CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Maastricht - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"169a2cb8-243f-46a7-8399-3bb27e00ec3d","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Maastricht","wgTitle":"Maastricht","wgCurRevisionId":68438951,"wgRevisionId":68438951,"wgArticleId":1056,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Pagina's die Phonos gebruiken","Wikipedia:Pagina's die EasyTimeline gebruiken","Wikipedia:Artikel mist referentie sinds september 2024","Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen","Wikipedia:Coördinaten op Wikidata","Maastricht","Plaats in Limburg (Nederland)","Hoofdstad van een Nederlandse provincie"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Maastricht","wgRelevantArticleId":1056 ,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgCoordinates":{"lat":50.849722222222226,"lon":5.6930555555555555},"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1309","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"], "GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.phonos.styles":"ready","ext.phonos.icons":"ready","ext.cite.styles":"ready","ext.timeline.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.phonos.init","ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons", "ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.phonos.icons%2Cstyles%7Cext.timeline.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/2016_Maastricht%2C_St-Pietersberg%2C_Lichtenberg_22.jpg/1200px-2016_Maastricht%2C_St-Pietersberg%2C_Lichtenberg_22.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="489"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/2016_Maastricht%2C_St-Pietersberg%2C_Lichtenberg_22.jpg/800px-2016_Maastricht%2C_St-Pietersberg%2C_Lichtenberg_22.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="326"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/2016_Maastricht%2C_St-Pietersberg%2C_Lichtenberg_22.jpg/640px-2016_Maastricht%2C_St-Pietersberg%2C_Lichtenberg_22.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="261"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Maastricht - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Maastricht"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Maastricht"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Maastricht rootpage-Maastricht skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/27_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Maastricht" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Maastricht" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Maastricht" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Maastricht" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Geografie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Geografie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Geografie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Geografie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Geografie-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Geografie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Geologie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Geologie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Geologie</span> </div> </a> <ul id="toc-Geologie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Klimaat" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Klimaat"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Klimaat</span> </div> </a> <ul id="toc-Klimaat-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Topografie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Topografie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Topografie</span> </div> </a> <ul id="toc-Topografie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wijkindeling" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Wijkindeling"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Wijkindeling</span> </div> </a> <ul id="toc-Wijkindeling-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Geschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Geschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Geschiedenis</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Geschiedenis-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Geschiedenis-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Geschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Etymologie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Etymologie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Etymologie</span> </div> </a> <ul id="toc-Etymologie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Prehistorie_en_Romeinse_tijd" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Prehistorie_en_Romeinse_tijd"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Prehistorie en Romeinse tijd</span> </div> </a> <ul id="toc-Prehistorie_en_Romeinse_tijd-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Middeleeuwen_(500-1500)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Middeleeuwen_(500-1500)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Middeleeuwen (500-1500)</span> </div> </a> <ul id="toc-Middeleeuwen_(500-1500)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vroegmoderne_en_Franse_tijd_(1500-1814)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vroegmoderne_en_Franse_tijd_(1500-1814)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Vroegmoderne en Franse tijd (1500-1814)</span> </div> </a> <ul id="toc-Vroegmoderne_en_Franse_tijd_(1500-1814)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Moderne_tijd_(1814-1945)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Moderne_tijd_(1814-1945)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>Moderne tijd (1814-1945)</span> </div> </a> <ul id="toc-Moderne_tijd_(1814-1945)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Recente_geschiedenis_(1945-nu)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Recente_geschiedenis_(1945-nu)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.6</span> <span>Recente geschiedenis (1945-nu)</span> </div> </a> <ul id="toc-Recente_geschiedenis_(1945-nu)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Bevolking" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bevolking"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Bevolking</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Bevolking-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Bevolking-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Bevolking-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Demografie_en_stadsontwikkeling" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Demografie_en_stadsontwikkeling"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Demografie en stadsontwikkeling</span> </div> </a> <ul id="toc-Demografie_en_stadsontwikkeling-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Welzijn" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Welzijn"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Welzijn</span> </div> </a> <ul id="toc-Welzijn-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Maatschappelijke_ongelijkheid" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Maatschappelijke_ongelijkheid"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.1</span> <span>Maatschappelijke ongelijkheid</span> </div> </a> <ul id="toc-Maatschappelijke_ongelijkheid-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gezondheids-_en_welzijnszorg" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Gezondheids-_en_welzijnszorg"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.2</span> <span>Gezondheids- en welzijnszorg</span> </div> </a> <ul id="toc-Gezondheids-_en_welzijnszorg-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sport_en_recreatie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Sport_en_recreatie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.3</span> <span>Sport en recreatie</span> </div> </a> <ul id="toc-Sport_en_recreatie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Religie_en_levensbeschouwing" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Religie_en_levensbeschouwing"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Religie en levensbeschouwing</span> </div> </a> <ul id="toc-Religie_en_levensbeschouwing-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Rooms-Katholieke_Kerk" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Rooms-Katholieke_Kerk"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3.1</span> <span>Rooms-Katholieke Kerk</span> </div> </a> <ul id="toc-Rooms-Katholieke_Kerk-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Niet-rooms-katholieke_kerkgenootschappen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Niet-rooms-katholieke_kerkgenootschappen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3.2</span> <span>Niet-rooms-katholieke kerkgenootschappen</span> </div> </a> <ul id="toc-Niet-rooms-katholieke_kerkgenootschappen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Andere_religies_en_levensbeschouwingen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Andere_religies_en_levensbeschouwingen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3.3</span> <span>Andere religies en levensbeschouwingen</span> </div> </a> <ul id="toc-Andere_religies_en_levensbeschouwingen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Cultuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Cultuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Cultuur</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Cultuur-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Cultuur-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Cultuur-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Musea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Musea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Musea</span> </div> </a> <ul id="toc-Musea-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Beschermd_stadsgezicht_en_erfgoed" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Beschermd_stadsgezicht_en_erfgoed"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Beschermd stadsgezicht en erfgoed</span> </div> </a> <ul id="toc-Beschermd_stadsgezicht_en_erfgoed-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-In_het_centrum" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#In_het_centrum"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2.1</span> <span>In het centrum</span> </div> </a> <ul id="toc-In_het_centrum-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Buiten_het_centrum" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Buiten_het_centrum"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2.2</span> <span>Buiten het centrum</span> </div> </a> <ul id="toc-Buiten_het_centrum-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Kunst_in_de_openbare_ruimte,_gedenktekens_en_gevelstenen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kunst_in_de_openbare_ruimte,_gedenktekens_en_gevelstenen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Kunst in de openbare ruimte, gedenktekens en gevelstenen</span> </div> </a> <ul id="toc-Kunst_in_de_openbare_ruimte,_gedenktekens_en_gevelstenen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Taal_en_literatuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Taal_en_literatuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Taal en literatuur</span> </div> </a> <ul id="toc-Taal_en_literatuur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Muziek,_theater_en_film" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Muziek,_theater_en_film"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Muziek, theater en film</span> </div> </a> <ul id="toc-Muziek,_theater_en_film-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Uitgaansleven" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Uitgaansleven"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.6</span> <span>Uitgaansleven</span> </div> </a> <ul id="toc-Uitgaansleven-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Verenigingsleven" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Verenigingsleven"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.7</span> <span>Verenigingsleven</span> </div> </a> <ul id="toc-Verenigingsleven-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Carnaval" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Carnaval"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.8</span> <span>Carnaval</span> </div> </a> <ul id="toc-Carnaval-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Reuzen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Reuzen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.9</span> <span>Reuzen</span> </div> </a> <ul id="toc-Reuzen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Evenementen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Evenementen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.10</span> <span>Evenementen</span> </div> </a> <ul id="toc-Evenementen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Onderwijs" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Onderwijs"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Onderwijs</span> </div> </a> <ul id="toc-Onderwijs-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Politiek_en_bestuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Politiek_en_bestuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Politiek en bestuur</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Politiek_en_bestuur-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Politiek en bestuur-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Politiek_en_bestuur-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-College_van_burgemeester_en_wethouders" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#College_van_burgemeester_en_wethouders"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>College van burgemeester en wethouders</span> </div> </a> <ul id="toc-College_van_burgemeester_en_wethouders-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gemeenteraad" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Gemeenteraad"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Gemeenteraad</span> </div> </a> <ul id="toc-Gemeenteraad-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Stedenbanden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Stedenbanden"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Stedenbanden</span> </div> </a> <ul id="toc-Stedenbanden-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Economie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Economie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Economie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Economie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Economie-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Economie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bedrijvigheid" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bedrijvigheid"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Bedrijvigheid</span> </div> </a> <ul id="toc-Bedrijvigheid-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Toerisme" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Toerisme"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Toerisme</span> </div> </a> <ul id="toc-Toerisme-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Detailhandel" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Detailhandel"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3</span> <span>Detailhandel</span> </div> </a> <ul id="toc-Detailhandel-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Natuur_en_milieu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Natuur_en_milieu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Natuur en milieu</span> </div> </a> <ul id="toc-Natuur_en_milieu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Communicatie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Communicatie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Communicatie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Communicatie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Communicatie-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Communicatie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Verkeer_en_vervoer" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Verkeer_en_vervoer"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.1</span> <span>Verkeer en vervoer</span> </div> </a> <ul id="toc-Verkeer_en_vervoer-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Media" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Media"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.2</span> <span>Media</span> </div> </a> <ul id="toc-Media-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Bekende_Maastrichtenaren" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bekende_Maastrichtenaren"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Bekende Maastrichtenaren</span> </div> </a> <ul id="toc-Bekende_Maastrichtenaren-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Varia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Varia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Varia</span> </div> </a> <ul id="toc-Varia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zie_ook" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Zie_ook"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Zie ook</span> </div> </a> <ul id="toc-Zie_ook-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Externe_links" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Externe_links"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Externe links</span> </div> </a> <ul id="toc-Externe_links-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Geraadpleegde_literatuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Geraadpleegde_literatuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>Geraadpleegde literatuur</span> </div> </a> <ul id="toc-Geraadpleegde_literatuur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Noten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Noten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15</span> <span>Noten</span> </div> </a> <ul id="toc-Noten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Referenties" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Referenties"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16</span> <span>Referenties</span> </div> </a> <ul id="toc-Referenties-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Maastricht</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 105 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-105" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">105 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Aragonees" lang="an" hreflang="an" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Aragonees" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%8A%D8%AE%D8%AA" title="ماستريخت – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="ماستريخت" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%8A%D8%AE%D8%AA" title="ماستريخت – Egyptisch Arabisch" lang="arz" hreflang="arz" data-title="ماستريخت" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptisch Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Asturisch" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturisch" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Maastrixt" title="Maastrixt – Azerbeidzjaans" lang="az" hreflang="az" data-title="Maastrixt" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbeidzjaans" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%82" title="Маастрихт – Basjkiers" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Маастрихт" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Basjkiers" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Balinees" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="Balinees" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D1%85%D1%82" title="Маастрыхт – Belarussisch" lang="be" hreflang="be" data-title="Маастрыхт" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarussisch" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D1%85%D1%82" title="Маастрыхт – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Маастрыхт" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%82" title="Маастрихт – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Маастрихт" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Bretons" lang="br" hreflang="br" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Bretons" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target"><span>Chavacano de Zamboanga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Gemeente_Maastricht" title="Gemeente Maastricht – Cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Gemeente Maastricht" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="Cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA" title="ماستریخت – Soranî" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ماستریخت" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Soranî" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Corsicaans" lang="co" hreflang="co" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="Corsicaans" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Welsh" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Welsh" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%AC%CE%B1%CF%83%CF%84%CF%81%CE%B9%CF%87%CF%84" title="Μάαστριχτ – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Μάαστριχτ" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Maastricht" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Mastri%C4%A5to" title="Mastriĥto – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Mastriĥto" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA" title="ماستریخت – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="ماستریخت" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Faeröers" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="Faeröers" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/M%C3%A2str%C3%A8ct" title="Mâstrèct – Arpitaans" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Mâstrèct" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Arpitaans" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Noord-Fries" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="Noord-Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Fries" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Iers" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Iers" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Schots-Gaelisch" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Schots-Gaelisch" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%90%D7%A1%D7%98%D7%A8%D7%99%D7%9B%D7%98" title="מאסטריכט – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="מאסטריכט" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Hongaars" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hongaars" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%AB%D5%AD%D5%BF" title="Մաաստրիխտ – Armeens" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Մաաստրիխտ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armeens" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="Interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – IJslands" lang="is" hreflang="is" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="IJslands" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%9E%E3%83%BC%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%AA%E3%83%92%E3%83%88" title="マーストリヒト – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="マーストリヒト" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Javaans" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Javaans" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%AE%E1%83%A2%E1%83%98" title="მაასტრიხტი – Georgisch" lang="ka" hreflang="ka" data-title="მაასტრიხტი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Georgisch" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%A7%88%EC%8A%A4%ED%8A%B8%EB%A6%AC%ED%9D%90%ED%8A%B8" title="마스트리흐트 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="마스트리흐트" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Kölsch" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="Kölsch" class="interlanguage-link-target"><span>Ripoarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Koerdisch" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Koerdisch" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Traiectum_Mosae" title="Traiectum Mosae – Latijn" lang="la" hreflang="la" data-title="Traiectum Mosae" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latijn" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Luxemburgs" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Luxemburgs" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Mestreech" title="Mestreech – Limburgs" lang="li" hreflang="li" data-title="Mestreech" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Limburgs" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Lombardisch" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombardisch" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Mastrichtas" title="Mastrichtas – Litouws" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Mastrichtas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litouws" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/M%C4%81strihta" title="Māstrihta – Lets" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Māstrihta" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Lets" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%82" title="Маастрихт – Mongools" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Маастрихт" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Mongools" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%96%E0%A5%8D%E0%A4%9F" title="मास्ट्रिख्ट – Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="मास्ट्रिख्ट" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Maleis" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Maleis" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Maltees" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="Maltees" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Nedersaksisch" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Nedersaksisch" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Nederduits" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="Nederduits" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Noors - Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Noors - Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Occitaans" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Occitaans" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%82" title="Маастрихт – Ossetisch" lang="os" hreflang="os" data-title="Маастрихт" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="Ossetisch" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Piëmontees" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piëmontees" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B4%D8%AA" title="ماسترشت – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="ماسترشت" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA" title="ماستریخت – Pasjtoe" lang="ps" hreflang="ps" data-title="ماستریخت" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Pasjtoe" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%82" title="Маастрихт – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Маастрихт" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Schots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Schots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Servo-Kroatisch" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Servo-Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Sloveens" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Sloveens" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Somalisch" lang="so" hreflang="so" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="Somalisch" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Albanees" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Albanees" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%82" title="Мастрихт – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Мастрихт" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Saterfries" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterfries" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Silezisch" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silezisch" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AE%E0%AE%BE%E0%AE%B8%E0%AF%8D%E0%AE%9F%E0%AF%8D%E0%AE%B0%E0%AE%BF%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%9F%E0%AF%8D" title="மாஸ்ட்ரிக்ட் – Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="மாஸ்ட்ரிக்ட்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%8A%E0%B8%97%E0%B9%8C" title="มาสทริชท์ – Thai" lang="th" hreflang="th" data-title="มาสทริชท์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Thai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%82" title="Маастрихт – Tataars" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Маастрихт" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tataars" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%82" title="Маастрихт – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Маастрихт" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA" title="ماستریخت – Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="ماستریخت" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/M%C3%A0strit" title="Màstrit – Venetiaans" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Màstrit" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – West-Vlaams" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Maastricht" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West-Vlaams" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Volapük" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="Volapük" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/M%C3%A5straik" title="Måstraik – Waals" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Måstraik" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Waals" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Maastricht" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E9%A9%AC%E6%96%AF%E7%89%B9%E9%87%8C%E8%B5%AB%E7%89%B9" title="马斯特里赫特 – Wuyu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="马斯特里赫特" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wuyu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Maestricht" title="Maestricht – Zeeuws" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Maestricht" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="Zeeuws" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%A9%AC%E6%96%AF%E7%89%B9%E9%87%8C%E8%B5%AB%E7%89%B9" title="马斯特里赫特 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="马斯特里赫特" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Maastricht" title="Maastricht – Minnanyu" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Maastricht" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnanyu" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E9%A6%AC%E6%96%AF%E7%89%B9%E9%87%8C%E8%B5%AB%E7%89%B9" title="馬斯特里赫特 – Kantonees" lang="yue" hreflang="yue" data-title="馬斯特里赫特" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonees" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1309#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Maastricht" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Maastricht" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Maastricht"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Maastricht"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Maastricht" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Maastricht" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Maastricht&oldid=68438951" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Maastricht&id=68438951&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FMaastricht"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FMaastricht"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Maastricht"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Maastricht&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Maastricht&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Maastricht" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikinews mw-list-item"><a href="https://nl.wikinews.org/wiki/Categorie:Maastricht" hreflang="nl"><span>Wikinieuws</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://nl.wikiquote.org/wiki/Maastricht" hreflang="nl"><span>Wikiquote</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikivoyage mw-list-item"><a href="https://nl.wikivoyage.org/wiki/Maastricht" hreflang="nl"><span>Wikivoyage</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1309" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="tpl_Coordinaten"><span class="plainlinks" title="Klik op de coördinaten om een plattegrond of satellietfoto te bekijken" style="font-size:87%;"> <span typeof="mw:File"><span title="Coördinaten"><img alt="Coördinaten" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/23px-Internet-web-browser.svg.png" decoding="async" width="23" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/35px-Internet-web-browser.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/46px-Internet-web-browser.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></span></span> <a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?language=nl&params=50_50_59_N_5_41_35_E_type:city_region:NL&pagename=Maastricht">50° 51′ NB, 5° 42′ OL</a></span></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><table class="infobox" cellpadding="1" cellspacing="1"> <caption class="notheme" style="font-size:large; margin-bottom:0.5em;"><b>Maastricht</b><br />Mestreech </caption> <tbody><tr> <th class="infobox-kop notheme" style="text-align:center;" colspan="2">Gemeente in <a href="/wiki/Nederland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Nederland (hoofdbetekenis)">Nederland</a> <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_the_Netherlands.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Nederland"><img alt="Vlag van Nederland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/20px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/30px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/40px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> </th></tr> <tr> <td style="text-align:center; padding:0;" colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:2016_Maastricht,_St-Pietersberg,_Lichtenberg_22.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/2016_Maastricht%2C_St-Pietersberg%2C_Lichtenberg_22.jpg/266px-2016_Maastricht%2C_St-Pietersberg%2C_Lichtenberg_22.jpg" decoding="async" width="266" height="108" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/2016_Maastricht%2C_St-Pietersberg%2C_Lichtenberg_22.jpg/399px-2016_Maastricht%2C_St-Pietersberg%2C_Lichtenberg_22.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/2016_Maastricht%2C_St-Pietersberg%2C_Lichtenberg_22.jpg/532px-2016_Maastricht%2C_St-Pietersberg%2C_Lichtenberg_22.jpg 2x" data-file-width="2400" data-file-height="978" /></a></span> </td></tr> <tr> <td style="text-align:center; font-size:85%;" colspan="2">Gezicht op Maastricht vanaf de <a href="/wiki/Sint-Pietersberg" title="Sint-Pietersberg">Sint-Pietersberg</a> </td></tr> <tr> <td colspan="2"> <div style="display:grid; grid-template-columns:auto 50%; align-items:center; text-align:center;"> <div><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Maastricht.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van de gemeente Maastricht"><img alt="Vlag van de gemeente Maastricht" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_Maastricht.svg/110px-Flag_of_Maastricht.svg.png" decoding="async" width="110" height="73" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_Maastricht.svg/165px-Flag_of_Maastricht.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_Maastricht.svg/220px-Flag_of_Maastricht.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /></a></span></div> <div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Wapen_van_Maastricht.svg" class="mw-file-description" title="Wapen van de gemeente Maastricht"><img alt="Wapen van de gemeente Maastricht" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Wapen_van_Maastricht.svg/72px-Wapen_van_Maastricht.svg.png" decoding="async" width="72" height="85" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Wapen_van_Maastricht.svg/109px-Wapen_van_Maastricht.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Wapen_van_Maastricht.svg/145px-Wapen_van_Maastricht.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="256" /></a></span></div> <div><small>(<a href="/wiki/Vlag_van_Maastricht" title="Vlag van Maastricht">Details</a>)</small></div> <div><small>(<a href="/wiki/Wapen_van_Maastricht" title="Wapen van Maastricht">Details</a>)</small></div></div> </td></tr> <tr> <td style="background:white; color:inherit;" class="center" colspan="2"><span class="mw-image-border notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:NL_-_locator_map_municipality_code_GM0935_(2016).png" class="mw-file-description" title="Locatie van de gemeente Maastricht (gemeentegrenzen CBS 2016)"><img alt="Locatie van de gemeente Maastricht (gemeentegrenzen CBS 2016)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/NL_-_locator_map_municipality_code_GM0935_%282016%29.png/265px-NL_-_locator_map_municipality_code_GM0935_%282016%29.png" decoding="async" width="265" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/NL_-_locator_map_municipality_code_GM0935_%282016%29.png/398px-NL_-_locator_map_municipality_code_GM0935_%282016%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/NL_-_locator_map_municipality_code_GM0935_%282016%29.png/530px-NL_-_locator_map_municipality_code_GM0935_%282016%29.png 2x" data-file-width="1581" data-file-height="887" /></a></span> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="2">Situering </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Provincies_van_Nederland" title="Provincies van Nederland">Provincie</a> </th> <td><span class="sortkey" style="display: none;">Limburg</span><span class="sorttext"><span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Limburg_(Netherlands).svg" class="mw-file-description" title="Vlag Limburg"><img alt="Vlag Limburg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg/20px-Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg/30px-Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg/40px-Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/Limburg_(Nederlandse_provincie)" title="Limburg (Nederlandse provincie)">Limburg</a></span></span> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/COROP" title="COROP">COROP-gebied</a> </th> <td><a href="/wiki/Zuid-Limburg_(Nederland)" title="Zuid-Limburg (Nederland)">Zuid-Limburg</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Geografische_co%C3%B6rdinaten" title="Geografische coördinaten">Coördinaten</a> </th> <td><span class="plainlinks"><span class="coordinates plainlinks"><span id="text_coordinates"><a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?language=nl&params=50_051_00_N_5_041_00_E_type:city_scale:25000&pagename=Maastricht">50° 51′ NB, 5° 41′ OL</a></span></span></span> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="2">Algemeen </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Oppervlakte" title="Oppervlakte">Oppervlakte</a> </th> <td>60,12 km² </td></tr> <tr> <th>- land </th> <td>55,99 km² </td></tr> <tr> <th>- water </th> <td>4,13 km² </td></tr> <tr> <th>Inwoners <br /><small class="nowrap">(1 januari 2024)</small> </th> <td>125.203<sup style="line-height:0; margin-left:0.3em; color:blue; cursor:help; font-family:Verdana,sans-serif;" title="CBS Statline, Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 1 januari 2024, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen">?</sup> <br />(2236 inw./km²) </td></tr> <tr> <th>Bestuurscentrum </th> <td>Maastricht </td></tr> <tr> <th>Naam inwoners </th> <td>Maastrichtenaren </td></tr> <tr> <th>Belangrijke verkeersaders </th> <td><a href="/wiki/Europese_weg_25" title="Europese weg 25"><span style="white-space:nowrap; background:#308446; color:inherit; padding:2px 1px; margin: 0 1px 0 0;"><span style="white-space:nowrap; font-style:normal; text-decoration:none; letter-spacing:1px; color:#f7fbf5; background:#308446; padding:0 2px 0 4px; border:#f7fbf5 solid 1px;">E25</span></span></a><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Rijksweg_2" title="Rijksweg 2"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/NL-A2.svg/32px-NL-A2.svg.png" decoding="async" width="32" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/NL-A2.svg/48px-NL-A2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/NL-A2.svg/63px-NL-A2.svg.png 2x" data-file-width="399" data-file-height="253" /></a></span><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Rijksweg_79" title="Rijksweg 79"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/NL-A79.svg/42px-NL-A79.svg.png" decoding="async" width="42" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/NL-A79.svg/63px-NL-A79.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/NL-A79.svg/84px-NL-A79.svg.png 2x" data-file-width="525" data-file-height="253" /></a></span><br /><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Provinciale_weg_278" title="Provinciale weg 278"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/NLD-N278.svg/48px-NLD-N278.svg.png" decoding="async" width="48" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/NLD-N278.svg/72px-NLD-N278.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/NLD-N278.svg/95px-NLD-N278.svg.png 2x" data-file-width="190" data-file-height="80" /></a></span>  <a href="/wiki/A25_(Belgi%C3%AB)" title="A25 (België)"><span style="white-space:nowrap; font-style:normal; text-decoration:none; letter-spacing:1px; color:#2a2d2f; background:#f7fbf5; padding:0 2px 0 4px; border:#2a2d2f solid 1px; margin: 0 1px 0 0;">A25</span></a> <a href="/wiki/N2_(Belgi%C3%AB)" title="N2 (België)"><span style="white-space:nowrap; background:#003e91; color:inherit; padding:2px 1px; margin: 0 1px 0 0;"><span style="white-space:nowrap; font-style:normal; text-decoration:none; letter-spacing:1px; color:#f7fbf5; background:#003e91; padding:0 2px 0 4px; border:#f7fbf5 solid 1px;">N2</span></span></a> <a href="/wiki/N79_(Belgi%C3%AB)" title="N79 (België)"><span style="white-space:nowrap; background:#003e91; color:inherit; padding:2px 1px; margin: 0 1px 0 0;"><span style="white-space:nowrap; font-style:normal; text-decoration:none; letter-spacing:1px; color:#f7fbf5; background:#003e91; padding:0 2px 0 4px; border:#f7fbf5 solid 1px;">N79</span></span></a> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="2">Politiek </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Burgemeester_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Burgemeester (hoofdbetekenis)">Burgemeester</a> (<a href="/wiki/Lijst_van_burgemeesters_van_Maastricht" title="Lijst van burgemeesters van Maastricht">lijst</a>) </th> <td><a href="/wiki/Wim_Hillenaar_(1968)" title="Wim Hillenaar (1968)">Wim Hillenaar</a> (<a href="/wiki/Christen-Democratisch_App%C3%A8l" title="Christen-Democratisch Appèl">CDA</a>) </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="2">Economie </th></tr> <tr> <th>Gemiddeld <a href="/wiki/Inkomen" title="Inkomen">inkomen</a> <small>(2019)</small> </th> <td>€ 25.700<small> per inwoner</small> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Wet_waardering_onroerende_zaken" title="Wet waardering onroerende zaken">Gem. WOZ-waarde</a> <small>(2019)</small> </th> <td>€ 207.000 </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Werkloosheidswet" title="Werkloosheidswet">WW-uitkeringen</a> <small>(2014)</small> </th> <td>34<small> per 1000 inw.</small> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="2">Overig </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Postcode" title="Postcode">Postcode</a>(s) </th> <td>6200-6229 </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Netnummer" title="Netnummer">Netnummer</a>(s) </th> <td>043 </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Gemeentenummer#Nederland" title="Gemeentenummer">CBS-code</a> </th> <td>0935 </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Lijst_van_wijken_en_buurten_in_Nederland" title="Lijst van wijken en buurten in Nederland">CBS-wijkindeling</a> </th> <td>zie <a href="/wiki/Wijken_en_buurten_in_Maastricht" title="Wijken en buurten in Maastricht">wijken en buurten</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Amsterdamse_code" title="Amsterdamse code">Amsterdamse code</a> </th> <td>10182 </td></tr> <tr> <th>Website </th> <td><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.gemeentemaastricht.nl/">www.gemeentemaastricht.nl</a> </td></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="2"><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:AgeSexPyramid_2023_Maastricht.svg" class="mw-file-description" title="Bevolkingspiramide van de gemeente Maastricht"><img alt="Bevolkingspiramide van de gemeente Maastricht" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/AgeSexPyramid_2023_Maastricht.svg/230px-AgeSexPyramid_2023_Maastricht.svg.png" decoding="async" width="230" height="164" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/AgeSexPyramid_2023_Maastricht.svg/345px-AgeSexPyramid_2023_Maastricht.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/AgeSexPyramid_2023_Maastricht.svg/460px-AgeSexPyramid_2023_Maastricht.svg.png 2x" data-file-width="560" data-file-height="400" /></a></span><br />Bevolkingspiramide (2023)</div> </td></tr> <tr> <td class="infobox-kop notheme center" colspan="2"> <table style="border-collapse:collapse;" cellpadding="0"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle;"><b>Portaal</b>  <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Portal.svg" class="mw-file-description" title="Portaalicoon"><img alt="Portaalicoon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/22px-Portal.svg.png" decoding="async" width="22" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/33px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/44px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span>   </td> <td class="ta-left"><b><a href="/wiki/Portaal:Nederland" title="Portaal:Nederland">Nederland</a></b> <br /><b><a href="/wiki/Portaal:Maastricht" title="Portaal:Maastricht">Maastricht</a></b> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:2017_Maastricht_montage_(cropped).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/2017_Maastricht_montage_%28cropped%29.jpg/260px-2017_Maastricht_montage_%28cropped%29.jpg" decoding="async" width="260" height="422" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/2017_Maastricht_montage_%28cropped%29.jpg/390px-2017_Maastricht_montage_%28cropped%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/2017_Maastricht_montage_%28cropped%29.jpg/520px-2017_Maastricht_montage_%28cropped%29.jpg 2x" data-file-width="1484" data-file-height="2408" /></a><figcaption>Beelden van Maastricht: <a href="/wiki/Maas_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Maas (hoofdbetekenis)">Maas</a> in de winter · <a href="/wiki/Stadhuis_van_Maastricht" title="Stadhuis van Maastricht">Stadhuis</a> bij avond · terrassen <a href="/wiki/Onze_Lieve_Vrouweplein_(Maastricht)" title="Onze Lieve Vrouweplein (Maastricht)">Onze Lieve Vrouweplein</a> · <a href="/wiki/Sint_Servaasbrug" title="Sint Servaasbrug">Sint Servaasbrug</a> · <a href="/wiki/Sterre_der_Zee_(Maastricht)" title="Sterre der Zee (Maastricht)">Kapel Sterre der Zee</a> · <a href="/wiki/Vrijthof_(Maastricht)" title="Vrijthof (Maastricht)">Vrijthof</a> met 'kerkentweeling' <a href="/wiki/Sint-Janskerk_(Maastricht)" title="Sint-Janskerk (Maastricht)">Sint-Jan</a> en <a href="/wiki/Sint-Servaasbasiliek_(Maastricht)" title="Sint-Servaasbasiliek (Maastricht)">Sint-Servaas</a></figcaption></figure> <p><b>Maastricht</b> (uitspraak: <span class="ext-phonos"><span data-nosnippet="" id="ooui-php-1" class="ext-phonos-PhonosButton noexcerpt oo-ui-widget oo-ui-widget-enabled oo-ui-buttonElement oo-ui-buttonElement-frameless oo-ui-iconElement oo-ui-labelElement oo-ui-buttonWidget" data-ooui="{"_":"mw.Phonos.PhonosButton","href":"\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/transcoded\/1\/19\/145_Maastricht.ogg\/145_Maastricht.ogg.mp3","rel":["nofollow"],"framed":false,"icon":"volumeUp","label":{"html":"\/mas\u02c8tr\u026a\u03c7t\/"},"data":{"ipa":"","text":"","lang":"nl","wikibase":"","file":"145 Maastricht.ogg"},"classes":["ext-phonos-PhonosButton","noexcerpt"]}"><a role="button" tabindex="0" href="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/1/19/145_Maastricht.ogg/145_Maastricht.ogg.mp3" rel="nofollow" aria-label="Geluid afspelen" title="Geluid afspelen" class="oo-ui-buttonElement-button"><span class="oo-ui-iconElement-icon oo-ui-icon-volumeUp"></span><span class="oo-ui-labelElement-label">/masˈtrɪχt/</span><span class="oo-ui-indicatorElement-indicator oo-ui-indicatorElement-noIndicator"></span></a></span><sup class="ext-phonos-attribution noexcerpt navigation-not-searchable"><a href="/wiki/Bestand:145_Maastricht.ogg" title="Bestand:145 Maastricht.ogg">ⓘ</a></sup></span>; <a href="/wiki/Limburgs" title="Limburgs">Limburgs</a>: <i>Mestreech</i> /məsˈtʁeːç/; <a href="/wiki/Waals" title="Waals">Waals</a>: <i>Måstraik</i> of <i>Li Trai</i>) is een stad en gemeente in het zuiden van <a href="/wiki/Nederland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Nederland (hoofdbetekenis)">Nederland</a>. Het is de hoofdstad van de <a href="/wiki/Provincie" title="Provincie">provincie</a> <a href="/wiki/Limburg_(Nederlandse_provincie)" title="Limburg (Nederlandse provincie)">Limburg</a> en telt 125.203 inwoners (1 januari 2024, bron: <a href="/wiki/Centraal_Bureau_voor_de_Statistiek" title="Centraal Bureau voor de Statistiek">CBS</a>). Het is hiermee de grootste gemeente van de provincie Limburg. </p><p>Maastricht is ontstaan bij een <a href="/wiki/Voorde_(doorwaadbare_plaats)" title="Voorde (doorwaadbare plaats)">doorwaadbare plaats</a> in de rivier de <a href="/wiki/Maas_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Maas (hoofdbetekenis)">Maas</a>, waaraan het zijn naam te danken heeft (Maastricht = <i><a href="/wiki/Mosa_Trajectum" title="Mosa Trajectum">Mosa Trajectum</a></i> = doortocht door de Maas). Maastricht is al tweeduizend jaar lang ononderbroken bewoond.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De stad heeft een lange en veelbewogen geschiedenis, waarvan de talrijke historische gebouwen en kunstschatten in kerken en musea getuigen. Internationaal kreeg de stad grote naamsbekendheid door het <a href="/wiki/Verdrag_van_Maastricht_(1992)" title="Verdrag van Maastricht (1992)">Verdrag van Maastricht (1992)</a>, dat de <a href="/wiki/Europese_Unie" title="Europese Unie">Europese Unie</a> in haar huidige vorm creëerde en de weg vrijmaakte voor de invoering van de <a href="/wiki/Euro" title="Euro">euro</a> als Europese munt. </p><p>De stad wordt in de rest van Nederland vaak gezien als "buitenlands", vooral door de perifere ligging vlak bij België en Duitsland, maar ook door het atypische landschap, de <a href="/wiki/Maasland_(Limburg-Luik)" title="Maasland (Limburg-Luik)">Maaslandse</a> huizenbouw, de afwijkende geschiedenis, de ingewikkelde taalsituatie, de invloed van het <a href="/wiki/Rooms-Katholieke_Kerk" title="Rooms-Katholieke Kerk">katholicisme</a> (vroeger meer dan nu), de sterke nadruk op gemeenschapsleven en <a href="/wiki/Folklore" title="Folklore">folklore</a>, en de vermeende <a href="/wiki/Bourgondisch_(levenshouding)" title="Bourgondisch (levenshouding)">Bourgondische leefwijze</a>.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geografie">Geografie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Geografie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Geografie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Maastricht ligt in het zuiden van Nederland. De stad ligt aan de voet van de <a href="/wiki/Sint-Pietersberg" title="Sint-Pietersberg">Sint-Pietersberg</a>, tussen het <a href="/wiki/Plateau_van_Margraten" title="Plateau van Margraten">Plateau van Margraten</a>, het <a href="/wiki/Plateau_van_Caestert" title="Plateau van Caestert">Plateau van Caestert</a> en <a href="/wiki/Haspengouw" title="Haspengouw">Haspengouw</a>, op de plaats waar de rivier de <a href="/wiki/Jeker" title="Jeker">Jeker</a> in de <a href="/wiki/Maas_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Maas (hoofdbetekenis)">Maas</a> uitmondt. Het centrum van de stad ligt op een hoogte van ca. 50 meter boven <a href="/wiki/Normaal_Amsterdams_Peil" title="Normaal Amsterdams Peil">NAP</a>. De buitenwijken liggen iets hoger.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het laagst gelegen deel van de gemeente is de rivier de Maas bij <a href="/wiki/Itteren" title="Itteren">Itteren</a>; het hoogste punt is de Sint-Pietersberg (109 m). <a href="/wiki/D%27n_Observant" title="D'n Observant">D'n Observant</a> is met ruim 170 meter weliswaar hoger, maar betreft een kunstmatige heuvel. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Geologie">Geologie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Geologie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Geologie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:OpenAHN-gem-Maastricht.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/OpenAHN-gem-Maastricht.jpg/260px-OpenAHN-gem-Maastricht.jpg" decoding="async" width="260" height="352" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/OpenAHN-gem-Maastricht.jpg/390px-OpenAHN-gem-Maastricht.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/OpenAHN-gem-Maastricht.jpg/520px-OpenAHN-gem-Maastricht.jpg 2x" data-file-width="3684" data-file-height="4981" /></a><figcaption>Reliëfbeeld gemeente Maastricht</figcaption></figure> <p>De Maas heeft door <a href="/wiki/Erosie" title="Erosie">erosie</a> een breed <a href="/wiki/Dal_(aardrijkskunde)" title="Dal (aardrijkskunde)">dal</a> uitgeslepen, waarin gedurende het hele <a href="/wiki/Kwartair" title="Kwartair">Kwartair</a> <a href="/wiki/Rivierklei" title="Rivierklei">rivierklei</a> is afgezet. In het gebied <a href="/wiki/Belv%C3%A9d%C3%A8re_(Maastricht)" title="Belvédère (Maastricht)">Belvédère</a> waren in de twintigste eeuw enkele <a href="/wiki/Steenfabriek" title="Steenfabriek">steenfabrieken</a> gevestigd die deze rivierklei als grondstof gebruikten voor <a href="/wiki/Baksteen" title="Baksteen">bakstenen</a>, <a href="/wiki/Dakpan" title="Dakpan">dakpannen</a> en <a href="/wiki/Gres_(keramisch_product)" class="mw-redirect" title="Gres (keramisch product)">gresbuizen</a>. Een van deze fabrieken is nog actief. In de hoger gelegen delen van de stad bestaat de deklaag uit <a href="/wiki/L%C3%B6ss" title="Löss">löss</a>, een fijnkorrelige grondsoort die geschikt is voor akkerbouw. De beschutte zuidoosthelling van de <a href="/wiki/Cannerberg" title="Cannerberg">Cannerberg</a> in het Jekerdal is, mede door zijn ondergrond, geschikt voor <a href="/wiki/Wijnbouw_in_Nederland" title="Wijnbouw in Nederland">wijnbouw</a>. </p><p>Maastricht ligt in een gebied waar het <a href="/wiki/Krijt_(periode)" title="Krijt (periode)">Krijt</a> op sommige plaatsen aan de oppervlakte komt, bijvoorbeeld in de omgeving van de <a href="/wiki/Duivelsgrot" title="Duivelsgrot">Duivelsgrot</a>. Op de Sint-Pietersberg en de Cannerberg maakt men al eeuwen dankbaar gebruik van de aanwezigheid van het makkelijk winbare <a href="/wiki/Krijtgesteente" title="Krijtgesteente">krijtgesteente</a>, vaak lokaal aangeduid als <a href="/wiki/Limburgse_mergel" title="Limburgse mergel">mergel</a>. Het in ondergrondse <a href="/wiki/Limburgse_mergelgroeven" title="Limburgse mergelgroeven">mergelgroeven</a> gewonnen materiaal werd gebruikt als bouwmateriaal en als meststof in de landbouw. Als gevolg van deze vorm van ondergrondse mijnbouw ontstonden honderden kilometers lange gangenstelsels, waarvan er enkele te bezichtigen zijn (<a href="/wiki/Noordelijk_Gangenstelsel" title="Noordelijk Gangenstelsel">Grotten Noord</a>, <a href="/wiki/Gangenstelsel_Zonneberg" title="Gangenstelsel Zonneberg">Zonneberg</a>, <a href="/wiki/Jezu%C3%AFetenberg" title="Jezuïetenberg">Jezuïetenberg</a>). Vanaf begin twintigste eeuw vond de mergelwinning plaats in <a href="/wiki/Dagbouw" title="Dagbouw">dagbouw</a> ten behoeve van de <a href="/wiki/Cementindustrie" title="Cementindustrie">cementindustrie</a>. De 200 hectare grote <a href="/wiki/ENCI-groeve" title="ENCI-groeve">ENCI-groeve</a> is het resultaat van deze grootschalige afgravingen. Het <a href="/wiki/Natuurhistorisch_Museum_Maastricht" title="Natuurhistorisch Museum Maastricht">Natuurhistorisch Museum Maastricht</a> bezit een collectie <a href="/wiki/Fossiel" title="Fossiel">fossielen</a> afkomstig van de Sint-Pietersberg, waaronder <a href="/wiki/Mosasauridae" title="Mosasauridae">Mosasauriërs</a>, <a href="/wiki/Galapagosreuzenschildpad" title="Galapagosreuzenschildpad">reuzenschildpadden</a> en andere fossielen uit de <a href="/wiki/Krijtzee" title="Krijtzee">Krijtzee</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Klimaat">Klimaat</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Klimaat" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Klimaat"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Omdat Maastricht voor Nederlandse begrippen diep landinwaarts ligt, ondergaat de stad minder de invloed van zee dan de meer westwaarts en noordwaarts gelegen delen van Nederland. Dit brengt met zich mee dat het weer er iets meer kenmerken van een <a href="/wiki/Landklimaat" title="Landklimaat">landklimaat</a> heeft dan in dichter bij de kust gelegen gebieden. De winters zijn er vaak iets kouder en sneeuwrijker, de zomers zijn gemiddeld wat warmer. De gemeten verschillen zijn echter klein: gemiddeld ligt de maximumtemperatuur in juli en augustus niet meer dan een halve graad boven die van <a href="/wiki/De_Bilt_(dorp)" title="De Bilt (dorp)">De Bilt</a>. Maastricht is een van de plaatsen waar de hoogste temperaturen van Nederland worden gemeten. Op 25 juli 2019 werd in deze stad de tot dan toe hoogste maximumtemperatuur geregistreerd sinds het begin der waarnemingen rond 1900, namelijk 39,6 °C.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <table class="wikitable" style="text-align:center;"> <caption>Weergemiddelden voor Maastricht (gemiddelde temperaturen 1971-2000) </caption> <tbody><tr style="font-size:90%;"> <th>Maand </th> <th title="januari" style="width:3em">jan </th> <th title="februari" style="width:3em">feb </th> <th title="maart" style="width:3em">mrt </th> <th title="april" style="width:3em">apr </th> <th title="mei" style="width:3em">mei </th> <th title="juni" style="width:3em">jun </th> <th title="juli" style="width:3em">jul </th> <th title="augustus" style="width:3em">aug </th> <th title="september" style="width:3em">sep </th> <th title="oktober" style="width:3em">okt </th> <th title="november" style="width:3em">nov </th> <th title="december" style="width:3em">dec </th> <th style="width:4em; border-left-width:medium;">Jaar </th></tr> <tr> <th style="white-space:nowrap; text-align:left; font-size:90%;">Gemiddeld maximum (°C) </th> <td style="background: #FFFFA0; color:#000000; font-size:85%;">5,0 </td> <td style="background: #FFFFA0; color:#000000; font-size:85%;">5,9 </td> <td style="background: #FFFF80; color:#000000; font-size:85%;">9,7 </td> <td style="background: #FFE060; color:#000000; font-size:85%;">13,0 </td> <td style="background: #FFA020; color:#000000; font-size:85%;">17,8 </td> <td style="background: #FF8000; color:#000000; font-size:85%;">20,3 </td> <td style="background: #FF6000; color:#000000; font-size:85%;">22,5 </td> <td style="background: #FF6000; color:#000000; font-size:85%;">22,7 </td> <td style="background: #FFA020; color:#000000; font-size:85%;">18,8 </td> <td style="background: #FFC040; color:#000000; font-size:85%;">14,2 </td> <td style="background: #FFFF80; color:#000000; font-size:85%;">8,7 </td> <td style="background: #FFFFA0; color:#000000; font-size:85%;">6,1 </td> <td style="background: #FFC040; color:#000000; font-size:85%;; border-left-width:medium;"><b>13,8 </b> </td></tr> <tr> <th style="white-space:nowrap; text-align:left; font-size:90%;">Gemiddelde temperatuur (°C) </th> <td style="background: #FFFFC0; color:#000000; font-size:85%;">2,6 </td> <td style="background: #FFFFC0; color:#000000; font-size:85%;">2,9 </td> <td style="background: #FFFFA0; color:#000000; font-size:85%;">5,9 </td> <td style="background: #FFFF80; color:#000000; font-size:85%;">8,4 </td> <td style="background: #FFE060; color:#000000; font-size:85%;">13,0 </td> <td style="background: #FFC040; color:#000000; font-size:85%;">15,6 </td> <td style="background: #FFA020; color:#000000; font-size:85%;">17,7 </td> <td style="background: #FFA020; color:#000000; font-size:85%;">17,6 </td> <td style="background: #FFC040; color:#000000; font-size:85%;">14,3 </td> <td style="background: #FFFF80; color:#000000; font-size:85%;">10,3 </td> <td style="background: #FFFFA0; color:#000000; font-size:85%;">5,9 </td> <td style="background: #FFFFC0; color:#000000; font-size:85%;">3,8 </td> <td style="background: #FFFF80; color:#000000; font-size:85%;; border-left-width:medium;"><b>9,9 </b> </td></tr> <tr> <th style="white-space:nowrap; text-align:left; font-size:90%;">Gemiddeld minimum (°C) </th> <td style="background: #FFFFFF; color:#000000; font-size:85%;">−0,1 </td> <td style="background: #FFFFFF; color:#000000; font-size:85%;">−0,2 </td> <td style="background: #FFFFC0; color:#000000; font-size:85%;">2,2 </td> <td style="background: #FFFFC0; color:#000000; font-size:85%;">4,0 </td> <td style="background: #FFFF80; color:#000000; font-size:85%;">8,0 </td> <td style="background: #FFE060; color:#000000; font-size:85%;">10,9 </td> <td style="background: #FFE060; color:#000000; font-size:85%;">13,0 </td> <td style="background: #FFE060; color:#000000; font-size:85%;">12,8 </td> <td style="background: #FFFF80; color:#000000; font-size:85%;">10,1 </td> <td style="background: #FFFFA0; color:#000000; font-size:85%;">6,6 </td> <td style="background: #FFFFC0; color:#000000; font-size:85%;">3,0 </td> <td style="background: #FFFFFF; color:#000000; font-size:85%;">1,2 </td> <td style="background: #FFFFA0; color:#000000; font-size:85%;; border-left-width:medium;"><b>6 </b> </td></tr> <tr> <td colspan="14" style="text-align:center; font-size:88%;"><i>Bron: KNMI<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></i> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Topografie">Topografie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Topografie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Topografie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Gem-Maastricht-OpenTopo.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Gem-Maastricht-OpenTopo.jpg/260px-Gem-Maastricht-OpenTopo.jpg" decoding="async" width="260" height="344" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Gem-Maastricht-OpenTopo.jpg/390px-Gem-Maastricht-OpenTopo.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Gem-Maastricht-OpenTopo.jpg/520px-Gem-Maastricht-OpenTopo.jpg 2x" data-file-width="4074" data-file-height="5397" /></a><figcaption>Topografische gemeentekaart, 2017</figcaption></figure> <p>Maastricht is vanouds gelegen op beide oevers van de rivier de Maas. De oevers zijn al 2000 jaar met elkaar verbonden door een brug. Weinig Nederlandse steden kennen een vergelijkbare ontstaansgeschiedenis. Het deel van de historische stad op de oostelijke Maasoever heet <a href="/wiki/Wyck" title="Wyck">Wyck</a> (uitspraak: Wiek). Het andere stadsdeel wordt simpelweg Maastricht genoemd. Na de scheiding van Nederland en België werd pas in 1843 definitief overeenstemming bereikt om een gebied van 2,3 km (1.200 <a href="/wiki/Vadem" title="Vadem">vadem</a>; 1 kanonschot ver) rond Maastricht bij Nederland te voegen. Maastricht en <a href="/wiki/Sint_Pieter_(Maastricht)" title="Sint Pieter (Maastricht)">Sint Pieter</a> waren steeds in Nederlandse handen gebleven en vormden tot 1839 een <a href="/wiki/Enclave" title="Enclave">enclave</a> in het door de Belgen bezette Limburg. Zo komt het dat het op de linkeroever gelegen deel van Maastricht Nederlands bleef, terwijl zowel ten zuiden als ten noorden van de stad de linker Maasoever (<a href="/wiki/Grensmaas" title="Grensmaas">Grensmaas</a>) bij <a href="/wiki/Belgi%C3%AB" title="België">België</a> hoort. </p><p>De stad werd vroeger omgeven door een krans van agrarische dorpen met akkers, weilanden en boomgaarden: <a href="/wiki/Limmel" title="Limmel">Limmel</a>, <a href="/wiki/Amby" title="Amby">Amby</a>, <a href="/wiki/Heer_(Maastricht)" title="Heer (Maastricht)">Heer</a>, <a href="/wiki/Scharn" title="Scharn">Scharn</a>, <a href="/wiki/Heugem" title="Heugem">Heugem</a>, <a href="/wiki/Oud-Caberg" title="Oud-Caberg">Oud-Caberg</a>, <a href="/wiki/Wolder" title="Wolder">Wolder</a> en <a href="/wiki/Sint_Pieter_(Maastricht)" title="Sint Pieter (Maastricht)">Sint Pieter</a>. Sinds de annexaties van 1920 en 1970 behoren deze dorpen tot de gemeente Maastricht en zijn ze langzamerhand verstedelijkt.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sint Pieter neemt hierbij een aparte plaats in door zijn geïsoleerde ligging tussen Maas en Sint-Pietersberg en de beschermde status van de omgeving. De dorpen <a href="/wiki/Borgharen" title="Borgharen">Borgharen</a> en <a href="/wiki/Itteren" title="Itteren">Itteren</a> liggen gevoelsmatig vrij ver van de stad en hebben eveneens hun landelijke karakter weten te behouden. </p> <table cellpadding="0" style="text-align:center; margin:1em 0; border:1px solid var(--border-color-base, #aaa); color:inherit; background-color:var(--background-color-neutral-subtle, #f8f9fa); display:table; width:auto !important;"> <tbody><tr> <th colspan="5" style="font-size:95%; padding-bottom:2px; color:inherit; background-color:var(--background-color-neutral, #ddeef8);">   <span class="nowrap">Aangrenzende gemeenten</span>    </th></tr> <tr style="font-size:90%;"> <td> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Lanaken_vlag.svg" class="mw-file-description" title="Vlag Lanaken"><img alt="Vlag Lanaken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Lanaken_vlag.svg/20px-Lanaken_vlag.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Lanaken_vlag.svg/30px-Lanaken_vlag.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Lanaken_vlag.svg/40px-Lanaken_vlag.svg.png 2x" data-file-width="857" data-file-height="571" /></a></span> <a href="/wiki/Lanaken" title="Lanaken">Lanaken</a> (B)  </td> <td>    </td> <td>   </td> <td>    </td> <td> <span class="sortkey" style="display: none;">Meerssen</span><span class="sorttext"><span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Meerssen_vlag.svg" class="mw-file-description" title="Vlag Meerssen"><img alt="Vlag Meerssen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Meerssen_vlag.svg/20px-Meerssen_vlag.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Meerssen_vlag.svg/30px-Meerssen_vlag.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Meerssen_vlag.svg/40px-Meerssen_vlag.svg.png 2x" data-file-width="583" data-file-height="390" /></a></span> <a href="/wiki/Meerssen_(gemeente)" title="Meerssen (gemeente)">Meerssen</a></span></span>  </td></tr> <tr style="font-size:90%;"> <td>      </td> <td rowspan="3" colspan="3"><span class="noviewer notpageimage skin-invert" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Brosen_windrose_nl.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Brosen_windrose_nl.svg/120px-Brosen_windrose_nl.svg.png" decoding="async" width="120" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Brosen_windrose_nl.svg/180px-Brosen_windrose_nl.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Brosen_windrose_nl.svg/240px-Brosen_windrose_nl.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span> </td> <td>      </td></tr> <tr style="font-size:90%;"> <td>   </td> <td> <span class="sortkey" style="display: none;">Valkenburg aan de Geul</span><span class="sorttext"><span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Valkenburg_ad_Geul_vlag.svg" class="mw-file-description" title="Vlag Valkenburg aan de Geul"><img alt="Vlag Valkenburg aan de Geul" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Valkenburg_ad_Geul_vlag.svg/20px-Valkenburg_ad_Geul_vlag.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Valkenburg_ad_Geul_vlag.svg/30px-Valkenburg_ad_Geul_vlag.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Valkenburg_ad_Geul_vlag.svg/40px-Valkenburg_ad_Geul_vlag.svg.png 2x" data-file-width="302" data-file-height="201" /></a></span> <a href="/wiki/Valkenburg_aan_de_Geul" title="Valkenburg aan de Geul">Valkenburg aan de Geul</a></span></span>  </td></tr> <tr style="font-size:90%;"> <td>      </td> <td>      </td></tr> <tr style="font-size:90%;"> <td> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Riemst.svg" class="mw-file-description" title="Vlag Riemst"><img alt="Vlag Riemst" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Riemst.svg/20px-Flag_of_Riemst.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Riemst.svg/30px-Flag_of_Riemst.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Riemst.svg/40px-Flag_of_Riemst.svg.png 2x" data-file-width="324" data-file-height="216" /></a></span> <a href="/wiki/Riemst" title="Riemst">Riemst</a> (B)<br /><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Vis%C3%A9.svg" class="mw-file-description" title="Vlag Wezet"><img alt="Vlag Wezet" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Flag_of_Vis%C3%A9.svg/20px-Flag_of_Vis%C3%A9.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Flag_of_Vis%C3%A9.svg/30px-Flag_of_Vis%C3%A9.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Flag_of_Vis%C3%A9.svg/40px-Flag_of_Vis%C3%A9.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/Wezet" title="Wezet">Wezet</a>/Visé (B)  </td> <td>    </td> <td>   </td> <td>    </td> <td> <span class="sortkey" style="display: none;">Eijsden-Margraten</span><span class="sorttext"><span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Eijsden-Margraten_vlag.svg" class="mw-file-description" title="Vlag Eijsden-Margraten"><img alt="Vlag Eijsden-Margraten" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Eijsden-Margraten_vlag.svg/20px-Eijsden-Margraten_vlag.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Eijsden-Margraten_vlag.svg/30px-Eijsden-Margraten_vlag.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Eijsden-Margraten_vlag.svg/40px-Eijsden-Margraten_vlag.svg.png 2x" data-file-width="328" data-file-height="216" /></a></span> <a href="/wiki/Eijsden-Margraten" title="Eijsden-Margraten">Eijsden-Margraten</a></span></span>  </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Wijkindeling">Wijkindeling</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Wijkindeling" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Wijkindeling"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Wijken_en_buurten_in_Maastricht" title="Wijken en buurten in Maastricht">Wijken en buurten in Maastricht</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>De gemeente Maastricht (CBS-code:0935) bestaat volgens de indeling van het <a href="/wiki/Centraal_Bureau_voor_de_Statistiek" title="Centraal Bureau voor de Statistiek">Centraal Bureau voor de Statistiek</a> uit zeven <a href="/wiki/Woonwijk" title="Woonwijk">wijken</a>, die zijn onderverdeeld in 44 <a href="/wiki/Buurt" title="Buurt">buurten</a>:<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>noot 1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Map_NL_Maastricht_-_CBS7delen_(met_wijkcodes).png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Map_NL_Maastricht_-_CBS7delen_%28met_wijkcodes%29.png/260px-Map_NL_Maastricht_-_CBS7delen_%28met_wijkcodes%29.png" decoding="async" width="260" height="255" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Map_NL_Maastricht_-_CBS7delen_%28met_wijkcodes%29.png/390px-Map_NL_Maastricht_-_CBS7delen_%28met_wijkcodes%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Map_NL_Maastricht_-_CBS7delen_%28met_wijkcodes%29.png/520px-Map_NL_Maastricht_-_CBS7delen_%28met_wijkcodes%29.png 2x" data-file-width="597" data-file-height="585" /></a><figcaption>Wijkindeling volgens <a href="/wiki/Centraal_Bureau_voor_de_Statistiek" title="Centraal Bureau voor de Statistiek">CBS</a></figcaption></figure> <ul><li><b><a href="/wiki/Maastricht-Centrum" title="Maastricht-Centrum">Maastricht-Centrum</a></b> (CBS-wijkcode: 093500): <a href="/wiki/Binnenstad_(Maastricht)" title="Binnenstad (Maastricht)">Binnenstad</a>, <a href="/wiki/Jekerkwartier" title="Jekerkwartier">Jekerkwartier</a>, <a href="/wiki/Kommelkwartier" title="Kommelkwartier">Kommelkwartier</a>, <a href="/wiki/Statenkwartier_(Maastricht)" title="Statenkwartier (Maastricht)">Statenkwartier</a>, <a href="/wiki/Boschstraatkwartier" title="Boschstraatkwartier">Boschstraatkwartier</a>, <a href="/wiki/Wyck" title="Wyck">Wyck</a>-<a href="/wiki/C%C3%A9ramique" title="Céramique">Céramique</a>, <a href="/wiki/Sint_Maartenspoort_(buurt_in_Maastricht)" title="Sint Maartenspoort (buurt in Maastricht)">Sint Maartenspoort</a>;</li> <li><b><a href="/wiki/Maastricht-Zuidwest" title="Maastricht-Zuidwest">Maastricht-Zuidwest</a></b> (CBS-wijkcode: 093501): <a href="/wiki/Villapark_(Maastricht)" title="Villapark (Maastricht)">Villapark</a>, <a href="/wiki/Jekerdal_(Maastricht)" title="Jekerdal (Maastricht)">Jekerdal</a>, <a href="/wiki/Biesland_(Maastricht)" title="Biesland (Maastricht)">Biesland</a>, <a href="/wiki/Campagne_(Maastricht)" title="Campagne (Maastricht)">Campagne</a>, <a href="/wiki/Wolder" title="Wolder">Wolder</a>, <a href="/wiki/Sint_Pieter_(Maastricht)" title="Sint Pieter (Maastricht)">Sint Pieter</a>;</li> <li><b><a href="/wiki/Maastricht-West" title="Maastricht-West">Maastricht-West</a></b> (CBS-wijkcode: 093502): <a href="/wiki/Brusselsepoort_(buurt_in_Maastricht)" title="Brusselsepoort (buurt in Maastricht)">Brusselsepoort</a>, <a href="/wiki/Mariaberg_(Maastricht)" title="Mariaberg (Maastricht)">Mariaberg</a>, <a href="/wiki/Belfort_(Maastricht)" title="Belfort (Maastricht)">Belfort</a>, <a href="/wiki/Pottenberg" title="Pottenberg">Pottenberg</a>, <a href="/wiki/Malpertuis_(Maastricht)" title="Malpertuis (Maastricht)">Malpertuis</a>, <a href="/wiki/Caberg" title="Caberg">Caberg</a>, <a href="/wiki/Oud-Caberg" title="Oud-Caberg">Oud-Caberg</a>, <a href="/wiki/Malberg_(Maastricht)" title="Malberg (Maastricht)">Malberg</a>, <a href="/wiki/Dousberg-Hazendans" title="Dousberg-Hazendans">Dousberg-Hazendans</a>, <a href="/wiki/Daalhof" title="Daalhof">Daalhof</a>;</li> <li><b><a href="/wiki/Maastricht-Noordwest" title="Maastricht-Noordwest">Maastricht-Noordwest</a></b> (CBS-wijkcode: 093503): <a href="/wiki/Boschpoort_(buurt_in_Maastricht)" title="Boschpoort (buurt in Maastricht)">Boschpoort</a>, <a href="/wiki/Bosscherveld" title="Bosscherveld">Bosscherveld</a>, <a href="/wiki/Frontenkwartier" title="Frontenkwartier">Frontenkwartier</a>, <a href="/wiki/Belv%C3%A9d%C3%A8re_(Maastricht)" title="Belvédère (Maastricht)">Belvédère</a>, <a href="/wiki/Lanakerveld" title="Lanakerveld">Lanakerveld</a>;</li> <li><b><a href="/wiki/Maastricht-Noordoost" title="Maastricht-Noordoost">Maastricht-Noordoost</a></b> (CBS-wijkcode: 093505): <a href="/wiki/Beatrixhaven_(Maastricht)" title="Beatrixhaven (Maastricht)">Beatrixhaven</a>, <a href="/wiki/Meerssenhoven" title="Meerssenhoven">Meerssenhoven</a>, <a href="/wiki/Borgharen" title="Borgharen">Borgharen</a>, <a href="/wiki/Itteren" title="Itteren">Itteren</a>;</li> <li><b><a href="/wiki/Maastricht-Oost" title="Maastricht-Oost">Maastricht-Oost</a></b> (CBS-wijkcode: 093504): <a href="/wiki/Heugemerveld" title="Heugemerveld">Heugemerveld</a>, <a href="/wiki/Wyckerpoort" title="Wyckerpoort">Wyckerpoort</a>, <a href="/wiki/Wittevrouwenveld" title="Wittevrouwenveld">Wittevrouwenveld</a>, <a href="/wiki/Nazareth_(Maastricht)" title="Nazareth (Maastricht)">Nazareth</a>, <a href="/wiki/Limmel" title="Limmel">Limmel</a>, <a href="/wiki/Amby" title="Amby">Amby</a>, <a href="/wiki/Scharn" title="Scharn">Scharn</a>;</li> <li><b><a href="/wiki/Maastricht-Zuidoost" title="Maastricht-Zuidoost">Maastricht-Zuidoost</a></b> (CBS-wijkcode: 093506): <a href="/wiki/Heugem" title="Heugem">Heugem</a>, <a href="/wiki/Randwyck" title="Randwyck">Randwyck</a>, <a href="/wiki/Heer_(Maastricht)" title="Heer (Maastricht)">Heer</a>, <a href="/wiki/De_Heeg" title="De Heeg">De Heeg</a>, <a href="/wiki/Vroendaal" title="Vroendaal">Vroendaal</a>.</li></ul> <p>De buurten Amby, Borgharen, Heer, Itteren, Sint-Pieter en Wolder (als hoofdkern van de gemeente <a href="/wiki/Oud-Vroenhoven" title="Oud-Vroenhoven">Oud-Vroenhoven</a>) zijn geannexeerde dorpen en waren vroeger zelfstandige gemeenten. Sommige dorpen maakten deel uit van andere gemeenten: Limmel (voorheen gemeente Meerssen), Scharn (voorheen gemeente Heer) en Heugem (voorheen gemeente Gronsveld). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geschiedenis">Geschiedenis</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Geschiedenis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Geschiedenis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="toccolours" cellspacing="0" cellpadding="3" width="195px" style="float:right; margin:0 0 0.5em 1em; clear:right;"> <tbody><tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Maastricht_-_rijksmonument_527161_-_Museumkelder_Derlon_20100821.jpg" class="mw-file-description" title="Romeinse opgravingen in Museumkelder Derlon"><img alt="Romeinse opgravingen in Museumkelder Derlon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Maastricht_-_rijksmonument_527161_-_Museumkelder_Derlon_20100821.jpg/170px-Maastricht_-_rijksmonument_527161_-_Museumkelder_Derlon_20100821.jpg" decoding="async" width="170" height="106" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Maastricht_-_rijksmonument_527161_-_Museumkelder_Derlon_20100821.jpg/255px-Maastricht_-_rijksmonument_527161_-_Museumkelder_Derlon_20100821.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Maastricht_-_rijksmonument_527161_-_Museumkelder_Derlon_20100821.jpg/340px-Maastricht_-_rijksmonument_527161_-_Museumkelder_Derlon_20100821.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="499" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Romeinse opgravingen in <a href="/wiki/Museumkelder_Derlon" title="Museumkelder Derlon">Museumkelder Derlon</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Maastricht,_Sint-Servaasbasiliek,_Oostcrypte,_vroegchristelijke_grafstenen_(collage).jpg" class="mw-file-description" title="Vroeg-christelijke grafstenen, oostcrypte St-Servaaskerk, 5e-6e eeuw"><img alt="Vroeg-christelijke grafstenen, oostcrypte St-Servaaskerk, 5e-6e eeuw" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Maastricht%2C_Sint-Servaasbasiliek%2C_Oostcrypte%2C_vroegchristelijke_grafstenen_%28collage%29.jpg/170px-Maastricht%2C_Sint-Servaasbasiliek%2C_Oostcrypte%2C_vroegchristelijke_grafstenen_%28collage%29.jpg" decoding="async" width="170" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Maastricht%2C_Sint-Servaasbasiliek%2C_Oostcrypte%2C_vroegchristelijke_grafstenen_%28collage%29.jpg/255px-Maastricht%2C_Sint-Servaasbasiliek%2C_Oostcrypte%2C_vroegchristelijke_grafstenen_%28collage%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Maastricht%2C_Sint-Servaasbasiliek%2C_Oostcrypte%2C_vroegchristelijke_grafstenen_%28collage%29.jpg/340px-Maastricht%2C_Sint-Servaasbasiliek%2C_Oostcrypte%2C_vroegchristelijke_grafstenen_%28collage%29.jpg 2x" data-file-width="963" data-file-height="908" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Vroegchristelijke_grafstenen_in_de_Sint-Servaasbasiliek" title="Vroegchristelijke grafstenen in de Sint-Servaasbasiliek">Vroeg-christelijke grafstenen</a>, <a href="/wiki/Crypten_van_de_Sint-Servaasbasiliek#Oostcrypte" title="Crypten van de Sint-Servaasbasiliek">oostcrypte St-Servaaskerk</a>, 5e-6e eeuw</p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Noord-zijde,_naar_het_noorden,_Merovingisch_grafveld_-_Maastricht_-_20150017_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Opgraving merovingisch grafveld Vrijthof, 1970"><img alt="Opgraving merovingisch grafveld Vrijthof, 1970" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Noord-zijde%2C_naar_het_noorden%2C_Merovingisch_grafveld_-_Maastricht_-_20150017_-_RCE.jpg/170px-Noord-zijde%2C_naar_het_noorden%2C_Merovingisch_grafveld_-_Maastricht_-_20150017_-_RCE.jpg" decoding="async" width="170" height="112" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Noord-zijde%2C_naar_het_noorden%2C_Merovingisch_grafveld_-_Maastricht_-_20150017_-_RCE.jpg/255px-Noord-zijde%2C_naar_het_noorden%2C_Merovingisch_grafveld_-_Maastricht_-_20150017_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Noord-zijde%2C_naar_het_noorden%2C_Merovingisch_grafveld_-_Maastricht_-_20150017_-_RCE.jpg/340px-Noord-zijde%2C_naar_het_noorden%2C_Merovingisch_grafveld_-_Maastricht_-_20150017_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="3346" data-file-height="2212" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Opgraving <a href="/wiki/Merovingen" title="Merovingen">merovingisch</a> <a href="/wiki/Grafveld" title="Grafveld">grafveld</a> Vrijthof, 1970</p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:2016_Maastricht,_St-Servaasbasiliek,_westwerk_06.jpg" class="mw-file-description" title="Westwerk St-Servaasbasiliek"><img alt="Westwerk St-Servaasbasiliek" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/2016_Maastricht%2C_St-Servaasbasiliek%2C_westwerk_06.jpg/170px-2016_Maastricht%2C_St-Servaasbasiliek%2C_westwerk_06.jpg" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/2016_Maastricht%2C_St-Servaasbasiliek%2C_westwerk_06.jpg/255px-2016_Maastricht%2C_St-Servaasbasiliek%2C_westwerk_06.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/2016_Maastricht%2C_St-Servaasbasiliek%2C_westwerk_06.jpg/340px-2016_Maastricht%2C_St-Servaasbasiliek%2C_westwerk_06.jpg 2x" data-file-width="1728" data-file-height="1152" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Westwerk <a href="/wiki/Sint-Servaasbasiliek_(Maastricht)" title="Sint-Servaasbasiliek (Maastricht)">St-Servaasbasiliek</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:2016_Maastricht,_OLV-wal_01.JPG" class="mw-file-description" title="Onze Lieve Vrouwewal"><img alt="Onze Lieve Vrouwewal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/2016_Maastricht%2C_OLV-wal_01.JPG/170px-2016_Maastricht%2C_OLV-wal_01.JPG" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/2016_Maastricht%2C_OLV-wal_01.JPG/255px-2016_Maastricht%2C_OLV-wal_01.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/2016_Maastricht%2C_OLV-wal_01.JPG/340px-2016_Maastricht%2C_OLV-wal_01.JPG 2x" data-file-width="1728" data-file-height="1152" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Onze_Lieve_Vrouwewal_(Maastricht)" class="mw-redirect" title="Onze Lieve Vrouwewal (Maastricht)">Onze Lieve Vrouwewal</a></p></div></div> </td></tr></tbody></table> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Geschiedenis_van_Maastricht" title="Geschiedenis van Maastricht">Geschiedenis van Maastricht</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>Maastricht behoort tot de steden die zich "<a href="/wiki/Oudste_stad_van_Nederland" title="Oudste stad van Nederland">oudste stad van Nederland</a>" noemen. Aan de hand van resultaten van <a href="/wiki/Archeologische_opgraving" title="Archeologische opgraving">archeologische opgravingen</a> kan met zekerheid gezegd worden dat de stad twintig eeuwen continu bewoond is geweest. Grofweg kan de geschiedenis van Maastricht worden ingedeeld in vier tijdperken met vier verschillende gezichten: Romeinse vesting, Middeleeuws religieus centrum, garnizoenstad en vroege industriestad.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Etymologie">Etymologie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Etymologie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Etymologie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De herkomst van de naam <i>Maastricht</i> is waarschijnlijk terug te leiden tot het <a href="/wiki/Latijn" title="Latijn">Latijnse</a> <i><a href="/wiki/Mosa_Trajectum" title="Mosa Trajectum">Mosa Trajectum</a></i>, "doortocht" of "doorwaadbare plaats in de Maas", een naam die eerst uit de <a href="/wiki/Middeleeuwen" title="Middeleeuwen">middeleeuwen</a> bekend is. De aanduiding <i>Traiectum</i>, <i>-tricht</i>, <i>-trecht</i> of <i><a href="/wiki/-drecht" title="-drecht">-drecht</a></i> werd ook voor andere plaatsen gebruikt (zoals <a href="/wiki/Utrecht_(stad)" title="Utrecht (stad)">Utrecht</a>); vandaar de toevoeging van de naam van de rivier.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In 1051 werd voor het eerst de naam <i>Masetrieth</i> genoteerd, wat uiteindelijk <i>Maastricht</i> werd (tot begin negentiende eeuw geschreven als <i>Maestricht</i>).<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie ook <a href="/wiki/Mosa_Trajectum#Oorsprong_naam" title="Mosa Trajectum">Mosa Trajectum#Oorsprong naam</a></i></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Prehistorie_en_Romeinse_tijd">Prehistorie en Romeinse tijd</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Prehistorie en Romeinse tijd" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Prehistorie en Romeinse tijd"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Lang voor het ontstaan van de stad Maastricht was er al menselijke bewoning in het gebied. Bij opgravingen in de kleigroeve <a href="/wiki/Belv%C3%A9d%C3%A8re-groeve" title="Belvédère-groeve">Belvédère</a> werden sporen gevonden van menselijke bewoning uit de <a href="/wiki/Paleolithicum" title="Paleolithicum">Oude Steentijd</a> (circa 250.000 jaar geleden), de oudste archeologische vondsten in Nederland. </p><p>Rond het jaar 10 v. Chr. legden de Romeinen de belangrijke <a href="/wiki/Heerweg_(Romeinse_Rijk)" title="Heerweg (Romeinse Rijk)">heirbaan</a> <a href="/wiki/Keulen_(stad)" class="mw-redirect" title="Keulen (stad)">Keulen</a>-<a href="/wiki/Tongeren_(stad)" title="Tongeren (stad)">Tongeren</a> aan (later <a href="/wiki/Via_Belgica" title="Via Belgica">Via Belgica</a> genoemd) die bij Maastricht de Maas kruiste. Bij de <a href="/wiki/Romeinse_brug_van_Maastricht" title="Romeinse brug van Maastricht">Romeinse brug</a> ontstond een nederzetting, waarvan het centrum nabij de huidige Stokstraat lag. Rond 270 na Chr. werd Romeins Maastricht verwoest door invallende <a href="/wiki/Germanen" title="Germanen">Germaanse</a> stammen. Ter bescherming van de brug werd in het jaar 333 na Chr. of kort daarna op de linkeroever het <a href="/wiki/Castellum_(Maastricht)" title="Castellum (Maastricht)">Romeins castellum</a> gebouwd. Langs de uitvalswegen buiten de nederzetting begroeven de Romeinen hun doden. Op een van die begraafplaatsen, het huidige Vrijthof, werd volgens de traditie in het jaar 384 de van oorsprong <a href="/wiki/Armeni%C3%AB" title="Armenië">Armeense</a> <a href="/wiki/Missionaris" title="Missionaris">missionaris</a> en <a href="/wiki/Bisdom_Tongeren" title="Bisdom Tongeren">bisschop van Tongeren</a> <a href="/wiki/Servaas_van_Maastricht" title="Servaas van Maastricht">Servatius</a> begraven.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Middeleeuwen_(500-1500)"><span id="Middeleeuwen_.28500-1500.29"></span>Middeleeuwen (500-1500)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Middeleeuwen (500-1500)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Middeleeuwen (500-1500)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Maastricht wordt in schriftelijke bronnen uit de <a href="/wiki/Vroege_middeleeuwen" title="Vroege middeleeuwen">vroege middeleeuwen</a> regelmatig genoemd. Het beeld dat daaruit naar voren komt, is dat van een voor die tijd redelijk grote, redelijk welvarende stad, die dankzij de aanwezigheid van een bisschopszetel en wellicht een koninklijke <a href="/wiki/Palts_(verblijfplaats)" title="Palts (verblijfplaats)">palts</a> een zeker machtscentrum binnen het <a href="/wiki/Merovingen" title="Merovingen">Merovingische</a> en <a href="/wiki/Karolingische_rijk" class="mw-redirect" title="Karolingische rijk">Karolingische rijk</a> vormde. Ondanks het bestaan van een <a href="/wiki/Bisdom_Maastricht" title="Bisdom Maastricht">lijst van 21 heilige bisschoppen van Maastricht</a> is er geen zekerheid over de eerste bisschoppen. Wel is duidelijk dat de christelijke godsdienst hier al vroeg geworteld was. In de loop van de achtste eeuw verloor Maastricht de bisschopszetel aan <a href="/wiki/Luik_(stad)" title="Luik (stad)">Luik</a>. </p><p>Al in de Merovingische tijd was er in Maastricht een <a href="/wiki/Tol_(recht)" title="Tol (recht)">tol</a> gevestigd en werden er munten geslagen. In 881 werd de stad door <a href="/wiki/Vikingen" title="Vikingen">Vikingen</a> <a href="/wiki/Plundering_van_Maastricht_(881)" title="Plundering van Maastricht (881)">geplunderd</a>. In de negende eeuw was Maastricht, na de diverse delingen van het rijk van <a href="/wiki/Karel_de_Grote_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Karel de Grote (hoofdbetekenis)">Karel de Grote</a>, ingedeeld bij het middenrijk van <a href="/wiki/Hertogdom_Neder-Lotharingen" title="Hertogdom Neder-Lotharingen">Neder-Lotharingen</a>. Aan het einde van de tiende eeuw leek Maastricht even hoofdstad van dat rijk te worden. De laatste hertog van Neder-Lotharingen overleed echter in gevangenschap en werd rond het jaar 1000 in de <a href="/wiki/Sint-Servaasbasiliek_(Maastricht)" title="Sint-Servaasbasiliek (Maastricht)">Sint-Servaaskerk</a> herbegraven. </p><p>De elfde en twaalfde eeuw waren met name voor het <a href="/wiki/Kapittel_van_Sint-Servaas" title="Kapittel van Sint-Servaas">kapittel van Sint-Servaas</a> een tijd van grote voorspoed. Rond het jaar 1000 begonnen beide Maastrichtse kapittels – dat van Sint-Servaas en <a href="/wiki/Kapittel_van_Onze-Lieve-Vrouwe_te_Maastricht" title="Kapittel van Onze-Lieve-Vrouwe te Maastricht">dat van Onze-Lieve-Vrouw</a> – aan een grootscheepse bouwcampagne, waarbij men elkaar kopieerde en trachtte te overtreffen. Deze bouwactiviteit leidde tot een ongekende culturele bloeiperiode in Maastricht en omgeving. De <a href="/wiki/Maaslandse_kunst" title="Maaslandse kunst">Maaslandse</a> <a href="/wiki/Edelsmeedkunst" title="Edelsmeedkunst">edelsmeedkunst</a> bereikte een hoog niveau en Maastrichtse schilders en beeldhouwers ('metsen') waren actief in grote delen van het <a href="/wiki/Heilige_Roomse_Rijk" title="Heilige Roomse Rijk">Heilige Roomse Rijk</a>. <a href="/wiki/Hendrik_van_Veldeke" title="Hendrik van Veldeke">Hendrik van Veldeke</a> schreef een nieuwe <a href="/wiki/Hagiografie" title="Hagiografie">vita</a> van Sint-Servaas, een der oudste werken in de <a href="/wiki/Nederlandse_literatuur" title="Nederlandse literatuur">Nederlandse literatuur</a>. </p><p>In 1204 werd Maastricht door de <a href="/wiki/Lijst_van_Rooms-Duitse_koningen_en_keizers" title="Lijst van Rooms-Duitse koningen en keizers">keizer</a> in leen gegeven aan de <a href="/wiki/Lijst_van_graven_van_Brussel_en_hertogen_van_Brabant" title="Lijst van graven van Brussel en hertogen van Brabant">hertog van Brabant</a>. Vanaf dat moment had Maastricht twee heren, de <a href="/wiki/Lijst_van_bisschoppen_en_prins-bisschoppen_van_Luik" title="Lijst van bisschoppen en prins-bisschoppen van Luik">(prins-)bisschop van Luik</a> en de hertog van Brabant, het begin van de <a href="/wiki/Tweeherigheid_van_Maastricht" title="Tweeherigheid van Maastricht">tweeherigheid van Maastricht</a>. Rond 1400 kwam Brabant, en dus ook een deel van Maastricht, in bezit van de hertog van <a href="/wiki/Hertogdom_Bourgondi%C3%AB" title="Hertogdom Bourgondië">Bourgondië</a> en later diens opvolgers. <a href="/wiki/Karel_de_Stoute" title="Karel de Stoute">Karel de Stoute</a>, <a href="/wiki/Keizer_Karel_V" title="Keizer Karel V">keizer Karel V</a> en <a href="/wiki/Filips_II_van_Spanje" title="Filips II van Spanje">Filips II van Spanje</a> verbleven meermaals in de stad en logeerden dan in het <a href="/wiki/Spaans_Gouvernement" title="Spaans Gouvernement">Brabants Gouvernement</a>.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>noot 2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Maastricht heeft nooit <a href="/wiki/Stadsrechten" title="Stadsrechten">stadsrechten</a> in de zin van een stadsbrief gehad; deze ontwikkelden zich geleidelijk door de eeuwen heen. Wel kreeg de stad in 1229 van hertog <a href="/wiki/Hendrik_I_van_Brabant" title="Hendrik I van Brabant">Hendrik I van Brabant</a> toestemming om de bestaande <a href="/wiki/Stadswal" title="Stadswal">aarden wal</a> rond de stad te vervangen door een stenen <a href="/wiki/Stadsmuur" title="Stadsmuur">stadsmuur</a>, de <a href="/wiki/Eerste_stadsmuur_van_Maastricht" title="Eerste stadsmuur van Maastricht">eerste middeleeuwse stadsmuur</a>. In 1281 begon de bouw van een nieuwe brug, iets ten noorden van de oude, die enkele jaren eerder was ingestort. In 1284 werd het <a href="/wiki/Tweeherigheid_van_Maastricht" title="Tweeherigheid van Maastricht">gezamenlijk beheer</a> vastgelegd in een constitutioneel verdrag, de <i>Alde Caerte</i> genoemd. Na een aantal interpretatiedisputen werd dit in 1356 nog aangevuld met de <i>Doghter Caerte</i>. Deze situatie bleef voortbestaan tot aan de <a href="/wiki/Franse_Revolutie" title="Franse Revolutie">Franse Revolutie</a>. In de veertiende eeuw werd een tweede muur gebouwd, de <a href="/wiki/Tweede_stadsmuur_van_Maastricht" title="Tweede stadsmuur van Maastricht">tweede middeleeuwse stadsmuur</a>, waarmee de oppervlakte van de ommuurde stad verviervoudigde. Voor de laat-middeleeuwse economie waren vooral de <a href="/wiki/Leerlooien" title="Leerlooien">leerlooierij</a> en de <a href="/wiki/Lakenindustrie" class="mw-redirect" title="Lakenindustrie">lakenfabricage</a> van betekenis. Maastricht was gedurende de hele middeleeuwen een belangrijk religieus centrum en een pelgrimsoord. Vanaf de dertiende eeuw vestigden zich vele kloosters in de stad.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <table class="toccolours" cellspacing="0" cellpadding="3" width="195px" style="float:right; margin:0 0 0.5em 1em; clear:right;"> <tbody><tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Maastricht-Bellomonte.jpg" class="mw-file-description" title="Maastricht op een gravure van Simon de Bellomonte, 16e eeuw"><img alt="Maastricht op een gravure van Simon de Bellomonte, 16e eeuw" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Maastricht-Bellomonte.jpg/170px-Maastricht-Bellomonte.jpg" decoding="async" width="170" height="125" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Maastricht-Bellomonte.jpg/255px-Maastricht-Bellomonte.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Maastricht-Bellomonte.jpg/340px-Maastricht-Bellomonte.jpg 2x" data-file-width="2834" data-file-height="2079" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Maastricht op een gravure van Simon de Bellomonte, 16e eeuw</p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Markt1579.jpg" class="mw-file-description" title="Spaanse Furie te Maastricht, 1576"><img alt="Spaanse Furie te Maastricht, 1576" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Markt1579.jpg/170px-Markt1579.jpg" decoding="async" width="170" height="127" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Markt1579.jpg/255px-Markt1579.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Markt1579.jpg/340px-Markt1579.jpg 2x" data-file-width="700" data-file-height="521" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Spaanse_Furie_(Maastricht)" title="Spaanse Furie (Maastricht)">Spaanse Furie te Maastricht, 1576</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Printing_department_of_earthenware_factory_Societe_Ceramique_Maastricht.jpg" class="mw-file-description" title="Fabriekshal Société Céramique, 1887"><img alt="Fabriekshal Société Céramique, 1887" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Printing_department_of_earthenware_factory_Societe_Ceramique_Maastricht.jpg/170px-Printing_department_of_earthenware_factory_Societe_Ceramique_Maastricht.jpg" decoding="async" width="170" height="124" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Printing_department_of_earthenware_factory_Societe_Ceramique_Maastricht.jpg/255px-Printing_department_of_earthenware_factory_Societe_Ceramique_Maastricht.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Printing_department_of_earthenware_factory_Societe_Ceramique_Maastricht.jpg/340px-Printing_department_of_earthenware_factory_Societe_Ceramique_Maastricht.jpg 2x" data-file-width="728" data-file-height="532" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Fabriekshal <a href="/wiki/Soci%C3%A9t%C3%A9_C%C3%A9ramique" title="Société Céramique">Société Céramique</a>, 1887</p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:%22Panorama_van_op_den_Sint_Servaastoren%22_-_Maastricht_-_20001452_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Panorama vanaf Sint-Servaas, 1893"><img alt="Panorama vanaf Sint-Servaas, 1893" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/%22Panorama_van_op_den_Sint_Servaastoren%22_-_Maastricht_-_20001452_-_RCE.jpg/170px-%22Panorama_van_op_den_Sint_Servaastoren%22_-_Maastricht_-_20001452_-_RCE.jpg" decoding="async" width="170" height="127" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/%22Panorama_van_op_den_Sint_Servaastoren%22_-_Maastricht_-_20001452_-_RCE.jpg/255px-%22Panorama_van_op_den_Sint_Servaastoren%22_-_Maastricht_-_20001452_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/%22Panorama_van_op_den_Sint_Servaastoren%22_-_Maastricht_-_20001452_-_RCE.jpg/340px-%22Panorama_van_op_den_Sint_Servaastoren%22_-_Maastricht_-_20001452_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="3150" data-file-height="2346" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p> Panorama vanaf <a href="/wiki/Sint-Servaasbasiliek_(Maastricht)" title="Sint-Servaasbasiliek (Maastricht)">Sint-Servaas</a>, 1893</p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Bundesarchiv_Bild_146-1984-093-27,_Westfeldzug,_%C3%9Cbergang_%C3%BCber_die_Maas.jpg" class="mw-file-description" title="Duitse troepen bij vernielde Wilhelminabrug, mei 1940"><img alt="Duitse troepen bij vernielde Wilhelminabrug, mei 1940" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Bundesarchiv_Bild_146-1984-093-27%2C_Westfeldzug%2C_%C3%9Cbergang_%C3%BCber_die_Maas.jpg/170px-Bundesarchiv_Bild_146-1984-093-27%2C_Westfeldzug%2C_%C3%9Cbergang_%C3%BCber_die_Maas.jpg" decoding="async" width="170" height="112" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Bundesarchiv_Bild_146-1984-093-27%2C_Westfeldzug%2C_%C3%9Cbergang_%C3%BCber_die_Maas.jpg/255px-Bundesarchiv_Bild_146-1984-093-27%2C_Westfeldzug%2C_%C3%9Cbergang_%C3%BCber_die_Maas.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Bundesarchiv_Bild_146-1984-093-27%2C_Westfeldzug%2C_%C3%9Cbergang_%C3%BCber_die_Maas.jpg/340px-Bundesarchiv_Bild_146-1984-093-27%2C_Westfeldzug%2C_%C3%9Cbergang_%C3%BCber_die_Maas.jpg 2x" data-file-width="798" data-file-height="524" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Duitse troepen bij vernielde <a href="/wiki/Wilhelminabrug_(Maastricht)" title="Wilhelminabrug (Maastricht)">Wilhelminabrug</a>, mei 1940</p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:1991,_persconferentie_Eurotop,_MECC_Maastricht.jpg" class="mw-file-description" title="Persconferentie in het MECC na de Eurotop van 1991"><img alt="Persconferentie in het MECC na de Eurotop van 1991" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/1991%2C_persconferentie_Eurotop%2C_MECC_Maastricht.jpg/170px-1991%2C_persconferentie_Eurotop%2C_MECC_Maastricht.jpg" decoding="async" width="170" height="104" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/1991%2C_persconferentie_Eurotop%2C_MECC_Maastricht.jpg/255px-1991%2C_persconferentie_Eurotop%2C_MECC_Maastricht.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/1991%2C_persconferentie_Eurotop%2C_MECC_Maastricht.jpg/340px-1991%2C_persconferentie_Eurotop%2C_MECC_Maastricht.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="488" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Persconferentie in het <a href="/wiki/MECC" class="mw-redirect" title="MECC">MECC</a> na de Eurotop van 1991</p></div></div> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vroegmoderne_en_Franse_tijd_(1500-1814)"><span id="Vroegmoderne_en_Franse_tijd_.281500-1814.29"></span>Vroegmoderne en Franse tijd (1500-1814)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Vroegmoderne en Franse tijd (1500-1814)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Vroegmoderne en Franse tijd (1500-1814)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Maastricht behoorde in de zestiende eeuw met zijn vijftien- tot twintigduizend inwoners tot de grotere steden in de Nederlanden. De stad maakte rond 1500 een bescheiden bloeiperiode mee, ook op cultureel gebied. De godsdienstonvrijheid drukte echter zwaar. In 1535 belandden 15 <a href="/wiki/Ketter" title="Ketter">ketterse</a> <a href="/wiki/Anabaptisme" title="Anabaptisme">anabaptisten</a> op de brandstapel op het Vrijthof. Bij de <a href="/wiki/Beeldenstorm" title="Beeldenstorm">beeldenstorm</a> van 1566 sneuvelden ook in Maastricht beelden en meubilair in kerken en kapellen. In deze jaren kwam de aanvankelijke bloeiperiode tot stilstand en nam de armoede hand over hand toe. Bij de <a href="/wiki/Spaanse_Furie_(Maastricht)" title="Spaanse Furie (Maastricht)">Spaanse Furie</a> van 1576 kwamen naar schatting 1250-1500 burgers om het leven. </p><p>In 1579 heroverde <a href="/wiki/Alexander_Farnese" title="Alexander Farnese">Alexander Farnese</a>, de latere hertog van Parma, Maastricht (<a href="/wiki/Beleg_van_Maastricht_(1579)" title="Beleg van Maastricht (1579)">Beleg van Maastricht, 1579</a>), waarna de <a href="/wiki/Contrareformatie" title="Contrareformatie">contrareformatie</a> begon. In 1632 veroverde <a href="/wiki/Frederik_Hendrik_van_Oranje" title="Frederik Hendrik van Oranje">Frederik Hendrik</a> de stad (<a href="/wiki/Beleg_van_Maastricht_(1632)" title="Beleg van Maastricht (1632)">Beleg van Maastricht, 1632</a>) en kwam Maastricht in handen van de protestantse <a href="/wiki/Republiek_der_Zeven_Verenigde_Nederlanden" title="Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden">Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden</a>. Deze nam in het stadsbestuur de plek in van de Brabantse hertog en respecteerde het condominium met Luik. De vredesvoorwaarden gaven <a href="/wiki/Nederduitse_Gereformeerde_Kerk_(later_Nederlandse_Hervormde_Kerk)" title="Nederduitse Gereformeerde Kerk (later Nederlandse Hervormde Kerk)">gereformeerden</a> en katholieken dezelfde rechten, dus beide kregen godsdienstvrijheid. </p><p>Van 1673-78 (<a href="/wiki/Beleg_van_Maastricht_(1673)" title="Beleg van Maastricht (1673)">Beleg van Maastricht, 1673</a>) en in 1748-49 (<a href="/wiki/Beleg_van_Maastricht_(1748)" title="Beleg van Maastricht (1748)">Beleg van Maastricht, 1748</a>) stond Maastricht onder Frans bestuur. Tijdens de kortdurende Franse bezettingen werden de protestantse Maastrichtenaren hun gelijke rechten tijdelijk ontnomen. </p><p>In de zeventiende en achttiende eeuw was Maastricht een ingeslapen provinciestad. Het <a href="/wiki/Garnizoen" title="Garnizoen">garnizoen</a> zorgde voor enig vertier, maar verder werd het leven in de stad gekenmerkt door een conservatieve levenshouding. In de tweede helft van de achttiende eeuw was er sprake van een lichte culturele opleving.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Na een <a href="/wiki/Beleg_van_Maastricht_(1793)" title="Beleg van Maastricht (1793)">mislukte poging in 1793</a>, veroverde de Franse bevelhebber <a href="/wiki/Jean-Baptiste_Kl%C3%A9ber" title="Jean-Baptiste Kléber">Kléber</a> op 4 november 1794 de vesting Maastricht (<a href="/wiki/Beleg_van_Maastricht_(1794)" title="Beleg van Maastricht (1794)">Beleg van Maastricht, 1794</a>). De stad werd na het afsluiten van het <a href="/wiki/Verdrag_van_Den_Haag_(1795)" title="Verdrag van Den Haag (1795)">Haags Verdrag van 16 mei 1795</a> ingelijfd bij de <a href="/wiki/Eerste_Franse_Republiek" title="Eerste Franse Republiek">Franse Republiek</a>, waarmee voorgoed een einde kwam aan de eeuwenoude tweeherigheid. Maastricht werd de hoofdstad van het <a href="/wiki/Departementen_in_de_Nederlanden#Zuidelijke_Nederlanden" title="Departementen in de Nederlanden">departement</a> <a href="/wiki/Nedermaas" title="Nedermaas">Nedermaas</a>. De erfenis van de Franse Tijd is, over het geheel bezien, geen positieve. Kerken, kapittels en kloosters waren opgeheven, waardevolle inventarissen verkocht of vernield, bibliotheken, archieven en schatkamers geplunderd, en eeuwenoude instellingen die zich bezighielden met de zorg voor zieken, armen en ouden van dagen afgeschaft.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Moderne_tijd_(1814-1945)"><span id="Moderne_tijd_.281814-1945.29"></span>Moderne tijd (1814-1945)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Moderne tijd (1814-1945)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Moderne tijd (1814-1945)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Op 1 augustus 1814 werd Maastricht hoofdstad van de nieuwe <a href="/wiki/Limburg_(Verenigd_Koninkrijk_der_Nederlanden)" title="Limburg (Verenigd Koninkrijk der Nederlanden)">provincie Limburg</a> in het <a href="/wiki/Verenigd_Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Verenigd Koninkrijk der Nederlanden">Verenigd Koninkrijk der Nederlanden</a>. Tijdens de <a href="/wiki/Belgische_Revolutie" title="Belgische Revolutie">Belgische opstand</a> van 1830 bleef Maastricht, door de vasthoudendheid van garnizoenscommandant <a href="/wiki/Bernardus_Johannes_Cornelis_Dibbets" title="Bernardus Johannes Cornelis Dibbets">Dibbets</a>, onder Nederlands bestuur. </p><p>In 1834 begon de jonge ondernemer <a href="/wiki/Petrus_Laurentius_Regout" title="Petrus Laurentius Regout">Petrus Laurentius Regout</a> aan de Boschstraat met de productie op industriële schaal van glas en kristal, twee jaar later gevolgd door de fabricage van aardewerk. De fabrieken van Regout ontwikkelden zich zeer voorspoedig en mede daardoor werd Maastricht in de negentiende eeuw een vooraanstaande industriestad. Door de slechte sociale omstandigheden was de kindersterfte hoog en de gemiddelde leeftijd laag. Maastricht was in die tijd een ongezonde, smerige stad met een groot aantal <a href="/wiki/Armoede" title="Armoede">verpauperde</a> inwoners. Het <a href="/wiki/Socialisme" title="Socialisme">socialisme</a> vond er al vroeg een zekere aanhang, maar nooit op de schaal van de Waalse industriebekkens. </p><p>Pas geruime tijd na de opheffing van de vestingstatus in 1867 werden de eerste woonwijken buiten de middeleeuwse stadsmuur aangelegd. Op 1 januari 1920 werden enkele omliggende gemeenten geannexeerd, waardoor de oppervlakte van de gemeente toenam van 415 ha tot 3500 ha. </p><p>In 1826 werd de <a href="/wiki/Zuid-Willemsvaart" title="Zuid-Willemsvaart">Zuid-Willemsvaart</a>, inclusief de binnenhaven <a href="/wiki/Bassin_(Maastricht)" title="Bassin (Maastricht)">Bassin</a>, geopend voor scheepvaartverkeer. Tussen 1845 en 1850 werd het <a href="/wiki/Kanaal_Luik-Maastricht" title="Kanaal Luik-Maastricht">Kanaal Luik-Maastricht</a> gegraven (vanaf 1847 op Nederlands gebied). De eerste spoorlijn in Maastricht (<a href="/wiki/Spoorlijn_Aken_-_Maastricht" title="Spoorlijn Aken - Maastricht">Aken - Maastricht</a>) werd in 1853 opengesteld. Pas in 1865 werd Maastricht verbonden met het Nederlandse spoorwegnet. Het <a href="/wiki/Station_Maastricht" title="Station Maastricht">station van Maastricht</a> werd gebouwd op terreinen die tot dan toe tot de gemeente <a href="/wiki/Meerssen_(gemeente)" title="Meerssen (gemeente)">Meerssen</a> hadden behoord. </p><p>Maastricht was in de negentiende eeuw een sterk <a href="/wiki/Verfransing" title="Verfransing">verfranste</a> stad. De stedelijke elite sprak, naast het Maastrichts, Frans, en beheerste nauwelijks het Nederlands. Het onderwijs en verenigingsleven waren tot ver in de twintigste eeuw sterk <a href="/wiki/Verzuiling" title="Verzuiling">verzuild</a> en grotendeels in handen van katholieke instellingen. </p><p>Op de ochtend van 10 mei 1940 blies het Maastrichtse garnizoen de bruggen over de Maas op in een poging de opmars van de Duitsers te vertragen. Na de capitulatie begon de <a href="/wiki/Nederland_in_de_Tweede_Wereldoorlog" title="Nederland in de Tweede Wereldoorlog">Duitse bezetting</a>, die in Maastricht vier jaren, vier maanden en vier dagen zou duren, tot 14 september 1944. Omdat men in 1943 vreesde dat de stad in de frontlinie zou komen te liggen werd het <a href="/wiki/Sint-Pietersbergplan" title="Sint-Pietersbergplan">Sint-Pietersbergplan</a> ontwikkeld, waarbij er een evacuatiecentrum in de Sint-Pietersberg werd ingericht. <a href="/wiki/Geallieerden_(Tweede_Wereldoorlog)" title="Geallieerden (Tweede Wereldoorlog)">Geallieerde</a> luchtbombardementen eisten niet alleen veel doden, maar leidden door het wegvallen van een groot areaal aan woningen decennialang tot <a href="/wiki/Woningnood" title="Woningnood">woningnood</a>. Het grootste verlies leden de Maastrichtse <a href="/wiki/Joden" title="Joden">Joden</a>: van de 515 leden van de Joodse gemeente in 1940 bleven er in 1945 nog slechts 145 over.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Recente_geschiedenis_(1945-nu)"><span id="Recente_geschiedenis_.281945-nu.29"></span>Recente geschiedenis (1945-nu)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Recente geschiedenis (1945-nu)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Recente geschiedenis (1945-nu)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na de Tweede Wereldoorlog nam de bevolking explosief toe, wat leidde tot de bouw van eenvormige <a href="/wiki/Woonwijk" title="Woonwijk">nieuwbouwwijken</a>, aanvankelijk vooral ten westen van de Maas. Op 1 juli 1970 vond opnieuw een gemeentelijke annexatie plaats, waardoor het inwonertal steeg naar 112.500. Vanaf de jaren 1960 vond een geleidelijke <a href="/wiki/Secularisering" title="Secularisering">ontkerkelijking</a> en <a href="/wiki/Ontzuiling" title="Ontzuiling">ontzuiling</a> van de Maastrichtse samenleving plaats, waardoor de <a href="/wiki/Rooms-Katholieke_Kerk" title="Rooms-Katholieke Kerk">Rooms-Katholieke Kerk</a> veel invloed verloor. </p><p>Geleidelijk aan verschoof het zwaartepunt in de stedelijke economie van industriële werkgelegenheid naar <a href="/wiki/Tertiaire_sector" title="Tertiaire sector">dienstverlening</a>. In 1974 ging de Rijksuniversiteit Limburg (sinds 1996 <a href="/wiki/Universiteit_Maastricht" title="Universiteit Maastricht">Universiteit Maastricht</a>) van start. De komst van de universiteit leidde tot meer pluriformiteit in de Maastrichtse bevolkingssamenstelling en een toenemende internationalisering. In 1981 en 1991 vonden er topconferenties van de <a href="/wiki/Europese_Raad" title="Europese Raad">Europese Raad</a> plaats. Vooral aan die laatste bijeenkomst, en het daaruit voortvloeiende <a href="/wiki/Verdrag_van_Maastricht_(1992)" title="Verdrag van Maastricht (1992)">Verdrag van Maastricht</a>, dankt de stad een grote internationale naamsbekendheid.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bevolking">Bevolking</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: Bevolking" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: Bevolking"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Demografie_en_stadsontwikkeling">Demografie en stadsontwikkeling</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=14" title="Bewerk dit kopje: Demografie en stadsontwikkeling" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=14" title="De broncode bewerken van de sectie: Demografie en stadsontwikkeling"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tijdens de middeleeuwen was Maastricht een van de grotere steden in de Nederlanden, maar na 1500 daalde het aantal inwoners en in de eeuwen daarna zakte de stad af tot de status van een middelgrote stad.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ook in de negentiende eeuw bleef de bevolkingsgroei achter, niet alleen in vergelijking met nabije industriesteden als <a href="/wiki/Luik_(stad)" title="Luik (stad)">Luik</a> en <a href="/wiki/Aken_(stad)" title="Aken (stad)">Aken</a>, maar ook in vergelijking met niet-geïndustrialiseerde Nederlandse steden.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>noot 3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Omdat Maastricht tot 1867 <a href="/wiki/Vestingstad" title="Vestingstad">vestingstad</a> was, waren er tot die tijd geen uitbreidingsmogelijkheden buiten de stadsmuren. De vroege industriële ontwikkeling van de stad vond geheel <i><a href="/wiki/Intra_muros" title="Intra muros">intra muros</a></i> plaats. De woonomstandigheden van de meeste arbeidersgezinnen waren deplorabel. Omdat pas in 1920 de eerste grote <a href="/wiki/Annexatie#Annexatie_van_gemeenten" title="Annexatie">annexatie</a> plaatsvond, vond daarna pas op grote schaal woningbouw plaats buiten de middeleeuwse stad. </p> <div class="timeline-wrapper"><map name="timeline_0sjezzf49kxcv3eoa3yc1eqdc2rvmy3"></map><img usemap="#timeline_0sjezzf49kxcv3eoa3yc1eqdc2rvmy3" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/nl/timeline/0sjezzf49kxcv3eoa3yc1eqdc2rvmy3.png" /></div> <p><i><b>Tabel: Ontwikkeling van het inwonertal van Maastricht</b></i><sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Na de Tweede Wereldoorlog heerste er, zoals ook elders in Nederland, <a href="/wiki/Woningnood" title="Woningnood">woningnood</a> en werden in hoog tempo <a href="/wiki/Woonwijk" title="Woonwijk">nieuwbouwwijken</a> gebouwd, aanvankelijk vooral in het westelijk deel van de stad, na de annexatie van 1970 ook op de oostelijke Maasoever. Aan de noordzijde van de stad lagen industrieterreinen (<a href="/wiki/Bassin_(Maastricht)" title="Bassin (Maastricht)">Bassinomgeving</a>, <a href="/wiki/Bosscherveld" title="Bosscherveld">Bosscherveld</a>, <a href="/wiki/Beatrixhaven_(Maastricht)" title="Beatrixhaven (Maastricht)">Beatrixhaven</a>). Het zuidwestelijk stadsdeel (<a href="/wiki/Sint-Pietersberg" title="Sint-Pietersberg">Sint-Pietersberg</a>, <a href="/wiki/Jekerdal_(dal)" title="Jekerdal (dal)">Jekerdal</a>) bleef grotendeels behouden als natuur- en recreatiegebied. In het zuidoosten van de stad verrees vanaf eind jaren 1970 de kantorenwijk <a href="/wiki/Randwyck" title="Randwyck">Randwyck</a>. <a href="/wiki/De_Heeg" title="De Heeg">De Heeg</a> was omstreeks 1980 de laatste grote uitbreidingswijk in klassieke zin. Daarna werd gekozen voor stadsuitbreiding op beperkte schaal (<a href="/wiki/Dousberg-Hazendans" title="Dousberg-Hazendans">Dousberg-Hazendans</a>, <a href="/wiki/Vroendaal" title="Vroendaal">Vroendaal</a>), herbestemming van verouderde industriegebieden (<a href="/wiki/C%C3%A9ramique" title="Céramique">Céramique</a>, <a href="/wiki/Sphinxkwartier" title="Sphinxkwartier">Sphinxkwartier</a>) en revitalisatie en verdichting van bestaande woonwijken ('<a href="/wiki/Inbreiding" title="Inbreiding">inbreiding</a>'). </p><p>In 2019 woonde ongeveer 85% van de Maastrichtenaren in een buitenwijk. Van de 18.635 centrumbewoners woonde circa 63% op de westelijke Maasoever (waar historisch gezien altijd het zwaartepunt van de nederzetting lag). Over de gehele gemeente bezien, woonde anno 2019 iets meer dan de helft van de inwoners op de oostelijke Maasoever (61.100; tegen 60.445 op de westelijke oever). Deze verschuiving van west naar oost is het gevolg van de beperkte ruimte in het westelijk stadsdeel (2.438 hectare; circa 40% van de totale oppervlakte van de gemeente). Bovendien is dit stadsdeel ingesloten door de landsgrens met België, waardoor de uitbreidingsmogelijkheden zeer beperkt zijn.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Sinds de jaren 1970 is de bevolking van Zuid-Limburg nauwelijks gegroeid en na 2003 was er een duidelijke krimp. De oorzaken waren een laag <a href="/wiki/Geboortecijfer" title="Geboortecijfer">geboortecijfer</a>, een hoog <a href="/wiki/Sterftecijfer" title="Sterftecijfer">sterftecijfer</a> en soms ook een negatief <a href="/wiki/Menselijke_migratie" title="Menselijke migratie">migratiesaldo</a>. Ook in Maastricht was in de periode 1970-1980 en 2000-2010 sprake van <a href="/wiki/Bevolkingsdaling" title="Bevolkingsdaling">bevolkingsdaling</a>. Per saldo is het inwonertal sinds 2000 min of meer gelijk gebleven.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De negatieve <a href="/wiki/Natuurlijke_bevolkingsgroei" title="Natuurlijke bevolkingsgroei">natuurlijke bevolkingsaanwas</a> wordt enigszins gecompenseerd door de toename van het aantal studenten aan de <a href="/wiki/Universiteit_Maastricht" title="Universiteit Maastricht">Universiteit Maastricht</a> (UM). De universiteit en andere opleidingen zorgen er tevens voor dat de Maastrichtse bevolking jonger is dan die van andere Zuid-Limburgse gemeenten. Door het grote aantal buitenlandse studenten aan met name de UM is Maastricht de Nederlandse gemeente met het hoogste percentage buitenlandse studenten. Eind 2021 was 6,3 procent van de bevolking internationaal student.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Maastricht telde per 1 januari 2024 125.285 inwoners, waarvan ruim de helft (55,7%) ongehuwd was en eveneens meer dan de helft vrouw. Opvallend was het grote 'vrouwenoverschot' (57%) in de leeftijdscategorie 15-25 jaar. Ongeveer 45% van de bevolking was ouder dan 45 jaar. In 2024 waren er 73.269 <a href="/wiki/Huishouden" title="Huishouden">huishoudens</a>, waarvan 57,7% <a href="/wiki/Eenpersoonshuishouden" title="Eenpersoonshuishouden">eenpersoonshuishoudens</a>. In slechts 18,2% van de huishoudens waren kinderen aanwezig. In hetzelfde jaar telde de gemeente 4.064 eenoudergezinnen, waarvan een derde met twee of meer kinderen. Het percentage huishoudens met een laag inkomen daalde tussen 2019 en 2022 van 10,2% naar 6,3%. Tegelijkertijd bleef het percentage huishoudens met een inkomen rond of onder het <a href="/wiki/Sociaal_minimum" class="mw-redirect" title="Sociaal minimum">sociaal minimum</a> ongeveer gelijk (9,2 en 9,1%) en steeg het percentage personen met een laag inkomen licht (van 46,8% naar 47,2%). De woningvoorraad nam tussen 2019 en 2023 toe van 61.888 tot 64.382, waarbij de verhouding huur/koop in 2023 ongeveer 60/40% was. Van de huurwoningen was 56% eigendom van een <a href="/wiki/Woningcorporatie" title="Woningcorporatie">woningcorporatie</a>. De gemiddelde <a href="/wiki/WOZ-waarde" class="mw-redirect" title="WOZ-waarde">WOZ-waarde</a> bedroeg in 2023 € 302.000.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Welzijn">Welzijn</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=15" title="Bewerk dit kopje: Welzijn" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=15" title="De broncode bewerken van de sectie: Welzijn"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Maatschappelijke_ongelijkheid">Maatschappelijke ongelijkheid</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=16" title="Bewerk dit kopje: Maatschappelijke ongelijkheid" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=16" title="De broncode bewerken van de sectie: Maatschappelijke ongelijkheid"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="toccolours" cellspacing="0" cellpadding="3" width="195px" style="float:right; margin:0 0 0.5em 1em; clear:right;"> <tbody><tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Eenkamerwoning_in_Maastricht.jpg" class="mw-file-description" title="Eenkamerwoning in Maastricht, ca. 1900"><img alt="Eenkamerwoning in Maastricht, ca. 1900" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Eenkamerwoning_in_Maastricht.jpg/170px-Eenkamerwoning_in_Maastricht.jpg" decoding="async" width="170" height="215" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Eenkamerwoning_in_Maastricht.jpg/255px-Eenkamerwoning_in_Maastricht.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Eenkamerwoning_in_Maastricht.jpg/340px-Eenkamerwoning_in_Maastricht.jpg 2x" data-file-width="743" data-file-height="938" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Eenkamerwoning in Maastricht, ca. 1900</p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Maastricht,_Vroendaal1.jpg" class="mw-file-description" title="Vroendaal, een tamelijk welgestelde buurt in Maastricht-Zuidoost, 2014"><img alt="Vroendaal, een tamelijk welgestelde buurt in Maastricht-Zuidoost, 2014" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Maastricht%2C_Vroendaal1.jpg/170px-Maastricht%2C_Vroendaal1.jpg" decoding="async" width="170" height="104" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Maastricht%2C_Vroendaal1.jpg/255px-Maastricht%2C_Vroendaal1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Maastricht%2C_Vroendaal1.jpg/340px-Maastricht%2C_Vroendaal1.jpg 2x" data-file-width="1727" data-file-height="1060" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Vroendaal" title="Vroendaal">Vroendaal</a>, een tamelijk welgestelde buurt in <a href="/wiki/Maastricht-Zuidoost" title="Maastricht-Zuidoost">Maastricht-Zuidoost</a>, 2014</p></div></div> </td></tr></tbody></table> <p>Maastricht is een stad waar het <a href="/wiki/Armoede" title="Armoede">armoedeprobleem</a> diep geworteld is. Lange tijd werd aangenomen dat dit een gevolg was van de vroege industrialisatie, maar de historicus dr. A.J.F. Maenen toonde in 1959 aan dat het probleem al veel eerder bestond. Bij een landelijk onderzoek in 1818 bleken Maastricht en Amsterdam de meest verpauperde steden in het <a href="/wiki/Verenigd_Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Verenigd Koninkrijk der Nederlanden">Verenigd Koninkrijk der Nederlanden</a>, beide met circa een derde van de bevolking afhankelijk van de <a href="/wiki/Armenzorg" title="Armenzorg">armenzorg</a>. De industrialisatie veranderde daar aanvankelijk weinig aan. Integendeel, in de jaren 1850 was het percentage bedeelden gestegen tot boven de 50%.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De leefomstandigheden van de fabrieksarbeiders werden gekenmerkt door extreem lange werktijden, ontoereikende lonen, eenzijdige voeding, alcoholisme, erbarmelijke huisvesting, vrijwel ontbrekende gezondheidszorg en een lage <a href="/wiki/Levensverwachting" title="Levensverwachting">levensverwachting</a>.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Aangezien de stad tot eind negentiende eeuw niet groter was dan de ommuurde middeleeuwse stad, woonde arm en rijk er relatief dicht bij elkaar, hoewel het onderlinge contact door de <a href="/wiki/Standenmaatschappij" title="Standenmaatschappij">standenmaatschappij</a> vrijwel nihil was. Bovendien waren er wel degelijk 'betere' en 'slechtere' straten.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>noot 4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Vanaf 1880 werden de eerste wijken buiten de singels aangelegd, aanvankelijk alleen voor welgestelden (<a href="/wiki/Villapark_(Maastricht)" title="Villapark (Maastricht)">Villapark</a>, <a href="/wiki/Wyck" title="Wyck">Stationsbuurt</a>); arbeiderswijken verrezen, op enkele kleinschalige, particuliere projecten na, pas vanaf circa 1920 (<a href="/wiki/Mariaberg_(Maastricht)" title="Mariaberg (Maastricht)">Blauwdorp</a>, <a href="/wiki/Sint_Maartenspoort_(buurt_in_Maastricht)" title="Sint Maartenspoort (buurt in Maastricht)">Rode Dorp</a>, <a href="/wiki/Wittevrouwenveld" title="Wittevrouwenveld">Wittevrouwenveld</a>). Een apart fenomeen uit de naoorlogse periode waren de <a href="/wiki/Woonschool" title="Woonschool">woonscholen</a> (o.a. <a href="/wiki/De_Ravelijn" title="De Ravelijn">De Ravelijn</a>), waar zogenaamde 'onmaatschappelijken' of 'zwak-socialen' werden heropgevoed tot aangepaste burgers.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Pas na 1950 kwam er een einde aan de ergste wantoestanden in de verpauperde delen van de binnenstad.<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Kijkt men naar de bevolkingssamenstelling van de Maastrichtse wijken en buurten anno 2022, dan valt op dat er nog steeds grote verschillen zijn op het gebied van inkomen, arbeidsparticipatie, gebruik van sociale voorzieningen, gezondheid, welzijn en veiligheid. Wel heeft er een verschuiving plaatsgevonden. Het zijn nu vooral enkele naoorlogse buurten in <a href="/wiki/Maastricht-West" title="Maastricht-West">Maastricht-West</a> en <a href="/wiki/Maastricht-Oost" title="Maastricht-Oost">Oost</a>, die slecht scoren op deze terreinen. De aanwezigheid van veel goedkope huurwoningen in deze buurten trekt vooral sociaal zwakkere en/of tijdelijke bewoners aan. In Maastricht-West kampen met name <a href="/wiki/Caberg" title="Caberg">Caberg</a>, <a href="/wiki/Pottenberg" title="Pottenberg">Pottenberg</a>, <a href="/wiki/Malpertuis_(Maastricht)" title="Malpertuis (Maastricht)">Malpertuis</a> en, in iets mindere mate, <a href="/wiki/Malberg_(Maastricht)" title="Malberg (Maastricht)">Malberg</a> met sociale problematiek.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>noot 5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In Maastricht-Oost zijn dat <a href="/wiki/Nazareth_(Maastricht)" title="Nazareth (Maastricht)">Nazareth</a> en in mindere mate <a href="/wiki/Wyckerpoort" title="Wyckerpoort">Wyckerpoort</a>-Noord en <a href="/wiki/Wittevrouwenveld" title="Wittevrouwenveld">Wittevrouwenveld</a>.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>noot 6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Soms doen grote sociale verschillen zich binnen een buurt voor, zoals in <a href="/wiki/De_Heeg" title="De Heeg">De Heeg</a>, waar woongebouwen met probleemhuurders tussen de eengezinskoophuizen staan. De buurten die het beste scoren liggen merendeels in <a href="/wiki/Maastricht-Zuidwest" title="Maastricht-Zuidwest">Maastricht-Zuidwest</a>: Villapark/Sint Pieter, <a href="/wiki/Jekerdal_(Maastricht)" title="Jekerdal (Maastricht)">Jekerdal</a>, <a href="/wiki/Biesland_(Maastricht)" title="Biesland (Maastricht)">Biesland</a> en <a href="/wiki/Campagne_(Maastricht)" title="Campagne (Maastricht)">Campagne</a>. Op de oostelijke Maasoever zijn dat <a href="/wiki/Amby" title="Amby">Amby</a>, <a href="/wiki/Scharn" title="Scharn">Scharn</a> en <a href="/wiki/Vroendaal" title="Vroendaal">Vroendaal</a>. In de Sociale Visie 2040 stelt de gemeente zich ten doel de tweedeling te doen verdwijnen; een inwoner van Pottenberg dient dezelfde kansen te krijgen als iemand uit Sint Pieter. Daartoe zijn afspraken gemaakt met de <a href="/wiki/Woningcorporatie" title="Woningcorporatie">woningcorporaties</a> om de woningvoorraad in de achterstandsbuurten op te waarderen. Ook wordt nauw samengewerkt met zorg- en welzijnsorganisaties en krijgen zogenaamde 'bewonerskrachten' een grote rol.<sup id="cite_ref-DL20220211_34-2" class="reference"><a href="#cite_note-DL20220211-34"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Gezondheids-_en_welzijnszorg">Gezondheids- en welzijnszorg</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=17" title="Bewerk dit kopje: Gezondheids- en welzijnszorg" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=17" title="De broncode bewerken van de sectie: Gezondheids- en welzijnszorg"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="toccolours" cellspacing="0" cellpadding="3" width="195px" style="float:right; margin:0 0 0.5em 1em; clear:right;"> <tbody><tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Hoofdingang_Maastricht_UMC%2B.jpg" class="mw-file-description" title="Maastricht UMC+ (AZM)"><img alt="Maastricht UMC+ (AZM)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Hoofdingang_Maastricht_UMC%2B.jpg/170px-Hoofdingang_Maastricht_UMC%2B.jpg" decoding="async" width="170" height="114" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Hoofdingang_Maastricht_UMC%2B.jpg/255px-Hoofdingang_Maastricht_UMC%2B.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Hoofdingang_Maastricht_UMC%2B.jpg/340px-Hoofdingang_Maastricht_UMC%2B.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1368" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Maastricht_UMC%2B" title="Maastricht UMC+">Maastricht UMC+</a> (AZM)</p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Brains_Unlimited.jpg" class="mw-file-description" title="Scannexus, Health Campus"><img alt="Scannexus, Health Campus" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Brains_Unlimited.jpg/170px-Brains_Unlimited.jpg" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Brains_Unlimited.jpg/255px-Brains_Unlimited.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Brains_Unlimited.jpg/340px-Brains_Unlimited.jpg 2x" data-file-width="5197" data-file-height="3465" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Scannexus, Health Campus</p></div></div> </td></tr></tbody></table> <p>Een grootschalig onderzoek (de 'Maastricht Studie') toonde in 2015 aan dat de bevolking van Zuid-Limburg gemiddeld minder gezond is dan elders in Nederland. Met name <a href="/wiki/Hart-_en_vaatziekten" title="Hart- en vaatziekten">hart- en vaatziekten</a> en <a href="/wiki/Diabetes_mellitus" title="Diabetes mellitus">diabetes</a> komen in deze regio vaker voor. Waarschijnlijk speelt het feit dat Limburgers gemiddeld minder bewegen en een minder gezond eetpatroon hebben ('bourgondische leefwijze') daarin een rol.<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Door de <a href="/wiki/Vergrijzing" title="Vergrijzing">vergrijzing</a> in dit deel van Nederland, zijn er relatief veel ouderen, die relatief vaak gebruikmaken van zorginstellingen. </p><p>Maastricht telt één groot ziekenhuis, het <a href="/wiki/Maastricht_UMC%2B" title="Maastricht UMC+">Maastricht UMC+</a> (voorheen: Academisch Ziekenhuis Maastricht). Het MUMC+ komt voort uit het voormalige <a href="/wiki/Ziekenhuis_Sint_Annadal" title="Ziekenhuis Sint Annadal">Ziekenhuis Sint Annadal</a>, dat in 1986 werd omgevormd tot <a href="/wiki/Academisch_ziekenhuis" title="Academisch ziekenhuis">academisch ziekenhuis</a>. In 1990 werd het nieuwe gebouw in <a href="/wiki/Randwyck" title="Randwyck">Randwyck</a> in gebruik genomen, dat sindsdien verschillende malen is uitgebreid. Het ziekenhuis werkt nauw samen met de <a href="/wiki/Universiteit_Maastricht" title="Universiteit Maastricht">Universiteit Maastricht</a>, de provincie Limburg en het bedrijfsleven in de <a href="/wiki/Brightlands#Maastricht:_Brightlands_Maastricht_Health_Campus" title="Brightlands">Brightlands Maastricht Health Campus</a> (niet te verwarren met de mislukte '<a href="/wiki/Calatrava-campus_(Maastricht)" title="Calatrava-campus (Maastricht)">Campus Maastricht</a>'), die in de toekomst voor een flinke toename van de werkgelegenheid op het gebied van <a href="/wiki/Innovative_Medicines_Initiative" title="Innovative Medicines Initiative">innovatieve gezondheidszorg</a> en biowetenschappen moet zorgen. </p><p>Het in <a href="/wiki/Scharn" title="Scharn">Scharn</a> gevestigde <a href="/wiki/Psychiatrisch_ziekenhuis" title="Psychiatrisch ziekenhuis">psychiatrisch ziekenhuis</a> van de instelling voor <a href="/wiki/Geestelijke_gezondheidszorg" title="Geestelijke gezondheidszorg">geestelijke gezondheidszorg</a> Mondriaan (voorheen Vijverdal) onderging tussen 2001 en 2007 een transformatie, waarbij de hoogbouw uit 1972 met gesloten afdelingen werd vervangen door paviljoenachtige gebouwen met een meer open structuur. Maasveld in <a href="/wiki/Heugem" title="Heugem">Heugem</a> is een woon- en zorgcomplex voor mensen met een (ernstige) beperking. Stichting Radar beheert, verspreid over de stad, een tiental kleinere woonprojecten voor deze groep. Stichting Trajekt is een welzijnsorganisatie, die in Maastricht onder andere <a href="/wiki/Buurthuiswerk" title="Buurthuiswerk">buurthuizen</a> beheert. <a href="/wiki/Envida" title="Envida">Envida</a> richt zich vooral op <a href="/wiki/Ouderenzorg" title="Ouderenzorg">ouderenzorg</a>. Het <a href="/wiki/Leger_des_Heils" title="Leger des Heils">Leger des Heils</a>, lange tijd gevestigd in de <a href="/wiki/Refugie_van_Hocht" title="Refugie van Hocht">Refugie van Hocht</a> aan de <a href="/wiki/Boschstraat_(Maastricht)" title="Boschstraat (Maastricht)">Boschstraat</a>, beheert opvanglocaties en <a href="/wiki/Begeleid_wonen" title="Begeleid wonen">begeleid wonen</a> voor <a href="/wiki/Dakloosheid" title="Dakloosheid">daklozen</a>, <a href="/wiki/Verslaving#Middelenverslaving" title="Verslaving">verslaafden</a> en mensen met <a href="/wiki/Psychische_aandoening" title="Psychische aandoening">psychische aandoeningen</a> op diverse locaties in de stad. Van 2006-2013 functioneerde de <a href="/wiki/Dienst_Justiti%C3%ABle_Inrichtingen" title="Dienst Justitiële Inrichtingen">penitentiaire inrichting</a> Overmaze in de wijk <a href="/wiki/Limmel" title="Limmel">Limmel</a> als <a href="/wiki/Penitentiair_psychiatrisch_centrum" title="Penitentiair psychiatrisch centrum">penitentiair psychiatrisch centrum</a> (onderdeel van De Rooyse Wissel). Sinds 2015 is hier een tijdelijk <a href="/wiki/Asielzoekerscentrum" title="Asielzoekerscentrum">asielzoekerscentrum</a> gevestigd. Een tweede asielzoekerscentrum bevindt zich in het voormalige <a href="/wiki/Provinciale_Limburgse_Elektriciteits-Maatschappij" title="Provinciale Limburgse Elektriciteits-Maatschappij">PLEM</a>-gebouw in <a href="/wiki/Sint_Maartenspoort_(buurt_in_Maastricht)" title="Sint Maartenspoort (buurt in Maastricht)">Sint Maartenspoort</a> (vanaf 1999 tijdelijk; vanaf 2020, na een grondige verbouwing, permanent). </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Sport_en_recreatie">Sport en recreatie</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=18" title="Bewerk dit kopje: Sport en recreatie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=18" title="De broncode bewerken van de sectie: Sport en recreatie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="toccolours" cellspacing="0" cellpadding="3" width="195px" style="float:right; margin:0 0 0.5em 1em; clear:right;"> <tbody><tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:GeusseltparkSportvelden01.jpg" class="mw-file-description" title="Sportpark Geusselt"><img alt="Sportpark Geusselt" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/GeusseltparkSportvelden01.jpg/170px-GeusseltparkSportvelden01.jpg" decoding="async" width="170" height="86" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/GeusseltparkSportvelden01.jpg/255px-GeusseltparkSportvelden01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/GeusseltparkSportvelden01.jpg/340px-GeusseltparkSportvelden01.jpg 2x" data-file-width="2557" data-file-height="1301" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Geusseltpark" title="Geusseltpark">Sportpark Geusselt</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:2018_Maastricht,_Zuid-Willemsvaart_12.jpg" class="mw-file-description" title="Roeiende studenten van MSRV Saurus op de Zuid-Willemsvaart"><img alt="Roeiende studenten van MSRV Saurus op de Zuid-Willemsvaart" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/2018_Maastricht%2C_Zuid-Willemsvaart_12.jpg/170px-2018_Maastricht%2C_Zuid-Willemsvaart_12.jpg" decoding="async" width="170" height="89" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/2018_Maastricht%2C_Zuid-Willemsvaart_12.jpg/255px-2018_Maastricht%2C_Zuid-Willemsvaart_12.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/2018_Maastricht%2C_Zuid-Willemsvaart_12.jpg/340px-2018_Maastricht%2C_Zuid-Willemsvaart_12.jpg 2x" data-file-width="2431" data-file-height="1267" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Roeiende studenten van <a href="/wiki/M.S.R.V._Saurus" title="M.S.R.V. Saurus">MSRV Saurus</a> op de <a href="/wiki/Zuid-Willemsvaart" title="Zuid-Willemsvaart">Zuid-Willemsvaart</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:2018_Amstel_Gold_Race_Ladies_125.jpg" class="mw-file-description" title="Amstel Gold Race Ladies, 2018 op de Wilhelminabrug"><img alt="Amstel Gold Race Ladies, 2018 op de Wilhelminabrug" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/2018_Amstel_Gold_Race_Ladies_125.jpg/170px-2018_Amstel_Gold_Race_Ladies_125.jpg" decoding="async" width="170" height="96" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/2018_Amstel_Gold_Race_Ladies_125.jpg/255px-2018_Amstel_Gold_Race_Ladies_125.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/2018_Amstel_Gold_Race_Ladies_125.jpg/340px-2018_Amstel_Gold_Race_Ladies_125.jpg 2x" data-file-width="5146" data-file-height="2905" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Amstel_Gold_Race_2018" title="Amstel Gold Race 2018">Amstel Gold Race Ladies, 2018</a> op de <a href="/wiki/Wilhelminabrug_(Maastricht)" title="Wilhelminabrug (Maastricht)">Wilhelminabrug</a></p></div></div> </td></tr></tbody></table> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Categorie:Sport_in_Maastricht" title="Categorie:Sport in Maastricht">Categorie:Sport in Maastricht</a> voor een overzicht van artikelen over dit onderwerp</i></div> <p>De sportparticipatie in Maastricht ligt al vele jaren onder het landelijk gemiddelde van vergelijkbare gemeenten (65%). In de <i>Sportnota Mee(r)bewegen 2020</i> uit 2013 stelde de gemeente Maastricht zich ten doel het sporten in de stad te bevorderen (minimaal het landelijk gemiddelde).<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Veel sportclubs zagen vanaf eind twintigste eeuw hun ledentallen teruglopen, waardoor ze gedwongen werden te fuseren. Hierdoor is ook het aantal sportterreinen, met name <a href="/wiki/Voetbalveld" title="Voetbalveld">voetbalvelden</a>, afgenomen. De gemeente bundelde de overgebleven accommodaties in twee grote sportparken, Sportpark Geusselt en Sportpark West, en enkele kleinere. Het Sportpark Geusselt is onderdeel van het <a href="/wiki/Geusseltpark" title="Geusseltpark">Geusseltpark</a>, waar zich ook het voetbalstadion <a href="/wiki/Stadion_De_Geusselt" title="Stadion De Geusselt">De Geusselt</a> bevindt. Begin 21e eeuw is hier onder andere het zwembad Geusseltbad, een semi-waterveld (voor hockey) en het grootste multifunctionele <a href="/wiki/Kunstgras" title="Kunstgras">kunstgrasveld</a> van de Benelux gerealiseerd.<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sportpark West ligt in het <a href="/wiki/Van_de_Vennepark" title="Van de Vennepark">Van de Vennepark</a> in Maastricht-West. Vlakbij bevindt zich het recreatiegebied <a href="/wiki/Dousberg" title="Dousberg">Dousberg</a> met onder andere een tennis- en squashcentrum, en de <a href="/wiki/Golfbaan" title="Golfbaan">golfbaan</a> van <a href="/wiki/Golfclub_Maastricht" title="Golfclub Maastricht">Golfclub Maastricht</a>, waarvan een deel op Belgisch grondgebied is gelegen. Een andere golfbaan, "Rijk van Margraten" geheten, bevindt zich aan de oostkant van de stad, grotendeels op grondgebied van de gemeente <a href="/wiki/Eijsden-Margraten" title="Eijsden-Margraten">Eijsden-Margraten</a>. </p><p>Maastricht telt vijf <a href="/wiki/Sportaccommodatie" title="Sportaccommodatie">sporthallen</a>: <a href="/wiki/Belfort_(Maastricht)" title="Belfort (Maastricht)">Belfort</a>, <a href="/wiki/Daalhof" title="Daalhof">Daalhof</a>, <a href="/wiki/Geusseltpark" title="Geusseltpark">Geusselt</a>, <a href="/wiki/De_Heeg" title="De Heeg">De Heeg</a> en <a href="/wiki/Randwyck" title="Randwyck">Randwyck</a> (de laatste bedoeld voor studenten van de Universiteit Maastricht). De stad telt twee <a href="/wiki/Cruyff_Court" title="Cruyff Court">Cruyff Courts</a> en een zevental SPOTs (sportkooien). Skaters kunnen onder andere terecht in het <a href="/wiki/Griendpark" title="Griendpark">Griendpark</a>; klimmers in de oude <a href="/wiki/Rubberfabriek_Radium" title="Rubberfabriek Radium">Radiumfabriek</a>. Een sport die in de stad relatief veel beoefenaars kent, is <a href="/wiki/Petanque" title="Petanque">petanque</a> ('jeu de boules'). Op een 25-tal plaatsen in de stad zijn jeu-de-boulesbanen te vinden. In het Sportpark Geusselt bevindt zich sinds 2017 een 'boulodrome' met zestien binnen- en buitenbanen.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Jaarlijks wordt op het <a href="/wiki/Vrijthof_(Maastricht)" title="Vrijthof (Maastricht)">Vrijthof</a> een groot toernooi gehouden. </p><p>Bekende sportclubs in Maastricht zijn: <a href="/wiki/Voetbal" title="Voetbal">voetbalclub</a> <a href="/wiki/MVV_Maastricht" title="MVV Maastricht">MVV</a> (uitkomend in de <a href="/wiki/Eerste_divisie_(voetbal_Nederland)" title="Eerste divisie (voetbal Nederland)">eerste divisie</a> van de <a href="/wiki/Koninklijke_Nederlandse_Voetbalbond" title="Koninklijke Nederlandse Voetbalbond">KNVB</a>), <a href="/wiki/American_football" title="American football">American footballclub</a> <a href="/wiki/Maastricht_Wildcats" title="Maastricht Wildcats">Maastricht Wildcats</a> (uitkomend in de Eerste Divisie Zuid van de <a href="/wiki/American_Football_Bond_Nederland" title="American Football Bond Nederland">AFBN</a>), <a href="/wiki/Maastrichtse_Hockey_Club" title="Maastrichtse Hockey Club">Maastrichtse Hockey Club</a> / MHC Maastricht (met meer dan duizend leden) en <a href="/wiki/Atletiek" title="Atletiek">atletiekvereniging</a> Atletiek Maastricht (met ondervereniging <a href="/wiki/MSAV_Uros" title="MSAV Uros">MSAV Uros</a>). Kimbria is een Maastrichtse <a href="/wiki/Zwemsport" title="Zwemsport">zwemvereniging</a>, <a href="/wiki/Tennis" title="Tennis">tennisclub</a> en <a href="/wiki/Basketbal" title="Basketbal">basketbalclub</a> (oorspronkelijk ook voetbal en atletiek) met een lange geschiedenis. In Maastricht zijn diverse <a href="/wiki/Watersport" title="Watersport">watersportverenigingen</a> actief, waaronder de studentenroeivereniging <a href="/wiki/M.S.R.V._Saurus" title="M.S.R.V. Saurus">MSRV Saurus</a> met ruim 450 leden. </p><p>De <a href="/wiki/Amstel_Gold_Race" title="Amstel Gold Race">Amstel Gold Race</a> is een belangrijke wielerklassieker die elk jaar in april op de <a href="/wiki/Markt_(Maastricht)" title="Markt (Maastricht)">Markt</a> in Maastricht van start gaat. Het meerdaagse hardloop- en wandelevenement <a href="/wiki/Maastrichts_Mooiste" title="Maastrichts Mooiste">Maastrichts Mooiste</a> vindt jaarlijks in juni plaats, de <a href="/wiki/ENCI-Bergloop" title="ENCI-Bergloop">ENCI-Bergloop</a> in november en de Groene Loper Run sinds 2018 in april. <a href="/wiki/BPB_Limburg_Open" title="BPB Limburg Open">BPB Limburg Open</a> is een vierdaags <a href="/wiki/Schaaktoernooi" title="Schaaktoernooi">schaaktoernooi</a> dat in het <a href="/wiki/Pinksteren" title="Pinksteren">Pinksterweekend</a> plaatsvindt. <a href="/wiki/Ironman_Maastricht-Limburg" title="Ironman Maastricht-Limburg">Ironman Maastricht-Limburg</a> was een <a href="/wiki/Triatlon" title="Triatlon">triatlon</a> die van 2015 t/m 2018 en in 2022 in de zomer plaatsvond.<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Een groot sportevenement uit het verleden, het wielerevenement <a href="/wiki/Zesdaagse_van_Maastricht" title="Zesdaagse van Maastricht">Zesdaagse van Maastricht</a>, heeft om organisatorische redenen al enkele jaren niet plaats kunnen vinden. Het jaarlijkse paardensportevenement <a href="/w/index.php?title=Jumping_Indoor_Maastricht&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jumping Indoor Maastricht (de pagina bestaat niet)">Jumping Indoor Maastricht</a> werd, na een onderbreking van enkele jaren, vanaf 2013 weer voortgezet.<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De omgeving van Maastricht, met onder andere de <a href="/wiki/Sint-Pietersberg" title="Sint-Pietersberg">Sint-Pietersberg</a>, het <a href="/wiki/Jekerdal_(dal)" title="Jekerdal (dal)">Jekerdal</a>, het <a href="/wiki/Buitengoed_Geul_%26_Maas" title="Buitengoed Geul & Maas">Buitengoed Geul & Maas</a> en het Zuid-Limburgse <a href="/wiki/Heuvelland_(Zuid-Limburg)" title="Heuvelland (Zuid-Limburg)">Heuvelland</a>, nodigt uit tot wandelen en fietsen, wat door velen wordt gedaan. Op de Sint-Pietersberg werd in 2018 een 18 km lange, grensoverschrijdende <a href="/wiki/Mountainbiken" title="Mountainbiken">mountainbikeroute</a> geopend.<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ook het vele water rond de stad (onder andere de <a href="/wiki/Maas_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Maas (hoofdbetekenis)">Maas</a>, de <a href="/wiki/Zuid-Willemsvaart" title="Zuid-Willemsvaart">Zuid-Willemsvaart</a>, de <a href="/wiki/Pietersplas" title="Pietersplas">Pietersplas</a> en de voormalige <a href="/wiki/ENCI-groeve" title="ENCI-groeve">ENCI-groeve</a>) biedt recreatieve mogelijkheden. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Religie_en_levensbeschouwing">Religie en levensbeschouwing</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=19" title="Bewerk dit kopje: Religie en levensbeschouwing" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=19" title="De broncode bewerken van de sectie: Religie en levensbeschouwing"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="toccolours" cellspacing="0" cellpadding="3" width="195px" style="float:right; margin:0 0 0.5em 1em; clear:right;"> <tbody><tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Uitvaart_kardinaal_Van_Rossum_St-Servaaskerk_Maastricht,_1932-24.jpg" class="mw-file-description" title="Uit het Rijke Roomse Leven: uitvaart kardinaal van Rossum"><img alt="Uit het Rijke Roomse Leven: uitvaart kardinaal van Rossum" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Uitvaart_kardinaal_Van_Rossum_St-Servaaskerk_Maastricht%2C_1932-24.jpg/170px-Uitvaart_kardinaal_Van_Rossum_St-Servaaskerk_Maastricht%2C_1932-24.jpg" decoding="async" width="170" height="115" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Uitvaart_kardinaal_Van_Rossum_St-Servaaskerk_Maastricht%2C_1932-24.jpg/255px-Uitvaart_kardinaal_Van_Rossum_St-Servaaskerk_Maastricht%2C_1932-24.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Uitvaart_kardinaal_Van_Rossum_St-Servaaskerk_Maastricht%2C_1932-24.jpg/340px-Uitvaart_kardinaal_Van_Rossum_St-Servaaskerk_Maastricht%2C_1932-24.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="542" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Uit het <a href="/wiki/Rijke_Roomse_Leven" title="Rijke Roomse Leven">Rijke Roomse Leven</a>: uitvaart <a href="/wiki/Willem_Marinus_van_Rossum" title="Willem Marinus van Rossum">kardinaal van Rossum</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Maastrichtkoepelkerkvooraanzijde.JPG" class="mw-file-description" title="Koepelkerk"><img alt="Koepelkerk" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Maastrichtkoepelkerkvooraanzijde.JPG/170px-Maastrichtkoepelkerkvooraanzijde.JPG" decoding="async" width="170" height="96" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Maastrichtkoepelkerkvooraanzijde.JPG/255px-Maastrichtkoepelkerkvooraanzijde.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Maastrichtkoepelkerkvooraanzijde.JPG/340px-Maastrichtkoepelkerkvooraanzijde.JPG 2x" data-file-width="3200" data-file-height="1800" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Koepelkerk_(Maastricht)" title="Koepelkerk (Maastricht)">Koepelkerk</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Maastricht,_Zusters_onder_de_Bogen,_interieur_kloosterkapel_22.jpg" class="mw-file-description" title="Zusters Onder de Bogen"><img alt="Zusters Onder de Bogen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Maastricht%2C_Zusters_onder_de_Bogen%2C_interieur_kloosterkapel_22.jpg/170px-Maastricht%2C_Zusters_onder_de_Bogen%2C_interieur_kloosterkapel_22.jpg" decoding="async" width="170" height="105" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Maastricht%2C_Zusters_onder_de_Bogen%2C_interieur_kloosterkapel_22.jpg/255px-Maastricht%2C_Zusters_onder_de_Bogen%2C_interieur_kloosterkapel_22.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Maastricht%2C_Zusters_onder_de_Bogen%2C_interieur_kloosterkapel_22.jpg/340px-Maastricht%2C_Zusters_onder_de_Bogen%2C_interieur_kloosterkapel_22.jpg 2x" data-file-width="4005" data-file-height="2464" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Klooster_van_de_Zusters_Onder_de_Bogen" title="Klooster van de Zusters Onder de Bogen">Zusters Onder de Bogen</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Maastricht,_kapel_Sterre_der_Zee,_2014.JPG" class="mw-file-description" title="Kapel Sterre der Zee"><img alt="Kapel Sterre der Zee" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Maastricht%2C_kapel_Sterre_der_Zee%2C_2014.JPG/170px-Maastricht%2C_kapel_Sterre_der_Zee%2C_2014.JPG" decoding="async" width="170" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Maastricht%2C_kapel_Sterre_der_Zee%2C_2014.JPG/255px-Maastricht%2C_kapel_Sterre_der_Zee%2C_2014.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Maastricht%2C_kapel_Sterre_der_Zee%2C_2014.JPG/340px-Maastricht%2C_kapel_Sterre_der_Zee%2C_2014.JPG 2x" data-file-width="1728" data-file-height="817" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Kapel <a href="/wiki/Sterre_der_Zee_(Maastricht)" title="Sterre der Zee (Maastricht)">Sterre der Zee</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Noodkist_Heiligdomsvaart2011.jpg" class="mw-file-description" title="Heiligdomsvaart, 2011"><img alt="Heiligdomsvaart, 2011" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Noodkist_Heiligdomsvaart2011.jpg/170px-Noodkist_Heiligdomsvaart2011.jpg" decoding="async" width="170" height="114" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Noodkist_Heiligdomsvaart2011.jpg/255px-Noodkist_Heiligdomsvaart2011.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Noodkist_Heiligdomsvaart2011.jpg/340px-Noodkist_Heiligdomsvaart2011.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="685" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Heiligdomsvaart_van_Maastricht" title="Heiligdomsvaart van Maastricht">Heiligdomsvaart</a>, 2011</p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Maastricht,_Pottenberg,_kerk1.jpg" class="mw-file-description" title="Surp Karapetkerk"><img alt="Surp Karapetkerk" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Maastricht%2C_Pottenberg%2C_kerk1.jpg/170px-Maastricht%2C_Pottenberg%2C_kerk1.jpg" decoding="async" width="170" height="89" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Maastricht%2C_Pottenberg%2C_kerk1.jpg/255px-Maastricht%2C_Pottenberg%2C_kerk1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Maastricht%2C_Pottenberg%2C_kerk1.jpg/340px-Maastricht%2C_Pottenberg%2C_kerk1.jpg 2x" data-file-width="1706" data-file-height="895" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Surp_Karapetkerk_(Maastricht)" title="Surp Karapetkerk (Maastricht)">Surp Karapetkerk</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Maastricht,_Brusselsepoort,_Marokkaanse_moskee2.jpg" class="mw-file-description" title="El Fath-moskee"><img alt="El Fath-moskee" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Maastricht%2C_Brusselsepoort%2C_Marokkaanse_moskee2.jpg/170px-Maastricht%2C_Brusselsepoort%2C_Marokkaanse_moskee2.jpg" decoding="async" width="170" height="96" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Maastricht%2C_Brusselsepoort%2C_Marokkaanse_moskee2.jpg/255px-Maastricht%2C_Brusselsepoort%2C_Marokkaanse_moskee2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Maastricht%2C_Brusselsepoort%2C_Marokkaanse_moskee2.jpg/340px-Maastricht%2C_Brusselsepoort%2C_Marokkaanse_moskee2.jpg 2x" data-file-width="1479" data-file-height="835" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/El_Fath-moskee_(Maastricht)" title="El Fath-moskee (Maastricht)">El Fath-moskee</a></p></div></div> </td></tr></tbody></table> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Religie_in_Maastricht" title="Religie in Maastricht">Religie in Maastricht</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>Al vanaf de <a href="/wiki/Vroege_middeleeuwen" title="Vroege middeleeuwen">vroege middeleeuwen</a> kon Maastricht beschouwd worden als een <a href="/wiki/Christendom" title="Christendom">christelijke</a> stad. De <a href="/wiki/Beschermheilige" title="Beschermheilige">patroonheilige</a> van de stad is <a href="/wiki/Servaas_van_Maastricht" title="Servaas van Maastricht">Sint-Servaas</a>, de eerste <a href="/wiki/Lijst_van_bisschoppen_van_Maastricht" title="Lijst van bisschoppen van Maastricht">bisschop van Maastricht</a> uit de vierde eeuw. Vooral in de eerste helft van de twintigste eeuw voltrok zich in deze stad het "<a href="/wiki/Rijke_Roomse_Leven" title="Rijke Roomse Leven">rijke roomse leven</a>". In de laatste vijftig jaar heeft zich een proces van <a href="/wiki/Secularisatie" title="Secularisatie">secularisatie</a> en <a href="/wiki/Secularisering" title="Secularisering">ontkerkelijking</a> voorgedaan, waardoor de dominantie van de <a href="/wiki/Rooms-Katholieke_Kerk" title="Rooms-Katholieke Kerk">Rooms-Katholieke Kerk</a>, met name in onderwijs, politiek en maatschappelijk leven, sterk is verminderd. Door de diversificatie van de Maastrichtse bevolkingssamenstelling, is ook het aantal niet-katholieke en niet-christelijke geloofsgemeenschappen toegenomen. Volgens gegevens van het CBS beschouwde 69,8% van de bevolking zich in 2010-2014 als religieus. 60,4% beschouwde zichzelf als rooms-katholiek. 13,9% gaf aan minimaal een keer per maand een religieuze bijeenkomst bij te wonen.<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Rooms-Katholieke_Kerk">Rooms-Katholieke Kerk</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=20" title="Bewerk dit kopje: Rooms-Katholieke Kerk" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=20" title="De broncode bewerken van de sectie: Rooms-Katholieke Kerk"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie ook <a href="/wiki/Lijst_van_kerken_in_Maastricht" title="Lijst van kerken in Maastricht">Lijst van kerken in Maastricht</a> en <a href="/wiki/Lijst_van_weg-_en_veldkapellen_in_Maastricht" title="Lijst van weg- en veldkapellen in Maastricht">Lijst van weg- en veldkapellen in Maastricht</a></i></div> <p>Alhoewel het aantal kerkgaande rooms-katholieken in Maastricht – zoals ook elders in Limburg – sterk is teruggelopen,<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>noot 7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> zijn er binnen de gemeente Maastricht nog zestien min of meer zelfstandige <a href="/wiki/Parochie_(kerkelijke_gemeente)" title="Parochie (kerkelijke gemeente)">parochies</a> actief, met 23 <a href="/wiki/Parochiekerk" title="Parochiekerk">parochiekerken</a>. Deze maken alle deel uit van het <a href="/wiki/Dekenaat_in_Nederland" title="Dekenaat in Nederland">dekenaat</a> Maastricht, dat daarnaast enkele parochies in de gemeente <a href="/wiki/Meerssen_(gemeente)" title="Meerssen (gemeente)">Meerssen</a> omvat. Het dekenaat Maastricht is een van de veertien dekenaten van het <a href="/wiki/Bisdom_Roermond" title="Bisdom Roermond">bisdom Roermond</a> en wordt geleid door <a href="/wiki/Deken_(kerk)" title="Deken (kerk)">deken</a> John Dautzenberg.<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Door de ontkerkelijking zijn sinds de jaren 1990 diverse parochies gefuseerd, waarbij parochiekerken werden afgestoten en in sommige gevallen werden afgebroken. Dit proces lijkt nog niet ten einde. Om de toekomst van het katholicisme in Maastricht te waarborgen, zijn de bestaande parochies gebundeld in een aantal clusters, die samenwerken op het gebied van bestuur, financiën en inzet van <a href="/wiki/Pastoor" title="Pastoor">pastoors</a> en <a href="/wiki/Parochievicaris" title="Parochievicaris">kapelaans</a>.<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De bekendste katholieke kerken in het centrum van de stad zijn: de <a href="/wiki/Sint-Servaasbasiliek_(Maastricht)" title="Sint-Servaasbasiliek (Maastricht)">Sint-Servaasbasiliek</a> (tevens dekenaatskerk), de <a href="/wiki/Onze-Lieve-Vrouwebasiliek_(Maastricht)" title="Onze-Lieve-Vrouwebasiliek (Maastricht)">Onze-Lieve-Vrouwebasiliek</a> en de <a href="/wiki/Sint-Matthiaskerk_(Maastricht)" title="Sint-Matthiaskerk (Maastricht)">Sint-Matthiaskerk</a>, alle op de westelijke Maasoever, en de <a href="/wiki/Sint-Martinuskerk_(Maastricht)" title="Sint-Martinuskerk (Maastricht)">Sint-Martinuskerk</a> in <a href="/wiki/Wyck" title="Wyck">Wyck</a>. Meerdere monumentale parochiekerken zijn aan de eredienst onttrokken en vervullen inmiddels andere functies, zoals de <a href="/wiki/Sint-Lambertuskerk_(Maastricht)" title="Sint-Lambertuskerk (Maastricht)">Sint-Lambertuskerk</a> (sinds 1985) en de <a href="/wiki/Sint-Hubertuskerk_(Maastricht)" title="Sint-Hubertuskerk (Maastricht)">Sint-Hubertuskerk</a> (sinds 2009). Enkele niet-monumentale kerken zijn gesloopt. Andere zijn overgenomen door, of worden gedeeld met kerkgenootschappen die minder last hebben van de ontkerkelijking. </p><p>Van het grote aantal kloosters in Maastricht (22 in de zeventiende eeuw) zijn er nog maar enkele over. Twee in het verleden invloedrijke <a href="/wiki/Congregatie_(kloostergemeenschap)" title="Congregatie (kloostergemeenschap)">congregaties</a> zijn in Maastricht ontstaan en verspreidden zich van daaruit over de hele wereld: de <a href="/wiki/Broeders_van_de_Onbevlekte_Ontvangenis_van_Maria" title="Broeders van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria">Broeders van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria</a> (FIC), ook wel 'Broeders van Maastricht' genoemd (moederhuis: klooster <a href="/wiki/De_Beyart" title="De Beyart">De Beyart</a>, Brusselsestraat), en de <a href="/wiki/Liefdezusters_van_de_Heilige_Carolus_Borromeus_(Maastricht)" title="Liefdezusters van de Heilige Carolus Borromeus (Maastricht)">Liefdezusters van de Heilige Carolus Borromeus</a>, beter bekend als 'Zusters Onder de Bogen' (moederhuis: <a href="/wiki/Klooster_van_de_Zusters_Onder_de_Bogen" title="Klooster van de Zusters Onder de Bogen">Klooster van de Zusters Onder de Bogen</a>, Sint Servaasklooster). Verder zijn er nog enkele kleinere communauteiten en leefgemeenschappen. </p><p>Belangrijk in het geloofsleven van veel Maastrichtse katholieken zijn de vier zogenaamde 'stadsdevoties': de <a href="/wiki/Sterre_der_Zee_(Maastricht)" title="Sterre der Zee (Maastricht)">Sterre der Zee</a>, een populaire <a href="/wiki/Maria_(moeder_van_Jezus)" title="Maria (moeder van Jezus)">Maria</a>-devotie, verbonden aan de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek; de <a href="/wiki/Zwarte_Christus_van_Wyck" title="Zwarte Christus van Wyck">Zwarte Christus van Wyck</a>, die in de Sint-Martinuskerk vereerd wordt; <a href="/wiki/Servaas_van_Maastricht" title="Servaas van Maastricht">Sint-Servaas</a>, de patroonheilige van Maastricht, wiens <a href="/wiki/Relikwie" title="Relikwie">relieken</a> in de middeleeuwen honderdduizenden <a href="/wiki/Bedevaart" title="Bedevaart">bedevaartgangers</a> op de been brachten; en <a href="/wiki/Lambertus_van_Maastricht" title="Lambertus van Maastricht">Sint-Lambertus</a>, de enige in Maastricht geboren heilige. De stadsdevoties hebben een centrale rol bij de diverse <a href="/wiki/Processie" title="Processie">processies</a>, vooral bij de zevenjaarlijkse <a href="/wiki/Heiligdomsvaart_van_Maastricht" title="Heiligdomsvaart van Maastricht">Heiligdomsvaart</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Niet-rooms-katholieke_kerkgenootschappen">Niet-rooms-katholieke kerkgenootschappen</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=21" title="Bewerk dit kopje: Niet-rooms-katholieke kerkgenootschappen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=21" title="De broncode bewerken van de sectie: Niet-rooms-katholieke kerkgenootschappen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Anno 2023 zijn er 22 niet-rooms-katholieke, christelijke kerken en groeperingen actief in Maastricht. Daaronder bevinden zich enkele oudkatholieke, orthodoxe en oriëntaalse kerkgenootschappen, zoals de <a href="/wiki/Russisch-Orthodoxe_Kerk" title="Russisch-Orthodoxe Kerk">Russisch-Orthodoxe Kerk</a>, met een eigen kerkgebouw aan de <a href="/wiki/Sint_Maartenslaan_(Maastricht)" title="Sint Maartenslaan (Maastricht)">Sint Maartenslaan</a>; de <a href="/wiki/Armeens-Apostolische_Kerk" title="Armeens-Apostolische Kerk">Armeens-Apostolische Kerk</a>, die de voormalige <a href="/wiki/Surp_Karapetkerk_(Maastricht)" title="Surp Karapetkerk (Maastricht)">parochiekerk van Pottenberg</a> in gebruik heeft; en de <a href="/wiki/Eritrees-Orthodoxe_Tewahedo_Kerk" title="Eritrees-Orthodoxe Tewahedo Kerk">Eritrees-Orthodoxe Tewahedo Kerk</a>, die gebruik maakt van de <a href="/wiki/Koepelkerk_(Maastricht)" title="Koepelkerk (Maastricht)">Koepelkerk</a>, samen met de katholieken. </p><p>De <a href="/wiki/Sint-Janskerk_(Maastricht)" title="Sint-Janskerk (Maastricht)">Sint-Janskerk</a> is, hoewel van oorsprong katholiek, al vanaf 1633 de belangrijkste protestantse kerk in Maastricht, sinds 2004 <a href="/wiki/Protestantse_Kerk_in_Nederland" title="Protestantse Kerk in Nederland">PKN</a>-gemeente. De <a href="/wiki/Nederlandse_Gereformeerde_Kerken" title="Nederlandse Gereformeerde Kerken">Nederlandse Gereformeerde Kerken</a> maken gebruik van de <a href="/wiki/Waalse_kerk_(Maastricht)" title="Waalse kerk (Maastricht)">Waalse kerk</a>. Andere protestantse of evangelische kerkgenootschappen met een eigen kerkgebouw in Maastricht zijn: de <a href="/wiki/Molukse_Evangelische_Kerk" title="Molukse Evangelische Kerk">Molukse Evangelische Kerk</a> (<a href="/wiki/Beth-elkerk_(Maastricht)" title="Beth-elkerk (Maastricht)">Beth-elkerk</a>, Heer), de <a href="/wiki/Kerk_van_de_Evangelische_Gemeente_Maastricht" title="Kerk van de Evangelische Gemeente Maastricht">Evangelische Gemeente Maastricht</a> (<a href="/wiki/Brusselsepoort_(buurt_in_Maastricht)" title="Brusselsepoort (buurt in Maastricht)">Brusselsepoort</a>), de <a href="/wiki/Pinksterbeweging" title="Pinksterbeweging">Pinkstergemeente</a> Maastricht (<a href="/wiki/Immanu%C3%ABlkerk_(Maastricht)" title="Immanuëlkerk (Maastricht)">Immanuelkerk</a>, Brusselseweg) en de Lighthouse Christengemeente (voormalige <a href="/wiki/Sint-Guli%C3%ABlmuskerk" title="Sint-Guliëlmuskerk">Sint-Guliëlmuskerk</a>, <a href="/wiki/Wittevrouwenveld" title="Wittevrouwenveld">Wittevrouwenveld</a>). De <a href="/wiki/Jehova%27s_getuigen" title="Jehova's getuigen">Jehova's getuigen</a> houden hun diensten in de <a href="/wiki/Koninkrijkszaal_(Maastricht)" title="Koninkrijkszaal (Maastricht)">Koninkrijkszaal Maastricht</a> in <a href="/wiki/Scharn" title="Scharn">Scharn</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Andere_religies_en_levensbeschouwingen">Andere religies en levensbeschouwingen</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=22" title="Bewerk dit kopje: Andere religies en levensbeschouwingen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=22" title="De broncode bewerken van de sectie: Andere religies en levensbeschouwingen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Van de niet-christelijke religies die in Maastricht vertegenwoordigd zijn kunnen genoemd worden: het <a href="/wiki/Nederlands-Isra%C3%ABlitisch_Kerkgenootschap" title="Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap">Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap</a> (<a href="/wiki/Jodendom" title="Jodendom">joodse religie</a>), dat haar diensten houdt in de <a href="/wiki/Synagoge_(Maastricht)" title="Synagoge (Maastricht)">Hoofdsynagoge</a> aan de Bogaardenstraat. De Marokkaanse <a href="/wiki/Islam_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Islam (hoofdbetekenis)">Islamitische</a> gemeenschap komt samen in de <a href="/wiki/El_Fath-moskee_(Maastricht)" title="El Fath-moskee (Maastricht)">El Fath-moskee</a> (Sint Lucassingel) en de Turkse Islamitische gemeenschap in de <a href="/wiki/Tevhid-moskee_(Maastricht)" title="Tevhid-moskee (Maastricht)">Tevhid-moskee</a> (Weustenraadstraat). De Stichting Tibetaans Boeddhisme Limburg (<a href="/wiki/Vajrayana" title="Vajrayana">tantrisch boeddhisme</a>) en de <a href="/wiki/Hare_Krishna-beweging" title="Hare Krishna-beweging">Hare Krishna-beweging</a> (<a href="/wiki/Hindoe%C3%AFsme" title="Hindoeïsme">hindoeïsme</a>) hebben eveneens hun eigen gebedsruimten. </p><p>De <a href="/wiki/Vrijmetselarij" title="Vrijmetselarij">vrijmetselarij</a> is in Maastricht met vier <a href="/wiki/Loge_(vrijmetselarij)" title="Loge (vrijmetselarij)">loges</a> vertegenwoordigd, waarvan er drie een pand aan de Heggenstraat delen. De oudste daarvan is <a href="/wiki/Loge_La_Pers%C3%A9v%C3%A9rance_(Maastricht)" title="Loge La Persévérance (Maastricht)">La Persévérance</a>, opgericht in 1753. De meeste leden van de General John J. Pershing Loge hebben een internationale achtergrond. De Loge Mosam Trajectum No. 1391 is de enige die openstaat voor vrouwen. De vierde loge, La Constance (een afsplitsing van La Persévérance, heropgericht in 2008), houdt haar samenkomsten in de Cellebroederskapel.<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het <a href="/wiki/Lectorium_Rosicrucianum" title="Lectorium Rosicrucianum">Lectorium Rosicrucianum</a>, een genootschap van <a href="/wiki/Rozenkruisers" title="Rozenkruisers">rozenkruisers</a>, heeft een vestiging ('tempel') aan de <a href="/wiki/Wycker_Grachtstraat" title="Wycker Grachtstraat">Wycker Grachtstraat</a>. Het <a href="/wiki/Humanistisch_Verbond_(Nederland)" title="Humanistisch Verbond (Nederland)">Humanistisch Verbond</a> organiseert bijeenkomsten en cursussen in het <a href="/wiki/Toon_Hermans_Huizen" class="mw-redirect" title="Toon Hermans Huizen">Toon Hermanshuis</a> aan het <a href="/wiki/Sint_Servaasklooster_(Maastricht)" title="Sint Servaasklooster (Maastricht)">Sint Servaasklooster</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Cultuur">Cultuur</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=23" title="Bewerk dit kopje: Cultuur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=23" title="De broncode bewerken van de sectie: Cultuur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="toccolours" cellspacing="0" cellpadding="3" width="195px" style="float:right; margin:0 0 0.5em 1em; clear:right;"> <tbody><tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:043_Maastricht,_Sphinxkwartier_montage3.jpg" class="mw-file-description" title="Cultuurcluster Sphinxkwartier"><img alt="Cultuurcluster Sphinxkwartier" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/043_Maastricht%2C_Sphinxkwartier_montage3.jpg/170px-043_Maastricht%2C_Sphinxkwartier_montage3.jpg" decoding="async" width="170" height="152" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/043_Maastricht%2C_Sphinxkwartier_montage3.jpg/255px-043_Maastricht%2C_Sphinxkwartier_montage3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/043_Maastricht%2C_Sphinxkwartier_montage3.jpg/340px-043_Maastricht%2C_Sphinxkwartier_montage3.jpg 2x" data-file-width="2575" data-file-height="2299" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Cultuurcluster <a href="/wiki/Sphinxkwartier" title="Sphinxkwartier">Sphinxkwartier</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:20150312_Maastricht;_Bonnefantenmuseum_seen_from_Kennedybrug_04.jpg" class="mw-file-description" title="Bonnefantenmuseum"><img alt="Bonnefantenmuseum" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/20150312_Maastricht%3B_Bonnefantenmuseum_seen_from_Kennedybrug_04.jpg/170px-20150312_Maastricht%3B_Bonnefantenmuseum_seen_from_Kennedybrug_04.jpg" decoding="async" width="170" height="128" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/20150312_Maastricht%3B_Bonnefantenmuseum_seen_from_Kennedybrug_04.jpg/255px-20150312_Maastricht%3B_Bonnefantenmuseum_seen_from_Kennedybrug_04.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/20150312_Maastricht%3B_Bonnefantenmuseum_seen_from_Kennedybrug_04.jpg/340px-20150312_Maastricht%3B_Bonnefantenmuseum_seen_from_Kennedybrug_04.jpg 2x" data-file-width="3968" data-file-height="2976" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Bonnefantenmuseum" title="Bonnefantenmuseum">Bonnefantenmuseum</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Mosasaurus_hoffmannii_-_skeleton.jpg" class="mw-file-description" title="Mosasaurus in het Natuurhistorisch Museum"><img alt="Mosasaurus in het Natuurhistorisch Museum" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Mosasaurus_hoffmannii_-_skeleton.jpg/170px-Mosasaurus_hoffmannii_-_skeleton.jpg" decoding="async" width="170" height="106" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Mosasaurus_hoffmannii_-_skeleton.jpg/255px-Mosasaurus_hoffmannii_-_skeleton.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Mosasaurus_hoffmannii_-_skeleton.jpg/340px-Mosasaurus_hoffmannii_-_skeleton.jpg 2x" data-file-width="1914" data-file-height="1190" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Mosasaurus" title="Mosasaurus">Mosasaurus</a> in het <a href="/wiki/Natuurhistorisch_Museum_Maastricht" title="Natuurhistorisch Museum Maastricht">Natuurhistorisch Museum</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:2016-Maastricht,_St-Servaasbasiliek,_oostelijke_kruisgang,_ingang_Schatkamer.jpg" class="mw-file-description" title="Schatkamer St-Servaasbasiliek"><img alt="Schatkamer St-Servaasbasiliek" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/2016-Maastricht%2C_St-Servaasbasiliek%2C_oostelijke_kruisgang%2C_ingang_Schatkamer.jpg/170px-2016-Maastricht%2C_St-Servaasbasiliek%2C_oostelijke_kruisgang%2C_ingang_Schatkamer.jpg" decoding="async" width="170" height="128" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/2016-Maastricht%2C_St-Servaasbasiliek%2C_oostelijke_kruisgang%2C_ingang_Schatkamer.jpg/255px-2016-Maastricht%2C_St-Servaasbasiliek%2C_oostelijke_kruisgang%2C_ingang_Schatkamer.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/2016-Maastricht%2C_St-Servaasbasiliek%2C_oostelijke_kruisgang%2C_ingang_Schatkamer.jpg/340px-2016-Maastricht%2C_St-Servaasbasiliek%2C_oostelijke_kruisgang%2C_ingang_Schatkamer.jpg 2x" data-file-width="2400" data-file-height="1800" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Schatkamer_van_de_Sint-Servaasbasiliek" title="Schatkamer van de Sint-Servaasbasiliek">Schatkamer St-Servaasbasiliek</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Centre_C%C3%A9ramique,_tentoonstellingshal,_Maastrichts_aardewerk_2013-01.jpg" class="mw-file-description" title="Maastrichts aardewerk in Centre Céramique"><img alt="Maastrichts aardewerk in Centre Céramique" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Centre_C%C3%A9ramique%2C_tentoonstellingshal%2C_Maastrichts_aardewerk_2013-01.jpg/170px-Centre_C%C3%A9ramique%2C_tentoonstellingshal%2C_Maastrichts_aardewerk_2013-01.jpg" decoding="async" width="170" height="124" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Centre_C%C3%A9ramique%2C_tentoonstellingshal%2C_Maastrichts_aardewerk_2013-01.jpg/255px-Centre_C%C3%A9ramique%2C_tentoonstellingshal%2C_Maastrichts_aardewerk_2013-01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Centre_C%C3%A9ramique%2C_tentoonstellingshal%2C_Maastrichts_aardewerk_2013-01.jpg/340px-Centre_C%C3%A9ramique%2C_tentoonstellingshal%2C_Maastrichts_aardewerk_2013-01.jpg 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2373" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Maastrichts_aardewerk" title="Maastrichts aardewerk">Maastrichts aardewerk</a> in <a href="/wiki/Centre_C%C3%A9ramique" title="Centre Céramique">Centre Céramique</a></p></div></div> </td></tr></tbody></table> <p>Maastricht is een cultureel centrum van bovenregionale betekenis. Dat is mede te danken aan de aanwezigheid van een viertal kunstopleidingen: het <a href="/wiki/Conservatorium_Maastricht" title="Conservatorium Maastricht">Conservatorium Maastricht</a>, de <a href="/wiki/Toneelacademie_Maastricht" title="Toneelacademie Maastricht">Toneelacademie Maastricht</a>, het <a href="/wiki/Maastricht_Institute_of_Arts" title="Maastricht Institute of Arts">Maastricht Institute of Arts</a> en de <a href="/wiki/Jan_van_Eyck_Academie" title="Jan van Eyck Academie">Jan van Eyck Academie</a>. Belangrijke pijlers van de culturele infrastructuur zijn verder de <a href="/wiki/Philharmonie_zuidnederland" title="Philharmonie zuidnederland">philharmonie zuidnederland</a>, <a href="/wiki/Opera_Zuid" title="Opera Zuid">Opera Zuid</a>, de <a href="/wiki/Muziekgieterij" title="Muziekgieterij">Muziekgieterij</a>, dansgroep Sally, <a href="/wiki/Toneelgroep_Maastricht" title="Toneelgroep Maastricht">Toneelgroep Maastricht</a>, het <a href="/wiki/Bonnefantenmuseum" title="Bonnefantenmuseum">Bonnefantenmuseum</a>, het centrum van hedendaagse kunst <a href="/wiki/Marres_(museum)" title="Marres (museum)">Marres</a> en het centrum voor architectuur en vormgeving <a href="/wiki/Bureau_Europa" title="Bureau Europa">Bureau Europa</a>. </p><p>Vooruitlopend op de titel <a href="/wiki/Culturele_hoofdstad_van_Europa" title="Culturele hoofdstad van Europa">Culturele hoofdstad van Europa</a> 2018 (die in 2013 aan Maastricht voorbij ging), trachtte de gemeente Maastricht de culturele infrastructuur te verbeteren met onder andere plannen voor een nieuw filmhuis, een beter geoutilleerd poppodium en aanvankelijk tevens een nieuw centrum voor podiumkunsten, allemaal te realiseren in de <a href="/wiki/Timmerfabriek_(Maastricht)" title="Timmerfabriek (Maastricht)">Timmerfabriek</a>. Samen met het <a href="/wiki/Eiffelgebouw" title="Eiffelgebouw">Eiffelgebouw</a> en andere herontwikkelde fabriekspanden, vormt het de nieuwe cultuurwijk <a href="/wiki/Sphinxkwartier" title="Sphinxkwartier">Sphinxkwartier</a>.<sup class="noprint nopopups"><a href="/wiki/Wikipedia:Bronvermelding#Bron_gevraagd" title="Wikipedia:Bronvermelding"><span title="Voor deze uitspraak is sinds 26 september 2024 een bronvermelding gewenst.">[bron?]</span></a></sup> Tevens wordt het <a href="/wiki/Frontenpark" title="Frontenpark">Frontenpark</a> met daarin enkele industriële monumenten (de <a href="/wiki/Cokesfabriek_(Maastricht)" title="Cokesfabriek (Maastricht)">cokesfabriek</a>, de <a href="/wiki/Rubberfabriek_Radium" title="Rubberfabriek Radium">Radiumfabriek</a> en de <a href="/wiki/Gashouder_(Maastricht)" title="Gashouder (Maastricht)">gashouder</a>) ontwikkeld tot een "park van inspiratie"<sup class="noprint nopopups"><a href="/wiki/Wikipedia:Bronvermelding#Bron_gevraagd" title="Wikipedia:Bronvermelding"><span title="Voor deze uitspraak is sinds 26 september 2024 een bronvermelding gewenst.">[bron?]</span></a></sup> met ruimte voor (openlucht)voorstellingen, beeldende kunst en <a href="/wiki/Stadslandbouw" title="Stadslandbouw">stadslandbouw</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Musea">Musea</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=24" title="Bewerk dit kopje: Musea" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=24" title="De broncode bewerken van de sectie: Musea"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Maastricht telt een vijftiental musea en expositieruimtes: </p> <ul><li><a href="/wiki/Bonnefantenmuseum" title="Bonnefantenmuseum">Bonnefantenmuseum</a>: museum voor oude en hedendaagse kunst, gevestigd in een markant gebouw van <a href="/wiki/Aldo_Rossi" title="Aldo Rossi">Aldo Rossi</a>, met onder andere belangrijke collectie middeleeuwse beeldhouwkunst, vroeg-Italiaanse en Zuid-Nederlandse schilderkunst, en <a href="/wiki/Maastrichts_zilver" title="Maastrichts zilver">Maastrichts zilver</a>;</li> <li><a href="/wiki/Natuurhistorisch_Museum_Maastricht" title="Natuurhistorisch Museum Maastricht">Natuurhistorisch Museum Maastricht</a>: met onder andere diverse in de Sint-Pietersberg gevonden <a href="/wiki/Mosasaurus" title="Mosasaurus">Mosasaurusfossielen</a>, <a href="/wiki/Galapagosreuzenschildpad" title="Galapagosreuzenschildpad">reuzenschildpadden</a> en andere <a href="/wiki/Krijt_(periode)" title="Krijt (periode)">Krijtfossielen</a>;</li> <li><a href="/wiki/Centre_C%C3%A9ramique" title="Centre Céramique">Centre Céramique</a> / Maastricht Museum: museum over de <a href="/wiki/Geschiedenis_van_Maastricht" title="Geschiedenis van Maastricht">geschiedenis van Maastricht</a>, met permanente en wisselende exposities van archeologische vondsten, <a href="/wiki/Maquettes_van_Maastricht" title="Maquettes van Maastricht">maquettes van Maastricht</a>, <a href="/wiki/Maastrichts_aardewerk" title="Maastrichts aardewerk">Maastrichts aardewerk</a>, glas en andere lokale producten;</li> <li><a href="/wiki/Schatkamer_van_de_Sint-Servaasbasiliek" title="Schatkamer van de Sint-Servaasbasiliek">Schatkamer van de Sint-Servaasbasiliek</a>: museum van religieuze kunst en kunstvoorwerpen, met als topstukken het <a href="/wiki/Borstbeeld_van_Sint-Servaas" title="Borstbeeld van Sint-Servaas">borstbeeld</a>, het <a href="/wiki/Borstkruis_van_Sint-Servaas" title="Borstkruis van Sint-Servaas">borstkruis</a> en de <a href="/wiki/Sleutel_van_Sint-Servaas" title="Sleutel van Sint-Servaas">sleutel van Sint-Servaas</a>, het <a href="/wiki/Patriarchaalkruis_(Maastricht)" title="Patriarchaalkruis (Maastricht)">Patriarchaalkruis</a> en de <a href="/wiki/Thomasarm" title="Thomasarm">Thomasarm</a>; een entreebewijs voor de schatkamer geeft tevens toegang tot de kerk, waar romaanse kunstschatten zijn te zien, onder andere de <a href="/wiki/Noodkist" title="Noodkist">Noodkist van Sint-Servaas</a>, het <a href="/wiki/Westwerkaltaar_van_de_Sint-Servaasbasiliek" title="Westwerkaltaar van de Sint-Servaasbasiliek">westwerkaltaar</a> en de <a href="/wiki/Lijst_van_kapitelen_in_het_westwerk_van_de_Sint-Servaasbasiliek" title="Lijst van kapitelen in het westwerk van de Sint-Servaasbasiliek">westwerkkapitelen</a>;</li> <li><a href="/wiki/Schatkamer_van_de_Onze-Lieve-Vrouwebasiliek_(Maastricht)" title="Schatkamer van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek (Maastricht)">Schatkamer van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek</a>: museum van religieuze kunst en kunstvoorwerpen, met kostbare <a href="/wiki/Reliekhouder" title="Reliekhouder">reliekhouders</a>, <a href="/wiki/Liturgisch_vaatwerk" title="Liturgisch vaatwerk">liturgisch vaatwerk</a>, <a href="/wiki/Parament" title="Parament">paramenten</a> en <a href="/wiki/Devotionalia" title="Devotionalia">devotionalia</a>;</li> <li><a href="/wiki/Museumkelder_Derlon" title="Museumkelder Derlon">Museumkelder Derlon</a>: vrij toegankelijke geconserveerde opgraving van Romeins heiligdom in souterrain <a href="/wiki/Hotel_Derlon" title="Hotel Derlon">Hotel Derlon</a>, met onder andere <a href="/wiki/Jupiterpijler_van_Derlon" title="Jupiterpijler van Derlon">Jupiterpijler van Derlon</a> en muurresten <a href="/wiki/Castellum_(Maastricht)" title="Castellum (Maastricht)">castellum van Maastricht</a>;</li> <li><a href="/wiki/Vestingmuseum_Maastricht" title="Vestingmuseum Maastricht">Vestingmuseum Maastricht</a>: klein museum in dertiende-eeuwse <a href="/wiki/Helpoort_(Maastricht)" title="Helpoort (Maastricht)">Helpoort</a> over de <a href="/wiki/Vestingwerken_van_Maastricht" title="Vestingwerken van Maastricht">vestingwerken van Maastricht</a>;</li> <li><a href="/w/index.php?title=Museum_Schuilen_in_Maastricht&action=edit&redlink=1" class="new" title="Museum Schuilen in Maastricht (de pagina bestaat niet)">Museum Schuilen in Maastricht</a>: kleinschalige expositie over het gebruik van de <a href="/wiki/Kazemat" title="Kazemat">kazematten</a> als schuilkelder;</li> <li><a href="/wiki/Hoofdwacht_(Maastricht)" title="Hoofdwacht (Maastricht)">Hoofdwacht</a>: voormalig militair wachtgebouw op het Vrijthof, waar tijdelijke exposities plaatsvinden;</li> <li><a href="/wiki/Fotomuseum_aan_het_Vrijthof" title="Fotomuseum aan het Vrijthof">Fotomuseum aan het Vrijthof</a>: wisselende fotografie-tentoonstellingen, gevestigd in het <a href="/wiki/Spaans_Gouvernement" title="Spaans Gouvernement">Spaans Gouvernement</a>;</li> <li><a href="/wiki/Bureau_Europa" title="Bureau Europa">Bureau Europa</a> (voorheen <a href="/wiki/Nederlands_Architectuurinstituut" title="Nederlands Architectuurinstituut">NAi Maastricht</a>): platform voor architectuur en design met wisselende exposities, gelegen in de voormalige <a href="/wiki/Timmerfabriek_(Maastricht)" title="Timmerfabriek (Maastricht)">Timmerfabriek</a>;</li> <li><a href="/wiki/Marres_(museum)" title="Marres (museum)">Marres, Huis voor Hedendaagse Cultuur</a>: museum voor hedendaagse kunst en cultuur met wisselende exposities en langlopende projecten;</li> <li><a href="/wiki/Stoombierbrouwerij_De_Keyzer" title="Stoombierbrouwerij De Keyzer">Stoombierbrouwerij De Keyzer</a>: negentiende-eeuwse ambachtelijke bierbrouwerij met proeflokaal;</li> <li><a href="/wiki/Drukkunstmuseum" title="Drukkunstmuseum">Drukkunstmuseum</a>: museum van de geschiedenis van de <a href="/wiki/Druktechniek" title="Druktechniek">druktechniek</a> en de <a href="/wiki/Prentkunst" title="Prentkunst">prentkunst</a>;</li> <li><a href="/w/index.php?title=Museum_Sjoen_Limburg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Museum Sjoen Limburg (de pagina bestaat niet)">Museum Sjoen Limburg</a>: tentoonstelling van maquettes, heiligenbeelden en <a href="/wiki/Devotionalia" title="Devotionalia">devotionalia</a> in neogotische <a href="/wiki/Ursulinenklooster_(Maastricht)" title="Ursulinenklooster (Maastricht)">Ursulinenkapel</a>.</li></ul> <p>Het Architectuurcentrum TOPOS organiseert excursies en lezingen over architectuur. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Beschermd_stadsgezicht_en_erfgoed">Beschermd stadsgezicht en erfgoed</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=25" title="Bewerk dit kopje: Beschermd stadsgezicht en erfgoed" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=25" title="De broncode bewerken van de sectie: Beschermd stadsgezicht en erfgoed"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het historisch centrum van Maastricht is sinds 1982 een <a href="/wiki/Rijksbeschermd_gezicht_Maastricht" title="Rijksbeschermd gezicht Maastricht">door het Rijk beschermd stadsgezicht</a> (met een latere <a href="/wiki/Rijksbeschermd_gezicht_Maastricht_Uitbreiding" title="Rijksbeschermd gezicht Maastricht Uitbreiding">uitbreiding in Wyck</a>). De stad telt 1.677 <a href="/wiki/Rijksmonument" title="Rijksmonument">rijksmonumenten</a>, waarmee het qua aantal in Nederland de tweede plaats inneemt, na <a href="/wiki/Amsterdam_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Amsterdam (hoofdbetekenis)">Amsterdam</a><sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Daarnaast bevinden zich binnen de gemeentegrenzen 3.700 panden of objecten die als <a href="/wiki/Gemeentelijk_monument" title="Gemeentelijk monument">gemeentelijke monumenten</a> zijn aangewezen in 1.874 regels/monumentnummers<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Daarmee bevindt het zich, zowel qua aantal panden/objecten als het aantal regels/monumentnummers, net boven <a href="/wiki/Utrecht_(stad)" title="Utrecht (stad)">Utrecht</a> op de eerste plaats in Nederland.<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>noot 8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Onder de beschermde bouwwerken bevinden zich de oudste stadspoort van Nederland, de oudste brug van Nederland, twee van de voornaamste <a href="/wiki/Romaanse_architectuur" title="Romaanse architectuur">romaanse</a> kerken in Nederland, zeven <a href="/wiki/Gotiek_(bouwkunst)" title="Gotiek (bouwkunst)">gotische</a> kerken en kapellen, en een vijftiental historische kastelen en landhuizen. De stad ligt in een regio die bekend is vanwege haar natuurschoon en cultuurhistorische waarden. </p> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie ook <a href="/wiki/Lijst_van_rijksmonumenten_in_Maastricht" title="Lijst van rijksmonumenten in Maastricht">Lijst van rijksmonumenten in Maastricht</a> en <a href="/wiki/Lijst_van_gemeentelijke_monumenten_in_Maastricht" title="Lijst van gemeentelijke monumenten in Maastricht">Lijst van gemeentelijke monumenten in Maastricht</a></i></div> <table class="toccolours" cellspacing="0" cellpadding="3" width="195px" style="float:right; margin:0 0 0.5em 1em; clear:right;"> <tbody><tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Oeverwal_met_St.Servaasbrug-Maastricht_(cropped).jpg" class="mw-file-description" title="Sint-Servaasbrug"><img alt="Sint-Servaasbrug" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Oeverwal_met_St.Servaasbrug-Maastricht_%28cropped%29.jpg/170px-Oeverwal_met_St.Servaasbrug-Maastricht_%28cropped%29.jpg" decoding="async" width="170" height="78" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Oeverwal_met_St.Servaasbrug-Maastricht_%28cropped%29.jpg/255px-Oeverwal_met_St.Servaasbrug-Maastricht_%28cropped%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Oeverwal_met_St.Servaasbrug-Maastricht_%28cropped%29.jpg/340px-Oeverwal_met_St.Servaasbrug-Maastricht_%28cropped%29.jpg 2x" data-file-width="3580" data-file-height="1633" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Sint-Servaasbrug" class="mw-redirect" title="Sint-Servaasbrug">Sint-Servaasbrug</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:20130504_Maastricht_06_Stadhuis.JPG" class="mw-file-description" title="Stadhuis (op 4 mei)"><img alt="Stadhuis (op 4 mei)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/20130504_Maastricht_06_Stadhuis.JPG/170px-20130504_Maastricht_06_Stadhuis.JPG" decoding="async" width="170" height="128" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/20130504_Maastricht_06_Stadhuis.JPG/255px-20130504_Maastricht_06_Stadhuis.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/20130504_Maastricht_06_Stadhuis.JPG/340px-20130504_Maastricht_06_Stadhuis.JPG 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Stadhuis_van_Maastricht" title="Stadhuis van Maastricht">Stadhuis</a> (op <a href="/wiki/Nationale_Dodenherdenking" title="Nationale Dodenherdenking">4 mei</a>)</p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Maastricht,_Stadspark_met_rondeel_De_Vijf_Koppen_en_Jekertoren_2.jpg" class="mw-file-description" title="Stadspark met rondeel"><img alt="Stadspark met rondeel" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Maastricht%2C_Stadspark_met_rondeel_De_Vijf_Koppen_en_Jekertoren_2.jpg/170px-Maastricht%2C_Stadspark_met_rondeel_De_Vijf_Koppen_en_Jekertoren_2.jpg" decoding="async" width="170" height="128" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Maastricht%2C_Stadspark_met_rondeel_De_Vijf_Koppen_en_Jekertoren_2.jpg/255px-Maastricht%2C_Stadspark_met_rondeel_De_Vijf_Koppen_en_Jekertoren_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Maastricht%2C_Stadspark_met_rondeel_De_Vijf_Koppen_en_Jekertoren_2.jpg/340px-Maastricht%2C_Stadspark_met_rondeel_De_Vijf_Koppen_en_Jekertoren_2.jpg 2x" data-file-width="2272" data-file-height="1704" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Stadspark_Maastricht" title="Stadspark Maastricht">Stadspark</a> met rondeel</p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Maastricht-Jekerdal_(cropped).JPG" class="mw-file-description" title="Apostelhoeve op de Louwberg"><img alt="Apostelhoeve op de Louwberg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Maastricht-Jekerdal_%28cropped%29.JPG/170px-Maastricht-Jekerdal_%28cropped%29.JPG" decoding="async" width="170" height="78" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Maastricht-Jekerdal_%28cropped%29.JPG/255px-Maastricht-Jekerdal_%28cropped%29.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Maastricht-Jekerdal_%28cropped%29.JPG/340px-Maastricht-Jekerdal_%28cropped%29.JPG 2x" data-file-width="1477" data-file-height="676" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Apostelhoeve" title="Apostelhoeve">Apostelhoeve</a> op de <a href="/wiki/Louwberg" title="Louwberg">Louwberg</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:20130504_Maastricht_Views_of_ENCI_Quarry_05.JPG" class="mw-file-description" title="Uitzicht ENCI-groeve"><img alt="Uitzicht ENCI-groeve" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/20130504_Maastricht_Views_of_ENCI_Quarry_05.JPG/170px-20130504_Maastricht_Views_of_ENCI_Quarry_05.JPG" decoding="async" width="170" height="128" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/20130504_Maastricht_Views_of_ENCI_Quarry_05.JPG/255px-20130504_Maastricht_Views_of_ENCI_Quarry_05.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/20130504_Maastricht_Views_of_ENCI_Quarry_05.JPG/340px-20130504_Maastricht_Views_of_ENCI_Quarry_05.JPG 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Uitzicht <a href="/wiki/ENCI-groeve" title="ENCI-groeve">ENCI-groeve</a></p></div></div> </td></tr></tbody></table> <p>De belangrijkste bezienswaardigheden zijn: </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="In_het_centrum">In het centrum</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=26" title="Bewerk dit kopje: In het centrum" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=26" title="De broncode bewerken van de sectie: In het centrum"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><b><a href="/wiki/Maas_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Maas (hoofdbetekenis)">Maas</a></b>, met <a href="/wiki/Sint_Servaasbrug" title="Sint Servaasbrug">Sint Servaasbrug</a>, <a href="/wiki/Maasboulevard_(Maastricht)" title="Maasboulevard (Maastricht)">Maaspromenade</a> en diverse parken langs de Maas (<a href="/wiki/Stadspark_Maastricht" title="Stadspark Maastricht">Stadspark</a>, <a href="/wiki/Charles_Eyckpark" title="Charles Eyckpark">Charles Eyckpark</a> en <a href="/wiki/Griendpark" title="Griendpark">Griendpark</a>);</li> <li><b><a href="/wiki/Vrijthof_(Maastricht)" title="Vrijthof (Maastricht)">Vrijthof</a></b>, met <a href="/wiki/Sint-Servaasbasiliek_(Maastricht)" title="Sint-Servaasbasiliek (Maastricht)">Sint-Servaasbasiliek</a>, <a href="/wiki/Sint-Janskerk_(Maastricht)" title="Sint-Janskerk (Maastricht)">Sint-Janskerk</a>, <a href="/wiki/Hoofdwacht" title="Hoofdwacht">Hoofdwacht</a>, <a href="/wiki/Theater_aan_het_Vrijthof#Generaalshuis" title="Theater aan het Vrijthof">Generaalshuis</a>, <a href="/wiki/Spaans_Gouvernement" title="Spaans Gouvernement">Spaans Gouvernement</a> en <a href="/wiki/Perroen_(Maastricht)" title="Perroen (Maastricht)">perroen</a>;<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><b><a href="/wiki/Onze_Lieve_Vrouweplein_(Maastricht)" title="Onze Lieve Vrouweplein (Maastricht)">Onze Lieve Vrouweplein</a></b>, met <a href="/wiki/Onze-Lieve-Vrouwebasiliek_(Maastricht)" title="Onze-Lieve-Vrouwebasiliek (Maastricht)">Onze-Lieve-Vrouwebasiliek</a> en <a href="/wiki/Museumkelder_Derlon" title="Museumkelder Derlon">Romeinse opgraving Derlon</a>, en vlak bij, Wolwaag, <a href="/wiki/Bonbonni%C3%A8re" title="Bonbonnière">Bonbonnière</a> en <a href="/wiki/Stokstraat_(Maastricht)" title="Stokstraat (Maastricht)">Stokstraatkwartier</a>;<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><b><a href="/wiki/Markt_(Maastricht)" title="Markt (Maastricht)">Markt</a></b>, met <a href="/wiki/Stadhuis_van_Maastricht" title="Stadhuis van Maastricht">stadhuis</a> van <a href="/wiki/Pieter_Post_(architect)" title="Pieter Post (architect)">Pieter Post</a>, <a href="/wiki/Mosae_Forum" title="Mosae Forum">Mosae Forum</a> en standbeeld van <a href="/wiki/Jan_Pieter_Minckelers" title="Jan Pieter Minckelers">Jan Pieter Minckelers</a>;<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>Overige <b><a href="/wiki/Binnenstad_(Maastricht)" title="Binnenstad (Maastricht)">Binnenstad</a></b>, met onder andere <a href="/wiki/Grote_Staat" title="Grote Staat">Grote</a> en <a href="/wiki/Kleine_Staat" title="Kleine Staat">Kleine Staat</a>, <a href="/wiki/Dinghuis_(Maastricht)" title="Dinghuis (Maastricht)">Dinghuis</a> (met <a href="/wiki/Vereniging_voor_Vreemdelingenverkeer" title="Vereniging voor Vreemdelingenverkeer">VVV</a>-kantoor), <a href="/wiki/Dominicanenkerk_(Maastricht)" title="Dominicanenkerk (Maastricht)">Dominicanenkerk</a> en <a href="/wiki/Oud_Gouvernement" title="Oud Gouvernement">Oud Gouvernement</a>;</li> <li><b><a href="/wiki/Jekerkwartier" title="Jekerkwartier">Jekerkwartier</a></b>, met onder andere delen van de <a href="/wiki/Eerste_stadsmuur_van_Maastricht" title="Eerste stadsmuur van Maastricht">eerste middeleeuwse stadsmuur</a>, <a href="/wiki/Helpoort_(Maastricht)" title="Helpoort (Maastricht)">Helpoort</a>, <a href="/wiki/Jekertoren" title="Jekertoren">Jekertoren</a>, Huis op de Jeker, <a href="/wiki/Bisschopsmolen_(Maastricht)" title="Bisschopsmolen (Maastricht)">Bisschopsmolen</a> en <a href="/wiki/Leeuwenmolen" title="Leeuwenmolen">Leeuwenmolen</a> (watermolens), <a href="/wiki/Oude_Minderbroedersklooster_(Maastricht)" title="Oude Minderbroedersklooster (Maastricht)">Oude Minderbroederskerk</a>, <a href="/wiki/Waalse_kerk_(Maastricht)" title="Waalse kerk (Maastricht)">Waalse kerk</a>, <a href="/wiki/Lutherse_kerk_(Maastricht)" title="Lutherse kerk (Maastricht)">Lutherse kerk</a>, <a href="/wiki/Bonnefantenklooster_(Maastricht)" title="Bonnefantenklooster (Maastricht)">Bonnefantenklooster</a>, Grote Looiersstraat met deftige herenhuizen en <a href="/wiki/Sint-Martinushofje" title="Sint-Martinushofje">Sint-Martinushofje</a>, en diverse andere pittoreske straatjes;<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><b><a href="/wiki/Sphinxkwartier" title="Sphinxkwartier">Sphinxkwartier</a></b>, bakermat van de Nederlandse industrie en culturele hotspot rondom <a href="/wiki/Boschstraat_(Maastricht)" title="Boschstraat (Maastricht)">Boschstraat</a> en <a href="/wiki/Bassin_(Maastricht)" title="Bassin (Maastricht)">Bassin</a> (binnenhaven uit 1826 met bruggen, <a href="/wiki/Sluis_(waterbouwkunde)" title="Sluis (waterbouwkunde)">sluizen</a>, pakhuizen, <a href="/wiki/Werfkelder" title="Werfkelder">werfkelders</a> en vroeg-industriële bebouwing, onder andere <a href="/wiki/Eiffelgebouw#Sphinx_Passage" title="Eiffelgebouw">Sphinxpassage</a>, <a href="/wiki/Eiffelgebouw" title="Eiffelgebouw">Eiffelgebouw</a>, <a href="/wiki/Sphinxkwartier#Mouleurs_en_Brikkenbouw" title="Sphinxkwartier">Mouleurs</a>, <a href="/wiki/Timmerfabriek_(Maastricht)" title="Timmerfabriek (Maastricht)">Timmerfabriek</a> en <a href="/wiki/Koninklijke_Nederlandse_Papierfabriek#Industrieel_erfgoed" title="Koninklijke Nederlandse Papierfabriek">Blekerijgebouw</a>);<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><b><a href="/wiki/Wyck" title="Wyck">Wyck</a></b>, met onder andere <a href="/wiki/Wycker_Waterpoort" title="Wycker Waterpoort">Wycker Waterpoort</a>, <a href="/wiki/Maaspunttoren" title="Maaspunttoren">Maaspunttoren</a>, <a href="/wiki/Rechtstraat" title="Rechtstraat">Rechtstraat</a>, <a href="/wiki/Sint-Martinuskerk_(Maastricht)" title="Sint-Martinuskerk (Maastricht)">Sint-Martinuskerk</a> en het nieuwe stadsdeel <a href="/wiki/C%C3%A9ramique" title="Céramique">Céramique</a> (met <a href="/wiki/Bonnefantenmuseum" title="Bonnefantenmuseum">Bonnefantenmuseum</a>, <a href="/wiki/Wiebengahal" title="Wiebengahal">Wiebengahal</a>, <a href="/wiki/Centre_C%C3%A9ramique" title="Centre Céramique">Centre Céramique</a>, <a href="/wiki/La_Fortezza" title="La Fortezza">La Fortezza</a> en andere gebouwen van internationaal bekende architecten).<sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Buiten_het_centrum">Buiten het centrum</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=27" title="Bewerk dit kopje: Buiten het centrum" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=27" title="De broncode bewerken van de sectie: Buiten het centrum"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><b><a href="/wiki/Stadspark_Maastricht" title="Stadspark Maastricht">Stadspark</a></b>, circa 1,3 km lange parkengordel met delen van de <a href="/wiki/Tweede_stadsmuur_van_Maastricht" title="Tweede stadsmuur van Maastricht">tweede middeleeuwse stadsmuur</a>, <a href="/wiki/Pater_Vincktoren" title="Pater Vincktoren">Pater Vincktoren</a>, vijftiende-eeuwse rondelen <a href="/wiki/Haet_ende_Nijt" title="Haet ende Nijt">Haet ende Nijt</a> en <a href="/wiki/De_Vijf_Koppen_(rondeel)" title="De Vijf Koppen (rondeel)">De Vijf Koppen</a>, <a href="/wiki/Poort_Waerachtig" title="Poort Waerachtig">Poort Waerachtig</a>, <a href="/wiki/Pesthuys" title="Pesthuys">Pesthuys</a>, <a href="/wiki/Jeker" title="Jeker">Jeker</a>, waterpoort <a href="/wiki/De_Reek_(waterpoort)" title="De Reek (waterpoort)">De Reek</a>, standbeeld <a href="/wiki/Charles_de_Batz_de_Castelmore" title="Charles de Batz de Castelmore">d'Artagnan</a> en voormalige <a href="/wiki/Halfautomatische_Troostmachine" title="Halfautomatische Troostmachine">Berenkuil</a>. Aansluitend aan het Stadspark: <a href="/wiki/Tapijnkazerne" title="Tapijnkazerne">Tapijn stadstuin</a>, <a href="/wiki/Waldeckpark" title="Waldeckpark">Waldeckpark</a> met bastion Waldeck, en <a href="/wiki/Jekerpark" title="Jekerpark">Jekerpark</a>;<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><b><a href="/wiki/Frontenpark" title="Frontenpark">Frontenpark</a></b>, natuur- en cultuurpark met <a href="/wiki/Linie_van_Du_Moulin" title="Linie van Du Moulin">Linie van Du Moulin</a> en <a href="/wiki/Nieuwe_Bossche_Fronten" title="Nieuwe Bossche Fronten">Nieuwe Bossche Fronten</a> (netwerk van achttiende- en negentiende-eeuwse vestingwerken met <a href="/wiki/Bastion_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Bastion (hoofdbetekenis)">bastions</a>, <a href="/wiki/Lunet" title="Lunet">lunetten</a>, droge en natte grachten, en <a href="/wiki/Kazemat" title="Kazemat">kazematten</a>). In het noordwestelijk deel diverse industriële monumenten, o.a. <a href="/wiki/Gashouder_(Maastricht)" title="Gashouder (Maastricht)">Gashouder</a>, <a href="/wiki/Rubberfabriek_Radium" title="Rubberfabriek Radium">Radiumfabriek</a>, <a href="/wiki/Cokesfabriek_(Maastricht)" title="Cokesfabriek (Maastricht)">Cokesfabriek</a> en Havenkom. Aan de noordzijde <a href="/wiki/Fort_Willem_I_(Maastricht)" title="Fort Willem I (Maastricht)">Fort Willem I</a>;</li> <li><b><a href="/wiki/Sint-Pietersberg" title="Sint-Pietersberg">Sint-Pietersberg</a></b>, natuurgebied met <a href="/wiki/Fort_Sint_Pieter" title="Fort Sint Pieter">Fort Sint Pieter</a>, <a href="/wiki/Kasteelru%C3%AFne_Lichtenberg" title="Kasteelruïne Lichtenberg">kasteelruïne Lichtenberg</a>, buitengoed <a href="/wiki/Slavante" title="Slavante">Slavante</a>, schilderachtig gelegen dorpje <a href="/wiki/Sint_Pieter_(Maastricht)" title="Sint Pieter (Maastricht)">Sint Pieter</a>, <a href="/wiki/D%27n_Observant" title="D'n Observant">D'n Observant</a>, <a href="/wiki/ENCI-bos" title="ENCI-bos">ENCI-bos</a> en recreatiegebied <a href="/wiki/ENCI-groeve" title="ENCI-groeve">ENCI-groeve</a>. Tevens uitgestrekte onderaardse <a href="/wiki/Kalksteengroeve" title="Kalksteengroeve">kalksteengroeves</a> ("grotten"), waarvan de gangenstelsels <a href="/wiki/Gangenstelsel_Zonneberg" title="Gangenstelsel Zonneberg">Zonneberg</a> en <a href="/wiki/Noordelijk_Gangenstelsel" title="Noordelijk Gangenstelsel">Grotten Noord</a> onder begeleiding van een gids toegankelijk zijn voor bezoekers;<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><b><a href="/wiki/Jekerdal_(dal)" title="Jekerdal (dal)">Jekerdal</a></b>, natuurgebied met onder andere <a href="/wiki/Jekerpark" title="Jekerpark">Jekerpark</a>, <a href="/wiki/Molen_van_Lombok" title="Molen van Lombok">Molen van Lombok</a>, <a href="/wiki/Nekummermolen" title="Nekummermolen">Nekummermolen</a>, <a href="/wiki/Hoeve_Nekum" title="Hoeve Nekum">hoeve Nekum</a> en <a href="/wiki/Apostelhoeve" title="Apostelhoeve">Apostelhoeve</a> (beide met wijngaarden op de helling van de <a href="/wiki/Louwberg" title="Louwberg">Louwberg</a>) en het zeventiende-eeuwse <a href="/wiki/Kasteel_Neercanne" title="Kasteel Neercanne">kasteel Neercanne</a>, het enige terrassenkasteel in Nederland;</li> <li><b><a href="/wiki/Buitengoed_Geul_%26_Maas" title="Buitengoed Geul & Maas">Buitengoed Geul & Maas</a></b>, voorheen <a href="/wiki/Landgoederenzone" title="Landgoederenzone">Landgoederenzone</a> Maastricht-Meerssen, natuurgebied met onder andere <a href="/wiki/Kasteel_Geusselt" title="Kasteel Geusselt">kasteel Geusselt</a>, <a href="/wiki/Mari%C3%ABnwaard" title="Mariënwaard">Mariënwaard</a> (met <a href="/wiki/La_Grande_Suisse" title="La Grande Suisse">La Grande Suisse</a> en <a href="/wiki/Villa_Kanjel" title="Villa Kanjel">villa Kanjel</a>), <a href="/wiki/Villa_Kruisdonk" title="Villa Kruisdonk">villa Kruisdonk</a>, <a href="/wiki/Kasteel_Bethlehem" title="Kasteel Bethlehem">kasteel Bethlehem</a>, <a href="/wiki/Kasteel_Jerusalem" title="Kasteel Jerusalem">kasteel Jerusalem</a>, <a href="/wiki/Kasteel_Vaeshartelt" title="Kasteel Vaeshartelt">kasteel Vaeshartelt</a> (en Klein Vaeshartelt), <a href="/wiki/Kasteel_Meerssenhoven" title="Kasteel Meerssenhoven">kasteel Meerssenhoven</a>, <a href="/wiki/Kasteelhoeve_Hartelstein" title="Kasteelhoeve Hartelstein">kasteelhoeve Hartelstein</a> en <a href="/wiki/Kasteel_Borgharen" title="Kasteel Borgharen">kasteel Borgharen</a>; vanuit het centrum is het gebied te bereiken via de <a href="/wiki/Groene_Loper_(Maastricht)" title="Groene Loper (Maastricht)">Groene Loper</a>;<sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><b>Verder</b>: interessante voorbeelden van negentiende- en twintigste-eeuwse kerkenbouw van <a href="/wiki/Pierre_Cuypers" title="Pierre Cuypers">Pierre Cuypers</a>, <a href="/wiki/Johannes_Kayser" title="Johannes Kayser">Johannes Kayser</a>, <a href="/wiki/Jules_Kayser" title="Jules Kayser">Jules Kayser</a>, <a href="/wiki/Hubert_van_Groenendael" title="Hubert van Groenendael">Hubert van Groenendael</a>, <a href="/wiki/Alphons_Boosten" title="Alphons Boosten">Alphons Boosten</a> en <a href="/wiki/Frits_Peutz" title="Frits Peutz">Frits Peutz</a> (o.a. <a href="/wiki/Sint-Martinuskerk_(Maastricht)" title="Sint-Martinuskerk (Maastricht)">Sint-Martinuskerk</a>, <a href="/wiki/Ursulinenklooster_(Maastricht)" title="Ursulinenklooster (Maastricht)">Ursulinenklooster</a>, <a href="/wiki/Sint-Lambertuskerk_(Maastricht)" title="Sint-Lambertuskerk (Maastricht)">Sint-Lambertuskerk</a>, <a href="/wiki/Sint-Theresiakerk_(Maastricht)" title="Sint-Theresiakerk (Maastricht)">Sint-Theresiakerk</a>, <a href="/wiki/Koepelkerk_(Maastricht)" title="Koepelkerk (Maastricht)">Koepelkerk</a>, <a href="/wiki/Sint-Hubertuskerk_(Maastricht)" title="Sint-Hubertuskerk (Maastricht)">Sint-Hubertuskerk</a> en <a href="/wiki/Onze-Lieve-Vrouw-van-Lourdeskerk_(Maastricht)" title="Onze-Lieve-Vrouw-van-Lourdeskerk (Maastricht)">Onze-Lieve-Vrouw-van-Lourdeskerk</a>); fin-de-siècle villa's en herenhuizen in de <a href="/wiki/Wyck" title="Wyck">Stationsbuurt</a>, het <a href="/wiki/Villapark_(Maastricht)" title="Villapark (Maastricht)">Villapark</a> en langs de singels; industrieel erfgoed (<a href="/wiki/ENCI" title="ENCI">ENCI</a>-gebied, gerestylede <a href="/wiki/Cokesfabriek_(Maastricht)" title="Cokesfabriek (Maastricht)">Cokesfabriek</a>); arbeiderswijken uit het begin van de twintigste eeuw in <a href="/wiki/Mariaberg_(Maastricht)" title="Mariaberg (Maastricht)">Mariaberg</a> ("Blauw Dörrep"), <a href="/wiki/Boschpoort_(buurt_in_Maastricht)" title="Boschpoort (buurt in Maastricht)">Boschpoort</a> (Boostenwijkje), <a href="/wiki/Sint_Maartenspoort_(buurt_in_Maastricht)" title="Sint Maartenspoort (buurt in Maastricht)">Sint Maartenspoort</a> ("Roed Dörrep") en <a href="/wiki/Wittevrouwenveld" title="Wittevrouwenveld">Wittevrouwenveld</a> (Schepenenplein en omgeving); en voorbeelden van naoorlogse woningbouw, o.a. in <a href="/wiki/Caberg" title="Caberg">Caberg</a> en <a href="/wiki/Pottenberg" title="Pottenberg">Pottenberg</a>.<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kunst_in_de_openbare_ruimte,_gedenktekens_en_gevelstenen"><span id="Kunst_in_de_openbare_ruimte.2C_gedenktekens_en_gevelstenen"></span>Kunst in de openbare ruimte, gedenktekens en gevelstenen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=28" title="Bewerk dit kopje: Kunst in de openbare ruimte, gedenktekens en gevelstenen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=28" title="De broncode bewerken van de sectie: Kunst in de openbare ruimte, gedenktekens en gevelstenen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="toccolours" cellspacing="0" cellpadding="3" width="195px" style="float:right; margin:0 0 0.5em 1em; clear:right;"> <tbody><tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:2017_Maastricht,_Markt,_Stadhuis_3_(cropped).jpg" class="mw-file-description" title="Standbeeld van Jan Pieter Minckelers op de Markt"><img alt="Standbeeld van Jan Pieter Minckelers op de Markt" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/2017_Maastricht%2C_Markt%2C_Stadhuis_3_%28cropped%29.jpg/170px-2017_Maastricht%2C_Markt%2C_Stadhuis_3_%28cropped%29.jpg" decoding="async" width="170" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/2017_Maastricht%2C_Markt%2C_Stadhuis_3_%28cropped%29.jpg/255px-2017_Maastricht%2C_Markt%2C_Stadhuis_3_%28cropped%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/2017_Maastricht%2C_Markt%2C_Stadhuis_3_%28cropped%29.jpg/340px-2017_Maastricht%2C_Markt%2C_Stadhuis_3_%28cropped%29.jpg 2x" data-file-width="2181" data-file-height="2050" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Standbeeld van <a href="/wiki/Jan_Pieter_Minckelers" title="Jan Pieter Minckelers">Jan Pieter Minckelers</a> op de <a href="/wiki/Markt_(Maastricht)" title="Markt (Maastricht)">Markt</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Maastricht,_Henric_van_Veldeke,_zuidzijde_1.jpg" class="mw-file-description" title="Standbeeld Henric van Veldeke"><img alt="Standbeeld Henric van Veldeke" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Maastricht%2C_Henric_van_Veldeke%2C_zuidzijde_1.jpg/170px-Maastricht%2C_Henric_van_Veldeke%2C_zuidzijde_1.jpg" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Maastricht%2C_Henric_van_Veldeke%2C_zuidzijde_1.jpg/255px-Maastricht%2C_Henric_van_Veldeke%2C_zuidzijde_1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Maastricht%2C_Henric_van_Veldeke%2C_zuidzijde_1.jpg/340px-Maastricht%2C_Henric_van_Veldeke%2C_zuidzijde_1.jpg 2x" data-file-width="1728" data-file-height="1152" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Standbeeld <a href="/wiki/Henric_van_Veldeke" class="mw-redirect" title="Henric van Veldeke">Henric van Veldeke</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:AchterdeComedie,entreegebouwBonbonni%C3%A8re1.jpg" class="mw-file-description" title="Bonbonnière"><img alt="Bonbonnière" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/AchterdeComedie%2CentreegebouwBonbonni%C3%A8re1.jpg/170px-AchterdeComedie%2CentreegebouwBonbonni%C3%A8re1.jpg" decoding="async" width="170" height="128" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/AchterdeComedie%2CentreegebouwBonbonni%C3%A8re1.jpg/255px-AchterdeComedie%2CentreegebouwBonbonni%C3%A8re1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/AchterdeComedie%2CentreegebouwBonbonni%C3%A8re1.jpg/340px-AchterdeComedie%2CentreegebouwBonbonni%C3%A8re1.jpg 2x" data-file-width="2000" data-file-height="1500" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Bonbonni%C3%A8re" title="Bonbonnière">Bonbonnière</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Maastricht_Theater_Vrijthof_46_BW_2017-08-19_12-51-27.jpg" class="mw-file-description" title="Theater aan het Vrijthof"><img alt="Theater aan het Vrijthof" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Maastricht_Theater_Vrijthof_46_BW_2017-08-19_12-51-27.jpg/170px-Maastricht_Theater_Vrijthof_46_BW_2017-08-19_12-51-27.jpg" decoding="async" width="170" height="129" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Maastricht_Theater_Vrijthof_46_BW_2017-08-19_12-51-27.jpg/255px-Maastricht_Theater_Vrijthof_46_BW_2017-08-19_12-51-27.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Maastricht_Theater_Vrijthof_46_BW_2017-08-19_12-51-27.jpg/340px-Maastricht_Theater_Vrijthof_46_BW_2017-08-19_12-51-27.jpg 2x" data-file-width="7033" data-file-height="5350" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Theater_aan_het_Vrijthof" title="Theater aan het Vrijthof">Theater aan het Vrijthof</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Lumiere.jpg" class="mw-file-description" title="Filmhuis Lumière"><img alt="Filmhuis Lumière" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Lumiere.jpg/170px-Lumiere.jpg" decoding="async" width="170" height="110" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Lumiere.jpg/255px-Lumiere.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Lumiere.jpg/340px-Lumiere.jpg 2x" data-file-width="1347" data-file-height="874" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Lumi%C3%A8re_Cinema" title="Lumière Cinema">Filmhuis Lumière</a></p></div></div> </td></tr></tbody></table> <p>Niet alleen in musea, maar ook in de openbare ruimte zijn talloze kunstobjecten te bewonderen. Daaronder bevinden zich <a href="/wiki/Romaanse_kunst" title="Romaanse kunst">romaanse</a> en <a href="/wiki/Gotische_kunst" title="Gotische kunst">gotische</a> sculpturen aan de buitenkant van de voormalige <a href="/wiki/Kapittelkerk" title="Kapittelkerk">kapittelkerken</a>, <a href="/wiki/Hollands_classicisme" title="Hollands classicisme">klassieke</a> <a href="/wiki/Reli%C3%ABf_(beeldhouwkunst)" title="Reliëf (beeldhouwkunst)">reliëfs</a> aan het zeventiende-eeuwse <a href="/wiki/Stadhuis_van_Maastricht" title="Stadhuis van Maastricht">stadhuis</a>, bronzen <a href="/wiki/Standbeeld" title="Standbeeld">standbeelden</a> van beroemde Maastrichtenaren (o.a. <a href="/wiki/Hendrik_van_Veldeke" title="Hendrik van Veldeke">Veldeke</a>, <a href="/wiki/Jan_Pieter_Minckelers" title="Jan Pieter Minckelers">Minckelers</a> en <a href="/wiki/Petrus_Laurentius_Regout" title="Petrus Laurentius Regout">P. Regout</a>), beelden van lokaal bekende Maastrichtenaren (het <i>Mooswief</i>, de <i>Mestreechter Geis</i>, de <i>Wiekeneer</i> en de <i>Ingel vaan Mestreech</i>), standbeelden van beroemde niet-Maastrichtenaren (<a href="/wiki/Charles_de_Batz_de_Castelmore" title="Charles de Batz de Castelmore">D'Artagnan</a> bijvoorbeeld), tientallen religieuze beeldhouwwerken (bijvoorbeeld het <a href="/wiki/Mariamonument_(Wyck)" title="Mariamonument (Wyck)">Mariamonument in Wyck</a>, een serie Mariabeeldjes en -reliëfs langs de <a href="/wiki/Bidweg_van_de_Sterre_der_Zee" title="Bidweg van de Sterre der Zee">Bidweg van de Sterre der Zee</a>, beelden van <a href="/wiki/Servaas_van_Maastricht" title="Servaas van Maastricht">Sint-Servaas</a>, <a href="/wiki/Monulfus_van_Maastricht" title="Monulfus van Maastricht">Monulfus</a> en <a href="/wiki/Gondulfus_van_Maastricht" title="Gondulfus van Maastricht">Gondulfus</a> en diverse <a href="/wiki/Heilig_Hartbeeld" title="Heilig Hartbeeld">Heilig Hartbeelden</a>), verder een reeks <a href="/wiki/Oorlogsmonument" title="Oorlogsmonument">oorlogs- en herinneringsmonumenten</a> en enkele moderne sculpturen (o.a. <a href="/wiki/Richard_Serra" title="Richard Serra">Richard Serra</a>'s <i><a href="/wiki/The_Hours_of_the_Day" title="The Hours of the Day">The Hours of the Day</a></i>, <a href="/wiki/Sol_LeWitt" title="Sol LeWitt">Sol LeWitts</a> <i><a href="/wiki/Long_Pyramid" title="Long Pyramid">Long Pyramid</a></i>, Maura Biava's <i>Stars of Europe</i> en <a href="/wiki/Michel_Huisman" title="Michel Huisman">Michel Huismans</a> <i><a href="/wiki/Halfautomatische_Troostmachine" title="Halfautomatische Troostmachine">Halfautomatische Troostmachine</a></i>). Verder bevinden zich in Maastricht tientallen herdenkingsplaquettes en zo'n 250 historische <a href="/wiki/Gevelsteen" title="Gevelsteen">gevelstenen</a>, voornamelijk in het centrum van de stad. </p> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie ook <a href="/wiki/Lijst_van_beelden_in_Maastricht" title="Lijst van beelden in Maastricht">Lijst van beelden in Maastricht</a> en <a href="/wiki/Lijst_van_oorlogsmonumenten_in_Maastricht" title="Lijst van oorlogsmonumenten in Maastricht">Lijst van oorlogsmonumenten in Maastricht</a></i></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Taal_en_literatuur">Taal en literatuur</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=29" title="Bewerk dit kopje: Taal en literatuur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=29" title="De broncode bewerken van de sectie: Taal en literatuur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De taalsituatie in Maastricht (en elders in Limburg) is complex en sterk aan verandering onderhevig. Het centrum van de stad ligt luttele kilometers van de <a href="/wiki/Taalgrens_in_Belgi%C3%AB" title="Taalgrens in België">taalgrens in België</a>.<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>noot 9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Een groot deel van de <a href="/wiki/Autochtoon_(antropologie)" title="Autochtoon (antropologie)">autochtone</a> bevolking van Maastricht spreekt nog steeds <a href="/wiki/Maastrichts" title="Maastrichts">Maastrichts</a>, een <a href="/wiki/Centraal_Limburgs" class="mw-redirect" title="Centraal Limburgs">Centraal Limburgs</a> <a href="/wiki/Stadsdialect" title="Stadsdialect">stadsdialect</a>. In een aantal buitenwijken, zoals <a href="/wiki/Itteren" title="Itteren">Itteren</a>, <a href="/wiki/Borgharen" title="Borgharen">Borgharen</a>, <a href="/wiki/Amby" title="Amby">Amby</a> en <a href="/wiki/Heer_(Maastricht)" title="Heer (Maastricht)">Heer</a>, worden afwijkende <a href="/wiki/Dialect" title="Dialect">dialecten</a> gesproken. De Kring Maastricht van de <a href="/wiki/Vereniging_Veldeke" class="mw-redirect" title="Vereniging Veldeke">Vereniging Veldeke</a> zet zich in voor het behoud en de promotie van het Maastrichts. Jaarlijks wordt in het <a href="/wiki/Centre_C%C3%A9ramique" title="Centre Céramique">Centre Céramique</a> het 'Groet Mestreechs Dictee' gehouden, een variant op het <a href="/wiki/Groot_Dictee_der_Nederlandse_Taal" title="Groot Dictee der Nederlandse Taal">Groot Dictee der Nederlandse Taal</a>. <i>Mestreechs Eus Moojertaol</i> en <i>De Nuie Mestreechsen Dictionair</i> worden gezien als standaardwerken over het Maastrichtse stadsdialect.<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite-bracket">[</span>noot 10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Door de veranderde bevolkingssamenstelling is het gebruik van het Maastrichts in de laatste decennia afgenomen. Om nieuwkomers te stimuleren Maastrichts te leren is onder andere een Maastrichts <a href="/wiki/Leesplankje_van_Hoogeveen" title="Leesplankje van Hoogeveen">leesplankje</a> ontwikkeld. Andere maatregelen om de teloorgang van het Maastrichts tegen te gaan zijn de introductie van tweetalige straatnaambordjes in het centrum en de gemeentelijke erkenning van het <a href="/wiki/Maastrichts_volkslied" title="Maastrichts volkslied">Maastrichts volkslied</a>.<sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Hoewel de dichter <a href="/wiki/Hendrik_van_Veldeke" title="Hendrik van Veldeke">Hendrik van Veldeke</a>, een van de eerste schrijvers in een middeleeuwse variant van het <a href="/wiki/Nederlands" title="Nederlands">Nederlands</a>, uit de omgeving van Maastricht afkomstig was, is het gebruik van de Nederlandse taal in Maastricht nooit vanzelfsprekend geweest. Door de ligging nabij het Franse en Duitse taalgebied werd tot eind negentiende eeuw, met name door de welgestelden, veel gebruikgemaakt van het <a href="/wiki/Frans_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Frans (hoofdbetekenis)">Frans</a>, en in mindere mate van het <a href="/wiki/Duits" title="Duits">Duits</a>. Pas in het begin van de twintigste eeuw verdwenen Franstalige kranten en werden Franstalige opschriften in de <a href="/wiki/Bonbonni%C3%A8re" title="Bonbonnière">Bonbonnière</a> vervangen door Nederlandstalige; vanaf die tijd werd er ook Nederlandstalig repertoir gespeeld.<sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Belangrijke bijdragen aan de <a href="/wiki/Nederlandse_literatuur" title="Nederlandse literatuur">Nederlandse literatuur</a> leverden de dichter <a href="/wiki/Pierre_Kemp" title="Pierre Kemp">Pierre Kemp</a> en de <a href="/wiki/Neerlandistiek" title="Neerlandistiek">neerlandicus</a> <a href="/wiki/Fernand_Lodewick" title="Fernand Lodewick">Fernand Lodewick</a>. De schrijfster <a href="/wiki/Lulu_Wang" title="Lulu Wang">Lulu Wang</a> en de dichters <a href="/wiki/Hans_van_de_Waarsenburg" title="Hans van de Waarsenburg">Hans van de Waarsenburg</a> en <a href="/wiki/Wiel_Kusters" title="Wiel Kusters">Wiel Kusters</a> waren of zijn in Maastricht woonachtig. Laatstgenoemde was tot 2017 hoogleraar letterkunde aan de <a href="/wiki/Universiteit_Maastricht" title="Universiteit Maastricht">Universiteit Maastricht</a>. </p><p>Door de toenemende <a href="/wiki/Mondialisering" title="Mondialisering">mondialisering</a> – aan de Universiteit Maastricht is meer dan de helft van de studenten uit het buitenland afkomstig – is de laatste jaren het gebruik van <a href="/wiki/Engels_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Engels (hoofdbetekenis)">Engels</a> sterk toegenomen. Het onderwijs aan de universiteit is vrijwel geheel Engelstalig. Ook de gemeente Maastricht richt zich steeds vaker in twee talen (Nederlands en Engels) tot haar burgers. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Muziek,_theater_en_film"><span id="Muziek.2C_theater_en_film"></span>Muziek, theater en film</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=30" title="Bewerk dit kopje: Muziek, theater en film" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=30" title="De broncode bewerken van de sectie: Muziek, theater en film"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Maastricht telt meerdere theaters, waarvan het <a href="/wiki/Theater_aan_het_Vrijthof" title="Theater aan het Vrijthof">Theater aan het Vrijthof</a> het belangrijkste is. Dit theater, gevestigd in en achter het <a href="/wiki/Generaalshuis" title="Generaalshuis">Generaalshuis</a> aan het Vrijthof, doet dienst als <a href="/wiki/Theater_(gebouw)" title="Theater (gebouw)">schouwburg</a> en als <a href="/wiki/Concertzaal" title="Concertzaal">concertzaal</a>. De Bordenhal op <a href="/wiki/Plein_1992" title="Plein 1992">Plein 1992</a> in <a href="/wiki/C%C3%A9ramique" title="Céramique">Céramique</a> is het vaste theater van <a href="/wiki/Toneelgroep_Maastricht" title="Toneelgroep Maastricht">Toneelgroep Maastricht</a>. De <a href="/wiki/Bonbonni%C3%A8re" title="Bonbonnière">Bonbonnière</a>, het Pesthuys-theater, <a href="/wiki/Intro_in_situ" title="Intro in situ">Intro in situ</a> en AINSI zijn kleinere podia. De <a href="/wiki/Philharmonie_zuidnederland" title="Philharmonie zuidnederland">philharmonie zuidnederland</a>, met standplaatsen in <a href="/wiki/Eindhoven" title="Eindhoven">Eindhoven</a> en Maastricht, is in 2013 ontstaan door een fusie van het <a href="/wiki/Limburgs_Symfonie_Orkest" title="Limburgs Symfonie Orkest">Limburgs Symfonie Orkest</a> en het <a href="/wiki/Brabants_Orkest" title="Brabants Orkest">Brabants Orkest</a>. Het <a href="/wiki/Johann_Strau%C3%9F_Orchestra" title="Johann Strauß Orchestra">Johann Strauß Orchestra</a> van <a href="/wiki/Andr%C3%A9_Rieu" title="André Rieu">André Rieu</a> is wereldwijd bekend. <a href="/wiki/Opera_Zuid" title="Opera Zuid">Opera Zuid</a> en het professionele kamerkoor Studium Chorale zijn beide gevestigd in Maastricht, maar treden ook buiten de stad en regio op. De <a href="/wiki/Muziekgieterij" title="Muziekgieterij">Muziekgieterij</a> is het centrum voor popmuziek in Maastricht, sinds 2013 gevestigd in de <a href="/wiki/Timmerfabriek_(Maastricht)" title="Timmerfabriek (Maastricht)">Timmerfabriek</a> aan de <a href="/wiki/Boschstraat_(Maastricht)" title="Boschstraat (Maastricht)">Boschstraat</a>. Maastricht kent een rijke historie aan popbands en in de jaren '90 een sterke <a href="/wiki/Hardcore_punk" title="Hardcore punk">hardcorescene</a> (<i>M-Town Hardcore</i>) met bands als <a href="/wiki/Backfire!_(band)" title="Backfire! (band)">Backfire!</a> en <a href="/wiki/Right_Direction" title="Right Direction">Right Direction</a> die internationale bekendheid genoten. </p><p>In Maastricht zijn veel amateurgezelschappen actief op het gebied van muziek en theater. Een bekend mannenkoor is de <a href="/wiki/Koninklijke_Zangvereniging_Mastreechter_Staar" title="Koninklijke Zangvereniging Mastreechter Staar">Mastreechter Staar</a>. De <a href="/wiki/Cappella_Sancti_Servatii" title="Cappella Sancti Servatii">Cappella Sancti Servatii</a> en het Basilicakoor zijn kerkelijke koren met een hoog niveau. De Mestreechter Operètte Vereiniging brengt sinds 1949 dialectvoorstellingen, die een groot publiek aanspreken. De Koninklijke Harmonie Ster van Maastricht is een fusieorkest, ontstaan uit één der oudste <a href="/wiki/Harmonieorkest" title="Harmonieorkest">harmonieorkesten</a> van Nederland (1825). Ook in de dorpen en wijken van Maastricht opereren harmonieën, fanfares en zangverenigingen. </p><p>Het filmhuis <a href="/wiki/Lumi%C3%A8re_Cinema" title="Lumière Cinema">Lumière Cinema</a> en de bioscoop <a href="/wiki/Path%C3%A9_Nederland" title="Pathé Nederland">Pathé</a> Maastricht verzorgen het filmaanbod in de stad, terwijl ook de <a href="/wiki/Euroscoop" title="Euroscoop">Euroscoop</a> <a href="/wiki/Multiplex-bioscoop" title="Multiplex-bioscoop">multiplex-bioscoop</a> in <a href="/wiki/Lanaken" title="Lanaken">Lanaken</a> veel bezoekers trekt uit Maastricht en omgeving. Lumière verhuisde in 2016 naar de <a href="/wiki/Timmerfabriek_(Maastricht)" title="Timmerfabriek (Maastricht)">Timmerfabriek</a> aan het Bassin, vlak bij de eveneens nieuwe locatie van Pathé, aan de voet van het <a href="/wiki/Eiffelgebouw" title="Eiffelgebouw">Eiffelgebouw</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Uitgaansleven">Uitgaansleven</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=31" title="Bewerk dit kopje: Uitgaansleven" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=31" title="De broncode bewerken van de sectie: Uitgaansleven"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="toccolours" cellspacing="0" cellpadding="3" width="195px" style="float:right; margin:0 0 0.5em 1em; clear:right;"> <tbody><tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:StAmorsplein05.jpg" class="mw-file-description" title="Uitgaansplein Sint Amorsplein"><img alt="Uitgaansplein Sint Amorsplein" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/StAmorsplein05.jpg/170px-StAmorsplein05.jpg" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/StAmorsplein05.jpg/255px-StAmorsplein05.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/StAmorsplein05.jpg/340px-StAmorsplein05.jpg 2x" data-file-width="1000" data-file-height="667" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Uitgaansplein <a href="/wiki/Sint_Amorsplein" title="Sint Amorsplein">Sint Amorsplein</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Maastricht_708_(8325563604).jpg" class="mw-file-description" title="In den Ouden Vogelstruys"><img alt="In den Ouden Vogelstruys" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Maastricht_708_%288325563604%29.jpg/170px-Maastricht_708_%288325563604%29.jpg" decoding="async" width="170" height="95" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Maastricht_708_%288325563604%29.jpg/255px-Maastricht_708_%288325563604%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Maastricht_708_%288325563604%29.jpg/340px-Maastricht_708_%288325563604%29.jpg 2x" data-file-width="2208" data-file-height="1240" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/In_den_Ouden_Vogelstruys" title="In den Ouden Vogelstruys">In den Ouden Vogelstruys</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Maastricht-39e_Diesviering_in_de_St._Janskerk_(Universiteit_Maastricht)_(11).JPG" class="mw-file-description" title="39e Dies natalis UM, 2015"><img alt="39e Dies natalis UM, 2015" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Maastricht-39e_Diesviering_in_de_St._Janskerk_%28Universiteit_Maastricht%29_%2811%29.JPG/170px-Maastricht-39e_Diesviering_in_de_St._Janskerk_%28Universiteit_Maastricht%29_%2811%29.JPG" decoding="async" width="170" height="128" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Maastricht-39e_Diesviering_in_de_St._Janskerk_%28Universiteit_Maastricht%29_%2811%29.JPG/255px-Maastricht-39e_Diesviering_in_de_St._Janskerk_%28Universiteit_Maastricht%29_%2811%29.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Maastricht-39e_Diesviering_in_de_St._Janskerk_%28Universiteit_Maastricht%29_%2811%29.JPG/340px-Maastricht-39e_Diesviering_in_de_St._Janskerk_%28Universiteit_Maastricht%29_%2811%29.JPG 2x" data-file-width="4000" data-file-height="3000" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>39e <i><a href="/wiki/Dies_natalis" title="Dies natalis">Dies natalis</a></i> <a href="/wiki/Universiteit_Maastricht" title="Universiteit Maastricht">UM</a>, 2015</p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Maastricht,_TEFAF2014-12.jpg" class="mw-file-description" title="Kunstbeurs TEFAF, 2014"><img alt="Kunstbeurs TEFAF, 2014" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Maastricht%2C_TEFAF2014-12.jpg/170px-Maastricht%2C_TEFAF2014-12.jpg" decoding="async" width="170" height="136" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Maastricht%2C_TEFAF2014-12.jpg/255px-Maastricht%2C_TEFAF2014-12.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Maastricht%2C_TEFAF2014-12.jpg/340px-Maastricht%2C_TEFAF2014-12.jpg 2x" data-file-width="2831" data-file-height="2259" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Kunstbeurs <a href="/wiki/The_European_Fine_Art_Fair" title="The European Fine Art Fair">TEFAF</a>, 2014</p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Andr%C3%A9_Rieu_Vrijthofconcert_2018_(02a).jpg" class="mw-file-description" title="André Rieu-concert, 2018"><img alt="André Rieu-concert, 2018" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Andr%C3%A9_Rieu_Vrijthofconcert_2018_%2802a%29.jpg/170px-Andr%C3%A9_Rieu_Vrijthofconcert_2018_%2802a%29.jpg" decoding="async" width="170" height="63" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Andr%C3%A9_Rieu_Vrijthofconcert_2018_%2802a%29.jpg/255px-Andr%C3%A9_Rieu_Vrijthofconcert_2018_%2802a%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Andr%C3%A9_Rieu_Vrijthofconcert_2018_%2802a%29.jpg/340px-Andr%C3%A9_Rieu_Vrijthofconcert_2018_%2802a%29.jpg 2x" data-file-width="2000" data-file-height="744" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Andr%C3%A9_Rieu" title="André Rieu">André Rieu</a>-concert, 2018</p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:20180603_Maastricht_Heiligdomsvaart_223.jpg" class="mw-file-description" title="Heiligdomsvaart, 2018"><img alt="Heiligdomsvaart, 2018" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/20180603_Maastricht_Heiligdomsvaart_223.jpg/170px-20180603_Maastricht_Heiligdomsvaart_223.jpg" decoding="async" width="170" height="103" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/20180603_Maastricht_Heiligdomsvaart_223.jpg/255px-20180603_Maastricht_Heiligdomsvaart_223.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/20180603_Maastricht_Heiligdomsvaart_223.jpg/340px-20180603_Maastricht_Heiligdomsvaart_223.jpg 2x" data-file-width="2122" data-file-height="1281" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Heiligdomsvaart_van_Maastricht" title="Heiligdomsvaart van Maastricht">Heiligdomsvaart</a>, 2018</p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:10e_internationale_Reuzenstoet_-_Maastricht_-_2_June_2019_-_20.jpg" class="mw-file-description" title="Reuzenstoet, 2019"><img alt="Reuzenstoet, 2019" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/10e_internationale_Reuzenstoet_-_Maastricht_-_2_June_2019_-_20.jpg/170px-10e_internationale_Reuzenstoet_-_Maastricht_-_2_June_2019_-_20.jpg" decoding="async" width="170" height="128" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/10e_internationale_Reuzenstoet_-_Maastricht_-_2_June_2019_-_20.jpg/255px-10e_internationale_Reuzenstoet_-_Maastricht_-_2_June_2019_-_20.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/10e_internationale_Reuzenstoet_-_Maastricht_-_2_June_2019_-_20.jpg/340px-10e_internationale_Reuzenstoet_-_Maastricht_-_2_June_2019_-_20.jpg 2x" data-file-width="4032" data-file-height="3024" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Reuzenstoet, 2019</p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Maastricht_carnaval_2011_3.JPG" class="mw-file-description" title="Carnaval op het Vrijthof"><img alt="Carnaval op het Vrijthof" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Maastricht_carnaval_2011_3.JPG/170px-Maastricht_carnaval_2011_3.JPG" decoding="async" width="170" height="128" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Maastricht_carnaval_2011_3.JPG/255px-Maastricht_carnaval_2011_3.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Maastricht_carnaval_2011_3.JPG/340px-Maastricht_carnaval_2011_3.JPG 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Carnaval op het <a href="/wiki/Vrijthof_(Maastricht)" title="Vrijthof (Maastricht)">Vrijthof</a></p></div></div> </td></tr></tbody></table> <p>Onder andere vanwege haar toeristische functie telt de stad Maastricht een groot aantal cafés en restaurants. Tussen 2012 en 2020 nam het aantal horecagelegenheden toe van 451 naar 529, een stijging van 17%.<sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Maastricht kent een aantal restaurants van hoog niveau en was lange tijd na <a href="/wiki/Amsterdam_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Amsterdam (hoofdbetekenis)">Amsterdam</a> de stad met de meeste <a href="/wiki/Michelinster" title="Michelinster">Michelinsterren</a> in Nederland. Ook vond de jaarlijkse presentatie van de befaamde <a href="/wiki/Michelinster" title="Michelinster">Rode Gids van Michelin</a> er meermaals plaats. Anno 2023 beschikken zes restaurants over een Michelinster: <a href="/wiki/Ch%C3%A2teau_Neercanne_(restaurant)" title="Château Neercanne (restaurant)">Château Neercanne</a>, <a href="/wiki/Au_Coin_des_Bons_Enfants" title="Au Coin des Bons Enfants">Au Coin des Bons Enfants</a>, <a href="/wiki/Tout_%C3%A0_Fait" title="Tout à Fait">Tout à Fait</a>, <a href="/wiki/Beluga_(restaurant)" title="Beluga (restaurant)">Beluga Loves You</a>, <a href="/w/index.php?title=Rantree&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rantree (de pagina bestaat niet)">Rantree</a> en <a href="/w/index.php?title=Studio_(restaurant)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Studio (restaurant) (de pagina bestaat niet)">Studio</a>.<sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Van de grotere steden in Nederland heeft Maastricht de hoogste cafédichtheid. Belangrijke horecaconcentraties bevinden zich rond <a href="/wiki/Vrijthof_(Maastricht)" title="Vrijthof (Maastricht)">Vrijthof</a>, <a href="/wiki/Markt_(Maastricht)" title="Markt (Maastricht)">Markt</a>, <a href="/wiki/Onze_Lieve_Vrouweplein_(Maastricht)" title="Onze Lieve Vrouweplein (Maastricht)">Onze Lieve Vrouweplein</a> en <a href="/wiki/Sint_Amorsplein" title="Sint Amorsplein">Sint Amorsplein</a>/<a href="/wiki/Platielstraat" title="Platielstraat">Platielstraat</a>. Bekende 'bruine cafés' zijn: <a href="/wiki/In_den_Ouden_Vogelstruys" title="In den Ouden Vogelstruys">In den Ouden Vogelstruys</a>, op de hoek Vrijthof-Platielstraat, <i>Tribunal</i>, een kunstenaarscafé gelegen naast de <a href="/wiki/Toneelacademie_Maastricht" title="Toneelacademie Maastricht">Toneelacademie</a>, en <a href="/wiki/In_den_Moriaan" title="In den Moriaan">In den Moriaan</a> in de <a href="/wiki/Stokstraat_(Maastricht)" title="Stokstraat (Maastricht)">Stokstraat</a>, mogelijk het kleinste café van Nederland. Voor <a href="/wiki/Lgbt" title="Lgbt">lhbt</a>'ers zijn er het Sway Café aan de Markt en Café Rose van <a href="/wiki/COC_Nederland" title="COC Nederland">COC</a> Limburg. Ook telt de stad ongeveer vijftien <a href="/wiki/Coffeeshop" title="Coffeeshop">coffeeshops</a>, die echter vanwege het <a href="/wiki/Drugstoerisme" title="Drugstoerisme">drugstoerisme</a> ook overlast veroorzaken (zie onder <a href="#Toerisme">Toerisme</a>). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Verenigingsleven">Verenigingsleven</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=32" title="Bewerk dit kopje: Verenigingsleven" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=32" title="De broncode bewerken van de sectie: Verenigingsleven"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Naast de genoemde sport- en muziekverenigingen (zie: <a href="#Sport_en_recreatie">Sport en recreatie</a> en <a href="#Muziek,_theater_en_film">Muziek, theater en film</a>) kent Maastricht een relatief groot aantal verenigingen die actief zijn op het terrein van lokale cultuur en <a href="/wiki/Folklore" title="Folklore">folklore</a>. Veel <a href="/wiki/Broederschap" title="Broederschap">broederschappen</a>, gilden en verenigingen zijn ontstaan in een religieuze context, bijvoorbeeld rondom een van de <a href="/wiki/Heiligdomsvaart_van_Maastricht#Stadsdevoties" title="Heiligdomsvaart van Maastricht">stadsdevoties</a> (o.a. <a href="/wiki/Noodkist#Religieuze_betekenis" title="Noodkist">Broederschap van Sint Servaas</a>, <a href="/wiki/Sterre_der_Zee_(Maastricht)#Broederschap" title="Sterre der Zee (Maastricht)">Broederschap van O.L.V., Sterre der Zee</a>, <a href="/wiki/Zwarte_Christus_van_Wyck#Devotie" title="Zwarte Christus van Wyck">Broederschap van het Heilig Kruis</a>) of als vereniging voor een bepaalde doelgroep (o.a. R.K. werkliedenverenigingen, vrouwenverenigingen, jongens- en meisjesverenigingen, <a href="/wiki/Derde_orde#Seculiere_derde_orde" title="Derde orde">derde-ordeverenigingen</a>). <a href="/wiki/Schutterij_(folklore)" title="Schutterij (folklore)">Schutterijen</a>, <a href="/wiki/Fanfare_(orkest)" title="Fanfare (orkest)">fanfares</a>, <a href="/wiki/Drumband" title="Drumband">drumbands</a> en <a href="/wiki/Koor_(zang)" title="Koor (zang)">zangkoren</a> zijn of waren vaak aan een bepaalde <a href="/wiki/Parochiekerk" title="Parochiekerk">parochiekerk</a> verbonden en dragen soms de naam van de <a href="/wiki/Parochieheilige" class="mw-redirect" title="Parochieheilige">parochieheilige</a>. Een niet-kerkelijke schutterij met een lange geschiedenis is de <a href="/wiki/DD_Stadsschutterij_Maastricht" title="DD Stadsschutterij Maastricht">DD Stadsschutterij Maastricht</a>. </p><p>De katholieke signatuur is anno 2023, zeker bij sport-, muziek- en toneelverenigingen, naar de achtergrond verdwenen. Een aparte categorie van muziekverenigingen vormen de gelegenheidsorkestjes (<i>zaate hermeniekes</i>) die het Maastrichtse carnaval opluisteren. Carnavalsverenigingen, zoals de Tempeleers, houden zich vooral met de organisatorische kant van het carnaval bezig. Diverse andere verenigingen organiseren eveneens evenementen, zoals het Struyskommitee (<a href="/wiki/Preuvenemint" title="Preuvenemint">Preuvenemint</a>), het Reuzengilde <a href="/wiki/Gigantius" title="Gigantius">Gigantius</a> (vijfjaarlijkse <a href="/wiki/Reus_(folklore)" title="Reus (folklore)">reuzenstoet</a>) en Het Graf van Sint-Servaas (zevenjaarlijkse <a href="/wiki/Heiligdomsvaart_van_Maastricht" title="Heiligdomsvaart van Maastricht">Heiligdomsvaart</a>). Diverse verenigingen en vrijwilligersorganisaties houden zich bezig met liefdadigheid of ondersteunen maatschappelijke projecten (<a href="/wiki/Rotary_International" title="Rotary International">Rotary International</a>, <a href="/wiki/Voedselbank" title="Voedselbank">voedselbanken</a>). Andere organisaties zetten zich in voor het behoud van de Maastrichtse taal (<a href="/wiki/Veldeke_Limburg" title="Veldeke Limburg">Veldeke Limburg</a>, afdeling Maastricht) of vragen aandacht voor monumentaal erfgoed (Stichting Maastricht Vestingstad, Stichting Maastricht 1867, Stichting Vrienden van Maastrichtse Gevelstenen), moderne architectuur (Stichting TOPOS) of natuurbehoud (Maastrichtse afdelingen van <a href="/wiki/Natuurhistorisch_Genootschap_in_Limburg" title="Natuurhistorisch Genootschap in Limburg">Natuurhistorisch Genootschap in Limburg</a> en <a href="/wiki/IVN" title="IVN">IVN</a>). De Maastrichtse kring van het <a href="/wiki/Koninklijk_Limburgs_Geschied-_en_Oudheidkundig_Genootschap" class="mw-redirect" title="Koninklijk Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap">Koninklijk Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap</a> houdt lezingen en excursies met betrekking tot de <a href="/wiki/Geschiedenis_van_Maastricht" title="Geschiedenis van Maastricht">geschiedenis van Maastricht</a>. In Maastricht zijn diverse <a href="/wiki/Probusclub" title="Probusclub">Probusclubs</a> voor academici en leidinggevenden actief. </p><p>Voor de vele studenten(sport)verenigingen, zie de <a href="/wiki/Categorie:Studentenvereniging_in_Maastricht" title="Categorie:Studentenvereniging in Maastricht">categorie:Studentenvereniging in Maastricht</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Carnaval">Carnaval</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=33" title="Bewerk dit kopje: Carnaval" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=33" title="De broncode bewerken van de sectie: Carnaval"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Carnaval_in_Maastricht" title="Carnaval in Maastricht">Carnaval in Maastricht</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>Het Maastrichtse carnaval is een bijzondere vorm van <a href="/wiki/Carnaval" title="Carnaval">carnavalsviering</a>. In het Maastrichtse carnaval wordt veel aandacht besteed aan de kostuums (<i>pekskes</i>) en aan het schminken van het gezicht. Een groot deel van het feest speelt zich in de buitenlucht af; het zogenaamde straatcarnaval. In 1839 werd de <a href="/wiki/Soci%C3%ABteit_Momus" title="Sociëteit Momus">sociëteit Momus</a> opgericht. Deze gaf het vanouds spontane volksfeest een meer georganiseerd karakter door naar Rijnlands voorbeeld zittingen en optochten (<i>Boonte störrem</i>) te houden. Momus ging in 1939 ter ziele, maar na de <a href="/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> werd de rol van de sociëteit overgenomen door de carnavalsvereniging <a href="/w/index.php?title=De_Tempeleers&action=edit&redlink=1" class="new" title="De Tempeleers (de pagina bestaat niet)">De Tempeleers</a>. </p><p>Maastricht heeft eveneens een bijzondere traditie van eigen carnavalsmuziek. Na de oorlog stimuleerden De Tempeleers het gebruik van voor de gelegenheid geschreven <i>vastelaovendsleedsjes</i>. In een concours wordt jaarlijks het carnavalsliedje van het jaar verkozen. Zo is er in de afgelopen zeventig jaar een groot repertoire van Maastrichtse carnavalsliedjes ontstaan. Op straat werden deze liedjes aanvankelijk begeleid door accordeons en trompetten, vanaf de jaren zestig door <a href="/wiki/Dweilorkest" title="Dweilorkest">dweilorkesten</a> (<i>Zaate Hermeniekes</i>). Een tamelijk nieuw fenomeen in het Maastrichtse carnaval zijn de <a href="/wiki/Samba_(muziek)" title="Samba (muziek)">sambabands</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Reuzen">Reuzen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=34" title="Bewerk dit kopje: Reuzen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=34" title="De broncode bewerken van de sectie: Reuzen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Maastricht kent ook een traditie van <a href="/wiki/Reus_(folklore)" title="Reus (folklore)">stadsreuzen</a> die zich (ook) buiten de carnavalsperiode tijdens bijzondere gelegenheden laten zien. Dit gebruikt stamt in ieder geval van rond 1550 toen <a href="/wiki/Keizer_Karel_V" title="Keizer Karel V">Keizer Karel V</a> met een <a href="/wiki/Blijde_inkomst" title="Blijde inkomst">blijde inkomst</a> zijn zoon <a href="/wiki/Filips_II_van_Spanje" title="Filips II van Spanje">Filips II</a> voorstelde en de Maastrichtenaren een grote pop die een Germaanse krijger afbeeldde naast de stadspoort plaatsten.<sup id="cite_ref-gigantius-gilde_70-0" class="reference"><a href="#cite_note-gigantius-gilde-70"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-gigantius-stadsreus_71-0" class="reference"><a href="#cite_note-gigantius-stadsreus-71"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Eens in de vier of vijf jaar wordt er in juni in de stad een reuzenstoet georganiseerd waar stadsreuzen samen met soortgenoten uit Nederland, België en andere landen een ronde maken door de binnenstad. </p><p>De stad heeft anno 2024 <a href="/wiki/Lijst_van_reuzen_in_Nederland" title="Lijst van reuzen in Nederland">vijf reuzen</a>, te weten reus <a href="/wiki/Gigantius" title="Gigantius">Gigantius</a>, de reus D'n Ingel vaan Mestreech (verwijzend naar de engel in het <a href="/wiki/Wapen_van_Maastricht" title="Wapen van Maastricht">stadswapen</a>), de reus Pieke Dassen (eerbetoon aan <a href="/wiki/Pieke_Dassen" title="Pieke Dassen">Pieke Dassen</a>) en de twee reuzen de Mestreechter Govies (politieagenten).<sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-74" class="reference"><a href="#cite_note-74"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-75" class="reference"><a href="#cite_note-75"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-76" class="reference"><a href="#cite_note-76"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-77" class="reference"><a href="#cite_note-77"><span class="cite-bracket">[</span>67<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-78" class="reference"><a href="#cite_note-78"><span class="cite-bracket">[</span>68<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-79" class="reference"><a href="#cite_note-79"><span class="cite-bracket">[</span>69<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-80" class="reference"><a href="#cite_note-80"><span class="cite-bracket">[</span>70<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-81" class="reference"><a href="#cite_note-81"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-rf-meer_82-0" class="reference"><a href="#cite_note-rf-meer-82"><span class="cite-bracket">[</span>72<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-83" class="reference"><a href="#cite_note-83"><span class="cite-bracket">[</span>73<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Evenementen">Evenementen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=35" title="Bewerk dit kopje: Evenementen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=35" title="De broncode bewerken van de sectie: Evenementen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Jaarlijks terugkerende <a href="/wiki/Evenement" title="Evenement">evenementen</a>:<sup id="cite_ref-84" class="reference"><a href="#cite_note-84"><span class="cite-bracket">[</span>74<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ul><li><i><a href="/wiki/Dies_natalis" title="Dies natalis">Dies natalis</a></i> van de <a href="/wiki/Universiteit_Maastricht" title="Universiteit Maastricht">Universiteit Maastricht</a> (9 januari)</li> <li><a href="/wiki/Carnaval_in_Maastricht" title="Carnaval in Maastricht">Carnaval</a> (februari/maart)</li> <li><a href="/wiki/The_European_Fine_Art_Fair" title="The European Fine Art Fair">TEFAF/The European Fine Art Fair</a>, belangrijkste kunst- en antiekbeurs ter wereld (maart)</li> <li>Museumnacht Maastricht, sinds 2016 (april)</li> <li><a href="/wiki/Amstel_Gold_Race" title="Amstel Gold Race">Amstel Gold Race</a>, start van wielerklassieker op de Markt in Maastricht (april)</li> <li><a href="/wiki/Dancetour" title="Dancetour">Dancetour Maastricht</a>, muziek- en dancefestijn op de Markt (mei)</li> <li><a href="/wiki/Model_United_Nations" title="Model United Nations">Model United Nations</a> (mei)</li> <li><a href="/wiki/KunstTour" title="KunstTour">KunstTour</a>, open-atelierroute (mei)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Sint-Servaasprocessie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sint-Servaasprocessie (de pagina bestaat niet)">Sint-Servaasprocessie</a> en -<a href="/wiki/Kermis" title="Kermis">kermis</a> (rond 13 mei)</li> <li><a href="/w/index.php?title=RidderRonde_Maastricht&action=edit&redlink=1" class="new" title="RidderRonde Maastricht (de pagina bestaat niet)">RidderRonde Maastricht</a>, <i>na-Giro-criterium</i> (vanaf 2022: eerste vrijdag na <a href="/wiki/Ronde_van_Itali%C3%AB" title="Ronde van Italië">Giro</a>, voorheen natourcriterium, tweede vrijdag na finish Tour de France<sup id="cite_ref-85" class="reference"><a href="#cite_note-85"><span class="cite-bracket">[</span>75<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>)</li> <li><a href="/wiki/Fashionclash" title="Fashionclash">Fashionclash</a>, internationale modemanifestatie (juni)</li> <li><a href="/wiki/Maastrichts_Mooiste" title="Maastrichts Mooiste">Maastrichts Mooiste</a>, hardloop- en wandelevenement (juni)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Jeker_Jazz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jeker Jazz (de pagina bestaat niet)">Jeker Jazz</a>, jazzfestival (juni/oktober)</li> <li>Vrijthofconcerten <a href="/wiki/Andr%C3%A9_Rieu" title="André Rieu">André Rieu</a> (juli/augustus)</li> <li><a href="/wiki/Preuvenemint" title="Preuvenemint">Preuvenemint</a>, culinair feest op het Vrijthof (augustus)</li> <li><a href="/w/index.php?title=INKOM&action=edit&redlink=1" class="new" title="INKOM (de pagina bestaat niet)">INKOM</a>, introductieweek <a href="/wiki/Universiteit_Maastricht" title="Universiteit Maastricht">UM</a> en andere hoger onderwijsopleidingen (augustus)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Het_Parcours&action=edit&redlink=1" class="new" title="Het Parcours (de pagina bestaat niet)">Het Parcours</a>, opening culturele seizoen (augustus/september)</li> <li><a href="/wiki/Musica_Sacra" title="Musica Sacra">Musica Sacra</a>, festival religieuze muziek (september)</li> <li><a href="/wiki/Flikkendag#Flikkendag_Maastricht" title="Flikkendag">Flikkendag Maastricht</a> (september)</li> <li><a href="/wiki/BBB_Maastricht" title="BBB Maastricht">BBB Maastricht</a>, horecavakbeurs, sinds 1955 (oktober)</li> <li><a href="/wiki/Nederlandse_Dansdagen" title="Nederlandse Dansdagen">Nederlandse Dansdagen</a>, festival van moderne dans (oktober)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Jumping_Indoor_Maastricht&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jumping Indoor Maastricht (de pagina bestaat niet)">Jumping Indoor Maastricht</a>, paardensportevenement (november)</li> <li>Kerstconcerten André Rieu, sinds 2019 (december)</li> <li><a href="/wiki/Magisch_Maastricht" title="Magisch Maastricht">Magisch Maastricht</a>, <a href="/wiki/Kerstmarkt" title="Kerstmarkt">kerstmarkt</a> en lichtfestival (december/januari).</li></ul> <p>Incidentele evenementen: </p> <ul><li><a href="/wiki/Heiligdomsvaart_van_Maastricht" title="Heiligdomsvaart van Maastricht">Heiligdomsvaart van Maastricht</a>, uit de middeleeuwen daterend zevenjaarlijks religieus feest (mei/juni; volgende editie: 2025)</li> <li>Reuzenstoet Maastricht, vijfjaarlijkse parade van <a href="/wiki/Stadsreus_(folklore)" class="mw-redirect" title="Stadsreus (folklore)">stadsreuzen</a> (juni)</li> <li><a href="/wiki/Roze_Zaterdag" title="Roze Zaterdag">Roze Zaterdag</a> in Maastricht (1993, 2000 en 2015)</li> <li><a href="/wiki/Koningsdag_2022" title="Koningsdag 2022">Koningsdag 2022</a>, in 2022 vierden <a href="/wiki/Koning_Willem-Alexander" class="mw-redirect" title="Koning Willem-Alexander">koning Willem-Alexander</a> en <a href="/wiki/Koningin_M%C3%A1xima" class="mw-redirect" title="Koningin Máxima">koningin Máxima</a> <a href="/wiki/Koningsdag_(Nederland)" title="Koningsdag (Nederland)">Koningsdag</a> in Maastricht, nadat dit twee jaar op rij was uitgesteld in verband met de <a href="/wiki/Coronacrisis_in_Nederland" title="Coronacrisis in Nederland">coronapandemie</a> (27 april 2022)</li> <li><a href="/wiki/Ironman_Maastricht-Limburg" title="Ironman Maastricht-Limburg">Ironman Maastricht-Limburg</a>, triatlon die van 2015 t/m 2022 werd georganiseerd</li> <li><a href="/wiki/Bruis_(festival)" title="Bruis (festival)">Bruis</a>, (2007-2024)<sup id="cite_ref-86" class="reference"><a href="#cite_note-86"><span class="cite-bracket">[</span>76<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> popfestival (september)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Onderwijs">Onderwijs</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=36" title="Bewerk dit kopje: Onderwijs" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=36" title="De broncode bewerken van de sectie: Onderwijs"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="toccolours" cellspacing="0" cellpadding="3" width="195px" style="float:right; margin:0 0 0.5em 1em; clear:right;"> <tbody><tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Maastricht_University_-_Campus_Randwyck.jpg" class="mw-file-description" title="Campus Randwyck van de Universiteit Maastricht"><img alt="Campus Randwyck van de Universiteit Maastricht" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Maastricht_University_-_Campus_Randwyck.jpg/170px-Maastricht_University_-_Campus_Randwyck.jpg" decoding="async" width="170" height="49" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Maastricht_University_-_Campus_Randwyck.jpg/255px-Maastricht_University_-_Campus_Randwyck.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Maastricht_University_-_Campus_Randwyck.jpg/340px-Maastricht_University_-_Campus_Randwyck.jpg 2x" data-file-width="2560" data-file-height="745" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Campus Randwyck van de <a href="/wiki/Universiteit_Maastricht" title="Universiteit Maastricht">Universiteit Maastricht</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Charles_Nypels_Print_Lab.jpg" class="mw-file-description" title="Jan van Eyck Academie"><img alt="Jan van Eyck Academie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Charles_Nypels_Print_Lab.jpg/170px-Charles_Nypels_Print_Lab.jpg" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Charles_Nypels_Print_Lab.jpg/255px-Charles_Nypels_Print_Lab.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Charles_Nypels_Print_Lab.jpg/340px-Charles_Nypels_Print_Lab.jpg 2x" data-file-width="5523" data-file-height="3682" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Jan_van_Eyck_Academie" title="Jan van Eyck Academie">Jan van Eyck Academie</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Maastricht,_Toneelacademie02.jpg" class="mw-file-description" title="Toneelacademie"><img alt="Toneelacademie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Maastricht%2C_Toneelacademie02.jpg/170px-Maastricht%2C_Toneelacademie02.jpg" decoding="async" width="170" height="104" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Maastricht%2C_Toneelacademie02.jpg/255px-Maastricht%2C_Toneelacademie02.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Maastricht%2C_Toneelacademie02.jpg/340px-Maastricht%2C_Toneelacademie02.jpg 2x" data-file-width="1701" data-file-height="1039" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Toneelacademie_Maastricht" title="Toneelacademie Maastricht">Toneelacademie</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Maastricht_Technisch_College_Maasland_4.jpg" class="mw-file-description" title="VISTA college (mbo) in Scharn"><img alt="VISTA college (mbo) in Scharn" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Maastricht_Technisch_College_Maasland_4.jpg/170px-Maastricht_Technisch_College_Maasland_4.jpg" decoding="async" width="170" height="58" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Maastricht_Technisch_College_Maasland_4.jpg/255px-Maastricht_Technisch_College_Maasland_4.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Maastricht_Technisch_College_Maasland_4.jpg/340px-Maastricht_Technisch_College_Maasland_4.jpg 2x" data-file-width="2032" data-file-height="696" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/VISTA_college" title="VISTA college">VISTA college</a> (<a href="/wiki/Middelbaar_beroepsonderwijs" title="Middelbaar beroepsonderwijs">mbo</a>) in <a href="/wiki/Scharn" title="Scharn">Scharn</a></p></div></div> </td></tr></tbody></table> <p>Maastricht is een echte studentenstad. Dit komt vooral door de aanwezigheid van de <a href="/wiki/Universiteit_Maastricht" title="Universiteit Maastricht">Universiteit Maastricht</a> (UM), met circa 22.000 studenten (in 2022) de grootste onderwijsinstelling in <a href="/wiki/Limburg_(Nederlandse_provincie)" title="Limburg (Nederlandse provincie)">Limburg</a>.<sup id="cite_ref-87" class="reference"><a href="#cite_note-87"><span class="cite-bracket">[</span>77<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De in 1976 opgerichte universiteit is internationaal georiënteerd en scoort met de meeste opleidingen hoog in de diverse <i><a href="/wiki/Academic_Ranking_of_World_Universities" title="Academic Ranking of World Universities">rankings</a></i>.<sup id="cite_ref-88" class="reference"><a href="#cite_note-88"><span class="cite-bracket">[</span>78<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Een aan de universiteit gelieerde opleiding is het <a href="/wiki/University_College_Maastricht" title="University College Maastricht">University College Maastricht</a>. Van 1995 tot 2007 had de Japanse privé-universiteit <a href="/w/index.php?title=Teikyo_University&action=edit&redlink=1" class="new" title="Teikyo University (de pagina bestaat niet)">Teikyo University</a> een vestiging in Maastricht.<sup id="cite_ref-89" class="reference"><a href="#cite_note-89"><span class="cite-bracket">[</span>79<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De <a href="/wiki/Maastricht_School_of_Management" title="Maastricht School of Management">Maastricht School of Management</a>, een instituut voor postacademisch hoger onderwijs, is in 2022 gefuseerd met de UM.<sup id="cite_ref-90" class="reference"><a href="#cite_note-90"><span class="cite-bracket">[</span>80<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Daarnaast is in Maastricht het postacademisch kunstinstituut <a href="/wiki/Jan_van_Eyck_Academie" title="Jan van Eyck Academie">Jan van Eyck Academie</a> gevestigd. </p><p><a href="/wiki/Zuyd_Hogeschool" title="Zuyd Hogeschool">Zuyd Hogeschool</a>, met vestigingen in drie Zuid-Limburgse steden, biedt diverse <a href="/wiki/Hoger_beroepsonderwijs" title="Hoger beroepsonderwijs">hbo</a>-opleidingen in Maastricht, waaronder de <a href="/wiki/Kweekschool_Immaculata" title="Kweekschool Immaculata">Vertaalacademie Maastricht</a>, de studie Oriëntaalse Talen en Communicatie, de <a href="/wiki/Hotel_Management_School_Maastricht" title="Hotel Management School Maastricht">Hotel Management School Maastricht</a>, de <a href="/w/index.php?title=Academie_Verloskunde_Maastricht&action=edit&redlink=1" class="new" title="Academie Verloskunde Maastricht (de pagina bestaat niet)">Academie Verloskunde Maastricht</a>, de <a href="/wiki/Maastricht_Institute_of_Arts" title="Maastricht Institute of Arts">Academie Beeldende Kunsten Maastricht</a>, de <a href="/w/index.php?title=Academie_van_Bouwkunst_Maastricht&action=edit&redlink=1" class="new" title="Academie van Bouwkunst Maastricht (de pagina bestaat niet)">Academie van Bouwkunst Maastricht</a>, het <a href="/wiki/Conservatorium_Maastricht" title="Conservatorium Maastricht">Conservatorium Maastricht</a> en de <a href="/wiki/Toneelacademie_Maastricht" title="Toneelacademie Maastricht">Toneelacademie Maastricht</a>. Enkele van deze opleidingen genieten grote faam en trekken studenten uit het hele land en het nabije buitenland. Diverse kunstopleidingen en universitaire instellingen zijn in het <a href="/wiki/Jekerkwartier" title="Jekerkwartier">Jekerkwartier</a> geconcentreerd, waardoor dit deel van het centrum zich heeft ontwikkeld tot een Maastrichts <i><a href="/wiki/Quartier_Latin_(Parijs)" title="Quartier Latin (Parijs)">Quartier Latin</a></i>. De medische opleidingen van zowel de Universiteit Maastricht als Zuyd Hogeschool zijn gehuisvest op de <a href="/wiki/Brightlands#Maastricht:_Brightlands_Maastricht_Health_Campus" title="Brightlands">Brightlands Maastricht Health Campus</a> in <a href="/wiki/Randwyck" title="Randwyck">Randwyck</a>. </p><p><a href="/wiki/Middelbaar_beroepsonderwijs" title="Middelbaar beroepsonderwijs">Middelbaar beroepsonderwijs</a> wordt in Maastricht verzorgd door het <a href="/wiki/VISTA_college" title="VISTA college">VISTA college</a>, dat vestigingen heeft in <a href="/wiki/Scharn" title="Scharn">Scharn</a>, op <a href="/wiki/Maastricht_Aachen_Airport" title="Maastricht Aachen Airport">Maastricht Aachen Airport</a> (vliegtuigonderhoudtechniek) en in diverse andere steden in Limburg.<sup id="cite_ref-91" class="reference"><a href="#cite_note-91"><span class="cite-bracket">[</span>81<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het <a href="/w/index.php?title=Terra_Nigra_College&action=edit&redlink=1" class="new" title="Terra Nigra College (de pagina bestaat niet)">Terra Nigra College</a> is een school voor <a href="/wiki/Praktijkonderwijs" title="Praktijkonderwijs">praktijkonderwijs</a> en de <a href="/w/index.php?title=Don_Boscoschool&action=edit&redlink=1" class="new" title="Don Boscoschool (de pagina bestaat niet)">Don Boscoschool</a> biedt <a href="/wiki/Speciaal_onderwijs" title="Speciaal onderwijs">speciaal onderwijs</a> aan. </p><p>Middelbare scholen zijn het <a href="/wiki/Porta_Mosana_College" title="Porta Mosana College">Porta Mosana College</a> (op twee locaties in Maastricht-Oost), het <a href="/wiki/Sint-Maartenscollege_(Maastricht)" title="Sint-Maartenscollege (Maastricht)">Sint-Maartenscollege</a> (eveneens twee locaties in Maastricht-Oost), het <a href="/wiki/Bonnefanten_College" title="Bonnefanten College">Bonnefanten College</a> (in Maastricht-West), de <a href="/wiki/Bonnefanten_College" title="Bonnefanten College">Bernard Lievegoed School</a> (<a href="/wiki/Vrijeschoolonderwijs" title="Vrijeschoolonderwijs">vrijeschoolonderwijs</a>; zelfstandig onderdeel van het Bonnefanten College), het <a href="/w/index.php?title=Montessori_College_Maastricht&action=edit&redlink=1" class="new" title="Montessori College Maastricht (de pagina bestaat niet)">Montessori College Maastricht</a> (in 2024 van start gegaan) en het <a href="/wiki/United_World_College_Maastricht" title="United World College Maastricht">United World College Maastricht</a> (internationale school; campus nabij het <a href="/wiki/Geusseltpark" title="Geusseltpark">Geusseltpark</a>). In 2014 maakte de Maastrichtse afdeling van de <a href="/wiki/Limburgs_Voortgezet_Onderwijs" title="Limburgs Voortgezet Onderwijs">Stichting Limburgs Voortgezet Onderwijs</a> bekend dat door de teruglopende leerlingenaantallen bij de drie eerstgenoemde scholen een reorganisatie noodzakelijk is, waarbij een aantal vestigingen zullen sluiten.<sup id="cite_ref-92" class="reference"><a href="#cite_note-92"><span class="cite-bracket">[</span>82<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Anno 2024 heeft deze reorganisatie nog steeds niet zijn beslag gekregen. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Politiek_en_bestuur">Politiek en bestuur</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=37" title="Bewerk dit kopje: Politiek en bestuur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=37" title="De broncode bewerken van de sectie: Politiek en bestuur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="College_van_burgemeester_en_wethouders">College van burgemeester en wethouders</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=38" title="Bewerk dit kopje: College van burgemeester en wethouders" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=38" title="De broncode bewerken van de sectie: College van burgemeester en wethouders"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Voor de termijn 2022-2026 is in Maastricht een <a href="/wiki/College_van_burgemeester_en_wethouders" title="College van burgemeester en wethouders">college van burgemeester en wethouders</a> gevormd dat bestaat uit <a href="/wiki/Senioren_Partij_Maastricht" title="Senioren Partij Maastricht">SPM</a>, <a href="/wiki/Christen-Democratisch_App%C3%A8l" title="Christen-Democratisch Appèl">CDA</a>, <a href="/wiki/Democraten_66" title="Democraten 66">D66</a>, <a href="/wiki/Partij_van_de_Arbeid_(Nederland)" title="Partij van de Arbeid (Nederland)">PvdA</a>, <a href="/w/index.php?title=Partij_Veilig_Maastricht&action=edit&redlink=1" class="new" title="Partij Veilig Maastricht (de pagina bestaat niet)">PVM</a>, <a href="/wiki/Volkspartij_voor_Vrijheid_en_Democratie" title="Volkspartij voor Vrijheid en Democratie">VVD</a> (23 van de 39 zetels). Het college telt zes wethouders, van elke partij één: Frans Bastiaens (SPM), Johan Pas (D66), <a href="/wiki/Hubert_Mackus" title="Hubert Mackus">Hubert Mackus</a> (CDA), <a href="/wiki/Manon_Fokke" title="Manon Fokke">Manon Fokke</a> (PvdA), Alain Garnier (PVM), John Aarts (VVD). </p><p>De <a href="/wiki/Lijst_van_burgemeesters_van_Maastricht" title="Lijst van burgemeesters van Maastricht">burgemeester van Maastricht</a> was tot het aftreden van <a href="/wiki/Gerd_Leers" title="Gerd Leers">Gerd Leers</a> in 2010 altijd van CDA-huize. Met de benoeming van interim-burgemeester <a href="/wiki/Jan_Mans" title="Jan Mans">Jan Mans</a>, kreeg Maastricht voor het eerst een burgemeester van PvdA-huize. Op 1 november 2010 werd de VVD'er <a href="/wiki/Onno_Hoes" title="Onno Hoes">Onno Hoes</a> beëdigd als burgemeester. Hij is op 1 juli 2015 opgevolgd door de partijloze <a href="/wiki/Annemarie_Penn-te_Strake" title="Annemarie Penn-te Strake">Annemarie Penn-te Strake</a>, de eerste vrouwelijke burgemeester in de geschiedenis van Maastricht.<sup id="cite_ref-93" class="reference"><a href="#cite_note-93"><span class="cite-bracket">[</span>83<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Op 1 juli 2023 werd CDA'er <a href="/wiki/Wim_Hillenaar_(1968)" title="Wim Hillenaar (1968)">Wim Hillenaar</a> burgemeester van Maastricht.<sup id="cite_ref-94" class="reference"><a href="#cite_note-94"><span class="cite-bracket">[</span>84<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Gemeenteraad">Gemeenteraad</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=39" title="Bewerk dit kopje: Gemeenteraad" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=39" title="De broncode bewerken van de sectie: Gemeenteraad"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De Maastrichtse <a href="/wiki/Gemeenteraad" title="Gemeenteraad">gemeenteraad</a> telt 39 zetels. Hieronder de behaalde zetels per partij bij de <a href="/wiki/Nederlandse_gemeenteraadsverkiezingen" title="Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen">gemeenteraadsverkiezingen</a> sinds 1982. </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th colspan="12">Gemeenteraadszetels </th></tr> <tr> <th>Partij</th> <th><a href="/wiki/Nederlandse_gemeenteraadsverkiezingen_1982" title="Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 1982">1982</a></th> <th><a href="/wiki/Nederlandse_gemeenteraadsverkiezingen_1986" title="Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 1986">1986</a></th> <th><a href="/wiki/Nederlandse_gemeenteraadsverkiezingen_1990" title="Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 1990">1990</a></th> <th><a href="/wiki/Nederlandse_gemeenteraadsverkiezingen_1994" title="Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 1994">1994</a></th> <th><a href="/wiki/Nederlandse_gemeenteraadsverkiezingen_1998" title="Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 1998">1998</a></th> <th><a href="/wiki/Nederlandse_gemeenteraadsverkiezingen_2002" title="Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 2002">2002</a></th> <th><a href="/wiki/Nederlandse_gemeenteraadsverkiezingen_2006" title="Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 2006">2006</a></th> <th><a href="/wiki/Nederlandse_gemeenteraadsverkiezingen_2010" title="Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 2010">2010</a></th> <th><a href="/wiki/Nederlandse_gemeenteraadsverkiezingen_2014" title="Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 2014">2014</a></th> <th><a href="/wiki/Nederlandse_gemeenteraadsverkiezingen_2018" title="Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 2018">2018</a></th> <th><a href="/wiki/Nederlandse_gemeenteraadsverkiezingen_2022" title="Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 2022">2022</a> </th></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Senioren_Partij_Maastricht" title="Senioren Partij Maastricht">Senioren Partij Maastricht</a></td> <td>-</td> <td>1</td> <td>2</td> <td>5</td> <td>4</td> <td>3</td> <td>3</td> <td>5</td> <td>6</td> <td>5</td> <td>5 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Christen-Democratisch_App%C3%A8l" title="Christen-Democratisch Appèl">CDA</a></td> <td>17</td> <td>14</td> <td>15</td> <td>11</td> <td>12</td> <td>11</td> <td>7</td> <td>7</td> <td>5</td> <td>5</td> <td>4 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Democraten_66" title="Democraten 66">D66</a></td> <td>1</td> <td>1</td> <td>4</td> <td>6</td> <td>3</td> <td>2</td> <td>2</td> <td>4</td> <td>5</td> <td>5</td> <td>4 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/GroenLinks" title="GroenLinks">GroenLinks</a></td> <td>2</td> <td>1</td> <td>2</td> <td>3</td> <td>3</td> <td>5</td> <td>5</td> <td>4</td> <td>4</td> <td>5</td> <td>4 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Partij_van_de_Arbeid_(Nederland)" title="Partij van de Arbeid (Nederland)">PvdA</a></td> <td>11</td> <td>18</td> <td>13</td> <td>9</td> <td>10</td> <td>8</td> <td>13</td> <td>7</td> <td>5</td> <td>3</td> <td>4 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Volkspartij_voor_Vrijheid_en_Democratie" title="Volkspartij voor Vrijheid en Democratie">VVD</a></td> <td>5</td> <td>4</td> <td>3</td> <td>4</td> <td>5</td> <td>5</td> <td>4</td> <td>4</td> <td>3</td> <td>3</td> <td>3 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Trots_op_Nederland" title="Trots op Nederland">TON</a>/PVM</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>2</td> <td>3</td> <td>3</td> <td>3 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Socialistische_Partij_(Nederland)" title="Socialistische Partij (Nederland)">SP</a></td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>2</td> <td>2</td> <td>3</td> <td>2</td> <td>5</td> <td>3</td> <td>2 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Partij_voor_de_Dieren" title="Partij voor de Dieren">PvdD</a></td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>2 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Volt_Nederland" title="Volt Nederland">Volt</a></td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>2 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Partij_voor_de_Vrijheid" title="Partij voor de Vrijheid">PVV</a></td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>2</td> <td>1 </td></tr> <tr> <td>M:OED</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>2</td> <td>1 </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Liberale_Partij_Maastricht&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberale Partij Maastricht (de pagina bestaat niet)">LPM</a></td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>1</td> <td>1</td> <td>1</td> <td>1 </td></tr> <tr> <td>Sociaal Actieve Burgerpartij</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>1</td> <td>1 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/50PLUS" title="50PLUS">50PLUS</a></td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>1</td> <td>1 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Forum_voor_Democratie" title="Forum voor Democratie">FvD</a></td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>1 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Stadsbelangen_Mestreech" title="Stadsbelangen Mestreech">Stadsbelangen Mestreech</a></td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>3</td> <td>2</td> <td>2</td> <td>1</td> <td>-</td> <td>- </td></tr> <tr> <td>Christelijke Volkspartij</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>1</td> <td>1</td> <td>-</td> <td>- </td></tr> <tr> <td>Overige</td> <td>3</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>1</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>-</td> <td>- </td></tr> <tr> <th>Totaal</th> <th>39</th> <th>39</th> <th>39</th> <th>39</th> <th>39</th> <th>39</th> <th>39</th> <th>39</th> <th>39</th> <th>39</th> <th>39 </th></tr></tbody></table> <ul><li>Noot 1: uitgegaan is van wat de partijen oorspronkelijk bij de verkiezingen aan zetels hebben verworven.</li> <li>Noot 2: een partij als GroenLinks bestond vroeger uit vier partijen (PSP, PPR, CPN en EVP) die later zijn samengegaan tot GroenLinks. Vanwege de vergelijkbaarheid is de huidige naam ook voor het verleden gebruikt.</li> <li>Noot 3: Stadsbelangen Mestreech heette tot april 2003 Stadspartij Leefbaar Mestreech.</li> <li>Noot 4: Als gevolg van een breuk in de VVD is er sinds september 2006 een nieuwe partij gevormd door voormalig VVD-leden. Na een conflict binnen het CDA heeft raadslid Jan Hoen zich in 2008 afgesplitst van de CDA-fractie en heeft een eigen fractie gevormd. De gevolgen voor de zetelverdeling staan tussen haakjes.</li> <li>Noot 5: Op 21 november 2011 heeft de afdeling Maastricht van Trots op Nederland zich afgescheiden van de Landelijke partij/beweging TON. Dit was mede het gevolg van het feit dat Rita Verdonk niet langer actief was bij TON. Sinds 21 november 2011 gaat de voormalige Maastrichtse afdeling van TON verder als Partij Veilig Maastricht (PVM)</li> <li>Noot 6: in de periode 2014-2018 is het raadslid van Stadsbelangen Mestreech overgestapt naar de Seniorenpartij Maastricht, en zijn twee raadsleden (een van de Seniorenpartij Maastricht en een van Partij Veilig Maastricht) overgestapt naar het CDA. Daarnaast is bij de opvolging van een uittredend raadslid één raadslid de deelname aan de fractie van de PvdA ontzegd, en is één PvdA-raadslid uit de fractie gestapt, zodat er twee onafhankelijke fracties zijn ontstaan en de PvdA nog slechts uit drie zetels bestaat.</li> <li>Noot 7: in de periode 2018-2022 heeft één raadslid van SP de fractie verlaten en heeft een eigen fractie gevormd. Daarnaast verliet één de fractie M:OED en werd kort daarna het andere lid geroyeerd door de partij. Beide raadsleden gingen op eigen titel verder als afzonderlijke fracties. Van de Seniorenpartij ging één raadslid als afzonderlijke fractie verder.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Stedenbanden">Stedenbanden</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=40" title="Bewerk dit kopje: Stedenbanden" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=40" title="De broncode bewerken van de sectie: Stedenbanden"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Germany.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Duitsland"><img alt="Vlag van Duitsland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/20px-Flag_of_Germany.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/30px-Flag_of_Germany.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/40px-Flag_of_Germany.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Koblenz_(Duitsland)" title="Koblenz (Duitsland)">Koblenz</a> (Duitsland), sinds 1981</li> <li><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Nicaragua.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Nicaragua"><img alt="Vlag van Nicaragua" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Flag_of_Nicaragua.svg/20px-Flag_of_Nicaragua.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Flag_of_Nicaragua.svg/30px-Flag_of_Nicaragua.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Flag_of_Nicaragua.svg/40px-Flag_of_Nicaragua.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/El_Rama" title="El Rama">El Rama</a> (Nicaragua), sinds 1987; in 2021 beëindigd<sup id="cite_ref-95" class="reference"><a href="#cite_note-95"><span class="cite-bracket">[</span>85<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van China"><img alt="Vlag van China" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/20px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/30px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/40px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Chengdu" title="Chengdu">Chengdu</a> (China), sinds 2012</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Economie">Economie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=41" title="Bewerk dit kopje: Economie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=41" title="De broncode bewerken van de sectie: Economie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="toccolours" cellspacing="0" cellpadding="3" width="195px" style="float:right; margin:0 0 0.5em 1em; clear:right;"> <tbody><tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Industriecentrum_Maastricht_1939.jpg" class="mw-file-description" title="Industriële activiteit in 1939"><img alt="Industriële activiteit in 1939" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Industriecentrum_Maastricht_1939.jpg/170px-Industriecentrum_Maastricht_1939.jpg" decoding="async" width="170" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Industriecentrum_Maastricht_1939.jpg/255px-Industriecentrum_Maastricht_1939.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Industriecentrum_Maastricht_1939.jpg/340px-Industriecentrum_Maastricht_1939.jpg 2x" data-file-width="2480" data-file-height="3282" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Industriële activiteit in 1939</p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:RandwyckNoordKantoren08.jpg" class="mw-file-description" title="Kantorenpark Randwyck-Noord"><img alt="Kantorenpark Randwyck-Noord" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/RandwyckNoordKantoren08.jpg/170px-RandwyckNoordKantoren08.jpg" decoding="async" width="170" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/RandwyckNoordKantoren08.jpg/255px-RandwyckNoordKantoren08.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/RandwyckNoordKantoren08.jpg/340px-RandwyckNoordKantoren08.jpg 2x" data-file-width="1023" data-file-height="601" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Kantorenpark <a href="/wiki/Randwyck" title="Randwyck">Randwyck</a>-Noord</p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Maastricht,_Maas,_rondvaartboten.jpg" class="mw-file-description" title="Toeristenboten langs de Maaspromenade"><img alt="Toeristenboten langs de Maaspromenade" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Maastricht%2C_Maas%2C_rondvaartboten.jpg/170px-Maastricht%2C_Maas%2C_rondvaartboten.jpg" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Maastricht%2C_Maas%2C_rondvaartboten.jpg/255px-Maastricht%2C_Maas%2C_rondvaartboten.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Maastricht%2C_Maas%2C_rondvaartboten.jpg/340px-Maastricht%2C_Maas%2C_rondvaartboten.jpg 2x" data-file-width="1728" data-file-height="1152" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Toeristenboten langs de Maaspromenade</p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:2018_Maastricht,_Maaspromenade,_coffeeshop_boten_1.jpg" class="mw-file-description" title="'Coffeeshopboten' aan de Wilhelminakade"><img alt="'Coffeeshopboten' aan de Wilhelminakade" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/2018_Maastricht%2C_Maaspromenade%2C_coffeeshop_boten_1.jpg/170px-2018_Maastricht%2C_Maaspromenade%2C_coffeeshop_boten_1.jpg" decoding="async" width="170" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/2018_Maastricht%2C_Maaspromenade%2C_coffeeshop_boten_1.jpg/255px-2018_Maastricht%2C_Maaspromenade%2C_coffeeshop_boten_1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/2018_Maastricht%2C_Maaspromenade%2C_coffeeshop_boten_1.jpg/340px-2018_Maastricht%2C_Maaspromenade%2C_coffeeshop_boten_1.jpg 2x" data-file-width="2559" data-file-height="1351" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>'<a href="/wiki/Coffeeshop" title="Coffeeshop">Coffeeshopboten</a>' aan de Wilhelminakade</p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:20180531_Maastricht_Heiligdomsvaart_34_(cropped).jpg" class="mw-file-description" title="Drukte in de Wolfstraat"><img alt="Drukte in de Wolfstraat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/20180531_Maastricht_Heiligdomsvaart_34_%28cropped%29.jpg/170px-20180531_Maastricht_Heiligdomsvaart_34_%28cropped%29.jpg" decoding="async" width="170" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/20180531_Maastricht_Heiligdomsvaart_34_%28cropped%29.jpg/255px-20180531_Maastricht_Heiligdomsvaart_34_%28cropped%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/20180531_Maastricht_Heiligdomsvaart_34_%28cropped%29.jpg/340px-20180531_Maastricht_Heiligdomsvaart_34_%28cropped%29.jpg 2x" data-file-width="1627" data-file-height="1276" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Drukte in de <a href="/wiki/Wolfstraat_(Maastricht)" title="Wolfstraat (Maastricht)">Wolfstraat</a></p></div></div> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bedrijvigheid">Bedrijvigheid</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=42" title="Bewerk dit kopje: Bedrijvigheid" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=42" title="De broncode bewerken van de sectie: Bedrijvigheid"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Maastricht ontwikkelde zich in de eerste helft van de negentiende eeuw tot een vroege <a href="/wiki/Industriestad" title="Industriestad">industriestad</a>, parallel aan de ontwikkeling van de Waalse industriesteden. Vanaf 1830 kwam er de grootschalige glas- en aardewerkfabricage tot ontwikkeling; vanaf 1850 de papierfabricage en begin twintigste eeuw de staal- en cementindustrie. <a href="/wiki/Thomas_Regout_(bedrijf)" title="Thomas Regout (bedrijf)">Thomas Regout</a>, <a href="/wiki/Koninklijke_Mosa" title="Koninklijke Mosa">Mosa</a>, <a href="/wiki/Kristalunie_Maastricht" title="Kristalunie Maastricht">Kristalunie</a> (nu O-I Manufacturing) en <a href="/wiki/Koninklijke_Nederlandse_Papierfabriek" title="Koninklijke Nederlandse Papierfabriek">KNP</a> (nu <a href="/wiki/Sappi" title="Sappi">Sappi</a>) zijn bedrijven die op een lange traditie kunnen bogen. Andere, zoals <a href="/wiki/Koninklijke_Sphinx" title="Koninklijke Sphinx">Sphinx</a> en <a href="/wiki/ENCI" title="ENCI">ENCI</a>, zijn inmiddels ter ziele. Het aantal werknemers in de industrie is vanaf de jaren zestig sterk teruggelopen. Om die reden werd meer ingezet op <a href="/wiki/Kenniseconomie" title="Kenniseconomie">kenniseconomie</a> en <a href="/wiki/Dienstverlening" title="Dienstverlening">dienstverlening</a>. Dit resulteerde onder andere in de oprichting van de <a href="/wiki/Universiteit_Maastricht" title="Universiteit Maastricht">Universiteit Maastricht</a>, het congres- en expositiecentrum <a href="/wiki/MECC_Maastricht" title="MECC Maastricht">MECC</a>, de toename van het aantal hotels, restaurants en winkels, en de komst van bedrijven als <a href="/wiki/Vodafone" title="Vodafone">Vodafone</a>, diverse <a href="/wiki/Callcenter" title="Callcenter">callcenters</a> en een aantal Europese instituten. Veel bedrijven zijn gevestigd in <a href="/wiki/Randwyck" title="Randwyck">Randwyck</a>, waar de <a href="/wiki/Brightlands#Maastricht:_Brightlands_Maastricht_Health_Campus" title="Brightlands">Brightlands Maastricht Health Campus</a> met diverse <a href="/wiki/Start-up_(onderneming)" title="Start-up (onderneming)">start-ups</a> in de medische dienstverlening een sterke ontwikkeling doormaakt. Het hoofdkantoor van parkeerbedrijf <a href="/wiki/Q-Park" title="Q-Park">Q-Park</a> is in <a href="/wiki/Wyck" title="Wyck">Wyck</a> gevestigd, even als een van de internationale hoofdkantoren van chemiebedrijf <a href="/wiki/Koninklijke_DSM" title="Koninklijke DSM">DSM</a>-<a href="/wiki/Firmenich_(fabrikant)" title="Firmenich (fabrikant)">Firmenich</a> (sinds 2024). Een belangrijke werkgever in de hoofdstad van Limburg is de <a href="/wiki/Overheid" title="Overheid">overheid</a>: <a href="/wiki/Nederlandse_gemeente" title="Nederlandse gemeente">gemeente</a>, <a href="/wiki/Limburg_(Nederlandse_provincie)" title="Limburg (Nederlandse provincie)">Provincie Limburg</a>, <a href="/wiki/Euregio_Maas-Rijn" title="Euregio Maas-Rijn">Euregio Maas-Rijn</a>, <a href="/wiki/Ministerie_van_Justitie" title="Ministerie van Justitie">justitie</a> en <a href="/wiki/Rijkswaterstaat" title="Rijkswaterstaat">Rijkswaterstaat</a>. Maastricht telde in 2023 13.460 bedrijfsvestigingen. Anno 2022 telde de gemeente bijna 80.000 banen, waarvan 90% in de dienstverlening (50% commerciële dienstverlening; 40% niet-commerciële dienstverlening; 9% traditionele industrie en energiesector). Het werkloosheidspercentage bedroeg in 2020 4,8% (een jaar eerder 3,9%).<sup id="cite_ref-96" class="reference"><a href="#cite_note-96"><span class="cite-bracket">[</span>86<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Toerisme">Toerisme</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=43" title="Bewerk dit kopje: Toerisme" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=43" title="De broncode bewerken van de sectie: Toerisme"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Maastricht is een <a href="/wiki/Toerisme" title="Toerisme">toeristenstad</a> en trekt jaarlijks ruim drie miljoen bezoekers, waarvan ongeveer tien procent minimaal één overnachting boeken. Om die reden zijn hotels, restaurants, cafés en winkels sterk vertegenwoordigd in de lokale economie. In de jaren 1990 vond er een sterke groei van het aantal toeristische overnachtingen plaats, waardoor het aantal hotelkamers in deze periode meer dan verdubbelde. Maastricht telde in 2019 59 hotels en pensions met in totaal 2930 kamers (gemiddeld 50 kamers per accommodatie).<sup id="cite_ref-97" class="reference"><a href="#cite_note-97"><span class="cite-bracket">[</span>87<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In de periode 2012-2019 groeide het aantal hotelovernachtingen met 47% van 800.000 tot bijna 1,2 miljoen jaarlijks, waarmee de stad de vierde plaats innam in Nederland.<sup id="cite_ref-98" class="reference"><a href="#cite_note-98"><span class="cite-bracket">[</span>88<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De gemiddelde bezetting per hotelkamer was in 2018 met 70% vrij laag.<sup id="cite_ref-99" class="reference"><a href="#cite_note-99"><span class="cite-bracket">[</span>89<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In 2023 was het aantal hotelovernachtingen toegenomen tot ruim 1,5 miljoen, 68% meer dan tien jaar eerder, waarbij de groei zich vooral in de zakelijke markt voordeed.<sup id="cite_ref-100" class="reference"><a href="#cite_note-100"><span class="cite-bracket">[</span>90<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Vanouds gerenommeerde hotels zijn <a href="/wiki/Hotel_de_l%27Empereur" class="mw-redirect" title="Hotel de l'Empereur">Hotel de l'Empereur</a> (tegenover het station), <a href="/wiki/Hotel_Du_Casque" title="Hotel Du Casque">Hotel Du Casque</a> (<a href="/wiki/Vrijthof_(Maastricht)" title="Vrijthof (Maastricht)">Vrijthof</a>) en <a href="/wiki/Hotel_Derlon" title="Hotel Derlon">Hotel Derlon</a> (<a href="/wiki/Onze_Lieve_Vrouweplein_(Maastricht)" title="Onze Lieve Vrouweplein (Maastricht)">Onze Lieve Vrouweplein</a>). In 1977 opende <a href="/wiki/Hotel_Maastricht" title="Hotel Maastricht">Hotel Maastricht</a>, inmiddels Crowne Plaza Maastricht, gelegen aan de Maas in <a href="/wiki/Wyck" title="Wyck">Wyck</a> en met 174 kamers nog steeds het grootste hotel in de stad (<a href="/wiki/The_Student_Hotel" class="mw-redirect" title="The Student Hotel">The Student Hotel</a> niet meegerekend). In 2005 opende het <a href="/wiki/Kruisherenhotel" title="Kruisherenhotel">Kruisherenhotel</a> in een middeleeuws klooster, het enige vijfsterrenhotel in Maastricht en Limburg. Een aantal hotels is buiten het centrum gelegen, in <a href="/wiki/Randwyck" title="Randwyck">Randwyck</a> of langs de <a href="/wiki/Rijksweg_2" title="Rijksweg 2">A2</a>. Twee hotels zijn gevestigd in historische kastelen: <a href="/wiki/Kasteel_Hoogenweerth" title="Kasteel Hoogenweerth">Kasteel Hoogenweerth</a> en <a href="/wiki/Kasteel_Bethlehem" title="Kasteel Bethlehem">Kasteel Bethlehem</a>, het laatste als 'teaching hotel' van de <a href="/wiki/Hotel_Management_School_Maastricht" title="Hotel Management School Maastricht">Hotel Management School Maastricht</a>. Hoewel de gemeente in 2009 een hotelstop afkondigde om overcapaciteit te voorkomen, is het aantal hotels daarna verder toegenomen, met name in het <a href="/wiki/Sphinxkwartier" title="Sphinxkwartier">Sphinx</a>-<a href="/wiki/Boschstraatkwartier" title="Boschstraatkwartier">Boschstraatkwartier</a> en het stadsdeel Wyck. Op de <a href="/wiki/Dousberg" title="Dousberg">Dousberg</a> bevindt zich een vakantiedorp met <a href="/wiki/Vakantiehuis" title="Vakantiehuis">recreatiewoningen</a> (in 2017 ruim 100.000 overnachtingen), sinds 2018 tevens een hotel. Door de sluiting van de Camping Dousberg op deze locatie is er sinds 2005 geen <a href="/wiki/Kampeerterrein" title="Kampeerterrein">kampeerterrein</a> meer in Maastricht. Wel is er een <a href="/wiki/Camperplaats" title="Camperplaats">camperplaats</a> aan de Bosscherweg, met uitzicht op de Maas. </p><p>Bij grote evenementen, waarbij de Maastrichtse hotelcapaciteit onvoldoende is (zoals de <a href="/wiki/Andr%C3%A9_Rieu" title="André Rieu">André Rieu</a> concerten en de <a href="/wiki/The_European_Fine_Art_Fair" title="The European Fine Art Fair">TEFAF</a>-kunstbeurs), kan worden uitgeweken naar <a href="/wiki/Valkenburg_(Limburg)" title="Valkenburg (Limburg)">Valkenburg</a>, <a href="/wiki/Aken_(stad)" title="Aken (stad)">Aken</a> en <a href="/wiki/Luik_(stad)" title="Luik (stad)">Luik</a>. Maastricht is, na <a href="/wiki/Amsterdam_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Amsterdam (hoofdbetekenis)">Amsterdam</a>, de tweede <a href="/wiki/Congres_(bijeenkomst)" title="Congres (bijeenkomst)">congresstad</a> van Nederland. In 2018 was het aantal congressen verdubbeld ten opzichte van 2015.<sup id="cite_ref-101" class="reference"><a href="#cite_note-101"><span class="cite-bracket">[</span>91<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het <a href="/wiki/MECC_Maastricht" title="MECC Maastricht">MECC</a> is een groot congres- en beurzencentrum in de wijk <a href="/wiki/Randwyck" title="Randwyck">Randwyck</a>. Enkele initiatieven die ten doel hadden het toerisme verder te stimuleren, zoals de vestiging van een mega-<a href="/wiki/Casino_(gokken)" title="Casino (gokken)">casino</a>, een groot <a href="/wiki/Musical" title="Musical">musicaltheater</a> en een <a href="/wiki/Hilton_Worldwide" title="Hilton Worldwide">Hilton</a>-hotel, zijn niet van de grond gekomen. De belangrijkste troeven zijn de monumentale <a href="/wiki/Binnenstad_(Maastricht)" title="Binnenstad (Maastricht)">Binnenstad</a>, het gevarieerde winkelaanbod en het '<a href="/wiki/Bourgondisch_(levenshouding)" title="Bourgondisch (levenshouding)">Bourgondische karakter</a>' van de stad. Daarnaast blijven een bezoek aan de <a href="/wiki/Limburgse_mergelgroeven" title="Limburgse mergelgroeven">mergelgrotten</a> van de <a href="/wiki/Sint-Pietersberg" title="Sint-Pietersberg">Sint-Pietersberg</a>, een boottochtje op de <a href="/wiki/Maas_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Maas (hoofdbetekenis)">Maas</a> en een rondrit door het nabije <a href="/wiki/Mergelland" title="Mergelland">Mergelland</a> populaire uitjes. </p><p>In de eerste decennia van de eenentwintigste eeuw leidde het sterk toegenomen toerisme tot discussie over de vraag of de economische voordelen opwegen tegen de nadelen. Zo maakten bewoners van het <a href="/wiki/Jekerkwartier" title="Jekerkwartier">Jekerkwartier</a> zich zorgen over de leefbaarheid in hun wijk, waar steeds meer woningen werden geëxploiteerd als short-stay of <a href="/wiki/Airbnb" title="Airbnb">Airbnb</a>-appartementen.<sup id="cite_ref-102" class="reference"><a href="#cite_note-102"><span class="cite-bracket">[</span>92<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Een additioneel probleem vormde het <a href="/wiki/Drugstoerisme" title="Drugstoerisme">drugstoerisme</a>, dat in Maastricht regelmatig politieke commotie teweegbracht. De circa vijftien Maastrichtse <a href="/wiki/Coffeeshop" title="Coffeeshop">coffeeshops</a> trokken rond 2000 veel klanten uit het nabije buitenland. Met name de straathandel door <a href="/wiki/Drugsrunner" title="Drugsrunner">drugsrunners</a>, die vaak plaatsvond in de omgeving van coffeeshops, leidde regelmatig tot overlast. Onder burgemeester <a href="/wiki/Gerd_Leers" title="Gerd Leers">Gerd Leers</a> werd een plan ontwikkeld om de coffeeshops naar de stadsranden (o.a. nabij de Belgische grens) te verplaatsen, maar dit zogenaamde 'Plan Coffeecorners' bleek onuitvoerbaar. De invoering van de <a href="/wiki/Wietpas" title="Wietpas">wietpas</a> in 2012, waarop burgemeester <a href="/wiki/Onno_Hoes" title="Onno Hoes">Onno Hoes</a> streng handhaafde, leek aanvankelijk weinig effect te hebben. Uit cijfers van het <a href="/wiki/Centraal_Bureau_voor_de_Statistiek" title="Centraal Bureau voor de Statistiek">Centraal Bureau voor de Statistiek</a> bleek echter dat de door bewoners ervaren overlast tussen 2013 en 2016 bijna was gehalveerd. Daarmee stond Maastricht onder de Nederlandse gemeenten met meer dan 70.000 inwoners nog steeds op de tweede plaats, na <a href="/wiki/Roosendaal_(gemeente)" title="Roosendaal (gemeente)">Roosendaal</a>.<sup id="cite_ref-103" class="reference"><a href="#cite_note-103"><span class="cite-bracket">[</span>93<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Een onderzoek van de <a href="/wiki/Universiteit_Maastricht" title="Universiteit Maastricht">Universiteit Maastricht</a> toonde in 2018 eveneens aan dat de drugsoverlast sinds 2012 was afgenomen, maar dat tegelijkertijd, door bezuinigingen bij de politie, het zicht op criminele drugsnetwerken was verminderd.<sup id="cite_ref-104" class="reference"><a href="#cite_note-104"><span class="cite-bracket">[</span>94<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Detailhandel">Detailhandel</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=44" title="Bewerk dit kopje: Detailhandel" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=44" title="De broncode bewerken van de sectie: Detailhandel"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="toccolours" cellspacing="0" cellpadding="3" width="195px" style="float:right; margin:0 0 0.5em 1em; clear:right;"> <tbody><tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:2010.07.20.112050_Mosae_Forum_Maastricht.jpg" class="mw-file-description" title="Winkelen in Mosae Forum"><img alt="Winkelen in Mosae Forum" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/2010.07.20.112050_Mosae_Forum_Maastricht.jpg/170px-2010.07.20.112050_Mosae_Forum_Maastricht.jpg" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/2010.07.20.112050_Mosae_Forum_Maastricht.jpg/255px-2010.07.20.112050_Mosae_Forum_Maastricht.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/2010.07.20.112050_Mosae_Forum_Maastricht.jpg/340px-2010.07.20.112050_Mosae_Forum_Maastricht.jpg 2x" data-file-width="1920" data-file-height="1280" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Winkelen in <a href="/wiki/Mosae_Forum" title="Mosae Forum">Mosae Forum</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:MarktWarenmarkt20.jpg" class="mw-file-description" title="Vismarkt op de Boschstraat"><img alt="Vismarkt op de Boschstraat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/MarktWarenmarkt20.jpg/170px-MarktWarenmarkt20.jpg" decoding="async" width="170" height="128" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/MarktWarenmarkt20.jpg/255px-MarktWarenmarkt20.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/MarktWarenmarkt20.jpg/340px-MarktWarenmarkt20.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Vismarkt op de <a href="/wiki/Boschstraat_(Maastricht)" title="Boschstraat (Maastricht)">Boschstraat</a></p></div></div> </td></tr></tbody></table> <p>De Maastrichtse binnenstad heeft een ruim en gevarieerd winkelaanbod met relatief veel gespecialiseerde en exclusieve winkels. Het Maastrichtse kernwinkelcentrum trekt zowel bezoekers uit de omringende regio als uit andere delen van Nederland, België en Duitsland. De <a href="/wiki/Grote_Staat" title="Grote Staat">Grote</a> en <a href="/wiki/Kleine_Staat" title="Kleine Staat">Kleine Staat</a> met hun zijstraten zijn de populairste winkelstraten. In het stadsdeel <a href="/wiki/Wyck" title="Wyck">Wyck</a> zijn relatief veel winkels te vinden die geen deel uitmaken van winkelketens. Het <a href="/wiki/Stokstraat_(Maastricht)" title="Stokstraat (Maastricht)">Stokstraatkwartier</a> telt veel exclusieve winkels. Een opvallende winkel is de boekhandel Dominicanen, gevestigd in de bijna achthonderd jaar oude <a href="/wiki/Dominicanenkerk_(Maastricht)" title="Dominicanenkerk (Maastricht)">Dominicanenkerk</a>. Volgens de Britse krant <i><a href="/wiki/The_Guardian_(Britse_krant)" title="The Guardian (Britse krant)">The Guardian</a></i> was dit in 2008 de mooiste boekhandel ter wereld.<sup id="cite_ref-105" class="reference"><a href="#cite_note-105"><span class="cite-bracket">[</span>95<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het winkelaanbod werd omstreeks 2005 uitgebreid met de komst van twee nieuwe winkelcentra in de binnenstad, <a href="/wiki/Entre_Deux" title="Entre Deux">Entre Deux</a> en <a href="/wiki/Mosae_Forum" title="Mosae Forum">Mosae Forum</a>. Tegelijkertijd is er, mede door het <a href="/wiki/Webwinkel" title="Webwinkel">internetwinkelen</a>, in sommige delen van het centrum leegstand, met name in de zogenaamde 'aanloopstraten'. De daling van het aantal winkels tussen 2007 en 2017 was in Maastricht met 17% het hoogst van alle grotere steden in Nederland, maar nog steeds telt de stad per hoofd van de bevolking meer winkels dan welke stad dan ook (7 per 1000 inwoners), met name op het gebied van mode en kleding.<sup id="cite_ref-106" class="reference"><a href="#cite_note-106"><span class="cite-bracket">[</span>96<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Maastricht heeft twee reguliere <a href="/wiki/Markt_(winkel)" title="Markt (winkel)">weekmarkten</a> en enkele gespecialiseerde markten. De reguliere markten worden gehouden op de <a href="/wiki/Markt_(Maastricht)" title="Markt (Maastricht)">Markt</a>, rondom het <a href="/wiki/Stadhuis_van_Maastricht" title="Stadhuis van Maastricht">stadhuis</a>. De woensdagmarkt, vroeger 'kleine warenmarkt' genoemd, is een middelgrote markt. De vrijdagmarkt of 'grote warenmarkt', met ongeveer 400 kramen, is tot in de wijde omgeving van Maastricht bekend en trekt traditioneel veel Belgische kopers. Behalve op de Markt zelf staan er kramen in de <a href="/wiki/Boschstraat_(Maastricht)" title="Boschstraat (Maastricht)">Boschstraat</a> (<a href="/wiki/Vismarkt_(handel)" title="Vismarkt (handel)">vismarkt</a>), Mosae Forum (bloemenmarkt) en de <a href="/wiki/Hoenderstraat" title="Hoenderstraat">Hoenderstraat</a> (innovatieve concepten). Zowel op de Markt als op het Vrijthof staan permanent enkele marktkramen, waar men voor dagelijkse benodigdheden, vis en snoepwaren terechtkan. Verder is er op donderdag een markt van <a href="/wiki/Biologische_landbouw" title="Biologische landbouw">biologische levensmiddelen</a> op de Ruiterij in <a href="/wiki/Wyck" title="Wyck">Wyck</a> en een 'foodtruckmarkt' in de Boschstraat. In laatstgenoemde straat vindt elke zaterdag (en koopzondag) een antiek- en <a href="/wiki/Rommelmarkt" title="Rommelmarkt">brocantemarkt</a> plaats.<sup id="cite_ref-107" class="reference"><a href="#cite_note-107"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Natuur_en_milieu">Natuur en milieu</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=45" title="Bewerk dit kopje: Natuur en milieu" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=45" title="De broncode bewerken van de sectie: Natuur en milieu"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="toccolours" cellspacing="0" cellpadding="3" width="195px" style="float:right; margin:0 0 0.5em 1em; clear:right;"> <tbody><tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:SintPietersbergSchaapskudde006_(cropped).jpg" class="mw-file-description" title="Mergellandschapen op de Sint-Pietersberg"><img alt="Mergellandschapen op de Sint-Pietersberg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/SintPietersbergSchaapskudde006_%28cropped%29.jpg/170px-SintPietersbergSchaapskudde006_%28cropped%29.jpg" decoding="async" width="170" height="85" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/SintPietersbergSchaapskudde006_%28cropped%29.jpg/255px-SintPietersbergSchaapskudde006_%28cropped%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/SintPietersbergSchaapskudde006_%28cropped%29.jpg/340px-SintPietersbergSchaapskudde006_%28cropped%29.jpg 2x" data-file-width="2047" data-file-height="1023" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Mergellandschaap" title="Mergellandschaap">Mergellandschapen</a> op de <a href="/wiki/Sint-Pietersberg" title="Sint-Pietersberg">Sint-Pietersberg</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:2017_Maastricht,_Kleine_Weerd_18.jpg" class="mw-file-description" title="Konikspaarden in de Kleine Weerd"><img alt="Konikspaarden in de Kleine Weerd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/2017_Maastricht%2C_Kleine_Weerd_18.jpg/170px-2017_Maastricht%2C_Kleine_Weerd_18.jpg" decoding="async" width="170" height="118" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/2017_Maastricht%2C_Kleine_Weerd_18.jpg/255px-2017_Maastricht%2C_Kleine_Weerd_18.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/2017_Maastricht%2C_Kleine_Weerd_18.jpg/340px-2017_Maastricht%2C_Kleine_Weerd_18.jpg 2x" data-file-width="2800" data-file-height="1951" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Konik" title="Konik">Konikspaarden</a> in de <a href="/wiki/Kleine_Weerd" title="Kleine Weerd">Kleine Weerd</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Ecotoren_Jekerdal_herfst_2012.jpg" class="mw-file-description" title="Ecotoren in het Jekerpark"><img alt="Ecotoren in het Jekerpark" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Ecotoren_Jekerdal_herfst_2012.jpg/170px-Ecotoren_Jekerdal_herfst_2012.jpg" decoding="async" width="170" height="43" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Ecotoren_Jekerdal_herfst_2012.jpg/255px-Ecotoren_Jekerdal_herfst_2012.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Ecotoren_Jekerdal_herfst_2012.jpg/340px-Ecotoren_Jekerdal_herfst_2012.jpg 2x" data-file-width="903" data-file-height="228" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Ecotoren in het <a href="/wiki/Jekerpark" title="Jekerpark">Jekerpark</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:2018_Maastricht,_Tapijnterrein,_stadslandbouw_02.jpg" class="mw-file-description" title="Stadslandbouw in het Tapijnpark"><img alt="Stadslandbouw in het Tapijnpark" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/2018_Maastricht%2C_Tapijnterrein%2C_stadslandbouw_02.jpg/170px-2018_Maastricht%2C_Tapijnterrein%2C_stadslandbouw_02.jpg" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/2018_Maastricht%2C_Tapijnterrein%2C_stadslandbouw_02.jpg/255px-2018_Maastricht%2C_Tapijnterrein%2C_stadslandbouw_02.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/2018_Maastricht%2C_Tapijnterrein%2C_stadslandbouw_02.jpg/340px-2018_Maastricht%2C_Tapijnterrein%2C_stadslandbouw_02.jpg 2x" data-file-width="2746" data-file-height="1822" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Stadslandbouw" title="Stadslandbouw">Stadslandbouw</a> in het <a href="/wiki/Tapijnkazerne" title="Tapijnkazerne">Tapijnpark</a></p></div></div> </td></tr></tbody></table> <p>Ondanks het feit dat Maastricht een vrij <a href="/wiki/Compacte_stad" title="Compacte stad">compacte stad</a> is met een woningdichtheid van 1071 woningen per km², heeft de gemeente veel te bieden op het gebied van natuur en milieu. In 2018 stond de gemeente op de eerste plaats in Limburg (landelijk op de elfde plaats) wat betreft <a href="/wiki/Biodiversiteit" title="Biodiversiteit">biodiversiteit</a>. Amateurwaarnemers meldden via de website <i>waarneming.nl</i> dat in de gemeente 2.613 verschillende planten- en diersoorten waren aangetroffen.<sup id="cite_ref-108" class="reference"><a href="#cite_note-108"><span class="cite-bracket">[</span>98<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Voorbeelden van zeldzame diersoorten die in Maastricht voorkomen, zijn de <a href="/wiki/Oehoe" title="Oehoe">oehoe</a> (in de <a href="/wiki/ENCI-groeve" title="ENCI-groeve">ENCI-groeve</a>) en de <a href="/wiki/Muurhagedis" title="Muurhagedis">muurhagedis</a> (onder andere in de <a href="/wiki/Hoge_en_Lage_Fronten" title="Hoge en Lage Fronten">Hoge en Lage Fronten</a>). Van deze laatste soort (<i>Podarcis muralis</i>) is Maastricht de meest noordelijke autochtone populatie in Europa. Bij het recente herstel van <a href="/wiki/Spoorlijn_20_Hasselt_-_Maastricht" title="Spoorlijn 20 Hasselt - Maastricht">spoorlijn 20 Hasselt - Maastricht</a>, het omleggen van de aanlanding van de <a href="/wiki/Noorderbrug_(Maastricht)" title="Noorderbrug (Maastricht)">Noorderbrug</a> en de aanleg van het <a href="/wiki/Frontenpark" title="Frontenpark">Frontenpark</a> is rekening gehouden met de aanwezigheid van de muurhagedis, de <a href="/wiki/Levendbarende_hagedis" title="Levendbarende hagedis">levendbarende hagedis</a> en de <a href="/wiki/Hazelworm" title="Hazelworm">hazelworm</a>, onder andere door <a href="/wiki/Schanskorf" title="Schanskorf">schanskorven</a> aan te leggen. </p><p>De <a href="/wiki/Sint-Pietersberg" title="Sint-Pietersberg">Sint-Pietersberg</a> en het <a href="/wiki/Jekerdal_(dal)" title="Jekerdal (dal)">Jekerdal</a> zijn wellicht de bekendste natuurgebieden in Maastricht. Bij de herinrichting van de ENCI-groeve is rekening gehouden met de spontane natuurontwikkeling in het gebied. Slechts een klein deel van de voormalige <a href="/wiki/Dagbouw" title="Dagbouw">dagbouwgroeve</a> is opengesteld voor publiek. In de ondergrondse gangenstelsels ("<a href="/wiki/Kalksteengroeve" title="Kalksteengroeve">mergelgrotten</a>") leven diverse soorten <a href="/wiki/Vleermuizen" title="Vleermuizen">vleermuizen</a>. Elders op de Sint-Pietersberg zijn door de eigenaar <a href="/wiki/Vereniging_Natuurmonumenten" title="Vereniging Natuurmonumenten">Natuurmonumenten</a> landbouwpercelen omgevormd tot schrale <a href="/wiki/Kalkgrasland_(natuurdoeltype)" title="Kalkgrasland (natuurdoeltype)">kalkgraslanden</a>, waar zeldzame planten als <a href="/wiki/Veldsalie" title="Veldsalie">veldsalie</a>, <a href="/wiki/Kalketrip" title="Kalketrip">kalketrip</a> en diverse soorten <a href="/wiki/Orchidee%C3%ABnfamilie" title="Orchideeënfamilie">orchideeën</a>, alsmede bijzondere vlindersoorten als het <a href="/wiki/Bruin_blauwtje" title="Bruin blauwtje">bruin blauwtje</a>, het <a href="/wiki/Klaverblauwtje" title="Klaverblauwtje">klaverblauwtje</a>, de <a href="/wiki/Koninginnenpage" title="Koninginnenpage">koninginnenpage</a> en <a href="/wiki/Veldparelmoervlinder" title="Veldparelmoervlinder">veldparelmoervlinder</a> een kans krijgen. De kalkweides worden begraasd door een kudde <a href="/wiki/Mergellandschaap" title="Mergellandschaap">mergellandschapen</a> en <a href="/wiki/Landgeit" title="Landgeit">landgeiten</a>. Op sommige plaatsen zijn bomen gekapt om tot een grotere soortenrijkdom te komen. Het ENCI-bos is als <a href="/wiki/Natuurcompensatie" title="Natuurcompensatie">natuurcompensatie</a> aangeplant door de cementfabriek <a href="/wiki/ENCI" title="ENCI">ENCI</a> en groeit nog steeds.<sup id="cite_ref-109" class="reference"><a href="#cite_note-109"><span class="cite-bracket">[</span>99<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Op de oostelijke flank, vlak bij het dorp <a href="/wiki/Sint_Pieter_(Maastricht)" title="Sint Pieter (Maastricht)">Sint Pieter</a>, is een particulier landgoed ontstaan dat <a href="/wiki/Natuurontwikkelingsvisie" title="Natuurontwikkelingsvisie">natuurontwikkeling</a> combineert met <a href="/wiki/Biologische_landbouw" title="Biologische landbouw">ecologische</a> <a href="/wiki/Wijnbouw" title="Wijnbouw">wijnbouw</a>. Ook op de zuidoostelijke helling van het Jekerdal zijn <a href="/wiki/Wijngaard" title="Wijngaard">wijngaarden</a> te vinden. Een deel van deze helling wordt in beslag genomen door het <a href="/wiki/Cannerbos" title="Cannerbos">Cannerbos</a>, een <a href="/wiki/Hellingbos" title="Hellingbos">hellingbos</a> waar onder andere <a href="/wiki/Das_(dier)" title="Das (dier)">dassen</a> en <a href="/wiki/Steenmarter" title="Steenmarter">steenmarters</a> leven. Het riviertje de <a href="/wiki/Jeker" title="Jeker">Jeker</a> is begin eenentwintigste eeuw uitgediept om overstromingen te voorkomen. Daarbij zijn enkele <a href="/wiki/Vistrap" title="Vistrap">vistrappen</a> aangelegd om de visstand te verbeteren. Aansluitend op het <a href="/wiki/Stadspark_Maastricht" title="Stadspark Maastricht">Stadspark</a> is het <a href="/wiki/Jekerpark" title="Jekerpark">Jekerpark</a> aangelegd, waarvoor enkele <a href="/wiki/Volkstuin" title="Volkstuin">volkstuinen</a> moesten wijken. </p><p>Het stroomgebied van de Maas heeft vanaf de jaren 1960 binnen de gemeentegrenzen van Maastricht grote veranderingen ondergaan. Enerzijds is er natuur opgeofferd voor de aanleg van <a href="/wiki/Jachthaven" title="Jachthaven">jachthavens</a> en de bouw van bruggen, woningen en kantoren (onder andere het <a href="/wiki/Gouvernement_(Limburg)" title="Gouvernement (Limburg)">Limburgs Gouvernement</a> in <a href="/wiki/Randwyck" title="Randwyck">Randwyck</a>), anderzijds zijn ook hier landbouwgronden met eenzijdige beplanting omgevormd tot natuurgebieden. Een voorbeeld daarvan is de <a href="/wiki/Kleine_Weerd" title="Kleine Weerd">Kleine Weerd</a>, ten zuiden van het Gouvernement. Aan de noordzijde van de stad is sinds 2008 het Project <a href="/wiki/Grensmaas" title="Grensmaas">Grensmaas</a> in uitvoering, waarbij <a href="/wiki/Hoogwater" title="Hoogwater">hoogwaterbeveiliging</a> hand in hand gaat met natuurontwikkeling. De kosten worden voor een groot deel gedekt door grootschalige <a href="/wiki/Grind_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Grind (hoofdbetekenis)">grindwinning</a>. Bij <a href="/wiki/Borgharen" title="Borgharen">Borgharen</a> en <a href="/wiki/Itteren" title="Itteren">Itteren</a> is de grindwinning beëindigd en is een groot natuurgebied ontstaan, waar <a href="/wiki/Galloway_(runderras)" title="Galloway (runderras)">gallowayrunderen</a> en <a href="/wiki/Konik" title="Konik">konikspaarden</a> voor de begrazing zorgen. Naar verwachting worden de werkzaamheden op het Bosschereiland in 2019 afgerond.<sup id="cite_ref-110" class="reference"><a href="#cite_note-110"><span class="cite-bracket">[</span>100<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ook op kleinere schaal vinden natuurontwikkeling en natuureducatie plaats. Zo zijn in het Jekerpark door het <a href="/wiki/Natuur-_en_milieueducatie" title="Natuur- en milieueducatie">Centrum voor Natuur- en Milieu Educatie</a> natuurtuinen aangelegd en heeft een kunstenaar een ecotoren gebouwd. Op het terrein van de voormalige <a href="/wiki/Tapijnkazerne" title="Tapijnkazerne">Tapijnkazerne</a> en elders in de stad vinden experimenten met <a href="/wiki/Stadslandbouw" title="Stadslandbouw">stadslandbouw</a> plaats. Ook voor het nieuwe <a href="/wiki/Frontenpark" title="Frontenpark">Frontenpark</a> bestaan dergelijke plannen. Diverse landgoederen in het <a href="/wiki/Buitengoed_Geul_%26_Maas" title="Buitengoed Geul & Maas">Buitengoed Geul & Maas</a> leggen zich toe op ecologische en streekgebonden land- en tuinbouw. </p><p>De gemeente Maastricht heeft zich in 2016 ten doel gesteld in 2030 <a href="/wiki/Klimaatneutraal" title="Klimaatneutraal">klimaatneutraal</a> te zijn, door de uitstoot van <a href="/wiki/Broeikasgas" title="Broeikasgas">broeikasgassen</a> te verminderen of te compenseren. Naast het afsluiten van <a href="/wiki/Convenant" title="Convenant">convenanten</a> ("Maastrichts Energie Akkoord") met bedrijven en instellingen, wil de gemeente ook zelf het goede voorbeeld geven. Zo maakt het <a href="/wiki/Stadhuis_van_Maastricht" title="Stadhuis van Maastricht">Stadhuis van Maastricht</a> gebruik van restwarmte van de <a href="/wiki/Sappi" title="Sappi">Sappi</a>-papierfabriek en wordt het afval in de stad zoveel mogelijk gescheiden ingezameld voor hergebruik. Verder tracht de gemeente het fietsen te stimuleren door de aanleg van een fietsgarage bij <a href="/wiki/Station_Maastricht" title="Station Maastricht">station Maastricht</a> en fietsenstallingen elders. De stadsbussen zullen op den duur elektrisch worden en ook het gebruik van <a href="/wiki/Elektrische_auto" title="Elektrische auto">elektrische auto</a>'s wordt gestimuleerd.<sup id="cite_ref-111" class="reference"><a href="#cite_note-111"><span class="cite-bracket">[</span>101<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In 2018 besloot het gemeentebestuur om in het <a href="/wiki/Lanakerveld" title="Lanakerveld">Lanakerveld</a> 32 hectare te reserveren voor de plaatsing van <a href="/wiki/Zonnepaneel" title="Zonnepaneel">zonnepanelen</a>.<sup id="cite_ref-112" class="reference"><a href="#cite_note-112"><span class="cite-bracket">[</span>102<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In de directe omgeving staan op Belgisch grondgebied al enkele <a href="/wiki/Windturbine" title="Windturbine">windturbines</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Communicatie">Communicatie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=46" title="Bewerk dit kopje: Communicatie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=46" title="De broncode bewerken van de sectie: Communicatie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="toccolours" cellspacing="0" cellpadding="3" width="195px" style="float:right; margin:0 0 0.5em 1em; clear:right;"> <tbody><tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:20150312_Maastricht;_Rail_yard_at_Station_Maastricht_07.jpg" class="mw-file-description" title="Spoorwegemplacement bij Station Maastricht"><img alt="Spoorwegemplacement bij Station Maastricht" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/20150312_Maastricht%3B_Rail_yard_at_Station_Maastricht_07.jpg/170px-20150312_Maastricht%3B_Rail_yard_at_Station_Maastricht_07.jpg" decoding="async" width="170" height="96" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/20150312_Maastricht%3B_Rail_yard_at_Station_Maastricht_07.jpg/255px-20150312_Maastricht%3B_Rail_yard_at_Station_Maastricht_07.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/20150312_Maastricht%3B_Rail_yard_at_Station_Maastricht_07.jpg/340px-20150312_Maastricht%3B_Rail_yard_at_Station_Maastricht_07.jpg 2x" data-file-width="2806" data-file-height="1577" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p>Spoorwegemplacement bij <a href="/wiki/Station_Maastricht" title="Station Maastricht">Station Maastricht</a></p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:2019_Maastricht,_Europaplein_(3).jpg" class="mw-file-description" title="Koning Willem-Alexandertunnel (knooppunt Europaplein)"><img alt="Koning Willem-Alexandertunnel (knooppunt Europaplein)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/2019_Maastricht%2C_Europaplein_%283%29.jpg/170px-2019_Maastricht%2C_Europaplein_%283%29.jpg" decoding="async" width="170" height="101" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/2019_Maastricht%2C_Europaplein_%283%29.jpg/255px-2019_Maastricht%2C_Europaplein_%283%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/2019_Maastricht%2C_Europaplein_%283%29.jpg/340px-2019_Maastricht%2C_Europaplein_%283%29.jpg 2x" data-file-width="1449" data-file-height="860" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Koning_Willem-Alexandertunnel" title="Koning Willem-Alexandertunnel">Koning Willem-Alexandertunnel</a> (<a href="/wiki/Knooppunt_Europaplein_(Maastricht)" title="Knooppunt Europaplein (Maastricht)">knooppunt Europaplein</a>)</p></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="gallerybox" style="width:195px;"> <div class="thumb" style="padding: 4px 4px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Passagiersterminal.jpg" class="mw-file-description" title="Maastricht Aachen Airport"><img alt="Maastricht Aachen Airport" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Passagiersterminal.jpg/170px-Passagiersterminal.jpg" decoding="async" width="170" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Passagiersterminal.jpg/255px-Passagiersterminal.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Passagiersterminal.jpg/340px-Passagiersterminal.jpg 2x" data-file-width="6016" data-file-height="4000" /></a></span></div> <div class="gallerytext" style="text-align:center"> <p><a href="/wiki/Maastricht_Aachen_Airport" title="Maastricht Aachen Airport">Maastricht Aachen Airport</a></p></div></div> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Verkeer_en_vervoer">Verkeer en vervoer</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=47" title="Bewerk dit kopje: Verkeer en vervoer" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=47" title="De broncode bewerken van de sectie: Verkeer en vervoer"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Spoorwegen verbinden <a href="/wiki/Station_Maastricht" title="Station Maastricht">station Maastricht</a> met het noorden (richting <a href="/wiki/Sittard" title="Sittard">Sittard</a> en <a href="/wiki/Eindhoven" title="Eindhoven">Eindhoven</a>), oosten (richting <a href="/wiki/Valkenburg_aan_de_Geul" title="Valkenburg aan de Geul">Valkenburg aan de Geul</a> en <a href="/wiki/Heerlen" title="Heerlen">Heerlen</a>) en het zuiden (richting <a href="/wiki/Wezet" title="Wezet">Visé</a> (Wezet) en <a href="/wiki/Luik_(stad)" title="Luik (stad)">Luik</a>). Aan laatstgenoemde lijn ligt het <a href="/wiki/Station_Maastricht_Randwyck" title="Station Maastricht Randwyck">station Maastricht Randwyck</a>. Aan de lijn naar Heerlen ligt <a href="/wiki/Station_Maastricht_Noord" title="Station Maastricht Noord">station Maastricht Noord</a>. Na bestuurlijk overleg tussen de beide provincies Limburg werd in 2004 besloten de in 1954 buiten gebruik gestelde <a href="/wiki/Spoorlijn_20_Hasselt_-_Maastricht" title="Spoorlijn 20 Hasselt - Maastricht">spoorlijn 20</a> tussen Maastricht en <a href="/wiki/Lanaken" title="Lanaken">Lanaken</a> (België) weer op te knappen. De lijn werd in 2011 opengesteld voor het goederenverkeer, maar dit bleek geen succes. </p><p>Sinds 2008 bestonden er vergevorderde plannen het grootste deel van het tracé op te nemen in een <a href="/wiki/Sneltram_Hasselt_-_Maastricht" title="Sneltram Hasselt - Maastricht">sneltramverbinding</a> tussen Maastricht en <a href="/wiki/Hasselt_(Belgi%C3%AB)" title="Hasselt (België)">Hasselt</a>. Volgens de diverse malen uitgestelde planning zou de tram vanaf 2024 gaan rijden.<sup id="cite_ref-113" class="reference"><a href="#cite_note-113"><span class="cite-bracket">[</span>103<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hierdoor zou tevens een snellere verbinding tussen Maastricht en <a href="/wiki/Brussel_(stad)" title="Brussel (stad)">Brussel</a>-<a href="/wiki/Antwerpen_(stad)" title="Antwerpen (stad)">Antwerpen</a> ontstaan. In mei 2022 werd door de Vlaamse regering bekendgemaakt dat het plan voor een tram definitief niet doorging. </p><p>Sinds 2016 exploiteert <a href="/wiki/Arriva_Personenvervoer_Nederland" title="Arriva Personenvervoer Nederland">Arriva</a> een aantal <a href="/wiki/Stadsbus" title="Stadsbus">stadsbuslijnen</a> in Maastricht en directe omgeving (voorheen <a href="/wiki/Stadsbus_Maastricht" title="Stadsbus Maastricht">Stadsbus Maastricht</a> en <a href="/wiki/Veolia_Transport_Nederland" title="Veolia Transport Nederland">Veolia Transport</a>). Aan de <a href="/wiki/Meerssenerweg" title="Meerssenerweg">Meerssenerweg</a>, aan de oostzijde van het stationsemplacement, bevindt zich het busstation voor internationale bussen van onder andere <a href="/wiki/FlixBus" title="FlixBus">FlixBus</a>, <a href="/wiki/IC_Bus_(productnaam)" title="IC Bus (productnaam)">IC Bus</a> en <a href="/wiki/Eurolines" title="Eurolines">Eurolines</a>, en de Schipholbussen van <a href="/wiki/Koninklijke_Luchtvaart_Maatschappij" title="Koninklijke Luchtvaart Maatschappij">KLM</a>.<sup id="cite_ref-114" class="reference"><a href="#cite_note-114"><span class="cite-bracket">[</span>104<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De autosnelweg <a href="/wiki/Rijksweg_2" title="Rijksweg 2">A2</a> verbindt Maastricht in noordelijke richting met <a href="/wiki/Eindhoven" title="Eindhoven">Eindhoven</a> en de <a href="/wiki/Randstad_(gebied)" title="Randstad (gebied)">Randstad</a> en in zuidelijke richting met <a href="/wiki/Luik_(stad)" title="Luik (stad)">Luik</a>, en de <a href="/wiki/Rijksweg_79" title="Rijksweg 79">A79</a> verbindt Maastricht in oostelijke richting met <a href="/wiki/Heerlen" title="Heerlen">Heerlen</a> en in het verlengde daarvan - via de <a href="/wiki/Rijksweg_76" title="Rijksweg 76">A76</a> - met <a href="/wiki/Duitsland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Duitsland (hoofdbetekenis)">Duitse</a> steden als <a href="/wiki/Aken_(stad)" title="Aken (stad)">Aken</a>, <a href="/wiki/Keulen_(stad)" class="mw-redirect" title="Keulen (stad)">Keulen</a> en het <a href="/wiki/Ruhrgebied" title="Ruhrgebied">Ruhrgebied</a>. Laatstgenoemde snelweg voert een tiental kilometers ten noorden van Maastricht in westelijke richting naar <a href="/wiki/Antwerpen_(stad)" title="Antwerpen (stad)">Antwerpen</a> en <a href="/wiki/Brussel_(stad)" title="Brussel (stad)">Brussel</a>. In december 2016 werd de <a href="/wiki/Koning_Willem-Alexandertunnel" title="Koning Willem-Alexandertunnel">Koning Willem-Alexandertunnel</a> in de A2 in gebruik genomen.<sup id="cite_ref-115" class="reference"><a href="#cite_note-115"><span class="cite-bracket">[</span>105<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tot die tijd moest het verkeer gebruik maken van de zogenaamde 'stadstraverse' van de N2; deze was door de aanwezigheid van gelijkvloerse kruisingen met verkeerslichten decennia lang een barrière voor het autoverkeer. </p><p>Enkele kilometers ten noorden van Maastricht, in de gemeente <a href="/wiki/Beek_(gemeente)" title="Beek (gemeente)">Beek</a>, bevindt zich de luchthaven <a href="/wiki/Maastricht_Aachen_Airport" title="Maastricht Aachen Airport">Maastricht Aachen Airport</a>. Deze wordt vooral gebruikt voor vakantievluchten en luchtvrachtvervoer. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Media">Media</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=48" title="Bewerk dit kopje: Media" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=48" title="De broncode bewerken van de sectie: Media"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In Maastricht zijn enkele lokale media gevestigd, zoals de huis-aan-huisbladen <i>De Ster</i> en <i>Gezien</i> (voorheen <i>De Maaspost</i> en <i>De Trompetter</i>). De radiozender Maastricht FM en de televisiezender TV Maastricht zijn beide in handen van RTV Maastricht. Provinciale media, zoals het dagblad <i><a href="/wiki/De_Limburger" title="De Limburger">De Limburger</a></i> (van 2002-2022 in <a href="/wiki/Sittard" title="Sittard">Sittard</a> gevestigd, maar sinds september 2022 terug in Maastricht)<sup id="cite_ref-116" class="reference"><a href="#cite_note-116"><span class="cite-bracket">[</span>106<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-117" class="reference"><a href="#cite_note-117"><span class="cite-bracket">[</span>107<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> en de radio- en televisiezender <a href="/wiki/L1_(omroep)" title="L1 (omroep)">L1</a>, bieden eveneens lokale informatie. Uitgaansmogelijkheden worden wekelijks gepubliceerd in de cultuuragenda <i>Week In Week Uit</i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bekende_Maastrichtenaren">Bekende Maastrichtenaren</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=49" title="Bewerk dit kopje: Bekende Maastrichtenaren" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=49" title="De broncode bewerken van de sectie: Bekende Maastrichtenaren"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Lijst_van_Maastrichtenaren" title="Lijst van Maastrichtenaren">Lijst van Maastrichtenaren</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Varia">Varia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=50" title="Bewerk dit kopje: Varia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=50" title="De broncode bewerken van de sectie: Varia"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Het <a href="/wiki/Geologisch_tijdperk" title="Geologisch tijdperk">geologisch tijdperk</a> <i><a href="/wiki/Maastrichtien" title="Maastrichtien">Maastrichtien</a></i> is naar Maastricht genoemd. Het is de laatste <a href="/wiki/Tijd_(geologie)" title="Tijd (geologie)">tijdsnede</a> in het Laat-<a href="/wiki/Krijt_(periode)" title="Krijt (periode)">Krijt</a> en duurde van ca. 72 tot 66 miljoen jaar geleden.</li> <li>De <a href="/wiki/Formatie_van_Maastricht" title="Formatie van Maastricht">Formatie van Maastricht</a> is de correcte benaming van de 30–90 m dikke laag <a href="/wiki/Krijtgesteente" title="Krijtgesteente">krijtgesteente</a>, die meestal wordt aangeduid als <a href="/wiki/Limburgse_mergel" title="Limburgse mergel">Limburgse mergel</a>. In deze formatie werd in 2000 een fossiel van een tot dan toe onbekende, primitieve vogelsoort aangetroffen, die in 2020 de naam <i><a href="/wiki/Asteriornis_maastrichtensis" class="mw-redirect" title="Asteriornis maastrichtensis">Asteriornis maastrichtensis</a></i> kreeg.</li> <li>Het <i><a href="/wiki/Maastrichter_getijdenboek" title="Maastrichter getijdenboek">Maastrichter getijdenboek</a></i> is een <a href="/wiki/Boekverluchting" title="Boekverluchting">verlucht</a> <a href="/wiki/Getijdenboek" title="Getijdenboek">getijdenboek</a> uit de veertiende eeuw, waarvan niet vaststaat dat het in Maastricht tot stand gekomen is, of iets met Maastricht te maken heeft.</li></ul> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Handschrift_Brussel_p-37-38_(cropped).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Handschrift_Brussel_p-37-38_%28cropped%29.jpg/260px-Handschrift_Brussel_p-37-38_%28cropped%29.jpg" decoding="async" width="260" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Handschrift_Brussel_p-37-38_%28cropped%29.jpg/390px-Handschrift_Brussel_p-37-38_%28cropped%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Handschrift_Brussel_p-37-38_%28cropped%29.jpg/520px-Handschrift_Brussel_p-37-38_%28cropped%29.jpg 2x" data-file-width="761" data-file-height="427" /></a><figcaption><i><a href="/wiki/Wilhelmus" title="Wilhelmus">Wilhelmus</a></i> (elfde couplet)</figcaption></figure> <ul><li>Maastricht wordt als enige stad genoemd in het <i><a href="/wiki/Wilhelmus" title="Wilhelmus">Wilhelmus</a></i>.</li> <li>Het <a href="/wiki/Maastrichts_volkslied" title="Maastrichts volkslied">Maastrichts volkslied</a> is het slotkoor uit de komische opera <i>Trijn de Begijn</i> van <a href="/wiki/Alfons_Olterdissen" title="Alfons Olterdissen">Alfons Olterdissen</a>.</li> <li><a href="/wiki/Maastrichts_zilver" title="Maastrichts zilver">Maastrichts zilver</a>, Maastrichtse pistolen, <a href="/wiki/Maastrichts_aardewerk" title="Maastrichts aardewerk">Maastrichts aardewerk</a> en <a href="/wiki/Kristalunie_Maastricht" title="Kristalunie Maastricht">Maastrichts glaswerk</a> zijn producten van <a href="/wiki/Toegepaste_kunst" title="Toegepaste kunst">kunstnijverheid</a>, die als verzamelobjecten gelden.</li> <li>In veel landen wordt de Engelse term <i>Maastricht criteria</i> (of een vertaling daarvan) gebruikt voor de in het <a href="/wiki/Verdrag_van_Maastricht_(1992)" title="Verdrag van Maastricht (1992)">Verdrag van Maastricht (1992)</a> afgesproken <a href="/wiki/Convergentiecriteria" title="Convergentiecriteria">convergentiecriteria</a> voor het toetreden tot de <a href="/wiki/Eurozone" title="Eurozone">eurozone</a>.</li> <li>In het <a href="/wiki/Verenigd_Koninkrijk_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Verenigd Koninkrijk (hoofdbetekenis)">Verenigd Koninkrijk</a> verwijst de term <i>Maastricht rebels</i> naar de <a href="/wiki/Conservative_Party_(Verenigd_Koninkrijk)" title="Conservative Party (Verenigd Koninkrijk)">conservatieve</a> tegenstanders van premier <a href="/wiki/John_Major" title="John Major">John Major</a> in de periode 1992–1997. Het negeren door Major en zijn opvolgers van de bezwaren van de 'Maastricht rebels' tegen de toenemende macht van de EU, kan gezien worden als een van de oorzaken van de <a href="/wiki/Brexit" title="Brexit">Brexit</a>.<sup id="cite_ref-118" class="reference"><a href="#cite_note-118"><span class="cite-bracket">[</span>108<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>De <i>Maastricht Guidelines on Violations of Economic, Social and Cultural Rights</i> zijn een aantal richtlijnen over de schending van <a href="/wiki/Rechten_van_de_mens" title="Rechten van de mens">mensenrechten</a> die in 1997 in Maastricht werden opgesteld en in 2000 door het <a href="/wiki/VN-comit%C3%A9_voor_economische,_sociale_en_culturele_rechten" title="VN-comité voor economische, sociale en culturele rechten">VN-comité voor economische, sociale en culturele rechten</a> werden geaccepteerd als VN-document E/C.12/2000/13.<sup id="cite_ref-119" class="reference"><a href="#cite_note-119"><span class="cite-bracket">[</span>109<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>Sinds 2007 is Maastricht de locatie van de televisiepolitieserie <i><a href="/wiki/Flikken_Maastricht" title="Flikken Maastricht">Flikken Maastricht</a></i>.</li> <li>In het najaar van 2024 was er op RTL 4 elke dinsdag de serie <i><a href="/w/index.php?title=Bureau_Maastricht&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bureau Maastricht (de pagina bestaat niet)">Bureau Maastricht</a></i> te zien.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zie_ook">Zie ook</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=51" title="Bewerk dit kopje: Zie ook" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=51" title="De broncode bewerken van de sectie: Zie ook"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Geschiedenis_van_Maastricht" title="Geschiedenis van Maastricht">Geschiedenis van Maastricht</a></li> <li><a href="/wiki/Maastricht_van_A_tot_Z" title="Maastricht van A tot Z">Maastricht van A tot Z</a></li> <li><a href="/wiki/Lijst_van_rijksmonumenten_in_Maastricht" title="Lijst van rijksmonumenten in Maastricht">Lijst van rijksmonumenten in Maastricht</a></li> <li><a href="/wiki/Lijst_van_gemeentelijke_monumenten_in_Maastricht" title="Lijst van gemeentelijke monumenten in Maastricht">Lijst van gemeentelijke monumenten in Maastricht</a></li> <li><a href="/wiki/Lijst_van_kerken_in_Maastricht" title="Lijst van kerken in Maastricht">Lijst van kerken in Maastricht</a></li> <li><a href="/wiki/Lijst_van_weg-_en_veldkapellen_in_Maastricht" title="Lijst van weg- en veldkapellen in Maastricht">Lijst van weg- en veldkapellen in Maastricht</a></li> <li><a href="/wiki/Lijst_van_beelden_in_Maastricht" title="Lijst van beelden in Maastricht">Lijst van beelden in Maastricht</a></li> <li><a href="/wiki/Lijst_van_oorlogsmonumenten_in_Maastricht" title="Lijst van oorlogsmonumenten in Maastricht">Lijst van oorlogsmonumenten in Maastricht</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Externe_links">Externe links</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&veaction=edit&section=52" title="Bewerk dit kopje: Externe links" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Maastricht&action=edit&section=52" title="De broncode bewerken van de sectie: Externe links"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r63829521">.mw-parser-output .zusterprojecten{padding:0;font-size:90%;clear:both;margin:1em 0 -0.5em 0}.mw-parser-output .zusterprojecten-klein{padding-bottom:5px;font-size:90%}.mw-parser-output .zusterprojecten-kop{vertical-align:middle}.mw-parser-output .zusterprojecten-lijst{display:inline;margin-left:0;padding-left:0}.mw-parser-output .zusterprojecten-kop,.mw-parser-output .zusterprojecten li,.mw-parser-output .zusterprojecten-klein li{display:inline-block;margin:0.4em 0.6em;white-space:nowrap;line-height:1.4em;width:12.5em}.mw-parser-output .zusterprojecten-klein li{width:17.5em;max-height:20px}.mw-parser-output .zuster-logo{display:inline-block;text-align:center;width:34px}.mw-parser-output .zuster-tekst{display:inline-block;vertical-align:middle}.mw-parser-output .zusterprojecten-klein .zuster-op{display:inline}@media screen and (max-width:720px){.mw-parser-output .zusterprojecten li,.mw-parser-output .zusterprojecten-klein li{max-height:initial;line-height:inherit}}</style> <div class="interProjectTemplate interProject-klein zusterprojecten-klein infobox noprint"> <div class="zusterprojecten-kop"><b>Op andere <a href="/wiki/Wikimedia_Foundation" title="Wikimedia Foundation">Wikimedia</a>-projecten</b></div><br /> <ul class="zusterprojecten-lijst"> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Maastricht#mw-subcategories" class="extiw" title="c:Category:Maastricht">Mediabestanden</a></div><li><div class="zuster-logo"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="18" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/27px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/36px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="zuster-tekst"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Maastricht#mw-subcategories" class="extiw" title="c:Category:Maastricht"><i><b>Media</b></i></a><div class="zuster-op"> op Commons</div></div></li><div class="interProject wiktionary mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://nl.wiktionary.org/wiki/Maastricht" class="extiw" title="wikt:Maastricht">WikiWoordenboek</a></div><li><div class="zuster-logo"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/23px-Wiktionary-logo.svg.png" decoding="async" width="23" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/35px-Wiktionary-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/46px-Wiktionary-logo.svg.png 2x" data-file-width="370" data-file-height="350" /></span></span></div> <div class="zuster-tekst"><a href="https://nl.wiktionary.org/wiki/Maastricht" class="extiw" title="wikt:Maastricht"><i><b>Definitie</b></i></a><div class="zuster-op"> op WikiWoordenboek</div></div></li><div class="interProject wikiquote mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://nl.wikiquote.org/wiki/Maastricht" class="extiw" title="q:Maastricht">Wikiquote</a></div><li><div class="zuster-logo"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/20px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/30px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/40px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span></div> <div class="zuster-tekst"><a href="https://nl.wikiquote.org/wiki/Maastricht" class="extiw" title="q:Maastricht"><i><b>Citaten</b></i></a><div class="zuster-op"> op Wikiquote</div></div></li><div class="interProject wikinews mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://nl.wikinews.org/wiki/Categorie:Maastricht" class="extiw" title="n:Categorie:Maastricht">Wikinieuws</a></div><li><div class="zuster-logo"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/25px-Wikinews-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/38px-Wikinews-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/50px-Wikinews-logo.svg.png 2x" data-file-width="759" data-file-height="415" /></span></span></div> <div class="zuster-tekst"><a href="https://nl.wikinews.org/wiki/Categorie:Maastricht" class="extiw" title="n:Categorie:Maastricht"><i><b>Nieuws</b></i></a><div class="zuster-op"> op Wikinieuws</div></div></li><div class="interProject wikivoyage mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://nl.wikivoyage.org/wiki/Maastricht" class="extiw" title="voy:Maastricht">Wikivoyage</a></div><li><div class="zuster-logo"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/21px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png" decoding="async" width="21" height="21" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/32px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/42px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 2x" data-file-width="193" data-file-height="193" /></span></span></div> <div class="zuster-tekst"><a href="https://nl.wikivoyage.org/wiki/Maastricht" class="extiw" title="voy:Maastricht"><i><b>Reisgids</b></i></a><div class="zuster-op"> op Wikivoyage</div></div></li> </ul> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://maastricht.incijfers.nl/dashboard/">Maastricht in cijfers</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.gemeentemaastricht.nl/">Website gemeente Maastricht</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dekenaatmaastricht.wordpress.com/home/">Website dekenaat Maastricht</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bezoekmaastricht.nl">Bezoekersinformatie & culturele agenda</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.rtvmaastricht.nl/nieuws/">Nieuws op RTV Maastricht</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=P6MiE7FLZJw">Stadsbeelden oud Maastricht 1919-1922, ingekleurde film met geluid.</a></li></ul> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><div style="margin-top:-16px"></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geraadpleegde_literatuur">Geraadpleegde literatuur</h2></div> <ul><li><span style="font-variant:small-caps;">Boogard, J. van den, en S. Minis</span> (2001): <i>Monumentengids Maastricht</i>. Primavera Pers, Leiden. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90-74310-52-4" title="Speciaal:Boekbronnen/90-74310-52-4">ISBN 90-74310-52-4</a></span></li> <li><span style="font-variant:small-caps;">Cillekens, C., en W. Dijkman</span> (2006): <i>20 eeuwen Maastricht</i>. BnM uitgevers, Nijmegen. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90-77907-36-X" title="Speciaal:Boekbronnen/90-77907-36-X">ISBN 90-77907-36-X</a></span></li> <li><span style="font-variant:small-caps;">Harmans, G.</span> (2001): <i>Capitool Reisgidsen: Maastricht & Zuid-Limburg</i>. Van Reemst Uitg./Unieboek bv, Houten. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90-410-1847-6" title="Speciaal:Boekbronnen/90-410-1847-6">ISBN 90-410-1847-6</a></span></li> <li><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Titus_Panhuysen" title="Titus Panhuysen">Panhuysen, T.</a>, P. Dingemans, S. Minis en E. Sprenger</span> (2013): <i>De straatnamen van Maastricht, hun herkomst en betekenis</i>. Historische Kring Maastricht van het <a href="/wiki/Limburgs_Geschied-_en_Oudheidkundig_Genootschap" title="Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap">Koninklijk Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap</a>, Maastricht. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/978-90-71581-16-8" title="Speciaal:Boekbronnen/978-90-71581-16-8">ISBN 978-90-71581-16-8</a></span></li> <li><span style="font-variant:small-caps;">Roemen, H.C.W.</span> (1947): <i>Maastricht. Een geografische – hoofdzakelijk economisch-geografische – beschrijving en verklaring der agglomeraties in de gemeente Maastricht</i>. Uitgeversmaatschappij Ernest van Aelst, Maastricht/Vroenhoven</li> <li><span style="font-variant:small-caps;">Stouthart, L.G.M., e.a. (red.)</span> (1985): <i>Tussen twee bruggen. Maastricht in de tijd van Baeten</i>. Gemeente Maastricht. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90-9000957-4" title="Speciaal:Boekbronnen/90-9000957-4">ISBN 90-9000957-4</a></span></li> <li><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Pierre_Ubachs" title="Pierre Ubachs">Ubachs, Pierre J.H.</a>, en <a href="/wiki/Ingrid_Evers" title="Ingrid Evers">Ingrid M.H. Evers</a></span> (2005): <i><a href="/wiki/Historische_Encyclopedie_Maastricht" title="Historische Encyclopedie Maastricht">Historische Encyclopedie Maastricht</a></i>. Walburg Pers, Zutphen / <a href="/wiki/Historisch_Centrum_Limburg" title="Historisch Centrum Limburg">RHCL</a>, Maastricht. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90-5730-399-X" title="Speciaal:Boekbronnen/90-5730-399-X">ISBN 90-5730-399-X</a></span></li> <li><span style="font-variant:small-caps;">Ubachs, Pierre J.H., en Ingrid M.H. Evers</span> (2006): <i>Tweeduizend jaar Maastricht. Een stadsgeschiedenis</i>. Walburg Pers, Zutphen. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90-5730-441-4" title="Speciaal:Boekbronnen/90-5730-441-4">ISBN 90-5730-441-4</a></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Noten">Noten</h2></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">De gemeente Maastricht hanteert/hanteerde daarnaast een indeling in 5 stadsdelen (Centrum, Zuidwest, Noordwest, Noordoost en Zuidoost), onderverdeeld in 44 wijken (overeenkomend met de 44 buurten in de CBS-indeling).<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">Karel de Stoute verbleef minstens driemaal in Maastricht. Of hij in het Brabants Gouvernement verbleef, staat niet vast.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text">Terwijl het inwonertal van Maastricht in de negentiende eeuw 'slechts' verdubbelde, verdrievoudigde dat van Luik en verviervoudigde dat van Aken. De bevolkingsomvang van Nederland steeg in die periode van twee naar vijf miljoen, maar de groei was geconcentreerd in de steden. In Haarlem verdrievoudigde het aantal inwoners; in Arnhem vervijfvoudigde het.</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text">Tot de 'betere' straten en pleinen behoorden: <a href="/wiki/Vrijthof_(Maastricht)" title="Vrijthof (Maastricht)">Vrijthof</a>, <a href="/wiki/Sint_Servaasklooster_(Maastricht)" title="Sint Servaasklooster (Maastricht)">Sint-Servaasklooster</a>, <a href="/wiki/Bredestraat_(Maastricht)" title="Bredestraat (Maastricht)">Bredestraat</a> en <a href="/wiki/Brusselsestraat_(Maastricht)" title="Brusselsestraat (Maastricht)">Brusselsestraat</a>. De meest verpauperde buurten waren tot circa 1960: <a href="/wiki/Boschstraatkwartier" title="Boschstraatkwartier">Boschstraatkwartier</a>, <a href="/wiki/Stokstraatkwartier" class="mw-redirect" title="Stokstraatkwartier">Stokstraatkwartier</a> en delen van <a href="/wiki/Wyck" title="Wyck">Wyck</a> (Ruiterij en omgeving, <a href="/wiki/Wycker_Grachtstraat" title="Wycker Grachtstraat">Wycker Grachtstraat</a>).</span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text">Malberg, in de jaren 1980 en 1990 een buurt met een slechte reputatie, lijkt anno 2022 de goede kant op te gaan, mogelijk het gevolg van de sloop van hoogbouwcomplexen, nieuwbouw van duurdere woningen en de vernieuwing van het winkelcentrum. Opvallend is ook dat traditionele arbeidersbuurten als <a href="/wiki/Boschpoort_(buurt_in_Maastricht)" title="Boschpoort (buurt in Maastricht)">Boschpoort</a> en <a href="/wiki/Mariaberg_(Maastricht)" title="Mariaberg (Maastricht)">Mariaberg</a> weliswaar niet hoog scoren, maar ook zeker niet tot de 'slechtste' buurten behoren.<sup id="cite_ref-DL20220211_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-DL20220211-34"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text">Wyckerpoort en Wittevrouwenveld, in 2007 nog aangeduid als '<a href="/wiki/Vogelaarwijk" title="Vogelaarwijk">Vogelaarwijk</a>', lijken anno 2022 de neerwaartse spiraal te hebben verbroken, hetgeen vooral toe te schrijven is aan het '<a href="/wiki/Groene_Loper_(Maastricht)" title="Groene Loper (Maastricht)">Groene Loper</a>-effect', waardoor nieuwe, veelal kapitaalkrachtige bewoners zich in die buurten hebben gevestigd.<sup id="cite_ref-DL20220211_34-1" class="reference"><a href="#cite_note-DL20220211-34"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text">Tussen 1966 en 1984 daalde het kerkbezoek in het dekenaat Maastricht met 62%. Van de katholieken van zeven jaar en ouder woonde in 1966 46,1% min of meer regelmatig de zondagse mis bij. Ter vergelijking: In het dekenaat Heerlen was dat 57,4%; in heel Nederland 64,4%. In 1969 was het regelmatig misbezoek in Maastricht gedaald tot 42%; in 1972: 29,6%; in 1975: 24,4%; in 1978: 21,9%; in 1981: 21,3% en in 1984: 17,4% (cijfers: <a href="/wiki/KASKI" title="KASKI">KASKI</a>).<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text">De aantallen zijn voor wat betreft gemeentelijke monumenten niet geheel vergelijkbaar. Naast de vraag of men naar het aantal panden/objecten of naar het aantal regels/monumentnummers kijkt, wordt de toewijzing van gemeentelijke monumenten én de manier waarop deze geteld of gegroepeerd worden, in tegenstelling tot rijksmonumenten, bepaald door het beleid van de gemeente zelf, hetgeen voor grote verschillen per gemeente kan zorgen.</span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text">Het meest zuidelijke huis aan de <a href="/wiki/Maasboulevard_(Maastricht)" title="Maasboulevard (Maastricht)">Maasboulevard</a> in <a href="/wiki/Sint_Pieter_(Maastricht)" title="Sint Pieter (Maastricht)">Sint Pieter</a> bevindt zich op ca. 300 m afstand van het meest noordelijke huis in het Franstalige <a href="/wiki/Wezet" title="Wezet">Wezet</a> (Visé).</span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>De Nuie Mestreechsen Dictionair</i> is ook digitaal te raadplegen.<sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Referenties">Referenties</h2></div> <div class="reflist" style="-moz-column-count:3; -webkit-column-count:3; column-count:3;-moz-column-width:21em; -webkit-column-width:21em; column-width:21em; list-style-type: decimal;"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Cillekens/Dijkman (2006), pp. 13-93.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Harmans (2001), pp. 15-27.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">G. Vodegel & M. Pluymaekers (red.)</span> (2003): <i>That's why, Maastricht</i>, pp. 13-14. WEAN, Maastricht. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90-807481-3-7" title="Speciaal:Boekbronnen/90-807481-3-7">ISBN 90-807481-3-7</a></span>.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Ubachs/Evers (2006), p. 11.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2022"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.buienradar.nl/nederland/weerbericht/blog/warmste-dag-ooit-nederland-2019-exact-2-jaar-geleden">Exact 3 jaar geleden: zinderende hitte met meer dan 40 graden!</a>. <i>buienradar.nl</i> (<span class="mw-formatted-date" title="2022-07-25">25 juli 2022</span>). Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2024-09-12">12 september 2024</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.knmi.nl/klimatologie/normalen1971-2000/per_station/stn380/4-normalen/380_maastricht.pdf">'Langjarige gemiddelden en extremen, tijdvak 1971-2000 Maastricht'</a> op <i>knmi.nl</i> (niet meer beschikbaar).</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Ubachs/Evers (2005), p. 31: 'annexatie'.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Zie Panhuysen/Dingemans/Minis/Sprenger (2013), p. 23; en <a rel="nofollow" class="external text" href="https://forum.mestreechonline.nl/forum/mestreech-maastricht/buurten/474-wijkindeling-maastricht">'Wijkindeling Maastricht'</a> op <i>forum.mestreechonline.nl</i> (<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201205141718/https://forum.mestreechonline.nl/forum/mestreech-maastricht/buurten/474-wijkindeling-maastricht">gearchiveerd</a>).</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Zie website <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120429084246/http://www.zichtopmaastricht.nl/home"><i>zichtopmaastricht.nl</i></a> (de "culturele biografie van Maastricht").</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Nicoline_van_der_Sijs" title="Nicoline van der Sijs">Nicoline van der Sijs</a> (2001), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081229085936/http://www.dbnl.org/tekst/sijs002chro01_01/sijs002chro01_01_0010.htm"><i>Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen</i></a>, p. 100, Uitgeverij L.J. Veen, Amsterdam/Antwerpen. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90-204-2045-3" title="Speciaal:Boekbronnen/90-204-2045-3">ISBN 90-204-2045-3</a></span>.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Maurits_Gysseling" title="Maurits Gysseling">M. Gysseling</a> (1960), <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130526084246/http://www.wulfila.be/tw/facsimile/?page=646">Toponymisch Woordenboek van België, Nederland, Luxemburg, Noord-Frankrijk en West-Duitsland (vóór 1226)</a></i>, pp. 646-647, George Michiels N.V., Tongeren.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Ubachs/Evers (2006), pp. 14-21.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">Ubachs/Evers (2005), p. 269: 'Karel de Stoute'; pp. 495-496: 'Spaans Gouvernement'.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">Ubachs/Evers (2006), pp. 23-84.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">Ubachs/Evers (2006), pp. 87-149.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">Ubachs/Evers (2006), pp. 151-173.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">Ubachs/Evers (2006), pp. 175-253.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text">Ubachs/Evers (2006), pp. 254-264.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text">Ubachs/Evers (2006), pp. 99-100.</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text">Ubachs/Evers (2005), p. 609: tabel 2; Roemen (1947), p. 305; Stouthart (1985), p. 447; gegevens CBS.</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200613130602/https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/84583NED/table?dl=33C38">'Kerncijfers wijken en buurten 2019'</a> op <i>opendata.cbs.nl</i>, geraadpleegd op 8 maart 2020.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200613130602/https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/70072ned/table?dl=16D63&ts=1583700002847">'Regionale kerncijfers Nederland'</a> op <i>opendata.cbs.nl</i>, geraadpleegd op 8 maart 2020.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2023/47/internationale-studenten-wonen-vaker-in-private-huurwoning">'Internationale studenten wonen vaker in private huurwoning / In Maastricht wonen meer internationale dan Nederlandse studenten'</a>, op <i>cbs.nl</i>, 20 november 2023. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20231128130731/https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2023/47/internationale-studenten-wonen-vaker-in-private-huurwoning">Gearchiveerd</a> op 28 november 2023.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://app.powerbi.com/view?r=eyJrIjoiNDY4ZThhNmEtMWRlNy00ODhlLTg1OTMtYjhkNmI1ZWNmOTlkIiwidCI6Ijk1ODFjYTlkLTMxNTEtNGE2Zi05OWE0LTk3MWQzNTNiMDNiMSIsImMiOjl9">'Kerncijfers Maastricht'</a> op <i>maastrichtincijfers.nl</i>, geraadpleegd 28 oktober 2024.</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">A.J.F. Maenen</span> (1959): <i>Petrus Regout 1801-1878. Een bijdrage tot de sociaal-economische geschiedenis van Maastricht</i> (proefschrift), pp. 44-80. NV Centrale Drukkerij, Nijmegen.</span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text">Ubachs/Evers (2006), p. 227.</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">W.J.J.M. Hennekens</span>, 'Welzijnswerk. De ontwikkelingen in Maastricht tussen 1967 en 1985 uit een oogpunt van stedelijk beleid', in: Stouthart e.a. (1985), <i>ibid.</i>, p. 318.</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text">Ubachs/Evers (2006), pp. 208-210, 245-246.</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://jaarboekmaastricht.nl/jaarboek/jaarboek-maastricht-1961.pdf"><i>Jaarboek Maastricht 1961</i></a>, p. 26: 'Historisch pauperisme overwonnen?'.</span> </li> <li id="cite_note-DL20220211-34"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-DL20220211_34-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-DL20220211_34-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-DL20220211_34-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J. Philippens</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.limburger.nl/cnt/dmf20220211_93676232">'Zo gaat Maastricht de tweedeling tussen rijk en arm in de stad te lijf'</a>, op <i>limburger.nl</i>, 11 februari 2022. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230905152314/https://www.limburger.nl/cnt/dmf20220211_93676232">Gearchiveerd</a> op 5 september 2023.</span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Annette van Vliet</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180808203046/https://link.springer.com/article/10.1007/s12503-015-0041-8">'Diabetes en depressie in de Maastricht Studie'</a> op website <i>springer.com</i>, 9 juni 2015.</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text">Zie <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140408232417/http://www.maastricht.nl/web/file?uuid=360985e4-3ae8-4679-93e8-baf46659d520&owner=be0ef6f4-cbf0-48a4-8bd7-e6e0bc7bf5c0&contentid=31722&elementid=472682">'Mee(r)bewegen - Sportnota 2020'</a> op <i>maastricht.nl</i>, pp. 5, 40.</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Mee(r)bewegen - Sportnota 2020</i>, p. 10. Gemeente Maastricht, 2013 (<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.kennisbanksportenbewegen.nl/?file=3010&m=1422883277&action=file.download">online tekst</a> op <i>kennisbanksportenbewegen.nl</i>, geraadpleegd op 13 januari 2022). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230907125006/https://www.kennisbanksportenbewegen.nl/?file=3010&m=1422883277&action=file.download">Gearchiveerd</a> op 7 september 2023.</span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Tim van Sintfiet</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.limburger.nl/cnt/dmf20231201_93561039">'Jeu de boules, zomersport in de winter, dankzij Boulodrôme Maastricht'</a>, in: <i>De Limburger</i>, 1 december 2023. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20231215213025/https://www.limburger.nl/cnt/dmf20231201_93561039">Gearchiveerd</a> op 15 december 2023.</span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://rtvmaastricht.nl/nieuws/artikel/ironman-maastricht-stopt">'Ironman Maastricht stopt'</a>, op <i>rtvmaastricht.nl</i>, 3 maart 2023. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230329024312/https://rtvmaastricht.nl/nieuws/artikel/ironman-maastricht-stopt">Gearchiveerd</a> op 29 maart 2023.</span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210726190241/https://www.jumpingindoormaastricht.com/nieuws/nieuws-archief/6-jumping-indoor-maastricht-nog-100-dagen">'Jumping Indoor Maastricht, nog 100 dagen'</a> op <i>jumpingindoormaastricht.com</i>.</span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181006195117/https://www.natuurmonumenten.nl/natuurgebieden/sint-pietersberg/route/mtb-route-sint-pietersberg">'MTB-Route Sint-Pietersberg'</a> op <i>natuurmonumenten.nl</i>, geraadpleegd op 9 maart 2020.</span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181024192203/https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2015/20/religie-en-kerkbezoek-naar-gemeente-2010-2014">'Religie en kerkbezoek naar gemeente 2010-2014'</a>, op <i>cbs.nl</i>, 13 Mei 2015 (download Excel-bestand).</span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">L.H. Pelzer</span>, 'Enkele ontwikkelingen in het godsdienstig en kerkelijk leven na Vaticanum II', in: Stouthart e.a. (1985), <i>ibid.</i>, p. 302.</span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text">Bron: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121118101212/http://www.bisdom-roermond.nl/bisdom/detail.php?ID=217">website Bisdom Roermond</a>.</span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121111115930/http://www.limburger.nl/article/20120829/REGIONIEUWS06/120829341">'Parochies ingedeeld in zes clusters'</a>, in: <i>De Limburger</i>, 29 aug. 2012.</span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Merel Visscher</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.limburger.nl/cnt/dmf20231120_93996881">'Vrijmetselaars in Maastricht vormen vooral géén eliteclubje: ‘Je vindt bij ons mannen uit alle lagen van de samenleving’'</a>, in: <i><a href="/wiki/De_Limburger" title="De Limburger">De Limburger</a></i>, 20 november 2023. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20231128230923/https://www.limburger.nl/cnt/dmf20231120_93996881">Gearchiveerd</a> op 28 november 2023.</span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/">Rijksmonumentenregister</a> Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, 28 oktober 2024</span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kaartviewer.maastricht.nl/?@Cultuurwaardekaart">Cultuurwaardekaart</a> Gemeente Maastricht, 18 oktober 2024</span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <span class="reference-text">Harmans (2001), pp. 50-57.</span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text">Harmans (2001), pp. 59-65.</span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text">Harmans (2001), pp. 51-53, 57.</span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text">Harmans (2001), pp. 67-70; zie ook <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200810152935/https://www.bezoekmaastricht.nl/ontdekken/wijken/jekerkwartier">'Jekerkwartier'</a> op <i>bezoekmaastricht.nl</i>.</span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text">Zie <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200810154014/https://www.bezoekmaastricht.nl/ontdekken/wijken/sphinxkwartier">'Sphinxkwartier'</a> op <i>bezoekmaastricht.nl</i>.</span> </li> <li id="cite_note-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-58">↑</a></span> <span class="reference-text">Harmans (2001), pp. 73-78; zie ook <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200810162305/https://www.bezoekmaastricht.nl/ontdekken/wijken/wyck">'Wyck'</a> en <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211104185948/https://www.bezoekmaastricht.nl/ontdekken/wijken/ceramique">'Céramique'</a> op <i>bezoekmaastricht.nl</i>.</span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text">Zie <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200927133145/https://www.bezoekmaastricht.nl/locaties/815974147/stadspark">'Stadspark'</a> op <i>bezoekmaastricht.nl</i>.</span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text">Harmans (2001), p. 79; zie ook <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200810154942/https://www.bezoekmaastricht.nl/ontdekken/wijken/sint-pieter">'Sint Pieter'</a> op <i>bezoekmaastricht.nl</i>.</span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a></span> <span class="reference-text">Van den Boogard/Minis (2001), pp. 95-105.</span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a></span> <span class="reference-text">Van den Boogard/Minis (2001), pp. 47-59, 136-147, 170-180.</span> </li> <li id="cite_note-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-64">↑</a></span> <span class="reference-text">'<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130611021455/http://www.veldekemestreech.nl/dictionairenspelling/dictionair_select.aspx">Digi-Dictionair</a>' op website <i>veldekemestreech.nl</i>.</span> </li> <li id="cite_note-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-66">↑</a></span> <span class="reference-text">Ubachs/Evers (2006), p. 264.</span> </li> <li id="cite_note-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-67">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J. van de Boogard</span>, <i>De Stadsschouwburg</i> (Maastrichts Silhouet #19), Maastricht, 1985, p. 43.</span> </li> <li id="cite_note-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-68">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200113223344/https://www.1limburg.nl/horeca-gegroeid-meeste-gemeenten-voerendaal-koploper">'Horeca gegroeid in meeste gemeenten: Voerendaal koploper'</a> op <i>1limburg.nl</i>, 13 januari 2020.</span> </li> <li id="cite_note-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-69">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://rtvmaastricht.nl/nieuws/artikel/opvallend-veel-nieuwkomers-michelinsterren-in-maastricht-drie-sterren-erbij">'Opvallend veel nieuwkomers Michelinsterren in Maastricht: drie sterren erbij'</a> op <i>rtvmaastricht.nl</i>, 24 april 2023. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230429055945/https://rtvmaastricht.nl/nieuws/artikel/opvallend-veel-nieuwkomers-michelinsterren-in-maastricht-drie-sterren-erbij">Gearchiveerd</a> op 29 april 2023.</span> </li> <li id="cite_note-gigantius-gilde-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-gigantius-gilde_70-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.gigantius.nl/het-reuzengilde/">Het Reuzengilde</a></span> </li> <li id="cite_note-gigantius-stadsreus-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-gigantius-stadsreus_71-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.gigantius.nl/stadsreus-gigantius/">Stadsreus Gigantius</a></span> </li> <li id="cite_note-72"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-72">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://jaarboekmaastricht.nl/jaarboek/jaarboek-maastricht-2019.pdf">Jaarboek Maastricht 2019</a></span> </li> <li id="cite_note-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-73">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.reuzenfederatie.nl/reus50.html">Reuzengilde Gigantius</a></span> </li> <li id="cite_note-74"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-74">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.reuzenfederatie.nl/reus55.html">Vereniging Ingelbewaorders</a></span> </li> <li id="cite_note-75"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-75">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://mestreechtersteerke.nl/pag_BM-deingel.htm">D'n Ingel vaan Mestreech</a></span> </li> <li id="cite_note-76"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-76">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jaarboekmaastricht.nl/jaarboek/jaarboek-maastricht-2007-2008.pdf">Jaarboek Maastricht 2007-2008</a> (p51)</span> </li> <li id="cite_note-77"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-77">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.reuzenfederatie.nl/reus45.html">Pieke Dassen</a></span> </li> <li id="cite_note-78"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-78">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://mestreechtersteerke.nl/pagpieke_dassen.htm">Pierre Hubertus Dassen oftewel 'Pieke Dassen'</a></span> </li> <li id="cite_note-79"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-79">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kijkeensnaarboven.nl/gevelstenen/pieke-dassen">Pieke Dassen, Bogaardenstraat 43</a></span> </li> <li id="cite_note-80"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-80">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.l1.nl/nieuws/2394178/reuzen-nemen-maastricht-over-voor-reuzenfeest">Reuzen nemen Maastricht over voor Reuzenfeest</a>, L1, 6 mei 2014</span> </li> <li id="cite_note-81"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-81">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nkc.nl/campernieuws/2014/mei/optocht-der-reuzen-door-maastricht/">Optocht der Reuzen door Maastricht</a>, 23 mei 2014</span> </li> <li id="cite_note-rf-meer-82"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-rf-meer_82-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.reuzenfederatie.nl/nogmeerrr.html">Nog meer reuzen in Nederland</a></span> </li> <li id="cite_note-83"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-83">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tempeleers.nl/media/1234/1989-1990_jaarverslag_tempeleers-web.pdf">jaorverslaag vaan 1989 - 1990</a>, pagina 12</span> </li> <li id="cite_note-84"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-84">↑</a></span> <span class="reference-text">Zie o.a. Harmans (2001), pp. 28-31.</span> </li> <li id="cite_note-85"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-85">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wielerflits.nl/nieuws/enige-na-giro-criterium-van-nederland-gaat-opnieuw-door-het-leven-als-ridderronde-maastricht/">Enige Na-Giro-Criterium van Nederland gaat opnieuw door het leven als Ridderronde Maastricht</a> Wielerflits.nl, 22 februari 2024</span> </li> <li id="cite_note-86"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-86">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://festileaks.com/2024/03/bruis-festival-in-maastricht-houdt-na-17-jaar-op-te-bestaan/">Bruis Festival in Maastricht houdt na 17 jaar op te bestaan</a> Festileaks.com, 14 maart 2024</span> </li> <li id="cite_note-87"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-87">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.maastrichtuniversity.nl/nl/over-de-um-0">'Over de UM'</a> op <i>maastrichtuniversity.nl</i>, geraadpleegd op 5 mei 2022. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220614200329/https://www.maastrichtuniversity.nl/nl/over-de-um-0">Gearchiveerd</a> op 14 juni 2022.</span> </li> <li id="cite_note-88"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-88">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200112141530/https://www.maastrichtuniversity.nl/nl/over-de-um/organisatie/rankings-accreditaties">'Rankings en accreditaties'</a> op <i>maastrichtuniversity.nl</i>, geraadpleegd op 9 maart 2020.</span> </li> <li id="cite_note-89"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-89">↑</a></span> <span class="reference-text">Ubachs/Evers (2005), p. 524: 'Teikyo-universiteit Holland'.</span> </li> <li id="cite_note-90"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-90">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFDegens2022"><span style="font-variant:small-caps;">Degens, Wendy</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.observantonline.nl/Home/Artikelen/id/58853/maastricht-school-of-management-hoort-eindelijk-bij-um">Maastricht School of Management hoort eindelijk bij UM</a>. Observant (<span class="mw-formatted-date" title="2022-05-28">28 mei 2022</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220712111931/https://www.observantonline.nl/Home/Artikelen/id/58853/maastricht-school-of-management-hoort-eindelijk-bij-um">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2022-07-12">12 juli 2022</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2022-07-12">12 juli 2022</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-91"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-91">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210812154000/https://vistacollege.nl/organisatorische-informatie">'Over VISTA college'</a> op <i>vistacollege.nl</i>.</span> </li> <li id="cite_note-92"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-92">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210726181104/https://www.limburger.nl/cnt/dmf20210308_95403331">'Aangepast plan voor voortgezet onderwijs in Maastricht met een brede campus aan de Groene Loper'</a>, in: <i><a href="/wiki/De_Limburger" title="De Limburger">De Limburger</a></i>, 8 maart 2021.</span> </li> <li id="cite_note-93"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-93">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150630180837/http://www.1limburg.nl/annemarie-penn-te-strake-wordt-burgemeester-van-maastricht?context=default">'Voordracht burgemeester Maastricht'</a> op <i>1limburg.nl</i>, 23 april 2015.</span> </li> <li id="cite_note-94"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-94">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archief28.sitearchief.nl/archives/sitearchief/20180223220341/https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2023/06/09/benoeming-burgemeester-maastricht">Benoeming burgemeester Maastricht</a>, Rijksoverheid, 9 juni 2023. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230907125054/https://archief28.sitearchief.nl/archives/sitearchief/20180223220341/https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2023/06/09/benoeming-burgemeester-maastricht">Gearchiveerd</a> op 7 september 2023.</span> </li> <li id="cite_note-95"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-95">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210723154711/https://www.rtvmaastricht.nl/nieuws/151681568/Maastricht%20be%C3%ABindigd%20stedenband%20met%20El%20Rama">'Maastricht beëindigd stedenband met El Rama'</a> op <i>rtvmaastricht.nl</i>, 22 juli 2021.</span> </li> <li id="cite_note-96"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-96">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://app.powerbi.com/view?r=eyJrIjoiNDY4ZThhNmEtMWRlNy00ODhlLTg1OTMtYjhkNmI1ZWNmOTlkIiwidCI6Ijk1ODFjYTlkLTMxNTEtNGE2Zi05OWE0LTk3MWQzNTNiMDNiMSIsImMiOjl9">'Arbeidsmarkt'</a>, op <i>maastrichtincijfers.nl</i>, geraadpleegd op 28 oktober 2024.</span> </li> <li id="cite_note-97"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-97">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200613130602/https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/82062NED/line?ts=1583657380380">'Logiesaccommodaties; capaciteit, accommodaties, bedden, regio'</a> op <i>opendata.cbs.nl/statline</i>, geraadpleegd op 8 maart 2020.</span> </li> <li id="cite_note-98"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-98">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200613130602/https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/82061NED/line?dl=33BDB">'Hotels; gasten, overnachtingen, woonland, regio'</a> op <i>opendata.cbs.nl/statline</i>, geraadpleegd op 8 maart 2020.</span> </li> <li id="cite_note-99"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-99">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J. Philippens</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180808140054/https://www.limburger.nl/cnt/dmf20180805_00070198/toerisme-maastricht-groeit-weer-fors">'Toerisme in Maastricht groeit weer fors'</a> op website <i><a href="/wiki/De_Limburger" title="De Limburger">De Limburger</a></i>, 6 augustus 2018.</span> </li> <li id="cite_note-100"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-100">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Bente Poiesz</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://rtvmaastricht.nl/nieuws/artikel/68-procent-meer-hotelovernachtingen">'68 procent meer hotelovernachtingen'</a> op <i>rtvmaastricht.nl</i>, 14 oktober 2024.</span> </li> <li id="cite_note-101"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-101">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181006131530/https://www.limburger.nl/cnt/dmf20181004_00075561/maastricht-richt-zich-meer-op-congressen">'Maastricht richt zich meer op congressen'</a> op <i>limburger.nl</i>, 5 oktober 2018.</span> </li> <li id="cite_note-102"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-102">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Johan van de Beek</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180819114536/https://www.limburger.nl/cnt/dmf20180816_00071017">'‘Amsterdamse’ toestanden in Maastricht?'</a> en <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180819111708/https://www.limburger.nl/cnt/dmf20180817_00071171/de-schaduwkant-van-toerisme">'De schaduwkant van toerisme'</a> op <i>limburger.nl</i>, 16 en 18 augustus 2018.</span> </li> <li id="cite_note-103"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-103">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Theo Sniekers</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180819114908/https://www.limburger.nl/cnt/dmf20170723_00043928/vier-limburgse-steden-in-landelijke-top-6-qua-drugsoverlast">'Vier Limburgse steden in landelijke top 6 qua drugsoverlast'</a> op <i>limburger.nl</i>, 24 juli 2017.</span> </li> <li id="cite_note-104"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-104">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Pascale Thewissen</span> (2018): <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181004225823/https://www.limburger.nl/cnt/dmf20181003_00075435/meer-zicht-krijgen-op-georganiseerde-drugsnetwerken">'Meer zicht krijgen op georganiseerde drugsnetwerken'</a> op <i>limburger.nl</i>, 4 oktober 2018.</span> </li> <li id="cite_note-105"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-105">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120409185215/http://www.guardian.co.uk/books/2008/jan/11/bestukbookshops">'Top shelves'</a>, in <i><a href="/wiki/The_Guardian_(Britse_krant)" title="The Guardian (Britse krant)">The Guardian</a></i>, 11 januari 2008.</span> </li> <li id="cite_note-106"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-106">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190427141032/https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2017/27/maastricht-heeft-meer-winkels-per-inwoner-dan-amsterdam">'Maastricht heeft meer winkels per inwoner dan Amsterdam'</a> op <i>cbs.nl</i>, 5 juli 2017 (gearchiveerde link).</span> </li> <li id="cite_note-107"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-107">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190407101338/https://www.bezoekmaastricht.nl/shoppen/shoplocaties/markten">'Markten in Maastricht'</a> op <i>bezoekmaastricht.nl</i>.</span> </li> <li id="cite_note-108"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-108">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181006194745/https://www.rtvmaastricht.nl/nieuws/128677710/Maastricht%20heeft%20grootste%20biodiversiteit%20van%20provincie">'Maastricht heeft grootste biodiversiteit van provincie'</a> op <i>rtvmaastricht.nl</i>, 5 oktober 2018.</span> </li> <li id="cite_note-109"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-109">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190401031902/https://www.natuurmonumenten.nl/natuurgebieden/sint-pietersberg">'Sint-Pietersberg'</a> op <i>natuurmonumenten.nl</i>, geraadpleegd op 9 maart 2019.</span> </li> <li id="cite_note-110"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-110">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181006200318/https://www.grensmaas.nl/locaties/borgharen/">'Borgharen 2010-2014 (afgerond)'</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181006200322/https://www.grensmaas.nl/locaties/itteren/">'Itteren 2008-2018'</a> en <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190401043512/https://www.grensmaas.nl/locaties/bosscherveld/">'Bosscherveld 2015-2019'</a> op <i>grensmaas.nl</i>, geraadpleegd op 9 maart 2019.</span> </li> <li id="cite_note-111"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-111">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181006194844/https://www.gemeentemaastricht.nl/bestuur-en-beleid/beleid/groen-milieubeheer-en-afval/duurzaam-maastricht/">'#missionzeromaastricht'</a> op <i>gemeentemaastricht.nl</i>, 11 oktober 2016.</span> </li> <li id="cite_note-112"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-112">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180921074245/https://www.limburger.nl/cnt/dmf20180919_00073995/maastricht-zet-plan-voor-bekritiseerde-zonneweide-door">'Maastricht zet plan voor bekritiseerde zonneweide door'</a> op website <i><a href="/wiki/De_Limburger" title="De Limburger">De Limburger</a></i>, 19 september 2018.</span> </li> <li id="cite_note-113"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-113">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211104185949/https://www.spoorpro.nl/spoorbouw/2019/05/20/groen-licht-voor-tramlijn-hasselt-maastricht/">'Groen licht voor tramlijn Hasselt-Maastricht'</a>, op <i>spoorpro.nl</i>, 20 mei 2019.</span> </li> <li id="cite_note-114"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-114">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200808060425/https://ovmagazine.nl/2020/01/internationaal-busstation-in-maastricht-geopend-1046/">'Internationaal busstation open in Maastricht'</a> op <i>ovmagazine.nl</i>, 16 januari 2020.</span> </li> <li id="cite_note-115"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-115">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161220224548/http://www.rijkswaterstaat.nl/over-ons/nieuws/nieuwsarchief/p2016/12/koning-willem-alexandertunnel-in-maastricht-in-gebruik-genomen.aspx">'Koning Willem-Alexandertunnel in Maastricht in gebruik genomen'</a>, <i>rijkswaterstaat.nl</i>, 16 december 2016.</span> </li> <li id="cite_note-116"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-116">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Caspar Cillekens</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210205091813/https://www.limburger.nl/cnt/dmf20210126_94950134">'175 jaar Limburgse kranten: een duik in de historie'</a>, in: <i>De Limburger</i>, 26 januari 2021.</span> </li> <li id="cite_note-117"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-117">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.limburger.nl/cnt/dmf20211101_94015253">'Hoofdkantoor Mediahuis Limburg verhuist volgend jaar van Sittard naar Maastricht'</a>, in: <i>De Limburger</i>, 1 november 2021, geraadpleegd op 14 september 2022. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220914120305/https://www.limburger.nl/cnt/dmf20211101_94015253">Gearchiveerd</a> op 14 september 2022.</span> </li> <li id="cite_note-118"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-118">↑</a></span> <span class="reference-text">Zie <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/en:Maastricht_rebels" class="extiw" title="w:en:Maastricht rebels">Maastricht rebels</a> op Engelstalige Wikipedia.</span> </li> <li id="cite_note-119"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-119">↑</a></span> <span class="reference-text">Zie <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/en:Maastricht_Guidelines_on_Violations_of_Economic,_Social_and_Cultural_Rights" class="extiw" title="w:en:Maastricht Guidelines on Violations of Economic, Social and Cultural Rights">Maastricht Guidelines on Violations of Economic, Social and Cultural Rights</a> op Engelstalige Wikipedia.</span> </li> </ol></div> </div> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Maastricht#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Maastricht">Mediabestanden</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-groot toccolours" style="display:flex; gap:1em; align-items:center; clear:both; margin:1em 0 -0.5em 0;"> <div style="min-width:max-content;"><span class="noviewer noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/25px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/38px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></div> <div>Zie de categorie <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Maastricht#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Maastricht">Maastricht</a></b></i> van <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> voor mediabestanden over dit onderwerp.</div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67837862">.mw-parser-output .navigatie{position:relative;clear:both;overflow:auto;margin:1em auto -0.5em;padding:2px;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:87%}.mw-parser-output .navigatie-bewerken{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-bewerken .mw-ui-icon::before{background-size:0.9em}.mw-parser-output .navigatie-afb-links,.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{position:absolute}.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{right:2px}.mw-parser-output .navigatie-afb-groot{float:right;padding-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:#ddeef8;padding:2px 5.5em;font-weight:bold}.mw-parser-output .navigatie-inhoud{padding:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-inhoud p:first-child{margin:0}.mw-parser-output .navigatie div[style*="background-color"],.mw-parser-output .navigatie div[style*="background"]{color:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}</style> <div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Hoofdsteden_van_het_Koninkrijk_der_Nederlanden"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_the_Netherlands.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Nederland"><img alt="Vlag van Nederland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/30px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="30" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/45px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/60px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_hoofdsteden_Nederland" title="Sjabloon:Navigatie hoofdsteden Nederland"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span class="ui-state-disabled" typeof="mw:File"><span title="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)"><img alt="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_hoofdsteden_Nederland&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div class="navigatie-afb-rechts noviewer"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Koninklijk_wapen_van_het_koninkrijk_der_Nederlanden.svg" class="mw-file-description" title="Wapen van Nederland"><img alt="Wapen van Nederland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Koninklijk_wapen_van_het_koninkrijk_der_Nederlanden.svg/30px-Koninklijk_wapen_van_het_koninkrijk_der_Nederlanden.svg.png" decoding="async" width="30" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Koninklijk_wapen_van_het_koninkrijk_der_Nederlanden.svg/45px-Koninklijk_wapen_van_het_koninkrijk_der_Nederlanden.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Koninklijk_wapen_van_het_koninkrijk_der_Nederlanden.svg/60px-Koninklijk_wapen_van_het_koninkrijk_der_Nederlanden.svg.png 2x" data-file-width="995" data-file-height="1079" /></a></span></div> <div id="Hoofdsteden_van_het_Koninkrijk_der_Nederlanden" class="navigatie-titel">Hoofdsteden van het <a href="/wiki/Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Koninkrijk der Nederlanden">Koninkrijk der Nederlanden</a></div> <div class="navigatie-inhoud"> <p><b><a href="/wiki/Hoofdstad" title="Hoofdstad">Hoofdstad</a>:</b> <a href="/wiki/Amsterdam" title="Amsterdam">Amsterdam</a>  <b><a href="/wiki/Regeringszetel" title="Regeringszetel">Regeringszetel</a>:</b> <a href="/wiki/Den_Haag" title="Den Haag">Den Haag</a><br /> <b>Provincies:</b> <a href="/wiki/Assen" title="Assen">Assen</a> <small>(<a href="/wiki/Drenthe" title="Drenthe">Drenthe</a>)</small> · <a href="/wiki/Lelystad" title="Lelystad">Lelystad</a> <small>(<a href="/wiki/Flevoland" title="Flevoland">Flevoland</a>)</small> · <a href="/wiki/Leeuwarden_(stad)" title="Leeuwarden (stad)">Leeuwarden</a> <small>(<a href="/wiki/Friesland" title="Friesland">Friesland</a>)</small> · <a href="/wiki/Arnhem" title="Arnhem">Arnhem</a> <small>(<a href="/wiki/Gelderland" title="Gelderland">Gelderland</a>)</small> · <a href="/wiki/Groningen_(stad)" title="Groningen (stad)">Groningen</a> <small>(<a href="/wiki/Groningen_(provincie)" title="Groningen (provincie)">Groningen</a>)</small> · <a class="mw-selflink selflink">Maastricht</a> <small>(<a href="/wiki/Limburg_(Nederlandse_provincie)" title="Limburg (Nederlandse provincie)">Limburg</a>)</small> · <a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch">'s-Hertogenbosch</a> <small>(<a href="/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant">Noord-Brabant</a>)</small> · <a href="/wiki/Haarlem" title="Haarlem">Haarlem</a> <small>(<a href="/wiki/Noord-Holland" title="Noord-Holland">Noord-Holland</a>)</small> · <a href="/wiki/Zwolle" title="Zwolle">Zwolle</a> <small>(<a href="/wiki/Overijssel" title="Overijssel">Overijssel</a>)</small> · <a href="/wiki/Utrecht_(stad)" title="Utrecht (stad)">Utrecht</a> <small>(<a href="/wiki/Utrecht_(provincie)" title="Utrecht (provincie)">Utrecht</a>)</small> · <a href="/wiki/Middelburg_(Zeeland)" title="Middelburg (Zeeland)">Middelburg</a> <small>(<a href="/wiki/Zeeland_(provincie)" title="Zeeland (provincie)">Zeeland</a>)</small> · <a href="/wiki/Den_Haag" title="Den Haag">Den Haag</a> <small>(<a href="/wiki/Zuid-Holland" title="Zuid-Holland">Zuid-Holland</a>)</small><br /> <b><a href="/wiki/Land_(geografie)" title="Land (geografie)">Landen</a>:</b> <a href="/wiki/Philipsburg" title="Philipsburg">Philipsburg</a> <small>(<a href="/wiki/Sint_Maarten_(land)" title="Sint Maarten (land)">Sint Maarten</a>)</small> · <a href="/wiki/Oranjestad_(Aruba)" title="Oranjestad (Aruba)">Oranjestad</a> <small>(<a href="/wiki/Aruba" title="Aruba">Aruba</a>)</small> · <a href="/wiki/Willemstad_(Cura%C3%A7ao)" title="Willemstad (Curaçao)">Willemstad</a> <small>(<a href="/wiki/Cura%C3%A7ao" title="Curaçao">Curaçao</a>)</small> · <a href="/wiki/Amsterdam" title="Amsterdam">Amsterdam</a> <small>(<a href="/wiki/Nederland" title="Nederland">Nederland</a>)</small><br /> <b><a href="/wiki/Caribisch_Nederland" title="Caribisch Nederland">Caribisch Nederland</a></b>: <a href="/wiki/Oranjestad_(Sint_Eustatius)" title="Oranjestad (Sint Eustatius)">Oranjestad</a> <small>(<a href="/wiki/Sint_Eustatius" title="Sint Eustatius">Sint Eustatius</a>)</small> · <a href="/wiki/The_Bottom" title="The Bottom">The Bottom</a> <small>(<a href="/wiki/Saba" title="Saba">Saba</a>)</small> · <a href="/wiki/Kralendijk" title="Kralendijk">Kralendijk</a> <small>(<a href="/wiki/Bonaire" title="Bonaire">Bonaire</a>)</small> </p> </div></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67837862"> <div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Steden_in_Limburg"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Limburg_(Belgium).svg" class="mw-file-description" title="Vlag van de Belgische provincie Limburg"><img alt="Vlag van de Belgische provincie Limburg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Flag_of_Limburg_%28Belgium%29.svg/30px-Flag_of_Limburg_%28Belgium%29.svg.png" decoding="async" width="30" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Flag_of_Limburg_%28Belgium%29.svg/45px-Flag_of_Limburg_%28Belgium%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Flag_of_Limburg_%28Belgium%29.svg/60px-Flag_of_Limburg_%28Belgium%29.svg.png 2x" data-file-width="2681" data-file-height="1787" /></a></span><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_steden_Limburg" title="Sjabloon:Navigatie steden Limburg"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span class="ui-state-disabled" typeof="mw:File"><span title="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)"><img alt="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_steden_Limburg&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div class="navigatie-afb-rechts noviewer"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Limburg_(Netherlands).svg" class="mw-file-description" title="Vlag van de Nederlandse provincie Limburg"><img alt="Vlag van de Nederlandse provincie Limburg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg/30px-Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg.png" decoding="async" width="30" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg/45px-Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg/60px-Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span></div> <div id="Steden_in_Limburg" class="navigatie-titel">Steden in Limburg</div> <div class="navigatie-inhoud"> <p><b><a href="/wiki/Stad_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Stad (hoofdbetekenis)">Steden</a> in <a href="/wiki/Limburg_(Nederlandse_provincie)" title="Limburg (Nederlandse provincie)">Nederlands-Limburg</a> (met stadsrechten):</b> <a href="/wiki/Echt_(Limburg)" title="Echt (Limburg)">Echt</a> · <a href="/wiki/Gennep_(plaats)" title="Gennep (plaats)">Gennep</a> · <a href="/wiki/Kessel_(Limburg)" title="Kessel (Limburg)">Kessel</a> · <a class="mw-selflink selflink">Maastricht</a> · <a href="/wiki/Montfort_(Nederland)" title="Montfort (Nederland)">Montfort</a> · <a href="/wiki/Nieuwstadt" title="Nieuwstadt">Nieuwstadt</a> · <a href="/wiki/Roermond_(stad)" title="Roermond (stad)">Roermond</a> · <a href="/wiki/Sittard" title="Sittard">Sittard</a> · <a href="/wiki/Susteren" title="Susteren">Susteren</a> · <a href="/wiki/Thorn_(Limburg)" title="Thorn (Limburg)">Thorn</a> · <a href="/wiki/Valkenburg_(Limburg)" title="Valkenburg (Limburg)">Valkenburg</a> · <a href="/wiki/Venlo_(stad)" title="Venlo (stad)">Venlo</a> · <a href="/wiki/Weert_(stad)" title="Weert (stad)">Weert</a> · <a href="/wiki/Wessem" title="Wessem">Wessem</a><br /> <b><a href="/wiki/Stad_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Stad (hoofdbetekenis)">Steden</a> in <a href="/wiki/Limburg_(Belgische_provincie)" title="Limburg (Belgische provincie)">Belgisch-Limburg</a> (met stadsrechten):</b> <a href="/wiki/Beringen_(Limburg)" title="Beringen (Limburg)">Beringen</a> · <a href="/wiki/Bilzen" title="Bilzen">Bilzen</a> · <a href="/wiki/Borgloon" title="Borgloon">Borgloon</a> · <a href="/wiki/Bree_(Belgi%C3%AB)" class="mw-redirect" title="Bree (België)">Bree</a> · <a href="/wiki/Dilsen-Stokkem" title="Dilsen-Stokkem">Dilsen-Stokkem</a> · <a href="/wiki/Genk" title="Genk">Genk</a> · <a href="/wiki/Halen_(Belgi%C3%AB)" title="Halen (België)">Halen</a> · <a href="/wiki/Hamont-Achel" title="Hamont-Achel">Hamont-Achel</a> · <a href="/wiki/Hasselt_(Belgi%C3%AB)" title="Hasselt (België)">Hasselt</a> · <a href="/wiki/Herk-de-Stad" title="Herk-de-Stad">Herk-de-Stad</a> · <a href="/wiki/Lommel" title="Lommel">Lommel</a> · <a href="/wiki/Maaseik" title="Maaseik">Maaseik</a> · <a href="/wiki/Peer_(Belgi%C3%AB)" title="Peer (België)">Peer</a> · <a href="/wiki/Sint-Truiden" title="Sint-Truiden">Sint-Truiden</a> · <a href="/wiki/Tongeren_(stad)" title="Tongeren (stad)">Tongeren</a><br /> <b>Plaatsen in <a href="/wiki/Limburg_(Nederlandse_provincie)" title="Limburg (Nederlandse provincie)">Nederlands-Limburg</a> (met stedelijke kenmerken):</b> <a href="/wiki/Arcen" title="Arcen">Arcen</a> · <a href="/wiki/Born_(Nederland)" title="Born (Nederland)">Born</a> · <a href="/wiki/Eijsden_(plaats)" title="Eijsden (plaats)">Eijsden</a> · <a href="/wiki/Heerlen" title="Heerlen">Heerlen</a> · <a href="/wiki/Neeritter" title="Neeritter">Neeritter</a> · <a href="/wiki/Stein_(Limburg)" title="Stein (Limburg)">Stein</a> · <a href="/wiki/Stevensweert" title="Stevensweert">Stevensweert</a> · <a href="/wiki/Urmond" title="Urmond">Urmond</a><br /> <b><a href="/wiki/Limburg_(Nederlandse_provincie)" title="Limburg (Nederlandse provincie)">Nederlands-Limburg</a>:</b> <a href="/wiki/Lijst_van_steden_en_dorpen_in_Limburg_(Nederland)" title="Lijst van steden en dorpen in Limburg (Nederland)">Steden en dorpen</a> </p> </div></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67837862"> <div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Gemeenten_in_de_provincie_Limburg"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_the_Netherlands.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Nederland"><img alt="Vlag van Nederland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/30px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="30" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/45px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/60px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_provincie_Limburg_(Nederland)" title="Sjabloon:Navigatie provincie Limburg (Nederland)"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span class="ui-state-disabled" typeof="mw:File"><span title="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)"><img alt="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_provincie_Limburg_(Nederland)&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div class="navigatie-afb-rechts noviewer"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Limburg_(Netherlands).svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Nederlands Limburg"><img alt="Vlag van Nederlands Limburg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg/30px-Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg.png" decoding="async" width="30" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg/45px-Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg/60px-Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span></div> <div id="Gemeenten_in_de_provincie_Limburg" class="navigatie-titel">Gemeenten in de <a href="/wiki/Limburg_(Nederlandse_provincie)" title="Limburg (Nederlandse provincie)">provincie Limburg</a></div> <div class="navigatie-inhoud"> <p><a href="/wiki/Beek_(gemeente)" title="Beek (gemeente)">Beek</a> · <a href="/wiki/Beekdaelen" title="Beekdaelen">Beekdaelen</a> · <a href="/wiki/Beesel_(gemeente)" title="Beesel (gemeente)">Beesel</a> · <a href="/wiki/Bergen_(gemeente_in_Limburg)" title="Bergen (gemeente in Limburg)">Bergen</a> · <a href="/wiki/Brunssum" title="Brunssum">Brunssum</a> · <a href="/wiki/Echt-Susteren" title="Echt-Susteren">Echt-Susteren</a> · <a href="/wiki/Eijsden-Margraten" title="Eijsden-Margraten">Eijsden-Margraten</a> · <a href="/wiki/Gennep_(gemeente)" title="Gennep (gemeente)">Gennep</a> · <a href="/wiki/Gulpen-Wittem" title="Gulpen-Wittem">Gulpen-Wittem</a> · <a href="/wiki/Heerlen" title="Heerlen">Heerlen</a> · <a href="/wiki/Horst_aan_de_Maas" title="Horst aan de Maas">Horst aan de Maas</a> · <a href="/wiki/Kerkrade_(gemeente)" title="Kerkrade (gemeente)">Kerkrade</a> · <a href="/wiki/Landgraaf_(gemeente)" title="Landgraaf (gemeente)">Landgraaf</a> · <a href="/wiki/Leudal_(gemeente)" title="Leudal (gemeente)">Leudal</a> · <a href="/wiki/Maasgouw_(gemeente)" title="Maasgouw (gemeente)">Maasgouw</a> · <a class="mw-selflink selflink">Maastricht</a> · <a href="/wiki/Meerssen_(gemeente)" title="Meerssen (gemeente)">Meerssen</a> · <a href="/wiki/Mook_en_Middelaar" title="Mook en Middelaar">Mook en Middelaar</a> · <a href="/wiki/Nederweert_(gemeente)" title="Nederweert (gemeente)">Nederweert</a> · <a href="/wiki/Peel_en_Maas" title="Peel en Maas">Peel en Maas</a> · <a href="/wiki/Roerdalen" title="Roerdalen">Roerdalen</a> · <a href="/wiki/Roermond_(gemeente)" title="Roermond (gemeente)">Roermond</a> · <a href="/wiki/Simpelveld_(gemeente)" title="Simpelveld (gemeente)">Simpelveld</a> · <a href="/wiki/Sittard-Geleen" title="Sittard-Geleen">Sittard-Geleen</a> · <a href="/wiki/Stein_(gemeente)" title="Stein (gemeente)">Stein</a> · <a href="/wiki/Vaals_(gemeente)" title="Vaals (gemeente)">Vaals</a> · <a href="/wiki/Valkenburg_aan_de_Geul" title="Valkenburg aan de Geul">Valkenburg aan de Geul</a> · <a href="/wiki/Venlo_(gemeente)" title="Venlo (gemeente)">Venlo</a> · <a href="/wiki/Venray_(gemeente)" title="Venray (gemeente)">Venray</a> · <a href="/wiki/Voerendaal_(gemeente)" title="Voerendaal (gemeente)">Voerendaal</a> · <a href="/wiki/Weert_(gemeente)" title="Weert (gemeente)">Weert</a><br /> <i><a href="/wiki/Lijst_van_steden_en_dorpen_in_Limburg_(Nederland)" title="Lijst van steden en dorpen in Limburg (Nederland)">Steden en dorpen</a> · <a href="/wiki/Lijst_van_voormalige_gemeenten_in_Limburg_(Nederland)" title="Lijst van voormalige gemeenten in Limburg (Nederland)">Voormalige gemeenten</a></i> · <b><a href="/wiki/Nederland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Nederland (hoofdbetekenis)">Nederland</a>:</b> <i><a href="/wiki/Provincies_van_Nederland" title="Provincies van Nederland">Provincies</a> · <a href="/wiki/Lijst_van_Nederlandse_gemeenten" title="Lijst van Nederlandse gemeenten">Gemeenten</a></i> </p> </div></div> <p class="mw-empty-elt"> </p>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Maastricht&oldid=68438951">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Maastricht&oldid=68438951</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Maastricht" title="Categorie:Maastricht">Maastricht</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Plaats_in_Limburg_(Nederland)" title="Categorie:Plaats in Limburg (Nederland)">Plaats in Limburg (Nederland)</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Hoofdstad_van_een_Nederlandse_provincie" title="Categorie:Hoofdstad van een Nederlandse provincie">Hoofdstad van een Nederlandse provincie</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorieën: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Pagina%27s_die_Phonos_gebruiken" title="Categorie:Wikipedia:Pagina's die Phonos gebruiken">Wikipedia:Pagina's die Phonos gebruiken</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Pagina%27s_die_EasyTimeline_gebruiken" title="Categorie:Wikipedia:Pagina's die EasyTimeline gebruiken">Wikipedia:Pagina's die EasyTimeline gebruiken</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Artikel_mist_referentie_sinds_september_2024" title="Categorie:Wikipedia:Artikel mist referentie sinds september 2024">Wikipedia:Artikel mist referentie sinds september 2024</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Alle_artikelen_die_een_referentie_missen" title="Categorie:Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen">Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Co%C3%B6rdinaten_op_Wikidata" title="Categorie:Wikipedia:Coördinaten op Wikidata">Wikipedia:Coördinaten op Wikidata</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 27 nov 2024 om 09:07.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Maastricht&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6df7948d6c-hfrps","wgBackendResponseTime":207,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.966","walltime":"1.448","ppvisitednodes":{"value":16905,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":170251,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":73396,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":22,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":8,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":70270,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 659.233 1 -total"," 26.40% 174.006 1 Sjabloon:Infobox_gemeente_Nederland"," 25.82% 170.232 1 Sjabloon:Infobox_plaats"," 20.15% 132.827 1 Sjabloon:Appendix"," 19.80% 130.536 2 Sjabloon:Bevat"," 9.67% 63.760 2 Sjabloon:References"," 7.01% 46.208 1 Sjabloon:Commonscat"," 6.60% 43.508 1 Sjabloon:Zusterproject_box"," 5.56% 36.630 1 Sjabloon:Tabel_weergemiddelden"," 3.94% 25.946 1 Sjabloon:Coor_title_dms"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.017","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":1065598,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-6df7948d6c-wrkms","timestamp":"20241127182122","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Maastricht","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Maastricht","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1309","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1309","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2001-12-21T21:39:45Z","dateModified":"2024-11-27T08:07:05Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/c\/c7\/2016_Maastricht%2C_St-Pietersberg%2C_Lichtenberg_22.jpg","headline":"stad, gemeente en hoofdstad van de Nederlandse provincie Limburg"}</script> </body> </html>