas</a>, <a href="/wiki/Rijn" title="Rijn">Rijn</a>, <a href="/wiki/Schelde_(rivier)" title="Schelde (rivier)">Schelde</a> en <a href="/wiki/Eems" title="Eems">Eems</a>. Ook de verhoogde activiteit van de <a href="/wiki/Duinkerker_kapers" title="Duinkerker kapers">Duinkerker kapers</a>, aanvallen op de haringvloot, Spaanse aanvallen in <a href="/wiki/West-Indi%C3%AB" title="West-Indië">West-Indië</a> en de teruglopende handel met het <a href="/wiki/Iberisch_Schiereiland" title="Iberisch Schiereiland">Iberisch Schiereiland</a>, de <a href="/wiki/Levant_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Levant (hoofdbetekenis)">Levant</a> en het <a href="/wiki/Oostzee" title="Oostzee">Baltisch gebied</a> droegen bij aan de economische teruggang. Spanje had de Republiek in de tang van <a href="/wiki/Graafschap_Vlaanderen" title="Graafschap Vlaanderen">Vlaanderen</a> tot <a href="/wiki/Lingen_(Ems)" title="Lingen (Ems)">Lingen</a> en om de verdedigingsgordel te kunnen behouden moest het Staatse leger worden versterkt van 30.000 man tot 48.000 man. Dat kostte veel geld, zodat de belastingen verhoogd moesten worden. </p><p>Bovendien raakte de Republiek ook in een diplomatiek isolement. <a href="/wiki/Koninkrijk_Frankrijk_(1589-1792)" class="mw-redirect" title="Koninkrijk Frankrijk (1589-1792)">Frankrijk</a> en <a href="/wiki/Koninkrijk_Engeland" title="Koninkrijk Engeland">Engeland</a>, die met de Republiek in 1596 nog een <a href="/wiki/Triple_Alliantie_(1596)" title="Triple Alliantie (1596)">alliantie</a> hadden gevormd, sloten vrede met Spanje en ook de betalingen uit die landen stopten. Daarnaast bleven de Nederlandse betalingen aan de <a href="/wiki/Protestantse_Unie_(alliantie)" title="Protestantse Unie (alliantie)">protestantse legers</a> in het <a href="/wiki/Heilige_Roomse_Rijk" title="Heilige Roomse Rijk">Heilige Roomse Rijk</a> gedurende de <a href="/wiki/Dertigjarige_Oorlog" title="Dertigjarige Oorlog">Dertigjarige Oorlog</a> doorgaan om te voorkomen dat de legers van de <a href="/wiki/Katholieke_Liga_(1609)" title="Katholieke Liga (1609)">Katholieke Liga</a> aan de landsgrenzen kwamen. </p><p><a href="/wiki/Maurits_van_Oranje" title="Maurits van Oranje">Prins Maurits</a> liet – om verwarring te veroorzaken en om tijd te winnen – geheime boodschappen uitlekken over mogelijke vredesonderhandelingen met Spanje. Hoewel niet van plan serieus te onderhandelen, deed de Republiek alsof zij dit was om ondertussen – terwijl de onderhandelingen voortduurden – op sterkte te komen. De Spanjaarden wilden wél een langdurig bestand sluiten, want Spanje was financieel ook verzwakt. Toch wilde ze pas praten als twee harde eisen ingewilligd zouden worden; het openstellen van de rivier de Schelde en godsdienstvrijheid voor de katholieken in de verenigde provinciën. Deze eisen maakten alleen een kans om ingewilligd worden als de Republiek onder druk kon worden gezet.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sommige raadsheren van koning <a href="/wiki/Filips_IV_van_Spanje" title="Filips IV van Spanje">Filips IV</a> vonden dat Spanje moest gaan onderhandelen over een bestand, maar <a href="/wiki/Gaspar_de_Guzm%C3%A1n_y_Pimentel" title="Gaspar de Guzmán y Pimentel">Gaspar Olivares</a>, een invloedrijk man aan het Spaanse hof, meende dat Spanje niet sterk genoeg zou staan bij eventuele onderhandelingen. </p><p>Maurits en het gewest <a href="/wiki/Graafschap_Holland" title="Graafschap Holland">Holland</a> wilden na het bestand verdergaan met het voeren van oorlog, terwijl de overige gewesten vanwege de hoge lasten de voorkeur gaven aan vrede met Spanje. De Republiek koos voor een verdedigende strategie, waarmee het initiatief voor een aanval aan de Italiaanse strateeg in Spaanse dienst <a href="/wiki/Ambrogio_Spinola" title="Ambrogio Spinola">Ambrogio Spinola</a> werd gegeven. Maurits vertrok met zijn leger naar het oosten van het land, omdat hij aanvallen verwachtte vanuit de Spaanse steden <a href="/wiki/Groenlo" title="Groenlo">Groenlo</a>, <a href="/wiki/Oldenzaal" title="Oldenzaal">Oldenzaal</a> en <a href="/wiki/Lingen_(Ems)" title="Lingen (Ems)">Lingen</a>. Spinola stuurde inderdaad zijn generaal <a href="/wiki/Hendrik_van_den_Bergh" title="Hendrik van den Bergh">Hendrik van den Bergh</a> met een leger naar het oosten en toen Maurits vervolgens met zijn troepen naar de <a href="/wiki/Schenkenschanz" title="Schenkenschanz">Schenkenschans</a> marcheerde, sloeg Spinola het beleg om <a href="/wiki/Bergen_op_Zoom_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Bergen op Zoom (hoofdbetekenis)">Bergen op Zoom</a>. Omdat Maurits bleef vrezen voor de oostelijke grens, stuurde hij na twee weken een klein deel van zijn leger naar die stad en ging pas eind september zelf met de rest van het leger naar het zuiden, waarna Spinola het <a href="/wiki/Beleg_van_Bergen_op_Zoom_(1622)" title="Beleg van Bergen op Zoom (1622)">beleg</a> moest opbreken. </p><p>Nu ging Maurits niet het vluchtende leger van Spinola achterna, maar trok hij met vierhonderd schepen richting <a href="/wiki/Hulst_(Nederland)" class="mw-redirect" title="Hulst (Nederland)">Hulst</a> of <a href="/wiki/Antwerpen_(stad)" title="Antwerpen (stad)">Antwerpen</a>. Door de slechte weersomstandigheden werd zijn tocht echter een grote mislukking. Toen in 1624 <a href="/wiki/Hendrik_van_den_Bergh" title="Hendrik van den Bergh">Hendrik van den Bergh</a> opnieuw met een deel van het leger naar het oosten van de Republiek trok, gevolgd door Maurits, maakte Spinola zich in Brussel op voor zijn laatste belegering in de Nederlanden.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Spaanse_motieven">Spaanse motieven</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Spaanse motieven" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Spaanse motieven"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="toccolours" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right: 2em; font-size: 85%; background:#87CEFA; color:black; width:25em; max-width: 30%;" cellspacing="5"> <tbody><tr> <td style="text-align: left;">Spinola vond het veroveren van Breda zo belangrijk dat hij verklaarde: </td></tr> <tr> <td style="text-align: left;">es el fin de una hazaña <br />tal, que a mi me ha de costar <br />la vida, o a de quedar <br />Bredá por el Rei de España </td></tr> <tr> <td style="text-align: left;"><i>"[het doel is van een onderneming zo belangrijk, dat die mij het leven zal kosten, als de koning van Spanje geen meester wordt van Breda]"</i><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr></tbody></table> <p>Er waren verschillende motieven om Breda te belegeren. Spaans Brabant zou beter beschermd zijn, wanneer Breda veroverd zou worden, doordat vanuit de sterke grensstad de Nederlanders regelmatig invallen deden in Spaans Brabant. Daarnaast zouden naburige steden in Staatse handen als <a href="/wiki/Bergen_op_Zoom_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Bergen op Zoom (hoofdbetekenis)">Bergen op Zoom</a> voor de Spanjaarden eenvoudiger te veroveren zijn met een steunpunt als Breda.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Een andere belangrijke reden was het gedeukte prestige van het Spaanse leger. In 1590 was Breda door de list met het <a href="/wiki/Turfschip_van_Breda" title="Turfschip van Breda">turfschip</a> veroverd op Spanje waarbij het Spaanse leger, bestaande uit Spanjaarden maar ook Italianen, zich niet heldhaftig gedragen had: ondanks hun numerieke overmacht waren ze na de verrassing door de Staatse soldaten smadelijk op de vlucht geslagen. Deze schandvlek zou met de verovering van een goed verdedigde stad als Breda uitgewist kunnen worden. En Spinola zelf voelde de mislukking van het <a href="/wiki/Beleg_van_Bergen_op_Zoom_(1622)" title="Beleg van Bergen op Zoom (1622)">beleg van Bergen op Zoom</a> van 1622 als een smet op zijn blazoen. </p><p>Bovendien wilde Spanje sterk staan in de onderhandelingen over een mogelijke vrede. Door een verovering van Breda zou Spanje hardere eisen kunnen stellen over de godsdienstvrijheid voor katholieken in de Republiek en de opheffing van de blokkade van de Schelde. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Situering">Situering</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Situering" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Situering"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Beleg_van_Breda_1624_Omgeving_Breda.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Beleg_van_Breda_1624_Omgeving_Breda.png/350px-Beleg_van_Breda_1624_Omgeving_Breda.png" decoding="async" width="350" height="229" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Beleg_van_Breda_1624_Omgeving_Breda.png/525px-Beleg_van_Breda_1624_Omgeving_Breda.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Beleg_van_Breda_1624_Omgeving_Breda.png/700px-Beleg_van_Breda_1624_Omgeving_Breda.png 2x" data-file-width="1250" data-file-height="818" /></a><figcaption>De ligging van Breda. Het noorden is aan de rechterkant</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vesting_Breda">Vesting Breda</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Vesting Breda" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Vesting Breda"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Breda was een van de sterkste steden in de verdedigingslinie van de Republiek tussen het Staatse Holland en Spaans Brabant. De stad was strategisch gelegen aan een bevaarbare rivier, de <a href="/wiki/Mark_(Dintel)" title="Mark (Dintel)">Mark</a>, en verschillende wegen.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/Hendrik_III_van_Nassau-Breda" title="Hendrik III van Nassau-Breda">Hendrik III van Nassau</a>, die van 1509-1538 <a href="/wiki/Heer_van_Breda" title="Heer van Breda">heer van Breda</a> was geweest, had in opdracht van <a href="/wiki/Keizer_Karel_V" title="Keizer Karel V">keizer Karel V</a> door Europa rondgereisd. In <a href="/wiki/Itali%C3%AB" title="Italië">Italië</a> was hij in aanraking gekomen met moderne <a href="/wiki/Vesting_(verdedigingswerk)" title="Vesting (verdedigingswerk)">verdedigingswerken</a>. Daardoor geïnspireerd liet hij de middeleeuwse <a href="/wiki/Stadsmuur" title="Stadsmuur">ommuring</a> van Breda in 1531 vervangen door een volgens de nieuwste inzichten versterkte vesting.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Later in 1587 en 1622 werden de verdedigingswerken nog eens uitgebreid. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Plattegrond_van_Breda_met_alle_verdedigingswerken,_1624-1625_Breda_novis_operibus_post_Spinolae_adventum_minita,_BI-B-FM-013B-5.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Plattegrond_van_Breda_met_alle_verdedigingswerken%2C_1624-1625_Breda_novis_operibus_post_Spinolae_adventum_minita%2C_BI-B-FM-013B-5.jpg/260px-Plattegrond_van_Breda_met_alle_verdedigingswerken%2C_1624-1625_Breda_novis_operibus_post_Spinolae_adventum_minita%2C_BI-B-FM-013B-5.jpg" decoding="async" width="260" height="210" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Plattegrond_van_Breda_met_alle_verdedigingswerken%2C_1624-1625_Breda_novis_operibus_post_Spinolae_adventum_minita%2C_BI-B-FM-013B-5.jpg/390px-Plattegrond_van_Breda_met_alle_verdedigingswerken%2C_1624-1625_Breda_novis_operibus_post_Spinolae_adventum_minita%2C_BI-B-FM-013B-5.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Plattegrond_van_Breda_met_alle_verdedigingswerken%2C_1624-1625_Breda_novis_operibus_post_Spinolae_adventum_minita%2C_BI-B-FM-013B-5.jpg/520px-Plattegrond_van_Breda_met_alle_verdedigingswerken%2C_1624-1625_Breda_novis_operibus_post_Spinolae_adventum_minita%2C_BI-B-FM-013B-5.jpg 2x" data-file-width="4331" data-file-height="3493" /></a><figcaption>Kaart van Breda en de verdedigingswerken, uit omstreeks 1625/1626.</figcaption></figure> <p>De vesting Breda bestond uit een zeer hoge aarden <a href="/wiki/Stadswal" title="Stadswal">hoofdwal</a> met vijftien <a href="/wiki/Bastion_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Bastion (hoofdbetekenis)">bastions</a> en tegen de <a href="/wiki/Gracht_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Gracht (hoofdbetekenis)">gracht</a> een lage <a href="/wiki/Onderwal" title="Onderwal">onderwal</a> met een <a href="/wiki/Bedekte_weg" title="Bedekte weg">bedekte weg</a>. Op twee <a href="/wiki/Courtine" title="Courtine">courtines</a> waren <a href="/wiki/Kat_(vesting)" title="Kat (vesting)">katten</a> aangebracht. De 55 tot 117 meter brede gracht<sup id="cite_ref-G._G._van_der_Hoeven_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-G._G._van_der_Hoeven-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> was anderhalve meter diep en werd gevoed met water uit de rivier de Mark,<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> die via een doorgang in de wal door de stad stroomde. De toegang tot de stad was mogelijk door vier bakstenen <a href="/wiki/Stadspoort" title="Stadspoort">stadspoorten</a>. In de gracht waren <a href="/wiki/Halve_maan_(vesting)" title="Halve maan (vesting)">halvemanen</a> en <a href="/wiki/Ravelijn" title="Ravelijn">ravelijnen</a> aangebracht. Voor de poorten en voor het klooster <a href="/wiki/Sint-Catharinadal" title="Sint-Catharinadal">Sint-Catharinadal</a> werden <a href="/wiki/Hoornwerk" title="Hoornwerk">hoornwerken</a> opgeworpen, waar de troepen werden geplaatst die een uitval vanuit de vesting moesten doen. Voor de hoornwerken werden <a href="/wiki/Palissade" title="Palissade">palissades</a> aangelegd om <a href="/wiki/Berenning" title="Berenning">bestorming</a> door ruiters en voetvolk te bemoeilijken; tevens werd zo <a href="/wiki/Desertie" title="Desertie">desertie</a> voorkomen.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De grachten van de hoornwerken waren 23 meter breed. De vestingwerken in het geheel bevonden zich in voortreffelijke staat en waren een schoolvoorbeeld van krijgskunde en vestingbouw.<sup id="cite_ref-G._G._van_der_Hoeven_10-1" class="reference"><a href="#cite_note-G._G._van_der_Hoeven-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In de omgeving van Breda vormden de bossen een obstakel voor ruiters en artillerie, en bij een hoge waterstand van de Mark ook voor het voetvolk. De rivieren de Mark en de <a href="/wiki/Aa_of_Weerijs" title="Aa of Weerijs">Aa</a> en andere stromen vormden een hindernis voor belegeraars. Door een <a href="/wiki/Inundatie" title="Inundatie">inundatiesluis</a> nabij de <a href="/wiki/Ginneken" title="Ginneken">Ginnekense</a> poort te openen kon het gebied ten zuiden van Breda onder water gezet worden. Aan de noordkant had een sluis nabij het dorp <a href="/wiki/Terheijden" title="Terheijden">Terheijden</a> die functie.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Omdat de <a href="/wiki/Staten_van_Holland_en_West-Friesland" title="Staten van Holland en West-Friesland">Staten van Holland</a> wisten dat Spanje wellicht een poging zou wagen om Breda te veroveren, lieten zij de stad bevoorraden met levensmiddelen en wapens, genoeg voor een beleg van een jaar. Het stadsbestuur weigerde echter meer voedsel in te slaan dan nodig was voor een beleg van negen maanden. Niemand wist welke tactiek Spanje zou toepassen; daarom werd er ook rekening gehouden met een bestorming. Om te zorgen dat Spinola niet genoeg soldaten zou kunnen vrijmaken voor een bestorming, werd een Staats leger in de buurt van Breda gehouden.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Garnizoen_in_Breda">Garnizoen in Breda</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Garnizoen in Breda" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Garnizoen in Breda"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het <a href="/wiki/Garnizoen" title="Garnizoen">garnizoen</a> in Breda bestond in vredestijd uit zeventien <a href="/wiki/Compagnie_(bataljon)" class="mw-redirect" title="Compagnie (bataljon)">compagnieën</a> die elk bestonden uit 65 man voetvolk en vijf <a href="/wiki/Eskadron" title="Eskadron">eskadrons</a> van elk zeventig ruiters. Toen het gerucht ging dat de stad belegerd zou worden, werden de eskadrons aangevuld met nog eens dertig ruiters per eskadron. Het voetvolk werd aangevuld met 28 compagnieën van 135 man. Om voedsel te besparen werden kort voor de omsingeling drie eskadrons naar <a href="/wiki/Geertruidenberg_(plaats)" title="Geertruidenberg (plaats)">Geertruidenberg</a> gestuurd. De uiteindelijke troepenmacht bestond inclusief de kasteelbezetting van circa 100 man uit ongeveer 5200 soldaten. De mannelijke inwoners van Breda tussen de 20 en 70 jaar, zo'n 1800 man sterk, werden ook bewapend om de soldaten te ondersteunen.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De gouverneur van de stad was <a href="/wiki/Justinus_van_Nassau" title="Justinus van Nassau">Justinus van Nassau</a> (1559-1631), een buitenechtelijke zoon van <a href="/wiki/Willem_van_Oranje_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Willem van Oranje (hoofdbetekenis)">Willem van Oranje</a>. Zijn plaatsvervanger was Cornelis Dyrcx van Oosterhout, maar diens rol was tijdens de belegering onbelangrijk.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Naast de soldaten verbleven ook andere lieden in de stad. Uit de omgeving waren boeren naar de stad gekomen om bescherming te zoeken tegen de Spanjaarden. Verder verbleven in de stad burgers en soldatenvrouwen en -kinderen. De taak van de soldatenvrouwen was het koken en wassen voor de soldaten alsook het verzorgen van zieken en gewonden. Het totaal aantal inwoners in de stad bedroeg 13.111, en zij waren gehuisvest in ongeveer 1200 huizen.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Spaanse_leger">Spaanse leger</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Spaanse leger" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Spaanse leger"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table border="1" align="right" cellpadding="3px" style="margin:7px; border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF;border-collapse:collapse; font-size:90%;"> <caption><b>Samenstelling Spaans leger</b><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </caption> <tbody><tr> <th style="background:#efefef;">Percentage </th> <th style="background:#efefef;">Afkomst </th> <th style="background:#efefef;">Functie </th></tr> <tr> <td>38%</td> <td>Zuid-Nederlands</td> <td>voetvolk </td></tr> <tr> <td>24%</td> <td>Duits</td> <td>voetvolk </td></tr> <tr> <td>10%</td> <td>Italiaans</td> <td>voetvolk </td></tr> <tr> <td>9%</td> <td>(voornamelijk) Spaans</td> <td>ruiters </td></tr> <tr> <td>9%</td> <td>Spaans</td> <td>voetvolk </td></tr> <tr> <td>5%</td> <td>Frans</td> <td>voetvolk </td></tr> <tr> <td>5%</td> <td>Brits en Iers</td> <td>voetvolk </td></tr></tbody></table> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Studio_of_Peter_Paul_Rubens_-_Marquis_Ambrogio_Spinola.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Studio_of_Peter_Paul_Rubens_-_Marquis_Ambrogio_Spinola.jpg/260px-Studio_of_Peter_Paul_Rubens_-_Marquis_Ambrogio_Spinola.jpg" decoding="async" width="260" height="359" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Studio_of_Peter_Paul_Rubens_-_Marquis_Ambrogio_Spinola.jpg/390px-Studio_of_Peter_Paul_Rubens_-_Marquis_Ambrogio_Spinola.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5a/Studio_of_Peter_Paul_Rubens_-_Marquis_Ambrogio_Spinola.jpg 2x" data-file-width="435" data-file-height="600" /></a><figcaption><a href="/wiki/Ambrogio_Spinola" title="Ambrogio Spinola">Ambrogio Spinola</a>, opperbevelhebber van het Spaanse leger door <a href="/wiki/Peter_Paul_Rubens" title="Peter Paul Rubens">Peter Paul Rubens</a>. circa 1630</figcaption></figure> <p>Door tegenstrijdige en onvolledige gegevens is het niet mogelijk de troepensterkte van het <a href="/wiki/Leger_van_Vlaanderen" title="Leger van Vlaanderen">Spaanse leger</a> precies te berekenen. Op 30 september was het aantal waarschijnlijk 40.000 man. Het leger werd steeds versterkt tot maar liefst zo'n 80.000 man op 2 mei 1625, van wie er ongeveer 25.000 gelegerd waren langs de bevoorradingscorridor. 25.000 man werden gebruikt voor de insluiting van de stad en 30.000 dienden als algemene reserve.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Dit was, volgens de tekst op de kaart van <a href="/wiki/Joan_Blaeu" title="Joan Blaeu">Blaeu</a>: <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r58633982">.mw-parser-output .cquote{margin:1.5em 0;padding:0 50px;display:table;position:relative;border-left:none}.mw-parser-output .cquote>:nth-last-child(2){margin-bottom:0}.mw-parser-output .cquote-cite{position:relative;margin:20px -40px 0;text-align:right;font-size:90%}.mw-parser-output .cquote-cite-leeg{margin-top:0}.mw-parser-output .cquote>:first-child::before,.mw-parser-output .cquote-cite::after{color:#B2B7F2;font-size:42px;font-family:"Times New Roman",Times,serif;font-weight:bold;position:absolute}.mw-parser-output .cquote>:first-child::before{content:"“";left:10px;top:-19px}.mw-parser-output .cquote-cite::after{content:"”";right:0;top:-53px;height:0}.mw-parser-output .cquote-cite-leeg::after{top:-33px}</style> </p> <blockquote class="cquote"> <p><i>soo groot een heir, als men by mans gedenckenis niet in Nederlant gesien hadt</i>. </p> <div class="cquote-cite cquote-cite-leeg"></div> </blockquote> <p>De samenstelling van het Spaanse leger was divers, zoals op de tabel te zien is. Het grootste deel bestond uit voetvolk, gevolgd door ruiters en een klein aantal kanonniers. De <a href="/wiki/Infanterie" title="Infanterie">infanteristen</a> waren uitgerust met een <a href="/wiki/Rapier_(zwaard)" title="Rapier (zwaard)">rapier</a> en een 5 meter lange <a href="/wiki/Piek_(wapen)" title="Piek (wapen)">piek</a>, of een rapier met een <a href="/wiki/Musket" title="Musket">musket</a> of met een <a href="/wiki/Haakbus" title="Haakbus">haakbus</a>. Daarnaast werd ook het <a href="/wiki/Roer_(wapen)" title="Roer (wapen)">vuurroer</a> gebruikt als vuurwapen. De cavalerie was uitgerust met een <a href="/wiki/Lans_(wapen)" title="Lans (wapen)">lans</a> en twee <a href="/wiki/Pistool" title="Pistool">pistolen</a> of met twee pistolen en een haakbus.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Rooze47_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-Rooze47-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Het voetvolk werd vooral ingezet om de linies op te werpen en deze te bewaken en te verdedigen tegen een Staats ontzettingsleger en tegen uitvallen vanuit de stad. In de bevoorradingscorridor werd het voetvolk ingezet om de konvooien te beschermen. De <a href="/wiki/Cavalerie" title="Cavalerie">cavalerie</a> was mobieler dan de infanterie en werd daarom vooral ingezet om de omgeving te inspecteren en om de konvooien te beveiligen.<sup id="cite_ref-Rooze47_21-1" class="reference"><a href="#cite_note-Rooze47-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De <a href="/wiki/Kanon_(geschut)" title="Kanon (geschut)">kanonnen</a>, die 10 schoten per uur konden afvuren, werden bediend door de kanonniers. Het precieze aantal van de Spaanse kanonnen is niet met zekerheid te zeggen, maar er waren er zeker meer dan 30.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Verder waren er <a href="/wiki/Genie_(legereenheid)" class="mw-redirect" title="Genie (legereenheid)">genietroepen</a> die zich bezighielden met het bouwen van bruggen, het onderhouden van de wegen en andere activiteiten. </p><p>De opperbevelhebber van het Spaanse leger was <a href="/wiki/Ambrogio_Spinola" title="Ambrogio Spinola">Ambrogio Spinola</a> (1569-1630), een militair strateeg afkomstig uit <a href="/wiki/Itali%C3%AB" title="Italië">Italië</a>. Zijn plaatsvervangers waren de regimentscommandanten <a href="/wiki/Hendrik_van_den_Bergh" title="Hendrik van den Bergh">Hendrik van den Bergh</a>, die tevens commandant was van de bevoorradingscorridor, en <a href="/wiki/Jan_VIII_van_Nassau-Siegen" title="Jan VIII van Nassau-Siegen">Jan van Nassau-Siegen</a>. De commandant van de reservetroepen was tot 31 oktober Spinola, daarna <a href="/wiki/Carlos_Coloma_(militair)" title="Carlos Coloma (militair)">Carlos Coloma</a>. </p><p>Spinola had de omgeving van Breda ingedeeld in vier vakken, omdat het gebied te groot was om zelf over alle troepen het bevel te voeren. De vier vakken met commandanten waren: </p> <ul><li>Ginneken in het zuiden onder het commando van de Spanjaard Francisco van Medina;</li> <li>Teteringen in het oosten onder het commando van de uit Bourgondië afkomstige <a href="/wiki/Claude_de_Rye,_baron_van_Balan%C3%A7on" class="mw-redirect" title="Claude de Rye, baron van Balançon">Claude de Rye, baron van Balançon</a>;</li> <li>Hage in het westen onder het commando van de Duitser Ernst, graaf van Isenburg;</li> <li>Terheijden in het noorden, verdeeld in twee sectoren: Hartelbergen onder het commando van Paolo Baglione en Terheijden-dorp onder het commando van Carlo Roma, beiden Italianen.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="De_belegering">De belegering</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: De belegering" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: De belegering"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Opmars_Spaanse_leger">Opmars Spaanse leger</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Opmars Spaanse leger" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Opmars Spaanse leger"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Siege_of_Breda.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Siege_of_Breda.jpg/260px-Siege_of_Breda.jpg" decoding="async" width="260" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Siege_of_Breda.jpg/390px-Siege_of_Breda.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Siege_of_Breda.jpg/520px-Siege_of_Breda.jpg 2x" data-file-width="2126" data-file-height="1535" /></a><figcaption>Dit detail van <i>Le Siège de Bréda</i> door <a href="/wiki/Jacques_Callot" title="Jacques Callot">Jacques Callot</a> laat de opmars van het Spaanse leger zien.</figcaption></figure> <p>Op 21 juli 1624 vertrok Spinola vanuit <a href="/wiki/Brussel_(stad)" title="Brussel (stad)">Brussel</a>; na vijf dagen arriveerde hij voor <a href="/wiki/Gilze" title="Gilze">Gilze</a>.<sup id="cite_ref-RoozeB1_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-RoozeB1-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Om verwarring te veroorzaken voor zijn vijand splitste hij zijn leger op in drie delen: Spinola ging met het voetvolk naar Gilze, de ruiterij ging met de graaf van Salazar via een andere weg naar Gilze en Hendrik van den Bergh ging naar het oosten van de Republiek. Het leger werd gelegerd in een afwachtingsgebied (een gebied waar het leger verblijft in afwachting van inzet elders) tussen de dorpen <a href="/wiki/Chaam" title="Chaam">Chaam</a>, <a href="/wiki/Baarle" title="Baarle">Baarle</a> en Gilze. Door problemen met de aanvoer van levensmiddelen en <a href="/wiki/Droogte" title="Droogte">droogte</a> heerste er in het kamp voedsel- en <a href="/wiki/Waterschaarste" title="Waterschaarste">waterschaarste</a>. </p><p>In Holland maakte men zich niet druk om de Spaanse militairen nabij Breda, omdat er veel manschappen gelegerd waren in de vestingstad, terwijl de verdedigingswerken verder werden verstevigd. Ook het mislukte <a href="/wiki/Beleg_van_Bergen_op_Zoom_(1622)" title="Beleg van Bergen op Zoom (1622)">beleg van Bergen op Zoom</a> speelde mee bij deze onderschatting. Daarnaast was het voor de Staatsen nog onduidelijk wat het plan van Spinola was. Zou hij Bergen op Zoom aanvallen, Breda of juist Grave? Lange tijd verbleef het Spaanse leger in het afwachtingsgebied. Sueyro schreef over deze lange aarzeling van Spinola dat: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r58633982"> <blockquote class="cquote"> <p>Maurits er de gek mee scheert, terwijl de Staten erom lachen en het volk moed vat en ze zich te Amsterdam in de schouwburg vermaken.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="cquote-cite cquote-cite-leeg"></div> </blockquote> <p>Zelf wist Spinola namelijk ook niet zeker of hij Breda of Grave zou belegeren en het bespreken daarvan kostte veel tijd. Uiteindelijk werd voor Breda gekozen, ook omdat de Spanjaarden niet te ver naar het noorden wilden gaan, voor het geval de oorlog met Frankrijk zou worden hervat. Toen Spinola er troepen op uitstuurde en het gebied liet versterken met de winter op komst, het was immers al laat in het seizoen, dachten veel mensen in Holland dat het gevaar van een belegering van Breda was geweken.<sup id="cite_ref-RoozeB13_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-RoozeB13-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het tegendeel bleek het geval toen Spinola op 24 augustus toestemming kreeg van <a href="/wiki/Landvoogd" title="Landvoogd">landvoogdes</a> <a href="/wiki/Isabella_van_Spanje" title="Isabella van Spanje">Isabella</a> om Breda aan te vallen.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De Spanjaarden zagen in dat de stad niet ingenomen kon worden door een list of door omkoping. Er bleven twee opties over: bestormen of uithongeren. Hoewel het door adviseurs werd ontraden, koos Spinola er toch voor om de bevolking van Breda door het insluiten en uithongeren te dwingen zich over te geven. Hij was zich ervan bewust dat het beleg waarschijnlijk niet voor de winter zijn vruchten kon afwerpen en dat de bevoorrading van zijn eigen manschappen vanuit Vlaanderen door de grote afstand voor problemen kon zorgen.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Omsingeling">Omsingeling</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Omsingeling" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Omsingeling"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De belegerde stad moest volledig worden afgesloten, zodat er geen voedsel meer naar binnen kon worden gebracht en niemand er meer uit kon. Daarom omsingelde de belegeraar de stad door legerkampen op strategische plaatsen op te werpen, en het terrein tussen de legerkampen te bezetten, zodat niemand onopgemerkt de stad in of uit kon. </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Teteringen.jpg" class="mw-file-description" title="Legerkamp Teteringen"><img alt="Legerkamp Teteringen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Teteringen.jpg/120px-Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Teteringen.jpg" decoding="async" width="120" height="79" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Teteringen.jpg/180px-Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Teteringen.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Teteringen.jpg/240px-Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Teteringen.jpg 2x" data-file-width="1251" data-file-height="825" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Legerkamp Teteringen</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Ginneken.jpg" class="mw-file-description" title="Legerkamp Ginneken"><img alt="Legerkamp Ginneken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Ginneken.jpg/120px-Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Ginneken.jpg" decoding="async" width="120" height="93" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Ginneken.jpg/180px-Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Ginneken.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Ginneken.jpg/240px-Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Ginneken.jpg 2x" data-file-width="1703" data-file-height="1324" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Legerkamp Ginneken</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Hage.jpg" class="mw-file-description" title="Legerkamp Hage"><img alt="Legerkamp Hage" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Hage.jpg/120px-Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Hage.jpg" decoding="async" width="120" height="86" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Hage.jpg/180px-Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Hage.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Hage.jpg/240px-Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Hage.jpg 2x" data-file-width="1130" data-file-height="812" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Legerkamp Hage</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Terheijden.jpg" class="mw-file-description" title="Legerkamp Terheijden met onder het dorp en rechtsboven de Hartelbergen"><img alt="Legerkamp Terheijden met onder het dorp en rechtsboven de Hartelbergen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Terheijden.jpg/95px-Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Terheijden.jpg" decoding="async" width="95" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Terheijden.jpg/142px-Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Terheijden.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Terheijden.jpg/189px-Beleg_van_Breda_1624_Legerkamp_Terheijden.jpg 2x" data-file-width="1250" data-file-height="1584" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Legerkamp Terheijden met onder het dorp en rechtsboven de Hartelbergen</div> </li> </ul> <p>Op 26 augustus stuurde Spinola 's avonds De Medina eropuit met 4000 man voetvolk en 1000 ruiters vanaf het afwachtingsgebied naar <a href="/wiki/Ginneken" title="Ginneken">Ginneken</a> om het gebied te bezetten.<sup id="cite_ref-RoozeB13_25-1" class="reference"><a href="#cite_note-RoozeB13-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ginneken had een hoge prioriteit, omdat dit dorp moest gaan dienen als verzorgingsgebied. Gebouwen die voor dat doel gebruikt konden worden zoals de kerk, het kasteel, de brug en enkele huizen moesten snel bezet worden voordat ze vernietigd konden worden door het Bredase garnizoen.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Baglione werd er vrijwel tegelijkertijd op uitgestuurd, met 7.000 man voetvolk en een aantal ruiters, naar <a href="/wiki/Terheijden" title="Terheijden">Terheijden</a>. Daar werd een groot deel van het leger naar de Hartelbergen gestuurd, een ten zuiden van <a href="/wiki/Terheijden" title="Terheijden">Terheijden</a> gelegen <a href="/wiki/Rivierduin" title="Rivierduin">rivierduin</a>. Als reactie op deze bewegingen stuurde de Bredase gouverneur ongeveer 800 musketiers naar de Hartelbergen, die echter met kanonschoten en ruiteraanvallen werden verdreven. </p><p>Een dag later ging Spinola zelf met een leger van 10.000 man en bijna de hele ruiterij naar Ginneken. Deze troepen dienden als algemene reserve om eventueel ingezet te worden rond Breda of in de bevoorradingscorridor. </p><p>Tijdens de eerste dagen werden er door Spinola meer troepen ingezet dan nodig waren voor de insluiting, zodat de legerkampen sneller opgebouwd konden worden. Nadat de legerkampen bij Ginneken, Terheijden en de Hartelbergen gereed waren, konden de extra troepen worden ingezet voor het bezetten van andere gebieden en het inrichten van legerkampen. Zo werden er op 29 augustus troepen vanuit Ginneken naar Teteringen gestuurd en op 1 en 6 september troepen vanuit Ginneken, Teteringen en Terheijden naar het vak Hage. </p><p>De legerkampen werden ingericht op hoger gelegen gebieden net buiten de dorpen of gehuchten en waren omringd door een gracht en een wal. De soldaten werden gelegerd in hutten gebouwd van hout, leem en riet. Verder stonden er in alle kampen tenten waar waarschijnlijk de officieren verbleven. Grotere tenten werden mogelijk gebruikt voor stafbesprekingen of dienden als eetruimte. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Insluiting">Insluiting</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Insluiting" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Insluiting"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Siege_of_Breda_1624_-_Obsidio_Bredaem_per_Ambriosium_Spinolam_(anno_1624).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Siege_of_Breda_1624_-_Obsidio_Bredaem_per_Ambriosium_Spinolam_%28anno_1624%29.jpg/260px-Siege_of_Breda_1624_-_Obsidio_Bredaem_per_Ambriosium_Spinolam_%28anno_1624%29.jpg" decoding="async" width="260" height="207" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Siege_of_Breda_1624_-_Obsidio_Bredaem_per_Ambriosium_Spinolam_%28anno_1624%29.jpg/390px-Siege_of_Breda_1624_-_Obsidio_Bredaem_per_Ambriosium_Spinolam_%28anno_1624%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Siege_of_Breda_1624_-_Obsidio_Bredaem_per_Ambriosium_Spinolam_%28anno_1624%29.jpg/520px-Siege_of_Breda_1624_-_Obsidio_Bredaem_per_Ambriosium_Spinolam_%28anno_1624%29.jpg 2x" data-file-width="5500" data-file-height="4384" /></a><figcaption>De belegeringswerken rondom Breda</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Beleg_van_Breda_1624_contra_en_circumvallatielinies.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Beleg_van_Breda_1624_contra_en_circumvallatielinies.jpg/260px-Beleg_van_Breda_1624_contra_en_circumvallatielinies.jpg" decoding="async" width="260" height="172" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Beleg_van_Breda_1624_contra_en_circumvallatielinies.jpg/390px-Beleg_van_Breda_1624_contra_en_circumvallatielinies.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Beleg_van_Breda_1624_contra_en_circumvallatielinies.jpg/520px-Beleg_van_Breda_1624_contra_en_circumvallatielinies.jpg 2x" data-file-width="1249" data-file-height="825" /></a><figcaption>Detail van <a href="/wiki/Bestand:Siege_of_Breda_1624_-_Obsidio_Bredaem_per_Ambriosium_Spinolam_(anno_1624).jpg" title="Bestand:Siege of Breda 1624 - Obsidio Bredaem per Ambriosium Spinolam (anno 1624).jpg">deze</a> kaart: Uiterst rechts als een dikke lijn de definitieve circumvallatielinie, daarnaast als een lichte lijn de voorlopige circumvallatielinie. Links daarvan de voorlopige contravallatielinie. Verder naar links als een dikke lijn de definitieve contravallatielinie. Uiterst links de verdedigingswerken van Breda en de stad zelf</figcaption></figure> <p>Na de omsingeling moest een <a href="/wiki/Contravallatielinie" title="Contravallatielinie">contravallatielinie</a> worden aangelegd om uitvallen vanuit de stad te kunnen weerstaan. Daarbuiten werd een <a href="/wiki/Circumvallatielinie_(verdedigingswerk)" title="Circumvallatielinie (verdedigingswerk)">circumvallatielinie</a> aangelegd om aanvallen van een mogelijk ontzettingsleger te weerstaan, op zo'n 300 meter afstand. Eerst werden er snel voorlopige contra- en circumvallatielinies opgeworpen, want zonder deze barricades waren de Spanjaarden erg kwetsbaar. De voorlopige linies lagen dicht bij elkaar en hadden een <a href="/wiki/Borstwering_(verdedigingswerk)" title="Borstwering (verdedigingswerk)">borstwering</a> van 5 voet hoog met ervoor een <a href="/wiki/Gracht_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Gracht (hoofdbetekenis)">gracht</a> van 7 voet breed en 6 voet diep. De grond die nodig was voor het opwerpen van de borstwering was afkomstig uit de tegelijkertijd gegraven gracht.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De lengte van de voorlopige circumvallatielinie bedroeg zo'n 27 km en de contravallatielinie 22 km.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tussen deze twee linies kwam een rondweg waarover snel troepen verplaatst konden worden. </p><p>Om beter beschermd te zijn tegen vijandelijke aanvallen, werden een definitieve contra- en een circumvallatielinie opgeworpen die beide hoger en breder waren dan de voorlopige linies. De aanleg ervan duurde dan ook veel langer. De contravallatielinie met een lengte van 17 km lag dichter bij de stad, de circumvallatielinie van 39 km daarbuiten.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De wal met borstwering van de circumvallatielinie werd 10 voet hoog, waarvan 5 voet voor de borstwering. De gracht voor deze wal was 7 voet diep en 20 voet breed. De contravallatielinie was iets minder groot: de wal was 8 voet hoog, inclusief een borstwering van 5 voet, de gracht die ervoor lag was ook 7 voet diep, maar 15 voet breed.<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In de beide linies werden langs de toegangswegen aarden <a href="/wiki/Schans_(verdedigingswerk)" title="Schans (verdedigingswerk)">schansen</a> gebouwd die bemand waren met soldaten en voorzien van geschut. Tussen de schansen werden <a href="/wiki/Redoute" title="Redoute">redoutes</a> gebouwd, die dienden als versterkte onderkomens voor soldaten die de wacht hielden. De schansen en redoutes werden met elkaar verbonden via een aarden wal met een gracht. Mocht de vijand komen, dan moesten deze verdedigingswerken standhouden totdat de eigen reserve een tegenaanval kon uitvoeren. </p><p>Het grondwerk dat verricht moest worden, werd door de soldaten zelf uitgevoerd. Dat was niet de gewoonte, en om de soldaten te motiveren werden de gemaakte uren goed uitbetaald, in tegenstelling tot de <a href="/wiki/Soldij" class="mw-redirect" title="Soldij">soldij</a>, die slechts voor de helft werd betaald, en zelden op tijd. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bevoorrading">Bevoorrading</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Bevoorrading" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Bevoorrading"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Beleg_van_Breda_1624_bevoorrading1.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Beleg_van_Breda_1624_bevoorrading1.png/350px-Beleg_van_Breda_1624_bevoorrading1.png" decoding="async" width="350" height="229" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Beleg_van_Breda_1624_bevoorrading1.png/525px-Beleg_van_Breda_1624_bevoorrading1.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Beleg_van_Breda_1624_bevoorrading1.png/700px-Beleg_van_Breda_1624_bevoorrading1.png 2x" data-file-width="1250" data-file-height="818" /></a><figcaption>De aanvoer van levensmiddelen en krijgsmiddelen vanuit de magazijnen in Lier en Herentals naar Breda. De rode route werd gevolgd tot 23 oktober en de blauwe werd vanaf 23 oktober gebruikt. De groene route kwam in gebruik toen de magazijnen in Lier niet meer de benodigde goederen konden bergen. Het noorden is aan de rechterkant</figcaption></figure> <p>De moeilijkste opgave voor Spinola was ongetwijfeld de kwetsbare aanvoer van zijn krijgs- en levensmiddelen vanuit het tegenwoordige <a href="/wiki/Belgi%C3%AB_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="België (hoofdbetekenis)">België</a>.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Voertuigen met goederen moesten in konvooien rijden, onder begeleiding van een groot aantal soldaten, om aanvallen van Staatse troepen te weerstaan. Als de goederen regelmatig geroofd konden worden, dan moest het beleg worden opgegeven. Daarbij kwam dat de wegen vooral bij regen vrijwel onberijdbaar werden. </p><p>In het Brabantse <a href="/wiki/Lier_(Belgi%C3%AB)" title="Lier (België)">Lier</a> waren de belangrijkste magazijnen waar voedsel en andere goederen verzameld werden. Per paard en wagen werd het materiaal in konvooi met een maximale snelheid van 4 à 5 km per uur naar <a href="/wiki/Antwerpen_(stad)" title="Antwerpen (stad)">Antwerpen</a> vervoerd. Daar werd de nacht doorgebracht vooraleer de reis naar het verzorgingsgebied <a href="/wiki/Ginneken" title="Ginneken">Ginneken</a> werd voortgezet. Deze route werd tot 23 oktober 1624 aangehouden, want op die datum verhuisde het Staatse leger van Made naar <a href="/wiki/Bergen_op_Zoom_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Bergen op Zoom (hoofdbetekenis)">Bergen op Zoom</a>, dat beter gelegen was om aanvallen uit te voeren op de konvooien. De Spanjaarden namen nu een nieuwe route, die verder van het Staatse legerkamp aflag, van Lier via een overnachting in <a href="/wiki/Rijkevorsel" title="Rijkevorsel">Rijkevorsel</a> naar Ginneken. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:HendrikvdBergh.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f3/HendrikvdBergh.jpg" decoding="async" width="243" height="420" class="mw-file-element" data-file-width="243" data-file-height="420" /></a><figcaption><a href="/wiki/Hendrik_van_den_Bergh" title="Hendrik van den Bergh">Hendrik van den Bergh</a>, commandant van de bevoorradingscorridor</figcaption></figure> <p>Omdat de magazijnen van Lier niet groot genoeg waren, werden er ook in <a href="/wiki/Herentals" title="Herentals">Herentals</a> magazijnen ingericht. De route liep via een overnachting in <a href="/wiki/Turnhout" title="Turnhout">Turnhout</a> naar Ginneken. Ook vanuit <a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="'s-Hertogenbosch (hoofdbetekenis)">'s-Hertogenbosch</a> gingen er af en toe konvooien naar Ginneken. Reizen gebeurde alleen overdag en, omdat de reis niet in een keer volbracht kon worden, werd er in versterkte plaatsen overnacht. In de winter echter waren de wegen slecht begaanbaar en was er maar 8 uur licht. Daarom werd er in de winterperiode via een overnachting op andere versterkte plaatsen omgereden. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Hendrik_van_den_Bergh">Hendrik van den Bergh</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: Hendrik van den Bergh" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: Hendrik van den Bergh"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Hendrik van den Bergh lag in de zomer van 1624 met zijn troepen in de buurt van <a href="/wiki/Kleef_(stad)" title="Kleef (stad)">Kleef</a>. Hij wilde in eerste instantie <a href="/wiki/Grave_(plaats)" title="Grave (plaats)">Grave</a> belegeren, maar dat bleek vanwege de periodieke overstromingen rondom Grave niet mogelijk. Wel veroverde hij andere minder belangrijke plaatsen als Kleef en <a href="/wiki/Gennep_(plaats)" title="Gennep (plaats)">Gennep</a>. Op 9 augustus stak een Staats leger bij Nijmegen de Waal over waarop Hendrik van den Bergh met zijn leger richting <a href="/wiki/Venlo_(stad)" title="Venlo (stad)">Venlo</a> trok. Het Staatse leger zette koers richting Breda, en Hendrik ging erachteraan. Op 24 september voegde hij zich bij Spinola,<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> die hem eind oktober benoemde tot commandant van de bevoorradingscorridor. Daarvoor kreeg hij de beschikking over voetvolk, geschut en het grootste deel van de ruiterij; in totaal zo'n 25.000 man. Van den Bergh liet de soldaten patrouilleren en strategische punten zoals kruisingen en waterwegen bewaken. De konvooien zelf werden bewaakt door ruitereenheden die ervoor, aan de flanken en erachter reden. Naast de voertuigen liep het voetvolk en aan de kop en staart reed geschut mee. </p><p>Toch leden de belegeraars honger. Bij de <a href="/wiki/Capitulatie_(overgave)" title="Capitulatie (overgave)">capitulatie</a> van Breda merkte de commandant van de algemene reserve, Coloma, op dat het Bredase garnizoen er beter aan toe was dan het eigen leger. De ondervoeding was een gevolg van diefstal van goederen onderweg, organisatorische problemen met de bevoorrading aan het begin van het beleg, Staatse overvallen en de slecht begaanbare wegen. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Situatie_in_Breda">Situatie in Breda</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=14" title="Bewerk dit kopje: Situatie in Breda" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=14" title="De broncode bewerken van de sectie: Situatie in Breda"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Siege_of_Breda_60_stuiver_77001242.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Siege_of_Breda_60_stuiver_77001242.jpg/260px-Siege_of_Breda_60_stuiver_77001242.jpg" decoding="async" width="260" height="125" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Siege_of_Breda_60_stuiver_77001242.jpg/390px-Siege_of_Breda_60_stuiver_77001242.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Siege_of_Breda_60_stuiver_77001242.jpg/520px-Siege_of_Breda_60_stuiver_77001242.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="384" /></a><figcaption>Noodgeld geslagen door het stadsbestuur van Breda in januari 1625</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Justinus_van_Nassau_1559-1631.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Justinus_van_Nassau_1559-1631.jpg/260px-Justinus_van_Nassau_1559-1631.jpg" decoding="async" width="260" height="329" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Justinus_van_Nassau_1559-1631.jpg/390px-Justinus_van_Nassau_1559-1631.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Justinus_van_Nassau_1559-1631.jpg/520px-Justinus_van_Nassau_1559-1631.jpg 2x" data-file-width="759" data-file-height="960" /></a><figcaption><a href="/wiki/Justinus_van_Nassau" title="Justinus van Nassau">Justinus van Nassau</a>, gouverneur van Breda</figcaption></figure> <p>Er was ruim voldoende voedsel in voorraad, zodat het garnizoen geen honger leed tijdens het beleg, en er zelfs nog over was na de verovering. Ook de burgers moesten per persoon een jaarvoorraad aan voedsel inslaan, maar die voorraad was na negen maanden verbruikt. Waarschijnlijk was er al snel gebrek aan tabak en boter, gezien het aantal smokkelaars dat langs de Spaanse linies kon sluipen om deze lucratieve goederen te verhandelen. Vooral in het begin konden er goederen de stad ingesmokkeld worden, omdat de linies nog niet helemaal klaar waren. Naast goederen konden er ook inlichtingen van en naar Breda verstuurd worden. Later werd de smokkel en het versturen van berichten riskanter. </p><p>Toen de aanval op Breda naderbij kwam, brandde het garnizoen alle gebouwen rond de vesting plat en werden bomen en struiken omgehakt om een goed zicht te kunnen krijgen op het naderende Spaanse leger. Na de omsingeling deed het Bredase garnizoen in de eerste maand elke twee dagen een uitval op de Spanjaarden die de contra- en circumvallatielinies aan het aanleggen waren. Toen het Staatse leger van 1 tot 25 oktober bij Made verbleef, werden er eens per vijf dagen uitvallen gedaan, en daarna werd het eens in de vier dagen. Na 25 februari kwam het garnizoen niet meer in actie, althans volgens de beschrijving van Pier Francesco Pieri, een Italiaanse kapitein in Spaanse dienst. Deze beschrijving is weliswaar niet helemaal compleet, maar geeft toch een goed beeld van de activiteit van het garnizoen. De Hollandse geschiedschrijver <span style="font-variant:small-caps;">Van der Hoeven</span> bekritiseerde de manier van verdedigen van <a href="/wiki/Justinus_van_Nassau" title="Justinus van Nassau">Justinus van Nassau</a>. Volgens hem had Justinus veel meer uitvallen moeten doen in het begin, zodat het Spaanse leger geen tijd kreeg om de contravallatie- en circumvallatielinies op te werpen. Volgens <span style="font-variant:small-caps;">Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">Eimermann</span> was deze tactiek juist het idee van prins Maurits, die hoger in rang stond dan Justinus. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Noodmunten">Noodmunten</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=15" title="Bewerk dit kopje: Noodmunten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=15" title="De broncode bewerken van de sectie: Noodmunten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Om te zorgen dat het garnizoen trouw bleef aan de gouverneur, moest het tijdig uitbetaald worden. Maar het garnizoen was groot, het beleg duurde lang, en de verbindingen met Holland waren afgesneden. Daarom vaardigde het stadsbestuur een bevel uit dat alle burgers hun zilverwerk moesten inleveren op het stadhuis, waar er verschillende soorten munten van werden geslagen. Zo kon het garnizoen toch uitbetaald worden. Er werden zes soorten munten geslagen, van zilver en van koper. De zilveren munten, van 60, 40 en 20 stuivers, werden in januari 1625 aangemunt. De intrinsieke waarde van het zilver was slechts de helft. De koperen munten van 2 en 1 stuiver werden in het voorjaar van 1625 geslagen.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Hoewel de bevolking niet omkwam van de honger, heersten er wel ziektes als <a href="/wiki/Dysenterie" title="Dysenterie">dysenterie</a> en <a href="/wiki/Scheurbuik" title="Scheurbuik">scheurbuik</a> in de stad door de grote bevolkingsdichtheid en de verminderende weerstand vanwege de voedselschaarste. De sterfte vanwege de belegering en ziektes was onder het garnizoen zo'n 38% en onder de burgerbevolking zo'n 34%.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Staatse_activiteiten">Staatse activiteiten</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=16" title="Bewerk dit kopje: Staatse activiteiten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=16" title="De broncode bewerken van de sectie: Staatse activiteiten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Dreiging_vanuit_Made">Dreiging vanuit Made</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=17" title="Bewerk dit kopje: Dreiging vanuit Made" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=17" title="De broncode bewerken van de sectie: Dreiging vanuit Made"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Beleg_van_Breda_1624_Staats_bivak.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Beleg_van_Breda_1624_Staats_bivak.JPG/260px-Beleg_van_Breda_1624_Staats_bivak.JPG" decoding="async" width="260" height="169" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Beleg_van_Breda_1624_Staats_bivak.JPG/390px-Beleg_van_Breda_1624_Staats_bivak.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Beleg_van_Breda_1624_Staats_bivak.JPG/520px-Beleg_van_Breda_1624_Staats_bivak.JPG 2x" data-file-width="1596" data-file-height="1036" /></a><figcaption>Rechts van de kaart het Staatse bivak bij Made met <a href="/wiki/Approche" title="Approche">naderingsloopgraven</a> in de richting van de Spaanse circumvallatielinie (linksboven op de kaart)</figcaption></figure> <p>Op 10 september zette Maurits, die in het oosten van de Republiek verbleef, met zijn leger koers naar <a href="/wiki/Kleef_(stad)" title="Kleef (stad)">Kleef</a>. Van daaruit trok hij op 16 september via <a href="/wiki/Grave_(plaats)" title="Grave (plaats)">Grave</a> naar <a href="/wiki/Megen" title="Megen">Megen</a> en <a href="/wiki/Alem_(Maasdriel)" class="mw-redirect" title="Alem (Maasdriel)">Alem</a> en tot slot bereikte hij op 28 september <a href="/wiki/Raamsdonk" title="Raamsdonk">Raamsdonk</a> en <a href="/wiki/Geertruidenberg_(plaats)" title="Geertruidenberg (plaats)">Geertruidenberg</a>. Op 30 september trok het leger naar <a href="/wiki/Made_(Noord-Brabant)" title="Made (Noord-Brabant)">Made</a> via een <a href="/wiki/Pontonbrug" title="Pontonbrug">pontonbrug</a> die over de <a href="/wiki/Donge" title="Donge">Donge</a> geslagen was. Daar liet Maurits ter verdediging een aarden wal om het kamp aanleggen, van waaruit een naderingsloopgraaf gegraven werd in de richting van de Spaanse circumvallatielinie. Het Staatse leger bestond volgens Pieri toen uit 25.000 man voetvolk en 2.400 ruiters, te weinig voor een frontale aanval. Het doel van de aanwezigheid bij Made, op zo'n 3 tot 4 km ten noorden van de Spaanse verdedigingswerken, was vooral te voorkomen dat Spinola genoeg man kon vrijmaken voor een bestorming op de stad. Toen Spinola vernam dat de Staatsen zich in Made legerden, liet hij de Spaanse linie aan die kant extra beveiligen door soldaten van de algemene reserve. De beide verdedigingslinies tegenover het Staatse leger waren nog niet helemaal af, zodat er daar een gat in de verdediging was. </p><p>De belegering van Breda was groot nieuws in Europa en trok veel bekijks van hooggeplaatste burgers en legeraanvoerders.<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Zo kwam de Poolse prins <a href="/wiki/Wladislaus_Wasa" title="Wladislaus Wasa">Wladislaus Wasa</a> op uitnodiging van <a href="/wiki/Isabella_van_Spanje" title="Isabella van Spanje">Isabella</a>, de <a href="/wiki/Landvoogd" title="Landvoogd">landvoogdes</a> van de <a href="/wiki/Zuidelijke_Nederlanden" title="Zuidelijke Nederlanden">Zuidelijke Nederlanden</a>, naar Brussel waar hij enige tijd verbleef. Toen hij de insluitingswerken wilde bezoeken kreeg Spinola van Isabella de opdracht om de Poolse prins met 1.000 ruiters op 25 september te escorteren naar Breda.<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Daar kwam hij aan op 26 september en na een aantal dagen te hebben doorgebracht bij de belegeraars vertrok de prins weer met zijn 1.000 ruiters.<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Omdat een groot deel van de Spaanse ruiterij de Poolse prins moest begeleiden, werd er gevreesd voor een aanval van Maurits die op dat moment met het leger bij Made verbleef.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Een aanval bleef echter uit. Later schreef Frederik Hendrik in zijn memoires dat een aanval een goede kans van slagen zou hebben gehad, omdat een groot deel van de Spaanse ruiterij weg was en de verdedigingswerken nog niet voltooid waren.<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Naast de Staatsen meden echter ook de Spanjaarden een beslissend gevecht: daarvoor zouden veel soldaten nodig zijn, die de stad op dat moment niet tegen bevoorrading zouden kunnen beschermen. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pogingen_om_de_Spaanse_bevoorrading_te_belemmeren">Pogingen om de Spaanse bevoorrading te belemmeren</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=18" title="Bewerk dit kopje: Pogingen om de Spaanse bevoorrading te belemmeren" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=18" title="De broncode bewerken van de sectie: Pogingen om de Spaanse bevoorrading te belemmeren"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Maurits was zich ervan bewust dat het Staatse leger niet groot genoeg was om Breda te ontzetten met een grote aanval en koos er daarom voor om te proberen de Spaanse bevoorrading zodanig te belemmeren, dat Spinola het beleg zou moeten opgeven door gebrek aan voedsel.<sup id="cite_ref-RoozeE58_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-RoozeE58-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Er waren al Staatse ruiters in <a href="/wiki/Wouw_(plaats)" title="Wouw (plaats)">Wouw</a> gelegerd die regelmatig konvooien overvielen, maar om de aanvoerweg te kunnen afsnijden zou men Antwerpen moeten veroveren.<sup id="cite_ref-RoozeE58_42-1" class="reference"><a href="#cite_note-RoozeE58-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Eerst probeerde Maurits Antwerpen te veroveren door een list. <a href="/wiki/Het_Steen_(Antwerpen)" title="Het Steen (Antwerpen)">Het Steen van Vlaanderen</a>, zoals het kasteel van Antwerpen genoemd wordt, werd bewaakt door ongeveer 80 man, die ziek of te oud waren om aan het beleg deel te nemen. In de nacht van 12 op 13 oktober 1624 vertrokken Staatse troepen verkleed als Spaanse soldaten en met wagens bedekt met <a href="/wiki/Bourgondisch_kruis" title="Bourgondisch kruis">Bourgondische kruisen</a> naar Antwerpen. Die nacht was het erg donker en de wind waaide in de richting van de Staatse troepen zodat ze ongemerkt het kasteel konden bereiken. Toen ze een gat in de poort trachtten te slaan, werden ze echter ontdekt door een Spaanse wacht die een musketschot loste waarmee het kasteel gealarmeerd werd. Direct werd de Staatse actie afgebroken, en de soldaten vluchtten met achterlating van alle gereedschappen en bootjes. </p><p>Later probeerden Staatse troepen opnieuw het kasteel van Antwerpen in te nemen, maar toen zij 's nachts de vestingstad naderden, zagen zij vuurtjes op de vestingwallen waardoor ze dachten dat ze ontdekt waren, en trokken zich terug.<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Toen de waterstand in de winter steeg, werd het voor de Spanjaarden onmogelijk geacht om Breda nog te bestormen. Daarop trok Maurits met een deel van het leger op 22 oktober weg uit Made naar een meer comfortabele en veilige plek bij <a href="/wiki/Roosendaal_(stad)" class="mw-redirect" title="Roosendaal (stad)">Roosendaal</a>, ten zuidwesten en op een grotere afstand van Breda. Frederik Hendrik vertrok op diezelfde dag met het andere deel van het leger via Geertruidenberg naar <a href="/wiki/Sprang-Capelle" title="Sprang-Capelle">Sprang</a>, ten noordoosten en eveneens op grotere afstand van Breda. Op 24 oktober 1624 nam Frederik Hendrik zijn intrek in het hoofdkwartier in de Langstraat. Dat was een vrij nieuw en ruim woonhuis aan de Groote Straat in Waalwijk. Hij verbleef daar met tussenpozen tot 29 juli 1625. Op 2 juni legde hij te Waalwijk de eed af als stadhouder van Holland en Zeeland. Op 6 juli liet de prins zich beëdigen als stadhouder van Overijssel, op 9 juli van Utrecht en op 25 juli van Gelderland. Alle plechtigheden vonden plaats te velde, dus in Waalwijk. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pogingen_om_Breda_te_bevoorraden">Pogingen om Breda te bevoorraden</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=19" title="Bewerk dit kopje: Pogingen om Breda te bevoorraden" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=19" title="De broncode bewerken van de sectie: Pogingen om Breda te bevoorraden"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Begin december werd duidelijk dat de Staatsen de bevoorrading van het Spaanse leger niet genoeg konden hinderen. Omdat er maar tot mei 1625 voor de burgerij voldoende voedsel aanwezig was, koos de legerleiding ervoor om in december door de linies heen te breken en de stad met schepen te bevoorraden. Op 10 december was het <a href="/wiki/Volle_maan_(astronomie)" title="Volle maan (astronomie)">volle maan</a> en zou het water hoog staan, waardoor het mogelijk was met grote schepen de Mark op te varen. Maar uiteindelijk werd de aanval afgelast omdat door de ongunstige windrichting het zeewater niet de Mark werd opgestuwd.<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ook probeerde Maurits een grote dam in de Mark te bouwen in de buurt van <a href="/wiki/Zevenbergen_(Moerdijk)" title="Zevenbergen (Moerdijk)">Zevenbergen</a> waar de <a href="/wiki/Roode_Vaart" title="Roode Vaart">Roode Vaart</a> op de Mark uitkomt, en toen dat mislukte nog eens ten oosten van die plek. Een poging om de <a href="/wiki/Haagse_Beemden_(wijk)" title="Haagse Beemden (wijk)">Beemden</a> bij Breda te laten overstromen, waardoor ze voor beladen roeiboten bevaarbaar zouden worden, mislukte eveneens.<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Poging_tot_ontzet">Poging tot ontzet</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=20" title="Bewerk dit kopje: Poging tot ontzet" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=20" title="De broncode bewerken van de sectie: Poging tot ontzet"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Op 23 april 1625 overleed prins Maurits na een korte ziekte. Zijn opvolger als bevelhebber van het leger was zijn halfbroer <a href="/wiki/Frederik_Hendrik_van_Oranje" title="Frederik Hendrik van Oranje">Frederik Hendrik</a>. Hij wilde met goedkeuring van de Staten van Holland nog een laatste poging wagen om de stad te bevrijden. In Geertruidenberg werd een grote troepenmacht bijeengebracht van 40.000 man voetvolk en 6.000 à 7.000 ruiters.<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Voor Spinola was het door tegenstrijdige berichtgeving niet duidelijk wat het doel was van dit leger. Hij wist niet of 's-Hertogenbosch, het vak Teteringen of <a href="/wiki/Wesel_(stad)" class="mw-redirect" title="Wesel (stad)">Wesel</a> aangevallen zou worden, of dat de bevoorrading het doelwit zou zijn. Voor de zekerheid liet Spinola de bevoorradingscorridor en het vak Teteringen versterken met troepen van de algemene reserve. </p><p>Het Staatse leger werd op 2 mei gesplitst: de prins trok met zijn leger naar <a href="/wiki/%27s_Gravenmoer" title="'s Gravenmoer">'s Gravenmoer</a> en zijn generaal graaf <a href="/wiki/Peter_Ernst_II_van_Mansfeld" title="Peter Ernst II van Mansfeld">Ernst van Mansfeld</a> ging naar het wat zuidelijker gelegen <a href="/wiki/Dongen_(plaats)" title="Dongen (plaats)">Dongen</a>. Omdat Frederik Hendrik geen beslissend gevecht aan wilde gaan met de algemene reserve van Spinola, koos hij voor een snelle verrassingsaanval op het vak Terheijden. </p><p>Van het totale leger werden 5.000 ruiters en 975 man voetvolk geselecteerd die deel zouden uitmaken van de aanvalsmacht. De rest van het leger vestigde zich achter de rivier de <a href="/wiki/Donge" title="Donge">Donge</a>, een natuurlijke barrière. Volgens het plan zou het voetvolk het dorp Terheijden bezetten, waarna de ruiterij, die buiten Terheijden zou wachten, de Hartelbergen zou bestormen. Graaf Mansfeld moest troepenbewegingen uitvoeren in de buurt van het vak Teteringen om daarmee de indruk te wekken dat ze aan die kant zouden aanvallen. Wanneer alle obstakels die de scheepvaart zouden kunnen belemmeren op de Mark waren opgeruimd, moest <a href="/wiki/Ernst_Casimir_van_Nassau-Dietz" title="Ernst Casimir van Nassau-Dietz">Ernst Casimir van Nassau</a>, een neef van Frederik Hendrik en stadhouder van Friesland, de vanuit Roosendaal varende schepen escorteren om Breda te bevoorraden en het garnizoen af lossen. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Beleg_van_Breda_1624_-_Staatse_aanval_op_Terheijden.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Beleg_van_Breda_1624_-_Staatse_aanval_op_Terheijden.JPG/260px-Beleg_van_Breda_1624_-_Staatse_aanval_op_Terheijden.JPG" decoding="async" width="260" height="137" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Beleg_van_Breda_1624_-_Staatse_aanval_op_Terheijden.JPG/390px-Beleg_van_Breda_1624_-_Staatse_aanval_op_Terheijden.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Beleg_van_Breda_1624_-_Staatse_aanval_op_Terheijden.JPG/520px-Beleg_van_Breda_1624_-_Staatse_aanval_op_Terheijden.JPG 2x" data-file-width="1424" data-file-height="753" /></a><figcaption>Aanval op Terheijden. Het voetvolk zet koers richting de verdedigingswerken terwijl de ruiterij wacht totdat het dorp bezet is</figcaption></figure> <p>Op 15 mei vertrok de aanvalsmacht naar Terheijden. Daar werd een <a href="/wiki/Redoute" title="Redoute">redoute</a> eenvoudig met gebruik van <a href="/wiki/Handgranaat" title="Handgranaat">handgranaten</a> ingenomen. Een Spaanse patrouille hoorde de knallen en sloeg alarm in het kamp. Om de <a href="/wiki/Tamboer_(verdedigingswerk)" title="Tamboer (verdedigingswerk)">tamboer</a> te veroveren die dichter bij het kamp lag, viel een deel van het leger de flank aan en het andere deel de voorkant. Bij de omtrekking om de tamboer werd ook een <a href="/wiki/Lunet" title="Lunet">lunet</a> veroverd; de verdedigers zagen de Staatsen aan hun open kant aankomen, en sloegen op de vlucht. De verdedigers van de tamboer konden vervolgens in de rug aangevallen worden, waarop ook zij ervandoor gingen. Toen Roma, de commandant van de sector, zag wat er gebeurde, stuurde hij een compagnie Italianen op de Staatse soldaten af, die tevergeefs probeerden om de Staatsen te verslaan. Het laatste verdedigingswerk voor de Hartelbergen, een schans, moest op handen en voeten door de soldaten beklommen worden, omdat er geen <a href="/wiki/Stormladder" title="Stormladder">stormladders</a> aangekomen waren. De schans werd verdedigd door <a href="/wiki/Piek_(wapen)" title="Piek (wapen)">piekeniers</a> en de klimmende soldaten waren daarbij een makkelijk doelwit. Toen de Staatsen ten slotte aan de winnende hand waren kwam Baglione, de commandant van de Hartelbergen, te hulp met ruiters en voetvolk. De aanval werd afgebroken en de Staatse soldaten trokken zich terug. </p><p>Hoewel de aanval mislukte, was Spinola wel geschrokken, omdat de circumvallatielinie bijna was doorgebroken en de Staatsen daarna Breda hadden kunnen bevoorraden. Spinola achtte de kans niet klein dat er aan die kant van de linie opnieuw een poging gewaagd zou worden, en gaf het bevel de verdedigingswerken daar te verbeteren. Ongeveer 200 à 400 Staatse militairen werden bij deze aanval uitgeschakeld.<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Overgave">Overgave</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=21" title="Bewerk dit kopje: Overgave" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=21" title="De broncode bewerken van de sectie: Overgave"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Beleg_van_Breda_1624_-_capitulatie_en_terugtocht_uit_Breda.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Beleg_van_Breda_1624_-_capitulatie_en_terugtocht_uit_Breda.JPG/260px-Beleg_van_Breda_1624_-_capitulatie_en_terugtocht_uit_Breda.JPG" decoding="async" width="260" height="142" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Beleg_van_Breda_1624_-_capitulatie_en_terugtocht_uit_Breda.JPG/390px-Beleg_van_Breda_1624_-_capitulatie_en_terugtocht_uit_Breda.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Beleg_van_Breda_1624_-_capitulatie_en_terugtocht_uit_Breda.JPG/520px-Beleg_van_Breda_1624_-_capitulatie_en_terugtocht_uit_Breda.JPG 2x" data-file-width="1432" data-file-height="784" /></a><figcaption>Terugtocht van het Bredase garnizoen na de capitulatie</figcaption></figure> <p>Na de mislukte poging de <a href="/wiki/Linie" title="Linie">linie</a> te doorbreken, besloot Frederik Hendrik zich terug te trekken. Op 24 mei stuurde hij een <a href="/wiki/Encryptie" title="Encryptie">vercijferde</a> brief in tweevoud naar Justinus, de gouverneur van Breda, waarin stond dat de overmacht van Spinola te groot was en de insluitingswerken te sterk waren en dat hij zich daarom tegen zo gunstig mogelijke voorwaarden mocht overgeven. Ook moest Justinus met een aantal lichtsignalen <a href="/wiki/Sein_(teken)" title="Sein (teken)">seinen</a> voor hoeveel dagen de stad nog voedsel had. Die nacht werden er 11 fakkels ontstoken: er was dus nog voedsel tot 5 juni.<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Omdat Spinola een bericht had kunnen onderscheppen en ontcijferen wist hij van de voedselsituatie in de stad en dat er binnenkort een <a href="/wiki/Capitulatie_(overgave)" title="Capitulatie (overgave)">capitulatieaanbod</a> zou komen vanuit Breda. In plaats van op dat aanbod te wachten zond hij een boodschapper met het verzoek om onderhandelingen. Justinus stuurde de boodschapper terug met het bericht dat de stad spoedig <a href="/wiki/Ontzet" title="Ontzet">ontzet</a> zou worden, wellicht om te laten zien dat hij niet met de rug tegen de muur stond. Een tweede boodschapper die naar Breda ging met de ontcijferde brief in de hand, werd eveneens teruggestuurd. Bij de derde maal ging Justinus er wel op in en werden er met onder meer Hendrik van den Bergh besprekingen gehouden in een legertent buiten de vestingwerken. </p><p>Spinola bleek erg hoffelijk te zijn. Al Justinus' voorwaarden zouden worden ingewilligd op een na: <a href="/wiki/Godsdienstvrijheid" title="Godsdienstvrijheid">godsdienstvrijheid</a> binnen het Spaanse Breda. Op 2 juni werden de capitulatievoorwaarden door Spinola en Justinus getekend. Volgens een in die tijd gebruikelijke afspraak kregen de Bredase verdedigers een eervolle aftocht. Op 5 juni 1625 omstreeks 9 uur 's morgens begaf het <a href="/wiki/Garnizoen" title="Garnizoen">garnizoen</a> zich naar Geertruidenberg, bewapend, met wapperende vaandels, tromgeroffel en trompetgeschal.<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nasleep">Nasleep</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=22" title="Bewerk dit kopje: Nasleep" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=22" title="De broncode bewerken van de sectie: Nasleep"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het <a href="/wiki/Turfschip_van_Breda" title="Turfschip van Breda">turfschip</a> waarmee Breda 35 jaar eerder door de <a href="/wiki/Staatsen" title="Staatsen">Staatsen</a> was ingenomen en dat sindsdien ieder jaar het middelpunt was geweest van de feestelijkheden van de herdenking, werd na de komst van de Spanjaarden in de stad op 13 juni verbrand. Ook stukken uit het <a href="/wiki/Stadsarchief" class="mw-redirect" title="Stadsarchief">stadsarchief</a> die betrekking hadden op de list werden niet gespaard. Zo wilden de Spanjaarden en Italianen in Spaanse dienst de schandvlek uitwissen.<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De verovering van Breda was wereldnieuws. Nederlandse, Spaanse, Italiaanse en Engelse kranten en pamfletten publiceerden het nieuws over de capitulatie van Breda.<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Spinola werd na het beleg door de Spaanse koning Filips IV benoemd tot grootcommandeur in de <a href="/wiki/Orde_van_Sint-Jacob_van_het_Zwaard_(Spanje)" title="Orde van Sint-Jacob van het Zwaard (Spanje)">orde van Sint Jacob</a>. Ook werd hij gefeliciteerd in een brief door paus <a href="/wiki/Urbanus_VIII" class="mw-redirect" title="Urbanus VIII">Urbanus VIII</a>. Justinus werd door de Staten Generaal tijdens hun vergadering bedankt voor zijn bewezen goede diensten. </p><p>Nog tijdens het beleg van Breda werd door de Spaanse Raad van State (Consejo de Estado) in mei 1625 besloten geen andere steden meer te belegeren, ook al waren de Spaanse ministers zich bewust van de verzwakte positie van de Republiek; de kosten voor het onderhoud van zo'n groot leger waren te hoog. In plaats van een <a href="/wiki/Offensief_(militair)" title="Offensief (militair)">offensief</a> werd gekozen voor een <a href="/wiki/Defensie_(landsverdediging)" title="Defensie (landsverdediging)">defensieve</a> oorlog waarbij het leger voor een groot deel werd ingekrompen. In de opvolgende jaren verslechterde de financiële positie van Spanje, terwijl die van de Republiek beter werd, door nieuwe <a href="/wiki/Accijns" title="Accijns">accijnzen</a> en financiële steun vanuit Frankrijk. In 1625 raakte Engeland betrokken bij de oorlog met Spanje en later, in 1628 brak er ook tussen Frankrijk en Spanje een oorlog uit. Deze ontwikkelingen, samen met de <a href="/wiki/Slag_in_de_Baai_van_Matanzas" title="Slag in de Baai van Matanzas">verovering van de Zilvervloot</a> door <a href="/wiki/Piet_Hein_(zeevaarder)" title="Piet Hein (zeevaarder)">Piet Hein</a>, veranderden de verhoudingen in de <a href="/wiki/Lage_Landen_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Lage Landen (hoofdbetekenis)">Lage Landen</a>.<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In Breda waren de katholieke inwoners zeer gelukkig met de inname door Spanje, die nu eindelijk weer hun geloof vrij konden beleven. Een groot deel van de protestantse bevolking trok juist weg naar omliggende dorpen of naar steden in de Republiek.<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hoeveel precies weet men niet, maar bij de census van 1631 stonden er 700 huizen leeg en werden er 2702 inwoners geteld. De nieuwe gouverneur van de stad werd de commandant van Spinola, Van Balacon. De stad zelf ging als voltallig lid weer deel uitmaken van het Hertogdom Brabant. Breda bleef een bolwerk dat gebruikt werd voor invallen in de Republiek. Breda zou nog 12 jaar in Spaanse handen blijven voordat het op 11 oktober 1637, na een <a href="/wiki/Beleg_van_Breda_(1637)" title="Beleg van Breda (1637)">beleg</a> van nog geen drie maanden, heroverd werd door <a href="/wiki/Frederik_Hendrik_van_Oranje" title="Frederik Hendrik van Oranje">Frederik Hendrik</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Culturele_verwerkingen">Culturele verwerkingen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=23" title="Bewerk dit kopje: Culturele verwerkingen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=23" title="De broncode bewerken van de sectie: Culturele verwerkingen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Le_si%C3%A8ge_de_Br%C3%A9da_-_Jacques_Callot.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Le_si%C3%A8ge_de_Br%C3%A9da_-_Jacques_Callot.jpg/260px-Le_si%C3%A8ge_de_Br%C3%A9da_-_Jacques_Callot.jpg" decoding="async" width="260" height="222" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Le_si%C3%A8ge_de_Br%C3%A9da_-_Jacques_Callot.jpg/390px-Le_si%C3%A8ge_de_Br%C3%A9da_-_Jacques_Callot.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Le_si%C3%A8ge_de_Br%C3%A9da_-_Jacques_Callot.jpg/520px-Le_si%C3%A8ge_de_Br%C3%A9da_-_Jacques_Callot.jpg 2x" data-file-width="1602" data-file-height="1365" /></a><figcaption><i>Le Siège de Bréda</i> door <a href="/wiki/Jacques_Callot" title="Jacques Callot">Jacques Callot</a> die hij maakte in opdracht van de landvoogdes <a href="/wiki/Isabella_van_Spanje" title="Isabella van Spanje">Isabella</a>.</figcaption></figure> <p>Veel kunstenaars, onder wie letterkundigen, graveurs en schilders hebben zich gewijd aan de Spaanse overwinning op Breda van 1625. Het verslag <i>"Obsidio Bredana"</i>, geschreven door de Spaanse <a href="/wiki/Jezu%C3%AFeten" title="Jezuïeten">jezuïet</a> Herman Hugo, vertelt uitgebreid het verloop van het beleg en is daarom gebruikt door kunstenaars om een beeld te krijgen van het beleg. Zijn versie was oorspronkelijk in het <a href="/wiki/Latijn" title="Latijn">Latijn</a> geschreven, maar vertalingen ervan kwamen ook in het Spaans, Engels en Frans. Opmerkelijk is dat Frederik Hendrik de Franse versie bezat en daar bij de <a href="/wiki/Beleg_van_Breda_(1637)" title="Beleg van Breda (1637)">belegering van Breda in 1637</a> dankbaar gebruik van maakte.<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kopergravure">Kopergravure</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=24" title="Bewerk dit kopje: Kopergravure" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=24" title="De broncode bewerken van de sectie: Kopergravure"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Van het beleg is door <a href="/wiki/Jacques_Callot" title="Jacques Callot">Jacques Callot</a> met zes gegraveerde koperplaten een kaart gemaakt, genaamd <i>Le Siège de Bréda</i>, die scènes bevat van het beleg, waaronder de uittocht en de aanval op de Hartelbergen. Deze uit <a href="/wiki/Nancy" title="Nancy">Nancy</a> afkomstige kunstenaar was in dienst van hertog <a href="/wiki/Karel_IV_van_Lotharingen" title="Karel IV van Lotharingen">Karel IV van Lotharingen</a>; hij werd hartelijk bedankt voor het uitlenen van de kunstenaar door landvoogdes Isabella. De kaart bevat een begeleidende tekst met de belangrijkste gebeurtenissen die genummerd zijn en die verwijzen naar scènes op de kaart.<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Toneel">Toneel</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=25" title="Bewerk dit kopje: Toneel" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=25" title="De broncode bewerken van de sectie: Toneel"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><i>El Sitio de Bredá</i> is een toneelstuk van <a href="/wiki/Pedro_Calder%C3%B3n_de_la_Barca" title="Pedro Calderón de la Barca">Pedro Calderón de la Barca</a> over het beleg van Breda, geschreven in 1628. Hoewel de schrijver gebruik heeft gemaakt van verschillende bronnen is het fictie, geen historische weergave. Calderón heeft ingrepen gepleegd om het stuk te dramatiseren, en ook is het vanuit een Spaans oogpunt geschreven: het Spaanse leger en zijn officieren zijn de 'goeden'. De meeste overeenkomsten met het werkelijke beleg komen tot uitdrukking in de scène waarin de onderhandelingen worden gehouden. Een fantasie van de schrijver is de liefdesscène tussen stadhouder Frederik Hendrik en de half-fictieve oorlogsweduwe Flora.<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="In_fictie">In fictie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=26" title="Bewerk dit kopje: In fictie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=26" title="De broncode bewerken van de sectie: In fictie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Uitgebreid komt het beleg voor in het boek <i>El sol de Breda</i> (<i>De zon over Breda</i>, Baarn 2000) uit 1998 van <a href="/wiki/Arturo_Perez-Reverte" class="mw-redirect" title="Arturo Perez-Reverte">Arturo Perez-Reverte</a>, een historische thriller die deel uitmaakt van de serie <i>De avonturen van Kapitein Alatriste</i>. Het verhaal gaat over het beleg door de ogen van een vijftienjarige Spaanse soldaat. In 2007 kwam er een film uit over deze Spaanse fictieve held (<i><a href="/wiki/Alatriste" title="Alatriste">Alatriste</a></i>), waarin hij tijdens het beleg kruitvaten moet aanbrengen in de gegraven tunnels onder de stad. Als hij aan de ontploffing weet te ontsnappen verneemt hij dat het beleg net is opgeheven. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="La_rendición_de_Breda"><span id="La_rendici.C3.B3n_de_Breda"></span>La rendición de Breda</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=27" title="Bewerk dit kopje: La rendición de Breda" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=27" title="De broncode bewerken van de sectie: La rendición de Breda"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Velazquez-The_Surrender_of_Breda.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Velazquez-The_Surrender_of_Breda.jpg/300px-Velazquez-The_Surrender_of_Breda.jpg" decoding="async" width="300" height="247" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Velazquez-The_Surrender_of_Breda.jpg/450px-Velazquez-The_Surrender_of_Breda.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Velazquez-The_Surrender_of_Breda.jpg/600px-Velazquez-The_Surrender_of_Breda.jpg 2x" data-file-width="3051" data-file-height="2516" /></a><figcaption>De overgave van Breda (<a href="/wiki/Diego_Vel%C3%A1zquez_(kunstschilder)" title="Diego Velázquez (kunstschilder)">Diego Velázquez</a>, 1634)</figcaption></figure> <p>In opdracht van <a href="/wiki/Filips_IV_van_Spanje" title="Filips IV van Spanje">Filips IV van Spanje</a> vervaardigde de <a href="/wiki/Kunstschilder" title="Kunstschilder">kunstschilder</a> <a href="/wiki/Diego_Vel%C3%A1zquez_(kunstschilder)" title="Diego Velázquez (kunstschilder)">Diego Velázquez</a> in 1634–1635 het schilderij met de titel "La rendición de Breda" (<a href="/wiki/De_overgave_van_Breda" title="De overgave van Breda">De overgave van Breda</a>). Vanwege de Spaanse <a href="/wiki/Piekenier" title="Piekenier">piekeniers</a> op het schilderij is het ook bekend onder de bijnaam "Las lanzas" (De <a href="/wiki/Lans_(wapen)" title="Lans (wapen)">lansen</a>). Het hangt in het <a href="/wiki/Museo_del_Prado" class="mw-redirect" title="Museo del Prado">Museo del Prado</a> te <a href="/wiki/Madrid_(stad)" title="Madrid (stad)">Madrid</a>. Op het schilderij is aan de linkerkant Justinus afgebeeld die van zijn paard afgestegen is om de sleutels van Breda met een kniebuiging aan Spinola te overhandigen. Aan de rechterkant staat Spinola die, voordat hij de sleutels aanneemt, vriendschappelijk zijn hand op de schouder van Justinus legt. Waarschijnlijk heeft een echte sleuteloverhandiging niet plaatsgevonden, maar de hoffelijkheid die hier wordt verbeeld was er zeker. Dat blijkt onder andere ook uit het bevel dat Spinola gaf om het Bredase garnizoen te laten vertrekken zonder dat de Spaanse troepen tekenen van vreugde of vijandigheid mochten geven. Ook schreef een Spaanse geestelijke dat Justinus Spinola groette bij de uittocht uit Breda. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Recente_ontwikkelingen">Recente ontwikkelingen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=28" title="Bewerk dit kopje: Recente ontwikkelingen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=28" title="De broncode bewerken van de sectie: Recente ontwikkelingen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Overblijfselen_van_het_beleg">Overblijfselen van het beleg</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=29" title="Bewerk dit kopje: Overblijfselen van het beleg" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=29" title="De broncode bewerken van de sectie: Overblijfselen van het beleg"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na het beleg werden de circumvallatie- en contravallatielinies en de bijbehorende redoutes en schansen rondom Breda snel <a href="/wiki/Ontmanteling" title="Ontmanteling">ontmanteld</a> door de Spanjaarden, om te voorkomen dat het Staatse leger ze zou kunnen gebruiken om te proberen Breda met een <a href="/wiki/Belegering" title="Belegering">beleg</a> meteen te heroveren. De grachten werden gevuld met de aarde van de wallen. </p><p>Hoewel de belegeringswerken werden ontmanteld, zijn er bij een <a href="/wiki/Archeologische_opgraving" title="Archeologische opgraving">archeologische opgraving</a> restanten gevonden van een <a href="/wiki/Greppel" title="Greppel">greppel</a> die vermoedelijk gebruikt werd door Spinola's leger. Het gaat om een <a href="/wiki/Redoute" title="Redoute">redoute</a> uit de circumvallatielinie met een omgracht terrein van 29 bij 30 meter. Het onderbroken deel in de gevonden gracht werd gebruikt als toegang tot de redoute. Ten noorden van de redoute werd in de linie een <a href="/wiki/Redan_(vestingwerk)" title="Redan (vestingwerk)">redan</a> aangetroffen die voor een deel is doorsneden door een greppel van een legerkamp dat gebruikt werd door troepen van Frederik Hendrik in het <a href="/wiki/Beleg_van_Breda_(1637)" title="Beleg van Breda (1637)">beleg van 1637</a>.<sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De <a href="/wiki/Spinolaschans" title="Spinolaschans">Spinolaschans</a> of <i>Grote Schans</i> die de land- en waterweg in de richting van Breda moest beheersen, werd net als alle andere belegeringswerken ontmanteld in 1625, maar bij het beleg van Breda door Frederik Hendrik in 1637 werd op dezelfde plek opnieuw een schans opgeworpen, die pas in 1952 zijn verdedigingsfunctie verloor. Tegenwoordig maken de overblijfselen van de schans deel uit van een natuurgebied.<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bronnen">Bronnen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=30" title="Bewerk dit kopje: Bronnen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=30" title="De broncode bewerken van de sectie: Bronnen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span style="font-variant:small-caps;">V.A.M. Beermann, F.A. Brekelmans, J.P. van Dooren, J.L.M. de Lepper, C.J.A.C. Peeters</span> (1977): <i>Geschiedenis van Breda II, Aspecten van de stedelijke historie 1568–1795</i> (in de voetnoten genoemd: Geschiedenis van Breda II)</li> <li><span style="font-variant:small-caps;">R.de Graaf</span> (2004): <i>Oorlog, mijn arme schapen: een andere kijk op de Tachtigjarige Oorlog 1565–1648</i> Franeker:Van Wijnen <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9051942729" title="Speciaal:Boekbronnen/9051942729">ISBN 9051942729</a></span></li> <li><span style="font-variant:small-caps;">J.I. Israel</span> (2008): De Republiek / druk 6: 1477–1806 Uitgeverij Van Wijnen <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9051943377" title="Speciaal:Boekbronnen/9051943377">ISBN 9051943377</a></span></li> <li><span style="font-variant:small-caps;">G. Parker</span> (2004): <i>The Army of Flanders and the Spanish Road, 1567–1659</i> Cambridge:Cambridge University Press. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9780521543927" title="Speciaal:Boekbronnen/9780521543927">ISBN 9780521543927</a></span></li> <li><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> (2005): <i>De belegering van Breda door Spinola 1624–1625</i> Alphen aan den Rijn: Canaletto/Repro-Holland. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9064698201" title="Speciaal:Boekbronnen/9064698201">ISBN 9064698201</a></span></li> <li><span style="font-variant:small-caps;">S.A. Vosters</span> (1993) <i>Het beleg en de overgave van Breda in geschiedenis, litteratuur en kunst I, De ontwikkeling van het motief</i>, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90-5391-010-7" title="Speciaal:Boekbronnen/90-5391-010-7">ISBN 90-5391-010-7</a></span>: Gemeentelijke Archiefdienst Breda</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voetnoten">Voetnoten</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=31" title="Bewerk dit kopje: Voetnoten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=31" title="De broncode bewerken van de sectie: Voetnoten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist" style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;-moz-column-width:30em; -webkit-column-width:30em; column-width:30em; list-style-type: decimal;"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>A continuation of all the principall occurrences which hath happened to the Leaguers lying before Breda : shewing into what great extreamity and necessity the armie of the Marquesse Spinola is likely to fall into for want of prouision and pay: for which causes he hath already lost aboue 12000 men. With a relation of the forces that are now a leauying vnder, and for the command of Count Mansfield, and the Duke of Brunswicke, by Collonell Smith, and Captaine Daniel de la Riue, with expectation</i> Uit een boek (1625) door B. A[lsop] voor Thomas Archer, waarin wordt gesteld dat Spinola 12.000 man heeft verloren.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.I. Israel</span> p. 531</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.I. Israel</span> p. 535</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">R.de Graaf</span> p. 455</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">S.A. Vosters</span> deel I, p. 36</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. B4</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.I. Israel</span> p. 539</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. A17</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. A20</span> </li> <li id="cite_note-G._G._van_der_Hoeven-10"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-G._G._van_der_Hoeven_10-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-G._G._van_der_Hoeven_10-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">G. G. van der Hoeven: <i>Geschiedenis der vesting Breda</i>, op <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.nl/books?id=DIc6AAAAcAAJ&pg=PA95&dq=gracht+Breda+breed&hl=nl&ei=WcUJTL3aNsfV4gaOwKBv&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CDMQ6AEwAQ#v=onepage&q=gracht%20Breda%20breed&f=false">Google books</a> Uitgever: Schiedam : Interbook International, [1974]</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. A21</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. A28</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. A29</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. A67</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. A41</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. A40</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. A43</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. A45</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. A54</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. A46</span> </li> <li id="cite_note-Rooze47-21"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Rooze47_21-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Rooze47_21-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. A47</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. A48</span> </li> <li id="cite_note-RoozeB1-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-RoozeB1_23-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. B1</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">S.A. Vosters</span> deel I, p. 37</span> </li> <li id="cite_note-RoozeB13-25"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-RoozeB13_25-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-RoozeB13_25-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. B13</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">S.A. Vosters</span> deel I, p. 39</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. A66</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. B32</span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. B40</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. B42</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. B47</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. B44</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. E40</span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. B5</span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">H. Enno van Gelder</span> (1955): De Nederlandse noodmunten van de Tachtigjarige Oorlog, ’s-Gravenhage p. 60-61.</span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. B65</span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. D56</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. D57</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. D61</span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. G22</span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. G23</span> </li> <li id="cite_note-RoozeE58-42"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-RoozeE58_42-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-RoozeE58_42-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. E58</span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. E60</span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. F48</span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. F53-F57</span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. G32</span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. G53</span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. G57</span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. G62</span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.P.M. Rooze</span> en <span style="font-variant:small-caps;">C.W.A.M. Eimermann</span> blz. G67</span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Leo Nierse</span>: <i>Breda, stad van borderlords en baronnen</i> op <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.nl/books?id=nkIemfQQkkEC&pg=PA95&dq=breda+wereldnieuws&hl=nl&ei=rCEDTNWzFdL84AbMq-DLDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CDYQ6AEwAQ#v=onepage&q=breda%20wereldnieuws&f=false">Google Books</a> p. 2, Raamsdonksveer: Vèrse Hoeven, cop. 2003.</span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Simon A. Vosters</span>: <i>Het beleg van Breda in het wereldnieuws</i> p. 35, Delft: Eburon, 1987.</span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J.I. Israel</span> p. 550-551.</span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text">Geschiedenis van Breda II p. 57</span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text">Geschiedenis van Breda II p. 55</span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">S.A. Vosters</span> deel I, p. 31</span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">S.A. Vosters</span> (1993) <i>Het beleg en de overgave van Breda in geschiedenis, litteratuur en kunst III, Tekstuitgave met inleiding, vertaling en aantekeningen van Calderón’s “El sitio de Bredá”</i>, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90-5391-010-7" title="Speciaal:Boekbronnen/90-5391-010-7">ISBN 90-5391-010-7</a></span>: Gemeentelijke Archiefdienst Breda, p. 1-3.</span> </li> <li id="cite_note-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-58">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/37501782/De_sporen_van_het_beleg_van_Breda_in_1625_en_1637"><i>De sporen van het beleg van Breda in 1625 en 1637</i></a> door R.D. Hoegen & H. de Kievith: geraadpleegd op 8 november 2009. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230129144717/https://www.academia.edu/37501782/De_sporen_van_het_beleg_van_Breda_in_1625_en_1637">Gearchiveerd</a> op 29 januari 2023.</span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://archeologie.breda.nl/2007/virtueel/sites-detail.asp?lni=nl&id=252">archeologie.breda.nl</a> <i>Spinolaschans 2007</i> door Onderzoeksbureau BAAC: geraadpleegd op 24 januari 2009</span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bredanassaustad.nl/monumenten/spinolaschans">www.bredanassaustad.nl</a> <i>Spinolaschans</i> geraadpleegd op 24 januari 2009</span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://maps.forten.info/toonkaart.php?rdx=112400&rdy=404200&zoom=2&name=de%20Spinolaschans">Luchtfoto van de Spinolaschans</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230531201923/http://maps.forten.info/toonkaart.php?rdx=112400&rdy=404200&zoom=2&name=de%20Spinolaschans">Gearchiveerd</a> op 31 mei 2023.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Externe_link">Externe link</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&veaction=edit&section=32" title="Bewerk dit kopje: Externe link" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&action=edit&section=32" title="De broncode bewerken van de sectie: Externe link"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dbnl.org/tekst/_geu001etku01_01/_geu001etku01_01_0231.php"><i>Een nieuw Claegh Liedeken, van Spinola over 't Belech der Stadt Breda</i></a>, een Geuzenlied over het Beleg van Breda door Spinola</li></ul> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Siege_of_Breda#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Siege of Breda">Mediabestanden</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-groot toccolours" style="display:flex; gap:1em; align-items:center; clear:both; margin:1em 0 -0.5em 0;"> <div style="min-width:max-content;"><span class="noviewer noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/25px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/38px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></div> <div>Zie de categorie <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Siege_of_Breda#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Siege of Breda">Beleg van Breda</a></b></i> van <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> voor mediabestanden over dit onderwerp.</div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67837862">.mw-parser-output .navigatie{position:relative;clear:both;overflow:auto;margin:1em auto -0.5em;padding:2px;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:87%}.mw-parser-output .navigatie-bewerken{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-bewerken .mw-ui-icon::before{background-size:0.9em}.mw-parser-output .navigatie-afb-links,.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{position:absolute}.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{right:2px}.mw-parser-output .navigatie-afb-groot{float:right;padding-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:#ddeef8;padding:2px 5.5em;font-weight:bold}.mw-parser-output .navigatie-inhoud{padding:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-inhoud p:first-child{margin:0}.mw-parser-output .navigatie div[style*="background-color"],.mw-parser-output .navigatie div[style*="background"]{color:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}</style> <div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Gevechten_om_Breda"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_gevechten_Breda" title="Sjabloon:Navigatie gevechten Breda"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span class="ui-state-disabled" typeof="mw:File"><span title="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)"><img alt="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_gevechten_Breda&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div id="Gevechten_om_Breda" class="navigatie-titel">Gevechten om <a href="/wiki/Breda" title="Breda">Breda</a></div> <div class="navigatie-inhoud"> <p>1577: <a href="/wiki/Beleg_van_Breda_(1577)" title="Beleg van Breda (1577)">Beleg door Hohenlohe</a> · 1581: <a href="/wiki/Furie_van_Houtepen" title="Furie van Houtepen">Furie van Houtepen</a> · 1590: <a href="/wiki/Turfschip_van_Breda" title="Turfschip van Breda">Turfschip van Breda</a> · 1624-25: <a class="mw-selflink selflink">Beleg door Spinola</a> · 1637: <a href="/wiki/Beleg_van_Breda_(1637)" title="Beleg van Breda (1637)">Beleg door Frederik Hendrik</a> · 1793: <a href="/wiki/Beleg_van_Breda_(1793)" title="Beleg van Breda (1793)">Beleg door Dumouriez</a> · 1813: <a href="/wiki/Beleg_van_Breda_(1813)" title="Beleg van Breda (1813)">Beleg door Roguet</a> </p> </div></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67837862"> <div class="navigatie mw-collapsible mw-collapsed" role="navigation" aria-labelledby="Gevechten_in_de_Tachtigjarige_Oorlog" data-expandtext="Uitklappen" data-collapsetext="Inklappen"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_Tachtigjarige_Oorlog" title="Sjabloon:Navigatie Tachtigjarige Oorlog"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/nl:Overleg_sjabloon:Navigatie_Tachtigjarige_Oorlog" title="Overleg sjabloon"><img alt="Overleg sjabloon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_Tachtigjarige_Oorlog&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div id="Gevechten_in_de_Tachtigjarige_Oorlog" class="navigatie-titel"><a href="/wiki/Lijst_van_gevechten_in_de_Tachtigjarige_Oorlog" title="Lijst van gevechten in de Tachtigjarige Oorlog">Gevechten</a> in de <a href="/wiki/Tachtigjarige_Oorlog" title="Tachtigjarige Oorlog">Tachtigjarige Oorlog</a></div> <div class="navigatie-inhoud mw-collapsible-content"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67785531">.mw-parser-output .navigatie-tabel{margin:0 auto 0 auto;text-align:left}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:right}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding-left:0.5em}@media screen and (max-width:640px){.mw-parser-output .navigatie-tabel tr{display:grid;grid-template-columns:1fr;width:100%;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-tabel tr:last-of-type{margin-bottom:0}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:unset}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding:unset}}</style><table class="navigatie-tabel vatop" cellpadding="0" cellspacing="0" style=""><tbody><tr><td class="links" style=""><b>Van Beeldenstorm tot Den Briel (1566–1572):</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Beleg_van_Valencijn_(1567)" title="Beleg van Valencijn (1567)">Valencijn</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Wattrelos" title="Slag bij Wattrelos">Wattrelos</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Lannoy" title="Slag bij Lannoy">Lannoy</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Oosterweel" title="Slag bij Oosterweel">Oosterweel</a> · <i><a href="/wiki/Oranjes_eerste_invasie" title="Oranjes eerste invasie">Eerste invasie</a></i> (<a href="/wiki/Slag_bij_Dalheim" title="Slag bij Dalheim">Dalheim</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Heiligerlee_(1568)" title="Slag bij Heiligerlee (1568)">Heiligerlee</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Groningen_(1568)" title="Beleg van Groningen (1568)">Groningen</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Jemmingen_(1568)" title="Slag bij Jemmingen (1568)">Jemmingen</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Geldenaken" title="Slag bij Geldenaken">Geldenaken</a> · <a href="/wiki/Zeeslag_op_de_Eems" title="Zeeslag op de Eems">Eems</a> · <a href="/wiki/Inname_van_Loevestein" title="Inname van Loevestein">Loevestein</a>)</td></tr><tr><td class="links"><b><a href="/wiki/Tachtigjarige_Oorlog,_1572%E2%80%931576" title="Tachtigjarige Oorlog, 1572–1576">Van Den Briel tot Spaanse Furie (1572–1576)</a>:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Inname_van_Den_Briel" title="Inname van Den Briel">Den Briel</a> · <a href="/wiki/Opstand_van_Vlissingen" title="Opstand van Vlissingen">Vlissingen</a> · <a href="/wiki/Bestorming_van_Rotterdam_(1572)" title="Bestorming van Rotterdam (1572)">Rotterdam</a> · <a href="/wiki/Inname_van_Veere" title="Inname van Veere">Veere</a> · <i><a href="/wiki/Oranjes_tweede_invasie" title="Oranjes tweede invasie">Tweede invasie</a></i> (<a href="/wiki/Bezetting_van_Bergen" title="Bezetting van Bergen">Bergen</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Saint-Ghislain" title="Slag bij Saint-Ghislain">Saint-Ghislain</a> · <a href="/wiki/Inname_van_Roermond" title="Inname van Roermond">Roermond</a> · <a href="/wiki/Verovering_van_Diest_(1572)" title="Verovering van Diest (1572)">Diest</a> · <a href="/w/index.php?title=Inname_van_Leuven&action=edit&redlink=1" class="new" title="Inname van Leuven (de pagina bestaat niet)">Leuven</a> · <a href="/wiki/Spaanse_Furie_(Mechelen)" title="Spaanse Furie (Mechelen)">Mechelen</a> · <a href="/w/index.php?title=Inname_van_Dendermonde&action=edit&redlink=1" class="new" title="Inname van Dendermonde (de pagina bestaat niet)">Dendermonde</a> · <a href="/wiki/Inname_van_Zutphen" title="Inname van Zutphen">Zutphen</a> · <a href="/wiki/Inname_van_Bredevoort_(1572)" title="Inname van Bredevoort (1572)">Bredevoort</a> · <a href="/wiki/Geschiedenis_van_Zwolle#Korte_staatse_bezetting" title="Geschiedenis van Zwolle">Zwolle</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Kampen_(1572)" title="Beleg van Kampen (1572)">Kampen</a> · <a href="/w/index.php?title=Inname_van_Steenwijk_(1572)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Inname van Steenwijk (1572) (de pagina bestaat niet)">Steenwijk</a>) · <a href="/wiki/Inname_van_Oudenaarde" title="Inname van Oudenaarde">Oudenaarde</a> · <a href="/wiki/Inname_van_Stavoren_(1572)" class="mw-redirect" title="Inname van Stavoren (1572)">Stavoren</a> · <a href="/wiki/Waalse_Furie_in_Dokkum" title="Waalse Furie in Dokkum">Dokkum</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Goes" title="Beleg van Goes">Goes</a> · <i><a href="/wiki/Don_Frederiks_veldtocht" title="Don Frederiks veldtocht">Don Frederiks veldtocht</a></i> (<a href="/wiki/Spaanse_Furie_(Mechelen)" title="Spaanse Furie (Mechelen)">Mechelen</a> · <a href="/wiki/Verovering_van_Diest_(1572)" title="Verovering van Diest (1572)">Diest</a> · <a href="/wiki/Inname_van_Roermond#Herinname" title="Inname van Roermond">Roermond</a> · <a href="/wiki/Bloedbad_van_Zutphen" title="Bloedbad van Zutphen">Zutphen</a> · <a href="/wiki/Bloedbad_van_Naarden" title="Bloedbad van Naarden">Naarden</a> · <a href="/wiki/Inname_van_Geertruidenberg_(1573)" title="Inname van Geertruidenberg (1573)">Geertruidenberg</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Haarlem_(1572-1573)" title="Beleg van Haarlem (1572-1573)">Haarlem</a> · <a href="/wiki/Slag_op_de_Diemerdijk" title="Slag op de Diemerdijk">Diemen</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Alkmaar" title="Beleg van Alkmaar">Alkmaar</a>) · <a href="/wiki/Slag_bij_Vlissingen" title="Slag bij Vlissingen">Vlissingen</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Borsele" title="Slag bij Borsele">Borsele</a> · <a href="/wiki/Slag_op_het_Haarlemmermeer" title="Slag op het Haarlemmermeer">Haarlemmermeer</a> · <a href="/wiki/Slag_op_de_Zuiderzee" title="Slag op de Zuiderzee">Zuiderzee</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Alkmaar" title="Beleg van Alkmaar">Alkmaar</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Leiden_(1573-1574)" title="Beleg van Leiden (1573-1574)">Leiden</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Reimerswaal" title="Slag bij Reimerswaal">Reimerswaal</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Middelburg_(1572-1574)" title="Beleg van Middelburg (1572-1574)">Middelburg</a> · <i><a href="/wiki/Lodewijk_van_Nassaus_veldtocht_van_1574" title="Lodewijk van Nassaus veldtocht van 1574">Derde invasie</a></i> · <a href="/wiki/Slag_op_de_Mookerheide" title="Slag op de Mookerheide">Mookerheide</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Lillo" title="Slag bij Lillo">Lillo</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Zoetermeer" title="Slag bij Zoetermeer">Zoetermeer</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Buren" title="Beleg van Buren">Buren</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Oudewater_(1575)" title="Beleg van Oudewater (1575)">Oudewater</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Schoonhoven_(1575)" title="Beleg van Schoonhoven (1575)">Schoonhoven</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Krimpen_aan_de_Lek" title="Beleg van Krimpen aan de Lek">Krimpen aan de Lek</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Woerden" title="Beleg van Woerden">Woerden</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Bommenede" title="Beleg van Bommenede">Bommenede</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Zierikzee_(1575-1576)" title="Beleg van Zierikzee (1575-1576)">Zierikzee</a> · <a href="/wiki/Aanval_op_Muiden" title="Aanval op Muiden">Muiden</a> · <a href="/wiki/Plundering_van_Aalst" title="Plundering van Aalst">Aalst</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Vissenaken" title="Slag bij Vissenaken">Vissenaken</a> · <a href="/wiki/Spaanse_Furie_(Maastricht)" title="Spaanse Furie (Maastricht)">Maastricht</a> · <a href="/wiki/Spaanse_Furie_(Antwerpen)" title="Spaanse Furie (Antwerpen)">Antwerpen</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_het_Spanjaardenkasteel" title="Beleg van het Spanjaardenkasteel">Spanjaardenkasteel (Gent)</a></td></tr><tr><td class="links"><span class="nowrap"><b><a href="/wiki/Tachtigjarige_Oorlog,_1576%E2%80%931579" title="Tachtigjarige Oorlog, 1576–1579">Van Pacificatie tot scheuring (1576–1578)</a>:</b></span></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Beleg_van_Vredenburg" title="Beleg van Vredenburg">Utrecht</a> · <a href="/wiki/Inname_van_Steenbergen_(1577)" title="Inname van Steenbergen (1577)">Steenbergen</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Breda_(1577)" title="Beleg van Breda (1577)">Breda</a> · <a href="/wiki/Aanslag_op_Amsterdam_(1577)" title="Aanslag op Amsterdam (1577)">Amsterdam</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Gembloers_(1578)" title="Slag bij Gembloers (1578)">Gembloers</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Zichem" title="Beleg van Zichem">Zichem</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Limburg" title="Beleg van Limburg">Limburg</a> · <a href="/wiki/Inname_van_Dalhem" title="Inname van Dalhem">Dalhem</a> · <a href="/wiki/Inname_van_de_Naamse_citadel" title="Inname van de Naamse citadel">Namen</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Nijvel" title="Beleg van Nijvel">Nijvel</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Kampen_(1578)" title="Beleg van Kampen (1578)">Kampen</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Rijmenam" title="Slag bij Rijmenam">Rijmenam</a> · <a href="/wiki/Plundering_van_Aarschot" title="Plundering van Aarschot">Aarschot</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Deventer_(1578)" title="Beleg van Deventer (1578)">Deventer</a></td></tr><tr><td class="links"><span class="nowrap"><b><a href="/wiki/Tachtigjarige_Oorlog,_1579%E2%80%931588" title="Tachtigjarige Oorlog, 1579–1588">Van Unie van Utrecht tot Armada (1579–1588)</a>:</b></span></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Beleg_van_Maastricht_(1579)" title="Beleg van Maastricht (1579)">Maastricht</a> · <a href="/wiki/Schermersoproer" title="Schermersoproer">'s-Hertogenbosch</a> · <a href="/wiki/Slag_om_Baasrode" title="Slag om Baasrode">Baasrode</a> · <a href="/wiki/Inname_van_Kortrijk" title="Inname van Kortrijk">Kortrijk</a> · <a href="/wiki/Inname_van_Delfzijl" title="Inname van Delfzijl">Delfzijl</a> · <a href="/w/index.php?title=Inname_van_Oldenzaal_(1580)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Inname van Oldenzaal (1580) (de pagina bestaat niet)">Oldenzaal</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Groningen_(1580)" title="Beleg van Groningen (1580)">Groningen</a> · <a href="/wiki/Engelse_Furie" title="Engelse Furie">Mechelen</a> · <a href="/wiki/Zwols_oproer" title="Zwols oproer">Zwolle</a> · <a href="/wiki/Slag_op_de_Hardenbergerheide" title="Slag op de Hardenbergerheide">Hardenbergerheide</a> · <a href="/w/index.php?title=Inname_van_Coevorden_(1580)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Inname van Coevorden (1580) (de pagina bestaat niet)">Coevorden</a> · <a href="/wiki/Aanval_op_Halle_(1580)" title="Aanval op Halle (1580)">Halle</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Steenwijk_(1580-1581)" title="Beleg van Steenwijk (1580-1581)">Steenwijk</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Kamerijk_(1581)" title="Beleg van Kamerijk (1581)">Kamerijk</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Doornik_(1581)" title="Beleg van Doornik (1581)">Doornik</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Noordhorn" title="Slag bij Noordhorn">Noordhorn</a> · <a href="/wiki/Furie_van_Houtepen" title="Furie van Houtepen">Breda</a> · <a href="/wiki/Inname_van_Aalst_(1582)" title="Inname van Aalst (1582)">Aalst</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Oudenaarde" title="Beleg van Oudenaarde">Oudenaarde</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Punta_Delgada" class="mw-redirect" title="Slag bij Punta Delgada">Punta Delgada</a> · <a href="/wiki/Ontzet_van_Lochem" title="Ontzet van Lochem">Lochem</a> · <a href="/wiki/Franse_Furie" title="Franse Furie">Antwerpen</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Eindhoven_(1583)" title="Beleg van Eindhoven (1583)">Eindhoven</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Gent" title="Beleg van Gent">Gent</a> · <a href="/wiki/Inname_van_Aalst_(1583)" title="Inname van Aalst (1583)">Aalst</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Terborg" title="Slag bij Terborg">Terborg</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Antwerpen_(1584-1585)" title="Beleg van Antwerpen (1584-1585)">Antwerpen</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Zutphen_(1584)" title="Beleg van Zutphen (1584)">Zutphen</a> · <a href="/wiki/Slag_op_de_Kouwensteinsedijk" title="Slag op de Kouwensteinsedijk">Kouwensteinsedijk (Antwerpen)</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Amerongen" title="Slag bij Amerongen">Amerongen</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_IJsseloord" title="Beleg van IJsseloord">IJsseloord</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Boksum" title="Slag bij Boksum">Boksum</a> · <a href="/wiki/Inname_van_Axel" title="Inname van Axel">Axel</a> · <a href="/wiki/Bloedbad_van_Neuss" title="Bloedbad van Neuss">Neuss</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Rijnberk_(1586-1590)" title="Beleg van Rijnberk (1586-1590)">Rijnberk</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Grave_(1586)" title="Beleg van Grave (1586)">Grave</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Zutphen_(1586)" title="Beleg van Zutphen (1586)">Zutphen</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Warnsveld" title="Slag bij Warnsveld">Warnsveld</a> · <a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Venlo_(1586)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Beleg van Venlo (1586) (de pagina bestaat niet)">Venlo</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Sluis_(1587)" title="Beleg van Sluis (1587)">Sluis</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Bergen_op_Zoom_(1588)" title="Beleg van Bergen op Zoom (1588)">Bergen op Zoom</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Grevelingen_(1588)" class="mw-redirect" title="Slag bij Grevelingen (1588)">Grevelingen</a></td></tr><tr><td class="links"><b><a href="/wiki/Tien_jaren_(Tachtigjarige_Oorlog)" title="Tien jaren (Tachtigjarige Oorlog)">Tien jaren</a> (1588–1598):</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Slag_om_Zoutkamp" title="Slag om Zoutkamp">Zoutkamp</a> · <a href="/wiki/Turfschip_van_Breda" title="Turfschip van Breda">Breda</a> · <a href="/wiki/Inname_van_Steenbergen_(1590)" title="Inname van Steenbergen (1590)">Steenbergen</a> · <i><a href="/wiki/Maurits%27_veldtocht_van_1591" title="Maurits' veldtocht van 1591">Veldtocht van 1591</a></i> (<a href="/wiki/Beleg_van_Zutphen_(1591)" title="Beleg van Zutphen (1591)">Zutphen</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Deventer_(1591)" title="Beleg van Deventer (1591)">Deventer</a> · <a href="/wiki/Inname_van_Delfzijl" title="Inname van Delfzijl">Delfzijl</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Knodsenburg" title="Beleg van Knodsenburg">Knodsenburg</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Hulst_(1591)" title="Beleg van Hulst (1591)">Hulst</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Nijmegen_(1591)" title="Beleg van Nijmegen (1591)">Nijmegen</a>) · <a href="/wiki/Beleg_van_Steenwijk_(1592)" title="Beleg van Steenwijk (1592)">Steenwijk</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Coevorden_(1592)" title="Beleg van Coevorden (1592)">Coevorden</a> · <i><a href="/wiki/Veldtochten_naar_Luxemburg" title="Veldtochten naar Luxemburg">Luxemburg</a></i> · <a href="/wiki/Beleg_van_Geertruidenberg_(1593)" title="Beleg van Geertruidenberg (1593)">Geertruidenberg</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Coevorden_(1593-1594)" title="Beleg van Coevorden (1593-1594)">Coevorden</a> · <a href="/wiki/Reductie_van_Groningen" title="Reductie van Groningen">Groningen</a> · <i><a href="/wiki/Veldtochten_naar_Luxemburg" title="Veldtochten naar Luxemburg">Luxemburg</a></i> (<a href="/wiki/Inname_van_Hoei" title="Inname van Hoei">Hoei</a>) · <a href="/wiki/Beleg_van_Groenlo_(1595)" title="Beleg van Groenlo (1595)">Grol</a> · <a href="/wiki/Lierse_Furie" title="Lierse Furie">Lierse Furie</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Calais_(1596)" title="Beleg van Calais (1596)">Calais</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Hulst_(1596)" title="Beleg van Hulst (1596)">Hulst</a> · <i><a href="/wiki/Maurits%27_veldtocht_van_1597" title="Maurits' veldtocht van 1597">Veldtocht van 1597</a></i> (<a href="/wiki/Slag_bij_Turnhout_(1597)" title="Slag bij Turnhout (1597)">Turnhout</a> · <a href="/wiki/Verraad_van_Venlo" title="Verraad van Venlo">Venlo</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Rijnberk_(1597)" title="Beleg van Rijnberk (1597)">Rijnberk</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Meurs_(1597)" title="Beleg van Meurs (1597)">Meurs</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Groenlo_(1597)" title="Beleg van Groenlo (1597)">Grol</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Bredevoort_(1597)" title="Beleg van Bredevoort (1597)">Bredevoort</a> · <a href="/wiki/Inname_van_Enschede_(1597)" class="mw-redirect" title="Inname van Enschede (1597)">Enschede</a> · <a href="/wiki/Inname_van_Ootmarsum_(1597)" class="mw-redirect" title="Inname van Ootmarsum (1597)">Ootmarsum</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Oldenzaal_(1597)" title="Beleg van Oldenzaal (1597)">Oldenzaal</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Lingen_(1597)" title="Beleg van Lingen (1597)">Lingen</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Rijnberk_(1598)" title="Beleg van Rijnberk (1598)">Rijnberk</a>)</td></tr><tr><td class="links"><b>Van Tien jaren naar Bestand (1599–1609):</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Beleg_van_Zaltbommel_(1599)" title="Beleg van Zaltbommel (1599)">Zaltbommel</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Nieuwpoort" title="Slag bij Nieuwpoort">Nieuwpoort</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Rijnberk_(1601)" title="Beleg van Rijnberk (1601)">Rijnberk</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Sluis_(1603)" title="Slag bij Sluis (1603)">Sluis</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Hoogstraten_(1603)" title="Beleg van Hoogstraten (1603)">Hoogstraten</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Sluis_(1604)" title="Beleg van Sluis (1604)">Sluis</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Oostende" title="Beleg van Oostende">Oostende</a> · <i><a href="/wiki/Spinola%27s_veldtocht_van_1605-1606" title="Spinola's veldtocht van 1605-1606">Spinola 1605-1606</a></i> (<a href="/wiki/Inname_van_Oldenzaal_(1605)" title="Inname van Oldenzaal (1605)">Oldenzaal</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Lingen_(1605)" title="Beleg van Lingen (1605)">Lingen</a> · <a href="/wiki/Aanvallen_op_Bergen_op_Zoom" title="Aanvallen op Bergen op Zoom">Bergen op Zoom</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_M%C3%BClheim" title="Slag bij Mülheim">Mülheim</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Wachtendonk_(1605)" title="Beleg van Wachtendonk (1605)">Wachtendonk</a> · <a href="/wiki/Belegering_van_Kasteel_Krakau" title="Belegering van Kasteel Krakau">Kasteel Krakau</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Bredevoort_(1606)" title="Beleg van Bredevoort (1606)">Bredevoort</a> · <a href="/wiki/Aanval_op_Sluis_(1606)" title="Aanval op Sluis (1606)">Sluis</a>· <a href="/wiki/Slag_bij_de_Berkumerbrug" title="Slag bij de Berkumerbrug">Berkumerbrug</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Groenlo_(1606)" title="Beleg van Groenlo (1606)">Grol</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Rijnberk_(1606)" title="Beleg van Rijnberk (1606)">Rijnberk</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Lochem" title="Beleg van Lochem">Lochem</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Groenlo_(1606)#2e_Beleg_van_Grol_in_1606_door_Maurits" title="Beleg van Groenlo (1606)">Grol</a>) · <a href="/wiki/Zeeslag_bij_Gibraltar" title="Zeeslag bij Gibraltar">Gibraltar</a></td></tr><tr><td class="links"><span class="nowrap"><b><a href="/wiki/Twaalfjarig_Bestand" title="Twaalfjarig Bestand">Twaalfjarig Bestand</a> (1609–1621):</b></span></td><td class="rechts"><i><a href="/wiki/Gulik-Kleefse_Successieoorlog" title="Gulik-Kleefse Successieoorlog">Gulik-Kleefse Successieoorlog</a></i> (<a href="/wiki/Beleg_van_Gulik_(1610)" title="Beleg van Gulik (1610)">Gulik</a>) · <a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Wezel_(1620)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Beleg van Wezel (1620) (de pagina bestaat niet)">Wezel</a> · <a href="/w/index.php?title=Aanslag_op_Antwerpen_(1620)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aanslag op Antwerpen (1620) (de pagina bestaat niet)">Antwerpen</a></td></tr><tr><td class="links"><b><a href="/wiki/Tachtigjarige_Oorlog,_1621%E2%80%931648" title="Tachtigjarige Oorlog, 1621–1648">Van Bestand tot Münster (1621–1648)</a>:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Beleg_van_Gulik_(1621-1622)" title="Beleg van Gulik (1621-1622)">Gulik</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Steenbergen_(1622)" title="Beleg van Steenbergen (1622)">Steenbergen</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Bergen_op_Zoom_(1622)" title="Beleg van Bergen op Zoom (1622)">Bergen op Zoom</a> · <a href="/wiki/Inval_van_de_Veluwe_(1624)" title="Inval van de Veluwe (1624)">Veluwe</a> · <a class="mw-selflink selflink">Breda</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Oldenzaal_(1626)" title="Beleg van Oldenzaal (1626)">Oldenzaal</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Groenlo_(1627)" title="Beleg van Groenlo (1627)">Grol</a> · <a href="/wiki/Slag_in_de_Baai_van_Matanzas" title="Slag in de Baai van Matanzas">Baai van Matanzas</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_%27s-Hertogenbosch_(1629)" title="Beleg van 's-Hertogenbosch (1629)">'s-Hertogenbosch</a> · <a href="/wiki/Inval_van_de_Veluwe_(1629)" title="Inval van de Veluwe (1629)">Veluwe</a> · <a href="/wiki/Inname_van_Wesel" title="Inname van Wesel">Wesel</a> · <a href="/wiki/Slag_op_het_Slaak" title="Slag op het Slaak">Slaak</a> · <i><a href="/wiki/Veldtocht_langs_de_Maas" title="Veldtocht langs de Maas">Veldtocht langs de Maas</a></i> (<a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Venlo_(1632)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Beleg van Venlo (1632) (de pagina bestaat niet)">Venlo</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Roermond_(1632)" title="Beleg van Roermond (1632)">Roermond</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Maastricht_(1632)" title="Beleg van Maastricht (1632)">Maastricht</a>) · <a href="/wiki/Beleg_van_Rijnberk_(1633)" title="Beleg van Rijnberk (1633)">Rijnberk</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Maastricht_(1634)" title="Beleg van Maastricht (1634)">Maastricht</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Philippine" title="Beleg van Philippine">Philippine</a> · <a href="/wiki/Inname_van_Tienen_(1635)" class="mw-redirect" title="Inname van Tienen (1635)">Tienen</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Schenkenschans_(1635-1636)" title="Beleg van Schenkenschans (1635-1636)">Schenkenschans</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Breda_(1637)" title="Beleg van Breda (1637)">Breda</a> · <a href="/w/index.php?title=Inname_van_Venlo_(1637)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Inname van Venlo (1637) (de pagina bestaat niet)">Venlo</a> · <a href="/wiki/Verraad_van_Maastricht_(1638)" class="mw-redirect" title="Verraad van Maastricht (1638)">Maastricht</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Kallo" title="Slag bij Kallo">Kallo</a> · <a href="/wiki/Zeeslag_bij_Duins" title="Zeeslag bij Duins">Duins</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Hulst" title="Slag bij Hulst">Hulst</a> · <a href="/wiki/Zeeslag_bij_Kaap_Sint-Vincent_(1641)" title="Zeeslag bij Kaap Sint-Vincent (1641)">Sint-Vincent</a> · <a href="/wiki/Hinderlaag_bij_Bergen_op_Zoom" title="Hinderlaag bij Bergen op Zoom">Bergen op Zoom</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Sas_van_Gent_(1644)" title="Beleg van Sas van Gent (1644)">Sas van Gent</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Hulst_(1645)" title="Beleg van Hulst (1645)">Hulst</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Antwerpen_(1646)" title="Beleg van Antwerpen (1646)">Antwerpen</a> · <a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Venlo_(1646)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Beleg van Venlo (1646) (de pagina bestaat niet)">Venlo</a> · <a href="/wiki/Zeeslag_bij_Puerto_de_Cavite" title="Zeeslag bij Puerto de Cavite">Puerto de Cavite</a></td></tr></tbody></table> </div></div> <div class="toccolours etalage" style="display:flex; justify-content:space-between; gap:1em; align-items:center; text-align:center; font-size:85%; clear:both; margin-top:1em; margin-bottom:-0.5em; border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);"> <div><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Fairytale_bookmark_golden.svg" class="mw-file-description" title="Etalagester"><img alt="Etalagester" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/20px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/30px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/40px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div> <div>Dit artikel is op 5 oktober 2010 in <span class="plainlinks" style="color:#0645AD"><a class="external text" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&oldid=22846068">deze versie</a></span> opgenomen in de <a href="/wiki/Wikipedia:Etalage" title="Wikipedia:Etalage">etalage</a>.</div> <div></div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&oldid=68200116">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&oldid=68200116</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Geschiedenis_van_Breda" title="Categorie:Geschiedenis van Breda">Geschiedenis van Breda</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Geschiedenis_van_Brabant" title="Categorie:Geschiedenis van Brabant">Geschiedenis van Brabant</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Beleg_tijdens_de_Tachtigjarige_Oorlog" title="Categorie:Beleg tijdens de Tachtigjarige Oorlog">Beleg tijdens de Tachtigjarige Oorlog</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:1624" title="Categorie:1624">1624</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:1625" title="Categorie:1625">1625</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Militaire_operatie_in_de_17e_eeuw" title="Categorie:Militaire operatie in de 17e eeuw">Militaire operatie in de 17e eeuw</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorieën: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Etalage-artikelen" title="Categorie:Wikipedia:Etalage-artikelen">Wikipedia:Etalage-artikelen</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Etalage-artikelen_uit_2010" title="Categorie:Wikipedia:Etalage-artikelen uit 2010">Wikipedia:Etalage-artikelen uit 2010</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 3 okt 2024 om 12:14.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Beleg_van_Breda_(1624-1625)&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b7f745dd4-l42nl","wgBackendResponseTime":201,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.292","walltime":"0.381","ppvisitednodes":{"value":4389,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":73797,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":40247,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":10,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":2,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":37679,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 230.225 1 -total"," 24.48% 56.350 1 Sjabloon:Infobox_militair_conflict"," 22.84% 52.575 1 Sjabloon:Infobox_generiek"," 22.38% 51.531 1 Sjabloon:References"," 9.02% 20.769 1 Sjabloon:Wikidata_afbeelding"," 8.68% 19.973 1 Sjabloon:Navigatie_Tachtigjarige_Oorlog"," 8.23% 18.958 1 Sjabloon:Commonscat"," 7.77% 17.898 1 Sjabloon:Navigatie_gevechten_Breda"," 7.36% 16.954 1 Sjabloon:Navigatie_uitklapbaar"," 7.30% 16.798 103 Sjabloon:Aut"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.005","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":638419,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7f58d5dcf5-r6tvs","timestamp":"20241109191853","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Beleg van Breda (1624-1625)","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Beleg_van_Breda_(1624-1625)","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q431488","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q431488","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-12-17T17:21:08Z","dateModified":"2024-10-03T11:14:18Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/8\/8e\/Velazquez-The_Surrender_of_Breda.jpg","headline":"1624-1625"}</script> </body> </html>