CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="ka" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>პლანეტა - ვიკიპედია</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )kawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","იანვარი","თებერვალი","მარტი","აპრილი","მაისი","ივნისი","ივლისი","აგვისტო","სექტემბერი","ოქტომბერი","ნოემბერი","დეკემბერი"],"wgRequestId":"a8fee672-0281-4c6b-95e2-ab32b8536372","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"პლანეტა","wgTitle":"პლანეტა","wgCurRevisionId":4686604,"wgRevisionId":4686604,"wgArticleId":20885,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["CS1-ის შეცდომები: მოძველებული პარამეტრები","CS1-ის შეცდომები: et al.-ის დაწვრილებითი გამოყენება","CS1-ის შეცდომები: display-names", "CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია","CS1-ის შეცდომები: აკლია პერიოდული გამოცემა","CS1-ის შეცდომები: იგნორირებულია თავი","გვერდები, რომლებიც იყენებენ ISBN magic ბმულებს","Pages with script errors","რჩეული სტატიები","პლანეტები","პლანეტოლოგია"],"wgPageViewLanguage":"ka","wgPageContentLanguage":"ka","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"პლანეტა","wgRelevantArticleId":20885,"wgIsProbablyEditable":false,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":false,"wgRestrictionEdit":["autoconfirmed"],"wgRestrictionMove":["autoconfirmed"],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy" :{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":4686604,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ka","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"ka"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":200000,"ScribuntoErrors":{"1a9c3863":true},"ScribuntoErrors-1a9c3863": "\u003Cp\u003ELua-ს შეცდომა in მოდული:Citation/CS1 at line 4027: bad argument #1 to 'pairs' (table expected, got nil).\u003C/p\u003E\u003Cp\u003EBacktrace:\u003C/p\u003E\u003Col class=\"scribunto-trace\"\u003E\u003Cli\u003E\u003Cstrong\u003E[C]\u003C/strong\u003E: in function \"pairs\"\u003C/li\u003E\u003Cli\u003E\u003Cstrong\u003E\u003Ca href=\"//ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98:Citation/CS1\u0026amp;action=edit#mw-ce-l4027\"\u003Eმოდული:Citation/CS1:4027\u003C/a\u003E\u003C/strong\u003E: in function \"chunk\"\u003C/li\u003E\u003Cli\u003E\u003Cstrong\u003Emw.lua:527\u003C/strong\u003E:\u0026#160;?\u003C/li\u003E\u003Cli\u003E\u003Cstrong\u003E[C]\u003C/strong\u003E:\u0026#160;?\u003C/li\u003E\u003C/ol\u003E","wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false, "wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q634","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.0"};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.tablesorter.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready", "ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.scribunto.errors","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.tablesorter","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.directLinkToCommons","ext.gadget.switcher","ext.gadget.pgnviewer","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ka&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.tablesorter.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=ka&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ka&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/1e7m_comparison_Uranus_Neptune_Sirius_B_Earth_Venus.png/1200px-1e7m_comparison_Uranus_Neptune_Sirius_B_Earth_Venus.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="960"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/1e7m_comparison_Uranus_Neptune_Sirius_B_Earth_Venus.png/800px-1e7m_comparison_Uranus_Neptune_Sirius_B_Earth_Venus.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="640"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/1e7m_comparison_Uranus_Neptune_Sirius_B_Earth_Venus.png/640px-1e7m_comparison_Uranus_Neptune_Sirius_B_Earth_Venus.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="512"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="პლანეტა - ვიკიპედია"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//ka.m.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ვიკიპედია (ka)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ka.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ka"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="ვიკიპედია-ის არხი Atom" href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-პლანეტა rootpage-პლანეტა skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">შინაარსზე გადასვლა</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="საიტი"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="მთავარი მენიუ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > მთავარი მენიუ </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">მთავარი მენიუ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">გადატანა გვერდით ზოლზე</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">დამალვა</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> ნავიგაცია </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98" title="გახსენით მთავარი გვერდი [z]" accesskey="z">მთავარი გვერდი</a></li><li id="n-თემატური-ძიება" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98">თემატური ძიება</a></li><li id="n-რჩეული-სტატიები" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A0%E1%83%A9%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98">რჩეული სტატიები</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%AE%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%97" title="შემთხვევითი გვერდის გახსნა. [x]" accesskey="x">შემთხვევითი გვერდი</a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98">ახალი გვერდები</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> მონაწილეობა </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-ინფორმაცია" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98">ინფორმაცია</a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90" title="სად გავიგოთ.">დახმარება</a></li><li id="n-ფორუმი" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98">ფორუმი</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედიაში ბოლო ცვლილებების სია. [r]" accesskey="r">ბოლო ცვლილებები</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ვიკიპედია" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-ka.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.5em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="თავისუფალი ენციკლოპედია" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-ka.svg" width="130" height="14" style="width: 8.125em; height: 0.875em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="ძიება ვიკიპედია [f]" accesskey="f"> ძიება </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="ძიება ვიკიპედია" aria-label="ძიება ვიკიპედია" autocapitalize="sentences" title="ძიება ვიკიპედია [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="სპეციალური:ძიება"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">ძიება</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="პირადი ხელსაწყოები"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="იერსახე"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="გვერდის შრიფტის ზომის, სიგანისა და ფერის შეცვლა" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="იერსახე" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > იერსახე </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_ka.wikipedia.org&uselang=ka" class="">შემოწირულობები</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%9B%E1%83%9C%E1%83%90&returnto=%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" title="ჩვენ გთავაზობთ, შექმნათ ანგარიში და შეხვიდეთ სისტემაში; თუმცა ეს არ არის აუცილებელი" class="">ანგარიშის შექმნა</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90&returnto=%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" title="სასურველია დარეგისტრირდეთ, თუმცა აუცილებელი არ არის. [o]" accesskey="o" class="">შესვლა</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="მეტი შესაძლებლობა" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="პირადი ხელსაწყოები" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > პირადი ხელსაწყოები </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="მომხმარებლის მენიუ" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_ka.wikipedia.org&uselang=ka">შემოწირულობები</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%9B%E1%83%9C%E1%83%90&returnto=%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" title="ჩვენ გთავაზობთ, შექმნათ ანგარიში და შეხვიდეთ სისტემაში; თუმცა ეს არ არის აუცილებელი"> ანგარიშის შექმნა</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90&returnto=%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" title="სასურველია დარეგისტრირდეთ, თუმცა აუცილებელი არ არის. [o]" accesskey="o"> შესვლა</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> გვერდები სისტემიდან გამოსული რედაქტორებისათვის <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90" aria-label="რედაქტირების შესახებ მეტის გაგება">გაიგეთ მეტი</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%A9%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%98_%E1%83%AC%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98" title="რედაქტირებების სია შესრულებული ამ IP მისამართიდან [y]" accesskey="y">წვლილი</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%A9%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%AE%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%95%E1%83%90" title="დისკუსია ამ ip მისამართის წაშლის შესახებ [n]" accesskey="n">განხილვა</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eდამალვა\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"ka\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Cdiv class=\"layout plainlinks\" align=\"right\"\u003E\u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"https://www.facebook.com/georgianwikipedia\" rel=\"nofollow\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/18px-Facebook_icon.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"18\" height=\"18\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/27px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/36px-Facebook_icon.svg.png 2x\" data-file-width=\"256\" data-file-height=\"256\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"https://www.instagram.com/georgianwiki\" rel=\"nofollow\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Instagram_icon.png/17px-Instagram_icon.png\" decoding=\"async\" width=\"17\" height=\"17\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Instagram_icon.png/26px-Instagram_icon.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Instagram_icon.png/34px-Instagram_icon.png 2x\" data-file-width=\"5001\" data-file-height=\"5001\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"https://www.twitter.com/georgianwiki\" rel=\"nofollow\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Twitter_logo_initial.svg/12px-Twitter_logo_initial.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"12\" height=\"17\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Twitter_logo_initial.svg/18px-Twitter_logo_initial.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Twitter_logo_initial.svg/24px-Twitter_logo_initial.svg.png 2x\" data-file-width=\"50\" data-file-height=\"69\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E\n\u003Cp\u003E\u003Cbr /\u003E\n\u003C/p\u003E\n\u003Cdiv id=\"wle-banner\" class=\"plainlinks\" style=\"background:white; border:3px solid #21ABCD; margin: 0 auto 1em auto; font-size: 120%; overflow: hidden; text-align: center; padding: 0.5ex;\"\u003E\u003Cfigure class=\"mw-halign-left\" typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"https://ge.wikimedia.org/wiki/%E1%83%95%E1%83%9B_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98/2024/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%94\" title=\"wmge:ვმ საქართველო/კონკურსები/2024/ვიკიპედიის აზიის თვე\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Wikipedia_Asian_Month_Logo_v2_%28ka%29.svg/100px-Wikipedia_Asian_Month_Logo_v2_%28ka%29.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"100\" height=\"108\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Wikipedia_Asian_Month_Logo_v2_%28ka%29.svg/150px-Wikipedia_Asian_Month_Logo_v2_%28ka%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Wikipedia_Asian_Month_Logo_v2_%28ka%29.svg/200px-Wikipedia_Asian_Month_Logo_v2_%28ka%29.svg.png 2x\" data-file-width=\"512\" data-file-height=\"555\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003Cfigcaption\u003E\u003C/figcaption\u003E\u003C/figure\u003E \u003Cfigure class=\"mw-halign-right\" typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"https://ge.wikimedia.org/wiki/\" title=\"wmge:\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Wikimedia_User_Group_Georgia_Logo_Black_%28Official%29.svg/90px-Wikimedia_User_Group_Georgia_Logo_Black_%28Official%29.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"90\" height=\"90\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Wikimedia_User_Group_Georgia_Logo_Black_%28Official%29.svg/135px-Wikimedia_User_Group_Georgia_Logo_Black_%28Official%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Wikimedia_User_Group_Georgia_Logo_Black_%28Official%29.svg/180px-Wikimedia_User_Group_Georgia_Logo_Black_%28Official%29.svg.png 2x\" data-file-width=\"2329\" data-file-height=\"2329\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003Cfigcaption\u003E\u003C/figcaption\u003E\u003C/figure\u003E \u003Cb\u003Eჩაერთეთ კონკურსში \u003Cbr /\u003E\u003Cbig\u003E\u003Ca href=\"https://ge.wikimedia.org/wiki/%E1%83%95%E1%83%9B_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98/2024/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%94\" class=\"extiw\" title=\"wmge:ვმ საქართველო/კონკურსები/2024/ვიკიპედიის აზიის თვე\"\u003E\u003Cfont color=\"#0000FF\"\u003E„ვიკიპედიის აზიის თვე“,\u003C/font\u003E\u003C/a\u003E\u003C/big\u003E \u003Cbr /\u003Eშექმენით სტატიები და მოიგეთ პრიზები!\u003C/b\u003E\u003C/div\u003E\n\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="საიტი"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="სარჩევი" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">სარჩევი</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">გადატანა გვერდით ზოლზე</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">დამალვა</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">შესავალი</div> </a> </li> <li id="toc-ისტორია" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ისტორია"> <div class="vector-toc-text"> 1 ისტორია </div> </a> <button aria-controls="toc-ისტორია-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> სექცია „ისტორია“-ის გაშლა/ჩაკეცვა </button> <ul id="toc-ისტორია-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ბაბილონი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ბაბილონი"> <div class="vector-toc-text"> 1.1 ბაბილონი </div> </a> <ul id="toc-ბაბილონი-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ბერძნულ-რომაული_ასტრონომია" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ბერძნულ-რომაული_ასტრონომია"> <div class="vector-toc-text"> 1.2 ბერძნულ-რომაული ასტრონომია </div> </a> <ul id="toc-ბერძნულ-რომაული_ასტრონომია-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ინდოეთი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ინდოეთი"> <div class="vector-toc-text"> 1.3 ინდოეთი </div> </a> <ul id="toc-ინდოეთი-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-შუა_საუკუნეების_ისლამური_ასტრონომია" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#შუა_საუკუნეების_ისლამური_ასტრონომია"> <div class="vector-toc-text"> 1.4 შუა საუკუნეების ისლამური ასტრონომია </div> </a> <ul id="toc-შუა_საუკუნეების_ისლამური_ასტრონომია-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ევროპული_რენესანსი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ევროპული_რენესანსი"> <div class="vector-toc-text"> 1.5 ევროპული რენესანსი </div> </a> <ul id="toc-ევროპული_რენესანსი-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-XIX_საუკუნე" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#XIX_საუკუნე"> <div class="vector-toc-text"> 1.6 XIX საუკუნე </div> </a> <ul id="toc-XIX_საუკუნე-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-XX_საუკუნე" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#XX_საუკუნე"> <div class="vector-toc-text"> 1.7 XX საუკუნე </div> </a> <ul id="toc-XX_საუკუნე-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-XXI_საუკუნე" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#XXI_საუკუნე"> <div class="vector-toc-text"> 1.8 XXI საუკუნე </div> </a> <ul id="toc-XXI_საუკუნე-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ეგზოპლანეტის_განმარტება" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ეგზოპლანეტის_განმარტება"> <div class="vector-toc-text"> 1.8.1 ეგზოპლანეტის განმარტება </div> </a> <ul id="toc-ეგზოპლანეტის_განმარტება-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-2006_წლის_განმარტება" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#2006_წლის_განმარტება"> <div class="vector-toc-text"> 1.8.2 2006 წლის განმარტება </div> </a> <ul id="toc-2006_წლის_განმარტება-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ობიექტები,_რომელთაც_პლანეტებად_აღიქვამდნენ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ობიექტები,_რომელთაც_პლანეტებად_აღიქვამდნენ"> <div class="vector-toc-text"> 1.9 ობიექტები, რომელთაც პლანეტებად აღიქვამდნენ </div> </a> <ul id="toc-ობიექტები,_რომელთაც_პლანეტებად_აღიქვამდნენ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-მითოლოგია_და_სახელდება" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#მითოლოგია_და_სახელდება"> <div class="vector-toc-text"> 2 მითოლოგია და სახელდება </div> </a> <ul id="toc-მითოლოგია_და_სახელდება-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-წარმოქმნა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#წარმოქმნა"> <div class="vector-toc-text"> 3 წარმოქმნა </div> </a> <ul id="toc-წარმოქმნა-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-მზის_სისტემა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#მზის_სისტემა"> <div class="vector-toc-text"> 4 მზის სისტემა </div> </a> <button aria-controls="toc-მზის_სისტემა-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> სექცია „მზის სისტემა“-ის გაშლა/ჩაკეცვა </button> <ul id="toc-მზის_სისტემა-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-პლანეტური_თვისებები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#პლანეტური_თვისებები"> <div class="vector-toc-text"> 4.1 პლანეტური თვისებები </div> </a> <ul id="toc-პლანეტური_თვისებები-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ეგზოპლანეტები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ეგზოპლანეტები"> <div class="vector-toc-text"> 5 ეგზოპლანეტები </div> </a> <ul id="toc-ეგზოპლანეტები-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-პლანეტური_მასის_ობიექტი" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#პლანეტური_მასის_ობიექტი"> <div class="vector-toc-text"> 6 პლანეტური მასის ობიექტი </div> </a> <button aria-controls="toc-პლანეტური_მასის_ობიექტი-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> სექცია „პლანეტური მასის ობიექტი“-ის გაშლა/ჩაკეცვა </button> <ul id="toc-პლანეტური_მასის_ობიექტი-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-თაღლითი_პლანეტები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#თაღლითი_პლანეტები"> <div class="vector-toc-text"> 6.1 თაღლითი პლანეტები </div> </a> <ul id="toc-თაღლითი_პლანეტები-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-სუბ-ყავისფერი_ჯუჯები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#სუბ-ყავისფერი_ჯუჯები"> <div class="vector-toc-text"> 6.2 სუბ-ყავისფერი ჯუჯები </div> </a> <ul id="toc-სუბ-ყავისფერი_ჯუჯები-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ყოფილი_ვარსკვლავები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ყოფილი_ვარსკვლავები"> <div class="vector-toc-text"> 6.3 ყოფილი ვარსკვლავები </div> </a> <ul id="toc-ყოფილი_ვარსკვლავები-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-თანამგზავრული_და_სარტყლის_პლანეტები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#თანამგზავრული_და_სარტყლის_პლანეტები"> <div class="vector-toc-text"> 6.4 თანამგზავრული და სარტყლის პლანეტები </div> </a> <ul id="toc-თანამგზავრული_და_სარტყლის_პლანეტები-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ჩაჭერილი_პლანეტები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ჩაჭერილი_პლანეტები"> <div class="vector-toc-text"> 6.5 ჩაჭერილი პლანეტები </div> </a> <ul id="toc-ჩაჭერილი_პლანეტები-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-მახასიათებლები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#მახასიათებლები"> <div class="vector-toc-text"> 7 მახასიათებლები </div> </a> <button aria-controls="toc-მახასიათებლები-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> სექცია „მახასიათებლები“-ის გაშლა/ჩაკეცვა </button> <ul id="toc-მახასიათებლები-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-დინამიკური_მახასიათებლები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#დინამიკური_მახასიათებლები"> <div class="vector-toc-text"> 7.1 დინამიკური მახასიათებლები </div> </a> <ul id="toc-დინამიკური_მახასიათებლები-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ორბიტა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ორბიტა"> <div class="vector-toc-text"> 7.1.1 ორბიტა </div> </a> <ul id="toc-ორბიტა-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ღერძული_დახრა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ღერძული_დახრა"> <div class="vector-toc-text"> 7.1.2 ღერძული დახრა </div> </a> <ul id="toc-ღერძული_დახრა-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ბრუნვა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ბრუნვა"> <div class="vector-toc-text"> 7.1.3 ბრუნვა </div> </a> <ul id="toc-ბრუნვა-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ორბიტალური_გაწმენდა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ორბიტალური_გაწმენდა"> <div class="vector-toc-text"> 7.1.4 ორბიტალური გაწმენდა </div> </a> <ul id="toc-ორბიტალური_გაწმენდა-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ფიზიკური_მახასიათებლები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ფიზიკური_მახასიათებლები"> <div class="vector-toc-text"> 7.2 ფიზიკური მახასიათებლები </div> </a> <ul id="toc-ფიზიკური_მახასიათებლები-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-მასა" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#მასა"> <div class="vector-toc-text"> 7.2.1 მასა </div> </a> <ul id="toc-მასა-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-შინაგანი_განსხვავება" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#შინაგანი_განსხვავება"> <div class="vector-toc-text"> 7.2.2 შინაგანი განსხვავება </div> </a> <ul id="toc-შინაგანი_განსხვავება-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ატმოსფერო" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ატმოსფერო"> <div class="vector-toc-text"> 7.2.3 ატმოსფერო </div> </a> <ul id="toc-ატმოსფერო-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-მაგნიტოსფერო" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#მაგნიტოსფერო"> <div class="vector-toc-text"> 7.2.4 მაგნიტოსფერო </div> </a> <ul id="toc-მაგნიტოსფერო-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-მეორეული_მახასიათებლები" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#მეორეული_მახასიათებლები"> <div class="vector-toc-text"> 7.3 მეორეული მახასიათებლები </div> </a> <ul id="toc-მეორეული_მახასიათებლები-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-რესურსები_ინტერნეტში" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#რესურსები_ინტერნეტში"> <div class="vector-toc-text"> 8 რესურსები ინტერნეტში </div> </a> <ul id="toc-რესურსები_ინტერნეტში-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-სქოლიო" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#სქოლიო"> <div class="vector-toc-text"> 9 სქოლიო </div> </a> <ul id="toc-სქოლიო-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="სარჩევი" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="სარჩევის დამალვა/ჩვენება" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > სარჩევის დამალვა/ჩვენება </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">პლანეტა</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="სხვაენოვან სტატიაზე გადასვლა. ხელმისაწვდომია 230 ენაზე" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-230" aria-hidden="true" > 230 ენა </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Planeet" title="Planeet — აფრიკაანსი" lang="af" hreflang="af" data-title="Planeet" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="აფრიკაანსი" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — შვეიცარიული გერმანული" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Planet" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="შვეიცარიული გერმანული" class="interlanguage-link-target">Alemannisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%95%E1%88%8B%E1%8A%94%E1%89%B5" title="ፕላኔት — ამჰარული" lang="am" hreflang="am" data-title="ፕላኔት" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="ამჰარული" class="interlanguage-link-target">አማርኛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — არაგონული" lang="an" hreflang="an" data-title="Planeta" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="არაგონული" class="interlanguage-link-target">Aragonés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Dweligende_tungol" title="Dweligende tungol — ძველი ინგლისური" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Dweligende tungol" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="ძველი ინგლისური" class="interlanguage-link-target">Ænglisc</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B9" title="ग्रह — ანგიკა" lang="anp" hreflang="anp" data-title="ग्रह" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="ანგიკა" class="interlanguage-link-target">अंगिका</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D9%88%D9%83%D8%A8" title="كوكب — არაბული" lang="ar" hreflang="ar" data-title="كوكب" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="არაბული" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%A6%DC%A0%DC%9D%DC%9B%DC%90" title="ܦܠܝܛܐ — არამეული" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܦܠܝܛܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="არამეული" class="interlanguage-link-target">ܐܪܡܝܐ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D9%88%D9%83%D8%A8" title="كوكب — Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="كوكب" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target">الدارجة</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D9%88%D9%83%D8%A8" title="كوكب — Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="كوكب" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target">مصرى</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%97%E0%A7%8D%E0%A7%B0%E0%A6%B9" title="গ্ৰহ — ასამური" lang="as" hreflang="as" data-title="গ্ৰহ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ასამური" class="interlanguage-link-target">অসমীয়া</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — ასტურიული" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Planeta" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="ასტურიული" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B9" title="ग्रह — ავადი" lang="awa" hreflang="awa" data-title="ग्रह" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="ავადი" class="interlanguage-link-target">अवधी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — აზერბაიჯანული" lang="az" hreflang="az" data-title="Planet" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="აზერბაიჯანული" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D9%86" title="گزه‌گن — South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="گزه‌گن" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B0" title="Планета — ბაშკირული" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Планета" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="ბაშკირული" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Plan%C3%A9t" title="Planét — ბალინური" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Planét" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="ბალინური" class="interlanguage-link-target">Basa Bali</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Planet" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target">Boarisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Planeta" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target">Žemaitėška</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Planeta" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target">Bikol Central</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B0" title="Планета — ბელარუსული" lang="be" hreflang="be" data-title="Планета" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="ბელარუსული" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%8D%D1%82%D0%B0" title="Плянэта — Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Плянэта" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Bintang_ider" title="Bintang ider — Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Bintang ider" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Betawi" class="interlanguage-link-target">Betawi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B0" title="Планета — ბულგარული" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Планета" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="ბულგარული" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B9" title="ग्रह — Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="ग्रह" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target">भोजपुरी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Palanit" title="Palanit — Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Palanit" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target">Banjar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%82%E1%80%BB%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%9C%E1%80%BA%E1%82%8F" title="ဂျိုလ်ႏ — Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="ဂျိုလ်ႏ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target">ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%97%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%B9" title="গ্রহ — ბენგალური" lang="bn" hreflang="bn" data-title="গ্রহ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="ბენგალური" class="interlanguage-link-target">বাংলা</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%82%E0%BD%A1%E0%BD%BC%E0%BC%8B%E0%BD%A6%E0%BE%90%E0%BD%A2%E0%BC%8D" title="གཡོ་སྐར། — ტიბეტური" lang="bo" hreflang="bo" data-title="གཡོ་སྐར།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="ტიბეტური" class="interlanguage-link-target">བོད་ཡིག</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Planedenn" title="Planedenn — ბრეტონული" lang="br" hreflang="br" data-title="Planedenn" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="ბრეტონული" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="რჩეული სტატია"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — ბოსნიური" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Planeta" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="ბოსნიური" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Polanet" title="Polanet — Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Polanet" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target">Batak Mandailing</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B3" title="Гараг — Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Гараг" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target">Буряад</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — კატალანური" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Planeta" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="კატალანური" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Gi%C3%A0ng-s%C4%ADng" title="Giàng-sĭng — Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Giàng-sĭng" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target">閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%B9%D1%80%D0%B0%D1%82" title="Сайрат — ჩეჩნური" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Сайрат" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="ჩეჩნური" class="interlanguage-link-target">Нохчийн</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — სებუანო" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Planeta" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="სებუანო" class="interlanguage-link-target">Cebuano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%BE%DB%95%D8%B3%D8%A7%D8%B1%DB%95" title="ھەسارە — ცენტრალური ქურთული" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ھەسارە" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="ცენტრალური ქურთული" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Seyyare" title="Seyyare — ყირიმულ-თურქული" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Seyyare" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="ყირიმულ-თურქული" class="interlanguage-link-target">Qırımtatarca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — ჩეხური" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Planeta" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="ჩეხური" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cu mw-list-item"><a href="https://cu.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%B0" title="Планита — საეკლესიო სლავური" lang="cu" hreflang="cu" data-title="Планита" data-language-autonym="Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ" data-language-local-name="საეკლესიო სლავური" class="interlanguage-link-target">Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B0" title="Планета — ჩუვაშური" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Планета" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="ჩუვაშური" class="interlanguage-link-target">Чӑвашла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Planed" title="Planed — უელსური" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Planed" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="უელსური" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — დანიური" lang="da" hreflang="da" data-title="Planet" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="დანიური" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — გერმანული" lang="de" hreflang="de" data-title="Planet" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="გერმანული" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Geyren%C4%B1k" title="Geyrenık — Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Geyrenık" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target">Zazaki</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B9" title="ग्रह — Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="ग्रह" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target">डोटेली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%8E%DE%AA%DE%83%DE%A6%DE%80%DE%A6" title="ގުރަހަ — დივეჰი" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ގުރަހަ" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="დივეჰი" class="interlanguage-link-target">ދިވެހިބަސް</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CE%AE%CF%84%CE%B7%CF%82" title="Πλανήτης — ბერძნული" lang="el" hreflang="el" data-title="Πλανήτης" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="ბერძნული" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Pianaid" title="Pianaid — Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Pianaid" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target">Emiliàn e rumagnòl</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="რჩეული სტატია"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — ინგლისური" lang="en" hreflang="en" data-title="Planet" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ინგლისური" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Planedo" title="Planedo — ესპერანტო" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Planedo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="ესპერანტო" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — ესპანური" lang="es" hreflang="es" data-title="Planeta" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="ესპანური" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Planeet" title="Planeet — ესტონური" lang="et" hreflang="et" data-title="Planeet" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="ესტონური" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="რჩეული სტატია"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — ბასკური" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Planeta" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="ბასკური" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Praneta" title="Praneta — Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Praneta" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target">Estremeñu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%87" title="سیاره — სპარსული" lang="fa" hreflang="fa" data-title="سیاره" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="სპარსული" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Planeetta" title="Planeetta — ფინური" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Planeetta" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ფინური" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Hod%27ot%C3%A4ht" title="Hod'otäht — Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Hod'otäht" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target">Võro</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Veivuravura" title="Veivuravura — ფიჯი" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Veivuravura" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="ფიჯი" class="interlanguage-link-target">Na Vosa Vakaviti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Gongustj%C3%B8rnur" title="Gongustjørnur — ფარერული" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Gongustjørnur" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="ფარერული" class="interlanguage-link-target">Føroyskt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Plan%C3%A8te" title="Planète — ფრანგული" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Planète" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ფრანგული" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Plan%C3%A8ta" title="Planèta — Arpitan" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Planèta" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Arpitan" class="interlanguage-link-target">Arpetan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Planeete" title="Planeete — ჩრდილოფრიზიული" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Planeete" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="ჩრდილოფრიზიული" class="interlanguage-link-target">Nordfriisk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — ფრიულური" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Planet" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="ფრიულური" class="interlanguage-link-target">Furlan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Planeet" title="Planeet — დასავლეთფრიზიული" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Planeet" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="დასავლეთფრიზიული" class="interlanguage-link-target">Frysk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Pl%C3%A1in%C3%A9ad" title="Pláinéad — ირლანდიური" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Pláinéad" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ირლანდიური" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Plan%C3%A8t" title="Planèt — Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Planèt" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target">Kriyòl gwiyannen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Planaid" title="Planaid — შოტლანდიური გელური" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Planaid" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="შოტლანდიური გელური" class="interlanguage-link-target">Gàidhlig</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — გალისიური" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Planeta" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="გალისიური" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Yv%C3%B3ra" title="Yvóra — გუარანი" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Yvóra" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="გუარანი" class="interlanguage-link-target">Avañe'ẽ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B9" title="ગ્રહ — გუჯარათი" lang="gu" hreflang="gu" data-title="ગ્રહ" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="გუჯარათი" class="interlanguage-link-target">ગુજરાતી</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Planaid" title="Planaid — მენური" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Planaid" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="მენური" class="interlanguage-link-target">Gaelg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Duniyoyi" title="Duniyoyi — ჰაუსა" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Duniyoyi" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="ჰაუსა" class="interlanguage-link-target">Hausa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/H%C3%A0ng-s%C3%AAn" title="Hàng-sên — Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Hàng-sên" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target">客家語 / Hak-kâ-ngî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/H%C5%8Dk%C5%AB_hele" title="Hōkū hele — ჰავაიური" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Hōkū hele" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="ჰავაიური" class="interlanguage-link-target">Hawaiʻi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9B%D7%95%D7%9B%D7%91_%D7%9C%D7%9B%D7%AA" title="כוכב לכת — ებრაული" lang="he" hreflang="he" data-title="כוכב לכת" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="ებრაული" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B9" title="ग्रह — ჰინდი" lang="hi" hreflang="hi" data-title="ग्रह" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="ჰინდი" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Grah" title="Grah — Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Grah" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target">Fiji Hindi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — ხორვატული" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Planet" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="ხორვატული" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Plan%C3%A8t" title="Planèt — ჰაიტიური კრეოლი" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Planèt" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="ჰაიტიური კრეოლი" class="interlanguage-link-target">Kreyòl ayisyen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Bolyg%C3%B3" title="Bolygó — უნგრული" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Bolygó" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="უნგრული" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%AF" title="Մոլորակ — სომხური" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Մոլորակ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="სომხური" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Մոլորակներ — Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Մոլորակներ" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target">Արեւմտահայերէն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — ინტერლინგუალური" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Planeta" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="ინტერლინგუალური" class="interlanguage-link-target">Interlingua</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — ინდონეზიური" lang="id" hreflang="id" data-title="Planet" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ინდონეზიური" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Planete" title="Planete — ინტერლინგი" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Planete" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="ინტერლინგი" class="interlanguage-link-target">Interlingue</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/Mbara_ala" title="Mbara ala — იგბო" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Mbara ala" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="იგბო" class="interlanguage-link-target">Igbo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ik mw-list-item"><a href="https://ik.wikipedia.org/wiki/Ullugiaq" title="Ullugiaq — Inupiaq" lang="ik" hreflang="ik" data-title="Ullugiaq" data-language-autonym="Iñupiatun" data-language-local-name="Inupiaq" class="interlanguage-link-target">Iñupiatun</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="რჩეული სტატია"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — ილოკო" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Planeta" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ილოკო" class="interlanguage-link-target">Ilokano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%83%D0%BD%D0%B5" title="Дуне — ინგუშური" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Дуне" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="ინგუშური" class="interlanguage-link-target">ГӀалгӀай</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Planeto" title="Planeto — იდო" lang="io" hreflang="io" data-title="Planeto" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="იდო" class="interlanguage-link-target">Ido</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Reikistjarna" title="Reikistjarna — ისლანდიური" lang="is" hreflang="is" data-title="Reikistjarna" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ისლანდიური" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="კარგი სტატია"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Pianeta" title="Pianeta — იტალიური" lang="it" hreflang="it" data-title="Pianeta" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="იტალიური" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%83%91%E6%98%9F" title="惑星 — იაპონური" lang="ja" hreflang="ja" data-title="惑星" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="იაპონური" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Planit" title="Planit — Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Planit" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target">Patois</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/plini" title="plini — ლოჟბანი" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="plini" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="ლოჟბანი" class="interlanguage-link-target">La .lojban.</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Planit" title="Planit — იავური" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Planit" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="იავური" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — ყარაყალფახური" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Planeta" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="ყარაყალფახური" class="interlanguage-link-target">Qaraqalpaqsha</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Itrikli" title="Itrikli — კაბილური" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Itrikli" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="კაბილური" class="interlanguage-link-target">Taqbaylit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/Pi%CC%B1lanet" title="Pi̱lanet — ტიაპი" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="Pi̱lanet" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="ტიაპი" class="interlanguage-link-target">Tyap</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kg mw-list-item"><a href="https://kg.wikipedia.org/wiki/Mweta" title="Mweta — კონგო" lang="kg" hreflang="kg" data-title="Mweta" data-language-autonym="Kongo" data-language-local-name="კონგო" class="interlanguage-link-target">Kongo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%92%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%88%D0%B0%D1%80" title="Ғаламшар — ყაზახური" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Ғаламшар" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="ყაზახური" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%97%E1%9E%96" title="ភព — ქმერული" lang="km" hreflang="km" data-title="ភព" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="ქმერული" class="interlanguage-link-target">ភាសាខ្មែរ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%97%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B2%B9" title="ಗ್ರಹ — კანადა" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಗ್ರಹ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="კანადა" class="interlanguage-link-target">ಕನ್ನಡ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%96%89%EC%84%B1" title="행성 — კორეული" lang="ko" hreflang="ko" data-title="행성" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="კორეული" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%9B%DB%81%D9%8F%D8%AF" title="گرٛہُد — ქაშმირული" lang="ks" hreflang="ks" data-title="گرٛہُد" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="ქაშმირული" class="interlanguage-link-target">कॉशुर / کٲشُر</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Planet_(A%C3%9Ftronomie)" title="Planet (Aßtronomie) — კიოლში" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Planet (Aßtronomie)" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="კიოლში" class="interlanguage-link-target">Ripoarisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Gerst%C3%AArk" title="Gerstêrk — ქურთული" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Gerstêrk" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="ქურთული" class="interlanguage-link-target">Kurdî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Планет — კომი" lang="kv" hreflang="kv" data-title="Планет" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="კომი" class="interlanguage-link-target">Коми</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — კორნული" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Planet" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="კორნული" class="interlanguage-link-target">Kernowek</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B0" title="Планета — ყირგიზული" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Планета" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="ყირგიზული" class="interlanguage-link-target">Кыргызча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — ლათინური" lang="la" hreflang="la" data-title="Planeta" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="ლათინური" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Plan%C3%A9it" title="Planéit — ლუქსემბურგული" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Planéit" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="ლუქსემბურგული" class="interlanguage-link-target">Lëtzebuergesch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B0" title="Планета — ლეზგიური" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Планета" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="ლეზგიური" class="interlanguage-link-target">Лезги</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Planeta" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target">Lingua Franca Nova</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Planeet" title="Planeet — ლიმბურგული" lang="li" hreflang="li" data-title="Planeet" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="ლიმბურგული" class="interlanguage-link-target">Limburgs</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Planet" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target">Ladin</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Pianeta" title="Pianeta — Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Pianeta" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target">Lombard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Monz%C9%94%CC%81t%C9%94_mwa_mal%C3%ADli" title="Monzɔ́tɔ mwa malíli — ლინგალა" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Monzɔ́tɔ mwa malíli" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="ლინგალა" class="interlanguage-link-target">Lingála</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%94%E0%BA%B2%E0%BA%A7%E0%BB%80%E0%BA%84%E0%BA%B2%E0%BA%B0" title="ດາວເຄາະ — ლაოსური" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ດາວເຄາະ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="ლაოსური" class="interlanguage-link-target">ລາວ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — ლიეტუვური" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Planeta" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="ლიეტუვური" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Plan%C4%93ta" title="Planēta — ლატვიური" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Planēta" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="ლატვიური" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Planet" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target">Basa Banyumasan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Fajiry" title="Fajiry — მალაგასიური" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Fajiry" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="მალაგასიური" class="interlanguage-link-target">Malagasy</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B5" title="Планете — Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Планете" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target">Олык марий</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — მინანგკაბაუ" lang="min" hreflang="min" data-title="Planet" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="მინანგკაბაუ" class="interlanguage-link-target">Minangkabau</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B0" title="Планета — მაკედონური" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Планета" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="მაკედონური" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B9%E0%B4%82" title="ഗ്രഹം — მალაიალამური" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഗ്രഹം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="მალაიალამური" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B3" title="Гараг — მონღოლური" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Гараг" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="მონღოლური" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%8A%EA%AF%84%EA%AF%A4_(%EA%AF%88%EA%AF%A6%EA%AF%9F%EA%AF%86%EA%AF%A3%EA%AF%A1%EA%AF%82%EA%AF%A3%EA%AF%9C)" title="ꯊꯄꯤ (ꯈꯦꯟꯆꯣꯡꯂꯣꯜ) — მანიპური" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯊꯄꯤ (ꯈꯦꯟꯆꯣꯡꯂꯣꯜ)" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="მანიპური" class="interlanguage-link-target">ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B9" title="ग्रह — მარათჰი" lang="mr" hreflang="mr" data-title="ग्रह" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="მარათჰი" class="interlanguage-link-target">मराठी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — მალაიური" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Planet" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="მალაიური" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Pjaneta" title="Pjaneta — მალტური" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Pjaneta" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="მალტური" class="interlanguage-link-target">Malti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — მირანდული" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Planeta" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="მირანდული" class="interlanguage-link-target">Mirandés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%82%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%9F%E1%80%BA" title="ဂြိုဟ် — ბირმული" lang="my" hreflang="my" data-title="ဂြိုဟ်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="ბირმული" class="interlanguage-link-target">မြန်မာဘာသာ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%82%D0%B5%D1%88%D1%82%D0%B5" title="Чарытеште — ერზია" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Чарытеште" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="ერზია" class="interlanguage-link-target">Эрзянь</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D9%84%D9%87_(%D9%86%D8%AC%D9%88%D9%85)" title="گردله (نجوم) — მაზანდერანული" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="گردله (نجوم)" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="მაზანდერანული" class="interlanguage-link-target">مازِرونی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/Citlaltlalli" title="Citlaltlalli — Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="Citlaltlalli" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target">Nāhuatl</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Chianeta" title="Chianeta — ნეაპოლიტანური" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Chianeta" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="ნეაპოლიტანური" class="interlanguage-link-target">Napulitano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — ქვემოგერმანული" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Planet" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="ქვემოგერმანული" class="interlanguage-link-target">Plattdüütsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Planeet" title="Planeet — ქვემოსაქსონური" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Planeet" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="ქვემოსაქსონური" class="interlanguage-link-target">Nedersaksies</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B9" title="ग्रह — ნეპალური" lang="ne" hreflang="ne" data-title="ग्रह" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="ნეპალური" class="interlanguage-link-target">नेपाली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A4%B0%E0%A4%83" title="गरः — ნევარი" lang="new" hreflang="new" data-title="गरः" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="ნევარი" class="interlanguage-link-target">नेपाल भाषा</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Planeet" title="Planeet — ნიდერლანდური" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Planeet" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="ნიდერლანდური" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — ნორვეგიული ნიუნორსკი" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Planet" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="ნორვეგიული ნიუნორსკი" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="რჩეული სტატია"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — ნორვეგიული ბუკმოლი" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Planet" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="ნორვეგიული ბუკმოლი" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Planete" title="Planete — Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Planete" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target">Novial</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Plian%C3%A8te" title="Plianète — Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Plianète" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target">Nouormand</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — ოქსიტანური" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Planeta" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="ოქსიტანური" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Pilaaneetoota" title="Pilaaneetoota — ორომო" lang="om" hreflang="om" data-title="Pilaaneetoota" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="ორომო" class="interlanguage-link-target">Oromoo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%97%E0%AD%8D%E0%AC%B0%E0%AC%B9" title="ଗ୍ରହ — ორია" lang="or" hreflang="or" data-title="ଗ୍ରହ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="ორია" class="interlanguage-link-target">ଓଡ଼ିଆ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%C3%A6" title="Планетæ — ოსური" lang="os" hreflang="os" data-title="Планетæ" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="ოსური" class="interlanguage-link-target">Ирон</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%97%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%B9%E0%A8%BF" title="ਗ੍ਰਹਿ — პენჯაბური" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਗ੍ਰਹਿ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="პენჯაბური" class="interlanguage-link-target">ਪੰਜਾਬੀ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — პამპანგა" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Planeta" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="პამპანგა" class="interlanguage-link-target">Kapampangan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Plan%C3%A8te" title="Planète — Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Planète" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target">Picard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pfl mw-list-item"><a href="https://pfl.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — Palatine German" lang="pfl" hreflang="pfl" data-title="Planet" data-language-autonym="Pälzisch" data-language-local-name="Palatine German" class="interlanguage-link-target">Pälzisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pih mw-list-item"><a href="https://pih.wikipedia.org/wiki/Plaanet" title="Plaanet — Norfuk / Pitkern" lang="pih" hreflang="pih" data-title="Plaanet" data-language-autonym="Norfuk / Pitkern" data-language-local-name="Norfuk / Pitkern" class="interlanguage-link-target">Norfuk / Pitkern</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — პოლონური" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Planeta" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="პოლონური" class="interlanguage-link-target">Polski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Pianeta" title="Pianeta — Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Pianeta" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target">Piemontèis</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="سیارا — Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="سیارا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%B1%D9%87" title="سياره — პუშტუ" lang="ps" hreflang="ps" data-title="سياره" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="პუშტუ" class="interlanguage-link-target">پښتو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — პორტუგალიური" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Planeta" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="პორტუგალიური" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Tiqsimuyuhina" title="Tiqsimuyuhina — კეჩუა" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Tiqsimuyuhina" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="კეჩუა" class="interlanguage-link-target">Runa Simi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — რეტორომანული" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Planet" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="რეტორომანული" class="interlanguage-link-target">Rumantsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rmy mw-list-item"><a href="https://rmy.wikipedia.org/wiki/Shiyaron" title="Shiyaron — Vlax Romani" lang="rmy" hreflang="rmy" data-title="Shiyaron" data-language-autonym="Romani čhib" data-language-local-name="Vlax Romani" class="interlanguage-link-target">Romani čhib</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Planet%C4%83" title="Planetă — რუმინული" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Planetă" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="რუმინული" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Planet%C3%A2" title="Planetâ — არომანული" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Planetâ" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="არომანული" class="interlanguage-link-target">Armãneashti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B0" title="Планета — რუსული" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Планета" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="რუსული" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B0" title="Планета — Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Планета" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B0" title="Планета — იაკუტური" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Планета" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="იაკუტური" class="interlanguage-link-target">Саха тыла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%AE%E1%B1%B8%E1%B1%9C%E1%B1%AE%E1%B1%9E" title="ᱮᱸᱜᱮᱞ — სანტალი" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱮᱸᱜᱮᱞ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="სანტალი" class="interlanguage-link-target">ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Praneta" title="Praneta — სარდინიული" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Praneta" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="სარდინიული" class="interlanguage-link-target">Sardu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="რჩეული სტატია"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Pianeta" title="Pianeta — სიცილიური" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Pianeta" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="სიცილიური" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — შოტლანდიური" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Planet" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="შოტლანდიური" class="interlanguage-link-target">Scots</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Planehta" title="Planehta — ჩრდილოეთ საამური" lang="se" hreflang="se" data-title="Planehta" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="ჩრდილოეთ საამური" class="interlanguage-link-target">Davvisámegiella</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — სერბულ-ხორვატული" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Planeta" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="სერბულ-ხორვატული" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shn mw-list-item"><a href="https://shn.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9C%E1%80%B0%E1%81%B5%E1%80%BA%E1%82%88" title="လူၵ်ႈ — შანი" lang="shn" hreflang="shn" data-title="လူၵ်ႈ" data-language-autonym="ၽႃႇသႃႇတႆး " data-language-local-name="შანი" class="interlanguage-link-target">ၽႃႇသႃႇတႆး </a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%9C%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B7%84%E0%B6%BD%E0%B7%9D%E0%B6%9A" title="ග්‍රහලෝක — სინჰალური" lang="si" hreflang="si" data-title="ග්‍රහලෝක" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="სინჰალური" class="interlanguage-link-target">සිංහල</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Planet" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Plan%C3%A9ta" title="Planéta — სლოვაკური" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Planéta" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="სლოვაკური" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%92" title="سیارے — Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="سیارے" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target">سرائیکی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — სლოვენური" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Planet" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="სლოვენური" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/Plaaneet" title="Plaaneet — ინარი-საამური" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Plaaneet" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="ინარი-საამური" class="interlanguage-link-target">Anarâškielâ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Chindeya" title="Chindeya — შონა" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Chindeya" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="შონა" class="interlanguage-link-target">ChiShona</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Meere" title="Meere — სომალიური" lang="so" hreflang="so" data-title="Meere" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="სომალიური" class="interlanguage-link-target">Soomaaliga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Planeti" title="Planeti — ალბანური" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Planeti" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="ალბანური" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B0" title="Планета — სერბული" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Планета" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="სერბული" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-st mw-list-item"><a href="https://st.wikipedia.org/wiki/Polanete" title="Polanete — სამხრეთ სოთოს ენა" lang="st" hreflang="st" data-title="Polanete" data-language-autonym="Sesotho" data-language-local-name="სამხრეთ სოთოს ენა" class="interlanguage-link-target">Sesotho</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Planet" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target">Seeltersk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Bintang" title="Bintang — სუნდური" lang="su" hreflang="su" data-title="Bintang" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="სუნდური" class="interlanguage-link-target">Sunda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — შვედური" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Planet" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="შვედური" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Sayari" title="Sayari — სუაჰილი" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Sayari" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="სუაჰილი" class="interlanguage-link-target">Kiswahili</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — Silesian" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Planeta" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silesian" class="interlanguage-link-target">Ślůnski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%95%E0%AF%8B%E0%AE%B3%E0%AF%8D" title="கோள் — ტამილური" lang="ta" hreflang="ta" data-title="கோள்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="ტამილური" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tcy mw-list-item"><a href="https://tcy.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%97%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B2%B9" title="ಗ್ರಹ — Tulu" lang="tcy" hreflang="tcy" data-title="ಗ್ರಹ" data-language-autonym="ತುಳು" data-language-local-name="Tulu" class="interlanguage-link-target">ತುಳು</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%97%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%B9%E0%B0%82" title="గ్రహం — ტელუგუ" lang="te" hreflang="te" data-title="గ్రహం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="ტელუგუ" class="interlanguage-link-target">తెలుగు</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%B9%D1%91%D1%80%D0%B0" title="Сайёра — ტაჯიკური" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Сайёра" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="ტაჯიკური" class="interlanguage-link-target">Тоҷикӣ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%B0%E0%B8%AB%E0%B9%8C" title="ดาวเคราะห์ — ტაილანდური" lang="th" hreflang="th" data-title="ดาวเคราะห์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="ტაილანდური" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — თურქმენული" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Planeta" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="თურქმენული" class="interlanguage-link-target">Türkmençe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Planeta" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — ტოკ-პისინი" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Planet" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="ტოკ-პისინი" class="interlanguage-link-target">Tok Pisin</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Gezegen" title="Gezegen — თურქული" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Gezegen" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="თურქული" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B0" title="Планета — თათრული" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Планета" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="თათრული" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tum mw-list-item"><a href="https://tum.wikipedia.org/wiki/Chanya" title="Chanya — ტუმბუკა" lang="tum" hreflang="tum" data-title="Chanya" data-language-autonym="ChiTumbuka" data-language-local-name="ტუმბუკა" class="interlanguage-link-target">ChiTumbuka</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B0" title="Планета — უდმურტული" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Планета" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="უდმურტული" class="interlanguage-link-target">Удмурт</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%95%D9%8A%D9%8A%D8%A7%D8%B1%DB%95" title="سەييارە — უიღურული" lang="ug" hreflang="ug" data-title="سەييارە" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="უიღურული" class="interlanguage-link-target">ئۇيغۇرچە / Uyghurche</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B0" title="Планета — უკრაინული" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Планета" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="უკრაინული" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%81" title="سیارہ — ურდუ" lang="ur" hreflang="ur" data-title="سیارہ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ურდუ" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Sayyora" title="Sayyora — უზბეკური" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Sayyora" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="უზბეკური" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Pianeta" title="Pianeta — Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Pianeta" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target">Vèneto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Planet" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target">Vepsän kel’</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="რჩეული სტატია"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%A0nh_tinh" title="Hành tinh — ვიეტნამური" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Hành tinh" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ვიეტნამური" class="interlanguage-link-target">Tiếng Việt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Planete" title="Planete — West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Planete" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target">West-Vlams</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Planet" title="Planet — ვოლაპუკი" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Planet" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="ვოლაპუკი" class="interlanguage-link-target">Volapük</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Bole_(astronomeye)" title="Bole (astronomeye) — ვალონური" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Bole (astronomeye)" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="ვალონური" class="interlanguage-link-target">Walon</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Planeta" title="Planeta — ვარაი" lang="war" hreflang="war" data-title="Planeta" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="ვარაი" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%A1%8C%E6%98%9F" title="行星 — ვუ" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="行星" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="ვუ" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xal mw-list-item"><a href="https://xal.wikipedia.org/wiki/%D2%BA%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B3" title="Һариг — ყალმუხური" lang="xal" hreflang="xal" data-title="Һариг" data-language-autonym="Хальмг" data-language-local-name="ყალმუხური" class="interlanguage-link-target">Хальмг</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" title="პლანეტა — Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="პლანეტა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target">მარგალური</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%9C%D7%90%D7%A0%D7%A2%D7%98" title="פלאנעט — იდიში" lang="yi" hreflang="yi" data-title="פלאנעט" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="იდიში" class="interlanguage-link-target">ייִדיש</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Pl%C3%A1n%E1%BA%B9%CC%81t%C3%AC" title="Plánẹ́tì — იორუბა" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Plánẹ́tì" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="იორუბა" class="interlanguage-link-target">Yorùbá</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Ndaundeiqbyaij" title="Ndaundeiqbyaij — Zhuang" lang="za" hreflang="za" data-title="Ndaundeiqbyaij" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="Zhuang" class="interlanguage-link-target">Vahcuengh</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Planete" title="Planete — Zeelandic" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Planete" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="Zeelandic" class="interlanguage-link-target">Zeêuws</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B4%B0%E2%B5%8E%E2%B5%9C%E2%B5%89%E2%B5%A1%E2%B4%B3" title="ⴰⵎⵜⵉⵡⴳ — სტანდარტული მაროკოული ტამაზიგხტი" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⴰⵎⵜⵉⵡⴳ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="სტანდარტული მაროკოული ტამაზიგხტი" class="interlanguage-link-target">ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%A1%8C%E6%98%9F" title="行星 — ჩინური" lang="zh" hreflang="zh" data-title="行星" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="ჩინური" class="interlanguage-link-target">中文</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E8%A1%8C%E6%98%9F" title="行星 — Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="行星" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target">文言</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/He%CC%8Dk-chhe%E2%81%BF" title="He̍k-chheⁿ — Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="He̍k-chheⁿ" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%A1%8C%E6%98%9F" title="行星 — კანტონური" lang="yue" hreflang="yue" data-title="行星" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="კანტონური" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Umzulane" title="Umzulane — ზულუ" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Umzulane" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="ზულუ" class="interlanguage-link-target">IsiZulu</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q634#sitelinks-wikipedia" title="ენათშორისი ბმულების რედაქტირება" class="wbc-editpage">ბმულების რედაქტირება</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="სახელთა სივრცე"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" title="იხილეთ შიგთავსის გვერდი [c]" accesskey="c">სტატია</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%AE%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%95%E1%83%90:%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" rel="discussion" title="გვერდის შიგთავსის განხილვა [გ]" accesskey="გ">განხილვა</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ენის ვარიანტის შეცვლა" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >ქართული </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="გადახედვა"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90">შემოწმებული სტატია</a></li><li id="ca-viewsource" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90&action=edit" title="გვერდი დაცულია. შეგიძლიათ მისი წყარო იხილოთ. [e]" accesskey="e">წყაროს ხილვა</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90&action=history" title="ამ გვერდის ბოლო ვერსიები [ი]" accesskey="ი">ისტორია</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ინსტრუმენტები გვერდებისთვის"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ხელსაწყოები" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >ხელსაწყოები </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ხელსაწყოები</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">გადატანა გვერდით ზოლზე</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">დამალვა</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> მოქმედებები </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90">შემოწმებული სტატია</a></li><li id="ca-more-viewsource" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90&action=edit">წყაროს ხილვა</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90&action=history">ისტორია</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> ძირითადი </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:WhatLinksHere/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" title="ყველა ვიკი გვერდის სია, რომლებშიც ეს გვერდია მითითებული [j]" accesskey="j">ბმულები გვერდზე</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:RecentChangesLinked/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" rel="nofollow" title="ბოლო ცვლილებები ამ გვერდთან დაკავშირებულ გვერდებზე [k]" accesskey="k">დაკავშირებული ცვლილებები</a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%97%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ყველა სპეციალური გვერდის სია [q]" accesskey="q">სპეციალური გვერდები</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90&oldid=4686604" title="მუდმივი ბმული გვერდის ამ ვერსიაზე">მუდმივი ბმული</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90&action=info" title="მეტი ინფორმაცია ამ გვერდის შესახებ">გვერდის ინფორმაცია</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:CiteThisPage&page=%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90&id=4686604&wpFormIdentifier=titleform" title="ინფორმაცია ამ გვერდის ციტირების შესახებ">გვერდის ციტირება</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fka.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E1%2583%259E%25E1%2583%259A%25E1%2583%2590%25E1%2583%259C%25E1%2583%2594%25E1%2583%25A2%25E1%2583%2590">შემოკლებული URL-ის მიღება</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:QrCode&url=https%3A%2F%2Fka.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E1%2583%259E%25E1%2583%259A%25E1%2583%2590%25E1%2583%259C%25E1%2583%2594%25E1%2583%25A2%25E1%2583%2590">QR-კოდის ჩამოტვირთვა</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> ბეჭდვა/ექსპორტი </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98&bookcmd=book_creator&referer=%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90">წიგნის შექმნა</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:DownloadAsPdf&page=%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90&action=show-download-screen">გადაწერა PDF ფორმატში</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90&printable=yes" title="ამ გვერდის დასაბეჭდი ვერსია [p]" accesskey="p">დასაბეჭდი ვერსია</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> სხვა პროექტებში </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Planets" hreflang="en">ვიკისაწყობი</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q634" title="მონაცემთა საცავის დაკავშირებული ელემენტის ბმული [g]" accesskey="g">ვიკიმონაცემების ელემენტი</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ინსტრუმენტები გვერდებისთვის"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="იერსახე"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">იერსახე</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">გადატანა გვერდით ზოლზე</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">დამალვა</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="ka" dir="ltr"><div id="Vorlage_Dieser_Artikel" class="noprint"> <table cellspacing="8" cellpadding="0" class="hintergrundfarbe1 rahmenfarbe1" style="width: 100%; font-size: 95%; background-color: whitesmoke; border-bottom:1px dotted #8BCBFF; margin-bottom: 0.5em; position:relative;"> <tbody><tr> <td style="width: 26px; vertical-align: middle;"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Cscr-featured.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/16px-Cscr-featured.svg.png" decoding="async" width="16" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/24px-Cscr-featured.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/32px-Cscr-featured.svg.png 2x" data-file-width="466" data-file-height="443" /></a> </td> <td>ვიკიპედიის რედაქტორების გადაწყვეტილებით, სტატიას „პლანეტა“ მინიჭებული აქვს <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A0%E1%83%A9%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედია:რჩეული სტატიები">რჩეული სტატიის სტატუსი</a>. პლანეტა ვიკიპედიის საუკეთესო სტატიების სიაშია. </td></tr></tbody></table> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4671289/mw-parser-output/.tmulti">.mw-parser-output .tmulti .multiimageinner{display:flex;flex-direction:column}.mw-parser-output .tmulti .trow{display:flex;flex-direction:row;clear:left;flex-wrap:wrap;width:100%;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .tmulti .tsingle{margin:1px;float:left}.mw-parser-output .tmulti .theader{clear:both;font-weight:bold;text-align:center;align-self:center;background-color:transparent;width:100%}.mw-parser-output .tmulti .thumbcaption{background-color:transparent}.mw-parser-output .tmulti .text-align-left{text-align:left}.mw-parser-output .tmulti .text-align-right{text-align:right}.mw-parser-output .tmulti .text-align-center{text-align:center}@media all and (max-width:720px){.mw-parser-output .tmulti .thumbinner{width:100%!important;box-sizing:border-box;max-width:none!important;align-items:center}.mw-parser-output .tmulti .trow{justify-content:center}.mw-parser-output .tmulti .tsingle{float:none!important;max-width:100%!important;box-sizing:border-box;text-align:center}.mw-parser-output .tmulti .tsingle .thumbcaption{text-align:left}.mw-parser-output .tmulti .trow>.thumbcaption{text-align:center}}</style><div class="thumb tmulti tright"><div class="thumbinner multiimageinner" style="სიგანე:304px;max-width:304px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="სიგანე:302px;max-width:302px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:1e7m_comparison_Uranus_Neptune_Sirius_B_Earth_Venus.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/1e7m_comparison_Uranus_Neptune_Sirius_B_Earth_Venus.png/300px-1e7m_comparison_Uranus_Neptune_Sirius_B_Earth_Venus.png" decoding="async" width="300" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/1e7m_comparison_Uranus_Neptune_Sirius_B_Earth_Venus.png/450px-1e7m_comparison_Uranus_Neptune_Sirius_B_Earth_Venus.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/1e7m_comparison_Uranus_Neptune_Sirius_B_Earth_Venus.png/600px-1e7m_comparison_Uranus_Neptune_Sirius_B_Earth_Venus.png 2x" data-file-width="1280" data-file-height="1024" /></a></div></div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="სიგანე:302px;max-width:302px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:1e6m_comparison_Mars_Mercury_Moon_Pluto_Haumea_-_no_transparency.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/1e6m_comparison_Mars_Mercury_Moon_Pluto_Haumea_-_no_transparency.png/300px-1e6m_comparison_Mars_Mercury_Moon_Pluto_Haumea_-_no_transparency.png" decoding="async" width="300" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/1e6m_comparison_Mars_Mercury_Moon_Pluto_Haumea_-_no_transparency.png/450px-1e6m_comparison_Mars_Mercury_Moon_Pluto_Haumea_-_no_transparency.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/1e6m_comparison_Mars_Mercury_Moon_Pluto_Haumea_-_no_transparency.png/600px-1e6m_comparison_Mars_Mercury_Moon_Pluto_Haumea_-_no_transparency.png 2x" data-file-width="1280" data-file-height="1024" /></a></div><div class="thumbcaption">პლანეტური ზომის ობიექტები შედარებისთვის: ზედა მწკრივი: <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ურანი">ურანი</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98" title="ნეპტუნი">ნეპტუნი</a>; მეორე მწკრივი: <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%AF%E1%83%A3%E1%83%AF%E1%83%90" title="თეთრი ჯუჯა">თეთრი ჯუჯა</a> <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A1_B&action=edit&redlink=1" class="new" title="სირიუს B (ჯერ არაა დაწერილი)">სირიუს B</a>, <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვენერა">ვენერა</a>; ქვედა მწკრივი (გადიდებული ქვედა სურათში): <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98" title="მარსი">მარსი</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკური</a>; მის ქვემოთ: <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94" title="მთვარე">მთვარე</a>, ჯუჯა პლანეტები <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="პლუტონი">პლუტონი</a> და <a href="/wiki/%E1%83%B0%E1%83%90%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%90" title="ჰაუმეა">ჰაუმეა</a>.</div></div></div></div></div> პლანეტა (უძველესი ბერძნულიდან: ἀστὴρ πλανήτης (astēr planētēs), რომელიც „მოხეტიალე ვარსკვლავს“ ნიშნავს; ქართული სახელწოდებაა ცთომილი) — <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98" title="ციური სხეული">ციური სხეული</a>, რომელიც <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავის</a> ან <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A9%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98" title="ზეახალი ვარსკვლავის ნარჩენი">ვარსკვლავური ნარჩენის</a> ირგვლივ ბრუნავს და რომელიც/რომელმაც: <ul><li>საკმარისად მასიურია, რომ საკუთარი <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="გრავიტაცია">გრავიტაციით</a> მრგვალი ფორმა მიიღოს;</li> <li>იმდენად მასიური არაა, რომ <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98#თერმობირთვული_სინთეზის_გზები" title="ვარსკვლავი">თერმობირთვული სინთეზი</a> შეძლოს;</li> <li>თავისი სამეზობლო გაასუფთავა <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98" title="პლანეტოშენადედი">პლანეტოშენადედებისაგან</a>.<a href="#cite_note-1">[1]</a><a href="#cite_note-IAU-2">[2]</a><a href="#cite_note-WSGESP-3">[3]</a></li></ul> ტერმინი პლანეტა უძველესია, რომელიც <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90" title="ისტორია">ისტორიას</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90" title="მეცნიერება">მეცნიერებას</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="მითოლოგია">მითოლოგიასა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="რელიგია">რელიგიას</a> უკავშირდება. თავდაპირველად პლანეტებს მრავალი ადრეული კულტურა ხედავდა, როგორც ღვთისმეტყველს ან ღვთაებების ემისარიებს. სამეცნიერო ცოდნის გაუმჯობესებასთან ერთად ადამიანის მიერ პლანეტების აღქმა შეიცვალა და გარკვეული რაოდენობის განსხვავებულ ობიექტებს შეუერთეს. 2006 წელს <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირი">საერთაშორისო ასტრონომიულმა კავშირმა</a> ოფიციალურად მიიღო რეზოლუცია <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემაში</a> არსებული პლანეტების განმარტებაზე. ეს განმარტება საკამათოა, რადგან ის გამორიცხავს პლანეტური მასის მრავალ ობიექტს, რომელიც დაფუძნებულია იმაზე, თუ სად ან რის გარშემო ბრუნავს ის. მიუხედავად იმისა, რომ 8 პლანეტური სხეული აღმოაჩინეს 1950 წლამდე, დარჩენილი „პლანეტები“ თანამედროვე განმარტებით, ზოგი ციური სხეული, როგორიცაა <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ცერერა">ცერერა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%98" title="პალასი">პალასი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%90_(%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98)" class="mw-redirect" title="იუნონა (ასტეროიდი)">იუნონა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90_(%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98)" class="mw-redirect" title="ვესტა (ასტეროიდი)">ვესტა</a> (თითოეული ობიექტი <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემის</a> <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98" title="ასტეროიდთა სარტყელი">ასტეროიდულ სარტყელშია</a>) და <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="პლუტონი">პლუტონი</a> (პირველად აღმოჩენილი <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90#ტრანს-ნეპტუნისეული_რეგიონი" title="მზის სისტემა">ტრანს-ნეპტუნისეული ობიექტი</a>), რომლებიც ოდესღაც პლანეტებად იყო მიჩნეული სამეცნიერო საზოგადოებაში, ძველებურად აღარ აღიქვამენ. <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%94" title="პტოლემე">პტოლემე</a> ფიქრობდა, რომ პლანეტები დედამიწის ირგვლივ ბრუნავდა ეპიციკლური მოძრაობით. მიუხედავად იმისა, რომ ის იდეა მრავალჯერ იყო გამოთქმული, რომ პლანეტები <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზის</a> ირგვლივ ბრუნავდა, XVII საუკუნემდე არავინ უჭერდა მხარს და მხოლოდ მაშინ აღიარეს, როცა <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9D_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%98" title="გალილეო გალილეი">გალილეო გალილეიმ</a> პირველად <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%98" title="ტელესკოპი">ტელესკოპით</a> ასტრონომიული დაკვირვებები ჩაატარა და ამის მტკიცებულება მოძებნა. დაკვირვებათა მონაცემების ფრთხილი ანალიზით <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%B0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იოჰანეს კეპლერი">იოჰანეს კეპლერმა</a> დაამტკიცა, რომ პლანეტების ორბიტები არა წრიული, არამედ <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%A1%E1%83%98" title="ელიფსი">ელიფსური</a> იყო. ტელესკოპების განვითარებასთან ერთად ასტრონომებმა დაინახეს, რომ დედამიწის მსგავსად, პლანეტები დახრილი ღერძების ირგვლივ ბრუნავდა, ზოგს კი აღმოაჩნდა ისეთი ნიშან-თვისებები, როგორიცაა ყინულის ქუდები და სეზონები. კოსმოსური ხანის დასაწყისიდან მოყოლებული კოსმოსური ზონდების მიერ ახლო დაკვირვებებმა ცხადყო, რომ დედამიწასა და სხვა პლანეტებს ისეთი საერთო მახასიათებლები აქვს, როგორიცაა <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="ვულკანიზმი">ვულკანიზმი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="ქარიშხალი">ქარიშხლები</a>, <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" class="mw-redirect" title="ახალი გლობალური ტექტონიკა">ტექტონიკა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%B0%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="ჰიდროლოგია">ჰიდროლოგიაც</a> კი. პლანეტები ძირითადად ორ მთავარი ტიპად იყოფა: დაბალი <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%94" title="სიმკვრივე">სიმკვრივის</a> დიდი <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AF%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="იუპიტერის ჯგუფის პლანეტები">გაზური გიგანტები</a> და მცირე <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" class="mw-redirect" title="კლდოვანი პლანეტები">კლდოვანი პლანეტები</a>. <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირი">საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირის</a> განმარტებით, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემაში</a> 8 პლანეტაა. <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზიდან</a> მანძილის ზრდის მიხედვით, ოთხი მათგანი კლდოვანია: <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკური</a>, <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვენერა">ვენერა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98" title="მარსი">მარსი</a>; შემდეგი ოთხი გაზური გიგანტია: <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="სატურნი">სატურნი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ურანი">ურანი</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98" title="ნეპტუნი">ნეპტუნი</a>. აქედან 6 პლანეტას ერთი ან მეტი ბუნებრივი თანამგზავრი ჰყავს. ათასზე მეტი პლანეტა აღმოაჩინეს სხვა <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავების</a> გარშემო (<a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" title="ეგზოპლანეტა">„ეგზოპლანეტები“</a>) <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98" title="ირმის ნახტომი">„ირმის ნახტომში“</a>: 2014 წლის 14 აგვისტოს მონაცემებით, 1815 ეგზოპლანეტაა ცნობილი 1130 პლანეტურ სისტემაში (აქედან 466 მრავალპლანეტური სისტემაა), სადაც პლანეტები <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწის</a> ზომიდან <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერზე</a> ბევრად დიდ ზომამდე აღწევს.<a href="#cite_note-Encyclopaedia-4">[4]</a> 2011 წლის 20 დეკემბერს <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%98" title="კეპლერის კოსმოსური ტელესკოპი">კეპლერის კოსმოსური ტელესკოპის</a> მკვლევართა ჯგუფმა განაცხადა პირველი დედამიწის ზომის ეგზოპლანეტების აღმოჩენა: <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A0-20e" title="კეპლერ-20e">კეპლერ-20e</a><a href="#cite_note-Kepler20e-20111220-5">[5]</a> და <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A0-20f" title="კეპლერ-20f">კეპლერ-20f</a>,<a href="#cite_note-Kepler20f-20111220-6">[6]</a> რომლებიც მზის მსგავსი <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A0-20" title="კეპლერ-20">კეპლერ-20</a>-ის,<a href="#cite_note-NASA-20111220-7">[7]</a><a href="#cite_note-Nature-20111220-8">[8]</a><a href="#cite_note-NYT-20111220-9">[9]</a> ირგვლივ ბრუნავდა. 2012 წლის კვლევის მიხედვით, რომელიც <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90" title="გრავიტაციული ლინზირება">გრავიტაციულ მიკროლინზირებაზე</a> იყო დაფუძნებული, „ირმის ნახტომში“ არსებულ თითოეულ <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავს</a> 1,6 პლანეტა ჰყავს ორბიტაზე.<a href="#cite_note-nature.com-10">[10]</a> 5 <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზის</a> მსგავსი <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავიდან</a> ერთს მაინც ჰყავს დედამიწის ზომის პლანეტა <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%AA%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%AE%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%90" title="სასიცოცხლო ზონა">სასიცოცხლო ზონაში</a>. <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ისტორია">ისტორია</h2></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Ptolemaicsystem-small.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Ptolemaicsystem-small.png/220px-Ptolemaicsystem-small.png" decoding="async" width="220" height="226" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Ptolemaicsystem-small.png/330px-Ptolemaicsystem-small.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Ptolemaicsystem-small.png/440px-Ptolemaicsystem-small.png 2x" data-file-width="638" data-file-height="656" /></a><figcaption>კოსმოგრაფიიდან გეოცენტრული კოსმოლოგიური მოდელის პრინტირებული გამოცემა, <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98" title="ანტვერპენი">ანტვერპენი</a>, 1539</figcaption></figure> წარმოდგენა პლანეტებზე ისტორიის მანძილზე ვითარდებოდა: ანტიკური ხანის საღვთო მოხეტიალე ვარსკვლავებიდან სამეცნიერო ხანის დედამიწის მსგავს ობიექტებამდე. პლანეტებზე წარმოდგენა გაფართოვდა იქამდე, რომ მასში მოთავსდა არა მხოლოდ <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემის</a> პლანეტები, არამედ ასობით სხვა ექსტრასოლარული სისტემები. შეუიარაღებელი თვალით ხილული 5 კლასიკური პლანეტა უძველესი დროიდანაა ცნობილი, რომელთაც მნიშვნელოვანი გავლენა იქონია <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="მითოლოგია">მითოლოგიაზე</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="რელიგიური კოსმოლოგია (ჯერ არაა დაწერილი)">რელიგიურ კოსმოლოგიასა</a> და უძველეს ასტრონომიაზე. ძველ დროში ასტრონომებმა შენიშნეს, გარკვეული <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%9A%E1%83%94" title="სინათლე">სინათლე</a> როგორ მოძრაობდა ცაზე სხვა <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავებთან</a> მიმართებით. ძველი ბერძნები ამ ნათებებს πλάνητες ἀστέρες (planetes asteres, „მოხეტიალე ვარსკვლავები“) ან πλανῆται (planētai, „მოხეტიალეები“) უწოდებდნენ,<a href="#cite_note-11">[11]</a> რომლისგანაც დღევანდელი სიტყვა „პლანეტა“ არის წარმოებული.<a href="#cite_note-12">[12]</a><a href="#cite_note-oed-13">[13]</a> <a href="/wiki/%E1%83%AB%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%AB%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="ძველი საბერძნეთი">ძველ საბერძნეთში</a>, <a href="/wiki/%E1%83%AB%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A9%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="ძველი ჩინეთი">ჩინეთში</a>, <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="ბაბილონი">ბაბილონსა</a> და ყველა პრემოდერნისტულ ცივილიზაციაში<a href="#cite_note-14">[14]</a><a href="#cite_note-15">[15]</a> საყოველთაოდ მიჩნეული იყო, რომ <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწა</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%9D" title="სამყარო">სამყაროს</a> ცენტრი იყო და ყველა „პლანეტა“ დედამიწას უვლიდა გარშემო. ამ შეხედულების ერთ-ერთი მიზეზი ის იყო, რომ <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავები</a> და პლანეტები ისე ჩანდა, თითქოს ყოველდღე დედამიწას გარს უვლიდა.<a href="#cite_note-16">[16]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ბაბილონი">ბაბილონი</h3></div> პირველი <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ცივილიზაცია">ცივილიზაცია</a>, რომელიც პლანეტების ფუნქციურ თეორიას ფლობდა, იყვნენ <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="ბაბილონი">ბაბილონელები</a>, რომლები <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%90" class="mw-redirect" title="მესოპოტამია">მესოპოტამიაში</a> ცხოვრობდნენ პირველ და მეორე ათასწლეულში (ძვ. წ.). უძველესი პლანეტური ასტრონომიული ტექსტი არის ამისადუქას ბაბილონური ვენერას ფირფიტა — პლანეტა <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვენერა">ვენერას</a> მოძრაობების დაკვირვების სიის ძვ. წ. VII საუკუნის ასლი, რომელიც მეორე ათასწლეულით თარიღდება.<a href="#cite_note-practice-17">[17]</a> <a href="/w/index.php?title=MUL.APIN&action=edit&redlink=1" class="new" title="MUL.APIN (ჯერ არაა დაწერილი)">„MUL.APIN“</a> არის <a href="/wiki/%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" title="ლურსმული დამწერლობა">ლურსმული დამწერლობის</a> ფირფიტების წყვილი და თარიღდება ძვ. წ. VII საუკუნით, რომელზეც ასახულია <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94" title="მთვარე">მთვარისა</a> და პლანეტების მოძრაობა წლის განმავლობაში.<a href="#cite_note-18">[18]</a> ბაბილონელმა ასტროლოგებმა ასევე საფუძველი დაუდეს იმას, რაც საბოლოოდ გახდა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="დასავლური ასტროლოგია (ჯერ არაა დაწერილი)">დასავლური ასტროლოგია</a>.<a href="#cite_note-book-19">[19]</a> <a href="/w/index.php?title=Enuma_anu_enlil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Enuma anu enlil (ჯერ არაა დაწერილი)">„Enuma anu enlil“</a>, დაწერილი ნეოასირიულ პერიოდში ძვ. წ. VII საუკუნეში,<a href="#cite_note-20">[20]</a> შეიცავს ნიშანთა და სხვადასხვა ციურ მოვლენებთან, მათ შორის პლანეტების მოძრაობასთან, მათ ურთიერთობათა სიას.<a href="#cite_note-21">[21]</a><a href="#cite_note-ancientmes-22">[22]</a> <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვენერა">ვენერა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკური</a> და გარე პლანეტები: <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98" title="მარსი">მარსი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერი</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="სატურნი">სატურნი</a> ბაბილონელმა ასტრონომებმა აღმოაჩინეს. ეს პლანეტები დარჩებოდა აღმოჩენილთა შორის, რომ არა <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%98" title="ტელესკოპი">ტელესკოპის</a> გამოგონება ადრეულ თანამედროვე ხანაში.<a href="#cite_note-23">[23]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ბერძნულ-რომაული_ასტრონომია"><span id=".E1.83.91.E1.83.94.E1.83.A0.E1.83.AB.E1.83.9C.E1.83.A3.E1.83.9A-.E1.83.A0.E1.83.9D.E1.83.9B.E1.83.90.E1.83.A3.E1.83.9A.E1.83.98_.E1.83.90.E1.83.A1.E1.83.A2.E1.83.A0.E1.83.9D.E1.83.9C.E1.83.9D.E1.83.9B.E1.83.98.E1.83.90">ბერძნულ-რომაული ასტრონომია</h3></div> <table class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; float:right; margin:10px"> <caption>პტოლემეს 7 პლანეტური სფერო </caption> <tbody><tr style="font-size:smaller; text-align:center;"> <td>1 <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94" title="მთვარე">მთვარე</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Moon_decrescent_symbol.svg" class="mw-file-description" title="☾"><img alt="☾" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Moon_decrescent_symbol.svg/14px-Moon_decrescent_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Moon_decrescent_symbol.svg/21px-Moon_decrescent_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Moon_decrescent_symbol.svg/28px-Moon_decrescent_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>2 <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკური</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Mercury_symbol.svg" class="mw-file-description" title="☿"><img alt="☿" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mercury_symbol.svg/14px-Mercury_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mercury_symbol.svg/21px-Mercury_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mercury_symbol.svg/28px-Mercury_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>3 <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვენერა">ვენერა</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Venus_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♀"><img alt="♀" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Venus_symbol.svg/14px-Venus_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Venus_symbol.svg/21px-Venus_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Venus_symbol.svg/28px-Venus_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>4 <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზე</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Sun_symbol.svg" class="mw-file-description" title="☉"><img alt="☉" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Sun_symbol.svg/14px-Sun_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Sun_symbol.svg/21px-Sun_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Sun_symbol.svg/28px-Sun_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>5 <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98" title="მარსი">მარსი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Mars_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♂"><img alt="♂" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mars_symbol.svg/14px-Mars_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mars_symbol.svg/21px-Mars_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mars_symbol.svg/28px-Mars_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>6 <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Jupiter_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♃"><img alt="♃" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Jupiter_symbol.svg/14px-Jupiter_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Jupiter_symbol.svg/21px-Jupiter_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Jupiter_symbol.svg/28px-Jupiter_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>7 <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="სატურნი">სატურნი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Saturn_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♄"><img alt="♄" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Saturn_symbol.svg/14px-Saturn_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Saturn_symbol.svg/21px-Saturn_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Saturn_symbol.svg/28px-Saturn_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a> </td></tr></tbody></table> თავდაპირველად <a href="/wiki/%E1%83%AB%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%AB%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" class="mw-redirect" title="ძველი ბერძნები">ძველი ბერძნები</a> ისეთ დიდ მნიშვნელობას არ ანიჭებდნენ პლანეტებს, როგორც <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="ბაბილონი">ბაბილონელები</a>. ძვ. წ. მეხუთე და მეექვსე საუკუნეებში <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="პითაგორიანელები (ჯერ არაა დაწერილი)">პითაგორიანელებმა</a> განავითარეს თავიანთი საკუთარი დამოუკიდებელი პლანეტური თეორია, რომელიც მოიცავდა <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწას</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზეს</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94" title="მთვარე">მთვარესა</a> და პლანეტებს, რომლებიც „ცენტრალური ცეცხლის“ ირგვლივ ბრუნავდა <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%9D" title="სამყარო">სამყაროს</a> ცენტრში. <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%90" title="პითაგორა">პითაგორა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%94" title="პარმენიდე">პარმენიდე</a> პირველები იყვნენ, რომლებმაც შენიშნეს საღამოს ვარსკვლავი (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%B0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="ჰესპერო (ჯერ არაა დაწერილი)">ჰესპერო</a>) და დილის ვარსკვლავი (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="ფოსფორო (ჯერ არაა დაწერილი)">ფოსფორო</a>), როგორც ერთი და იგივე (<a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94" title="აფროდიტე">აფროდიტე</a> — ლათინური ვენერას შესაბამისი სახელი).<a href="#cite_note-burnet-24">[24]</a> ძვ. წ. მესამე საუკუნეში არისტარქემ წამოაყენა <a href="/wiki/%E1%83%B0%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" class="mw-redirect" title="ჰელიოცენტრიზმი">ჰელიოცენტრული სისტემის</a> იდეა, რომლის თანახმადაც <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწა</a> და პლანეტები <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზის</a> გარშემო ბრუნავდა. თუმცა, <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="გეოცენტრული სისტემა">გეოცენტრული სისტემა</a> დომინანტად დარჩებოდა, რომ არა მეცნიერული რევოლუცია. ძვ. წ. პირველ საუკუნეში, <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="ელინიზმი">ელინისტურ პერიოდში</a>, ბერძნებმა საკუთარი მათემატიკური სქემების განვითარება დაიწყეს, რათა ეწინასწარმეტყველათ პლანეტების მდებარეობები. ამ სქემებმა, რომლებიც <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90" title="გეომეტრია">გეომეტრიაზე</a> უფრო იყო დაფუძნებული, ვიდრე ბაბილონელების <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="არითმეტიკა">არითმეტიკაზე</a>, საბოლოოდ დაჩრდილა ბაბილონელების თეორია სირთულესა და აზრიანობაში და ითვლის დედამიწიდან შეუიარაღებელი თვალით შესწავლილ ასტრონომიული მოძრაობების უმეტესობას. ამ თეორიებმა თავიანთ უსრულეს სახეს <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ალმაგესტი (ჯერ არაა დაწერილი)">„ალმაგესტში“</a> მიაღწიეს, რომელიც <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%94" title="პტოლემე">პტოლემემ</a> მეორე საუკუნეში დაწერა. პტოლემეს მოდელის დომინანტობა იმდენად სრული იყო, რომ მან შეცვალა ყველა წინა თეორია <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%90" title="ასტრონომია">ასტრონომიაზე</a> და დარჩა საბოლოო ასტრონომიული ტექსტი დასავლურ სამყაროში 13 საუკუნის მანძილზე.<a href="#cite_note-practice-17">[17]</a><a href="#cite_note-almagest-25">[25]</a> ბერძნებისა და რომაელებისთვის ცნობილი იყო 7 პლანეტა, თითოეული ბრუნავდა დედამიწის გარშემო პტოლემეს მიერ დადგენილი რთული კანონების თანახმად. დედამიწიდან ზრდადობის მიხედვით, ესენი იყო: <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94" title="მთვარე">მთვარე</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკური</a>, <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვენერა">ვენერა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზე</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98" title="მარსი">მარსი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერი</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="სატურნი">სატურნი</a>.<a href="#cite_note-oed-13">[13]</a><a href="#cite_note-almagest-25">[25]</a><a href="#cite_note-26">[26]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ინდოეთი">ინდოეთი</h3></div> ახ.წ. 499 წელს ინდოელმა ასტრონომმა <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%B0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90" title="არიაბჰატა">არიაბჰატამ</a> წამოაყენა პლანეტური მოდელი, რომელიც პირდაპირ აერთიანებდა დედამიწის ბრუნვას მის ღერძთან. მისი ახსნით, ეს არის <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავების</a> დასავლეთის მიმართულებით მოძრაობის გამომწვევი მიზეზი. მას ასევე სჯეროდა, რომ პლანეტების ორბიტები <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%A1%E1%83%98" title="ელიფსი">ელიფსური</a> იყო.<a href="#cite_note-27">[27]</a> არიაბჰატას მიმდევრები განსაკუთრებით ძლიერები სამხრეთ ინდოეთში იყვნენ, სადაც დედამიწის სადღეღამისო ბრუნვის მის პრინციპებს, სხვა მრავალთა შორის, ბევრი მიმდევარი ჰყავდა და რამდენიმე მეორადი ნაშრომი მათზე იყო დაფუძნებული.<a href="#cite_note-28">[28]</a> 1500 წელს <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%AF%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ნილაკანთა სომაიაჯი (ჯერ არაა დაწერილი)">ნილაკანთა სომაიაჯიმ</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A1_%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90_%E1%83%93%E1%83%90_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="კერალას ასტრონომიისა და მათემატიკის სკოლა (ჯერ არაა დაწერილი)">კერალას ასტრონომიისა და მათემატიკის სკოლიდან</a>, თავის <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%B0%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ტანტრასანგრაჰა (ჯერ არაა დაწერილი)">„ტანტრასანგრაჰაში“</a> გადააკეთა არიაბჰატას მოდელი.<a href="#cite_note-MOPM-29">[29]</a> თავის არიაბჰატიაბჰასაიაში (არიაბჰატას არიაბჰატიიას კომენტარი) მან განავითარა პლანეტური მოდელი, სადაც <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკური</a>, <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვენერა">ვენერა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98" title="მარსი">მარსი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერი</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="სატურნი">სატურნი</a> <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზის</a> ირგვლივ ბრუნავდა, რომელიც, თავის მხრივ, დედამიწის ირგვლივ ბრუნავდა. ეს მსგავსი იყო ტიხოსეული სისტემისა, რომელიც მოგვიანებით წამოაყენა <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%AE%E1%83%9D_%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%B0%E1%83%94" title="ტიხო ბრაჰე">ტიხო ბრაჰემ</a> XVI საუკუნის მიწურულს. კერალას სკოლის ასტრონომთა უმეტესობა, რომლებიც მისდევდნენ მას, დაეთანხმა მის პლანეტურ მოდელს.<a href="#cite_note-MOPM-29">[29]</a><a href="#cite_note-30">[30]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="შუა_საუკუნეების_ისლამური_ასტრონომია"><span id=".E1.83.A8.E1.83.A3.E1.83.90_.E1.83.A1.E1.83.90.E1.83.A3.E1.83.99.E1.83.A3.E1.83.9C.E1.83.94.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.98.E1.83.A1_.E1.83.98.E1.83.A1.E1.83.9A.E1.83.90.E1.83.9B.E1.83.A3.E1.83.A0.E1.83.98_.E1.83.90.E1.83.A1.E1.83.A2.E1.83.A0.E1.83.9D.E1.83.9C.E1.83.9D.E1.83.9B.E1.83.98.E1.83.90">შუა საუკუნეების ისლამური ასტრონომია</h3></div> XI საუკუნეში <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A1_%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%98" title="ვენერას ტრანზიტი">ვენერას ტრანზიტი</a> დააფიქსირა <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%9C_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90" title="იბნ სინა">ავიჩენამ</a>, რომელმაც დაადგინა, რომ <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვენერა">ვენერა</a> ზოგჯერ <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზის</a> დაბლა იყო.<a href="#cite_note-31">[31]</a> XII საუკუნეში <a href="/w/index.php?title=%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%9C_%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%AF%E1%83%90%E1%83%B0%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="იბნ ბაჯაჰი (ჯერ არაა დაწერილი)">იბნ ბაჯაჰმა</a> აღმოაჩინა „ორი პლანეტა, როგორც მზის სახეზე შავი ლაქები“, რომელიც მოგვიანებით, XIII საუკუნეში, მარაგელმა ასტრონომმა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A5%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%97_%E1%83%90%E1%83%9A-%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9C_%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ქობთ ალ-დინ შირაზი (ჯერ არაა დაწერილი)">ქობთ ალ-დინ შირაზიმ</a> დაადგინა, რომ ეს ორი „ლაქა“ <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკურისა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A1_%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%98" title="ვენერას ტრანზიტი">ვენერას ტრანზიტი</a> იყო.<a href="#cite_note-32">[32]</a> თუმცა, იბნ ბაჯაჰს არ შეეძლო დაკვირვებოდა ვენერას ტრანზიტს, რადგან მის სიცოცხლეში ეს მოვლენა არ მომხდარა.<a href="#cite_note-transit_catalog-33">[33]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ევროპული_რენესანსი">ევროპული რენესანსი</h3></div> <table class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; float:right; margin:10px"> <caption>რენესანსის ხანის პლანეტები, დაახ. 1543-დან 1610-მდე და დაახ. 1680-დან 1781-მდე </caption> <tbody><tr style="font-size:smaller; text-align:center;"> <td>1 <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკური</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Mercury_symbol.svg" class="mw-file-description" title="☿"><img alt="☿" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mercury_symbol.svg/14px-Mercury_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mercury_symbol.svg/21px-Mercury_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mercury_symbol.svg/28px-Mercury_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>2 <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვენერა">ვენერა</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Venus_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♀"><img alt="♀" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Venus_symbol.svg/14px-Venus_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Venus_symbol.svg/21px-Venus_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Venus_symbol.svg/28px-Venus_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>3 <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწა</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Earth_symbol.svg" class="mw-file-description" title="🜨"><img alt="🜨" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Earth_symbol.svg/14px-Earth_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Earth_symbol.svg/21px-Earth_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Earth_symbol.svg/28px-Earth_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>4 <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98" title="მარსი">მარსი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Mars_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♂"><img alt="♂" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mars_symbol.svg/14px-Mars_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mars_symbol.svg/21px-Mars_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mars_symbol.svg/28px-Mars_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>5 <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Jupiter_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♃"><img alt="♃" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Jupiter_symbol.svg/14px-Jupiter_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Jupiter_symbol.svg/21px-Jupiter_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Jupiter_symbol.svg/28px-Jupiter_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>6 <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="სატურნი">სატურნი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Saturn_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♄"><img alt="♄" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Saturn_symbol.svg/14px-Saturn_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Saturn_symbol.svg/21px-Saturn_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Saturn_symbol.svg/28px-Saturn_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a> </td></tr></tbody></table> მეცნიერული რევოლუციის გამოჩენასთან ერთად ტერმინი პლანეტის გაგებაც შეიცვალა: იყო რაღაც, რაც მოძრაობდა ცაზე (ვარსკვლავური ველის მიმართ) და გახდა სხეული, რომელიც დედამიწის ირგვლივ ბრუნავდა. XVIII საუკუნისთვის კი პლანეტა იყო ის, რაც პირდაპირ ბრუნავდა <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზის</a> გარშემო, როცა <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98,_%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%96" class="mw-redirect" title="კოპერნიკი, ნიკოლოზ">კოპერნიკის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9D_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%98" title="გალილეო გალილეი">გალილეოს</a> და <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" class="mw-redirect" title="კეპლერი">კეპლერის</a> <a href="/wiki/%E1%83%B0%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" class="mw-redirect" title="ჰელიოცენტრიზმი">ჰელიოცენტრულმა მოდელმა</a> ბატონობა მოიპოვა. აქედან გამომდინარე, <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწა</a> პლანეტების სიაში შევიდა,<a href="#cite_note-galileo_project-34">[34]</a> ხოლო <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზე</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94" title="მთვარე">მთვარე</a> გამოირიცხა. თავდაპირველად, როცა <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერისა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="სატურნი">სატურნის</a> პირველი თანამგზავრები აღმოაჩინეს XVII საუკუნეში, ტერმინები „პლანეტა“ და „თანამგზავრი“ ურთიერთმონაცვლეობით გამოიყენებოდა. თუმცა ეს უკანასკნელი მომდევნო საუკუნეში უფრო ფართოდ გავრცელებული გახდა.<a href="#cite_note-35">[35]</a> XIX საუკუნის შუა ხანებამდე „პლანეტების“ რიცხვი სწრაფად იზრდებოდა, რადგან ნებისმიერი ახლად აღმოჩენილი ობიექტი, რომელიც პირდაპირ მზის გარშემო ბრუნავდა, პლანეტების სიაში ხვდებოდა სამეცნიერო საზოგადოების მიერ. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="XIX_საუკუნე">XIX საუკუნე</h3></div> <table class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; float:right; margin:10px"> <caption>ახალი პლანეტები, 1807–1845 </caption> <tbody><tr style="font-size:smaller; text-align:center;"> <td>1 <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკური</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Mercury_symbol.svg" class="mw-file-description" title="☿"><img alt="☿" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mercury_symbol.svg/14px-Mercury_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mercury_symbol.svg/21px-Mercury_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mercury_symbol.svg/28px-Mercury_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>2 <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვენერა">ვენერა</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Venus_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♀"><img alt="♀" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Venus_symbol.svg/14px-Venus_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Venus_symbol.svg/21px-Venus_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Venus_symbol.svg/28px-Venus_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>3 <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწა</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Earth_symbol.svg" class="mw-file-description" title="🜨"><img alt="🜨" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Earth_symbol.svg/14px-Earth_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Earth_symbol.svg/21px-Earth_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Earth_symbol.svg/28px-Earth_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>4 <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98" title="მარსი">მარსი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Mars_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♂"><img alt="♂" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mars_symbol.svg/14px-Mars_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mars_symbol.svg/21px-Mars_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mars_symbol.svg/28px-Mars_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>5 <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90_(%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98)" class="mw-redirect" title="ვესტა (ასტეროიდი)">ვესტა</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Vesta_symbol.svg" class="mw-file-description" title="⚶"><img alt="⚶" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Vesta_symbol.svg/14px-Vesta_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Vesta_symbol.svg/21px-Vesta_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Vesta_symbol.svg/28px-Vesta_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>6 <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%90_(%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98)" class="mw-redirect" title="იუნონა (ასტეროიდი)">იუნონა</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Juno_symbol.svg" class="mw-file-description" title="⚵"><img alt="⚵" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Juno_symbol.svg/14px-Juno_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Juno_symbol.svg/21px-Juno_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Juno_symbol.svg/28px-Juno_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>7 <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ცერერა">ცერერა</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Ceres_symbol.svg" class="mw-file-description" title="⚳"><img alt="⚳" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Ceres_symbol.svg/14px-Ceres_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Ceres_symbol.svg/21px-Ceres_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Ceres_symbol.svg/28px-Ceres_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>8 <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%98" title="პალასი">პალასი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Pallas_symbol.svg" class="mw-file-description" title="⚴"><img alt="⚴" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Pallas_symbol.svg/14px-Pallas_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Pallas_symbol.svg/21px-Pallas_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Pallas_symbol.svg/28px-Pallas_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>9 <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Jupiter_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♃"><img alt="♃" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Jupiter_symbol.svg/14px-Jupiter_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Jupiter_symbol.svg/21px-Jupiter_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Jupiter_symbol.svg/28px-Jupiter_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>10 <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="სატურნი">სატურნი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Saturn_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♄"><img alt="♄" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Saturn_symbol.svg/14px-Saturn_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Saturn_symbol.svg/21px-Saturn_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Saturn_symbol.svg/28px-Saturn_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>11 <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ურანი">ურანი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Uranus_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♅"><img alt="♅" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Uranus_symbol.svg/14px-Uranus_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Uranus_symbol.svg/21px-Uranus_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Uranus_symbol.svg/28px-Uranus_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a> </td></tr></tbody></table> XIX საუკუნეში ასტრონომებმა იმის გაანალიზება დაიწყეს, რომ ბოლო ხანებში აღმოჩენილი სხეულები, რომლებიც პლანეტებად იყო ცნობილი თითქმის ნახევარი საუკუნე (როგორებიცაა <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ცერერა">ცერერა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%98" title="პალასი">პალასი</a> და <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90_(%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98)" class="mw-redirect" title="ვესტა (ასტეროიდი)">ვესტა</a>), სრულიად განსხვავდებოდა ტრადიციული პლანეტებისაგან. ეს სხეულები სივრცის იმავე რეგიონს იზიარებდა <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98" title="მარსი">მარსსა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერს</a> შორის (<a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98" title="ასტეროიდთა სარტყელი">ასტეროიდული სარტყელი</a>) და ბევრად მცირე <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" title="მასა">მასა</a> ჰქონდა. შედეგად ისინი რეკლასიფიცირდა, როგორც <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" class="mw-redirect" title="ასტეროიდები">„ასტეროიდები“</a>. ფორმალური განმარტების არქონის გამო „პლანეტა“ გახდა ნებისმიერი „დიდი“ სხეული, რომელიც მზის გარშემო ბრუნავდა. რადგანაც ასტეროიდებისა და პლანეტების ზომებს შორის დრამატული სხვაობა იყო, არ იყო ფორმალური განმარტების საჭიროება.<a href="#cite_note-36">[36]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="XX_საუკუნე">XX საუკუნე</h3></div> <table class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; clear:right; float:right; margin:10px"> <caption>პლანეტები 1854–1930, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემის</a> პლანეტები 2006–დღემდე </caption> <tbody><tr style="font-size:smaller; text-align:center;"> <td>1 <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკური</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Mercury_symbol.svg" class="mw-file-description" title="☿"><img alt="☿" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mercury_symbol.svg/14px-Mercury_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mercury_symbol.svg/21px-Mercury_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mercury_symbol.svg/28px-Mercury_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>2 <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვენერა">ვენერა</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Venus_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♀"><img alt="♀" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Venus_symbol.svg/14px-Venus_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Venus_symbol.svg/21px-Venus_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Venus_symbol.svg/28px-Venus_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>3 <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწა</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Earth_symbol.svg" class="mw-file-description" title="🜨"><img alt="🜨" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Earth_symbol.svg/14px-Earth_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Earth_symbol.svg/21px-Earth_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Earth_symbol.svg/28px-Earth_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>4 <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98" title="მარსი">მარსი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Mars_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♂"><img alt="♂" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mars_symbol.svg/14px-Mars_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mars_symbol.svg/21px-Mars_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mars_symbol.svg/28px-Mars_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>5 <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Jupiter_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♃"><img alt="♃" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Jupiter_symbol.svg/14px-Jupiter_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Jupiter_symbol.svg/21px-Jupiter_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Jupiter_symbol.svg/28px-Jupiter_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>6 <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="სატურნი">სატურნი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Saturn_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♄"><img alt="♄" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Saturn_symbol.svg/14px-Saturn_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Saturn_symbol.svg/21px-Saturn_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Saturn_symbol.svg/28px-Saturn_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>7 <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ურანი">ურანი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Uranus_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♅"><img alt="♅" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Uranus_symbol.svg/14px-Uranus_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Uranus_symbol.svg/21px-Uranus_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Uranus_symbol.svg/28px-Uranus_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>8 <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98" title="ნეპტუნი">ნეპტუნი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Neptune_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♆"><img alt="♆" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Neptune_symbol.svg/14px-Neptune_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Neptune_symbol.svg/21px-Neptune_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Neptune_symbol.svg/28px-Neptune_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a> </td></tr></tbody></table> XX საუკუნეში ასტრონომებმა <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="პლუტონი">პლუტონი</a> აღმოაჩინეს. თავდაპირველი დაკვირვებების შემდეგ, რომელმაც აფიქრებინა მეცნიერებს, რომ იგი <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწაზე</a> დიდი იყო,<a href="#cite_note-37">[37]</a> ეს ობიექტი დაუყოვნებლივ მეცხრე პლანეტად აღიარეს. შემდგომმა კვლევებმა აჩვენა, რომ ეს სხეული სინამდვილეში ბევრად მცირე იყო: 1936 წელს რეიმონდ ლაიტლეტონმა ივარაუდა, რომ პლუტონი შეიძლება <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98" title="ნეპტუნი">ნეპტუნის</a> გაქცეული თანამგზავრია,<a href="#cite_note-38">[38]</a> ხოლო 1964 წელს ფრედ უიფლმა ივარაუდა, რომ პლუტონი <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" title="კომეტა">კომეტა</a> იყო.<a href="#cite_note-39">[39]</a> თუმცა, რადგანაც ის ყველა აღმოჩენილ ასტეროიდზე დიდი იყო და გარეგნულად არ არსებობდა უფრო დიდ დასახლებაში, მან პლანეტის სტატუსი 2006 წლამდე შეინარჩუნა.<a href="#cite_note-40">[40]</a> <table class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; clear:right; float:right; margin:10px"> <caption>(<a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემის</a>) პლანეტები 1930–2006 </caption> <tbody><tr style="font-size:smaller; text-align:center;"> <td>1 <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკური</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Mercury_symbol.svg" class="mw-file-description" title="☿"><img alt="☿" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mercury_symbol.svg/14px-Mercury_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mercury_symbol.svg/21px-Mercury_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mercury_symbol.svg/28px-Mercury_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>2 <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვენერა">ვენერა</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Venus_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♀"><img alt="♀" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Venus_symbol.svg/14px-Venus_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Venus_symbol.svg/21px-Venus_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Venus_symbol.svg/28px-Venus_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>3 <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწა</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Earth_symbol.svg" class="mw-file-description" title="🜨"><img alt="🜨" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Earth_symbol.svg/14px-Earth_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Earth_symbol.svg/21px-Earth_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Earth_symbol.svg/28px-Earth_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>4 <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98" title="მარსი">მარსი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Mars_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♂"><img alt="♂" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mars_symbol.svg/14px-Mars_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mars_symbol.svg/21px-Mars_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mars_symbol.svg/28px-Mars_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>5 <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Jupiter_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♃"><img alt="♃" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Jupiter_symbol.svg/14px-Jupiter_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Jupiter_symbol.svg/21px-Jupiter_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Jupiter_symbol.svg/28px-Jupiter_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>6 <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="სატურნი">სატურნი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Saturn_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♄"><img alt="♄" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Saturn_symbol.svg/14px-Saturn_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Saturn_symbol.svg/21px-Saturn_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Saturn_symbol.svg/28px-Saturn_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>7 <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ურანი">ურანი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Uranus_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♅"><img alt="♅" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Uranus_symbol.svg/14px-Uranus_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Uranus_symbol.svg/21px-Uranus_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Uranus_symbol.svg/28px-Uranus_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>8 <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98" title="ნეპტუნი">ნეპტუნი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Neptune_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♆"><img alt="♆" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Neptune_symbol.svg/14px-Neptune_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Neptune_symbol.svg/21px-Neptune_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Neptune_symbol.svg/28px-Neptune_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td> <td>9 <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="პლუტონი">პლუტონი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Pluto_monogram.svg" class="mw-file-description" title="♇"><img alt="♇" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Pluto_monogram.svg/14px-Pluto_monogram.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Pluto_monogram.svg/21px-Pluto_monogram.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Pluto_monogram.svg/28px-Pluto_monogram.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a> </td></tr></tbody></table> 1992 წელს ასტრონომებმა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%A0%E1%83%94_%E1%83%95%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%A1%E1%83%A9%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ალექსანდრე ვოლსჩანი (ჯერ არაა დაწერილი)">ალექსანდრე ვოლსჩანმა</a> და დეილ ფრეილმა გამოაცხადეს პირველი პლანეტის აღმოჩენა პულსარის, <a href="/w/index.php?title=PSR_B1257%2B12&action=edit&redlink=1" class="new" title="PSR B1257+12 (ჯერ არაა დაწერილი)">PSR B1257+12</a>-ის,<a href="#cite_note-Wolszczan-41">[41]</a> გარშემო. ეს აღმოჩენა მიჩნეულია სხვა <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავის</a> გარშემო პლანეტის პირველ სრულყოფილ აღმოჩენად. შემდგომში, 1995 წლის 6 ოქტომბერს, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%9A_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="მიშელ მაიორი (ჯერ არაა დაწერილი)">მიშელ მაიორმა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%94_%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D" title="დიდიე კელო">დიდიე კელომ</a>. ჟენევის უნივერსიტეტიდან, გამოაცხადეს, რომ მათ აღმოაჩინეს <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" title="ეგზოპლანეტა">ეგზოპლანეტა</a>, რომელიც ჩვეულებრივი მთავარი მიმდევრობის (<a href="/w/index.php?title=51_Pegasi&action=edit&redlink=1" class="new" title="51 Pegasi (ჯერ არაა დაწერილი)">51 Pegasi</a>) <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავის</a> გარშემო ბრუნავდა.<a href="#cite_note-Mayor-42">[42]</a> ეგზოპლანეტების აღმოჩენამ პლანეტების განმარტება სხვა ორაზროვნება წარმოშვა: წერტილი, რომელზეც პლანეტა <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავი</a> ხდება. მრავალი ეგზოპლანეტა <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერს</a> ბევრჯერ აღემატება მასით და უახლოვდება ვარსკვლავურ ობიექტებს, რომელთაც <a href="/wiki/%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%AF%E1%83%A3%E1%83%AF%E1%83%90" title="ყავისფერი ჯუჯა">„ყავისფერი ჯუჯები“</a> ეწოდება.<a href="#cite_note-43">[43]</a> ყავისფერი ჯუჯები ვარსკვლავებადაა მიჩნეული, რადგან მათ შეუძლიათ <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98" title="დეიტერიუმი">დეიტერიუმის</a> (<a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="წყალბადი">წყალბადის</a> მძიმე <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%98" class="mw-redirect" title="იზოტოპი">იზოტოპი</a>) სინთეზი. მიუხედავად იმისა, რომ წყალბადის სინთეზი იუპიტერზე 75-ჯერ მასიურ სხეულებს შეუძლია, დეიტერიუმის სინთეზი მხოლოდ 13 იუპიტერის მასის ობიექტებს ძალუძს. თუმცა დეიტერიუმი საკმაოდ იშვიათია და ყავისფერ ჯუჯათა უმეტესობა შეწყვეტდა მის სინთეზს აღმოჩენამდე დიდი ხნით ადრე, რაც მათ ხდის თითქმის განურჩეველს ზემასიური პლანეტებისაგან.<a href="#cite_note-44">[44]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="XXI_საუკუნე">XXI საუკუნე</h3></div> XX საუკუნის მეორე ნახევარში, როცა <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემაში</a> უფრო მეტი ობიექტი და სხვა <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავების</a> ირგვლის დიდი სხეულები აღმოაჩინეს, დიდი დავა წარმოიშვა იმის შესახებ, თუ როგორი უნდა ყოფილიყო პლანეტა. განსაკუთრებით დიდი უთანხმოება იყო იმაზე, უნდა აღქმულიყო თუ არა ობიექტი პლანეტად, თუ ის გარკვეული დასახლების (როგორიცაა სარტყელი) წევრი იყო, ან თუ ის საკმარისად დიდი იყო, რომ წარმოექმნა ენერგია დეიტერიუმის <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98#თერმობირთვული_სინთეზის_გზები" title="ვარსკვლავი">თერმობირთვული სინთეზით</a>. მრავალმა ასტრონომმა მოიყვანა არგუმენტი იმაზე, რომ <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="პლუტონი">პლუტონი</a> აღარ უნდა ყოფილიყო პლანეტად აღქმული, რადგან მისი მსგავსი მრავალი ობიექტი, რომლებიც მის ზომას უახლოვდებოდა, ნაპოვნი იქნა <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემის</a> იმავე რეგიონში 1900-იანებსა და ადრეულ 2000-იანებში. ზოგიერთი მათგანი, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A5%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ქუაოარი (ჯერ არაა დაწერილი)">ქუაოარის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90#სედნა" title="მზის სისტემა">სედნასა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98" title="ერისი">ერისის</a> ჩათვლით, პოპულარულ პრესაში მეათე პლანეტად აღიარეს, თუმცა ფართო სამეცნიერო აღიარება ვერ ჰპოვეს. ერისის აღმოჩენამ 2005 წელს საზოგადოებრივი მოთხოვნილება და საჭიროება დაბადა, რომ შექმნილიყო პლანეტის ოფიციალური განმარტება, რადგან ერისი 27 %-ით მასიური იყო პლუტონზე. პრობლემის გაცნობის შემდეგ <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირი">საერთაშორისო ასტრონომიულმა კავშირმა</a> შექმნა პლანეტის განმარტება 2006 წლის აგვისტოში. პლანეტების რიცხვი 8-მდე შემცირდა, რომლებიც შესამჩნევად დიდი ზომისა იყო და რომელთაც გასუფთავებული ჰქონდა თავიანთი ორბიტა (<a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკური</a>, <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვენერა">ვენერა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98" title="მარსი">მარსი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="სატურნი">სატურნი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ურანი">ურანი</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98" title="ნეპტუნი">ნეპტუნი</a>. ასევე შეიქმნა ჯუჯა პლანეტების ახალი კლასი, რომლებიც თავდაპირველად სამ ობიექტს მოიცავდა: <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ცერერა">ცერერა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="პლუტონი">პლუტონი</a> და <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98" title="ერისი">ერისი</a>.<a href="#cite_note-45">[45]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ეგზოპლანეტის_განმარტება"><span id=".E1.83.94.E1.83.92.E1.83.96.E1.83.9D.E1.83.9E.E1.83.9A.E1.83.90.E1.83.9C.E1.83.94.E1.83.A2.E1.83.98.E1.83.A1_.E1.83.92.E1.83.90.E1.83.9C.E1.83.9B.E1.83.90.E1.83.A0.E1.83.A2.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.90">ეგზოპლანეტის განმარტება</h4></div> 2003 წელს <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირი">საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირის</a> ეგზოპლანეტებზე მომუშავე ჯგუფმა გააკეთა განცხადება პლანეტის განმარტებაზე, რომელიც აერთიანებდა მომდევნო მომუშავე განმარტებას, ძირითადად ფოკუსირებული იყო პლანეტებსა და ყავისფერ ჯუჯებს შორის საზღვარზე<a href="#cite_note-WSGESP-3">[3]</a>: <ul><li>ობიექტები იმ ნამდვილი მასით, რომელიც იმდენად დიდი არაა, რომ <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98" title="დეიტერიუმი">დეიტერიუმის</a> <a href="/w/index.php?title=%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="თერმობირთვული სინთეზი (ჯერ არაა დაწერილი)">თერმობირთვული სინთეზი</a> დაიწყოს (ახლანდელი გამოთვლებით, ეს არის 13 <a href="/w/index.php?title=%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="იუპიტერის მასა (ჯერ არაა დაწერილი)">იუპიტერის მასა</a> დეიტერიუმის იმ მარაგით, რომელიც <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზეზეა</a><a href="#cite_note-46">[46]</a>) და რომელიც <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავებს</a> ან ვარსკვლავურ ნარჩენებს უვლის გარშემო, არის „პლანეტები“ (არ აქვს მნიშვნელობა, როგორ წარმოიქმნა). მინიმალური <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" title="მასა">მასადა</a> ზომა ექსტრასოლარული ობიექტისთვის, რომ პლანეტად ჩაითვალოს, იგივე მოთხოვნილებები უნდა დააკმაყოფილოს, რომლებიც <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემაში</a> გამოიყენება.</li> <li>სუბვარსკვლავური ობიექტები იმ ნამდვილი მასით, რომელიც იმდენად დიდია, რომ დეიტერიუმის თერმობირთვული სინთეზი წამოიწყოს, „ყავისფერი ჯუჯებია“, არ აქვს მნიშვნელობა, როგორ წარმოიქმნა ან სად არის მოთავსებული.</li> <li>თავისუფლად მოტივტივე ობიექტები ახალგაზრდა ვარსკვლავთგროვებში იმ მასით, რომელიც იმდენად დიდი არაა, რომ დეიტერიუმის თერმობირთვული რეაქციები დაიწყოს, არ არის „პლანეტები“, არამედ „სუბ-ყავისფერი ჯუჯებია“.</li></ul> ამ განმარტებას ასტრონომები ფართოდ იყენებენ, როცა ისინი ეგზოპლანეტათა აღმოჩენებს აქვეყნებენ აკადემიურ ჟურნალებში.<a href="#cite_note-47">[47]</a> თუმცა დროებითია, ის მაინც ეფექტურად მომუშავე განმარტება რჩება და დარჩება მანამდე, სანამ უფრო მტკიცე არ შეიქმნება. ეს განმარტება არანაირ კომენტარს არ აკეთებს იმ პლანეტური ობიექტების სტატუსზე, რომლებიც ყავისფერი ჯუჯების გარშემო ბრუნავს, როგორიცაა <a href="/w/index.php?title=2M1207b&action=edit&redlink=1" class="new" title="2M1207b (ჯერ არაა დაწერილი)">2M1207b</a>. სუბ-ყავისფერი ჯუჯების ერთი განმარტება არის პლანეტის მასის ობიექტი, რომელიც წარმოიქმნა ღრუბლის კოლაფსით და არა აკრეციით. ამ წარმოქმნის განსხვავება სუბ-ყავისფერ ჯუჯებსა და პლანეტებს შორის არ არის უნივერსალურად შეთანხმებული: ასტრონომთა შორის ორი აზრი არსებობს იმის შესახებ, უნდა განიხილებოდეს თუ არა პლანეტის ფორმირების პროცესი თავისივე დაყოფის კლასიფიკაციად.<a href="#cite_note-Cha110913-48">[48]</a> უთანხმოების ერთი მიზეზი ხშირად შეიძლება იყოს ის, რომ შეუძლებელია განსაზღვრო ფორმირების პროცესი. მაგალითად, პლანეტა, რომელიც წარმოიქმნა აკრეციით <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავის</a> გარშემო, შეიძლება გაიტყორცნოს სისტემიდან და გახდეს თავისუფლად მოტივტივე, როგორც შესაძლებელია, რომ, სუბ-ყავისფერი ჯუჯა, რომელიც წარმოიქმნა თავისით ვარსკვლავთგროვაში ღრუბლის კოლაფსით, <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავის</a> გარშემო ორბიტაზე დაჭერილ იქნეს. 13 იუპიტერის მასის ჩამონაჭერი დამახინჯებული წესი უფროა, ვიდრე ზუსტი ფიზიკური მნიშვნელობა. იბადება კითხვა: რა იგულისხმება დეიტერიუმის წვაში? ეს კითხვა იმიტომ იბადება, რომ დიდი ობიექტები დეიტერიუმის უმეტეს ნაწილს მოიხმარს, ხოლო პატარა ობიექტები მხოლოდ მცირე რაოდენობას დაწვავს და 13 იუპიტერის მასა სადღაც შუაშია. დამწვარი დეიტერიუმის რაოდენობა დამოკიდებულია არა მხოლოდ <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" title="მასა">მასაზე</a>, არამედ პლანეტის შედგენილობაზე: <a href="/wiki/%E1%83%B0%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98" title="ჰელიუმი">ჰელიუმის</a> რაოდენობაზე და დეიტერიუმის არსებობაზე.<a href="#cite_note-49">[49]</a> <a href="/w/index.php?title=%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ექსტრასოლარული პლანეტების ენციკლოპედია (ჯერ არაა დაწერილი)">ექსტრასოლარული პლანეტების ენციკლოპედია</a> მოიცავს ობიექტებს 25 იუპიტერის მასამდე, რომელიც ამბობს: „ის ფაქტი, რომ არ არის განსაკუთრებული ნიშანთვისება 13 იუპიტერის მასის ობიექტების სპექტრი, აძლიერებს არჩევანს, რომ დავივიწყოთ ეს მასის ზღვარი“.<a href="#cite_note-50">[50]</a> <a href="/w/index.php?title=%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%9B%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ეგზოპლანეტების მონაცემთა მკვლევარი (ჯერ არაა დაწერილი)">ეგზოპლანეტების მონაცემთა მკვლევარი</a> მოიცავს ობიექტებს 24 იუპიტერის მასით და ამბობს: „13 იუპიტერის მასის სხვაობა <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირი">საკ-ის</a> მომუშავე ჯგუფის მიერ რეალურად არამოტივირებულია პლანეტებისთვის, რომელთაც კლდოვანი ბირთვი აქვს და დასაკვირვებლად პრობლემატურია“.<a href="#cite_note-eod-51">[51]</a> <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" class="mw-redirect" title="ნასა">ნასას</a> ეგზოპლანეტების არქივი მოიცავს ობიექტებს 30 იუპიტერის მასით ან მასზე ნაკლებს.<a href="#cite_note-52">[52]</a> პლანეტებისა და ყავისფერი ჯუჯების განცალკევების სხვა კრიტერიუმი, გარდა დეიტერიუმის წვის, ფორმირების პროცესისა თუ ადგილმდებარეობის, არის ბირთვის წნევა დომინირებულია თუ არა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AC%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="კულონის წნევა (ჯერ არაა დაწერილი)">კულონის წნევით</a> ან ელექტრონის გადაგვარების წნევით.<a href="#cite_note-53">[53]</a><a href="#cite_note-54">[54]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="2006_წლის_განმარტება">2006 წლის განმარტება</h4></div> 2006 წელს <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირი">საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირის</a> მთავარი ასამბლეა გაიმართა. დიდი დებატებისა და ერთი წარუმატებელი წინადადების შემდეგ ასამბლეამ ხმა მისცა რეზოლუციის შემოღებას, რომელიც განმარტავდა პლანეტებს <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემაში</a>, როგორც:<a href="#cite_note-IAU2-55">[55]</a> <table cellpadding="0" style="width:auto; background:white; margin-bottom:.5em; font-size:95%; color:#606060; text-align:left"> <tbody><tr> <td style="padding:0 1.2em; vertical-align:top"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Wikiquote-logo.svg" class="mw-file-description" title="ვიკიციტატა"><img alt="ვიკიციტატა" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/15px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/23px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/30px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a> </td> <td style="padding:0 1.2em 0 0"><div style="font-style:normal">„ციური სხეული, რომელიც მზის გარშემო ბრუნავს (ა), აქვს საკმარისი მასა, რომ მიიღო მრგვალი ფორმა (ბ) და გასუფთავებული აქვს სამეზობლო (გ) თავისი ორბიტის გარშემო.“</div> </td></tr> <tr class="hiddenStructure noprint"> <td style="padding:0 1.2em"> </td> <td style="padding:0 1.2em 0 0"> </td></tr></tbody></table> ამ განმარტების თანახმად, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემაში</a> 8 პლანეტა შედის. სხეულები, რომლებიც პირველ ორ მოთხოვნას ასრულებს, მაგრამ არა მესამეს (როგორც <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ცერერა">ცერერა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="პლუტონი">პლუტონი</a> და <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98" title="ერისი">ერისი</a>), ჯუჯა პლანეტებად კლასიფიცირდება, ოღონდ იმ პირობით, თუ ისინი არ არიან სხვა პლანეტების ბუნებრივი თანამგზავრები. თავდაპირველად <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირი">საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირის</a> კომიტეტმა შემოიტანა განმარტება, რომლის მიხედვითაც პლანეტათა რიცხვი ძალიან დიდი გახდებოდა, თუ (გ) კრიტერიუმი არ იქნებოდა.<a href="#cite_note-56">[56]</a> დიდი კამათის შემდეგ კენჭისყრის საშუალებით გადაწყდა, რომ ასეთი სხეულები ჯუჯა პლანეტებად უნდა კლასიფიცირებულიყო.<a href="#cite_note-57">[57]</a> ეს განმარტება დაფუძნებულია პლანეტური ფორმირების თეორიებზე, რომელშიც პლანეტური ემბრიონი თავდაპირველად თავის ორბიტალურ სამეზობლოს სხვა მცირე ობიექტებისაგან ასუფთავებს. ასტრონომერ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C_%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="სტივენ სოტერი (ჯერ არაა დაწერილი)">სტივენ სოტერის</a> აღწერის მიხედვით:<a href="#cite_note-58">[58]</a> <table cellpadding="0" style="width:auto; background:white; margin-bottom:.5em; font-size:95%; color:#606060; text-align:left"> <tbody><tr> <td style="padding:0 1.2em; vertical-align:top"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Wikiquote-logo.svg" class="mw-file-description" title="ვიკიციტატა"><img alt="ვიკიციტატა" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/15px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/23px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/30px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a> </td> <td style="padding:0 1.2em 0 0"><div style="font-style:normal">„მეორადი აკრეციული დისკოს საბოლოო პროდუქტი არის შედარებით დიდი სხეულების (პლანეტების) მცირე რიცხვი ან არგადაკვეთად ან რეზონანსიან ორბიტებში, რომელიც მათ შორის შეჯახებას უშლის ხელს. უმცროსი პლანეტები და კომეტები, კოიპერის სარტყლის ობიექტების ჩათვლით, განსხვავდება პლანეტებისაგან იმით, რომ მათ შეუძლიათ შეეჯახონ ერთმანეთსა და პლანეტებს.“</div> </td></tr> <tr class="hiddenStructure noprint"> <td style="padding:0 1.2em"> </td> <td style="padding:0 1.2em 0 0"> </td></tr></tbody></table> სამეცნიერო საზოგადოების გაღმა პლუტონს ძლიერი კულტურული მნიშვნელობა ჰქონდა მრავალი საზოგადოებისათვის 1930 წლიდან, რათა ისევ პლანეტის სტატუსი ჰქონოდა. <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98" title="ერისი">ერისის</a> აღმოჩენა მედიაში ფართოდ გავრცელდა, როგორც <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემის</a> მეათე პლანეტა და, აქედან გამომდინარე, ამ სამის ჯუჯა პლანეტებად რეკლასიფიკაციამ მრავალი მედია საშუალება მოიზიდა და საზოგადოების უდიდესი ყურადღება მიიქცია.<a href="#cite_note-59">[59]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ობიექტები,_რომელთაც_პლანეტებად_აღიქვამდნენ"><span id=".E1.83.9D.E1.83.91.E1.83.98.E1.83.94.E1.83.A5.E1.83.A2.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.98.2C_.E1.83.A0.E1.83.9D.E1.83.9B.E1.83.94.E1.83.9A.E1.83.97.E1.83.90.E1.83.AA_.E1.83.9E.E1.83.9A.E1.83.90.E1.83.9C.E1.83.94.E1.83.A2.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.90.E1.83.93_.E1.83.90.E1.83.A6.E1.83.98.E1.83.A5.E1.83.95.E1.83.90.E1.83.9B.E1.83.93.E1.83.9C.E1.83.94.E1.83.9C">ობიექტები, რომელთაც პლანეტებად აღიქვამდნენ</h3></div> ქვემოთ მოცემულ ცხრილში ნაჩვენებია <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემის</a> სხეულები, რომლებსაც ოდესღაც პლანეტებად აღიქვამდნენ. <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>სხეული </th> <th>დღევანდელი კლასიფიკაცია </th> <th>შენიშვნები </th></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზე</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94" title="მთვარე">მთვარე</a> </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავი</a>, თანამგზავრი </td> <td style="font-size:90%;">პლანეტებად კლასიფიცირდა ანტიკურ ხანაში ამჟამად უარყოფილი <a href="/w/index.php?title=%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="გეოცენტრული მოდელი (ჯერ არაა დაწერილი)">გეოცენტრული მოდელის</a> თანახმად. </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%9D_(%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%98)" class="mw-redirect" title="იო (თანამგზავრი)">იო</a>, <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%90_(%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%98)" title="ევროპა (თანამგზავრი)">ევროპა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%94_(%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%98)" title="განიმედე (თანამგზავრი)">განიმედე</a> და <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%9D_(%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%98)" class="mw-redirect" title="კალისტო (თანამგზავრი)">კალისტო</a> </td> <td>თანამგზავრები </td> <td style="font-size:90%;">იუპიტერის 4 უდიდესი თანამგზავრი, რომლელთაც მოიხსენიებენ გალილეისეულ მთვარეებად მათი აღმომჩენის, <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9D_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%98" title="გალილეო გალილეი">გალილეო გალილეის</a>, შემდეგ. </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98_(%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%98)" title="ტიტანი (თანამგზავრი)">ტიტანი</a>,<a href="#cite_note-60">[60]</a> <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%98_(%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%98)" title="იაფეტი (თანამგზავრი)">იაფეტი</a>,<a href="#cite_note-61">[61]</a><a href="#cite_note-62">[62]</a><a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%90_(%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%98)" title="რეა (თანამგზავრი)">რეა</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98_(%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%98)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ტეთისი (თანამგზავრი) (ჯერ არაა დაწერილი)">ტეთისი</a>,<a href="#cite_note-63">[63]</a> და <a href="/w/index.php?title=%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%90_(%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%98)&action=edit&redlink=1" class="new" title="დიონა (თანამგზავრი) (ჯერ არაა დაწერილი)">დიონა</a> </td> <td>მთვარეები </td> <td style="font-size:90%;">სატურნის 5 დიდი მთვარე, რომლებიც <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A5%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C_%E1%83%B0%E1%83%A3%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ქრისტიან ჰუიგენსი (ჯერ არაა დაწერილი)">ქრისტიან ჰუიგენსმა</a> და <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9F%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%9D_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ჟოვანი დომენიკო კასინი (ჯერ არაა დაწერილი)">ჟოვანი დომენიკო კასინიმ</a> აღმოაჩინეს. </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ცერერა">ცერერა</a> </td> <td>ჯუჯა პლანეტა და <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98" title="ასტეროიდი">ასტეროიდი</a> </td> <td rowspan="2" colspan="2" style="font-size:90%;">ესენი პლანეტებად იყო აღქმული მათი აღმოჩენიდან (1801-1807 წლებში) მანამდე, სანამ მათი რეკლასიფიცირება არ მოხდა ასტეროიდებად 1850-იანებში.<a href="#cite_note-64">[64]</a> ცერერა 2006 წელს ჯუჯა პლანეტად კლასიფიცირდა. </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=2_%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="2 პალასი (ჯერ არაა დაწერილი)">პალასი</a>, <a href="/wiki/3_%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%90" title="3 იუნონა">იუნონა</a> და <a href="/wiki/4_%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90" title="4 ვესტა">ვესტა</a> </td> <td>ასტეროიდები </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=5_%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="5 ასტრეა (ჯერ არაა დაწერილი)">ასტრეა</a>, <a href="/w/index.php?title=6_%E1%83%B0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%94&action=edit&redlink=1" class="new" title="6 ჰებე (ჯერ არაა დაწერილი)">ჰებე</a>, <a href="/w/index.php?title=7_%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="7 ირისი (ჯერ არაა დაწერილი)">ირისი</a>, <a href="/w/index.php?title=8_%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="8 ფლორა (ჯერ არაა დაწერილი)">ფლორა</a>, <a href="/w/index.php?title=9_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="9 მეტისი (ჯერ არაა დაწერილი)">მეტისი</a>, <a href="/w/index.php?title=10_%E1%83%B0%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="10 ჰიგეია (ჯერ არაა დაწერილი)">ჰიგეია</a>, <a href="/w/index.php?title=11_%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%94&action=edit&redlink=1" class="new" title="11 პართენოპე (ჯერ არაა დაწერილი)">პართენოპე</a>, <a href="/w/index.php?title=12_%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="12 ვიქტორია (ჯერ არაა დაწერილი)">ვიქტორია</a>, <a href="/w/index.php?title=13_%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="13 ეგერია (ჯერ არაა დაწერილი)">ეგერია</a>, <a href="/w/index.php?title=14_%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="14 ირინა (ჯერ არაა დაწერილი)">ირინა</a>, <a href="/w/index.php?title=15_%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="15 ეუნომია (ჯერ არაა დაწერილი)">ეუნომია</a> </td> <td>ასტეროიდები </td> <td style="font-size:90%;">უფრო მეტი ასტეროიდი, რომლებიც 1845-1851 წლებში აღმოაჩინეს. სწრაფად ზრდადი სია სხეულებისა, რომლებიც მარსსა და იუპიტერს შორის იყო, უზრუნველყო მათი ასტეროიდებად რეკლასიფიკაცია, რომელიც ფართოდ აღიარებული გახდა 1854 წლისთვის.<a href="#cite_note-65">[65]</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="პლუტონი">პლუტონი</a> </td> <td>ჯუჯა პლანეტა და <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98" title="კოიპერის სარტყელი">კოიპერის სარტყლის</a> ობიექტი </td> <td style="font-size:90%;">პირველი <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90#ტრანს-ნეპტუნისეული_რეგიონი" title="მზის სისტემა">ტრანს-ნეპტუნისეული ობიექტი</a> (ე.ი. უმცროსი პლანეტა, რომელსაც დიდი ნახევარღერძი ნეპტუნის გაღმა ჰქონდა). მას 1930 წლიდან (აღმოჩენიდან) პლანეტად აღიქვამდნენ. მას პლანეტის სტატუსი 2006 წელს ჩამოართვეს და ჯუჯა პლანეტის სტატუსი მიანიჭეს. </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98" title="ერისი">ერისი</a> </td> <td>ჯუჯა პლანეტა და <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90#მიმოფანტული_დისკო" title="მზის სისტემა">მიმოფანტული დისკოს</a> ობიექტი </td> <td style="font-size:90%;">2003 წელს აღმოჩენილი ეს ტრანს-ნეპტუნისეული ობიექტი თავდაპირველად პლანეტად იწოდებოდა მისი აღმომჩენების, ნასას, მიერ და ზოგიერთი დამოუკიდებელი დამკვირვებლის მიერ, მაგრამ პლუტოიდების სწრაფად ზრდადმა სიამ, რომლებიც პლუტონს წააგავდა ზომაში, ეს ობიექტი ჯუჯა პლანეტად აქცია. </td></tr></tbody></table> რამდენიმე ასტრონომი ჯუჯა პლანეტებსა და ზოგიერთ თანამგზავრს პლანეტებად აღიქვამს. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="მითოლოგია_და_სახელდება">მითოლოგია და სახელდება</h2></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Olympians.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Olympians.jpg/170px-Olympians.jpg" decoding="async" width="170" height="257" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Olympians.jpg/255px-Olympians.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Olympians.jpg/340px-Olympians.jpg 2x" data-file-width="469" data-file-height="709" /></a><figcaption>ოლიმპოს ღმერთები,რომელთა სახელებიც <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემის</a> პლანეტებს აქვს.</figcaption></figure> დასავლეთში პლანეტების სახელწოდებები რომაული მითოლოგიიდან წამოვიდა, რომლებიც, თავის მხრივ, ბერძნებისა და ბაბილონელებისგან მოდის. ანტიკურ საბერძნეთში ორ დიად მნათობს, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზესა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94" title="მთვარე">მთვარეს</a>, უწოდებდნენ „ჰელიოსს“ და „სელენას“; ყველაზე შორს არსებულ პლანეტას (<a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="სატურნი">სატურნი</a>) უწოდებდნენ „ფაინონას“, მოკაშკაშეს; მას მოჰყვებოდა „ფაეტონი“ (<a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერი</a>), ნათელი; წითელი პლანეტა (<a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98" title="მარსი">მარსი</a>) ცნობილი იყო, როგორც „პიროეისი“, ცეცხლოვანი; ყველაზე ნათელი (<a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვენერა">ვენერა</a>) კი — როგორც „ფოსფოროსი“, სინათლის მომტანი; და უკანასკნელი, სწრაფმავალი პლანეტა (<a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკური</a>) იწოდებოდა „სტილბონად“, მკრთალ მანათობლად. ბერძნები თითოეულ პლანეტას სწირავდნენ თავიანთი ღმერთების პანთეონიდან ერთს, ოლიმპოელს: „ჰელიოსი“ და „სელენა“ პლანეტების სახელებიც იყო და ღმერთებისაც; „ფაინონა“ <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%98" title="კრონოსი">კრონოსისთვის</a> იყო მიძღვნილი, <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98_(%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90)" class="mw-redirect" title="ტიტანი (მითოლოგია)">ტიტანისთვის</a>, რომელმაც ოლიმპოელებს მამობა გაუწია; „ფაეტონი“ კი მსხვერპლად შესწირეს <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%A1%E1%83%98" title="ზევსი">ზევსს</a>, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%98" title="კრონოსი">კრონოსის</a> ვაჟს, რომელმაც მამა მეფობიდან გადააყენა; „პიროეისი“ მისცეს <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%98" title="არესი">არესს</a>, ზევსის ვაჟსა და ომის ღმერთს; „ფოსფოროსს“ <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94" title="აფროდიტე">აფროდიტე</a> მართავდა, სიყვარულის ქალღმერთი; <a href="/wiki/%E1%83%B0%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%98" title="ჰერმესი">ჰერმესი</a> კი, ღმერთების მაცნე, საზრიანობისა და მოძღვრების ღმერთი, - განაგებდა სტილბონს.<a href="#cite_note-practice-17">[17]</a> თავიანთი ღმერთებისთვის სახელების შერქმევის ბერძნული პრაქტიკა თითქმის მთლიანად ბაბილონელთაგან იყო ნასესხები. ბაბილონელებმა ფოსფოროსს სიყვარულის ქალღმერთის, <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98" title="იშთარი">იშთარის</a> სახელი დაარქვეს; <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="პიროეისი (ჯერ არაა დაწერილი)">პიროეისს</a> — ომის ღმერთის, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ნერგალი (ჯერ არაა დაწერილი)">ნერგალის</a>; სტილბონს — მშვიდობის ღმერთის, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="ნაბუ (ჯერ არაა დაწერილი)">ნაბუს</a> სახელი; ფაეტონს კი თავიანთი მთავარი ღმერთის — <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%A3%E1%83%A5%E1%83%98" title="მარდუქი">მარდუქის</a>.<a href="#cite_note-nergal-66">[66]</a> მეტისმეტად ბევრი დამთხვევაა ბერძნულსა და ბაბილონურ სახელებს შორის იმისთვის, რომ ისინი ცალ-ცალკე წარმოშობილიყო.<a href="#cite_note-practice-17">[17]</a> თარგმანი არ იყო სრულყოფილი. მაგალითად, ბაბილონელი ნერგალი ომის ღმერთი იყო და ბერძნები მას <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%98" title="არესი">არესთან</a> აიგივებდნენ. თუმცა, <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%98" title="არესი">არესისგან</a> განსხვავებით, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ნერგალი (ჯერ არაა დაწერილი)">ნერგალი</a> ეპიდემიებისა და ქვესკნელის ღმერთიც იყო.<a href="#cite_note-67">[67]</a> დღეს დასავლეთში ხალხის უმეტესობა პლანეტებს იმ სახელწოდებებით იცნობს, რომლებიც მათ ოლიმპოს ღმერთების პანთეონიდან შეიძინეს. თუმცა, თანამედროვე ბერძნები ჯერ კიდევ იყენებენ პლანეტების ანტიკურ სახელებს. სხვა ევროპული ენები, რომაული იმპერიის და, მოგვიანებით, კათოლიკური ეკლესიის გავლენით, უმეტესად რომაულ (ლათინურ) სახელებს იყენებენ, ვიდრე ბერძნულს. რომაელებს, რომლებიც ბერძნების მსგავსად ინდო-ევროპელები იყვნენ, ჰქონდათ საერთო პანთეონი განსხვავებული სახელწოდებებით, მაგრამ მათ აკლდათ ის მდიდარი ტრადიციები, რაც ბერძნულმა კულტურამ მისცა თავიანთ ღმერთებს. რომაული რესპუბლიკის მოგვიანებით ხანაში, რომაელმა მწერლებმა ბერძნული მოთხრობების დიდი ნაწილი ისესხეს და მიაკუთვნეს საკუთარ პანთეონს. ამ მხრივ ისინი ერთმანეთისგან ნამდვილად ძნელად გასარჩევი გახდა.<a href="#cite_note-68">[68]</a> როცა რომაელებმა ბერძენთა <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%90" title="ასტრონომია">ასტრონომია</a> შეისწავლეს, პლანეტებს საკუთარი ღმერთების სახელები მიანიჭეს: <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკური</a> (ჰერმესის ნაცვლად), <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვენერა">ვენერა</a> (აფროდიტე), <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98" title="მარსი">მარსი</a> (არესი), <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერი</a> (ზევსი) და <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="სატურნი">სატურნი</a> (კრონოსი). XVIII და XIX საუკუნეებში მომდევნო პლანეტების აღმოჩენისას სახელების დარქმევის პრაქტიკა შემოინახეს ნეპტუნთან (პოსეიდონი). <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ურანი">ურანი</a> უნიკალურია იმ მხრივ, რომ მას ბერძნული ღვთაების სახელი დაარქვეს და არა მისი რომაელი ორეულის. რომაელებს, რომლებიც მისდევდნენ რწმენას, რომელიც სავარაუდოდ <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%90" class="mw-redirect" title="მესოპოტამია">მესოპოტამიაში</a> წარმოიშვა, მაგრამ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%94&action=edit&redlink=1" class="new" title="ელინისტური ეგვიპტე (ჯერ არაა დაწერილი)">ელინისტურ ეგვიპტეში</a> განვითარდა, სჯეროდათ, რომ ის შვიდი ღმერთი, რომელთა სახელებიც პლანეტებს დაერქვა, მორიგეობით, საათობრივად ადევნებდნენ თვალყურს იმ საქმეებს, რომლებიც <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწაზე</a> მიმდინარეობდა. მორიგეობის თანმიმდევრობა ასეთი იყო: <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="სატურნი">სატურნი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98" title="მარსი">მარსი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზე</a>, <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვენერა">ვენერა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკური</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94" title="მთვარე">მთვარე</a> (უშორესიდან უახლოესი პლანეტისაკენ).<a href="#cite_note-zerubavel-69">[69]</a> მაშასადამე, პირველი დღე სატურნის მიერ იწყებოდა (1-ლი საათი), მეორე დღე — მზის მიერ (25-ე საათი), მას მოჰყვებოდა მთვარე (49-ე საათი), მარსი, მერკური, იუპიტერი და ვენერა. იმის გამო, რომ ყოველ დღეს იმ ღმერთის სახელი დაერქვა, რომელიც მას იწყებდა, ეს კვირის დღეების თანმიმდევრობსაც წარმოადგენს რომაულ კალენდარში მას შემდეგ, რაც ნუნდინალური ციკლი იქნა უარყოფილი — და მაინც შემონახულია მრავალ თანამედროვე ენაში.<a href="#cite_note-weekdays-70">[70]</a> ინგლისურში შაბათი, კვირა და ორშაბათი ამ რომაული სახელების პირდაპირი თარგმანებია. დანარჩენ დღეებს გადაარქვეს სახელები Tiw-ს (სამშაბათი), Wóden (ოთხშაბათი), Thunor (ხუთშაბათი), და Fríge-ს (პარასკევი) მიხედვით. ანგლო-საქსონური ღმერთებიც მარსის, მერკურის, იუპიტერის და ვენერას მსგავსი ან ექვივალენტური იყო. <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწა</a> ერთადერთი პლანეტაა, რომლის სახელწოდებაც ინგლისურში არაა წამოსული ბერძნულ-რომაული მითოლოგიიდან. იმის გამო, რომ იგი პლანეტად მხოლოდ XVII საუკუნეში აღიარეს,<a href="#cite_note-galileo_project-34">[34]</a> აქ არ გვხვდება ღმერთის სახელის დარქმევის რაიმე ტრადიცია. (ასევეა, სულ მცირე - ინგლისურში, მზესა და მთვარეზეც, მიუხედავად იმისა, რომ ისინი უკვე დიდი ხანია, აღარ ითვლება პლანეტებად). სახელი წარმოშობილია ანგლო-საქსონური სიტყვისგან Erda, რომელიც მიწას ან ნიადაგს ნიშნავს და პირველად დედამიწის სფეროს სახელწოდების დაწერისას გამოიყენეს, დაახლოებით, 1300 წელს.<a href="#cite_note-71">[71]</a><a href="#cite_note-etymearth-72">[72]</a> თავისი ექვივალენტებიანად სხვა გერმანიკულ ენებში, იგი საბოლოოდ მიიღება პროტო-გერმანიკული სიტყვისგან Ertho, “მიწა”,<a href="#cite_note-etymearth-72">[72]</a> როგორც ამას ინგლისურ earth-ში, გერმანულ Erde-ში, ჰოლანდიურ aarde-ში და სკანდინავიურ jord-ში ვხედავთ. მრავალ რომაულ ენაში შენარჩუნებულია ძველი რომაული სიტყვა terra (ან მის ზოგიერთი ვარიანტი), რომელიც გამოიყენებოდა „ხმელეთის“ მნიშვნელობით, „ზღვის“ საპირისპიროდ.<a href="#cite_note-73">[73]</a> თუმცა, არა-რომაული ენები იყენებს თავიანთ მშობლიურ სიტყვებს. ბერძნები ინარჩუნებენ თავიანთ თავდაპირველ სახელწოდებას, Γή (Ge). არა-ევროპული კულტურები იყენებდნენ განსხვავებულ სისტემებს პლანეტების სახელწოდებებისთვის. <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="ინდოეთი">ინდოეთი</a> იყენებს <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%B0%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ნავაგრაჰა (ჯერ არაა დაწერილი)">ნავაგრაჰაზე</a> დაფუძნებულ სისტემას, რომელიც აერთიანებს შვიდ ტრადიციულ პლანეტას (სურია — მზისთვის, ჩანდრა - მთვარისთვის, ხოლო ბუდა, შუკრა, მანგალა, ბრჰასპატი და შანი მერკურის, ვენერას, მარსის, იუპიტერისა და სატურნისათვის) და მთვარის აღმავალ და დაღმავალ კვანძებს — რაჰუს და კეტუს. <a href="/wiki/%E1%83%A9%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="ჩინეთი">ჩინეთი</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97_%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%90" class="mw-redirect" title="სამხრეთ აზია">სამხრეთ აზიის</a> ქვეყნები ისტორიულად ექვემდებარება ჩინური კულტურის ზეგავლენას (როგორიცაა <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="იაპონია">იაპონია</a>, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%90" title="კორეა">კორეა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98" title="ვიეტნამი">ვიეტნამი</a>). ისინი იყენებენ სახელდების ისეთ სისტემას, რომელიც დაფუძნებულია ხუთ ჩინურ ელემენტზე: წყალი (მერკური), ლითონი (ვენერა), ცეცხლი (მარსი), ხე (იუპიტერი) და მიწა (სატურნი).<a href="#cite_note-weekdays-70">[70]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="წარმოქმნა">წარმოქმნა</h2></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Protoplanetary-disk.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Protoplanetary-disk.jpg/300px-Protoplanetary-disk.jpg" decoding="async" width="300" height="163" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Protoplanetary-disk.jpg/450px-Protoplanetary-disk.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/71/Protoplanetary-disk.jpg 2x" data-file-width="576" data-file-height="312" /></a><figcaption>პროტოპლანეტური დისკო, მხატვრის წარმოსახვა</figcaption></figure> პლანეტების ფორმირების პროცესი ზუსტად არ არის შესწავლილი. ყველაზე მიღებული თეორია არის ის, რომ იგი წარმოიქმნება გაზისა და მტვრის სქელ დისკოში არსებული <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98" class="mw-redirect" title="ნისლეული">ნისლეულის</a> კოლაფსისას. ბირთვში <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98#პროტოვარსკვლავის_წარმოქმნა" title="ვარსკვლავი">პროტოვარსკვლავი წარმოიქმნება</a>, რომელსაც გარს აკრავს მბრუნავი <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="პლანეტური დისკო (ჯერ არაა დაწერილი)">პლანეტური დისკო</a>. <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="აკრეცია (ჯერ არაა დაწერილი)">აკრეციის</a> პროცესისას (პროცესი, რომლის დროსაც სხეულები ერთმანეთს ეწებება შეჯახებებისას) დისკოში არსებული მტვრის ნაწილაკები განუწყვეტლივ აგროვებს <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" title="მასა">მასას</a>, რომ უფრო და უფრო დიდი სხეულები წარმოქმნას. წარმოიქმნება მასის ადგილობრივი კონცენტრაცია, რომელსაც <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98" title="პლანეტოშენადედი">პლანეტოშენადედები</a> ეწოდება, და ეს აჩქარებს აკრეციის პროცესს <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="გრავიტაცია">გრავიტაციული</a> მიზიდულობის ძალით დამატებითი მატერიის შემცირებით. ეს კონცენტრაციები უფრო და უფრო მკვრივი ხდება, სანამ არ მოხდება მათი კოლაფსი თავიანთივე გრავიტაციის გავლენით და შედეგად პროტოპლანეტები წარმოიქმნება.<a href="#cite_note-74">[74]</a> მას შემდეგ, რაც პლანეტის <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98" title="დიამეტრი">დიამეტრი</a> <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94" title="მთვარე">მთვარისაზე</a> დიდი გახდება, ის იწყებს გაფართოებული ატმოსფეროს შექუჩებას და მნიშვნელოვნად ზრდის პლანეტოშენადედების დაჭერის ტემპს <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ატმოსფერული წევა (ჯერ არაა დაწერილი)">ატმოსფერული წევის</a> წყალობით.<a href="#cite_note-75">[75]</a> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:PIA18469-AsteroidCollision-NearStarNGC2547-ID8-2013.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/PIA18469-AsteroidCollision-NearStarNGC2547-ID8-2013.jpg/300px-PIA18469-AsteroidCollision-NearStarNGC2547-ID8-2013.jpg" decoding="async" width="300" height="169" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/PIA18469-AsteroidCollision-NearStarNGC2547-ID8-2013.jpg/450px-PIA18469-AsteroidCollision-NearStarNGC2547-ID8-2013.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/PIA18469-AsteroidCollision-NearStarNGC2547-ID8-2013.jpg/600px-PIA18469-AsteroidCollision-NearStarNGC2547-ID8-2013.jpg 2x" data-file-width="4005" data-file-height="2253" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98" title="ასტეროიდი">ასტეროიდების</a> შეჯახება - პლანეტის ფორმირების პროცესი (მხატვრის წარმოსახვა).</figcaption></figure> როცა <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98#პროტოვარსკვლავი" title="ვარსკვლავი">პროტოვარსკვლავი</a> იქამდე იზრდება, რომ შედეგად <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავი</a> წარმოიქმნება, გადარჩენილი დისკო ისპობა შიგნიდან გარეთ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%A5%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ფოტოაორთქლება (ჯერ არაა დაწერილი)">ფოტოაორთქლებით</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98" title="მზიური ქარი">მზიური ქარით</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%92-%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="პოინტინგ-რობერტსონის წევა (ჯერ არაა დაწერილი)">პოინტინგ-რობერტსონის წევითა</a> და სხვა ეფექტებით.<a href="#cite_note-76">[76]</a><a href="#cite_note-77">[77]</a> ამ დროიდან შეიძლება მრავალი პროტოპლანეტა კიდევ არსებობდეს, რომლებიც გარს უვლის დედავარსკვლავს ან ერთმანეთს, მაგრამ დროთა განმავლობაში მრავალი მათგანი ერთმანეთს შეეჯახება და წარმოიქმნება ერთი დიდი ობიექტი ან გამოათავისუფლებს მატერიას უფრო დიდი პროტოპლანეტებისა და პლანეტებისათვის, რომ მათ შთანთქონ.<a href="#cite_note-78">[78]</a> ის ობიექტი, რომელიც საკმარისად მასიურია, შემოიკრებს მის სამეზობლოში არსებულ მატერიის უმეტეს ნაწილს, რის შემდეგაც პლანეტა გახდება. ამასობაში, ის პროტოპლანეტები, რომლებიც შეჯახებებს გადაურჩა, პლანეტების <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" class="mw-redirect" title="ბუნებრივი თანამგზავრები">ბუნებრივი თანამგზავრები</a> გახდება გრავიტაციული ჩაჭერის პროცესით, ან სხვა ობიექტების სარტყელში დარჩება და გახდება <a href="/wiki/%E1%83%AF%E1%83%A3%E1%83%AF%E1%83%90_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" title="ჯუჯა პლანეტა">ჯუჯა პლანეტა</a> ან მცირე სხეული. შედარებით მცირე პლანეტოშენადედების ენერგეტიკული შეჯახებები (ასევე <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9A%E1%83%90" title="რადიოაქტიური დაშლა">რადიოაქტიური დაშლა</a>) ზრდად პლანეტას გაათბობს, რაც მის ნაწილობრივ (სულ მცირე) გადნობას გამოიწვევს. პლანეტის ინტერიერი მასით იცვლება და უვითარდება უფრო მკვრივი ბირთვი.<a href="#cite_note-79">[79]</a> პატარა კლდოვანმა პლანეტებმა თავიანთი ატმოსფეროს უმეტესი ნაწილი დაკარგა ამ აკრეციის გამო, მაგრამ დაკარგული გაზების ჩანაცვლება შესაძლებელია ამოფრქვევით, რომელიც ხდება მანტიიდან და <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" title="კომეტა">კომეტების</a> შეჯახებებით.<a href="#cite_note-80">[80]</a> სხვა <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავების</a> გარშემო პლანეტური სისტემების აღმოჩენამ და დაკვირვებამ შესაძლებლობა მისცა მეცნიერებს, რომ გამოეკვლიათ, გადაემოწმებინათ და შეეცვალათ კიდეც პლანეტური თეორია. <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="მეტალურობა (ჯერ არაა დაწერილი)">მეტალურობის</a> დონით — ასტრონომიული ტერმინი, რომელიც <a href="/wiki/%E1%83%B0%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98" title="ჰელიუმი">ჰელიუმზე</a> მძიმე ელემენტების სიუხვეს აღწერს — შესაძლებელია განისაზღვროს იმის ალბათობა, ეყოლება თუ არა <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავს</a> პლანეტები.<a href="#cite_note-81">[81]</a> აქედან გამომდინარე, ვარაუდობენ, რომ მეტალით მდიდარ <a href="/w/index.php?title=I_%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="I პოპულაციის ვარსკვლავი (ჯერ არაა დაწერილი)">I პოპულაციის ვარსკვლავებს</a> უფრო მყარი პლანეტური სისტემა აქვს, ვიდრე მეტალით ღარიბ, <a href="/w/index.php?title=II_%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="II პოპულაციის ვარსკვლავი (ჯერ არაა დაწერილი)">II პოპულაციის ვარსკვლავებს</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="მზის_სისტემა">მზის სისტემა</h2></div> <div class="metadata" id="spoiler" style="background-color:#f9f9f9;margin-bottom:0.2%; border-top:0; border-bottom:1px dotted #8BCBFF; padding: 2px 0px 2px 0px;padding-top:5px;padding-bottom:5px;padding-left:1%;"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Searchtool-80%25.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Searchtool-80%25.png/15px-Searchtool-80%25.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Searchtool-80%25.png/23px-Searchtool-80%25.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Searchtool-80%25.png/30px-Searchtool-80%25.png 2x" data-file-width="60" data-file-height="60" /></a> მთავარი სტატია: <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემა</a>.</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90.jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/ka/thumb/b/b1/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90.jpeg/400px-%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90.jpeg" decoding="async" width="400" height="314" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/ka/thumb/b/b1/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90.jpeg/600px-%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/ka/thumb/b/b1/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90.jpeg/800px-%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90.jpeg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="1006" /></a><figcaption>მზის სისტემის კომპიუტერული მოდელი. ინფოპლაკატზე ყველა პლანეტის მასა, დაშორება და სხვა მახასიათებლებია აღბეჭდილი</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/ka/thumb/4/47/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98.jpg/400px-%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98.jpg" decoding="async" width="400" height="236" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/ka/thumb/4/47/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98.jpg/600px-%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/ka/thumb/4/47/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98.jpg/800px-%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98.jpg 2x" data-file-width="1047" data-file-height="618" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემის</a> პლანეტები (ზომების მასშტაბები ემთხვევა, დაშორებებისა კი - არა)</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Terrestrial_planets_size_comparison.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Terrestrial_planets_size_comparison.png/400px-Terrestrial_planets_size_comparison.png" decoding="async" width="400" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Terrestrial_planets_size_comparison.png/600px-Terrestrial_planets_size_comparison.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Terrestrial_planets_size_comparison.png/800px-Terrestrial_planets_size_comparison.png 2x" data-file-width="1496" data-file-height="650" /></a><figcaption>შიდა პლანეტები. მარცხნიდან მარჯვნივ: <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკური</a>, <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვენერა">ვენერა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98" title="მარსი">მარსი</a> ნამდვილ ფერებში. (ზომების მასშტაბები ემთხვევა, დაშორებებისა კი - არა)</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Gas_giants_and_the_Sun_(1_px_%3D_1000_km).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Gas_giants_and_the_Sun_%281_px_%3D_1000_km%29.jpg/400px-Gas_giants_and_the_Sun_%281_px_%3D_1000_km%29.jpg" decoding="async" width="400" height="215" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Gas_giants_and_the_Sun_%281_px_%3D_1000_km%29.jpg/600px-Gas_giants_and_the_Sun_%281_px_%3D_1000_km%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Gas_giants_and_the_Sun_%281_px_%3D_1000_km%29.jpg/800px-Gas_giants_and_the_Sun_%281_px_%3D_1000_km%29.jpg 2x" data-file-width="1046" data-file-height="561" /></a><figcaption>ოთხი გაზური გიგანტი მზესთან შედარებით: <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="სატურნი">სატურნი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ურანი">ურანი</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98" title="ნეპტუნი">ნეპტუნი</a> (ზომების მასშტაბები ემთხვევა, დაშორებებისა კი - არა)</figcaption></figure> საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირის თანახმად, მზის სისტემაში 8 პლანეტაა. მზიდან ზრდადი მანძილით დალაგებულნი, ეს პლანეტებია: <ol><li><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Mercury_symbol.svg" class="mw-file-description" title="☿"><img alt="☿" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mercury_symbol.svg/14px-Mercury_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mercury_symbol.svg/21px-Mercury_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mercury_symbol.svg/28px-Mercury_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a> <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკური</a></li> <li><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Venus_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♀"><img alt="♀" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Venus_symbol.svg/14px-Venus_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Venus_symbol.svg/21px-Venus_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Venus_symbol.svg/28px-Venus_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a> <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვენერა">ვენერა</a></li> <li><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Earth_symbol.svg" class="mw-file-description" title="🜨"><img alt="🜨" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Earth_symbol.svg/14px-Earth_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Earth_symbol.svg/21px-Earth_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Earth_symbol.svg/28px-Earth_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a> <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწა</a></li> <li><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Mars_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♂"><img alt="♂" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mars_symbol.svg/14px-Mars_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mars_symbol.svg/21px-Mars_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mars_symbol.svg/28px-Mars_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a> <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98" title="მარსი">მარსი</a></li> <li><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Jupiter_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♃"><img alt="♃" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Jupiter_symbol.svg/14px-Jupiter_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Jupiter_symbol.svg/21px-Jupiter_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Jupiter_symbol.svg/28px-Jupiter_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a> <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერი</a></li> <li><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Saturn_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♄"><img alt="♄" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Saturn_symbol.svg/14px-Saturn_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Saturn_symbol.svg/21px-Saturn_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Saturn_symbol.svg/28px-Saturn_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="სატურნი">სატურნი</a></li> <li><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Uranus_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♅"><img alt="♅" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Uranus_symbol.svg/14px-Uranus_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Uranus_symbol.svg/21px-Uranus_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Uranus_symbol.svg/28px-Uranus_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a> <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ურანი">ურანი</a></li> <li><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Neptune_symbol.svg" class="mw-file-description" title="♆"><img alt="♆" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Neptune_symbol.svg/14px-Neptune_symbol.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Neptune_symbol.svg/21px-Neptune_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Neptune_symbol.svg/28px-Neptune_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a> <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98" title="ნეპტუნი">ნეპტუნი</a></li></ol> მზის სისტემაში არსებული პლანეტები კატეგორიებად იყოფა, რომელიც მათ შედგენილობაზეა დამოკიდებული: <ul><li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="mw-redirect" title="კლდოვანი პლანეტა">კლდოვანი პლანეტები</a> — დედამიწის მსგავსი პლანეტები, რომლებიც უმეტესად ქვისგან შედგება: მერკური, ვენერა, დედამიწა და მარსი. მერკური 0,055 დედამიწის მასით ყველაზე პატარა კლდოვანი პლანეტაა (და ყველაზე პატარა პლანეტა) მზის სისტემაში, ხოლო დედამიწა — უდიდესი კლდოვანი პლანეტა.</li> <li><a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98" class="mw-redirect" title="გაზური გიგანტი">გაზური გიგანტები</a> (იუპიტერისეულები) — პლანეტები, რომლებიც გაზური მატერიითაა შედგენილი და ბევრად მასიურია კლდოვან პლანეტებზე: იუპიტერი, სატურნი, ურანი და ნეპტუნი. იუპიტერი 318 დედამიწის მასით ყველაზე დიდი პლანეტაა მზის სისტემაში, ხოლო სატურნი 95 დედამიწის მასით იუპიტერის სიდიდის 1/3-ია. <ul><li><a href="/wiki/%E1%83%A7%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98" class="mw-redirect" title="ყინულოვანი გიგანტი">ყინულოვანი გიგანტები</a> — ურანსა და ნეპტუნს მოიცავს და გაზური გიგანტების ქვეკატეგორიაა. ისინი გაზური გიგანტებისგან განსხვავდება შესამჩნევად დაბალი მასითა (სულ რაღაც 14 და 17 დედამიწის მასით) და თავიანთ ატმოსფეროში <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="წყალბადი">წყალბადისა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%B0%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98" title="ჰელიუმი">ჰელიუმის</a> მცირე რაოდენობით. თუმცა მათ შემადგენლობაში ყინული და ქვა მაღალი რაოდენობით შედის.</li></ul></li></ul> მზის სისტემაში პლანეტეთა უმეტესობა მეორად სისტემებს ფლობს, რომელიც მათ გარშემო მოძრავი პლანეტური ობიექტებია — <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" class="mw-redirect" title="ბუნებრივი თანამგზავრები">ბუნებრივი თანამგზავრები</a> ან მთვარეები (ორი მათგანი პლანეტა <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკურიზე</a> დიდია), ან გაზური გიგანტების შემთხვევაში — <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" class="mw-redirect" title="პლანეტური რგოლები">პლანეტური რგოლები</a>. ეს უკანასკნელი პაწაწინა ნაწილაკების თხელი ჯგუფია, რომელიც შეთანხმებულად მოძრაობს პლანეტის გარშემო. უდიდეს მთვარეთა უმეტესობა სინქრონულ ბრუნვაშია. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ მთვარე მუდამ ერთი მხარითაა მიბრუნებული თავის დედაპლანეტასთან (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%9C-%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="სპინ-ორბიტალური რეზონანსი (ჯერ არაა დაწერილი)">სპინ-ორბიტალური რეზონანსი</a> 1:1... ამის გამო ვხედავთ ჩვენ მთვარის მხოლოდ „ახლო მხარეს“). ასტეროიდული სარტყლის <a href="/wiki/%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90" title="ორბიტა">ორბიტა</a> <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98" title="მარსი">მარსსა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერს</a> შორისაა, რომელიც მზიდან 2,3-დან 3,3 <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98" title="ასტრონომიული ერთეული">ასტრონომიული ერთეულითაა</a> დაშორებული. მეცნიერთა ვარაუდით, ასტეროიდული სარტყელი იმ ნარჩენებისგან შედგება, რომლებმაც <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="მზის სისტემის ფორმირება (ჯერ არაა დაწერილი)">მზის სისტემის ფორმირებისას</a> ერთმანეთთან შეზრდა ვერ მოახერხეს იუპიტერის <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="გრავიტაცია">გრავიტაციული</a> გავლენის გამო. მზის სისტემაში ასევე არის რეგიონები, სადაც შედარებით პატარა ობიექტები ბინადრობს. <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98" title="ასტეროიდთა სარტყელი">ასტეროიდული სარტყელი</a>, რომელიც <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98" title="მარსი">მარსსა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერს</a> შორის მდებარეობს, კლდოვანი პლანეტების მსგავსია, რადგან მათი შედგენილობაში ძირითადად <a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%95%E1%83%90" class="mw-redirect" title="ქვა">ქვა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" class="mw-redirect" title="მეტალი">მეტალი</a> შედის, თუმცა ისინი ზომით ძალიან პატარებია, პლანეტებად რომ ჩაითვალონ.<a href="#cite_note-Stern2012-82">[82]</a> <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98" title="ნეპტუნი">ნეპტუნის</a> <a href="/wiki/%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90" title="ორბიტა">ორბიტის</a> გაღმა <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">კოიპერის სარტყელი</a> — <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="მიმოფანტული დისკო (ჯერ არაა დაწერილი)">მიმოფანტული დისკო</a> მდებარეობს. მასში ე. წ. <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A1-%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ტრანს-ნეპტუნისეული ობიექტები (ჯერ არაა დაწერილი)">ტრანს-ნეპტუნისეული ობიექტები</a> ბინადრობს, რომლებიც <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="წყალი">წყლის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="მეთანი">მეთანისა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%98" title="ამიაკი">ამიაკის</a> ყინულებით არიან გაჯერებულები. ამ არეალში 5 ცალკეული ობიექტი გამოიყოფა: <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ცერერა">ცერერა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="პლუტონი">პლუტონი</a> <a href="/wiki/%E1%83%B0%E1%83%90%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%90" title="ჰაუმეა">ჰომეა</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%94" title="მაკემაკე">მაკემაკე</a> და <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98" title="ერისი">ერისი</a>. ისინი საკმარისად დიდები არიან იმისთვის, რომ თავიანთი <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="გრავიტაცია">გრავიტაციით</a> მრგვალი (მთლად მრგვალი არა, მომრგვალო) ფორმა მიიღონ.<a href="#cite_note-Stern2012-82">[82]</a> სწორედ ამიტომ მათ <a href="/wiki/%E1%83%AF%E1%83%A3%E1%83%AF%E1%83%90_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" title="ჯუჯა პლანეტა">ჯუჯა პლანეტებად</a> მოიხსენიებენ. ჰიპოთეტური ურტის ნისლეული არის სფერული ღრუბელი, რომელიც ტრილიონამდე ყინულოვან ობიექტს შეიცავს. მეცნიერებს მიაჩნიათ, რომ ეს რეგიონი ყველა გრძელპერიოდიანი კომეტის წყაროა და <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემას</a> 50 000 <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98" title="ასტრონომიული ერთეული">ასტრონომიული ერთეულის</a> (დაახლოებით 1 <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="სინათლის წელიწადი">სინათლის წელიწადი</a>) გარშემო აკრავს, შესაძლოა უფრო შორსაც — 100 000 ა. ე. (1,87 სინათლის წელიწადი). მიჩნეულია ისიც, რომ ეს რეგიონი გაჯერებულია იმ კომეტებით, რომლებიც შიდა მზის სისტემიდან გამოძევდნენ გარე პლანეტებთან <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="გრავიტაცია">გრავიტაციული ურთიერთქმედებებით</a>. ურტის ნისლეულის ობიექტები ძალიან ნელა მოძრაობს. <div style="clear: both"></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="პლანეტური_თვისებები">პლანეტური თვისებები</h3></div> <table class="wikitable sortable" style="margin: 1em auto 1em auto; text-align:center"> <tbody><tr> <th>ტიპი </th> <th>სახელი </th> <th>ეკვატ. დიამეტრი </th> <th><a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" title="მასა">მასა</a> </th> <th><a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A6%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%AB%E1%83%98" title="დიდი ნახევარღერძი">ორბიტალური რადიუსი</a> (<a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98" title="ასტრონომიული ერთეული">ა.ე.</a>) </th> <th><a href="/wiki/%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%98" title="ორბიტალური პერიოდი">ორბიტ. პერ.</a> (წელი) </th> <th><a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" class="mw-redirect" title="დახრილობა">დახრილობა მზის ეკვატორთან</a> (°) </th> <th><a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%98" title="ექსცენტრისიტეტი">ორბიტალური ექსცენტ.</a> </th> <th><a href="/w/index.php?title=%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ბრუნვის პერიოდი (ჯერ არაა დაწერილი)">ბრუნვის პერიოდი</a> (დღე) </th> <th><a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" class="mw-redirect" title="ბუნებრივი თანამგზავრები">მთვარეები</a> </th> <th><a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" class="mw-redirect" title="პლანეტური რგოლები">რგოლები</a> </th> <th><a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D" title="ატმოსფერო">ატმოსფერო</a> </th></tr> <tr> <th rowspan="4" style="background:#def;"><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="mw-redirect" title="კლდოვანი პლანეტა">კლდოვანი</a> </th> <td style="text-align:left"><a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკური</a> </td> <td>0.382 </td> <td>0.06 </td> <td>0.31–0.47 </td> <td>0.24 </td> <td>3.38 </td> <td>0.206 </td> <td>58.64 </td> <td>0 </td> <td>არა </td> <td>მცირე </td></tr> <tr> <td style="text-align:left"><a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვენერა">ვენერა</a> </td> <td>0.949 </td> <td>0.82 </td> <td>0.72 </td> <td>0.62 </td> <td>3.86 </td> <td>0.007 </td> <td>243.02 </td> <td>0 </td> <td>არა </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%9F%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%98" title="ნახშირორჟანგი">CO2</a>, <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%98" title="აზოტი">N2</a> </td></tr> <tr> <td style="text-align:left"><a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწა</a><a href="#cite_note-83">[83]</a> </td> <td>1.00 </td> <td>1.00 </td> <td>1.00 </td> <td>1.00 </td> <td>7.25 </td> <td>0.017 </td> <td>1.00 </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94" title="მთვარე">1</a> </td> <td>არა </td> <td>N2, <a href="/wiki/%E1%83%9F%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="ჟანგბადი">O2</a>, <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="არგონი">Ar</a> </td></tr> <tr> <td style="text-align:left"><a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98" title="მარსი">მარსი</a> </td> <td>0.532 </td> <td>0.11 </td> <td>1.52 </td> <td>1.88 </td> <td>5.65 </td> <td>0.093 </td> <td>1.03 </td> <td><a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="მარსის მთვარეები (ჯერ არაა დაწერილი)">2</a> </td> <td>არა </td> <td>CO2, N2, Ar </td></tr> <tr> <th rowspan="4" style="background:#def;"><a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" class="mw-redirect" title="გაზური გიგანტები">გიგანტები</a> </th> <td style="text-align:left"><a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერი</a> </td> <td>11.209 </td> <td>317.8 </td> <td>5.20 </td> <td>11.86 </td> <td>6.09 </td> <td>0.048 </td> <td>0.41 </td> <td><a href="/w/index.php?title=%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="იუპიტერის მთვარეები (ჯერ არაა დაწერილი)">67</a> </td> <td><a href="/w/index.php?title=%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="იუპიტერის რგოლები (ჯერ არაა დაწერილი)">კი</a> </td> <td><a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="წყალბადი">H2</a>, <a href="/wiki/%E1%83%B0%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98" title="ჰელიუმი">He</a> </td></tr> <tr> <td style="text-align:left"><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="სატურნი">სატურნი</a> </td> <td>9.449 </td> <td>95.2 </td> <td>9.54 </td> <td>29.46 </td> <td>5.51 </td> <td>0.054 </td> <td>0.43 </td> <td><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="სატურნის მთვარეები (ჯერ არაა დაწერილი)">62</a> </td> <td><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="სატურნის რგოლები (ჯერ არაა დაწერილი)">კი</a> </td> <td>H2, He </td></tr> <tr> <td style="text-align:left"><a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ურანი">ურანი</a> </td> <td>4.007 </td> <td>14.6 </td> <td>19.22 </td> <td>84.01 </td> <td>6.48 </td> <td>0.047 </td> <td>0.72 </td> <td><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ურანის მთვარეები (ჯერ არაა დაწერილი)">27</a> </td> <td><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ურანის რგოლები (ჯერ არაა დაწერილი)">კი</a> </td> <td>H2, He </td></tr> <tr> <td style="text-align:left"><a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98" title="ნეპტუნი">ნეპტუნი</a> </td> <td>3.883 </td> <td>17.2 </td> <td>30.06 </td> <td>164.8 </td> <td>6.43 </td> <td>0.009 </td> <td>0.67 </td> <td><a href="/w/index.php?title=%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ნეპტუნის მთვარეები (ჯერ არაა დაწერილი)">14</a> </td> <td><a href="/w/index.php?title=%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ნეპტუნის რგოლები (ჯერ არაა დაწერილი)">კი</a> </td> <td>H2, He </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ეგზოპლანეტები">ეგზოპლანეტები</h2></div> <div class="metadata" id="spoiler" style="background-color:#f9f9f9;margin-bottom:0.2%; border-top:0; border-bottom:1px dotted #8BCBFF; padding: 2px 0px 2px 0px;padding-top:5px;padding-bottom:5px;padding-left:1%;"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Searchtool-80%25.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Searchtool-80%25.png/15px-Searchtool-80%25.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Searchtool-80%25.png/23px-Searchtool-80%25.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Searchtool-80%25.png/30px-Searchtool-80%25.png 2x" data-file-width="60" data-file-height="60" /></a> მთავარი სტატია: <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" title="ეგზოპლანეტა">ეგზოპლანეტა</a>.</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Exoplanet_Discovery_Methods_Bar.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Exoplanet_Discovery_Methods_Bar.png/300px-Exoplanet_Discovery_Methods_Bar.png" decoding="async" width="300" height="179" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Exoplanet_Discovery_Methods_Bar.png/450px-Exoplanet_Discovery_Methods_Bar.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Exoplanet_Discovery_Methods_Bar.png/600px-Exoplanet_Discovery_Methods_Bar.png 2x" data-file-width="8040" data-file-height="4800" /></a><figcaption>ეგზოპლანეტები აღმოჩენის წლების მიხედვით.</figcaption></figure> <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" title="ეგზოპლანეტა">ეგზოპლანეტა</a> <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემის</a> გარეთ მდებარე პლანეტაა. დაახლოებით 1800 ასეთი პლანეტა იქნა აღმოჩენილი<a href="#cite_note-84">[84]</a><a href="#cite_note-kepler1700-85">[85]</a><a href="#cite_note-86">[86]</a> (1821 პლანეტა 1135 პლანეტური სისტემაში, რომლებიც 467 მრავალპლანეტურ სისტემას მოიცავს. მონაცემები 2014 წლის 29 აგვისტოსია).<a href="#cite_note-Encyclopaedia-4">[4]</a> ადრეულ 1992-ში რადიოასტრონომებმა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%A0%E1%83%94_%E1%83%95%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%A1%E1%83%A9%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ალექსანდრე ვოლსჩანი (ჯერ არაა დაწერილი)">ალექსანდრე ვოლსჩანმა</a> და <a href="/w/index.php?title=%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%9A_%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="დეილ ფრეილი (ჯერ არაა დაწერილი)">დეილ ფრეილმა</a> განაცხადეს ორი პლანეტის აღმოჩენა, რომლებიც პულსარ <a href="/w/index.php?title=PSR_1257%2B12&action=edit&redlink=1" class="new" title="PSR 1257+12 (ჯერ არაა დაწერილი)">PSR 1257+12</a>-ის გარშემო ბრუნავდა.<a href="#cite_note-Wolszczan-41">[41]</a> ეს აღმოჩენა დადასტურდა და ითვლება ეგზოპლანეტების პირველ სრულყოფილ აღმოჩენად. მიჩნეულია, რომ ამ პულსარის პლანეტები წარმოიქმნა <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A9%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98" title="ზეახალი ვარსკვლავის ნარჩენი">ზეახლის უჩვეულო ნარჩენებისაგან</a>, რომლებმაც <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ნეიტრონული ვარსკვლავი">პულსარი</a> წარმოქმნა პლანეტების ფორმირების მეორე ეტაპზე, ან კლდოვანი ბირთვებია გაზური გიგანტებისა, რომლებიც <a href="/wiki/%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ზეახალი ვარსკვლავი">ზეახლის ანთებას</a> გადაურჩა და შემდეგ დაიშალა მათ ამჟამინდელ ორბიტებად. <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90_%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%97.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/ka/thumb/7/7f/%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90_%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%97.jpg/300px-%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90_%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%97.jpg" decoding="async" width="300" height="228" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/ka/thumb/7/7f/%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90_%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%97.jpg/450px-%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90_%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%97.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/ka/7/7f/%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90_%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%97.jpg 2x" data-file-width="522" data-file-height="396" /></a><figcaption>კეპლერის პლანეტობის კანდიდატთა ზომები - მონაცემები დაფუძნებულია 2740 კანდიდატზე, რომელიც 2036 ვარსკვლავს უვლის გარს. მონაცემები 2013 წლის 4 ნოემბრისაა. <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" class="mw-redirect" title="ნასა">ნასას</a> ფოტო.</figcaption></figure> იმ ეგზოპლანეტის აღმოჩენა, რომელიც ჩვეულებრივ <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98#მთავარი_მიმდევრობა" title="ვარსკვლავი">მთავარი მიმდევრობის ვარსკვლავს</a> უვლიდა გარშემო, პირველად 1995 წლის 6 ოქტომბერს დამტკიცდა, როცა მაიკლ მეიორმა და დიდიე ქიულოზმა (ჟენევის უნივერსიტეტიდან) გამოაცხადეს ეგზოპლანეტის აღმოჩენა <a href="/w/index.php?title=51_Pegasi&action=edit&redlink=1" class="new" title="51 Pegasi (ჯერ არაა დაწერილი)">51 Pegasi</a>-ს გარშემო. მას შემდეგ, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90" class="mw-redirect" title="კეპლერის მისია">კეპლერის მისიამდე</a>, ყველაზე ცნობილი ეგზოპლანეტები გაზური გიგანტები იყო, რომლებიც <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერის</a> ზომის ან უფრო დიდი იყო, რადგან მათი აღმოჩენა ძალიან იოლი იყო. თუმცა, კეპლერის პლანეტობის კანდიდატთა კატალოგი უმეტესად მოიცავს <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98" title="ნეპტუნი">ნეპტუნის</a> ზომის პლანეტებსა და <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკურის</a> ზომისებს. არსებობს პლანეტათა ტიპები, რომლების <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემაში</a> არ არსებობს: <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0-%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="სუპერ-დედამიწა (ჯერ არაა დაწერილი)">სუპერ-დედამიწები</a> (ან ზედედამიწა) და <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98-%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="მინი-ნეპტუნი (ჯერ არაა დაწერილი)">მინი-ნეპტუნები</a>, რომლებიც <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწის</a> მსგავსად კლდოვანი ან <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98" title="ნეპტუნი">ნეპტუნის</a> მსგავსად გაზური იყოს. 1,75 დედამიწის <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%98" title="რადიუსი">რადიუსი</a> არის შესაძლო გამყოფი ხაზი პლანეტათა ამ ორ ტიპს შორის.<a href="#cite_note-87">[87]</a> არსებობს <a href="/w/index.php?title=%E1%83%AA%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ცხელი იუპიტერი (ჯერ არაა დაწერილი)">ცხელი იუპიტერები</a>, რომლებიც თავიანთი დედავარსკვლავიდან ძალიან მცირე მანძილითაა დაშორებული და მათი აორთქლება გარდაუვალია. ამის შემდეგ ის გახდება <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ქტონისეული პლანეტა (ჯერ არაა დაწერილი)">ქტონისეული პლანეტა</a>, რომელიც ნარჩენი ბირთვია. პლანეტის სხვა შესაძლებელი კატეგორია არის <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ნახშირბადის პლანეტა (ჯერ არაა დაწერილი)">ნახშირბადის პლანეტა</a>, რომელიც წარმოიქმნება იმ სისტემებში, სადაც ნახშირბადის კონცენტრაცია ბევრად მეტია, ვიდრე <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემაში</a>. 2012 წლის კვევის მიხედვით, რომელიც გრავიტაციულ ლინზირებაზე იყო დაფუძნებული, <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98" title="ირმის ნახტომი">„ირმის ნახტომში“</a> ყოველ <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავს</a> საშუალოდ 1,6 პლანეტა ჰყავს.<a href="#cite_note-nature.com-10">[10]</a> 2011 წლის 20 დეკემბერს <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%98" title="კეპლერის კოსმოსური ტელესკოპი">კეპლერის კოსმოსური ტელესკოპის</a> მკვლევართა გუნდმა განაცხადა პირველი დედამიწის ზომის ეგზოპლანეტების აღმოჩენა: <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A0-20e" title="კეპლერ-20e">კეპლერ-20e</a><a href="#cite_note-Kepler20e-20111220-5">[5]</a> და <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A0-20f" title="კეპლერ-20f">კეპლერ-20f</a>,<a href="#cite_note-Kepler20f-20111220-6">[6]</a> რომლებიც <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზის</a> მსგავსი <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A0-20" title="კეპლერ-20">კეპლერ-20</a>-ს გარშემო ბრუნავდა.<a href="#cite_note-NASA-20111220-7">[7]</a><a href="#cite_note-Nature-20111220-8">[8]</a><a href="#cite_note-NYT-20111220-9">[9]</a> მზის მსგავს 5 <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავს</a><a href="#cite_note-88">[88]</a> შორის ერთს მაინც ჰყავს დედამიწის ზომის პლანეტა<a href="#cite_note-89">[89]</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%AA%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%AE%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%90" title="სასიცოცხლო ზონა">სასიცოცხლო ზონაში</a><a href="#cite_note-90">[90]</a>. ასეთი უახლოესი სისტემა 12 <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="სინათლის წელიწადი">სინათლის წლის</a> მოშორებითაა დედამიწიდან.<a href="#cite_note-ucb1in5-91">[91]</a><a href="#cite_note-earthsunhzprev-92">[92]</a> ასეთი პლანეტების არსებობის სიხშირე ერთ-ერთი ცვლადია <a href="/w/index.php?title=%E1%83%93%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="დრეიკის განტოლება (ჯერ არაა დაწერილი)">დრეიკის განტოლებაში</a>, რომელიც ითვლის ინტელიგენტი, კომუნიკაბელური ცივილიზაციების რიცხვს, რომლებიც <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98" title="ირმის ნახტომი">„ირმის ნახტომში“</a> არსებობენ.<a href="#cite_note-93">[93]</a> არსებობს ეგზოპლანეტები, რომლებიც ბევრად ახლოსაა თავიანთ დედავარსკვლავთან, ვიდრე ნებისმიერი პლანეტა <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზესთან</a> <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემაში</a>, და, ასევე, არსებობს პლანეტები, რომლებიც ბევრად შორსაა თავიანთი დედავარსკვლავისგან. <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკურის</a>, მზესთან ყველაზე ახლოს მდებარე პლანეტა და 0,4 <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98" title="ასტრონომიული ერთეული">ასტრონომიული ერთეულით</a> დაშორებული, 88 დღე სჭირდება სრული ბრუნისთვის, ხოლო უმოკლესი ორბიტა ეგზოპლანეტებში რამდენიმე საათიანია: მაგალითად, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A0-70b&action=edit&redlink=1" class="new" title="კეპლერ-70b (ჯერ არაა დაწერილი)">კეპლერ-70b</a>. სისტემა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A0-11&action=edit&redlink=1" class="new" title="კეპლერ-11 (ჯერ არაა დაწერილი)">კეპლერ-11</a>-ის 5 პლანეტას მერკურიზე მცირე ორბიტა აქვს. <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98" title="ნეპტუნი">ნეპტუნი</a> 30 ასტრონომიული ერთეულითაა მზიდან დაშორებული და 165 წელიწადი სჭირდება სრული ბრუნისთვის, მაგრამ არსებობს ეგზოპლანეტები, რომლებიც ასობით ასტრონომიული ერთეულითაა დაშორებული თავიანთი დედავარსკვლავისაგან და ათასზე მეტი წელი სჭირდებათ, მაგალითად <a href="/w/index.php?title=1RXS1609_b&action=edit&redlink=1" class="new" title="1RXS1609 b (ჯერ არაა დაწერილი)">1RXS1609 b</a>. მომავლის რამდენიმე ტელესკოპის გაშვება, რომელიც ეგზოპლანეტებს შეისწავლის, დაგეგმილია: <a href="/w/index.php?title=CHEOPS&action=edit&redlink=1" class="new" title="CHEOPS (ჯერ არაა დაწერილი)">CHEOPS</a> 2017-ში, <a href="/w/index.php?title=TESS&action=edit&redlink=1" class="new" title="TESS (ჯერ არაა დაწერილი)">TESS</a> 2017-ში და <a href="/wiki/%E1%83%AF%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%96_%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%98" title="ჯეიმზ ვების კოსმოსური ტელესკოპი">ჯეიმზ ვების კოსმოსური ტელესკოპი</a> 2018-ში. <div style="clear: both"></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="პლანეტური_მასის_ობიექტი">პლანეტური მასის ობიექტი</h2></div> პლანეტური მასის ობიექტი (პმო), პლანემო, ან პლანეტური სხეული ციური ობიექტია, რომლის <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" title="მასა">მასა</a> პლანეტის განმარტებაში ჯდება: იმდენად მასიური, რომ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%B0%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%AC%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%AC%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ჰიდროსტატიკური წონასწორობა (ჯერ არაა დაწერილი)">ჰიდროსტატიკურ წონასწორობას</a> მიაღწიოს (ანუ თავისივე <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="გრავიტაცია">გრავიტაციით</a> მიიღოს მრგვალი ფორმა), მაგრამ არა იმდენად მასიური, რომ <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98#თერმობირთვული_სინთეზის_გზები" title="ვარსკვლავი">თერმობირთვული სინთეზი</a> დაიწყოს <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავის</a> მსგავსად. განმარტების თანახმად, ყველა პლანეტა პლანეტური მასის ობიექტია, მაგრამ ამ ტერმინის მიზანია ახსნას ის ობიექტები, რომლებიც ტიპურ პლანეტებს არ შეესაბამება. ეს მოიცავს <a href="/wiki/%E1%83%AF%E1%83%A3%E1%83%AF%E1%83%90_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" title="ჯუჯა პლანეტა">ჯუჯა პლანეტებს</a>, დიდ თანამგზავრებს და თავისუფლად მოტივტივე პლანემოებს, რომლებიც შესაძლოა სისტემიდან გამოაძევეს (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A6%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="თაღლითი პლანეტა (ჯერ არაა დაწერილი)">თაღლითი პლანეტები</a>) ან ღრუბლის კოლაფსით წარმოიქმნა და არა აკრეციით (ზოგჯერ სუბ-ყავისფერ ჯუჯებსაც უწოდებენ). <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="თაღლითი_პლანეტები">თაღლითი პლანეტები</h3></div> ვარსკვლავური და პლანეტური სისტემების ფორმირების რამდენიმე კომპიუტერულმა მოდელმა აჩვენა, რომ ზოგიერთი პლანეტური მასის ობიექტი გაიტყორცნება <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%97%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%AA%E1%83%94" title="ვარსკვლავთშორისი სივრცე">ვარსკვლავთშორის სივრცეში</a>.<a href="#cite_note-94">[94]</a> ზოგი მეცნიერი თვლის, რომ ასეთი ობიექტები, რომლებიც ღრმა კოსმოსშია ნაპოვნი, პლანეტებად უნდა იქნეს კლასიფიცირებული, ხოლო სხვები ფიქრობენ, რომ მათ დაბალი მასის ყავისფერი ჯუჯები უნდა ვუწოდოთ.<a href="#cite_note-Luhman-95">[95]</a><a href="#cite_note-Clavin-96">[96]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="სუბ-ყავისფერი_ჯუჯები">სუბ-ყავისფერი ჯუჯები</h3></div> <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავი</a> გაზის ღრუბლების გრავიტაციული კოლაფსით <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98#წარმოქმნა" title="ვარსკვლავი">წარმოიქმნება</a>, თუმცა, უფრო პატარა სხეულებიც შეიძლება წარმოიქმნას ღრუბლის კოლაფსით. პლანეტური მასის ობიექტები, რომლებიც ასე წარმოიქმნება, ზოგჯერ სუბ-ყავისფერ ჯუჯად იწოდება. სუბ-ყავისფერი ჯუჯა შეიძლება იყოს თავისუფლად მოტივტივე, როგორიცაა <a href="/w/index.php?title=Cha_110913-773444&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cha 110913-773444 (ჯერ არაა დაწერილი)">Cha 110913-773444</a>. 2006 წელს ასტრონომები ცოტა ხნით დარწმუნდნენ იმაში, რომ მათ აღმოაჩინეს ასეთი ობიექტების ორმაგი სისტემა, სახელად <a href="/w/index.php?title=Oph_162225-240515&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oph 162225-240515 (ჯერ არაა დაწერილი)">Oph 162225-240515</a>, რომელიც აღმომჩენებმა „პლანემოებად“ აღწერეს. თუმცა, ამ ობიექტების ბოლო დროინდელმა ანალიზმა აჩვენა, რომ თითოეულის მასა 13 <a href="/w/index.php?title=%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="იუპიტერის მასა (ჯერ არაა დაწერილი)">იუპიტერის მასაზე</a> დიდია, ეს კი იმას ნიშნავს, რომ ისინი დაწყვილებული <a href="/wiki/%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%AF%E1%83%A3%E1%83%AF%E1%83%90" title="ყავისფერი ჯუჯა">ყავისფერი ჯუჯებია</a>.<a href="#cite_note-97">[97]</a><a href="#cite_note-98">[98]</a><a href="#cite_note-99">[99]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ყოფილი_ვარსკვლავები">ყოფილი ვარსკვლავები</h3></div> ორმაგ ვარსკვლავურ სისტემაში ერთი <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავი</a> მასას კარგავს თავისი უფრო მძიმე კომპანიონის გამო. ეს შემცირებადი <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავი</a> შემდეგ პლანეტური მასის ობიექტი ხდება. ამის მაგალითი არის იუპიტერის მასის ობიექტი, რომელიც <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ნეიტრონული ვარსკვლავი">პულსარ</a> <a href="/w/index.php?title=PSR_J1719-1438&action=edit&redlink=1" class="new" title="PSR J1719-1438 (ჯერ არაა დაწერილი)">PSR J1719-1438</a>-ის გარშემო ბრუნავს.<a href="#cite_note-100">[100]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="თანამგზავრული_და_სარტყლის_პლანეტები"><span id=".E1.83.97.E1.83.90.E1.83.9C.E1.83.90.E1.83.9B.E1.83.92.E1.83.96.E1.83.90.E1.83.95.E1.83.A0.E1.83.A3.E1.83.9A.E1.83.98_.E1.83.93.E1.83.90_.E1.83.A1.E1.83.90.E1.83.A0.E1.83.A2.E1.83.A7.E1.83.9A.E1.83.98.E1.83.A1_.E1.83.9E.E1.83.9A.E1.83.90.E1.83.9C.E1.83.94.E1.83.A2.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.98">თანამგზავრული და სარტყლის პლანეტები</h3></div> ზოგიერთი დიდი თანამგზავრი <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკურის</a> ზომისა ან უფრო დიდია, მაგალითად <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერის</a> <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" class="mw-redirect" title="გალილეისეული მთვარეები">გალილეისეული მთვარეები</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98_(%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%98)" title="ტიტანი (თანამგზავრი)">ტიტანი</a>. ალან სტერნმა წამოაყენა ვარაუდი, რომ ადგილმდებარეობა არ უნდა წყვეტდეს და მხოლოდ გეოფიზიკური მახასიათებლები უნდა იქნეს გათვალისწინებული პლანეტის განმარტებაში. მისი თქმით, ასეთ ობიექტებს თანამგზავრული პლანეტა ან პლანეტის ზომის თანამგზავრი უნდა ერქვას. ამგვარად, სტერნის თანახმად, <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98" title="ასტეროიდთა სარტყელი">ასტეროიდულ სარტყელსა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98" title="კოიპერის სარტყელი">კოიპერის სარტყელში</a> მდებარე <a href="/wiki/%E1%83%AF%E1%83%A3%E1%83%AF%E1%83%90_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" title="ჯუჯა პლანეტა">ჯუჯა პლანეტები</a> პლანეტებად უნდა იყოს მიჩნეული.<a href="#cite_note-satelliteplanet-101">[101]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ჩაჭერილი_პლანეტები">ჩაჭერილი პლანეტები</h3></div> ვარსკვლავთგროვებში არსებულ თავისუფლად მოტივტივე პლანეტებს <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავების</a> მიმართ იგივე სიჩქარეები აქვს და მისი ხელახლა ჩაჭერა ორბიტაზე შესაძლებელია. ასეთი ობიექტები ჩვეულებრივ ჩაჭერილნი არიან ფართო (100-105 <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98" title="ასტრონომიული ერთეული">ასტრონომიული ერთეული</a>) ორბიტებში. ჩაჭერის ეფექტურობა მცირდება გროვის ზომის ზრდასთან ერთად. ის პლანეტური მასისგან თითქმის დამოუკიდებელია. ერთი და რამდენიმე პლანეტა შეიძლება იქნეს ჩაჭერილი უწესრიგო ორბიტებში — არაკომპლანური (ერთ სიბრტყეში არმდებარე) ერთმანეთის ან დედავარსკვლავის ბრუნვის მიმართ.<a href="#cite_note-102">[102]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="მახასიათებლები">მახასიათებლები</h2></div> მიუხედავად იმისა, რომ თითოეულ პლანეტას უნიკალური ფიზიკური მახასიათებლები აქვს, მათ შორის მრავალი საერთო თვისება არსებობს. ასეთი მახასიათებლები, როგორიცაა რგოლები, ჯერ მხოლოდ მზის სისტემაში არსებულ პლანეტებშია აღმოჩენილი. რაც შეეხება სხვა მახასიათებლებს, მრავალ ეგზოპლანეტაშია აღმოჩენილი. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="დინამიკური_მახასიათებლები"><span id=".E1.83.93.E1.83.98.E1.83.9C.E1.83.90.E1.83.9B.E1.83.98.E1.83.99.E1.83.A3.E1.83.A0.E1.83.98_.E1.83.9B.E1.83.90.E1.83.AE.E1.83.90.E1.83.A1.E1.83.98.E1.83.90.E1.83.97.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.9A.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.98">დინამიკური მახასიათებლები</h3></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ორბიტა">ორბიტა</h4></div> <div class="metadata" id="spoiler" style="background-color:#f9f9f9; border-top:0; border-bottom:1px dotted #8BCBFF; padding: 2px 0px 2px 0px;padding-top:5px;padding-bottom:5px;padding-left:1%;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4510097">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">იხილეთ აგრეთვე: <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="კეპლერის კანონები">კეპლერის კანონები</a></div></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98-%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/ka/thumb/9/99/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98-%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98.jpg/300px-%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98-%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98.jpg" decoding="async" width="300" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/ka/9/99/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98-%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98.jpg 1.5x" data-file-width="400" data-file-height="198" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98" title="ნეპტუნი">პლანეტა ნეპტუნის</a> ორბიტა <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="პლუტონი">პლუტონის</a> ორბიტასთან შედარებით. შენიშნეთ პლუტონის ორბიტის წაგრძელება ნეპტუნის <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%98" title="ექსცენტრისიტეტი">ორბიტალურ ექსცენტრისიტეტთან</a> შედარებით, ასევე მისი დიდი <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%97%E1%83%AE%E1%83%94" title="კუთხე">კუთხე</a> ეკლიპტიკის <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" class="mw-redirect" title="დახრილობა">დახრილობასთან</a>.</figcaption></figure> დღევანდელი განმარტებების თანახმად, ყველა პლანეტა უნდა ბრუნავდეს <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავის</a> გარშემო; აქედან გამომდინარე, „თაღლითი პლანეტები“ არაა განხილული. <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემაში</a> ყველა პლანეტა <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზის</a> ირგვლივ მზის მიმართულებით ბრუნავს (მზის ჩრდილოეთ პოლუსიდან თუ დავაკვირდებით, საათის ისრის საწინააღმდეგოდ). ერთი ეგზოპლანეტა, სახელად <a href="/wiki/WASP-17b" title="WASP-17b">WASP-17b</a>, თავისი დედავარსკვლავის ბრუნვის საწინააღმდეგოდ ბრუნავს.<a href="#cite_note-103">[103]</a> დედავარსკვლავის გარშემო პლანეტის ერთ სრულ ბრუნს <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%98" class="mw-redirect" title="სიდერული პერიოდი">სიდერული პერიოდი</a> ან <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" class="mw-redirect" title="წელიწადი">წელიწადი</a> ეწოდება.<a href="#cite_note-young-104">[104]</a> პლანეტის სიდერული პერიოდი დამოკიდებულია დედავარსკვლავიდან დაშორებაზე: რაც უფრო შორსაა იგი <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავიდან</a>, არა მხოლოდ უფრო გრძელია მისი ორბიტა, არამედ მისი <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A9%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94" title="სიჩქარე">სიჩქარეც</a> უფრო ნაკლებია, რადგან ის ვარსკვლავის <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="გრავიტაცია">გრავიტაციის</a> გავლენაში ნაკლებად ექცევა. იმის გამო, რომ არც ერთი პლანეტის ორბიტა იდეალურად მრგვალი არ არის, თითოეული მათგანის მანძილი წელიწადის განმავლობაში იცვლება. პლანეტის უახლოეს წერტილს დედავარსკვლავთან „პერიასტრონი“ ეწოდება, ხოლო უშორეს წერტილს — „აპასტრონი“. <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემაში</a> კი ამ წერტილებს <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%B0%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98" class="mw-redirect" title="პერიჰელიუმი">პერიჰელიუმი</a> და <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98" class="mw-redirect" title="აფელიუმი">აფელიუმი</a> ეწოდება, შესაბამისად. როცა პლანეტა პერიასტრონს უახლოვდება, მისი სიჩქარე იზრდება, რადგან ის გრავიტაციულ ენერგიას <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="კინეტიკური ენერგია">კინეტიკურში</a> ცვლის ისე, როგორც ვარდნადი სხეული დედამიწაზე ჩქარდება, როცა მას გარკვეული სიმაღლიდან ვაგდებთ; ხოლო როცა პლანეტა აპასტრონს აღწევს, მისი სიჩქარე მცირდება ისე, როგორც დედამიწაზე ზემოთ აგდებული სხეული ნელდება, როცა ის აღწევს თავისი ტრაექტორიის მწვერვალს.<a href="#cite_note-105">[105]</a> თითოეული პლანეტის ორბიტა რამდენიმე ელემენტის მიხედვითაა აღწერილი: <ul><li><a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%98" title="ექსცენტრისიტეტი">ექსცენტრისიტეტი</a> — აღწერს, თუ როგორაა პლანეტის ორბიტა წაგრძელებული. იმ პლანეტის ორბიტა, რომელსაც დაბალი ექსცენტრისიტეტი აქვს, უფრო წრიული ორბიტა აქვს, ხოლო მაღალ ექსცენტრისიტეტიანებს — ბევრად ელიფსური. მზის სისტემაში არსებულ პლანეტებს ძალიან დაბალი ექსცენტრისიტეტი აქვს და, აქედან გამომდინარე, თითქმის წრიული ორბიტები.<a href="#cite_note-young-104">[104]</a> კომეტებსა და კოიპერის სარტყლის ობიექტებს (ისევე, როგორც რამდენიმე ეგზოპლანეტას) ძალიან მაღალი ექსცენტრისიტეტი აქვს, ამიტომ მათი ორბიტები უკიდურესად ელიფსურია.<a href="#cite_note-106">[106]</a><a href="#cite_note-107">[107]</a></li></ul> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Semimajoraxis.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Semimajoraxis.svg/220px-Semimajoraxis.svg.png" decoding="async" width="220" height="139" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Semimajoraxis.svg/330px-Semimajoraxis.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Semimajoraxis.svg/440px-Semimajoraxis.svg.png 2x" data-file-width="138" data-file-height="87" /></a><figcaption>დიდი ნახევარღერძის ილუსტრაცია</figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A6%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%AB%E1%83%98" title="დიდი ნახევარღერძი">დიდი ნახევარღერძი</a> — მანძილი პლანეტიდან მისი ელიფსური ორბიტის დიამეტრის ნახევრამდე (იხ. სურათი). ეს მანძილი აპასტრონის მსგავსი არაა, რადგან არც ერთი პლანეტის დედავარსკვლავი არაა სისტემაში ზუსტად ცენტრში.<a href="#cite_note-young-104">[104]</a></li> <li><a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" class="mw-redirect" title="დახრილობა">დახრილობა</a> — პლანეტის დახრილობა გვეუბნება, რამდენად შორსაა (მაღლა ან დაბლა) მისი ორბიტა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%94&action=edit&redlink=1" class="new" title="ათვლის სიბრტყე (ჯერ არაა დაწერილი)">ათვლის სიბრტყიდან</a>. <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემაში</a> ათვლის სიბრტყე <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწის</a> ორბიტის სიბრტყეა, რომელსაც <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ეკლიპტიკა">ეკლიპტიკა</a> ეწოდება. ეგზოპლანეტებისთვის სიბრტყე, რომელსაც ცის სიბრტყე ეწოდება, დედამიწაზე მდგარი დამკვირვებლის ხედვის ხაზია.<a href="#cite_note-108">[108]</a> მზის სისტემის რვავე პლანეტა ეკლიპტიკასთან ძალიან ახლოს მდებარეობს, ხოლო <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" title="კომეტა">კომეტები</a> და <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98" title="კოიპერის სარტყელი">კოიპერის სარტყლის</a> ობიექტები, როგორიცაა <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="პლუტონი">პლუტონი</a> უკიდურესად დიდ კუთხეს ქმნიან ეკლიპტიკასთან.<a href="#cite_note-109">[109]</a> წერტილებს, რომლებსაც პლანეტა გადაკვეთს ათვლის სიბრტყიდან მაღლა ან დაბლა, აღმავალი და <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%AB%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ორბიტალური კვანძი (ჯერ არაა დაწერილი)">დაღმავალი კვანძები</a> ეწოდება.<a href="#cite_note-young-104">[104]</a> აღმავალი კვანძის გრძედი არის კუთხე ათვლის სიბრტყის 0 გრძედთან და პლანეტის აღმავალ კვანძს შორის. პერიაფსისის (<a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%B0%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98" class="mw-redirect" title="პერიჰელიუმი">პერიჰელიუმი</a> <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემაში</a>) არგუმენტი არის კუთხე პლანეტის აღმავალ კვანძსა და <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავთან</a> მის უახლოეს მდებარეობას შორის.<a href="#cite_note-young-104">[104]</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ღერძული_დახრა">ღერძული დახრა</h4></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:%E1%83%A6%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%AB%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%90.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/ka/thumb/b/bf/%E1%83%A6%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%AB%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%90.png/220px-%E1%83%A6%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%AB%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%90.png" decoding="async" width="220" height="171" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/ka/thumb/b/bf/%E1%83%A6%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%AB%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%90.png/330px-%E1%83%A6%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%AB%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%90.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/ka/thumb/b/bf/%E1%83%A6%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%AB%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%90.png/440px-%E1%83%A6%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%AB%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%90.png 2x" data-file-width="760" data-file-height="590" /></a><figcaption>დედამიწის ღერძული დახრა დაახლოებით 23°-ია.</figcaption></figure> პლანეტებს ღერძული დახრილობის ცვალებადი ხარისხი აქვს; პლანეტები თავიანთი დედავარსკვლავის ეკვატორის სიბრტყესთან გარკვეულ კუთხეს ადგენენ. ეს იწვევს თითოეული ნახევარსფეროს მიერ მიღებული <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%9A%E1%83%94" title="სინათლე">სინათლის</a> გარკვეული რაოდენობის ცვლილებას წელიწადის განმავლობაში; როცა ჩრდილოეთ ნახევარსფერო <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავისგან</a> მოფარებულშია, სამხრეთ ნახევარსფერო მნათობისკენაა მიბრუნებული, და პირიქით. აქედან გამომდინარე, თითოეულ პლანეტას აქვს სეზონები: კლიმატის ცვლილება <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" class="mw-redirect" title="წელიწადი">წელიწადის</a> განმავლობაში. პერიოდს, რომლის დროსაც თითოეული ნახევარსფერო უახლოეს ან უშორეს წერტილშია მისი <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავიდან</a>, <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="ნაბუინობა (ჯერ არაა დაწერილი)">ნაბუინობა</a> ეწოდება. თითოეულ პლანეტას აქვს ორბიტის ორი მიმართულება: როცა ერთ ნახევარსფეროს ზაფხულის ნაბუინობა აქვს (ამ დროს დღე უგრძესია) და როცა აქვს ზამთრის ნაბუინობა, როდესაც მისი დღე უმოკლესია. თითოეული ნახევარსფეროს მიერ მიღებული <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%91%E1%83%9D" title="სითბო">სითბოსა</a> და სინათლის ცვალებადი რაოდენობა ქმნის წლიურ ცვლილებებს ამინდში პლანეტის თითოეული ნახევრისთვის. <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერის</a> ღერძული დახრა ძალიან მცირეა, ამიტომ მისი სეზონური ცვლილებები მინიმალურია. ამის საპირისპიროდ, <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ურანი">ურანის</a> ღერძული <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" class="mw-redirect" title="დახრილობა">დახრა</a> იმდენად უკიდურესია, რომ ის ფაქტობრივად მხარზეა წამოწოლილი, რაც იმას ნიშნავს, რომ მისი ნახევარსფეროები ან მუდმივად <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზის</a> სინათლეშია ან მუდმივად სიბნელეში მისი ნაბუინოების დროს.<a href="#cite_note-Weather-110">[110]</a> ეგზოპლანეტების ღერძული დახრა გარკვევით არაა ცნობილი, თუმცა მიჩნეულია, რომ უმეტეს <a href="/w/index.php?title=%E1%83%AA%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ცხელი იუპიტერი (ჯერ არაა დაწერილი)">ცხელ იუპიტერს</a> უმნიშვნელო ან საერთოდ არ აქვს დახრა, რადგან ასეთი ტიპის პლანეტები ძალიან ახლოს მდებარეობს დედავარსკვლავთან.<a href="#cite_note-111">[111]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ბრუნვა">ბრუნვა</h4></div> პლანეტა საკუთარი უხილავი ღერძის გარშემო ცენტრით ბრუნავს. პლანეტის ბრუნვის პერიოდს ვარსკვლავური დღე ეწოდება. <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემაში</a> არსებული პლანეტების უმეტესობა <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზის</a> მიმართულებით ბრუნავს, რომელიც, თავის მხრივ, საათის ისრის საწინააღმდეგოდ ბრუნავს, თუ მზის ჩრდილოეთ პოლუსის ზემოდან დავაკვირდებით. გამონაკლისებია <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვენერა">ვენერა</a><a href="#cite_note-112">[112]</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ურანი">ურანი</a>,<a href="#cite_note-113">[113]</a> რომლებიც საათის ისრის მიმართულებით ბრუნავს. თუმცა, ურანის უკიდურესი ღერძული დახრა ნიშნავს, რომ არსებობს ცვალებადი საერთო შეთანხმებები, თუ რომელი პოლუსებია „ჩრდილოეთი“ და, აქედან გამომდიანრე, მისი ბრუნვა საათის ისრის საწინააღმდეგოა და საათის ისრის მიმართულებით.<a href="#cite_note-114">[114]</a> მიუხედავად იმისა, თუ რომელი შეთანხმებაა გამოყენებული, ურანს მაინც რეტროგრედული ბრუნვა აქვს თავის ორბიტასთან მიმართებით. პლანეტის მოძრაობა ფორმირებისას რამდენიმე ფაქტორითაა გამოწვეული. ჯამური კუთხური მომენტი შეიძლება გამოწვეულ იქნეს აკრეცირებული ობიექტების ცალკეული კუთხური მომენტის დახმარებით. <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AF%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="იუპიტერის ჯგუფის პლანეტები">გაზური გიგანტების</a> მიერ წარმოქმნილმა აკრეციამ ასევე შეიძლება კუთხურ მომენტს შეუწყოს ხელი. საბოლოოდ, პლანეტის წარმოქმნის უკანასკნელ საფეხურზე პროტოპლანეტური აკრეციის სტოქასტურმა პროცესებმა შესაძლოა შემთხვევით შეცვალოს პლანეტის ბრუნვის ღერძი.<a href="#cite_note-araa31-115">[115]</a> პლანეტების დღეების ხანგრძლივობაში უზარმაზარი ცვალებადობაა: <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვენერა">ვენერას</a> 243 დღე სჭირდება საკუთარი ღერძის გარშემო ერთი სრული ბრუნისთვის, ხოლო <a href="/w/index.php?title=%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%A3%E1%83%A0_%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="გაზურ გიგანტი (ჯერ არაა დაწერილი)">გაზურ გიგანტებს</a> - რამდენიმე საათი.<a href="#cite_note-116">[116]</a> ეგზოპლანეტების ბრუნვის პერიოდები ცნობილი არაა, თუმცა, დედავარსკვლავთან მათი ახლოს მდებარეობა ნიშნავს, რომ <a href="/w/index.php?title=%E1%83%AA%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ცხელი იუპიტერი (ჯერ არაა დაწერილი)">ცხელი იუპიტერები</a> <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="გრავიტაცია">გრავიტაციულად</a> ჩაჭერილია (მათი ორბიტები მათ ბრუნვის პერიოდთან სინქრონულია). ეს კი ნიშნავს, რომ მათი <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%9C-%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="სპინ-ორბიტალური რეზონანსი (ჯერ არაა დაწერილი)">სპინ-ორბიტალური რეზონანსი</a> 1:1-ია, ანუ ისინი ერთი მხრითაა შებრუნებული, როგორც მთვარე დედამიწასთან.<a href="#cite_note-117">[117]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ორბიტალური_გაწმენდა">ორბიტალური გაწმენდა</h4></div> პლანეტის დინამიკური მახასიათებლის განმარტება არის ის, რომ მას გასუფთავებული აქვს თავისი სამეზობლო. პლანეტამ, რომელმაც საკუთარი სამეზობლო გაასუფთავა, მოაგროვა საკმარისი <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" title="მასა">მასა</a> იმისათვის, რომ შემოიერთოს ან მოიშოროს ყველა <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98" title="პლანეტოშენადედი">პლანეტოშენადედი</a> თავის ორბიტაზე. შედეგად, ის თავისი <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">დედავარსკვლავის</a> გარშემო იზოლირებულ რეგიონში ბრუნავს, მსგავსი ზომის ობიექტების გროვასთან საზიარო ორბიტაზე ბრუნვის ნაცვლად. ეს მახასიათებელი განაწესში მიიღეს 2006 წლის აგვისტოში, როგორც <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირი">საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირის</a> პლანეტის ოფიციალური განმარტება. ეს კრიტერიუმი ართმევს ისეთ ობიექტებს პლანეტების სტატუსს, როგორებიცაა <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="პლუტონი">პლუტონი</a>, <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98" title="ერისი">ერისი</a> და <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ცერერა">ცერერა</a>, და მათ ხდის <a href="/wiki/%E1%83%AF%E1%83%A3%E1%83%AF%E1%83%90_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" title="ჯუჯა პლანეტა">ჯუჯა პლანეტებად</a>.<a href="#cite_note-IAU-2">[2]</a> მიუხედავად იმისა, რომ ეს კრიტერიუმი მხოლოდ <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემაში</a> გამოიყენება, რამდენიმე აღმოჩენილ ახალგაზრდა ექსტრასოლარული სისტემაში მტკიცებულება მეტყველებს იმაზე, რომ ორბიტალური გაწმენდა ხდება მათ ცირკუმსტელარულ დისკოებში.<a href="#cite_note-118">[118]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ფიზიკური_მახასიათებლები"><span id=".E1.83.A4.E1.83.98.E1.83.96.E1.83.98.E1.83.99.E1.83.A3.E1.83.A0.E1.83.98_.E1.83.9B.E1.83.90.E1.83.AE.E1.83.90.E1.83.A1.E1.83.98.E1.83.90.E1.83.97.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.9A.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.98">ფიზიკური მახასიათებლები</h3></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="მასა">მასა</h4></div> პლანეტის განსმაზღვრელი ფიზიკური მახასიათებელი ისაა, რომ ის საკმარისად მასიური უნდა იყოს, საკუთარი გრავიტაციით იბატონოს ელექტრომაგნიტურ ძალებზე, რომელიც მის ფიზიკურ სტრუქტურას კრავს და ხელს უწყობს ჰიდროსტატიკური წონასწორობის მდგომარეობას. ეს, ფაქტობრივად, ნიშნავს, რომ ყველა პლანეტა <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D_(%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90)" class="mw-redirect" title="სფერო (მათემატიკა)">სფერული</a> ან <a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="სფეროიდი (ჯერ არაა დაწერილი)">სფეროიდულია</a>. გარკვეულ <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" title="მასა">მასამდე</a> ობიექტი უსწორ-მასწოროა, მაგრამ ამ ზღვარს იქით, რომლის ცვალებადობა ობიექტის ქიმიურ შედგენილობაზეა დამოკიდებული, <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="გრავიტაცია">გრავიტაცია</a> იწყებს ობიექტის მიზიდვას მისივე მასის ცენტრისაკენ მანამდე, სანამ ობიექტი არ კოლაფსირდება სფეროდ.<a href="#cite_note-119">[119]</a> მასა ერთ-ერთი ძირითადი ატრიბუტია, რომლის საშუალებითაც პლანეტა <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავისგან</a> განირჩევა. პლანეტების მასის ზედა ზღვარი არის, უხეშად რომ ვთქვათ, 13 <a href="/w/index.php?title=%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="იუპიტერის მასა (ჯერ არაა დაწერილი)">იუპიტერის მასა</a>, რომლის ზემოთაც ის აღწევს მდგომარეობას, რომელიც საჭიროა <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98#თერმობირთვული_სინთეზის_გზები" title="ვარსკვლავი">თერმობირთვული სინთეზის</a> დასაწყებად. <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზის</a> გარდა ამ მასის ან მეტის მქონე ობიექტი არ არსებობს, თუმცა, არსებობს ამ ზომის ეგზოპლანეტები. 13 იუპიტერის მასის ზღვარი უნივერსალურად არ არის შეთანხმებული და „ეგზოპლანეტების ენციკლოპედია“ მოიცავს 20 იუპიტერის მასის მქონე ობიექტებს,<a href="#cite_note-120">[120]</a> ხოლო „ეგზოპლანეტის მონაცემთა მკვლევარი“ — 24 იუპიტერის მასამდე ობიექტებს.<a href="#cite_note-121">[121]</a> ყველაზე პატარა პლანეტა (აღმოჩენილთა შორის) არის <a href="/w/index.php?title=PSR_B1257%2B12A&action=edit&redlink=1" class="new" title="PSR B1257+12A (ჯერ არაა დაწერილი)">PSR B1257+12A</a>, რომელიც ერთ-ერთი პირველი აღმოჩენილი ეგზოპლანეტაა. ის 1992 წელს <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ნეიტრონული ვარსკვლავი">პულსარის</a> გარშემო აღმოაჩინეს. მისი მასა <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკურის</a> მასის თითქმის ნახევარია.<a href="#cite_note-Encyclopaedia-4">[4]</a> ყველაზე პატარა პლანეტა, რომელიც <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98#მთავარი_მიმდევრობა" title="ვარსკვლავი">მთავარი მიმდევრობის ვარსკვლავის</a> (<a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზის</a> გარდა) ბრუნავს, არის <a href="/w/index.php?title=%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A0-37%E1%83%91&action=edit&redlink=1" class="new" title="კეპლერ-37ბ (ჯერ არაა დაწერილი)">კეპლერ-37ბ</a>, რომლის <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" title="მასა">მასა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%98" title="რადიუსი">რადიუსი</a> <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94" title="მთვარე">მთვარისას</a> ოდნავ აღემატება. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="შინაგანი_განსხვავება">შინაგანი განსხვავება</h4></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Jupiter_interior.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Jupiter_interior.png/170px-Jupiter_interior.png" decoding="async" width="170" height="157" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Jupiter_interior.png/255px-Jupiter_interior.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Jupiter_interior.png/340px-Jupiter_interior.png 2x" data-file-width="551" data-file-height="510" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერის</a> შინაგანი სტრუქტურის ილუსტრაცია, სადაც კლდოვანი ბირთვი გადახურულია მეტალური წყალბადის ღრმა ფენით.</figcaption></figure> ყველა პლანეტამ თავისი სიცოცხლე მთლიანად თხევად მდგომარეობაში დაიწყო. ადრეული ფორმირებისას უფრო <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%94" title="სიმკვრივე">მკვრივი</a>, მძიმე მატერია ცენტრისკენ ჩაიძირა და უფრო მსუბუქი მატერია ზედაპირთან ახლოს დარჩა. აქედან გამომდინარე, თითოეულ პლანეტას განსხვავებული შინაგანი სტრუქტურა აქვს, რომელიც მოიცავს <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%90" class="mw-disambig" title="მანტია">მანტიით</a> გარშემორტყმულ პლანეტურ ბირთვს, რომელიც იყო ან არის თხევადი. <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="mw-redirect" title="კლდოვანი პლანეტა">კლდოვანი პლანეტები</a> მყარი ქერქებითაა დაფარული,<a href="#cite_note-terrestrial-122">[122]</a> მაგრამ <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AF%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="იუპიტერის ჯგუფის პლანეტები">გაზურ გიგანტებში</a> მანტია ადვილად იხსნება ღრუბლის ზედა ფენებში. კლდოვანი პლანეტების ბირთვში შედის <a href="/wiki/%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90" title="რკინა">რკინა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98" title="ნიკელი">ნიკელი</a>, ხოლო მანტია სილიკატებითაა გაჯერებული. მიჩნეულია, რომ <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერსა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98" title="სატურნი">სატურნს</a> აქვს ქვისა და მეტალის ბირთვი, რომლებიც გარშემორტყმულია მეტალური <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="წყალბადი">წყალბადის</a> მანტიით.<a href="#cite_note-123">[123]</a> <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ურანი">ურანისა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98" title="ნეპტუნი">ნეპტუნის</a>, რომლებიც უფრო პატარებია, ქვის ბირთვი კი გარშემორტყმულია წყლის, <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%98" title="ამიაკი">ამიაკის</a>, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="მეთანი">მეთანისა</a> და სხვა ყინულებისაგან გაჯერებული მანტიით.<a href="#cite_note-124">[124]</a> ამ პლანეტების ბირთვებში სითხის მოქმედება წარმოქმნის გეოდინამოს, რომლის წყალობითაც <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98" title="მაგნიტური ველი">მაგნიტური ველი</a> წარმოიქმნება.<a href="#cite_note-terrestrial-122">[122]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ატმოსფერო">ატმოსფერო</h4></div> <div class="metadata" id="spoiler" style="background-color:#f9f9f9;margin-bottom:0.2%; border-top:0; border-bottom:1px dotted #8BCBFF; padding: 2px 0px 2px 0px;padding-top:5px;padding-bottom:5px;padding-left:1%;"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Searchtool-80%25.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Searchtool-80%25.png/15px-Searchtool-80%25.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Searchtool-80%25.png/23px-Searchtool-80%25.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Searchtool-80%25.png/30px-Searchtool-80%25.png 2x" data-file-width="60" data-file-height="60" /></a> მთავარი სტატია: <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D" title="ატმოსფერო">ატმოსფერო</a>.</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Top_of_Atmosphere.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Top_of_Atmosphere.jpg/220px-Top_of_Atmosphere.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Top_of_Atmosphere.jpg/330px-Top_of_Atmosphere.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Top_of_Atmosphere.jpg/440px-Top_of_Atmosphere.jpg 2x" data-file-width="3027" data-file-height="2010" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D" title="დედამიწის ატმოსფერო">დედამიწის ატმოსფერო</a></figcaption></figure> <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემაში</a> არსებულ ყველა პლანეტას, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკურის</a> გამოკლებით,<a href="#cite_note-125">[125]</a> შესამჩნევი ატმოსფერო აქვს, რადგან მათი დიდი <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90" title="მასა">მასა</a> ნიშნავს, რომ <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="გრავიტაცია">გრავიტაცია</a> იმდენად ძლიერია, რომ გაზებს ზედაპირთან ახლოს ინარჩუნებს. დიდი <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AF%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="იუპიტერის ჯგუფის პლანეტები">გაზური გიგანტები</a> იმდენად მასიურებია, რომ მსუბუქი გაზების, <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="წყალბადი">წყალბადისა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%B0%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98" title="ჰელიუმი">ჰელიუმის</a> დიდ რაოდენობას ინარჩუნებს, ხოლო უფრო პატარა პლანეტები თავიანთ გაზებს კოსმოსში კარგავს.<a href="#cite_note-126">[126]</a> <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D" title="დედამიწის ატმოსფერო">დედამიწის ატმოსფეროს</a> შედგენილობა სხვა პლანეტებისაგან განსხვავებულია, რადგან სიცოცხლის სხვადასხვა პროცესებმა, რომლებიც პლანეტაზე აორთქლდა, შემოიტანა თავისუფალი მოლეკულური <a href="/wiki/%E1%83%9F%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="ჟანგბადი">ჟანგბადი</a>.<a href="#cite_note-zeilik-127">[127]</a> პლანეტურ ატმოსფეროებზე გავლენას ახდენს ცვალებადი ინსოლაცია (<a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%94" title="მზე">მზის</a> სხივების ზემოქმედება) ან შინაგანი ენერგია, რომლებიც იწვევს დინამიკური ამინდის სისტემების ფორმირებას, როგორებიცაა <a href="/wiki/%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="ქარიშხალი">ქარიშხალი</a> (<a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწაზე</a>), პლანეტის სიგანე <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%A2%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="მტვრის შტორმი (ჯერ არაა დაწერილი)">მტვრის შტორმი</a> (<a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98" title="მარსი">მარსზე</a>), დედამიწის ზომის ანტიციკლონი <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერზე</a> (<a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98_%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%90" title="დიდი წითელი ლაქა">„დიდი წითელი ლაქა“</a>) და ხვრელებს ატმოსფეროში (<a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98" title="ნეპტუნი">ნეპტუნზე</a>).<a href="#cite_note-Weather-110">[110]</a> მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ ეგზოპლანეტა <a href="/w/index.php?title=HD_189733_b&action=edit&redlink=1" class="new" title="HD 189733 b (ჯერ არაა დაწერილი)">HD 189733 b</a>-ს აქვს ამინდის სისტემა, რომელიც „დიდი წითელი ლაქის“ მსგავსია, თუმცა ზომით ორჯერ აღემატება.<a href="#cite_note-knutson-128">[128]</a> რადგანაც „ცხელი იუპიტერებს“ თავიანთ დედავარსკვლავთან ძალიან ახლო მდებარეობა აქვს, ისინი თავიანთ ატმოსფეროებს სწრაფად კარგავენ <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98#გამოსხივება" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავური გამოსხივების</a> გამო, რომელიც <a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" title="კომეტა">კომეტის</a> კუდს ძალიან წააგავს.<a href="#cite_note-129">[129]</a><a href="#cite_note-130">[130]</a> შესაძლოა, ამ პლანეტებს აქვს უზარმაზარი განსხვავება <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90" title="ტემპერატურა">ტემპერატურებში</a> დღესა და ღამეს შორის, რომელიც წარმოქმნის ზებგერით ქარებს,<a href="#cite_note-131">[131]</a> თუმცა HD 189733 b-ს დღისა და ღამის მხარეს ძალიან მსგავსი ტემპერატურები აქვს, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ პლანეტის ატმოსფერო ეფექტურად ანაწილებს <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავის</a> ენერგიას პლანეტის გარშემო.<a href="#cite_note-knutson-128">[128]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="მაგნიტოსფერო">მაგნიტოსფერო</h4></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/ka/thumb/8/8f/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D.jpg/300px-%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D.jpg" decoding="async" width="300" height="230" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/ka/thumb/8/8f/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D.jpg/450px-%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/ka/thumb/8/8f/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D.jpg/600px-%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D.jpg 2x" data-file-width="710" data-file-height="545" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98" title="დედამიწის მაგნიტური ველი">დედამიწის მაგნიტოსფეროს</a> სქემა.</figcaption></figure> პლანეტის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მახასიათებელი არის <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98" title="მაგნიტური მომენტი">მაგნიტური მომენტი</a>, რომელიც წარმოქმნის <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D" title="მაგნიტოსფერო">მაგნიტოსფეროს</a>. <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98" title="მაგნიტური ველი">მაგნიტური ველის</a> არსებობა მიუთითებს იმაზე, რომ პლანეტა <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="გეოლოგია">გეოლოგიურად</a> კვლავ ცოცხალია. სხვანაირად რომ ვთქვათ, მაგნიტიზირებულ პლანეტას აქვს თავის შინაგან სტრუქტურაში აქვს ელექტრულად გამტარი მატერიის ნაკადი, რომელიც მაგნიტურ ველს წარმოქმნის. ეს ველი მნიშვნელოვნად ცვლის პლანეტისა და <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98" title="მზიური ქარი">მზიური ქარის</a> ურთიერთქმედებას. მაგნიტიზირებული პლანეტა მზიურ ქარში ქმნის ღრუს თავის გარშემო, რომელსაც მაგნიტოსფერო ეწოდება, რომელშიც შეუძლებელია მზიური ქარის შეჭრა. მაგნიტოსფერო პლანეტაზე ბევრად დიდი შეიძლება იყოს. ამის საპირისპიროდ, არამაგნიტიზირებულ პლანეტას მხოლოდ მცირე მაგნიტოსფერო აქვს, რომელიც გამოწვეულია <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D" title="იონოსფერო">იონოსფეროს</a> მზიურ ქართან ურთიერთქმედებით. მას არ შეუძლია პლანეტის ეფექტურად დაცვა.<a href="#cite_note-Kivelson2007-132">[132]</a> <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემის</a> 8 პლანეტიდან მხოლოდ <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვენერა">ვენერასა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98" title="მარსი">მარსს</a> არ აქვს ასეთი მაგნიტური ველი.<a href="#cite_note-Kivelson2007-132">[132]</a> გარდა ამისა, <a href="/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="იუპიტერი">იუპიტერის</a> მთვარე <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%94" class="mw-disambig" title="განიმედე">განიმედესაც</a> აქვს <a href="/wiki/%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D" title="ატმოსფერო">ატმოსფერო</a>. მაგნიტიზირებულ პლანეტებს შორის <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკურის</a> მაგნიტური ველი ყველაზე სუსტია და თითქმის არ შეუძლია მზიური ქარისგან პლანეტის დაცვა. განიმედეს მაგნიტური ველი რამდენიმეჯერ აღემატება, ხოლო იუპიტერისა კი <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემაში</a> ყველაზე ძლიერია (იმდენად ძლიერი, რომ სერიოზული რისკი არსებობს მის მთვარეებზე ადამიანებით დაკომპლექტებული მომავალი მისიისას). სხვა გიგანტი პლანეტების მაგნიტური ველი სიძლიერით თითქმის დედამიწის ტოლია, მაგრამ მათი მაგნიტური მომენტი შესამჩნევად დიდია. <a href="/wiki/%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ურანი">ურანისა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98" title="ნეპტუნი">ნეპტუნის</a> მაგნიტური ველები ძალზე დახრილია მათი ბრუნვის ღერძებთან მიმართ და პლანეტების ცენტრებიდან გადაადგილებულია.<a href="#cite_note-Kivelson2007-132">[132]</a> 2004 წელს ასტრონომთა ჯგუფმა ჰავაიდან აღმოაჩინა <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" title="ეგზოპლანეტა">ეგზოპლანეტა</a> <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავ</a> <a href="/w/index.php?title=HD_179949&action=edit&redlink=1" class="new" title="HD 179949 (ჯერ არაა დაწერილი)">HD 179949</a>-ის გარშემო, რომელიც ისე ჩანდა, რომ ქმნიდა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="მზის ლაქა (ჯერ არაა დაწერილი)">მზის ლაქას</a> თავისი დედავარსკვლავის ზედაპირზე. გუნდმა წამოაყენა ჰიპოთეზა, რომ პლანეტის მაგნიტოსფერო გადასცემდა <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="ენერგია">ენერგიას</a> <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="ვარსკვლავი">ვარსკვლავის</a> ზედაპირზე, შედეგად იზრდებოდა მისი ისედაც მაღალი, 7760 <a href="/wiki/%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90" class="mw-redirect" title="ცელსიუსის სკალა">°C-იანი</a> <a href="/wiki/%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90" title="ტემპერატურა">ტემპერატურა</a> 400 °C-ით.<a href="#cite_note-133">[133]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="მეორეული_მახასიათებლები"><span id=".E1.83.9B.E1.83.94.E1.83.9D.E1.83.A0.E1.83.94.E1.83.A3.E1.83.9A.E1.83.98_.E1.83.9B.E1.83.90.E1.83.AE.E1.83.90.E1.83.A1.E1.83.98.E1.83.90.E1.83.97.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.9A.E1.83.94.E1.83.91.E1.83.98">მეორეული მახასიათებლები</h3></div> <div class="metadata" id="spoiler" style="background-color:#f9f9f9;margin-bottom:0.2%; border-top:0; border-bottom:1px dotted #8BCBFF; padding: 2px 0px 2px 0px;padding-top:5px;padding-bottom:5px;padding-left:1%;"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Searchtool-80%25.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Searchtool-80%25.png/15px-Searchtool-80%25.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Searchtool-80%25.png/23px-Searchtool-80%25.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Searchtool-80%25.png/30px-Searchtool-80%25.png 2x" data-file-width="60" data-file-height="60" /></a> მთავარი სტატია: <a href="/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" class="mw-redirect" title="ბუნებრივი თანამგზავრები">ბუნებრივი თანამგზავრები</a>.</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98:Voyager_2_-_Saturn_Rings_-_3085_7800_2.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Voyager_2_-_Saturn_Rings_-_3085_7800_2.png/170px-Voyager_2_-_Saturn_Rings_-_3085_7800_2.png" decoding="async" width="170" height="176" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Voyager_2_-_Saturn_Rings_-_3085_7800_2.png/255px-Voyager_2_-_Saturn_Rings_-_3085_7800_2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Voyager_2_-_Saturn_Rings_-_3085_7800_2.png/340px-Voyager_2_-_Saturn_Rings_-_3085_7800_2.png 2x" data-file-width="707" data-file-height="730" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="სატურნის რგოლები (ჯერ არაა დაწერილი)">სატურნის რგოლები</a></figcaption></figure> <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა">მზის სისტემაში</a> არსებულ რამდენიმე პლანეტას ან <a href="/wiki/%E1%83%AF%E1%83%A3%E1%83%AF%E1%83%90_%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" title="ჯუჯა პლანეტა">ჯუჯა პლანეტას</a> (მაგალითად, <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="პლუტონი">პლუტონსა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%98" title="ნეპტუნი">ნეპტუნს</a>) ისეთი ორბიტალური პერიოდები აქვს, რომლებიც ერთმანეთთან ან უფრო პატარა სხეულებთან (ეს ასევე გავრცელებულია თანამგზავრულ სისტემებში) რეზონანსშია. <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="მერკური">მერკურისა</a> და <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვენერა">ვენერას</a> გარდა ყველა პლანეტას ჰყავს ბუნებრივი თანამგზავრი, რომელსაც ხშირად „მთვარესაც“ უწოდებენ. <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწას</a> <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94" title="მთვარე">ერთი</a> ჰყავს, <a href="/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98" title="მარსი">მარსს</a> - ორი, ხოლო გაზურ გიგანტებს რთულ პლანეტური ტიპის სისტემებში მრავლად ჰყავს. გაზური გიგანტების უამრავ მთვარეს კლდოვანი პლანეტებისა და ჯუჯა პლანეტების დამახასიათებელი თვისებები აქვს, ხოლო ზოგიერთზე კი მეცნიერები სიცოცხლის არსებობასაც ეჭვობენ (განსაკუთრებით <a href="/wiki/%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%90_(%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%92%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%98)" title="ევროპა (თანამგზავრი)">ევროპაზე</a>).<a href="#cite_note-Grasset2000-134">[134]</a><a href="#cite_note-Fortes2000-135">[135]</a><a href="#cite_note-136">[136]</a> ოთხი გაზური გიგანტის გარშემო ასევე ბრუნავს ცვალებადი ზომისა და კომპლექსურობის პლანეტური რგოლები. რგოლები ძირითადად შედგება მტვრისგან ან კორპუსკულარული მატერიისგან, თუმცა, შეიძლება შეგვხვდეს პაწაწინა „მთვარუკები“, რომელთა <a href="/wiki/%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="გრავიტაცია">გრავიტაცია</a> ფორმას აძლევს და ინარჩუნებს მათ სტრუქტურას. მიუხედავად იმისა, რომ <a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" class="mw-redirect" title="პლანეტური რგოლები">პლანეტური რგოლების</a> წარმომავლობა ზუსტად არაა ცნობილი, მიჩნეულია, რომ ისინი ბუნებრივი თანამგზავრების შედეგია, რომლებიც დედაპლანეტას შეეჯახა და გრავიტაციის ძალით გაიხლიჩა შუაზე.<a href="#cite_note-137">[137]</a><a href="#cite_note-138">[138]</a> ეგზოპლანეტების გარშემო არანაირი მეორეული მახასიათებელი არ აღმოჩენილა. თუმცა, სუბ-ყავისფერი ჯუჯის, <a href="/w/index.php?title=Cha_110913-773444&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cha 110913-773444 (ჯერ არაა დაწერილი)">Cha 110913-773444</a>-ის გარშემო, რომელიც აღწერილია „თაღლით პლანეტად“, ბრუნავს პატარა <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="პროტოპლანეტური დისკო (ჯერ არაა დაწერილი)">პროტოპლანეტური დისკო</a>.<a href="#cite_note-Luhman-95">[95]</a> მეცნიერებმა აღმაჩინეს, რომ სუბ-ყავისფერ ჯუჯა <a href="/w/index.php?title=OTS_44&action=edit&redlink=1" class="new" title="OTS 44 (ჯერ არაა დაწერილი)">OTS 44</a>-ს გარს აკრავს <a href="/w/index.php?title=%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="პროტოპლანეტური დისკო (ჯერ არაა დაწერილი)">პროტოპლანეტური დისკო</a>, რომელიც <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწაზე</a> 10-ჯერ მასიურია.<a href="#cite_note-joergens2013_AA558-139">[139]</a> <div style="clear: both"></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="რესურსები_ინტერნეტში">რესურსები ინტერნეტში</h2></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iau.org/">საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირის ვებ-გვერდი</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://photojournal.jpl.nasa.gov/">ნასას ფოტოჟურნალი</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://planetquest.jpl.nasa.gov/">NASA Planet Quest – ეგზოპლანეტების კვლევა</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110225110149/http://planetquest.jpl.nasa.gov/">დაარქივებული</a> 2011-02-25 საიტზე <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.co-intelligence.org/newsletter/comparisons.html">ილუსტრაცია რომელიც პლანეტების ზომებს ადარებს ერთმანეთს, მზესა და სხვა ვარსკვლავებს</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.psrd.hawaii.edu/">პლანეტური მეცნიერების აღმოჩენები (შემეცნებითი საიტი ილუსტრირებული სტატიებით)</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="სქოლიო">სქოლიო</h2></div> <div style="height:250px; overflow:auto; padding:3px; border:1px solid #aaa;" class="scrollbox"> <div class="reflist columns references-column-width" style="font-size: 90%; -moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1">↑</a> This <a href="/w/index.php?title=Definition_of_planet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Definition of planet (ჯერ არაა დაწერილი)">definition</a> is drawn from two separate <a href="/w/index.php?title=International_Astronomical_Union&action=edit&redlink=1" class="new" title="International Astronomical Union (ჯერ არაა დაწერილი)">IAU</a> declarations; a formal definition agreed by the IAU in 2006, and an informal working definition established by the IAU in 2001/2003 for objects outside of the Solar System. The official <a href="/w/index.php?title=2006_definition_of_planet&action=edit&redlink=1" class="new" title="2006 definition of planet (ჯერ არაა დაწერილი)">2006 definition</a> applies only to the Solar System, whereas the 2003 definition applies to planets around other stars. The extrasolar planet issue was deemed too complex to resolve at the 2006 IAU conference. </li> <li id="cite_note-IAU-2">↑ <a href="#cite_ref-IAU_2-0">2.0</a> <a href="#cite_ref-IAU_2-1">2.1</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iau.org/news/pressreleases/detail/iau0603/">IAU 2006 General Assembly: Result of the IAU Resolution votes</a>. International Astronomical Union (2006). ციტირების თარიღი: 2009-12-30.</cite> </li> <li id="cite_note-WSGESP-3">↑ <a href="#cite_ref-WSGESP_3-0">3.0</a> <a href="#cite_ref-WSGESP_3-1">3.1</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dtm.ciw.edu/boss/definition.html">Working Group on Extrasolar Planets (WGESP) of the International Astronomical Union</a>. IAU (2001). ციტირების თარიღი: 2008-08-23.</cite> </li> <li id="cite_note-Encyclopaedia-4">↑ <a href="#cite_ref-Encyclopaedia_4-0">4.0</a> <a href="#cite_ref-Encyclopaedia_4-1">4.1</a> <a href="#cite_ref-Encyclopaedia_4-2">4.2</a> <cite class="web" style="font-style:normal">Schneider, Jean. (16 January 2013) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://exoplanet.eu/catalog.php">Interactive Extra-solar Planets Catalog</a>. <a href="/w/index.php?title=The_Extrasolar_Planets_Encyclopaedia&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Extrasolar Planets Encyclopaedia (ჯერ არაა დაწერილი)">The Extrasolar Planets Encyclopaedia</a>. ციტირების თარიღი: 2013-01-15.</cite> </li> <li id="cite_note-Kepler20e-20111220-5">↑ <a href="#cite_ref-Kepler20e-20111220_5-0">5.0</a> <a href="#cite_ref-Kepler20e-20111220_5-1">5.1</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a href="/wiki/NASA" title="NASA">NASA Staff</a>. (20 December 2011) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170331081504/https://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/kepler20e/">Kepler: A Search For Habitable Planets – Kepler-20e</a>. <a href="/wiki/NASA" title="NASA">NASA</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="https://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/kepler20e/">ორიგინალიდან</a> — 2017-03-31. ციტირების თარიღი: 2011-12-23.</cite> </li> <li id="cite_note-Kepler20f-20111220-6">↑ <a href="#cite_ref-Kepler20f-20111220_6-0">6.0</a> <a href="#cite_ref-Kepler20f-20111220_6-1">6.1</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a href="/wiki/NASA" title="NASA">NASA Staff</a>. (20 December 2011) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120614161345/http://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/kepler20f/">Kepler: A Search For Habitable Planets – Kepler-20f</a>. <a href="/wiki/NASA" title="NASA">NASA</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="https://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/kepler20f/">ორიგინალიდან</a> — 2012-06-14. ციტირების თარიღი: 2011-12-23.</cite> </li> <li id="cite_note-NASA-20111220-7">↑ <a href="#cite_ref-NASA-20111220_7-0">7.0</a> <a href="#cite_ref-NASA-20111220_7-1">7.1</a> <cite class="web" style="font-style:normal">Johnson, Michele. (20 December 2011) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200516230313/https://www.nasa.gov/mission_pages/kepler/news/kepler-20-system.html">NASA Discovers First Earth-size Planets Beyond Our Solar System</a>. <a href="/wiki/NASA" title="NASA">NASA</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nasa.gov/mission_pages/kepler/news/kepler-20-system.html">ორიგინალიდან</a> — 2020-05-16. ციტირების თარიღი: 2011-12-20.</cite> </li> <li id="cite_note-Nature-20111220-8">↑ <a href="#cite_ref-Nature-20111220_8-0">8.0</a> <a href="#cite_ref-Nature-20111220_8-1">8.1</a> <cite id="CITEREFHand2011" class="citation journal cs1">Hand, Eric (20 December 2011). „Kepler discovers first Earth-sized exoplanets“. <a href="/w/index.php?title=Nature_(journal)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nature (journal) (ჯერ არაა დაწერილი)">Nature</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature.2011.9688">10.1038/nature.2011.9688</a>. <a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0028-0836">0028-0836</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Kepler+discovers+first+Earth-sized+exoplanets&rft.date=2011-12-20&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature.2011.9688&rft.issn=0028-0836&rft.aulast=Hand&rft.aufirst=Eric&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4042187">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"„""“""'""'"}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style> </li> <li id="cite_note-NYT-20111220-9">↑ <a href="#cite_ref-NYT-20111220_9-0">9.0</a> <a href="#cite_ref-NYT-20111220_9-1">9.1</a> <cite id="CITEREFOverbye2011" class="citation news cs1">Overbye, Dennis (20 December 2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nytimes.com/2011/12/21/science/space/nasas-kepler-spacecraft-discovers-2-earth-size-planets.html">„Two Earth-Size Planets Are Discovered“</a>. New York Times. ციტირების თარიღი: 2011-12-21.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Two+Earth-Size+Planets+Are+Discovered&rft.date=2011-12-20&rft.aulast=Overbye&rft.aufirst=Dennis&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nytimes.com%2F2011%2F12%2F21%2Fscience%2Fspace%2Fnasas-kepler-spacecraft-discovers-2-earth-size-planets.html&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-nature.com-10">↑ <a href="#cite_ref-nature.com_10-0">10.0</a> <a href="#cite_ref-nature.com_10-1">10.1</a> <cite id="CITEREFCassanD._Kubas,_J.-P._Beaulieu,_M._Dominik,_K._Horne,_J._Greenhill,_J._Wambsganss,_J._Menzies,_A._Williams,_U._G._Jørgensen,_A._Udalski,_D._P._Bennett,_M._D._Albrow,_V._Batista,_S._Brillant,_J._A._R._Caldwell,_A._Cole,_Ch._Coutures,_K._H._Cook,_S._Dieters,_D._Dominis_Prester,_J._Donatowicz,_P._Fouqué,_K._Hill,_N._Kains2012" class="citation journal cs1">Cassan, Arnaud; D. Kubas, J.-P. Beaulieu, M. Dominik, K. Horne, J. Greenhill, J. Wambsganss, J. Menzies, A. Williams, U. G. Jørgensen, A. Udalski, D. P. Bennett, M. D. Albrow, V. Batista, S. Brillant, J. A. R. Caldwell, A. Cole, Ch. Coutures, K. H. Cook, S. Dieters, D. Dominis Prester, J. Donatowicz, P. Fouqué, K. Hill, N. Kains; et al. (12 January 2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nature.com/nature/journal/v481/n7380/full/nature10684.html">„One or more bound planets per Milky Way star from microlensing observations“</a>. Nature. 481 (7380): 167–169. <a href="/w/index.php?title=ArXiv&action=edit&redlink=1" class="new" title="ArXiv (ჯერ არაა დაწერილი)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/1202.0903">1202.0903</a>. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2012Natur.481..167C">2012Natur.481..167C</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature10684">10.1038/nature10684</a>. <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22237108">22237108</a>. ციტირების თარიღი: 11 January 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=One+or+more+bound+planets+per+Milky+Way+star+from+microlensing+observations&rft.volume=481&rft.issue=7380&rft.pages=167-169&rft.date=2012-01-12&rft_id=info%3Aarxiv%2F1202.0903&rft_id=info%3Apmid%2F22237108&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature10684&rft_id=info%3Abibcode%2F2012Natur.481..167C&rft.aulast=Cassan&rft.aufirst=Arnaud&rft.au=D.+Kubas%2C+J.-P.+Beaulieu%2C+M.+Dominik%2C+K.+Horne%2C+J.+Greenhill%2C+J.+Wambsganss%2C+J.+Menzies%2C+A.+Williams%2C+U.+G.+J%C3%B8rgensen%2C+A.+Udalski%2C+D.+P.+Bennett%2C+M.+D.+Albrow%2C+V.+Batista%2C+S.+Brillant%2C+J.+A.+R.+Caldwell%2C+A.+Cole%2C+Ch.+Coutures%2C+K.+H.+Cook%2C+S.+Dieters%2C+D.+Dominis+Prester%2C+J.+Donatowicz%2C+P.+Fouqu%C3%A9%2C+K.+Hill%2C+N.+Kains&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nature.com%2Fnature%2Fjournal%2Fv481%2Fn7380%2Ffull%2Fnature10684.html&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"> დამოწმება იყენებს მოძველებულ პარამეტრს <code class="cs1-code">|displayauthors=</code> (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="დახმარება:CS1-ის შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">დახმარება</a>); et al.-ის დაწვრილებითი გამოყენება <code class="cs1-code">|author2=</code>-ში (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="დახმარება:CS1-ის შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">დახმარება</a>); არასწორი <code class="cs1-code">|display-authors=29</code> (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="დახმარება:CS1-ის შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">დახმარება</a>)CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია (<a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AD%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90:_%E1%83%9B%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98:_%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90" title="კატეგორია:CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია">link</a>)<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-11"><a href="#cite_ref-11">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0058%3Aentry%3Dplanh%2Fths">πλανήτης</a>, H. G. Liddell and R. Scott, A Greek–English Lexicon, ninth edition, (Oxford: Clarendon Press, 1940). </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.merriam-webster.com/dictionary/planet">Definition of planet</a>. Merriam-Webster OnLine. ციტირების თარიღი: 2007-07-23.</cite> </li> <li id="cite_note-oed-13">↑ <a href="#cite_ref-oed_13-0">13.0</a> <a href="#cite_ref-oed_13-1">13.1</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://dictionary.oed.com/cgi/entry/50180718?query_type=word&queryword=planet">planet, n</a>. Oxford English Dictionary (2007). ციტირების თარიღი: 2008-02-07.</cite> Note: select the Etymology tab </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14">↑</a> <cite id="CITEREFNeugebauer1945" class="citation journal cs1">Neugebauer, Otto E. (1945). „The History of Ancient Astronomy Problems and Methods“. Journal of Near Eastern Studies. 4 (1): 1–38. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F370729">10.1086/370729</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Near+Eastern+Studies&rft.atitle=The+History+of+Ancient+Astronomy+Problems+and+Methods&rft.volume=4&rft.issue=1&rft.pages=1-38&rft.date=1945&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F370729&rft.aulast=Neugebauer&rft.aufirst=Otto+E.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-15"><a href="#cite_ref-15">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Ronan, Colin. „Astronomy Before the Telescope“, Astronomy in China, Korea and Japan, Walker, გვ. 264–265.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Astronomy+in+China%2C+Korea+and+Japan&rft.atitle=Astronomy+Before+the+Telescope&rft.aulast=Ronan&rft.aufirst=Colin&rft.edition=Walker&rft.pages=264%E2%80%93265">  </li> <li id="cite_note-16"><a href="#cite_ref-16">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Kuhn, Thomas S. (1957). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/copernicanrevolu0008kuhn">The Copernican Revolution</a>. Harvard University Press, გვ. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/copernicanrevolu0008kuhn/page/5">5</a>–20. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/0-674-17103-9" title="სპეციალური:BookSources/0-674-17103-9">0-674-17103-9</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Copernican+Revolution&rft.aulast=Kuhn&rft.aufirst=Thomas+S.&rft.date=1957&rft.pub=Harvard+University+Press&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcopernicanrevolu0008kuhn%2Fpage%2F5+5%5D%E2%80%9320&rft.isbn=0-674-17103-9&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcopernicanrevolu0008kuhn">  </li> <li id="cite_note-practice-17">↑ <a href="#cite_ref-practice_17-0">17.0</a> <a href="#cite_ref-practice_17-1">17.1</a> <a href="#cite_ref-practice_17-2">17.2</a> <a href="#cite_ref-practice_17-3">17.3</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Evans, James (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/?id=nS51_7qbEWsC&pg=PA17">The History and Practice of Ancient Astronomy</a>. Oxford University Press, გვ. 296–7. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/978-0-19-509539-5" title="სპეციალური:BookSources/978-0-19-509539-5">978-0-19-509539-5</a>. ციტირების თარიღი: 2008-02-04.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+History+and+Practice+of+Ancient+Astronomy&rft.aulast=Evans&rft.aufirst=James&rft.date=1998&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.pages=296%E2%80%937&rft.isbn=978-0-19-509539-5&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2F%3Fid%3DnS51_7qbEWsC%26pg%3DPA17">  </li> <li id="cite_note-18"><a href="#cite_ref-18">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Francesca Rochberg (2000). „Astronomy and Calendars in Ancient Mesopotamia“, რედ. Jack Sasson: Civilizations of the Ancient Near East, გვ. 1930.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Civilizations+of+the+Ancient+Near+East&rft.atitle=Astronomy+and+Calendars+in+Ancient+Mesopotamia&rft.au=Francesca+Rochberg&rft.date=2000">  </li> <li id="cite_note-book-19"><a href="#cite_ref-book_19-0">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Holden, James Herschel (1996). A History of Horoscopic Astrology. AFA, გვ. 1. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/978-0-86690-463-6" title="სპეციალური:BookSources/978-0-86690-463-6">978-0-86690-463-6</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+History+of+Horoscopic+Astrology&rft.aulast=Holden&rft.aufirst=James+Herschel&rft.date=1996&rft.pub=AFA&rft.isbn=978-0-86690-463-6">  </li> <li id="cite_note-20"><a href="#cite_ref-20">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal"> (1992) რედ. Hermann Hunger: Astrological reports to Assyrian kings, State Archives of Assyria. Helsinki University Press. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/951-570-130-9" title="სპეციალური:BookSources/951-570-130-9">951-570-130-9</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Astrological+reports+to+Assyrian+kings&rft.date=1992&rft.pub=Helsinki+University+Press&rft.series=State+Archives+of+Assyria&rft.isbn=951-570-130-9">  </li> <li id="cite_note-21"><a href="#cite_ref-21">↑</a> <cite id="CITEREFLambertReiner1987" class="citation journal cs1">Lambert, W. G.; Reiner, Erica (1987). „Babylonian Planetary Omens. Part One. Enuma Anu Enlil, Tablet 63: The Venus Tablet of Ammisaduqa“. Journal of the American Oriental Society. 107 (1): 93–96. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F602955">10.2307/602955</a>. <a href="/w/index.php?title=JSTOR&action=edit&redlink=1" class="new" title="JSTOR (ჯერ არაა დაწერილი)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/602955">602955</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+the+American+Oriental+Society&rft.atitle=Babylonian+Planetary+Omens.+Part+One.+Enuma+Anu+Enlil%2C+Tablet+63%3A+The+Venus+Tablet+of+Ammisaduqa&rft.volume=107&rft.issue=1&rft.pages=93-96&rft.date=1987&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F602955&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F602955&rft.aulast=Lambert&rft.aufirst=W.+G.&rft.au=Reiner%2C+Erica&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-ancientmes-22"><a href="#cite_ref-ancientmes_22-0">↑</a> <cite id="CITEREFKasak,_Enn;_Veede,_Raul2001" class="citation journal cs1">Kasak, Enn; Veede, Raul (2001). Mare Kõiva and Andres Kuperjanov (ed.). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.folklore.ee/Folklore/vol16/planets.pdf">„Understanding Planets in Ancient Mesopotamia (PDF)“</a> (PDF). Electronic Journal of Folklore. Estonian Literary Museum. 16: 7–35. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.7592%2Ffejf2001.16.planets">10.7592/fejf2001.16.planets</a>. ციტირების თარიღი: 2008-02-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Electronic+Journal+of+Folklore&rft.atitle=Understanding+Planets+in+Ancient+Mesopotamia+%28PDF%29&rft.volume=16&rft.pages=7-35&rft.date=2001&rft_id=info%3Adoi%2F10.7592%2Ffejf2001.16.planets&rft.au=Kasak%2C+Enn%3B+Veede%2C+Raul&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.folklore.ee%2FFolklore%2Fvol16%2Fplanets.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988">CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია (<a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AD%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90:_%E1%83%9B%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98:_%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90" title="კატეგორია:CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია">link</a>)<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23">↑</a> <cite id="CITEREFA._Sachs1974" class="citation journal cs1">A. Sachs (May 2, 1974). „Babylonian Observational Astronomy“. <a href="/w/index.php?title=Philosophical_Transactions_of_the_Royal_Society&action=edit&redlink=1" class="new" title="Philosophical Transactions of the Royal Society (ჯერ არაა დაწერილი)">Philosophical Transactions of the Royal Society</a>. <a href="/w/index.php?title=Royal_Society_of_London&action=edit&redlink=1" class="new" title="Royal Society of London (ჯერ არაა დაწერილი)">Royal Society of London</a>. 276 (1257): 43–50 [45 & 48–9]. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1974RSPTA.276...43S">1974RSPTA.276...43S</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1098%2Frsta.1974.0008">10.1098/rsta.1974.0008</a>. <a href="/w/index.php?title=JSTOR&action=edit&redlink=1" class="new" title="JSTOR (ჯერ არაა დაწერილი)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/74273">74273</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Philosophical+Transactions+of+the+Royal+Society&rft.atitle=Babylonian+Observational+Astronomy&rft.volume=276&rft.issue=1257&rft.pages=43-50+45+%26+48-9&rft.date=1974-05-02&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F74273&rft_id=info%3Adoi%2F10.1098%2Frsta.1974.0008&rft_id=info%3Abibcode%2F1974RSPTA.276...43S&rft.au=A.+Sachs&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-burnet-24"><a href="#cite_ref-burnet_24-0">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Burnet, John (1950). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/?id=7yUAmmqHHEgC&pg=PR4">Greek philosophy: Thales to Plato</a>. Macmillan and Co., გვ. 7–11. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/978-1-4067-6601-1" title="სპეციალური:BookSources/978-1-4067-6601-1">978-1-4067-6601-1</a>. ციტირების თარიღი: 2008-02-07.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Greek+philosophy%3A+Thales+to+Plato&rft.aulast=Burnet&rft.aufirst=John&rft.date=1950&rft.pub=Macmillan+and+Co.&rft.pages=7%E2%80%9311&rft.isbn=978-1-4067-6601-1&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2F%3Fid%3D7yUAmmqHHEgC%26pg%3DPR4">  </li> <li id="cite_note-almagest-25">↑ <a href="#cite_ref-almagest_25-0">25.0</a> <a href="#cite_ref-almagest_25-1">25.1</a> <cite id="CITEREFGoldstein1997" class="citation journal cs1">Goldstein, Bernard R. (1997). „Saving the phenomena: the background to Ptolemy's planetary theory“. Journal for the History of Astronomy. Cambridge (UK). 28 (1): 1–12. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1997JHA....28....1G">1997JHA....28....1G</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+for+the+History+of+Astronomy&rft.atitle=Saving+the+phenomena%3A+the+background+to+Ptolemy%27s+planetary+theory&rft.volume=28&rft.issue=1&rft.pages=1-12&rft.date=1997&rft_id=info%3Abibcode%2F1997JHA....28....1G&rft.aulast=Goldstein&rft.aufirst=Bernard+R.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-26"><a href="#cite_ref-26">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal"> (1998) Ptolemy's Almagest. Princeton University Press. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/978-0-691-00260-6" title="სპეციალური:BookSources/978-0-691-00260-6">978-0-691-00260-6</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ptolemy%27s+Almagest&rft.date=1998&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.isbn=978-0-691-00260-6">  </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27">↑</a> J. J. O'Connor and E. F. Robertson, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Biographies/Aryabhata_I.html">Aryabhata the Elder</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121019181214/http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Biographies/Aryabhata_I.html">დაარქივებული</a> 2012-10-19 საიტზე <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. , <a href="/w/index.php?title=MacTutor_History_of_Mathematics_archive&action=edit&redlink=1" class="new" title="MacTutor History of Mathematics archive (ჯერ არაა დაწერილი)">MacTutor History of Mathematics archive</a> </li> <li id="cite_note-28"><a href="#cite_ref-28">↑</a> <a href="/w/index.php?title=K._V._Sarma&action=edit&redlink=1" class="new" title="K. V. Sarma (ჯერ არაა დაწერილი)">Sarma, K. V.</a> (1997) "Astronomy in India" in <a href="/w/index.php?title=Helaine_Selin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Helaine Selin (ჯერ არაა დაწერილი)">Selin, Helaine</a> (editor) Encyclopaedia of the History of Science, Technology, and Medicine in Non-Western Cultures, Kluwer Academic Publishers, <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/0792340663" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-7923-4066-3</a>, p. 116 </li> <li id="cite_note-MOPM-29">↑ <a href="#cite_ref-MOPM_29-0">29.0</a> <a href="#cite_ref-MOPM_29-1">29.1</a> <cite id="CITEREFRamasubramanian1998" class="citation journal cs1">Ramasubramanian, K. (1998). „Model of planetary motion in the works of Kerala astronomers“. Bulletin of the Astronomical Society of India. 26: 11–31 [23–4]. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1998BASI...26...11R">1998BASI...26...11R</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Bulletin+of+the+Astronomical+Society+of+India&rft.atitle=Model+of+planetary+motion+in+the+works+of+Kerala+astronomers&rft.volume=26&rft.pages=11-31+23-4&rft.date=1998&rft_id=info%3Abibcode%2F1998BASI...26...11R&rft.aulast=Ramasubramanian&rft.aufirst=K.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-30"><a href="#cite_ref-30">↑</a> Ramasubramanian etc. (1994) </li> <li id="cite_note-31"><a href="#cite_ref-31">↑</a> <cite id="CITEREFSally_P._Ragep2007" class="citation encyclopaedia cs1">Sally P. Ragep (2007). „Ibn Sīnā: Abū ʿAlī al‐Ḥusayn ibn ʿAbdallāh ibn Sīnā“. In Thomas Hockey (ed.). The Biographical Encyclopedia of Astronomers. <a href="/w/index.php?title=Springer_Science%2BBusiness_Media&action=edit&redlink=1" class="new" title="Springer Science+Business Media (ჯერ არაა დაწერილი)">Springer Science+Business Media</a>. pp. 570–572. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2000eaa..bookE3736.">2000eaa..bookE3736.</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1888%2F0333750888%2F3736">10.1888/0333750888/3736</a>. <a href="/wiki/ISBN" class="mw-redirect" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/0-333-75088-8" title="სპეციალური:BookSources/0-333-75088-8"><bdi>0-333-75088-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Ibn+S%C4%ABn%C4%81%3A+Ab%C5%AB+%CA%BFAl%C4%AB+al%E2%80%90%E1%B8%A4usayn+ibn+%CA%BFAbdall%C4%81h+ibn+S%C4%ABn%C4%81&rft.btitle=The+Biographical+Encyclopedia+of+Astronomers&rft.pages=570-572&rft.pub=Springer+Science%2BBusiness+Media&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.1888%2F0333750888%2F3736&rft_id=info%3Abibcode%2F2000eaa..bookE3736.&rft.isbn=0-333-75088-8&rft.au=Sally+P.+Ragep&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-32"><a href="#cite_ref-32">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal">S. M. Razaullah Ansari (2002). History of oriental astronomy: proceedings of the joint discussion-17 at the 23rd General Assembly of the International Astronomical Union, organised by the Commission 41 (History of Astronomy), held in Kyoto, August 25–26, 1997. Springer, გვ. 137. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/1-4020-0657-8" title="სპეციალური:BookSources/1-4020-0657-8">1-4020-0657-8</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=History+of+oriental+astronomy%3A+proceedings+of+the+joint+discussion-17+at+the+23rd+General+Assembly+of+the+International+Astronomical+Union%2C+organised+by+the+Commission+41+%28History+of+Astronomy%29%2C+held+in+Kyoto%2C+August+25%E2%80%9326%2C+1997&rft.au=S.+M.+Razaullah+Ansari&rft.date=2002&rft.pub=Springer&rft.isbn=1-4020-0657-8">  </li> <li id="cite_note-transit_catalog-33"><a href="#cite_ref-transit_catalog_33-0">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal">Fred Espenak. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://eclipse.gsfc.nasa.gov/transit/catalog/VenusCatalog.html">Six millennium catalog of Venus transits: 2000 BCE to 4000 CE</a>. NASA/GSFC. ციტირების თარიღი: 11 February 2012.</cite> </li> <li id="cite_note-galileo_project-34">↑ <a href="#cite_ref-galileo_project_34-0">34.0</a> <a href="#cite_ref-galileo_project_34-1">34.1</a> <cite class="web" style="font-style:normal">Van Helden, Al. (1995)<a rel="nofollow" class="external text" href="http://galileo.rice.edu/sci/theories/copernican_system.html">Copernican System</a>. The Galileo Project. ციტირების თარიღი: 2008-01-28.</cite> </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">↑</a> See primary citations in <a href="/w/index.php?title=Timeline_of_discovery_of_Solar_System_planets_and_their_moons&action=edit&redlink=1" class="new" title="Timeline of discovery of Solar System planets and their moons (ჯერ არაა დაწერილი)">Timeline of discovery of Solar System planets and their moons</a> </li> <li id="cite_note-36"><a href="#cite_ref-36">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal">Hilton, James L.. (2001-09-17) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070921162818/http://aa.usno.navy.mil/faq/docs/minorplanets.php">When Did the Asteroids Become Minor Planets?</a>. U.S. Naval Observatory. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aa.usno.navy.mil/faq/docs/minorplanets.php">ორიგინალიდან</a> — 2007-09-21. ციტირების თარიღი: 2007-04-08.</cite> </li> <li id="cite_note-37"><a href="#cite_ref-37">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Croswell, K. (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/planetquestepicd0000cros">Planet Quest: The Epic Discovery of Alien Solar Systems</a>. The Free Press, გვ. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/planetquestepicd0000cros/page/57">57</a>. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/978-0-684-83252-4" title="სპეციალური:BookSources/978-0-684-83252-4">978-0-684-83252-4</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Planet+Quest%3A+The+Epic+Discovery+of+Alien+Solar+Systems&rft.aulast=Croswell&rft.aufirst=K.&rft.date=1997&rft.pub=The+Free+Press&rft.isbn=978-0-684-83252-4&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fplanetquestepicd0000cros">  </li> <li id="cite_note-38"><a href="#cite_ref-38">↑</a> <cite id="CITEREFLyttleton1936" class="citation journal cs1">Lyttleton, Raymond A. (1936). „On the possible results of an encounter of Pluto with the Neptunian system“. <a href="/w/index.php?title=Monthly_Notices_of_the_Royal_Astronomical_Society&action=edit&redlink=1" class="new" title="Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (ჯერ არაა დაწერილი)">Monthly Notices of the Royal Astronomical Society</a>. 97: 108. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1936MNRAS..97..108L">1936MNRAS..97..108L</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Monthly+Notices+of+the+Royal+Astronomical+Society&rft.atitle=On+the+possible+results+of+an+encounter+of+Pluto+with+the+Neptunian+system&rft.volume=97&rft.pages=108&rft.date=1936&rft_id=info%3Abibcode%2F1936MNRAS..97..108L&rft.aulast=Lyttleton&rft.aufirst=Raymond+A.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-39"><a href="#cite_ref-39">↑</a> <cite id="CITEREFWhipple1964" class="citation journal cs1">Whipple, Fred (1964). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC300311">„The History of the Solar System“</a>. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 52 (2): 565–594. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1964PNAS...52..565W">1964PNAS...52..565W</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.52.2.565">10.1073/pnas.52.2.565</a>. <a href="/w/index.php?title=PMC&action=edit&redlink=1" class="new" title="PMC (ჯერ არაა დაწერილი)">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC300311">300311</a>. <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16591209">16591209</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Proceedings+of+the+National+Academy+of+Sciences+of+the+United+States+of+America&rft.atitle=The+History+of+the+Solar+System&rft.volume=52&rft.issue=2&rft.pages=565-594&rft.date=1964&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC300311&rft_id=info%3Apmid%2F16591209&rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.52.2.565&rft_id=info%3Abibcode%2F1964PNAS...52..565W&rft.aulast=Whipple&rft.aufirst=Fred&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC300311&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-40"><a href="#cite_ref-40">↑</a> <cite id="CITEREFLuuJewitt,_David_C.1996" class="citation journal cs1">Luu, Jane X.; Jewitt, David C. (1996). „The Kuiper Belt“. Scientific American. 274 (5): 46–52. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fscientificamerican0596-46">10.1038/scientificamerican0596-46</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Scientific+American&rft.atitle=The+Kuiper+Belt&rft.volume=274&rft.issue=5&rft.pages=46-52&rft.date=1996&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fscientificamerican0596-46&rft.aulast=Luu&rft.aufirst=Jane+X.&rft.au=Jewitt%2C+David+C.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-Wolszczan-41">↑ <a href="#cite_ref-Wolszczan_41-0">41.0</a> <a href="#cite_ref-Wolszczan_41-1">41.1</a> <a href="/w/index.php?title=%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ციფრული ობიექტის იდენტიფიკატორი (ჯერ არაა დაწერილი)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2F355145a0">10.1038/355145a0</a> This citation will be automatically completed in the next few minutes. You can <a rel="nofollow" class="external text" href="http://toolserver.org/~verisimilus/Bot/DOI_bot/doibot.php?doi=10.1038%2F355145a0">jump the queue</a> or <a class="external text" href="https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%98:Cite_doi/10.1038/355145a0&preload=Template:Cite_doi/preload&editintro=Template:Cite_doi/editintro&action=edit">expand by hand</a> </li> <li id="cite_note-Mayor-42"><a href="#cite_ref-Mayor_42-0">↑</a> <cite id="CITEREFMayorQueloz,_Didier1995" class="citation journal cs1">Mayor, Michel; Queloz, Didier (1995). „A Jupiter-mass companion to a solar-type star“. Nature. 378 (6356): 355–359. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1995Natur.378..355M">1995Natur.378..355M</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F378355a0">10.1038/378355a0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=A+Jupiter-mass+companion+to+a+solar-type+star&rft.volume=378&rft.issue=6356&rft.pages=355-359&rft.date=1995&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F378355a0&rft_id=info%3Abibcode%2F1995Natur.378..355M&rft.aulast=Mayor&rft.aufirst=Michel&rft.au=Queloz%2C+Didier&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-43"><a href="#cite_ref-43">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6Dy2xKvYc?url=http://astro2006.meta.mediastream.cz/Astro2006-060822-01.asx">IAU General Assembly: Definition of Planet debate</a> (.wmv). MediaStream.cz (2006). დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://astro2006.meta.mediastream.cz/Astro2006-060822-01.asx">ორიგინალიდან</a> — 2013-01-26. ციტირების თარიღი: 2008-08-23.</cite> </li> <li id="cite_note-44"><a href="#cite_ref-44">↑</a> <cite id="CITEREFBasri2000" class="citation journal cs1">Basri, Gibor (2000). „Observations of Brown Dwarfs“. Annual Review of Astronomy and Astrophysics. 38 (1): 485. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2000ARA&A..38..485B">2000ARA&A..38..485B</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146%2Fannurev.astro.38.1.485">10.1146/annurev.astro.38.1.485</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Annual+Review+of+Astronomy+and+Astrophysics&rft.atitle=Observations+of+Brown+Dwarfs&rft.volume=38&rft.issue=1&rft.pages=485&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1146%2Fannurev.astro.38.1.485&rft_id=info%3Abibcode%2F2000ARA%26A..38..485B&rft.aulast=Basri&rft.aufirst=Gibor&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-45"><a href="#cite_ref-45">↑</a> <cite id="CITEREFGreen2006" class="citation journal cs1">Green, D. W. E. (2006-09-13). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080624225029/http://www.cfa.harvard.edu/iau/special/08747.pdf">„(134340) Pluto, (136199) Eris, and (136199) Eris I (Dysnomia)“</a> (PDF). Circular No. 8747. Central Bureau for Astronomical Telegrams, International Astronomical Union. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cbat.eps.harvard.edu/iauc/08700/08747.html">ორიგინალიდან</a> — 2008-06-24. ციტირების თარიღი: 2011-07-05.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%28134340%29+Pluto%2C+%28136199%29+Eris%2C+and+%28136199%29+Eris+I+%28Dysnomia%29&rft.date=2006-09-13&rft.aulast=Green&rft.aufirst=D.+W.+E.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cbat.eps.harvard.edu%2Fiauc%2F08700%2F08747.html&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"> დამოწმება journal საჭიროებს <code class="cs1-code">|journal=</code>-ს (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="დახმარება:CS1-ის შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">დახმარება</a>)<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-46"><a href="#cite_ref-46">↑</a> <cite id="CITEREFSaumonHubbard,_W._B.;_Burrows,_A.;_Guillot,_T.;_Lunine,_J._I.;_Chabrier,_G.1996" class="citation journal cs1">Saumon, D.; Hubbard, W. B.; Burrows, A.; Guillot, T.; Lunine, J. I.; Chabrier, G. (1996). „A Theory of Extrasolar Giant Planets“. Astrophysical Journal. 460: 993–1018. <a href="/w/index.php?title=ArXiv&action=edit&redlink=1" class="new" title="ArXiv (ჯერ არაა დაწერილი)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/9510046">astro-ph/9510046</a>. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1996ApJ...460..993S">1996ApJ...460..993S</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F177027">10.1086/177027</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal&rft.atitle=A+Theory+of+Extrasolar+Giant+Planets&rft.volume=460&rft.pages=993-1018&rft.date=1996&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F9510046&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F177027&rft_id=info%3Abibcode%2F1996ApJ...460..993S&rft.aulast=Saumon&rft.aufirst=D.&rft.au=Hubbard%2C+W.+B.%3B+Burrows%2C+A.%3B+Guillot%2C+T.%3B+Lunine%2C+J.+I.%3B+Chabrier%2C+G.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988">CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია (<a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AD%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90:_%E1%83%9B%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98:_%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90" title="კატეგორია:CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია">link</a>)<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-47"><a href="#cite_ref-47">↑</a> See for example the list of references for: <cite class="web" style="font-style:normal">Butler, R. P. et al.. (2006)<a rel="nofollow" class="external text" href="http://exoplanets.org/">Catalog of Nearby Exoplanets</a>. University of California and the Carnegie Institution. ციტირების თარიღი: 2008-08-23.</cite> </li> <li id="cite_note-Cha110913-48"><a href="#cite_ref-Cha110913_48-0">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal">Whitney Clavin. (2005-11-29) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121011011111/http://www.nasa.gov/vision/universe/starsgalaxies/spitzerf-20051129.html">A Planet With Planets? Spitzer Finds Cosmic Oddball</a>. NASA. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nasa.gov/vision/universe/starsgalaxies/spitzerf-20051129.html">ორიგინალიდან</a> — 2012-10-11. ციტირების თარიღი: 2006-03-26.</cite> </li> <li id="cite_note-49"><a href="#cite_ref-49">↑</a> Spiegel; Adam Burrows; Milsom (2010). "The Deuterium-Burning Mass Limit for Brown Dwarfs and Giant Planets". <a href="/w/index.php?title=ArXiv&action=edit&redlink=1" class="new" title="ArXiv (ჯერ არაა დაწერილი)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/1008.5150">1008.5150</a> [<a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/archive/astro-ph.EP">astro-ph.EP</a>]. </li> <li id="cite_note-50"><a href="#cite_ref-50">↑</a> <cite id="CITEREFSchneiderDedieuLe_SidanerSavalle2011" class="citation journal cs1">Schneider, J.; Dedieu, C.; Le Sidaner, P.; Savalle, R.; Zolotukhin, I. (2011). „Defining and cataloging exoplanets: The exoplanet.eu database“. <a href="/w/index.php?title=Astronomy_%26_Astrophysics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Astronomy & Astrophysics (ჯერ არაა დაწერილი)">Astronomy & Astrophysics</a>. 532 (79): A79. <a href="/w/index.php?title=ArXiv&action=edit&redlink=1" class="new" title="ArXiv (ჯერ არაა დაწერილი)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/1106.0586">1106.0586</a>. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2011A&A...532A..79S">2011A&A...532A..79S</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1051%2F0004-6361%2F201116713">10.1051/0004-6361/201116713</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astronomy+%26+Astrophysics&rft.atitle=Defining+and+cataloging+exoplanets%3A+The+exoplanet.eu+database&rft.volume=532&rft.issue=79&rft.pages=A79&rft.date=2011&rft_id=info%3Aarxiv%2F1106.0586&rft_id=info%3Adoi%2F10.1051%2F0004-6361%2F201116713&rft_id=info%3Abibcode%2F2011A%26A...532A..79S&rft.aulast=Schneider&rft.aufirst=J.&rft.au=Dedieu%2C+C.&rft.au=Le+Sidaner%2C+P.&rft.au=Savalle%2C+R.&rft.au=Zolotukhin%2C+I.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-eod-51"><a href="#cite_ref-eod_51-0">↑</a> Wright; et al. (2010). "The Exoplanet Orbit Database". <a href="/w/index.php?title=ArXiv&action=edit&redlink=1" class="new" title="ArXiv (ჯერ არაა დაწერილი)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/1012.5676">1012.5676</a> [<a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/archive/astro-ph.SR">astro-ph.SR</a>]. </li> <li id="cite_note-52"><a href="#cite_ref-52">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://exoplanetarchive.ipac.caltech.edu/docs/exoplanet_criteria.html">Exoplanet Criteria for Inclusion in the Archive</a>, NASA Exoplanet Archive </li> <li id="cite_note-53"><a href="#cite_ref-53">↑</a> <cite class="citation journal cs1">„Planetesimals To Brown Dwarfs: What is a Planet?“. Ann. Rev. Earth Planet. Sci. 34: 193–216. 2006. <a href="/w/index.php?title=ArXiv&action=edit&redlink=1" class="new" title="ArXiv (ჯერ არაა დაწერილი)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/0608417">astro-ph/0608417</a>. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2006AREPS..34..193B">2006AREPS..34..193B</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146%2Fannurev.earth.34.031405.125058">10.1146/annurev.earth.34.031405.125058</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ann.+Rev.+Earth+Planet.+Sci.&rft.atitle=Planetesimals+To+Brown+Dwarfs%3A+What+is+a+Planet%3F&rft.volume=34&rft.pages=193-216&rft.date=2006&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F0608417&rft_id=info%3Adoi%2F10.1146%2Fannurev.earth.34.031405.125058&rft_id=info%3Abibcode%2F2006AREPS..34..193B&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54">↑</a> <cite id="CITEREFBoss,_Alan_P.Basri,_GiborKumar,_Shiv_S.Liebert,_James2003" class="citation journal cs1">Boss, Alan P.; Basri, Gibor; Kumar, Shiv S.; Liebert, James; Martín, Eduardo L.; Reipurth, Bo; Zinnecker, Hans (2003). „Nomenclature: Brown Dwarfs, Gas Giant Planets, and ?“. Brown Dwarfs. 211: 529. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2003IAUS..211..529B">2003IAUS..211..529B</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Brown+Dwarfs&rft.atitle=Nomenclature%3A+Brown+Dwarfs%2C+Gas+Giant+Planets%2C+and+%3F&rft.volume=211&rft.pages=529&rft.date=2003&rft_id=info%3Abibcode%2F2003IAUS..211..529B&rft.au=Boss%2C+Alan+P.&rft.au=Basri%2C+Gibor&rft.au=Kumar%2C+Shiv+S.&rft.au=Liebert%2C+James&rft.au=Mart%C3%ADn%2C+Eduardo+L.&rft.au=Reipurth%2C+Bo&rft.au=Zinnecker%2C+Hans&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-IAU2-55"><a href="#cite_ref-IAU2_55-0">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal">Staff. (2006)<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iau.org/news/pressreleases/detail/iau0603/">IAU 2006 General Assembly: Result of the IAU resolution votes</a>. IAU. ციტირების თარიღი: 2007-05-11.</cite> </li> <li id="cite_note-56"><a href="#cite_ref-56">↑</a> <cite id="CITEREFRincon2006" class="citation news cs1">Rincon, Paul (2006-08-16). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/4795755.stm">„Planets plan boosts tally 12“</a>. BBC. ციტირების თარიღი: 2008-08-23.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Planets+plan+boosts+tally+12&rft.date=2006-08-16&rft.aulast=Rincon&rft.aufirst=Paul&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F1%2Fhi%2Fsci%2Ftech%2F4795755.stm&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-57"><a href="#cite_ref-57">↑</a> <cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/5282440.stm">„Pluto loses status as a planet“</a>. BBC. 2006-08-24. ციტირების თარიღი: 2008-08-23.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Pluto+loses+status+as+a+planet&rft.date=2006-08-24&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F1%2Fhi%2Fworld%2F5282440.stm&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-58"><a href="#cite_ref-58">↑</a> <cite id="CITEREFSoter2006" class="citation journal cs1">Soter, Steven (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_astronomical-journal_2006-12_132_6/page/2513">„What is a Planet“</a>. Astronomical Journal. 132 (6): 2513–19. <a href="/w/index.php?title=ArXiv&action=edit&redlink=1" class="new" title="ArXiv (ჯერ არაა დაწერილი)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/0608359">astro-ph/0608359</a>. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2006AJ....132.2513S">2006AJ....132.2513S</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F508861">10.1086/508861</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astronomical+Journal&rft.atitle=What+is+a+Planet&rft.volume=132&rft.issue=6&rft.pages=2513-19&rft.date=2006&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F0608359&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F508861&rft_id=info%3Abibcode%2F2006AJ....132.2513S&rft.aulast=Soter&rft.aufirst=Steven&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_astronomical-journal_2006-12_132_6%2Fpage%2F2513&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-59"><a href="#cite_ref-59">↑</a> <cite id="CITEREFMoskowitz2006" class="citation news cs1">Moskowitz, Clara (2006-10-18). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130513221522/http://news.stanford.edu/news/2006/october18/mbrown-101806.html">„Scientist who found '10th planet' discusses downgrading of Pluto“</a>. Stanford news. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news-service.stanford.edu/news/2006/october18/mbrown-101806.html">ორიგინალიდან</a> — 2013-05-13. ციტირების თარიღი: 2008-08-23.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Scientist+who+found+%2710th+planet%27+discusses+downgrading+of+Pluto&rft.date=2006-10-18&rft.aulast=Moskowitz&rft.aufirst=Clara&rft_id=http%3A%2F%2Fnews-service.stanford.edu%2Fnews%2F2006%2Foctober18%2Fmbrown-101806.html&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-60"><a href="#cite_ref-60">↑</a> Referred to by Huygens as a Planetes novus ("new planet") in his <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sil.si.edu/DigitalCollections/HST/Huygens/huygens-text.htm">Systema Saturnium</a> </li> <li id="cite_note-61"><a href="#cite_ref-61">↑</a> Both labelled nouvelles planètes (new planets) by Cassini in his Découverte de deux nouvelles planetes autour de Saturne </li> <li id="cite_note-62"><a href="#cite_ref-62">↑</a> Giovanni Cassini (1673). Decouverte de deux Nouvelles Planetes autour de Saturne. Sabastien Mabre-Craniusy. pp. 6–14. </li> <li id="cite_note-63"><a href="#cite_ref-63">↑</a> Both once referred to as "planets" by Cassini in his <a rel="nofollow" class="external text" href="http://links.jstor.org/sici?sici=0260-7085%281686%2F1692%2916%3C79%3AAEOTJD%3E2.0.CO%3B2-J">An Extract of the Journal Des Scavans...</a>. The term "satellite", however, had already begun to be used to distinguish such bodies from those around which they orbited ("primary planets"). </li> <li id="cite_note-64"><a href="#cite_ref-64">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal">Hilton, James L.. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080324182332/http://aa.usno.navy.mil/faq/docs/minorplanets.php">When did the asteroids become minor planets?</a>. U.S. Naval Observatory. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aa.usno.navy.mil/faq/docs/minorplanets.php">ორიგინალიდან</a> — 2008-03-24. ციტირების თარიღი: 2008-05-08.</cite> </li> <li id="cite_note-65"><a href="#cite_ref-65">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://spaceweather.com/swpod2006/13sep06/Pollock1.jpg">The Planet Hygea</a>. spaceweather.com (1849). ციტირების თარიღი: 2008-04-18.</cite> </li> <li id="cite_note-nergal-66"><a href="#cite_ref-nergal_66-0">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal">Ross, Kelley L.. (2005)<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.friesian.com/week.htm">The Days of the Week</a>. The Friesian School. ციტირების თარიღი: 2008-08-23.</cite> </li> <li id="cite_note-67"><a href="#cite_ref-67">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Cochrane, Ev (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/?id=jz3eqRGuM0wC&pg=PP9&dq=ares+nergal+planet+pestilence">Martian Metamorphoses: The Planet Mars in Ancient Myth and Tradition</a>. Aeon Press. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/0-9656229-0-8" title="სპეციალური:BookSources/0-9656229-0-8">0-9656229-0-8</a>. ციტირების თარიღი: 2008-02-07.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Martian+Metamorphoses%3A+The+Planet+Mars+in+Ancient+Myth+and+Tradition&rft.aulast=Cochrane&rft.aufirst=Ev&rft.date=1997&rft.pub=Aeon+Press&rft.isbn=0-9656229-0-8&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2F%3Fid%3Djz3eqRGuM0wC%26pg%3DPP9%26dq%3Dares%2Bnergal%2Bplanet%2Bpestilence">  </li> <li id="cite_note-68"><a href="#cite_ref-68">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Cameron, Alan (2005). Greek Mythography in the Roman World. Oxford University Press. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/0-19-517121-7" title="სპეციალური:BookSources/0-19-517121-7">0-19-517121-7</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Greek+Mythography+in+the+Roman+World&rft.aulast=Cameron&rft.aufirst=Alan&rft.date=2005&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.isbn=0-19-517121-7">  </li> <li id="cite_note-zerubavel-69"><a href="#cite_ref-zerubavel_69-0">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Zerubavel, Eviatar (1989). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/?id=aGahKeojIUoC&pg=PA14">The Seven Day Circle: The History and Meaning of the Week</a>. University of Chicago Press, გვ. 14. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/0-226-98165-7" title="სპეციალური:BookSources/0-226-98165-7">0-226-98165-7</a>. ციტირების თარიღი: 2008-02-07.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Seven+Day+Circle%3A+The+History+and+Meaning+of+the+Week&rft.aulast=Zerubavel&rft.aufirst=Eviatar&rft.date=1989&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft.isbn=0-226-98165-7&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2F%3Fid%3DaGahKeojIUoC%26pg%3DPA14">  </li> <li id="cite_note-weekdays-70">↑ <a href="#cite_ref-weekdays_70-0">70.0</a> <a href="#cite_ref-weekdays_70-1">70.1</a> <cite id="CITEREFFalkKoresko1999" class="citation journal cs1">Falk, Michael; Koresko, Christopher (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_journal-of-the-royal-astronomical-society-of-canada_1999-06_93_3/page/122">„Astronomical Names for the Days of the Week“</a>. Journal of the <a href="/w/index.php?title=Royal_Astronomical_Society_of_Canada&action=edit&redlink=1" class="new" title="Royal Astronomical Society of Canada (ჯერ არაა დაწერილი)">Royal Astronomical Society of Canada</a>. 93: 122–133. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1999JRASC..93..122F">1999JRASC..93..122F</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.newast.2003.07.002">10.1016/j.newast.2003.07.002</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+the+Royal+Astronomical+Society+of+Canada&rft.atitle=Astronomical+Names+for+the+Days+of+the+Week&rft.volume=93&rft.pages=122-133&rft.date=1999&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.newast.2003.07.002&rft_id=info%3Abibcode%2F1999JRASC..93..122F&rft.aulast=Falk&rft.aufirst=Michael&rft.au=Koresko%2C+Christopher&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_journal-of-the-royal-astronomical-society-of-canada_1999-06_93_3%2Fpage%2F122&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-71"><a href="#cite_ref-71">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://dictionary.oed.com/cgi/entry/50071589?query_type=word&queryword=earth&first=1&max_to_show=10&sort_type=alpha&result_place=1&search_id=7aas-q054tm-4631&hilite=50071589">earth, n</a>. Oxford English Dictionary (1989). ციტირების თარიღი: 2008-02-06.</cite> </li> <li id="cite_note-etymearth-72">↑ <a href="#cite_ref-etymearth_72-0">72.0</a> <a href="#cite_ref-etymearth_72-1">72.1</a> <cite class="web" style="font-style:normal">Harper, Douglas. (September 2001) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.etymonline.com/index.php?term=earth">Earth</a>. Online Etymology Dictionary. ციტირების თარიღი: 2008-08-23.</cite> </li> <li id="cite_note-73"><a href="#cite_ref-73">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal">Harper, Douglas. (September 2001) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.etymonline.com/index.php?term=terrain">Etymology of "terrain"</a>. Online Etymology Dictionary. ციტირების თარიღი: 2008-01-30.</cite> </li> <li id="cite_note-74"><a href="#cite_ref-74">↑</a> <cite id="CITEREFWetherill1980" class="citation journal cs1">Wetherill, G. W. (1980). „Formation of the Terrestrial Planets“. Annual Review of Astronomy and Astrophysics. 18 (1): 77–113. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1980ARA&A..18...77W">1980ARA&A..18...77W</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146%2Fannurev.aa.18.090180.000453">10.1146/annurev.aa.18.090180.000453</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Annual+Review+of+Astronomy+and+Astrophysics&rft.atitle=Formation+of+the+Terrestrial+Planets&rft.volume=18&rft.issue=1&rft.pages=77-113&rft.date=1980&rft_id=info%3Adoi%2F10.1146%2Fannurev.aa.18.090180.000453&rft_id=info%3Abibcode%2F1980ARA%26A..18...77W&rft.aulast=Wetherill&rft.aufirst=G.+W.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-75"><a href="#cite_ref-75">↑</a> <cite id="CITEREFInaba,_S.;_Ikoma,_M.2003" class="citation journal cs1">Inaba, S.; Ikoma, M. (2003). „Enhanced Collisional Growth of a Protoplanet that has an Atmosphere“. Astronomy and Astrophysics. 410 (2): 711–723. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2003A&A...410..711I">2003A&A...410..711I</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1051%2F0004-6361%3A20031248">10.1051/0004-6361:20031248</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astronomy+and+Astrophysics&rft.atitle=Enhanced+Collisional+Growth+of+a+Protoplanet+that+has+an+Atmosphere&rft.volume=410&rft.issue=2&rft.pages=711-723&rft.date=2003&rft_id=info%3Adoi%2F10.1051%2F0004-6361%3A20031248&rft_id=info%3Abibcode%2F2003A%26A...410..711I&rft.au=Inaba%2C+S.%3B+Ikoma%2C+M.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988">CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია (<a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AD%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90:_%E1%83%9B%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98:_%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90" title="კატეგორია:CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია">link</a>)<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-76"><a href="#cite_ref-76">↑</a> <cite id="CITEREFDutkevitch1995" class="citation journal cs1">Dutkevitch, Diane (1995). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071125124958/http://www.astro.umass.edu/theses/dianne/thesis.html">„The Evolution of Dust in the Terrestrial Planet Region of Circumstellar Disks Around Young Stars“</a>. PhD thesis, University of Massachusetts Amherst. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1995PhDT..........D">1995PhDT..........D</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astro.umass.edu/theses/dianne/thesis.html">ორიგინალიდან</a> — 2007-11-25. ციტირების თარიღი: 2008-08-23.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+Evolution+of+Dust+in+the+Terrestrial+Planet+Region+of+Circumstellar+Disks+Around+Young+Stars&rft.date=1995&rft_id=info%3Abibcode%2F1995PhDT..........D&rft.aulast=Dutkevitch&rft.aufirst=Diane&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.astro.umass.edu%2Ftheses%2Fdianne%2Fthesis.html&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"> დამოწმება journal საჭიროებს <code class="cs1-code">|journal=</code>-ს (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="დახმარება:CS1-ის შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">დახმარება</a>)<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-77"><a href="#cite_ref-77">↑</a> <cite id="CITEREFMatsuyama,_I.;_Johnstone,_D.;_Murray,_N.2005" class="citation journal cs1">Matsuyama, I.; Johnstone, D.; Murray, N. (2005). „Halting Planet Migration by Photoevaporation from the Central Source“. The Astrophysical Journal. 585 (2): L143–L146. <a href="/w/index.php?title=ArXiv&action=edit&redlink=1" class="new" title="ArXiv (ჯერ არაა დაწერილი)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/0302042">astro-ph/0302042</a>. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2003astro.ph..2042M">2003astro.ph..2042M</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F374406">10.1086/374406</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Astrophysical+Journal&rft.atitle=Halting+Planet+Migration+by+Photoevaporation+from+the+Central+Source&rft.volume=585&rft.issue=2&rft.pages=L143-L146&rft.date=2005&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F0302042&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F374406&rft_id=info%3Abibcode%2F2003astro.ph..2042M&rft.au=Matsuyama%2C+I.%3B+Johnstone%2C+D.%3B+Murray%2C+N.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988">CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია (<a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AD%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90:_%E1%83%9B%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98:_%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90" title="კატეგორია:CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია">link</a>)<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-78"><a href="#cite_ref-78">↑</a> Lua-ს შეცდომა in მოდული:Citation/CS1 at line 4027: bad argument #1 to 'pairs' (table expected, got nil). </li> <li id="cite_note-79"><a href="#cite_ref-79">↑</a> <cite id="CITEREFIdaNakagawa,_Yoshitsugu;_Nakazawa,_Kiyoshi1987" class="citation journal cs1">Ida, Shigeru; Nakagawa, Yoshitsugu; Nakazawa, Kiyoshi (1987). „The Earth's core formation due to the Rayleigh-Taylor instability“. Icarus. 69 (2): 239. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1987Icar...69..239I">1987Icar...69..239I</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2F0019-1035%2887%2990103-5">10.1016/0019-1035(87)90103-5</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Icarus&rft.atitle=The+Earth%27s+core+formation+due+to+the+Rayleigh-Taylor+instability&rft.volume=69&rft.issue=2&rft.pages=239&rft.date=1987&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2F0019-1035%2887%2990103-5&rft_id=info%3Abibcode%2F1987Icar...69..239I&rft.aulast=Ida&rft.aufirst=Shigeru&rft.au=Nakagawa%2C+Yoshitsugu%3B+Nakazawa%2C+Kiyoshi&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988">CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია (<a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AD%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90:_%E1%83%9B%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98:_%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90" title="კატეგორია:CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია">link</a>)<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-80"><a href="#cite_ref-80">↑</a> <cite id="CITEREFKasting1993" class="citation journal cs1">Kasting, James F. (1993). „Earth's early atmosphere“. Science. 259 (5097): 920–6. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1993Sci...259..920K">1993Sci...259..920K</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.11536547">10.1126/science.11536547</a>. <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11536547">11536547</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Earth%27s+early+atmosphere&rft.volume=259&rft.issue=5097&rft.pages=920-6&rft.date=1993&rft_id=info%3Apmid%2F11536547&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.11536547&rft_id=info%3Abibcode%2F1993Sci...259..920K&rft.aulast=Kasting&rft.aufirst=James+F.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-81"><a href="#cite_ref-81">↑</a> <cite id="CITEREFAguilarPulliam2004" class="citation pressrelease cs1">Aguilar, David; Pulliam, Christine (2004-01-06). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cfa.harvard.edu/news/archive/pr0404.html">„Lifeless Suns Dominated The Early Universe“</a> (პრეს-რელიზი). Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics. ციტირების თარიღი: 2011-10-23.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Lifeless+Suns+Dominated+The+Early+Universe&rft.pub=Harvard-Smithsonian+Center+for+Astrophysics&rft.date=2004-01-06&rft.aulast=Aguilar&rft.aufirst=David&rft.au=Pulliam%2C+Christine&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cfa.harvard.edu%2Fnews%2Farchive%2Fpr0404.html&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-Stern2012-82">↑ <a href="#cite_ref-Stern2012_82-0">82.0</a> <a href="#cite_ref-Stern2012_82-1">82.1</a> "Today we know of more than a dozen dwarf planets in the solar system".<a rel="nofollow" class="external text" href="http://pluto.jhuapl.edu/overview/piPerspective.php?page=piPerspective_08_24_2012">The PI's Perspective</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141113225430/http://pluto.jhuapl.edu/overview/piPerspective.php?page=piPerspective_08_24_2012">დაარქივებული</a> 2014-11-13 საიტზე <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. </li> <li id="cite_note-83"><a href="#cite_ref-83">↑</a> დეტალური ინფორმაციისთვის იხილეთ სტატია <a href="/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%90" title="დედამიწა">დედამიწაზე</a>. </li> <li id="cite_note-84"><a href="#cite_ref-84">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20121212212538/http://exoplanetarchive.ipac.caltech.edu/cgi-bin/ExoTables/nph-exotbls?dataset=planets">Confirmed Planets - NASA Exoplanet Archive</a>. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://exoplanetarchive.ipac.caltech.edu/cgi-bin/ExoTables/nph-exotbls?dataset=planets">ორიგინალიდან</a> — 2012-12-12. ციტირების თარიღი: 2014-08-30.</cite> </li> <li id="cite_note-kepler1700-85"><a href="#cite_ref-kepler1700_85-0">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal">Johnson, Michele; Harrington, J.D.. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140301235310/http://www.nasa.gov/ames/kepler/nasas-kepler-mission-announces-a-planet-bonanza/">NASA's Kepler Mission Announces a Planet Bonanza, 715 New Worlds</a>. <a href="/wiki/NASA" title="NASA">NASA</a> (February 26, 2014). დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nasa.gov/ames/kepler/nasas-kepler-mission-announces-a-planet-bonanza/">ორიგინალიდან</a> — მარტი 1, 2014. ციტირების თარიღი: February 26, 2014.</cite> </li> <li id="cite_note-86"><a href="#cite_ref-86">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://phl.upr.edu/projects/habitable-exoplanets-catalog">The Habitable Exoplanets Catalog - Planetary Habitability Laboratory @ UPR Arecibo</a> </li> <li id="cite_note-87"><a href="#cite_ref-87">↑</a> Lopez, E. D.; Fortney, J. J. (2013). "Understanding the Mass-Radius Relation for Sub-Neptunes: Radius as a Proxy for Composition". <a href="/w/index.php?title=ArXiv&action=edit&redlink=1" class="new" title="ArXiv (ჯერ არაა დაწერილი)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/1311.0329">1311.0329</a> [<a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/archive/astro-ph.EP">astro-ph.EP</a>]. </li> <li id="cite_note-88"><a href="#cite_ref-88">↑</a> „მზის მსგავსი“ ნიშნავს G ტიპის ვარსკვლავს. მზის მსგავსი ვარსკვლავებისათვის მონაცემები მიუწვდომელი იყო, ამიტომ ეს სტატისტიკა K ტიპის ვარსკვლავების მონაცემების ექსტრაპოლაციაა. </li> <li id="cite_note-89"><a href="#cite_ref-89">↑</a> „დედამიწის ზომისა“ ნიშნავს 1-2 დედამიწის რადიუსს </li> <li id="cite_note-90"><a href="#cite_ref-90">↑</a> „სასიცოცხლო ზონა“ ნიშნავს რეგიონს, რომელიც დედავარსკვლავიდან დედამიწის დაშორების მეოთხედით ან 4-ჯერ მეტითაა დაშორებული (მზის შემთხვევაში 0,5-2 ასტრონომიული ერთეული). </li> <li id="cite_note-ucb1in5-91"><a href="#cite_ref-ucb1in5_91-0">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal">Sanders, R.. (4 November 2013) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://newscenter.berkeley.edu/2013/11/04/astronomers-answer-key-question-how-common-are-habitable-planets/">Astronomers answer key question: How common are habitable planets?</a>. newscenter.berkeley.edu.</cite> </li> <li id="cite_note-earthsunhzprev-92"><a href="#cite_ref-earthsunhzprev_92-0">↑</a> <cite id="CITEREFPetiguraHowardMarcy2013" class="citation journal cs1">Petigura, E. A.; Howard, A. W.; Marcy, G. W. (2013). „Prevalence of Earth-size planets orbiting Sun-like stars“. <a href="/w/index.php?title=Proceedings_of_the_National_Academy_of_Sciences&action=edit&redlink=1" class="new" title="Proceedings of the National Academy of Sciences (ჯერ არაა დაწერილი)">Proceedings of the National Academy of Sciences</a>. <a href="/w/index.php?title=ArXiv&action=edit&redlink=1" class="new" title="ArXiv (ჯერ არაა დაწერილი)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/1311.6806">1311.6806</a>. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2013PNAS..11019273P">2013PNAS..11019273P</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.1319909110">10.1073/pnas.1319909110</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Proceedings+of+the+National+Academy+of+Sciences&rft.atitle=Prevalence+of+Earth-size+planets+orbiting+Sun-like+stars&rft.date=2013&rft_id=info%3Aarxiv%2F1311.6806&rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.1319909110&rft_id=info%3Abibcode%2F2013PNAS..11019273P&rft.aulast=Petigura&rft.aufirst=E.+A.&rft.au=Howard%2C+A.+W.&rft.au=Marcy%2C+G.+W.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-93"><a href="#cite_ref-93">↑</a> <cite id="CITEREFDrake2003" class="citation news cs1">Drake, Frank (2003-09-29). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110628180502/http://www.astrobio.net/index.php?option=com_retrospection&task=detail&id=610">„The Drake Equation Revisited“</a>. Astrobiology Magazine. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astrobio.net/index.php?option=com_retrospection&task=detail&id=610">ორიგინალიდან</a> — 2011-06-28. ციტირების თარიღი: 2008-08-23.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+Drake+Equation+Revisited&rft.date=2003-09-29&rft.aulast=Drake&rft.aufirst=Frank&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.astrobio.net%2Findex.php%3Foption%3Dcom_retrospection%26task%3Ddetail%26id%3D610&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-94"><a href="#cite_ref-94">↑</a> <cite id="CITEREFLissauer1987" class="citation journal cs1">Lissauer, J. J. (1987). „Timescales for Planetary Accretion and the Structure of the Protoplanetary disk“. Icarus. 69 (2): 249–265. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1987Icar...69..249L">1987Icar...69..249L</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2F0019-1035%2887%2990104-7">10.1016/0019-1035(87)90104-7</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Icarus&rft.atitle=Timescales+for+Planetary+Accretion+and+the+Structure+of+the+Protoplanetary+disk&rft.volume=69&rft.issue=2&rft.pages=249-265&rft.date=1987&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2F0019-1035%2887%2990104-7&rft_id=info%3Abibcode%2F1987Icar...69..249L&rft.aulast=Lissauer&rft.aufirst=J.+J.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-Luhman-95">↑ <a href="#cite_ref-Luhman_95-0">95.0</a> <a href="#cite_ref-Luhman_95-1">95.1</a> Lua-ს შეცდომა in მოდული:Citation/CS1 at line 4027: bad argument #1 to 'pairs' (table expected, got nil). </li> <li id="cite_note-Clavin-96"><a href="#cite_ref-Clavin_96-0">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal">Clavin, Whitney. (November 9, 2005) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070711171654/http://www.spitzer.caltech.edu/Media/happenings/20051129/">A Planet with Planets? Spitzer Finds Cosmic Oddball</a>. Spitzer Space Telescope Newsroom. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.spitzer.caltech.edu/Media/happenings/20051129/">ორიგინალიდან</a> — ივლისი 11, 2007. ციტირების თარიღი: 2009-11-18.</cite> </li> <li id="cite_note-97"><a href="#cite_ref-97">↑</a> <cite id="CITEREFClose,_Laird_M.ZuckermanSongBarman2007" class="citation journal cs1">Close, Laird M.; Zuckerman, B.; Song, Inseok; Barman, Travis; Marois, Christian; Rice, Emily L.; Siegler, Nick; MacIntosh, Bruce; Becklin, E. E.; et al. (2007). „The Wide Brown Dwarf Binary Oph 1622–2405 and Discovery of A Wide, Low Mass Binary in Ophiuchus (Oph 1623–2402): A New Class of Young Evaporating Wide Binaries?“. Astrophysical Journal. 660 (2): 1492. <a href="/w/index.php?title=ArXiv&action=edit&redlink=1" class="new" title="ArXiv (ჯერ არაა დაწერილი)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/0608574">astro-ph/0608574</a>. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2007ApJ...660.1492C">2007ApJ...660.1492C</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F513417">10.1086/513417</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal&rft.atitle=The+Wide+Brown+Dwarf+Binary+Oph+1622%E2%80%932405+and+Discovery+of+A+Wide%2C+Low+Mass+Binary+in+Ophiuchus+%28Oph+1623%E2%80%932402%29%3A+A+New+Class+of+Young+Evaporating+Wide+Binaries%3F&rft.volume=660&rft.issue=2&rft.pages=1492&rft.date=2007&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F0608574&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F513417&rft_id=info%3Abibcode%2F2007ApJ...660.1492C&rft.au=Close%2C+Laird+M.&rft.au=Zuckerman%2C+B.&rft.au=Song%2C+Inseok&rft.au=Barman%2C+Travis&rft.au=Marois%2C+Christian&rft.au=Rice%2C+Emily+L.&rft.au=Siegler%2C+Nick&rft.au=MacIntosh%2C+Bruce&rft.au=Becklin%2C+E.+E.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"> დამოწმება იყენებს მოძველებულ პარამეტრს <code class="cs1-code">|displayauthors=</code> (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="დახმარება:CS1-ის შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">დახმარება</a>); et al.-ის დაწვრილებითი გამოყენება <code class="cs1-code">|author=</code>-ში (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="დახმარება:CS1-ის შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">დახმარება</a>); არასწორი <code class="cs1-code">|display-authors=9</code> (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="დახმარება:CS1-ის შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">დახმარება</a>)<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-98"><a href="#cite_ref-98">↑</a> <cite id="CITEREFLuhmanAllersJaffeCushing2007" class="citation journal cs1">Luhman, K. L. N.; Jaffe, D. T.; Cushing, M. C.; Allers, K. N.; Jaffe, D. T.; Cushing, M. C.; Williams, K. A.; Slesnick, C. L.; Vacca, W. D. (2007). „Ophiuchus 1622–2405: Not a Planetary-Mass Binary“. The Astrophysical Journal. 659 (2): 1629–36. <a href="/w/index.php?title=ArXiv&action=edit&redlink=1" class="new" title="ArXiv (ჯერ არაა დაწერილი)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/0701242">astro-ph/0701242</a>. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2007ApJ...659.1629L">2007ApJ...659.1629L</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F512539">10.1086/512539</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Astrophysical+Journal&rft.atitle=Ophiuchus+1622%E2%80%932405%3A+Not+a+Planetary-Mass+Binary&rft.volume=659&rft.issue=2&rft.pages=1629-36&rft.date=2007&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F0701242&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F512539&rft_id=info%3Abibcode%2F2007ApJ...659.1629L&rft.aulast=Luhman&rft.aufirst=K.+L.+N.%3B+Jaffe%2C+D.+T.%3B+Cushing%2C+M.+C.&rft.au=Allers%2C+K.+N.&rft.au=Jaffe%2C+D.+T.&rft.au=Cushing%2C+M.+C.&rft.au=Williams%2C+K.+A.&rft.au=Slesnick%2C+C.+L.&rft.au=Vacca%2C+W.+D.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-99"><a href="#cite_ref-99">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal">Britt, Robert Roy. (2004-09-10) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.space.com/scienceastronomy/planet_photo_040910.html">Likely First Photo of Planet Beyond the Solar System</a>. Space.com. ციტირების თარიღი: 2008-08-23.</cite> </li> <li id="cite_note-100"><a href="#cite_ref-100">↑</a> <cite id="CITEREFBailesBatesBhaleraoBhat2011" class="citation journal cs1">Bailes, M.; Bates, S. D.; Bhalerao, V.; Bhat, N. D. R.; Burgay, M.; Burke-Spolaor, S.; d'Amico, N.; Johnston, S.; Keith, M. J. (2011). „Transformation of a Star into a Planet in a Millisecond Pulsar Binary“. Science. 333 (6050): 1717–20. <a href="/w/index.php?title=ArXiv&action=edit&redlink=1" class="new" title="ArXiv (ჯერ არაა დაწერილი)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/1108.5201">1108.5201</a>. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2011Sci...333.1717B">2011Sci...333.1717B</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1208890">10.1126/science.1208890</a>. <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21868629">21868629</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Transformation+of+a+Star+into+a+Planet+in+a+Millisecond+Pulsar+Binary&rft.volume=333&rft.issue=6050&rft.pages=1717-20&rft.date=2011&rft_id=info%3Aarxiv%2F1108.5201&rft_id=info%3Apmid%2F21868629&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1208890&rft_id=info%3Abibcode%2F2011Sci...333.1717B&rft.aulast=Bailes&rft.aufirst=M.&rft.au=Bates%2C+S.+D.&rft.au=Bhalerao%2C+V.&rft.au=Bhat%2C+N.+D.+R.&rft.au=Burgay%2C+M.&rft.au=Burke-Spolaor%2C+S.&rft.au=d%27Amico%2C+N.&rft.au=Johnston%2C+S.&rft.au=Keith%2C+M.+J.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"> დამოწმება იყენებს მოძველებულ პარამეტრს <code class="cs1-code">|displayauthors=</code> (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="დახმარება:CS1-ის შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">დახმარება</a>); არასწორი <code class="cs1-code">|display-authors=9</code> (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="დახმარება:CS1-ის შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">დახმარება</a>)<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-satelliteplanet-101"><a href="#cite_ref-satelliteplanet_101-0">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120505221146/http://news.discovery.com/space/should-large-moons-be-called-satellite-planets.html#post-a-comment">Should Large Moons Be Called 'Satellite Planets'?</a>. News.discovery.com (2010-05-14). დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.discovery.com/space/should-large-moons-be-called-satellite-planets.html#post-a-comment">ორიგინალიდან</a> — 2012-05-05. ციტირების თარიღი: 2011-11-04.</cite> </li> <li id="cite_note-102"><a href="#cite_ref-102">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/1202.2362">On the origin of planets at very wide orbits from the re-capture of free floating planets</a>, Hagai B. Perets, M. B. N. Kouwenhoven, 2012 </li> <li id="cite_note-103"><a href="#cite_ref-103">↑</a> D. R. Anderson et al.; Hellier, C.; Gillon, M.; Triaud, A. H. M. J.; Smalley, B.; Hebb, L.; Collier Cameron, A.; Maxted, P. F. L. და სხვები. (2009). "WASP-17b: an ultra-low density planet in a probable retrograde orbit". <a href="/w/index.php?title=ArXiv&action=edit&redlink=1" class="new" title="ArXiv (ჯერ არაა დაწერილი)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/0908.1553">0908.1553</a> [<a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/archive/astro-ph.EP">astro-ph.EP</a>]. </li> <li id="cite_note-young-104">↑ <a href="#cite_ref-young_104-0">104.0</a> <a href="#cite_ref-young_104-1">104.1</a> <a href="#cite_ref-young_104-2">104.2</a> <a href="#cite_ref-young_104-3">104.3</a> <a href="#cite_ref-young_104-4">104.4</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Young, Charles Augustus (1902). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/manualastronomy02youngoog">Manual of Astronomy: A Text Book</a>. Ginn & company, გვ. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/manualastronomy02youngoog/page/n339">324</a>–7.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Manual+of+Astronomy%3A+A+Text+Book&rft.aulast=Young&rft.aufirst=Charles+Augustus&rft.date=1902&rft.pub=Ginn+%26+company&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmanualastronomy02youngoog%2Fpage%2Fn339+324%5D%E2%80%937&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmanualastronomy02youngoog">  </li> <li id="cite_note-105"><a href="#cite_ref-105">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Dvorak, R.; Kurths, J.; Freistetter, F. (2005). Chaos And Stability in Planetary Systems. New York: Springer. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/3-540-28208-4" title="სპეციალური:BookSources/3-540-28208-4">3-540-28208-4</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Chaos+And+Stability+in+Planetary+Systems&rft.au=Dvorak%2C+R.%3B+Kurths%2C+J.%3B+Freistetter%2C+F.&rft.date=2005&rft.pub=Springer&rft.place=New+York&rft.isbn=3-540-28208-4">  </li> <li id="cite_note-106"><a href="#cite_ref-106">↑</a> <cite id="CITEREFMoorhead,_Althea_V.;_Adams,_Fred_C.Adams2008" class="citation journal cs1">Moorhead, Althea V.; Adams, Fred C.; Adams (2008). „Eccentricity evolution of giant planet orbits due to circumstellar disk torques“. Icarus. 193 (2): 475. <a href="/w/index.php?title=ArXiv&action=edit&redlink=1" class="new" title="ArXiv (ჯერ არაა დაწერილი)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/0708.0335">0708.0335</a>. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2008Icar..193..475M">2008Icar..193..475M</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.icarus.2007.07.009">10.1016/j.icarus.2007.07.009</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Icarus&rft.atitle=Eccentricity+evolution+of+giant+planet+orbits+due+to+circumstellar+disk+torques&rft.volume=193&rft.issue=2&rft.pages=475&rft.date=2008&rft_id=info%3Aarxiv%2F0708.0335&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.icarus.2007.07.009&rft_id=info%3Abibcode%2F2008Icar..193..475M&rft.au=Moorhead%2C+Althea+V.%3B+Adams%2C+Fred+C.&rft.au=Adams&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988">CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია (<a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AD%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90:_%E1%83%9B%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98:_%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90" title="კატეგორია:CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია">link</a>)<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-107"><a href="#cite_ref-107">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astrophysicsspectator.com/topics/planets/KuiperBelt.html">Planets – Kuiper Belt Objects</a>. The Astrophysics Spectator (2004-12-15). ციტირების თარიღი: 2008-08-23.</cite> </li> <li id="cite_note-108"><a href="#cite_ref-108">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Tatum, J. B. (2007). „17. Visual binary stars“, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://astrowww.phys.uvic.ca/~tatum/celmechs.html">Celestial Mechanics</a>. Personal web page. ციტირების თარიღი: 2008-02-02.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Celestial+Mechanics&rft.atitle=17.+Visual+binary+stars&rft.aulast=Tatum&rft.aufirst=J.+B.&rft.date=2007&rft.pub=Personal+web+page&rft_id=http%3A%2F%2Fastrowww.phys.uvic.ca%2F%7Etatum%2Fcelmechs.html">  </li> <li id="cite_note-109"><a href="#cite_ref-109">↑</a> <cite id="CITEREFTrujilloBrown,_Michael_E.2002" class="citation journal cs1">Trujillo, Chadwick A.; Brown, Michael E. (2002). „A Correlation between Inclination and Color in the Classical Kuiper Belt“. Astrophysical Journal. 566 (2): L125. <a href="/w/index.php?title=ArXiv&action=edit&redlink=1" class="new" title="ArXiv (ჯერ არაა დაწერილი)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/0201040">astro-ph/0201040</a>. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2002ApJ...566L.125T">2002ApJ...566L.125T</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F339437">10.1086/339437</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal&rft.atitle=A+Correlation+between+Inclination+and+Color+in+the+Classical+Kuiper+Belt&rft.volume=566&rft.issue=2&rft.pages=L125&rft.date=2002&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F0201040&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F339437&rft_id=info%3Abibcode%2F2002ApJ...566L.125T&rft.aulast=Trujillo&rft.aufirst=Chadwick+A.&rft.au=Brown%2C+Michael+E.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-Weather-110">↑ <a href="#cite_ref-Weather_110-0">110.0</a> <a href="#cite_ref-Weather_110-1">110.1</a> <cite class="web" style="font-style:normal">Harvey, Samantha. (2006-05-01) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070808201459/http://solarsystem.nasa.gov/scitech/display.cfm?ST_ID=725">Weather, Weather, Everywhere?</a>. NASA. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="https://solarsystem.nasa.gov/scitech/display.cfm?ST_ID=725">ორიგინალიდან</a> — 2007-08-08. ციტირების თარიღი: 2008-08-23.</cite> </li> <li id="cite_note-111"><a href="#cite_ref-111">↑</a> <cite id="CITEREFWinn,_Joshua_N.;_Holman,_Matthew_J.Holman2005" class="citation journal cs1">Winn, Joshua N.; Holman, Matthew J.; Holman (2005). „Obliquity Tides on Hot Jupiters“. The Astrophysical Journal. 628 (2): L159. <a href="/w/index.php?title=ArXiv&action=edit&redlink=1" class="new" title="ArXiv (ჯერ არაა დაწერილი)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/0506468">astro-ph/0506468</a>. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2005ApJ...628L.159W">2005ApJ...628L.159W</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F432834">10.1086/432834</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Astrophysical+Journal&rft.atitle=Obliquity+Tides+on+Hot+Jupiters&rft.volume=628&rft.issue=2&rft.pages=L159&rft.date=2005&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F0506468&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F432834&rft_id=info%3Abibcode%2F2005ApJ...628L.159W&rft.au=Winn%2C+Joshua+N.%3B+Holman%2C+Matthew+J.&rft.au=Holman&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988">CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია (<a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AD%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90:_%E1%83%9B%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98:_%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90" title="კატეგორია:CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია">link</a>)<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-112"><a href="#cite_ref-112">↑</a> <cite id="CITEREFGoldstein,_R._M.;_Carpenter,_R._L.1963" class="citation journal cs1">Goldstein, R. M.; Carpenter, R. L. (1963). „Rotation of Venus: Period Estimated from Radar Measurements“. Science. 139 (3558): 910–1. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1963Sci...139..910G">1963Sci...139..910G</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.139.3558.910">10.1126/science.139.3558.910</a>. <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17743054">17743054</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Rotation+of+Venus%3A+Period+Estimated+from+Radar+Measurements&rft.volume=139&rft.issue=3558&rft.pages=910-1&rft.date=1963&rft_id=info%3Apmid%2F17743054&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.139.3558.910&rft_id=info%3Abibcode%2F1963Sci...139..910G&rft.au=Goldstein%2C+R.+M.%3B+Carpenter%2C+R.+L.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988">CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია (<a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AD%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90:_%E1%83%9B%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98:_%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90" title="კატეგორია:CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია">link</a>)<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-113"><a href="#cite_ref-113">↑</a> <cite id="CITEREFBeltonTerrile_R._J.1984" class="citation journal cs1">Belton, M. J. S.; Terrile R. J. (1984). Bergstralh, J. T. (ed.). „Uranus and Neptune“. In its Uranus and Neptune pp. 327–347 (SEE N85-11927 02-91). 2330: 327. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1984urnp.nasa..327B">1984urnp.nasa..327B</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=In+its+Uranus+and+Neptune+pp.+327%E2%80%93347+%28SEE+N85-11927+02-91%29&rft.atitle=Uranus+and+Neptune&rft.volume=2330&rft.pages=327&rft.date=1984&rft_id=info%3Abibcode%2F1984urnp.nasa..327B&rft.aulast=Belton&rft.aufirst=M.+J.+S.&rft.au=Terrile+R.+J.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"> დაიგნორებულია <code class="cs1-code">|contribution=</code> (<a href="/w/index.php?title=%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="დახმარება:CS1-ის შეცდომები (ჯერ არაა დაწერილი)">დახმარება</a>)<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-114"><a href="#cite_ref-114">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Borgia, Michael P. (2006). The Outer Worlds; Uranus, Neptune, Pluto, and Beyond. Springer New York, გვ. 195–206.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Outer+Worlds%3B+Uranus%2C+Neptune%2C+Pluto%2C+and+Beyond&rft.aulast=Borgia&rft.aufirst=Michael+P.&rft.date=2006&rft.pub=Springer+New+York&rft.pages=195%E2%80%93206">  </li> <li id="cite_note-araa31-115"><a href="#cite_ref-araa31_115-0">↑</a> <cite id="CITEREFLissauer1993" class="citation journal cs1">Lissauer, Jack J. (1993). „Planet formation“. Annual review of astronomy and astrophysics. 31. (A94-12726 02–90) (1): 129–174. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1993ARA&A..31..129L">1993ARA&A..31..129L</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146%2Fannurev.aa.31.090193.001021">10.1146/annurev.aa.31.090193.001021</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Annual+review+of+astronomy+and+astrophysics&rft.atitle=Planet+formation&rft.volume=%28A94-12726+02%E2%80%9390%29&rft.issue=1&rft.pages=129-174&rft.date=1993&rft_id=info%3Adoi%2F10.1146%2Fannurev.aa.31.090193.001021&rft_id=info%3Abibcode%2F1993ARA%26A..31..129L&rft.aulast=Lissauer&rft.aufirst=Jack+J.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-116"><a href="#cite_ref-116">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal">Strobel, Nick. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astronomynotes.com/tables/tablesb.htm">Planet tables</a>. astronomynotes.com. ციტირების თარიღი: 2008-02-01.</cite> </li> <li id="cite_note-117"><a href="#cite_ref-117">↑</a> <cite id="CITEREFZarkaTreumann,_Rudolf_A.;_Ryabov,_Boris_P.;_Ryabov,_Vladimir_B.2001" class="citation journal cs1">Zarka, Philippe; Treumann, Rudolf A.; Ryabov, Boris P.; Ryabov, Vladimir B. (2001). „Magnetically-Driven Planetary Radio Emissions and Application to Extrasolar Planets“. Astrophysics & Space Science. 277 (1/2): 293. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2001Ap&SS.277..293Z">2001Ap&SS.277..293Z</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1023%2FA%3A1012221527425">10.1023/A:1012221527425</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysics+%26+Space+Science&rft.atitle=Magnetically-Driven+Planetary+Radio+Emissions+and+Application+to+Extrasolar+Planets&rft.volume=277&rft.issue=1%2F2&rft.pages=293&rft.date=2001&rft_id=info%3Adoi%2F10.1023%2FA%3A1012221527425&rft_id=info%3Abibcode%2F2001Ap%26SS.277..293Z&rft.aulast=Zarka&rft.aufirst=Philippe&rft.au=Treumann%2C+Rudolf+A.%3B+Ryabov%2C+Boris+P.%3B+Ryabov%2C+Vladimir+B.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988">CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია (<a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AD%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90:_%E1%83%9B%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98:_%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90" title="კატეგორია:CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია">link</a>)<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-118"><a href="#cite_ref-118">↑</a> Faber, Peter; Quillen, Alice C. (2007-07-12). "The Total Number of Giant Planets in Debris Disks with Central Clearings". <a href="/w/index.php?title=ArXiv&action=edit&redlink=1" class="new" title="ArXiv (ჯერ არაა დაწერილი)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/0706.1684">0706.1684</a> [<a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/archive/astro-ph">astro-ph</a>]. </li> <li id="cite_note-119"><a href="#cite_ref-119">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a href="/w/index.php?title=Michael_E._Brown&action=edit&redlink=1" class="new" title="Michael E. Brown (ჯერ არაა დაწერილი)">Brown, Michael E.</a>. (2006)<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/dwarfplanets/">The Dwarf Planets</a>. California Institute of Technology. ციტირების თარიღი: 2008-02-01.</cite> </li> <li id="cite_note-120"><a href="#cite_ref-120">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=exoplanet-catalogue">How One Astronomer Became the Unofficial Exoplanet Record-Keeper</a>, www.scientificamerican.com </li> <li id="cite_note-121"><a href="#cite_ref-121">↑</a> Jason T Wright; Onsi Fakhouri; Marcy; Eunkyu Han; Ying Feng; John Asher Johnson; Howard; Fischer და სხვები. (2010). "The Exoplanet Orbit Database". <a href="/w/index.php?title=ArXiv&action=edit&redlink=1" class="new" title="ArXiv (ჯერ არაა დაწერილი)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/1012.5676">1012.5676</a> [<a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/archive/astro-ph.SR">astro-ph.SR</a>]. </li> <li id="cite_note-terrestrial-122">↑ <a href="#cite_ref-terrestrial_122-0">122.0</a> <a href="#cite_ref-terrestrial_122-1">122.1</a> <cite class="web" style="font-style:normal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120808155809/http://abyss.uoregon.edu/~js/ast121/lectures/lec16.html">Planetary Interiors</a>. Department of Physics, University of Oregon. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://abyss.uoregon.edu/~js/ast121/lectures/lec16.html">ორიგინალიდან</a> — 2012-08-08. ციტირების თარიღი: 2008-08-23.</cite> </li> <li id="cite_note-123"><a href="#cite_ref-123">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Elkins-Tanton, Linda T. (2006). Jupiter and Saturn. New York: Chelsea House. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/0-8160-5196-8" title="სპეციალური:BookSources/0-8160-5196-8">0-8160-5196-8</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Jupiter+and+Saturn&rft.aulast=Elkins-Tanton&rft.aufirst=Linda+T.&rft.date=2006&rft.pub=Chelsea+House&rft.place=New+York&rft.isbn=0-8160-5196-8">  </li> <li id="cite_note-124"><a href="#cite_ref-124">↑</a> <a href="/w/index.php?title=%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ციფრული ობიექტის იდენტიფიკატორი (ჯერ არაა დაწერილი)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2F0032-0633%2895%2900061-5">10.1016/0032-0633(95)00061-5</a> This citation will be automatically completed in the next few minutes. You can <a rel="nofollow" class="external text" href="http://toolserver.org/~verisimilus/Bot/DOI_bot/doibot.php?doi=10.1016%2F0032-0633%2895%2900061-5">jump the queue</a> or <a class="external text" href="https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%98:Cite_doi/10.1016/0032-0633(95)00061-5&preload=Template:Cite_doi/preload&editintro=Template:Cite_doi/editintro&action=edit">expand by hand</a> </li> <li id="cite_note-125"><a href="#cite_ref-125">↑</a> Hunten D. M., Shemansky D. E., Morgan T. H. (1988), The Mercury atmosphere, In: Mercury (A89-43751 19–91). University of Arizona Press, pp. 562–612 </li> <li id="cite_note-126"><a href="#cite_ref-126">↑</a> <a href="/w/index.php?title=%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="ციფრული ობიექტის იდენტიფიკატორი (ჯერ არაა დაწერილი)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1086%2F426329">10.1086/426329 </a> This citation will be automatically completed in the next few minutes. You can <a rel="nofollow" class="external text" href="http://toolserver.org/~verisimilus/Bot/DOI_bot/doibot.php?doi=10.1086%2F426329">jump the queue</a> or <a class="external text" href="https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%98:Cite_doi/10.1086/426329&preload=Template:Cite_doi/preload&editintro=Template:Cite_doi/editintro&action=edit">expand by hand</a> </li> <li id="cite_note-zeilik-127"><a href="#cite_ref-zeilik_127-0">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Zeilik, Michael A. (1998) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/introductoryastr0000zeil">Introductory Astronomy & Astrophysics</a>, 4th, Saunders College Publishing, გვ. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/introductoryastr0000zeil/page/67">67</a>. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/0-03-006228-4" title="სპეციალური:BookSources/0-03-006228-4">0-03-006228-4</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Introductory+Astronomy+%26+Astrophysics&rft.date=1998&rft.edition=4th&rft.pub=Saunders+College+Publishing&rft.isbn=0-03-006228-4&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fintroductoryastr0000zeil">  </li> <li id="cite_note-knutson-128">↑ <a href="#cite_ref-knutson_128-0">128.0</a> <a href="#cite_ref-knutson_128-1">128.1</a> Lua-ს შეცდომა in მოდული:Citation/CS1 at line 4027: bad argument #1 to 'pairs' (table expected, got nil). </li> <li id="cite_note-129"><a href="#cite_ref-129">↑</a> <cite id="CITEREFWeaverVillard2007" class="citation pressrelease cs1">Weaver, Donna; Villard, Ray (2007-01-31). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2007/07/full/">„Hubble Probes Layer-cake Structure of Alien World's Atmosphere“</a> (პრეს-რელიზი). Space Telescope Science Institute. ციტირების თარიღი: 2011-10-23.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Hubble+Probes+Layer-cake+Structure+of+Alien+World%27s+Atmosphere&rft.pub=Space+Telescope+Science+Institute&rft.date=2007-01-31&rft.aulast=Weaver&rft.aufirst=Donna&rft.au=Villard%2C+Ray&rft_id=http%3A%2F%2Fhubblesite.org%2Fnewscenter%2Farchive%2Freleases%2F2007%2F07%2Ffull%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-130"><a href="#cite_ref-130">↑</a> <cite id="CITEREFBallesterSing,_David_K.;_Herbert,_Floyd2007" class="citation journal cs1">Ballester, Gilda E.; Sing, David K.; Herbert, Floyd (2007). „The signature of hot hydrogen in the atmosphere of the extrasolar planet HD 209458b“. Nature. 445 (7127): 511–4. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2007Natur.445..511B">2007Natur.445..511B</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature05525">10.1038/nature05525</a>. <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17268463">17268463</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=The+signature+of+hot+hydrogen+in+the+atmosphere+of+the+extrasolar+planet+HD+209458b&rft.volume=445&rft.issue=7127&rft.pages=511-4&rft.date=2007&rft_id=info%3Apmid%2F17268463&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature05525&rft_id=info%3Abibcode%2F2007Natur.445..511B&rft.aulast=Ballester&rft.aufirst=Gilda+E.&rft.au=Sing%2C+David+K.%3B+Herbert%2C+Floyd&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988">CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია (<a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AD%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90:_%E1%83%9B%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98:_%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90" title="კატეგორია:CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია">link</a>)<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-131"><a href="#cite_ref-131">↑</a> Lua-ს შეცდომა in მოდული:Citation/CS1 at line 4027: bad argument #1 to 'pairs' (table expected, got nil). </li> <li id="cite_note-Kivelson2007-132">↑ <a href="#cite_ref-Kivelson2007_132-0">132.0</a> <a href="#cite_ref-Kivelson2007_132-1">132.1</a> <a href="#cite_ref-Kivelson2007_132-2">132.2</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Kivelson, Margaret Galland (2007) „Planetary Magnetospheres“, რედ. Lucyann Mcfadden, Paul Weissman, Torrence Johnson: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/encyclopediasola00mcfa_991">Encyclopedia of the Solar System</a>. Academic Press, გვ. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/encyclopediasola00mcfa_991/page/n539">519</a>. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/978-0-12-088589-3" title="სპეციალური:BookSources/978-0-12-088589-3">978-0-12-088589-3</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Encyclopedia+of+the+Solar+System&rft.atitle=Planetary+Magnetospheres&rft.date=2007&rft.pub=Academic+Press&rft.isbn=978-0-12-088589-3&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fencyclopediasola00mcfa_991">  </li> <li id="cite_note-133"><a href="#cite_ref-133">↑</a> <cite class="web" style="font-style:normal">Gefter, Amanda. (2004-01-17) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astronomy.com/asy/default.aspx?c=a&id=2090">Magnetic planet</a>. Astronomy. ციტირების თარიღი: 2008-01-29.</cite> </li> <li id="cite_note-Grasset2000-134"><a href="#cite_ref-Grasset2000_134-0">↑</a> <cite id="CITEREFGrassetSotin_C.;_Deschamps_F.2000" class="citation journal cs1">Grasset, O.; Sotin C.; Deschamps F. (2000). „On the internal structure and dynamic of Titan“. Planetary and Space Science. 48 (7–8): 617–636. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2000P&SS...48..617G">2000P&SS...48..617G</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0032-0633%2800%2900039-8">10.1016/S0032-0633(00)00039-8</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Planetary+and+Space+Science&rft.atitle=On+the+internal+structure+and+dynamic+of+Titan&rft.volume=48&rft.issue=7%E2%80%938&rft.pages=617-636&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0032-0633%2800%2900039-8&rft_id=info%3Abibcode%2F2000P%26SS...48..617G&rft.aulast=Grasset&rft.aufirst=O.&rft.au=Sotin+C.%3B+Deschamps+F.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988">CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია (<a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AD%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90:_%E1%83%9B%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98:_%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90" title="კატეგორია:CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია">link</a>)<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-Fortes2000-135"><a href="#cite_ref-Fortes2000_135-0">↑</a> <cite id="CITEREFFortes,_A._D.2000" class="citation journal cs1">Fortes, A. D. (2000). „Exobiological implications of a possible ammonia-water ocean inside Titan“. Icarus. 146 (2): 444–452. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2000Icar..146..444F">2000Icar..146..444F</a>. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1006%2Ficar.2000.6400">10.1006/icar.2000.6400</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Icarus&rft.atitle=Exobiological+implications+of+a+possible+ammonia-water+ocean+inside+Titan&rft.volume=146&rft.issue=2&rft.pages=444-452&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1006%2Ficar.2000.6400&rft_id=info%3Abibcode%2F2000Icar..146..444F&rft.au=Fortes%2C+A.+D.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-136"><a href="#cite_ref-136">↑</a> <cite id="CITEREFJones2001" class="citation news cs1">Jones, Nicola (2001-12-11). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6Dy2NB3WR?url=http://www.newscientist.com/article/dn1647">„Bacterial explanation for Europa's rosy glow“</a>. New Scientist Print Edition. დაარქივებულია <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn1647">ორიგინალიდან</a> — 2013-01-26. ციტირების თარიღი: 2008-08-23.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=New+Scientist+Print+Edition&rft.atitle=Bacterial+explanation+for+Europa%27s+rosy+glow&rft.date=2001-12-11&rft.aulast=Jones&rft.aufirst=Nicola&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.newscientist.com%2Farticle.ns%3Fid%3Ddn1647&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-137"><a href="#cite_ref-137">↑</a> <cite id="CITEREFMolnar,_L._A.;_Dunn,_D._E.Dunn1996" class="citation journal cs1">Molnar, L. A.; Dunn, D. E.; Dunn (1996). „On the Formation of Planetary Rings“. Bulletin of the American Astronomical Society. 28: 77–115. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1996DPS....28.1815M">1996DPS....28.1815M</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Bulletin+of+the+American+Astronomical+Society&rft.atitle=On+the+Formation+of+Planetary+Rings&rft.volume=28&rft.pages=77-115&rft.date=1996&rft_id=info%3Abibcode%2F1996DPS....28.1815M&rft.au=Molnar%2C+L.+A.%3B+Dunn%2C+D.+E.&rft.au=Dunn&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988">CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია (<a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AD%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90:_%E1%83%9B%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98:_%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90" title="კატეგორია:CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია">link</a>)<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> <li id="cite_note-138"><a href="#cite_ref-138">↑</a> <cite class="book" style="font-style:normal">Thérèse, Encrenaz (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/isbn_9783540002413">The Solar System</a>, Third, Springer, გვ. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/isbn_9783540002413/page/388">388</a>–390. <a href="/wiki/%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="წიგნის საერთაშორისო სტანდარტული ნომერი">ISBN</a> <a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:BookSources/3-540-00241-3" title="სპეციალური:BookSources/3-540-00241-3">3-540-00241-3</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Solar+System&rft.aulast=Th%C3%A9r%C3%A8se&rft.aufirst=Encrenaz&rft.date=2004&rft.edition=Third&rft.pub=Springer&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fisbn_9783540002413%2Fpage%2F388+388%5D%E2%80%93390&rft.isbn=3-540-00241-3&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fisbn_9783540002413">  </li> <li id="cite_note-joergens2013_AA558-139"><a href="#cite_ref-joergens2013_AA558_139-0">↑</a> <cite id="CITEREFJoergensBonnefoyLiuBayo2013" class="citation journal cs1">Joergens, V.; Bonnefoy, M.; Liu, Y.; Bayo, A.; Wolf, S.; Chauvin, G.; Rojo, P. (2013). „OTS 44: Disk and accretion at the planetary border“. Astronomy & Astrophysics. 558 (7). <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1051%2F0004-6361%2F201322432">10.1051/0004-6361/201322432</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astronomy+%26+Astrophysics&rft.atitle=OTS+44%3A+Disk+and+accretion+at+the+planetary+border&rft.volume=558&rft.issue=7&rft.date=2013&rft_id=info%3Adoi%2F10.1051%2F0004-6361%2F201322432&rft.aulast=Joergens&rft.aufirst=V.&rft.au=Bonnefoy%2C+M.&rft.au=Liu%2C+Y.&rft.au=Bayo%2C+A.&rft.au=Wolf%2C+S.&rft.au=Chauvin%2C+G.&rft.au=Rojo%2C+P.&rfr_id=info%3Asid%2Fka.wikipedia.org%3A%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4042187"> </li> </ol></div> </div></div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("Gadget \"ReferenceTooltips\" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See \u003Chttps://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:Gadgets\u003E.");});</script><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">მოძიებულია „<a dir="ltr" href="https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=პლანეტა&oldid=4686604">https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=პლანეტა&oldid=4686604</a>“-დან</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="სპეციალური:კატეგორიები">კატეგორია</a>: <ul><li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:Pages_with_script_errors" title="კატეგორია:Pages with script errors">Pages with script errors</a></li><li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A0%E1%83%A9%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="კატეგორია:რჩეული სტატიები">რჩეული სტატიები</a></li><li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="კატეგორია:პლანეტები">პლანეტები</a></li><li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="კატეგორია:პლანეტოლოგია">პლანეტოლოგია</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">დამალული კატეგორია: <ul><li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98:_%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%AB%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="კატეგორია:CS1-ის შეცდომები: მოძველებული პარამეტრები">CS1-ის შეცდომები: მოძველებული პარამეტრები</a></li><li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98:_et_al.-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AC%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90" title="კატეგორია:CS1-ის შეცდომები: et al.-ის დაწვრილებითი გამოყენება">CS1-ის შეცდომები: et al.-ის დაწვრილებითი გამოყენება</a></li><li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98:_display-names" title="კატეგორია:CS1-ის შეცდომები: display-names">CS1-ის შეცდომები: display-names</a></li><li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AD%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90:_%E1%83%9B%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98:_%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90" title="კატეგორია:CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია">CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია</a></li><li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98:_%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%90_%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="კატეგორია:CS1-ის შეცდომები: აკლია პერიოდული გამოცემა">CS1-ის შეცდომები: აკლია პერიოდული გამოცემა</a></li><li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:CS1-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98:_%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%90_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="კატეგორია:CS1-ის შეცდომები: იგნორირებულია თავი">CS1-ის შეცდომები: იგნორირებულია თავი</a></li><li><a href="/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98,_%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%AA_%E1%83%98%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9C_ISBN_magic_%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A1" title="კატეგორია:გვერდები, რომლებიც იყენებენ ISBN magic ბმულებს">გვერდები, რომლებიც იყენებენ ISBN magic ბმულებს</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> ეს გვერდი ბოლოს დარედაქტირდა: 04:26, 29 ივლისი 2024.</li> <li id="footer-info-copyright"><div>ტექსტი ვრცელდება <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Creative_Commons_Attribution-ShareAlike_4.0_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9D_%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%98" title="ვიკიპედია:Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიის ტექსტი">Creative Commons Attribution-ShareAlike ლიცენზიით</a> და შესაძლოა არსებობდეს დამატებითი პირობები. ამ საიტის გამოყენებით, თქვენ ეთანხმებით <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">გამოყენების პირობებსა</a> და <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Privacy_policy">კონფიდენციალურობის პოლიტიკას</a>.</div> <div>ვიკიპედია® არის არაკომერციული ორგანიზაცია <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>-ის რეგისტრირებული სავაჭრო ნიშანი.</div> <div class="noprint"> <a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98/%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90" title="ვიკიპედია:ფორუმი/დახმარება">დაგვიკავშირდით</a></div></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">კონფიდენციალურობის პოლიტიკა</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%91">ვიკიპედიის შესახებ</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%98:%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%AE%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A7%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%90">პასუხისმგებლობის უარყოფა</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">ქცევის კოდექსი</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">შემქმნელები</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/ka.wikipedia.org">სტატისტიკა</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">მზა ფაილების პოლიტიკა</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//ka.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">მობილური ვერსია</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-mcbjw","wgBackendResponseTime":232,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.453","walltime":"1.653","ppvisitednodes":{"value":17849,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":250364,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":46036,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":26,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":4,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":269511,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1032.133 1 -total"," 78.51% 810.283 1 თარგი:Reflist"," 37.77% 389.798 47 თარგი:Cite_journal"," 6.46% 66.693 21 თარგი:Cite_book"," 5.29% 54.629 33 თარგი:Cite_web"," 4.65% 48.011 6 თარგი:Cite_arXiv"," 4.05% 41.778 1 თარგი:მრავალი_სურათი"," 3.91% 40.334 6 თარგი:Citation/core"," 3.84% 39.661 3 თარგი:Cite_doi"," 3.23% 33.367 1 თარგი:იხილეთ_აგრეთვე"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.377","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3889222,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-6c869c4f4d-4zff4","timestamp":"20241121085931","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u10de\u10da\u10d0\u10dc\u10d4\u10e2\u10d0","url":"https:\/\/ka.wikipedia.org\/wiki\/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q634","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q634","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-08-17T15:19:53Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/3\/3e\/1e7m_comparison_Uranus_Neptune_Sirius_B_Earth_Venus.png","headline":"\u10d5\u10d0\u10e0\u10e1\u10d9\u10d5\u10da\u10d0\u10d5\u10d8\u10e1 \u10d2\u10d0\u10e0\u10e8\u10d4\u10db\u10dd \u10dd\u10e0\u10d1\u10d8\u10e2\u10d0\u10d6\u10d4 \u10db\u10d1\u10e0\u10e3\u10dc\u10d0\u10d5\u10d8 \u10ea\u10d8\u10e3\u10e0\u10d8 \u10e1\u10ee\u10d4\u10e3\u10da\u10d8"}</script> </body> </html>