CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="azb" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>طبیعت علملری - ویکی‌پدیا</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )azbwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مئی","ژوئن","جولای","آقوست","سپتامبر","اوْکتوبر","نوْوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"5896f389-6c04-4059-b078-3e0db712c411","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"طبیعت_علملری","wgTitle":"طبیعت علملری","wgCurRevisionId":1492714,"wgRevisionId":1492714,"wgArticleId":22789,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Webarchive template wayback links","Articles with hatnote templates targeting a nonexistent page","علم","طبیعت علملری"],"wgPageViewLanguage":"azb","wgPageContentLanguage":"azb","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"طبیعت_علملری","wgRelevantArticleId":22789, "wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"azb","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"azb"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q7991","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true, "wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.CommonsDirect","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=azb&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=azb&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=azb&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="طبیعت علملری - ویکی‌پدیا"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//azb.m.wikipedia.org/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="دَییشدیر" href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (azb)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//azb.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.azb"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="ویکی‌پدیا آتوم فید" href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D8%B3%D9%88%D9%86_%D8%AF%D9%8E%DB%8C%DB%8C%D8%B4%DB%8C%DA%A9%D9%84%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-طبیعت_علملری rootpage-طبیعت_علملری skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> دوْلانماق </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87" title="آنا صفحه‌یه باخ [z]" accesskey="z"><span>آنا صفحه</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%DA%A9%D9%86%D8%AF_%D9%85%D8%A6%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="پروژه‌‌یه گؤره، سیز نه ایش گؤره بیلرسینیز، هاردا نه‌لری تاپا بیلرسینیز"><span>کند مئیدانی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%DB%8C%DA%A9%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="ایندیکی اوْلایلارا ایلگیلی بیلگیلر تاپ"><span>ایندیکی حادیثه‌لر</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D8%B3%D9%88%D9%86_%D8%AF%D9%8E%DB%8C%DB%8C%D8%B4%DB%8C%DA%A9%D9%84%D8%B1" title="بو ویکی‌ده سوْن دَییشیک‌لیک‌لرین لیستی [r]" accesskey="r"><span>سوْن دَییشیکلیکلر</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D9%84%D9%87" title="بیر تصادوفی صفحه گتیر [x]" accesskey="x"><span>تصادوفی صفحه</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Contents" title="آنلاماق یئری"><span>کؤمک</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-azb.svg" style="width: 5.8125em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-azb.svg" width="84" height="18" style="width: 5.25em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D8%A2%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="ویکی‌پدیا-دا آختار [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>آختار</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="ویکی‌پدیا-دا آختار" aria-label="ویکی‌پدیا-دا آختار" autocapitalize="sentences" title="ویکی‌پدیا-دا آختار [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="اؤزل:آختار"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">آختار</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="شخصی آراجلار"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=azb.wikipedia.org&uselang=azb" class=""><span>باغیشلا</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA&returnto=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA+%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C" title="سیزی ایشلدن حسابی آچیب گیریش ائتمه‌یه چاغیریریق؛ آنجاق حساب یاراتماق ایستگینیزه باغلی‌دیر" class=""><span>حساب یارات</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA+%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C" title="گیریش ائتمه‌نیز تؤوصیه اوْلونور؛ آنجاق گرکلی دئییلدیر [o]" accesskey="o" class=""><span>گیریش ائت</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="داخیل اوْلون و داها چوْخ سئچیملر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="شخصی آراجلار" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">شخصی آراجلار</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=azb.wikipedia.org&uselang=azb"><span>باغیشلا</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA&returnto=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA+%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C" title="سیزی ایشلدن حسابی آچیب گیریش ائتمه‌یه چاغیریریق؛ آنجاق حساب یاراتماق ایستگینیزه باغلی‌دیر"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>حساب یارات</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA+%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C" title="گیریش ائتمه‌نیز تؤوصیه اوْلونور؛ آنجاق گرکلی دئییلدیر [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>گیریش ائت</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> سیستمدن چیخمیش دَییشدیریجیلر اۆچون صفحه‌لر <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A4%D9%85%DA%A9:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>داها چوْخ اؤیرنین</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%DA%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="بو آی‌پی آدرسیندن ائدیلن دَییشیکلیکلرین لیستی [y]" accesskey="y"><span>چالیشمالار</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%BA%DB%8C%D9%85" title="بو آی‌پی آدرسینین دَییشیکلیکلرینه گؤره دانیشیق [n]" accesskey="n"><span>دانیشیق</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-عمومی_معلومات" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#عمومی_معلومات"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>عمومی معلومات</span> </div> </a> <ul id="toc-عمومی_معلومات-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تکامولو" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#تکامولو"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>تکامولو</span> </div> </a> <ul id="toc-تکامولو-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-طبیعت_علملرینین_اساسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#طبیعت_علملرینین_اساسی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>طبیعت علملرینین اساسی</span> </div> </a> <ul id="toc-طبیعت_علملرینین_اساسی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-طبیعت_علملرینین_ایستیقامتلری" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#طبیعت_علملرینین_ایستیقامتلری"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>طبیعت علملرینین ایستیقامتلری</span> </div> </a> <ul id="toc-طبیعت_علملرینین_ایستیقامتلری-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-طبیعت_علملرینین_بازی‌سی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#طبیعت_علملرینین_بازی‌سی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>طبیعت علملرینین بازی‌سی</span> </div> </a> <ul id="toc-طبیعت_علملرینین_بازی‌سی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-طبیعی_بیلیکلرین_ایستیقامتلری" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#طبیعی_بیلیکلرین_ایستیقامتلری"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>طبیعی بیلیکلرین ایستیقامتلری</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-طبیعی_بیلیکلرین_ایستیقامتلری-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های طبیعی بیلیکلرین ایستیقامتلری</span> </button> <ul id="toc-طبیعی_بیلیکلرین_ایستیقامتلری-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-آسترونومی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#آسترونومی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۱</span> <span>آسترونومی</span> </div> </a> <ul id="toc-آسترونومی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-بیولوژی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#بیولوژی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۲</span> <span>بیولوژی</span> </div> </a> <ul id="toc-بیولوژی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-کیمیا" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#کیمیا"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۳</span> <span>کیمیا</span> </div> </a> <ul id="toc-کیمیا-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-فیزیک" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#فیزیک"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۴</span> <span>فیزیک</span> </div> </a> <ul id="toc-فیزیک-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-یئر_حاقین‌دا_علملر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#یئر_حاقین‌دا_علملر"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۵</span> <span>یئر حاقین‌دا علملر</span> </div> </a> <ul id="toc-یئر_حاقین‌دا_علملر-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-طبیعت_علملرینین_دیگر_علملره_تأثیری" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#طبیعت_علملرینین_دیگر_علملره_تأثیری"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>طبیعت علملرینین دیگر علملره تأثیری</span> </div> </a> <ul id="toc-طبیعت_علملرینین_دیگر_علملره_تأثیری-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-بیرده_باخ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#بیرده_باخ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸</span> <span>بیرده باخ</span> </div> </a> <ul id="toc-بیرده_باخ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ایستینادلار" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ایستینادلار"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۹</span> <span>ایستینادلار</span> </div> </a> <ul id="toc-ایستینادلار-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-خاریجی_منبع‌لر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#خاریجی_منبع‌لر"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۰</span> <span>خاریجی منبع‌لر</span> </div> </a> <ul id="toc-خاریجی_منبع‌لر-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-قایناقلار" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#قایناقلار"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۱</span> <span>قایناقلار</span> </div> </a> <ul id="toc-قایناقلار-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۲</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">طبیعت علملری</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۱۳۳ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-133" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۱۳۳ دیل‌لر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Natuurwetenskap" title="Natuurwetenskap–آفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="Natuurwetenskap" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="آفریکانس" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Naturwissenschaft" title="Naturwissenschaft–آلمانی سوئیسی" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Naturwissenschaft" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="آلمانی سوئیسی" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Ciencias_naturals" title="Ciencias naturals–آراگونی" lang="an" hreflang="an" data-title="Ciencias naturals" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="آراگونی" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D9%8A%D8%A9" title="علوم طبيعية–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="علوم طبيعية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Ciencies_naturales" title="Ciencies naturales–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Ciencies naturales" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/T%C9%99bi%C9%99t_elml%C9%99ri" title="Təbiət elmləri–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Təbiət elmləri" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D3%99%D0%B1%D0%B8%D2%93%D0%B8_%D1%84%D3%99%D0%BD%D0%B4%D3%99%D1%80" title="Тәбиғи фәндәр–باشقیری" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Тәбиғи фәндәр" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="باشقیری" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Natuawissnschoft" title="Natuawissnschoft–باواریایی" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Natuawissnschoft" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="باواریایی" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Gomtuos_muoksl%C4%81" title="Gomtuos muokslā–ساموگیتی" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Gomtuos muokslā" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="ساموگیتی" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D1%8B%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%9E%D1%87%D1%8B%D1%8F_%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D1%96" title="Прыродазнаўчыя навукі–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Прыродазнаўчыя навукі" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D1%8B%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%9E%D1%87%D1%8B%D1%8F_%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D1%96" title="Прыродазнаўчыя навукі–بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Прыродазнаўчыя навукі" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B8_%D0%BD%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B8" title="Природни науки–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Природни науки" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A5%83%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%AC%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="प्राकृतिक बिज्ञान–Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="प्राकृतिक बिज्ञान" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%9E%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="প্রাকৃতিক বিজ্ঞান–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="প্রাকৃতিক বিজ্ঞান" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A2%E0%BD%84%E0%BC%8B%E0%BD%96%E0%BE%B1%E0%BD%B4%E0%BD%84%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%9A%E0%BD%93%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BD%B2%E0%BD%82" title="རང་བྱུང་གི་ཚན་རིག–تبتی" lang="bo" hreflang="bo" data-title="རང་བྱུང་གི་ཚན་རིག" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="تبتی" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Prirodne_nauke" title="Prirodne nauke–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Prirodne nauke" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Ci%C3%A8ncies_naturals" title="Ciències naturals–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Ciències naturals" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="زانستی سروشتی–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="زانستی سروشتی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Scenzi_naturale" title="Scenzi naturale–کورسی" lang="co" hreflang="co" data-title="Scenzi naturale" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="کورسی" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/P%C5%99%C3%ADrodn%C3%AD_v%C4%9Bdy" title="Přírodní vědy–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Přírodní vědy" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%C3%87%D1%83%D1%82%C3%A7%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BB%C4%83%D0%BA_%C4%83%D1%81%D0%BB%C4%83%D1%85%C4%95%D1%81%D0%B5%D0%BC" title="Çутçанталăк ăслăхĕсем–چوواشی" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Çутçанталăк ăслăхĕсем" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="چوواشی" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Gwyddoniaeth_naturiol" title="Gwyddoniaeth naturiol–ولزی" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Gwyddoniaeth naturiol" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ولزی" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Naturvidenskab" title="Naturvidenskab–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Naturvidenskab" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Naturwissenschaft" title="Naturwissenschaft–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Naturwissenschaft" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82_%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AE%CE%BC%CE%B5%CF%82" title="Φυσικές επιστήμες–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Φυσικές επιστήμες" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Natural_science" title="Natural science–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Natural science" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Naturscienco" title="Naturscienco–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Naturscienco" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Ciencias_naturales" title="Ciencias naturales–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Ciencias naturales" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Loodusteadused" title="Loodusteadused–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Loodusteadused" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Natura-zientziak" title="Natura-zientziak–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Natura-zientziak" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="علوم طبیعی–فارسی" lang="fa" hreflang="fa" data-title="علوم طبیعی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="فارسی" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Luonnontiede" title="Luonnontiede–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Luonnontiede" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Science_de_la_nature" title="Science de la nature–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Science de la nature" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Sciences_natur%C3%A8les" title="Sciences naturèles–آرپیتان" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Sciences naturèles" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="آرپیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Siencis_natur%C3%A2ls" title="Siencis naturâls–فریولیایی" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Siencis naturâls" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="فریولیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Eola%C3%ADocht_n%C3%A1d%C3%BArtha" title="Eolaíocht nádúrtha–ایرلندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Eolaíocht nádúrtha" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ایرلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Syans_di_lanatir" title="Syans di lanatir–Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Syans di lanatir" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Ciencias_naturais" title="Ciencias naturais–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Ciencias naturais" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Tembikuaaty_tekohaguigua" title="Tembikuaaty tekohaguigua–گوارانی" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Tembikuaaty tekohaguigua" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="گوارانی" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Oaylleeaght_najooragh" title="Oaylleeaght najooragh–مانی" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Oaylleeaght najooragh" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="مانی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Chh%E1%B9%B3-y%C3%A8n_Kh%C3%B4-ho%CC%8Dk" title="Chhṳ-yèn Khô-ho̍k–Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Chhṳ-yèn Khô-ho̍k" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%93%D7%A2%D7%99_%D7%94%D7%98%D7%91%D7%A2" title="מדעי הטבע–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="מדעי הטבע" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A5%83%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="प्राकृतिक विज्ञान–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="प्राकृतिक विज्ञान" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Prirodne_znanosti" title="Prirodne znanosti–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Prirodne znanosti" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Syans_natir%C3%A8l" title="Syans natirèl–هائیتیایی" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Syans natirèl" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="هائیتیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Term%C3%A9szettudom%C3%A1ny" title="Természettudomány–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Természettudomány" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B2%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Բնական գիտություններ–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Բնական գիտություններ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Scientia_natural" title="Scientia natural–اینترلینگوا" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Scientia natural" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="اینترلینگوا" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Ilmu_alam" title="Ilmu alam–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Ilmu alam" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D3%80%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D3%80%D0%B8%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D1%88" title="Ӏалама Ӏилмаш–اینگوشی" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Ӏалама Ӏилмаш" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="اینگوشی" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Naturala_cienci" title="Naturala cienci–ایدو" lang="io" hreflang="io" data-title="Naturala cienci" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ایدو" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/N%C3%A1tt%C3%BAruv%C3%ADsindi" title="Náttúruvísindi–ایسلندی" lang="is" hreflang="is" data-title="Náttúruvísindi" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ایسلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Scienze_naturali" title="Scienze naturali–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Scienze naturali" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E8%87%AA%E7%84%B6%E7%A7%91%E5%AD%A6" title="自然科学–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="自然科学" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/rarske" title="rarske–لوجبان" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="rarske" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="لوجبان" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Ng%C3%A8lmu_alam" title="Ngèlmu alam–جاوه‌ای" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Ngèlmu alam" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="جاوه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Tussniwin_tigmawin" title="Tussniwin tigmawin–قبایلی" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Tussniwin tigmawin" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="قبایلی" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/Thayathi_cia_nd%C5%A9ire" title="Thayathi cia ndũire–کیکویویی" lang="ki" hreflang="ki" data-title="Thayathi cia ndũire" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="کیکویویی" class="interlanguage-link-target"><span>Gĩkũyũ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%83_%D2%93%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Жаратылыстану ғылымдары–قزاقی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Жаратылыстану ғылымдары" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="قزاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%92%E1%9E%98%E1%9F%92%E1%9E%98%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%8F%E1%9E%B7" title="វិទ្យាសាស្ត្រធម្មជាតិ–خمری" lang="km" hreflang="km" data-title="វិទ្យាសាស្ត្រធម្មជាតិ" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="خمری" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9E%90%EC%97%B0%EA%B3%BC%ED%95%99" title="자연과학–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="자연과학" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Sensia_natural" title="Sensia natural–لادینو" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Sensia natural" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="لادینو" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Naturw%C3%ABssenschaft" title="Naturwëssenschaft–لوگزامبورگی" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Naturwëssenschaft" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="لوگزامبورگی" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Siensas_natural" title="Siensas natural–Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Siensas natural" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Sci%C3%ABnza_naturala" title="Sciënza naturala–Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Sciënza naturala" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Gamtos_mokslas" title="Gamtos mokslas–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Gamtos mokslas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Dabaszin%C4%81tnes" title="Dabaszinātnes–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Dabaszinātnes" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Siansan%27_ny_zavaboary" title="Siansan' ny zavaboary–مالاگاسی" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Siansan' ny zavaboary" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="مالاگاسی" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Ilimu_alam" title="Ilimu alam–مینانگ‌کابویی" lang="min" hreflang="min" data-title="Ilimu alam" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="مینانگ‌کابویی" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B8_%D0%BD%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B8" title="Природни науки–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Природни науки" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%95%E0%B5%83%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B4%B6%E0%B4%BE%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="പ്രാകൃതികശാസ്ത്രം–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="പ്രാകൃതികശാസ്ത്രം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B9%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B6%D0%BB%D1%8D%D1%85_%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Байгалийн шинжлэх ухаан–مغولی" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Байгалийн шинжлэх ухаан" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="مغولی" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%88%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="नैसर्गिक विज्ञान–مراتی" lang="mr" hreflang="mr" data-title="नैसर्गिक विज्ञान" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="مراتی" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Sains_semula_jadi" title="Sains semula jadi–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Sains semula jadi" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Xjenza_Naturali" title="Xjenza Naturali–مالتی" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Xjenza Naturali" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="مالتی" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9E%E1%80%98%E1%80%AC%E1%80%9D%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%95%E1%80%B9%E1%80%95%E1%80%B6" title="သဘာဝသိပ္ပံ–برمه‌ای" lang="my" hreflang="my" data-title="သဘာဝသိပ္ပံ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="برمه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Scienzie_d%27%27a_natura" title="Scienzie d''a natura–ناپلی" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Scienzie d''a natura" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="ناپلی" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Naturwetenschop" title="Naturwetenschop–آلمانی سفلی" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Naturwetenschop" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="آلمانی سفلی" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Natuurwetenschap" title="Natuurwetenschap–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Natuurwetenschap" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Naturvitskap" title="Naturvitskap–نروژی نی‌نُشک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Naturvitskap" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نروژی نی‌نُشک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Naturvitenskap" title="Naturvitenskap–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Naturvitenskap" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Natural_sienties" title="Natural sienties–Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Natural sienties" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target"><span>Novial</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Scienches_naturelles" title="Scienches naturelles–Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Scienches naturelles" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Sci%C3%A9ncias_naturalas" title="Sciéncias naturalas–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Sciéncias naturalas" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%AA%E0%AD%8D%E0%AC%B0%E0%AC%BE%E0%AC%95%E0%AD%83%E0%AC%A4%E0%AC%BF%E0%AC%95_%E0%AC%AC%E0%AC%BF%E0%AC%9C%E0%AD%8D%E0%AC%9E%E0%AC%BE%E0%AC%A8" title="ପ୍ରାକୃତିକ ବିଜ୍ଞାନ–اوریه‌ای" lang="or" hreflang="or" data-title="ପ୍ରାକୃତିକ ବିଜ୍ଞାନ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="اوریه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%95%E0%A9%81%E0%A8%A6%E0%A8%B0%E0%A8%A4%E0%A9%80_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%97%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%A8" title="ਕੁਦਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ–پنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਕੁਦਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Scienches_naturelles" title="Scienches naturelles–Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Scienches naturelles" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Nauki_przyrodnicze" title="Nauki przyrodnicze–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Nauki przyrodnicze" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D9%8A_%D9%BE%D9%88%D9%87%D9%86%DB%90" title="طبيعي پوهنې–پشتو" lang="ps" hreflang="ps" data-title="طبيعي پوهنې" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="پشتو" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ci%C3%AAncias_naturais" title="Ciências naturais–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Ciências naturais" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Sallqa_pacha_hamut%27ay" title="Sallqa pacha hamut'ay–کچوایی" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Sallqa pacha hamut'ay" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="کچوایی" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/%C8%98tiin%C8%9Be_naturale" title="Științe naturale–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Științe naturale" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%BD%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B8" title="Естественные науки–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Естественные науки" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8B_%D0%BD%D0%B0%D1%83%D0%BA%D1%8B" title="Природны наукы–Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Природны наукы" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A5%83%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%AE%E0%A5%8D" title="प्राकृतिकविज्ञानम्–سانسکریت" lang="sa" hreflang="sa" data-title="प्राकृतिकविज्ञानम्" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="سانسکریت" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B9%D1%8B%D0%BB%D2%95%D0%B0_%D2%AF%D3%A9%D1%80%D1%8D%D1%85%D1%82%D1%8D%D1%80%D1%8D" title="Айылҕа үөрэхтэрэ–یاقوتی" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Айылҕа үөрэхтэрэ" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="یاقوتی" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Scienzi_naturali" title="Scienzi naturali–سیسیلی" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Scienzi naturali" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="سیسیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Naitural_science" title="Naitural science–اسکاتلندی" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Naitural science" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B7%D8%B1%D8%AA%D9%8A_%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%86%D8%B3" title="فطرتي سائنس–سندی" lang="sd" hreflang="sd" data-title="فطرتي سائنس" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="سندی" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Prirodne_nauke" title="Prirodne nauke–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Prirodne nauke" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Timassanin_n_ugama" title="Timassanin n ugama–تاچل‌هیت" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Timassanin n ugama" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="تاچل‌هیت" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B7%8A%E0%B7%80%E0%B6%B7%E0%B7%8F%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%9A%E0%B7%80%E0%B7%9A%E0%B6%AF" title="ස්වභාවිකවේද–سینهالی" lang="si" hreflang="si" data-title="ස්වභාවිකවේද" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="سینهالی" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Natural_sciences" title="Natural sciences–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Natural sciences" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%ADrodn%C3%A1_veda" title="Prírodná veda–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Prírodná veda" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Naravoslovje" title="Naravoslovje–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Naravoslovje" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Shkencat_natyrore" title="Shkencat natyrore–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Shkencat natyrore" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B5_%D0%BD%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B5" title="Природне науке–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Природне науке" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Natuurwietenskuppe" title="Natuurwietenskuppe–Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Natuurwietenskuppe" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/%C3%89lmu_alam" title="Élmu alam–سوندایی" lang="su" hreflang="su" data-title="Élmu alam" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="سوندایی" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Naturvetenskap" title="Naturvetenskap–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Naturvetenskap" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%87%E0%AE%AF%E0%AE%B1%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AF%88_%E0%AE%85%E0%AE%B1%E0%AE%BF%E0%AE%B5%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%B2%E0%AF%8D" title="இயற்கை அறிவியல்–تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="இயற்கை அறிவியல்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%95%E0%B1%83%E0%B0%A4%E0%B0%BF_%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82" title="ప్రకృతి శాస్త్రం–تلوگویی" lang="te" hreflang="te" data-title="ప్రకృతి శాస్త్రం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="تلوگویی" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BB%D0%BC%D2%B3%D0%BE%D0%B8_%D1%82%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D3%A3" title="Илмҳои табиӣ–تاجیکی" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Илмҳои табиӣ" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="تاجیکی" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%98%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%95%E0%B8%B4" title="วิทยาศาสตร์ธรรมชาติ–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="วิทยาศาสตร์ธรรมชาติ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Agham_pangkalikasan" title="Agham pangkalikasan–تاگالوگی" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Agham pangkalikasan" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="تاگالوگی" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/T%C9%99bi%C9%99ti_elmon" title="Təbiəti elmon–Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Təbiəti elmon" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Do%C4%9Fa_bilimleri" title="Doğa bilimleri–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Doğa bilimleri" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%DB%95%D8%A8%D9%89%D8%A6%D9%89%D9%8A_%D9%BE%DB%95%D9%86" title="تەبىئىي پەن–اویغوری" lang="ug" hreflang="ug" data-title="تەبىئىي پەن" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="اویغوری" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D1%87%D1%96_%D0%BD%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B8" title="Природничі науки–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Природничі науки" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%86%D8%B3" title="قدرتی سائنس–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="قدرتی سائنس" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Tabiiy_fanlar" title="Tabiiy fanlar–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Tabiiy fanlar" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Siense_nadura%C5%82i" title="Siense nadurałi–Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Siense nadurałi" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Khoa học tự nhiên–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Khoa học tự nhiên" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Natanolavs" title="Natanolavs–ولاپوک" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Natanolavs" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="ولاپوک" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Siyensyas_naturales" title="Siyensyas naturales–وارایی" lang="war" hreflang="war" data-title="Siyensyas naturales" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="وارایی" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%87%AA%E7%84%B6%E7%A7%91%E5%AD%B8" title="自然科學–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="自然科學" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" title="ორთაშობური მენცარობა–Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ორთაშობური მენცარობა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A0%D7%90%D7%98%D7%95%D7%A8-%D7%95%D7%95%D7%99%D7%A1%D7%A0%D7%A9%D7%90%D7%A4%D7%98%D7%9F" title="נאטור-וויסנשאפטן–یدی" lang="yi" hreflang="yi" data-title="נאטור-וויסנשאפטן" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="یدی" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/S%C3%A1y%E1%BA%B9%CC%81ns%C3%AC_al%C3%A1d%C3%A1nid%C3%A1" title="Sáyẹ́nsì aládánidá–یوروبایی" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Sáyẹ́nsì aládánidá" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="یوروبایی" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%87%AA%E7%84%B6%E7%A7%91%E5%AD%A6" title="自然科学–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="自然科学" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Ch%C5%AB-ji%C3%A2n_kho-ha%CC%8Dk" title="Chū-jiân kho-ha̍k–مین نان" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Chū-jiân kho-ha̍k" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="مین نان" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%87%AA%E7%84%B6%E7%A7%91%E5%AD%B8" title="自然科學–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="自然科學" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Inzululwazi_yemvelo" title="Inzululwazi yemvelo–زولویی" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Inzululwazi yemvelo" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="زولویی" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7991#sitelinks-wikipedia" title="آیری دیل‌لره باغلانتیلاری دَییشدیر" class="wbc-editpage">باغلانتیلاری دَییشدیر</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="آد فضالاری"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C" title="مقاله‌یه باخین [c]" accesskey="c"><span>صفحه</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%82:%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="ایچینده‌کیلره گؤره دانیشیق (صفحه یوْخدور) [t]" accesskey="t"><span>دانیشیق</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">تۆرکجه</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="گؤرونوشلر"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C"><span>اوْخو</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>دَییشدیر</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=history" title="بو صفحه‌نین گئچمیش نوسخه‌لری [h]" accesskey="h"><span>گئچمیشه باخ</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="آلتلر" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">آلتلر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C"><span>اوْخو</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>دَییشدیر</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=history"><span>گئچمیشه باخ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C" title="بۇرا باغلانان بۆتون ویکی صفحه‌لرین لیستی [j]" accesskey="j"><span>بۇ صفحه‌‌يه باغلانتیلار</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C" rel="nofollow" title="بۇ صفحه‌دن باغلانتی‌لی صفحه‌لرین سوْن دَییشیکلیک‌لری [k]" accesskey="k"><span>باغلی دَییشیکلیک‌لر</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:یوکله‌مه" title="فایل‌لار یوکله [u]" accesskey="u"><span>فایل یۆکله‌</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%B1" title="بوتون اؤزل صفحه‌لرین لیستی [q]" accesskey="q"><span>اؤزل صفحه‌لر</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&oldid=1492714" title="صفحه‌نین بو نۆسخه‌سینه دَییشیلمز باغلانتی"><span>ثابیت لینک</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=info" title="بو صفحه‌یه گؤره آرتیق ایطلاعات"><span>صفحه ایطلاعاتی</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&id=1492714&wpFormIdentifier=titleform" title="بو صفحه‌دن نئجه آلینتی گؤتورمک اوچون بیلگیلر"><span>بو صفحه‌دن آلینتی گؤتور</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fazb.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25B7%25D8%25A8%25DB%258C%25D8%25B9%25D8%25AA_%25D8%25B9%25D9%2584%25D9%2585%25D9%2584%25D8%25B1%25DB%258C"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:QrCode&url=https%3A%2F%2Fazb.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25B7%25D8%25A8%25DB%258C%25D8%25B9%25D8%25AA_%25D8%25B9%25D9%2584%25D9%2585%25D9%2584%25D8%25B1%25DB%258C"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> چاپ/ائشیگه یوللا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8&bookcmd=book_creator&referer=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA+%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C"><span>کیتاب یارات</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:DownloadAsPdf&page=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=show-download-screen"><span>PDF کیمی ائندیر</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&printable=yes" title="بو صفحه‌‌نین چاپ ائدیلن سۆرومو [p]" accesskey="p"><span>چاپ اۆچون نۆسخه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> آیری پروژه‌لرده </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Natural_sciences" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7991" title="آیتمه باغلی وئری مخزنی ایله ایلگی‌سی وار [g]" accesskey="g"><span>ویکی‌دئیتا آیتمی</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">ویکی‌پدیادان، آچیق بیلیک‌لیک‌دن</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="azb" dir="rtl"><p><b>طبیعت علملری</b> Natural science — <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="اینسان">اینسانا</a> خاریجی موناسیبت‌دن تأثیر ائدن طبیعت عامللرینی اؤیره‌نه‌ن علم ساحه‌لری. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="عمومی_معلومات"><span id=".D8.B9.D9.85.D9.88.D9.85.DB.8C_.D9.85.D8.B9.D9.84.D9.88.D9.85.D8.A7.D8.AA"></span>عمومی معلومات</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit&section=1" title="بؤلومو دَییشدیر: عمومی معلومات"><span>دَییشدیر</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>طبیعت علملری دونیانی ناتورالیست نؤقطه نظرین‌دن اؤیرنیر و جمعیت‌دن طبیعته موناسیبت‌ده اونون قانونلارینا حؤرمتله یاناشماغی طلب ائدیر. ناتورالیزم اینسانین یاراتدیغی قانونلاری طبیعی پروسِسلره شامیل ائتمه‌دن، طبیعت قانونلارینی اؤیره‌نه‌رک ایستیفاده ائتمک اوزرین‌ده قورولان سیستم دیر. طبیعت علملرینین یارانماسی علمی آراشدیرمالارا فلسفی یاناشمانین نتیجه‌سی‌دیر. </p><p>طبیعت علملری آنلاییشی همچینین، <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="اینسانی علملر (صفحه یوْخدور)">اینسانی علملرله</a> <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%AA%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ایجتیماعی علملر (صفحه یوْخدور)">ایجتیماعی علملر</a> آراسین‌دا فرقی گؤسترمک اۆچون ایستیفاده ائدیلیر. <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="ریاضیات">ریاضیات</a> علمی <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%DB%8C%D9%82" title="منطیق">منطیقله</a> بیرلیک‌ده فورمال علملره داخیل ائدیلیر و طبیعت علملرینه عایید ائدیلمیر. چونکی، اونلارین متولوژی طبیعت علملرینین مئتودولوگییاسین‌دان کسکین فرق‌لنیر. <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="ریاضیات">ریاضیات</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="ایستاتیک">ایستاتیک</a> و <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%85_%D8%AA%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بیلیشیم تکنولوژی (صفحه یوْخدور)">بیلیشیم تکنولوژی</a> طبیعت علملری حساب اوْلونماسالار دا، بۇ ساحه‌ده آپاریلان اکثر آراشدیرمالار اۆچون موهوم علمی اهمیّته مالیکدیرلر. </p><p>علم نظریه‌سین‌ده طبیعت علملری دئدیک‌ده <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="بیولوژی">بیولوژی</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%88%D9%85%DB%8C" title="آسترونومی">آسترونومی</a>، <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="فیزیک">فیزیک</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="کیمیا">کیمیا</a> و <a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7" title="جوغرافیا">جوغرافیا</a> نظرده توتولور. Вاو علملرده علمی نتیجه‌لر بیر قای‌دا اولاراق اوبیئکتیولیک و دقیق‌لیک اوزرین‌ده قورولاراق بازا کیمی تجروبه و مۆشاهیده نتیجه‌لری گؤتورولور. طبیعت علملری دونموش اولماییب اونلاردا دایماً دقیقلش‌دیرمه پروسِسی گئدیر. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تکامولو"><span id=".D8.AA.DA.A9.D8.A7.D9.85.D9.88.D9.84.D9.88"></span>تکامولو</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit&section=2" title="بؤلومو دَییشدیر: تکامولو"><span>دَییشدیر</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Maya.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Maya.svg/220px-Maya.svg.png" decoding="async" width="220" height="282" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Maya.svg/330px-Maya.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Maya.svg/440px-Maya.svg.png 2x" data-file-width="250" data-file-height="320" /></a><figcaption></figcaption></figure> <p>قدیم دؤورلر و اوْرتا عصرلرده اطراف موحیط ساده مۆشاهیده و تصویر یولو ایله اؤیرنیلیردی. یئنی دؤورون اوللرین‌ده طبیعتین تصویرله اؤیرنیلمه‌سی علمی ایضاحلا اؤیرنیلمه‌سی ایله اوز ائدیل‌دی. فیلوسوفلاردان <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D9%87%D8%AB%D8%A7%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="ابن هثام (صفحه یوْخدور)">ابن هثام</a> و <a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B3_%D8%A8%DA%A9%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرنسیس بکون (صفحه یوْخدور)">فرنسیس بکونون</a> اثرلری بۇ متودود گئنیش یای‌دیلار و علمی اینقیلابین اساسینی قوی‌دولار. <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%88%D9%86_%D8%AF%D9%88%DA%A9%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%86%D8%AC%D9%88_%D8%B9%D8%B5%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="اون دوکوزونجو عصر (صفحه یوْخدور)">اون دوکوزونجو عصردن</a> باشلایاراق ایسه علمله مشغوللوق صرف عالیملرین صلاحیتینه کئچیر. </p> <p><i>طبیعت علملری</i> تئرمینی ایلک دفعه عالیم <a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="ویلیام اویل (صفحه یوْخدور)">ویلیام اویل</a> طرفین‌دن <a href="/w/index.php?title=%DB%B1%DB%B8%DB%B3%DB%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="۱۸۳۴ (صفحه یوْخدور)">۱۸۳۴</a>-جو ایلده <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="مری سومروایل (صفحه یوْخدور)">مری سومروایلین</a> علمی اثرینه رئسئنزییاسین‌دا ایشلدیلیر. آنجاق تئرمین <a href="/w/index.php?title=%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%AC%DB%8C_%D8%B9%D8%B5%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ییرمینجی عصر (صفحه یوْخدور)">ییرمینجی عصرین</a> اوللرینه قدر گئنیش یاییلمیر. <a href="/w/index.php?title=%DB%B1%DB%B9%DB%B2%DB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="۱۹۲۳ (صفحه یوْخدور)">۱۹۲۳</a>-جو ایلده آمریکالی کیمیاچی H.Lyuis و آمریکالی فیزیکی کیمیاچی M.Rendalین مشهور <i>ترمودینامیک و <a href="/w/index.php?title=%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%AA%D9%84%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="کیمیوی المنتلر (صفحه یوْخدور)">کیمیوی المنتلرین</a> آزاد انرژی‌سی</i> کیتابین‌دا یازیرلار: </p><blockquote><p>منتیق و ریاضیات‌دان باشقا <i>طبیعت علملرینین</i> بیر-بیرین‌ده چوخ اوزاق دوران اوچ بؤیوک قولو واردیر – بۇ <a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="مکانیک">مکانیک</a>، <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A6%D9%84%D8%A6%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="ائلئکترودینامیکا (صفحه یوْخدور)">ائلئکترودینامیکا</a> و <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%8C%DA%A9" title="ترمودینامیک">ترمودینامیکدیر</a>.</p></blockquote> <p>بو گون ایسه علمی نظریه‌لرده طبیعت علملری آرتیق داها دقیق اولاراق بیتکی بیلیمی و حئیوان بیلیمی، فیزیک علملری، ژولوژی و نوجوم بؤلونورلر. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="طبیعت_علملرینین_اساسی"><span id=".D8.B7.D8.A8.DB.8C.D8.B9.D8.AA_.D8.B9.D9.84.D9.85.D9.84.D8.B1.DB.8C.D9.86.DB.8C.D9.86_.D8.A7.D8.B3.D8.A7.D8.B3.DB.8C"></span>طبیعت علملرینین اساسی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit&section=3" title="بؤلومو دَییشدیر: طبیعت علملرینین اساسی"><span>دَییشدیر</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1549069">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-right:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">اساس مقاله: <a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D9%84%DB%8C%D9%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="طبیعت شوناس‌لیق (صفحه یوْخدور)">طبیعت شوناس‌لیق</a></div> <ul><li>طبیعت علملرینین اساسی کیمی علم‌ده <a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D9%84%DB%8C%D9%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="طبیعت شوناس‌لیق (صفحه یوْخدور)">طبیعت شوناس‌لیق</a> – طبیعت حادثه‌لری حاقین‌دا علم گؤتورولور. دؤور کئچدیکجه طبیعت شوناس‌لیق خصوصی علمی ایستیقامتلره آیریل‌دی.</li> <li>تبیتشوناسلیغین اساس سیمالاری کیمی <a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="نصرالدین توسی (صفحه یوْخدور)">نصرالدین توسی</a>، <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D9%84%D8%B2_%D9%BE%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="بلز پاسکال (صفحه یوْخدور)">بلز پاسکال</a>، <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%84_%D9%84%D9%88%D9%85%D9%88%D9%86%D8%B3%D9%81" title="میخاییل لومونسف">میخاییل لومونسف</a> و باشقالارینی گؤسترمک اولار.</li></ul> <p>طبیعت علملرینی اؤیرنرکه‌ن فیزیک، کیمیا و بیولوژی علملری آراسین‌داکی علاقه‌نین اؤیرنیلمه‌سی خصوصیله واجیب‌دیر. چونکی، بۇ علملرین اساس مزمونونو تشکیل ائدن بیر سیرا قاباقجیل علمی فیکیرلر، مثلاً، مولکول-کینئتیک نظریه، الکترون نظریه‌سی، ائلئکترولیز و بیر سیرا باشقا آنلاییشلار طبیعت علملرین‌ده اؤزونه مؤهکه‌م مؤقع توتموش‌دور. اونلارین بیر سیرا اساس مسئله‌لری همین آنلاییشلار اساسین‌دا ایضاح ائدیلیر. </p><p>هر بیر پروسِس و یا حادثه‌نین اینکیشافینین اساسینی ضدیتلرین وحدتی و موباریزه‌سی تشکیل ائدیر. بۇ مۆعاصیر طبیتشوناسلیغا دا عایید مسئله‌دیر. اوندا دا بیر-بیرینه ضد اوْلان و عئینی زامان‌دا وحدت تشکیل ائدن ایکی ایستیقامت سجیوی‌دیر. بۇ ایستیقامتلردن بیری توسعه پروسسئ‌سین‌ده‌کی آنالیتیک‌لیگی، دیگری ایسه سینتئتیک‌لیگی تمثیل ائدیر. آنالیتیک ایستیقامت‌ده یئنی علم ساحه‌لری، یئنی قانون اویغونلوقلار کشف اوْلونور. بونلارین آراشدیرما هدفی محدودلاشیر و خصوصی علمی مِتودلاردان ایستیفاده ائدیلیر. </p><p>بو اصل بیلیمن یئنی‌دن حیصّه لره بؤلونمه‌سین‌ده اؤزونو آیدین گؤستریر. مثلاً: </p> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="فیزیک">فیزیک</a>: <a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="مکانیک">مکانیک</a>، <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="مولکول فیزیک (صفحه یوْخدور)">مولکول فیزیک</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D9%84%DB%8C%DA%A9" title="ایستی‌لیک">ایستی‌لیک</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="الکتریک">الکتریک</a>، <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%BA%D9%86%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="مغناطیس (صفحه یوْخدور)">مغناطیس</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%BE%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="اوپتیکا">اوپتیکا</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AA%D9%88%D9%85" title="آتوم">آتوم</a>؛</li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="بیولوژی">بیولوژی</a>: <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DA%A9%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بیتکی بیلیمی (صفحه یوْخدور)">بیتکی بیلیمی</a>، <a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D8%A6%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="حئیوان بیلیمی (صفحه یوْخدور)">حئیوان بیلیمی</a>، <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86_%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اینسانین آناتومیاسی (صفحه یوْخدور)">اینسانین آناتومیاسی</a> و فیزیولوژی، <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="داروینیسم (صفحه یوْخدور)">داروینیسم</a> و سایر.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <p>سوْنرا بۇ بؤلمه‌لر ده یئنی‌دن داها بتون ایستیقامتلره بؤلونور. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="طبیعت_علملرینین_ایستیقامتلری"><span id=".D8.B7.D8.A8.DB.8C.D8.B9.D8.AA_.D8.B9.D9.84.D9.85.D9.84.D8.B1.DB.8C.D9.86.DB.8C.D9.86_.D8.A7.DB.8C.D8.B3.D8.AA.DB.8C.D9.82.D8.A7.D9.85.D8.AA.D9.84.D8.B1.DB.8C"></span>طبیعت علملرینین ایستیقامتلری</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit&section=4" title="بؤلومو دَییشدیر: طبیعت علملرینین ایستیقامتلری"><span>دَییشدیر</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>بازا علملری: </p> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%88%D9%85%DB%8C" title="آسترونومی">آسترونومی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="بیولوژی">بیولوژی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7" title="جوغرافیا">جوغرافیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="مکانیک">مکانیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="فیزیک">فیزیک</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="کیمیا">کیمیا</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="طبیعت_علملرینین_بازی‌سی"><span id=".D8.B7.D8.A8.DB.8C.D8.B9.D8.AA_.D8.B9.D9.84.D9.85.D9.84.D8.B1.DB.8C.D9.86.DB.8C.D9.86_.D8.A8.D8.A7.D8.B2.DB.8C.E2.80.8C.D8.B3.DB.8C"></span>طبیعت علملرینین بازی‌سی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit&section=5" title="بؤلومو دَییشدیر: طبیعت علملرینین بازی‌سی"><span>دَییشدیر</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1549069"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">اساس مقاله: <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="ریاضیات">ریاضیات</a></div> <p>طبیعت علملرینین <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="بازیس (صفحه یوْخدور)">بازیسی</a> <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="ریاضیات">ریاضیات</a> حساب اوْلونور. </p><p>بوتون طبیعت علملری مۆشاهیده ائدیله‌ن طبیعت حاللارینینین تصویری اۆچون <a href="/w/index.php?title=%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C_%D8%A2%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="ریاضی آپارات (صفحه یوْخدور)">ریاضی آپارات</a> مئتودون‌دان ایستیفاده ائدیرلر. </p><p>طبیعت علملری طبیعت <a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%BA%D9%88%D9%86%D9%84%D9%88%D9%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="قانون اویغونلوق (صفحه یوْخدور)">قانون اویغونلوقلارینین</a> دقیق تصویرینی و <a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="فورمول (صفحه یوْخدور)">فورمول</a> یازیلیشینی طلب ائدیر. بۇ زامان طبیعت حاللارینین ایضاحی ریاضی دوستور حالینا سالینیر. سوْنرادان ایسه ریاضی فورموللارین حسابینا ایسته‌نیله‌ن <a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D8%B6%DB%8C%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرضیه (صفحه یوْخدور)">فرضیه</a> یئنی‌دن یوخ‌لانا و یا دقیقلش‌دیریله بیلینیر. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="طبیعی_بیلیکلرین_ایستیقامتلری"><span id=".D8.B7.D8.A8.DB.8C.D8.B9.DB.8C_.D8.A8.DB.8C.D9.84.DB.8C.DA.A9.D9.84.D8.B1.DB.8C.D9.86_.D8.A7.DB.8C.D8.B3.D8.AA.DB.8C.D9.82.D8.A7.D9.85.D8.AA.D9.84.D8.B1.DB.8C"></span>طبیعی بیلیکلرین ایستیقامتلری</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit&section=6" title="بؤلومو دَییشدیر: طبیعی بیلیکلرین ایستیقامتلری"><span>دَییشدیر</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="آسترونومی"><span id=".D8.A2.D8.B3.D8.AA.D8.B1.D9.88.D9.86.D9.88.D9.85.DB.8C"></span>آسترونومی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit&section=7" title="بؤلومو دَییشدیر: آسترونومی"><span>دَییشدیر</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1549069"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">اساس مقاله: <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%88%D9%85%DB%8C" title="آسترونومی">آسترونومی</a></div> <p>اونلارین <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="فیزیک">فیزیک</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="کیمیا">کیمیا</a>، علملری چرچیوه‌سین‌ده وضعیتی، گؤی جیسیملرینین هرکهینین قانون اویغونلوقلاری و عمومی‌لیک‌ده کایناتین تکامولو تدقیق ائدیلیر. آسترونومی <a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D9%88%D8%B3%D9%85%D9%88%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="کوسموس (صفحه یوْخدور)">کوسموس</a>، <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C" title="قالاکسی">قالاکسی</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%AF%D9%88%D8%B2" title="اولدوز">اولدوز</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D9%86" title="گزه‌گن">گزه‌گن</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%DA%A9%D9%84%D9%88_%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%AF%D9%88%D8%B2" class="mw-redirect" title="کویروکلو اولدوز">کویروکلو اولدوزلاری</a> اؤیرنیر، تدقیق ائدیر و سوْنراکی تکامولونو ریاضی مودئللشدیریر. </p><p>آسترونومیدا بیلیشیم اساساً کناردان جیهازلار واسطه‌سی ایله مۆشاهیده ائدیلمیکله توپ‌لانیر. آنجاق بۇ ساحه‌ده بیلیشیمنین بیر حیصّه سی لابوراتورییادا تجروبه‌لر واسطه‌سی ایله ده توپ‌لانا بیلر (مثلاً، فضانین مولکول کیمیاسینین لابوراتورییادا اؤیرنیلمه‌سی). </p><p>مۆعاصیر آسترونومی بیر-بیری ایله باغلی اوْلان بیر چوخ ساحه‌لره بؤلونور. بیر قای‌دا اولاراق بؤلونمه شرطی ساییلیر. اساس ایستیقامتلر آشاغی‌داکیلار گؤتورولور: </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="آسترومتریا (صفحه یوْخدور)">آسترومتریا</a> – اوْلدوزلارین کووردیناتلارینی و حرکتینی اؤیرنیر. آسترومئترییانین اؤزو ایسه آشاغی‌داکی یاریمساهه‌لره بؤلونور: <ul><li>تمل آسترومتریا — مۆشاهیده‌لر اساسین‌دا گؤی جیسیملرینین کووردیناتلارینی مویینلشدیریر و اونلارین کاتالوقونو ترتیب ائدیر؛</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="رادیواسترونومیا (صفحه یوْخدور)">رادیواسترونومیا</a> — کوسمیک هدفلری رادیو دالغالاری دیپازونون‌دا ائلئکتروماقنیت شوالاری واسطه‌سی ایله تدقیقی ایله مشغول اولور؛</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B6%D8%A7_%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فضا آسترونومیسی (صفحه یوْخدور)">فضا آسترونومیسی</a> — <a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%DA%A9%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="قالاکتیکا (صفحه یوْخدور)">قالاکتیکامیزی</a> و اونون قورولوشونو اؤیرنیر، ائل‌جه ده موختلیف کووردینات سیستملری واسطه‌سی ایله ریاضی مئتودلارین واسطه‌سی ایله گؤی جیسیملرینین یئرینین مویینلشدیریلمه‌سی اۆچون تکلیفلر هازیرلاییر؛</li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="نظری آسترونومی (صفحه یوْخدور)">نظری آسترونومی</a> — عکس منطیق مئتودو ایله معلوم اوربیت کووردیناتلارینا گؤره <a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%A4%DB%8C_%D8%AC%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="گؤی جیسیملری (صفحه یوْخدور)">گؤی جیسیملرینین</a> یئرینین مویینلشدیریر؛</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B6%D8%A7_%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فضا مکانیکسی (صفحه یوْخدور)">فضا مکانیکسی</a> — <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%88%D9%85%D9%88%D9%85%D8%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7_%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D9%87_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="اومومدونیا جازیبه قانونو (صفحه یوْخدور)">اومومدونیا جازیبه قانونون</a> تأثیری ایله گؤی جیسیملرینین حرکت ترایئکتورییاسینی، کوتله‌سینی و اؤلچولرینی مویینلشدیریر؛</li></ul> <p>بو اوچ ساحه <i>کلاسیک آسترونومی</i> آدلانیر. </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="آستروفیزیکا (صفحه یوْخدور)">آستروفیزیکا</a> — گؤی جیسیملرینین قورولوشونو، فیزیکی گؤستریجیلرینی و کیمیوی ترکیبینی اؤیرنیر؛</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%AF%D9%88%D8%B2_%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اولدوز آسترونومیسی (صفحه یوْخدور)">اولدوز آسترونومیسی</a> — فیزیکی گؤستریجیلرینه گؤره اوْلدوزلارین فضادا پایلانماسینی و حرکتینین اؤیرنیر. اوْلدوزلارین یارانماسی سیخ توز و قاز مکانین‌دا باش وئریر. تئمپئراتور آتردیق‌دا <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A6%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86%D9%88%D9%88%D9%87_%D8%B1%D8%A6%D8%A7%DA%A9%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تئرمونووه رئاک‌سییاسی (صفحه یوْخدور)">تئرمونووه رئاک‌سییاسی</a> باش وئریر و اوْلدوز املگلمه پروسِسی باشلاییر.<sup id="cite_ref-sead_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-sead-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D9%88%D8%B3%D9%85%D9%88%D9%82%D9%88%D9%86%DB%8C%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="کوسموقونییا (صفحه یوْخدور)">کوسموقونییا</a> — گؤی جیسیملرینین عمله گلمه‌سینی اؤیرنیر؛</li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D9%88%D8%B3%D9%85%D9%88%D9%84%D9%88%DA%AF%DB%8C%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="کوسمولوگییا (صفحه یوْخدور)">کوسمولوگییا</a> — فضانین قورولوشونون و اینکیشافینین اساس قانون اویغونلوقلارینی اؤیرنیر.</li></ul> <p>رچیوه‌سین‌ده ایدارولونما مئخانیزملرینی (نورمال فیزیولوگییا) و پاتولوگییالار زامانی اونلاردا باش وئره </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="بیولوژی"><span id=".D8.A8.DB.8C.D9.88.D9.84.D9.88.DA.98.DB.8C"></span>بیولوژی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit&section=8" title="بؤلومو دَییشدیر: بیولوژی"><span>دَییشدیر</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1549069"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">اساس مقاله: <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="بیولوژی">بیولوژی</a></div> <p>، بیوس، "حیات"؛ لوقوس. ""بیلیک، علم" — <a href="/w/index.php?title=%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="حیات (صفحه یوْخدور)">حیات</a> حاقین‌دا <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85" title="علم">علم</a>، طبیعت علملرین‌دن بیری، جان‌لیلاری و اونلارین <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D9%81_%D9%85%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%B7&action=edit&redlink=1" class="new" title="اطراف موحیط (صفحه یوْخدور)">اطراف موحیطله</a> علاقه لرینی اؤیرنیر. بیلولوژی یئرده‌کی جان‌لی اورقانیزملرین حیاتینین بوتون ساحه‌لرینی، او جمله‌دن قورولوشونو، فلیتینی، اینکیشافینی، تکامولونو و یئرلشمه‌سینی اؤیرنیر. همچینین اونلارین تسنیفاتینی ترتیب ائدیر و ایسته‌نیله‌ن دییشی‌لیگی تدقیق ائدیر و ایضاحینی وئرمه‌یه چالیشیر. آراشدیرما ساحه‌سی <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="بیوفیزیک">بیوفیزیکدان</a> توتموش مورککب <a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="اکولوژی">اکولوژی</a> مسئله‌لرینه قدر گئنیش مؤوضولاری ایحاطه ائدیر. </p><p>بیولوژی علملری بؤلمه‌سینا عایید اوْلان <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DA%A9%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بیتکی بیلیمی (صفحه یوْخدور)">بیتکی بیلیمی</a>، <a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D8%A6%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="حئیوان بیلیمی (صفحه یوْخدور)">حئیوان بیلیمی</a> و <a href="/w/index.php?title=%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D9%91%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="صحیّه (صفحه یوْخدور)">صحیّه</a> سیویلیزاسییانین ایلک دؤورلرین‌دن اؤیرنیلیردی. بیلیمن اینکیشافینا گوج‌لو تکان وئره‌ن <a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D9%88%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="میکروسکوپ (صفحه یوْخدور)">میکروسکوپ</a> آنجاق <a href="/w/index.php?title=XVII_%D8%B9%D8%B5%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="XVII عصر (صفحه یوْخدور)">XVII عصرده</a> کشف ائدیل‌دی. «بیولوژی» تئرمینی ایلک دفعه <a href="/w/index.php?title=%DB%B1%DB%B8%DB%B0%DB%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="۱۸۰۲ (صفحه یوْخدور)">۱۸۰۲</a>-جی ایلده <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="ژان-باتیست لامارک">ژان-باتیست لامارک</a> طرفین‌دن ایشلدیلیب. طبیعت بیلیکلرینین خصوصی ساحه‌سی کیمی ایسه او <a href="/w/index.php?title=XIX_%D8%B9%D8%B5%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="XIX عصر (صفحه یوْخدور)">XIX عصرده</a> یارانیب. او دؤورده عالیملر بوتون جان‌لیلارین عمومی جهتلره مالیک اوْلدوقلارینی مویینلش‌دیره بیلیبلر و اونلاری جمع شکلین‌ده اؤیره‌نمه‌یه قرار وئردیلر. </p><p>بیولوژی بیلیمن‌ده اساس حادثه‌لر <a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="شوان تئودور (صفحه یوْخدور)">شوان تئودور</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B3_%DB%8C%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%A8_%D8%A7%D8%B4%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%86" title="ماتیاس یاکوب اشلایدن">ماتیاس یاکوب اشلایدن</a> و <a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%AE%D9%88%D9%88_%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="ویرخوو رودولف (صفحه یوْخدور)">ویرخوو رودولف</a> طرفین‌دن <a href="/w/index.php?title=%D9%87%D9%88%D8%AC%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="هوجیره نظریه‌سی (صفحه یوْخدور)">هوجیره نظریه‌سینین</a>، <a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%86" title="چارلز داروین">چارلز داروین</a> طرفین‌دن <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%88%D9%84_%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تکامول نظریه‌سی (صفحه یوْخدور)">تکامول نظریه‌سینین</a>، <a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%B1%D9%82%D9%88%D8%B1_%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%86%D8%AF%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="قرقور یوهان مندل (صفحه یوْخدور)">قرقور یوهان مندل</a> طرفین‌دن <a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%A6%D9%86%D8%A6%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="گئنئتیکا (صفحه یوْخدور)">گئنئتیکانین</a> اساس قانونو – <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A6%D9%86%D8%AF%D8%A6%D9%84_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="مئندئل قانونو (صفحه یوْخدور)">ایرسیت قانونونون</a>، ایرلی سورولمه‌سی و <a href="/w/index.php?title=%D9%87%D9%88%D8%AC%DB%8C%D8%B1%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="هوجیره (صفحه یوْخدور)">هوجیره</a> سوییه‌سینده بیوکیمیا و بیوفیزیکانین مئتودلارینین تطبیقی ساییلیر. </p><p>بیولوژی و کیمیانین سرهددین‌ده یارانمیش <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="بیوکیمیا">بیوکیمیا</a> علمی، بۇ گون سۆرعتله توسعه ائدن طبیعت علملرین‌دن‌دیر. بیوکیمیا جان‌لیلار حاقین‌دا اوْلان بوتون علملری بیرلشدیریر و اونون اؤیرنیلمه‌سی بیولوژینین هر هان‌سی بیر ساحه‌سینین و ائل‌جه ده مۆعاصیر زامان‌دا پریوریتئت ایستیقامتلردن ساییلان اکولوژی ایله باغلی پروبلِملرین باشا دوشولمه‌سی اۆچون گئنیش ایمکانلار یارادیر. سون زامانلار، طبیعی شرایط‌ده اورقانیزملر آراسین‌دا موناسیبتلری اؤیره‌نمکله مشغول اوْلان اکولوژی ایله، بۇ موناسیبتلری موْلکول سوییه‌سینده تدقیق ائدن بیوکیمیا آراسین‌دا سیخ علاقه یارانمیش‌دیر. مۆعاصیر اکولوژی بیوسفئرانین حیاتی حاقین‌دا علم اولاراق، تبیتشوناسلیغین بیولوژی و غئیری-بیولوژی علم ساحه‌لری – کیمیا، فیزیک، ریاضیات، گئوکیمیا، گئوفیزیکا، فیزیولوگییا، بیوکیمیا، بیوفیزیکا، گئنئتیکا، تکامول نظریه‌سی و س. ایله الاقدار بیر سیرا موهوم مسئله‌لرین اؤیرنیلمه‌سی ایله مشغول‌دور. </p><p>بیر سیرا موهوم اکولوژی پروبلِملر مؤوجوددور کی، اونلارین ایضاح اوْلونماسی و باشا دوشولمه‌سی اۆچون بیوکیمیوی اصوللارین تطبیق اوْلونماسی زروری ساییلیر. بونونلا یاناشی حیوانلاردا و بیتکیلرده باش وئره‌ن بیر سیرا متابولیک پروسِسلری اکولوژی یاناشمانین کمکیله ایضاح ائتمک مۆمکون اوْلموش‌دور. بئله‌لیکله، مۆعاصیر طبیعت علملرینین قارشی‌لیق‌لی علاقه‌سی دؤورون‌ده، بیولوژی، کیمیا و اکولوژی آراسین‌دا بیوکیمیا باغلاییجی زنجیردیر.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>مۆعاصیر بیولوژینین اساسین‌دا بئش اساس اصل دایانیر: هوجئیره نظریه‌سی، تکامول، گئنئتیکا، گئمووستاز و انرژی.<sup id="cite_ref-Avila,_Vernon_L._1995_11—18_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-Avila,_Vernon_L._1995_11—18-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ایندیکی دؤورده بیولوژی اوْرتا و آلی مکتبلرده بازا علملردن بیری‌دیر. هر ایل دونیادا بیولوژییا، تیببه و تیببی بیولوژییا دایر میلیونلارلا کیتاب، مقاله چاپ ائدیلیر، دیسسئرتاسییالار مۆدافیعه ائدیلیر.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84_%D8%A8%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مولکول بیولوژی (صفحه یوْخدور)">مولکول بیولوژی</a> حیاتین کیمیوی اساسلارینی، هوجئیره بیولوژیسی ایسه اورقانیزملرین کرپیجی رولونو اوینایان <a href="/w/index.php?title=%D9%87%D9%88%D8%AC%D8%A6%DB%8C%D8%B1%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="هوجئیره (صفحه یوْخدور)">هوجئیرهلرین</a> اؤیرنیولمه‌سی ایله مشغول‌دور. <a href="/w/index.php?title=%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%AF%DB%8C%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="فیزیولوگییا (صفحه یوْخدور)">فیزیولوگییا</a> اورقانیزمین داخی‌لی ایستروکتورلارینین فونک‌سییاسینی، بیولوژی سیستملرینین نورمال حیات طرزی چدییشیک‌لیکلری (پاتوفیزیولوگییا)، <a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="اکولوژی">اکولوژی</a> ایسه طبیعتین اورقانیزملره تأثیرینی اؤیرنیر. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="کیمیا"><span id=".DA.A9.DB.8C.D9.85.DB.8C.D8.A7"></span>کیمیا</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit&section=9" title="بؤلومو دَییشدیر: کیمیا"><span>دَییشدیر</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1549069"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">اساس مقاله: <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="کیمیا">کیمیا</a></div> <p>کیمیا، حساب ائدیلیر کی، قدیم مصر سؤزو "جهئ‌می"-دن یارانیب، "قاراً دئمک‌دیر، دیگر واریانتلار— متال ارینتی‌سی – " قاریش‌دیرماق" – طبیعت علملرین‌دن بیری‌دیر. <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="مادده (صفحه یوْخدور)">ماددهلر</a>، اونلارین خصوصیتلری، قورولوشو، <a href="/w/index.php?title=%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D9%88%DB%8C_%D8%B1%D8%A6%D8%A7%DA%A9%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="کیمیوی رئاک‌سییا (صفحه یوْخدور)">کیمیوی رئاک‌سییالار</a> و کیمیانین تمل قانونلاری حاقین‌دا علم‌دیر. بوتون مادده‌لر کیمیوی علاقه‌لر واسطه‌سی ایله <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D9%92%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="موْلکول (صفحه یوْخدور)">موْلکوللار</a> یارادان <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AA%D9%88%D9%85" title="آتوم">آتوملاردان</a> عیبرت اوْلدوغونا گؤره، کیمیا اساساً آتوملارلا موْلکوللارلار آراسین‌داکی علاقه‌لری اؤیره‌نمکله مشغول‌دور. کیمیا<sup id="cite_ref-hrono1600_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-hrono1600-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="فیزیک">فیزیک</a> ایله چوخ سیخ باغلی‌دیر و فرقلری نیسبی‌دیر. مۆعاصیر کیمیا چوخساهه‌لی طبیعت علمی‌دیر. </p><p>کیمیا موستقیل علم ساحه‌سی کیمی <a href="/w/index.php?title=XVI_%D8%B9%D8%B5%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="XVI عصر (صفحه یوْخدور)">XVI</a>—<a href="/w/index.php?title=XVII_%D8%B9%D8%B5%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="XVII عصر (صفحه یوْخدور)">XVII عصرلرده</a> بیر سرا علمی کشفلردن سوْنرا تانین‌دی. بۇ کشفلر مکانیکلش‌دیرمه واسطه‌سی ایله <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D9%85%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ال امیی (صفحه یوْخدور)">ال امیینی</a> <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%87%D8%B5%D8%A7%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="ایستهصال (صفحه یوْخدور)">ایستهصالدان</a> سیخیشدیردی، <a href="/wiki/%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9" class="mw-redirect" title="صنایع">صنایعنی</a> مئخانیکلشدیردی، <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%98%D9%88%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="بورژوا (صفحه یوْخدور)">بورژوا</a> جمعیتی یارات‌دی. </p><p>کیمیوی پروسِسلرین چوخونو بیرباشا لابوراتورییالاردا اوولکی نتیجه‌لره اساس‌لاناراق اؤیره‌نمک مۆمکون‌دور. کیمیا دیگر طبیعت علملری ایله سؤخ باغلی اوْلدوغون‌دان اونو بزه‌ن اساس علم ده آدلان‌دیریرلار. ایلک کیمیا تجروبه‌لری اساساً <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="الکیمیا (صفحه یوْخدور)">الکیمیا</a> سیستمی ایله باغلی ایدی و <a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="میستیکا (صفحه یوْخدور)">میستیکانین</a> تأثیری آلتین‌دا ایدی.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> علم روبئرت بویلون قاضی کشف ائتمه‌سی و آنتوان لاووازیئنین کوتله‌نین ساخلانماسی نظریه‌سینی ایشله‌مه‌سی ایله یئنی کئیفیت درجه‌سینه قالخ‌دی. کیمیوی ائلئمئنتلرین کشفی و آتوم نظریه‌سینین حاضرلانماسی کیمیا بیلیمنی سیستئملش‌دیرمه‌یه کؤمک ائتدی. بونونلا دا آراشدیرماچیلار ماددنین قورولوشونو، کیمیوی ترکیبینی و کیمیوی رئاک‌سییالارین رولونو داها درین‌دن درک ائده بیل‌دیلر. کیمیا بیلیمنین اینکیشافی کیمیا صنایع‌سینین اینکیشافینا و دونیا اقتصادیاتینین اوغورلارینا گتیریب چیخاردی. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="فیزیک"><span id=".D9.81.DB.8C.D8.B2.DB.8C.DA.A9"></span>فیزیک</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit&section=10" title="بؤلومو دَییشدیر: فیزیک"><span>دَییشدیر</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1549069"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">اساس مقاله: <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="فیزیک">فیزیک</a></div> <p>فیزیک دونیانین فیزیکی خصوصیتلرینی، اونلارین بیر-بیرینه تأثیرینی و بۇ تأثیرده یارانان نتیجه‌لری اؤیرنیر. فیزیک تمل علم ساییلیر. فیزکلر ریاضیات‌دان الده ائتدیکلری اصللرین منطیقی اساسلارینی و کمیت گؤستریجیلرینی حاضرلاماق اۆچون ایستیفاده ائدیرلر. کایناتین اؤیرنیلمه‌سینین بؤیوک تاریخی واردیر و تاریخ بویو ائدیله‌ن زنگین مۆشاهیده و تجروبه‌لردن عبارت‌دیر. فیزیکنین اساس وظیفه‌سی دونیانین ایداره ائدیلمه‌سین‌ده اساس فیزیکی قانونلارین مویینلشدیریلمه‌سی و دقیقلشدیریلمه‌سی‌دیر. تاریخ بویو بۇ مسئله ایله آنتیک فلسفه مشغول اوْلموش‌دور. </p><p>فیزیک تاریخین‌ده اساس حادثه‌لری کلاسیک مکانیک قانونلاری، ایساک نیوتونون <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%88%D9%85%D9%88%D9%85%D8%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7_%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D9%87_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="اومومدونیا جازیبه قانونو (صفحه یوْخدور)">اومومدونیا جازیبه قانونونون</a> کشفی، ائلئکتروئنئرگئتیکا و اوندان ایستیفاده، <a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%A6%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="آلبئرت اینشتین (صفحه یوْخدور)">آلبئرت اینشتینین</a> <a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D9%84%DB%8C%DA%A9_%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="نیسبی‌لیک نظریه‌سی (صفحه یوْخدور)">نیسبی‌لیک نظریه‌سینی</a> ایشله‌مه‌سی، ترمودینامیک نظریه‌سینین حاضرلانماسی، آتوم و نووه فیزیکسینین کوانت-مکانیک مودئلینین حاضرلانماسی‌دیر. </p><p>فیزیکنین ساحه‌لری چوخ گئنیش‌دیر و اورا کوانت مکانیکسین‌دان اوپتیکیا قدر فرق‌لی ساحه‌لر داخیل‌دیر. مۆعاصیر فیزیک موختلیف ساحه‌لرده چالیشان آلبئرت اینشتین و <a href="/w/index.php?title=%D9%84%D8%A6%D9%88_%D9%84%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="لئو لان‌داو (صفحه یوْخدور)">لئو لان‌داودان</a> فرق‌لی اولاراق آرتیق دار ساحه‌لرده ایختیساسلاشمیش‌دیر. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="یئر_حاقین‌دا_علملر"><span id=".DB.8C.D8.A6.D8.B1_.D8.AD.D8.A7.D9.82.DB.8C.D9.86.E2.80.8C.D8.AF.D8.A7_.D8.B9.D9.84.D9.85.D9.84.D8.B1"></span>یئر حاقین‌دا علملر</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit&section=11" title="بؤلومو دَییشدیر: یئر حاقین‌دا علملر"><span>دَییشدیر</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1549069"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">اساس مقاله: <a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D8%A6%D8%B1_%D8%AD%D8%A7%D9%82%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="یئر حاقین‌دا علملر (صفحه یوْخدور)">یئر حاقین‌دا علملر</a></div> <p><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A6%D8%B1" title="یئر">یئر</a> <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D9%86" title="گزه‌گن">گزه‌گنی</a> (اونون <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%81%D8%B1" title="لیتوسفر">لیتوسفری</a>، <a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%81%D8%B1" title="هیدروسفر">هیدروسفری</a> و <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AA%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%81%D8%B1" title="آتموسفر">آتموسفری</a>) و اونو ایحاطه ائدن کوسمیک فضا حاقین‌دا گئنیش ایحاطه‌لی علملردیر.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بۇ علملر همچینین یئرده‌کی اوکئانلاری و برک قرونتون دا اؤینیلمه‌سی ایله مشغول اولورلار. آراشدیرمادا <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="فیزیک">فیزیک</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="کیمیا">کیمیا</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="بیولوژی">بیولوژی</a>، <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="ریاضیات">ریاضیات</a> و یئر حاقین‌دا علملرین تاریخی علملرینین علمی آلتلرین‌دن گئنیش ایستیفاده ائدیلیر. یئر حاقین‌دا گئنیش بیلیشیم یئرین کئچمیشی، ایندیکی وضعیتی و گله‌جک اینکیشافی باره‌ده سیستم‌لی تسووور یاراتماغا ایمکان وئریر. همچینین یئر املگلمه پروسئ‌سین‌ده ییغیلان انرژی حاقین‌دادا معلومات الده ائتمک اولور.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>یئرین اؤیرنیلمه‌سی یئر قروپون‌دان اوْلان دیگر پلانئتلرین اؤیرنیلمه‌سی اوجون زمین یارادیر. یئر کاینات‌دا حیاتین مؤوجود اوْلدوغو ملیم اوْلان یئگانه <a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%A4%DB%8C_%D8%AC%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="گؤی جیسیملری (صفحه یوْخدور)">گؤی جیس‌می‌دیر</a>. <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86%D8%B4_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="گونش سیستمی">گونش سیستمینی</a> دولغون اؤیره‌نمه‌یه ایمکان وئره‌ن کوسمیک زوندلار یارانان‌دان سوْنرا یئر حاقین‌دا علمه <a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%A6%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%88%DA%AF%DB%8C%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="پلانئتولوگییا (صفحه یوْخدور)">پلانئتولوگییا</a> دا علاوه ائدیل‌دی. بونونلا دا یئر حاقین‌دا علم یئر و کاینات حاقین‌دا علمه چئوریل‌دی. </p><p>یئر حاقین‌دا اساس علم <a href="/w/index.php?title=%DA%98%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ژولوژی (صفحه یوْخدور)">ژولوژیدیر</a>. او یئر کوره‌سینین اوست حیسه‌سینی، اونون ترکیبینی و تکامولونو اؤیرنیر. <a href="/w/index.php?title=%DB%B1%DB%B9%DB%B6%DB%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="۱۹۶۰ (صفحه یوْخدور)">۱۹۶۰</a>-جی ایلده‌ن علم گئوفیزیکانین مشغول اوْلدوغو یئرین درین قاتلارینی دا تدقیق ائدیر. ژولوژی کئیفیت گؤستریجیلرینه ایستیقامت‌لنیر. </p><p>گئولوژی علملر آیری‌لیق‌دا فعالیت گؤستره بیلمه‌یه‌ن چوخسای‌لی آشاغی‌داکی علملری ده ایحاطه ائدیر: </p> <dl><dd><i>وولکانولوگییا</i>، <i>گئلیئمئترییا</i>، <i>ژولوژی</i>، <i>تئکتونیکا</i>، <i>ژئومورفولوژی</i>، <i>هیدروژئولوژی</i>، <i>لیمنولوگییا</i>، <i>مینئرولوگییا</i>، <i>پالئونتولوگییا</i>، <i>پئتروقرافییا</i>، <i>تورپاقشوناس‌لیق</i>، <i>سئدیمئنتولوگییا</i> و س.</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="طبیعت_علملرینین_دیگر_علملره_تأثیری"><span id=".D8.B7.D8.A8.DB.8C.D8.B9.D8.AA_.D8.B9.D9.84.D9.85.D9.84.D8.B1.DB.8C.D9.86.DB.8C.D9.86_.D8.AF.DB.8C.DA.AF.D8.B1_.D8.B9.D9.84.D9.85.D9.84.D8.B1.D9.87_.D8.AA.D8.A3.D8.AB.DB.8C.D8.B1.DB.8C"></span>طبیعت علملرینین دیگر علملره تأثیری</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit&section=12" title="بؤلومو دَییشدیر: طبیعت علملرینین دیگر علملره تأثیری"><span>دَییشدیر</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>مرسوم اولاراق علم دئدیک‌ده داها چوخ تمل طبیعت علملری (<i>ناتورال سجیئنجئ</i>) نظرده توتولور، تکنولوژی توسعه اۆچون ایسه موهندیس‌لیک علملرینه (<i>آرتیفیجیال سجیئنجئ</i>) احتیاج واردیر. علم تمل بیلیکلری الده ائدیر. اونا سؤیکه‌نه‌ن موهندیس‌لیک علمی ایسه، آرتیق معلوم قانونلارا اساساً ایستئهسالات یارادیر و اونون داوام‌لی‌لیغینا جدی دقت ائدیر. </p><p>مۆعاصیر تبیتشوناسلیغین ان سجیوی جهتلرین‌دن بیری ده علملرین قارشی‌لیق‌لی تأثیرینین اولماسی‌دیر. بونا گؤره ده مۆعاصیر دؤورده طبیعت شوناس‌لیق‌داکی سینتئتیک عنعنه داها چوخ اهمیّت کسب ائدیر. موختلیف علملرین الده ائتدیی نایلیتلردن بیری ده هدفین اؤیرنیلمه‌سین‌ده اینتئقراسییایا داها چوخ فیکیر وئریلمه‌سی‌دیر. سینتئتیک عنعنه موختلیف علملرین قوووشدوغو یئرلره عایید بیلیکلرین معین ائدیلمه‌سین‌ده اؤزونو خصوصیله بوروزه وئریر. سون ایللرده‌کی علمی ایختیرا و کشفلرین اکثریتینی سینتئتیک علملره عاییددیر. بیلیکلرین سینتئزی سایه‌سین‌ده مۆعاصیر طبیعت شوناس‌لیق‌دا ماددنین تکامولو و اونون بیر-بیرینه کئچه‌ن موختلیف نؤو قورولوش علاقه‌لری حاقین‌دا بیتکین و پوختلشمیش نظریه‌لر یارانیر. مینئراللارلا جان‌لیلار آراسین‌داکی علاقه‌لر آچیلیر. جان‌لی و جان‌سیز عالم آراسین‌داکی سرحدین شرطی اوْلدوغو داها چوخ نظره چارپیر. </p><p>طبیعت علملرینین اؤیرنیلمه‌سی داها درین علمی بیلیکلر و مالییه طلب ائدیر، لاکین بیرباشا تکنولوژی توسعه ایله باغلی اوْلان ایسه موهندیس‌لیک علملری‌دیر. <a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%84%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="آمریکا بیرلشمیش ایشتاتلاری (صفحه یوْخدور)">آبش</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="آلمانییا">آلمانییا</a>، <a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D8%A7%D9%BE%D9%88%D9%86%DB%8C%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="یاپونییا (صفحه یوْخدور)">یاپونییا</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%DB%8C%D9%88%DA%A9_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="بؤیوک بریتانییا">بؤیوک بریتانییا</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a> کیمی گوج‌لو دؤولتلر تمل بیلیکلر الده ائتمک اۆچون طبیعت علملری ایله مشغول اولورلار. کیچیک دؤولتلر داها چوخ تئز بیر زامان‌دا صنایع‌ده ایستیفاده اوْلونا بیله‌جک موهندیس‌لیک علملرینه اوستونلوک وئریلیر. </p><p>کیمیا، فیزیک، بیولوژی، ریاضیات علملری طبیعت علمی کیمی تاریخ بویو اؤیره‌نیله‌رک توسعه ائدیب. اونونلا مۆقایسه‌ده کیمیا موهندیس‌لیگی، بیوتئخنولوگییا، الکتریک-ائلئکترونیکا موهندیس‌لیگی علملری هله اینکیشافین آستاناسین‌دا ساییلیر.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="بیرده_باخ"><span id=".D8.A8.DB.8C.D8.B1.D8.AF.D9.87_.D8.A8.D8.A7.D8.AE"></span>بیرده باخ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit&section=13" title="بؤلومو دَییشدیر: بیرده باخ"><span>دَییشدیر</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85" title="علم">علم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D8%B6%DB%8C%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرضیه (صفحه یوْخدور)">فرضیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA" title="طبیعت">طبیعت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="تاریخ">تاریخ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2%D9%85" title="ناتورالیزم">ناتورالیزم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%AA%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ایجتیماعی علملر (صفحه یوْخدور)">ایجتیماعی علملر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="اینسانی علملر (صفحه یوْخدور)">اینسانی علملر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9" class="mw-redirect" title="صنایع">صنایع</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%85_%D8%AA%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بیلیشیم تکنولوژی (صفحه یوْخدور)">بیلیشیم تکنولوژی</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ایستینادلار"><span id=".D8.A7.DB.8C.D8.B3.D8.AA.DB.8C.D9.86.D8.A7.D8.AF.D9.84.D8.A7.D8.B1"></span>ایستینادلار</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit&section=14" title="بؤلومو دَییشدیر: ایستینادلار"><span>دَییشدیر</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist references-column-width" style="column-width: ۲; -moz-column-width: ۲; -webkit-column-width: ۲; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-1">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.anl.az/el/p/pp_teeo.pdf">طبیعت علملرینین علاقه‌لی اؤیرنیلمه‌سی</a> <a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86:%D8%A2%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="شابلون:آز (صفحه یوْخدور)">شابلون:آز</a></span> </li> <li id="cite_note-sead-2"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-sead_2-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-3">^</a></b></span> <span class="reference-text">س. ف. قارایئو، پ.ش. مممدووا، آ.ق. هبیبووا ق ۲۱ بیوکیمیانین اساسلاری. ب. "تفککور" نپم، ۲۰۰۲، ۳۶۰ سه <a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86:%D8%A2%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="شابلون:آز (صفحه یوْخدور)">شابلون:آز</a></span> </li> <li id="cite_note-Avila,_Vernon_L._1995_11—18-4"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Avila,_Vernon_L._1995_11—18_4-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86:%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A6_%D8%A8%D9%88%D9%88%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="شابلون:جیتئ بووک (صفحه یوْخدور)">شابلون:جیتئ بووک</a></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-5">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86:%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A6_%D8%A8%D9%88%D9%88%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="شابلون:جیتئ بووک (صفحه یوْخدور)">شابلون:جیتئ بووک</a></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-6">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86:%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A6_%D8%A8%D9%88%D9%88%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="شابلون:جیتئ بووک (صفحه یوْخدور)">شابلون:جیتئ بووک</a></span> </li> <li id="cite_note-hrono1600-7"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-hrono1600_7-0">^</a></b></span> <span class="reference-text">Философия науки под ред. А. И. Липкина М. : Эксмо، ۲۰۰۷ <a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86:%D8%B1%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="شابلون:رو (صفحه یوْخدور)">شابلون:رو</a></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-8">^</a></b></span> <span class="reference-text">Садуль Жак. Сокровище алхимиков / Пер. с фр. — изд. Крон-пресс، ۲۰۰۰. ۳۲۰ с. <a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86:%D8%B1%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="شابلون:رو (صفحه یوْخدور)">شابلون:رو</a></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-9">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://wordnet.princeton.edu/perl/webwn?s=earth%20science">Wordnet سئارجه: ائارته سجیئنجئ</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200410063158/https://wordnet.princeton.edu/perl/webwn?s=earth%20science">Archived</a> 2020-04-10 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. <a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86:%D8%A7%D8%A6%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="شابلون:ائن (صفحه یوْخدور)">شابلون:ائن</a></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-10">^</a></b></span> <span class="reference-text">ائنجیجلوپئدیا اوف وولجانوئس، آجادئمیج پرئسس، لندن، ۲۰۰۰ <a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86:%D8%A7%D8%A6%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="شابلون:ائن (صفحه یوْخدور)">شابلون:ائن</a></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-11">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ireli.az/articles/20100712023431242.html">تئخنولوگییالارین اینکیشافینا آپاران علمی توسعه نئجه اولمالی</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101017012427/http://ireli.az/articles/20100712023431242.html">Archived</a> 2010-10-17 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>. <a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86:%D8%A2%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="شابلون:آز (صفحه یوْخدور)">شابلون:آز</a></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="خاریجی_منبع‌لر"><span id=".D8.AE.D8.A7.D8.B1.DB.8C.D8.AC.DB.8C_.D9.85.D9.86.D8.A8.D8.B9.E2.80.8C.D9.84.D8.B1"></span>خاریجی منبع‌لر</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit&section=15" title="بؤلومو دَییشدیر: خاریجی منبع‌لر"><span>دَییشدیر</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cam.ac.uk/cambuniv/natscitripos/">طبیعت علملری – جامبریدگئ اونیوئرسیتئ‌سی</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hrst.mit.edu/">طبیعت علملری تاریخی و تئخنولوگییاسی</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.scibooks.org/">طبیعت علملری حاقین‌دا کیتابلار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86:%D8%A7%D9%88%D9%BE%D8%A6%D9%86-%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="شابلون:اوپئن-سیتئ (صفحه یوْخدور)">شابلون:اوپئن-سیتئ</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hasan-aliyev.org/main/metbuat2_a.html">طبیعت بیلیمنین پاتریارخی</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140130043947/http://www.hasan-aliyev.org/main/metbuat2_a.html">Archived</a> 2014-01-30 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (صفحه یوْخدور)">Wayback Machine</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="قایناقلار"><span id=".D9.82.D8.A7.DB.8C.D9.86.D8.A7.D9.82.D9.84.D8.A7.D8.B1"></span>قایناقلار</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit&section=16" title="بؤلومو دَییشدیر: قایناقلار"><span>دَییشدیر</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>لاتین آذربایجان ویکی پدیاسی </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit&section=17" title="بؤلومو دَییشدیر: منابع"><span>دَییشدیر</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1494324">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">«<a dir="ltr" href="https://azb.wikipedia.org/w/index.php?title=طبیعت_علملری&oldid=1492714">https://azb.wikipedia.org/w/index.php?title=طبیعت_علملری&oldid=1492714</a>»-دن آلینمیش‌دیر</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A4%D8%B2%D9%84:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="اؤزل:رده‌ها">بؤلمه‌لر</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:Articles_with_hatnote_templates_targeting_a_nonexistent_page&action=edit&redlink=1" class="new" title="بؤلمه:Articles with hatnote templates targeting a nonexistent page (صفحه یوْخدور)">Articles with hatnote templates targeting a nonexistent page</a></li><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:%D8%B9%D9%84%D9%85" title="بؤلمه:علم">علم</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بؤلمه:طبیعت علملری (صفحه یوْخدور)">طبیعت علملری</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">گیزلی بؤلمه: <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A4%D9%84%D9%85%D9%87:Webarchive_template_wayback_links" title="بؤلمه:Webarchive template wayback links">Webarchive template wayback links</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> بۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ۲۵ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ۱۷:۱۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.</li> <li id="footer-info-copyright">یازی <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0</a> آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">ایشلتمه شرطلری</a> و <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">گیزلیلیک سیاستی</a> ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">ویکی‌مدیا فوندونون</a> قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">گیزلیلیک سیاستی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%DA%AF%D8%A4%D8%B1%D9%87">ویکی‌پدیا-ه گؤره</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%DA%AF%D8%A6%D9%86%D9%84_%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7">مسئولیتدن ایمتیناع</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">گئنیشلدنلر</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/azb.wikipedia.org">آمارلار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">کوکی ایظهارنامه‌سی‌</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//azb.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">موبایل نوسخه‌سی‌</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6d67bf974d-xrk6x","wgBackendResponseTime":240,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.099","walltime":"0.146","ppvisitednodes":{"value":558,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":4916,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":103,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":8,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":7,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":8207,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 103.625 1 -total"," 44.55% 46.166 7 شابلون:اساس"," 32.30% 33.471 1 شابلون:ایستینادلار"," 13.69% 14.191 1 شابلون:قایناق"," 12.63% 13.083 3 شابلون:Webarchive"," 2.63% 2.721 1 شابلون:Column-width"," 2.57% 2.664 1 شابلون:جیتئ_web"," 1.92% 1.992 1 شابلون:Main_other"," 1.21% 1.252 2 شابلون:ائن"," 1.17% 1.210 1 شابلون:اوپئن-سیتئ"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.022","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":962459,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7f58d5dcf5-687sw","timestamp":"20241110210208","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0637\u0628\u06cc\u0639\u062a \u0639\u0644\u0645\u0644\u0631\u06cc","url":"https:\/\/azb.wikipedia.org\/wiki\/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%84%D8%B1%DB%8C","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7991","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7991","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2016-08-19T10:53:49Z","dateModified":"2021-10-25T17:18:25Z"}</script> </body> </html>