CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>روش علمی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"416f0ae8-b20d-4e98-98a4-19252d7c5da0","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"روش_علمی","wgTitle":"روش علمی","wgCurRevisionId":40076294,"wgRevisionId":40076294,"wgArticleId":395824,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی","صفحه‌هایی که از یادکرد وب با پارامتر وضعیت پیوند استفاده می‌کنند","مقاله‌های دارای واژگان به زبان فرانسوی","مقاله‌های دارای واژگان به زبان عبری", "مقاله‌های دارای واژگان به زبان لاتین","مقاله‌های دارای پیوند با میان‌ویکی","طرح آزمایش","روش علمی","انقلاب علمی","تجربه‌گرایی","چارلز سندرز پرس","مطالعات علم"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"روش_علمی","wgRelevantArticleId":395824,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false, "wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q46857","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="روش علمی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-روش_علمی rootpage-روش_علمی skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%B1%D9%88%D8%B4+%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%B1%D9%88%D8%B4+%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%B1%D9%88%D8%B4+%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%B1%D9%88%D8%B4+%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-تاریخچه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#تاریخچه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>تاریخچه</span> </div> </a> <ul id="toc-تاریخچه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-روند_روش_علمی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#روند_روش_علمی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>روند روش علمی</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-روند_روش_علمی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های روند روش علمی</span> </button> <ul id="toc-روند_روش_علمی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-فرآیند_کلی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#فرآیند_کلی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۱</span> <span>فرآیند کلی</span> </div> </a> <ul id="toc-فرآیند_کلی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ساختن_سؤال" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ساختن_سؤال"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۲</span> <span>ساختن سؤال</span> </div> </a> <ul id="toc-ساختن_سؤال-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-فرضیه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#فرضیه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۳</span> <span>فرضیه</span> </div> </a> <ul id="toc-فرضیه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پیش_بینی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#پیش_بینی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۴</span> <span>پیش بینی</span> </div> </a> <ul id="toc-پیش_بینی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-آزمایش" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#آزمایش"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۵</span> <span>آزمایش</span> </div> </a> <ul id="toc-آزمایش-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-نتیجه_گیری" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#نتیجه_گیری"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۶</span> <span>نتیجه گیری</span> </div> </a> <ul id="toc-نتیجه_گیری-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-معرفی_نتایج:" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#معرفی_نتایج:"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۶.۱</span> <span>معرفی نتایج:</span> </div> </a> <ul id="toc-معرفی_نتایج:-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تفسیر_نتایج:" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#تفسیر_نتایج:"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۶.۲</span> <span>تفسیر نتایج:</span> </div> </a> <ul id="toc-تفسیر_نتایج:-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-استنتاج‌ها:" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#استنتاج‌ها:"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۶.۳</span> <span>استنتاج‌ها:</span> </div> </a> <ul id="toc-استنتاج‌ها:-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-محدودیت‌ها_و_پیشنهادات:" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#محدودیت‌ها_و_پیشنهادات:"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۶.۴</span> <span>محدودیت‌ها و پیشنهادات:</span> </div> </a> <ul id="toc-محدودیت‌ها_و_پیشنهادات:-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تأیید_یا_رد_فرضیات:" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#تأیید_یا_رد_فرضیات:"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۶.۵</span> <span>تأیید یا رد فرضیات:</span> </div> </a> <ul id="toc-تأیید_یا_رد_فرضیات:-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ویژگی_های_روش_علمی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ویژگی_های_روش_علمی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>ویژگی های روش علمی</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ویژگی_های_روش_علمی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های ویژگی های روش علمی</span> </button> <ul id="toc-ویژگی_های_روش_علمی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-تکرارپذیری" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#تکرارپذیری"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۱</span> <span>تکرارپذیری</span> </div> </a> <ul id="toc-تکرارپذیری-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-کنترل_شده_بودن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#کنترل_شده_بودن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۲</span> <span>کنترل شده بودن</span> </div> </a> <ul id="toc-کنترل_شده_بودن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-بر_اساس_دانش_علمی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#بر_اساس_دانش_علمی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۳</span> <span>بر اساس دانش علمی</span> </div> </a> <ul id="toc-بر_اساس_دانش_علمی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">روش علمی</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۹۰ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-90" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۹۰ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Wetenskaplike_metode" title="Wetenskaplike metode–آفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="Wetenskaplike metode" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="آفریکانس" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B3%E1%8B%AD%E1%8A%95%E1%88%B3%E1%8B%8A_%E1%8B%98%E1%8B%B4" title="ሳይንሳዊ ዘዴ–امهری" lang="am" hreflang="am" data-title="ሳይንሳዊ ዘዴ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="امهری" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Metodo_cientifico" title="Metodo cientifico–آراگونی" lang="an" hreflang="an" data-title="Metodo cientifico" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="آراگونی" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%86%D9%87%D8%AC_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%8A" title="منهج علمي–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="منهج علمي" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/M%C3%A9todu_cient%C3%ADficu" title="Métodu científicu–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Métodu científicu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Elmi_metod" title="Elmi metod–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Elmi metod" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Siyentipikong_paagi" title="Siyentipikong paagi–Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Siyentipikong paagi" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%B4" title="Навуковы метад–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Навуковы метад" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D0%BC%D1%8D%D1%82%D0%B0%D0%B4" title="Навуковы мэтад–بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Навуковы мэтад" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%BD_%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%B4" title="Научен метод–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Научен метод" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%87%E0%A4%82%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%AB%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%A5%E0%A4%A1" title="साइंटिफिक मेथड–Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="साइंटिफिक मेथड" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A7%88%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%9E%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AA%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A6%A4%E0%A6%BF" title="বৈজ্ঞানিক পদ্ধতি–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="বৈজ্ঞানিক পদ্ধতি" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Nau%C4%8Dna_metoda" title="Naučna metoda–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Naučna metoda" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/M%C3%A8tode_cient%C3%ADfic" title="Mètode científic–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Mètode científic" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AA%DB%86%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="میتۆدی زانستی–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="میتۆدی زانستی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/V%C4%9Bdeck%C3%A1_metoda" title="Vědecká metoda–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Vědecká metoda" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%C4%82%D1%81%D0%BB%C4%83%D1%85_%D0%BC%D0%B5%D1%81%D0%BB%D0%B5%D1%87%C4%95" title="Ăслăх меслечĕ–چوواشی" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Ăслăх меслечĕ" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="چوواشی" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Dull_gwyddonol" title="Dull gwyddonol–ولزی" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Dull gwyddonol" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ولزی" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Naturvidenskabelig_metode" title="Naturvidenskabelig metode–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Naturvidenskabelig metode" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%80%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%BC%CE%AD%CE%B8%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CF%82" title="Επιστημονική μέθοδος–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Επιστημονική μέθοδος" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Scientific_method" title="Scientific method–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Scientific method" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالهٔ خوب"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Scienca_metodo" title="Scienca metodo–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Scienca metodo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/M%C3%A9todo_cient%C3%ADfico" title="Método científico–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Método científico" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Teaduslik_meetod" title="Teaduslik meetod–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Teaduslik meetod" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Metodo_zientifiko" title="Metodo zientifiko–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Metodo zientifiko" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Tutkimusote" title="Tutkimusote–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Tutkimusote" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/M%C3%A9thode_scientifique" title="Méthode scientifique–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Méthode scientifique" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/M%C3%A8toda_scientifica" title="Mètoda scientifica–آرپیتان" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Mètoda scientifica" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="آرپیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Modh_eola%C3%ADochta" title="Modh eolaíochta–ایرلندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Modh eolaíochta" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ایرلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/M%C3%A9tod_syantifik" title="Métod syantifik–Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Métod syantifik" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/M%C3%A9todo_cient%C3%ADfico" title="Método científico–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Método científico" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="مقالهٔ برگزیده"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%A9%D7%99%D7%98%D7%94_%D7%94%D7%9E%D7%93%D7%A2%D7%99%D7%AA" title="השיטה המדעית–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="השיטה המדעית" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%88%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A7%E0%A4%BF" title="वैज्ञानिक विधि–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="वैज्ञानिक विधि" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Znanstvena_metoda" title="Znanstvena metoda–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Znanstvena metoda" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Tudom%C3%A1nyos_m%C3%B3dszer" title="Tudományos módszer–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Tudományos módszer" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Methodo_scientific" title="Methodo scientific–اینترلینگوا" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Methodo scientific" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="اینترلینگوا" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Metode_ilmiah" title="Metode ilmiah–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Metode ilmiah" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Metode_scientific" title="Metode scientific–اکسیدنتال" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Metode scientific" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="اکسیدنتال" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Ciencala_metodo" title="Ciencala metodo–ایدو" lang="io" hreflang="io" data-title="Ciencala metodo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ایدو" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/V%C3%ADsindaleg_a%C3%B0fer%C3%B0" title="Vísindaleg aðferð–ایسلندی" lang="is" hreflang="is" data-title="Vísindaleg aðferð" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ایسلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Metodo_scientifico" title="Metodo scientifico–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Metodo scientifico" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%A6%E7%9A%84%E6%96%B9%E6%B3%95" title="科学的方法–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="科学的方法" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Sayantifik_metod" title="Sayantifik metod–Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Sayantifik metod" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Paricara_%C3%A8lmiah" title="Paricara èlmiah–جاوه‌ای" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Paricara èlmiah" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="جاوه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Tarrayt_tusnant" title="Tarrayt tusnant–قبایلی" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Tarrayt tusnant" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="قبایلی" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%92%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D0%BC%D0%B8_%D3%99%D0%B4%D1%96%D1%81" title="Ғылыми әдіс–قزاقی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Ғылыми әдіс" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="قزاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%80%E1%9E%B6%E1%9E%9A%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%9C%E1%9E%87%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%9C%E1%9E%94%E1%9F%82%E1%9E%94%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%9A" title="ការស្រាវជ្រាវបែបវិទ្យាសាស្ត្រ–خمری" lang="km" hreflang="km" data-title="ការស្រាវជ្រាវបែបវិទ្យាសាស្ត្រ" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="خمری" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B5%E0%B3%88%E0%B2%9C%E0%B3%8D%E0%B2%9E%E0%B2%BE%E0%B2%A8%E0%B2%BF%E0%B2%95_%E0%B2%B5%E0%B2%BF%E0%B2%A7%E0%B2%BE%E0%B2%A8" title="ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಧಾನ–کانارا" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಧಾನ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="کانارا" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالهٔ خوب"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B3%BC%ED%95%99%EC%A0%81_%EB%B0%A9%EB%B2%95" title="과학적 방법–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="과학적 방법" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Methodus_scientifica" title="Methodus scientifica–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="Methodus scientifica" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Mokslinis_metodas" title="Mokslinis metodas–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Mokslinis metodas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Zin%C4%81tnisk%C4%81_metode" title="Zinātniskā metode–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Zinātniskā metode" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Metode_ilmiah" title="Metode ilmiah–مینانگ‌کابویی" lang="min" hreflang="min" data-title="Metode ilmiah" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="مینانگ‌کابویی" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%BD_%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%B4" title="Научен метод–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Научен метод" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B6%E0%B4%BE%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%80%E0%B4%AF_%E0%B4%B8%E0%B4%AE%E0%B5%80%E0%B4%AA%E0%B4%A8%E0%B4%82" title="ശാസ്ത്രീയ സമീപനം–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ശാസ്ത്രീയ സമീപനം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B8%D0%BD%D0%B6%D0%BB%D1%8D%D1%85_%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD%D1%8B_%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0" title="Шинжлэх ухааны арга–مغولی" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Шинжлэх ухааны арга" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="مغولی" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Kaedah_saintifik" title="Kaedah saintifik–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Kaedah saintifik" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Metodu_xjentifiku" title="Metodu xjentifiku–مالتی" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Metodu xjentifiku" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="مالتی" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%95%E1%80%B9%E1%80%95%E1%80%B6%E1%80%94%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%BB_%E1%80%94%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9C%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8" title="သိပ္ပံနည်းကျ နည်းလမ်း–برمه‌ای" lang="my" hreflang="my" data-title="သိပ္ပံနည်းကျ နည်းလမ်း" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="برمه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%88%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%A4%E0%A4%B5%E0%A4%83" title="वैज्ञानिक तवः–نواریایی" lang="new" hreflang="new" data-title="वैज्ञानिक तवः" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="نواریایی" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Met%C3%B2de_scientific" title="Metòde scientific–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Metòde scientific" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%97%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%A8%E0%A8%95_%E0%A8%A4%E0%A8%B0%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%BE" title="ਵਿਗਿਆਨਕ ਤਰੀਕਾ–پنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਵਿਗਿਆਨਕ ਤਰੀਕਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pih mw-list-item"><a href="https://pih.wikipedia.org/wiki/Saientifik_methud" title="Saientifik methud–Norfuk / Pitkern" lang="pih" hreflang="pih" data-title="Saientifik methud" data-language-autonym="Norfuk / Pitkern" data-language-local-name="Norfuk / Pitkern" class="interlanguage-link-target"><span>Norfuk / Pitkern</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Metoda_badawcza" title="Metoda badawcza–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Metoda badawcza" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%8A_%D9%85%DB%90%D8%AA%D9%88%D8%AF" title="علمي مېتود–پشتو" lang="ps" hreflang="ps" data-title="علمي مېتود" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="پشتو" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/M%C3%A9todo_cient%C3%ADfico" title="Método científico–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Método científico" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Metod%C4%83_%C8%99tiin%C8%9Bific%C4%83" title="Metodă științifică–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Metodă științifică" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%B4" title="Научный метод–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Научный метод" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Scienteefic_method" title="Scienteefic method–اسکاتلندی" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Scienteefic method" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%86%D8%B3%D9%8A_%D8%B7%D8%B1%D9%8A%D9%82%D9%88" title="سائنسي طريقو–سندی" lang="sd" hreflang="sd" data-title="سائنسي طريقو" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="سندی" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Nau%C4%8Dna_metoda" title="Naučna metoda–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Naučna metoda" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B6%AD%E0%B7%8A%E0%B6%B8%E0%B6%9A_%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B6%B8%E0%B6%BA" title="විද්‍යාත්මක ක්‍රමය–سینهالی" lang="si" hreflang="si" data-title="විද්‍යාත්මක ක්‍රමය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="سینهالی" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Scientific_method" title="Scientific method–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Scientific method" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Vedeck%C3%A1_met%C3%B3da" title="Vedecká metóda–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Vedecká metóda" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Znanstvena_metoda" title="Znanstvena metoda–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Znanstvena metoda" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Metoda_shkencore" title="Metoda shkencore–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Metoda shkencore" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/Nau%C4%8Dna_metoda" title="Naučna metoda–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Naučna metoda" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Vetenskaplig_metod" title="Vetenskaplig metod–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Vetenskaplig metod" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%85%E0%AE%B1%E0%AE%BF%E0%AE%B5%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%B2%E0%AF%8D_%E0%AE%85%E0%AE%B1%E0%AE%BF%E0%AE%B5%E0%AF%81_%E0%AE%B5%E0%AE%B4%E0%AE%BF" title="அறிவியல் அறிவு வழி–تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="அறிவியல் அறிவு வழி" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%9A%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%9A%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%98%E0%B8%B5%E0%B9%81%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C" title="ระเบียบวิธีแบบวิทยาศาสตร์–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="ระเบียบวิธีแบบวิทยาศาสตร์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Pamamaraang_makaagham" title="Pamamaraang makaagham–تاگالوگی" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Pamamaraang makaagham" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="تاگالوگی" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Bilimsel_y%C3%B6ntem" title="Bilimsel yöntem–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Bilimsel yöntem" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%B9_%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%B4" title="Науковий метод–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Науковий метод" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%86%D8%B3%DB%8C_%D8%B7%D8%B1%DB%8C%D9%82%DB%81" title="سائنسی طریقہ–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="سائنسی طریقہ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ph%C6%B0%C6%A1ng_ph%C3%A1p_khoa_h%E1%BB%8Dc" title="Phương pháp khoa học–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Phương pháp khoa học" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Siyentipiko_nga_paagi" title="Siyentipiko nga paagi–وارایی" lang="war" hreflang="war" data-title="Siyentipiko nga paagi" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="وارایی" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%A6%E6%96%B9%E6%B3%95" title="科学方法–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="科学方法" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%A6%E6%96%B9%E6%B3%95" title="科学方法–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="科学方法" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Kho-ha%CC%8Dk-tek_hong-hoat" title="Kho-ha̍k-tek hong-hoat–مین نان" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Kho-ha̍k-tek hong-hoat" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="مین نان" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%B8%E6%96%B9%E6%B3%95" title="科學方法–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="科學方法" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q46857#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&oldid=40076294" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&id=40076294&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25B1%25D9%2588%25D8%25B4_%25D8%25B9%25D9%2584%25D9%2585%25DB%258C"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25B1%25D9%2588%25D8%25B4_%25D8%25B9%25D9%2584%25D9%2585%25DB%258C"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Scientific_method" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q46857" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><p><b>روش علمی</b> یا به عبارت دقیق تر <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA" title="روش اثبات">روش اثبات</a> تجربی یک پدیده، به گستره‌ای از روش‌های تحقیق اشاره دارد که برای بررسی <a href="/wiki/%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87" title="پدیده">پدیده‌ها</a>، دست یافتن به <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4" title="دانش">دانش</a> نوین، یا بازسازی و درهم آمیزی دانش‌های پیشین به‌کار می‌رود که از قرن هفدهم به بعد در توسعه علم مورد استفاده قرار گرفته است.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> یک روش پژوهشی برای این‌که <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4" title="دانش">علمی</a> به‌شمار آید باید بر پایه داده‌های مشاهده‌پذیر، تجربی و قابل <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="اندازه‌گیری">اندازه‌گیری</a> ساخته شده‌باشد و از بنیادهای <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%84" title="استدلال">استدلالی</a> روشنی پیروی کند. در روش علمی، داده‌ها از راه <a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%AF%D9%87" title="مشاهده">مشاهده</a> و <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4" title="آزمایش">آزمایش</a> گردآوری می‌شوند، سپس <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AF%D9%88%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="تدوین">تدوین</a> شده و با <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%B6%DB%8C%D9%87" title="فرضیه">فرضیه‌</a>های موجود سنجیده می‌شوند. هدف از یک آزمایش تعیین این است که آیا مشاهدات با انتظارات نتیجه‌شده از یک فرضیه مطابقت دارند یا در تضاد با آن است. آزمایش‌ها می‌توانند در هر مکانی از یک گاراژ تا قله‌های دورافتاده یا حتی <a href="/wiki/%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="شتاب‌دهنده ذرات">شتاب دهنده ذرات</a> <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%86" title="سرن">سرن</a> انجام شوند. </p><p>روش علمی به صورت یک دنباله ثابت از مراحل ارائه می‌شود، اما مجموعه‌ای از اصول عمومی است که ممکن است همه ی مراحل در یک تحقیق علمی اتفاق نیوفتند یا به یک ترتیب یا اندازه انجام نشوند. عنصری که در روش علمی بسیار رایج است، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تجربه‌گرایی">تجربه‌گرایی</a> است، به این معنی که برای حل مسائل علمی، نباید تنها به استدلال روشنفکرانه و منطقی اکتفا کرد، بلکه باید از تجربه‌ها و داده‌های تجربی استفاده کرد. در روش علمی کنونی، استفاده از مدل‌سازی علمی و وابستگی به طبقه‌بندی‌ها و نظریه‌های انتزاعی به‌طور معمول پذیرفته می‌شود. روش علمی با ادعاها در مورد وحی، دوگمانی‌های سیاسی یا مذهبی، ارجاع به سنت، اعتقادات رایج، عقلانیت مشترک یا نظریه‌های فعلی که تنها وسیله ممکن برای اثبات حقیقت است، مقابله می‌کند. </p><p>روش علمی براساس استدلال <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C" title="استدلال استنتاجی">استنتاجی</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D8%B1%D8%A7" title="استقرا">استقرایی</a> انجام می‌شود. استقرا به معنای رسیدن از جزء به کل است و با استفاده از معلومات جزئی و داده‌های تجربی، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B9%D9%85%DB%8C%D9%85" title="تعمیم">حکم کلی</a> استخراج می‌شود. استنتاج نیز به معنای رسیدن از کل به جزء است و براساس نظریه‌های موجود فرضیه‌ها ساخته می‌شوند و با آزمون فرضیه‌ها، نتایج تحقیق روشن می‌شود. استدلال استنتاجی و استقرایی در تجزیه و تحلیل داده‌ها و در روش علمی نقش مهمی دارند.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تاریخچه"><span id=".D8.AA.D8.A7.D8.B1.DB.8C.D8.AE.DA.86.D9.87"></span>تاریخچه</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: تاریخچه"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>تجربه‌گرایی و روش علمی در طول تاریخ توسعه یافته‌اند. از دوره باستان تا قرن ۲۰، افرادی مانند <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%88%D9%86" title="افلاطون">افلاطون</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D9%88%D8%B1" title="اپیکور">اپیکور</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D9%87%DB%8C%D8%AB%D9%85" title="ابن هیثم">ابن هیثم</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%A7" title="ابن سینا">ابن سینا</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AD%D8%A7%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="ابوریحان بیرونی">ابوریحان بیرونی</a>، <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D8%B1_%D8%A8%DB%8C%DA%A9%D9%86" title="راجر بیکن">راجر بیکن</a>، <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%85" title="ویلیام اکام">ویلیام اکام</a> و دیگران در ارتقای <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تجربه‌گرایی">تجربه‌گرایی</a> و روش علمی نقش مهمی داشته‌اند. <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B3_%D8%A8%DB%8C%DA%A9%D9%86" title="فرانسیس بیکن">فرانسیس بیکن</a> مکنب <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تجربه‌گرایی">تجربه‌گرایی</a> را بنیاد نهاد و توسط <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%DA%A9" title="جان لاک">جان لاک</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%85" title="دیوید هیوم">هیوم</a> و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%84" title="برتراند راسل">راسل</a> ادامه پیدا کرد. بسیاری وی را محور اصلی تحول فکری در قرون وسطی می‌دانند تا جایی که او را از بانیان <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="انقلاب علمی">انقلاب علمی</a> می‌شمارند.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> کتاب‌های نظری توسط <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B3%DA%A9%D9%88_%D8%B3%D8%A7%D9%86%DA%86%D8%B2_(%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3)" title="فرانسیسکو سانچز (زبان‌شناس)">فرانسیسکو سانچز</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%DA%A9" title="جان لاک">جان لاک</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%AC_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%84%DB%8C" title="جرج بارکلی">جورج بارکلی</a> و <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%85" title="دیوید هیوم">دیوید هیوم</a> نیز به توسعه روش علمی کمک کردند. در قرن بیستم، <a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D8%B3%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%B2_%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%B3" title="چارلز سندرز پیرس">چارلز پیرس</a> در طی یک سفر دریایی از آمریکا به اروپا، به تدریج ایده‌های خود را بهبود بخشید و به <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Hypothetico-deductive_model" class="extiw" title="en:Hypothetico-deductive model">مدل فرضی-استدلالی</a> رسید که از ارائه اولیه آن تاکنون، تغییرات قابل توجهی را تجربه کرده است. ابن هیثم ۵ قرن قبل از دانشمندان رنسانس <b>روش علمی</b> را که مبتنی بر آزمایش واقعی است پایه گذاشت.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>اصطلاح «روش علمی» در قرن نوزدهم، زمانی که توسعه نهادی قابل توجهی از علم در حال وقوع بود و اصطلاحاتی که مرزهای روشنی بین علم و <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%B9%D9%84%D9%85" title="شبه‌علم">شبه علم</a> ایجاد می‌کردند ظاهر شد و در قرن بیستم مورد استفاده عمومی قرار گرفت. کتاب <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%DB%8C" title="جان دیویی">دیویی</a> در سال ۱۹۱۰، (چگونه فکر می‌کنیم)، الهام بخش دستورالعمل‌های عمومی بود که در لغت نامه‌ها و کتاب‌های علمی ظاهر شد، </p><p>در بحث‌های فلسفی و تاریخی درباره روش علمی، نظرات مختلفی وجود دارد. برخی از افراد معتقدند که هیچ روش علمی مشخصی وجود ندارد و روش علمی تنها یک <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A2%D9%84" class="mw-disambig" title="ایده‌آل">ایده‌آل</a> است، برخی دیگر معتقدند که روش علمی وجود دارد و باید از قوانین و قواعد خاصی پیروی کرد. در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، بسیاری از فیلسوفان برجسته علمی مانند <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%DA%A9%D9%88%D9%87%D9%86" title="توماس کوهن">توماس کوهن</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%88%D9%84_%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%86%D8%AF" title="پاول فایرابند">پاول فایرابند</a> به یکنواختی و جهانی بودن روش علمی شک کردند و در این راستا تا حد زیادی مفهوم علم را به عنوان روشی همگن و جهانی با مفهومی که یک عمل ناهمگن و محلی است جایگزین کردند. پاول فایرابند در اولین ویرایش کتاب خود <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87_%D8%B1%D9%88%D8%B4" title="علیه روش">(علیه روش)</a> در سال ۱۹۷۵ علیه وجود قوانین جهانی روش علمی استدلال کرد. ادعای فایرابند این بود که حل‌کننده‌های مسئله و محققان باید با منابع خود در حین تحقیق محتاطانه عمل کنند. </p><p>همچنین می‌توان به مقاله <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%85%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86" title="لی اسمولین">لی اسمولین</a> در سال ۲۰۱۳ به نام "هیچ روش علمی وجود ندارد" اشاره کرد، که در آن دو اصل اخلاقی (تعاون و انصاف) را ترویج می‌کند. دانیل تورس در فصلی از کتاب "سیب نیوتن و دیگر اسطوره‌های درباره علم" نتیجه گرفته است که روش علمی یک اسطوره است و یا در بهترین حالت، یک ایده‌آل است. رابرت نولا و هوارد سانکی در سال ۲۰۰۷ در کتاب (نظریه‌های روش علمی) گفتند بحث در مورد روش علمی ادامه دارد و استدلال کردند که فایرابند، علی‌رغم عنوان علیه روش‌های علمی، قواعد خاصی از آنها را پذیرفت و سعی کرد آن قواعد را با <a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%A7" title="متا">متا</a> توجیه کند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="روند_روش_علمی"><span id=".D8.B1.D9.88.D9.86.D8.AF_.D8.B1.D9.88.D8.B4_.D8.B9.D9.84.D9.85.DB.8C"></span>روند روش علمی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: روند روش علمی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Scientific_method.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Scientific_method.svg/455px-Scientific_method.svg.png" decoding="async" width="455" height="322" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Scientific_method.svg/683px-Scientific_method.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Scientific_method.svg/910px-Scientific_method.svg.png 2x" data-file-width="1052" data-file-height="744" /></a><figcaption>این تصویر مراحل موجود در روش علمی را نشان می‌دهد. ممکن است فرضیه تأیید شود اما نتایج آزمون‌ از استحکام کافی برخوردار نباشد در آنصورت می‌توان پیش‌بینی‌های بیشتری را آزمایش کرد تا در صورت درستی آنها فرضیه تقویت شود.</figcaption></figure><p>روش علمی یک فرآیند سیستماتیک و منظم است که علم توسط آن انجام می‌شود. مانند سایر حوزه‌های علمی، علم (از طریق روش علمی) می‌تواند بر دانش قبلی بنا شود و درک پیچیده‌تری از موضوعات مورد مطالعه خود در طول زمان ایجاد کند. این مدل را می‌توان زیربنای <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="انقلاب علمی">انقلاب علمی</a> دانست. این روش شامل مراحل مختلفی است که به ترتیب شامل تشکیل فرضیه، طراحی آزمایش، جمع‌آوری داده‌ها، تحلیل داده‌ها و استنتاج‌ها می‌باشد. انواع مختلفی از مطالعات در روش علمی مورد استفاده قرار می گیرد که عبارتند از: آزمایش ها، مطالعات توصیفی، مطالعات موردی، نظرسنجی ها و مطالعات غیر توصیفی. </p><div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="فرآیند_کلی"><span id=".D9.81.D8.B1.D8.A2.DB.8C.D9.86.D8.AF_.DA.A9.D9.84.DB.8C"></span>فرآیند کلی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: فرآیند کلی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>فرایند کلی شامل ساختن فرضیه، استخراج پیش‌بینی‌ از آن به عنوان پیامد منطقی و سپس انجام آزمایش‌هایی بر اساس پیش‌بینی‌ها برای تعیین درستی حدس اولیه است. اگرچه روش علمی اغلب به عنوان یک دنباله ثابت از مراحل ارائه می‌شود اما این اقدامات بهتر است به عنوان اصول کلی در نظر گرفته شوند. همه مراحل در هر تحقیق علمی انجام نمی‌شود و همیشه به یک ترتیب انجام نمی‌شود. همان‌طور که <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%84" title="ویلیام هیول">ویلیام هیول</a> اشاره کرد، «اختراع، خردمندی و نبوغ» در هر مرحله لازم است. یک فرآیند مانند روش علمی که دارای تناوب و تکرار است، یک فرآیند تکراری (iterative process) نامیده می شود.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ساختن_سؤال"><span id=".D8.B3.D8.A7.D8.AE.D8.AA.D9.86_.D8.B3.D8.A4.D8.A7.D9.84"></span>ساختن سؤال</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: ساختن سؤال"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>سؤال می‌تواند به توضیح یک مشاهده خاص ارجاع دهد، مانند "چرا آسمان آبی است؟" همچنین می‌تواند بی‌پایان باشد، مانند "چگونه می‌توانم یک دارویی برای درمان این بیماری خاص طراحی کنم؟" این مرحله به‌طور مکرر شامل یافتن و ارزیابی شواهد از آزمایش‌های قبلی، مشاهدات علمی شخصی است. در هنگام استفاده از روش علمی در تحقیق، تعیین یک سؤال خوب می‌تواند بسیار دشوار باشد و بر نتیجه بررسی تأثیر می‌گذارد. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="فرضیه"><span id=".D9.81.D8.B1.D8.B6.DB.8C.D9.87"></span>فرضیه</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: فرضیه"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%B6%DB%8C%D9%87" title="فرضیه">فرضیه</a> حدسی است که در حال طرح سؤال هستیم، به‌وجود می‌آید، که می‌تواند برای هر رفتار ارائه شده توضیحی بدهد. فرضیه ممکن است بسیار علمی باشد. برای مثال اصل همسان سازی <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="انیشتین">انیشتین</a> یا فرضیهٔ <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B3_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="فرانسیس کریک">فرانسیس کریک</a> که می‌گوید: <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="آران‌ای">آران‌ای RNA</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="دی‌ان‌ای">دی‌ان‌ای DNA</a> را مجبور به ساختن پروتئین می‌کند.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> یا این‌که ممکن است دامنهٔ گسترده‌ای داشته‌باشد. برای مثال، گونه‌های ناشناخته‌ای که در ژرفای ناشناختهٔ اقیانوس‌ها زندگی می‌کنند. یک <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D9%88%D9%86_%D9%81%D8%B1%D8%B6_%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="آزمون فرض آماری">فرضیه آماری</a> یک حدس در مورد یک جمعیت آماری داده شده‌است. به عنوان مثال، جمعیت، ممکن است افرادی که به یک بیماری خاص مبتلا هستند باشد. فرضیه بلااثر، حدسی است که بنا به فرضیات آماری اشتباه است. برای مثال این‌که داروی جدید بی تأثیر بوده و بیماران بهبود یافته با فاکتور شانس بهبود یافته‌اند. محققان معمولاً می‌خواهند ثابت کنند که فرضیهٔ بلااثر درست نمی‌باشد. فرضیهٔ جایگزین نتیجه‌ای است که آن را می‌خواهیم، که در این مثال دارو بهتر از شانس است. فرضیه علمی بایستی زیرکانه انتخاب شود. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="پیش_بینی"><span id=".D9.BE.DB.8C.D8.B4_.D8.A8.DB.8C.D9.86.DB.8C"></span>پیش بینی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: پیش بینی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>هدف اصلی در این مرحله این است که قبل از انجام آزمایش و شناخت نتایج واقعی، پیامدهای منطقی و قابل پیش‌بینی فرضیه را استنتاج کنیم. یکی از روش‌های معمول برای پیش‌بینی نتایج آزمایش، استفاده از <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82" title="منطق">منطق</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%84" title="استدلال">استدلال</a> است. با بررسی و تجزیه و تحلیل فرضیه و دانش موجود، قوانین منطقی و روابط علت و معلولی متغیرها را بررسی می‌کنیم تا پیش‌بینی‌هایی برای نتایج آزمایش بیان کنیم. این پیش‌بینی‌ها می‌توانند شامل توقعاتی درباره نتایج مشاهده شده، الگوها، رفتارها و یا ارتباطات بین متغیرها باشند. </p><p>اگر پیش‌بینی‌ها بتوانند فرضیه مورد بررسی را از گزینه‌های ممکن دیگر تمایز دهند، به قدرت شواهد کمک می‌کند. به عبارت دیگر، اگر دو فرضیه پیش‌بینی مشابهی داشته باشند و هر دوی آنها پیش‌بینی را به درستی برآورده کنند، شواهدی برای اثبات یا رد هر یک از این دو فرضیه وجود ندارد. بنابراین در مرحله پیش‌بینی، باید پیامد مورد انتظار را همزمان پس از بیان فرضیه، قبل از شناخت نتایج آزمایش مشخص کنیم. همچنین، پروتکل آزمایش نیز باید قبل از انجام آزمایش مشخص شود. این اقدامات احتیاطی در برابر خطا و همچنین به کمک تکرارپذیری آزمایش می‌باشند و بر اساس قوانین و روش‌های استاندارد علمی صورت می‌گیرند. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="آزمایش"><span id=".D8.A2.D8.B2.D9.85.D8.A7.DB.8C.D8.B4"></span>آزمایش</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: آزمایش"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>دانشمندان یک پروتکل آزمایشی را طراحی می‌کنند که شامل روش‌ها و فرآیندهای مشخصی است که باید دنبال شوند. آن‌ها متغیرها را به طور دقیق تعریف کرده و شرایط آزمایش را به گونه‌ای تنظیم می‌کنند که تأثیر عوامل دیگر را به حداقل برسانند. سپس آزمایش را انجام می‌دهند و نتایج را به دقت ثبت می‌کنند. سپس، نتایج آزمایش را با پیش‌بینی‌هایی که توسط فرضیه ارائه شده است، مقایسه می‌کنند. آزمایش‌ها در علم به ما امکان را می‌دهند تا با استفاده از شواهد قابل اندازه‌گیری و تجزیه و تحلیل، فرضیات خود را تأیید یا رد کنیم و به دست‌آوردن دانش واقعی‌تر و بهبود فهممان از جهان بپردازیم. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="نتیجه_گیری"><span id=".D9.86.D8.AA.DB.8C.D8.AC.D9.87_.DA.AF.DB.8C.D8.B1.DB.8C"></span>نتیجه گیری</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit&section=8" title="ویرایش بخش: نتیجه گیری"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>نتیجه‌گیری به معنای تفسیر و تحلیل داده‌ها و ارائه نتایج است. در این مرحله، محقق بر اساس داده‌های جمع‌آوری شده و با استفاده از روش‌های آماری و تحلیلی مربوطه، به نتایج و استنتاج‌های خود می‌رسد. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="معرفی_نتایج:"><span id=".D9.85.D8.B9.D8.B1.D9.81.DB.8C_.D9.86.D8.AA.D8.A7.DB.8C.D8.AC:"></span>معرفی نتایج:</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit&section=9" title="ویرایش بخش: معرفی نتایج:"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در این بخش، نتایج پژوهش به طور کامل و دقیق ارائه می‌شود. این شامل ارقام و آمارهای مربوط به داده‌ها، نمودارها و هر نمونه یا شاخص دیگری است که برای نمایش نتایج استفاده می‌شود. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="تفسیر_نتایج:"><span id=".D8.AA.D9.81.D8.B3.DB.8C.D8.B1_.D9.86.D8.AA.D8.A7.DB.8C.D8.AC:"></span>تفسیر نتایج:</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit&section=10" title="ویرایش بخش: تفسیر نتایج:"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در این بخش، محقق نتایج را تفسیر می‌کند و به توضیح می‌پردازد که چه معنایی را می‌توان از این نتایج استخراج کرد. او می‌تواند به تأثیرات آماری و اهمیت عملی نتایج اشاره کند و با توجه به سوالات پژوهش، تفسیری دقیق ارائه دهد. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="استنتاج‌ها:"><span id=".D8.A7.D8.B3.D8.AA.D9.86.D8.AA.D8.A7.D8.AC.E2.80.8C.D9.87.D8.A7:"></span>استنتاج‌ها:</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit&section=11" title="ویرایش بخش: استنتاج‌ها:"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در این بخش، محقق به استنتاج‌های خود می‌رسد و می‌تواند نتایج خود را با فرضیات و هدف‌های پژوهش مقایسه کند. او می‌تواند به توجیه استنتاج‌های خود از طریق داده‌ها و نتایج ارائه شده پرداخته و به اهمیت نتایج در حوزه مورد مطالعه اشاره کند. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="محدودیت‌ها_و_پیشنهادات:"><span id=".D9.85.D8.AD.D8.AF.D9.88.D8.AF.DB.8C.D8.AA.E2.80.8C.D9.87.D8.A7_.D9.88_.D9.BE.DB.8C.D8.B4.D9.86.D9.87.D8.A7.D8.AF.D8.A7.D8.AA:"></span>محدودیت‌ها و پیشنهادات:</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit&section=12" title="ویرایش بخش: محدودیت‌ها و پیشنهادات:"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در این بخش، محقق به محدودیت‌های پژوهش خود اشاره می‌کند و نکاتی را برای پژوهش‌های آینده پیشنهاد می‌دهد. محدودیت‌ها ممکن است شامل محدودیت‌های روش‌شناسی، مشکلات در جمع‌آوری داده‌ها، نقاط ضعف در طراحی تجربه و هر نوع محدودیت دیگری باشد که در این پژوهش وجود داشته است. پیشنهادات می‌توانند شامل توصیه‌ها برای بهبود روش‌شناسی، توضیحات برای تحقیقات آینده، و توصیه‌های احتمالی برای کاربردهای عملی نتایج باشند. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="تأیید_یا_رد_فرضیات:"><span id=".D8.AA.D8.A3.DB.8C.DB.8C.D8.AF_.DB.8C.D8.A7_.D8.B1.D8.AF_.D9.81.D8.B1.D8.B6.DB.8C.D8.A7.D8.AA:"></span>تأیید یا رد فرضیات:</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit&section=13" title="ویرایش بخش: تأیید یا رد فرضیات:"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در این بخش، محقق به تأیید یا رد فرضیات اصلی پژوهش می‌پردازد. او می‌تواند نتایج خود را با فرضیات مقایسه کند و بر اساس داده‌ها و تحلیل‌های ارائه شده، نتیجه‌گیری کند که آیا فرضیات تأیید شده‌اند یا خیر. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ویژگی_های_روش_علمی"><span id=".D9.88.DB.8C.DA.98.DA.AF.DB.8C_.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.B1.D9.88.D8.B4_.D8.B9.D9.84.D9.85.DB.8C"></span>ویژگی های روش علمی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit&section=14" title="ویرایش بخش: ویژگی های روش علمی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ویژگی های اصلی روش علمیː تکرارپذیری، پیش‌بینی پذیری، تجربه مِحور، نقض پذیری (قابلیتِ اِبطال)، شفافیت و صداقت، قابل مشاهده و اندازه گیری بودن است. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="تکرارپذیری"><span id=".D8.AA.DA.A9.D8.B1.D8.A7.D8.B1.D9.BE.D8.B0.DB.8C.D8.B1.DB.8C"></span>تکرارپذیری</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit&section=15" title="ویرایش بخش: تکرارپذیری"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>تکرارپذیری به معنای توانایی تکرار و تأیید نتایج یک پژوهش توسط سایر محققین است. برای تأیید صحت نتایج یک پژوهش، لازم است که دیگران بتوانند با استفاده از اطلاعات و روش‌های ارائه شده در پژوهش، نتایج را تکرار کنند و به همان نتایج برسند. برای اطمینان از تکرارپذیری یک پژوهش علمی، اطلاعات کامل و جامعی باید درباره روش‌ها، فرایندها و ابزارهای استفاده شده در پژوهش ارائه شود. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="کنترل_شده_بودن"><span id=".DA.A9.D9.86.D8.AA.D8.B1.D9.84_.D8.B4.D8.AF.D9.87_.D8.A8.D9.88.D8.AF.D9.86"></span>کنترل شده بودن</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit&section=16" title="ویرایش بخش: کنترل شده بودن"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در طرح تجربیات یا پژوهش ها، تلاش می شود تا تمام متغیرهای ممکن مورد تأثیر قرار گیرند و فقط یک متغیر یا مجموعه ای از متغیرها بررسی شوند. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="بر_اساس_دانش_علمی"><span id=".D8.A8.D8.B1_.D8.A7.D8.B3.D8.A7.D8.B3_.D8.AF.D8.A7.D9.86.D8.B4_.D8.B9.D9.84.D9.85.DB.8C"></span>بر اساس دانش علمی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit&section=17" title="ویرایش بخش: بر اساس دانش علمی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div><p> روش علمی باید بر مبنای تئوری ها و دانش علمی قرار گیرد و نتایج باید با فرضیات قبلی و دانش موجود سازگاری داشته باشند.<style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40023308">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:left!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar a{white-space:nowrap}.mw-parser-output .sidebar-wraplinks a{white-space:normal}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:right;clear:right;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding-bottom:0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em 0}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding-top:0.2em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding-top:0.4em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.4em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding-top:0}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.4em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:left;font-size:115%}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-navbar{padding-top:0.6em}.mw-parser-output .sidebar-collapse .mw-collapsible-toggle{margin-top:0.2em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{text-align:right;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}@media(max-width:720px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}@media screen{@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sidebar{display:none!important}}</style></p><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile sidebar-wraplinks hlist"><tbody><tr><td class="sidebar-pretitle">از <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1" title="رده:فراهنجار">مجموعه مقالات</a> درباره</td></tr><tr><th class="sidebar-title-with-pretitle" style="font-size:175%;padding:0 0.2em 0.4em"><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1" title="فراهنجار">فراهنجار</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background-color:#ebebeb;">مقالات اصلی</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="اختربینی">اختربینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%85_(%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C)" title="اکتوپلاسم (فراطبیعی)">اکتوپلاسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF_%D9%86%D8%B2%D8%AF%DB%8C%DA%A9" title="برخورد نزدیک">برخورد نزدیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87_%D8%B5%D8%AF%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="پدیده صدای الکترونیکی">پدیده صدای الکترونیکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87_%D9%86%D8%B2%D8%AF%DB%8C%DA%A9_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D8%B1%DA%AF" title="تجربه نزدیک به مرگ">تجربه نزدیک به مرگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%AE" title="تناسخ">تناسخ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3_%D8%B4%D8%B4%D9%85" class="mw-redirect" title="حس ششم">حس ششم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D8%AF%D9%88" title="جادو">جادوگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="جن‌گیری">جن‌گیری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A2%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="دورآگاهی">دورآگاهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%AD%DB%8C" title="دوربینی روحی">دوربینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%AC%D9%86%D8%A8%DB%8C" title="دورجنبی">دورجنبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B3%D8%AE%DB%8C%D8%B1%D8%B4%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B7%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="تسخیرشدگی شیطانی">تسخیرشدگی شیطانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="دیوشناسی">دیوشناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AD_%D8%AE%D8%A8%DB%8C%D8%AB" title="روح خبیث">روح خبیث</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AD%E2%80%8C%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="روح‌هراسی">روح‌هراسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="روشن‌بینی">روشن‌بینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D9%BE%D8%B3_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D8%B1%DA%AF" title="زندگی پس از مرگ">زندگی پس از مرگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D8%AD" title="شبح">شبح</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="دورجابه‌جایی">دورجابه‌جایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%BA%DB%8C%D8%A8" title="علم غیب">علم غیب</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="فراطبیعی">فراطبیعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%81%DA%A9%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D8%AB%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="فرافکنی اثیری">فرافکنی اثیری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1" title="فراهنجار">فراهنجار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87" title="فرشته">فرشته</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%AC%D8%B2%D9%87" title="معجزه">معجزه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="نهان‌جاندارشناسی">نهان‌جاندارشناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%87_%D8%B1%D9%88%D8%AD%DB%8C" title="واسطه روحی">واسطهٔ روحی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%84%D9%87_(%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%85%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%A1)" title="هاله (علم ماوراء)">هالهٔ نور</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%BE%D9%86%D9%88%D8%AA%DB%8C%D8%B2%D9%85" title="هیپنوتیزم">هیپنوتیزم</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%81%D9%88%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="یوفوشناسی">یوفوشناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%AD" title="شکار روح">شکار روح</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background-color:#ebebeb;"><a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="شک‌گرایی">شک‌گرایی</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%87_%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82_%D8%B4%DA%A9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="کمیته تحقیق شک‌گرایانه">کمیته تحقیق شک‌گرایانه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B1%D9%88%DA%A9%D9%86" title="دست‌روکن">دست‌روکن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%87" title="حقه">حقه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="شک‌گرایی علمی">شک‌گرایی علمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%DB%8C_%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D8%B1%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="بنیاد آموزشی جیمز رندی">بنیاد آموزشی جیمز رندی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%DA%A9%D8%B1_%D8%AC%D8%A7%D8%AF%D9%88%DB%8C%DB%8C" title="تفکر جادویی">تفکر جادویی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%DA%A9" title="شبه‌شک">شبه‌شک</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background-color:#ebebeb;">مقالات مرتبط</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ندانم‌گرایی">ندانم‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%84_%D8%A8%D9%87_%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="توسل به نادانی">توسل به نادانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%84_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DA%A9%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D8%AA" title="توسل به اکثریت">توسل به اکثریت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AB%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%87_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C" title="اثر ارابه موسیقی">اثر ارابه موسیقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%88%D8%A8" title="مصادره به مطلوب">مصادره به مطلوب</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%87%D9%85%D8%A7%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="ناهماهنگی شناختی">ناهماهنگی شناختی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%87" title="مغالطه">مغالطه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="ابطال‌پذیری">ابطال‌پذیری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%AD%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="علوم حاشیه‌ای">علوم حاشیه‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%D8%AF%DA%AF%DB%8C" title="گروه‌زدگی">گروه‌زدگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%B9%D9%84%D9%85" title="شبه‌علم">شبه‌علم</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">روش علمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87" class="mw-redirect" title="خرافه">خرافه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D9%85_%D9%82%D8%B7%D8%B9%DB%8C%D8%AA" title="عدم قطعیت">عدم قطعیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C" title="افسانه محلی">افسانه محلی</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background-color:#ebebeb;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="متاروان‌شناسی">متاروان‌شناسی</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Death_and_culture&action=edit&redlink=1" class="new" title="Death and culture (صفحه وجود ندارد)">مرگ و فرهنگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="متاروان‌شناسی">متاروان‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%85" title="تجربیات نامرسوم">تجربیات نامرسوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%AF_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="سواد علمی">سواد علمی</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-navbar"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1" title="الگو:فراهنجار"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1" title="بحث الگو:فراهنجار"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:فراهنجار"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40023308"><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile sidebar-wraplinks" style="padding:0em; line-height:normal; font-size:100%; width:18em; border-spacing:2px 0px;"><tbody><tr><td class="sidebar-top-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:P_Education.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/P_Education.png/100px-P_Education.png" decoding="async" width="100" height="92" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/P_Education.png/150px-P_Education.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f8/P_Education.png 2x" data-file-width="200" data-file-height="183" /></a></span></td></tr><tr><td class="sidebar-pretitle-with-top-image" style="padding:2px; margin:0px; line-height:normal; font-size: 90%; height:auto;">بخشی از نوشتارها دربارۀ <b><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85" title="علم">علم</a></b></td></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed" style="padding:0em; margin:0px; line-height:normal; font-size:100%; height:auto; border:none;"><div class="sidebar-list-title" style="padding:0.2em; margin:0px; line-height:normal; font-size:90%; height:auto; background:#b3ccff;text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="علوم طبیعی">علوم طبیعی</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content" style="padding:2px; margin:0px; line-height:normal; font-size: 90%; height:auto;"><div> <p><b><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="اخترشناسی">اخترشناسی</a></b><br /> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="اخترفیزیک">اخترفیزیک</a> •  <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="کیهان‌شناسی">کیهان‌شناسی</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D9%87%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="اخترشناسی کهکشانی">اخترشناسی کهکشانی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="زمین‌شناسی سیاره‌ای">زمین‌شناسی سیاره‌ای</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="سیاره‌شناسی">سیاره‌شناسی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87" title="ستاره">اخترشناسی ستارگان</a> </p><p><b><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="زیست‌شناسی">زیست‌شناسی</a></b><br /> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="کالبدشناسی">کالبدشناسی</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="اخترزیست‌شناسی">اخترزیست‌شناسی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="زیست‌شیمی">بیوشیمی</a><br /> <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="مهندسی زیستی">مهندسی زیستی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="زیست‌فیزیک">بیوفیزیک</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="عصب‌شناسی رفتاری">عصب‌شناسی رفتاری</a> •  <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="زیست‌فناوری">زیست‌فناوری</a><br /> <a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="گیاه‌شناسی">گیاه‌شناسی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" class="mw-redirect" title="زیست‌شناسی یاخته‌ای">زیست‌شناسی سلولی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="سرمازیست‌شناسی">سرمازیست‌شناسی</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B1%D8%B4%D8%AF" title="زیست‌شناسی رشد">زیست‌شناسی رشد</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="بوم‌شناسی">بوم‌شناسی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AA%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اتنوبیولوژی (صفحه وجود ندارد)">اتنوبیولوژی</a><br /> <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA" title="فرگشت">زیست‌شناسی تکاملی</a> (<a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87_%D8%A8%D8%B1_%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="مقدمه بر تکامل (صفحه وجود ندارد)">مقدمه</a>)<br /> <a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="ژنتیک">ژنتیک</a> (<a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87_%D8%A8%D8%B1_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="مقدمه بر ژنتیک (صفحه وجود ندارد)">مقدمه</a>)<br /> <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="پیری‌شناسی">پیری‌شناسی</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="ایمنی‌شناسی">ایمنی‌شناسی</a> •  <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%DA%AF%DB%8C%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="آبگیرشناسی">لیمنولوژی</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="زیست‌شناسی دریایی">زیست‌شناسی دریایی</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D9%88%D8%A8%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" class="mw-redirect" title="میکروبیولوژی">میکروب‌شناسی</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" title="زیست‌شناسی مولکولی">زیست‌شناسی مولکولی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="عصب‌شناسی">عصب‌شناسی</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="دیرینه‌شناسی">دیرین‌شناسی</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="انگل‌شناسی">انگل‌شناسی</a> •  <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="فیزیولوژی">فیزیولوژی</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A8%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="رادیوبیولوژی">رادیوبیولوژی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%DA%A9" title="زیست‌شناسی خاک">زیست‌شناسی خاک</a><br /> <a href="/w/index.php?title=%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زیست‌شناسی نظری (صفحه وجود ندارد)">زیست‌شناسی نظری</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="سم‌شناسی">سم‌شناسی</a> •  <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="جانورشناسی">جانورشناسی</a> </p><p><b><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="شیمی">شیمی</a></b><br /> <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7" title="کیمیا">کیمیا</a> <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D8%AA%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D9%87" title="شیمی تجزیه">شیمی تجزیه</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="اخترشیمی">اخترشیمی</a> <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="زیست‌شیمی">زیست‌شیمی</a> <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B1%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="بلورنگاری">بلورنگاری</a> <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="شیمی محیط زیست">شیمی محیط زیست</a> <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%A7%DA%A9" title="شیمی خوراک">شیمی خوراک</a> <a href="/wiki/%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="زمین‌شیمی">زمین‌شیمی</a> <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D8%B3%D8%A8%D8%B2" title="شیمی سبز">شیمی سبز</a> <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%86%DB%8C" title="شیمی معدنی">شیمی معدنی</a> <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF" title="علم مواد">دانش مواد</a> <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" title="فیزیک مولکولی">فیزیک مولکولی</a> <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="شیمی هسته‌ای">شیمی هسته‌ای</a> <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D8%A2%D9%84%DB%8C" title="شیمی آلی">شیمی آلی</a> <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D8%AA%D9%88%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="فوتوشیمی">فوتوشیمی</a> <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="شیمی‌فیزیک">شیمی‌فیزیک</a> <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="پرتوشیمی">شیمی تابشی</a> <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D8%AD%D8%A7%D9%84%D8%AA_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%AF" title="شیمی حالت جامد">شیمی حالت جامد</a> <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="شیمی فضایی">شیمی فضایی</a> <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B0%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" class="mw-redirect" title="شیمی فراذره‌ای">شیمی فراذره‌ای</a> <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%B3%D8%B7%D8%AD" title="علم سطح">علم سطح</a> <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C" title="شیمی نظری">شیمی نظری</a> </p><p><b><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86" title="علوم زمین">علوم زمین</a></b><br /> <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%AC%D9%88%DB%8C" title="علوم جوی">علوم جوی</a> •  <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="بوم‌شناسی">بوم‌شناسی</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA" class="mw-redirect" title="علم محیط زیست">علم محیط زیست</a> •  <a href="/wiki/%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%D9%86%D8%AC%DB%8C" title="زمین‌سنجی">ژئودزی</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="زمین‌شناسی">زمین‌شناسی</a> •  <a href="/wiki/%DA%98%D8%A6%D9%88%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%81%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="ژئومورفولوژی">ژئومورفولوژی</a><br /> <a href="/wiki/%DA%98%D8%A6%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="ژئوفیزیک">ژئوفیزیک</a> •  <a href="/wiki/%DB%8C%D8%AE%DA%86%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="یخچال‌شناسی">یخ‌شناسی</a> •  <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="آب‌شناسی">آب‌شناسی</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%DA%AF%DB%8C%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="آبگیرشناسی">لیمنولوژی</a> •  <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="کانی‌شناسی">کانی‌شناسی</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="اقیانوس‌نگاری">اقیانوس‌سنجی</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D9%84%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="اقلیم‌شناسی">اقلیم‌شناسی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="پالینولوژی (صفحه وجود ندارد)">پالینولوژی</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="جغرافیای طبیعی">جغرافیای فیزیکی</a> •  <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%DA%A9%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="خاک‌شناسی">خاک‌شناسی</a><br /> <a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B6%D8%A7%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فضاشناسی (صفحه وجود ندارد)">فضاشناسی</a> </p><p><b><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="فیزیک">فیزیک</a></b><br /> <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="فیزیک کاربردی">فیزیک کاربردی</a> •  <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="فیزیک اتمی">فیزیک اتمی</a><br /> <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="فیزیک محاسباتی">فیزیک محاسباتی</a><br /> <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87_%DA%86%DA%AF%D8%A7%D9%84" title="فیزیک ماده چگال">فیزیک ماده چگال</a><br /> <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C" class="mw-redirect" title="فیزیک آزمایشگاهی">فیزیک تجربی</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="مکانیک">مکانیک</a><br /> <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="فیزیک ذرات">فیزیک ذرات</a> •  <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7" title="فیزیک پلاسما">فیزیک پلاسما</a><br /> <a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="مکانیک کوانتومی">مکانیک کوانتومی</a> (<a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87_%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="مقدمه مکانیک کوانتوم (صفحه وجود ندارد)">مقدمه</a>)<br /> <a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%AA" title="مکانیک جامدات">مکانیک جامدات</a> •  <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C" title="فیزیک نظری">فیزیک نظری</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%8C%DA%A9" title="ترمودینامیک">ترمودینامیک</a> •  <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%BE%DB%8C" title="آنتروپی">انتروپی</a><br /> <a href="/wiki/%D9%86%D8%B3%D8%A8%DB%8C%D8%AA_%D8%B9%D8%A7%D9%85" title="نسبیت عام">نسبیت عام</a> •  <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D9%85" title="نظریه ام">نظریه-ام</a><br /> <a href="/wiki/%D9%86%D8%B3%D8%A8%DB%8C%D8%AA_%D8%AE%D8%A7%D8%B5" title="نسبیت خاص">نسبیت خاص</a> </p> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed" style="padding:0em; margin:0px; line-height:normal; font-size:100%; height:auto; border:none;"><div class="sidebar-list-title" style="padding:0.2em; margin:0px; line-height:normal; font-size:90%; height:auto; background:#b3ccff;text-align:center;;line-height:1.2em; padding:0.2em;"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="علوم اجتماعی">علوم اجتماعی</a> و<br /><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="علوم انسانی">علوم انسانی</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content" style="padding:2px; margin:0px; line-height:normal; font-size: 90%; height:auto;"><div> <p><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="انسان‌شناسی">مردم‌شناسی</a> •  <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="باستان‌شناسی">باستان‌شناسی</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="جرم‌شناسی">جرم‌شناسی</a> •  <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="جمعیت‌شناسی">جمعیت‌شناسی</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF" title="علم اقتصاد">اقتصاد</a> •  <a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7" title="جغرافیا">جغرافیا</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="تاریخ">تاریخ</a> •  <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="زبان‌شناسی">زبان‌شناسی</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="علوم سیاسی">علوم سیاسی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="روان‌شناسی">روان‌شناسی</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="جامعه‌شناسی">جامعه‌شناسی</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82" title="حقوق">حقوق</a><br /> </p> <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87" title="فلسفه">فلسفه</a> •  <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="علوم ارتباطات">علوم ارتباطات</a><br /> <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA" title="مدیریت">مدیریت</a> •  <a href="/w/index.php?title=Business_studies&action=edit&redlink=1" class="new" title="Business studies (صفحه وجود ندارد)">business studies</a></div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed" style="padding:0em; margin:0px; line-height:normal; font-size:100%; height:auto; border:none;"><div class="sidebar-list-title" style="padding:0.2em; margin:0px; line-height:normal; font-size:90%; height:auto; background:#b3ccff;text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="علوم کاربردی">علوم کاربردی</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content" style="padding:2px; margin:0px; line-height:normal; font-size: 90%; height:auto;"><div> <p><b><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C" title="مهندسی">مهندسی</a></b><br /> <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C" title="مهندسی کشاورزی">مهندسی کشاورزی</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%81%D8%B6%D8%A7" title="مهندسی هوافضا">مهندسی هوافضا</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C" title="مهندسی پزشکی">مهندسی پزشکی</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="مهندسی شیمی">مهندسی شیمی</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="مهندسی عمران">مهندسی عمران</a><br /> <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%AA%D8%B1" title="مهندسی کامپیوتر">مهندسی کامپیوتر</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D9%82" title="مهندسی برق">مهندسی برق</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D8%AA_%D8%A7%D8%B2_%D8%A2%D8%AA%D8%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="مهندسی محافظت از آتش (صفحه وجود ندارد)">مهندسی محافظت از آتش</a><br /> <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="مهندسی ژنتیک">مهندسی ژنتیک</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="مهندسی صنعتی">مهندسی صنعتی</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="مهندسی مکانیک">مهندسی مکانیک</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="مهندسی نظامی">مهندسی نظامی</a><br /> <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%86" title="مهندسی معدن">مهندسی معدن</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="مهندسی هسته‌ای">مهندسی هسته‌ای</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%86%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="مهندسی نرم‌افزار">مهندسی نرم‌افزار</a> </p><p><b><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="علوم سلامت (صفحه وجود ندارد)">علوم سلامت</a></b><br /> <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="مهندسی زیستی">مهندسی زیستی</a> •  <a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C" title="دندان‌پزشکی">دندانپزشکی</a><br /> <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="همه‌گیرشناسی">اپیدمیولوژی</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%82%D8%A8%D8%AA_%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="مراقبت سلامتی">مراقبت‌های بهداشتی</a> •  <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C" title="پزشکی">پزشکی</a><br /> <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="پرستار">پرستاری</a> •  <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="داروسازی">داروسازی</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="مددکاری اجتماعی">مددکاری اجتماعی</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C" class="mw-redirect" title="دامپزشکی">دامپزشکی</a> </p> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed" style="padding:0em; margin:0px; line-height:normal; font-size:100%; height:auto; border:none;"><div class="sidebar-list-title" style="padding:0.2em; margin:0px; line-height:normal; font-size:90%; height:auto; background:#b3ccff;text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="علوم صوری">علوم صوری</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content" style="padding:2px; margin:0px; line-height:normal; font-size: 90%; height:auto;"><div> <p><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="علوم رایانه">علوم رایانه</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="ریاضیات">ریاضیات</a><br /> <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C" title="منطق ریاضی">منطق ریاضی</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C" title="آمار ریاضی">آمار ریاضی</a> </p> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed" style="padding:0em; margin:0px; line-height:normal; font-size:100%; height:auto; border:none;"><div class="sidebar-list-title" style="padding:0.2em; margin:0px; line-height:normal; font-size:90%; height:auto; background:#b3ccff;text-align:center;">عنوان‌های مربوط</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content" style="padding:2px; margin:0px; line-height:normal; font-size: 90%; height:auto;"><div> <p><b><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87" class="mw-redirect" title="میان‌رشته">میان‌رشته‌ای</a></b><br /> <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="فیزیک کاربردی">فیزیک کاربردی</a> •  <a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B4_%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C" title="هوش مصنوعی">هوش مصنوعی</a><br /> <a href="/w/index.php?title=%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="زیست‌اخلاق (صفحه وجود ندارد)">زیست‌اخلاق</a> •  <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="بیوانفورماتیک">بیوانفورماتیک</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="زیست‌جغرافیا (صفحه وجود ندارد)">زیست‌جغرافیا</a><br /> <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C" title="مهندسی پزشکی">مهندسی پزشکی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="آمارزیستی (صفحه وجود ندارد)">آمارزیستی</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="علوم شناختی">علوم شناختی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4%DB%8C" title="زبان‌شناسی رایانشی">زبان‌شناسی محاسباتی</a><br /> <a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="علوم فرهنگی (صفحه وجود ندارد)">علوم فرهنگی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="سایبرنتیک">سایبرنتیک</a><br /> <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="مطالعات محیط‌زیست (صفحه وجود ندارد)">مطالعات محیط‌زیست</a> •  <a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="قوم‌شناسی">قوم‌شناسی</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="روان‌شناسی فرگشتی">روان‌شناسی تکاملی</a> •  <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%84%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="جنگل‌داری">جنگلداری</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA" class="mw-redirect" title="سلامت">سلامتی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی">کتابداری</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82" title="منطق">منطق</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C" class="mw-redirect" title="زیست ریاضی">زیست ریاضی</a> •  <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C" class="mw-redirect" title="فیزیک ریاضی">فیزیک ریاضی</a><br /> <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="مدل‌سازی">مدل‌سازی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B9%D8%B5%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مهندسی عصبی (صفحه وجود ندارد)">مهندسی عصبی</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="عصب‌شناسی">عصب‌شناسی</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="اقتصاد سیاسی">اقتصاد سیاسی</a><br /> <a href="/wiki/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%88_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="مطالعات علم و فناوری">مطالعات علم و فناوری</a><br /> <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مطالعات علمی (صفحه وجود ندارد)">مطالعات علمی</a> •  <a href="/wiki/%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="نشانه‌شناسی">نشانه‌شناسی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="زیست‌جامعه‌شناسی">سوسیوبیولوژی</a><br /> <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="نظریه سامانه‌ها">نظریه سامانه‌ها</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87" class="mw-redirect" title="میان‌رشته">میان‌رشته‌ای</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C_%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C" title="برنامه‌ریزی شهری">برنامه‌ریزی شهری</a> </p><p><b><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4" class="mw-redirect" title="تاریخ دانش">تاریخ علم</a></b><br /> <b><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="فلسفه علم">فلسفه علم</a></b><br /> <b><a class="mw-selflink selflink">روش علمی</a></b><br /> <b><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%AD%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="علم حاشیه‌ای (صفحه وجود ندارد)">علم حاشیه‌ای</a></b><br /> <b><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%B9%D9%84%D9%85" title="شبه‌علم">شبه علم</a></b><br /> <b><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="سیاست علم">سیاست علم</a></b> </p> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-navbar"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="الگو:دانش‌ها"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:دانش‌ها (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:دانش‌ها"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit&section=18" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFOxford_Dictionaries2021" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Oxford Dictionaries (May 2021). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160821083959/http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/scientific-method">"Scientific Method"</a> (به انگلیسی). Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.lexico.com/definition/scientific_method">the original</a> on 21 August 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">29 May</span> 2021</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Scientific+Method&rft.date=2021-05&rft.au=Oxford+Dictionaries&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.lexico.com%2Fdefinition%2Fscientific_method&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B1%D9%88%D8%B4+%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFحبیبی2019" class="citation web">حبیبی، آرش (<bdi>۲۰۱۹-۰۹-۱۴</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://parsmodir.com/db/research/sresearch.php">«روش علمی و علم»</a>. <i>پارس مدیر</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۳-۱۰-۱۰</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%B3+%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1&rft.atitle=%D8%B1%D9%88%D8%B4+%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C+%D9%88+%D8%B9%D9%84%D9%85&rft.date=2019-09-14&rft.aulast=%D8%AD%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DB%8C&rft.aufirst=%D8%A2%D8%B1%D8%B4&rft_id=https%3A%2F%2Fparsmodir.com%2Fdb%2Fresearch%2Fsresearch.php&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B1%D9%88%D8%B4+%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28290294">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFحبیبی2019" class="citation web">حبیبی، آرش (<bdi>۲۰۱۹-۰۹-۱۴</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://parsmodir.com/db/research/sresearch.php">«روش علمی و علم»</a>. <i>پارس مدیر</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۳-۱۰-۱۰</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%B3+%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1&rft.atitle=%D8%B1%D9%88%D8%B4+%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C+%D9%88+%D8%B9%D9%84%D9%85&rft.date=2019-09-14&rft.aulast=%D8%AD%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DB%8C&rft.aufirst=%D8%A2%D8%B1%D8%B4&rft_id=https%3A%2F%2Fparsmodir.com%2Fdb%2Fresearch%2Fsresearch.php&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B1%D9%88%D8%B4+%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>Gorini, Rosanna (October 2003). "Al-Haytham the man of experience. First steps in the science of vision" (PDF). Journal of the International Society for the History of Islamic Medicine. 2 (4): 53–55. Retrieved 25 September 2008</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gorini%2C+Rosanna+%28October+2003%29.+%22Al-Haytham+the+man+of+experience.+First+steps+in+the+science+of+vision%22+%28PDF%29.+Journal+of+the+International+Society+for+the+History+of+Islamic+Medicine.+2+%284%29%3A+53%E2%80%9355.+Retrieved+25+September+2008.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B1%D9%88%D8%B4+%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>Al-Khalili, Jim (4 January 2009). "The 'first true scientist'". BBC News. Retrieved 24 September 2013</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Al-Khalili%2C+Jim+%284+January+2009%29.+%22The+%27first+true+scientist%27%22.+BBC+News.+Retrieved+24+September+2013.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B1%D9%88%D8%B4+%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>"International Year of Light – Ibn Al-Haytham and the Legacy of Arabic Optics". Archived from the original on 1 October 2014. Retrieved 4 January 2015</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%22International+Year+of+Light+%E2%80%93+Ibn+Al-Haytham+and+the+Legacy+of+Arabic+Optics%22.+Archived+from+the+original+on+1+October+2014.+Retrieved+4+January+2015.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B1%D9%88%D8%B4+%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>G. J. Toomer. Review on JSTOR, Toomer's 1964 review of Matthias Schramm (1963) Ibn Al-Haythams Weg Zur Physik Toomer p. 464: "Schramm sums up [Ibn Al-Haytham's] achievement in the development of scientific method."</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=G.+J.+Toomer.+Review+on+JSTOR%2C+Toomer%27s+1964+review+of+Matthias+Schramm+%281963%29+Ibn+Al-Haythams+Weg+Zur+Physik+Toomer+p.+464%3A+%22Schramm+sums+up+%5BIbn+Al-Haytham%27s%5D+achievement+in+the+development+of+scientific+method.%22&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B1%D9%88%D8%B4+%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Civilization: The West and the Rest, by Niall Ferguson, p. 51</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://lovelyscience.ir/scientific-method/">«روش علمی چیست؟ (مراحل روش علمی با مثال)»</a>. <i>لاولی ساینس</i>. <bdi>۲۰۲۱-۰۸-۱۶</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۳-۱۰-۱۰</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C+%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B3&rft.atitle=%D8%B1%D9%88%D8%B4+%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C+%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F+%28%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D9%84+%D8%B1%D9%88%D8%B4+%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C+%D8%A8%D8%A7+%D9%85%D8%AB%D8%A7%D9%84%29&rft.date=2021-08-16&rft_id=https%3A%2F%2Flovelyscience.ir%2Fscientific-method%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B1%D9%88%D8%B4+%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Schuster and Powers (2005), Translational and Experimental Clinical Research, Ch. 1. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/?id=C7pZftbI0ZMC&printsec=frontcover&dq=Translational+and+Experimental+Clinical+Research">Link.</a> This chapter also discusses the different types of research questions and how they are produced.</span> </li> </ol></div></div> <div dir="ltr" class="mw-content-ltr"> </div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="فلسفه_علم" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="الگو:فلسفه علم"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:فلسفه علم (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:فلسفه علم"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="فلسفه_علم" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="فلسفه علم">فلسفه علم</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:7.5em">مفاهیم</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84_%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%DB%8C" title="تحلیل فلسفی">تحلیل </a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84%DB%8C-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="گزاره تحلیلی-گزاره ترکیبی">گزاره تحلیلی-گزاره ترکیبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="پسینی و پیشینی">پسینی و پیشینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%AA" title="علیت">علیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85)" title="قیاس‌پذیری (فلسفه علم)">هم‌پیمانگی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Consilience&action=edit&redlink=1" class="new" title="Consilience (صفحه وجود ندارد)">Consilience</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Construct_(philosophy)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Construct (philosophy) (صفحه وجود ندارد)">ساختار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Creative_synthesis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Creative synthesis (صفحه وجود ندارد)">Creative synthesis</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87_%D9%85%D8%B1%D8%B2%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="مسئله مرزبندی">مسئله مرزبندی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%AF_%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="شواهد تجربی">شواهد تجربی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Explanatory_power&action=edit&redlink=1" class="new" title="Explanatory power (صفحه وجود ندارد)">Explanatory power</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF_%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85" class="mw-redirect" title="وجود مسلم">وجود مسلم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="ابطال‌پذیری">ابطال‌پذیری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Feminist_method&action=edit&redlink=1" class="new" title="Feminist method (صفحه وجود ندارد)">Feminist method</a></li> <li><i><a href="/wiki/%D9%86%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85_%D9%88_%D9%86%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA" title="نمی‌دانیم و نخواهیم دانست">نمی‌دانیم و نخواهیم دانست</a></i></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%A1" class="mw-redirect" title="استقراء">استقراء</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Intertheoretic_reduction&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intertheoretic reduction (صفحه وجود ندارد)">Intertheoretic reduction</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85" title="استعلام">استعلام</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nature_(philosophy)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nature (philosophy) (صفحه وجود ندارد)">طبیعت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87)" title="عینی‌گرایی (فلسفه)">عینی‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%AF%D9%87" title="مشاهده">مشاهده</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D9%85" title="پارادایم">پارادایم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85)" title="قیاس‌پذیری (فلسفه علم)">قیاس‌پذیری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%A1" title="مسئله استقراء">مسئله استقراء</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="قانون علمی">قانون علمی</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">روش علمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="انقلاب علمی">انقلاب علمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="تئوری علمی">تئوری علمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D9%88%D9%86_%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="آزمون پذیری">آزمون پذیری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Theory_choice&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theory choice (صفحه وجود ندارد)">Theory choice</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="تئوری-بارگیری">تئوری-بارگیری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B9%DB%8C%D9%86_%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B5" title="تعین ناقص">تعین ناقص</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85" class="mw-redirect" title="وحدت علم">وحدت علم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:7.5em"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="رده:فرانظریه علم">فرانظریه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D9%85_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82)" class="mw-redirect" title="انسجام (منطق)">انسجام (منطق)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Confirmation_holism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confirmation holism (صفحه وجود ندارد)">Confirmation holism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Constructive_empiricism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Constructive empiricism (صفحه وجود ندارد)">Constructive empiricism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Constructive_realism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Constructive realism (صفحه وجود ندارد)">Constructive realism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="شناخت‌شناسی ساخت‌گرا">شناخت‌شناسی ساخت‌گرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زمینه‌گرایی">زمینه‌گرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Conventionalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Conventionalism (صفحه وجود ندارد)">Conventionalism</a></li> <li>{<a href="/w/index.php?title=Deductive-nomological_model&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deductive-nomological model (صفحه وجود ندارد)">Deductive-nomological model</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hypothetico-deductive_model&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hypothetico-deductive model (صفحه وجود ندارد)">Hypothetico-deductive model</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Inductionism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Inductionism (صفحه وجود ندارد)">Inductionism</a>}</li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%88%D9%84_%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%86%D8%AF" title="پاول فایرابند">پاول فایرابند</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فرگشت‌گرایی">فرگشت‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فریب‌گرایی">فریب‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A8%D9%86%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84)" class="mw-redirect" title="مبناگرایی (روابط بین‌الملل)">مبناگرایی (روابط بین‌الملل)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="ابزارانگاری">ابزارانگاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="عمل‌گرایی">عمل‌گرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Model-dependent_realism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Model-dependent realism (صفحه وجود ندارد)">Model-dependent realism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87)" title="طبیعت‌گرایی (فلسفه)">طبیعت‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="فیزیکالیسم">فیزیکالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اثبات‌گرایی">اثبات‌گرایی</a>-<a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فروکاست‌گرایی">فروکاست‌گرایی</a>-<a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="جبرگرایی">جبرگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="خردگرایی">خردگرایی</a> / <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تجربه‌گرایی">تجربه‌گرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Received_view_of_theories&action=edit&redlink=1" class="new" title="Received view of theories (صفحه وجود ندارد)">Received view</a> / <a href="/w/index.php?title=Semantic_view_of_theories&action=edit&redlink=1" class="new" title="Semantic view of theories (صفحه وجود ندارد)">Semantic view of theories</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="واقع‌گرایی علمی">واقع‌گرایی علمی</a> / <a href="/w/index.php?title=Anti-realism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anti-realism (صفحه وجود ندارد)">Anti-realism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Scientific_essentialism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scientific essentialism (صفحه وجود ندارد)">Scientific essentialism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="صورت‌گرایی علمی">صورت‌گرایی علمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="شک‌گرایی علمی">شک‌گرایی علمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="علم‌گرایی">علم‌گرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Structuralism_(philosophy_of_science)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Structuralism (philosophy of science) (صفحه وجود ندارد)">Structuralism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B3%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="همدیس‌گرایی">همدیس‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="زیستگرایی">زیستگرایی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:7.5em">فلسفهٔ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="فلسفه فیزیک">فیزیک</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C_%D9%88_%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="فلسفه فیزیک حرارتی و آماری">فلسفه فیزیک حرارتی و آماری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%AD%D8%B1%DA%A9%D8%AA" title="فلسفه حرکت">فلسفه حرکت</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="فلسفه شیمی">شیمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="فلسفه زیست‌شناسی">زیست‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7%DB%8C" class="mw-redirect" title="فلسفه محیطی">فلسفه محیطی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7" title="فلسفه جغرافیا">فلسفه جغرافیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="فلسفه علوم اجتماعی">فلسفه علوم اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="فلسفه فناوری">فلسفه فناوری</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C" title="فلسفه مهندسی">فلسفه مهندسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%87%D9%88%D8%B4_%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C" title="فلسفه هوش مصنوعی">هوش مصنوعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="فلسفه علوم رایانه">علوم رایانه</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA" title="فلسفه اطلاعات">اطلاعات</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B0%D9%87%D9%86" title="فلسفه ذهن">ذهن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فلسفه روان‌پزشکی (صفحه وجود ندارد)">فلسفه روان‌پزشکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="فلسفه روان‌شناسی">روان‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%DA%A9" title="فلسفه ادراک">فلسفه ادراک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%81%D8%B6%D8%A7_%D9%88_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86" title="فلسفه فضا و زمان">فضا و زمان</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:7.5em"><a href="/w/index.php?title=Index_of_philosophy_of_science_articles&action=edit&redlink=1" class="new" title="Index of philosophy of science articles (صفحه وجود ندارد)">مطالب مرتبط</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7" title="کیمیا">کیمیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%B9%D9%84%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="نقد علم (صفحه وجود ندارد)">نقد علم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="معرفت‌شناسی">معرفت‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%B9%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AA" title="ایمان و عقلانیت">ایمان و عقلانیت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ فلسفه علم (صفحه وجود ندارد)">تاریخ فلسفه علم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4" class="mw-redirect" title="تاریخ دانش">تاریخ دانش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="تاریخچه اندیشه فرگشتی">تاریخچه اندیشه فرگشتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82" title="منطق">منطق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="متافیزیک">متافیزیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%B9%D9%84%D9%85" title="شبه‌علم">شبه‌علم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%88_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="رابطه علم و دین">رابطه علم و دین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rhetoric_of_science&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rhetoric of science (صفحه وجود ندارد)">Rhetoric of science</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="جامعه‌شناسی علم">جامعه‌شناسی علم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="جامعه‌شناسی نادانی علمی (صفحه وجود ندارد)">جامعه‌شناسی نادانی علمی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="فیلسوفان_علم_به_تفکیک_دوران" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/w/index.php?title=List_of_philosophers_of_science&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of philosophers of science (صفحه وجود ندارد)">فیلسوفان علم</a> به تفکیک دوران</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:7.5em">کهن</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7" class="mw-redirect" title="آرشیت دانا">آرشیت دانا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%88%D9%86" title="افلاطون">افلاطون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%B7%D9%88" title="ارسطو">ارسطو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%82%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="رواقی‌گری">زنون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D9%88%D8%B1" title="اپیکور">اپیکور</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:7.5em">قرون وسطی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B1%D8%B4%D8%AF" title="ابن رشد">ابن رشد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%A7" title="ابن سینا">ابن سینا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D8%B1_%D8%A8%DB%8C%DA%A9%D9%86" title="راجر بیکن">راجر بیکن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%85" title="ویلیام اکام">ویلیام اکام</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hugh_of_Saint_Victor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hugh of Saint Victor (صفحه وجود ندارد)">Hugh of Saint Victor</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dominicus_Gundissalinus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dominicus Gundissalinus (صفحه وجود ندارد)">Dominicus Gundissalinus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Robert_Kilwardby&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert Kilwardby (صفحه وجود ندارد)">Robert Kilwardby</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:7.5em">مدرن‌های اولیه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B3_%D8%A8%DB%8C%DA%A9%D9%86" title="فرانسیس بیکن">فرانسیس بیکن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D8%B2" title="توماس هابز">توماس هابز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%D9%87_%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="رنه دکارت">رنه دکارت</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%84%D8%A6%D9%88_%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%84%D9%87" title="گالیلئو گالیله">گالیلئو گالیله</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%E2%80%8C%DB%8C%D8%B1_%DA%AF%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="پی‌یر گاسندی">پی‌یر گاسندی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D8%B2%D8%A7%DA%A9_%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%AA%D9%86" title="آیزاک نیوتن">آیزاک نیوتن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%85" title="دیوید هیوم">دیوید هیوم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:7.5em">مدرن‌های کلاسیک</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A6%D9%84_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA" title="ایمانوئل کانت">ایمانوئل کانت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%87%D9%84%D9%85_%DB%8C%D9%88%D8%B2%D9%81_%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="فریدریش ویلهلم یوزف شلینگ">فریدریش ویلهلم یوزف شلینگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D9%86%D8%AA" title="اگوست کنت">اگوست کنت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%84" title="ویلیام هیول">ویلیام هیول</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%87%D9%84%D9%85_%D9%88%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%AF" title="ویلهلم ویندلباند">ویلهلم ویندلباند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84" title="جان استوارت میل">جان استوارت میل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%86%D8%B3%D8%B1" title="هربرت اسپنسر">هربرت اسپنسر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%E2%80%8C%DB%8C%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D9%87%D9%85" title="پی‌یر دوهم">پی‌یر دوهم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%B1%DB%8C_%D9%BE%D9%88%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87" title="آنری پوانکاره">آنری پوانکاره</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%87%D9%84%D9%85_%D9%88%D9%88%D9%86%D8%AA" title="ویلهلم وونت">ویلهلم وونت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:7.5em">نوین</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="آلبرت اینشتین">آلبرت اینشتین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%84" title="برتراند راسل">برتراند راسل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%AF_%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AB_%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D9%87%D8%AF" title="آلفرد نورث وایتهد">آلفرد نورث وایتهد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%81_%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B1" title="رودولف اشتاینر">رودولف اشتاینر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%84%D9%81_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%BE" title="رودلف کارناپ">رودلف کارناپ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%DA%A9%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="ویلارد کواین">ویلارد کواین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B3_%D9%88%D9%86_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%86" title="بس ون فراسن">بس ون فراسن</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88_%D9%87%D9%85%D9%BE%D9%84" title="کارل گوستاو همپل">کارل گوستاو همپل</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D8%B3%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%B2_%D9%BE%D8%B1%D8%B3" class="mw-redirect" title="چارلز سندرز پرس">چارلز سندرز پرس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%DB%8C%D9%84_%D8%AF%D9%86%D8%AA" class="mw-redirect" title="دنیل دنت">دنیل دنت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%AE" title="هانس رایشنباخ">هانس رایشنباخ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%87%DA%A9%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="ایان هکینگ">ایان هکینگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%B1%D9%87_%D9%84%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B4" title="ایمره لاکاتوش">ایمره لاکاتوش</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B1%DA%AF%D9%86_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%B3" title="یورگن هابرماس">یورگن هابرماس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%86" title="کارل پیرسون">کارل پیرسون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%BE%D9%88%D9%BE%D8%B1" title="کارل پوپر">کارل پوپر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Larry_Laudan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Larry Laudan (صفحه وجود ندارد)">Larry Laudan</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D9%84_%D9%BE%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="مایکل پولانی">مایکل پولانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%88_%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="اتو نویرات">اتو نویرات</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%88%D9%84_%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%86%D8%AF" title="پاول فایرابند">پاول فایرابند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%DA%A9%D9%88%D9%87%D9%86" title="توماس کوهن">توماس کوهن</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Portal:Philosophy_of_science&action=edit&redlink=1" class="new" title="Portal:Philosophy of science (صفحه وجود ندارد)">درگاه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="رده:فلسفه علم">رده:فلسفه علم</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="عصر_روشنگری" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="الگو:عصر روشنگری"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:عصر روشنگری (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:عصر روشنگری"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="عصر_روشنگری" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="عصر روشنگری">عصر روشنگری</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="موضوعات" style="font-size:114%;margin:0 4em">موضوعات</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="بی‌خدایی در عصر روشنگری">بی‌خدایی در عصر روشنگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="سرمایه‌داری">سرمایه‌داری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D9%85%D8%AF%D9%86%DB%8C" title="آزادی مدنی">آزادی مدنی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="ضدروشنگری">ضدروشنگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%DA%A9%D8%B1_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="تفکر انتقادی">تفکر انتقادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="دادارباوری">دادارباوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="دموکراسی">دموکراسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تجربه‌گرایی">تجربه‌گرایی</a></li> <li><span title="فرانسوی-language text"><span lang="fr"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81%E2%80%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="دایرةالمعارف‌نویسان">دایرةالمعارف‌نویسان</a></span></span></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1" title="دیکتاتوری منور">دیکتاتوری منور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF" title="بازار آزاد">بازار آزاد</a>s</li> <li><span title="عبری-language text"><i lang="he-Latn"><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="هاسکالا">هاسکالا</a></i></span></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="انسان‌گرایی">انسان‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%A8%D8%B4%D8%B1" title="حقوق بشر">حقوق بشر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9" title="لیبرالیسم کلاسیک">لیبرالیسم کلاسیک</a></li> <li><span title="فرانسوی-language text"><span lang="fr"><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C" title="آزادی، برابری، برادری">آزادی، برابری، برادری</a></span></span></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9_%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C" title="شک دکارتی">شک دکارتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ملی‌گرایی">ملی‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="فلسفه طبیعی">فلسفه طبیعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87)" title="عینی‌گرایی (فلسفه)">عینی‌گرایی (فلسفه)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AA" title="عقلانیت">عقلانیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="خردگرایی">خردگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%82%D9%84" title="عقل">عقل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فروکاست‌گرایی">فروکاست‌گرایی</a></li> <li><span title="لاتین-language text"><span lang="la"><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%A6%D8%AA_%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%AF%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%B4" title="جرئت اندیشیدن داشته باش">جرئت اندیشیدن داشته باش</a></span></span></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85" title="علم">علم</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">روش علمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="سوسیالیسم">سوسیالیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Universality_(philosophy)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Universality (philosophy) (صفحه وجود ندارد)">Universality</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Weimar_Classicism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Weimar Classicism (صفحه وجود ندارد)">Weimar Classicism</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="متفکران" style="font-size:114%;margin:0 4em">متفکران</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">انگلستان</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%81_%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%88%D9%86" title="جوزف ادیسون">جوزف ادیسون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anthony_Ashley-Cooper,_3rd_Earl_of_Shaftesbury&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anthony Ashley-Cooper, 3rd Earl of Shaftesbury (صفحه وجود ندارد)">Anthony Ashley-Cooper</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B3_%D8%A8%DB%8C%DA%A9%D9%86" title="فرانسیس بیکن">فرانسیس بیکن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%85%DB%8C_%D8%A8%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%85" title="جرمی بنتام">جرمی بنتام</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anthony_Collins_(philosopher)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anthony Collins (philosopher) (صفحه وجود ندارد)">Anthony Collins</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%DA%AF%DB%8C%D8%A8%D9%88%D9%86" title="ادوارد گیبون">ادوارد گیبون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%DA%AF%D8%A7%D8%AF%D9%88%DB%8C%D9%86" title="ویلیام گادوین">ویلیام گادوین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF%D8%AA%D9%88%D9%86" title="جیمز هرینگتون">جیمز هرینگتون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D9%87%D9%88%DA%A9" title="رابرت هوک">رابرت هوک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%A6%D9%84_%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%86" title="ساموئل جانسون">ساموئل جانسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%DA%A9" title="جان لاک">جان لاک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%86" title="جان میلتون">جان میلتون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D8%B2%D8%A7%DA%A9_%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%AA%D9%86" title="آیزاک نیوتن">آیزاک نیوتن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D9%BE%D9%88%D9%BE" title="الکساندر پوپ">الکساندر پوپ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Richard_Price&action=edit&redlink=1" class="new" title="Richard Price (صفحه وجود ندارد)">Richard Price</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%81_%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%84%DB%8C" title="جوزف پریستلی">جوزف پریستلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%A7_%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88%D9%84%D8%AF%D8%B2" title="جاشوا رینولدز">جاشوا رینولدز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Algernon_Sidney&action=edit&redlink=1" class="new" title="Algernon Sidney (صفحه وجود ندارد)">Algernon Sidney</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Matthew_Tindal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Matthew Tindal (صفحه وجود ندارد)">Matthew Tindal</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B1%D9%86%DA%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF" title="جان ترنچارد">جان ترنچارد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C_%D9%88%D9%84%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86%E2%80%8C%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA" title="مری ولستون‌کرافت">مری ولستون‌کرافت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">فرانسه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86_%D9%84%D9%88_%D8%B1%D9%88%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1" title="ژان لو رون دالامبر">ژان لو رون دالامبر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%D9%87_%D9%84%D9%88%D8%A6%DB%8C_%D8%AF%D9%88_%D9%88%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D8%AF%D9%88_%D9%BE%D9%88%D9%84%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DA%98%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%86" title="رنه لوئی دو ووایه دو پولمی دارژنسون">رنه لوئی دو ووایه دو پولمی دارژنسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D9%84" title="پیر بل">پیر بل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%87" title="پیر بومارشه">پیر بومارشه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7_%D8%B4%D8%A7%D9%81%D9%88%D8%B1" title="نیکولا شافور">نیکولا شافور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C_%D8%AF%D9%88_%D8%B4%D8%A7%D8%AA%D9%84%D9%87" title="امیلی دو شاتله">امیلی دو شاتله</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%88_%D8%AF%D9%88_%DA%A9%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%A7%DA%A9" title="اتین بونو دو کندیاک">اتین بونو دو کندیاک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C_%D8%AF%D9%88_%DA%A9%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%B3%D9%87" title="مارکی دو کندورسه">مارکی دو کندورسه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%D9%87_%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="رنه دکارت">رنه دکارت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88" title="دنی دیدرو">دنی دیدرو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%B1_%D9%84%D9%88_%D8%A8%D9%88%D9%88%DB%8C%D9%87_%D8%AF%D9%88_%D9%81%D9%88%D9%86%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D9%84" title="برنار لو بوویه دو فونته‌نل">برنار لو بوویه دو فونته‌نل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%85%D9%BE_%D8%AF%DA%AF%D9%88%DA%98" title="الیمپ دگوژ">الیمپ دگوژ</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%AF_%D8%A2%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D9%87%D9%84%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="کلود آدرین هلوسیوس">کلود آدرین هلوسیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%AE" title="بارون دولباخ">بارون دولباخ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Louis_de_Jaucourt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Louis de Jaucourt (صفحه وجود ندارد)">Louis de Jaucourt</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%88%D9%81%D8%B1%D9%87_%D8%AF%D9%88_%D9%84%D8%A7_%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C" title="ژولین اوفره دو لا متری">ژولین اوفره دو لا متری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D9%87" title="آنتوان لاووازیه">آنتوان لاووازیه</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%B1%DA%98-%D9%84%D9%88%D8%A6%DB%8C_%D9%84%DA%A9%D8%B1%DA%A9_%DA%A9%D9%86%D8%AA_%D8%AF%D9%88_%D8%A8%D9%88%D9%81%D9%88%D9%86" title="ژرژ-لوئی لکرک کنت دو بوفون">ژرژ-لوئی لکرک کنت دو بوفون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%84_%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%88_%D8%AF%D9%88_%D9%85%D8%A8%D9%84%DB%8C" title="گابریل بونو دو مبلی">گابریل بونو دو مبلی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sylvain_Mar%C3%A9chal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sylvain Maréchal (صفحه وجود ندارد)">Sylvain Maréchal</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%DB%8C%D9%87" title="ژان ملیه">ژان ملیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D8%AF%D9%88_%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AA%D8%B3%DA%A9%DB%8C%D9%88" class="mw-redirect" title="شارل دو مونتسکیو">شارل دو مونتسکیو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C3%89tienne-Gabriel_Morelly&action=edit&redlink=1" class="new" title="Étienne-Gabriel Morelly (صفحه وجود ندارد)">Étienne-Gabriel Morelly</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%B2_%D9%BE%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84" title="بلز پاسکال">بلز پاسکال</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%A7_%DA%A9%D9%86%D9%87" title="فرانسوا کنه">فرانسوا کنه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guillaume_Thomas_Fran%C3%A7ois_Raynal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Guillaume Thomas François Raynal (صفحه وجود ندارد)">Guillaume Thomas François Raynal</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C_%D8%AF%D9%88_%D8%B3%D8%A7%D8%AF" title="مارکی دو ساد">مارکی دو ساد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%B1_%DA%98%D8%A7%DA%A9_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DA%AF%D9%88" title="آن روبر ژاک تورگو">آن روبر ژاک تورگو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%AA%D8%B1" title="ولتر">ولتر</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ژنو</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B1%D9%85%D9%86_%D8%A2%D8%A8%D9%88%D8%B2%DB%8C" title="فیرمن آبوزی">فیرمن آبوزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%87" title="شارل بونه">شارل بونه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jean-Jacques_Burlamaqui&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jean-Jacques Burlamaqui (صفحه وجود ندارد)">Jean-Jacques Burlamaqui</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jean-Louis_de_Lolme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jean-Louis de Lolme (صفحه وجود ندارد)">Jean-Louis de Lolme</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%E2%80%8C%DB%8C%D8%B1_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%88" title="پی‌یر پروو">پی‌یر پروو</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86-%DA%98%D8%A7%DA%A9_%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%88" title="ژان-ژاک روسو">ژان-ژاک روسو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antoine-Jacques_Roustan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antoine-Jacques Roustan (صفحه وجود ندارد)">Antoine-Jacques Roustan</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B1%D8%B3_%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA_%D8%AF%D9%88_%D8%B3%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%B1" title="هورس بندیکت دو سوسور">هورس بندیکت دو سوسور</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jacob_Vernes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jacob Vernes (صفحه وجود ندارد)">Jacob Vernes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jacob_Vernet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jacob Vernet (صفحه وجود ندارد)">Jacob Vernet</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">آلمان</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B3_%D9%87%D9%86%DB%8C%D9%86%DA%AF_%D8%A8%D9%88%D9%87%D9%85%D8%B1" title="یوستوس هنینگ بوهمر">یوستوس هنینگ بوهمر</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%DA%AF%D8%A7%D9%88%D8%B3" title="کارل فریدریش گاوس">کارل فریدریش گاوس</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%84%D9%81%DA%AF%D8%A7%D9%86%DA%AF_%D9%81%D9%88%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%AA%D9%87" title="یوهان ولفگانگ فون گوته">یوهان ولفگانگ فون گوته</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%AA%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D9%81%D9%88%D9%86_%D9%87%D8%B1%D8%AF%D8%B1" title="یوهان گوتفرید فون هردر">یوهان گوتفرید فون هردر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Theodor_Gottlieb_von_Hippel_the_Elder&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theodor Gottlieb von Hippel the Elder (صفحه وجود ندارد)">Theodor Gottlieb von Hippel</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%87%D9%84%D9%85_%D9%81%D9%88%D9%86_%D9%87%D9%88%D9%85%D8%A8%D9%88%D9%84%D8%AA" title="ویلهلم فون هومبولت">ویلهلم فون هومبولت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A6%D9%84_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA" title="ایمانوئل کانت">ایمانوئل کانت</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%AA%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B3" class="mw-redirect" title="گوتفرید لایبنیتس">گوتفرید لایبنیتس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%AA%D9%87%D9%88%D9%84%D8%AF_%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%85_%D9%84%D8%B3%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="گوتهولد افرایم لسینگ">گوتهولد افرایم لسینگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%AC_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%81_%D9%84%DB%8C%D8%AE%D8%AA%D9%86%D8%A8%D8%B1%DA%AF" title="جرج کریستف لیختنبرگ">جرج کریستف لیختنبرگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%86" title="موسی مندلسون">موسی مندلسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%A6%D9%84_%D9%81%D9%86_%D9%BE%D9%88%D9%81%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%81" title="زاموئل فن پوفندرف">زاموئل فن پوفندرف</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D8%B4%DB%8C%D9%84%D8%B1" title="فریدریش شیلر">فریدریش شیلر</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="کریستیان تومازیوس">کریستیان تومازیوس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gabriel_Wagner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gabriel Wagner (صفحه وجود ندارد)">Gabriel Wagner</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Christian_Felix_Wei%C3%9Fe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christian Felix Weiße (صفحه وجود ندارد)">Christian Felix Weiße</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D9%85_%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%BE%D8%AA" title="آدام وایسهاوپت">آدام وایسهاوپت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%81_%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%86%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="کریستوف ماتین ویلند (صفحه وجود ندارد)">کریستوف ماتین ویلند</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thomas_Wizenmann&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thomas Wizenmann (صفحه وجود ندارد)">Thomas Wizenmann</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%84%D9%81" title="کریستیان ولف">کریستیان ولف</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Modern_Greek_Enlightenment&action=edit&redlink=1" class="new" title="Modern Greek Enlightenment (صفحه وجود ندارد)">یونان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Neophytos_Doukas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neophytos Doukas (صفحه وجود ندارد)">Neophytos Doukas</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Theoklitos_Farmakidis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theoklitos Farmakidis (صفحه وجود ندارد)">Theoklitos Farmakidis</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%BA%D8%A7%D8%B3_%D9%81%D8%B1%D8%A6%D9%88%D8%B3" title="ریغاس فرئوس">ریغاس فرئوس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Theophilos_Kairis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theophilos Kairis (صفحه وجود ندارد)">Theophilos Kairis</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%B3" title="آدامانتیوس کورائیس">آدامانتیوس کورائیس</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ایرلند</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%AC_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%84%DB%8C" title="جرج بارکلی">جرج بارکلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A8%D9%88%DB%8C%D9%84" title="رابرت بویل">رابرت بویل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D8%B1%DA%A9" title="ادموند برک">ادموند برک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%DB%8C%DB%8C%D9%81%D8%AA" title="جاناتان سوییفت">جاناتان سوییفت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AF" title="جان تالند">جان تالند</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ایتالیا</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%86%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="چزاره بکاریا">چزاره بکاریا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gaetano_Filangieri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gaetano Filangieri (صفحه وجود ندارد)">Gaetano Filangieri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ferdinando_Galiani&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ferdinando Galiani (صفحه وجود ندارد)">Ferdinando Galiani</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%DB%8C%DB%8C%D8%AC%DB%8C_%DA%AF%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="لوییجی گالوانی">لوییجی گالوانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antonio_Genovesi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antonio Genovesi (صفحه وجود ندارد)">Antonio Genovesi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Francesco_Mario_Pagano&action=edit&redlink=1" class="new" title="Francesco Mario Pagano (صفحه وجود ندارد)">Francesco Mario Pagano</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Giovanni_Salvemini&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giovanni Salvemini (صفحه وجود ندارد)">Giovanni Salvemini</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D9%88_%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="پیترو وری">پیترو وری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7_%D9%88%DB%8C%DA%A9%D9%88" title="جامباتیستا ویکو">جامباتیستا ویکو</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">هلند</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Balthasar_Bekker&action=edit&redlink=1" class="new" title="Balthasar Bekker (صفحه وجود ندارد)">Balthasar Bekker</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pieter_de_la_Court&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pieter de la Court (صفحه وجود ندارد)">Pieter de la Court</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Petrus_Cunaeus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Petrus Cunaeus (صفحه وجود ندارد)">Petrus Cunaeus</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%DA%AF%D9%88_%DA%AF%D8%B1%D9%88%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="هوگو گروتیوس">هوگو گروتیوس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fran%C3%A7ois_Hemsterhuis&action=edit&redlink=1" class="new" title="François Hemsterhuis (صفحه وجود ندارد)">François Hemsterhuis</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%88%DB%8C%DA%AF%D9%86%D8%B3" title="کریستیان هویگنس">کریستیان هویگنس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Adriaan_Koerbagh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adriaan Koerbagh (صفحه وجود ندارد)">Adriaan Koerbagh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Frederik_van_Leenhof&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frederik van Leenhof (صفحه وجود ندارد)">Frederik van Leenhof</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C_%D9%81%D8%A7%D9%86_%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%88%D9%86%D9%87%D9%88%DA%A9" title="آنتونی فان لیوونهوک">آنتونی فان لیوونهوک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bernard_Nieuwentyt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bernard Nieuwentyt (صفحه وجود ندارد)">Bernard Nieuwentyt</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AE_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%A7" title="باروخ اسپینوزا">باروخ اسپینوزا</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%85" title="یان سوامردام">یان سوامردام</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hendrik_Wyermars&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hendrik Wyermars (صفحه وجود ندارد)">Hendrik Wyermars</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Enlightenment_in_Poland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Enlightenment in Poland (صفحه وجود ندارد)">لهستان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Tadeusz_Czacki&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tadeusz Czacki (صفحه وجود ندارد)">Tadeusz Czacki</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hugo_Ko%C5%82%C5%82%C4%85taj&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hugo Kołłątaj (صفحه وجود ندارد)">Hugo Kołłątaj</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stanis%C5%82aw_Konarski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stanisław Konarski (صفحه وجود ندارد)">Stanisław Konarski</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ignacy_Krasicki&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ignacy Krasicki (صفحه وجود ندارد)">Ignacy Krasicki</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Julian_Ursyn_Niemcewicz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Julian Ursyn Niemcewicz (صفحه وجود ندارد)">Julian Ursyn Niemcewicz</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%88_%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA_%D9%BE%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%81%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="استانیسواو آگوست پونیاتوفسکی">استانیسواو آگوست پونیاتوفسکی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="یندری شنیادیسکی">یندری شنیادیسکی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stanis%C5%82aw_Staszic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stanisław Staszic (صفحه وجود ندارد)">Stanisław Staszic</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B2%D9%81_%D9%88%DB%8C%D8%A8%D8%AA%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="یوزف ویبتسکی">یوزف ویبتسکی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Andrzej_Stanis%C5%82aw_Za%C5%82uski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Andrzej Stanisław Załuski (صفحه وجود ندارد)">Andrzej Stanisław Załuski</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=J%C3%B3zef_Andrzej_Za%C5%82uski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Józef Andrzej Załuski (صفحه وجود ندارد)">Józef Andrzej Załuski</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">پرتغال</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Sebasti%C3%A3o_Jos%C3%A9_de_Carvalho_e_Melo,_1st_Marquis_of_Pombal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sebastião José de Carvalho e Melo, 1st Marquis of Pombal (صفحه وجود ندارد)">Sebastião José de Carvalho e Melo</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Romania</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ion_Budai-Deleanu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ion Budai-Deleanu (صفحه وجود ندارد)">Ion Budai-Deleanu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dinicu_Golescu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dinicu Golescu (صفحه وجود ندارد)">Dinicu Golescu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Petru_Maior&action=edit&redlink=1" class="new" title="Petru Maior (صفحه وجود ندارد)">Petru Maior</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Samuil_Micu-Klein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Samuil Micu-Klein (صفحه وجود ندارد)">Samuil Micu-Klein</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gheorghe_%C8%98incai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gheorghe Șincai (صفحه وجود ندارد)">Gheorghe Șincai</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Russian_Enlightenment&action=edit&redlink=1" class="new" title="Russian Enlightenment (صفحه وجود ندارد)">روسیه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="کاترین دوم">کاترین دوم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%B3_%D9%81%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="دنیس فونیزین (صفحه وجود ندارد)">دنیس فونیزین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%AE_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%B1" title="آنتیوخ کانتیمیر">آنتیوخ کانتیمیر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%81" title="میخائیل خراسکوف">میخائیل خراسکوف</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%84_%D9%84%D9%88%D9%85%D9%88%D9%86%D8%B3%D9%81" title="میخاییل لومونسف">میخاییل لومونسف</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nikolay_Novikov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nikolay Novikov (صفحه وجود ندارد)">Nikolay Novikov</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%B4%DA%86%D9%81" title="الکساندر رادیشچف">الکساندر رادیشچف</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yekaterina_Vorontsova-Dashkova&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yekaterina Vorontsova-Dashkova (صفحه وجود ندارد)">Yekaterina Vorontsova-Dashkova</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">صربستان</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%88%DB%8C%DA%86" title="دوسیتی اوبرادوویچ">دوسیتی اوبرادوویچ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Avram_Mrazovi%C4%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Avram Mrazović (صفحه وجود ندارد)">Avram Mrazović</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Enlightenment_in_Spain&action=edit&redlink=1" class="new" title="Enlightenment in Spain (صفحه وجود ندارد)">اسپانیا</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Jos%C3%A9_Cadalso&action=edit&redlink=1" class="new" title="José Cadalso (صفحه وجود ندارد)">José Cadalso</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%88%D9%85" title="کارلوس سوم">کارلوس سوم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Benito_Jer%C3%B3nimo_Feij%C3%B3o_y_Montenegro&action=edit&redlink=1" class="new" title="Benito Jerónimo Feijóo y Montenegro (صفحه وجود ندارد)">Benito Jerónimo Feijóo y Montenegro</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88_%D9%81%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B2_%D8%AF_%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="لیندرو فرناندز د موراتین">لیندرو فرناندز د موراتین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Valentin_de_Foronda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Valentin de Foronda (صفحه وجود ندارد)">Valentin de Foronda</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gaspar_Melchor_de_Jovellanos&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gaspar Melchor de Jovellanos (صفحه وجود ندارد)">Gaspar Melchor de Jovellanos</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mart%C3%ADn_Sarmiento&action=edit&redlink=1" class="new" title="Martín Sarmiento (صفحه وجود ندارد)">Martín Sarmiento</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Diego_de_Torres_Villarroel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diego de Torres Villarroel (صفحه وجود ندارد)">Diego de Torres Villarroel</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%84%D9%86%D8%AF" title="روشنگری اسکاتلند">اسکاتلند</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=James_Beattie_(poet)&action=edit&redlink=1" class="new" title="James Beattie (poet) (صفحه وجود ندارد)">James Beattie</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%81_%D8%A8%D9%84%DA%A9" title="جوزف بلک">جوزف بلک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hugh_Blair&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hugh Blair (صفحه وجود ندارد)">Hugh Blair</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%88%D9%84" title="جیمز بازول">جیمز بازول</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=James_Burnett,_Lord_Monboddo&action=edit&redlink=1" class="new" title="James Burnett, Lord Monboddo (صفحه وجود ندارد)">James Burnett</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%B2" title="رابرت برنز">رابرت برنز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=William_Cullen&action=edit&redlink=1" class="new" title="William Cullen (صفحه وجود ندارد)">William Cullen</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D9%85_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D9%88%D8%B3%D9%86" title="آدام فرگوسن">آدام فرگوسن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thomas_Gordon_(writer)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thomas Gordon (writer) (صفحه وجود ندارد)">Thomas Gordon</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%85" title="دیوید هیوم">دیوید هیوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B3_%D9%87%D8%A7%DA%86%D8%B3%D9%88%D9%86" title="فرانسیس هاچسون">فرانسیس هاچسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%87%D8%A7%D8%AA%D9%86" title="جیمز هاتن">جیمز هاتن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84" title="جیمز میل">جیمز میل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=John_Millar_(philosopher)&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Millar (philosopher) (صفحه وجود ندارد)">John Millar</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D8%B2%D8%A7%DA%A9_%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%AA%D9%86" title="آیزاک نیوتن">آیزاک نیوتن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=William_Ogilvie_of_Pittensear&action=edit&redlink=1" class="new" title="William Ogilvie of Pittensear (صفحه وجود ندارد)">William Ogilvie</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D9%81%DB%8C%D8%B1" title="جان پلی‌فیر">جان پلی‌فیر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%B1%DB%8C%D8%AF" title="توماس رید">توماس رید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AA" title="آدام اسمیت">آدام اسمیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%84%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="دوگالد استوارت">دوگالد استوارت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=American_Enlightenment&action=edit&redlink=1" class="new" title="American Enlightenment (صفحه وجود ندارد)">ایالات متحده</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%86" title="بنجامین فرانکلین">بنجامین فرانکلین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%AC%D9%81%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%86" title="توماس جفرسون">توماس جفرسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%88%D9%86" title="جیمز مدیسون">جیمز مدیسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%AC_%D9%85%DB%8C%D8%B3%D9%88%D9%86" title="جرج میسون">جرج میسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D9%BE%DB%8C%D9%86" title="توماس پین">توماس پین</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow hlist" colspan="2"><div><div style="position:relative;"> <div style="position:absolute;right:0;"><b><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="الگو:رمانتیسیسم">الگو:رمانتیسیسم</a> →</b></div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="رده:عصر روشنگری">رده:عصر روشنگری</a></li></ul> </div></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="طرح_آزمایش" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B7%D8%B1%D8%AD_%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4" title="الگو:طرح آزمایش"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B7%D8%B1%D8%AD_%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:طرح آزمایش (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B7%D8%B1%D8%AD_%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:طرح آزمایش"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="طرح_آزمایش" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B7%D8%B1%D8%AD_%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4" title="طرح آزمایش">طرح آزمایش</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a class="mw-selflink selflink">روش علمی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4" title="آزمایش">آزمایش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%B1%D8%AD_%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4" title="طرح آزمایش">طرح آزمایش</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%84_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="کنترل علمی">کنترل علمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1)" title="روایی (آمار)">روایی (آمار)</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="اعتبار درونی">درونی</a> و <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اعتبار بیرونی (صفحه وجود ندارد)">اعتبار بیرونی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF_%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DB%8C" title="مورد آزمایشی">مورد آزمایشی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%DA%A9%D9%88%D8%B1" title="آزمایش کور">آزمایش کور</a></li></ul> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C_%D8%A8%D9%87%DB%8C%D9%86%D9%87" title="طراحی بهینه">طراحی بهینه</a></b>: <a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C_%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%A8%DB%8C%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="طراحی آزمایش بیزی (صفحه وجود ندارد)">طراحی آزمایش بیزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="انتساب تصادفی">انتساب تصادفی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="تصادفی‌سازی">تصادفی‌سازی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D9%85%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="تصادفی‌سازی محدود (صفحه وجود ندارد)">تصادفی‌سازی محدود</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4" title="تکرار آزمایش">تکرار آزمایش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B9%DB%8C%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%87_%D9%86%D9%85%D9%88%D9%86%D9%87" title="تعیین اندازه نمونه">تعیین اندازه نمونه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Glossary_of_experimental_design&action=edit&redlink=1" class="new" title="Glossary of experimental design (صفحه وجود ندارد)">Treatment</a> <br /> و <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="بلوک‌بندی">بلوک‌بندی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b><a href="/w/index.php?title=Glossary_of_experimental_design&action=edit&redlink=1" class="new" title="Glossary of experimental design (صفحه وجود ندارد)">Treatment</a></b></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%87_%D8%AA%D8%A3%D8%AB%DB%8C%D8%B1" title="اندازه تأثیر">اندازه تأثیر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%86_(%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1)&action=edit&redlink=1" class="new" title="تباین (آمار) (صفحه وجود ندارد)">تباین (آمار)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84" class="mw-redirect" title="تعامل">تعامل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%A7%D8%B7" title="اختلاط">اختلاط</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%85%D8%AF_(%D8%AC%D8%A8%D8%B1_%D8%AE%D8%B7%DB%8C)" title="تعامد (جبر خطی)">تعامد (جبر خطی)</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="بلوک‌بندی">بلوک‌بندی</a></b></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%BA%DB%8C%D8%B1_%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D9%87_%D9%88_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84" class="mw-redirect" title="متغیر وابسته و مستقل">متغیر وابسته و مستقل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%BA%DB%8C%D8%B1_%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AA" title="متغیر مزاحمت">متغیر مزاحمت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84_%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="مدل آماری">مدل آماری</a> <br /> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B7_%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="استنباط آماری">استنباط آماری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%AE%D8%B7%DB%8C" title="رگرسیون خطی">رگرسیون خطی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D9%82%D9%84_%D9%85%D8%B1%D8%A8%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="حداقل مربعات معمولی">حداقل مربعات معمولی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%AE%D8%B7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="رگرسیون خطی بیزی">رگرسیون خطی بیزی</a></li></ul> <ul><li><b><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%AB%DB%8C%D8%B1_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاثیر تصادفی (صفحه وجود ندارد)">تاثیر تصادفی</a></b></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AF%D9%84_%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%AA%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="مدل آمیخته (صفحه وجود ندارد)">مدل آمیخته</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84_%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%A8%DB%8C" title="مدل سلسله‌مراتبی">مدل سلسله‌مراتبی</a>: <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="شبکه‌های بیزی">شبکه‌های بیزی سلسله‌مراتبی</a></li></ul> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84_%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B3" title="تحلیل واریانس">تحلیل واریانس</a></b></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%DA%A9%D9%88%DA%86%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="نظریه کوچران (صفحه وجود ندارد)">نظریه کوچران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84_%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B3_%DA%86%D9%86%D8%AF%D9%85%D8%AA%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D9%87" title="تحلیل واریانس چندمتغیره">تحلیل واریانس چندمتغیره</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84_%DA%A9%D9%88%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B3" title="تحلیل کوواریانس">تحلیل کوواریانس</a></li></ul> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%87_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="مقایسه میانگین‌ها (صفحه وجود ندارد)">مقایسه میانگین‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%87_%DA%86%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" title="مقایسه چندگانه">مقایسه چندگانه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B7%D8%B1%D8%AD_%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4" title="طرح آزمایش">طرح آزمایش</a> <br /> <a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%B1%D8%AD_%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84%D8%A7_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="طرح آزمایش کاملا تصادفی (صفحه وجود ندارد)">طرح آزمایش کاملا تصادفی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%DB%8C" title="آزمایش عاملی">آزمایش عاملی</a></b></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fractional_factorial_design&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fractional factorial design (صفحه وجود ندارد)">Fractional factorial</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Plackett-Burman_design&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plackett-Burman design (صفحه وجود ندارد)">Plackett-Burman</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Taguchi_methods&action=edit&redlink=1" class="new" title="Taguchi methods (صفحه وجود ندارد)">Taguchi</a></li></ul> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B3%D8%B7%D8%AD_%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AE" title="روش‌شناسی سطح پاسخ">روش‌شناسی سطح پاسخ</a></b></li> <li><a href="/w/index.php?title=Polynomial_and_rational_function_modeling&action=edit&redlink=1" class="new" title="Polynomial and rational function modeling (صفحه وجود ندارد)">Polynomial and rational modeling</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Box%E2%80%93Behnken_design&action=edit&redlink=1" class="new" title="Box–Behnken design (صفحه وجود ندارد)">Box-Behnken</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Central_composite_design&action=edit&redlink=1" class="new" title="Central composite design (صفحه وجود ندارد)">Central composite</a></li></ul> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="بلوک‌بندی">بلوک‌بندی</a></b></li> <li><a href="/w/index.php?title=Generalized_randomized_block_design&action=edit&redlink=1" class="new" title="Generalized randomized block design (صفحه وجود ندارد)">Generalized randomized block design</a> (GRBD)</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A8%D8%B9_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="مربع لاتین">مربع لاتین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Graeco-Latin_square&action=edit&redlink=1" class="new" title="Graeco-Latin square (صفحه وجود ندارد)">Graeco-Latin square</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%85%D8%AF" title="آرایه متعامد">آرایه متعامد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Latin_hypercube_sampling&action=edit&redlink=1" class="new" title="Latin hypercube sampling (صفحه وجود ندارد)">Latin hypercube</a> <br /> <b><a href="/w/index.php?title=Repeated_measures_design&action=edit&redlink=1" class="new" title="Repeated measures design (صفحه وجود ندارد)">Repeated measures design</a></b></li> <li><a href="/w/index.php?title=Crossover_study&action=edit&redlink=1" class="new" title="Crossover study (صفحه وجود ندارد)">Crossover study</a></li></ul> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%84%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="آزمایش تصادفی کنترل‌شده">آزمایش تصادفی کنترل‌شده</a></b></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sequential_analysis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sequential analysis (صفحه وجود ندارد)">Sequential analysis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sequential_probability_ratio_test&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sequential probability ratio test (صفحه وجود ندارد)">Sequential probability ratio test</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Glossary_of_experimental_design&action=edit&redlink=1" class="new" title="Glossary of experimental design (صفحه وجود ندارد)">Glossary</a></li> <li class="mw-empty-elt"></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="درگاه:آمار (صفحه وجود ندارد)">درگاه:آمار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Outline_of_statistics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Outline of statistics (صفحه وجود ندارد)">Statistical outline</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_statistics_articles&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of statistics articles (صفحه وجود ندارد)">Statistical topics</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="مطالعات_علم_و_فناوری" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%88_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="الگو:مطالعات علم و فناوری"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%88_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:مطالعات علم و فناوری (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%88_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:مطالعات علم و فناوری"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="مطالعات_علم_و_فناوری" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%88_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="مطالعات علم و فناوری">مطالعات علم و فناوری</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF" title="علم اقتصاد">علم اقتصاد</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Economics_of_science&action=edit&redlink=1" class="new" title="Economics of science (صفحه وجود ندارد)">Economics of science</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Economics_of_scientific_knowledge&action=edit&redlink=1" class="new" title="Economics of scientific knowledge (صفحه وجود ندارد)">Economics of scientific knowledge</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="تاریخ">تاریخ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=History_and_philosophy_of_science&action=edit&redlink=1" class="new" title="History and philosophy of science (صفحه وجود ندارد)">History and philosophy of science</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4" class="mw-redirect" title="تاریخ دانش">تاریخ دانش</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=History_of_science_and_technology&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of science and technology (صفحه وجود ندارد)">and technology</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="تاریخ فناوری">تاریخ فناوری</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87" title="فلسفه">فلسفه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF_%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ضد اثبات‌گرایی">ضد اثبات‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تجربه‌گرایی">تجربه‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D9%81%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="منطق فازی">منطق فازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="فلسفه علم">فلسفه علم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="فلسفه علوم اجتماعی">فلسفه علوم اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="فلسفه فناوری">فلسفه فناوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اثبات‌گرایی">اثبات‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%A7%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="پسااثبات‌گرایی">پسااثبات‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C)" title="برساخت‌گرایی (علوم اجتماعی)">برساخت‌گرایی (علوم اجتماعی)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="معرفت‌شناسی اجتماعی">معرفت‌شناسی اجتماعی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="جامعه‌شناسی">جامعه‌شناسی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87_%DA%A9%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%B1" class="mw-redirect" title="نظریه شبکه کنشگر">نظریه شبکه کنشگر</a></li> <li>اجتماعی <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="ساخت اجتماعی فناوری">ساخت اجتماعی فناوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Social_shaping_of_technology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Social shaping of technology (صفحه وجود ندارد)">shaping of technology</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA" title="جامعه‌شناسی معرفت">جامعه‌شناسی معرفت</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="جامعه‌شناسی علم">جامعه‌شناسی علم</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sociology_of_scientific_ignorance&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sociology of scientific ignorance (صفحه وجود ندارد)">Sociology of scientific ignorance</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="جامعه‌شناسی تاریخ علم">جامعه‌شناسی تاریخ علم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sociotechnology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sociotechnology (صفحه وجود ندارد)">Sociotechnology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Strong_programme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Strong programme (صفحه وجود ندارد)">Strong programme</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="مطالعات علم">مطالعات علم</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF_%D8%B9%D9%84%D9%85" class="mw-redirect" title="ضد علم">ضد علم</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%B3%D9%86%D8%AC%DB%8C" title="کتاب‌سنجی">کتاب‌سنجی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Boundary-work&action=edit&redlink=1" class="new" title="Boundary-work (صفحه وجود ندارد)">Boundary-work</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Consilience&action=edit&redlink=1" class="new" title="Consilience (صفحه وجود ندارد)">Consilience</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87_%D9%85%D8%B1%D8%B2%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="مسئله مرزبندی">مسئله مرزبندی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Double_hermeneutic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Double hermeneutic (صفحه وجود ندارد)">Double hermeneutic</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mapping_controversies&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mapping controversies (صفحه وجود ندارد)">Mapping controversies</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AD%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D9%87" class="mw-redirect" title="تحول انگاره">تحول انگاره</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%B9%D9%84%D9%85" title="شبه‌علم">شبه‌علم</a></li> <li>دانش <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="دانشوری شهروندی">دانشوری شهروندی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B7_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="ارتباط علمی">ارتباط علمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85" title="آموزش علوم">آموزش علوم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Normal_science&action=edit&redlink=1" class="new" title="Normal science (صفحه وجود ندارد)">normal</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Post-normal_science&action=edit&redlink=1" class="new" title="Post-normal science (صفحه وجود ندارد)">post-normal</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rhetoric_of_science&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rhetoric of science (صفحه وجود ندارد)">rhetoric</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="جنگ‌های علمی">جنگ‌های علمی</a></li></ul></li> <li>علمی <ul><li><a class="mw-selflink selflink">روش علمی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Scientific_consensus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scientific consensus (صفحه وجود ندارد)">consensus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Scientific_controversy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scientific controversy (صفحه وجود ندارد)">controversy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Scientific_enterprise&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scientific enterprise (صفحه وجود ندارد)">enterprise</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="بدرفتاری علمی">بدرفتاری علمی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85%E2%80%8C%D8%B3%D9%86%D8%AC%DB%8C" title="علم‌سنجی">علم‌سنجی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Science_of_team_science&action=edit&redlink=1" class="new" title="Science of team science (صفحه وجود ندارد)">Team science</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Traditional_knowledge&action=edit&redlink=1" class="new" title="Traditional knowledge (صفحه وجود ندارد)">Traditional knowledge</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Traditional_ecological_knowledge&action=edit&redlink=1" class="new" title="Traditional ecological knowledge (صفحه وجود ندارد)">ecological</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85" class="mw-redirect" title="وحدت علم">وحدت علم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="زنان در علم">زنان در علم</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%8C_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%8C_%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C%D8%8C_%D9%88_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="زنان در علم، فناوری، مهندسی، و ریاضیات">STEM</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مطالعات فناوری (صفحه وجود ندارد)">مطالعات فناوری</a><br /></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Co-production_(society)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Co-production (society) (صفحه وجود ندارد)">Co-production</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF" title="انسان‌شناسی سایبورگ">انسان‌شناسی سایبورگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="انسان‌شناسی دیجیتال">انسان‌شناسی دیجیتال</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dematerialization_(products)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dematerialization (products) (صفحه وجود ندارد)">Dematerialization</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Early_adopter&action=edit&redlink=1" class="new" title="Early adopter (صفحه وجود ندارد)">Early adopter</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D9%87%DB%8C%D8%A7%D9%87%D9%88%DB%8C_%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86%D8%B1" title="چرخه هیاهوی گارتنر">چرخه هیاهوی گارتنر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="نوآوری">نوآوری</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1_%D9%86%D9%88%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="انتشار نوآوری">انتشار نوآوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D8%AD%D9%88%D9%84%E2%80%8C%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="نوآوری تحول‌آفرین">نوآوری تحول‌آفرین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Linear_model_of_innovation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Linear model of innovation (صفحه وجود ندارد)">linear model</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D9%86%D9%88%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87" title="نظام نوآوری فناورانه">نظام نوآوری فناورانه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=User_innovation&action=edit&redlink=1" class="new" title="User innovation (صفحه وجود ندارد)">کاربر</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Leapfrogging&action=edit&redlink=1" class="new" title="Leapfrogging (صفحه وجود ندارد)">Leapfrogging</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF_%D9%87%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="نظریه فرایند هنجاری‌سازی">نظریه فرایند هنجاری‌سازی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Reverse_salient&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reverse salient (صفحه وجود ندارد)">Reverse salient</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Skunkworks_project&action=edit&redlink=1" class="new" title="Skunkworks project (صفحه وجود ندارد)">Skunkworks project</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85_%D9%81%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="سیستم فنی‌اجتماعی">سیستم فنی‌اجتماعی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Technical_change&action=edit&redlink=1" class="new" title="Technical change (صفحه وجود ندارد)">Technical change</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Technoscience&action=edit&redlink=1" class="new" title="Technoscience (صفحه وجود ندارد)">Technoscience</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Feminist_technoscience&action=edit&redlink=1" class="new" title="Feminist technoscience (صفحه وجود ندارد)">فمینیستی</a></li></ul></li> <li>فناورانه <ul><li><a href="/w/index.php?title=Technological_change&action=edit&redlink=1" class="new" title="Technological change (صفحه وجود ندارد)">change</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%87%D9%85%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="فناوری همگرا">فناوری همگرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87" title="جبرگرایی فناورانه">جبرگرایی فناورانه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%AA%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="انقلاب تکنولوژیک">انقلاب تکنولوژیک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Technological_transitions&action=edit&redlink=1" class="new" title="Technological transitions (صفحه وجود ندارد)">transitions</a></li></ul></li> <li>فناوری <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%88_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87" title="فناوری و جامعه">فناوری و جامعه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="نقد فناوری">نقد فناوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Technology_dynamics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Technology dynamics (صفحه وجود ندارد)">dynamics</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Theories_of_technology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theories of technology (صفحه وجود ندارد)">theories of</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="انتقال فناوری">انتقال فناوری</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Engineering_studies&action=edit&redlink=1" class="new" title="Engineering studies (صفحه وجود ندارد)">Engineering studies</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C" title="زنان در مهندسی">زنان در مهندسی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B7%E2%80%8C%D9%85%D8%B4%DB%8C" class="mw-redirect" title="خط‌مشی">خط‌مشی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%81_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="شکاف دیجیتالی">شکاف دیجیتالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%A8%D8%AA%D9%86%DB%8C_%D8%A8%D8%B1_%D8%B4%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%AF" class="mw-redirect" title="سیاست گذاری مبتنی بر شواهد">سیاست گذاری مبتنی بر شواهد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Factor_10&action=edit&redlink=1" class="new" title="Factor 10 (صفحه وجود ندارد)">Factor 10</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="سیاست علم">سیاست علم</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=History_of_science_policy&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of science policy (صفحه وجود ندارد)">history of</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="علم سیاست علمی">علم سیاست علمی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="سیاسی‌سازی علم">سیاسی‌سازی علم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Regulation_of_science&action=edit&redlink=1" class="new" title="Regulation of science (صفحه وجود ندارد)">Regulation of science</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4" title="پژوهش">پژوهش</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Socio-scientific_issues&action=edit&redlink=1" class="new" title="Socio-scientific issues (صفحه وجود ندارد)">Socio-scientific issues</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Technology_assessment&action=edit&redlink=1" class="new" title="Technology assessment (صفحه وجود ندارد)">Technology assessment</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="سیاست فناوری">سیاست فناوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Transition_management_(governance)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Transition management (governance) (صفحه وجود ندارد)">Transition management</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Portal-puzzle.svg" class="mw-file-description" title="درگاه"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/16px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/24px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /></a></span> درگاه‌ها <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4" title="درگاه:دانش">دانش</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Portal:History_of_science&action=edit&redlink=1" class="new" title="Portal:History of science (صفحه وجود ندارد)">تاریخ علم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="درگاه:فناوری">فناوری</a></li></ul></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%88_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="رده:مطالعات علم و فناوری">رده</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%88_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="رده:انجمن‌های مطالعه علم و فناوری">انجمن‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:Science_and_technology_studies_journals&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:Science and technology studies journals (صفحه وجود ندارد)">نشریات</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:Science_and_technology_studies_scholars&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:Science and technology studies scholars (صفحه وجود ندارد)">محققان</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="روشن‌فکری" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Intellectualism&action=edit&redlink=1" class="new" title="الگو:Intellectualism (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Intellectualism&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:Intellectualism (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Intellectualism" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:Intellectualism"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="روشن‌فکری" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%E2%80%8C%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C" title="روشن‌فکری">روشن‌فکری</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">شرایط عمومی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Intellect&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intellect (صفحه وجود ندارد)">Intellect</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B4" title="هوش">هوش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%D9%81%DA%A9%D8%B1" class="mw-redirect" title="روشنفکر">روشنفکر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%B2%D9%87%D9%88%D8%B4%DB%8C" title="تیزهوشی">تیزهوشی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Intellectual_history&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intellectual history (صفحه وجود ندارد)">Intellectual history</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D9%82%D8%AA_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C" title="صداقت روشنفکری">صداقت روشنفکری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Intellectual_humility&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intellectual humility (صفحه وجود ندارد)">Intellectual humility</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Intellectual_inbreeding&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intellectual inbreeding (صفحه وجود ندارد)">Intellectual inbreeding</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Intellectual_functioning&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intellectual functioning (صفحه وجود ندارد)">Intellectual functioning</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA_%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C" title="مالکیت فکری">مالکیت فکری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rigour&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rigour (صفحه وجود ندارد)">Intellectual rigor</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Intellectual_virtue&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intellectual virtue (صفحه وجود ندارد)">Intellectual virtue</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Intellectualisation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intellectualisation (صفحه وجود ندارد)">Intellectualisation</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D9%84%DB%8C%D8%AC%D9%86%D8%AA%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="اینتلیجنتسیا">اینتلیجنتسیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="خردگرایی">خردگرایی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">اجتماعی/فنی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="فرهنگستان">فرهنگستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4_%D9%88_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B4" class="mw-redirect" title="آموزش و پرورش">آموزش و پرورش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%D9%81%DA%A9%D8%B1" class="mw-redirect" title="روشنفکر">روشنفکر</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Female_public_intellectuals&action=edit&redlink=1" class="new" title="Female public intellectuals (صفحه وجود ندارد)">Female public intellectuals</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87" title="فلسفه">فلسفه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Scholar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scholar (صفحه وجود ندارد)">Scholar</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C" title="مکتب فکری">مکتب فکری</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">روش علمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87" title="اندیشه">اندیشه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">قانونی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA_%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C" title="مالکیت فکری">مالکیت فکری</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Intellectual_property_organization&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intellectual property organization (صفحه وجود ندارد)">Organization</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Intellectual_property_infringement&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intellectual property infringement (صفحه وجود ندارد)">infringement</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Outline_of_intellectual_property&action=edit&redlink=1" class="new" title="Outline of intellectual property (صفحه وجود ندارد)">Outline</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF_%D8%B1%D8%B6%D8%A7%DB%8C%D8%AA" title="تولید رضایت">تولید رضایت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">قومی/ملی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Chinese_intellectualism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chinese intellectualism (صفحه وجود ندارد)">Chinese intellectualism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chungin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chungin (صفحه وجود ندارد)">Chungin</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%E2%80%8C%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="جریان‌های روشن‌فکری در ایران">جریان‌های روشن‌فکری در ایران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%D9%81%DA%A9%D8%B1" class="mw-redirect" title="روشنفکر">روشنفکر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Scholar-official&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scholar-official (صفحه وجود ندارد)">Literati</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Belletrist&action=edit&redlink=1" class="new" title="Belletrist (صفحه وجود ندارد)">belletrist</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tui_(intellectual)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tui (intellectual) (صفحه وجود ندارد)">Tui</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF_%D8%B1%D8%B6%D8%A7%DB%8C%D8%AA" title="تولید رضایت">تولید رضایت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">اقدامات متقابل</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C" title="ضد روشنفکری">ضد روشنفکری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Atel_(slang)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atel (slang) (صفحه وجود ندارد)">Atel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Boffin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Boffin (صفحه وجود ندارد)">Boffin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Egghead&action=edit&redlink=1" class="new" title="Egghead (صفحه وجود ندارد)">Egghead</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%DA%A9" title="گیک">گیک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Intellectual_cover&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intellectual cover (صفحه وجود ندارد)">Intellectual cover</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D9%82%D8%AA_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C" title="صداقت روشنفکری">صداقت روشنفکری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B1%D9%87_(%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="خوره (روان‌شناسی)">خوره (روان‌شناسی)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=March_of_Intellect&action=edit&redlink=1" class="new" title="March of Intellect (صفحه وجود ندارد)">March of Intellect</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pseudointellectual&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pseudointellectual (صفحه وجود ندارد)">Pseudointellectual</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Self-deception&action=edit&redlink=1" class="new" title="Self-deception (صفحه وجود ندارد)">Self-deception</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">جستارهای وابسته</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="عصر روشنگری">عصر روشنگری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Intellectual_capital&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intellectual capital (صفحه وجود ندارد)">Intellectual capital</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Intellectual_dark_web&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intellectual dark web (صفحه وجود ندارد)">Intellectual dark web</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B0%D9%87%D9%86%DB%8C" title="کم‌توانی ذهنی">کم‌توانی ذهنی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=FP_Top_100_Global_Thinkers&action=edit&redlink=1" class="new" title="FP Top 100 Global Thinkers (صفحه وجود ندارد)">FP Top 100 Global Thinkers</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Martyred_Intellectuals_Day&action=edit&redlink=1" class="new" title="Martyred Intellectuals Day (صفحه وجود ندارد)">Martyred Intellectuals Day</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1" title="اندیشه‌گر">اندیشه‌گر</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Portal-puzzle.svg" class="mw-file-description"><img alt="نشان درگاه" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="32" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/48px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/64px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /></a></span> <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="درگاه:آموزش (صفحه وجود ندارد)">درگاه آموزش</a></li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Socrates.png" class="mw-file-description"><img alt="نشان درگاه" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Socrates.png/10px-Socrates.png" decoding="async" width="10" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Socrates.png/15px-Socrates.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Socrates.png/21px-Socrates.png 2x" data-file-width="326" data-file-height="500" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87" title="درگاه:فلسفه">درگاه فلسفه</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="شبه‌علم" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%B9%D9%84%D9%85" title="الگو:شبه‌علم"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%B9%D9%84%D9%85" title="بحث الگو:شبه‌علم"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%B9%D9%84%D9%85" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:شبه‌علم"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="شبه‌علم" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%B9%D9%84%D9%85" title="شبه‌علم">شبه‌علم</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">واژه‌شناسی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87" title="علم محموله‌پرست‌گونه">علم محموله‌پرست‌گونه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="شارلاتان">شارلاتان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%BA" title="نوابیغ">نوابیغ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%AD%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="نظریه حاشیه‌ای">نظریه حاشیه‌ای</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%AD%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="علوم حاشیه‌ای">علوم حاشیه‌ای</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B0%D8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="باستان‌شناسی کاذب (صفحه وجود ندارد)">باستان‌شناسی کاذب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="شبه‌تاریخ">شبه‌تاریخ</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Junk_science&action=edit&redlink=1" class="new" title="Junk science (صفحه وجود ندارد)">Junk science</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1" title="فراهنجار">فراهنجار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pathological_science&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pathological science (صفحه وجود ندارد)">Pathological science</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Quackery&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quackery (صفحه وجود ندارد)">Quackery</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Snake_oil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Snake oil (صفحه وجود ندارد)">Snake oil</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Crocodile_oil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Crocodile oil (صفحه وجود ندارد)">Crocodile oil</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87" title="نظریه‌های علمی جایگزین‌شده">نظریه‌های علمی جایگزین‌شده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%85_%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="سندرم مؤمن راستین">سندرم مؤمن راستین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Voodoo_Science&action=edit&redlink=1" class="new" title="Voodoo Science (صفحه وجود ندارد)">Voodoo Science</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B4%D8%AE%D8%B5%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%B9%D9%84%D9%85" class="mw-redirect" title="فهرست موضوعات مشخص‌شده به عنوان شبه‌علم">موضوعات</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87_%DB%B2%DB%B0%DB%B1%DB%B2" title="پدیده ۲۰۱۲">پدیده ۲۰۱۲</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%B2%D9%86%DB%8C" title="طب سوزنی">طب سوزنی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Adrenal_fatigue&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adrenal fatigue (صفحه وجود ندارد)">Adrenal fatigue</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7" title="کیمیا">کیمیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86" title="پزشکی جایگزین">پزشکی جایگزین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B6%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="فضانوردان باستان">فضانوردان باستان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anthroposophic_medicine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anthroposophic medicine (صفحه وجود ندارد)">Anthroposophic medicine</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Applied_kinesiology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Applied kinesiology (صفحه وجود ندارد)">Applied kinesiology</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A7" title="آیورودا">آیورودا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aquatic_ape_hypothesis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aquatic ape hypothesis (صفحه وجود ندارد)">Aquatic ape hypothesis</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="اختربینی">اختربینی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bates_method&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bates method (صفحه وجود ندارد)">Bates method</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D9%88%DB%8C%D8%A7" title="کشاورزی زیست‌پویا">کشاورزی زیست‌پویا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B5%D8%AF" title="فصد">فصد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Body_memory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Body memory (صفحه وجود ندارد)">Body memory</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کاتاستروفیسم">کاتاستروفیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="کایروپراکتیک">کایروپراکتیک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chromotherapy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chromotherapy (صفحه وجود ندارد)">Chromotherapy</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D9%88%D8%B7%D8%A6%D9%87" title="تئوری توطئه">تئوری توطئه</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B3%D9%84_%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85_%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87_%D8%AA%D9%84%D9%81%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87" class="mw-redirect" title="نسل پنجم شبکه تلفن همراه">نسل پنجم شبکه تلفن همراه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D9%88%D8%B7%D8%A6%D9%87_%DB%B1%DB%B1_%D8%B3%D9%BE%D8%AA%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1" title="تئوری‌های توطئه ۱۱ سپتامبر">تئوری‌های توطئه ۱۱ سپتامبر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D9%88%D8%B7%D8%A6%D9%87_%D9%BE%D8%B3%E2%80%8C%D8%AF%D9%85%D9%87" title="تئوری توطئه پس‌دمه">تئوری توطئه پس‌دمه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%B1_%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%D9%82%D9%84%DB%8C%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="انکار تغییر اقلیمی">انکار تغییر اقلیمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%DB%B2%DB%B0%E2%80%93%DB%B2%DB%B0%DB%B1%DB%B9_%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="اطلاعات نادرست درباره دنیاگیری ۲۰–۲۰۱۹ کروناویروس">اطلاعات نادرست درباره دنیاگیری ۲۰–۲۰۱۹ کروناویروس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D9%88%D8%B7%D8%A6%D9%87_%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D8%B1_%D9%85%D8%A7%D9%87" title="نظریه‌های توطئه فرود بر ماه">نظریه‌های توطئه فرود بر ماه</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%84%E2%80%8C%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="تبدیل‌درمانی">تبدیل‌درمانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Correactology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Correactology (صفحه وجود ندارد)">Correactology</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%B4" title="علم آفرینش">علم آفرینش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="سرمازیستی">سرمازیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="نهان‌جاندارشناسی">نهان‌جاندارشناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="بلوردرمانی">بلوردرمانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B4_%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="بادکش درمانی">بادکش درمانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%85%E2%80%8C%D8%B2%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86)" title="سم‌زدایی (پزشکی جایگزین)">سم‌زدایی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%A9%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%87" title="پاک‌سازی روده">پاک‌سازی روده</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dianetics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dianetics (صفحه وجود ندارد)">Dianetics</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%87%D8%A7" title="نظریه امضاها">نظریه امضاها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Doktor_Koster%27s_Antigaspills&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doktor Koster's Antigaspills (صفحه وجود ندارد)">Doktor Koster's Antigaspills</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="دازینگ">دازینگ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ear_candling&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ear candling (صفحه وجود ندارد)">Ear candling</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Electromagnetic_hypersensitivity&action=edit&redlink=1" class="new" title="Electromagnetic hypersensitivity (صفحه وجود ندارد)">Electromagnetic hypersensitivity</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87_%D8%B5%D8%AF%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="پدیده صدای الکترونیکی">پدیده صدای الکترونیکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD_%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF" title="اصلاح نژاد">اصلاح نژاد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Facilitated_communication&action=edit&redlink=1" class="new" title="Facilitated communication (صفحه وجود ندارد)">Facilitated communication</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%86%DA%AF_%D8%B4%D9%88%DB%8C%DB%8C" title="فنگ شویی">فنگ شویی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D8%AE%D8%AA" title="زمین تخت">زمین تخت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Germ_theory_denialism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Germ theory denialism (صفحه وجود ندارد)">Germ theory denialism</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" class="mw-redirect" title="گرافولوژی">گرافولوژی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%B2" title="انکار ایدز">انکار ایدز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hollow_Earth&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hollow Earth (صفحه وجود ندارد)">Hollow Earth theory</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D9%85%D8%A6%D9%88%D9%BE%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="هومئوپاتی">هومئوپاتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AC_(%D8%B7%D8%A8_%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C)" title="مزاج (طب سنتی)">مزاج</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Indigo_children&action=edit&redlink=1" class="new" title="Indigo children (صفحه وجود ندارد)">Indigo children</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C_%D9%87%D9%88%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF" title="طراحی هوشمند">طراحی هوشمند</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Japhetic_theory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Japhetic theory (صفحه وجود ندارد)">Japhetic theory</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%82_%D8%B4%D8%AF%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%87%D9%88%D8%A7_(%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1)" title="معلق شدن در هوا (فراهنجار)">معلق شدن در هوا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AB%D8%B1_%D9%85%D8%A7%D9%87" title="اثر ماه">اثر ماه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lysenkoism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lysenkoism (صفحه وجود ندارد)">Lysenkoism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%87%D9%86%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="آهنربادرمانی">آهنربادرمانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%87_%D8%B1%D9%88%D8%AD%DB%8C" title="واسطه روحی">واسطه روحی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Miracle_Mineral_Supplement&action=edit&redlink=1" class="new" title="Miracle Mineral Supplement (صفحه وجود ندارد)">Miracle Mineral Supplement</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Naturopathy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Naturopathy (صفحه وجود ندارد)">Naturopathy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nazi_archaeology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nazi archaeology (صفحه وجود ندارد)">Nazi archaeology</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%AC%D8%B9%D9%87_%D9%86%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88" title="فاجعه نبیرو">فاجعه نبیرو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D8%AF%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="عددشناسی">عددشناسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Orgone&action=edit&redlink=1" class="new" title="Orgone (صفحه وجود ندارد)">Orgone</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%81%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="کف‌بینی">کف‌بینی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Panchagavya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Panchagavya (صفحه وجود ندارد)">Panchagavya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Patent_medicine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Patent medicine (صفحه وجود ندارد)">Patent medicine</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%DA%A9%D8%AA_%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D9%85%DB%8C" title="حرکت دائمی">حرکت دائمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="جمجمه‌شناسی">جمجمه‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81" title="پلی‌گراف">پلی‌گراف</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Primal_therapy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Primal therapy (صفحه وجود ندارد)">Primal therapy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pseudoarchaeology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pseudoarchaeology (صفحه وجود ندارد)">Pseudoarchaeology</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="شبه‌تاریخ">شبه‌تاریخ</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%B1_%D9%86%D8%B3%D9%84%E2%80%8C%DA%A9%D8%B4%DB%8C" title="انکار نسل‌کشی">انکار نسل‌کشی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Historical_negationism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Historical negationism (صفحه وجود ندارد)">Historical negationism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%B1_%D9%87%D9%88%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="انکار هولوکاست">انکار هولوکاست</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pseudoscientific_metrology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pseudoscientific metrology (صفحه وجود ندارد)">Pseudoscientific metrology</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C" title="روان‌شناسی تاریخی">روان‌شناسی تاریخی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="عرفان کوانتومی">عرفان کوانتومی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rapid_prompting_method&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rapid prompting method (صفحه وجود ندارد)">Rapid prompting method</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Recovered-memory_therapy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Recovered-memory therapy (صفحه وجود ندارد)">Recovered-memory therapy</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="ریکی">ریکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="نژادگرایی علمی">نژادگرایی علمی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF_%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="نژاد آریایی">نژاد آریایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Melanin_theory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Melanin theory (صفحه وجود ندارد)">Melanin theory</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Trepanning&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trepanning (صفحه وجود ندارد)">Trepanning</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%81%D9%88%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="یوفوشناسی">یوفوشناسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vertebral_subluxation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vertebral subluxation (صفحه وجود ندارد)">Vertebral subluxation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Voice_stress_analysis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Voice stress analysis (صفحه وجود ندارد)">Voice stress analysis</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87_%D8%A2%D8%A8" title="حافظه آب">حافظه آب</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ترویج<br />شبه علم</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88_%D9%88%DB%8C%DA%A9%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%AF" title="اندرو ویکفیلد">اندرو ویکفیلد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%BE%D8%A7%DA%A9_%DA%86%D9%88%D9%BE%D8%B1%D8%A7" title="دیپاک چوپرا">دیپاک چوپرا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gaia,_Inc.&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gaia, Inc. (صفحه وجود ندارد)">Gaia, Inc.</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%DA%AF%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%86" title="ماکس گرسون">ماکس گرسون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Goop_(company)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Goop (company) (صفحه وجود ندارد)">Goop (company)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nicholas_Gonzalez_(physician)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nicholas Gonzalez (physician) (صفحه وجود ندارد)">Nicholas Gonzalez</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DB%8C_%D9%85%DA%A9%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C" title="جنی مک‌کارتی">جنی مک‌کارتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%B1_%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%84" title="تئودور مورل">تئودور مورل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hans_Alfred_Nieper&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hans Alfred Nieper (صفحه وجود ندارد)">Hans Alfred Nieper</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AA_%D8%A2%D8%B2" class="mw-redirect" title="محمت آز">محمت آز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=William_Donald_Kelley&action=edit&redlink=1" class="new" title="William Donald Kelley (صفحه وجود ندارد)">William Donald Kelley</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">موضوعات مرتبط</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Bourgeois_pseudoscience&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bourgeois pseudoscience (صفحه وجود ندارد)">Bourgeois pseudoscience</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Demarcation_problem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Demarcation problem (صفحه وجود ندارد)">Demarcation problem</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">روش علمی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Suppressed_research_in_the_Soviet_Union&action=edit&redlink=1" class="new" title="Suppressed research in the Soviet Union (صفحه وجود ندارد)">Suppressed research in the Soviet Union</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8_%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C" title="طب سنتی">طب سنتی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">منابع</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%87_%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82_%D8%B4%DA%A9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="کمیته تحقیق شک‌گرایانه">کمیته تحقیق شک‌گرایانه</a></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Cults_of_Unreason&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cults of Unreason (صفحه وجود ندارد)">Cults of Unreason</a></i></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Encyclopedia_of_Pseudoscience:_From_Alien_Abductions_to_Zone_Therapy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Encyclopedia of Pseudoscience: From Alien Abductions to Zone Therapy (صفحه وجود ندارد)">Encyclopedia of Pseudoscience</a></i></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Fads_and_Fallacies_in_the_Name_of_Science&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fads and Fallacies in the Name of Science (صفحه وجود ندارد)">Fads and Fallacies in the Name of Science</a></i></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Fortean_Times&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fortean Times (صفحه وجود ندارد)">Fortean Times</a></i></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%DB%8C_%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D8%B1%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="بنیاد آموزشی جیمز رندی">بنیاد آموزشی جیمز رندی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Quackwatch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quackwatch (صفحه وجود ندارد)">Quackwatch</a></li> <li><i><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%82%D9%82_%D8%B4%DA%A9%D8%A7%DA%A9" title="محقق شکاک">محقق شکاک</a></i></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=The_Natural_History_of_Quackery&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Natural History of Quackery (صفحه وجود ندارد)">The Natural History of Quackery</a></i></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=The_Psychology_of_the_Occult&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Psychology of the Occult (صفحه وجود ندارد)">The Psychology of the Occult</a></i></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=The_Ragged_Edge_of_Science&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Ragged Edge of Science (صفحه وجود ندارد)">The Ragged Edge of Science</a></i></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=The_Skeptic_Encyclopedia_of_Pseudoscience&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Skeptic Encyclopedia of Pseudoscience (صفحه وجود ندارد)">The Skeptic Encyclopedia of Pseudoscience</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%B4%DA%A9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="واژه‌نامه شک‌گرا">واژه‌نامه شک‌گرا</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><b><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B4%D8%AE%D8%B5%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%B9%D9%84%D9%85" class="mw-redirect" title="فهرست موضوعات مشخص‌شده به عنوان شبه‌علم">فهرست موضوعات مشخص‌شده به عنوان شبه‌علم</a></b></div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=روش_علمی&oldid=40076294">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=روش_علمی&oldid=40076294</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B7%D8%B1%D8%AD_%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4" title="رده:طرح آزمایش">طرح آزمایش</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="رده:روش علمی">روش علمی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="رده:انقلاب علمی">انقلاب علمی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="رده:تجربه‌گرایی">تجربه‌گرایی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D8%B3%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%B2_%D9%BE%D8%B1%D8%B3" title="رده:چارلز سندرز پرس">چارلز سندرز پرس</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="رده:مطالعات علم">مطالعات علم</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی">یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF_%D9%88%D8%A8_%D8%A8%D8%A7_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B1_%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از یادکرد وب با پارامتر وضعیت پیوند استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از یادکرد وب با پارامتر وضعیت پیوند استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان فرانسوی">مقاله‌های دارای واژگان به زبان فرانسوی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان عبری">مقاله‌های دارای واژگان به زبان عبری</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان لاتین">مقاله‌های دارای واژگان به زبان لاتین</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای پیوند با میان‌ویکی">مقاله‌های دارای پیوند با میان‌ویکی</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۱۷ اوت ۲۰۲۴ ساعت ۱۵:۰۰ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-jfl4j","wgBackendResponseTime":180,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.618","walltime":"0.791","ppvisitednodes":{"value":2151,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":242821,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":791,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":9,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":2,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":89011,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 565.120 1 -total"," 37.99% 214.684 1 الگو:پانویس"," 29.68% 167.742 4 الگو:یادکرد_وب"," 26.47% 149.597 2 الگو:Navbox_with_collapsible_groups"," 24.21% 136.842 8 الگو:Navbox"," 21.40% 120.908 2 الگو:Sidebar_with_collapsible_lists"," 20.31% 114.755 1 الگو:عصر_روشنگری"," 18.73% 105.863 1 الگو:فراهنجار"," 16.55% 93.535 4 الگو:Lang"," 7.18% 40.560 1 الگو:فلسفه_علم"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.353","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":20030289,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.canary-9c48c98bc-2tdnc","timestamp":"20241028111123","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0631\u0648\u0634 \u0639\u0644\u0645\u06cc","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q46857","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q46857","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2009-12-03T19:12:07Z","dateModified":"2024-08-17T15:00:32Z","headline":"\u0631\u0648\u0634 \u0627\u062b\u0628\u0627\u062a \u062a\u062c\u0631\u0628\u06cc \u067e\u062f\u06cc\u062f\u0647\u200c\u0647\u0627"}</script> </body> </html>