CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Sao – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"d2f3122c-6095-485e-b1ed-bc758a50ea05","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Sao","wgTitle":"Sao","wgCurRevisionId":73406354,"wgRevisionId":73406354,"wgArticleId":32184,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả","Bài cơ bản","Bài viết có bản mẫu Hatnote trỏ đến một trang không tồn tại","Bài viết chứa nhận dạng BNF","Bài viết chứa nhận dạng GND","Bài viết chứa nhận dạng LCCN","Bài viết chứa nhận dạng NDL","Bài viết chứa nhận dạng NKC","Bài viết chứa nhận dạng TDVİA","Bài viết chọn lọc","Bài viết thiên văn chọn lọc","Quản lý CS1: DOI không hoạt động tính đến 2010","Sao","Thuật ngữ thiên văn học","Nguồn ánh sáng","Thiên văn học sao","Khái niệm thiên văn học"],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Sao","wgRelevantArticleId":32184,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":["sysop"],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q523","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.math.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.math.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.23"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/The_Sun_by_the_Atmospheric_Imaging_Assembly_of_NASA%27s_Solar_Dynamics_Observatory_-_20100819.jpg/1200px-The_Sun_by_the_Atmospheric_Imaging_Assembly_of_NASA%27s_Solar_Dynamics_Observatory_-_20100819.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1145"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/The_Sun_by_the_Atmospheric_Imaging_Assembly_of_NASA%27s_Solar_Dynamics_Observatory_-_20100819.jpg/960px-The_Sun_by_the_Atmospheric_Imaging_Assembly_of_NASA%27s_Solar_Dynamics_Observatory_-_20100819.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="764"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="611"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Sao – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/Sao"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=Sao&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Sao"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="auth.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Sao rootpage-Sao skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Trình đơn chính" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Trình đơn chính</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z"><span>Trang Chính</span></a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc"><span>Nội dung chọn lọc</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x"><span>Bài viết ngẫu nhiên</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r"><span>Thay đổi gần đây</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt"><span>Báo lỗi nội dung</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t"><span>Trang đặc biệt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn"><span>Hướng dẫn</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u"><span>Giới thiệu Wikipedia</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây"><span>Cộng đồng</span></a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn"><span>Thảo luận chung</span></a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia"><span>Giúp sử dụng</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc"><span>Liên lạc</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin"><span>Tải lên tập tin</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Giao diện</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=vi.wikipedia.org&uselang=vi" class=""><span>Quyên góp</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Sao" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class=""><span>Tạo tài khoản</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Sao" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class=""><span>Đăng nhập</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ cá nhân</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=vi.wikipedia.org&uselang=vi"><span>Quyên góp</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Sao" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Tạo tài khoản</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Sao" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Đăng nhập</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi"><span>tìm hiểu thêm</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y"><span>Đóng góp</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n"><span>Thảo luận cho địa chỉ IP này</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Lịch_sử_quan_sát" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Lịch_sử_quan_sát"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Lịch sử quan sát</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Lịch_sử_quan_sát-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Lịch sử quan sát</span> </button> <ul id="toc-Lịch_sử_quan_sát-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Thời_kỳ_Cổ_đại" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Thời_kỳ_Cổ_đại"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Thời kỳ Cổ đại</span> </div> </a> <ul id="toc-Thời_kỳ_Cổ_đại-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Thời_kỳ_Trung_cổ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Thời_kỳ_Trung_cổ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Thời kỳ Trung cổ</span> </div> </a> <ul id="toc-Thời_kỳ_Trung_cổ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Thiên_văn_sao_từ_thế_kỷ_thứ_XVII_đến_nay" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Thiên_văn_sao_từ_thế_kỷ_thứ_XVII_đến_nay"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Thiên văn sao từ thế kỷ thứ XVII đến nay</span> </div> </a> <ul id="toc-Thiên_văn_sao_từ_thế_kỷ_thứ_XVII_đến_nay-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Định_danh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Định_danh"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Định danh</span> </div> </a> <ul id="toc-Định_danh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Các_đơn_vị_đo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_đơn_vị_đo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Các đơn vị đo</span> </div> </a> <ul id="toc-Các_đơn_vị_đo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sự_hình_thành_và_tiến_hóa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Sự_hình_thành_và_tiến_hóa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Sự hình thành và tiến hóa</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Sự_hình_thành_và_tiến_hóa-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Sự hình thành và tiến hóa</span> </button> <ul id="toc-Sự_hình_thành_và_tiến_hóa-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Sự_hình_thành_tiền_sao" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sự_hình_thành_tiền_sao"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Sự hình thành tiền sao</span> </div> </a> <ul id="toc-Sự_hình_thành_tiền_sao-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dải_chính" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dải_chính"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Dải chính</span> </div> </a> <ul id="toc-Dải_chính-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sau_dải_chính" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sau_dải_chính"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Sau dải chính</span> </div> </a> <ul id="toc-Sau_dải_chính-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Sao_khối_lượng_lớn" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Sao_khối_lượng_lớn"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3.1</span> <span>Sao khối lượng lớn</span> </div> </a> <ul id="toc-Sao_khối_lượng_lớn-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Suy_sụp" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Suy_sụp"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3.2</span> <span>Suy sụp</span> </div> </a> <ul id="toc-Suy_sụp-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Phân_bố" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Phân_bố"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Phân bố</span> </div> </a> <ul id="toc-Phân_bố-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Các_đặc_tính" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_đặc_tính"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Các đặc tính</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Các_đặc_tính-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Các đặc tính</span> </button> <ul id="toc-Các_đặc_tính-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Độ_tuổi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Độ_tuổi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Độ tuổi</span> </div> </a> <ul id="toc-Độ_tuổi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Thành_phần_hóa_học" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Thành_phần_hóa_học"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Thành phần hóa học</span> </div> </a> <ul id="toc-Thành_phần_hóa_học-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Đường_kính" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Đường_kính"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Đường kính</span> </div> </a> <ul id="toc-Đường_kính-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Động_học" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Động_học"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>Động học</span> </div> </a> <ul id="toc-Động_học-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Từ_trường" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Từ_trường"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.5</span> <span>Từ trường</span> </div> </a> <ul id="toc-Từ_trường-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Khối_lượng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Khối_lượng"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.6</span> <span>Khối lượng</span> </div> </a> <ul id="toc-Khối_lượng-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sự_tự_quay" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sự_tự_quay"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.7</span> <span>Sự tự quay</span> </div> </a> <ul id="toc-Sự_tự_quay-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nhiệt_độ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nhiệt_độ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.8</span> <span>Nhiệt độ</span> </div> </a> <ul id="toc-Nhiệt_độ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Bức_xạ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bức_xạ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Bức xạ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Bức_xạ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Bức xạ</span> </button> <ul id="toc-Bức_xạ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Độ_sáng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Độ_sáng"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Độ sáng</span> </div> </a> <ul id="toc-Độ_sáng-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cấp_sao" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cấp_sao"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Cấp sao</span> </div> </a> <ul id="toc-Cấp_sao-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Phân_loại" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Phân_loại"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Phân loại</span> </div> </a> <ul id="toc-Phân_loại-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sao_biến_quang" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Sao_biến_quang"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Sao biến quang</span> </div> </a> <ul id="toc-Sao_biến_quang-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cấu_trúc" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Cấu_trúc"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Cấu trúc</span> </div> </a> <ul id="toc-Cấu_trúc-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chu_trình_phản_ứng_tổng_hợp_hạt_nhân" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Chu_trình_phản_ứng_tổng_hợp_hạt_nhân"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Chu trình phản ứng tổng hợp hạt nhân</span> </div> </a> <ul id="toc-Chu_trình_phản_ứng_tổng_hợp_hạt_nhân-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Xem_thêm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Xem_thêm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Xem thêm</span> </div> </a> <ul id="toc-Xem_thêm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tham_khảo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tham_khảo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Tham khảo</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Tham_khảo-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Tham khảo</span> </button> <ul id="toc-Tham_khảo-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Chú_thích" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Chú_thích"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13.1</span> <span>Chú thích</span> </div> </a> <ul id="toc-Chú_thích-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ghi_chú" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ghi_chú"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13.2</span> <span>Ghi chú</span> </div> </a> <ul id="toc-Ghi_chú-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Đọc_thêm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Đọc_thêm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>Đọc thêm</span> </div> </a> <ul id="toc-Đọc_thêm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liên_kết_ngoài" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Liên_kết_ngoài"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15</span> <span>Liên kết ngoài</span> </div> </a> <ul id="toc-Liên_kết_ngoài-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Mục lục" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Sao</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 234 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-234" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">234 ngôn ngữ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Ster" title="Ster – Tiếng Hà Lan (Nam Phi)" lang="af" hreflang="af" data-title="Ster" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan (Nam Phi)" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Stern" title="Stern – Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Stern" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AE%E1%8A%AE%E1%89%A5" title="ኮኮብ – Tiếng Amharic" lang="am" hreflang="am" data-title="ኮኮብ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="Tiếng Amharic" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/T%C3%A4sni" title="Täsni – Tiếng Inari Sami" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Täsni" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="Tiếng Inari Sami" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%BE" title="तारा – Tiếng Angika" lang="anp" hreflang="anp" data-title="तारा" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="Tiếng Angika" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Steorra" title="Steorra – Tiếng Anh cổ" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Steorra" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="Tiếng Anh cổ" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%AC%D9%85" title="نجم – Tiếng Ả Rập" lang="ar" hreflang="ar" data-title="نجم" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Estrela" title="Estrela – Tiếng Aragon" lang="an" hreflang="an" data-title="Estrela" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Tiếng Aragon" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%9F%DC%98%DC%9F%DC%92%DC%90" title="ܟܘܟܒܐ – Tiếng Aramaic" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܟܘܟܒܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="Tiếng Aramaic" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Steau%C3%A2" title="Steauâ – Tiếng Aromania" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Steauâ" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="Tiếng Aromania" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A8%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A7%B0" title="নক্ষত্ৰ – Tiếng Assam" lang="as" hreflang="as" data-title="নক্ষত্ৰ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="Tiếng Assam" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Estrella" title="Estrella – Tiếng Asturias" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Estrella" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Tiếng Asturias" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Mbyja" title="Mbyja – Tiếng Guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Mbyja" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="Tiếng Guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D3%80%D0%B2%D0%B0" title="ЦӀва – Tiếng Avaric" lang="av" hreflang="av" data-title="ЦӀва" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="Tiếng Avaric" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Warawara" title="Warawara – Tiếng Aymara" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Warawara" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="Tiếng Aymara" class="interlanguage-link-target"><span>Aymar aru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Ulduz" title="Ulduz – Tiếng Azerbaijan" lang="az" hreflang="az" data-title="Ulduz" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Tiếng Azerbaijan" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%AF%D9%88%D8%B2" title="اولدوز – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="اولدوز" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gor mw-list-item"><a href="https://gor.wikipedia.org/wiki/Bintang" title="Bintang – Tiếng Gorontalo" lang="gor" hreflang="gor" data-title="Bintang" data-language-autonym="Bahasa Hulontalo" data-language-local-name="Tiếng Gorontalo" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Hulontalo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Bintang" title="Bintang – Tiếng Indonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Bintang" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Tiếng Indonesia" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Bintang" title="Bintang – Tiếng Mã Lai" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Bintang" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Tiếng Mã Lai" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BE" title="তারা – Tiếng Bangla" lang="bn" hreflang="bn" data-title="তারা" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Tiếng Bangla" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Bintang" title="Bintang – Tiếng Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Bintang" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Tiếng Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/H%C3%AAng-chhe%E2%81%BF" title="Hêng-chheⁿ – Tiếng Mân Nam" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Hêng-chheⁿ" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Tiếng Mân Nam" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Lintang" title="Lintang – Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Lintang" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D2%99%D2%99%D0%B0%D1%80" title="Йондоҙҙар – Tiếng Bashkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Йондоҙҙар" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Tiếng Bashkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BA%D0%B0" title="Зорка – Tiếng Belarus" lang="be" hreflang="be" data-title="Зорка" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Tiếng Belarus" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BA%D0%B0" title="Зорка – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Зорка" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%BE" title="तारा – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="तारा" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Bitoon" title="Bitoon – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Bitoon" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Stean" title="Stean – Tiếng Bavaria" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Stean" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Tiếng Bavaria" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%96%E0%BD%A2%E0%BE%9F%E0%BD%93%E0%BC%8B%E0%BD%A6%E0%BE%90%E0%BD%A2%E0%BC%8D" title="བརྟན་སྐར། – Tiếng Tây Tạng" lang="bo" hreflang="bo" data-title="བརྟན་སྐར།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="Tiếng Tây Tạng" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Zvijezda" title="Zvijezda – Tiếng Bosnia" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Zvijezda" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Tiếng Bosnia" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Steredenn" title="Steredenn – Tiếng Breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Steredenn" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Tiếng Breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B2%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B0" title="Звезда – Tiếng Bulgaria" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Звезда" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Tiếng Bulgaria" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%B4%D0%BE%D0%BD" title="Одон – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Одон" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Estel" title="Estel – Tiếng Catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Estel" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Tiếng Catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Bitoon" title="Bitoon – Tiếng Cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Bitoon" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="Tiếng Cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%C3%87%C4%83%D0%BB%D1%82%C4%83%D1%80" title="Çăлтăр – Tiếng Chuvash" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Çăлтăр" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Tiếng Chuvash" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Hv%C4%9Bzda" title="Hvězda – Tiếng Séc" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Hvězda" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tiếng Séc" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Nyenyedzi" title="Nyenyedzi – Tiếng Shona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Nyenyedzi" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="Tiếng Shona" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Seren" title="Seren – Tiếng Wales" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Seren" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Tiếng Wales" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/Sa%C5%8Bmariga" title="Saŋmariga – Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Saŋmariga" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target"><span>Dagbanli</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="bài chất lượng cao"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Stjerne" title="Stjerne – Tiếng Đan Mạch" lang="da" hreflang="da" data-title="Stjerne" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Tiếng Đan Mạch" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%AC%D9%85%D8%A9_(%D9%81%D9%84%D9%83)" title="نجمة (فلك) – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="نجمة (فلك)" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/N%C3%A1sti" title="Násti – Tiếng Sami Miền Bắc" lang="se" hreflang="se" data-title="Násti" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="Tiếng Sami Miền Bắc" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Stern" title="Stern – Tiếng Đức" lang="de" hreflang="de" data-title="Stern" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Tiếng Đức" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%BE" title="तारा – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="तारा" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/T%C3%A4ht_(astronoomia)" title="Täht (astronoomia) – Tiếng Estonia" lang="et" hreflang="et" data-title="Täht (astronoomia)" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Tiếng Estonia" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%83%CF%84%CE%AD%CF%81%CE%B1%CF%82" title="Αστέρας – Tiếng Hy Lạp" lang="el" hreflang="el" data-title="Αστέρας" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Tiếng Hy Lạp" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Str%C3%A8la" title="Strèla – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Strèla" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Star" title="Star – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="Star" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B5%D1%88%D1%82%D0%B5" title="Теште – Tiếng Erzya" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Теште" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="Tiếng Erzya" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Estrella" title="Estrella – Tiếng Tây Ban Nha" lang="es" hreflang="es" data-title="Estrella" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Tiếng Tây Ban Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Stelo" title="Stelo – Tiếng Quốc Tế Ngữ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Stelo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Tiếng Quốc Tế Ngữ" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Estrella" title="Estrella – Tiếng Extremadura" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Estrella" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Tiếng Extremadura" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Izar" title="Izar – Tiếng Basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Izar" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Tiếng Basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87" title="ستاره – Tiếng Ba Tư" lang="fa" hreflang="fa" data-title="ستاره" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Tiếng Ba Tư" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Tara" title="Tara – Tiếng Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Tara" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Tiếng Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Stj%C3%B8rna" title="Stjørna – Tiếng Faroe" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Stjørna" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="Tiếng Faroe" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89toile" title="Étoile – Tiếng Pháp" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Étoile" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Tiếng Pháp" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Stjer" title="Stjer – Tiếng Frisia" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Stjer" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Tiếng Frisia" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Stele" title="Stele – Tiếng Friulian" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Stele" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="Tiếng Friulian" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9alta" title="Réalta – Tiếng Ireland" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Réalta" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Tiếng Ireland" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Rollage" title="Rollage – Tiếng Manx" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Rollage" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="Tiếng Manx" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Reul" title="Reul – Tiếng Gael Scotland" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Reul" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Tiếng Gael Scotland" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Estrela_(astronom%C3%ADa)" title="Estrela (astronomía) – Tiếng Galician" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Estrela (astronomía)" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Tiếng Galician" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%B4%D0%BA%D1%8A%D0%B0" title="Седкъа – Tiếng Ingush" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Седкъа" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="Tiếng Ingush" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/Njata" title="Njata – Tiếng Kikuyu" lang="ki" hreflang="ki" data-title="Njata" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="Tiếng Kikuyu" class="interlanguage-link-target"><span>Gĩkũyũ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87" title="ستاره – Tiếng Gilaki" lang="glk" hreflang="glk" data-title="ستاره" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="Tiếng Gilaki" class="interlanguage-link-target"><span>گیلکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%A4%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%8B" title="તારો – Tiếng Gujarati" lang="gu" hreflang="gu" data-title="તારો" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="Tiếng Gujarati" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/H%C3%A8n-s%C3%AAn" title="Hèn-sên – Tiếng Khách Gia" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Hèn-sên" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Tiếng Khách Gia" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xal mw-list-item"><a href="https://xal.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%B4%D0%BD" title="Одн – Tiếng Kalmyk" lang="xal" hreflang="xal" data-title="Одн" data-language-autonym="Хальмг" data-language-local-name="Tiếng Kalmyk" class="interlanguage-link-target"><span>Хальмг</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%95%AD%EC%84%B1" title="항성 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="항성" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="bài chất lượng cao"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Tauraro" title="Tauraro – Tiếng Hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Tauraro" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="Tiếng Hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/H%C5%8Dk%C5%AB" title="Hōkū – Tiếng Hawaii" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Hōkū" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="Tiếng Hawaii" class="interlanguage-link-target"><span>Hawaiʻi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%BD%D5%BF%D5%B2" title="Աստղ – Tiếng Armenia" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Աստղ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Tiếng Armenia" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%BE" title="तारा – Tiếng Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="तारा" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Tiếng Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Zvijezda" title="Zvijezda – Tiếng Croatia" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Zvijezda" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Tiếng Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Stelo" title="Stelo – Tiếng Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Stelo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Tiếng Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/Kpakpando" title="Kpakpando – Tiếng Igbo" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Kpakpando" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="Tiếng Igbo" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Bituen" title="Bituen – Tiếng Iloko" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Bituen" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="Tiếng Iloko" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Stella" title="Stella – Tiếng Khoa Học Quốc Tế" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Stella" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Tiếng Khoa Học Quốc Tế" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Stelle" title="Stelle – Tiếng Interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Stelle" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="Tiếng Interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ik mw-list-item"><a href="https://ik.wikipedia.org/wiki/Uvlu%C4%A1iaq" title="Uvluġiaq – Tiếng Inupiaq" lang="ik" hreflang="ik" data-title="Uvluġiaq" data-language-autonym="Iñupiatun" data-language-local-name="Tiếng Inupiaq" class="interlanguage-link-target"><span>Iñupiatun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%8A%D0%B0%D0%BB%D1%8B" title="Стъалы – Tiếng Ossetic" lang="os" hreflang="os" data-title="Стъалы" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="Tiếng Ossetic" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/Inkwenkwezi" title="Inkwenkwezi – Tiếng Xhosa" lang="xh" hreflang="xh" data-title="Inkwenkwezi" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="Tiếng Xhosa" class="interlanguage-link-target"><span>IsiXhosa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Inkanyezi" title="Inkanyezi – Tiếng Zulu" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Inkanyezi" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="Tiếng Zulu" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Stjarna" title="Stjarna – Tiếng Iceland" lang="is" hreflang="is" data-title="Stjarna" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="Tiếng Iceland" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Stella" title="Stella – Tiếng Italy" lang="it" hreflang="it" data-title="Stella" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Tiếng Italy" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9B%D7%95%D7%9B%D7%91" title="כוכב – Tiếng Do Thái" lang="he" hreflang="he" data-title="כוכב" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Tiếng Do Thái" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Lintang" title="Lintang – Tiếng Java" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Lintang" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Tiếng Java" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/T%C9%A9%C9%A9%C5%8Ba" title="Tɩɩŋa – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Tɩɩŋa" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A8%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%B7%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%B0" title="ನಕ್ಷತ್ರ – Tiếng Kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ನಕ್ಷತ್ರ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Tiếng Kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Batuin" title="Batuin – Tiếng Pampanga" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Batuin" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="Tiếng Pampanga" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B6%D1%83%D0%BB%D0%B4%D1%83%D0%B7" title="Джулдуз – Tiếng Karachay-Balkar" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Джулдуз" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="Tiếng Karachay-Balkar" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი – Tiếng Georgia" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ვარსკვლავი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Tiếng Georgia" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8F%DA%A9" title="تارُک – Tiếng Kashmir" lang="ks" hreflang="ks" data-title="تارُک" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="Tiếng Kashmir" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D1%8B%D0%B7" title="Жұлдыз – Tiếng Kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Жұлдыз" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Tiếng Kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Steren" title="Steren – Tiếng Cornwall" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Steren" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="Tiếng Cornwall" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B4%D1%8B%D0%B7" title="Жылдыз – Tiếng Kyrgyz" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Жылдыз" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Tiếng Kyrgyz" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Nyota" title="Nyota – Tiếng Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Nyota" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Tiếng Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Etwal" title="Etwal – Tiếng Haiti" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Etwal" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="Tiếng Haiti" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Z%C3%A9tw%C3%A8l" title="Zétwèl – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Zétwèl" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/St%C3%AAr" title="Stêr – Tiếng Kurd" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Stêr" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Tiếng Kurd" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/St%C3%ABra" title="Stëra – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Stëra" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Estreya" title="Estreya – Tiếng Ladino" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Estreya" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="Tiếng Ladino" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Stella" title="Stella – Tiếng La-tinh" lang="la" hreflang="la" data-title="Stella" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Tiếng La-tinh" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Zvaigzne" title="Zvaigzne – Tiếng Latvia" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Zvaigzne" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Tiếng Latvia" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/St%C3%A4r" title="Stär – Tiếng Luxembourg" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Stär" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Tiếng Luxembourg" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%8A%D0%B5%D0%B4" title="Гъед – Tiếng Lezghian" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Гъед" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="Tiếng Lezghian" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/%C5%BDvaig%C5%BEd%C4%97" title="Žvaigždė – Tiếng Litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Žvaigždė" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Tiếng Litva" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Staar" title="Staar – Tiếng Limburg" lang="li" hreflang="li" data-title="Staar" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Tiếng Limburg" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Monz%C9%94%CC%81t%C9%94_mwa_m%C9%94%CC%8Ct%C9%94" title="Monzɔ́tɔ mwa mɔ̌tɔ – Tiếng Lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Monzɔ́tɔ mwa mɔ̌tɔ" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="Tiếng Lingala" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Stela" title="Stela – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Stela" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Ti%C3%A4hti" title="Tiähti – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Tiähti" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/tarci" title="tarci – Tiếng Lojban" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="tarci" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="Tiếng Lojban" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lg mw-list-item"><a href="https://lg.wikipedia.org/wiki/Emmunyeenye" title="Emmunyeenye – Tiếng Ganda" lang="lg" hreflang="lg" data-title="Emmunyeenye" data-language-autonym="Luganda" data-language-local-name="Tiếng Ganda" class="interlanguage-link-target"><span>Luganda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Stela" title="Stela – Tiếng Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Stela" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Tiếng Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Csillag" title="Csillag – Tiếng Hungary" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Csillag" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Tiếng Hungary" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%85%D0%B2%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B0" title="Ѕвезда – Tiếng Macedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Ѕвезда" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Tiếng Macedonia" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Kintana" title="Kintana – Tiếng Malagasy" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Kintana" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Tiếng Malagasy" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%A8%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B7%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="നക്ഷത്രം – Tiếng Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="നക്ഷത്രം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Tiếng Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Stilla" title="Stilla – Tiếng Malta" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Stilla" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="Tiếng Malta" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/Whet%C5%AB" title="Whetū – Tiếng Māori" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Whetū" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="Tiếng Māori" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%BE" title="तारा – Tiếng Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="तारा" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Tiếng Marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%AA%E1%83%AE%E1%83%98" title="მურიცხი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="მურიცხი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%87" title="نجمه – Tiếng Ả Rập Ai Cập" lang="arz" hreflang="arz" data-title="نجمه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập Ai Cập" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D9%87" title="اساره – Tiếng Mazanderani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="اساره" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="Tiếng Mazanderani" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%8A%EA%AF%A7%EA%AF%8B%EA%AF%A5%EA%AF%8F%EA%AF%83%EA%AF%A4%EA%AF%86%EA%AF%A5%EA%AF%9B" title="ꯊꯧꯋꯥꯏꯃꯤꯆꯥꯛ – Tiếng Manipuri" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯊꯧꯋꯥꯏꯃꯤꯆꯥꯛ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="Tiếng Manipuri" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Bintang" title="Bintang – Tiếng Minangkabau" lang="min" hreflang="min" data-title="Bintang" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="Tiếng Minangkabau" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Di%C3%A2ng-s%C4%ADng" title="Diâng-sĭng – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Diâng-sĭng" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Streilha" title="Streilha – Tiếng Miranda" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Streilha" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="Tiếng Miranda" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%B4" title="Од – Tiếng Mông Cổ" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Од" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Tiếng Mông Cổ" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%9A%E1%80%BA" title="ကြယ် – Tiếng Miến Điện" lang="my" hreflang="my" data-title="ကြယ်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Tiếng Miến Điện" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/Citlalli" title="Citlalli – Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="Citlalli" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target"><span>Nāhuatl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Kalokalo" title="Kalokalo – Tiếng Fiji" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Kalokalo" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="Tiếng Fiji" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Ster_(hemellichaam)" title="Ster (hemellichaam) – Tiếng Hà Lan" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Ster (hemellichaam)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Steern" title="Steern – Tiếng Hạ Saxon" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Steern" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="Tiếng Hạ Saxon" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%BE" title="तारा – Tiếng Nepal" lang="ne" hreflang="ne" data-title="तारा" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Tiếng Nepal" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%97%E0%A5%81" title="नगु – Tiếng Newari" lang="new" hreflang="new" data-title="नगु" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="Tiếng Newari" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%81%92%E6%98%9F" title="恒星 – Tiếng Nhật" lang="ja" hreflang="ja" data-title="恒星" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Tiếng Nhật" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Stella" title="Stella – Tiếng Napoli" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Stella" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="Tiếng Napoli" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%B4%D0%B0" title="Седа – Tiếng Chechen" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Седа" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="Tiếng Chechen" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/St%C3%A4%C3%A4r" title="Stäär – Tiếng Frisia Miền Bắc" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Stäär" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="Tiếng Frisia Miền Bắc" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Stjerne" title="Stjerne – Tiếng Na Uy (Bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Stjerne" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Stjerne" title="Stjerne – Tiếng Na Uy (Nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Stjerne" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/%C3%8Ataile" title="Êtaile – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Êtaile" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Stele" title="Stele – Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Stele" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target"><span>Novial</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Estela" title="Estela – Tiếng Occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Estela" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Tiếng Occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Urjii" title="Urjii – Tiếng Oromo" lang="om" hreflang="om" data-title="Urjii" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="Tiếng Oromo" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Yulduz" title="Yulduz – Tiếng Uzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Yulduz" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Tiếng Uzbek" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%BE" title="ਤਾਰਾ – Tiếng Punjab" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਤਾਰਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Tiếng Punjab" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ami mw-list-item"><a href="https://ami.wikipedia.org/wiki/Fu%27is" title="Fu'is – Amis" lang="ami" hreflang="ami" data-title="Fu'is" data-language-autonym="Pangcah" data-language-local-name="Amis" class="interlanguage-link-target"><span>Pangcah</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="تارا – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="تارا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%86%E1%80%AC%E1%82%8F" title="ဆာႏ – Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="ဆာႏ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="ستوری – Tiếng Pashto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="ستوری" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Tiếng Pashto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Staar" title="Staar – Tiếng Anh Jamaica Creole" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Staar" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Tiếng Anh Jamaica Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/%C3%89to%C3%A9le" title="Étoéle – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Étoéle" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/St%C3%A8ila" title="Stèila – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Stèila" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Steern_(Astronomie)" title="Steern (Astronomie) – Tiếng Hạ Đức" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Steern (Astronomie)" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Tiếng Hạ Đức" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Gwiazda" title="Gwiazda – Tiếng Ba Lan" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Gwiazda" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Tiếng Ba Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Estrela" title="Estrela – Tiếng Bồ Đào Nha" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Estrela" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Tiếng Bồ Đào Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Juld%C4%B1z" title="Juldız – Tiếng Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Juldız" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Tiếng Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Steern" title="Steern – Tiếng Cologne" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Steern" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="Tiếng Cologne" class="interlanguage-link-target"><span>Ripoarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Stea" title="Stea – Tiếng Romania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Stea" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Tiếng Romania" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rmy mw-list-item"><a href="https://rmy.wikipedia.org/wiki/Chexay" title="Chexay – Vlax Romani" lang="rmy" hreflang="rmy" data-title="Chexay" data-language-autonym="Romani čhib" data-language-local-name="Vlax Romani" class="interlanguage-link-target"><span>Romani čhib</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Quyllur" title="Quyllur – Tiếng Quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Quyllur" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Tiếng Quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B2%D1%96%D0%B7%D0%B4%D0%B0" title="Звізда – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Звізда" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B2%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B0" title="Звезда – Tiếng Nga" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Звезда" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Tiếng Nga" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BB%D1%83%D1%81" title="Сулус – Tiếng Sakha" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Сулус" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="Tiếng Sakha" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%BE" title="तारा – Tiếng Phạn" lang="sa" hreflang="sa" data-title="तारा" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="Tiếng Phạn" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A4%E1%B1%AF%E1%B1%A4%E1%B1%9E" title="ᱤᱯᱤᱞ – Tiếng Santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱤᱯᱤᱞ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="Tiếng Santali" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Isteddu" title="Isteddu – Tiếng Sardinia" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Isteddu" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="Tiếng Sardinia" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Starn" title="Starn – Tiếng Scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Starn" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Tiếng Scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-trv mw-list-item"><a href="https://trv.wikipedia.org/wiki/Pngerah" title="Pngerah – Tiếng Taroko" lang="trv" hreflang="trv" data-title="Pngerah" data-language-autonym="Seediq" data-language-local-name="Tiếng Taroko" class="interlanguage-link-target"><span>Seediq</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Stiern" title="Stiern – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Stiern" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Ylli" title="Ylli – Tiếng Albania" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Ylli" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Tiếng Albania" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Stidda" title="Stidda – Tiếng Sicilia" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Stidda" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Tiếng Sicilia" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%AD%E0%B6%BB%E0%B7%94" title="තරු – Tiếng Sinhala" lang="si" hreflang="si" data-title="තරු" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Tiếng Sinhala" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Star" title="Star – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Star" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="ستارا – Tiếng Sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ستارا" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="Tiếng Sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Hviezda" title="Hviezda – Tiếng Slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Hviezda" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Tiếng Slovak" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Zvezda" title="Zvezda – Tiếng Slovenia" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Zvezda" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Tiếng Slovenia" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cu mw-list-item"><a href="https://cu.wikipedia.org/wiki/%EA%99%82%D0%B2%D1%A3%EA%99%81%D0%B4%D0%B0" title="Ꙃвѣꙁда – Tiếng Slavơ Nhà thờ" lang="cu" hreflang="cu" data-title="Ꙃвѣꙁда" data-language-autonym="Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ" data-language-local-name="Tiếng Slavơ Nhà thờ" class="interlanguage-link-target"><span>Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Gwi%C5%8Fzda" title="Gwiŏzda – Tiếng Silesia" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Gwiŏzda" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Tiếng Silesia" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Xidig" title="Xidig – Tiếng Somali" lang="so" hreflang="so" data-title="Xidig" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="Tiếng Somali" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%DB%95%D8%B3%D8%AA%DB%8E%D8%B1%DB%95" title="ئەستێرە – Tiếng Kurd Miền Trung" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ئەستێرە" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Tiếng Kurd Miền Trung" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B2%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B0" title="Звезда – Tiếng Serbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Звезда" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Tiếng Serbia" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Zvijezda" title="Zvijezda – Tiếng Serbo-Croatia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Zvijezda" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Tiếng Serbo-Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/B%C3%A9ntang" title="Béntang – Tiếng Sunda" lang="su" hreflang="su" data-title="Béntang" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="Tiếng Sunda" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/T%C3%A4hti" title="Tähti – Tiếng Phần Lan" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Tähti" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Tiếng Phần Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Stj%C3%A4rna" title="Stjärna – Tiếng Thụy Điển" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Stjärna" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Tiếng Thụy Điển" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Bituin" title="Bituin – Tiếng Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Bituin" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tiếng Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%B5%E0%AE%BF%E0%AE%A3%E0%AF%8D%E0%AE%AE%E0%AF%80%E0%AE%A9%E0%AF%8D" title="விண்மீன் – Tiếng Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="விண்மீன்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tiếng Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Itri" title="Itri – Tiếng Kabyle" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Itri" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="Tiếng Kabyle" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D0%BE%D0%BB%D0%B4%D1%8B%D0%B7" title="Йолдыз – Tiếng Tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Йолдыз" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tiếng Tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tay mw-list-item"><a href="https://tay.wikipedia.org/wiki/bzngah" title="bzngah – Atayal" lang="tay" hreflang="tay" data-title="bzngah" data-language-autonym="Tayal" data-language-local-name="Atayal" class="interlanguage-link-target"><span>Tayal</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%A8%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82_(%E0%B0%96%E0%B0%97%E0%B1%8B%E0%B0%B3_%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)" title="నక్షత్రం (ఖగోళ శాస్త్రం) – Tiếng Telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="నక్షత్రం (ఖగోళ శాస్త్రం)" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Tiếng Telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%A4%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B9%8C" title="ดาวฤกษ์ – Tiếng Thái" lang="th" hreflang="th" data-title="ดาวฤกษ์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tiếng Thái" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B0" title="Ситора – Tiếng Tajik" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Ситора" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="Tiếng Tajik" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8F%83%E1%8F%88%E1%8F%8F" title="ᏃᏈᏏ – Tiếng Cherokee" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᏃᏈᏏ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="Tiếng Cherokee" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chy mw-list-item"><a href="https://chy.wikipedia.org/wiki/Hotohke" title="Hotohke – Tiếng Cheyenne" lang="chy" hreflang="chy" data-title="Hotohke" data-language-autonym="Tsetsêhestâhese" data-language-local-name="Tiếng Cheyenne" class="interlanguage-link-target"><span>Tsetsêhestâhese</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Y%C4%B1ld%C4%B1z" title="Yıldız – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Yıldız" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/%C3%9Dyldyz" title="Ýyldyz – Tiếng Turkmen" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Ýyldyz" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="Tiếng Turkmen" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tw mw-list-item"><a href="https://tw.wikipedia.org/wiki/Nsoroma" title="Nsoroma – Tiếng Twi" lang="tw" hreflang="tw" data-title="Nsoroma" data-language-autonym="Twi" data-language-local-name="Tiếng Twi" class="interlanguage-link-target"><span>Twi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/A%CC%B1ta%CC%B1ngwat" title="A̱ta̱ngwat – Tiếng Tyap" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="A̱ta̱ngwat" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="Tiếng Tyap" class="interlanguage-link-target"><span>Tyap</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D0%BB%D0%B8" title="Кизили – Tiếng Udmurt" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Кизили" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="Tiếng Udmurt" class="interlanguage-link-target"><span>Удмурт</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D1%8F" title="Зоря – Tiếng Ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Зоря" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Tiếng Ukraina" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%81" title="ستارہ – Tiếng Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="ستارہ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Tiếng Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Ndaundeiq" title="Ndaundeiq – Tiếng Choang" lang="za" hreflang="za" data-title="Ndaundeiq" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="Tiếng Choang" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/St%C3%A9%C5%82a" title="Stéła – Tiếng Veneto" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Stéła" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Tiếng Veneto" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/T%C3%A4htaz" title="Tähtaz – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Tähtaz" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Stel" title="Stel – Tiếng Volapük" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Stel" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="Tiếng Volapük" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Taivat%C3%A4ht" title="Taivatäht – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Taivatäht" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Stoele" title="Stoele – Tiếng Walloon" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Stoele" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Tiếng Walloon" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E6%81%86%E6%98%9F" title="恆星 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="恆星" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Sterre_(astronomie)" title="Sterre (astronomie) – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Sterre (astronomie)" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Bitoon" title="Bitoon – Tiếng Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Bitoon" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Tiếng Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%81%86%E6%98%9F" title="恆星 – Tiếng Ngô" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="恆星" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Tiếng Ngô" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A9%D7%98%D7%A2%D7%A8%D7%9F" title="שטערן – Tiếng Yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="שטערן" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Tiếng Yiddish" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%C3%8Cr%C3%A0w%E1%BB%8D%CC%80" title="Ìràwọ̀ – Tiếng Yoruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Ìràwọ̀" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="Tiếng Yoruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%81%86%E6%98%9F" title="恆星 – Tiếng Quảng Đông" lang="yue" hreflang="yue" data-title="恆星" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Tiếng Quảng Đông" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Estare" title="Estare – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Estare" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/%C5%BDv%C4%81zdie" title="Žvāzdie – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Žvāzdie" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%81%92%E6%98%9F" title="恒星 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="恒星" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ann mw-list-item"><a href="https://ann.wikipedia.org/wiki/Ntoronyan%CC%84" title="Ntoronyan̄ – Tiếng Obolo" lang="ann" hreflang="ann" data-title="Ntoronyan̄" data-language-autonym="Obolo" data-language-local-name="Tiếng Obolo" class="interlanguage-link-target"><span>Obolo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Bintang" title="Bintang – Tiếng Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Bintang" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Tiếng Betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Bintang" title="Bintang – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Bintang" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dga mw-list-item"><a href="https://dga.wikipedia.org/wiki/%C5%8Amarebiri" title="Ŋmarebiri – Southern Dagaare" lang="dga" hreflang="dga" data-title="Ŋmarebiri" data-language-autonym="Dagaare" data-language-local-name="Southern Dagaare" class="interlanguage-link-target"><span>Dagaare</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Rombituon" title="Rombituon – Tiếng Dusun Miền Trung" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Rombituon" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Tiếng Dusun Miền Trung" class="interlanguage-link-target"><span>Kadazandusun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Bintang" title="Bintang – Tiếng Iban" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Bintang" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="Tiếng Iban" class="interlanguage-link-target"><span>Jaku Iban</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Bintang" title="Bintang – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Bintang" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rsk mw-list-item"><a href="https://rsk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B2%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0" title="Гвизда – Pannonian Rusyn" lang="rsk" hreflang="rsk" data-title="Гвизда" data-language-autonym="Руски" data-language-local-name="Pannonian Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Руски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B5%9C%E2%B5%89%E2%B5%9C%E2%B5%94%E2%B5%89%E2%B5%9C" title="ⵜⵉⵜⵔⵉⵜ – Tiếng Tamazight Chuẩn của Ma-rốc" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⵜⵉⵜⵔⵉⵜ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="Tiếng Tamazight Chuẩn của Ma-rốc" class="interlanguage-link-target"><span>ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q523#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Sao" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c"><span>Bài viết</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:Sao" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t"><span>Thảo luận</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tiếng Việt</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Sao"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sao&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Sao"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sao&action=history"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/Sao" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j"><span>Các liên kết đến đây</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/Sao" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k"><span>Thay đổi liên quan</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sao&oldid=73406354" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang"><span>Liên kết thường trực</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sao&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này"><span>Thông tin trang</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=Sao&id=73406354&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này"><span>Trích dẫn trang này</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FSao"><span>Lấy URL ngắn gọn</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FSao"><span>Tải mã QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=Sao"><span>Tạo một quyển sách</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=Sao&action=show-download-screen"><span>Tải dưới dạng PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sao&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p"><span>Bản để in ra</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Star" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://vi.wikiquote.org/wiki/Sao" hreflang="vi"><span>Wikiquote</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q523" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g"><span>Khoản mục Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-1000BCB" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Danh_s%C3%A1ch_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n_n%C3%AAn_c%C3%B3" title="Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin."><img alt="Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/20px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png" decoding="async" width="20" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/40px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png 1.5x" data-file-width="103" data-file-height="94" /></a></span></div></div> <div id="mw-indicator-featured-star" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc" title="Đây là một bài viết chọn lọc. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin."><img alt="Đây là một bài viết chọn lọc. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="19" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/40px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"><p class="mw-empty-elt"> </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72019635">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .hatnote{display:none!important}}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Đối với các định nghĩa khác, xem <a href="/wiki/Sao_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_h%C6%B0%E1%BB%9Bng)" class="mw-disambig" title="Sao (định hướng)">Sao (định hướng)</a>.</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r63857330/mw-parser-output/.tmulti">.mw-parser-output .tmulti .thumbinner{display:flex;flex-direction:column}.mw-parser-output .tmulti .trow{display:flex;flex-direction:row;clear:left;flex-wrap:wrap;width:100%;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .tmulti .tsingle{margin:1px;float:left}.mw-parser-output .tmulti .theader{clear:both;font-weight:bold;text-align:center;align-self:center;background-color:transparent;width:100%}.mw-parser-output .tmulti .thumbcaption{background-color:transparent}.mw-parser-output .tmulti .text-align-left{text-align:left}.mw-parser-output .tmulti .text-align-right{text-align:right}.mw-parser-output .tmulti .text-align-center{text-align:center}@media all and (max-width:720px){.mw-parser-output .tmulti .thumbinner{width:100%!important;box-sizing:border-box;max-width:none!important;align-items:center}.mw-parser-output .tmulti .trow{justify-content:center}.mw-parser-output .tmulti .tsingle{float:none!important;max-width:100%!important;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .tmulti .trow>.thumbcaption{text-align:center}}</style><div class="thumb tmulti tright"><div class="thumbinner" style="width:254px;max-width:254px"><div class="trow"><div class="theader" style="text-align:left/right/center">Sao</div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:252px;max-width:252px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:The_Sun_by_the_Atmospheric_Imaging_Assembly_of_NASA%27s_Solar_Dynamics_Observatory_-_20100819.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/The_Sun_by_the_Atmospheric_Imaging_Assembly_of_NASA%27s_Solar_Dynamics_Observatory_-_20100819.jpg/250px-The_Sun_by_the_Atmospheric_Imaging_Assembly_of_NASA%27s_Solar_Dynamics_Observatory_-_20100819.jpg" decoding="async" width="250" height="239" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/The_Sun_by_the_Atmospheric_Imaging_Assembly_of_NASA%27s_Solar_Dynamics_Observatory_-_20100819.jpg/500px-The_Sun_by_the_Atmospheric_Imaging_Assembly_of_NASA%27s_Solar_Dynamics_Observatory_-_20100819.jpg 1.5x" data-file-width="4044" data-file-height="3860" /></a></span></div><div class="thumbcaption"><a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Mặt Trời">Mặt Trời</a>, ngôi sao gần <a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Trái Đất">Trái Đất</a> nhất.</div></div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:252px;max-width:252px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Comparison_of_the_sizes_of_a_red_dwarf,_the_Sun,_a_B-type_main_sequence_star,_and_R136a1.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Comparison_of_the_sizes_of_a_red_dwarf%2C_the_Sun%2C_a_B-type_main_sequence_star%2C_and_R136a1.jpg/250px-Comparison_of_the_sizes_of_a_red_dwarf%2C_the_Sun%2C_a_B-type_main_sequence_star%2C_and_R136a1.jpg" decoding="async" width="250" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Comparison_of_the_sizes_of_a_red_dwarf%2C_the_Sun%2C_a_B-type_main_sequence_star%2C_and_R136a1.jpg/500px-Comparison_of_the_sizes_of_a_red_dwarf%2C_the_Sun%2C_a_B-type_main_sequence_star%2C_and_R136a1.jpg 1.5x" data-file-width="2500" data-file-height="1406" /></a></span></div><div class="thumbcaption"><a href="/wiki/Sao_l%C3%B9n_%C4%91%E1%BB%8F" title="Sao lùn đỏ">Sao lùn đỏ</a>, <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Mặt Trời">Mặt Trời</a> (<a href="/wiki/Sao_l%C3%B9n_v%C3%A0ng" class="mw-redirect" title="Sao lùn vàng">sao lùn vàng</a>), <a href="/w/index.php?title=Sao_d%C3%A3y_ch%C3%ADnh_m%C3%A0u_xanh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sao dãy chính màu xanh (trang không tồn tại)">sao dãy chính màu xanh</a> và <a href="/wiki/R136a1" title="R136a1">R136a1</a>.</div></div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:252px;max-width:252px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Sirius_A_and_B_Hubble_photo.editted.PNG" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Sirius_A_and_B_Hubble_photo.editted.PNG/250px-Sirius_A_and_B_Hubble_photo.editted.PNG" decoding="async" width="250" height="273" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/18/Sirius_A_and_B_Hubble_photo.editted.PNG 1.5x" data-file-width="369" data-file-height="403" /></a></span></div><div class="thumbcaption"><a href="/wiki/Sao_Thi%C3%AAn_Lang" title="Sao Thiên Lang">Sao đôi Thiên Lang</a></div></div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:252px;max-width:252px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Zeta_Puppis.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Zeta_Puppis.png/250px-Zeta_Puppis.png" decoding="async" width="250" height="250" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f6/Zeta_Puppis.png 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="300" /></a></span></div><div class="thumbcaption">Sao siêu khổng lồ xanh lam <a href="/wiki/Naos" title="Naos">ζ Puppis</a></div></div></div></div></div> <p><b>Sao</b> (<a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Tiếng Anh">tiếng Anh</a>: <i>star</i>), <b>Ngôi sao</b>, <b>Vì sao</b> hay <b>Hằng tinh</b> (<a href="/wiki/Ch%E1%BB%AF_H%C3%A1n" title="Chữ Hán">chữ Hán</a>: 恒星) là một <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_th%E1%BB%83" title="Thiên thể">thiên thể</a> <a href="/wiki/Plasma" title="Plasma">plasma</a> sáng, có <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_l%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Khối lượng">khối lượng</a> lớn được giữ bởi <a href="/wiki/T%C6%B0%C6%A1ng_t%C3%A1c_h%E1%BA%A5p_d%E1%BA%ABn" title="Tương tác hấp dẫn">lực hấp dẫn</a>. Sao gần <a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Trái Đất">Trái Đất</a> nhất là <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Mặt Trời">Mặt Trời</a>, nó là nguồn của hầu hết <a href="/wiki/N%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Năng lượng">năng lượng</a> trên <a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Trái Đất">Trái Đất</a>. Nhiều sao khác có thể nhìn thấy được trên bầu trời đêm khi chúng không bị lu mờ đi dưới <a href="/wiki/%C3%81nh_s%C3%A1ng_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Ánh sáng Mặt Trời">ánh sáng của Mặt Trời</a>. Về mặt lịch sử, hầu hết các sao sáng và nhìn thấy bằng mắt thường nằm trên <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_c%E1%BA%A7u" title="Thiên cầu">thiên cầu</a> được nhóm lại cùng nhau thành các <a href="/wiki/Ch%C3%B2m_sao" title="Chòm sao">chòm sao</a> và các <a href="/wiki/M%E1%BA%A3ng_sao" class="mw-redirect" title="Mảng sao">mảng sao</a>, những sao sáng nhất đều được đặt những tên gọi riêng. Các <a href="/w/index.php?title=Danh_m%E1%BB%A5c_sao&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh mục sao (trang không tồn tại)">danh mục sao</a> mở rộng đã được những nhà thiên văn lập nên, cung cấp các cách định danh sao theo tiêu chuẩn hóa. Trong tiếng Hán, nó được gọi là <i>hằng tinh</i> (ngôi sao đứng yên) để phân biệt với <i>hành tinh</i> (ngôi sao chuyển động). </p><p>Trong phần lớn thời gian hoạt động của nó, một sao chiếu sáng được là do các <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A3n_%E1%BB%A9ng_t%E1%BB%95ng_h%E1%BB%A3p_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" title="Phản ứng tổng hợp hạt nhân">phản ứng tổng hợp hạt nhân</a> tại <a href="/wiki/L%C3%B5i" class="mw-disambig" title="Lõi">lõi</a> của nó, giải phóng năng lượng truyền qua phần bên trong sao và sau đó <a href="/wiki/B%E1%BB%A9c_x%E1%BA%A1_%C4%91i%E1%BB%87n_t%E1%BB%AB" title="Bức xạ điện từ">bức xạ</a> ra không gian bên ngoài. Hầu hết mọi nguyên tố xuất hiện trong tự nhiên nặng hơn <a href="/wiki/Heli" title="Heli">heli</a> đều được tạo ra nhờ các ngôi sao, hoặc thông qua quá trình <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_h%E1%BB%A3p_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n_sao" title="Tổng hợp hạt nhân sao">tổng hợp hạt nhân sao</a> trong suốt thời gian hoạt động của nó hoặc bởi <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_h%E1%BB%A3p_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n_si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh" title="Tổng hợp hạt nhân siêu tân tinh">tổng hợp hạt nhân siêu tân tinh</a> khi ngôi sao phát nổ. Các <a href="/wiki/Nh%C3%A0_thi%C3%AAn_v%C4%83n_h%E1%BB%8Dc" title="Nhà thiên văn học">nhà thiên văn học</a> xác định được <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_l%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Khối lượng">khối lượng</a>, độ tuổi, <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BA%A7n_h%C3%B3a_h%E1%BB%8Dc" title="Thành phần hóa học">thành phần hóa học</a> và nhiều tính chất khác của ngôi sao bằng cách quan sát <a href="/wiki/Ph%E1%BB%95_h%E1%BB%8Dc_thi%C3%AAn_v%C4%83n" title="Phổ học thiên văn">phổ</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99_s%C3%A1ng" title="Độ sáng">độ sáng</a> và chuyển động của nó trong không gian. Khối lượng tổng cộng của ngôi sao là yếu tố chính trong quá trình <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_sao" title="Tiến hóa sao">tiến hóa sao</a> và sự tàn lụi của nó. Nhiều đặc trưng khác của một sao được xác định thông qua lịch sử tiến hóa của nó, bao gồm <a href="/wiki/%C4%90%C6%B0%E1%BB%9Dng_k%C3%ADnh" title="Đường kính">đường kính</a>, sự tự quay, chuyển động và <a href="/wiki/Nhi%E1%BB%87t_%C4%91%E1%BB%99" title="Nhiệt độ">nhiệt độ</a>. Một biểu đồ liên hệ giữa nhiệt độ với độ sáng của nhiều ngôi sao, gọi là <a href="/wiki/Bi%E1%BB%83u_%C4%91%E1%BB%93_Hertzsprung-Russell" title="Biểu đồ Hertzsprung-Russell">biểu đồ Hertzsprung-Russell</a> (biểu đồ H-R), cho phép xác định được tuổi và trạng thái tiến hóa của một ngôi sao. </p><p>Một ngôi sao hình thành từ một đám mây co sụp lại của các vật chất với thành phần cơ bản là <a href="/wiki/Hydro" title="Hydro">hydro</a>, cùng với <a href="/wiki/Heli" title="Heli">heli</a> và một số các <a href="/wiki/Nguy%C3%AAn_t%E1%BB%91_h%C3%B3a_h%E1%BB%8Dc" title="Nguyên tố hóa học">nguyên tố</a> nặng hơn. Một khi nhân của sao đủ đặc, một số hạt nhân hydro ngay lập tức biến đổi thành heli thông qua quá trình tổng hợp <a href="/wiki/H%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Hạt nhân">hạt nhân</a>.<sup id="cite_ref-sunshine_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-sunshine-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Phần còn lại của lớp bên trong ngôi sao mang năng lượng từ lõi ra ngoài thông qua quá trình kết hợp giữa <a href="/wiki/B%E1%BB%A9c_x%E1%BA%A1_%C4%91i%E1%BB%87n_t%E1%BB%AB" title="Bức xạ điện từ">bức xạ</a> và <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%91i_l%C6%B0u" title="Đối lưu">đối lưu</a>. Áp suất bên trong ngôi sao ngăn không cho ngôi sao tiếp tục bị co lại dưới ảnh hưởng của chính lực hấp dẫn của nó. Đến khi nhiên liệu hydro tại lõi bị cạn kiệt, các ngôi sao với khối lượng ít nhất bằng 0,4 lần khối lượng của Mặt Trời<sup id="cite_ref-late_stages_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-late_stages-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> bắt đầu nở ra để trong một số trường hợp trở thành một <a href="/wiki/Sao_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93_%C4%91%E1%BB%8F" title="Sao khổng lồ đỏ">sao khổng lồ đỏ</a> tiếp tục đốt cháy các nguyên tố nặng hơn tại lõi sao hoặc tại các lớp vỏ bao quanh lõi. Ngôi sao sau đó bước vào giai đoạn suy biến, tái chế lại một tỷ lệ vật chất vào môi trường không gian liên sao, nơi đây sẽ hình thành lên một thế hệ sao mới với một tỷ lệ cao các nguyên tố nặng.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Hệ <a href="/wiki/Sao_%C4%91%C3%B4i" title="Sao đôi">sao đôi</a> và nhiều sao chứa hai hoặc nhiều ngôi sao có liên kết về lực hấp dẫn với nhau, và nói chung chúng di chuyển quanh nhau theo những <a href="/wiki/Qu%E1%BB%B9_%C4%91%E1%BA%A1o" title="Quỹ đạo">quỹ đạo</a> ổn định. Khi hai ngôi sao có quỹ đạo tương đối gần nhau, tương tác hấp dẫn giữa chúng có thể có một ảnh hưởng quan trọng lên quá trình tiến hóa của các ngôi sao.<sup id="cite_ref-iben_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-iben-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các sao có thể tập hợp lại thành một cấu trúc liên kết hấp dẫn lớn hơn, như một <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_tinh" title="Quần tinh">quần tinh</a> hay một <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_h%C3%A0" title="Thiên hà">thiên hà</a>. </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68224159">.mw-parser-output .toclimit-2 .toclevel-1 ul,.mw-parser-output .toclimit-3 .toclevel-2 ul,.mw-parser-output .toclimit-4 .toclevel-3 ul,.mw-parser-output .toclimit-5 .toclevel-4 ul,.mw-parser-output .toclimit-6 .toclevel-5 ul,.mw-parser-output .toclimit-7 .toclevel-6 ul{display:none}</style><div class="toclimit-2"><meta property="mw:PageProp/toc" /></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lịch_sử_quan_sát"><span id="L.E1.BB.8Bch_s.E1.BB.AD_quan_s.C3.A1t"></span>Lịch sử quan sát</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=1" title="Sửa đổi phần “Lịch sử quan sát”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=1" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lịch sử quan sát"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Thời_kỳ_Cổ_đại"><span id="Th.E1.BB.9Di_k.E1.BB.B3_C.E1.BB.95_.C4.91.E1.BA.A1i"></span>Thời kỳ Cổ đại</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=2" title="Sửa đổi phần “Thời kỳ Cổ đại”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=2" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Thời kỳ Cổ đại"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Dibuix_de_Leo.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Dibuix_de_Leo.png/250px-Dibuix_de_Leo.png" decoding="async" width="200" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Dibuix_de_Leo.png/330px-Dibuix_de_Leo.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0f/Dibuix_de_Leo.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="292" /></a><figcaption>Con người đã từng nhóm các vì sao tạo ra các hình ảnh từ thời cổ đại.<sup id="cite_ref-forbes_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-forbes-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <br /><small>Bức họa chòm sao <a href="/wiki/S%C6%B0_T%E1%BB%AD_(ch%C3%B2m_sao)" title="Sư Tử (chòm sao)">Sư Tử</a> năm 1690 của Johannes Hevelius</small>.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></figcaption></figure> <p>Về mặt lịch sử, các ngôi sao đã trở thành quan trọng đối với các <a href="/wiki/V%C4%83n_minh" title="Văn minh">nền văn minh</a> trên toàn thế giới. Chúng trở thành một phần của tín ngưỡng <a href="/wiki/T%C3%B4n_gi%C3%A1o" title="Tôn giáo">tôn giáo</a> và đóng vai trò quan trọng trong việc định vị và định hướng. Nhiều nhà thiên văn cổ đại tin rằng các sao nằm cố định trên một <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_c%E1%BA%A7u" title="Thiên cầu">thiên cầu</a>, và chúng bất biến. Để thuận tiện, các nhà thiên văn đã nhóm các ngôi sao lại thành các <a href="/wiki/Ch%C3%B2m_sao" title="Chòm sao">chòm sao</a> và sử dụng chúng để theo dõi chuyển động của các <a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh" title="Hành tinh">hành tinh</a> và suy đoán vị trí của Mặt Trời.<sup id="cite_ref-forbes_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-forbes-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Chuyển động của Mặt Trời so với các ngôi sao (và đường chân trời) đã được sử dụng để làm ra <a href="/wiki/D%C6%B0%C6%A1ng_l%E1%BB%8Bch" title="Dương lịch">dương lịch</a>, và được dùng để áp dụng điều tiết trong <a href="/wiki/N%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p" title="Nông nghiệp">nông nghiệp</a>.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_Gregory" class="mw-redirect" title="Lịch Gregory">Lịch Gregory</a> hiện tại là lịch được sử dụng nhiều nơi trên thế giới, là <a href="/wiki/D%C6%B0%C6%A1ng_l%E1%BB%8Bch" title="Dương lịch">dương lịch</a> dựa trên góc của trục quay Trái Đất liên hệ tương đối với Mặt Trời. </p><p><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_%C4%91%E1%BB%93_sao" title="Bản đồ sao">Bản đồ sao</a> chính xác cổ nhất cho đến ngày nay xuất hiện từ thời <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_v%C4%83n_h%E1%BB%8Dc_Ai_C%E1%BA%ADp" title="Thiên văn học Ai Cập">Ai Cập cổ đại</a> năm 1534 trước <a href="/wiki/C%C3%B4ng_nguy%C3%AAn" class="mw-redirect" title="Công nguyên">Công nguyên</a>.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/w/index.php?title=Danh_l%E1%BB%A5c_sao_Babylon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh lục sao Babylon (trang không tồn tại)">Danh lục sao được biết đến sớm nhất</a> đã được biên soạn bởi các nhà thiên văn học Babylon ở <a href="/wiki/L%C6%B0%E1%BB%A1ng_H%C3%A0" title="Lưỡng Hà">Lưỡng Hà</a> vào cuối thiên niên kỷ hai trước <a href="/wiki/C%C3%B4ng_nguy%C3%AAn" class="mw-redirect" title="Công nguyên">Công nguyên</a>, trong thời đại Kassite (khoảng 1531-1155 TCN).<sup id="cite_ref-north_1995_30_31_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-north_1995_30_31-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Danh lục sao đầu tiên của thiên văn học Hy Lạp đã được lập ra bởi <a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CE%AF%CF%83%CF%84%CF%85%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CF%82_%CE%BF_%CE%A3%CE%AC%CE%BC%CE%B9%CE%BF%CF%82" class="extiw" title="el:Αρίστυλλος ο Σάμιος">Aristillus</a> vào xấp xỉ năm 300 TCN, với sự giúp đỡ của <a href="/w/index.php?title=Timocharis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Timocharis (trang không tồn tại)">Timocharis</a>.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Danh lục sao của <a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%8A%CF%80%CF%80%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%BF%CF%82_%CE%BF_%CE%A1%CF%8C%CE%B4%CE%B9%CE%BF%CF%82" class="extiw" title="el:Ίππαρχος ο Ρόδιος">Hipparchus</a> (thế kỷ hai trước <a href="/wiki/C%C3%B4ng_nguy%C3%AAn" class="mw-redirect" title="Công nguyên">Công nguyên</a>) bao gồm 1.020 ngôi sao và đã được <a href="/wiki/Claudius_Ptolemaeus" title="Claudius Ptolemaeus">Ptolemy</a> đưa vào trong danh lục của ông.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hipparchus là người đầu tiên phát hiện ra một sao mới <i><a href="/wiki/Nova" title="Nova">nova</a></i> được ghi lại trong lịch sử.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Rất nhiều tên gọi các chòm sao và ngôi sao sử dụng ngày nay được bắt nguồn từ thiên văn của người Hy Lạp. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Thời_kỳ_Trung_cổ"><span id="Th.E1.BB.9Di_k.E1.BB.B3_Trung_c.E1.BB.95"></span>Thời kỳ Trung cổ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=3" title="Sửa đổi phần “Thời kỳ Trung cổ”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=3" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Thời kỳ Trung cổ"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Mặc dù xuất hiện như thể bất biến trên bầu trời, các nhà thiên văn Trung Hoa cổ đại đã khẳng định là những ngôi sao mới có thể xuất hiện.<sup id="cite_ref-clark_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-clark-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Năm 185, lần đầu tiên họ đã quan sát và ghi lại một vụ nổ <a href="/wiki/Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh" title="Siêu tân tinh">siêu tân tinh</a>, bây giờ gọi là <a href="/wiki/SN_185" title="SN 185">SN 185</a>.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sự kiện ngôi sao bừng sáng nhất từng được ghi lại trong lịch sử là vụ nổ siêu tân tinh <a href="/wiki/SN_1006" title="SN 1006">SN 1006</a>, đã được quan sát vào năm 1006 và được ghi chép bởi nhà thiên văn <a href="/wiki/Ai_C%E1%BA%ADp" title="Ai Cập">Ai Cập</a> Ali ibn Ridwan và một vài nhà thiên văn Trung Hoa khác.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Siêu tân tinh <a href="/wiki/SN_1054" title="SN 1054">SN 1054</a> (Thiên Quan khách tinh), tạo ra <a href="/wiki/Tinh_v%C3%A2n_Con_Cua" title="Tinh vân Con Cua">tinh vân Con Cua</a>, cũng đã được quan sát bởi các nhà thiên văn Trung Hoa và Hồi giáo.<sup id="cite_ref-SN1054_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-SN1054-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-PASP1942_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-PASP1942-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Su_Song_Star_Map_1.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Su_Song_Star_Map_1.JPG/250px-Su_Song_Star_Map_1.JPG" decoding="async" width="200" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Su_Song_Star_Map_1.JPG/330px-Su_Song_Star_Map_1.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Su_Song_Star_Map_1.JPG/500px-Su_Song_Star_Map_1.JPG 2x" data-file-width="1372" data-file-height="969" /></a><figcaption>Một bản đồ sao của Tô Tụng (苏颂 hay 蘇頌, Su Song) đời <a href="/wiki/Nh%C3%A0_T%E1%BB%91ng" title="Nhà Tống">Tống</a>.</figcaption></figure> <p>Các nhà thiên văn <a href="/wiki/H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" title="Hồi giáo">Hồi giáo</a> thời Trung cổ đã đặt tên gọi Ả rập cho rất nhiều ngôi sao mà vẫn còn được sử dụng cho đến ngày nay, họ cũng đã phát minh ra nhiều loại dụng cụ thiên văn học dùng để tính toán vị trí của các ngôi sao. Họ đã xây dựng các viện nghiên cứu quan sát lớn đầu tiên, với mục đích chính là để lập các danh lục sao <i>Zij</i>.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Một trong số chúng, cuốn <i>Sách của những ngôi sao cố định</i> (năm 964) do nhà thiên văn học <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Ba_T%C6%B0" title="Đế quốc Ba Tư">Ba Tư</a> Abd al-Rahman al-Sufi viết, ông là người đã quan sát rất nhiều ngôi sao, <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_tinh" title="Quần tinh">quần tinh</a> (bao gồm <a href="/w/index.php?title=Omicron_Velorum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Omicron Velorum (trang không tồn tại)">Omicron Velorum</a> và <a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BA%A7n_tinh_Brocchi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quần tinh Brocchi (trang không tồn tại)">quần tinh Brocchi</a>) và các <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_h%C3%A0" title="Thiên hà">thiên hà</a> (gồm <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_h%C3%A0_Ti%C3%AAn_N%E1%BB%AF" title="Thiên hà Tiên Nữ">thiên hà Andromeda</a>).<sup id="cite_ref-Jones_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-Jones-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Vào thế kỷ thứ XI, nhà bác học người Ba Tư Abu Rayhan Biruni đã miêu tả <a href="/wiki/Ng%C3%A2n_H%C3%A0" title="Ngân Hà">Ngân Hà</a> như là tập hợp vô số các mảnh với tính chất của các sao mờ, và tính ra <a href="/wiki/V%C4%A9_%C4%91%E1%BB%99" title="Vĩ độ">vĩ độ</a> của nhiều sao trong quá trình <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%87t_th%E1%BB%B1c" title="Nguyệt thực">nguyệt thực</a> năm 1019.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Nhà thiên văn Ibn Bajjah người ở Al-Andalus đề xuất là Ngân Hà là tập hợp của nhiều sao mà gần như chạm vào nhau và hiện lên là một hình ảnh liên tục do hiệu ứng của <a href="/wiki/Kh%C3%BAc_x%E1%BA%A1" title="Khúc xạ">khúc xạ</a> từ các vật liệu trong không khí, với trích dẫn quan sát của ông về sự <a href="/wiki/Giao_h%E1%BB%99i_(thi%C3%AAn_v%C4%83n_h%E1%BB%8Dc)" title="Giao hội (thiên văn học)">giao hội</a> của <a href="/wiki/Sao_M%E1%BB%99c" title="Sao Mộc">Sao Mộc</a> và <a href="/wiki/Sao_H%E1%BB%8Fa" title="Sao Hỏa">Sao Hỏa</a> năm 500 <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" title="Lịch Hồi giáo">AH</a> (tức 1106/1107 AD) như là một chứng cứ.<sup id="cite_ref-Montada_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-Montada-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Các nhà thiên văn học <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Châu Âu">Châu Âu</a> thời Trung Cổ như <a href="/wiki/Tycho_Brahe" title="Tycho Brahe">Tycho Brahe</a> đã nhận ra các sao mới trong bầu trời đêm (sau đó gọi là <i>novae</i>), gợi ra rằng bầu trời (thiên đường) không hề bất biến như trước đây. Vào năm 1584, <a href="/wiki/Giordano_Bruno" title="Giordano Bruno">Giordano Bruno</a> đề xuất rằng các ngôi sao thực sự là những mặt trời khác, và có thể có các <a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh_ngo%C3%A0i_h%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" class="mw-redirect" title="Hành tinh ngoài hệ Mặt Trời">hành tinh ngoài Hệ Mặt Trời</a>, thậm chí giống với Trái Đất, quay quanh chúng,<sup id="cite_ref-he_history_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-he_history-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> một ý tưởng đã từng được đề cập đến bởi các <a href="/wiki/Tri%E1%BA%BFt_gia" class="mw-redirect" title="Triết gia">nhà triết học</a> Hy Lạp <a href="/wiki/Democritos" title="Democritos">Democritus</a> và <a href="/wiki/Epicuros" class="mw-redirect" title="Epicuros">Epicurus</a>,<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và bởi các nhà vũ trụ học Hồi giáo Trung cổ<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> như <a href="/w/index.php?title=Fakhr_al-Din_al-Razi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fakhr al-Din al-Razi (trang không tồn tại)">Fakhr al-Din al-Razi</a>.<sup id="cite_ref-Setia_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-Setia-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các thế kỷ tiếp sau, ý tưởng về các ngôi sao như các mặt trời ở xa đã nhận được sự nhất trí giữa các nhà thiên văn. Để giải thích tại sao các ngôi sao không tác động hấp dẫn đáng kể lên <a href="/wiki/H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Hệ Mặt Trời">hệ Mặt Trời</a>, <a href="/wiki/Isaac_Newton" title="Isaac Newton">Isaac Newton</a> cho rằng các ngôi sao được phân bố đều theo mọi hướng, dựa trên một ý tưởng do nhà thần học <a href="/w/index.php?title=Richard_Bentley&action=edit&redlink=1" class="new" title="Richard Bentley (trang không tồn tại)">Richard Bentley</a> đưa ra.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Thiên_văn_sao_từ_thế_kỷ_thứ_XVII_đến_nay"><span id="Thi.C3.AAn_v.C4.83n_sao_t.E1.BB.AB_th.E1.BA.BF_k.E1.BB.B7_th.E1.BB.A9_XVII_.C4.91.E1.BA.BFn_nay"></span>Thiên văn sao từ thế kỷ thứ XVII đến nay</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=4" title="Sửa đổi phần “Thiên văn sao từ thế kỷ thứ XVII đến nay”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=4" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Thiên văn sao từ thế kỷ thứ XVII đến nay"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Nhà thiên văn người Ý <a href="/w/index.php?title=Geminiano_Montanari&action=edit&redlink=1" class="new" title="Geminiano Montanari (trang không tồn tại)">Geminiano Montanari</a> đã ghi lại các quan sát về sự thay đổi độ sáng của sao <a href="/wiki/Algol" title="Algol">Algol</a> năm 1667. <a href="/wiki/Edmund_Halley" title="Edmund Halley">Edmond Halley</a> đã công bố những đo đạc đầu tiên về <a href="/wiki/Chuy%E1%BB%83n_%C4%91%E1%BB%99ng_ri%C3%AAng" title="Chuyển động riêng">chuyển động riêng</a> của cặp các sao "cố định" gần, cho thấy chúng đã thay đổi vị trí theo thời gian từ thời của các nhà thiên văn Hy Lạp <a href="/wiki/Claudius_Ptolemaeus" title="Claudius Ptolemaeus">Ptolemy</a> và <a href="/wiki/Hipparchus" class="mw-redirect" title="Hipparchus">Hipparchus</a>. Đo đạc trực tiếp đầu tiên về khoảng cách đến một ngôi sao (<a href="/w/index.php?title=61_Cygni&action=edit&redlink=1" class="new" title="61 Cygni (trang không tồn tại)">61 Cygni</a> với khoảng cách 11,4 <a href="/wiki/N%C4%83m_%C3%A1nh_s%C3%A1ng" title="Năm ánh sáng">năm ánh sáng</a>) đã được thực hiện bởi <a href="/wiki/Friedrich_Bessel" title="Friedrich Bessel">Friedrich Bessel</a> năm 1838 sử dụng kĩ thuật <a href="/wiki/Th%E1%BB%8B_sai" title="Thị sai">thị sai</a>. Các đo đạc thị sai cho thấy sự tách biệt lớn giữa các sao trên bầu trời.<sup id="cite_ref-he_history_23-1" class="reference"><a href="#cite_note-he_history-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:William_Herschel01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/William_Herschel01.jpg/150px-William_Herschel01.jpg" decoding="async" width="150" height="183" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/William_Herschel01.jpg/225px-William_Herschel01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/William_Herschel01.jpg/300px-William_Herschel01.jpg 2x" data-file-width="1936" data-file-height="2368" /></a><figcaption><a href="/wiki/William_Herschel" title="William Herschel">William Herschel</a>.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/William_Herschel" title="William Herschel">William Herschel</a> là nhà thiên văn học đầu tiên đã cố gắng xác định sự phân bố các ngôi sao trên bầu trời. Trong thập niên 1780, ông đã thực hiện hàng loạt các đo đạc với 600 hướng khác nhau, và đếm số sao quan sát được dọc theo hướng nhìn mỗi lần. Từ đây ông rút ra kết luận là số lượng các sao tăng ổn định về một hướng trên bầu trời, theo hướng về <a href="/wiki/Trung_t%C3%A2m_thi%C3%AAn_h%C3%A0" class="mw-redirect" title="Trung tâm thiên hà">lõi</a> <a href="/wiki/Ng%C3%A2n_H%C3%A0" title="Ngân Hà">Ngân Hà</a>. Con trai ông <a href="/wiki/John_Herschel" title="John Herschel">John Herschel</a> đã lặp lại nghiên cứu này ở bán cầu nam và tìm thấy điều tương tự về số lượng sao tăng ổn định theo cùng một hướng.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Thêm vào các thành tựu khác của ông, William Herschel cũng chú ý tới khám phá của ông là một số ngôi sao không chỉ nằm dọc theo cùng một phương nhìn, nhưng cũng là các sao đồng hành tạo nên những hệ <a href="/wiki/Sao_%C4%91%C3%B4i" title="Sao đôi">sao đôi</a>. </p><p>Khoa học về <a href="/w/index.php?title=Ph%E1%BB%95_h%E1%BB%8Dc_sao&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phổ học sao (trang không tồn tại)">quang phổ sao</a> đã được đi tiên phong bởi <a href="/wiki/Joseph_von_Fraunhofer" title="Joseph von Fraunhofer">Joseph von Fraunhofer</a> và <a href="/wiki/Angelo_Secchi" title="Angelo Secchi">Angelo Secchi</a>. Bằng cách so sánh phổ của các sao như sao <a href="/wiki/Sao_Thi%C3%AAn_Lang" title="Sao Thiên Lang">Sirius</a> với Mặt Trời, họ tìm ra những sự khác nhau trong cường độ và số các <a href="/w/index.php?title=V%E1%BA%A1ch_ph%E1%BB%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vạch phổ (trang không tồn tại)">vạch hấp thụ</a>—các đường tối màu trong phổ của sao là do sự hấp thụ của bầu khí quyển Trái Đất đối với những tần số xác định. Năm 1865 Secchi bắt đầu phân loại sao dựa theo <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_sao" title="Phân loại sao">kiểu phổ</a> của chúng.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuy nhiên, hình thức phân loại sao hiện đại mới được Annie Jump Cannon phát triển trong thập niên 1900. </p><p>Việc quan sát các sao đôi bắt đầu tăng lên một cách quan trọng trong thế kỷ XIX. Năm 1834, Friedrich Bessel đã quan sát sự thay đổi trong chuyển động riêng của sao <a href="/wiki/Sao_Thi%C3%AAn_Lang" title="Sao Thiên Lang">Sirius</a>, và ông suy luận ra sự tồn tại của một sao đồng hành bị che giấu. <a href="/w/index.php?title=Edward_Charles_Pickering&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edward Charles Pickering (trang không tồn tại)">Edward Pickering</a> đã lần đầu tiên phát hiện ra quang phổ của hệ sao đôi năm 1899 khi ông quan sát thấy sự tách có tính chu kỳ của các vạch phổ của sao <a href="/wiki/Mizar_(sao)" title="Mizar (sao)">Mizar</a> theo chu kỳ 104 ngày. Các quan sát chi tiết của nhiều hệ thống sao đôi đã được thu thập lại bởi các nhà thiên văn <a href="/wiki/Friedrich_Georg_Wilhelm_von_Struve" title="Friedrich Georg Wilhelm von Struve">William Struve</a> và <a href="/w/index.php?title=Sherburne_Wesley_Burnham&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sherburne Wesley Burnham (trang không tồn tại)">S. W. Burnham</a>, cho phép xác định được khối lượng của sao từ tính toán về các <a href="/wiki/Tham_s%E1%BB%91_qu%E1%BB%B9_%C4%91%E1%BA%A1o" title="Tham số quỹ đạo">tham số quỹ đạo</a>. Và lời giải cho bài toán xác định quỹ đạo của các sao đôi từ các quan sát qua kính thiên văn được Felix Savary tìm ra năm 1827.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Thế kỷ thứ XX đã chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của khoa học nghiên cứu sao. Kĩ thuật chụp ảnh đã trở thành một công cụ có giá trị cho thiên văn học. <a href="/wiki/Karl_Schwarzschild" title="Karl Schwarzschild">Karl Schwarzschild</a> đã khám phá ra màu của một sao, và từ đó là nhiệt độ của sao, chúng có thể được xác định bằng cách so sánh giữa độ sáng nhìn thấy và độ sáng của ảnh chụp. Sự phát triển của <a href="/w/index.php?title=Quang_k%E1%BA%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quang kế (trang không tồn tại)">quang kế</a> <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87u_%E1%BB%A9ng_quang_%C4%91i%E1%BB%87n" title="Hiệu ứng quang điện">quang điện</a> đã cho phép đo đạc rất chính xác về độ lớn tại rất nhiều khoảng <a href="/wiki/B%C6%B0%E1%BB%9Bc_s%C3%B3ng" title="Bước sóng">bước sóng</a> khác nhau. Năm 1921 <a href="/wiki/Albert_Abraham_Michelson" title="Albert Abraham Michelson">Albert A. Michelson</a> lần đầu tiên đo <a href="/wiki/%C4%90%C6%B0%E1%BB%9Dng_k%C3%ADnh" title="Đường kính">đường kính</a> sao nhờ một <a href="/wiki/Giao_thoa_k%E1%BA%BF" class="mw-redirect" title="Giao thoa kế">giao thoa kế</a> trên <a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0i_quan_s%C3%A1t_n%C3%BAi_Wilson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đài quan sát núi Wilson (trang không tồn tại)">kính thiên văn Hooker</a>.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Sự nghiên cứu quan trọng về cơ sở vật lý của ngôi sao đã xuất hiện trong những thập kỷ đầu của thế kỷ hai mươi. Năm 1913, <a href="/wiki/Bi%E1%BB%83u_%C4%91%E1%BB%93_Hertzsprung-Russell" title="Biểu đồ Hertzsprung-Russell">biểu đồ Hertzsprung-Russell</a> được phát triển, thúc đẩy ngành thiên văn vật lý nghiên cứu sao. Nhiều mô hình thành công được xây dựng để giải thích cấu trúc bên trong của sao và sự tiến hóa của chúng. Phổ của các sao cũng đã được giải thích thành công nhờ sự phát triển của <a href="/wiki/C%C6%A1_h%E1%BB%8Dc_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_t%E1%BB%AD" title="Cơ học lượng tử">vật lý lượng tử</a>. Điều này cũng cho phép xác định được thành phần hóa học của khí quyển một ngôi sao.<sup id="cite_ref-new_cosmos_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-new_cosmos-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ngoại trừ các <a href="/wiki/Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh" title="Siêu tân tinh">siêu tân tinh</a>, các ngôi sao đã được quan sát một cách cơ bản, trước tiên trong các <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_h%C3%A0" title="Thiên hà">thiên hà</a> <a href="/wiki/Nh%C3%B3m_%C4%90%E1%BB%8Ba_Ph%C6%B0%C6%A1ng" class="mw-redirect" title="Nhóm Địa Phương">Nhóm Địa Phương</a> của chúng ta,<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và đặc biệt là phần nhìn thấy được của <a href="/wiki/Ng%C3%A2n_H%C3%A0" title="Ngân Hà">Ngân Hà</a> (như được mô tả chi tiết trong các <a href="/w/index.php?title=Danh_l%E1%BB%A5c_sao&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh lục sao (trang không tồn tại)">danh lục sao</a> trong thiên hà của chúng ta<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>). Nhưng cũng có một số sao được quan sát trong thiên hà M100 của <a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A1m_Virgo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đám Virgo (trang không tồn tại)">Đám Virgo</a>, cách Trái Đất 100 triệu năm ánh sáng.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trong <a href="/w/index.php?title=Si%C3%AAu_%C4%91%C3%A1m_%C4%90%E1%BB%8Ba_Ph%C6%B0%C6%A1ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siêu đám Địa Phương (trang không tồn tại)">Siêu đám Địa Phương</a> chúng ta có thể nhìn thấy các quần tụ sao, và các kính thiên văn hiện tại có thể quan sát các ngôi sao đơn lẻ mờ nhạt trong <a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A1m_%C4%90%E1%BB%8Ba_Ph%C6%B0%C6%A1ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đám Địa Phương (trang không tồn tại)">Đám Địa Phương</a>— phân giải được những ngôi sao xa đến hàng trăm triệu năm ánh sáng<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (Xem <a href="/wiki/Sao_bi%E1%BA%BFn_quang_Cepheid" title="Sao biến quang Cepheid">Cepheid</a>). Tuy nhiên, bên ngoài các thiên hà của <a href="/w/index.php?title=Si%C3%AAu_%C4%91%C3%A1m_%C4%90%E1%BB%8Ba_Ph%C6%B0%C6%A1ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siêu đám Địa Phương (trang không tồn tại)">Siêu đám Địa Phương</a>, chưa có một ngôi sao đơn lẻ hay một <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_tinh" title="Quần tinh">quần tinh</a> được quan sát. Chỉ ngoại trừ hình ảnh của một quần tinh lớn chứa hàng trăm nghìn ngôi sao nằm cách chúng ta 1 tỷ năm ánh sáng<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>—gấp 10 lần khoảng cách đến những quần tinh xa nhất từng được quan sát. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Định_danh"><span id=".C4.90.E1.BB.8Bnh_danh"></span>Định danh</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=5" title="Sửa đổi phần “Định danh”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=5" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Định danh"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_sao&action=edit&redlink=1" class="new" title="Định danh sao (trang không tồn tại)">Định danh sao</a></div> <p>Khái niệm <a href="/wiki/Ch%C3%B2m_sao" title="Chòm sao">chòm sao</a> đã được biết từ thời kỳ <a href="/wiki/Babylon" title="Babylon">Babylon</a>. Những người cổ đại quan sát bầu trời tưởng tượng ra sự sắp xếp các vì sao nổi bật thành những hình ảnh, và họ gắn những hình ảnh này với những biểu tượng của thiên nhiên hay thánh thần. Có mười hai mẫu hình ảnh này nằm dọc theo dải của <a href="/wiki/%C4%90%C6%B0%E1%BB%9Dng_Ho%C3%A0ng_%C4%90%E1%BA%A1o" class="mw-redirect" title="Đường Hoàng Đạo">mặt phẳng hoàng đạo</a> và chúng trở thành mười hai cung trong <a href="/wiki/Chi%C3%AAm_tinh_h%E1%BB%8Dc" title="Chiêm tinh học">chiêm tinh học</a>.<sup id="cite_ref-koch95_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-koch95-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nhiều ngôi sao sáng điển hình cũng được đặt tên, đặc biệt là đặt theo ngôn ngữ Ả rập hoặc La tinh. </p><p>Giống như mỗi chòm sao hay <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Mặt Trời">Mặt Trời</a>, các vì sao cũng có tên mang tính <a href="/wiki/Th%E1%BA%A7n_tho%E1%BA%A1i" title="Thần thoại">thần thoại</a> dành cho chúng.<sup id="cite_ref-mythology_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-mythology-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Đối với người Hy Lạp cổ đại, một vài "vì sao" lại là những hành tinh (tiếng Hy Lạp πλανήτης (planētēs), có nghĩa là "kẻ lang thang"), đại diện cho nhiều vị thần tối cao, với tên gọi của các hành tinh <a href="/wiki/Sao_Th%E1%BB%A7y" title="Sao Thủy">Sao Thủy</a>, <a href="/wiki/Sao_Kim" title="Sao Kim">Sao Kim</a>, <a href="/wiki/Sao_H%E1%BB%8Fa" title="Sao Hỏa">Sao Hỏa</a>, <a href="/wiki/Sao_M%E1%BB%99c" title="Sao Mộc">Sao Mộc</a> và <a href="/wiki/Sao_Th%E1%BB%95" title="Sao Thổ">Sao Thổ</a>.<sup id="cite_ref-mythology_39-1" class="reference"><a href="#cite_note-mythology-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (<a href="/wiki/Sao_Thi%C3%AAn_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Sao Thiên Vương">Sao Thiên Vương</a> và <a href="/wiki/Sao_H%E1%BA%A3i_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Sao Hải Vương">Sao Hải Vương</a> được đặt tên của các vị thần của Hy Lạp và La Mã cổ đại, nhưng do hai hành tinh này không được biết từ thời cổ đại do chúng quá mờ, nên tên của chúng đã được đặt bởi các nhà thiên văn sau này). </p><p>Vào khoảng những năm 1600, tên của các chòm sao được sử dụng để đặt tên cho các ngôi sao tương ứng nằm trong chòm sao đó. Nhà thiên văn học người Đức <a href="/wiki/Johann_Bayer" title="Johann Bayer">Johann Bayer</a> lập ra một loạt các bản đồ sao và áp dụng các chữ Hy Lạp trong việc <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_Bayer" title="Định danh Bayer">định danh</a> các sao theo chòm sao của chúng. Sau đó tên gọi theo hệ thống số dựa trên <a href="/wiki/X%C3%ADch_kinh" title="Xích kinh">xích kinh</a> của ngôi sao đã được phát minh ra và thêm vào danh lục sao của <a href="/wiki/John_Flamsteed" title="John Flamsteed">John Flamsteed</a> trong cuốn sách của ông <i>"Historia coelestis Britannica"</i> (ấn bản 1712), từ đó hệ thống số này được gọi là <i><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_Flamsteed" title="Định danh Flamsteed">Định danh Flamsteed</a></i> hay <i>số Flamsteed</i>.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Theo <a href="/w/index.php?title=Lu%E1%BA%ADt_kh%C3%B4ng_gian&action=edit&redlink=1" class="new" title="Luật không gian (trang không tồn tại)">luật không gian</a>, chỉ có duy nhất một tổ chức quốc tế được công nhận là có quyền đặt tên cho các thiên thể đó là <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_h%E1%BB%99i_Thi%C3%AAn_v%C4%83n_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" class="mw-redirect" title="Hiệp hội Thiên văn Quốc tế">Hiệp hội Thiên văn Quốc tế</a> (IAU).<sup id="cite_ref-space_law09_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-space_law09-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Một số công ty tư nhân sử dụng tên gọi các vì sao mà <a href="/w/index.php?title=Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_v%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Anh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thư viện vương quốc Anh (trang không tồn tại)">Thư viện vương quốc Anh</a> gọi là những công ty thương mại không hợp.<sup id="cite_ref-astrometry05_43-0" class="reference"><a href="#cite_note-astrometry05-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-bl_disclaimer_44-0" class="reference"><a href="#cite_note-bl_disclaimer-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuy nhiên, IAU không hợp tác với các công ty trong lĩnh vực thương mại để công nhận tên gọi hay sử dụng những tên gọi này cho các mục đích thương mại.<sup id="cite_ref-andersen10_45-0" class="reference"><a href="#cite_note-andersen10-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Trong <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Vi%E1%BB%87t" title="Tiếng Việt">tiếng Việt</a>, một số <a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh" title="Hành tinh">hành tinh</a> cũng được đặt tên với chữ "Sao" ở đầu, như <a href="/wiki/Sao_Th%E1%BB%A7y" title="Sao Thủy">Sao Thủy</a>, <a href="/wiki/Sao_Kim" title="Sao Kim">Sao Kim</a>, <a href="/wiki/Sao_H%E1%BB%8Fa" title="Sao Hỏa">Sao Hoả</a>,... Không giống với các sao, các hành tinh là các thiên thể có khối lượng nhỏ hơn một phần nghìn lần khối lượng các sao, chứa vật chất chủ yếu ở <a href="/wiki/Ch%E1%BA%A5t_r%E1%BA%AFn" title="Chất rắn">dạng rắn</a>, <a href="/wiki/Ch%E1%BA%A5t_l%E1%BB%8Fng" title="Chất lỏng">lỏng</a>, <a href="/wiki/Ch%E1%BA%A5t_kh%C3%AD" title="Chất khí">khí</a>, bay quanh các sao dưới tác dụng hấp dẫn bởi các sao. Tuy nhiên việc dùng các chữ "Sao" viết hoa là chỉ <a href="/w/index.php?title=T%C3%AAn_ri%C3%AAng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tên riêng (trang không tồn tại)">tên riêng</a>, với ý nghĩa là vật thể trên trời, không dùng như <a href="/wiki/Danh_t%E1%BB%AB_chung" class="mw-redirect" title="Danh từ chung">danh từ chung</a> với ý nghĩa phân loại. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Các_đơn_vị_đo"><span id="C.C3.A1c_.C4.91.C6.A1n_v.E1.BB.8B_.C4.91o"></span>Các đơn vị đo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=6" title="Sửa đổi phần “Các đơn vị đo”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=6" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các đơn vị đo"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Hầu hết các tham số của một sao được biểu diễn theo các <a href="/wiki/SI" class="mw-redirect" title="SI">đơn vị SI</a> để cho thuận tiện, ngoài ra các <a href="/w/index.php?title=%C4%90%C6%A1n_v%E1%BB%8B_CGI&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đơn vị CGI (trang không tồn tại)">đơn vị CGI</a> cũng được sử dụng (ví dụ biểu diễn độ sáng theo <a href="/wiki/Erg" title="Erg">erg</a> trên giây). Khối lượng, độ sáng và <a href="/wiki/B%C3%A1n_k%C3%ADnh" title="Bán kính">bán kính</a> thường được cho theo đơn vị của Mặt Trời, dựa trên đặc trưng của Mặt Trời: </p> <dl><dd><table> <tbody><tr> <td><a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Khối lượng Mặt Trời">Khối lượng Mặt Trời</a>: </td> <td><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\begin{smallmatrix}M_{\odot }=1,891\times 10^{30}\end{smallmatrix}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle scriptlevel="1"> <mtable rowspacing=".2em" columnspacing="0.333em" displaystyle="false"> <mtr> <mtd> <msub> <mi>M</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>⊙</mo> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <mn>1</mn> <mo>,</mo> <mn>891</mn> <mo>×</mo> <msup> <mn>10</mn> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>30</mn> </mrow> </msup> </mtd> </mtr> </mtable> </mstyle> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\begin{smallmatrix}M_{\odot }=1,891\times 10^{30}\end{smallmatrix}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/5170028394498380f2de0ed207c70a69c6c889cf" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.511ex; margin-bottom: -0.327ex; width:12.993ex; height:2.343ex;" alt="{\displaystyle {\begin{smallmatrix}M_{\odot }=1,891\times 10^{30}\end{smallmatrix}}}" /></span> <a href="/wiki/Kil%C3%B4gam" title="Kilôgam">kg</a><sup id="cite_ref-constants_46-0" class="reference"><a href="#cite_note-constants-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99_s%C3%A1ng_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" class="mw-redirect" title="Độ sáng Mặt Trời">Độ sáng Mặt Trời</a>: </td> <td><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\begin{smallmatrix}L_{\odot }=3,827\times 10^{26}\end{smallmatrix}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle scriptlevel="1"> <mtable rowspacing=".2em" columnspacing="0.333em" displaystyle="false"> <mtr> <mtd> <msub> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>⊙</mo> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <mn>3</mn> <mo>,</mo> <mn>827</mn> <mo>×</mo> <msup> <mn>10</mn> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>26</mn> </mrow> </msup> </mtd> </mtr> </mtable> </mstyle> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\begin{smallmatrix}L_{\odot }=3,827\times 10^{26}\end{smallmatrix}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/b6d59577c4ace1b311e60b6b1a77a44b096b2d76" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.511ex; margin-bottom: -0.327ex; width:12.518ex; height:2.343ex;" alt="{\displaystyle {\begin{smallmatrix}L_{\odot }=3,827\times 10^{26}\end{smallmatrix}}}" /></span> <a href="/wiki/Watt" title="Watt">watt</a><sup id="cite_ref-constants_46-1" class="reference"><a href="#cite_note-constants-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/B%C3%A1n_k%C3%ADnh_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Bán kính Mặt Trời">Bán kính Mặt Trời</a>: </td> <td><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\begin{smallmatrix}R_{\odot }=6,960\times 10^{8}\end{smallmatrix}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle scriptlevel="1"> <mtable rowspacing=".2em" columnspacing="0.333em" displaystyle="false"> <mtr> <mtd> <msub> <mi>R</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>⊙</mo> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <mn>6</mn> <mo>,</mo> <mn>960</mn> <mo>×</mo> <msup> <mn>10</mn> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>8</mn> </mrow> </msup> </mtd> </mtr> </mtable> </mstyle> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\begin{smallmatrix}R_{\odot }=6,960\times 10^{8}\end{smallmatrix}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/d11ebe8e9cf939c3dc3dcfa0374d0f4f4eb8004e" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.511ex; margin-bottom: -0.327ex; width:11.979ex; height:2.343ex;" alt="{\displaystyle {\begin{smallmatrix}R_{\odot }=6,960\times 10^{8}\end{smallmatrix}}}" /></span> <a href="/wiki/M%C3%A9t" title="Mét">m</a><sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr></tbody></table></dd></dl> <p>Đối với những độ dài lớn, như bán kính của sao khổng lồ hoặc <a href="/wiki/B%C3%A1n_tr%E1%BB%A5c_l%E1%BB%9Bn" title="Bán trục lớn">bán trục lớn</a> của hệ sao đôi, thường được biểu diễn theo <a href="/wiki/%C4%90%C6%A1n_v%E1%BB%8B_thi%C3%AAn_v%C4%83n" title="Đơn vị thiên văn">đơn vị thiên văn</a> (AU)—xấp xỉ khoảng cách trung bình giữa Trái Đất và Mặt Trời (150 triệu km hay 93 triệu dặm). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sự_hình_thành_và_tiến_hóa"><span id="S.E1.BB.B1_h.C3.ACnh_th.C3.A0nh_v.C3.A0_ti.E1.BA.BFn_h.C3.B3a"></span>Sự hình thành và tiến hóa</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=7" title="Sửa đổi phần “Sự hình thành và tiến hóa”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=7" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sự hình thành và tiến hóa"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_sao" title="Tiến hóa sao">Tiến hóa sao</a></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Star_life_cycles_red_dwarf_en.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Star_life_cycles_red_dwarf_en.svg/330px-Star_life_cycles_red_dwarf_en.svg.png" decoding="async" width="300" height="169" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Star_life_cycles_red_dwarf_en.svg/500px-Star_life_cycles_red_dwarf_en.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Star_life_cycles_red_dwarf_en.svg/600px-Star_life_cycles_red_dwarf_en.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="288" /></a><figcaption>Tiến hóa của các sao khối lượng thấp (chu trình bên trái) và khối lượng lớn (chu trình bên phải), với ví dụ được in nghiêng.</figcaption></figure> <p>Các vì sao được hình thành trong những vùng mở rộng với mật độ cao hơn trong <a href="/wiki/M%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_li%C3%AAn_sao" title="Môi trường liên sao">môi trường liên sao</a>, mặc dù thế mật độ vẫn thấp hơn bên trong một buồng chân không ở trên Trái Đất. Những vùng này được gọi là các <i><a href="/wiki/%C4%90%C3%A1m_m%C3%A2y_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Đám mây phân tử">đám mây phân tử</a></i>, chúng chứa chủ yếu hydro và khoảng 23 – 28% heli cùng một ít phần trăm các nguyên tố nặng hơn. Một ví dụ của vùng đang hình thành sao là <a href="/wiki/Tinh_v%C3%A2n_L%E1%BA%A1p_H%E1%BB%99" title="Tinh vân Lạp Hộ">Tinh vân Lạp Hộ</a>.<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Một sao khối lượng lớn thường hình thành trong các đám mây phân tử, chúng là nguồn chiếu sáng những vùng này. Chúng cũng làm <a href="/wiki/Ion_h%C3%B3a" class="mw-redirect" title="Ion hóa">ion hóa</a> <a href="/wiki/Hydro" title="Hydro">hydro</a>, tạo ra những <a href="/wiki/V%C3%B9ng_H_II" title="Vùng H II">vùng H II</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sự_hình_thành_tiền_sao"><span id="S.E1.BB.B1_h.C3.ACnh_th.C3.A0nh_ti.E1.BB.81n_sao"></span>Sự hình thành tiền sao</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=8" title="Sửa đổi phần “Sự hình thành tiền sao”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=8" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sự hình thành tiền sao"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Tinh_v%C3%A2n_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" class="mw-redirect" title="Tinh vân Mặt Trời">Tinh vân Mặt Trời</a></div> <p>Sự hình thành một ngôi sao bắt đầu với sự bất ổn định hấp dẫn bên trong một đám mây phân tử, thường là từ sự kích hoạt của sóng xung kích từ các vụ nổ <a href="/wiki/Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh" title="Siêu tân tinh">siêu tân tinh</a> (những vụ nổ của sao khối lượng lớn) hoặc do va chạm giữa hai <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_h%C3%A0" title="Thiên hà">thiên hà</a> (trong <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_h%C3%A0_b%C3%B9ng_n%E1%BB%95_sao" title="Thiên hà bùng nổ sao">thiên hà bùng nổ sao</a>). Khi một vùng đạt tới mật độ vật chất thỏa mãn giới hạn cho sự <a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A5t_%E1%BB%95n_%C4%91%E1%BB%8Bnh_Jeans&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bất ổn định Jeans (trang không tồn tại)">bất ổn định Jeans</a>, nó bắt đầu co lại dưới lực hấp dẫn của chính nó.<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Witness_the_Birth_of_a_Star.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Witness_the_Birth_of_a_Star.jpg/330px-Witness_the_Birth_of_a_Star.jpg" decoding="async" width="300" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Witness_the_Birth_of_a_Star.jpg/500px-Witness_the_Birth_of_a_Star.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Witness_the_Birth_of_a_Star.jpg/960px-Witness_the_Birth_of_a_Star.jpg 2x" data-file-width="2560" data-file-height="1920" /></a><figcaption>Minh họa quá trình hình thành sao trong đám mây phân tử mật độ cao. <i>Ảnh của NASA</i></figcaption></figure> <p>Khi đám mây co lại, những tập hợp đơn lẻ của khí và bụi đậm đặc tạo nên cái mà chúng ta gọi là <a href="/w/index.php?title=Kh%E1%BB%91i_c%E1%BA%A7u_Bok&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khối cầu Bok (trang không tồn tại)">khối cầu Bok</a>. Khối cầu tiếp tục suy sụp (co lại), mật độ tăng lên, năng lượng hấp dẫn chuyển thành nhiệt năng và làm cho nhiệt độ tăng lên. Khi đám mây tiền sao đã đạt tới xấp xỉ điều kiện ổn định của <a href="/wiki/C%C3%A2n_b%E1%BA%B1ng_th%E1%BB%A7y_t%C4%A9nh" title="Cân bằng thủy tĩnh">cân bằng thủy tĩnh</a>, một <a href="/wiki/Ti%E1%BB%81n_sao" title="Tiền sao">tiền sao</a> hình thành tại lõi của đám mây.<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Những <a href="/w/index.php?title=Sao_ti%E1%BB%81n_d%E1%BA%A3i_ch%C3%ADnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sao tiền dải chính (trang không tồn tại)">sao tiền dải chính</a> này thường bị bao bọc xung quanh bởi một <a href="/wiki/%C4%90%C4%A9a_ti%E1%BB%81n_h%C3%A0nh_tinh" title="Đĩa tiền hành tinh">đĩa tiền hành tinh</a>. Chu kỳ co sụp hấp dẫn này diễn ra trong khoảng 10 đến 15 triệu năm. </p><p>Những sao sơ sinh với khối lượng nhỏ hơn 2 lần khối lượng Mặt Trời được gọi là các sao<a href="/wiki/Sao_T_Tauri" title="Sao T Tauri">T Tauri</a>, trong khi các sao có khối lượng lớn hơn gọi là <a href="/w/index.php?title=Sao_Herbig_Ae/Be&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sao Herbig Ae/Be (trang không tồn tại)">sao Herbig Ae/Be</a>. Những sao mới sinh ra phát ra các tia khí dọc theo trục tự quay của nó, làm giảm <a href="/wiki/M%C3%B4_men_%C4%91%E1%BB%99ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Mô men động lượng">mô men góc</a> của sao đang suy sụp và tạo ra những phần mờ đục trong vùng đám mây gọi là các <a href="/w/index.php?title=Thi%C3%AAn_th%E1%BB%83_Herbig-Haro&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thiên thể Herbig-Haro (trang không tồn tại)">thiên thể Herbig-Haro</a>.<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-smith04_52-0" class="reference"><a href="#cite_note-smith04-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Những tia này, kết hợp cùng với bức xạ từ các sao khối lượng lớn ở gần, có thể giúp thổi bay đám mây bao quanh ngôi sao đã hình thành.<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dải_chính"><span id="D.E1.BA.A3i_ch.C3.ADnh"></span>Dải chính</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=9" title="Sửa đổi phần “Dải chính”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=9" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Dải chính"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/D%E1%BA%A3i_ch%C3%ADnh" class="mw-redirect" title="Dải chính">Dải chính</a></div> <p>Khoảng 90% thời gian sống của một sao là để đốt cháy hydro tạo ra heli trong những phản ứng nhiệt độ cao và áp suất cao tại lõi của sao. Những ngôi sao như vậy được xếp vào <a href="/wiki/D%E1%BA%A3i_ch%C3%ADnh" class="mw-redirect" title="Dải chính">dải chính</a> và gọi là các <a href="/wiki/Sao_l%C3%B9n" title="Sao lùn">sao lùn</a>. Bắt đầu tại độ tuổi 0 (zero-age) của dải chính, tỷ lệ heli trong lõi của sao sẽ tăng lên. Hệ quả là để duy trì tốc độ đòi hỏi của phản ứng nhiệt hạt nhân tại lõi, ngôi sao sẽ từ từ tăng dần nhiệt độ và độ sáng của nó<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>–ví dụ Mặt Trời, ước tính nó đã tăng độ sáng lên khoảng 40% từ khi nó đạt đến dải chính cách đây 4,6 tỷ năm trước.<sup id="cite_ref-sun_future_55-0" class="reference"><a href="#cite_note-sun_future-55"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Mỗi sao phát ra <a href="/wiki/Gi%C3%B3_sao" title="Gió sao">gió sao</a> chứa các hạt gây nên các dòng khí liên tục thổi vào không gian. Đối với hầu hết các sao, khối lượng bị mất đi do gió sao là không đáng kể. <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Mặt Trời">Mặt Trời</a> mất khoảng 10<sup>−14</sup> khối lượng Mặt Trời hàng năm,<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> hay khoảng 0,01% tổng khối lượng của nó trong toàn bộ thời gian sống của nó. Tuy thế, những sao khối lượng lớn có thể mất từ 10<sup>−7</sup> đến 10<sup>−5</sup> khối lượng Mặt Trời mỗi năm, làm ảnh hưởng quan trọng tới sự tiến hóa của những sao này.<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Những sao mà khối lượng ban đầu lớn hơn 50 lần khối lượng Mặt Trời có thể mất trên một nửa tổng khối lượng trong khi nó vẫn đang ở trạng thái trên dải chính.<sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Bi%E1%BB%83u_%C4%90%E1%BB%93_Hertzsprung-Russell.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/2/2c/Bi%E1%BB%83u_%C4%90%E1%BB%93_Hertzsprung-Russell.svg/500px-Bi%E1%BB%83u_%C4%90%E1%BB%93_Hertzsprung-Russell.svg.png" decoding="async" width="360" height="436" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/2/2c/Bi%E1%BB%83u_%C4%90%E1%BB%93_Hertzsprung-Russell.svg/540px-Bi%E1%BB%83u_%C4%90%E1%BB%93_Hertzsprung-Russell.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/2/2c/Bi%E1%BB%83u_%C4%90%E1%BB%93_Hertzsprung-Russell.svg/720px-Bi%E1%BB%83u_%C4%90%E1%BB%93_Hertzsprung-Russell.svg.png 2x" data-file-width="813" data-file-height="985" /></a><figcaption>Một ví dụ của <a href="/wiki/Bi%E1%BB%83u_%C4%91%E1%BB%93_Hertzsprung-Russell" title="Biểu đồ Hertzsprung-Russell">biểu đồ Hertzsprung-Russell</a> cho một lớp các sao bao gồm Mặt Trời (ở tâm). (Xem "<a href="#Phân_loại">Phân loại</a>" ở bên dưới.)</figcaption></figure> <p>Khoảng thời gian một sao ở trong giai đoạn của dải chính phụ thuộc chủ yếu vào lượng nhiên liệu nó đã sử dụng và tốc độ đốt cháy nhiên liệu đó, và khối lượng và độ sáng ban đầu của ngôi sao. Đối với Mặt Trời, người ta ước tính là vào khoảng 10<sup>10</sup> năm. Các ngôi sao lớn tiêu dùng nhiên liệu của chúng rất nhanh và có thời gian sống ngắn. Trái lại, các sao nhỏ (gọi là <a href="/wiki/Sao_l%C3%B9n_%C4%91%E1%BB%8F" title="Sao lùn đỏ">sao lùn đỏ</a>) tiêu dùng năng lượng rất chậm và thời gian sống của chúng từ hàng chục tỷ đến hàng trăm tỷ năm. Đến cuối đời, chúng chỉ đơn giản mờ hơn đi mà thôi.<sup id="cite_ref-late_stages_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-late_stages-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuy nhiên, do thời gian sống của các sao như vậy vượt quá độ tuổi hiện tại của vũ trụ (13,7 tỷ năm), cho nên chưa thể có một sao lùn đỏ nào đạt đến trạng thái như thế. </p><p>Bên cạnh khối lượng, tỉ lệ các nguyên tố nặng hơn <a href="/wiki/Heli" title="Heli">heli</a> có thể đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiến hóa sao. Trong thiên văn học mọi nguyên tố nặng hơn heli được xem là "kim loại", và <a href="/wiki/N%E1%BB%93ng_%C4%91%E1%BB%99" title="Nồng độ">nồng độ</a> hóa học các nguyên tố này được gọi là tỉ lệ kim loại (metallicity). Tỉ lệ kim loại có thể ảnh hưởng đến thời gian ngôi sao đốt cháy nhiên liệu, điều khiển sự hình thành của từ trường<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và làm thay đổi cường độ của gió sao.<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các sao già, hay những sao lớp II (population II) có tỉ lệ kim loại (metallicity) ít hơn rõ rệt so với các sao trẻ, sao lớp I (population I), do chúng hình thành từ các đám mây phân tử. (Theo thời gian những đám mây này được làm giàu lên bởi các nguyên tố nặng hơn khi những ngôi sao già chết đi và để lại tỉ lệ kim loại trong <a href="/wiki/Kh%C3%AD_quy%E1%BB%83n_sao" class="mw-redirect" title="Khí quyển sao">khí quyển</a> của chúng. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sau_dải_chính"><span id="Sau_d.E1.BA.A3i_ch.C3.ADnh"></span>Sau dải chính</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=10" title="Sửa đổi phần “Sau dải chính”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=10" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sau dải chính"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Sao_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93_%C4%91%E1%BB%8F" title="Sao khổng lồ đỏ">Sao khổng lồ đỏ</a></div> <p>Khi một sao với khối lượng ít nhất 0,4 lần khối lượng Mặt Trời<sup id="cite_ref-late_stages_2-2" class="reference"><a href="#cite_note-late_stages-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> cạn kiệt nhiên liệu <a href="/wiki/Hydro" title="Hydro">hydro</a> tại lõi của nó, lớp ngoài cùng của nó mở rộng ra rất lớn và lạnh đi, khiến sao đó trở thành một <a href="/wiki/Sao_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93_%C4%91%E1%BB%8F" title="Sao khổng lồ đỏ">sao khổng lồ đỏ</a>. Ví dụ, trong khoảng 5 tỉ năm nữa, Mặt Trời của chúng ta sẽ trở thành một sao khổng lồ đỏ, nó sẽ nở rộng với <a href="/wiki/B%C3%A1n_k%C3%ADnh" title="Bán kính">bán kính</a> cực đại vào khoảng 1<a href="/wiki/%C4%90%C6%A1n_v%E1%BB%8B_thi%C3%AAn_v%C4%83n" title="Đơn vị thiên văn">AU</a>, hay 250 lần bán kính hiện tại. Khi trở thành sao khổng lồ, Mặt Trời sẽ mất khoảng 30% khối lượng hiện tại.<sup id="cite_ref-sun_future_55-1" class="reference"><a href="#cite_note-sun_future-55"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-sun_future_schroder_61-0" class="reference"><a href="#cite_note-sun_future_schroder-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Trong một sao khổng lồ đỏ với khối lượng lớn hơn 2,25 lần khối lượng Mặt Trời, sự đốt cháy hydro diễn ra tại một lớp bao quanh lõi.<sup id="cite_ref-hinshaw_62-0" class="reference"><a href="#cite_note-hinshaw-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Thậm chí lõi bị nén lại đủ mạnh để có thể đốt cháy được heli, và bán kính ngôi sao bây giờ nhanh chóng co lại và nhiệt độ bề mặt ngôi sao tăng lên. Đối với những ngôi sao lớn hơn, vùng lõi của chúng chuyển dịch trực tiếp từ phản ứng đốt cháy hydro sang phản ứng đốt cháy heli.<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Sau khi ngôi sao đã sử dụng hết nhiên liệu heli ở lõi, phản ứng nhiệt hạt nhân tiếp tục diễn ra trong lớp vỏ bao quanh một lõi nóng chứa <a href="/wiki/Cacbon" class="mw-redirect" title="Cacbon">cacbon</a> và <a href="/wiki/%C3%94xy" class="mw-redirect" title="Ôxy">oxy</a>. Ngôi sao từ đó đi theo con đường tiến hóa song song với pha ban đầu của sao khổng lồ đỏ, nhưng với nhiệt độ bề mặt cao hơn. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Sao_khối_lượng_lớn"><span id="Sao_kh.E1.BB.91i_l.C6.B0.E1.BB.A3ng_l.E1.BB.9Bn"></span>Sao khối lượng lớn</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=11" title="Sửa đổi phần “Sao khối lượng lớn”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=11" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sao khối lượng lớn"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Sao_si%C3%AAu_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93_%C4%91%E1%BB%8F" title="Sao siêu khổng lồ đỏ">Sao siêu khổng lồ đỏ</a></div> <p>Trong giai đoạn (pha) đốt cháy heli của chúng, những ngôi sao với khối lượng lớn hơn 9 lần khối lượng Mặt Trời nở rộng thành các <a href="/wiki/Sao_si%C3%AAu_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93_%C4%91%E1%BB%8F" title="Sao siêu khổng lồ đỏ">sao siêu khổng lồ đỏ</a>. Khi nhiên liệu trong chúng bị cạn kiệt tại lõi, chúng có thể tiếp tục thực hiện các phản ứng nhiệt hạt nhân để đốt cháy các nguyên tố nặng hơn heli. Lõi co lại cho đến khi nhiệt độ và áp suất đạt đến đủ để thực hiện phản ứng đốt cháy <a href="/wiki/Carbon" title="Carbon">cacbon</a> (xem <a href="/w/index.php?title=Qu%C3%A1_tr%C3%ACnh_%C4%91%E1%BB%91t_ch%C3%A1y_cacbon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quá trình đốt cháy cacbon (trang không tồn tại)">quá trình đốt cháy cacbon</a>). Quá trình này tiếp tục với các giai đoạn tiếp theo là đốt cháy <a href="/wiki/Neon" title="Neon">neon</a> (xem <a href="/w/index.php?title=Qu%C3%A1_tr%C3%ACnh_%C4%91%E1%BB%91t_ch%C3%A1y_neon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quá trình đốt cháy neon (trang không tồn tại)">quá trình đốt cháy neon</a>), <a href="/wiki/%C3%94xy" class="mw-redirect" title="Ôxy">oxy</a> (xem <a href="/wiki/Qu%C3%A1_tr%C3%ACnh_%C4%91%E1%BB%91t_ch%C3%A1y_oxy" title="Quá trình đốt cháy oxy">quá trình đốt cháy oxy</a>), và <a href="/wiki/Silic" title="Silic">silic</a> (xem <a href="/wiki/Qu%C3%A1_tr%C3%ACnh_%C4%91%E1%BB%91t_ch%C3%A1y_silic" title="Quá trình đốt cháy silic">quá trình đốt cháy silic</a>). Gần cuối đời của sao, phản ứng tổng hợp có thể diễn ra trong các lớp (giống như lớp củ hành) bên trong ngôi sao. Mỗi lớp tổng hợp các nguyên tố khác nhau, với lớp ngoài cùng tổng hợp hydro; lớp tiếp theo tổng hợp heli, và tiếp tục như vậy.<sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Giai đoạn cuối cùng của chuỗi phản ứng tổng hợp các nguyên tố của ngôi sao khi nó bắt đầu thực hiện phản ứng tổng hợp để tạo ra <a href="/wiki/S%E1%BA%AFt" title="Sắt">sắt</a>. Do các hạt nhân sắt có <a href="/wiki/N%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt" title="Năng lượng liên kết">năng lượng liên kết</a> lớn hơn bất kì của một hạt nhân nặng nào khác, và nếu chúng được tổng hợp chúng sẽ không giải phóng năng lượng ra nữa – quá trình sẽ thu năng lượng từ bên ngoài. Như vậy, do chúng liên kết chặt hơn mọi hạt nhân nhẹ, nên năng lượng không thể giải phóng bằng <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A3n_%E1%BB%A9ng_ph%C3%A2n_h%E1%BA%A1ch_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Phản ứng phân hạch hạt nhân">phản ứng phân hạch hạt nhân</a>.<sup id="cite_ref-hinshaw_62-1" class="reference"><a href="#cite_note-hinshaw-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Đối với những ngôi sao khối lượng rất lớn và tương đối già, tại tâm của ngôi sao sẽ tích tụ một lõi sắt lớn. Các nguyên tố nặng hơn trong những sao này có thể được tạo ra tại bề mặt, khiến chúng tiến hóa thành các <a href="/wiki/Sao_Wolf-Rayet" class="mw-redirect" title="Sao Wolf-Rayet">sao Wolf-Rayet</a> với gió sao đậm đặc thổi ra lớp khí quyển bên ngoài. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Suy_sụp"><span id="Suy_s.E1.BB.A5p"></span><a href="/wiki/Suy_s%E1%BB%A5p_h%E1%BA%A5p_d%E1%BA%ABn" title="Suy sụp hấp dẫn">Suy sụp</a></h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=12" title="Sửa đổi phần “Suy sụp”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=12" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Suy sụp"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Một sao kích thước trung bình khi tiến hóa sẽ thổi bay các lớp bên ngoài của nó để tạo thành <a href="/wiki/Tinh_v%C3%A2n_h%C3%A0nh_tinh" title="Tinh vân hành tinh">tinh vân hành tinh</a>. Nếu tàn dư của sao sau khi lớp khí quyển ngoài cùng bị thổi bay đi có khối lượng nhỏ hơn 1,4 lần khối lượng Mặt Trời, nó co lại thành một thiên thể tương đối nhỏ (có kích cỡ bằng khoảng Trái Đất) và không đủ nặng để tiếp tục nén sâu hơn, thiên thể này gọi là <a href="/wiki/Sao_l%C3%B9n_tr%E1%BA%AFng" title="Sao lùn trắng">sao lùn trắng</a>.<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/V%E1%BA%ADt_ch%E1%BA%A5t_tho%C3%A1i_h%C3%B3a_electron" class="mw-redirect" title="Vật chất thoái hóa electron">Vật chất thoái hóa electron</a> sâu bên trong sao lùn trắng không còn là plasma nữa, mặc dù ngôi sao lúc này thường được coi là quả cầu plasma. Các sao lùn trắng sẽ đi đến suy tàn trở thành các <a href="/wiki/Sao_l%C3%B9n_%C4%91en" title="Sao lùn đen">sao lùn đen</a> trong một thời gian rất dài. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Crab_Nebula.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Crab_Nebula.jpg/250px-Crab_Nebula.jpg" decoding="async" width="200" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Crab_Nebula.jpg/330px-Crab_Nebula.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Crab_Nebula.jpg/500px-Crab_Nebula.jpg 2x" data-file-width="3864" data-file-height="3864" /></a><figcaption><a href="/wiki/Tinh_v%C3%A2n_Con_Cua" title="Tinh vân Con Cua">Tinh vân Con Cua</a>, tàn dư của một siêu tân tinh đã được quan sát lần đầu vào khoảng năm 1050.</figcaption></figure> <p>Trong những ngôi sao lớn hơn, phản ứng tổng hợp tiếp tục diễn ra cho đến khi lõi sắt trở lên lớn hơn (khối lượng lớn hơn 1,4 khối lượng Mặt Trời) và không thể tự chống đỡ được chính khối lượng của nó. Lúc này lõi sẽ ngay lập tức suy sụp khi các <a href="/wiki/Electron" title="Electron">electron</a> kết hợp với <a href="/wiki/Proton" title="Proton">proton</a> để tạo thành vụ bùng nổ với các <a href="/wiki/Neutron" title="Neutron">neutron</a> cùng các hạt <a href="/wiki/Neutrino" title="Neutrino">neutrino</a> (hay là phản ứng <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_r%C3%A3_beta" title="Phân rã beta">phân rã beta</a> ngược hoặc <a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_b%E1%BA%AFt_electron&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự bắt electron (trang không tồn tại)">sự bắt electron</a>). <a href="/wiki/S%C3%B3ng_xung_k%C3%ADch" title="Sóng xung kích">Sóng xung kích</a> tạo bởi sự suy sụp bất thình lình này làm cho phần còn lại của ngôi sao (những lớp bên ngoài lõi sắt) nổ tung thành một sự kiện <a href="/wiki/Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh" title="Siêu tân tinh">siêu tân tinh</a>. Một siêu tân tinh rất sáng mà chỉ trong một thời gian ngắn nó có thể sáng hơn toàn bộ các ngôi sao trong cùng thiên hà đó. Khi chúng xuất hiện trong <a href="/wiki/Ng%C3%A2n_H%C3%A0" title="Ngân Hà">Ngân Hà</a>, trong lịch sử siêu tân tinh đã từng được quan sát bằng mắt thường với tên gọi "<a href="/wiki/Sao_m%E1%BB%9Bi" class="mw-redirect" title="Sao mới">sao mới</a>" (người Trung Hoa gọi là sao khách) nơi chúng trước đây chưa từng tồn tại.<sup id="cite_ref-supernova_66-0" class="reference"><a href="#cite_note-supernova-66"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Phần lớn vật chất trong một ngôi sao bị thổi bay đi trong vụ nổ siêu tân tinh (hình thành lên tinh vân như tinh vân Con Cua<sup id="cite_ref-supernova_66-1" class="reference"><a href="#cite_note-supernova-66"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>) và tàn dư còn lại của lõi là một <a href="/wiki/Sao_neutron" title="Sao neutron">sao neutron</a> (mà đôi khi được coi là <a href="/wiki/Sao_xung" title="Sao xung">sao xung</a> hoặc <a href="/w/index.php?title=B%C3%B9ng_n%E1%BB%95_tia_X&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bùng nổ tia X (trang không tồn tại)">bùng nổ tia X</a> hoặc, trong một số trường hợp của những sao khối lượng cực lớn (lớn đủ để lại một tàn dư với khối lượng lớn hơn 4 lần khối lượng Mặt Trời), là một <a href="/wiki/L%E1%BB%97_%C4%91en" title="Lỗ đen">lỗ đen</a>.<sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">[</span>67<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trong một sao neutron, <a href="/wiki/Tr%E1%BA%A1ng_th%C3%A1i_v%E1%BA%ADt_ch%E1%BA%A5t" title="Trạng thái vật chất">trạng thái vật chất</a> được gọi là <a href="/w/index.php?title=V%E1%BA%ADt_ch%E1%BA%A5t_tho%C3%A1i_h%C3%B3a_neutron&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vật chất thoái hóa neutron (trang không tồn tại)">vật chất thoái hóa neutron</a>, và nhiều người tin tưởng rằng có thể tồn tại thêm một dạng vật chất thoái hóa ngoại lai nữa, gọi là <a href="/wiki/V%E1%BA%ADt_ch%E1%BA%A5t_QCD" class="mw-redirect" title="Vật chất QCD">vật chất QCD</a>, có khả năng có mặt tại lõi. Hiện nay vật chất tồn tại bên trong lỗ đen vẫn chưa được hiểu đến. </p><p>Những lớp bên ngoài bị thổi bay đi của ngôi sao đang suy tàn có chứa các nguyên tố nặng mà có thể được tham gia vào quá trình hình thành những ngôi sao mới. Những nguyên tố nặng này cho phép hình thành lên các hành tinh đá. Vật chất bị thổi bay đi của siêu tân tinh và gió sao của những ngôi sao lớn đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành lên môi trường liên sao.<sup id="cite_ref-supernova_66-2" class="reference"><a href="#cite_note-supernova-66"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Phân_bố"><span id="Ph.C3.A2n_b.E1.BB.91"></span>Phân bố</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=13" title="Sửa đổi phần “Phân bố”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=13" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Phân bố"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Sirius_A_and_B_artwork.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Sirius_A_and_B_artwork.jpg/250px-Sirius_A_and_B_artwork.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Sirius_A_and_B_artwork.jpg/500px-Sirius_A_and_B_artwork.jpg 1.5x" data-file-width="4000" data-file-height="3000" /></a><figcaption>Một <a href="/wiki/Sao_l%C3%B9n_tr%E1%BA%AFng" title="Sao lùn trắng">sao lùn trắng</a> (Sirius B) quay xung quanh sao <a href="/wiki/Sao_Thi%C3%AAn_Lang" title="Sao Thiên Lang">Sirius A</a>. <i>ảnh của NASA</i></figcaption></figure> <p>Cùng với các ngôi sao đơn lẻ, các hệ nhiều sao có thể chứa hai hoặc nhiều sao có liên kết hấp dẫn với nhau và chúng quay quanh nhau. Những hệ nhiều ngôi sao thường gặp đó là hệ <a href="/wiki/Sao_%C4%91%C3%B4i" title="Sao đôi">sao đôi</a>, ngoài ra những hệ có nhiều ngôi sao hơn cũng đã được tìm thấy. Vì lý do ổn định của quỹ đạo, những hệ nhiều sao thường được tổ chức thành tập hợp các sao đôi quanh quay lẫn nhau.<sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span class="cite-bracket">[</span>68<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Những nhóm lớn hơn gọi là <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_tinh" title="Quần tinh">quần tinh</a> cũng tổn tại. Chúng tập hợp từ một vài sao (trong stellar associations), đến hàng trăm nghìn ngôi sao trong các <a href="/wiki/C%E1%BB%A5m_sao_c%E1%BA%A7u" title="Cụm sao cầu">quần tinh cầu</a> khổng lồ. </p><p>Từ lâu người ta đã giả sử rằng các ngôi lớn xuất hiện trong các hệ nhiều ngôi sao. Điều này đặc biệt đúng cho các lớp sao loại nặng O và B, nơi 80% chúng hình thành trong những hệ nhiều sao. Tuy nhiên tỉ lệ lại giảm cho những hệ nhiều sao nhỏ, chỉ có khoảng 25% sao lùn đỏ được biết là có sao đồng hành cùng. Với khoảng 85% ngôi sao trong thiên hà của chúng ta là sao lùn đỏ, hầu hết các ngôi sao trong Ngân Hà được sinh ra một cách đơn lẻ.<sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69"><span class="cite-bracket">[</span>69<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Các sao không trải đều ra trong vũ trụ, nhưng chúng thường được nhóm lại thành các <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_h%C3%A0" title="Thiên hà">thiên hà</a> cùng với các khí và bụi liên sao. Một thiên hà điển hình chứa hàng trăm tỷ ngôi sao, và có hơn 100 tỷ (10<sup>11</sup>) thiên hà trong <a href="/wiki/V%C5%A9_tr%E1%BB%A5#Kích_thước_của_vũ_trụ_và_vũ_trụ_quan_sát_được" title="Vũ trụ">vũ trụ quan sát được</a>.<sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70"><span class="cite-bracket">[</span>70<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nhiều nhà thiên văn học tin rằng các sao chỉ tồn tại trong các thiên hà, thì các ngôi sao ở môi trường liên thiên hà cũng đã được phát hiện.<sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các nhà thiên văn cũng ước tính có ít nhất 7×10<sup>22</sup> ngôi sao trong vũ trụ quan sát thấy.<sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72"><span class="cite-bracket">[</span>72<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ngôi sao gần nhất với Trái Đất, ngoài Mặt Trời, đó là <a href="/wiki/C%E1%BA%ADn_Tinh" title="Cận Tinh">Cận Tinh</a> (Proxima Centauri), cách xa 39,9 nghìn tỉ km, hay 4,2 năm ánh sáng. Ánh sáng từ Proxima Centauri mất 4,2 năm mới tới được Trái Đất. Khi du hành với vận tốc của <a href="/wiki/T%C3%A0u_con_thoi" title="Tàu con thoi">tàu con thoi</a> (5 dặm trên một giây—khoảng 30.000 km trên một giờ), chúng ta phải mất tới 150.000 năm để đến được đó.<sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span class="cite-bracket">[</span>ct 1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Khoảng cách đến Cận Tinh là điển hình bên trong một <a href="/w/index.php?title=%C4%90%C4%A9a_thi%C3%AAn_h%C3%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đĩa thiên hà (trang không tồn tại)">đĩa thiên hà</a>, bao gồm cả vùng của Hệ Mặt Trời.<sup id="cite_ref-74" class="reference"><a href="#cite_note-74"><span class="cite-bracket">[</span>73<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các sao có thể gần nhau hơn khi chúng phân bố tại tâm của các thiên hà và trong các <a href="/wiki/C%E1%BB%A5m_sao_c%E1%BA%A7u" title="Cụm sao cầu">quần tinh cầu</a>, hoặc chúng phân bố cách xa nhau hơn trong các <a href="/w/index.php?title=H%C3%A0o_quang_thi%C3%AAn_h%C3%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hào quang thiên hà (trang không tồn tại)">hào quang thiên hà</a>. </p><p>Do khoảng cách tương đối lớn giữa các ngôi sao bên ngoài nhân thiên hà, nên sự va chạm giữa các ngôi sao diễn ra rất hiếm. Những vùng đậm đặc hơn như nhân của các cụm sao cầu hay của thiên hà, sự va chạm có thể diễn ra nhiều hơn.<sup id="cite_ref-DarkMatter_75-0" class="reference"><a href="#cite_note-DarkMatter-75"><span class="cite-bracket">[</span>74<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Những va chạm này có thể tạo ra những ngôi sao xanh lang thang. Các sao không bình thường này có nhiệt độ bề mặt cao hơn những ngôi sao trong dải chính với cùng độ trưng trong cụm sao.<sup id="cite_ref-76" class="reference"><a href="#cite_note-76"><span class="cite-bracket">[</span>75<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Các_đặc_tính"><span id="C.C3.A1c_.C4.91.E1.BA.B7c_t.C3.ADnh"></span>Các đặc tính</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=14" title="Sửa đổi phần “Các đặc tính”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=14" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các đặc tính"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:A_Swarm_of_Ancient_Stars_-_GPN-2000-000930.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/A_Swarm_of_Ancient_Stars_-_GPN-2000-000930.jpg/250px-A_Swarm_of_Ancient_Stars_-_GPN-2000-000930.jpg" decoding="async" width="220" height="231" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/A_Swarm_of_Ancient_Stars_-_GPN-2000-000930.jpg/330px-A_Swarm_of_Ancient_Stars_-_GPN-2000-000930.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/A_Swarm_of_Ancient_Stars_-_GPN-2000-000930.jpg/500px-A_Swarm_of_Ancient_Stars_-_GPN-2000-000930.jpg 2x" data-file-width="1777" data-file-height="1864" /></a><figcaption>Cụm sao cầu <a href="/wiki/Messier_80" title="Messier 80">M 80</a>. Các ngôi sao già, nghèo kim loại chiếm đa số trong cụm sao này.</figcaption></figure> <p>Hầu hết mọi thứ về một sao được xác định bằng khối lượng ban đầu của nó, bao gồm các đặc trưng cơ bản như độ trưng và kích thước, cũng như sự tiến hóa của sao, thời gian sống và sự kết thúc của nó. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Độ_tuổi"><span id=".C4.90.E1.BB.99_tu.E1.BB.95i"></span>Độ tuổi</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=15" title="Sửa đổi phần “Độ tuổi”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=15" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Độ tuổi"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Hầu hết ngôi sao có độ tuổi từ 1 tỷ năm đến 10 tỷ năm. Một số sao thậm chí có độ tuổi gần với 13,7 tỷ năm – bằng độ tuổi của vũ trụ quan sát thấy. Ngôi sao có độ tuổi già nhất đã từng được khám phá, <a href="/w/index.php?title=HE_1523-0901&action=edit&redlink=1" class="new" title="HE 1523-0901 (trang không tồn tại)">HE 1523-0901</a>, ước tính có tuổi 13,3 tỷ năm.<sup id="cite_ref-77" class="reference"><a href="#cite_note-77"><span class="cite-bracket">[</span>76<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-78" class="reference"><a href="#cite_note-78"><span class="cite-bracket">[</span>77<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Sao có khối lượng càng lớn, thì có thời gian sống càng ngắn, bởi vì về cơ bản các sao càng nặng thì áp suất càng lớn hơn tại lõi của chúng, làm cho chúng tổng hợp hydro một cách nhanh hơn. Những sao nặng nhất tồn tại với khoảng thời gian trung bình 1 triệu năm, trong khi các sao nhỏ nhất (sao lùn đỏ) đốt cháy nhiên liệu của chúng rất chậm và kết thúc sau hàng chục đến hàng trăm tỷ năm.<sup id="cite_ref-79" class="reference"><a href="#cite_note-79"><span class="cite-bracket">[</span>78<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-80" class="reference"><a href="#cite_note-80"><span class="cite-bracket">[</span>79<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Thành_phần_hóa_học"><span id="Th.C3.A0nh_ph.E1.BA.A7n_h.C3.B3a_h.E1.BB.8Dc"></span>Thành phần hóa học</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=16" title="Sửa đổi phần “Thành phần hóa học”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=16" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Thành phần hóa học"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Khi các ngôi sao hình thành trong thiên hà, chúng có thành phần vào khoảng 70% hydro và 28% heli,<sup id="cite_ref-81" class="reference"><a href="#cite_note-81"><span class="cite-bracket">[</span>80<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> được đo theo khối lượng, với một tỉ lệ nhỏ các nguyên tố nặng hơn. Tỉ lệ điển hình các nguyên tố nặng được đo theo số hạng thành phần sắt trong khí quyển của sao, do sắt là một nguyên tố phổ biến và các vạch hấp thụ của nó là tương đối dễ đo. Bởi vì các đám mây phân tử nơi các sao hình thành luôn được làm giàu bởi các nguyên tố nặng hơn từ các vụ nổ siêu tân tinh, nên việc xác định các thành phần hoá học của một ngôi sao có thể được sử dụng để suy ra độ tuổi của nó.<sup id="cite_ref-82" class="reference"><a href="#cite_note-82"><span class="cite-bracket">[</span>81<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tỉ lệ các nguyên tố nặng hơn cũng là một dấu hiệu ngôi sao có khả năng có một hệ hành tinh quay xung quanh.<sup id="cite_ref-83" class="reference"><a href="#cite_note-83"><span class="cite-bracket">[</span>82<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ngôi sao có thành phần sắt thấp nhất từng đo được đó là sao lùn HE1327-2326, chỉ bằng 1/200.000 thành phần sắt của Mặt Trời.<sup id="cite_ref-84" class="reference"><a href="#cite_note-84"><span class="cite-bracket">[</span>83<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ngược lại, sao siêu giàu tỉ lệ sắt <a href="/wiki/Mu_Leonis" title="Mu Leonis">μ Leonis</a> với sự có mặt của sắt bằng hai lần của Mặt Trời, và sao có hành tinh quay quanh <a href="/w/index.php?title=14_Herculis&action=edit&redlink=1" class="new" title="14 Herculis (trang không tồn tại)">14 Herculis</a> có tỉ lệ sắt gần bằng ba lần.<sup id="cite_ref-85" class="reference"><a href="#cite_note-85"><span class="cite-bracket">[</span>84<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Cũng tồn tại những sao dị thường về mặt hoá học cho thấy sự có mặt không bình thường của các nguyên tố xuất hiện trong phổ của chúng; đặc biệt là <a href="/wiki/Crom" class="mw-redirect" title="Crom">crom</a> và các nguyên tố đất hiếm.<sup id="cite_ref-86" class="reference"><a href="#cite_note-86"><span class="cite-bracket">[</span>85<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Đường_kính"><span id=".C4.90.C6.B0.E1.BB.9Dng_k.C3.ADnh"></span>Đường kính</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=17" title="Sửa đổi phần “Đường kính”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=17" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đường kính"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Comparison_of_planets_and_stars_(sheet_by_sheet)_(Apr_2015_update).png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Comparison_of_planets_and_stars_%28sheet_by_sheet%29_%28Apr_2015_update%29.png/300px-Comparison_of_planets_and_stars_%28sheet_by_sheet%29_%28Apr_2015_update%29.png" decoding="async" width="300" height="197" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Comparison_of_planets_and_stars_%28sheet_by_sheet%29_%28Apr_2015_update%29.png/450px-Comparison_of_planets_and_stars_%28sheet_by_sheet%29_%28Apr_2015_update%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Comparison_of_planets_and_stars_%28sheet_by_sheet%29_%28Apr_2015_update%29.png/600px-Comparison_of_planets_and_stars_%28sheet_by_sheet%29_%28Apr_2015_update%29.png 2x" data-file-width="6400" data-file-height="4200" /></a><figcaption>Sao có nhiều đường kính khác nhau. Ở mỗi hình trong dãy những vật thể ở bên phải là lớn nhất và đứng ngoài cùng bên trái ở bên cạnh hình tiếp theo. <a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Trái Đất">Trái Đất</a> ở ngoài cùng bên phải ở hình thứ 1 và <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Mặt Trời">Mặt Trời</a> xếp thứ hai từ phải trong hình thứ 3. Ngôi sao ngoài cùng bên phải trong hình 6 là <a href="/wiki/UY_Scuti" title="UY Scuti">UY Scuti</a>, <a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_sao_l%E1%BB%9Bn_nh%E1%BA%A5t" title="Danh sách sao lớn nhất">sao lớn thứ hai được biết từ trước tới nay</a>.</figcaption></figure> <p>Bởi vì các ngôi sao cách xa Trái Đất, ngoại trừ Mặt Trời ra, chúng đều hiện lên giống như những chấm sáng lấp lánh trên bầu trời đêm do hiệu ứng của bầu khí quyển Trái Đất. Mặt Trời là một ngôi sao gần nhất với Trái Đất vì vậy nó hiện lên như đĩa tròn cung cấp ánh sáng ban ngày cho hành tinh của chúng ta. Ngoài Mặt Trời, ngôi sao có kích thước biểu kiến lớn nhất là sao <a href="/wiki/R_Doradus" title="R Doradus">R Doradus</a>, với <a href="/wiki/%C4%90%C6%B0%E1%BB%9Dng_k%C3%ADnh_g%C3%B3c" title="Đường kính góc">đường kính góc</a> chỉ là 0,057 cung giây.<sup id="cite_ref-87" class="reference"><a href="#cite_note-87"><span class="cite-bracket">[</span>86<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Kích cỡ của hầu hết các ngôi sao theo đường kính góc là quá nhỏ để có thể quan sát với các kính thiên văn quang học hiện tại, vì vậy việc sử dụng các kính thiên văn giao thoa kế là cần thiết để tạo ra ảnh của những thiên thể này. Một kĩ thuật khác để đo kích thước góc của sao là nhờ sự che khuất. Bằng cách đo chính xác sự giảm độ sáng của sao khi nó bị Mặt Trăng che khuất (hoặc sự tăng độ sáng khi nó tái xuất hiện lại), đường kính góc của sao có thể tính toán ra được.<sup id="cite_ref-88" class="reference"><a href="#cite_note-88"><span class="cite-bracket">[</span>87<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Các sao có kích thước từ 20 đến 40 km theo đường kính (<a href="/wiki/Sao_neutron" title="Sao neutron">sao neutron</a>), đến sao khổng lồ như <a href="/wiki/Betelgeuse" title="Betelgeuse">Betelgeuse</a> trong <a href="/wiki/L%E1%BA%A1p_H%E1%BB%99" title="Lạp Hộ">chòm sao Lạp Hộ</a>, với đường kính xấp xỉ lớn hơn 650 lần của Mặt Trời; hay 0,9 tỉ km. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Động_học"><span id=".C4.90.E1.BB.99ng_h.E1.BB.8Dc"></span>Động học</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=18" title="Sửa đổi phần “Động học”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=18" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Động học"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%99ng_h%E1%BB%8Dc_sao&action=edit&redlink=1" class="new" title="Động học sao (trang không tồn tại)">Động học sao</a></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Pleiades_large.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Pleiades_large.jpg/330px-Pleiades_large.jpg" decoding="async" width="300" height="216" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Pleiades_large.jpg/500px-Pleiades_large.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Pleiades_large.jpg/960px-Pleiades_large.jpg 2x" data-file-width="4877" data-file-height="3515" /></a><figcaption><a href="/wiki/Tua_Rua" title="Tua Rua">Tua Rua</a>, một <a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BA%A7n_tinh_m%E1%BB%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quần tinh mở (trang không tồn tại)">quần tinh mở</a> trong <a href="/wiki/Ch%C3%B2m_sao" title="Chòm sao">chòm sao</a> <a href="/wiki/Kim_Ng%C6%B0u_(ch%C3%B2m_sao)" title="Kim Ngưu (chòm sao)">Kim Ngưu</a>. Những ngôi sao này có chung chuyển động trong không gian.<sup id="cite_ref-89" class="reference"><a href="#cite_note-89"><span class="cite-bracket">[</span>88<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <i> Ảnh của <a href="/wiki/NASA" title="NASA">NASA</a></i>.</figcaption></figure> <p>Chuyển động của một sao tương đối đối với Mặt Trời có thể cung cấp thông tin hữu ích về nguồn gốc và độ tuổi của nó, cũng như về cấu trúc và sự tiến hoá xung quanh thiên hà. Các thành phần chuyển động của một ngôi sao bao gồm <a href="/wiki/V%E1%BA%ADn_t%E1%BB%91c_xuy%C3%AAn_t%C3%A2m" title="Vận tốc xuyên tâm">vận tốc xuyên tâm</a> hướng vào hoặc ra xa Mặt Trời, và chuyển động góc ngang qua (gọi là <a href="/wiki/Chuy%E1%BB%83n_%C4%91%E1%BB%99ng_ri%C3%AAng" title="Chuyển động riêng">chuyển động riêng</a>. </p><p>Vận tốc xuyên tâm được đo bằng <a href="/w/index.php?title=D%E1%BB%8Bch_chuy%E1%BB%83n_Doppler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dịch chuyển Doppler (trang không tồn tại)">dịch chuyển Doppler</a> của các vạch phổ của ngôi sao, tính theo đơn vị <a href="/wiki/Kil%C3%B4m%C3%A9t" title="Kilômét">km</a>/<a href="/wiki/Gi%C3%A2y" title="Giây">s</a>. Chuyển động riêng của sao được xác định bằng các phép đo chính xác của trắc lượng học (astrometry), tính theo đơn vị mili-giây cung (mas) trên một năm. Bằng cách xác định <a href="/wiki/Th%E1%BB%8B_sai" title="Thị sai">thị sai</a> của ngôi sao, chuyển động riêng của nó có thể đổi về đơn vị của vận tốc. Các sao có chuyển động riêng với tốc độ cao thì khá gần so với Mặt Trời, và là những ứng cử viên cho các phép đo thị sai.<sup id="cite_ref-90" class="reference"><a href="#cite_note-90"><span class="cite-bracket">[</span>89<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Một khi các tốc độ của chuyển động được biết, <a href="/w/index.php?title=V%E1%BA%ADn_t%E1%BB%91c_kh%C3%B4ng_gian&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vận tốc không gian (trang không tồn tại)">vận tốc không gian</a> của ngôi sao tương đối so với Mặt Trời hoặc so với thiên hà có thể tính ra được. Đối với những ngôi sao ở gần, người ta thấy rằng các sao loại I (population I) nói chung có vận tốc thấp hơn các sao già hơn – sao loại II (population II). Những sao loại II có quỹ đạo elip bị nghiêng so với mặt phẳng của thiên hà.<sup id="cite_ref-91" class="reference"><a href="#cite_note-91"><span class="cite-bracket">[</span>90<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Việc so sánh động học của các sao ở gần cũng dẫn đến việc xác định được các tập hợp sao (stellar association). Chúng là những nhóm sao có điểm chung về nguồn gốc trong các đám mây khí khổng lồ.<sup id="cite_ref-92" class="reference"><a href="#cite_note-92"><span class="cite-bracket">[</span>91<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Từ_trường"><span id="T.E1.BB.AB_tr.C6.B0.E1.BB.9Dng"></span>Từ trường</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=19" title="Sửa đổi phần “Từ trường”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=19" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Từ trường"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%AB_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_ng%C3%B4i_sao&action=edit&redlink=1" class="new" title="Từ trường ngôi sao (trang không tồn tại)">Từ trường ngôi sao</a></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Suaur.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Suaur.jpg/250px-Suaur.jpg" decoding="async" width="220" height="223" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Suaur.jpg/330px-Suaur.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Suaur.jpg/500px-Suaur.jpg 2x" data-file-width="575" data-file-height="582" /></a><figcaption>Bề mặt từ trường của sao <a href="/wiki/SU_Aurigae" title="SU Aurigae">SU Aur</a> (một sao trẻ loại <a href="/wiki/Sao_T_Tauri" title="Sao T Tauri">sao T Tauri</a>), tạo dựng lại nhờ <a href="/w/index.php?title=K%C4%A9_thu%E1%BA%ADt_t%E1%BA%A1o_%E1%BA%A3nh_Zeeman-Doppler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kĩ thuật tạo ảnh Zeeman-Doppler (trang không tồn tại)">kĩ thuật tạo ảnh Zeeman-Doppler</a>.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/T%E1%BB%AB_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Từ trường">Từ trường</a> của một ngôi sao được tạo ra từ những vùng bên trong sao nơi xảy ra những sự <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%91i_l%C6%B0u" title="Đối lưu">đối lưu</a> tuần hoàn. Chuyển động của các plasma đối lưu này có chức năng giống như một máy phát điện (dynamo), tạo ra từ trường mở rộng ra bên ngoài ngôi sao. Cường độ của từ trường thay đổi theo khối lượng và thành phần hoá học của sao, và sự hoạt động của từ trường bề mặt phụ thuộc vào tốc độ quay của ngôi sao. Sự hoạt động của từ trường bề mặt tạo ra các <a href="/wiki/V%E1%BA%BFt_sao" title="Vết sao">vết sao</a> (starspot), những vùng có từ trường mạnh và nhiệt độ bề mặt tại đấy thấp hơn những vùng lân cận. <a href="/wiki/V%C3%A0nh_nh%E1%BA%ADt_hoa" title="Vành nhật hoa">Vòng nhật hoa</a> (coronal loop) là những cung từ trường vươn tới vành nhật hoa (corona) từ những vùng hoạt động. <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%9Bp_l%E1%BB%ADa_sao&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chớp lửa sao (trang không tồn tại)">Chớp lửa sao</a> (stellar flare) là những bùng nổ các hạt năng lượng cao được phát ra cũng từ các vùng từ trường hoạt động này.<sup id="cite_ref-93" class="reference"><a href="#cite_note-93"><span class="cite-bracket">[</span>92<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Các sao trẻ, quay nhanh có xu hướng hoạt động bề mặt ở mức cao do từ trường của chúng. Tuy nhiên, từ trường có thể tác động ảnh hưởng lên gió sao, với chức năng giống như một cái phanh làm chậm dần tốc độ quay của ngôi sao khi ngôi sao dần già đi. Do vậy, những sao già hơn như Mặt Trời có tốc độ tự quay chậm đi rất nhiều và mức độ hoạt động bề mặt cũng thấp hơn. Các sao quay chậm có mức độ hoạt động giảm dần thay đổi theo chu kỳ và có thể ngừng hoạt động trong nhiều chu kỳ.<sup id="cite_ref-94" class="reference"><a href="#cite_note-94"><span class="cite-bracket">[</span>93<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ví dụ, trong suốt thời kỳ yên tĩnh của nó (maunder minimum), Mặt Trời đi vào giai đoạn 70 năm không có hoạt động của vết đen Mặt Trời (sunspot). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Khối_lượng"><span id="Kh.E1.BB.91i_l.C6.B0.E1.BB.A3ng"></span>Khối lượng</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=20" title="Sửa đổi phần “Khối lượng”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=20" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Khối lượng"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Ngc1999.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Ngc1999.jpg/250px-Ngc1999.jpg" decoding="async" width="250" height="254" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Ngc1999.jpg/500px-Ngc1999.jpg 1.5x" data-file-width="1563" data-file-height="1590" /></a><figcaption><a href="/wiki/Tinh_v%C3%A2n_ph%E1%BA%A3n_x%E1%BA%A1" title="Tinh vân phản xạ">Tinh vân phản xạ</a> <a href="/w/index.php?title=NGC_1999&action=edit&redlink=1" class="new" title="NGC 1999 (trang không tồn tại)">NGC 1999</a> được chiếu sáng bởi sao V380 Orionis (ở tâm), một sao biến quang với khối lượng khoảng 3,5 lần khối lượng Mặt Trời. Phần màu đen trên hình là một lỗ trống khổng lồ trong không gian chứ không phải là một <a href="/wiki/Tinh_v%C3%A2n_t%E1%BB%91i" title="Tinh vân tối">tinh vân tối</a> như đã từng nghĩ trước đây. <i>Ảnh của NASA</i></figcaption></figure> <p>Một trong những ngôi sao có khối lượng lớn nhất được biết là <a href="/wiki/Eta_Carinae" title="Eta Carinae">Eta Carinae</a>,<sup id="cite_ref-95" class="reference"><a href="#cite_note-95"><span class="cite-bracket">[</span>94<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> với khối lượng bằng khoảng từ 100 đến 150 lần khối lượng của Mặt Trời; vì thế nó có thời gian sống rất ngắn, chỉ vài triệu năm tuổi. Một nghiên cứu gần đây về quần tinh cái Cung (Arches cluster) gợi ra rằng khối lượng 150 lần khối lượng Mặt Trời là giới hạn trên cho các ngôi sao trong kỷ nguyên hiện tại của vũ trụ.<sup id="cite_ref-96" class="reference"><a href="#cite_note-96"><span class="cite-bracket">[</span>95<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Lý do cho giới hạn trên về khối lượng vẫn chưa được biết một cách chính xác, nhưng một phần là do <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%99_s%C3%A1ng_Eddington&action=edit&redlink=1" class="new" title="Độ sáng Eddington (trang không tồn tại)">độ sáng Eddington</a> (Eddington luminosity) mà cho phép lượng sáng lớn nhất có thể được truyền qua khí quyển của một ngôi sao mà không làm thổi các khí vào không gian. Tuy thế, một ngôi sao tên là <a href="/wiki/R136a1" title="R136a1">R136a1</a> trong đám sao RMC 136a đã được đo với khối lượng là 265 lần khối lượng Mặt Trời, đã đặt ra một giói hạn trên về khối lượng của các ngôi sao.<sup id="cite_ref-eso20100721_97-0" class="reference"><a href="#cite_note-eso20100721-97"><span class="cite-bracket">[</span>96<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Những ngôi sao đầu tiên hình thành sau Big Bang có thể có khối lượng lớn hơn, trên 300 lần khối lượng của Mặt Trời hoặc hơn nữa,<sup id="cite_ref-98" class="reference"><a href="#cite_note-98"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> do sự vắng mặt hoàn toàn của các nguyên tố nặng hơn <a href="/wiki/Liti" class="mw-redirect" title="Liti">lithium</a> trong thành phần của chúng. Tuy thế, thế hệ các sao siêu khối lượng, sao loại III (population III), đã biến mất từ lâu và hiện tại chỉ là về lý thuyết. </p><p>Với khối lượng chỉ bằng 93 lần khối lượng của <a href="/wiki/Sao_M%E1%BB%99c" title="Sao Mộc">Mộc Tinh</a>, <a href="/w/index.php?title=AB_Doradus&action=edit&redlink=1" class="new" title="AB Doradus (trang không tồn tại)">AB Doradus C</a>, một sao đồng hành của sao AB Doradus A, là ngôi sao nhỏ nhất được biết đến có xảy ra phản ứng tổng hợp hạt nhân tại lõi.<sup id="cite_ref-99" class="reference"><a href="#cite_note-99"><span class="cite-bracket">[</span>98<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Đối với các sao có tính kim loại (metallicity) như Mặt Trời, theo lý thuyết hiện nay thì khối lượng nhỏ nhất đủ để một ngôi sao thực hiện được phản ứng tổng hợp tại lõi được ước tính vào khoảng 75 lần khối lượng của Sao Mộc.<sup id="cite_ref-100" class="reference"><a href="#cite_note-100"><span class="cite-bracket">[</span>99<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-minimum_101-0" class="reference"><a href="#cite_note-minimum-101"><span class="cite-bracket">[</span>100<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuy nhiên, khi thành phần kim loại (metallicity) rất thấp, một nghiên cứu gần đây về các sao mờ nhất cho thấy khối lượng sao tối thiểu là bằng 8,3%, hay khoảng 87 lần khối lượng Sao Mộc.<sup id="cite_ref-minimum_101-1" class="reference"><a href="#cite_note-minimum-101"><span class="cite-bracket">[</span>100<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-102" class="reference"><a href="#cite_note-102"><span class="cite-bracket">[</span>101<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các thiên thể nhỏ hơn gọi là các <a href="/wiki/Sao_l%C3%B9n_n%C3%A2u" title="Sao lùn nâu">sao lùn nâu</a>, hiện tại vẫn chưa có định nghĩa rõ ràng giữa chúng và các <a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh_kh%C3%AD_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93" title="Hành tinh khí khổng lồ">hành tinh khí khổng lồ</a>. </p><p>Sự kết hợp giữa bán kính và khối lượng của sao cho phép xác định được hấp dẫn tại bề mặt của ngôi sao. Các ngôi sao khổng lồ có hấp dẫn tại bề mặt thấp hơn nhiều so với các sao ở dải chính, và ngược lại đối với các sao thoái hoá, sao đặc như các sao lùn trắng. Hấp dẫn tại bề mặt có thể ảnh hưởng đến quang phổ biểu kiến của ngôi sao, với hấp dẫn bề mặt lớn hơn sẽ làm cho các <a href="/w/index.php?title=V%E1%BA%A1ch_h%E1%BA%A5p_th%E1%BB%A5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vạch hấp thụ (trang không tồn tại)">vạch hấp thụ</a> trở lên rộng ra.<sup id="cite_ref-new_cosmos_32-1" class="reference"><a href="#cite_note-new_cosmos-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sự_tự_quay"><span id="S.E1.BB.B1_t.E1.BB.B1_quay"></span>Sự tự quay</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=21" title="Sửa đổi phần “Sự tự quay”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=21" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sự tự quay"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/S%E1%BB%B1_t%E1%BB%B1_quay_c%E1%BB%A7a_sao" title="Sự tự quay của sao">Sự tự quay của sao</a></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Achernar.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Achernar.jpg/250px-Achernar.jpg" decoding="async" width="200" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Achernar.jpg/330px-Achernar.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Achernar.jpg/500px-Achernar.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a><figcaption>Hình dạng bầu dục của sao Achernar (α Eridani) do sự tự quay quá nhanh của nó.</figcaption></figure> <p>Tốc độ quay của các sao có thể tìm được xấp xỉ thông qua đo đạc quang phổ, hoặc xác định chính xác hơn bằng cách theo dõi sự quay của các vết sao (starspot). Những ngôi sao trẻ có tốc độ quay rất nhanh, trên 100 km/s tại xích đạo. Như sao loại B <a href="/wiki/Achernar" title="Achernar">Achernar</a> có vận tốc quay tại xích đạo vào khoảng 225 km/s hoặc lớn hơn, khiến cho đường kính tại xích đạo của nó lơn hơn 50% khoảng cách giữa hai cực. Tốc độ quay này nhỏ hơn giới hạn 300 km/s, khi quay đến gần vận tốc giới hạn này ngôi sao sẽ bị phá vỡ ra.<sup id="cite_ref-103" class="reference"><a href="#cite_note-103"><span class="cite-bracket">[</span>102<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ngược lại, Mặt Trời chỉ quay một vòng với chu kỳ 25 đến 35 ngày, với vận tốc tại xích đạo bằng 1,994 km/s. Từ trường của sao và gió sao cũng làm chậm tốc độ quay của các sao ở dải chính một lượng rõ rệt khi sao tiến hoá trên dải chính.<sup id="cite_ref-104" class="reference"><a href="#cite_note-104"><span class="cite-bracket">[</span>103<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Các sao thoái hoá (degenerate star) bị co lại thành thiên thể đặc, khiến cho tốc độ quay của chúng tăng lên. Tuy nhiên tốc độ quay của chúng tương đối thấp so với mong đợi khi chúng ta áp dụng định luật bảo toàn momen góc; đó là tốc độ quay của thiên thể bù lại cho sự co về kích thước bằng cách tăng tốc độ tự quay của nó. Có thể một phần lớn momen góc của ngôi sao bị tiêu tan do gió sao làm mất một phần khối lượng của nó.<sup id="cite_ref-105" class="reference"><a href="#cite_note-105"><span class="cite-bracket">[</span>104<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Mặc dù vậy, tốc độ quay của một <a href="/wiki/Sao_xung" title="Sao xung">sao xung</a> vẫn rất nhanh. Sao xung tại tâm của <a href="/wiki/Tinh_v%C3%A2n_Con_Cua" title="Tinh vân Con Cua">tinh vân Con Cua</a> quay nhanh 30 vòng trong một giây.<sup id="cite_ref-106" class="reference"><a href="#cite_note-106"><span class="cite-bracket">[</span>105<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Và tốc độ quay của sao xung cũng chậm dần do sự phát ra các bức xạ. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nhiệt_độ"><span id="Nhi.E1.BB.87t_.C4.91.E1.BB.99"></span>Nhiệt độ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=22" title="Sửa đổi phần “Nhiệt độ”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=22" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Nhiệt độ"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Nhiệt độ tại bề mặt của một sao ở dải chính được xác định bằng tốc độ sản sinh năng lượng tại lõi và bán kính của sao, và thông thường được ước lượng từ <a href="/wiki/Ch%E1%BB%89_s%E1%BB%91_m%C3%A0u" class="mw-redirect" title="Chỉ số màu">chỉ số màu</a> của sao.<sup id="cite_ref-astronomynotes_107-0" class="reference"><a href="#cite_note-astronomynotes-107"><span class="cite-bracket">[</span>106<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Thông thường nhiệt độ bề mặt của ngôi sao được cho theo <a href="/wiki/Nhi%E1%BB%87t_%C4%91%E1%BB%99_hi%E1%BB%87u_qu%E1%BA%A3" class="mw-redirect" title="Nhiệt độ hiệu quả">nhiệt độ hiệu quả</a>, là nhiệt độ của một <a href="/wiki/V%E1%BA%ADt_%C4%91en" title="Vật đen">vật đen</a> lý tưởng mà phát ra năng lượng tại cùng một độ trưng trên diện tích bề mặt của sao. Chú ý rằng nhiệt độ hiệu quả chỉ là một giá trị đại diện, và thực tế ngôi sao có gradient nhiệt độ giảm theo sự tăng khoảng cách từ lõi.<sup id="cite_ref-108" class="reference"><a href="#cite_note-108"><span class="cite-bracket">[</span>107<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nhiệt độ tại vùng lõi của sao là khoảng vài triệu <a href="/wiki/Kelvin" title="Kelvin">kelvin</a>.<sup id="cite_ref-aps_mss_109-0" class="reference"><a href="#cite_note-aps_mss-109"><span class="cite-bracket">[</span>108<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Từ nhiệt độ của sao sẽ xác định được tốc độ năng lượng hoá hoặc ion hoá của các nguyên tố khác nhau, thể hiện kết quả trong đặc trưng của các vạch hấp thụ trong quang phổ. Nhiệt độ bề mặt của sao, cùng với độ sáng biểu kiến tuyệt đối và các đặc trưng của vạch hấp thụ trong quang phổ, thường được sử dụng để phân loại sao (xem phân loại bên dưới).<sup id="cite_ref-new_cosmos_32-2" class="reference"><a href="#cite_note-new_cosmos-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Các sao khối lượng lớn ở dải chính có nhiệt độ bề mặt lên tới 50.000 K. Các sao nhỏ hơn như Mặt Trời có nhiệt độ 6000 K. Những sao khổng lồ đỏ có nhiệt độ bề mặt tương đối thấp vào khoảng 3.600 K, nhưng chúng cũng có độ trưng tương đối lớn do diện tích mặt ngoài lớn.<sup id="cite_ref-zeilik_110-0" class="reference"><a href="#cite_note-zeilik-110"><span class="cite-bracket">[</span>109<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bức_xạ"><span id="B.E1.BB.A9c_x.E1.BA.A1"></span>Bức xạ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=23" title="Sửa đổi phần “Bức xạ”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=23" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Bức xạ"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Năng lượng được sản xuất ra bởi sao, là sản phẩm của phản ứng tổng hợp hạt nhân, bức xạ vào trong không gian bằng cả <a href="/wiki/B%E1%BB%A9c_x%E1%BA%A1_%C4%91i%E1%BB%87n_t%E1%BB%AB" title="Bức xạ điện từ">bức xạ điện từ</a> và bức xạ hạt. Ngôi sao phát ra bức xạ hạt cũng chính là gió Sao Thổi vào không gian<sup id="cite_ref-111" class="reference"><a href="#cite_note-111"><span class="cite-bracket">[</span>110<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (tồn tại như là một dòng các hạt tích điện ổn định, như <a href="/wiki/Proton" title="Proton">proton</a>, hạt anpha, và hạt beta, thoát ra từ các lớp ngoài cùng của sao) và dòng ổn định các hạt <a href="/wiki/Neutrino" title="Neutrino">neutrino</a> thoát ra từ lõi sao. </p><p>Sản phẩm năng lượng tại lõi cũng là nguyên nhân tại sao ngôi sao chiếu sáng: mỗi lần hai hoặc nhiều hơn hạt nhân nguyên tử của một nguyên tố tổng hợp với nhau để tạo thành một hạt nhân của nguyên tố mới nặng hơn, các <a href="/wiki/Photon" title="Photon">photon</a> <a href="/wiki/Tia_gamma" title="Tia gamma">tia gamma</a> được giải phóng từ phản ứng tổng hợp hạt nhân. Năng lượng này được biến đổi thành các dạng <a href="/w/index.php?title=N%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_%C4%91i%E1%BB%87n_t%E1%BB%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Năng lượng điện từ (trang không tồn tại)">năng lượng điện từ</a> khác, bao gồm ánh sáng khả kiến, theo thời gian chúng truyền đến các lớp bên ngoài của sao. </p><p><a href="/wiki/M%C3%A0u_s%E1%BA%AFc" title="Màu sắc">Màu sắc</a> của một sao, được xác định bởi đỉnh <a href="/wiki/T%E1%BA%A7n_s%E1%BB%91" title="Tần số">tần số</a> của ánh sáng khả kiến, phụ thuộc vào nhiệt độ các lớp ngoài cùng của ngôi sao, bao gồm <a href="/wiki/Quang_quy%E1%BB%83n" class="mw-redirect" title="Quang quyển">quang quyển</a> của nó.<sup id="cite_ref-112" class="reference"><a href="#cite_note-112"><span class="cite-bracket">[</span>111<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bên cạnh ánh sáng khả kiến, ngôi sao cũng phát ra các dạng bức xạ điện từ không nhìn thấy được bằng mắt thường. Thực tế bức xạ điện từ phát ra từ ngôi sao trải rộng trên toàn <a href="/wiki/B%E1%BB%A9c_x%E1%BA%A1_%C4%91i%E1%BB%87n_t%E1%BB%AB" title="Bức xạ điện từ">phổ điện từ</a>, từ bước sóng dài nhất là <a href="/wiki/Radio" class="mw-disambig" title="Radio">sóng radio</a>, <a href="/wiki/Tia_h%E1%BB%93ng_ngo%E1%BA%A1i" title="Tia hồng ngoại">hồng ngoại</a> cho đến bước sóng ngắn nhất như <a href="/wiki/T%E1%BB%AD_ngo%E1%BA%A1i" title="Tử ngoại">tia tử ngoại</a>, <a href="/wiki/Tia_X" title="Tia X">tia X</a>, và tia gamma. Mọi bước sóng bức xạ điện từ của ngôi sao, cả nhìn thấy và không nhìn thấy, đều có ý nghĩa quan trọng. </p><p>Sử dụng phổ của ngôi sao, các nhà thiên văn cũng xác định được nhiệt độ bề mặt, hấp dẫn tại bề mặt, tính kim loại (metallicity) và vận tốc tự quay của sao. Nếu biết được khoảng cách đến ngôi sao, như đo bằng thị sai, thì sẽ suy ra được độ trưng của nó. Khối lượng, bán kính, hấp dẫn tại bề mặt, và chu kỳ quay từ đó có thể ước lượng được trên cơ sở của mô hình sao. Khối lượng có thể đo được một cách trực tiếp đối với những sao trong hệ <a href="/wiki/Sao_%C4%91%C3%B4i" title="Sao đôi">sao đôi</a>. Kĩ thuật <a href="/w/index.php?title=Vi_th%E1%BA%A5u_k%C3%ADnh_h%E1%BA%A5p_d%E1%BA%ABn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vi thấu kính hấp dẫn (trang không tồn tại)">vi thấu kính hấp dẫn</a> cũng dùng để xác định khối lượng của ngôi sao.<sup id="cite_ref-113" class="reference"><a href="#cite_note-113"><span class="cite-bracket">[</span>112<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Với những tham số này, các nhà thiên văn cũng ước lượng được độ tuổi của sao.<sup id="cite_ref-114" class="reference"><a href="#cite_note-114"><span class="cite-bracket">[</span>113<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Độ_sáng"><span id=".C4.90.E1.BB.99_s.C3.A1ng"></span>Độ sáng</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=24" title="Sửa đổi phần “Độ sáng”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=24" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Độ sáng"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Trong thiên văn học, độ sáng là lượng <a href="/wiki/%C3%81nh_s%C3%A1ng" title="Ánh sáng">ánh sáng</a>, và những dạng năng lượng bức xạ khác, mà ngôi sao phát ra trên một đơn vị thời gian. Độ sáng của sao được xác định nhờ bán kính và nhiệt độ bề mặt của nó. Người ta đã chứng minh rằng, với giả sử chấp nhận được đó là ngôi sao là <a href="/wiki/V%E1%BA%ADt_%C4%91en" title="Vật đen">vật đen</a>, thì độ sáng <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle L}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>L</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle L}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/103168b86f781fe6e9a4a87b8ea1cebe0ad4ede8" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.583ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle L}" /></span> được liên hệ với nhiệt độ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle T}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>T</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle T}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/ec7200acd984a1d3a3d7dc455e262fbe54f7f6e0" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.636ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle T}" /></span> và bán kính <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle R}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>R</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle R}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/4b0bfb3769bf24d80e15374dc37b0441e2616e33" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.764ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle R}" /></span> của ngôi sao theo phương trình: <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle L=4\pi R^{2}\sigma T^{4}\,}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>L</mi> <mo>=</mo> <mn>4</mn> <mi>π</mi> <msup> <mi>R</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msup> <mi>σ</mi> <msup> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>4</mn> </mrow> </msup> <mspace width="thinmathspace"></mspace> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle L=4\pi R^{2}\sigma T^{4}\,}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/17fb0d7523c9df52ef965fb62e100eef22c7d792" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:14.485ex; height:2.676ex;" alt="{\displaystyle L=4\pi R^{2}\sigma T^{4}\,}" /></span>với σ là <a href="/w/index.php?title=H%E1%BA%B1ng_s%E1%BB%91_Stefan-Boltzmann&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hằng số Stefan-Boltzmann (trang không tồn tại)">hằng số Stefan-Boltzmann</a> 5,67×10<sup>−8</sup> <a href="/wiki/Watt" title="Watt">W</a>·m<sup>−2</sup>·K<sup>−4</sup>. Tuy nhiên, do nhiều ngôi sao không phát ra thông lượng đều đặn—lượng năng lượng phát ra trên một đơn vị diện tích—thông qua toàn bộ bề mặt của nó. Ví dụ như sao có tốc độ quay nhanh như <a href="/wiki/Sao_Ch%E1%BB%A9c_N%E1%BB%AF" title="Sao Chức Nữ">Vega</a> có thông lượng năng lượng cao hơn tại cực so với dọc đường <a href="/wiki/X%C3%ADch_%C4%91%E1%BA%A1o" title="Xích đạo">xích đạo</a>.<sup id="cite_ref-115" class="reference"><a href="#cite_note-115"><span class="cite-bracket">[</span>114<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Những vùng bề mặt với nhiệt độ và độ sáng trung bình thấp hơn được gọi là vết đen (sunspot, hay starspot). Những ngôi sao nhỏ, <i>lùn</i> như Mặt Trời nói chung về cơ bản chỉ xuất hiện những vết đen nhỏ. Đối với những sao lớn hơn có những vết đen lớn hơn, rõ ràng hơn,<sup id="cite_ref-Michelson_Starspots_116-0" class="reference"><a href="#cite_note-Michelson_Starspots-116"><span class="cite-bracket">[</span>115<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và chúng cũng thể hiện rất rõ những quầng sao tối (stellar limb darkening). Theo đó, độ trắng (brightness) giảm khi đi từ tâm đĩa sao về phía rìa của đĩa.<sup id="cite_ref-117" class="reference"><a href="#cite_note-117"><span class="cite-bracket">[</span>116<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các sao lùn đỏ bừng sáng (flare star) như sao <a href="/w/index.php?title=UV_Ceti&action=edit&redlink=1" class="new" title="UV Ceti (trang không tồn tại)">UV Ceti</a> cũng chứa những đặc điểm về các vết đen điển hình.<sup id="cite_ref-118" class="reference"><a href="#cite_note-118"><span class="cite-bracket">[</span>117<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cấp_sao"><span id="C.E1.BA.A5p_sao"></span>Cấp sao</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=25" title="Sửa đổi phần “Cấp sao”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=25" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Cấp sao"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/C%E1%BA%A5p_sao_bi%E1%BB%83u_ki%E1%BA%BFn" title="Cấp sao biểu kiến">Cấp sao biểu kiến</a> và <a href="/wiki/C%E1%BA%A5p_sao_tuy%E1%BB%87t_%C4%91%E1%BB%91i" title="Cấp sao tuyệt đối">Cấp sao tuyệt đối</a></div> <p><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99_tr%E1%BA%AFng" title="Độ trắng">Độ trắng</a> (brightness) biểu kiến của một ngôi sao được đo bằng <a href="/wiki/C%E1%BA%A5p_sao_bi%E1%BB%83u_ki%E1%BA%BFn" title="Cấp sao biểu kiến">cấp sao biểu kiến</a> của nó, đó là độ trắng của sao theo độ sáng của nó, với khoảng cách tính từ Trái Đất, và ánh sáng của ngôi sao bị thay đổi khi nó truyền qua khí quyển của Trái Đất. Cấp sao tuyệt đối hay nội tại có liên quan trực tiếp đến độ sáng của sao và đo bằng cấp sao biểu kiến với khoảng cách quy ước từ Trái Đất đến ngôi sao là 10 parsec (32,6 năm ánh sáng). </p> <table class="wikitable" style="float: right; margin-left: 1em;"> <caption><i>Số ngôi sao sáng hơn cấp sao</i> </caption> <tbody><tr> <th>Cấp sao<br />biểu kiến </th> <th>Số <br /> Ngôi sao<sup id="cite_ref-119" class="reference"><a href="#cite_note-119"><span class="cite-bracket">[</span>118<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </th></tr> <tr style="text-align: center;"> <td>0 </td> <td>4 </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <td>1 </td> <td>15 </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <td>2 </td> <td>48 </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <td>3 </td> <td>171 </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <td>4 </td> <td>513 </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <td>5 </td> <td>1,602 </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <td>6 </td> <td>4,800 </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <td>7 </td> <td>14,000 </td></tr></tbody></table> <p>Cả hai thang đo cấp sao biểu kiến và cấp sao tuyệt đối đều theo đơn vị logarit: hiệu của một đơn vị cấp sao bằng với sự biến thiên độ trắng khoảng 2,5 lần<sup id="cite_ref-luminosity_120-0" class="reference"><a href="#cite_note-luminosity-120"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (là căn bậc 5 của 100 hay xấp xỉ 2,512). Điều này có nghĩa là ngôi sao có cấp sao (+1,00) thì sáng hơn 2,5 lần ngôi sao có cấp sao (+2,00), và xấp xỉ 100 lần sáng hơn ngôi sao có cấp sao (+6,00). Những ngôi sao mờ nhất có thể quan sát bằng mắt thường trong điều kiện tốt có cấp sao khoảng +6. </p><p>Trên cả hai thang đo cấp sao tuyệt đối và biểu kiến, số cấp sao nhỏ hơn, tương ứng với ngôi sao sáng hơn; số cấp sao lớn hơn, tương ứng với ngôi sao mờ hơn. Những sao sáng nhất, trên một hoặc hai thang đo, có cấp sao âm. Biến thiên về độ trắng (Δ<i>L</i>) giữa hai ngôi sao được tính toán bằng cách lấy số cấp sao của ngôi sao sáng hơn (<i>m</i><sub>b</sub>) trừ đi số cấp sao của ngôi sao mờ hơn (<i>m</i><sub>f</sub>), sau đó lấy hiệu là số mũ với cơ số 2,512; viết theo công thức là: </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Delta {m}=m_{\mathrm {f} }-m_{\mathrm {b} }}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">Δ</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>m</mi> </mrow> <mo>=</mo> <msub> <mi>m</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi mathvariant="normal">f</mi> </mrow> </mrow> </msub> <mo>−</mo> <msub> <mi>m</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi mathvariant="normal">b</mi> </mrow> </mrow> </msub> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Delta {m}=m_{\mathrm {f} }-m_{\mathrm {b} }}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/925079954c7da1d32aafb1ad12c3acef894a36f1" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:15.986ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle \Delta {m}=m_{\mathrm {f} }-m_{\mathrm {b} }}" /></span></dd> <dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle 2,512^{\Delta {m}}=\Delta {L}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mn>2</mn> <mo>,</mo> <msup> <mn>512</mn> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi mathvariant="normal">Δ</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>m</mi> </mrow> </mrow> </msup> <mo>=</mo> <mi mathvariant="normal">Δ</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>L</mi> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle 2,512^{\Delta {m}}=\Delta {L}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/ec844e63c8e6c134a2c1c6d0b61944022b333ac1" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:15.345ex; height:3.009ex;" alt="{\displaystyle 2,512^{\Delta {m}}=\Delta {L}}" /></span></dd></dl> <p>Liên quan đến cả độ sáng và khoảng cách đến Trái Đất, đối với một ngôi sao cấp sao tuyệt đối (<i>M</i>) và cấp sao biểu kiến (<i>m</i>) không tương đương với nhau;<sup id="cite_ref-luminosity_120-1" class="reference"><a href="#cite_note-luminosity-120"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ví dụ, ngôi sao Sirius có cấp sao biểu kiến là –1,44, nhưng nó lại có cấp sao tuyệt đối là +1,41. Gọi r (parsec) là khoảng cách từ ngôi sao đến Trái Đất, thì công thức liên hệ giữa cấp sao tuyệt đối M và cấp sao biểu kiến m là: M = m + 5 – 5log(r).<sup id="cite_ref-121" class="reference"><a href="#cite_note-121"><span class="cite-bracket">[</span>120<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Mặt Trời có cấp sao biểu kiến là −26,7, nhưng cấp sao tuyệt đối chỉ là +4,83. Sirius, ngôi sao sáng nhất trên bầu trời đêm khi nhìn từ Trái Đất, có độ sáng xấp xỉ gấp 23 lần Mặt Trời, trong khi <a href="/wiki/Canopus" class="mw-redirect" title="Canopus">Canopus</a>, ngôi sao sáng thứ hai trên bầu trời đêm có cấp sao tuyệt đối là −5,53, và độ sáng của nó xấp xỉ gấp 14.000 lần độ sáng của Mặt Trời. Mặc dù Canopus có độ sáng lớn hơn Sirius rất nhiều lần, nhưng Sirius lại hiện lên sáng hơn Canopus. Điều này là do khoảng cách từ Sirius đến Trái Đất chỉ là 8,6 năm ánh sáng, còn Canopus nằm cách xa hơn nhiều lần, với khoảng cách 310 năm ánh sáng. </p><p>Cho đến năm 2006, ngôi sao có cấp sao tuyệt đối cao nhất là <a href="/wiki/LBV_1806-20" title="LBV 1806-20">LBV 1806-20</a>, với cấp sao −14,2. Nó có độ trưng cao gấp 5.000.000 lần Mặt Trời.<sup id="cite_ref-122" class="reference"><a href="#cite_note-122"><span class="cite-bracket">[</span>121<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các sao có độ trưng thấp nhất được biết đến là các sao nằm trong đám <a href="/wiki/NGC_6397" title="NGC 6397">NGC 6397</a>. Sao lùn đỏ trong đám có cấp sao là +26, và sao lùn trắng với cấp sao +28 cũng đã được phát hiện. Những ngôi sao này rất mờ đến nỗi ánh sáng của chúng chỉ như những ngọn nến sinh nhật đặt trên Mặt Trăng khi nhìn từ Trái Đất.<sup id="cite_ref-123" class="reference"><a href="#cite_note-123"><span class="cite-bracket">[</span>122<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Phân_loại"><span id="Ph.C3.A2n_lo.E1.BA.A1i"></span>Phân loại</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=26" title="Sửa đổi phần “Phân loại”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=26" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Phân loại"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable" style="float: right; text-align: center; margin-left: 1em;"> <caption><i>Phân loại sao theo <br /> nhiệt độ bề mặt </i><sup id="cite_ref-124" class="reference"><a href="#cite_note-124"><span class="cite-bracket">[</span>123<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </caption> <tbody><tr> <th>Loại sao </th> <th>Nhiệt độ </th> <th>Ví dụ </th></tr> <tr style="background: #aabfff"> <td>O </td> <td>33.000 K trở lên </td> <td><a href="/wiki/Zeta_Ophiuchi" title="Zeta Ophiuchi">Zeta Ophiuchi</a> </td></tr> <tr style="background: #cad7ff"> <td>B </td> <td>10.500–30.000 K </td> <td><a href="/wiki/Rigel" title="Rigel">Rigel</a> </td></tr> <tr style="background: #f8f7ff"> <td>A </td> <td>7.500–10.000 K </td> <td><a href="/wiki/Sao_Ng%C6%B0u_Lang" title="Sao Ngưu Lang">Altair</a> </td></tr> <tr style="background: #fcf4d8"> <td>F </td> <td>6.000–7.200 K </td> <td><a href="/wiki/Procyon" title="Procyon">Procyon A</a> </td></tr> <tr style="background: #fff2a1"> <td>G </td> <td>5.500–6.000 K </td> <td><a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Mặt Trời">Mặt trời</a> </td></tr> <tr style="background: #ffe46f"> <td>K </td> <td>4.000–5.250 K </td> <td><a href="/wiki/Epsilon_Indi" title="Epsilon Indi">Epsilon Indi</a> </td></tr> <tr style="background: #ffa040"> <td>M </td> <td>2.600–3.850 K </td> <td><a href="/wiki/C%E1%BA%ADn_Tinh" title="Cận Tinh">Proxima Centauri</a> </td></tr></tbody></table> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_sao" title="Phân loại sao">Phân loại sao</a></div> <p>Hệ thống phân loại sao hiện tại có nguồn gốc từ đầu thế kỷ XX, khi các sao được phân loại từ <i>A</i> đến <i>Q</i> trên cơ sở cường độ của vạch hydro trong quang phổ.<sup id="cite_ref-125" class="reference"><a href="#cite_note-125"><span class="cite-bracket">[</span>124<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Thời điểm đó người ta vẫn chưa biết rõ nguyên nhân ảnh hưởng lớn đến cường độ của vạch quang phổ là do nhiệt độ; cường độ vạch hydro đạt đỉnh tại nhiệt độ trên 9.000 K, và nó trở lên yếu hơn tại cả nhiệt độ thấp hơn và cao hơn. Khi sự phân loại được sắp xếp lại theo thứ tự nhiệt độ, nó trở lên gần giống với biểu đồ của hiện đại.<sup id="cite_ref-carlos_126-0" class="reference"><a href="#cite_note-carlos-126"><span class="cite-bracket">[</span>125<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Có các chữ cái đơn khác nhau cho sự phân loại sao tuân theo phổ của chúng, xếp từ loại <i>O</i>, đối với sao rất nóng, đến <i>M</i>, đối với sao rất lạnh mà các phân tử có thể hình thành trong khí quyển của chúng. Những phân loại sao chính theo thứ tự giảm dần của nhiệt độ bề mặt là: <i>O, B, A, F, G, K</i>, và <i>M hay thường còn được gọi là (Oh Be A Fine Girl Kiss Me)</i>. Có những kiểu phổ rất hiếm gặp cũng được phân loại đặc biệt. Những loại này thường là kiểu <i>L</i> và <i>T</i>, tương ứng với phân loại các sao rất lạnh khối lượng nhỏ và sao lùn nâu. Mỗi một kiểu chia làm 10 kiểu nhỏ, đánh số từ 0 đến 9, theo thứ tự giảm dần nhiệt độ. Tuy thế, hệ thống phân loại này bị phá vỡ tại những nhiệt độ rất cao: lớp sao <i>O0</i> và <i>O1</i> có thể không tồn tại.<sup id="cite_ref-spectrum_127-0" class="reference"><a href="#cite_note-spectrum-127"><span class="cite-bracket">[</span>126<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ngoài ra, các sao có thể được phân loại theo hiệu ứng độ trưng được tìm thấy trong các vạch phổ của chúng, nó tương ứng với kích cỡ của sao và xác định bởi hấp dẫn tại bề mặt. Phân loại sắp xếp từ <i>0</i> (sao siêu khổng lồ) qua <i>III</i> (sao khổng lồ) đến <i>V</i> (sao lùn ở dải chính); một số tác giả thêm vào <i>VII</i> (sao lùn trắng). Hầu hết các sao thuộc vào <a href="/wiki/D%E1%BA%A3i_ch%C3%ADnh" class="mw-redirect" title="Dải chính">dải chính</a>, mà bao gồm các sao thông thường đốt cháy hydro. Chúng sắp xếp thành một dải chéo, hẹp khi ta vẽ lên biểu đồ theo cấp sao biểu kiến và kiểu phổ của chúng.<sup id="cite_ref-spectrum_127-1" class="reference"><a href="#cite_note-spectrum-127"><span class="cite-bracket">[</span>126<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Mặt Trời của chúng ta là một sao lùn vàng ở dải chính, được phân loại là <i>G2V</i>, có nhiệt độ bề mặt trung bình và kích cỡ thông thường. </p><p>Ngoài những ký hiệu phân loại như trên, người ta còn thêm các chữ ở dưới các ký hiệu đó để cho biết những dị thường trong phổ của các sao. Ví dụ, ký tự "<i>e</i>" có thể ám chỉ sự có mặt của các vạch phát xạ; "<i>m</i>" đại diện cho mức kim loại rất mạnh không thông thường, và "<i>var</i>" có nghĩa là sự biến thiên trong kiểu phổ.<sup id="cite_ref-spectrum_127-2" class="reference"><a href="#cite_note-spectrum-127"><span class="cite-bracket">[</span>126<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Các sao lùn trắng còn có phân loại riêng dành cho chúng với bắt đầu bằng chữ cái <i>D</i>. Sau đó được chia ra thành các lớp <i>DA</i>, <i>DB</i>, <i>DC</i>, <i>DO</i>, <i>DZ</i>, và <i>DQ</i>, phụ thuộc vào những vạch điển hình được tìm thấy trong phổ của chúng. Điều này cho suy ra được một giá trị số ám chỉ bởi chỉ số nhiệt độ.<sup id="cite_ref-128" class="reference"><a href="#cite_note-128"><span class="cite-bracket">[</span>127<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sao_biến_quang"><span id="Sao_bi.E1.BA.BFn_quang"></span>Sao biến quang</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=27" title="Sửa đổi phần “Sao biến quang”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=27" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sao biến quang"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Sao_bi%E1%BA%BFn_quang" title="Sao biến quang">Sao biến quang</a></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Mira_1997.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Mira_1997.jpg/250px-Mira_1997.jpg" decoding="async" width="200" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Mira_1997.jpg/330px-Mira_1997.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Mira_1997.jpg/500px-Mira_1997.jpg 2x" data-file-width="502" data-file-height="502" /></a><figcaption>Hình dạng bất đối xứng của <a href="/wiki/Mira_(sao)" title="Mira (sao)">Mira</a>, một sao biến quang dao động. <i>ảnh của <a href="/wiki/K%C3%ADnh_vi%E1%BB%85n_v%E1%BB%8Dng_kh%C3%B4ng_gian_Hubble" title="Kính viễn vọng không gian Hubble">Hubble</a>, NASA - ES A</i></figcaption></figure> <p>Các sao biến quang là những sao có <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99_s%C3%A1ng" title="Độ sáng">độ sáng</a> thay đổi ngẫu nhiên hay tuần hoàn bởi vì những tính chất nội tại của chúng hoặc do tác động của bên ngoài. Về bản chất đối với các sao biến quang, chúng có thể được chia ra làm ba nhóm chính. </p><p>Trong quá trình tiến hoá của ngôi sao, một số sao trải qua giai đoạn mà chúng trở thành các sao biến quang co giãn (pulsating variable star). Sao biến quang co giãn thay đổi bán kính và độ sáng theo thời gian, mở rộng hay co lại theo các chu kỳ từ vài phút đến vài năm, phụ thuộc vào kích thước của sao. Phân loại theo kiểu này gồm <a href="/wiki/Sao_bi%E1%BA%BFn_quang_Cepheid" title="Sao biến quang Cepheid">sao biến quang Cepheid</a> và những sao kiểu Cepheid, và những sao biến quang chu kỳ lớn như sao Mira.<sup id="cite_ref-variables_129-0" class="reference"><a href="#cite_note-variables-129"><span class="cite-bracket">[</span>128<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Các sao biến quang bùng phát (eruptive variable) là những sao bất thình lình tăng độ sáng của nó lên do những sự kiện như chớp lửa (flare) hay sự phóng một lượng lớn các hạt vào không gian.<sup id="cite_ref-variables_129-1" class="reference"><a href="#cite_note-variables-129"><span class="cite-bracket">[</span>128<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Những nhóm này bao gồm các tiền sao, sao Wolf-Rayet, sao bùng sáng (flare star), cũng như các sao khổng lồ và siêu khổng lồ. </p><p>Những sao biến quang kiểu nổ tung (explosive) hay biến động lớn (cataclysmic) trải qua sự thay đổi lớn về tính chất của chúng. Nhóm này bao gồm các <a href="/wiki/T%C3%A2n_tinh" title="Tân tinh">sao mới</a> (nova) và các siêu tân tinh. Một hệ sao đôi có một sao lùn trắng có thể tạo ra những vụ nổ sao lớn kiểu này, gồm sao mới và siêu tân tinh kiểu Ia.<sup id="cite_ref-iben_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-iben-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Vụ nổ được tạo ra khi sao lùn trắng bồi tụ hydro từ sao đồng hành, tăng dần khối lượng của nó cho đến khi xảy ra phản ứng tổng hợp hydro.<sup id="cite_ref-130" class="reference"><a href="#cite_note-130"><span class="cite-bracket">[</span>129<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Một số sao mới cũng có những vụ nổ mang tính tuần hoàn, lặp lại với biên độ trung bình.<sup id="cite_ref-variables_129-2" class="reference"><a href="#cite_note-variables-129"><span class="cite-bracket">[</span>128<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Nhiều sao cũng thay đổi độ sáng do những nguyên nhân bên ngoài, như sự che khuất trong hệ sao đôi, cũng như các sao quay nhanh với những vết đen (starspot) lớn trên nó.<sup id="cite_ref-variables_129-3" class="reference"><a href="#cite_note-variables-129"><span class="cite-bracket">[</span>128<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Một ví dụ nổi bật về sự che khuất trong hệ sao đôi đó là hệ sao Algol, nó biến đổi cấp sao một cách đều đặn từ 2,3 đến 3,5 trong chu kỳ 2,87 ngày. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Cấu_trúc"><span id="C.E1.BA.A5u_tr.C3.BAc"></span>Cấu trúc</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=28" title="Sửa đổi phần “Cấu trúc”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=28" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Cấu trúc"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/C%E1%BA%A5u_tr%C3%BAc_sao" title="Cấu trúc sao">Cấu trúc sao</a></div> <p>Phần bên trong của một sao ổn định tuân theo trạng thái <a href="/wiki/C%C3%A2n_b%E1%BA%B1ng_th%E1%BB%A7y_t%C4%A9nh" title="Cân bằng thủy tĩnh">cân bằng thủy tĩnh</a>: các lực tác động vào một thể tích nhỏ bất kỳ được cân bằng chính xác với nhau. Những lực cân bằng bao gồm lực hấp dẫn hướng vào trong và lực hướng ra ngoài là gradient áp suất bên trong ngôi sao. Gradient áp suất được thiết lập nên bởi gradient nhiệt độ của plasma; phần bên ngoài của sao thì lạnh hơn phần bên trong lõi. Nhiệt độ tại lõi của một sao ở dải chính hoặc sao khổng lồ là ít nhất vào khoảng vài chục triệu K. Hệ quả là nhiệt độ và áp suất tại lõi đốt cháy hydro của sao ở dải chính là đủ cho phản ứng tổng hợp hạt nhân diễn ra và đủ để tạo ra năng lượng chống lại sự suy sụp của ngôi sao.<sup id="cite_ref-hansen_131-0" class="reference"><a href="#cite_note-hansen-131"><span class="cite-bracket">[</span>130<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Schwarzschild_132-0" class="reference"><a href="#cite_note-Schwarzschild-132"><span class="cite-bracket">[</span>131<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Khi hạt nhân nguyên tử được tổng hợp tại lõi, chúng phát ra năng lượng dưới dạng các <a href="/wiki/Tia_gamma" title="Tia gamma">tia gamma</a>. Những photon này tương tác với plasma xung quanh, làm tăng thêm nhiệt năng tại lõi. Các ngôi sao ở dải chính biến đổi hydro thành heli qua phản ứng tổng hợp, tạo ra tỷ lệ tăng ổn định, chậm chạp của heli tại lõi. Thậm chí cho đến khi nguyên tố heli chiếm đa số và sự sinh năng lượng bị ngừng hẳn tại lõi. Quả thực, đối với các ngôi sao nặng hơn 0,4 lần khối lượng Mặt Trời, sự tổng hợp diễn ra chậm dần trong lớp vỏ nở rộng xung quanh lõi heli thoái hoá (degenerate).<sup id="cite_ref-133" class="reference"><a href="#cite_note-133"><span class="cite-bracket">[</span>132<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ngoài cân bằng thủy tĩnh, phần bên trong của một ngôi sao ổn định cũng duy trì sự cân bằng năng lượng về nhiệt lượng. Có một gradient nhiệt độ xuyên tâm trên toàn bộ phần bên trong sao cho tạo ra một thông lượng năng lượng theo đó hướng ra bên ngoài. Thông lượng năng lượng hướng ra ngoài thoát ra từ một lớp bên trong bất kỳ của ngôi sao bằng một cách chính xác thông lượng năng lượng từ lớp phía dưới hướng vào lớp đó. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Sun_parts_big.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Sun_parts_big.jpg/360px-Sun_parts_big.jpg" decoding="async" width="360" height="257" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/da/Sun_parts_big.jpg 1.5x" data-file-width="468" data-file-height="334" /></a><figcaption>Biểu đồ mặt cắt của một ngôi sao ở dải chính. <i>Ảnh của NASA</i></figcaption></figure> <p>Đới bức xạ là vùng bên trong ngôi sao nơi sự truyền bức xạ diễn ra đủ hữu hiệu để duy trì thông lượng năng lượng. Trong vùng này, plasma sẽ không bị xáo trộn và không tồn tại một chuyển động lớn nào của vật chất. Tuy nhiên, nếu điều này không đúng, thì plasma sẽ trở lên không ổn định và sự đối lưu diễn ra, tạo ra đới đối lưu. Điều này có thể xảy ra, ví dụ, trong vùng xuất hiện những thông lượng năng lượng rất cao, như gần tại lõi hoặc trong những vùng có độ mờ đục quang học cao như lớp vỏ bên ngoài.<sup id="cite_ref-Schwarzschild_132-1" class="reference"><a href="#cite_note-Schwarzschild-132"><span class="cite-bracket">[</span>131<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Việc xảy ra sự đối lưu trong lớp vỏ bên ngoài của một sao ở dải chính phụ thuộc vào khối lượng của ngôi sao. Các sao với khối lượng một vài lần khối lượng Mặt Trời có đới đối lưu sâu bên trong cấu trúc của sao và một đới bức xạ ở những lớp phía bên ngoài. Những ngôi sao nhỏ hơn như Mặt Trời lại ngược lại, chúng có đới đối lưu nằm ở những lớp bên ngoài.<sup id="cite_ref-imagine_134-0" class="reference"><a href="#cite_note-imagine-134"><span class="cite-bracket">[</span>133<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Những sao lùn đỏ với khối lượng nhỏ hơn 0,4 lần khối lượng Mặt Trời thì sự đối lưu xảy ra trong toàn bộ ngôi sao và ngăn cản sự tích tụ thành một lõi heli.<sup id="cite_ref-late_stages_2-3" class="reference"><a href="#cite_note-late_stages-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Đối với hầu hết các sao, những đới đối lưu sẽ luôn thay đổi theo thời gian khi ngôi sao trở lên già hơn và cấu trúc bên trong của sao bị thay đổi theo.<sup id="cite_ref-Schwarzschild_132-2" class="reference"><a href="#cite_note-Schwarzschild-132"><span class="cite-bracket">[</span>131<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Phần của ngôi sao hiện lên trước mắt một người quan sát được gọi là <a href="/wiki/Quang_quy%E1%BB%83n" class="mw-redirect" title="Quang quyển">quang quyển</a>. Đây là lớp mà tại đó plasma của sao trở lên trong suốt đối với photon của ánh sáng. Từ vùng này, năng lượng được tạo ra ở lõi được tự do lan truyền vào không gian. Trong quang quyển có những vùng gọi là vết đen Mặt Trời (sun spot), đó là những vùng với nhiệt độ trung bình thấp hơn xuất hiện trên quang quyển. </p><p>Bên trên quang quyển là khí quyển của ngôi sao. Đối với các sao ở dải chính như Mặt Trời, đới thấp nhất bên trong khí quyển là vùng <a href="/w/index.php?title=S%E1%BA%AFc_quy%E1%BB%83n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sắc quyển (trang không tồn tại)">sắc quyển</a> mỏng, nơi các tai lửa (spicule) xuất hiện và chớp lửa của sao (flare star) hình thành. Vùng này được bao bọc xung quanh bởi một vùng chuyển tiếp, nơi nhiệt độ tăng lên một cách nhanh chóng chỉ trong khoảng cách độ cao 100 km. Bên ngoài vùng này nữa gọi là quầng (corona) hay đối với Mặt Trời gọi là vành nhật hoa, một vùng với thể tích plasma siêu nóng và có thể mở rộng ra ngoài không gian hàng triệu km.<sup id="cite_ref-135" class="reference"><a href="#cite_note-135"><span class="cite-bracket">[</span>134<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sự tồn tại của quầng dường như độc lập với đới đối lưu ở những lớp bên ngoài của sao.<sup id="cite_ref-imagine_134-1" class="reference"><a href="#cite_note-imagine-134"><span class="cite-bracket">[</span>133<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Và mặc dù nó có nhiệt độ rất cao, quầng phát ra rất ít ánh sáng. Vùng quầng của Mặt Trời thường chỉ có thể nhìn thấy được trong quá trình <a href="/wiki/Nh%E1%BA%ADt_th%E1%BB%B1c" title="Nhật thực">nhật thực</a>. </p><p>Từ vùng quầng này, gió sao chứa các hạt plasam mở rộng ra bên ngoài từ ngôi sao, lan truyền cho đến tận khi nó tương tác với môi trường liên sao. Đối với Mặt Trời, sự ảnh hưởng của gió Mặt Trời mở rộng ra tận đến vùng có hình dạng bong bóng của <a href="/wiki/Nh%E1%BA%ADt_quy%E1%BB%83n" class="mw-redirect" title="Nhật quyển">nhật quyển</a> (heliosphere).<sup id="cite_ref-136" class="reference"><a href="#cite_note-136"><span class="cite-bracket">[</span>135<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chu_trình_phản_ứng_tổng_hợp_hạt_nhân"><span id="Chu_tr.C3.ACnh_ph.E1.BA.A3n_.E1.BB.A9ng_t.E1.BB.95ng_h.E1.BB.A3p_h.E1.BA.A1t_nh.C3.A2n"></span>Chu trình phản ứng tổng hợp hạt nhân</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=29" title="Sửa đổi phần “Chu trình phản ứng tổng hợp hạt nhân”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=29" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chu trình phản ứng tổng hợp hạt nhân"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_h%E1%BB%A3p_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n_sao" title="Tổng hợp hạt nhân sao">Tổng hợp hạt nhân sao</a></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Fusion_in_the_Sun.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Fusion_in_the_Sun.svg/200px-Fusion_in_the_Sun.svg.png" decoding="async" width="200" height="286" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Fusion_in_the_Sun.svg/300px-Fusion_in_the_Sun.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Fusion_in_the_Sun.svg/400px-Fusion_in_the_Sun.svg.png 2x" data-file-width="700" data-file-height="1000" /></a><figcaption>Tổng quan chuỗi phản ứng proton - proton</figcaption></figure><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:CNO_Cycle.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/CNO_Cycle.svg/250px-CNO_Cycle.svg.png" decoding="async" width="200" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/CNO_Cycle.svg/330px-CNO_Cycle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/CNO_Cycle.svg/500px-CNO_Cycle.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="1000" /></a><figcaption>Chu trình cacbon – nitơ – oxy</figcaption></figure><table style="float: right;"> </table> <p>Có nhiều <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A3n_%E1%BB%A9ng_t%E1%BB%95ng_h%E1%BB%A3p_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" title="Phản ứng tổng hợp hạt nhân">phản ứng tổng hợp hạt nhân</a> khác nhau diễn ra ở bên trong lõi các sao, phụ thuộc vào khối lượng và thành phần của ngôi sao, gọi chung là phản ứng tổng hợp hạt nhân sao. Khối lượng tổng cộng của các hạt nhân nguyên tử sau phản ứng tổng hợp nhỏ hơn tổng khối lượng các hạt tham gia phản ứng. Khối lượng bị mất này được giải phóng dưới dạng năng lượng điện từ, tuân theo nguyên lý <a href="/wiki/S%E1%BB%B1_t%C6%B0%C6%A1ng_%C4%91%C6%B0%C6%A1ng_kh%E1%BB%91i_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_%E2%80%93_n%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng" class="mw-redirect" title="Sự tương đương khối lượng – năng lượng">sự tương đương khối lượng – năng lượng</a> <i>E</i> = <i>mc</i>².<sup id="cite_ref-sunshine_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-sunshine-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Quá trình tổng hợp hydro là một quá trình nhạy với nhiệt độ, chỉ cần nhiệt độ tăng trung bình trong lõi sẽ làm cho tốc độ phản ứng tổng hợp tăng lên rất lớn. Vì vậy nhiệt độ trong lõi của các sao ở dải chính thay đổi từ 4 triệu K đối với các sao lớp M đến 40 triệu K đối với các sao lớp O.<sup id="cite_ref-aps_mss_109-1" class="reference"><a href="#cite_note-aps_mss-109"><span class="cite-bracket">[</span>108<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Trong Mặt Trời, với nhiệt độ tại lõi khoảng 10 triệu K, các hạt nhân hydro tổng hợp với nhau để tạo ra heli trong <a href="/w/index.php?title=Chu%E1%BB%97i_ph%E1%BA%A3n_%E1%BB%A9ng_proton_-_proton&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chuỗi phản ứng proton - proton (trang không tồn tại)">chuỗi phản ứng proton - proton</a>:<sup id="cite_ref-synthesis_137-0" class="reference"><a href="#cite_note-synthesis-137"><span class="cite-bracket">[</span>136<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <dl><dd>4<a href="/wiki/Nguy%C3%AAn_t%E1%BB%AD_hydro" title="Nguyên tử hydro"><sup>1</sup>H</a> → 2<a href="/wiki/Hydro#Đồng_vị" title="Hydro"><sup>2</sup>H</a> + 2<a href="/wiki/Positron" title="Positron">e<sup>+</sup></a> + 2<a href="/wiki/Neutrino" title="Neutrino">ν<sub>e</sub></a> (4.0 M<a href="/wiki/Electronvolt" title="Electronvolt">eV</a> + 1.0 MeV)</dd> <dd>2<sup>1</sup>H + 2<sup>2</sup>H → 2<a href="/w/index.php?title=Helium-3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Helium-3 (trang không tồn tại)"><sup>3</sup>He</a> + 2<a href="/wiki/Photon" title="Photon">γ</a> (5.5 MeV)</dd> <dd>2<sup>3</sup>He → <a href="/w/index.php?title=Helium-4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Helium-4 (trang không tồn tại)"><sup>4</sup>He</a> + 2<sup>1</sup>H (12.9 MeV)</dd></dl> <p>với e<sup>+</sup> là hạt <a href="/wiki/Positron" title="Positron">positron</a>, γ là hạt photon tia gamma, ν<sub>e</sub> là hạt <a href="/wiki/Neutrino" title="Neutrino">neutrino</a>, và H và He tương ứng là các đồng vị của hydro và heli. Năng lượng được giải phóng trong phản ứng này lên tới hàng triệu electron vôn, là nhỏ nếu chỉ tính riêng từng phản ứng một. Tuy nhiên bên trong Mặt Trời vô số các phản ứng này diễn ra liên tục, tạo ra đủ năng lượng cần thiết để duy trì cho sự bức xạ của ngôi sao ra bên ngoài. </p> <table class="wikitable" style="float: left;margin-right:12px"> <caption>Khối lượng tối thiểu của ngôi sao để thực hiện phản ứng tổng hợp </caption> <tbody><tr> <th>Nguyên tố </th> <th><a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Khối lượng Mặt Trời">Khối lượng<br />Mặt Trời</a> </th></tr> <tr> <td>Hydro</td> <td style="text-align: center;">0.01 </td></tr> <tr> <td>Heli</td> <td style="text-align: center;">0.4 </td></tr> <tr> <td>Cacbon</td> <td style="text-align: center;">5<sup id="cite_ref-138" class="reference"><a href="#cite_note-138"><span class="cite-bracket">[</span>137<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <td>Neon</td> <td style="text-align: center;">8 </td></tr></tbody></table> <p>Trong những ngôi sao nặng hơn, heli được tạo ra trong một chu trình phản ứng có cacbon tham gia làm chất xúc tác— <a href="/w/index.php?title=Chu_tr%C3%ACnh_cacbon-nit%C6%A1-oxy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chu trình cacbon-nitơ-oxy (trang không tồn tại)">chu trình cacbon-nitơ-oxy</a>.<sup id="cite_ref-synthesis_137-1" class="reference"><a href="#cite_note-synthesis-137"><span class="cite-bracket">[</span>136<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Trong những sao đã tiến hoá với lõi có nhiệt độ 100 triệu K và khối lượng từ 0,5 đến 10 lần khối lượng Mặt Trời, heli có thể biến đổi thành cacbon trong quá trình ba-alpha (triple-alpha process) với nguyên tố trung gian là <a href="/wiki/Beryli" title="Beryli">beryli</a>:<sup id="cite_ref-synthesis_137-2" class="reference"><a href="#cite_note-synthesis-137"><span class="cite-bracket">[</span>136<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <dl><dd><sup>4</sup>He + <sup>4</sup>He + 92 keV → <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%93ng_v%E1%BB%8B_c%E1%BB%A7a_bery&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đồng vị của bery (trang không tồn tại)"><sup>8*</sup>Be</a></dd> <dd><sup>4</sup>He + <sup>8*</sup>Be + 67 keV → <sup>12*</sup>C</dd> <dd><sup>12*</sup>C → <a href="/w/index.php?title=Cacbon-12&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cacbon-12 (trang không tồn tại)"><sup>12</sup>C</a> + γ + 7.4 MeV</dd></dl> <p>Đối với toàn bộ phản ứng: </p> <dl><dd>3<sup>4</sup>He → <sup>12</sup>C + γ + 7.2 MeV</dd></dl> <p>Trong các sao có khối lượng lớn, những nguyên tố nặng hơn cũng có thể bị đốt cháy trong lõi đang co lại thông qua quá trình đốt cháy neon và quá trình đốt cháy oxy. Giai đoạn cuối cùng trong quá trình tổng hợp hạt nhân sao là quá trình đốt cháy silic với sản phẩm tạo ra là đồng vị bền sắt-56. Phản ứng tổng hợp không thể tiếp tục diễn ra đối với sắt nữa ngoại trừ quá trình thu nhiệt, và năng lượng chỉ có thể được sản sinh ra là nhờ sự suy sụp hấp dẫn.<sup id="cite_ref-synthesis_137-3" class="reference"><a href="#cite_note-synthesis-137"><span class="cite-bracket">[</span>136<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ví dụ bên dưới cho thấy khoảng thời gian cần thiết cho một ngôi sao có khối lượng 20 lần khối lượng Mặt Trời có thể tiêu thụ hết toàn bộ nhiên liệu hạt nhân của nó. Là một sao lớp O thuộc dải chính, nó có đường kính gấp 8 lần đường kính Mặt Trời và có độ trưng gấp 62.000 lần độ trưng của Mặt Trời.<sup id="cite_ref-139" class="reference"><a href="#cite_note-139"><span class="cite-bracket">[</span>138<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div style="clear:both;"></div> <table class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;"> <tbody><tr> <th valign="bottom">Nguyên<br /> vật liệu </th> <th valign="bottom">Nhiệt độ<br />(triệu kelvin) </th> <th valign="bottom">Mật độ<br />(kg/cm³) </th> <th valign="bottom">Thời gian đốt cháy<br />(τ theo năm) </th></tr> <tr style="text-align:center;"> <td>H </td> <td>37 </td> <td>0,0045 </td> <td>8,1 triệu </td></tr> <tr style="text-align:center;"> <td>He </td> <td>188 </td> <td>0,97 </td> <td>1,2 triệu </td></tr> <tr style="text-align:center;"> <td>C </td> <td>870 </td> <td>170 </td> <td>976 </td></tr> <tr style="text-align:center;"> <td>Ne </td> <td>1.570 </td> <td>3.100 </td> <td>0,6 </td></tr> <tr style="text-align:center;"> <td>O </td> <td>1.980 </td> <td>5.550 </td> <td>1,25 </td></tr> <tr style="text-align:center;"> <td>S/Si </td> <td>3.340 </td> <td>33.400 </td> <td>0,0315<sup id="cite_ref-140" class="reference"><a href="#cite_note-140"><span class="cite-bracket">[</span>ct 2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Xem_thêm"><span id="Xem_th.C3.AAm"></span>Xem thêm</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=30" title="Sửa đổi phần “Xem thêm”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=30" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Xem thêm"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_sao" title="Tiến hóa sao">Tiến hóa sao</a></li> <li><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_sao" title="Phân loại sao">Phân loại sao</a></li> <li><a href="/wiki/M%E1%BA%A3ng_sao" class="mw-redirect" title="Mảng sao">Mảng sao</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C3%B2m_sao" title="Chòm sao">Chòm sao</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tham_khảo"><span id="Tham_kh.E1.BA.A3o"></span>Tham khảo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=31" title="Sửa đổi phần “Tham khảo”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=31" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tham khảo"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Chú_thích"><span id="Ch.C3.BA_th.C3.ADch"></span>Chú thích</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=32" title="Sửa đổi phần “Chú thích”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=32" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chú thích"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-73"><b><a href="#cite_ref-73">^</a></b> <span class="reference-text">3.99 × 10<sup>13</sup> km / (3 × 10<sup>4</sup> km/h × 24 × 365.25) = 1.5 × 10<sup>5</sup> năm.</span> </li> <li id="cite_note-140"><b><a href="#cite_ref-140">^</a></b> <span class="reference-text">11,5 ngày là 0,0315 năm.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ghi_chú"><span id="Ghi_ch.C3.BA"></span>Ghi chú</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=33" title="Sửa đổi phần “Ghi chú”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=33" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Ghi chú"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71728118" /><div class="reflist references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-sunshine-1">^ <a href="#cite_ref-sunshine_1-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-sunshine_1-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72849786">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free.id-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited.id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration.id-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription.id-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-free a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-limited a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-registration a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-subscription a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background-size:contain;padding:0 1em 0 0}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#085;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}@media screen{.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}</style><cite id="CITEREFBahcall2000" class="citation web cs1">Bahcall, John N. (ngày 29 tháng 6 năm 2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/articles/fusion/index.html">"How the Sun Shines"</a>. Nobel Foundation<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 30 tháng 8 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=How+the+Sun+Shines&rft.pub=Nobel+Foundation&rft.date=2000-06-29&rft.aulast=Bahcall&rft.aufirst=John+N.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nobelprize.org%2Fnobel_prizes%2Fphysics%2Farticles%2Ffusion%2Findex.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-late_stages-2">^ <a href="#cite_ref-late_stages_2-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-late_stages_2-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-late_stages_2-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-late_stages_2-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFRichmond" class="citation web cs1">Richmond, Michael. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://spiff.rit.edu/classes/phys230/lectures/planneb/planneb.html">"Late stages of evolution for low-mass stars"</a>. Rochester Institute of Technology<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 4 tháng 8 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Late+stages+of+evolution+for+low-mass+stars&rft.pub=Rochester+Institute+of+Technology&rft.aulast=Richmond&rft.aufirst=Michael&rft_id=http%3A%2F%2Fspiff.rit.edu%2Fclasses%2Fphys230%2Flectures%2Fplanneb%2Fplanneb.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><b><a href="#cite_ref-3">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nasa.gov/audience/forstudents/9-12/features/stellar_evol_feat_912.html">"Stellar Evolution & Death"</a>. NASA Observatorium. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20021216154908/http://observe.arc.nasa.gov/nasa/space/stellardeath/stellardeath_contents.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 16 tháng 12 năm 2002<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 8 tháng 6 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Stellar+Evolution+%26+Death&rft.pub=NASA+Observatorium&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nasa.gov%2Faudience%2Fforstudents%2F9-12%2Ffeatures%2Fstellar_evol_feat_912.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-iben-4">^ <a href="#cite_ref-iben_4-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-iben_4-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFIben1991" class="citation magazine cs1">Iben, Icko, Jr. (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1991ApJS...76...55I">"Single and binary star evolution"</a>. <i>Astrophysical Journal Supplement Series</i>. Quyển 76. tr. <span class="nowrap">55–</span>114. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F191565">10.1086/191565</a>. <a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://search.worldcat.org/issn/0067-0049">0067-0049</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal+Supplement+Series&rft.atitle=Single+and+binary+star+evolution&rft.volume=76&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E55-%3C%2Fspan%3E114&rft.date=1991&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F191565&rft.issn=0067-0049&rft.aulast=Iben&rft.aufirst=Icko%2C+Jr.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1991ApJS...76...55I&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-forbes-5">^ <a href="#cite_ref-forbes_5-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-forbes_5-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFForbes,_George1909" class="citation book cs1">Forbes, George (1909). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gutenberg.org/ebooks/8172"><i>History of Astronomy</i></a> <span class="cs1-format">(Free e-book from <a href="/wiki/D%E1%BB%B1_%C3%A1n_Gutenberg" title="Dự án Gutenberg">Project Gutenberg</a>)</span>. London: Watts & Co.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=History+of+Astronomy&rft.place=London&rft.pub=Watts+%26+Co.&rft.date=1909&rft.au=Forbes%2C+George&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.gutenberg.org%2Febooks%2F8172&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><b><a href="#cite_ref-6">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFHevelius1690" class="citation book cs1">Hevelius, Johannis (1690). <i>Firmamentum Sobiescianum, sive Uranographia</i>. Gdansk.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Firmamentum+Sobiescianum%2C+sive+Uranographia&rft.place=Gdansk&rft.date=1690&rft.aulast=Hevelius&rft.aufirst=Johannis&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><b><a href="#cite_ref-7">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFTøndering" class="citation web cs1">Tøndering, Claus. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://webexhibits.org/calendars/calendar-ancient.html">"Other ancient calendars"</a>. WebExhibits<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 10 tháng 12 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Other+ancient+calendars&rft.pub=WebExhibits&rft.aulast=T%C3%B8ndering&rft.aufirst=Claus&rft_id=http%3A%2F%2Fwebexhibits.org%2Fcalendars%2Fcalendar-ancient.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-8"><b><a href="#cite_ref-8">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFvon_Spaeth2000" class="citation magazine cs1">von Spaeth, Ove (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.moses-egypt.net/star-map/senmut1-mapdate_en.asp">"Dating the Oldest Egyptian Star Map"</a>. <i>Centaurus International Magazine of the History of Mathematics, Science and Technology</i>. Quyển 42 số 3. tr. <span class="nowrap">159–</span>179<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 21 tháng 10 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Centaurus+International+Magazine+of+the+History+of+Mathematics%2C+Science+and+Technology&rft.atitle=Dating+the+Oldest+Egyptian+Star+Map&rft.volume=42&rft.issue=3&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E159-%3C%2Fspan%3E179&rft.date=2000&rft.aulast=von+Spaeth&rft.aufirst=Ove&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.moses-egypt.net%2Fstar-map%2Fsenmut1-mapdate_en.asp&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-north_1995_30_31-9"><b><a href="#cite_ref-north_1995_30_31_9-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFNorth1995" class="citation book cs1">North, John (1995). <i>The Norton History of Astronomy and Cosmology</i>. New York and London: W.W. Norton & Company. tr. <span class="nowrap">30–</span>31. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0393036561" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0393036561"><bdi>0393036561</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Norton+History+of+Astronomy+and+Cosmology&rft.place=New+York+and+London&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E30-%3C%2Fspan%3E31&rft.pub=W.W.+Norton+%26+Company&rft.date=1995&rft.isbn=0393036561&rft.aulast=North&rft.aufirst=John&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><b><a href="#cite_ref-10">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFMurdin2000" class="citation book cs1">Murdin, P. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2000eaa..bookE3440">"Aristillus (c. 200 BC)"</a>. <i>Encyclopedia of Astronomy and Astrophysics</i>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1888%2F0333750888%2F3440">10.1888/0333750888/3440</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 2 tháng 6 năm 2009</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Aristillus+%28c.+200+BC%29&rft.btitle=Encyclopedia+of+Astronomy+and+Astrophysics&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1888%2F0333750888%2F3440&rft.aulast=Murdin&rft.aufirst=P.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F2000eaa..bookE3440&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-11"><b><a href="#cite_ref-11">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFGrasshoff1990" class="citation book cs1">Grasshoff, Gerd (1990). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/historyofptolemy0000gras"><i>The history of Ptolemy's star catalogue</i></a>. Springer. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/historyofptolemy0000gras/page/n18">1</a>–5. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0387971815" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0387971815"><bdi>0387971815</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+history+of+Ptolemy%27s+star+catalogue&rft.pages=1-5&rft.pub=Springer&rft.date=1990&rft.isbn=0387971815&rft.aulast=Grasshoff&rft.aufirst=Gerd&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhistoryofptolemy0000gras&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-12"><b><a href="#cite_ref-12">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFPinotsis" class="citation web cs1">Pinotsis, Antonios D. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://conferences.phys.uoa.gr/jets2008/historical.html">"Astronomy in Ancient Rhodes"</a>. Section of Astrophysics, Astronomy and Mechanics, Department of Physics, University of Athens<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 2 tháng 6 năm 2009</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Astronomy+in+Ancient+Rhodes&rft.pub=Section+of+Astrophysics%2C+Astronomy+and+Mechanics%2C+Department+of+Physics%2C+University+of+Athens&rft.aulast=Pinotsis&rft.aufirst=Antonios+D.&rft_id=http%3A%2F%2Fconferences.phys.uoa.gr%2Fjets2008%2Fhistorical.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-clark-13"><b><a href="#cite_ref-clark_13-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFClark,_D._H.;_Stephenson,_F._R.1981" class="citation conference cs1">Clark, D. H.; Stephenson, F. R. (ngày 29 tháng 6 năm 1981). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1982sscr.conf..355C">"The Historical Supernovae"</a>. <i>Supernovae: A survey of current research; Proceedings of the Advanced Study Institute</i>. Cambridge, England: Dordrecht, D. Reidel Publishing Co. tr. <span class="nowrap">355–</span>370<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 24 tháng 9 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=conference&rft.atitle=The+Historical+Supernovae&rft.btitle=Supernovae%3A+A+survey+of+current+research%3B+Proceedings+of+the+Advanced+Study+Institute&rft.place=Cambridge%2C+England&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E355-%3C%2Fspan%3E370&rft.pub=Dordrecht%2C+D.+Reidel+Publishing+Co&rft.date=1981-06-29&rft.au=Clark%2C+D.+H.%3B+Stephenson%2C+F.+R.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1982sscr.conf..355C&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_h%E1%BB%99i_th%E1%BA%A3o" title="Bản mẫu:Chú thích hội thảo">Chú thích hội thảo</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-14"><b><a href="#cite_ref-14">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFZhao,_Fu-Yuan;_Strom,_R._G.;_Jiang,_Shi-Yang2006" class="citation magazine cs1">Zhao, Fu-Yuan; Strom, R. G.; Jiang, Shi-Yang (2006). "The Guest Star of AD185 Must Have Been a Supernova". <i>Chinese Journal of Astronomy and Astrophysics</i>. Quyển 6 số 5. tr. <span class="nowrap">635–</span>640. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1088%2F1009-9271%2F6%2F5%2F17">10.1088/1009-9271/6/5/17</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Chinese+Journal+of+Astronomy+and+Astrophysics&rft.atitle=The+Guest+Star+of+AD185+Must+Have+Been+a+Supernova&rft.volume=6&rft.issue=5&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E635-%3C%2Fspan%3E640&rft.date=2006&rft_id=info%3Adoi%2F10.1088%2F1009-9271%2F6%2F5%2F17&rft.au=Zhao%2C+Fu-Yuan%3B+Strom%2C+R.+G.%3B+Jiang%2C+Shi-Yang&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-15"><b><a href="#cite_ref-15">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200512190611/https://www.noao.edu/outreach/press/pr03/pr0304.html">"Astronomers Peg Brightness of History's Brightest Star"</a>. NAOA News. ngày 5 tháng 3 năm 2003. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.noao.edu/outreach/press/pr03/pr0304.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 12 tháng 5 năm 2020<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 8 tháng 6 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Astronomers+Peg+Brightness+of+History%E2%80%99s+Brightest+Star&rft.pub=NAOA+News&rft.date=2003-03-05&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.noao.edu%2Foutreach%2Fpress%2Fpr03%2Fpr0304.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-SN1054-16"><b><a href="#cite_ref-SN1054_16-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFFrommert,_Hartmut;_Kronberg,_Christine2006" class="citation web cs1">Frommert, Hartmut; Kronberg, Christine (ngày 30 tháng 8 năm 2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://messier.seds.org/more/m001_sn.html">"Supernova 1054 - Creation of the Crab Nebula"</a>. <i>SEDS</i>. University of Arizona.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=SEDS&rft.atitle=Supernova+1054+-+Creation+of+the+Crab+Nebula&rft.date=2006-08-30&rft.au=Frommert%2C+Hartmut%3B+Kronberg%2C+Christine&rft_id=http%3A%2F%2Fmessier.seds.org%2Fmore%2Fm001_sn.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-PASP1942-17"><b><a href="#cite_ref-PASP1942_17-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFDuyvendak1942" class="citation magazine cs1">Duyvendak, J. J. L. (1942). "Further Data Bearing on the Identification of the Crab Nebula with the Supernova of 1054 A.D. Part I. The Ancient Oriental Chronicles". <i>Publications of the Astronomical Society of the Pacific</i>. Quyển 54 số 318. tr. <span class="nowrap">91–</span>94. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1942PASP...54...91D">1942PASP...54...91D</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F125409">10.1086/125409</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Publications+of+the+Astronomical+Society+of+the+Pacific&rft.atitle=Further+Data+Bearing+on+the+Identification+of+the+Crab+Nebula+with+the+Supernova+of+1054+A.D.+Part+I.+The+Ancient+Oriental+Chronicles&rft.volume=54&rft.issue=318&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E91-%3C%2Fspan%3E94&rft.date=1942&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F125409&rft_id=info%3Abibcode%2F1942PASP...54...91D&rft.aulast=Duyvendak&rft.aufirst=J.+J.+L.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><br /> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFMayallOort1942" class="citation magazine cs1">Mayall, N. U.; Oort, Jan Hendrik (1942). "Further Data Bearing on the Identification of the Crab Nebula with the Supernova of 1054 A.D. Part II. The Astronomical Aspects". <i>Publications of the Astronomical Society of the Pacific</i>. Quyển 54 số 318. tr. <span class="nowrap">95–</span>104. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1942PASP...54...95M">1942PASP...54...95M</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F125410">10.1086/125410</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Publications+of+the+Astronomical+Society+of+the+Pacific&rft.atitle=Further+Data+Bearing+on+the+Identification+of+the+Crab+Nebula+with+the+Supernova+of+1054+A.D.+Part+II.+The+Astronomical+Aspects&rft.volume=54&rft.issue=318&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E95-%3C%2Fspan%3E104&rft.date=1942&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F125410&rft_id=info%3Abibcode%2F1942PASP...54...95M&rft.aulast=Mayall&rft.aufirst=N.+U.&rft.au=Oort%2C+Jan+Hendrik&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-18"><b><a href="#cite_ref-18">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFK._Brecher1983" class="citation magazine cs1">K. Brecher (1983). "Ancient records and the Crab Nebula supernova". <i>The Observatory</i>. Quyển 103. tr. <span class="nowrap">106–</span>113. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1983Obs...103..106B">1983Obs...103..106B</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Observatory&rft.atitle=Ancient+records+and+the+Crab+Nebula+supernova&rft.volume=103&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E106-%3C%2Fspan%3E113&rft.date=1983&rft_id=info%3Abibcode%2F1983Obs...103..106B&rft.au=K.+Brecher&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-19"><b><a href="#cite_ref-19">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFKennedy1962" class="citation magazine cs1">Kennedy, Edward S. (1962). "Review: <i>The Observatory in Islam and Its Place in the General History of the Observatory</i> by Aydin Sayili". <i><a href="/w/index.php?title=Isis_(journal)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Isis (journal) (trang không tồn tại)">Isis</a></i>. Quyển 53 số 2. tr. <span class="nowrap">237–</span>239. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F349558">10.1086/349558</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Isis&rft.atitle=Review%3A+The+Observatory+in+Islam+and+Its+Place+in+the+General+History+of+the+Observatory+by+Aydin+Sayili&rft.volume=53&rft.issue=2&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E237-%3C%2Fspan%3E239&rft.date=1962&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F349558&rft.aulast=Kennedy&rft.aufirst=Edward+S.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Jones-20"><b><a href="#cite_ref-Jones_20-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFJones1991" class="citation book cs1">Jones, Kenneth Glyn (1991). <i>Messier's nebulae and star clusters</i>. <a href="/wiki/Cambridge_University_Press" class="mw-redirect" title="Cambridge University Press">Cambridge University Press</a>. tr. 1. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0521370795" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0521370795"><bdi>0521370795</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Messier%27s+nebulae+and+star+clusters&rft.pages=1&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1991&rft.isbn=0521370795&rft.aulast=Jones&rft.aufirst=Kenneth+Glyn&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-21"><b><a href="#cite_ref-21">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFZahoor1997" class="citation web cs1">Zahoor, A. (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unhas.ac.id/~rhiza/saintis/biruni.html">"Al-Biruni"</a>. Hasanuddin University. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080626074150/http://www.unhas.ac.id/~rhiza/saintis/biruni.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 26 tháng 6 năm 2008<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 21 tháng 10 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Al-Biruni&rft.pub=Hasanuddin+University&rft.date=1997&rft.aulast=Zahoor&rft.aufirst=A.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.unhas.ac.id%2F~rhiza%2Fsaintis%2Fbiruni.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Montada-22"><b><a href="#cite_ref-Montada_22-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFMontada2007" class="citation web cs1">Montada, Josep Puig (ngày 28 tháng 9 năm 2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://plato.stanford.edu/entries/ibn-bajja">"Ibn Bajja"</a>. <a href="/wiki/Stanford_Encyclopedia_of_Philosophy" title="Stanford Encyclopedia of Philosophy">Stanford Encyclopedia of Philosophy</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 11 tháng 7 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Ibn+Bajja&rft.pub=Stanford+Encyclopedia+of+Philosophy&rft.date=2007-09-28&rft.aulast=Montada&rft.aufirst=Josep+Puig&rft_id=http%3A%2F%2Fplato.stanford.edu%2Fentries%2Fibn-bajja&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-he_history-23">^ <a href="#cite_ref-he_history_23-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-he_history_23-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFDrake2006" class="citation web cs1">Drake, Stephen A. (ngày 17 tháng 8 năm 2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/heasarc/headates/heahistory.html">"A Brief History of High-Energy (X-ray & Gamma-Ray) Astronomy"</a>. NASA HEASARC<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 24 tháng 8 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=A+Brief+History+of+High-Energy+%28X-ray+%26+Gamma-Ray%29+Astronomy&rft.pub=NASA+HEASARC&rft.date=2006-08-17&rft.aulast=Drake&rft.aufirst=Stephen+A.&rft_id=http%3A%2F%2Fheasarc.gsfc.nasa.gov%2Fdocs%2Fheasarc%2Fheadates%2Fheahistory.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-24"><b><a href="#cite_ref-24">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110904063153/http://www.eso.org/public/archives/presskits/pdf/exoplanets.pdf">"Exoplanets"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. ESO. ngày 24 tháng 7 năm 2006. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://eso.org/public/archives/presskits/pdf/exoplanets.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 4 tháng 9 năm 2011<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 11 tháng 10 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Exoplanets&rft.pub=ESO&rft.date=2006-07-24&rft_id=http%3A%2F%2Feso.org%2Fpublic%2Farchives%2Fpresskits%2Fpdf%2Fexoplanets.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-25"><b><a href="#cite_ref-25">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFAhmad1995" class="citation magazine cs1">Ahmad, I. A. (1995). "The impact of the Qur'anic conception of astronomical phenomena on Islamic civilization". <i>Vistas in Astronomy</i>. Quyển 39 số 4. <a href="/wiki/ScienceDirect" title="ScienceDirect">ScienceDirect</a>. tr. 395–403 [402]. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2F0083-6656%2895%2900033-X">10.1016/0083-6656(95)00033-X</a> (không hoạt động ngày 19 tháng 3 năm 2010).</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Vistas+in+Astronomy&rft.atitle=The+impact+of+the+Qur%27anic+conception+of+astronomical+phenomena+on+Islamic+civilization&rft.volume=39&rft.issue=4&rft.pages=395-403+402&rft.date=1995&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2F0083-6656%2895%2900033-X&rft.aulast=Ahmad&rft.aufirst=I.+A.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: DOI không hoạt động tính đến 2010 (<a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_DOI_kh%C3%B4ng_ho%E1%BA%A1t_%C4%91%E1%BB%99ng_t%C3%ADnh_%C4%91%E1%BA%BFn_2010&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Quản lý CS1: DOI không hoạt động tính đến 2010 (trang không tồn tại)">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Setia-26"><b><a href="#cite_ref-Setia_26-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFSetia2004" class="citation magazine cs1">Setia, Adi (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20120710164222/http://findarticles.com/p/articles/mi_m0QYQ/is_2_2/ai_n9532826/">"Fakhr Al-Din Al-Razi on Physics and the Nature of the Physical World: A Preliminary Survey"</a>. <i>Islam & Science</i>. Quyển 2. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://findarticles.com/p/articles/mi_m0QYQ/is_2_2/ai_n9532826/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 10 tháng 7 năm 2012<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 2 tháng 3 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Islam+%26+Science&rft.atitle=Fakhr+Al-Din+Al-Razi+on+Physics+and+the+Nature+of+the+Physical+World%3A+A+Preliminary+Survey&rft.volume=2&rft.date=2004&rft.aulast=Setia&rft.aufirst=Adi&rft_id=http%3A%2F%2Ffindarticles.com%2Fp%2Farticles%2Fmi_m0QYQ%2Fis_2_2%2Fai_n9532826%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-27"><b><a href="#cite_ref-27">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFHoskin1998" class="citation web cs1">Hoskin, Michael (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.stsci.edu/stsci/meetings/lisa3/hoskinm.html">"The Value of Archives in Writing the History of Astronomy"</a>. Space Telescope Science Institute<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 24 tháng 8 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Value+of+Archives+in+Writing+the+History+of+Astronomy&rft.pub=Space+Telescope+Science+Institute&rft.date=1998&rft.aulast=Hoskin&rft.aufirst=Michael&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.stsci.edu%2Fstsci%2Fmeetings%2Flisa3%2Fhoskinm.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-28"><b><a href="#cite_ref-28">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFProctor1870" class="citation magazine cs1">Proctor, Richard A. (1870). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://digicoll.library.wisc.edu/cgi-bin/HistSciTech/HistSciTech-idx?type=div&did=HISTSCITECH.0012.0052.0005&isize=M">"Are any of the nebulæ star-systems?"</a>. <i>Nature</i>. Quyển 1. tr. <span class="nowrap">331–</span>333. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F001331a0">10.1038/001331a0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Are+any+of+the+nebul%C3%A6+star-systems%3F&rft.volume=1&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E331-%3C%2Fspan%3E333&rft.date=1870&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F001331a0&rft.aulast=Proctor&rft.aufirst=Richard+A.&rft_id=http%3A%2F%2Fdigicoll.library.wisc.edu%2Fcgi-bin%2FHistSciTech%2FHistSciTech-idx%3Ftype%3Ddiv%26did%3DHISTSCITECH.0012.0052.0005%26isize%3DM&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-29"><b><a href="#cite_ref-29">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFMacDonnell" class="citation web cs1">MacDonnell, Joseph. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110721210124/http://www.faculty.fairfield.edu/jmac/sj/scientists/secchi.htm">"Angelo Secchi, S.J. (1818–1878) the Father of Astrophysics"</a>. <a href="/w/index.php?title=Fairfield_University&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fairfield University (trang không tồn tại)">Fairfield University</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.faculty.fairfield.edu/jmac/sj/scientists/secchi.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 21 tháng 7 năm 2011<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 2 tháng 10 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Angelo+Secchi%2C+S.J.+%281818%E2%80%931878%29+the+Father+of+Astrophysics&rft.pub=Fairfield+University&rft.aulast=MacDonnell&rft.aufirst=Joseph&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.faculty.fairfield.edu%2Fjmac%2Fsj%2Fscientists%2Fsecchi.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-30"><b><a href="#cite_ref-30">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFAitken1964" class="citation book cs1">Aitken, Robert G. (1964). <i>The Binary Stars</i>. New York: Dover Publications Inc. tr. 66.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Binary+Stars&rft.place=New+York&rft.pages=66&rft.pub=Dover+Publications+Inc.&rft.date=1964&rft.aulast=Aitken&rft.aufirst=Robert+G.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-31"><b><a href="#cite_ref-31">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFMichelson,_A._A.;_Pease,_F._G.1921" class="citation magazine cs1">Michelson, A. A.; Pease, F. G. (1921). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1921ApJ....53..249M">"Measurement of the diameter of Alpha Orionis with the interferometer"</a>. <i>Astrophysical Journal</i>. Quyển 53. tr. <span class="nowrap">249–</span>259. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F142603">10.1086/142603</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal&rft.atitle=Measurement+of+the+diameter+of+Alpha+Orionis+with+the+interferometer&rft.volume=53&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E249-%3C%2Fspan%3E259&rft.date=1921&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F142603&rft.au=Michelson%2C+A.+A.%3B+Pease%2C+F.+G.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1921ApJ....53..249M&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-new_cosmos-32">^ <a href="#cite_ref-new_cosmos_32-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-new_cosmos_32-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-new_cosmos_32-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFUnsöld,_Albrecht2001" class="citation book cs1">Unsöld, Albrecht (2001). <i>The New Cosmos</i> (ấn bản thứ 5). New York: Springer-Verlag. tr. <span class="nowrap">180–</span>185, <span class="nowrap">215–</span>216. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/3540678778" title="Đặc biệt:Nguồn sách/3540678778"><bdi>3540678778</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+New+Cosmos&rft.place=New+York&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E180-%3C%2Fspan%3E185%2C+%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E215-%3C%2Fspan%3E216&rft.edition=5th&rft.pub=Springer-Verlag&rft.date=2001&rft.isbn=3540678778&rft.au=Uns%C3%B6ld%2C+Albrecht&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-33"><b><a href="#cite_ref-33">^</a></b> <span class="reference-text">e. g. <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFBattinelli,_Paolo;_Demers,_Serge;_Letarte,_Bruno2003" class="citation magazine cs1">Battinelli, Paolo; Demers, Serge; Letarte, Bruno (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2003AJ....125.1298B">"Carbon Star Survey in the Local Group. V. The Outer Disk of M31"</a>. <i>The Astronomical Journal</i>. Quyển 125 số 3. tr. <span class="nowrap">1298–</span>1308. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F346274">10.1086/346274</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 4 tháng 2 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Astronomical+Journal&rft.atitle=Carbon+Star+Survey+in+the+Local+Group.+V.+The+Outer+Disk+of+M31&rft.volume=125&rft.issue=3&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E1298-%3C%2Fspan%3E1308&rft.date=2003&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F346274&rft.au=Battinelli%2C+Paolo%3B+Demers%2C+Serge%3B+Letarte%2C+Bruno&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F2003AJ....125.1298B&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-34"><b><a href="#cite_ref-34">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rssd.esa.int/index.php?project=HIPPARCOS&page=esa_msa">"Millennium Star Atlas marks the completion of ESA's Hipparcos Mission"</a>. ESA. ngày 8 tháng 12 năm 1997<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 5 tháng 8 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Millennium+Star+Atlas+marks+the+completion+of+ESA%27s+Hipparcos+Mission&rft.date=1997-12-08&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.rssd.esa.int%2Findex.php%3Fproject%3DHIPPARCOS%26page%3Desa_msa&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-35"><b><a href="#cite_ref-35">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFVillard,_Ray;_Freedman,_Wendy_L.1994" class="citation web cs1">Villard, Ray; Freedman, Wendy L. (ngày 26 tháng 10 năm 1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/1994/1994/49/text/">"Hubble Space Telescope Measures Precise Distance to the Most Remote Galaxy Yet"</a>. Hubble Site<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 5 tháng 8 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Hubble+Space+Telescope+Measures+Precise+Distance+to+the+Most+Remote+Galaxy+Yet&rft.pub=Hubble+Site&rft.date=1994-10-26&rft.au=Villard%2C+Ray%3B+Freedman%2C+Wendy+L.&rft_id=http%3A%2F%2Fhubblesite.org%2Fnewscenter%2Farchive%2Freleases%2F1994%2F1994%2F49%2Ftext%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-36"><b><a href="#cite_ref-36">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/1999/19/text/">"Hubble Completes Eight-Year Effort to Measure Expanding Universe"</a>. Hubble Site. ngày 25 tháng 5 năm 1999<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 2 tháng 8 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Hubble+Completes+Eight-Year+Effort+to+Measure+Expanding+Universe&rft.date=1999-05-25&rft_id=http%3A%2F%2Fhubblesite.org%2Fnewscenter%2Farchive%2Freleases%2F1999%2F19%2Ftext%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-37"><b><a href="#cite_ref-37">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130727073001/http://www.publicaffairs.ubc.ca/media/releases/2007/mr-07-001.html">"UBC Prof., alumnus discover most distant star clusters: a billion light-years away"</a>. UBC Public Affairs. ngày 8 tháng 1 năm 2007. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.publicaffairs.ubc.ca/media/releases/2007/mr-07-001.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 27 tháng 7 năm 2013<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 2 tháng 8 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=UBC+Prof.%2C+alumnus+discover+most+distant+star+clusters%3A+a+billion+light-years+away.&rft.date=2007-01-08&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.publicaffairs.ubc.ca%2Fmedia%2Freleases%2F2007%2Fmr-07-001.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-koch95-38"><b><a href="#cite_ref-koch95_38-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFKoch-Westenholz,_Ulla;_Koch,_Ulla_Susanne1995" class="citation book cs1">Koch-Westenholz, Ulla; Koch, Ulla Susanne (1995). <i>Mesopotamian astrology: an introduction to Babylonian and Assyrian celestial divination</i>. Carsten Niebuhr Institute Publications. Quyển 19. Museum Tusculanum Press. tr. 163. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/8772892870" title="Đặc biệt:Nguồn sách/8772892870"><bdi>8772892870</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Mesopotamian+astrology%3A+an+introduction+to+Babylonian+and+Assyrian+celestial+divination&rft.series=Carsten+Niebuhr+Institute+Publications&rft.pages=163&rft.pub=Museum+Tusculanum+Press&rft.date=1995&rft.isbn=8772892870&rft.au=Koch-Westenholz%2C+Ulla%3B+Koch%2C+Ulla+Susanne&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_s%C3%A1ch" title="Bản mẫu:Chú thích sách">Chú thích sách</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-mythology-39">^ <a href="#cite_ref-mythology_39-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-mythology_39-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFColeman" class="citation web cs1">Coleman, Leslie S. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://frostydrew.org/papers.dc/papers/paper-myths/pss-obsy/">"Myths, Legends and Lore"</a>. Frosty Drew Observatory<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Myths%2C+Legends+and+Lore&rft.pub=Frosty+Drew+Observatory&rft.aulast=Coleman&rft.aufirst=Leslie+S&rft_id=http%3A%2F%2Ffrostydrew.org%2Fpapers.dc%2Fpapers%2Fpaper-myths%2Fpss-obsy%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-40"><b><a href="#cite_ref-40">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iau.org/public/naming/">"Naming Astronomical Object"</a>. <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_h%E1%BB%99i_Thi%C3%AAn_v%C4%83n_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" class="mw-redirect" title="Hiệp hội Thiên văn Quốc tế">International Astronomical Union</a> (IAU)<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 30 tháng 1 năm 2009</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Naming+Astronomical+Object&rft.pub=International+Astronomical+Union+%28IAU%29&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iau.org%2Fpublic%2Fnaming%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-41"><b><a href="#cite_ref-41">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://spider.seds.org/spider/Misc/naming.html">"Naming Stars"</a>. Students for the Exploration and Development of Space (SEDS)<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 30 tháng 1 năm 2009</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Naming+Stars&rft.pub=Students+for+the+Exploration+and+Development+of+Space+%28SEDS%29&rft_id=http%3A%2F%2Fspider.seds.org%2Fspider%2FMisc%2Fnaming.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-space_law09-42"><b><a href="#cite_ref-space_law09_42-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFLyall,_Francis;_Larsen,_Paul_B.2009" class="citation book cs1">Lyall, Francis; Larsen, Paul B. (2009). "Chapter 7: The Moon and Other Celestial Bodies". <i>Space Law: A Treatise</i>. Ashgate Publishing, Ltd. tr. 176. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0754643905" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0754643905"><bdi>0754643905</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Chapter+7%3A+The+Moon+and+Other+Celestial+Bodies&rft.btitle=Space+Law%3A+A+Treatise&rft.pages=176&rft.pub=Ashgate+Publishing%2C+Ltd&rft.date=2009&rft.isbn=0754643905&rft.au=Lyall%2C+Francis%3B+Larsen%2C+Paul+B.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_s%C3%A1ch" title="Bản mẫu:Chú thích sách">Chú thích sách</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-astrometry05-43"><b><a href="#cite_ref-astrometry05_43-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151018221740/http://www.astrometry.org/starnaming.php">"Star naming"</a>. Scientia Astrophysical Organization. 2005. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astrometry.org/starnaming.php">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 18 tháng 10 năm 2015<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 29 tháng 6 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Star+naming&rft.pub=Scientia+Astrophysical+Organization.&rft.date=2005&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.astrometry.org%2Fstarnaming.php&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-bl_disclaimer-44"><b><a href="#cite_ref-bl_disclaimer_44-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bl.uk/names.html">"Disclaimer: Name a star, name a rose and other, similar enterprises"</a>. <i>British Library</i>. The British Library Board. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080509041833/http://www.bl.uk/names.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 9 tháng 5 năm 2008<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 29 tháng 6 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=British+Library&rft.atitle=Disclaimer%3A+Name+a+star%2C+name+a+rose+and+other%2C+similar+enterprises&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bl.uk%2Fnames.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-andersen10-45"><b><a href="#cite_ref-andersen10_45-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFAndersen" class="citation web cs1">Andersen, Johannes. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iau.org/public/buying_star_names/">"Buying Stars and Star Names"</a>. International Astronomical Union<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 24 tháng 6 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Buying+Stars+and+Star+Names&rft.pub=International+Astronomical+Union&rft.aulast=Andersen&rft.aufirst=Johannes&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iau.org%2Fpublic%2Fbuying_star_names%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-constants-46">^ <a href="#cite_ref-constants_46-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-constants_46-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFSackmann,_I.-J.;_Boothroyd,_A._I.2003" class="citation magazine cs1">Sackmann, I.-J.; Boothroyd, A. I. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2003ApJ...583.1024S">"Our Sun. V. A Bright Young Sun Consistent with Helioseismology and Warm Temperatures on Ancient Earth and Mars"</a>. <i>The Astrophysical Journal</i>. Quyển 583 số 2. tr. <span class="nowrap">1024–</span>1039. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F345408">10.1086/345408</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Astrophysical+Journal&rft.atitle=Our+Sun.+V.+A+Bright+Young+Sun+Consistent+with+Helioseismology+and+Warm+Temperatures+on+Ancient+Earth+and+Mars&rft.volume=583&rft.issue=2&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E1024-%3C%2Fspan%3E1039&rft.date=2003&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F345408&rft.au=Sackmann%2C+I.-J.%3B+Boothroyd%2C+A.+I.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F2003ApJ...583.1024S&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-47"><b><a href="#cite_ref-47">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFTripathy,_S._C.;_Antia,_H._M.1999" class="citation magazine cs1">Tripathy, S. C.; Antia, H. M. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1999SoPh..186....1T">"Influence of surface layers on the seismic estimate of the solar radius"</a>. <i>Solar Physics</i>. Quyển 186 số 1/2. tr. <span class="nowrap">1–</span>11. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1023%2FA%3A1005116830445">10.1023/A:1005116830445</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Solar+Physics&rft.atitle=Influence+of+surface+layers+on+the+seismic+estimate+of+the+solar+radius&rft.volume=186&rft.issue=1%2F2&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E1-%3C%2Fspan%3E11&rft.date=1999&rft_id=info%3Adoi%2F10.1023%2FA%3A1005116830445&rft.au=Tripathy%2C+S.+C.%3B+Antia%2C+H.+M.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1999SoPh..186....1T&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-48"><b><a href="#cite_ref-48">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFWoodward1978" class="citation magazine cs1">Woodward, P. R. (1978). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1978ARA&A..16..555W">"Theoretical models of star formation"</a>. <i>Annual review of astronomy and astrophysics</i>. Quyển 16. tr. <span class="nowrap">555–</span>584. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146%2Fannurev.aa.16.090178.003011">10.1146/annurev.aa.16.090178.003011</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Annual+review+of+astronomy+and+astrophysics&rft.atitle=Theoretical+models+of+star+formation&rft.volume=16&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E555-%3C%2Fspan%3E584&rft.date=1978&rft_id=info%3Adoi%2F10.1146%2Fannurev.aa.16.090178.003011&rft.aulast=Woodward&rft.aufirst=P.+R.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1978ARA%26A..16..555W&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-49"><b><a href="#cite_ref-49">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFSmith2004" class="citation book cs1">Smith, Michael David (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/originstars00smit"><i>The Origin of Stars</i></a>. Imperial College Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/originstars00smit/page/n70">57</a>–68. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/1860945015" title="Đặc biệt:Nguồn sách/1860945015"><bdi>1860945015</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Origin+of+Stars&rft.pages=57-68&rft.pub=Imperial+College+Press&rft.date=2004&rft.isbn=1860945015&rft.aulast=Smith&rft.aufirst=Michael+David&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Foriginstars00smit&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-50"><b><a href="#cite_ref-50">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFSeligman" class="citation web cs1">Seligman, Courtney. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080623190408/http://courtneyseligman.com/text/stars/starevol2.htm">"Slow Contraction of Protostellar Cloud"</a>. <i>Self-published</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://courtneyseligman.com/text/stars/starevol2.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 23 tháng 6 năm 2008<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 5 tháng 9 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Self-published&rft.atitle=Slow+Contraction+of+Protostellar+Cloud&rft.aulast=Seligman&rft.aufirst=Courtney&rft_id=http%3A%2F%2Fcourtneyseligman.com%2Ftext%2Fstars%2Fstarevol2.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-51"><b><a href="#cite_ref-51">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFBally,_J.;_Morse,_J.;_Reipurth,_B.1996" class="citation conference cs1">Bally, J.; Morse, J.; Reipurth, B. (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1996swhs.conf..491B">"The Birth of Stars: Herbig-Haro Jets, Accretion and Proto-Planetary Disks"</a>. Trong Piero Benvenuti, F.D. Macchetto, and Ethan J. Schreier (biên tập). <i>Science with the Hubble Space Telescope - II. Proceedings of a workshop held in Paris, France, December 4–8, 1995</i>. Space Telescope Science Institute. tr. 491<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 14 tháng 7 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=conference&rft.atitle=The+Birth+of+Stars%3A+Herbig-Haro+Jets%2C+Accretion+and+Proto-Planetary+Disks&rft.btitle=Science+with+the+Hubble+Space+Telescope+-+II.+Proceedings+of+a+workshop+held+in+Paris%2C+France%2C+December+4%E2%80%938%2C+1995&rft.pages=491&rft.pub=Space+Telescope+Science+Institute&rft.date=1996&rft.au=Bally%2C+J.%3B+Morse%2C+J.%3B+Reipurth%2C+B.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1996swhs.conf..491B&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_h%E1%BB%99i_th%E1%BA%A3o" title="Bản mẫu:Chú thích hội thảo">Chú thích hội thảo</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-smith04-52"><b><a href="#cite_ref-smith04_52-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFSmith2004" class="citation book cs1">Smith, Michael David (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/originstars00smit"><i>The origin of stars</i></a>. Imperial College Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/originstars00smit/page/n189">176</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/1860945015" title="Đặc biệt:Nguồn sách/1860945015"><bdi>1860945015</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+origin+of+stars&rft.pages=176&rft.pub=Imperial+College+Press&rft.date=2004&rft.isbn=1860945015&rft.aulast=Smith&rft.aufirst=Michael+David&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Foriginstars00smit&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-53"><b><a href="#cite_ref-53">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFMegeath2010" class="citation news cs1">Megeath, Tom (ngày 11 tháng 5 năm 2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/Herschel/Herschel_finds_a_hole_in_space">"Herschel finds a hole in space"</a>. ESA<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 17 tháng 5 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Herschel+finds+a+hole+in+space&rft.date=2010-05-11&rft.aulast=Megeath&rft.aufirst=Tom&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.esa.int%2FOur_Activities%2FSpace_Science%2FHerschel%2FHerschel_finds_a_hole_in_space&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-54"><b><a href="#cite_ref-54">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFMengel,_J._G.;_Demarque,_P.;_Sweigart,_A._V.;_Gross,_P._G.1979" class="citation magazine cs1">Mengel, J. G.; Demarque, P.; Sweigart, A. V.; Gross, P. G. (1979). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1979ApJS...40..733M">"Stellar evolution from the zero-age main sequence"</a>. <i>Astrophysical Journal Supplement Series</i>. Quyển 40. tr. <span class="nowrap">733–</span>791. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F190603">10.1086/190603</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal+Supplement+Series&rft.atitle=Stellar+evolution+from+the+zero-age+main+sequence&rft.volume=40&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E733-%3C%2Fspan%3E791&rft.date=1979&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F190603&rft.au=Mengel%2C+J.+G.%3B+Demarque%2C+P.%3B+Sweigart%2C+A.+V.%3B+Gross%2C+P.+G.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1979ApJS...40..733M&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-sun_future-55">^ <a href="#cite_ref-sun_future_55-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-sun_future_55-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFSackmannBoothroydKraemer1993" class="citation magazine cs1">Sackmann, I. J.; Boothroyd, A. I.; Kraemer, K. E. (1993). "Our Sun. III. Present and Future". <i>Astrophysical Journal</i>. Quyển 418. tr. 457. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1993ApJ...418..457S">1993ApJ...418..457S</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F173407">10.1086/173407</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal&rft.atitle=Our+Sun.+III.+Present+and+Future&rft.volume=418&rft.pages=457&rft.date=1993&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F173407&rft_id=info%3Abibcode%2F1993ApJ...418..457S&rft.aulast=Sackmann&rft.aufirst=I.+J.&rft.au=Boothroyd%2C+A.+I.&rft.au=Kraemer%2C+K.+E.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-56"><b><a href="#cite_ref-56">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFWood,_B._E.;_Müller,_H.-R.;_Zank,_G._P.;_Linsky,_J._L.2002" class="citation magazine cs1">Wood, B. E.; Müller, H.-R.; Zank, G. P.; Linsky, J. L. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://iopscience.iop.org/0004-637X/574/1/412/">"Measured Mass-Loss Rates of Solar-like Stars as a Function of Age and Activity"</a>. <i>The Astrophysical Journal</i>. Quyển 574 số 1. tr. <span class="nowrap">412–</span>425. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F340797">10.1086/340797</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Astrophysical+Journal&rft.atitle=Measured+Mass-Loss+Rates+of+Solar-like+Stars+as+a+Function+of+Age+and+Activity&rft.volume=574&rft.issue=1&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E412-%3C%2Fspan%3E425&rft.date=2002&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F340797&rft.au=Wood%2C+B.+E.%3B+M%C3%BCller%2C+H.-R.%3B+Zank%2C+G.+P.%3B+Linsky%2C+J.+L.&rft_id=http%3A%2F%2Fiopscience.iop.org%2F0004-637X%2F574%2F1%2F412%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-57"><b><a href="#cite_ref-57">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFC._de_Loore;_de_Greve,_J._P.;_Lamers,_H._J._G._L._M.1977" class="citation magazine cs1">C. de Loore; de Greve, J. P.; Lamers, H. J. G. L. M. (1977). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1977A&A....61..251D">"Evolution of massive stars with mass loss by stellar wind"</a>. <i>Astronomy and Astrophysics</i>. Quyển 61 số 2. tr. <span class="nowrap">251–</span>259.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astronomy+and+Astrophysics&rft.atitle=Evolution+of+massive+stars+with+mass+loss+by+stellar+wind&rft.volume=61&rft.issue=2&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E251-%3C%2Fspan%3E259&rft.date=1977&rft.au=C.+de+Loore%3B+de+Greve%2C+J.+P.%3B+Lamers%2C+H.+J.+G.+L.+M.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1977A%26A....61..251D&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-58"><b><a href="#cite_ref-58">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120603160705/http://www.rmg.co.uk/explore/astronomy-and-time/astronomy-facts/stars/stellar-evolution/the-evolution-of-stars-between-50-and-100-times-the-mass-of-the-sun">"The evolution of stars between 50 and 100 times the mass of the Sun"</a>. Royal Greenwich Observatory. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rmg.co.uk/explore/astronomy-and-time/astronomy-facts/stars/stellar-evolution/the-evolution-of-stars-between-50-and-100-times-the-mass-of-the-sun">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 3 tháng 6 năm 2012<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 7 tháng 9 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+evolution+of+stars+between+50+and+100+times+the+mass+of+the+Sun&rft.pub=Royal+Greenwich+Observatory&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.rmg.co.uk%2Fexplore%2Fastronomy-and-time%2Fastronomy-facts%2Fstars%2Fstellar-evolution%2Fthe-evolution-of-stars-between-50-and-100-times-the-mass-of-the-sun&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-59"><b><a href="#cite_ref-59">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFPizzolato,_N.;_Ventura,_P.;_D'Antona,_F.;_Maggio,_A.;_Micela,_G.;_Sciortino,_S.2001" class="citation magazine cs1">Pizzolato, N.; Ventura, P.; D'Antona, F.; Maggio, A.; Micela, G.; Sciortino, S. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aanda.org/index.php?option=com_article&access=doi&doi=10.1051/0004-6361:20010626&Itemid=129">"Subphotospheric convection and magnetic activity dependence on metallicity and age: Models and tests"</a>. <i>Astronomy & Astrophysics</i>. Quyển 373. tr. <span class="nowrap">597–</span>607. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1051%2F0004-6361%3A20010626">10.1051/0004-6361:20010626</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astronomy+%26+Astrophysics&rft.atitle=Subphotospheric+convection+and+magnetic+activity+dependence+on+metallicity+and+age%3A+Models+and+tests&rft.volume=373&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E597-%3C%2Fspan%3E607&rft.date=2001&rft_id=info%3Adoi%2F10.1051%2F0004-6361%3A20010626&rft.au=Pizzolato%2C+N.%3B+Ventura%2C+P.%3B+D%27Antona%2C+F.%3B+Maggio%2C+A.%3B+Micela%2C+G.%3B+Sciortino%2C+S.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.aanda.org%2Findex.php%3Foption%3Dcom_article%26access%3Ddoi%26doi%3D10.1051%2F0004-6361%3A20010626%26Itemid%3D129&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-60"><b><a href="#cite_ref-60">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20041122143115/http://www.star.ucl.ac.uk/groups/hotstar/research_massloss.html">"Mass loss and Evolution"</a>. UCL Astrophysics Group. ngày 18 tháng 6 năm 2004. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.star.ucl.ac.uk/groups/hotstar/research_massloss.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 22 tháng 11 năm 2004<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 26 tháng 8 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Mass+loss+and+Evolution&rft.pub=UCL+Astrophysics+Group&rft.date=2004-06-18&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.star.ucl.ac.uk%2Fgroups%2Fhotstar%2Fresearch_massloss.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-sun_future_schroder-61"><b><a href="#cite_ref-sun_future_schroder_61-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFK.-P._Schröder_&_Smith,_Robert_Connon2008" class="citation magazine cs1">K.-P. Schröder & Smith, Robert Connon (2008). "Distant future of the Sun and Earth revisited". <i>Monthly Notices of the Royal Astronomical Society</i>. Quyển 386. tr. 155. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1365-2966.2008.13022.x">10.1111/j.1365-2966.2008.13022.x</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Monthly+Notices+of+the+Royal+Astronomical+Society&rft.atitle=Distant+future+of+the+Sun+and+Earth+revisited&rft.volume=386&rft.pages=155&rft.date=2008&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1365-2966.2008.13022.x&rft.au=K.-P.+Schr%C3%B6der+%26+Smith%2C+Robert+Connon&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span> Xem thêm <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFPalmer2008" class="citation news cs1">Palmer, Jason (ngày 22 tháng 2 năm 2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newscientist.com/article/dn13369?feedId=online-news_rss20">"Hope dims that Earth will survive Sun's death"</a>. <i>NewScientist.com news service</i><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 24 tháng 3 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=NewScientist.com+news+service&rft.atitle=Hope+dims+that+Earth+will+survive+Sun%27s+death&rft.date=2008-02-22&rft.aulast=Palmer&rft.aufirst=Jason&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.newscientist.com%2Farticle%2Fdn13369%3FfeedId%3Donline-news_rss20&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-hinshaw-62">^ <a href="#cite_ref-hinshaw_62-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-hinshaw_62-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFHinshaw2006" class="citation web cs1">Hinshaw, Gary (ngày 23 tháng 8 năm 2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://map.gsfc.nasa.gov/universe/rel_stars.html">"The Life and Death of Stars"</a>. NASA WMAP Mission<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 1 tháng 9 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Life+and+Death+of+Stars&rft.pub=NASA+WMAP+Mission&rft.date=2006-08-23&rft.aulast=Hinshaw&rft.aufirst=Gary&rft_id=http%3A%2F%2Fmap.gsfc.nasa.gov%2Funiverse%2Frel_stars.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-63"><b><a href="#cite_ref-63">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFIben1991" class="citation magazine cs1">Iben, Icko, Jr. (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1998RPPh...61...77K">"Single and binary star evolution"</a>. <i>Astrophysical Journal Supplement Series</i>. Quyển 76. tr. <span class="nowrap">55–</span>114. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F191565">10.1086/191565</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 3 tháng 3 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal+Supplement+Series&rft.atitle=Single+and+binary+star+evolution&rft.volume=76&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E55-%3C%2Fspan%3E114&rft.date=1991&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F191565&rft.aulast=Iben&rft.aufirst=Icko%2C+Jr.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1998RPPh...61...77K&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-64"><b><a href="#cite_ref-64">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151025044353/http://www.rmg.co.uk/explore/astronomy-and-time/astronomy-facts/stars/what-is-a-star">"What is a star?"</a>. Royal Greenwich Observatory. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rmg.co.uk/explore/astronomy-and-time/astronomy-facts/stars/what-is-a-star">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 25 tháng 10 năm 2015<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 7 tháng 9 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=What+is+a+star%3F&rft.pub=Royal+Greenwich+Observatory&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.rmg.co.uk%2Fexplore%2Fastronomy-and-time%2Fastronomy-facts%2Fstars%2Fwhat-is-a-star&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-65"><b><a href="#cite_ref-65">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFLiebert,_J.1980" class="citation magazine cs1">Liebert, J. (1980). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1980ARA&A..18..363L">"White dwarf stars"</a>. <i>Annual review of astronomy and astrophysics</i>. Quyển 18 số 2. tr. <span class="nowrap">363–</span>398. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146%2Fannurev.aa.18.090180.002051">10.1146/annurev.aa.18.090180.002051</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Annual+review+of+astronomy+and+astrophysics&rft.atitle=White+dwarf+stars&rft.volume=18&rft.issue=2&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E363-%3C%2Fspan%3E398&rft.date=1980&rft_id=info%3Adoi%2F10.1146%2Fannurev.aa.18.090180.002051&rft.au=Liebert%2C+J.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1980ARA%26A..18..363L&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-supernova-66">^ <a href="#cite_ref-supernova_66-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-supernova_66-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-supernova_66-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/objects/snrs/snrstext.html">"Introduction to Supernova Remnants"</a>. Goddard Space Flight Center. ngày 6 tháng 4 năm 2006<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Introduction+to+Supernova+Remnants&rft.pub=Goddard+Space+Flight+Center&rft.date=2006-04-06&rft_id=http%3A%2F%2Fheasarc.gsfc.nasa.gov%2Fdocs%2Fobjects%2Fsnrs%2Fsnrstext.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-67"><b><a href="#cite_ref-67">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFFryer,_C._L.2003" class="citation magazine cs1">Fryer, C. L. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://iopscience.iop.org/0264-9381/20/10/309">"Black-hole formation from stellar collapse"</a>. <i>Classical and Quantum Gravity</i>. Quyển 20. tr. <span class="nowrap">S73 –</span> <span class="nowrap">S80</span>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1088%2F0264-9381%2F20%2F10%2F309">10.1088/0264-9381/20/10/309</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Classical+and+Quantum+Gravity&rft.atitle=Black-hole+formation+from+stellar+collapse&rft.volume=20&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3ES73+-%3C%2Fspan%3E+%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3ES80%3C%2Fspan%3E&rft.date=2003&rft_id=info%3Adoi%2F10.1088%2F0264-9381%2F20%2F10%2F309&rft.au=Fryer%2C+C.+L.&rft_id=http%3A%2F%2Fiopscience.iop.org%2F0264-9381%2F20%2F10%2F309&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-68"><b><a href="#cite_ref-68">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFVictor_G._Szebehely_&_Curran,_Richard_B.1985" class="citation book cs1">Victor G. Szebehely & Curran, Richard B. (1985). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/stabilityofsolar0000nato"><i>Stability of the Solar System and Its Minor Natural and Artificial Bodies</i></a>. Springer. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9027720460" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9027720460"><bdi>9027720460</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Stability+of+the+Solar+System+and+Its+Minor+Natural+and+Artificial+Bodies&rft.pub=Springer&rft.date=1985&rft.isbn=9027720460&rft.au=Victor+G.+Szebehely+%26+Curran%2C+Richard+B.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fstabilityofsolar0000nato&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-69"><b><a href="#cite_ref-69">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation pressrelease cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cfa.harvard.edu/news/2006/pr200611.html">"Most Milky Way Stars Are Single"</a> (Thông cáo báo chí). Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics. ngày 30 tháng 1 năm 2006<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Most+Milky+Way+Stars+Are+Single&rft.pub=Harvard-Smithsonian+Center+for+Astrophysics&rft.date=2006-01-30&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cfa.harvard.edu%2Fnews%2F2006%2Fpr200611.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-70"><b><a href="#cite_ref-70">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151109083127/http://www.rmg.co.uk/explore/astronomy-and-time/astronomy-facts/faqs/what-is-a-galaxy-how-many-stars-in-a-galaxy-how-many-stars/galaxies-in-the-universe">"What is a galaxy? How many stars in a galaxy? How many stars/galaxies in the Universe?"</a>. Royal Greenwich Observatory. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rmg.co.uk/explore/astronomy-and-time/astronomy-facts/faqs/what-is-a-galaxy-how-many-stars-in-a-galaxy-how-many-stars/galaxies-in-the-universe">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 9 tháng 11 năm 2015<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 18 tháng 7 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=What+is+a+galaxy%3F+How+many+stars+in+a+galaxy%3F+How+many+stars%2Fgalaxies+in+the+Universe%3F&rft.pub=Royal+Greenwich+Observatory&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.rmg.co.uk%2Fexplore%2Fastronomy-and-time%2Fastronomy-facts%2Ffaqs%2Fwhat-is-a-galaxy-how-many-stars-in-a-galaxy-how-many-stars%2Fgalaxies-in-the-universe&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-71"><b><a href="#cite_ref-71">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/1997/02/text/">"Hubble Finds Intergalactic Stars"</a>. Hubble News Desk. ngày 14 tháng 1 năm 1997<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 6 tháng 11 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Hubble+Finds+Intergalactic+Stars&rft.date=1997-01-14&rft_id=http%3A%2F%2Fhubblesite.org%2Fnewscenter%2Farchive%2Freleases%2F1997%2F02%2Ftext%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-72"><b><a href="#cite_ref-72">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/3085885.stm">"Astronomers count the stars"</a>. BBC News. ngày 22 tháng 7 năm 2003<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 18 tháng 7 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Astronomers+count+the+stars&rft.date=2003-07-22&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F1%2Fhi%2Fsci%2Ftech%2F3085885.stm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-74"><b><a href="#cite_ref-74">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFHolmberg,_J.;_Flynn,_C.2000" class="citation magazine cs1">Holmberg, J.; Flynn, C. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2000MNRAS.313..209H">"The local density of matter mapped by Hipparcos"</a>. <i>Monthly Notices of the Royal Astronomical Society</i>. Quyển 313 số 2. tr. <span class="nowrap">209–</span>216. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1046%2Fj.1365-8711.2000.02905.x">10.1046/j.1365-8711.2000.02905.x</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 18 tháng 7 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Monthly+Notices+of+the+Royal+Astronomical+Society&rft.atitle=The+local+density+of+matter+mapped+by+Hipparcos&rft.volume=313&rft.issue=2&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E209-%3C%2Fspan%3E216&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1046%2Fj.1365-8711.2000.02905.x&rft.au=Holmberg%2C+J.%3B+Flynn%2C+C.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F2000MNRAS.313..209H&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-DarkMatter-75"><b><a href="#cite_ref-DarkMatter_75-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130727232615/http://archives.cnn.com/2000/TECH/space/06/02/stellar.collisions/">"Astronomers: Star collisions are rampant, catastrophic"</a>. CNN News. ngày 2 tháng 6 năm 2000. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://archives.cnn.com/2000/TECH/space/06/02/stellar.collisions/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 27 tháng 7 năm 2013<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 21 tháng 7 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Astronomers%3A+Star+collisions+are+rampant%2C+catastrophic&rft.date=2000-06-02&rft_id=http%3A%2F%2Farchives.cnn.com%2F2000%2FTECH%2Fspace%2F06%2F02%2Fstellar.collisions%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-76"><b><a href="#cite_ref-76">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFJ._C._Lombardi,_Jr.;_Warren,_J._S.;_Rasio,_F._A.;_Sills,_A.;_Warren,_A._R.2002" class="citation magazine cs1">J. C. Lombardi, Jr.; Warren, J. S.; Rasio, F. A.; Sills, A.; Warren, A. R. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2002ApJ...568..939L">"Stellar Collisions and the Interior Structure of Blue Stragglers"</a>. <i>The Astrophysical Journal</i>. Quyển 568. tr. <span class="nowrap">939–</span>953. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F339060">10.1086/339060</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Astrophysical+Journal&rft.atitle=Stellar+Collisions+and+the+Interior+Structure+of+Blue+Stragglers&rft.volume=568&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E939-%3C%2Fspan%3E953&rft.date=2002&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F339060&rft.au=J.+C.+Lombardi%2C+Jr.%3B+Warren%2C+J.+S.%3B+Rasio%2C+F.+A.%3B+Sills%2C+A.%3B+Warren%2C+A.+R.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F2002ApJ...568..939L&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-77"><b><a href="#cite_ref-77">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFFrebel,_A.;_Norris,_J._E.;_Christlieb,_N.;_Thom,_C.;_Beers,_T._C.;_Rhee,_J2007" class="citation news cs1">Frebel, A.; Norris, J. E.; Christlieb, N.; Thom, C.; Beers, T. C.; Rhee, J (ngày 11 tháng 5 năm 2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sciencedaily.com/releases/2007/05/070510151902.htm">"Nearby Star Is A Galactic Fossil"</a>. Science Daily<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 10 tháng 5 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Nearby+Star+Is+A+Galactic+Fossil&rft.date=2007-05-11&rft.au=Frebel%2C+A.%3B+Norris%2C+J.+E.%3B+Christlieb%2C+N.%3B+Thom%2C+C.%3B+Beers%2C+T.+C.%3B+Rhee%2C+J&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sciencedaily.com%2Freleases%2F2007%2F05%2F070510151902.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_b%C3%A1o" title="Bản mẫu:Chú thích báo">Chú thích báo</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-78"><b><a href="#cite_ref-78">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFFrebel,_Anna2007" class="citation magazine cs1">Frebel, Anna (tháng 5 năm 2007). "Discovery of HE 1523-0901, a Strongly r-Process-enhanced Metal-poor Star with Detected Uranium". <i><a href="/w/index.php?title=Astrophysical_Journal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Astrophysical Journal (trang không tồn tại)">Astrophysical Journal</a> Letters</i>. Quyển 660 số 2. tr. <span class="nowrap">L117 –</span> <span class="nowrap">L120</span>. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2007ApJ...660L.117F">2007ApJ...660L.117F</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F518122">10.1086/518122</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal+Letters&rft.atitle=Discovery+of+HE+1523-0901%2C+a+Strongly+r-Process-enhanced+Metal-poor+Star+with+Detected+Uranium&rft.volume=660&rft.issue=2&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3EL117+-%3C%2Fspan%3E+%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3EL120%3C%2Fspan%3E&rft.date=2007-05&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F518122&rft_id=info%3Abibcode%2F2007ApJ...660L.117F&rft.au=Frebel%2C+Anna&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-79"><b><a href="#cite_ref-79">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFNaftilan,_S._A.;_Stetson,_P._B.2006" class="citation web cs1">Naftilan, S. A.; Stetson, P. B. (ngày 13 tháng 7 năm 2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=how-do-scientists-determi">"How do scientists determine the ages of stars? Is the technique really accurate enough to use it to verify the age of the universe?"</a>. Scientific American<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=How+do+scientists+determine+the+ages+of+stars%3F+Is+the+technique+really+accurate+enough+to+use+it+to+verify+the+age+of+the+universe%3F&rft.pub=Scientific+American&rft.date=2006-07-13&rft.au=Naftilan%2C+S.+A.%3B+Stetson%2C+P.+B.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.scientificamerican.com%2Farticle.cfm%3Fid%3Dhow-do-scientists-determi&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-80"><b><a href="#cite_ref-80">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFLaughlin,_G.;_Bodenheimer,_P.;_Adams,_F._C.1997" class="citation magazine cs1">Laughlin, G.; Bodenheimer, P.; Adams, F. C. (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1997ApJ...482..420L">"The End of the Main Sequence"</a>. <i>The Astrophysical Journal</i>. Quyển 482. tr. <span class="nowrap">420–</span>432. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F304125">10.1086/304125</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Astrophysical+Journal&rft.atitle=The+End+of+the+Main+Sequence&rft.volume=482&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E420-%3C%2Fspan%3E432&rft.date=1997&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F304125&rft.au=Laughlin%2C+G.%3B+Bodenheimer%2C+P.%3B+Adams%2C+F.+C.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1997ApJ...482..420L&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-81"><b><a href="#cite_ref-81">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFIrwin2007" class="citation book cs1">Irwin, Judith A. (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/astrophysicsdeco00jair"><i>Astrophysics: Decoding the Cosmos</i></a>. John Wiley and Sons. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/astrophysicsdeco00jair/page/78">78</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0470013060" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0470013060"><bdi>0470013060</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Astrophysics%3A+Decoding+the+Cosmos&rft.pages=78&rft.pub=John+Wiley+and+Sons&rft.date=2007&rft.isbn=0470013060&rft.aulast=Irwin&rft.aufirst=Judith+A.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fastrophysicsdeco00jair&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-82"><b><a href="#cite_ref-82">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://eso.org/public/news/eso0634/">"A "Genetic Study" of the Galaxy"</a>. ESO. ngày 12 tháng 9 năm 2006<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 10 tháng 10 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=A+%22Genetic+Study%22+of+the+Galaxy&rft.pub=ESO&rft.date=2006-09-12&rft_id=http%3A%2F%2Feso.org%2Fpublic%2Fnews%2Feso0634%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-83"><b><a href="#cite_ref-83">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFFischer,_D._A.;_Valenti,_J.2005" class="citation magazine cs1">Fischer, D. A.; Valenti, J. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2005ApJ...622.1102F">"The Planet-Metallicity Correlation"</a>. <i>The Astrophysical Journal</i>. Quyển 622 số 2. tr. <span class="nowrap">1102–</span>1117. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F428383">10.1086/428383</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Astrophysical+Journal&rft.atitle=The+Planet-Metallicity+Correlation&rft.volume=622&rft.issue=2&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E1102-%3C%2Fspan%3E1117&rft.date=2005&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F428383&rft.au=Fischer%2C+D.+A.%3B+Valenti%2C+J.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F2005ApJ...622.1102F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-84"><b><a href="#cite_ref-84">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sciencedaily.com/releases/2005/04/050417162354.htm">"Signatures Of The First Stars"</a>. ScienceDaily. ngày 17 tháng 4 năm 2005<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 10 tháng 10 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Signatures+Of+The+First+Stars&rft.pub=ScienceDaily&rft.date=2005-04-17&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sciencedaily.com%2Freleases%2F2005%2F04%2F050417162354.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-85"><b><a href="#cite_ref-85">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFS._Feltzing_&_Gonzalez,_G.2000" class="citation magazine cs1">S. Feltzing & Gonzalez, G. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2001A&A...367..253F">"The nature of super-metal-rich stars: Detailed abundance analysis of 8 super-metal-rich star candidates"</a>. <i>Astronomy & Astrophysics</i>. Quyển 367. tr. <span class="nowrap">253–</span>265. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1051%2F0004-6361%3A20000477">10.1051/0004-6361:20000477</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 27 tháng 11 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astronomy+%26+Astrophysics&rft.atitle=The+nature+of+super-metal-rich+stars%3A+Detailed+abundance+analysis+of+8+super-metal-rich+star+candidates&rft.volume=367&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E253-%3C%2Fspan%3E265&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1051%2F0004-6361%3A20000477&rft.au=S.+Feltzing+%26+Gonzalez%2C+G.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F2001A%26A...367..253F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-86"><b><a href="#cite_ref-86">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFGray1992" class="citation book cs1">Gray, David F. (1992). <i>The Observation and Analysis of Stellar Photospheres</i>. Cambridge University Press. tr. <span class="nowrap">413–</span>414. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0521408687" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0521408687"><bdi>0521408687</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Observation+and+Analysis+of+Stellar+Photospheres&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E413-%3C%2Fspan%3E414&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1992&rft.isbn=0521408687&rft.aulast=Gray&rft.aufirst=David+F.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-87"><b><a href="#cite_ref-87">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://eso.org/public/news/eso9706/">"The Biggest Star in the Sky"</a>. ESO. ngày 11 tháng 3 năm 1997<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 10 tháng 7 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+Biggest+Star+in+the+Sky&rft.date=1997-03-11&rft_id=http%3A%2F%2Feso.org%2Fpublic%2Fnews%2Feso9706%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-88"><b><a href="#cite_ref-88">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFRagland,_S.;_Chandrasekhar,_T.;_Ashok,_N._M.1995" class="citation magazine cs1">Ragland, S.; Chandrasekhar, T.; Ashok, N. M. (1995). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1995JApAS..16..332R">"Angular Diameter of Carbon Star Tx-Piscium from Lunar Occultation Observations in the Near Infrared"</a>. <i>Journal of Astrophysics and Astronomy</i>. Quyển 16. tr. 332<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 5 tháng 7 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Astrophysics+and+Astronomy&rft.atitle=Angular+Diameter+of+Carbon+Star+Tx-Piscium+from+Lunar+Occultation+Observations+in+the+Near+Infrared&rft.volume=16&rft.pages=332&rft.date=1995&rft.au=Ragland%2C+S.%3B+Chandrasekhar%2C+T.%3B+Ashok%2C+N.+M.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1995JApAS..16..332R&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-89"><b><a href="#cite_ref-89">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFLoktin2006" class="citation magazine cs1">Loktin, A. V. (2006). "Kinematics of stars in the Pleiades open cluster". <i>Astronomy Reports</i>. Quyển 50 số 9. tr. <span class="nowrap">714–</span>721. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2006ARep...50..714L">2006ARep...50..714L</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1134%2FS1063772906090058">10.1134/S1063772906090058</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astronomy+Reports&rft.atitle=Kinematics+of+stars+in+the+Pleiades+open+cluster&rft.volume=50&rft.issue=9&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E714-%3C%2Fspan%3E721&rft.date=2006&rft_id=info%3Adoi%2F10.1134%2FS1063772906090058&rft_id=info%3Abibcode%2F2006ARep...50..714L&rft.aulast=Loktin&rft.aufirst=A.+V.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-90"><b><a href="#cite_ref-90">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://rssd.esa.int/SA-general/Projects/Hipparcos/properm.html">"Hipparcos: High Proper Motion Stars"</a>. ESA. ngày 10 tháng 9 năm 1999. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20030727170214/http://www.rssd.esa.int/Hipparcos/properm.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 27 tháng 7 năm 2003<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 10 tháng 10 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Hipparcos%3A+High+Proper+Motion+Stars&rft.pub=ESA&rft.date=1999-09-10&rft_id=http%3A%2F%2Frssd.esa.int%2FSA-general%2FProjects%2FHipparcos%2Fproperm.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-91"><b><a href="#cite_ref-91">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFJohnson1957" class="citation magazine cs1">Johnson, Hugh M. (1957). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1957PASP...69...54J">"The Kinematics and Evolution of Population I Stars"</a>. <i>Publications of the Astronomical Society of the Pacific</i>. Quyển 69 số 406. tr. 54. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F127012">10.1086/127012</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Publications+of+the+Astronomical+Society+of+the+Pacific&rft.atitle=The+Kinematics+and+Evolution+of+Population+I+Stars&rft.volume=69&rft.issue=406&rft.pages=54&rft.date=1957&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F127012&rft.aulast=Johnson&rft.aufirst=Hugh+M.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1957PASP...69...54J&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-92"><b><a href="#cite_ref-92">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFElmegreen,_B.;_Efremov,_Y._N.1999" class="citation magazine cs1">Elmegreen, B.; Efremov, Y. N. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120111165123/http://www.americanscientist.org/issues/feature/1998/3/the-formation-of-star-clusters">"The Formation of Star Clusters"</a>. <i>American Scientist</i>. Quyển 86 số 3. tr. 264. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1511%2F1998.3.264">10.1511/1998.3.264</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.americanscientist.org/issues/feature/1998/3/the-formation-of-star-clusters">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 11 tháng 1 năm 2012<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 23 tháng 8 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=American+Scientist&rft.atitle=The+Formation+of+Star+Clusters&rft.volume=86&rft.issue=3&rft.pages=264&rft.date=1999&rft_id=info%3Adoi%2F10.1511%2F1998.3.264&rft.au=Elmegreen%2C+B.%3B+Efremov%2C+Y.+N.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.americanscientist.org%2Fissues%2Ffeature%2F1998%2F3%2Fthe-formation-of-star-clusters&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-93"><b><a href="#cite_ref-93">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFBrainerd2005" class="citation web cs1">Brainerd, Jerome James (ngày 6 tháng 7 năm 2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astrophysicsspectator.com/topics/observation/XRayCorona.html">"X-rays from Stellar Coronas"</a>. The Astrophysics Spectator<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=X-rays+from+Stellar+Coronas&rft.pub=The+Astrophysics+Spectator&rft.date=2005-07-06&rft.aulast=Brainerd&rft.aufirst=Jerome+James&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.astrophysicsspectator.com%2Ftopics%2Fobservation%2FXRayCorona.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-94"><b><a href="#cite_ref-94">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFBerdyugina2005" class="citation web cs1">Berdyugina, Svetlana V. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://solarphysics.livingreviews.org/Articles/lrsp-2005-8/">"Starspots: A Key to the Stellar Dynamo"</a>. Living Reviews<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Starspots%3A+A+Key+to+the+Stellar+Dynamo&rft.pub=Living+Reviews&rft.date=2005&rft.aulast=Berdyugina&rft.aufirst=Svetlana+V.&rft_id=http%3A%2F%2Fsolarphysics.livingreviews.org%2FArticles%2Flrsp-2005-8%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-95"><b><a href="#cite_ref-95">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFSmith1998" class="citation magazine cs1">Smith, Nathan (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060927091554/http://www.astrosociety.org/pubs/mercury/9804/eta.html">"The Behemoth Eta Carinae: A Repeat Offender"</a>. <i>Mercury Magazine</i>. Quyển 27. Astronomical Society of the Pacific. tr. 20. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.astrosociety.org/pubs/mercury/9804/eta.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 27 tháng 9 năm 2006<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Mercury+Magazine&rft.atitle=The+Behemoth+Eta+Carinae%3A+A+Repeat+Offender&rft.volume=27&rft.pages=20&rft.date=1998&rft.aulast=Smith&rft.aufirst=Nathan&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.astrosociety.org%2Fpubs%2Fmercury%2F9804%2Feta.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-96"><b><a href="#cite_ref-96">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nasa.gov/home/hqnews/2005/mar/HQ_05071_HST_galaxy.html">"NASA's Hubble Weighs in on the Heaviest Stars in the Galaxy"</a>. NASA News. ngày 3 tháng 3 năm 2005<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 4 tháng 8 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=NASA%27s+Hubble+Weighs+in+on+the+Heaviest+Stars+in+the+Galaxy&rft.date=2005-03-03&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nasa.gov%2Fhome%2Fhqnews%2F2005%2Fmar%2FHQ_05071_HST_galaxy.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-eso20100721-97"><b><a href="#cite_ref-eso20100721_97-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.eso.org/public/news/eso1030/">"Stars Just Got Bigger"</a>. European Southern Observatory. ngày 21 tháng 7 năm 2010<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 30 tháng 12 năm 2015</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Stars+Just+Got+Bigger&rft.date=2010-07-21&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.eso.org%2Fpublic%2Fnews%2Feso1030%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-98"><b><a href="#cite_ref-98">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cfa.harvard.edu/news/2005/pr200531.html">"Ferreting Out The First Stars"</a>. Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics. ngày 22 tháng 9 năm 2005<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 5 tháng 9 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Ferreting+Out+The+First+Stars&rft.date=2005-09-22&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cfa.harvard.edu%2Fnews%2F2005%2Fpr200531.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-99"><b><a href="#cite_ref-99">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://eso.org/public/news/eso0503/">"Weighing the Smallest Stars"</a>. ESO. ngày 1 tháng 1 năm 2005<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Weighing+the+Smallest+Stars&rft.date=2005-01-01&rft_id=http%3A%2F%2Feso.org%2Fpublic%2Fnews%2Feso0503%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-100"><b><a href="#cite_ref-100">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFBoss2001" class="citation web cs1">Boss, Alan (ngày 3 tháng 4 năm 2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20020224113612/http://carnegieinstitution.org/News4-3,2001.html">"Are They Planets or What?"</a>. Carnegie Institution of Washington. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.carnegieinstitution.org/News4-3,2001.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 24 tháng 2 năm 2002<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 8 tháng 6 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Are+They+Planets+or+What%3F&rft.pub=Carnegie+Institution+of+Washington&rft.date=2001-04-03&rft.aulast=Boss&rft.aufirst=Alan&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.carnegieinstitution.org%2FNews4-3%2C2001.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-minimum-101">^ <a href="#cite_ref-minimum_101-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-minimum_101-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFShiga2006" class="citation web cs1">Shiga, David (ngày 17 tháng 8 năm 2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newscientistspace.com/article/dn9771-mass-cutoff-between-stars-and-brown-dwarfs-revealed.html">"Mass cut-off between stars and brown dwarfs revealed"</a>. New Scientist. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20061114221813/http://space.newscientist.com/article/dn9771-mass-cutoff-between-stars-and-brown-dwarfs-revealed.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 14 tháng 11 năm 2006<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 23 tháng 8 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Mass+cut-off+between+stars+and+brown+dwarfs+revealed&rft.pub=New+Scientist&rft.date=2006-08-17&rft.aulast=Shiga&rft.aufirst=David&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.newscientistspace.com%2Farticle%2Fdn9771-mass-cutoff-between-stars-and-brown-dwarfs-revealed.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-102"><b><a href="#cite_ref-102">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/5260008.stm">"Hubble glimpses faintest stars"</a>. BBC. ngày 18 tháng 8 năm 2006<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 22 tháng 8 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Hubble+glimpses+faintest+stars&rft.date=2006-08-18&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F1%2Fhi%2Fsci%2Ftech%2F5260008.stm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-103"><b><a href="#cite_ref-103">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://eso.org/public/news/eso0316/">"Flattest Star Ever Seen"</a>. ESO. ngày 11 tháng 6 năm 2003<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 3 tháng 10 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Flattest+Star+Ever+Seen&rft.date=2003-06-11&rft_id=http%3A%2F%2Feso.org%2Fpublic%2Fnews%2Feso0316%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-104"><b><a href="#cite_ref-104">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFFitzpatrick2006" class="citation web cs1">Fitzpatrick, Richard (ngày 13 tháng 2 năm 2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://farside.ph.utexas.edu/teaching/plasma/lectures/">"Introduction to Plasma Physics: A graduate course"</a>. The University of Texas at Austin. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20020626124309/http://farside.ph.utexas.edu/teaching/plasma/lectures/lectures.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 26 tháng 6 năm 2002<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 4 tháng 10 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Introduction+to+Plasma+Physics%3A+A+graduate+course&rft.pub=The+University+of+Texas+at+Austin&rft.date=2006-02-13&rft.aulast=Fitzpatrick&rft.aufirst=Richard&rft_id=http%3A%2F%2Ffarside.ph.utexas.edu%2Fteaching%2Fplasma%2Flectures%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-105"><b><a href="#cite_ref-105">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFVillata1992" class="citation magazine cs1">Villata, Massimo (1992). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1992MNRAS.257..450V">"Angular momentum loss by a stellar wind and rotational velocities of white dwarfs"</a>. <i>Monthly Notices of the Royal Astronomical Society</i>. Quyển 257 số 3. tr. <span class="nowrap">450–</span>454.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Monthly+Notices+of+the+Royal+Astronomical+Society&rft.atitle=Angular+momentum+loss+by+a+stellar+wind+and+rotational+velocities+of+white+dwarfs&rft.volume=257&rft.issue=3&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E450-%3C%2Fspan%3E454&rft.date=1992&rft.aulast=Villata&rft.aufirst=Massimo&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1992MNRAS.257..450V&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-106"><b><a href="#cite_ref-106">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/1996/22/astrofile/">"A History of the Crab Nebula"</a>. ESO. ngày 30 tháng 5 năm 1996. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20031118200300/http://hubblesite.org/newscenter/newsdesk/archive/releases/1996/22/astrofile/">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 18 tháng 11 năm 2003<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 3 tháng 10 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=A+History+of+the+Crab+Nebula&rft.date=1996-05-30&rft_id=http%3A%2F%2Fhubblesite.org%2Fnewscenter%2Farchive%2Freleases%2F1996%2F22%2Fastrofile%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-astronomynotes-107"><b><a href="#cite_ref-astronomynotes_107-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFStrobel2007" class="citation web cs1">Strobel, Nick (ngày 20 tháng 8 năm 2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070626090138/http://www.astronomynotes.com/starprop/s5.htm">"Properties of Stars: Color and Temperature"</a>. <i>Astronomy Notes</i>. Primis/McGraw-Hill, Inc. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astronomynotes.com/starprop/s5.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 26 tháng 6 năm 2007<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 9 tháng 10 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Astronomy+Notes&rft.atitle=Properties+of+Stars%3A+Color+and+Temperature&rft.date=2007-08-20&rft.aulast=Strobel&rft.aufirst=Nick&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.astronomynotes.com%2Fstarprop%2Fs5.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-108"><b><a href="#cite_ref-108">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFSeligman" class="citation web cs1">Seligman, Courtney. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://cseligman.com/text/stars/heatflowreview.htm">"Review of Heat Flow Inside Stars"</a>. <i>Self-published</i><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 5 tháng 7 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Self-published&rft.atitle=Review+of+Heat+Flow+Inside+Stars&rft.aulast=Seligman&rft.aufirst=Courtney&rft_id=http%3A%2F%2Fcseligman.com%2Ftext%2Fstars%2Fheatflowreview.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-aps_mss-109">^ <a href="#cite_ref-aps_mss_109-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-aps_mss_109-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astrophysicsspectator.com/topics/stars/MainSequence.html">"Main Sequence Stars"</a>. The Astrophysics Spectator. ngày 16 tháng 2 năm 2005<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 10 tháng 10 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Main+Sequence+Stars&rft.pub=The+Astrophysics+Spectator&rft.date=2005-02-16&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.astrophysicsspectator.com%2Ftopics%2Fstars%2FMainSequence.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-zeilik-110"><b><a href="#cite_ref-zeilik_110-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFMichael_A._Zeilik_&_Gregory,_Stephan_A.1998" class="citation book cs1">Michael A. Zeilik & Gregory, Stephan A. (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/introductoryastr0000zeil"><i>Introductory Astronomy & Astrophysics</i></a> (ấn bản thứ 4). Saunders College Publishing. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/introductoryastr0000zeil/page/321">321</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0030062284" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0030062284"><bdi>0030062284</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Introductory+Astronomy+%26+Astrophysics&rft.pages=321&rft.edition=4th&rft.pub=Saunders+College+Publishing&rft.date=1998&rft.isbn=0030062284&rft.au=Michael+A.+Zeilik+%26+Gregory%2C+Stephan+A.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fintroductoryastr0000zeil&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-111"><b><a href="#cite_ref-111">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFRoach2003" class="citation news cs1">Roach, John (ngày 27 tháng 8 năm 2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.nationalgeographic.com/news/2003/08/0827_030827_kyotoprizeparker.html">"Astrophysicist Recognized for Discovery of Solar Wind"</a>. National Geographic News<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 13 tháng 6 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Astrophysicist+Recognized+for+Discovery+of+Solar+Wind&rft.date=2003-08-27&rft.aulast=Roach&rft.aufirst=John&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.nationalgeographic.com%2Fnews%2F2003%2F08%2F0827_030827_kyotoprizeparker.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-112"><b><a href="#cite_ref-112">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6630AbtJZ?url=http://outreach.atnf.csiro.au/education/senior/astrophysics/photometry_colour.html">"The Colour of Stars"</a>. Australian Telescope Outreach and Education. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://outreach.atnf.csiro.au/education/senior/astrophysics/photometry_colour.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 10 tháng 3 năm 2012<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Colour+of+Stars&rft.pub=Australian+Telescope+Outreach+and+Education&rft_id=http%3A%2F%2Foutreach.atnf.csiro.au%2Feducation%2Fsenior%2Fastrophysics%2Fphotometry_colour.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-113"><b><a href="#cite_ref-113">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2004/24/text/">"Astronomers Measure Mass of a Single Star—First Since the Sun"</a>. Hubble News Desk. ngày 15 tháng 7 năm 2004<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 24 tháng 5 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Astronomers+Measure+Mass+of+a+Single+Star%E2%80%94First+Since+the+Sun&rft.date=2004-07-15&rft_id=http%3A%2F%2Fhubblesite.org%2Fnewscenter%2Farchive%2Freleases%2F2004%2F24%2Ftext%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-114"><b><a href="#cite_ref-114">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFGarnett,_D._R.;_Kobulnicky,_H._A.2000" class="citation magazine cs1">Garnett, D. R.; Kobulnicky, H. A. (2000). "Distance Dependence in the Solar Neighborhood Age-Metallicity Relation". <i>The Astrophysical Journal</i>. Quyển 532. tr. <span class="nowrap">1192–</span>1196. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F308617">10.1086/308617</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Astrophysical+Journal&rft.atitle=Distance+Dependence+in+the+Solar+Neighborhood+Age-Metallicity+Relation&rft.volume=532&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E1192-%3C%2Fspan%3E1196&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F308617&rft.au=Garnett%2C+D.+R.%3B+Kobulnicky%2C+H.+A.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-115"><b><a href="#cite_ref-115">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFStaff2006" class="citation news cs1">Staff (ngày 10 tháng 1 năm 2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200515183048/https://www.noao.edu/outreach/press/pr06/pr0603.html">"Rapidly Spinning Star Vega has Cool Dark Equator"</a>. National Optical Astronomy Observatory. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.noao.edu/outreach/press/pr06/pr0603.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 15 tháng 5 năm 2020<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 18 tháng 11 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Rapidly+Spinning+Star+Vega+has+Cool+Dark+Equator&rft.date=2006-01-10&rft.au=Staff&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.noao.edu%2Foutreach%2Fpress%2Fpr06%2Fpr0603.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Michelson_Starspots-116"><b><a href="#cite_ref-Michelson_Starspots_116-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFMichelson,_A._A.;_Pease,_F._G.2005" class="citation magazine cs1">Michelson, A. A.; Pease, F. G. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://solarphysics.livingreviews.org/Articles/lrsp-2005-8/">"Starspots: A Key to the Stellar Dynamo"</a>. <i>Living Reviews in Solar Physics</i>. Max Planck Society.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Living+Reviews+in+Solar+Physics&rft.atitle=Starspots%3A+A+Key+to+the+Stellar+Dynamo&rft.date=2005&rft.au=Michelson%2C+A.+A.%3B+Pease%2C+F.+G.&rft_id=http%3A%2F%2Fsolarphysics.livingreviews.org%2FArticles%2Flrsp-2005-8%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-117"><b><a href="#cite_ref-117">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFManduca,_A.;_Bell,_R._A.;_Gustafsson,_B.1977" class="citation magazine cs1">Manduca, A.; Bell, R. A.; Gustafsson, B. (1977). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1977A&A....61..809M">"Limb darkening coefficients for late-type giant model atmospheres"</a>. <i>Astronomy and Astrophysics</i>. Quyển 61 số 6. tr. <span class="nowrap">809–</span>813.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astronomy+and+Astrophysics&rft.atitle=Limb+darkening+coefficients+for+late-type+giant+model+atmospheres&rft.volume=61&rft.issue=6&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E809-%3C%2Fspan%3E813&rft.date=1977&rft.au=Manduca%2C+A.%3B+Bell%2C+R.+A.%3B+Gustafsson%2C+B.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1977A%26A....61..809M&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-118"><b><a href="#cite_ref-118">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFChugainov,_P._F.1971" class="citation magazine cs1">Chugainov, P. F. (1971). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1977A&A....61..809M">"On the Cause of Periodic Light Variations of Some Red Dwarf Stars"</a>. <i>Information Bulletin on Variable Stars</i>. Quyển 520. tr. <span class="nowrap">1–</span>3.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Information+Bulletin+on+Variable+Stars&rft.atitle=On+the+Cause+of+Periodic+Light+Variations+of+Some+Red+Dwarf+Stars&rft.volume=520&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E1-%3C%2Fspan%3E3&rft.date=1971&rft.au=Chugainov%2C+P.+F.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1977A%26A....61..809M&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-119"><b><a href="#cite_ref-119">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080206074842/http://www.nso.edu/PR/answerbook/magnitude.html">"Magnitude"</a>. National Solar Observatory—Sacramento Peak. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nso.edu/PR/answerbook/magnitude.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 6 tháng 2 năm 2008<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 23 tháng 8 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Magnitude&rft.pub=National+Solar+Observatory%E2%80%94Sacramento+Peak&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nso.edu%2FPR%2Fanswerbook%2Fmagnitude.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-luminosity-120">^ <a href="#cite_ref-luminosity_120-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-luminosity_120-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140809120004/http://www.atnf.csiro.au/outreach//education/senior/astrophysics/photometry_specparallax.html">"Luminosity of Stars"</a>. Australian Telescope Outreach and Education. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://outreach.atnf.csiro.au/education/senior/astrophysics/photometry_luminosity.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 9 tháng 8 năm 2014<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Luminosity+of+Stars&rft.pub=Australian+Telescope+Outreach+and+Education&rft_id=http%3A%2F%2Foutreach.atnf.csiro.au%2Feducation%2Fsenior%2Fastrophysics%2Fphotometry_luminosity.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-121"><b><a href="#cite_ref-121">^</a></b> <span class="reference-text">Xem định nghĩa absolute magtidute trong từ điển thiên văn học Philip’s Astronomy Encyclopedia, trang 10</span> </li> <li id="cite_note-122"><b><a href="#cite_ref-122">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFHoover,_Aaron2004" class="citation web cs1">Hoover, Aaron (ngày 5 tháng 1 năm 2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070807035239/http://www.napa.ufl.edu/2004news/bigbrightstar.htm">"Star may be biggest, brightest yet observed"</a>. HubbleSite. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.napa.ufl.edu/2004news/bigbrightstar.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 7 tháng 8 năm 2007<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 8 tháng 6 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Star+may+be+biggest%2C+brightest+yet+observed&rft.pub=HubbleSite&rft.date=2004-01-05&rft.au=Hoover%2C+Aaron&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.napa.ufl.edu%2F2004news%2Fbigbrightstar.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-123"><b><a href="#cite_ref-123">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2006/37/image/a/">"Faintest Stars in Globular Cluster NGC 6397"</a>. HubbleSite. ngày 17 tháng 8 năm 2006<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 8 tháng 6 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Faintest+Stars+in+Globular+Cluster+NGC+6397&rft.pub=HubbleSite&rft.date=2006-08-17&rft_id=http%3A%2F%2Fhubblesite.org%2Fnewscenter%2Farchive%2Freleases%2F2006%2F37%2Fimage%2Fa%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-124"><b><a href="#cite_ref-124">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFSmith1999" class="citation web cs1">Smith, Gene (ngày 16 tháng 4 năm 1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://casswww.ucsd.edu/public/tutorial/Stars.html">"Stellar Spectra"</a>. University of California, San Diego<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 12 tháng 10 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Stellar+Spectra&rft.pub=University+of+California%2C+San+Diego&rft.date=1999-04-16&rft.aulast=Smith&rft.aufirst=Gene&rft_id=http%3A%2F%2Fcasswww.ucsd.edu%2Fpublic%2Ftutorial%2FStars.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-125"><b><a href="#cite_ref-125">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFFowler1891" class="citation magazine cs1">Fowler, A. (1891). "The Draper Catalogue of Stellar Spectra". <i>Nature, a Weekly Illustrated Journal of Science</i>. Quyển 45. tr. <span class="nowrap">427–</span>8.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature%2C+a+Weekly+Illustrated+Journal+of+Science&rft.atitle=The+Draper+Catalogue+of+Stellar+Spectra&rft.volume=45&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E427-%3C%2Fspan%3E8&rft.date=1891&rft.aulast=Fowler&rft.aufirst=A.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-carlos-126"><b><a href="#cite_ref-carlos_126-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFCarlos_Jaschek_&_Jaschek,_Mercedes1990" class="citation book cs1">Carlos Jaschek & Jaschek, Mercedes (1990). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/classificationof0000jasc"><i>The Classification of Stars</i></a>. Cambridge University Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/classificationof0000jasc/page/31">31</a>–48. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0521389968" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0521389968"><bdi>0521389968</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Classification+of+Stars&rft.pages=31-48&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1990&rft.isbn=0521389968&rft.au=Carlos+Jaschek+%26+Jaschek%2C+Mercedes&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fclassificationof0000jasc&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-spectrum-127">^ <a href="#cite_ref-spectrum_127-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-spectrum_127-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-spectrum_127-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFMacRobert" class="citation web cs1">MacRobert, Alan M. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131022124237/http://www.skyandtelescope.com/howto/basics/3305876.html">"The Spectral Types of Stars"</a>. Sky and Telescope. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.skyandtelescope.com/howto/basics/3305876.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 22 tháng 10 năm 2013<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 19 tháng 7 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Spectral+Types+of+Stars&rft.pub=Sky+and+Telescope&rft.aulast=MacRobert&rft.aufirst=Alan+M&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.skyandtelescope.com%2Fhowto%2Fbasics%2F3305876.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-128"><b><a href="#cite_ref-128">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20031105080952/http://www.physics.uq.edu.au/people/ross/ph3080/whitey.htm">"White Dwarf (wd) Stars"</a>. White Dwarf Research Corporation. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.physics.uq.edu.au/people/ross/ph3080/whitey.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 5 tháng 11 năm 2003<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 19 tháng 7 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=White+Dwarf+%28wd%29+Stars&rft.pub=White+Dwarf+Research+Corporation&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.physics.uq.edu.au%2Fpeople%2Fross%2Fph3080%2Fwhitey.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-variables-129">^ <a href="#cite_ref-variables_129-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-variables_129-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-variables_129-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-variables_129-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080822102915/http://www.aavso.org/vstar/types.shtml">"Types of Variable Stars"</a>. AAVSO. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aavso.org/vstar/types.shtml">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 22 tháng 8 năm 2008<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 18 tháng 8 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Types+of+Variable+Stars&rft.pub=AAVSO&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.aavso.org%2Fvstar%2Ftypes.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-130"><b><a href="#cite_ref-130">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l2/cataclysmic_variables.html">"Cataclysmic Variables"</a>. NASA Goddard Space Flight Center. ngày 1 tháng 11 năm 2004<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 8 tháng 6 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Cataclysmic+Variables&rft.pub=NASA+Goddard+Space+Flight+Center&rft.date=2004-11-01&rft_id=http%3A%2F%2Fimagine.gsfc.nasa.gov%2Fdocs%2Fscience%2Fknow_l2%2Fcataclysmic_variables.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-hansen-131"><b><a href="#cite_ref-hansen_131-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFHansen,_Carl_J.2004" class="citation book cs1">Hansen, Carl J. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/stellarinteriors00hans_446"><i>Stellar Interiors</i></a>. Kawaler, Steven D.; Trimble, Virginia. Springer. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/stellarinteriors00hans_446/page/32">32</a>–33. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0387200894" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0387200894"><bdi>0387200894</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Stellar+Interiors&rft.pages=32-33&rft.pub=Springer&rft.date=2004&rft.isbn=0387200894&rft.au=Hansen%2C+Carl+J.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fstellarinteriors00hans_446&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Schwarzschild-132">^ <a href="#cite_ref-Schwarzschild_132-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Schwarzschild_132-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Schwarzschild_132-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFSchwarzschild1958" class="citation book cs1">Schwarzschild, Martin (1958). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/structureevoluti0000mart"><i>Structure and Evolution of the Stars</i></a>. Princeton University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-691-08044-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-691-08044-5"><bdi>0-691-08044-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Structure+and+Evolution+of+the+Stars&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.date=1958&rft.isbn=0-691-08044-5&rft.aulast=Schwarzschild&rft.aufirst=Martin&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fstructureevoluti0000mart&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-133"><b><a href="#cite_ref-133">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aether.lbl.gov/www/tour/elements/stellar/stellar_a.html">"Formation of the High Mass Elements"</a>. Smoot Group<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 11 tháng 7 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Formation+of+the+High+Mass+Elements&rft.pub=Smoot+Group&rft_id=http%3A%2F%2Faether.lbl.gov%2Fwww%2Ftour%2Felements%2Fstellar%2Fstellar_a.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-imagine-134">^ <a href="#cite_ref-imagine_134-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-imagine_134-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l2/stars.html">"What is a Star?"</a>. NASA. ngày 1 tháng 9 năm 2006<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 11 tháng 7 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=What+is+a+Star%3F&rft.pub=NASA&rft.date=2006-09-01&rft_id=http%3A%2F%2Fimagine.gsfc.nasa.gov%2Fdocs%2Fscience%2Fknow_l2%2Fstars.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-135"><b><a href="#cite_ref-135">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation pressrelease cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://eso.org/public/news/eso0127/">"The Glory of a Nearby Star: Optical Light from a Hot Stellar Corona Detected with the VLT"</a> (Thông cáo báo chí). ESO. ngày 1 tháng 8 năm 2001. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050608080620/http://www.eso.org/outreach/press-rel/pr-2001/pr-17-01.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 8 tháng 6 năm 2005<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 10 tháng 7 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Glory+of+a+Nearby+Star%3A+Optical+Light+from+a+Hot+Stellar+Corona+Detected+with+the+VLT&rft.pub=ESO&rft.date=2001-08-01&rft_id=http%3A%2F%2Feso.org%2Fpublic%2Fnews%2Feso0127%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-136"><b><a href="#cite_ref-136">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFBurlaga,_L._F.;_Ness,_N._F.;_Acuña,_M._H.;_Lepping,_R._P.;_Connerney,_J._E._P.;_Stone,_E._C.;_McDonald,_F._B.2005" class="citation magazine cs1">Burlaga, L. F.; Ness, N. F.; Acuña, M. H.; Lepping, R. P.; Connerney, J. E. P.; Stone, E. C.; McDonald, F. B. (2005). "Crossing the Termination Shock into the Heliosheath: Magnetic Fields". <i>Science</i>. Quyển 309 số 5743. tr. <span class="nowrap">2027–</span>2029. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1117542">10.1126/science.1117542</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16179471">16179471</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Crossing+the+Termination+Shock+into+the+Heliosheath%3A+Magnetic+Fields&rft.volume=309&rft.issue=5743&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E2027-%3C%2Fspan%3E2029&rft.date=2005&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1117542&rft_id=info%3Apmid%2F16179471&rft.au=Burlaga%2C+L.+F.%3B+Ness%2C+N.+F.%3B+Acu%C3%B1a%2C+M.+H.%3B+Lepping%2C+R.+P.%3B+Connerney%2C+J.+E.+P.%3B+Stone%2C+E.+C.%3B+McDonald%2C+F.+B.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-synthesis-137">^ <a href="#cite_ref-synthesis_137-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-synthesis_137-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-synthesis_137-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-synthesis_137-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFWallerstein,_G.;_Iben_Jr.,_I.;_Parker,_P.;_Boesgaard,_A._M.;_Hale,_G._M.;_Champagne,_A._E.;_Barnes,_C._A.;_KM-dppeler,_F.;_Smith,_V._V.;_Hoffman,_R._D.;_Timmes,_F._X.;_Sneden,_C.;_Boyd,_R._N.;_Meyer,_B._S.;_Lambert,_D._L.1999" class="citation magazine cs1">Wallerstein, G.; Iben Jr., I.; Parker, P.; Boesgaard, A. M.; Hale, G. M.; Champagne, A. E.; Barnes, C. A.; KM-dppeler, F.; Smith, V. V.; Hoffman, R. D.; Timmes, F. X.; Sneden, C.; Boyd, R. N.; Meyer, B. S.; Lambert, D. L. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://authors.library.caltech.edu/10255/1/WALrmp97.pdf">"Synthesis of the elements in stars: forty years of progress"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Reviews of Modern Physics</i>. Quyển 69 số 4. tr. <span class="nowrap">995–</span>1084. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1103%2FRevModPhys.69.995">10.1103/RevModPhys.69.995</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 4 tháng 8 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Reviews+of+Modern+Physics&rft.atitle=Synthesis+of+the+elements+in+stars%3A+forty+years+of+progress&rft.volume=69&rft.issue=4&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E995-%3C%2Fspan%3E1084&rft.date=1999&rft_id=info%3Adoi%2F10.1103%2FRevModPhys.69.995&rft.au=Wallerstein%2C+G.%3B+Iben+Jr.%2C+I.%3B+Parker%2C+P.%3B+Boesgaard%2C+A.+M.%3B+Hale%2C+G.+M.%3B+Champagne%2C+A.+E.%3B+Barnes%2C+C.+A.%3B+KM-dppeler%2C+F.%3B+Smith%2C+V.+V.%3B+Hoffman%2C+R.+D.%3B+Timmes%2C+F.+X.%3B+Sneden%2C+C.%3B+Boyd%2C+R.+N.%3B+Meyer%2C+B.+S.%3B+Lambert%2C+D.+L.&rft_id=http%3A%2F%2Fauthors.library.caltech.edu%2F10255%2F1%2FWALrmp97.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-138"><b><a href="#cite_ref-138">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFGirardi,_L.;_Bressan,_A.;_Bertelli,_G.;_Chiosi,_C.2000" class="citation magazine cs1">Girardi, L.; Bressan, A.; Bertelli, G.; Chiosi, C. (2000). "Evolutionary tracks and isochrones for low- and intermediate-mass stars: From 0.15 to 7 M<sub>sun</sub>, and from Z=0.0004 to 0.03". <i>Astronomy and Astrophysics Supplement</i>. Quyển 141. tr. <span class="nowrap">371–</span>383. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1051%2Faas%3A2000126">10.1051/aas:2000126</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astronomy+and+Astrophysics+Supplement&rft.atitle=Evolutionary+tracks+and+isochrones+for+low-+and+intermediate-mass+stars%3A+From+0.15+to+7+M%3Csub%3Esun%3C%2Fsub%3E%2C+and+from+Z%3D0.0004+to+0.03&rft.volume=141&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E371-%3C%2Fspan%3E383&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1051%2Faas%3A2000126&rft.au=Girardi%2C+L.%3B+Bressan%2C+A.%3B+Bertelli%2C+G.%3B+Chiosi%2C+C.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-139"><b><a href="#cite_ref-139">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFWoosley,_S._E.;_Heger,_A.;_Weaver,_T._A.2002" class="citation magazine cs1">Woosley, S. E.; Heger, A.; Weaver, T. A. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2002RvMP...74.1015W">"The evolution and explosion of massive stars"</a>. <i>Reviews of Modern Physics</i>. Quyển 74 số 4. tr. <span class="nowrap">1015–</span>1071. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1103%2FRevModPhys.74.1015">10.1103/RevModPhys.74.1015</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Reviews+of+Modern+Physics&rft.atitle=The+evolution+and+explosion+of+massive+stars&rft.volume=74&rft.issue=4&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E1015-%3C%2Fspan%3E1071&rft.date=2002&rft_id=info%3Adoi%2F10.1103%2FRevModPhys.74.1015&rft.au=Woosley%2C+S.+E.%3B+Heger%2C+A.%3B+Weaver%2C+T.+A.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F2002RvMP...74.1015W&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Đọc_thêm"><span id=".C4.90.E1.BB.8Dc_th.C3.AAm"></span>Đọc thêm</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=34" title="Sửa đổi phần “Đọc thêm”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=34" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đọc thêm"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFPickover2001" class="citation book cs1">Pickover, Cliff (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/starsofheaven00pick"><i>The Stars of Heaven</i></a>. Oxford University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-19-514874-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-19-514874-6"><bdi>0-19-514874-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Stars+of+Heaven&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2001&rft.isbn=0-19-514874-6&rft.aulast=Pickover&rft.aufirst=Cliff&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fstarsofheaven00pick&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFGribbin2001" class="citation book cs1">Gribbin, John (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/stardustsupernov0000john"><i>Stardust: Supernovae and Life—The Cosmic Connection</i></a>. Mary Gribbin. Yale University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-300-09097-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-300-09097-8"><bdi>0-300-09097-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Stardust%3A+Supernovae+and+Life%E2%80%94The+Cosmic+Connection&rft.pub=Yale+University+Press&rft.date=2001&rft.isbn=0-300-09097-8&rft.aulast=Gribbin&rft.aufirst=John&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fstardustsupernov0000john&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFHawking1988" class="citation book cs1"><a href="/wiki/Stephen_Hawking" title="Stephen Hawking">Hawking, Stephen</a> (1988). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/briefhistoryofti0000hawk"><i>A Brief History of Time</i></a>. Bantam Books. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-553-17521-1" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-553-17521-1"><bdi>0-553-17521-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Brief+History+of+Time&rft.pub=Bantam+Books&rft.date=1988&rft.isbn=0-553-17521-1&rft.aulast=Hawking&rft.aufirst=Stephen&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbriefhistoryofti0000hawk&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liên_kết_ngoài"><span id="Li.C3.AAn_k.E1.BA.BFt_ngo.C3.A0i"></span>Liên kết ngoài</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sao&veaction=edit&section=35" title="Sửa đổi phần “Liên kết ngoài”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sao&action=edit&section=35" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Liên kết ngoài"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71936381">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70981351">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/40px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="34" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/60px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/120px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist"><a href="/wiki/Wikiquote" title="Wikiquote">Wikiquote</a> có sưu tập danh ngôn về: <div style="margin-left: 10px;"><i><b><a href="https://vi.wikiquote.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Search/Sao" class="extiw" title="q:Đặc biệt:Search/Sao">Sao</a></b></i> </div></div></div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71936381" /><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351" /> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/40px-Wiktionary_small.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/60px-Wiktionary_small.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/120px-Wiktionary_small.svg.png 2x" data-file-width="350" data-file-height="350" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">Tra <i><b><a href="https://vi.wiktionary.org/wiki/vi:%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Search/sao" class="extiw" title="wikt:vi:Đặc biệt:Search/sao">sao</a></b></i> trong từ điển mở tiếng Việt <a href="/wiki/Wiktionary" title="Wiktionary">Wiktionary</a></div></div> </div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/20px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/40px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Tư liệu liên quan tới <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Stars" class="extiw" title="commons:Category:Stars"><span style="">Stars</span></a> tại <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFGreen2005" class="citation web cs1">Green, Paul J (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nasa.gov/worldbook/star_worldbook.html">"Ngôi sao"</a>. <i>World Book Online Reference Center</i>. World Book, Inc. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050508094147/http://www.nasa.gov/worldbook/star_worldbook.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 8 tháng 5 năm 2005<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 20 tháng 8 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=World+Book+Online+Reference+Center&rft.atitle=Ng%C3%B4i+sao&rft.date=2005&rft.aulast=Green&rft.aufirst=Paul+J&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nasa.gov%2Fworldbook%2Fstar_worldbook.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFKaler" class="citation web cs1">Kaler, James. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://stars.astro.illinois.edu/sow/sow.html">"<i>Portraits of Stars and their Constellations</i> / Chân dung các Vì sao và Chòm sao"</a>. Đại học Illinois<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 20 tháng 8 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Portraits+of+Stars+and+their+Constellations+%2F+Ch%C3%A2n+dung+c%C3%A1c+V%C3%AC+sao+v%C3%A0+Ch%C3%B2m+sao&rft.pub=%C4%90%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc+Illinois&rft.aulast=Kaler&rft.aufirst=James&rft_id=http%3A%2F%2Fstars.astro.illinois.edu%2Fsow%2Fsow.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-fid">"<i>Query star by identifier, coordinates or reference code</i> / Truy vấn ngôi sao bằng các đặc trưng, tọa độ hoặc mã tham chiếu"</a>. <i>SIMBAD</i>. Trung tâm dữ liệu thiên văn Strasbourg<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 20 tháng 8 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=SIMBAD&rft.atitle=Query+star+by+identifier%2C+coordinates+or+reference+code+%2F+Truy+v%E1%BA%A5n+ng%C3%B4i+sao+b%E1%BA%B1ng+c%C3%A1c+%C4%91%E1%BA%B7c+tr%C6%B0ng%2C+t%E1%BB%8Da+%C4%91%E1%BB%99+ho%E1%BA%B7c+m%C3%A3+tham+chi%E1%BA%BFu&rft_id=http%3A%2F%2Fsimbad.u-strasbg.fr%2Fsimbad%2Fsim-fid&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.assa.org.au/sig/variables/classifications">"<i>Classifying Variable Stars</i> - Làm thế nào để giải mã phân loại sao"</a>. Hội thiên văn Nam Australia<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 20 tháng 8 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Classifying+Variable+Stars+-+L%C3%A0m+th%E1%BA%BF+n%C3%A0o+%C4%91%E1%BB%83+gi%E1%BA%A3i+m%C3%A3+ph%C3%A2n+lo%E1%BA%A1i+sao&rft.pub=H%E1%BB%99i+thi%C3%AAn+v%C4%83n+Nam+Australia&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.assa.org.au%2Fsig%2Fvariables%2Fclassifications&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20121204180007/http://www.mydob.co.uk/community_star.php">"Bản đồ sao"</a>. Cộng đồng kính thiên văn Dobsonian. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mydob.co.uk/community_star.php">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 4 tháng 12 năm 2012<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 20 tháng 8 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=B%E1%BA%A3n+%C4%91%E1%BB%93+sao&rft.pub=C%E1%BB%99ng+%C4%91%E1%BB%93ng+k%C3%ADnh+thi%C3%AAn+v%C4%83n+Dobsonian&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.mydob.co.uk%2Fcommunity_star.php&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span> Quan sát các ngôi sao tại vị trí bạn đứng</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFPrialnick,_Dina;_Wood,_Kenneth;_Bjorkman,_Jon;_Whitney,_Barbara;_Wolff,_Michael;_Gray,_David;_Mihalas,_Dimitri2001" class="citation web cs1">Prialnick, Dina; Wood, Kenneth; Bjorkman, Jon; Whitney, Barbara; Wolff, Michael; Gray, David; Mihalas, Dimitri (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210211123306/http://www-star.st-and.ac.uk/~kw25/teaching/stars/stars.html">"Bài giảng về tính chất vật lý, sự hình thành và tiến hóa của các ngôi sao"</a>. Đại học St. Andrews. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www-star.st-and.ac.uk/~kw25/teaching/stars/stars.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 11 tháng 2 năm 2021<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 20 tháng 8 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=B%C3%A0i+gi%E1%BA%A3ng+v%E1%BB%81+t%C3%ADnh+ch%E1%BA%A5t+v%E1%BA%ADt+l%C3%BD%2C+s%E1%BB%B1+h%C3%ACnh+th%C3%A0nh+v%C3%A0+ti%E1%BA%BFn+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+c%C3%A1c+ng%C3%B4i+sao&rft.pub=%C4%90%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc+St.+Andrews&rft.date=2001&rft.au=Prialnick%2C+Dina%3B+Wood%2C+Kenneth%3B+Bjorkman%2C+Jon%3B+Whitney%2C+Barbara%3B+Wolff%2C+Michael%3B+Gray%2C+David%3B+Mihalas%2C+Dimitri&rft_id=http%3A%2F%2Fwww-star.st-and.ac.uk%2F~kw25%2Fteaching%2Fstars%2Fstars.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASao" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></li> <li><b style="font-size: 0.95em; color:var(--color-subtle,#555);">(tiếng Việt)</b> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://bachkhoatoanthu.vass.gov.vn/noidung/tudien/Lists/GiaiNghia/View_Detail.aspx?ItemID=21536">Sao</a> tại <a href="/wiki/T%E1%BB%AB_%C4%91i%E1%BB%83n_b%C3%A1ch_khoa_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Từ điển bách khoa Việt Nam">Từ điển bách khoa Việt Nam</a></li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r73398829">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71573313">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Sao" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72022842">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sao" title="Bản mẫu:Sao"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sao&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Sao (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sao" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Sao"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Sao" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a class="mw-selflink selflink">Sao</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_sao" title="Sự hình thành sao">Hình thành</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BB%93i_t%E1%BB%A5_(thi%C3%AAn_v%C4%83n_h%E1%BB%8Dc)" title="Bồi tụ (thiên văn học)">Bồi tụ</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%C3%A1m_m%C3%A2y_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Đám mây phân tử">Đám mây phân tử</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bok_globule&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bok globule (trang không tồn tại)">Bok globule</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Young_stellar_object&action=edit&redlink=1" class="new" title="Young stellar object (trang không tồn tại)">Young stellar object</a> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BB%81n_sao" title="Tiền sao">Tiền sao</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_ti%E1%BB%81n_d%C3%A3y_ch%C3%ADnh" title="Sao tiền dãy chính">Tiền dãy chính</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Herbig_Ae/Be_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Herbig Ae/Be star (trang không tồn tại)">Herbig Ae/Be</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T_Tauri_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="T Tauri star (trang không tồn tại)">T Tauri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=FU_Orionis_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="FU Orionis star (trang không tồn tại)">FU Orionis</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_Herbig%E2%80%93Haro" class="mw-redirect" title="Đối tượng Herbig–Haro">Đối tượng Herbig–Haro</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hayashi_track&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hayashi track (trang không tồn tại)">Hayashi track</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Henyey_track&action=edit&redlink=1" class="new" title="Henyey track (trang không tồn tại)">Henyey track</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="12" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:RedDwarfNASA.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/RedDwarfNASA.jpg/250px-RedDwarfNASA.jpg" decoding="async" width="250" height="193" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/RedDwarfNASA.jpg/500px-RedDwarfNASA.jpg 1.5x" data-file-width="2184" data-file-height="1687" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_sao" title="Tiến hóa sao">Tiến hóa</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/D%C3%A3y_ch%C3%ADnh" title="Dãy chính">Dãy chính</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Red-giant_branch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Red-giant branch (trang không tồn tại)">Red-giant branch</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Horizontal_branch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Horizontal branch (trang không tồn tại)">Horizontal branch</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Red_clump&action=edit&redlink=1" class="new" title="Red clump (trang không tồn tại)">Red clump</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Nh%C3%A1nh_ti%E1%BB%87m_c%E1%BA%ADn_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93" title="Nhánh tiệm cận khổng lồ">Nhánh tiệm cận khổng lồ</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Super-AGB_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Super-AGB star (trang không tồn tại)">super-AGB</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Blue_loop&action=edit&redlink=1" class="new" title="Blue loop (trang không tồn tại)">Blue loop</a></li> <li><a href="/wiki/Tinh_v%C3%A2n_ti%E1%BB%81n_h%C3%A0nh_tinh" title="Tinh vân tiền hành tinh">Tinh vân tiền hành tinh</a></li> <li><a href="/wiki/Tinh_v%C3%A2n_h%C3%A0nh_tinh" title="Tinh vân hành tinh">Tinh vân hành tinh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=PG_1159_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="PG 1159 star (trang không tồn tại)">PG1159</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dredge-up&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dredge-up (trang không tồn tại)">Dredge-up</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=OH/IR_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="OH/IR star (trang không tồn tại)">OH/IR</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Instability_strip&action=edit&redlink=1" class="new" title="Instability strip (trang không tồn tại)">Instability strip</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Luminous_blue_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="Luminous blue variable (trang không tồn tại)">Luminous blue variable</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Blue_straggler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Blue straggler (trang không tồn tại)">Blue straggler</a></li> <li><a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83_sao" title="Quần thể sao">Quần thể sao</a></li> <li><a href="/wiki/Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh" title="Siêu tân tinh">Siêu tân tinh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Superluminous_supernova&action=edit&redlink=1" class="new" title="Superluminous supernova (trang không tồn tại)">Superluminous supernova / Hypernova</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_sao" title="Phân loại sao">Phân loại<br />quang phổ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_sao#Thuật_ngữ_"sớm"_và_"muộn"" title="Phân loại sao">Sớm</a></li> <li><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_sao#Thuật_ngữ_"sớm"_và_"muộn"" title="Phân loại sao">Muộn</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A3y_ch%C3%ADnh" title="Dãy chính">Dãy chính</a> <ul><li><a href="/wiki/Sao_d%C3%A3y_ch%C3%ADnh_lo%E1%BA%A1i_O" title="Sao dãy chính loại O">O</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_d%C3%A3y_ch%C3%ADnh_lo%E1%BA%A1i_B" title="Sao dãy chính loại B">B</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_d%C3%A3y_ch%C3%ADnh_lo%E1%BA%A1i_A" title="Sao dãy chính loại A">A</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_d%C3%A3y_ch%C3%ADnh_lo%E1%BA%A1i_F" title="Sao dãy chính loại F">F</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_d%C3%A3y_ch%C3%ADnh_lo%E1%BA%A1i_G" title="Sao dãy chính loại G">G</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_d%C3%A3y_ch%C3%ADnh_lo%E1%BA%A1i_K" title="Sao dãy chính loại K">K</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_l%C3%B9n_%C4%91%E1%BB%8F" title="Sao lùn đỏ">M</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Sao_l%C3%B9n_n%C3%A2u" title="Sao lùn nâu">Lùn nâu</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_Wolf%E2%80%93Rayet" title="Sao Wolf–Rayet">WR</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=OB_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="OB star (trang không tồn tại)">OB</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Subdwarf&action=edit&redlink=1" class="new" title="Subdwarf (trang không tồn tại)">Subdwarf</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Subdwarf_O_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Subdwarf O star (trang không tồn tại)">O</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Subdwarf_B_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Subdwarf B star (trang không tồn tại)">B</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Sao_g%E1%BA%A7n_m%E1%BB%A9c_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93" title="Sao gần mức khổng lồ">Gần mức khổng lồ</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93" title="Sao khổng lồ">Khổng lồ</a> <ul><li><a href="/wiki/Sao_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93_xanh" title="Sao khổng lồ xanh">Xanh</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93_%C4%91%E1%BB%8F" title="Sao khổng lồ đỏ">Đỏ</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93#Sao_khổng_lồ_vàng" title="Sao khổng lồ">Vàng</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Sao_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93_s%C3%A1ng" title="Sao khổng lồ sáng">Khổng lồ sáng</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_si%C3%AAu_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93" title="Sao siêu khổng lồ">Siêu khổng lồ</a> <ul><li><a href="/wiki/Si%C3%AAu_sao_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93_xanh" class="mw-redirect" title="Siêu sao khổng lồ xanh">Xanh</a></li> <li><a href="/wiki/Si%C3%AAu_sao_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93_%C4%91%E1%BB%8F" class="mw-redirect" title="Siêu sao khổng lồ đỏ">Đỏ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Si%C3%AAu_sao_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93_v%C3%A0ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siêu sao khổng lồ vàng (trang không tồn tại)">Vàng</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Sao_c%E1%BB%B1c_si%C3%AAu_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93" title="Sao cực siêu khổng lồ">Cực siêu khổng lồ</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Sao_c%E1%BB%B1c_si%C3%AAu_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93_v%C3%A0ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sao cực siêu khổng lồ vàng (trang không tồn tại)">Vàng</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Sao_carbon" title="Sao carbon">Carbon</a> <ul><li><a href="/wiki/Sao_lo%E1%BA%A1i_S" title="Sao loại S">S</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=CN_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="CN star (trang không tồn tại)">CN</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=CH_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="CH star (trang không tồn tại)">CH</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Sao_l%C3%B9n_tr%E1%BA%AFng" title="Sao lùn trắng">Lùn trắng</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t_v%E1%BB%81_m%E1%BA%B7t_h%C3%B3a_h%E1%BB%8Dc" title="Sao đặc biệt về mặt hóa học">Đặc biệt về mặt hóa học</a> <ul><li><a href="/wiki/Sao_Am" title="Sao Am">Am</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_Ap_v%C3%A0_Bp" title="Sao Ap và Bp">Ap/Bp</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mercury-manganese_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mercury-manganese star (trang không tồn tại)">HgMn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Helium-weak_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Helium-weak star (trang không tồn tại)">Helium-weak</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_bari" title="Sao bari">Bari</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_heli_c%E1%BB%B1c_%C4%91oan" title="Sao heli cực đoan">Heli cực đoan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lambda_Bo%C3%B6tis_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lambda Boötis star (trang không tồn tại)">Lambda Boötis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lead_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lead star (trang không tồn tại)">Lead</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Technetium_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Technetium star (trang không tồn tại)">Technetium</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Be_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Be star (trang không tồn tại)">Be</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Shell_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shell star (trang không tồn tại)">Shell</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Sao_B(e)" title="Sao B(e)">B(e)</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Sao_%C4%91%E1%BA%B7c" title="Sao đặc">Tàn dư</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Sao_%C4%91%E1%BA%B7c" title="Sao đặc">Đặc</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_l%C3%B9n_tr%E1%BA%AFng" title="Sao lùn trắng">Lùn trắng</a> <ul><li><a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh_heli" title="Hành tinh heli">Hành tinh heli</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_l%C3%B9n_%C4%91en" title="Sao lùn đen">Lùn đen</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Sao_neutron" title="Sao neutron">Neutron</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Radio-quiet_neutron_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Radio-quiet neutron star (trang không tồn tại)">Radio-quiet</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_xung" title="Sao xung">Xung</a> <ul><li><a href="/wiki/Sao_xung_%C4%91%C3%B4i" title="Sao xung đôi">Đôi</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_xung_ph%C3%A1t_tia_X" title="Sao xung phát tia X">X-ray</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Sao_t%E1%BB%AB" title="Sao từ">Từ</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%97_%C4%91en_sao" title="Lỗ đen sao">Lỗ đen sao</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=X-ray_binary&action=edit&redlink=1" class="new" title="X-ray binary (trang không tồn tại)">X-ray binary</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=X-ray_burster&action=edit&redlink=1" class="new" title="X-ray burster (trang không tồn tại)">Burster</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Soft_gamma_repeater&action=edit&redlink=1" class="new" title="Soft gamma repeater (trang không tồn tại)">SGR</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Sao_gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sao giả thuyết (trang không tồn tại)">Giả thuyết</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Sao_l%C3%B9n_xanh_(giai_%C4%91o%E1%BA%A1n_sao_l%C3%B9n_%C4%91%E1%BB%8F)" title="Sao lùn xanh (giai đoạn sao lùn đỏ)">Lùn xanh</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_xanh_l%C3%A1_c%C3%A2y_(thi%C3%AAn_v%C4%83n_h%E1%BB%8Dc)" title="Sao xanh lá cây (thiên văn học)">Xanh lá cây</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_l%C3%B9n_%C4%91en" title="Sao lùn đen">Lùn đen</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_k%E1%BB%B3_l%E1%BA%A1" title="Sao kỳ lạ">Kỳ lạ</a> <ul><li><a href="/wiki/Sao_k%E1%BB%B3_l%E1%BA%A1#Sao_Boson" title="Sao kỳ lạ">Boson</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Electroweak_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Electroweak star (trang không tồn tại)">Electroweak</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_l%E1%BA%A1" title="Sao lạ">Lạ</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_k%E1%BB%B3_l%E1%BA%A1#Sao_Preon" title="Sao kỳ lạ">Preon</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Planck_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Planck star (trang không tồn tại)">Planck</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_t%E1%BB%91i" title="Sao tối">Tối</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dark-energy_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dark-energy star (trang không tồn tại)">Dark-energy</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_quark" title="Sao quark">Quark</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_Q" title="Sao Q">Q</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Ng%C3%B4i_sao_%C4%91en" title="Ngôi sao đen">Đen</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gravastar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gravastar (trang không tồn tại)">Gravastar</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_l%E1%BB%97_%C4%91en" title="Sao lỗ đen">Sao lỗ đen</a></li> <li><a href="/wiki/Thi%C3%AAn_th%E1%BB%83_Thorne%E2%80%93%C5%BBytkow" title="Thiên thể Thorne–Żytkow">Thiên thể Thorne–Żytkow</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_s%E1%BA%AFt" title="Sao sắt">Sắt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Blitzar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Blitzar (trang không tồn tại)">Blitzar</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%97_tr%E1%BA%AFng" title="Lỗ trắng">Lỗ trắng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Planck_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Planck star (trang không tồn tại)">Planck star</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_h%E1%BB%A3p_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n_sao" title="Tổng hợp hạt nhân sao">Tổng hợp<br />hạt nhân sao</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/H%E1%BB%A3p_h%E1%BA%A1ch_deuteri" title="Hợp hạch deuteri">Đốt cháy deuteri</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%91t_ch%C3%A1y_lithi" title="Đốt cháy lithi">Đốt cháy lithi</a></li> <li><a href="/wiki/Ph%E1%BA%A3n_%E1%BB%A9ng_chu%E1%BB%97i_proton-proton" title="Phản ứng chuỗi proton-proton">Phản ứng chuỗi proton-proton</a></li> <li><a href="/wiki/Chu_tr%C3%ACnh_CNO" title="Chu trình CNO">Chu trình CNO</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Helium_flash&action=edit&redlink=1" class="new" title="Helium flash (trang không tồn tại)">Helium flash</a></li> <li><a href="/wiki/Qu%C3%A1_tr%C3%ACnh_ba-alpha" title="Quá trình ba-alpha">Quá trình ba-alpha</a></li> <li><a href="/wiki/Qu%C3%A1_tr%C3%ACnh_alpha" title="Quá trình alpha">Quá trình alpha</a></li> <li><a href="/wiki/Qu%C3%A1_tr%C3%ACnh_%C4%91%E1%BB%91t_ch%C3%A1y_carbon" title="Quá trình đốt cháy carbon">Đốt cháy carbon</a></li> <li><a href="/wiki/Qu%C3%A1_tr%C3%ACnh_%C4%91%E1%BB%91t_ch%C3%A1y_Neon" title="Quá trình đốt cháy Neon">Đốt cháy neon</a></li> <li><a href="/wiki/Qu%C3%A1_tr%C3%ACnh_%C4%91%E1%BB%91t_ch%C3%A1y_oxy" title="Quá trình đốt cháy oxy">Đốt cháy oxy</a></li> <li><a href="/wiki/Qu%C3%A1_tr%C3%ACnh_%C4%91%E1%BB%91t_ch%C3%A1y_silic" title="Quá trình đốt cháy silic">Đốt cháy silic</a></li> <li><a href="/wiki/Qu%C3%A1_tr%C3%ACnh_s" title="Quá trình s">Quá trình s</a></li> <li><a href="/wiki/Qu%C3%A1_tr%C3%ACnh_r" title="Quá trình r">Quá trình r</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fusor_(astronomy)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fusor (astronomy) (trang không tồn tại)">Fusor</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%A2n_tinh" title="Tân tinh">Tân tinh</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Symbiotic_nova&action=edit&redlink=1" class="new" title="Symbiotic nova (trang không tồn tại)">Symbiotic</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%A0n_t%C3%ADch_t%C3%A2n_tinh" title="Tàn tích tân tinh">Tàn tích</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Luminous_red_nova&action=edit&redlink=1" class="new" title="Luminous red nova (trang không tồn tại)">Luminous red nova</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/C%E1%BA%A5u_tr%C3%BAc_sao" title="Cấu trúc sao">Cấu trúc</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Stellar_core&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stellar core (trang không tồn tại)">Core</a></li> <li><a href="/wiki/V%C3%B9ng_%C4%91%E1%BB%91i_l%C6%B0u" title="Vùng đối lưu">Vùng đối lưu</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Microturbulence&action=edit&redlink=1" class="new" title="Microturbulence (trang không tồn tại)">Microturbulence</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Solar-like_oscillations&action=edit&redlink=1" class="new" title="Solar-like oscillations (trang không tồn tại)">Oscillations</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/V%C3%B9ng_b%E1%BB%A9c_x%E1%BA%A1" title="Vùng bức xạ">Vùng bức xạ</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A7u_kh%C3%AD_quy%E1%BB%83n_sao" title="Bầu khí quyển sao">Khí quyển</a> <ul><li><a href="/wiki/Quang_c%E1%BA%A7u" title="Quang cầu">Quang cầu</a></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BA%BFt_sao" title="Vết sao">Vết sao</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chromosphere&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chromosphere (trang không tồn tại)">Chromosphere</a></li> <li><a href="/wiki/V%C3%A0nh_nh%E1%BA%ADt_hoa" title="Vành nhật hoa">Vành nhật hoa</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Gi%C3%B3_sao" title="Gió sao">Gió sao</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Stellar-wind_bubble&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stellar-wind bubble (trang không tồn tại)">Bubble</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bipolar_outflow&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bipolar outflow (trang không tồn tại)">Bipolar outflow</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%C4%A9a_b%E1%BB%93i_t%E1%BB%A5" title="Đĩa bồi tụ">Đĩa bồi tụ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Asteroseismology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Asteroseismology (trang không tồn tại)">Asteroseismology</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Helioseismology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Helioseismology (trang không tồn tại)">Helioseismology</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Circumstellar_dust&action=edit&redlink=1" class="new" title="Circumstellar dust (trang không tồn tại)">Circumstellar dust</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Circumstellar_envelope&action=edit&redlink=1" class="new" title="Circumstellar envelope (trang không tồn tại)">Circumstellar envelope</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Eddington_luminosity&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eddington luminosity (trang không tồn tại)">Eddington luminosity</a></li> <li><a href="/wiki/C%C6%A1_ch%E1%BA%BF_Kelvin%E2%80%93Helmholtz" title="Cơ chế Kelvin–Helmholtz">Cơ chế Kelvin–Helmholtz</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Đặc tính</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Stellar_designations_and_names&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stellar designations and names (trang không tồn tại)">Designation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stellar_dynamics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stellar dynamics (trang không tồn tại)">Dynamics</a></li> <li><a href="/wiki/Nhi%E1%BB%87t_%C4%91%E1%BB%99_hi%E1%BB%87u_d%E1%BB%A5ng" title="Nhiệt độ hiệu dụng">Nhiệt độ hiệu dụng</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99_s%C3%A1ng" title="Độ sáng">Độ sáng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stellar_kinematics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stellar kinematics (trang không tồn tại)">Kinematics</a></li> <li><a href="/wiki/T%E1%BB%AB_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_sao" title="Từ trường sao">Từ trường</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BA%A5p_sao_tuy%E1%BB%87t_%C4%91%E1%BB%91i" title="Cấp sao tuyệt đối">Cấp sao tuyệt đối</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stellar_mass&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stellar mass (trang không tồn tại)">Mass</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99_kim_lo%E1%BA%A1i" title="Độ kim loại">Độ kim loại</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_t%E1%BB%B1_quay_c%E1%BB%A7a_sao" title="Sự tự quay của sao">Sự tự quay</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%81nh_sao" title="Ánh sao">Ánh sao</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_bi%E1%BA%BFn_quang" title="Sao biến quang">Biến quang</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Photometric_system&action=edit&redlink=1" class="new" title="Photometric system (trang không tồn tại)">Photometric system</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%89_m%E1%BB%A5c_m%C3%A0u" title="Chỉ mục màu">Chỉ mục màu</a></li> <li><a href="/wiki/Bi%E1%BB%83u_%C4%91%E1%BB%93_Hertzsprung-Russell" title="Biểu đồ Hertzsprung-Russell">Biểu đồ Hertzsprung-Russell</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Color%E2%80%93color_diagram&action=edit&redlink=1" class="new" title="Color–color diagram (trang không tồn tại)">Color–color diagram</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/H%E1%BB%87_sao" title="Hệ sao">Hệ sao</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Sao_%C4%91%C3%B4i" title="Sao đôi">Đôi</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Contact_binary&action=edit&redlink=1" class="new" title="Contact binary (trang không tồn tại)">Contact</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Common_envelope&action=edit&redlink=1" class="new" title="Common envelope (trang không tồn tại)">Common envelope</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Eclipsing_binary&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eclipsing binary (trang không tồn tại)">Eclipsing</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Symbiotic_binary&action=edit&redlink=1" class="new" title="Symbiotic binary (trang không tồn tại)">Symbiotic</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_sao" title="Hệ sao">Phức hợp </a></li> <li><a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_tinh" title="Quần tinh">Quần tinh</a> <ul><li><a href="/wiki/C%E1%BB%A5m_sao_m%E1%BB%9F" title="Cụm sao mở">Mở</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%A5m_sao_c%E1%BA%A7u" title="Cụm sao cầu">Cầu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Super_star_cluster&action=edit&redlink=1" class="new" title="Super star cluster (trang không tồn tại)">Super</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_h%C3%A0nh_tinh" title="Hệ hành tinh">Hệ hành tinh</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Trái Đất">Trái Đất</a> <br />làm trung tâm<br />quan sát</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Mặt Trời">Mặt Trời</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Solar_radio_emission&action=edit&redlink=1" class="new" title="Solar radio emission (trang không tồn tại)">Solar radio emission</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Hệ Mặt Trời">Hệ Mặt Trời</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%81nh_s%C3%A1ng_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Ánh sáng Mặt Trời">Ánh sáng Mặt Trời</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Sao_B%E1%BA%AFc_c%E1%BB%B1c" class="mw-redirect" title="Sao Bắc cực">Sao Bắc cực</a></li> <li><a href="/wiki/Circumpolar_star" class="mw-redirect" title="Circumpolar star">Circumpolar</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C3%B2m_sao" title="Chòm sao">Chòm sao</a></li> <li><a href="/wiki/Kho%E1%BA%A3nh_sao" title="Khoảnh sao">Khoảnh sao</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BA%A5p_sao" title="Cấp sao">Cấp sao</a> <ul><li><a href="/wiki/C%E1%BA%A5p_sao_bi%E1%BB%83u_ki%E1%BA%BFn" title="Cấp sao biểu kiến">Biểu kiến</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Extinction_(astronomy)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Extinction (astronomy) (trang không tồn tại)">Extinction</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Photographic_magnitude&action=edit&redlink=1" class="new" title="Photographic magnitude (trang không tồn tại)">Photographic</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BA%ADn_t%E1%BB%91c_xuy%C3%AAn_t%C3%A2m" title="Vận tốc xuyên tâm">Vận tốc xuyên tâm</a></li> <li><a href="/wiki/Chuy%E1%BB%83n_%C4%91%E1%BB%99ng_ri%C3%AAng" title="Chuyển động riêng">Chuyển động riêng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stellar_parallax&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stellar parallax (trang không tồn tại)">Parallax</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Photometric-standard_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Photometric-standard star (trang không tồn tại)">Photometric-standard</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_c%C3%A1c_ng%C3%B4i_sao&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách các ngôi sao (trang không tồn tại)">Danh sách</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=List_of_proper_names_of_stars&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of proper names of stars (trang không tồn tại)">Proper names</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=List_of_Arabic_star_names&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Arabic star names (trang không tồn tại)">Arabic</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chinese_star_names&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chinese star names (trang không tồn tại)">Chinese</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_star_extremes&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of star extremes (trang không tồn tại)">Extremes</a> <ul><li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_sao_n%E1%BA%B7ng_nh%E1%BA%A5t" title="Danh sách sao nặng nhất">Nặng nhất</a></li> <li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_sao_n%C3%B3ng_nh%E1%BA%A5t" title="Danh sách sao nóng nhất">Nhiệt độ cao nhất</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_coolest_stars&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of coolest stars (trang không tồn tại)">Lowest temperature</a></li> <li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_sao_l%E1%BB%9Bn_nh%E1%BA%A5t" title="Danh sách sao lớn nhất">Lớn nhất</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_smallest_stars&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of smallest stars (trang không tồn tại)">Smallest volume</a></li> <li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_sao_s%C3%A1ng_nh%E1%BA%A5t" title="Danh sách sao sáng nhất">Sáng nhất</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Historical_brightest_stars&action=edit&redlink=1" class="new" title="Historical brightest stars (trang không tồn tại)">Historical brightest</a></li> <li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_sao_c%C3%B3_%C4%91%E1%BB%99_s%C3%A1ng_tuy%E1%BB%87t_%C4%91%E1%BB%91i_l%E1%BB%9Bn_nh%E1%BA%A5t" title="Danh sách sao có độ sáng tuyệt đối lớn nhất">Độ sáng tuyệt đối lớn nhất</a></li> <li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_sao_v%C3%A0_sao_l%C3%B9n_n%C3%A2u_g%E1%BA%A7n_nh%E1%BA%A5t" title="Danh sách sao và sao lùn nâu gần nhất">Gần nhất</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_nearest_bright_stars&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of nearest bright stars (trang không tồn tại)">Nearest bright</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_exoplanetary_host_stars&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of exoplanetary host stars (trang không tồn tại)">With exoplanets</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_brown_dwarfs&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of brown dwarfs (trang không tồn tại)">Brown dwarfs</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_white_dwarfs&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of white dwarfs (trang không tồn tại)">White dwarfs</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_novae_in_the_Milky_Way_galaxy&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of novae in the Milky Way galaxy (trang không tồn tại)">Milky Way novae</a></li> <li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh" title="Danh sách siêu tân tinh">Siêu tân tinh</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=List_of_supernova_candidates&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of supernova candidates (trang không tồn tại)">Candidates</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_supernova_remnants&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of supernova remnants (trang không tồn tại)">Remnants</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_tinh_v%C3%A2n_h%C3%A0nh_tinh" title="Danh sách tinh vân hành tinh">tinh vân hành tinh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Timeline_of_stellar_astronomy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Timeline of stellar astronomy (trang không tồn tại)">Timeline of stellar astronomy</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Liên quan</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ph%C3%B3_sao" title="Phó sao">Phó sao</a> <ul><li><a href="/wiki/Sao_l%C3%B9n_n%C3%A2u" title="Sao lùn nâu">Sao lùn nâu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sub-brown_dwarf&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sub-brown dwarf (trang không tồn tại)">Sub-brown dwarf</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh" title="Hành tinh">Hành tinh</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/N%C4%83m_ng%C3%A2n_h%C3%A0" title="Năm ngân hà">Năm ngân hà</a></li> <li><a href="/wiki/Thi%C3%AAn_h%C3%A0" title="Thiên hà">Thiên hà</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guest_star_(astronomy)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Guest star (astronomy) (trang không tồn tại)">Guest</a></li> <li><a href="/wiki/T%C6%B0%C6%A1ng_t%C3%A1c_h%E1%BA%A5p_d%E1%BA%ABn" title="Tương tác hấp dẫn">Tương tác hấp dẫn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Intergalactic_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intergalactic star (trang không tồn tại)">Intergalactic</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Planet-hosting_stars&action=edit&redlink=1" class="new" title="Planet-hosting stars (trang không tồn tại)">Planet-hosting stars</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tidal_disruption_event&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tidal disruption event (trang không tồn tại)">Tidal disruption event</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div> <ul><li><span typeof="mw:File"><span title="Thể loại"><img alt="Thể loại" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/20px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/24px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/32px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="31" /></span></span><b><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Sao" title="Thể loại:Sao">Sao</a></b></li> <li><b><span class="nowrap"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:He1523a.jpg" class="mw-file-description"><img alt="icon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/He1523a.jpg/20px-He1523a.jpg" decoding="async" width="14" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/He1523a.jpg/40px-He1523a.jpg 1.5x" data-file-width="180" data-file-height="207" /></a></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Sao" title="Cổng thông tin:Sao">Cổng thông tin Sao</a></b></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313" /></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Sao_biến_quang" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022842" /><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sao_bi%E1%BA%BFn_quang" title="Bản mẫu:Sao biến quang"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sao_bi%E1%BA%BFn_quang&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Sao biến quang (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sao_bi%E1%BA%BFn_quang" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Sao biến quang"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Sao_biến_quang" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Sao_bi%E1%BA%BFn_quang" title="Sao biến quang">Sao biến quang</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Stellar_pulsation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stellar pulsation (trang không tồn tại)">Pulsating</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Bi%E1%BA%BFn_quang_Cepheid" class="mw-redirect" title="Biến quang Cepheid">Biến quang Cepheid</a> <br />và tương tự</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Sao_bi%E1%BA%BFn_quang_Cepheid_c%E1%BB%95_%C4%91i%E1%BB%83n" title="Sao biến quang Cepheid cổ điển">Type I</a> <small>(<a href="/wiki/Sao_bi%E1%BA%BFn_quang_Cepheid_c%E1%BB%95_%C4%91i%E1%BB%83n" title="Sao biến quang Cepheid cổ điển">Cepheid cổ điển</a>, <a href="/wiki/Sao_bi%E1%BA%BFn_quang_Delta_Scuti" title="Sao biến quang Delta Scuti">Delta Scuti</a>)</small></li> <li><a href="/w/index.php?title=Type_II_Cepheid&action=edit&redlink=1" class="new" title="Type II Cepheid (trang không tồn tại)">Type II</a> <small>(<a href="/w/index.php?title=BL_Herculis_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="BL Herculis variable (trang không tồn tại)">BL Herculis</a>, <a href="/w/index.php?title=W_Virginis_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="W Virginis variable (trang không tồn tại)">W Virginis</a>, <a href="/w/index.php?title=RV_Tauri_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="RV Tauri variable (trang không tồn tại)">RV Tauri</a>)</small></li> <li><a href="/w/index.php?title=RR_Lyrae_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="RR Lyrae variable (trang không tồn tại)">RR Lyrae</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rapidly_oscillating_Ap_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rapidly oscillating Ap star (trang không tồn tại)">Rapidly oscillating Ap</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=SX_Phoenicis_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="SX Phoenicis variable (trang không tồn tại)">SX Phoenicis</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Blue-white with<br />early spectra</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Sao_bi%E1%BA%BFn_quang_Delta_Scuti" title="Sao biến quang Delta Scuti">Alpha Cygni</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sao_bi%E1%BA%BFn_quang_Beta_Cephei&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sao biến quang Beta Cephei (trang không tồn tại)">Beta Cephei</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Slowly_pulsating_B-type_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Slowly pulsating B-type star (trang không tồn tại)">Slowly pulsating B-type</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=PV_Telescopii_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="PV Telescopii variable (trang không tồn tại)">PV Telescopii</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Blue_large-amplitude_pulsator&action=edit&redlink=1" class="new" title="Blue large-amplitude pulsator (trang không tồn tại)">Blue large-amplitude pulsator</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Long-period_variable_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Long-period variable star (trang không tồn tại)">Long-period</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Mira_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mira variable (trang không tồn tại)">Mira</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Semiregular_variable_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Semiregular variable star (trang không tồn tại)">Semiregular</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Slow_irregular_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="Slow irregular variable (trang không tồn tại)">Slow irregular</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Other</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Gamma_Doradus_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gamma Doradus variable (trang không tồn tại)">Gamma Doradus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Solar-like_oscillations&action=edit&redlink=1" class="new" title="Solar-like oscillations (trang không tồn tại)">Solar-like oscillations</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pulsating_white_dwarf&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pulsating white dwarf (trang không tồn tại)">White dwarf</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="5" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Algol_AB_movie_imaged_with_the_CHARA_interferometer_-_labeled.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Algol_AB_movie_imaged_with_the_CHARA_interferometer_-_labeled.gif/250px-Algol_AB_movie_imaged_with_the_CHARA_interferometer_-_labeled.gif" decoding="async" width="200" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Algol_AB_movie_imaged_with_the_CHARA_interferometer_-_labeled.gif/330px-Algol_AB_movie_imaged_with_the_CHARA_interferometer_-_labeled.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/11/Algol_AB_movie_imaged_with_the_CHARA_interferometer_-_labeled.gif 2x" data-file-width="340" data-file-height="340" /></a></span><br /> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:HR_8799_Orbiting_Exoplanets.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/HR_8799_Orbiting_Exoplanets.gif/250px-HR_8799_Orbiting_Exoplanets.gif" decoding="async" width="200" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/HR_8799_Orbiting_Exoplanets.gif/330px-HR_8799_Orbiting_Exoplanets.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/HR_8799_Orbiting_Exoplanets.gif/500px-HR_8799_Orbiting_Exoplanets.gif 2x" data-file-width="850" data-file-height="850" /></a></span><br /><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Artist%E2%80%99s_impression_of_the_black_hole_inside_NGC_300_X-1_(ESO_1004a).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Artist%E2%80%99s_impression_of_the_black_hole_inside_NGC_300_X-1_%28ESO_1004a%29.jpg/250px-Artist%E2%80%99s_impression_of_the_black_hole_inside_NGC_300_X-1_%28ESO_1004a%29.jpg" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Artist%E2%80%99s_impression_of_the_black_hole_inside_NGC_300_X-1_%28ESO_1004a%29.jpg/330px-Artist%E2%80%99s_impression_of_the_black_hole_inside_NGC_300_X-1_%28ESO_1004a%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Artist%E2%80%99s_impression_of_the_black_hole_inside_NGC_300_X-1_%28ESO_1004a%29.jpg/500px-Artist%E2%80%99s_impression_of_the_black_hole_inside_NGC_300_X-1_%28ESO_1004a%29.jpg 2x" data-file-width="5000" data-file-height="3750" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Eruptive</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ti%E1%BB%81n_sao" title="Tiền sao">Tiền sao</a> <a href="/wiki/Sao_ti%E1%BB%81n_d%C3%A3y_ch%C3%ADnh" title="Sao tiền dãy chính">Tiền dãy chính</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Sao_Herbig_Ae/Be&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sao Herbig Ae/Be (trang không tồn tại)">Herbig Ae/Be</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bi%E1%BA%BFn_Orion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biến Orion (trang không tồn tại)">Orion</a> <ul><li><small><a href="/w/index.php?title=Sao_FU_Orionis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sao FU Orionis (trang không tồn tại)">FU Orionis</a></small></li> <li><small><a href="/w/index.php?title=T_Tauri_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="T Tauri star (trang không tồn tại)">T Tauri</a></small></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Sao_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93" title="Sao khổng lồ">Sao khổng lồ</a> và<br /> <a href="/wiki/Sao_si%C3%AAu_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93" title="Sao siêu khổng lồ">Sao siêu khổng lồ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Luminous_blue_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="Luminous blue variable (trang không tồn tại)">Luminous blue variable</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=R_Coronae_Borealis_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="R Coronae Borealis variable (trang không tồn tại)">R Coronae Borealis</a> <small>(<a href="/w/index.php?title=DY_Persei_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="DY Persei variable (trang không tồn tại)">DY Persei</a>)</small></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sao_si%C3%AAu_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93_v%C3%A0ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sao siêu khổng lồ vàng (trang không tồn tại)">Sao siêu khổng lồ vàng</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Eruptive binary</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Double_periodic_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="Double periodic variable (trang không tồn tại)">Double periodic</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=FS_Canis_Majoris_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="FS Canis Majoris variable (trang không tồn tại)">FS Canis Majoris</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=RS_Canum_Venaticorum_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="RS Canum Venaticorum variable (trang không tồn tại)">RS Canum Venaticorum</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Other</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4i_sao_ch%C3%A1y&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngôi sao cháy (trang không tồn tại)">Cháy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gamma_Cassiopeiae_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gamma Cassiopeiae variable (trang không tồn tại)">Gamma Cassiopeiae</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lambda_Eridani_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lambda Eridani variable (trang không tồn tại)">Lambda Eridani</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_Wolf%E2%80%93Rayet" title="Sao Wolf–Rayet">Wolf–Rayet</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Cataclysmic_variable_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cataclysmic variable star (trang không tồn tại)">Cataclysmic</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=AM_Canum_Venaticorum_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="AM Canum Venaticorum star (trang không tồn tại)">AM Canum Venaticorum</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dwarf_nova&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dwarf nova (trang không tồn tại)">Dwarf nova</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Luminous_red_nova&action=edit&redlink=1" class="new" title="Luminous red nova (trang không tồn tại)">Luminous red nova</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%A2n_tinh" title="Tân tinh">Tân tinh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Polar_(star)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Polar (star) (trang không tồn tại)">Polar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Intermediate_polar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intermediate polar (trang không tồn tại)">Intermediate polar</a></li> <li><a href="/wiki/Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh" title="Siêu tân tinh">Siêu tân tinh</a> <ul><li><small><a href="/wiki/Hypernova" class="mw-redirect" title="Hypernova">Hypernova</a></small></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=SW_Sextantis_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="SW Sextantis variable (trang không tồn tại)">SW Sextantis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Symbiotic_star&action=edit&redlink=1" class="new" title="Symbiotic star (trang không tồn tại)">Symbiotic</a> <ul><li><small><a href="/w/index.php?title=Symbiotic_nova&action=edit&redlink=1" class="new" title="Symbiotic nova (trang không tồn tại)">Symbiotic nova</a></small></li> <li><small><a href="/w/index.php?title=Z_Andromedae_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="Z Andromedae variable (trang không tồn tại)">Z Andromedae</a></small></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Rotating</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Non-spherical</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Rotating_ellipsoidal_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rotating ellipsoidal variable (trang không tồn tại)">Rotating ellipsoidal</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Stellar spots</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=BY_Draconis_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="BY Draconis variable (trang không tồn tại)">BY Draconis</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_bi%E1%BA%BFn_quang" title="Sao biến quang">FK Comae Berenices</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Magnetic fields</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Alpha%C2%B2_Canum_Venaticorum_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alpha² Canum Venaticorum variable (trang không tồn tại)">Alpha² Canum Venaticorum</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_xung" title="Sao xung">Sao xung</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=SX_Arietis_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="SX Arietis variable (trang không tồn tại)">SX Arietis</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Sao_%C4%91%C3%B4i" title="Sao đôi">Eclipsing</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Algol_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="Algol variable (trang không tồn tại)">Algol</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_bi%E1%BA%BFn_quang_Beta_Lyrae" title="Sao biến quang Beta Lyrae">Beta Lyrae</a></li> <li><a href="/wiki/Sao_bi%E1%BA%BFn_quang" title="Sao biến quang">Quá cảnh và che khuất thiên thể</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=W_Ursae_Majoris_variable&action=edit&redlink=1" class="new" title="W Ursae Majoris variable (trang không tồn tại)">W Ursae Majoris</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div><b><span class="nowrap"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:He1523a.jpg" class="mw-file-description"><img alt="icon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/He1523a.jpg/20px-He1523a.jpg" decoding="async" width="14" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/He1523a.jpg/40px-He1523a.jpg 1.5x" data-file-width="180" data-file-height="207" /></a></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Sao" title="Cổng thông tin:Sao">Cổng thông tin Sao</a></b> * <a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_sao_bi%E1%BA%BFn_quang&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách sao biến quang (trang không tồn tại)">Danh sách</a></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313" /></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Siêu_tân_tinh" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022842" /><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh" title="Bản mẫu:Siêu tân tinh"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Siêu tân tinh (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Siêu tân tinh"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Siêu_tân_tinh" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh" title="Siêu tân tinh">Siêu tân tinh</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Các nhóm</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh_lo%E1%BA%A1i_Ia" title="Siêu tân tinh loại Ia">Loại Ia</a> (<a href="/wiki/Sao_Zombie" title="Sao Zombie">Iax</a>) | <a href="/w/index.php?title=Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh_lo%E1%BA%A1i_Ib_v%C3%A0_Ic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siêu tân tinh loại Ib và Ic (trang không tồn tại)">Loại Ib và Ic</a> | <a href="/wiki/Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh_lo%E1%BA%A1i_II" title="Siêu tân tinh loại II">Loại II (IIP, IIL, IIn và IIb)</a> | Siêu tân tinh siêu sáng | <a href="/wiki/Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh_gi%C3%A0u_calci" title="Siêu tân tinh giàu calci">Giàu calci</a> | <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_h%E1%BB%A3p_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n_si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh" title="Tổng hợp hạt nhân siêu tân tinh">Tổng hợp hạt nhân</a> (<a href="/wiki/Qu%C3%A1_tr%C3%ACnh_p" title="Quá trình p">Quá trình p</a> | <a href="/wiki/Qu%C3%A1_tr%C3%ACnh_r" title="Quá trình r">Quá trình r</a>) | <a href="/w/index.php?title=Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh_Neutrino&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siêu tân tinh Neutrino (trang không tồn tại)">Neutrino</a></div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="9" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:SN1994D.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/SN1994D.jpg/180px-SN1994D.jpg" decoding="async" width="180" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/SN1994D.jpg/270px-SN1994D.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/SN1994D.jpg/360px-SN1994D.jpg 2x" data-file-width="652" data-file-height="652" /></a></span><br /><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Artist%E2%80%99s_impression_of_a_gamma-ray_burst_and_supernova_powered_by_a_magnetar.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Artist%E2%80%99s_impression_of_a_gamma-ray_burst_and_supernova_powered_by_a_magnetar.jpg/250px-Artist%E2%80%99s_impression_of_a_gamma-ray_burst_and_supernova_powered_by_a_magnetar.jpg" decoding="async" width="180" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Artist%E2%80%99s_impression_of_a_gamma-ray_burst_and_supernova_powered_by_a_magnetar.jpg/330px-Artist%E2%80%99s_impression_of_a_gamma-ray_burst_and_supernova_powered_by_a_magnetar.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Artist%E2%80%99s_impression_of_a_gamma-ray_burst_and_supernova_powered_by_a_magnetar.jpg/500px-Artist%E2%80%99s_impression_of_a_gamma-ray_burst_and_supernova_powered_by_a_magnetar.jpg 2x" data-file-width="3276" data-file-height="3276" /></a></span><br /><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Cassiopeia_A_Spitzer_Crop.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Cassiopeia_A_Spitzer_Crop.jpg/180px-Cassiopeia_A_Spitzer_Crop.jpg" decoding="async" width="180" height="137" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Cassiopeia_A_Spitzer_Crop.jpg/270px-Cassiopeia_A_Spitzer_Crop.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Cassiopeia_A_Spitzer_Crop.jpg/360px-Cassiopeia_A_Spitzer_Crop.jpg 2x" data-file-width="2560" data-file-height="1949" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Liên quan</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh_g%E1%BA%A7n_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siêu tân tinh gần Trái Đất (trang không tồn tại)">Gần Trái Đất</a> | <a href="/w/index.php?title=Gi%E1%BA%A3_si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giả siêu tân tinh (trang không tồn tại)">Giả siêu tân tinh</a> | <a href="/wiki/C%E1%BB%B1c_si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh" title="Cực siêu tân tinh">Hypernova</a> | <a href="/wiki/Kilonova" title="Kilonova">Kilonova</a> | <a href="/w/index.php?title=Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh_quark&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siêu tân tinh quark (trang không tồn tại)">Siêu tân tinh quark</a> | <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Pulsar_kick" class="extiw" title="en:Pulsar kick">Pulsar kicks</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Cấu trúc</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=C%E1%BA%B7p_si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh_b%E1%BA%A5t_%E1%BB%95n_%C4%91%E1%BB%8Bnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cặp siêu tân tinh bất ổn định (trang không tồn tại)">Cặp bất ổn</a> | <a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%95ng_h%E1%BB%A3p_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n_t%E1%BA%A1i_si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tổng hợp hạt nhân tại siêu tân tinh (trang không tồn tại)">Tổng hợp hạt</a> | <a href="/w/index.php?title=Quy_tr%C3%ACnh_P&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quy trình P (trang không tồn tại)">Quy trình P</a> | <a href="/w/index.php?title=Quy_tr%C3%ACnh_R&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quy trình R (trang không tồn tại)">Quy trình R</a> | <a href="/wiki/Ch%E1%BB%9Bp_gamma" title="Chớp gamma">Chớp gamma</a> | <a href="/wiki/Ph%C3%A1t_n%E1%BB%95_carbon" title="Phát nổ carbon">Phát nổ carbon</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Tiền thân</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=Sao_bi%E1%BA%BFn_quang_xanh_lam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sao biến quang xanh lam (trang không tồn tại)">Biến quang xanh</a> | <a href="/wiki/Sao_Wolf%E2%80%93Rayet" title="Sao Wolf–Rayet">Sao WR</a> | <a href="/wiki/Sao_si%C3%AAu_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93" title="Sao siêu khổng lồ">Siêu khổng lồ</a> | (<a href="/w/index.php?title=Sao_si%C3%AAu_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93_xanh_lam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sao siêu khổng lồ xanh lam (trang không tồn tại)">Xanh lam</a> | <a href="/wiki/Sao_si%C3%AAu_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93_%C4%91%E1%BB%8F" title="Sao siêu khổng lồ đỏ">Đỏ</a> | <a href="/w/index.php?title=Sao_si%C3%AAu_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93_v%C3%A0ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sao siêu khổng lồ vàng (trang không tồn tại)">Vàng</a>) | <a href="/wiki/Sao_c%E1%BB%B1c_si%C3%AAu_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93" title="Sao cực siêu khổng lồ">Cực siêu khổng lồ</a> | (<a href="/w/index.php?title=Sao_c%E1%BB%B1c_si%C3%AAu_kh%E1%BB%95ng_l%E1%BB%93_v%C3%A0ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sao cực siêu khổng lồ vàng (trang không tồn tại)">Vàng</a>) | <a href="/wiki/Sao_l%C3%B9n_tr%E1%BA%AFng" title="Sao lùn trắng">Sao lùn trắng</a> (<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sao_l%C3%B9n_tr%E1%BA%AFng" title="Bản mẫu:Sao lùn trắng">Liên quan</a>)</div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Tàn tích</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/T%C3%A0n_t%C3%ADch_si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh" title="Tàn tích siêu tân tinh">Tàn tích</a> | <a href="/wiki/Sao_neutron" title="Sao neutron">Sao neutron</a> | (<a href="/wiki/Sao_xung" title="Sao xung">Sao xung</a> | <a href="/wiki/Sao_t%E1%BB%AB" title="Sao từ">Sao từ</a> | <a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sao_Neutron&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bản mẫu:Sao Neutron (trang không tồn tại)">Liên quan</a>) | <a href="/wiki/L%E1%BB%97_%C4%91en_sao" title="Lỗ đen sao">Lỗ đen khối lượng sao</a> (<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%97_%C4%91en" title="Bản mẫu:Lỗ đen">Liên quan</a>) | <a href="/wiki/Sao_%C4%91%E1%BA%B7c" title="Sao đặc">Sao đặc</a> | <a href="/w/index.php?title=Si%C3%AAu_bong_b%C3%B3ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siêu bong bóng (trang không tồn tại)">Siêu bong bóng</a> | (<a href="/wiki/Sao_quark" title="Sao quark">Sao quark</a> | <a href="/w/index.php?title=Sao_ngo%E1%BA%A1i_lai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sao ngoại lai (trang không tồn tại)">Sao ngoại lai</a>)</div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Phát hiện</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Kh%C3%A1ch_tinh" title="Khách tinh">Khách tinh</a> | <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_quan_s%C3%A1t_si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử quan sát siêu tân tinh (trang không tồn tại)">Lịch sử quan sát siêu tân tinh</a> | <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_nghi%C3%AAn_c%E1%BB%A9u_sao_l%C3%B9n_tr%E1%BA%AFng,_sao_neutron_v%C3%A0_si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử nghiên cứu sao lùn trắng, sao neutron và siêu tân tinh (trang không tồn tại)">Lịch sử nghiên cứu sao lùn trắng, sao neutron và siêu tân tinh</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Danh sách</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh" title="Danh sách siêu tân tinh">Danh sách</a> | <a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_t%C3%A0n_t%C3%ADch_si%C3%AAu_t%C3%A2n_t%C3%ADch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách tàn tích siêu tân tích (trang không tồn tại)">Tàn tích</a> | <a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_%E1%BB%A9ng_c%E1%BB%AD_vi%C3%AAn_si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách ứng cử viên siêu tân tinh (trang không tồn tại)">Ứng cử viên</a> | <a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_sao_n%E1%BA%B7ng_nh%E1%BA%A5t" title="Danh sách sao nặng nhất">Sao nặng</a> | <a href="/w/index.php?title=Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh_trong_khoa_h%E1%BB%8Dc_vi%E1%BB%85n_t%C6%B0%E1%BB%9Fng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siêu tân tinh trong khoa học viễn tưởng (trang không tồn tại)">Viễn tưởng</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Đáng chú ý</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=V%C3%B2ng_Barnard&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vòng Barnard (trang không tồn tại)">Vòng Barnard</a> | <a href="/wiki/Cassiopeia_A" title="Cassiopeia A">Cassiopeia A</a> | <a href="/wiki/SN_1054" title="SN 1054">SN 1054</a> (<a href="/wiki/Tinh_v%C3%A2n_Con_Cua" title="Tinh vân Con Cua">Tinh vân Con Cua</a>) | <a href="/w/index.php?title=SN_1572&action=edit&redlink=1" class="new" title="SN 1572 (trang không tồn tại)">SN Tycho</a> | <a href="/w/index.php?title=Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh_Kepler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siêu tân tinh Kepler (trang không tồn tại)">SN Kepler</a> | <a href="/wiki/SN_1987A" title="SN 1987A">SN 1987A</a> | <a href="/wiki/SN_185" title="SN 185">SN 185</a> | <a href="/wiki/SN_1006" title="SN 1006">SN 1006</a> | <a href="/w/index.php?title=SN_2003fg&action=edit&redlink=1" class="new" title="SN 2003fg (trang không tồn tại)">SN 2003fg</a> | <a href="/wiki/Di_t%C3%ADch_si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh_G1.9%2B0.3" class="mw-redirect" title="Di tích siêu tân tinh G1.9+0.3">Di tích SN G1.9+0.3</a> | <a href="/w/index.php?title=SN_2007bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="SN 2007bi (trang không tồn tại)">SN 2007bi</a> | <a href="/w/index.php?title=SN_2014J&action=edit&redlink=1" class="new" title="SN 2014J (trang không tồn tại)">SN 2014J</a> | <a href="/w/index.php?title=SN_Refsdal&action=edit&redlink=1" class="new" title="SN Refsdal (trang không tồn tại)">SN Refsdal</a> | <a href="/wiki/ASASSN-15lh" title="ASASSN-15lh">ASASSN-15lh</a> | <a href="/w/index.php?title=T%C3%A0n_t%C3%ADch_si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh_Vela&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tàn tích siêu tân tinh Vela (trang không tồn tại)">SN Vela</a> |</div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Nghiên cứu</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=D%E1%BB%B1_%C3%A1n_V%C5%A9_tr%E1%BB%A5_h%E1%BB%8Dc_v%E1%BB%81_Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dự án Vũ trụ học về Siêu tân tinh (trang không tồn tại)">Dự án SCP</a> | <a href="/w/index.php?title=Nh%C3%B3m_t%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm_Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh_c%C3%B3_h%E1%BB%87_s%E1%BB%91_Z_cao&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhóm tìm kiếm Siêu tân tinh có hệ số Z cao (trang không tồn tại)">High-z</a> | <a href="/w/index.php?title=D%E1%BB%B1_%C3%A1n_Nghi%C3%AAn_c%E1%BB%A9u_Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh_Texas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dự án Nghiên cứu Siêu tân tinh Texas (trang không tồn tại)">Texas</a> | <a href="/w/index.php?title=D%E1%BB%B1_%C3%A1n_Nghi%C3%AAn_c%E1%BB%A9u_C%E1%BA%ADn_Si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dự án Nghiên cứu Cận Siêu tân tinh (trang không tồn tại)">SNfactory</a> | <a href="/w/index.php?title=D%E1%BB%B1_%C3%A1n_Nghi%C3%AAn_c%E1%BB%A9u_di_t%C3%ADch_si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dự án Nghiên cứu di tích siêu tân tinh (trang không tồn tại)">SNLS</a> | <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_c%E1%BA%A3nh_b%C3%A1o_si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh_s%E1%BB%9Bm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ thống cảnh báo siêu tân tinh sớm (trang không tồn tại)">Hệ thống cảnh báo siêu tân tinh sớm</a> | <a href="/w/index.php?title=D%E1%BB%B1_%C3%A1n_kh%E1%BA%A3o_s%C3%A1t_si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh_v%C3%A0_ti%E1%BB%83u_h%C3%A0nh_tinh_t%E1%BA%A1i_Monte_Agliale&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dự án khảo sát siêu tân tinh và tiểu hành tinh tại Monte Agliale (trang không tồn tại)">Dự án khảo sát siêu tân tinh và tiểu hành tinh tại Monte Agliale</a> | <br /><a href="/w/index.php?title=V%E1%BB%87_tinh_th%C4%83m_d%C3%B2_si%C3%AAu_t%C3%A2n_tinh_v%C3%A0_s%E1%BB%B1_gia_t%E1%BB%91c_d%C3%A3n_n%E1%BB%9F_c%E1%BB%A7a_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vệ tinh thăm dò siêu tân tinh và sự gia tốc dãn nở của vũ trụ (trang không tồn tại)">Vệ tinh thăm dò siêu tân tinh và sự gia tốc dãn nở của vũ trụ</a> | <a href="/wiki/Kh%E1%BA%A3o_s%C3%A1t_B%E1%BA%A7u_tr%E1%BB%9Di_K%E1%BB%B9_thu%E1%BA%ADt_s%E1%BB%91_Sloan" title="Khảo sát Bầu trời Kỹ thuật số Sloan">Khảo sát siêu tân tinh ở dự án Sloan</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sdss.org/supernova/aboutsupernova.html"><small><i>The SDSS Supernova Survey</i></small></a></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313" /></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Lịch_sử_Vĩ_mô" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="text-align:center;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022842" /><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Big_History" title="Bản mẫu:Big History"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Big_History&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Big History (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Big_History" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Big History"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Lịch_sử_Vĩ_mô" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_V%C4%A9_m%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử Vĩ mô (trang không tồn tại)">Lịch sử Vĩ mô</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="text-align:center;;width:1%">Các chủ đề</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5" title="Lịch sử vũ trụ">Lịch sử vũ trụ</a></li> <li><a href="/wiki/V%C5%A9_tr%E1%BB%A5_h%E1%BB%8Dc" title="Vũ trụ học">Sự tiến hóa của vũ trụ</a></li> <li><a href="/wiki/V%C5%A9_tr%E1%BB%A5_h%E1%BB%8Dc_v%E1%BA%ADt_l%C3%BD" title="Vũ trụ học vật lý">Vũ trụ học vật lý</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ni%C3%AAn_%C4%91%E1%BA%A1i_s%C3%A2u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Niên đại sâu (trang không tồn tại)">Niên đại sâu</a></li> <li><a href="/wiki/Ni%C3%AAn_%C4%91%E1%BA%A1i_%C4%91%E1%BB%8Ba_ch%E1%BA%A5t" title="Niên đại địa chất">Niên đại địa chất</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nguy%C3%AAn_l%C3%BD_Goldilocks&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nguyên lý Goldilocks (trang không tồn tại)">Nguyên lý Goldilocks</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%ADnh_hi%E1%BB%87n_%C4%91%E1%BA%A1i" title="Tính hiện đại">Tính hiện đại</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="text-align:center;;width:1%">Tám ngưỡng</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li>1: <b>Sự sáng tạo</b> - <a href="/wiki/V%E1%BB%A5_N%E1%BB%95_L%E1%BB%9Bn" title="Vụ Nổ Lớn">Vụ Nổ Lớn</a> và <a href="/w/index.php?title=Ngu%E1%BB%93n_g%E1%BB%91c_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nguồn gốc vũ trụ học (trang không tồn tại)">nguồn gốc vũ trụ học</a></li> <li>2: <b>Tinh tú</b> - <a class="mw-selflink-fragment" href="#Sự_hình_thành_và_tiến_hóa">sự hình thành sao</a></li> <li>3: <b>Nguyên tố</b> - <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_h%E1%BB%A3p_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n_sao" title="Tổng hợp hạt nhân sao">tổng hợp hạt nhân</a> trong <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_sao" title="Tiến hóa sao">các vì sao đang chết</a></li> <li>4: <b>Hành tinh</b> - <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt_tinh_v%C3%A2n" title="Giả thuyết tinh vân">Sự hình thành các hành tinh</a></li> <li>5: <b>Sự sống</b> - <a href="/wiki/Ph%C3%A1t_sinh_phi_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Phát sinh phi sinh học">phát sinh phi sinh học</a> và <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Tiến hóa">sự tiến hóa của sự sống</a></li> <li>6: <b>Loài người</b> - sự phát triển của <i><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_lo%C3%A0i_ng%C6%B0%E1%BB%9Di" class="mw-redirect" title="Tiến hóa của loài người">Homo sapiens</a></i> <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_ti%E1%BB%81n_s%E1%BB%AD" title="Thời tiền sử">Thời đại đồ đá</a></li></ul></li> <li>7: <b>Nông nghiệp</b> - <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_%C4%90%E1%BB%93_%C4%91%C3%A1_m%E1%BB%9Bi" class="mw-redirect" title="Cách mạng Đồ đá mới">cách mạng Nông nghiệp</a></li> <li>8: <b>Tính hiện đại</b> - <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_hi%E1%BB%87n_%C4%91%E1%BA%A1i" title="Lịch sử hiện đại">kỷ nguyên hiện đại</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="text-align:center;;width:1%">Khoa giáo <br />dựa trên <br />nền tảng <br />trực tuyến</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/D%E1%BB%B1_%C3%A1n_L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_V%C4%A9_%C4%91%E1%BA%A1i" title="Dự án Lịch sử Vĩ đại">Dự án Lịch sử Vĩ đại</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=ChronoZoom&action=edit&redlink=1" class="new" title="ChronoZoom (trang không tồn tại)">ChronoZoom</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="text-align:center;;width:1%">Nhân vật</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Walter_Alvarez&action=edit&redlink=1" class="new" title="Walter Alvarez (trang không tồn tại)">Walter Alvarez</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cynthia_Stokes_Brown&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cynthia Stokes Brown (trang không tồn tại)">Cynthia Stokes Brown</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Eric_Chaisson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eric Chaisson (trang không tồn tại)">Eric Chaisson</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=David_Christian_(s%E1%BB%AD_gia)&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Christian (sử gia) (trang không tồn tại)">David Christian</a></li> <li><a href="/wiki/Carl_Sagan" title="Carl Sagan">Carl Sagan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Graeme_Snooks&action=edit&redlink=1" class="new" title="Graeme Snooks (trang không tồn tại)">Graeme Snooks</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="text-align:center;;width:1%">Liên quan</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/w/index.php?title=Big_History_(lo%E1%BA%A1t_truy%E1%BB%81n_h%C3%ACnh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Big History (loạt truyền hình) (trang không tồn tại)">Big History</a></i> (2013)</li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div style="height: 28px; clear: both; margin: 1em 0 0.5em 0; border-width: 1px; border-style: solid; border-color: #003399; background-color: #CEDAF2; color: #000000; line-height: 1.25"> <table width="100%" rules="none" border="0" cellspacing="0" cellpadding="2" style="background: transparent;"> <tbody><tr> <td valign="middle" style="padding-right:4px"><span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Crystal_Project_konquest.png/40px-Crystal_Project_konquest.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Crystal_Project_konquest.png/60px-Crystal_Project_konquest.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /></span></span></td> <td width="100%"><b><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Thi%C3%AAn_v%C4%83n_h%E1%BB%8Dc" title="Cổng thông tin:Thiên văn học">Chủ đề Thiên văn học</a></b> </td> </tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313" /></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="Tiêu_đề_chuẩn_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q523#identifiers&#124;class=noprint&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Tiêu_đề_chuẩn_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q523#identifiers&#124;class=noprint&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ki%E1%BB%83m_so%C3%A1t_t%C3%ADnh_nh%E1%BA%A5t_qu%C3%A1n" title="Kiểm soát tính nhất quán">Tiêu đề chuẩn</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q523#identifiers" title="Sửa dữ liệu tại Wikidata"><img alt="Sửa dữ liệu tại Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Qu%E1%BB%91c_gia_Ph%C3%A1p" title="Thư viện Quốc gia Pháp">BNF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11936921c">cb11936921c</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11936921c">(data)</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4057342-4">4057342-4</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/LCCN" title="LCCN">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85127415">sh85127415</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NDL_(identifier)" class="extiw" title="en:NDL (identifier)">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00566683">00566683</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NKC_(identifier)" class="extiw" title="en:NKC (identifier)">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph114733&CON_LNG=ENG">ph114733</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/%C4%B0sl%C3%A2m_Ansiklopedisi" class="extiw" title="en:İslâm Ansiklopedisi">TDVİA</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://islamansiklopedisi.org.tr/yildiz">yildiz</a></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <p class="mw-empty-elt"> </p>    </div><noscript><img src="https://auth.wikimedia.org/loginwiki/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Sao&oldid=73406354">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Sao&oldid=73406354</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_DOI_kh%C3%B4ng_ho%E1%BA%A1t_%C4%91%E1%BB%99ng_t%C3%ADnh_%C4%91%E1%BA%BFn_2010&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Quản lý CS1: DOI không hoạt động tính đến 2010 (trang không tồn tại)">Quản lý CS1: DOI không hoạt động tính đến 2010</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Sao" title="Thể loại:Sao">Sao</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Thu%E1%BA%ADt_ng%E1%BB%AF_thi%C3%AAn_v%C4%83n_h%E1%BB%8Dc" title="Thể loại:Thuật ngữ thiên văn học">Thuật ngữ thiên văn học</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_%C3%A1nh_s%C3%A1ng" title="Thể loại:Nguồn ánh sáng">Nguồn ánh sáng</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Thi%C3%AAn_v%C4%83n_h%E1%BB%8Dc_sao" title="Thể loại:Thiên văn học sao">Thiên văn học sao</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Kh%C3%A1i_ni%E1%BB%87m_thi%C3%AAn_v%C4%83n_h%E1%BB%8Dc" title="Thể loại:Khái niệm thiên văn học">Khái niệm thiên văn học</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Thể loại ẩn: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n" title="Thể loại:Bài cơ bản">Bài cơ bản</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Hatnote_tr%E1%BB%8F_%C4%91%E1%BA%BFn_m%E1%BB%99t_trang_kh%C3%B4ng_t%E1%BB%93n_t%E1%BA%A1i" title="Thể loại:Bài viết có bản mẫu Hatnote trỏ đến một trang không tồn tại">Bài viết có bản mẫu Hatnote trỏ đến một trang không tồn tại</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_BNF" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng BNF">Bài viết chứa nhận dạng BNF</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_GND" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng GND">Bài viết chứa nhận dạng GND</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_LCCN" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng LCCN">Bài viết chứa nhận dạng LCCN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NDL" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NDL">Bài viết chứa nhận dạng NDL</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NKC" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NKC">Bài viết chứa nhận dạng NKC</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_TDV%C4%B0A" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng TDVİA">Bài viết chứa nhận dạng TDVİA</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc" title="Thể loại:Bài viết chọn lọc">Bài viết chọn lọc</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_thi%C3%AAn_v%C4%83n_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc" title="Thể loại:Bài viết thiên văn chọn lọc">Bài viết thiên văn chọn lọc</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 5 tháng 4 năm 2025, 23:43.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Sao&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Sao</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>234 ngôn ngữ</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Thêm đề tài</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6f7c94ff49-dcsgr","wgBackendResponseTime":257,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.310","walltime":"1.519","ppvisitednodes":{"value":8176,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":392180,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1269,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":15,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":24,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":560162,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":500},"timingprofile":["100.00% 1163.939 1 -total"," 63.32% 737.055 2 Bản_mẫu:Tham_khảo"," 25.40% 295.678 57 Bản_mẫu:Chú_thích_web"," 17.44% 202.975 45 Bản_mẫu:Chú_thích_tạp_chí"," 8.56% 99.595 7 Bản_mẫu:Hộp_điều_hướng"," 8.12% 94.562 22 Bản_mẫu:Chú_thích_sách"," 6.74% 78.419 1 Bản_mẫu:Sao"," 6.67% 77.685 20 Bản_mẫu:Chú_thích_báo"," 4.72% 54.949 1 Bản_mẫu:Thể_loại_Commons_nội_dòng"," 4.61% 53.631 1 Bản_mẫu:Dự_án_liên_quan_nội_dòng"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.799","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5577846,"limit":52428800},"limitreport-logs":"table#1 {\n [\"size\"] = \"tiny\",\n}\ntable#1 {\n [\"size\"] = \"tiny\",\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-5d757f95b5-lpnxb","timestamp":"20250409194756","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Sao","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/Sao","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q523","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q523","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-03-17T10:08:25Z","dateModified":"2025-04-05T23:43:22Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/b\/b4\/The_Sun_by_the_Atmospheric_Imaging_Assembly_of_NASA%27s_Solar_Dynamics_Observatory_-_20100819.jpg","headline":"thi\u00ean th\u1ec3 plasma s\u00e1ng c\u00f3 kh\u1ed1i l\u01b0\u1ee3ng l\u1edbn \u0111\u01b0\u1ee3c gi\u1eef b\u1edfi l\u1ef1c h\u1ea5p d\u1eabn"}</script> </body> </html>