CINXE.COM

<!doctype html> <html class="client-nojs skin-theme-clientpref-day mf-expand-sections-clientpref-0 mf-font-size-clientpref-small mw-mf-amc-clientpref-0" lang="pa" dir="ltr"> <head> <base href="https://pa.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0"> <meta charset="UTF-8"> <title>ਸੱਭਿਆਚਾਰ - ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇਕ ਅਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਗਿਆਨਕੋਸ਼</title> <script>(function(){var className="client-js skin-theme-clientpref-day mf-expand-sections-clientpref-0 mf-font-size-clientpref-small mw-mf-amc-clientpref-0";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )pawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ਜਨਵਰੀ","ਫ਼ਰਵਰੀ","ਮਾਰਚ","ਅਪਰੈਲ","ਮਈ","ਜੂਨ","ਜੁਲਾਈ","ਅਗਸਤ","ਸਤੰਬਰ","ਅਕਤੂਬਰ","ਨਵੰਬਰ","ਦਸੰਬਰ"],"wgRequestId":"f1d8a6f5-7841-458b-a5da-c5a34bfd0cac","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"ਸੱਭਿਆਚਾਰ", "wgTitle":"ਸੱਭਿਆਚਾਰ","wgCurRevisionId":697150,"wgRevisionId":697150,"wgArticleId":23764,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgPageViewLanguage":"pa","wgPageContentLanguage":"pa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"ਸੱਭਿਆਚਾਰ","wgRelevantArticleId":23764,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pa","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pa"},"wgMFMode":"stable","wgMFAmc":false,"wgMFAmcOutreachActive":false,"wgMFAmcOutreachUserEligible":false,"wgMFLazyLoadImages":true,"wgMFEditNoticesFeatureConflict":false,"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true}, "wgMFIsSupportedEditRequest":true,"wgMFScriptPath":"","wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":60000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgSectionTranslationMissingLanguages":[{"lang":"ace","autonym":"Acèh","dir":"ltr"},{"lang":"ady","autonym":"адыгабзэ","dir":"ltr"},{"lang":"alt","autonym":"алтай тил","dir":"ltr"},{"lang":"ami","autonym":"Pangcah","dir":"ltr"},{"lang":"ang","autonym":"Ænglisc","dir":"ltr"},{"lang":"ann","autonym":"Obolo","dir":"ltr"},{"lang":"anp","autonym":"अंगिका","dir":"ltr"},{"lang":"ary","autonym":"الدارجة","dir":"rtl"},{"lang":"avk","autonym":"Kotava","dir":"ltr"},{"lang":"awa","autonym":"अवधी","dir":"ltr"},{"lang":"bbc","autonym":"Batak Toba","dir":"ltr"},{"lang":"bdr","autonym":"Bajau Sama","dir":"ltr"},{"lang":"bew","autonym":"Betawi","dir":"ltr"},{"lang":"bho","autonym":"भोजपुरी","dir":"ltr"},{"lang":"bi","autonym":"Bislama","dir":"ltr"},{"lang": "bjn","autonym":"Banjar","dir":"ltr"},{"lang":"bm","autonym":"bamanankan","dir":"ltr"},{"lang":"btm","autonym":"Batak Mandailing","dir":"ltr"},{"lang":"bug","autonym":"Basa Ugi","dir":"ltr"},{"lang":"ce","autonym":"нохчийн","dir":"ltr"},{"lang":"co","autonym":"corsu","dir":"ltr"},{"lang":"cr","autonym":"Nēhiyawēwin / ᓀᐦᐃᔭᐍᐏᐣ","dir":"ltr"},{"lang":"cu","autonym":"словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ","dir":"ltr"},{"lang":"dga","autonym":"Dagaare","dir":"ltr"},{"lang":"din","autonym":"Thuɔŋjäŋ","dir":"ltr"},{"lang":"dsb","autonym":"dolnoserbski","dir":"ltr"},{"lang":"dtp","autonym":"Kadazandusun","dir":"ltr"},{"lang":"dz","autonym":"ཇོང་ཁ","dir":"ltr"},{"lang":"ee","autonym":"eʋegbe","dir":"ltr"},{"lang":"fat","autonym":"mfantse","dir":"ltr"},{"lang":"ff","autonym":"Fulfulde","dir":"ltr"},{"lang":"fj","autonym":"Na Vosa Vakaviti","dir":"ltr"},{"lang":"fo","autonym":"føroyskt","dir":"ltr"},{"lang":"fon","autonym":"fɔ̀ngbè","dir": "ltr"},{"lang":"gag","autonym":"Gagauz","dir":"ltr"},{"lang":"gan","autonym":"贛語","dir":"ltr"},{"lang":"glk","autonym":"گیلکی","dir":"rtl"},{"lang":"gom","autonym":"गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni","dir":"ltr"},{"lang":"gor","autonym":"Bahasa Hulontalo","dir":"ltr"},{"lang":"gpe","autonym":"Ghanaian Pidgin","dir":"ltr"},{"lang":"gu","autonym":"ગુજરાતી","dir":"ltr"},{"lang":"guc","autonym":"wayuunaiki","dir":"ltr"},{"lang":"gur","autonym":"farefare","dir":"ltr"},{"lang":"guw","autonym":"gungbe","dir":"ltr"},{"lang":"hsb","autonym":"hornjoserbsce","dir":"ltr"},{"lang":"hyw","autonym":"Արեւմտահայերէն","dir":"ltr"},{"lang":"iba","autonym":"Jaku Iban","dir":"ltr"},{"lang":"igl","autonym":"Igala","dir":"ltr"},{"lang":"iu","autonym":"ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut","dir":"ltr"},{"lang":"kaa","autonym":"Qaraqalpaqsha","dir":"ltr"},{"lang":"kbd","autonym":"адыгэбзэ","dir":"ltr"},{"lang":"kbp","autonym":"Kabɩyɛ","dir":"ltr"}, {"lang":"kcg","autonym":"Tyap","dir":"ltr"},{"lang":"kg","autonym":"Kongo","dir":"ltr"},{"lang":"kge","autonym":"Kumoring","dir":"ltr"},{"lang":"ki","autonym":"Gĩkũyũ","dir":"ltr"},{"lang":"koi","autonym":"перем коми","dir":"ltr"},{"lang":"kus","autonym":"Kʋsaal","dir":"ltr"},{"lang":"kv","autonym":"коми","dir":"ltr"},{"lang":"lez","autonym":"лезги","dir":"ltr"},{"lang":"lij","autonym":"Ligure","dir":"ltr"},{"lang":"ln","autonym":"lingála","dir":"ltr"},{"lang":"ltg","autonym":"latgaļu","dir":"ltr"},{"lang":"mai","autonym":"मैथिली","dir":"ltr"},{"lang":"mdf","autonym":"мокшень","dir":"ltr"},{"lang":"mi","autonym":"Māori","dir":"ltr"},{"lang":"mni","autonym":"ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ","dir":"ltr"},{"lang":"mnw","autonym":"ဘာသာမန်","dir":"ltr"},{"lang":"mos","autonym":"moore","dir":"ltr"},{"lang":"mrj","autonym":"кырык мары","dir":"ltr"},{"lang":"nah","autonym":"Nāhuatl","dir":"ltr"},{"lang":"nan","autonym": "閩南語 / Bân-lâm-gú","dir":"ltr"},{"lang":"nb","autonym":"norsk bokmål","dir":"ltr"},{"lang":"nia","autonym":"Li Niha","dir":"ltr"},{"lang":"nqo","autonym":"ߒߞߏ","dir":"rtl"},{"lang":"nr","autonym":"isiNdebele seSewula","dir":"ltr"},{"lang":"nso","autonym":"Sesotho sa Leboa","dir":"ltr"},{"lang":"ny","autonym":"Chi-Chewa","dir":"ltr"},{"lang":"om","autonym":"Oromoo","dir":"ltr"},{"lang":"or","autonym":"ଓଡ଼ିଆ","dir":"ltr"},{"lang":"pag","autonym":"Pangasinan","dir":"ltr"},{"lang":"pam","autonym":"Kapampangan","dir":"ltr"},{"lang":"pcd","autonym":"Picard","dir":"ltr"},{"lang":"pcm","autonym":"Naijá","dir":"ltr"},{"lang":"pdc","autonym":"Deitsch","dir":"ltr"},{"lang":"pms","autonym":"Piemontèis","dir":"ltr"},{"lang":"pwn","autonym":"pinayuanan","dir":"ltr"},{"lang":"rm","autonym":"rumantsch","dir":"ltr"},{"lang":"rn","autonym":"ikirundi","dir":"ltr"},{"lang":"rsk","autonym":"руски","dir":"ltr"},{"lang":"rup","autonym":"armãneashti","dir":"ltr"},{"lang":"rw", "autonym":"Ikinyarwanda","dir":"ltr"},{"lang":"sa","autonym":"संस्कृतम्","dir":"ltr"},{"lang":"sat","autonym":"ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ","dir":"ltr"},{"lang":"sc","autonym":"sardu","dir":"ltr"},{"lang":"se","autonym":"davvisámegiella","dir":"ltr"},{"lang":"sg","autonym":"Sängö","dir":"ltr"},{"lang":"sgs","autonym":"žemaitėška","dir":"ltr"},{"lang":"shi","autonym":"Taclḥit","dir":"ltr"},{"lang":"shn","autonym":"ၽႃႇသႃႇတႆး ","dir":"ltr"},{"lang":"sm","autonym":"Gagana Samoa","dir":"ltr"},{"lang":"srn","autonym":"Sranantongo","dir":"ltr"},{"lang":"st","autonym":"Sesotho","dir":"ltr"},{"lang":"szl","autonym":"ślůnski","dir":"ltr"},{"lang":"tay","autonym":"Tayal","dir":"ltr"},{"lang":"tcy","autonym":"ತುಳು","dir":"ltr"},{"lang":"tdd","autonym":"ᥖᥭᥰ ᥖᥬᥲ ᥑᥨᥒᥰ","dir":"ltr"},{"lang":"tet","autonym":"tetun","dir":"ltr"},{"lang":"ti","autonym":"ትግርኛ","dir":"ltr"},{"lang":"tn","autonym":"Setswana","dir":"ltr"},{"lang": "to","autonym":"lea faka-Tonga","dir":"ltr"},{"lang":"tpi","autonym":"Tok Pisin","dir":"ltr"},{"lang":"trv","autonym":"Seediq","dir":"ltr"},{"lang":"tum","autonym":"chiTumbuka","dir":"ltr"},{"lang":"ty","autonym":"reo tahiti","dir":"ltr"},{"lang":"tyv","autonym":"тыва дыл","dir":"ltr"},{"lang":"udm","autonym":"удмурт","dir":"ltr"},{"lang":"ve","autonym":"Tshivenda","dir":"ltr"},{"lang":"vls","autonym":"West-Vlams","dir":"ltr"},{"lang":"vro","autonym":"võro","dir":"ltr"},{"lang":"wo","autonym":"Wolof","dir":"ltr"},{"lang":"xal","autonym":"хальмг","dir":"ltr"},{"lang":"xh","autonym":"isiXhosa","dir":"ltr"},{"lang":"yue","autonym":"粵語","dir":"ltr"},{"lang":"zgh","autonym":"ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ","dir":"ltr"},{"lang":"zu","autonym":"isiZulu","dir":"ltr"}],"wgSectionTranslationTargetLanguages":["ace","ady","alt","am","ami","an","ang","ann","anp","ar","ary","arz","as","ast","av","avk","awa","ay","az","azb","ba","ban","bar","bbc","bcl","bdr" ,"be","bew","bg","bho","bi","bjn","blk","bm","bn","bo","bpy","br","bs","btm","bug","ca","cdo","ce","ceb","ch","chr","ckb","co","cr","crh","cs","cu","cy","da","dag","de","dga","din","diq","dsb","dtp","dv","dz","ee","el","eml","eo","es","et","eu","fa","fat","ff","fi","fj","fo","fon","fr","frp","frr","fur","fy","gag","gan","gcr","gl","glk","gn","gom","gor","gpe","gu","guc","gur","guw","gv","ha","hak","haw","he","hi","hif","hr","hsb","ht","hu","hy","hyw","ia","iba","ie","ig","igl","ilo","io","is","it","iu","ja","jam","jv","ka","kaa","kab","kbd","kbp","kcg","kg","kge","ki","kk","kl","km","kn","ko","koi","krc","ks","ku","kus","kv","kw","ky","lad","lb","lez","lg","li","lij","lld","lmo","ln","lo","lt","ltg","lv","mad","mai","map-bms","mdf","mg","mhr","mi","min","mk","ml","mn","mni","mnw","mos","mr","mrj","ms","mt","mwl","my","myv","mzn","nah","nan","nap","nb","nds","nds-nl","ne","new","nia","nl","nn","nqo","nr","nso","ny","oc","om","or","os","pa","pag","pam","pap","pcd","pcm","pdc","pl","pms", "pnb","ps","pt","pwn","qu","rm","rn","ro","rsk","rue","rup","rw","sa","sah","sat","sc","scn","sco","sd","se","sg","sgs","sh","shi","shn","si","sk","skr","sl","sm","smn","sn","so","sq","sr","srn","ss","st","stq","su","sv","sw","szl","ta","tay","tcy","tdd","te","tet","tg","th","ti","tk","tl","tly","tn","to","tpi","tr","trv","ts","tt","tum","tw","ty","tyv","udm","ur","uz","ve","vec","vep","vi","vls","vo","vro","wa","war","wo","wuu","xal","xh","xmf","yi","yo","yue","za","zgh","zh","zu"],"isLanguageSearcherCXEntrypointEnabled":true,"mintEntrypointLanguages":["ace","ast","azb","bcl","bjn","bh","crh","ff","fon","ig","is","ki","ks","lmo","min","sat","ss","tn","vec"],"wgWikibaseItemId":"Q11042","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser": false,"wgMinervaPermissions":{"watchable":true,"watch":false},"wgMinervaFeatures":{"beta":false,"donate":true,"mobileOptionsLink":true,"categories":false,"pageIssues":true,"talkAtTop":false,"historyInPageActions":false,"overflowSubmenu":false,"tabsOnSpecials":true,"personalMenu":false,"mainMenuExpanded":false,"echo":true,"nightMode":true},"wgMinervaDownloadNamespaces":[0]};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.minerva.styles":"ready","skins.minerva.content.styles.images":"ready","mediawiki.hlist":"ready","skins.minerva.codex.styles":"ready","skins.minerva.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","mobile.init.styles":"ready","ext.relatedArticles.styles":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","site","mediawiki.page.ready","skins.minerva.scripts", "ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.switcher","ext.gadget.Numeral_converter","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","ext.popups","mobile.init","ext.shortUrl","ext.echo.centralauth","ext.relatedArticles.readMore.bootstrap","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.entrypoints.mffrequentlanguages","ext.cx.entrypoints.languagesearcher.init","mw.externalguidance.init","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pa&modules=ext.cite.styles%7Cext.relatedArticles.styles%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.hlist%7Cmobile.init.styles%7Cskins.minerva.codex.styles%7Cskins.minerva.content.styles.images%7Cskins.minerva.icons%2Cstyles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=minerva"> <script async src="/w/load.php?lang=pa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=minerva"></script> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="theme-color" content="#eaecf0"> <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0, user-scalable=yes, minimum-scale=0.25, maximum-scale=5.0"> <meta property="og:title" content="ਸੱਭਿਆਚਾਰ - ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇਕ ਅਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਗਿਆਨਕੋਸ਼"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="manifest" href="/w/api.php?action=webapp-manifest"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ਸੋਧੋ" href="/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ (pa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pa"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org"> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> <meta http-equiv="X-Translated-By" content="Google"> <meta http-equiv="X-Translated-To" content="en"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.omlEigW4xY8.O/am=DgY/d=1/rs=AN8SPfpjsL9kUWY0h-sp7Ilu7hZWGwEmeg/m=corsproxy" data-sourceurl="https://pa.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0"></script> <link href="https://fonts.googleapis.com/css2?family=Material+Symbols+Outlined:opsz,wght,FILL,GRAD@20..48,100..700,0..1,-50..200" rel="stylesheet"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.omlEigW4xY8.O/am=DgY/d=1/exm=corsproxy/ed=1/rs=AN8SPfpjsL9kUWY0h-sp7Ilu7hZWGwEmeg/m=phishing_protection" data-phishing-protection-enabled="false" data-forms-warning-enabled="true" data-source-url="https://pa.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0"></script> <meta name="robots" content="none"> </head> <body class="mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-ਸੱਭਿਆਚਾਰ rootpage-ਸੱਭਿਆਚਾਰ stable issues-group-B skin-minerva action-view skin--responsive mw-mf-amc-disabled mw-mf"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.omlEigW4xY8.O/am=DgY/d=1/exm=corsproxy,phishing_protection/ed=1/rs=AN8SPfpjsL9kUWY0h-sp7Ilu7hZWGwEmeg/m=navigationui" data-environment="prod" data-proxy-url="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog" data-proxy-full-url="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-source-url="https://pa.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0" data-source-language="auto" data-target-language="en" data-display-language="en-GB" data-detected-source-language="pa" data-is-source-untranslated="false" data-source-untranslated-url="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pa.m.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A8%25B8%25E0%25A9%25B1%25E0%25A8%25AD%25E0%25A8%25BF%25E0%25A8%2586%25E0%25A8%259A%25E0%25A8%25BE%25E0%25A8%25B0&anno=2" data-client="tr"></script> <div id="mw-mf-viewport"> <div id="mw-mf-page-center"><a class="mw-mf-page-center__mask" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#"></a> <header class="header-container header-chrome"> <div class="minerva-header"> <nav class="navigation-drawer toggle-list view-border-box"><input type="checkbox" id="main-menu-input" class="toggle-list__checkbox" role="button" aria-haspopup="true" aria-expanded="false" aria-labelledby="mw-mf-main-menu-button"> <label role="button" for="main-menu-input" id="mw-mf-main-menu-button" aria-hidden="true" data-event-name="ui.mainmenu" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet toggle-list__toggle"> <span class="minerva-icon minerva-icon--menu"></span> <span></span> </label> <div id="mw-mf-page-left" class="menu view-border-box"> <ul id="p-navigation" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--home" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--home"></span> <span class="toggle-list-item__label">ਘਰ</span> </a></li> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--random" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%B0%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%82_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--die"></span> <span class="toggle-list-item__label">ਬੇਤਰਤੀਬ</span> </a></li> <li class="toggle-list-item skin-minerva-list-item-jsonly"><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--nearby" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:Nearby?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.nearby" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--mapPin"></span> <span class="toggle-list-item__label">ਨੇੜੇ-ਤੇੜੇ</span> </a></li> </ul> <ul id="p-personal" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--login" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%B5%E0%A8%B0%E0%A8%A4%E0%A9%8B%E0%A8%82%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0_%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%97%E0%A8%87%E0%A8%A8&returnto=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.login" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--logIn"></span> <span class="toggle-list-item__label">ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਵੋ</span> </a></li> </ul> <ul id="pt-preferences" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item skin-minerva-list-item-jsonly"><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--settings" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:MobileOptions&returnto=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.settings" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--settings"></span> <span class="toggle-list-item__label">ਪਸੰਦਾਂ</span> </a></li> </ul> <ul id="p-donation" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--donate" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source%3Ddonate%26utm_medium%3Dsidebar%26utm_campaign%3DC13_pa.wikipedia.org%26uselang%3Dpa%26wmf_key%3Dminerva" data-event-name="menu.donate" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--heart"></span> <span class="toggle-list-item__label">ਦਾਨ</span> </a></li> </ul> <ul class="hlist"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--about" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="toggle-list-item__label">ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਬਾਰੇ</span> </a></li> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--disclaimers" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:%E0%A8%86%E0%A8%AE_%E0%A8%A6%E0%A8%BE%E0%A8%85%E0%A8%B5%E0%A9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="toggle-list-item__label">ਦਾਅਵੇ</span> </a></li> </ul> </div><label class="main-menu-mask" for="main-menu-input"></label> </nav> <div class="branding-box"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB"> <span><img src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-pa.svg" alt="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ" width="120" height="25" style="width: 7.5em; height: 1.5625em;"> </span> </a> </div> <form action="/w/index.php" method="get" class="minerva-search-form"> <div class="search-box"><input type="hidden" name="title" value="ਖ਼ਾਸ:ਖੋਜੋ"> <input class="search skin-minerva-search-trigger" id="searchInput" type="search" name="search" placeholder="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਖੋਜੋ" aria-label="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਖੋਜੋ" autocapitalize="sentences" title="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਖੋਜੋ [f]" accesskey="f"> <span class="search-box-icon-overlay"><span class="minerva-icon minerva-icon--search"></span> </span> </div><button id="searchIcon" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet skin-minerva-search-trigger"> <span class="minerva-icon minerva-icon--search"></span> <span>ਖੋਜੋ</span> </button> </form> <nav class="minerva-user-navigation" aria-label="User navigation"> </nav> </div> </header> <main id="content" class="mw-body"> <div class="banner-container"> <div id="siteNotice">  </div> </div> <div class="pre-content heading-holder"> <div class="page-heading"> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">ਸੱਭਿਆਚਾਰ</span></h1> <div class="tagline"></div> </div> <nav class="page-actions-menu"> <ul id="p-views" class="page-actions-menu__list"> <li id="language-selector" class="page-actions-menu__list-item"><a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#p-lang" data-mw="interface" data-event-name="menu.languages" title="ਭਾਸ਼ਾ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet language-selector"> <span class="minerva-icon minerva-icon--language"></span> <span>ਭਾਸ਼ਾ</span> </a></li> <li id="page-actions-watch" class="page-actions-menu__list-item"><a role="button" id="ca-watch" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%B5%E0%A8%B0%E0%A8%A4%E0%A9%8B%E0%A8%82%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0_%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%97%E0%A8%87%E0%A8%A8&returnto=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.watch" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet menu__item--page-actions-watch"> <span class="minerva-icon minerva-icon--star"></span> <span>ਨਿਗਰਾਨੀ ਰੱਖੋ</span> </a></li> <li id="page-actions-edit" class="page-actions-menu__list-item"><a role="button" id="ca-edit" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.edit" data-mw="interface" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet edit-page menu__item--page-actions-edit"> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a></li> </ul> </nav> <div id="mw-content-subtitle"></div> </div> <div id="bodyContent" class="content"> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"> <script>function mfTempOpenSection(id){var block=document.getElementById("mf-section-"+id);block.className+=" open-block";block.previousSibling.className+=" open-block";}</script> <div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pa" dir="ltr"> <section class="mf-section-0" id="mf-section-0"> <p><b>ਸੱਭਿਆਚਾਰ</b> (<a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%A4%E0%A9%80%E0%A8%A8%E0%A9%80_%E0%A8%AD%E0%A8%BE%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਲਾਤੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ">ਲਾਤੀਨੀ</a>: [<i>cultura</i>] <span style="color:#d33">Error: {{Lang}}: text has italic markup (<a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:Lang_and_lang-xx_template_errors&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:Lang and lang-xx template errors (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">help</a>)</span>), ਸ਼ਬਦਾਰਥ: " ਤਰਬੀਅਤ (cultivation)"<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>) ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਸਿਰਜੀ ਜੀਵਨ ਜਾਚ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਿਸੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਗਹਿਰਾਈ ਤੱਕ ਵਿਆਪਤ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਸਮੁੱਚ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ, ਜੋ ਉਸ ਸਮਾਜ ਦੇ ਸੋਚਣ, ਵਿਚਾਰਨ, ਕਾਰਜ ਕਰਨ, ਖਾਣ-ਪੀਣ, ਬੋਲਣ, ਨਾਚ, ਗਾਉਣ, ਸਾਹਿਤ, ਕਲਾ, ਆਰਕੀਟੈਕਟ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਰੂਪਮਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਏ ਡਬਲਿਊ ਗਰੀਨ ਅਨੁਸਾਰ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਗਿਆਨ, ਵਿਵਹਾਰ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਦਰਸ਼ ਪਧਤੀਆਂ ਦੀ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਵਿਵਹਾਰ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਵਸੀਲਿਆਂ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਮਾਜਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਪੀੜ੍ਹੀ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"> <input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none"> <div class="toctitle" lang="pa" dir="ltr"> <h2 id="mw-toc-heading">ਵਿਸ਼ਾ ਸੂਚੀ</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span> </div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0_%E0%A8%A6%E0%A9%87_%E0%A8%85%E0%A9%B0%E0%A8%97"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਅੰਗ</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%AA%E0%A8%A6%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%A5%E0%A8%95_%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">ਪਦਾਰਥਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-3"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%AD%E0%A9%82%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%BE"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">ਭੂਮਿਕਾ</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-4"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%AA%E0%A8%A6%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%A5%E0%A8%95_%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0_2"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">ਪਦਾਰਥਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-5"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AE_%E0%A8%A7%E0%A9%B0%E0%A8%A6%E0%A9%87"><span class="tocnumber">4.1</span> <span class="toctext">ਕੰਮ ਧੰਦੇ</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-6"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%B8%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BC%E0%A9%8B_%E0%A8%B8%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A8"><span class="tocnumber">4.2</span> <span class="toctext">ਸਾਜ਼ੋ ਸਮਾਨ</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-7"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%AA%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%B5%E0%A8%BE"><span class="tocnumber">4.3</span> <span class="toctext">ਪਹਿਰਾਵਾ</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-8"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%B9%E0%A8%BE%E0%A8%B0-%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%97%E0%A8%BE%E0%A8%B0"><span class="tocnumber">4.4</span> <span class="toctext">ਹਾਰ-ਸ਼ਿੰਗਾਰ</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-9"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%B0%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%A3"><span class="tocnumber">4.5</span> <span class="toctext">ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-10"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%96%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A3"><span class="tocnumber">4.6</span> <span class="toctext">ਖਾਣ-ਪੀਣ</span></a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-11"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%A4%E0%A8%BF%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">ਪ੍ਰਤਿਮਾਨਿਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-12"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%A4%E0%A8%BF%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A8%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%B5%E0%A8%B0%E0%A8%97%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%B0%E0%A8%A8"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">ਪ੍ਰਤਿਮਾਨਾ ਦਾ ਵਰਗੀਕਰਨ</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-13"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%B0%E0%A8%A6%E0%A9%87%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%A4%E0%A8%AE%E0%A8%95_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE_%E0%A8%A4%E0%A9%87_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%87%E0%A8%A7%E0%A8%BE%E0%A8%A4%E0%A8%AE%E0%A8%95_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE"><span class="tocnumber">6.1</span> <span class="toctext">ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਤਮਕ ਨਿਯਮ ਤੇ ਨਿਸ਼ੇਧਾਤਮਕ ਨਿਯਮ</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-14"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%86%E0%A8%A6%E0%A8%B0%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%95_%E0%A8%85%E0%A8%A4%E0%A9%87_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%AA%E0%A8%95_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE"><span class="tocnumber">6.2</span> <span class="toctext">ਆਦਰਸ਼ਕ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਨਿਯਮ</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-15"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%B2%E0%A9%8B%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0"><span class="tocnumber">6.3</span> <span class="toctext">ਲੋਕਾਚਾਰ</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-16"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%B8%E0%A8%A6%E0%A8%BE%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0"><span class="tocnumber">6.4</span> <span class="toctext">ਸਦਾਚਾਰ</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-17"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%9F%E0%A9%88%E0%A8%AC%E0%A9%82"><span class="tocnumber">6.5</span> <span class="toctext">ਟੈਬੂ</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-18"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%A8%E0%A9%82%E0%A9%B0%E0%A8%A8"><span class="tocnumber">6.6</span> <span class="toctext">ਕਾਨੂੰਨ</span></a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-19"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%AC%E0%A9%8B%E0%A8%A7%E0%A8%BE%E0%A8%A4%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">ਬੋਧਾਤਮਿਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-20"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%B8%E0%A8%BE%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%A4"><span class="tocnumber">7.1</span> <span class="toctext">ਸਾਹਿਤ</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-21"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%AD%E0%A8%BE%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%BE"><span class="tocnumber">7.2</span> <span class="toctext">ਭਾਸ਼ਾ</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-22"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%95%E0%A8%B2%E0%A8%BE"><span class="tocnumber">7.3</span> <span class="toctext">ਕਲਾ</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-23"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%A7%E0%A8%B0%E0%A8%AE"><span class="tocnumber">7.4</span> <span class="toctext">ਧਰਮ</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-24"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%B5%E0%A8%B9%E0%A8%BE%E0%A8%B0/%E0%A8%B5%E0%A8%A4%E0%A9%80%E0%A8%B0%E0%A8%BE"><span class="tocnumber">7.5</span> <span class="toctext">ਵਿਵਹਾਰ/ਵਤੀਰਾ</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-25"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%B2%E0%A9%8B%E0%A8%95%E0%A8%A7%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%BE"><span class="tocnumber">7.6</span> <span class="toctext">ਲੋਕਧਾਰਾ</span></a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-26"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%B8%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%95_%E0%A8%AA%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%B5%E0%A8%B0%E0%A8%A4%E0%A8%A8"><span class="tocnumber">8</span> <span class="toctext">ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਪਰਿਵਰਤਨ</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-27"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%B8%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%B0%E0%A8%A8"><span class="tocnumber">9</span> <span class="toctext">ਸਭਿਆਚਾਰੀਕਰਨ</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-28"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%B8%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%A4%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%A6%E0%A9%80_%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A8%A7%E0%A8%BE%E0%A8%82%E0%A8%A4"><span class="tocnumber">10</span> <span class="toctext">ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਵਾਦੀ ਸਿਧਾਂਤ</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-29"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A8%B9%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A9%87"><span class="tocnumber">11</span> <span class="toctext">ਹਵਾਲੇ</span></a></li> </ul> </div> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(1)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="ਸੱਭਿਆਚਾਰ_ਦੇ_ਅੰਗ"><span id=".E0.A8.B8.E0.A9.B1.E0.A8.AD.E0.A8.BF.E0.A8.86.E0.A8.9A.E0.A8.BE.E0.A8.B0_.E0.A8.A6.E0.A9.87_.E0.A8.85.E0.A9.B0.E0.A8.97"></span>ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਅੰਗ</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਅੰਗ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-1 collapsible-block" id="mf-section-1"> <p>ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੈ। <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%AD%E0%A9%81%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%A6%E0%A8%B0_%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98_%E0%A8%96%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%B0%E0%A8%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਹਿਰਾ">ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਹਿਰਾ</a> ਨੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ 5 ਅੰਗ ਮੰਨੇ ਹਨ; ਪਦਾਰਥਕ ਅੰਗ, ਸਮਾਜਕ ਅੰਗ, ਸੰਚਾਰਤ ਅੰਗ, ਧਾਰਮਕ ਅੰਗ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ।<sup id="cite_ref-ਖਹਿਰਾ_3-0" class="reference"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-%E0%A8%96%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%B0%E0%A8%BE-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਪੰਜਾਬੀ ਚਿੰਤਨ <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%8B._%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A8%AC%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%B8%E0%A8%BC_%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98_%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%B0%E0%A9%88%E0%A8%82%E0%A8%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ਪ੍ਰੋ. ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਫ਼ਰੈਂਕ">ਪ੍ਰੋ. ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਫ਼ਰੈਂਕ</a> ਦੁਆਰਾ, ਰੀਸ ਮੈਕਗੀ ਦੀ ਵੰਡ ਦੇ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ 3 ਅੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ; ਪਦਾਰਥਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਪ੍ਰਤਿਮਾਨਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਬੋਧਾਤਮਿਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ। ਇਹ ਵੰਡ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਹੈ।<sup id="cite_ref-ਫ਼ਰੈਂਕ_4-0" class="reference"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%B0%E0%A9%88%E0%A8%82%E0%A8%95-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(2)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="ਪਦਾਰਥਕ_ਸੱਭਿਆਚਾਰ"><span id=".E0.A8.AA.E0.A8.A6.E0.A8.BE.E0.A8.B0.E0.A8.A5.E0.A8.95_.E0.A8.B8.E0.A9.B1.E0.A8.AD.E0.A8.BF.E0.A8.86.E0.A8.9A.E0.A8.BE.E0.A8.B0"></span>ਪਦਾਰਥਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=2&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਪਦਾਰਥਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-2 collapsible-block" id="mf-section-2"> <p>ਪਦਾਰਥਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸਭ ਵਸਤਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਉਸ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸਿਰਜੀਆਂ ਅਤੇ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਵਸਤਾਂ ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚੋਂ ਵੀ ਲਈਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।</p> <p><b>ਪਦਾਰਥਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ</b> ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਪੈਮਾਨਿਆਂ ਨਾਲ਼ ਹੈ। ਉਂਝ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਇੱਕ ਜਟਿਲ ਅਤੇ ਜੁੱਟ ਸਿਸਟਮ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਅੰਗਾਂ ਦਾ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਪਰ ਸੰਬੰਧ ਹੈ। ਇੱਕ ਅੰਗ ਵਿੱਚ ਆਈ ਤਬਦੀਲੀ ਦੂਜੇ ਅੰਗੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B0%E0%A8%B8%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਸੰਸਾਰ">ਸੰਸਾਰ</a> ਦੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖ ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅੰਗ ਲਗਭਗ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%A8%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਮਨੁੱਖ">ਮਨੁੱਖ</a> ਕਿਸੇ ਥਾਂ ਵੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੋਵੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਮੂਲ ਲੋੜਾਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(3)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="ਭੂਮਿਕਾ"><span id=".E0.A8.AD.E0.A9.82.E0.A8.AE.E0.A8.BF.E0.A8.95.E0.A8.BE"></span>ਭੂਮਿਕਾ</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=3&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਭੂਮਿਕਾ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-3 collapsible-block" id="mf-section-3"> <p>ਪਦਾਰਥਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਸਭਿਆਚਾਤ ਵਿੱਚ ਵਿਚਰਦੇ <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%A8%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਮਨੁੱਖ">ਮਨੁੱਖ</a> ਨਾਲ਼ ਹੈ। <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%9C%E0%A9%80%E0%A8%A4_%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98_%E0%A8%9C%E0%A9%8B%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%80?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੋਸ਼ੀ">ਪ੍ਰੋ. ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੋਸ਼ੀ</a> ਅਨੁਸਾਰ- “ਰੋਟੀ, ਕੱਪੜਾ ਅਤੇ ਮਕਾਨ ਮਨੁੱਖ ਦੀਆਂ ਬੁਨਿਆਦੀ ਲੋੜਾਂ ਹਨ।"<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋੜਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅੰਗ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ:-</p> <ol> <li>ਪਦਾਰਥਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ</li> <li>ਪ੍ਰਤਿਮਾਨਿਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ</li> <li>ਬੋਧਾਤਮਿਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ</li> </ol> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(4)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="ਪਦਾਰਥਕ_ਸੱਭਿਆਚਾਰ_2"><span id=".E0.A8.AA.E0.A8.A6.E0.A8.BE.E0.A8.B0.E0.A8.A5.E0.A8.95_.E0.A8.B8.E0.A9.B1.E0.A8.AD.E0.A8.BF.E0.A8.86.E0.A8.9A.E0.A8.BE.E0.A8.B0_2"></span>ਪਦਾਰਥਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=4&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਪਦਾਰਥਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-4 collapsible-block" id="mf-section-4"> <p>ਪਦਾਰਥਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸਾਰੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਸਿਰਜੀਆਂ ਹਨ, ਜਾਂ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਵਰਤਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%B0%E0%A8%A4%E0%A9%80?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ">ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ</a> ਵਿੱਚ ਹੀ ਬਣੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਕਿਉਂ ਨਾ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹੋਣ।<a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A8%AC%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%B8%E0%A8%BC_%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98_%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%B0%E0%A9%88%E0%A8%82%E0%A8%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਫ਼ਰੈਂਕ">ਪ੍ਰੋ. ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਫ਼ਰੈਂਕ</a> ਅਨੁਸਾਰ - ‘<a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%AB%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%B2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਫੁੱਲ">ਫੁੱਲ</a> ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀ ਵਸਤੂ ਹੈ, ਪਰ ਮਨੁੱਖੀ ਯਤਨ ਨਾਲ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀ ਜਾਂ ਵਿਹੜੇ ਦਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਬਣੀ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਤਕ ਵਸਤੂ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਅੰਗ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਫੁੱਲ ਵੀ ਜਦੋਂ ਖ਼ਾਸ ਮੌਕੇ ਉੱਤੇ ਖ਼ਾਸ ਆਸ਼ੇ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਪਦਾਰਥਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਅੰਸ਼ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਪਦਾਰਥਕ ਅੰਗ ਨੂੰ ਪਦਾਰਥਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।</p> <pre>ਪ੍ਰੋ. ਸ਼ੈਰੀ ਸਿੰਘ ਅਨੁਸਾਰ- “ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਪਦਾਰਥਕ ਅੰਗ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮਾਧਿਅਮ ਹਨ।"<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </pre> <p>ਪਦਾਰਥਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਸ਼ ਕੰਮ-ਧੰਦੇ, ਸਾਜੋ ਸਮਾਨ, <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%AA%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%B5%E0%A8%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਪਹਿਰਾਵਾ">ਪਹਿਰਾਵਾ</a>, ਹਾਰ-ਸ਼ਿੰਗਾਰ, ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਆਦਿ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ,</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="ਕੰਮ_ਧੰਦੇ"><span id=".E0.A8.95.E0.A9.B0.E0.A8.AE_.E0.A8.A7.E0.A9.B0.E0.A8.A6.E0.A9.87"></span>ਕੰਮ ਧੰਦੇ</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=5&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਕੰਮ ਧੰਦੇ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <p>ਕਿਸੇ <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%9C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਸਮਾਜ">ਸਮਾਜ</a> ਦੇ ਕੰਮ ਧੰਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਅਨਿਖੜ ਅੰਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕੰਮ ਧੰਦੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਆਰਥਕਤਾ ਸਮੇਤ ਸੁਮੱਚੇ ਪਦਾਰਥਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਲੋੜ ਰੋਟੀ ਹੈ, ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਉਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੰਮ ਧੰਦੇ ਅਪਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।</p> <pre>ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਹਿਰਾ ਅਨੁਸਾਰ - “ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਿਵੇਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਉਤਰ ਹੀ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਾ ਹੈ।"<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </pre> <p>ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ ਜੇਕਰ ਮਨੁੱਖ ਭੋਜਨ ਲਈ ਪਾਲਤੂ ਪੌਦਿਆਂ (ਫ਼ਸਲਾਂ) ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਧੰਦਾ <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%96%E0%A9%87%E0%A8%A4%E0%A9%80%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A9%9C%E0%A9%80?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਖੇਤੀਬਾੜੀ">ਖੇਤੀਬਾੜੀ</a> ਹੋਵੇਗਾ।</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="ਸਾਜ਼ੋ_ਸਮਾਨ"><span id=".E0.A8.B8.E0.A8.BE.E0.A8.9C.E0.A8.BC.E0.A9.8B_.E0.A8.B8.E0.A8.AE.E0.A8.BE.E0.A8.A8"></span>ਸਾਜ਼ੋ ਸਮਾਨ</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=6&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਸਾਜ਼ੋ ਸਮਾਨ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <p>ਕੰਮ ਧੰਦੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣਾ ਸੰਦਾ ਵਲੇਵਾਂ ਜਾਂ ਸਾਜ਼ੋ ਸਮਾਨ ਤਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਮਨੁੱਖ ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਗੰਡਾਸਾ, ਬਰਛਾ, ਭਾਲਾ, ਕੁਹਾੜੀ, ਤੀਰ-ਕਮਾਨ ਆਦਿ ਸੰਦਾਂ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਦ ਸਮਾਜ ਪ੍ਰਬੰਧ ਅਤੇ ਲੋਕਧਾਰਾ ਵਿੱਚ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਖੇਤੀ ਪ੍ਰਧਾਨ, ਸਮਾਜ ਖੇਤੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੰਦ ਤਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਲ, ਸੁਹਾਗਾ, ਕਹੀ, ਰੰਬਾ ਆਦਿ ਅਨੇਕ ਵੰਨਗੀ ਦੇ ਸੰਦ ਉਸ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਅੰਗ ਬਣਦੇ ਹਨ।</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="ਪਹਿਰਾਵਾ"><span id=".E0.A8.AA.E0.A8.B9.E0.A8.BF.E0.A8.B0.E0.A8.BE.E0.A8.B5.E0.A8.BE"></span>ਪਹਿਰਾਵਾ</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=7&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਪਹਿਰਾਵਾ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <p>ਪਦਾਰਥਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%AA%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%B5%E0%A8%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਪਹਿਰਾਵਾ">ਪਹਿਰਾਵਾ</a> ਵੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗ ਹੈ।</p> <pre><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%9C%E0%A8%B8%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%A6%E0%A8%B0_%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ">ਡਾ. ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ</a> ਅਨੁਸਾਰ “ ਪਹਿਰਾਵਾ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਜੀਵਾਂ ਨਾਲੋਂ ਨਿਖੇੜਨ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਬਾਹਰੀ ਪਛਾਣ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਸੁਹਜ ਬਿਰਤੀ ਦਾ ਠੋਸ ਪ੍ਰਮਾਣ ਵੀ ਹੈ। ਪਹਿਰਾਵਾ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਜੀਵ ਸੰਸਾਰ ਨਾਲੋਂ ਨਿਖੇੜੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਲਿੰਗ, ਉਮਰ, ਰੁਤਬੇ, ਮੌਕੇ ਤੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਨਿਖੇੜੇ ਤੱਕ ਵਿਭਿੰਨ ਪੜਾ ਤੇ ਪਰਤਾਂ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਦਾ ਹੈ।"<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </pre> <p>ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਧੰਦੇ ਦੇ ਅਧਾਰਤ ਪਹਿਰਾਵੇ ਨੂੰ ਸਿਰਜਦਾ ਹੈ। ਘੱਗਰਾ, ਫੂਤਹੀ, ਸਾੜੀ, ਧੋਤੀ, ਕਛਹਿਰਾ ਆਦਿ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਬਣਤਰ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਹਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਆਪਣਾ ਵਿਲੱਖਣ ਪਹਿਰਾਵਾ ਸਿਰਜਦਾ ਹੈ।</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="ਹਾਰ-ਸ਼ਿੰਗਾਰ"><span id=".E0.A8.B9.E0.A8.BE.E0.A8.B0-.E0.A8.B8.E0.A8.BC.E0.A8.BF.E0.A9.B0.E0.A8.97.E0.A8.BE.E0.A8.B0"></span>ਹਾਰ-ਸ਼ਿੰਗਾਰ</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=8&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਹਾਰ-ਸ਼ਿੰਗਾਰ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <p>ਪਹਿਰਾਵੇ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਸਜਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸਮੱਗਰੀ ਗਹਿਣੇ ਆਦਿ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।</p> <pre><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%9C%E0%A9%80%E0%A8%A4_%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98_%E0%A8%9C%E0%A9%8B%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%80?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੋਸ਼ੀ">ਪ੍ਰੋ. ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੋਸ਼ੀ</a> ਅਨੁਸਾਰ, ‘ਹਾਰ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸੁਹਜ ਤ੍ਰਿਪਤੀ ਨਾਲ ਹੈ। ਗਹਿਣਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਾਧਨ ਹੈ। ਗਹਿਣਾ ਪਹਿਨਣ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਮਨੁੱਖ ਅੰਦਰ ਢੇਰ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ।'<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </pre> <p><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%AA%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%AC?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਪੰਜਾਬ">ਪੰਜਾਬ</a> ਵਿੱਚ ਔਰਤ ਮਰਦ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਗਹਿਣੇ ਪਹਿਨਦੇ ਹਨ। ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਸਿਰ ਤੋਂ ਪੈਰਾਂ ਤੀਕ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹਰ ਅੰਗ ਲਈ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਸਿਰਜਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੀ ਆਰਥਿਕ ਅਵਸਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਗਹਿਣੇ ਪਹਿਨਦਾ ਹੈ।</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ"><span id=".E0.A8.B0.E0.A8.B9.E0.A8.BF.E0.A8.A3-.E0.A8.B8.E0.A8.B9.E0.A8.BF.E0.A8.A3"></span>ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=9&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <p>ਪਦਾਰਥਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਵੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗ ਹੈ। ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਜਾਂ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਭੂਗੋਲਿਕ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।</p> <pre><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%AD%E0%A9%81%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%A6%E0%A8%B0_%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98_%E0%A8%96%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%B0%E0%A8%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਹਿਰਾ">ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਹਿਰਾ</a> ਅਨੁਸਾਰ, “<a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%AA%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%AC%E0%A9%80?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-disambig" title="ਪੰਜਾਬੀ">ਪੰਜਾਬੀ</a> <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%9C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਸਮਾਜ">ਸਮਾਜ</a> ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਵਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਜਲਵਾਯੂ ਅਜੇਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਬਹੁਤੀ ਵਰਖਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇੱਥੇ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤ ਭੂਚਾਲ ਆਦਿ ਦਾ ਕੋਈ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਘਰ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਆਧਾਰ ਨਹੀਂ ਬਣਾਉਂਦੇ।<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </pre> <p>ਸੋ, ਜਿਸ ਥਾਂ ਬਹੁਤੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਪਰਿਵਰਤਨ ਨਾ ਆਉਣ ਉਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕੀਂ ਵਧੇਰੇ ਪੱਕੇ ਮਕਾਨਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਿੱਥੇ ਮੀਂਹ, ਭੂਚਾਲ ਆਦਿ ਦਾ ਡਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਥੇ ਅਸਥਾਈ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਜਾਂ ਰਹਿਣ ਸਹਿਣ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="ਖਾਣ-ਪੀਣ"><span id=".E0.A8.96.E0.A8.BE.E0.A8.A3-.E0.A8.AA.E0.A9.80.E0.A8.A3"></span>ਖਾਣ-ਪੀਣ</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=10&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਖਾਣ-ਪੀਣ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <p>ਖਾਣ-ਪੀਣ ਵੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅੰਗ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੌਕਿਆਂ ਤੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਹੁੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਦਿਨਾਂ ਜਾਂ ਸਧਾਰਨ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਸਾਧਾਰਨ ਰੋਟੀ ਖਾਂਦੇ ਹਨ। ਮੇਲੇ, ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪਕਵਾਨ ਪਕਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦਿਨਾਂ ਤੇ ਉਹ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਇਸ਼ਟ ਅਨੁਸਾਰ ਵੱਡੇ-ਭੋਜ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਖਾਸ ਦਿਨਾਂ ਤੇ <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%AC?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਸ਼ਰਾਬ">ਸ਼ਰਾਬ(ਦਕਸ਼ਿਰਾ)</a> ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(5)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="ਪ੍ਰਤਿਮਾਨਿਕ_ਸੱਭਿਆਚਾਰ"><span id=".E0.A8.AA.E0.A9.8D.E0.A8.B0.E0.A8.A4.E0.A8.BF.E0.A8.AE.E0.A8.BE.E0.A8.A8.E0.A8.BF.E0.A8.95_.E0.A8.B8.E0.A9.B1.E0.A8.AD.E0.A8.BF.E0.A8.86.E0.A8.9A.E0.A8.BE.E0.A8.B0"></span>ਪ੍ਰਤਿਮਾਨਿਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=11&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਪ੍ਰਤਿਮਾਨਿਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-5 collapsible-block" id="mf-section-5"> <p>ਪ੍ਰਤਿਮਾਨਿਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਹਾਰ ਨੂੰ ਤੈਅ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨਿਯਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਚਾਰ, ਸਦਾਚਾਰ, ਤਾਬੂ, ਕਾਨੂੰਨ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਦੂਸਰਾ ਅੰਗ ਹੈ। ਇਹ ਸਭਿਆਚਾਰ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਦਵੰਦਾਤਮਕ ਸੰਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਤਿਮਾਨ ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਹਾਰ ਦੀ ਨਿਮਨਤਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਮੂਲਕ ਇਕਾਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨਾ ਕਿਵੇਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਹਾਰ ਦੇ ਚਿਹਨ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦੋ ਧਿਰਾਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਇੱਕ ਧਿਰ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਪਰਵਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਸਰੀ ਅਪਰਵਾਨ। ਪਰ ਸਮਾਜ ਦਾ ਹਰ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਨਿਯਮਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਡਾ. ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਫ਼ਰੈਂਕ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, “ਪ੍ਰਤਿਮਾਨਿਕ ਸਭਿਆਚਾਰ, ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਉਹ ਅੰਗ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਹਾਰ ਲਈ ਪ੍ਰਤਿਮਾਨਿਕ ਜਾਂ ਨਿਯਮ ਸਥਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਹਾਰ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਗਵਾਈ ਦੇਂਦਾ ਹੈ।<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(6)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="ਪ੍ਰਤਿਮਾਨਾ_ਦਾ_ਵਰਗੀਕਰਨ"><span id=".E0.A8.AA.E0.A9.8D.E0.A8.B0.E0.A8.A4.E0.A8.BF.E0.A8.AE.E0.A8.BE.E0.A8.A8.E0.A8.BE_.E0.A8.A6.E0.A8.BE_.E0.A8.B5.E0.A8.B0.E0.A8.97.E0.A9.80.E0.A8.95.E0.A8.B0.E0.A8.A8"></span>ਪ੍ਰਤਿਮਾਨਾ ਦਾ ਵਰਗੀਕਰਨ</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=12&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਪ੍ਰਤਿਮਾਨਾ ਦਾ ਵਰਗੀਕਰਨ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-6 collapsible-block" id="mf-section-6"> <p>ਪ੍ਰਤਿਮਾਨ ਸਭਿਆਚਾਰ ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਹਾਰ ਲਈ ਨਿਯਮ ਸਥਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਨਿਯਮ ਸਮਾਜ ਦਾ ਅਧਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਤਿਮਾਨ ਦੇ ਵਰਗੀਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਤਮਕ ਤੇ ਨਿਸ਼ੇਧਾਤਮਕ ਨਿਯਮ, ਆਦਰਸ਼ਕ ਤੇ ਵਿਆਪਕ ਨਿਯਮ, ਲੋਕਾਚਾਰ, ਸਦਾਚਾਰ, ਟੈਬੂ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨ। ਇਹਨਾਂ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਵਿਸਥਾਰਪੂਰਵਕ ਵਿਆਖਿਆ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ:</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਤਮਕ_ਨਿਯਮ_ਤੇ_ਨਿਸ਼ੇਧਾਤਮਕ_ਨਿਯਮ"><span id=".E0.A8.A8.E0.A8.BF.E0.A8.B0.E0.A8.A6.E0.A9.87.E0.A8.B8.E0.A8.BC.E0.A8.BE.E0.A8.A4.E0.A8.AE.E0.A8.95_.E0.A8.A8.E0.A8.BF.E0.A8.AF.E0.A8.AE_.E0.A8.A4.E0.A9.87_.E0.A8.A8.E0.A8.BF.E0.A8.B8.E0.A8.BC.E0.A9.87.E0.A8.A7.E0.A8.BE.E0.A8.A4.E0.A8.AE.E0.A8.95_.E0.A8.A8.E0.A8.BF.E0.A8.AF.E0.A8.AE"></span>ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਤਮਕ ਨਿਯਮ ਤੇ ਨਿਸ਼ੇਧਾਤਮਕ ਨਿਯਮ</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=13&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਤਮਕ ਨਿਯਮ ਤੇ ਨਿਸ਼ੇਧਾਤਮਕ ਨਿਯਮ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <p>ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਤਮਕ ਤੋਂ ਭਾਵ ‘ਇਹ ਕਰੋ` ਅਤੇ ਨਿਸ਼ੇਧਾਤਮਕ ਤੋਂ ਭਾਵ ‘ਇਹ ਨਾ ਕਰੋ` ਇਹ ਨਿਯਮ ‘ਪ੍ਰਤੱਖ` ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਤੇ ‘ਪ੍ਰੋਖ` ਵੀ। ਪ੍ਰਤੱਖ ਨਿਯਮ ਉਹ ਨਿਯਮ ਹਨ ਜੋ ਸਿਖਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ: ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਨਮਸਤੇ ਕਰੋ, ਸੰਗਤ ਵਿੱਚ ਉਦਾਸੀ ਨਾ ਲਵੋ ਜਾਂ ਉਬਾਸੀ ਲੈਣ ਲੱਗਿਆ ਮੂੰਹ ਅੱਗੇ ਹੱਥ ਰੱਖ ਲੋਵ। ਪ੍ਰੋਖ ਨਿਯਮ ਉਹ ਨਿਯਮ ਹੰੁਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਿਖਾਏ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੇ ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਵਿਚਰਦਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਸਤਿਕਾਰ ਵਜੋਂ ਸਿਰ ਕੱਢ ਲੈਣ, ਹੱਸਦਿਆਂ ਤਾੜੀ ਮਾਰ ਕੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਅ,ਸਤਿਕਾਰ ਵਜੋਂ ਸਿਰ ਢੱਕ ਲੈਣਾ ਹੈ।<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="ਆਦਰਸ਼ਕ_ਅਤੇ_ਵਿਆਪਕ_ਨਿਯਮ"><span id=".E0.A8.86.E0.A8.A6.E0.A8.B0.E0.A8.B8.E0.A8.BC.E0.A8.95_.E0.A8.85.E0.A8.A4.E0.A9.87_.E0.A8.B5.E0.A8.BF.E0.A8.86.E0.A8.AA.E0.A8.95_.E0.A8.A8.E0.A8.BF.E0.A8.AF.E0.A8.AE"></span>ਆਦਰਸ਼ਕ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਨਿਯਮ</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=14&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਆਦਰਸ਼ਕ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਨਿਯਮ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <p>ਨਿਯਮ ਆਦਰਸ਼ਕ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਵੀ। ਆਦਰਸ਼ਕ ਨਿਯਮ ਉਹ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਨੇ ਉਦਾਹਰਣੀ ਮੰਨ ਲਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦਾ ਵਿਹਾਰ ਹੀ ਆਦਰਸ਼ਕ ਹੋਵੇ। ਆਦਰਸ਼ ਕਦੇ ਵਿਆਪਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਹ ਆਦਰਸ਼ਕ ਨਾ ਰਹੇ। ਜੇਕਰ ਆਦਰਸ਼ਕ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਦਾ ਪਾੜਾ ਵਧ ਜਾਏ ਤਾਂ ਸਮਾਜ ਦੀ ਏਕਤਾ, ਸੰਗਠਨ ਹੋਂਦ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਮਾਜ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਉਹ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਵਾਏ, ਜਿਹੜੇ ਨਿਯਮ ਸਮਾਜ ਦਾ ਆਧਾਰ ਹੰੁਦੇ ਹਨ।</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="ਲੋਕਾਚਾਰ"><span id=".E0.A8.B2.E0.A9.8B.E0.A8.95.E0.A8.BE.E0.A8.9A.E0.A8.BE.E0.A8.B0"></span>ਲੋਕਾਚਾਰ</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=15&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਲੋਕਾਚਾਰ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <p>ਡਾ. ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਫ਼ਰੈਂਕ, “ਅਮਰੀਕੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸਮਨਰ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਸਨੇ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ‘ਫ਼ੋਕਵੇਜ਼` ਅਤੇ ‘ਮੋਰਜ਼` ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਦਾ ਨਾਮਕਰਣ ‘ਲੋਕਾਚਾਰ` ਅਤੇ ‘ਸਦਾਚਾਰ` ਕੀਤਾ ਹੈ।``<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਲੋਕਾਚਾਰ ਪ੍ਰਤਿਮਾਨਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਹੈ। ਇਹ ਰਵਾਇਤੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਨਿਯਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰੇ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਕੋਈ ਸਖ਼ਤ ਸਜਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਜਿਵੇਂ:- ਪਚਾਕੇ ਮਾਰ ਕੇ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਜੇਲ ਨਹੀਂ ਭਿਜਵਾ ਸਕਦੇ ਜਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੀ ਮਰਜੀ ਅਨੁਸਾਰ ਕੋਈ ਵੀ ਪਹਿਰਾਵਾ ਪਹਿਨ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਜਿਆਦਾਤਰ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="ਸਦਾਚਾਰ"><span id=".E0.A8.B8.E0.A8.A6.E0.A8.BE.E0.A8.9A.E0.A8.BE.E0.A8.B0"></span>ਸਦਾਚਾਰ</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=16&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਸਦਾਚਾਰ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <p>ਇਹ ਨਿਯਮ ਸਮਾਜਕ ਸਦਾਚਾਰ ਜਾਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕਾਰਜ਼ਸ਼ੀਲ ਸਮਾਜਕ ਮੁੱਲ ਹੰੁਦੇ ਹਨ। “ਸਮਾਜਕ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ ਸਮਾਜਿਕ ਲੋੜਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਅਤੇ ਲੋਕ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਹੀ ਸਥਾਪਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।``<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਵੇਲੇ ਧੀਆਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਲਈ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਾ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਫ਼ੈਸਲਿਆਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨਾ ਆਦਰਸ਼ਕ ਵਤੀਰਾ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਅੱਜ ਪਹਿਲ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸਗੋਂ ਵੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਫੈਸਲਾ ਤਰਕ-ਸੰਗਤ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਇਹਨਾਂ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਰੂਪ ਜਾਂ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਅਤੇ ਉਲੰਘਣਾ ਵੱਲ ਸਮਾਜ ਦਾ ਵਤੀਰਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਇਕੋ ਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਰੋਟੀ ਖਾਂਦੇ ਸਮੇਂ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਗਾਹਲਾ ਕੱਢੇ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਕੁਝ ਵਧੇਰੇ ਸਜਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਪੁਲਿਸ ਕੋਲ ਫੜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="ਟੈਬੂ"><span id=".E0.A8.9F.E0.A9.88.E0.A8.AC.E0.A9.82"></span>ਟੈਬੂ</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=17&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਟੈਬੂ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <p>ਇਹ ਉਹ ਨਿਯਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਸਮਾਜ ਇਹ ਕਿਆਸ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। “ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਟੈਬੂ ‘ਪੋਲੀਨੇਸ਼ੀਆ` ਦੇ ਸ਼ਬਦ ‘ਟਾਬੂ` ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।``<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਹਰੇਕ ਸਮਾਜ ਦੇ ਤਾਬੂ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੂਲ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਬਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿਨਸੀ ਸਬੰਧ ਰੱਖਣਾ, ਯੂਨਾਨੀ ਈਡੀਪਸ ਮਿੱਥ ਟੈਬੂ ਦੀ ਅਵਤੇਲਨਾ ਅਤੇ ਉਪਜੇ ਭਿਆਨਕ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਗਾਥਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਗਊ ਹੱਤਿਆ ਆਦਿ। “ਟੈਬੂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਕਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਿਕ ਕੀਮਤਾਂ ਤੇ ਸੰਸਕਾਰਕ ਕੀਮਤਾਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸੰਸਾਕਾਰਕ ਕੀਮਤਾਂ ਦਾ ਸਬੰਧ ਲੋਕ ਸਮੂਹ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਪੈਟਰਨ ਤੇ ਪ੍ਰਤਿਮਾਨ ਨਿਸ਼ਚਤ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੀਵਨ ਦੇ ਵੱਡੇ ਸੰਕਟਸ਼ੀਲ ਮੌਕਿਆਂ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜਨਮ, ਵਿਆਹ ਅਤੇ ਮੌਤ ਬਾਰੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਟੈਬੂ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ। ਪ੍ਰਸੂਤ, ਨਵਜਨਮ ਬਾਲ ਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਬਾਰੇ ਟੈਬੂ ਵਿਆਹੰਦੜ ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀ ਬਾਰੇ ਟੈਬੂ, ਮ੍ਰਿਤਕ ਸਰੀਰ ਬਾਰੇ ਸਾਡੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ।``<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਟੈਬੂ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਸੰਸਕਾਰਕ ਕੀਮਤਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਟੈਬੂ ਮੰਨਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਹਰ ਟੈਬੂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਟੈਬੂਆਂ ਪਿੱਛੇ ਲੁਪਤ ਮਨੋਰਥ ਛੁਪੇ ਹੰੁਦੇ ਹਨ। “ਟੈਬੂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਸੰਸਾਕਾਰਕ ਕਾਰਜ ਤਕਨੀਕੀ ਕਾਰਜ ਤੋਂ ਵੱਖਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰਤੀਕਮਈ ਕਾਰਜ ਹੰੁਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ:- ਕੁਝ ਵਿਅਕਤੀ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਮੀਟ ਅਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਕੁਝ ਲੋਕ ਸਨਿੱਚਰਵਾਰ ਲੋਹਾ ਖਰੀਦਣ ਨੂੰ ਟੈਬੂ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖ਼ਾਸ ਸਭਿਆਚਾਰ ਕੁਝ ਖਾਸ ਅੰਕਾਂ ਨੂੰ ਟੈਬੂ ਮੰਨਦੇ ਹਨ।</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="ਕਾਨੂੰਨ"><span id=".E0.A8.95.E0.A8.BE.E0.A8.A8.E0.A9.82.E0.A9.B0.E0.A8.A8"></span>ਕਾਨੂੰਨ</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=18&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਕਾਨੂੰਨ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <p>ਸਭਿਆਚਾਰ ਨਿਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਨਿਵੇਕਲੀ ਨਿਆਂ ਵਿਧੀ ਸਜ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸ਼ਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸਨੂੰ ਸਹਿਜ ਸਮੂਹਿਕ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਮਿਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਪੰਚ ਜਾਂ ਬਰਾਦਰੀ ਦੇ ਮੁਖੀਏ ਇਸ ਦੇ ਕਾਰਮੁਖਤਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਚੋਰੀ, ਗਲਤ ਵਿਹਾਰ, ਅਣ-ਵੰਚਿਤ ਕੰਮਾਂ ਵਿਹਾਰਾਂ ਲਈ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗਣਾ ਭਾਈਚਾਰਕ ਬਾਈਕਾਟ ਆਦਿ ਸਜਾ ਦੇ ਰੂਪ ਪ੍ਰਚੱਲਿਤ ਸਨ। ਕਾਨੂੰਨ ਪ੍ਰਤਿਮਾਨਿਕ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ ਠੋਸ ਅਤੇ ਸਪਸ਼ਟ ਰੂਪ ਦੇਂਦਾ ਹੈ ਸਗੋਂ ਵੇਲੇ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਮੁਖ ਰੱਖਦਿਆਂ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਵੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨਿਆਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਗਾਇਬ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਇਸਦੀ ਥਾਂ ਜੱਜ, ਵਕੀਲਾਂ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕਾਨੂੰਨੀ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣ ਲਈ ਸਜ਼ਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਚਾਰ ਜਾਂ ਸਦਾਚਾਰ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਵਾਲੀ ਅਨਿਸਚਿਤਤਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।ਇਸੇ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿੱਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਓਦੋਂ ਤੱਕ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ,ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਸਮਾਜ ਦੀ ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨਾ ਆ ਜਾਣ,ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਦੰਡਾਵਲੀ ਉਸ ਸਮਾਜ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੁੱਚੇ ਪੜਾਅ ਦੀ ਬੜੀ ਚੰਗੀ ਸਚੂਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(7)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="ਬੋਧਾਤਮਿਕ_ਸੱਭਿਆਚਾਰ"><span id=".E0.A8.AC.E0.A9.8B.E0.A8.A7.E0.A8.BE.E0.A8.A4.E0.A8.AE.E0.A8.BF.E0.A8.95_.E0.A8.B8.E0.A9.B1.E0.A8.AD.E0.A8.BF.E0.A8.86.E0.A8.9A.E0.A8.BE.E0.A8.B0"></span>ਬੋਧਾਤਮਿਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=19&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਬੋਧਾਤਮਿਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-7 collapsible-block" id="mf-section-7"> <p>ਪਦਾਰਥਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤਿਮਾਨਿਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਤੀਜਾ ਅੰਗ <b>ਬੋਧਾਤਮਿਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ</b> ਹੈ। “ਬੋਧਾਤਮਿਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਵਿਚਾਰ, ਵਤੀਰੇ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਸਾਹਿਤ, ਕਲਾ, ਧਰਮ, ਮਿਥਿਹਾਸ, ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਇਸ ਅੰਗ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।”1 ਜੇ ਪ੍ਰਤਿਮਾਨਿਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਸਮਾਜਕ ਕਾਰਜ ਦੀ ਉਚਿਤਤਾ ਜਾਂ ਅਣਉਚਿਤਤਾ ਬਾਰੇ ਮਿਆਰ ਕਾਇਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਮਿਆਰਾਂ ਦਾ ਸੋਮਾ ਉਹ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ, ਸੰਸਾਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਉੱਪਰੋਕਤ ਸਿਰਜਣਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਰਚਨ ਦੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਾਕਾਰ ਕੀਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। “ਮਿਥਿਹਾਸ ਨਿਰਾ ਕਲਪਤ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਸਗੋਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪਰਾਲੌਕਿਕ ਜਗਤ ਦੇ ਵਰਤਾਰਿਆਂ ਤੱਕ ਕਿਸੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨੂੰ ਚਿੰਨ੍ਹਾਤਮਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।”2 ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਰਸ਼ਨ, ਕਲਾ, ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਧਰਮ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ।</p> <p>ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਬੋਧਾਤਮਿਕ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਸ਼ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। “ਬੋਧਾਤਮਿਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਅੰਸ਼ ਮੁੱਖ ਤੌਰ `ਤੇ ਸਾਹਿਤ, ਕਲਾ, ਧਰਮ, ਅਨੁਸ਼ਠਾਨ, ਵਤੀਰੇ ਅਤੇ ਮਿਥਿਹਾਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਇਹ ਪੱਖ ਹੀ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਭੂਤ, ਵਰਤਮਾਨ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਕਲਪਣਾ ਕਰ ਸਕਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।”3</p> <p>ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਵਿਭਿੰਨ ਪੱਖ (ਪਦਾਰਥਕ, ਪ੍ਰਤਿਮਾਨਿਕ, ਬੋਧਾਤਮਿਕ) ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸੰਬੰਧਤ ਕਦਰਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਚਿਹਨਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪੱਖ ਆਪਣੀ ਵੱਖਰੀ ਹੋਂਦ ਰੱਖ ਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਦੂਸਰੇ ਭਾਗਾਂ ਨਾਲ ਅਨਿੱਖੜ ਤੌਰ `ਤੇ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਸਿਗਰਟ ਦਾ ਇੱਕ ਟੁਕੜਾ ਪਦਾਰਥਕ ਚਿਹਨ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਪੀਣੀ ਹੈ ; ਇਸ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਪ੍ਰਤਿਮਾਨਿਕ ਕਦਰ ਨਾਲ ਜੁੜਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਹ ਪੀਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ =;ਵਸ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਬੋਧਾਤਮਿਕ ਪੱਖ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਅਨੇਕਾਂ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਹਨ ਜੋ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜੁੱਟ ਸਿਸਟਮ ਵੱਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। “ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਵਿਭਿੰਨ ਪੱਖ ਨਾ ਕੇਵਲ ਅੰਤਰ ਸੰਬੰਧਤ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਸਗੋਂ ਅੰਤਰ-ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਆਈ ਤਬਦੀਲੀ ਉਸ ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।”4 ਬੋਧਾਤਮਿਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਰਨਾਂ ਉਪ-ਅੰਗਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ:-</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="ਸਾਹਿਤ"><span id=".E0.A8.B8.E0.A8.BE.E0.A8.B9.E0.A8.BF.E0.A8.A4"></span>ਸਾਹਿਤ</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=20&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਸਾਹਿਤ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <p>ਸਾਹਿਤ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਅੰਗ, ਬੋਧਾਤਮਿਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। “ਸਾਹਿਤ ਵੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਸੰਚਾਰ ਲਈ ਇੱਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਤੱਤ ਜਿਹੜੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਵੰਨਗੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਵੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਧਰਾਤਲ ਤੋਂ ਹੀ ਹਾਸਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਾਹਿਤ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਜ਼ਜ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਮੱਗਰੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ।”5 ਜੇਕਰ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਆਧਾਰ ਸਾਹਿਤ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਰਚਨਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਪਰੰਪਰਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤਿਭਾਵਾਨ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਬੋਧਿਕ ਅਮਲ ਦੀ ਅੰਤਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸਦਕਾ ਹੈ।</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="ਭਾਸ਼ਾ"><span id=".E0.A8.AD.E0.A8.BE.E0.A8.B8.E0.A8.BC.E0.A8.BE"></span>ਭਾਸ਼ਾ</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=21&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਭਾਸ਼ਾ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <p>ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਵਾਹਣ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਹੈ ਕਿ ਭਾਸ਼ਾ ਹੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਜਣਨੀ ਹੈ। ਇਹ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਸ਼ਰਤ ਵੀ ਹੈ। ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਸਮਾਨ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਵਹਾਰ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਵਿਵਹਾਰ ਵੀ ਚਿੰਨ੍ਹਾਤਮਕ ਹੈ। “ਹਰ ਭਾਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਹੀ ਅਰਥ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਕਰ ਕੇ ਇਸ ਦਾ ਕਿਸੇ ਹੂ-ਬ-ਹੂ ਅਨੁਵਾਦ ਅਸੰਭਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।”6</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="ਕਲਾ"><span id=".E0.A8.95.E0.A8.B2.E0.A8.BE"></span>ਕਲਾ</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=22&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਕਲਾ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <p>ਕਲਾਵਾਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਅਹਿਮ ਅੰਗ ਹਨ। ਕਲਾਵਾਂ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਦਾ ਅਨੂਠਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰਗਟਾ-ਮਾਧਿਅਮ ਹਨ। ਇਹ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਨੁਭਵਾਂ, ਅਹਿਸਾਸਾਂ, ਸੰਕਟਾਂ ਅਤੇ ਆਕਾਂਖਿਆਵਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦਾ ਮਾਧਿਅਮ ਹਨ।</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="ਧਰਮ"><span id=".E0.A8.A7.E0.A8.B0.E0.A8.AE"></span>ਧਰਮ</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=23&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਧਰਮ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <p><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%A7%E0%A8%B0%E0%A8%AE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਧਰਮ">ਧਰਮ</a> ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦਾ ਇਤਨਾ ਪ੍ਰਬਲ ਤੇ ਫੈਸਲਾਕੁਨ ਅੰਗ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰੀ ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਨਿਖੜਵੀ ਪਛਾਣ, ਨਾਮਕਰਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਦਾ ਆਧਾਰ ਵੀ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਦਾ ਰੋਲ ਅਤੇ ਮਹੱਤਤਾ ਪੁਰਾਤਨ ਕਾਲ ਤੋਂ ਆਧੁਨਿਕ ਕਾਲ ਤੱਕ ਨਿਰੰਤਰ ਬਦਲਦੀ ਆਈ ਹੈ। “ਆਦਿ-ਕਾਲੀ ਇਤਿਹਾਸ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਧਰਮ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਅਮਲ, ਵਿਵਹਾਰ, ਉਦੇਸ਼, ਪ੍ਰਤਿਮਾਨ, ਕੀਮਤਾਂ, ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਤੇ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਪ੍ਰੇਰਕ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿਸਦੇ ਫਲਸਰੂਪ ਵਿਭਿੰਨ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਹੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦਾ ਨਾਮਕਰਣ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੋਇਆ ਜਿਵੇਂ ਸਿੱਖ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਹਿੰਦੂ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਆਦਿ।”7</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="ਵਿਵਹਾਰ/ਵਤੀਰਾ"><span id=".E0.A8.B5.E0.A8.BF.E0.A8.B5.E0.A8.B9.E0.A8.BE.E0.A8.B0.2F.E0.A8.B5.E0.A8.A4.E0.A9.80.E0.A8.B0.E0.A8.BE"></span>ਵਿਵਹਾਰ/ਵਤੀਰਾ</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=24&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਵਿਵਹਾਰ/ਵਤੀਰਾ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <p>ਵਿਵਹਾਰ ਵੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦੇ ਵਿਭਿੰਨ ਅੰਗਾਂ ਵਿਚੋਂ ਅਹਿਮ ਅੰਗ ਹੈ। “ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਪਸ਼ੂ ਨਾਲੋਂ ਵਖਰਿਆਉਣ ਅਤੇ ਸਮੁੱਚਾ ਇਨਸਾਨ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਮੁੱਖ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨੀ-ਜੁਗਤ ਦਾ ਸਮੁੱਚ ਹੈ। ਜੋ ਬੱਚੇ ਦੇ ਜੰਮਣ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਮਰਦੇ ਦਮ ਤਕ ਹਾਜ਼ਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।”8 ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਹਿਜ ਸਿੱਖਿਆ, ਸੁਚੇਤ ਵਿਦਿਆ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ਲਾਘਾ/ਸਜ਼ਾ ਦੇ ਵਿਭਿੰਨ ਰੂਪ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="ਲੋਕਧਾਰਾ"><span id=".E0.A8.B2.E0.A9.8B.E0.A8.95.E0.A8.A7.E0.A8.BE.E0.A8.B0.E0.A8.BE"></span>ਲੋਕਧਾਰਾ</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=25&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਲੋਕਧਾਰਾ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <p>ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਲੋਕਧਾਰਾ ਦਾ ਵਿਭਾਵ ਹੈ। ਲੋਕਧਾਰਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਇਸ ਦਾ ਅਨਿਖੜ ਅੰਗ ਹੈ। ਲੋਕਧਾਰਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭਾਗ ਸਿਰਜਦੀ ਹੈ। ਲੋਕਧਾਰਾ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਤੀ, ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਪਾਸਾਰ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਰਜ ਕਰਦੀ ਹੈ। “ਸਮੇਂ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਸਨਮੁੱਖ ਪਰਿਸਥਿਤੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਲੋਕ-ਸਮੂਹ ਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੋਚਣੀ ਦਾ ਵਿਅਕਤ ਰੂਪ ਹੀ ਲੋਕਧਾਰਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਗਟਾ ਲਈ ਵਰਤੀ ਗਈ ਸਮੱਗਰੀ ਅਤੇ ਮਾਧਿਅਮ ਦੀ ਕਿਸਮ ਲੋਕਧਾਰਾ ਦੇ ਵਿਭਿੰਨ ਰੂਪਾਂ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।”9 ਲੋਕਧਾਰਾ ਇੱਕ ਵਰਤਾਰਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪਾਸਾਰ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਸਾਰਿਆਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਲੋਕਧਾਰਾ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਸੰਬੰਧਤ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਸੀਮਾਂ ਅੰਦਰ ਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।</p> <p>ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਇਹ ਤਿੰਨੋਂ ਅੰਗ (ਪਦਾਰਥਕ, ਪ੍ਰਤਿਮਾਨਕ, ਬੋਧਾਤਮਿਕ) ਅੰਤਰ-ਸੰਬੰਧਤ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ: ਕੋਈ ਗੱਲ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨੀ ਹੈ: ਕਿਵੇਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ =;ਵਸ ਇਸ ਦਾ ਗਿਆਨ ਸਾਨੂੰ ਪ੍ਰਤਿਮਾਨਿਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਤੋਂ ਮਿਲੇਗਾ। ਪਰ ਕਿਉਂ ਕਰਨੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ =;ਵਸ ਇਸ ਦਾ ਪਤਾ ਬੋਧਾਤਮਿਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਤੋਂ ਲੱਗੇਗਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਅੰਗ ਅੰਤਰ-ਸੰਬੰਧਤ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਅੰਗ ਵਿੱਚ ਆਈ ਤਬਦੀਲੀ ਦੂਸਰੇ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਿਰੰਤਰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਇੱਕ ਜੁੱਟ ਅਤੇ ਜਟਿਲ ਸਿਸਟਮ ਹੈ।</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(8)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="ਸਭਿਆਚਾਰਕ_ਪਰਿਵਰਤਨ"><span id=".E0.A8.B8.E0.A8.AD.E0.A8.BF.E0.A8.86.E0.A8.9A.E0.A8.BE.E0.A8.B0.E0.A8.95_.E0.A8.AA.E0.A8.B0.E0.A8.BF.E0.A8.B5.E0.A8.B0.E0.A8.A4.E0.A8.A8"></span>ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਪਰਿਵਰਤਨ</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=26&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਪਰਿਵਰਤਨ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-8 collapsible-block" id="mf-section-8"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r645774">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> ਮੁੱਖ ਲੇਖ: <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%95_%E0%A8%AA%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%B5%E0%A8%B0%E0%A8%A4%E0%A8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਪਰਿਵਰਤਨ">ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਪਰਿਵਰਤਨ</a> </div> <p>ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਿਰਪੇਖ ਸਚਾਈ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬਦਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਵਰਤਾਰਾ ਹੈ। ਖੜੋਤ ਵਿੱਚ ਲੱਗਦੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵੀ ਨਿਰੰਤਰ ਪਰਿਵਰਤਨ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਦਾ ਪਤਾ ਸਾਨੂੰ ਉਦੋਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਦੇ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਨਿਰੀਖਣ ਹੇਠ ਲਿਆਈਏ। ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਪਰਿਵਰਤਨ ਪਿੱਛੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਦੇ ਹਨ:-</p> <ol> <li>ਪ੍ਰਕਿਰਤਕ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਆਏ ਪਰਿਵਰਤਨ।</li> <li>ਸਮਾਜ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਪਰਿਵਰਤਨ।</li> <li>ਸਮਾਜ ਤੋਂ ਬਾਹਰੋਂ ਆਏ ਪਰਿਵਰਤਨ।</li> </ol> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(9)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="ਸਭਿਆਚਾਰੀਕਰਨ"><span id=".E0.A8.B8.E0.A8.AD.E0.A8.BF.E0.A8.86.E0.A8.9A.E0.A8.BE.E0.A8.B0.E0.A9.80.E0.A8.95.E0.A8.B0.E0.A8.A8"></span>ਸਭਿਆਚਾਰੀਕਰਨ</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=27&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਸਭਿਆਚਾਰੀਕਰਨ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-9 collapsible-block" id="mf-section-9"> <p>ਸਮਾਜ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆਏ ਕਾਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਮਲ ‘ਸਭਿਆਚਾਰੀਕਰਨ` ਹੈ। ਸੱਭਿਆਚਾਰੀਕਰਨ ਦੂਜੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨਾਲ ਸਿੱਧਾ, ਵਿਸ਼ਾਲ ਪੈਮਾਨੇ ਉੱਤੇ ਅਤੇ ਕਾਫ਼ੀ ਅਰਸੇ ਤਕ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਦੇ ਅਮਲ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਸਭਿਆਚਾਰੀਕਰਨ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦਾ ਆਪਸੀ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਰਹਿਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਸੱਭਿਆਚਾਰੀਕਰਨ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। “ਸੱਭਿਆਚਾਰੀਕਰਨ ਨੂੰ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਵਾਲੇ ਜਨ-ਸਮੂਹਾਂ ਦੇ ਸਿੱਧੇ, ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ ਉੱਤੇ ਅਤੇ ਕਾਫ਼ੀ ਅਰਸੇ ਤੱਕ ਸੰਪਰਕ ਨੂੰ ਅਤੇ ਇਸ ਸੰਪਰਕ ਤੋਂ ਨਿਕਲਦੇ ਸਿੱਟਿਆਂ ਨੂੰ ਸੱਭਿਆਚਾਰੀਕਰਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ"</p> <p>ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੇ ਇਸ ਸਰੂਪ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਦੋ ਸਭਿਆਚਾਰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸਿਧੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਅਨੁਕੁਲਣ ਪ੍ਰਤਿਕਰਮ ਜਾਂ ਟਕਰਾਅ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਸੱਭਿਆਚਾਰੀਕਰਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਸੱਭਿਆਚਾਰੀਕਰਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਆਧਾਰ ਇੱਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਦੂਸਰੇ ਉੱਤੇ ਰਾਜਸੀ ਜਿੱਤ, ਦਬਾਉ ਅਤੇ ਦਮਨ ਵਾਲਾ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਰਿਵਰਤਨ ਸਹਿਜ ਵੀ ਅਤੇ ਆਰੋਪਤ ਜਾਂ ਦਬਾਉਪੂਰਣ ਦੋਹਾਂ ਤਰਾਂ ਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸੁਖਾਵੀਂ, ਸੁਭਾਵਕ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਹੋਣ ਦੀ ਥਾਂ ਕਈ ਵਾਰੀ ਵਿਨਾਸ਼ਮੂਲਕ, ਦਬਾਉਮੂਲਕ ਅਤੇ ਦਮਨ ਦਾ ਰੂਪ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਵਿਭਿੰਨ ਵਿਪਰੀਤ ਪ੍ਰਭਾਵ, ਪ੍ਰਤਿਕਰਮ, ਵਿਰੋਧ ਟਕਰਾਉ, ਅਸੁੰਤਲਨ ਅਤੇ ਵਿਰੂਪਣ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।</p> <p>ਸੱਭਿਆਚਾਰੀਕਰਨ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦਾ ਆਪਸੀ ਸੰਪਰਕ ਇੱਕ ਜਨ-ਸਮੂਹ ਵੱਲੋਂ ਦੂਜੇ ਉੱਪਰ ਹਮਲਾ ਕਰਨ, ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਅਧੀਨ ਕਰਨ, ਉਸ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਠੋਸਣ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਕੋਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਸਦਾ ਵਿਜਈ ਧਿਰ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੇ ਹੀ ਜੇਤੂ ਬਣਨਾ ਹੈ ਸਮਾਂ ਪਾ ਕੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਇਹ ਪਾਸੇ ਪੁੱਠੇ ਵੀ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਉੱਪਰੋਕਤ ਕਥਨਾਂ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਲੱਭਣੀਆਂ ਹੋਣ ਤਾਂ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਤਾਂ ਆਰੀਆ ਲੋਕ ਹਮਲਾਵਰ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਸਾਡੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਪੂਰਵਜ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤਬਕੇ ਵੱਲੋਂ ਹੀ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਸਭਿਆਚਾਰੀਕਰਨ ਅਮਲ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਕਦੀ ਵੀ ਇੱਕ ਪਾਸੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਇਸ ਅਮਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਦੋਹਾਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਭਾਵੇਂ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਇਹ ਤਬਦੀਲੀ ਬਹੁਤ ਉਘੜਵੀਂ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਨਾਮ-ਮਾਤਰ ਹੀ ਹੋਵੇ ਇਸ ਅਮਲ ਦਾ ਚਰਮ-ਸਿੱਟਾ ਇੱਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਦੂਜੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਜ਼ਬ ਹੋ ਜਾਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਿਕਲ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ‘ਅਸਿਸੀਲੇਸ਼ਨ` ਦਾ ਨਾਂਅ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਉੱਪਰੋਕਤ ਸਿੱਟਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਵੀ ਇੱਕ ਸਿੱਟਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਦੋਵੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਮਿਲ ਕੇ ਇੱਕ ਤੀਜੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇ ਦੇਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੋਹਾਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦੇ ਅੰਸ਼ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿਸ ਦੀ ਆਪਣੀ ਨਿਵੇਕਲੀ ਹਸਤੀ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿਚਲੀ ਭਗਤੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਸਲਿਸ਼ਤ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵੱਲ ਨੂੰ ਪਤਨ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।</p> <p>ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰੀਕਰਨ ਬਾਹਰੀ ਪਰਿਵਰਤਨਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਮਲ ਹੈ। ਸੱਭਿਆਚਾਰੀਕਰਨ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਪਰਿਵਰਤਨ ਨੂੰ ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਂਚਣ ਲਈ ਪੂਰੇ ਸੰਬੰਧਤ ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਈਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦਾ ਨਿਰੀਖਣ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(10)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="ਸਭਿਆਚਾਰ_ਦਾ_ਪ੍ਰਤੀਕਵਾਦੀ_ਸਿਧਾਂਤ"><span id=".E0.A8.B8.E0.A8.AD.E0.A8.BF.E0.A8.86.E0.A8.9A.E0.A8.BE.E0.A8.B0_.E0.A8.A6.E0.A8.BE_.E0.A8.AA.E0.A9.8D.E0.A8.B0.E0.A8.A4.E0.A9.80.E0.A8.95.E0.A8.B5.E0.A8.BE.E0.A8.A6.E0.A9.80_.E0.A8.B8.E0.A8.BF.E0.A8.A7.E0.A8.BE.E0.A8.82.E0.A8.A4"></span>ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਵਾਦੀ ਸਿਧਾਂਤ</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=28&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਵਾਦੀ ਸਿਧਾਂਤ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-10 collapsible-block" id="mf-section-10"> <p>ਸਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਚਿਹਨ ਸਿਸਟਮ ਵਜੋਂ ਵੇਖਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਚਿਹਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰ ਲਈ ਜਾਵੇ। ਜਿਹੜੇ ਪੱਛਮੀ ਸਮਾਜ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਹਾਰ ਵਜੋਂ ਵੇਖਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਚਿਹਨ ਨੂੰ ਵੀ ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਹਾਰ ਦੇ ਚੋਖਟੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਹੀ ਪਛਾਣਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਵਿਚਾਰੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਹਰ ਵਿਚਾਰ ਵਸਤ ਅਤੇ ਵਰਤਾਰੇ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਸਮਾਜ ਸਾਸਤਰੀ ਅਰਨੈਸਟ ਕੈਜ਼ੀਰਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਬਦ ਸਿਗਨਲ ਅਤੇ ਸਿੰਬਲ ਵਿਚਕਾਰ ਅੰਤਰ ਨਿਖੇੜ ਸਥਾਪਤ ਕਰਦਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵੇਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਦੇ ਦੋ ਵਿਭਿੰਨ ਪ੍ਰਪੰਚਾ ਮੰਨਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵੇਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦ 'ਸੰਕੇਤ' ਅਤੇ ' ਪ੍ਰਤੀਕ' ਦਾ ਪਰਿਆਇ ਮੰਨ ਲਈਏ ਤਾਂ ਅਰਨੈਸਟ ਅਨੁਸਾਰ ਸੰਕੇਤ ਵਸਤੂਗਤ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਚੀਜ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਤਮਕ ਜਗਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। '<i>ਡਾ.ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੋਸ਼ੀ ਅਨੁਸਾਰ' </i>:" ਪ੍ਰਤੀਕ ਦੀ ਸੰਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਇਕੋ ਸਮੇਂ ਸੰਯੁਕਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੋ ਤੱਤ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਤੀਕ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਕਿਸੇ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਸਮਾਜਕ ਅਦਾਰੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਅਰਥ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।"<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਮਾਨਵ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕਤਾ ਨੂੰ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਮੰਨਣ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਥਮ ਮਾਨਵ ਵਿਗਿਆਨੀ ਲੈਜ਼ਲੀ ਏ ਵਾਈਟ ਵੀ ਪ੍ਰਤੀਕ ਅਤੇ ਸੰਕੇਤ ਵਿਚਕਾਰ ਅੰਤਰ ਨਿਖੇੜ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਪ੍ਰਤੀਕ ਨੂੰ ਹੀ ਮਨੁੱਖੀ ਵਤੀਰੇ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾ ਮਾਧਿਅਮ ਮਿਥਦਾ ਹੈ।ਉਸਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਤੀਕ ਕੋਈ ਚੀਜ਼,ਘਟਨਾ, ਜਾ ਵਰਤਾਰਾ ਕੁਝ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਬਸ ਸ਼ਰਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਸੰਬੰਧਿਤ ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜ ਵੱਲੋ ਕੁਝ ਅਰਥ ਪ੍ਰਦਾਨ ਹੋਣ।ਪ੍ਰਤੀਕ ਦੀ ਸੰਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਇਕੋ ਸਮੇਂ ਸੰਯੁਕਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੋ ਤੱਤ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।ਪਹਿਲਾ ਤੱਤ ਉਸ ਵਿਚਲਾ ਅਰਥ ਹੈ,ਦੂਸਰਾ ਉਸ ਦਾ ਬਾਹਰੀ ਰੂਪ ਹੈ।ਅਰਥ ਅਤੇ ਬਾਹਰੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਪਹੁਦਰਾ ਸੰਬੰਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਸੰਕੇਤ ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖੀ ਵਤੀਰੇ ਦਾ ਅੰਗ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕਤਾ ਦੇ ਲੱਛਣ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਤੀਕ ਅਤੇ ਸੰਕੇਤ ਵਿਚਲਾ ਅੰਤਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਸੰਦਰਭ ਉਤੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਗਟਾਏ ਗਏ ਅਰਥ ਉਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(11)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="ਹਵਾਲੇ"><span id=".E0.A8.B9.E0.A8.B5.E0.A8.BE.E0.A8.B2.E0.A9.87"></span>ਹਵਾਲੇ</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&section=29&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਹਵਾਲੇ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ਸੋਧੋ</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-11 collapsible-block" id="mf-section-11"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r636460">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style> <div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Harper, Douglas (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.etymonline.com/index.php?term%3Dculture">Online Etymology Dictionary</a></span></li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r765793">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free.id-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited.id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration.id-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription.id-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-free a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-limited a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-registration a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-subscription a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background-size:contain;padding:0 1em 0 0}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#085;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}@media screen{.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}</style><cite id="CITEREFClement_I.2010" class="citation book cs1">Clement I. (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://books.google.co.in/books?id%3DWhHs46XeoaMC%26pg%3DPA77%26lpg%3DPA77%26dq%3Da%2Bw%2Bgreen%2Bculture%26source%3Dbl%26ots%3DRtqFeSj3us%26sig%3DMB9ZyndH6G48W2U_yqZSQ9O9Ylw%26hl%3Den%26sa%3DX%26ei%3D-EXRUZGvNomVrAe8j4GoAQ%26ved%3D0CDsQ6AEwAw%23v%3Donepage%26q%3Da%2520w%2520green%2520culture%26f%3Dfalse"><i>Sociology For Nurses</i></a>. Pearson Education India. p. 77.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Sociology+For+Nurses&rft.pages=77&rft.pub=Pearson+Education+India&rft.date=2010&rft.au=Clement+I.&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.co.in%2Fbooks%3Fid%3DWhHs46XeoaMC%26pg%3DPA77%26lpg%3DPA77%26dq%3Da%2Bw%2Bgreen%2Bculture%26source%3Dbl%26ots%3DRtqFeSj3us%26sig%3DMB9ZyndH6G48W2U_yqZSQ9O9Ylw%26hl%3Den%26sa%3DX%26ei%3D-EXRUZGvNomVrAe8j4GoAQ%26ved%3D0CDsQ6AEwAw%23v%3Donepage%26q%3Da%2520w%2520green%2520culture%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-ਖਹਿਰਾ-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-%E0%A8%96%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%B0%E0%A8%BE_3-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFਭੁਪਿੰਦਰ_ਸਿੰਘ_ਖਹਿਰਾ2013" class="citation book cs1">ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਹਿਰਾ (2013). <i>ਲੋਕਧਾਰਾ: ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ</i>. ਪੈਪਸੂ ਬੁੱਕ ਡਿਪੂ. pp. 164–168.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E0%A8%B2%E0%A9%8B%E0%A8%95%E0%A8%A7%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%BE%3A+%E0%A8%AD%E0%A8%BE%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%BE+%E0%A8%85%E0%A8%A4%E0%A9%87+%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&rft.pages=164-168&rft.pub=%E0%A8%AA%E0%A9%88%E0%A8%AA%E0%A8%B8%E0%A9%82+%E0%A8%AC%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%95+%E0%A8%A1%E0%A8%BF%E0%A8%AA%E0%A9%82&rft.date=2013&rft.au=%E0%A8%AD%E0%A9%81%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%A6%E0%A8%B0+%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98+%E0%A8%96%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%B0%E0%A8%BE&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-ਫ਼ਰੈਂਕ-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%B0%E0%A9%88%E0%A8%82%E0%A8%95_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFਪ੍ਰੋ._ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼_ਸਿੰਘ_ਫ਼ਰੈਂਕ2015" class="citation book cs1">ਪ੍ਰੋ. ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਫ਼ਰੈਂਕ (2015). <i>ਸਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ</i>. ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਫ਼ਾਉਂਡੇਸ਼ਨ. p. 26. <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN_(identifier)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/978-81-7856-365-7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਖ਼ਾਸ:ਕਿਤਾਬ ਸਰੋਤ/978-81-7856-365-7"><bdi>978-81-7856-365-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E0%A8%B8%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0+%E0%A8%85%E0%A8%A4%E0%A9%87+%E0%A8%AA%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%AC%E0%A9%80+%E0%A8%B8%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&rft.pages=26&rft.pub=%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%B8+%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B9+%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%89%E0%A8%82%E0%A8%A1%E0%A9%87%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%A8&rft.date=2015&rft.isbn=978-81-7856-365-7&rft.au=%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%8B.+%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A8%AC%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%B8%E0%A8%BC+%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98+%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%B0%E0%A9%88%E0%A8%82%E0%A8%95&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੋਸ਼ੀ (ਪ੍ਰੋ.), ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਸਿਧਾਂਤ ਅਤੇ ਵਿਹਾਰ, ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਫ਼ਾਊਂਡੇਸ਼ਨ, <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%85%E0%A9%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%B8%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ">ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ</a>, <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/2012?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="2012">2012</a>, ਪੰਨਾ-89</span></li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਫ਼ਰੈਂਕ (ਪ੍ਰੋ.), ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ, <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%85%E0%A9%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%B8%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ">ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ</a>, <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/2012?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="2012">2012</a>, ਪੰਨਾ-27</span></li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">ਪ੍ਰੋ. ਸ਼ੈਰੀ ਸਿੰਘ (ਸੰਪਾ.), ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਿੰਨ ਪਰਿਪੇਖ, ਰੂਹੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%85%E0%A9%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%B8%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ">ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ</a>, <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/2009?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="2009">2009</a>, ਪੰਨਾ-19</span></li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਹਿਰਾ, ਲੋਕਧਾਰਾ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਪੈਪਸੂ ਬੁੱਕ ਡਿਪੂ, ਬੁੱਕਸ ਮਾਰਕੀਟ, <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%AA%E0%A8%9F%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%B2%E0%A8%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਪਟਿਆਲਾ">ਪਟਿਆਲ਼ਾ</a>, <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/2013?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="2013">2013</a>, ਪੰਨਾ-165</span></li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ (ਡਾ.), ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਪਛਾਣ ਚਿੰਨ੍ਹ, <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/2012?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="2012">2012</a>, ਪੰਨਾ-57</span></li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੋਸ਼ੀ (ਪ੍ਰੋ.), ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਸਿਧਾਂਤ ਅਤੇ ਵਿਹਾਰ, ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ, <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%85%E0%A9%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%B8%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ">ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ</a>, <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/2009?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="2009">2009</a>, ਪੰਨਾ-98</span></li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਹਿਰਾ, ਲੋਕਧਾਰਾ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਪੈਪਸੂ ਡਿਪੂ, ਬੁੱਕਸ ਮਾਰਕੀਟ, <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%AA%E0%A8%9F%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%B2%E0%A8%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਪਟਿਆਲਾ">ਪਟਿਆਲ਼ਾ</a>, <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/2013?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="2013">2013</a>, ਪੰਨਾ-166</span></li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFਡਾ.2017" class="citation book cs1">ਡਾ., ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਫ਼ਰੈਂਕ (2017). <i>ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ</i>. ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ: ਵਾਰਿਸ਼ ਸ਼ਾਹ ਫ਼ਾਊਡੇਸ਼ਨ. p. 27. <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN_(identifier)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/978-81-7856-365-7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਖ਼ਾਸ:ਕਿਤਾਬ ਸਰੋਤ/978-81-7856-365-7"><bdi>978-81-7856-365-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0+%E0%A8%85%E0%A8%A4%E0%A9%87+%E0%A8%AA%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%AC%E0%A9%80+%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&rft.place=%E0%A8%85%E0%A9%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%B8%E0%A8%B0&rft.pages=27&rft.pub=%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%BC+%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B9+%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%8A%E0%A8%A1%E0%A9%87%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%A8&rft.date=2017&rft.isbn=978-81-7856-365-7&rft.aulast=%E0%A8%A1%E0%A8%BE.&rft.aufirst=%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A8%AC%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%B8%E0%A8%BC+%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98+%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%B0%E0%A9%88%E0%A8%82%E0%A8%95&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFਡਾ.2017" class="citation book cs1">ਡਾ., ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਫ਼ਰੈਂਕ (2017). <i>ਸਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ</i>. ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ: ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਫ਼ਾਉਂਡੇਸ਼ਨ. p. 27. <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN_(identifier)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/978-81-7856-365-7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਖ਼ਾਸ:ਕਿਤਾਬ ਸਰੋਤ/978-81-7856-365-7"><bdi>978-81-7856-365-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E0%A8%B8%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0+%E0%A8%85%E0%A8%A4%E0%A9%87+%E0%A8%AA%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%AC%E0%A9%80+%E0%A8%B8%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&rft.place=%E0%A8%85%E0%A9%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%B8%E0%A8%B0&rft.pages=27&rft.pub=%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%B8+%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B9+%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%89%E0%A8%82%E0%A8%A1%E0%A9%87%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%A8&rft.date=2017&rft.isbn=978-81-7856-365-7&rft.aulast=%E0%A8%A1%E0%A8%BE.&rft.aufirst=%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A8%AC%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%B8%E0%A8%BC+%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98+%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%B0%E0%A9%88%E0%A8%82%E0%A8%95&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFਡਾ.2017" class="citation book cs1">ਡਾ., ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਫ਼ਰੈਂਕ (2017). <i>ਸਭਿਆਚਾਰ ਮੁੱਢਲੀ ਜਾਣ ਪਛਾਣ</i>. ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ: ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਫ਼ਾਉਂਡੇਸ਼ਨ. p. 31. <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN_(identifier)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/978-81-7856-365-7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਖ਼ਾਸ:ਕਿਤਾਬ ਸਰੋਤ/978-81-7856-365-7"><bdi>978-81-7856-365-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E0%A8%B8%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0+%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%A2%E0%A8%B2%E0%A9%80+%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%A3+%E0%A8%AA%E0%A8%9B%E0%A8%BE%E0%A8%A3&rft.place=%E0%A8%85%E0%A9%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%B8%E0%A8%B0&rft.pages=31&rft.pub=%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%B8+%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B9+%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%89%E0%A8%82%E0%A8%A1%E0%A9%87%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%A8&rft.date=2017&rft.isbn=978-81-7856-365-7&rft.aulast=%E0%A8%A1%E0%A8%BE.&rft.aufirst=%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A8%AC%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%B8%E0%A8%BC+%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98+%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%B0%E0%A9%88%E0%A8%82%E0%A8%95&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFਡਾ." class="citation book cs1">ਡਾ., ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੋਸ਼ੀ. <i>ਲੋਕ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਮੁੱਢਲੀ ਜਾਣ ਪਹਿਚਾਣ</i>. ਪਟਿਆਲਾ: ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਬਿਊਰੋ,ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ. p. 20.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E0%A8%B2%E0%A9%8B%E0%A8%95+%E0%A8%95%E0%A8%B2%E0%A8%BE+%E0%A8%85%E0%A8%A4%E0%A9%87+%E0%A8%B8%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0+%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%A2%E0%A8%B2%E0%A9%80+%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%A3+%E0%A8%AA%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%A3&rft.place=%E0%A8%AA%E0%A8%9F%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%B2%E0%A8%BE&rft.pages=20&rft.pub=%E0%A8%AA%E0%A8%AC%E0%A8%B2%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A9%87%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%A8+%E0%A8%AC%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A9%8B%2C%E0%A8%AA%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%AC%E0%A9%80+%E0%A8%AF%E0%A9%82%E0%A8%A8%E0%A9%80%E0%A8%B5%E0%A8%B0%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A8%9F%E0%A9%80&rft.aulast=%E0%A8%A1%E0%A8%BE.&rft.aufirst=%E0%A8%9C%E0%A9%80%E0%A8%A4+%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98+%E0%A8%9C%E0%A9%8B%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%80&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFਸਿੰਘ" class="citation book cs1">ਸਿੰਘ, ਬਲਦੇਵ. <i>ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਮਾਜ ਬਣਤਰ ਤੇ ਕਿਰਿਆ</i>. ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: ਪੰਜਾਬ ਸਟੇਟ ਬੁੱਕ ਬੋਰਡ. p. 129.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9A%E0%A9%80%E0%A8%A8+%E0%A8%B8%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%9C+%E0%A8%AC%E0%A8%A3%E0%A8%A4%E0%A8%B0+%E0%A8%A4%E0%A9%87+%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%86&rft.place=%E0%A8%9A%E0%A9%B0%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%97%E0%A9%9C%E0%A9%8D%E0%A8%B9&rft.pages=129&rft.pub=%E0%A8%AA%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%AC+%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A9%87%E0%A8%9F+%E0%A8%AC%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%95+%E0%A8%AC%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A8%A1&rft.aulast=%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98&rft.aufirst=%E0%A8%AC%E0%A8%B2%E0%A8%A6%E0%A9%87%E0%A8%B5&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFਡਾ." class="citation book cs1">ਡਾ., ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ. <i>ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਪਛਾਣ:ਚਿੰਨ੍ਹ</i>. p. 72.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E0%A8%AA%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%AC%E0%A9%80+%E0%A8%B8%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0+%E0%A8%AA%E0%A8%9B%E0%A8%BE%E0%A8%A3%3A%E0%A8%9A%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%A8%E0%A9%8D%E0%A8%B9&rft.pages=72&rft.aulast=%E0%A8%A1%E0%A8%BE.&rft.aufirst=%E0%A8%9C%E0%A8%B8%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%A6%E0%A8%B0+%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFਡਾ.2017" class="citation book cs1">ਡਾ., ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਫ਼ਰੈਂਕ (2017). <i>ਸਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ</i>. ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ: ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਫ਼ਾਉਂਡੇਸ਼ਨ. p. 31. <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN_(identifier)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/978-81-7856-365-7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ਖ਼ਾਸ:ਕਿਤਾਬ ਸਰੋਤ/978-81-7856-365-7"><bdi>978-81-7856-365-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E0%A8%B8%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0+%E0%A8%85%E0%A8%A4%E0%A9%87+%E0%A8%AA%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%AC%E0%A9%80+%E0%A8%B8%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&rft.place=%E0%A8%85%E0%A9%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%B8%E0%A8%B0&rft.pages=31&rft.pub=%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%B8+%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B9+%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%89%E0%A8%82%E0%A8%A1%E0%A9%87%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%A8&rft.date=2017&rft.isbn=978-81-7856-365-7&rft.aulast=%E0%A8%A1%E0%A8%BE.&rft.aufirst=%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A8%AC%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%B8%E0%A8%BC+%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98+%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%B0%E0%A9%88%E0%A8%82%E0%A8%95&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">ਡਾ. ਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ.ਪੰਨਾ ਨੰ:38</span></li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text">ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੋਸ਼ੀ,ਸਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਲੋਕਧਾਰਾ ਦੇ ਮੂਲ ਸਰੋਕਾਰ, ਪੰਨਾ ਨੰ:21-22</span></li> </ol> </div> </div>   </section> </div> <noscript> <img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=mobile" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"> </noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet=""> "<a dir="ltr" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title%3D%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0%26oldid%3D697150">https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਸੱਭਿਆਚਾਰ&oldid=697150</a>" ਤੋਂ ਲਿਆ </div> </div> </div> <div class="post-content" id="page-secondary-actions"> </div> </main> <footer class="mw-footer minerva-footer" role="contentinfo"><a class="last-modified-bar" href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=history&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB"> <div class="post-content last-modified-bar__content"><span class="minerva-icon minerva-icon-size-medium minerva-icon--modified-history"></span> <span class="last-modified-bar__text modified-enhancement" data-user-name="Billinghurst" data-user-gender="unknown" data-timestamp="1689860107"> <span>Last edited on 20 ਜੁਲਾਈ 2023, at 13:35</span> </span> <span class="minerva-icon minerva-icon-size-small minerva-icon--expand"></span> </div></a> <div class="post-content footer-content"> <div id="mw-data-after-content"> <div class="read-more-container"></div> </div> <div id="p-lang"> <h4>Languages</h4> <section> <ul id="p-variants" class="minerva-languages"></ul> <ul class="minerva-languages"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://af.wikipedia.org/wiki/Kultuur" title="Kultuur – ਅਫ਼ਰੀਕੀ" lang="af" hreflang="af" data-title="Kultuur" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="ਅਫ਼ਰੀਕੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://als.wikipedia.org/wiki/Kultur" title="Kultur – ਜਰਮਨ (ਸਵਿਸ)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Kultur" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="ਜਰਮਨ (ਸਵਿਸ)" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://am.wikipedia.org/wiki/%25E1%2589%25A3%25E1%2588%2595%25E1%2588%258D" title="ባሕል – ਅਮਹਾਰਿਕ" lang="am" hreflang="am" data-title="ባሕል" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="ਅਮਹਾਰਿਕ" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://an.wikipedia.org/wiki/Cultura" title="Cultura – ਅਰਾਗੋਨੀ" lang="an" hreflang="an" data-title="Cultura" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="ਅਰਾਗੋਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ar.wikipedia.org/wiki/%25D8%25AB%25D9%2582%25D8%25A7%25D9%2581%25D8%25A9" title="ثقافة – ਅਰਬੀ" lang="ar" hreflang="ar" data-title="ثقافة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="ਅਰਬੀ" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://arc.wikipedia.org/wiki/%25DC%25A1%25DC%25AA%25DC%2595%25DC%2598%25DC%25AC%25DC%2590" title="ܡܪܕܘܬܐ – ਅਰਾਮੀ" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܡܪܕܘܬܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="ਅਰਾਮੀ" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://arz.wikipedia.org/wiki/%25D8%25AB%25D9%2582%25D8%25A7%25D9%2581%25D9%2587" title="ثقافه – ਅਰਬੀ (ਮਿਸਰੀ)" lang="arz" hreflang="arz" data-title="ثقافه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="ਅਰਬੀ (ਮਿਸਰੀ)" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://as.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A6%25B8%25E0%25A6%2582%25E0%25A6%25B8%25E0%25A7%258D%25E0%25A6%2595%25E0%25A7%2583%25E0%25A6%25A4%25E0%25A6%25BF" title="সংস্কৃতি – ਅਸਾਮੀ" lang="as" hreflang="as" data-title="সংস্কৃতি" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ਅਸਾਮੀ" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ast.wikipedia.org/wiki/Cultura" title="Cultura – ਅਸਤੂਰੀ" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Cultura" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="ਅਸਤੂਰੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://av.wikipedia.org/wiki/%25D0%259C%25D0%25B0%25D0%25B4%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25B8%25D1%258F%25D1%2582" title="Маданият – ਅਵਾਰਿਕ" lang="av" hreflang="av" data-title="Маданият" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="ਅਵਾਰਿਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ay.wikipedia.org/wiki/Yati" title="Yati – ਅਯਮਾਰਾ" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Yati" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="ਅਯਮਾਰਾ" class="interlanguage-link-target"><span>Aymar aru</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://az.wikipedia.org/wiki/M%25C9%2599d%25C9%2599niyy%25C9%2599t" title="Mədəniyyət – ਅਜ਼ਰਬਾਈਜਾਨੀ" lang="az" hreflang="az" data-title="Mədəniyyət" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ਅਜ਼ਰਬਾਈਜਾਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://azb.wikipedia.org/wiki/%25D9%2585%25D8%25AF%25D9%2586%25DB%258C%25D8%25AA" title="مدنیت – ਦੱਖਣੀ ਅਜ਼ੇਰੀ" lang="azb" hreflang="azb" data-title="مدنیت" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="ਦੱਖਣੀ ਅਜ਼ੇਰੀ" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ba.wikipedia.org/wiki/%25D0%259C%25D3%2599%25D2%2599%25D3%2599%25D0%25BD%25D0%25B8%25D3%2599%25D1%2582" title="Мәҙәниәт – ਬਸ਼ਕੀਰ" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Мәҙәниәт" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="ਬਸ਼ਕੀਰ" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ban.wikipedia.org/wiki/Budaya" title="Budaya – ਬਾਲੀਨੀਜ਼" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Budaya" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="ਬਾਲੀਨੀਜ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bar.wikipedia.org/wiki/Kuitua" title="Kuitua – ਬਾਵੇਰੀਅਨ" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Kuitua" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="ਬਾਵੇਰੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Kolt%25C5%25ABra" title="Koltūra – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Koltūra" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bcl.wikipedia.org/wiki/Kultura" title="Kultura – ਕੇਂਦਰੀ ਬਿਕਲ" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Kultura" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="ਕੇਂਦਰੀ ਬਿਕਲ" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://be.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D0%25BB%25D1%258C%25D1%2582%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B0" title="Культура – ਬੇਲਾਰੂਸੀ" lang="be" hreflang="be" data-title="Культура" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="ਬੇਲਾਰੂਸੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D0%25BB%25D1%258C%25D1%2582%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B0" title="Культура – ਬੇਲਾਰੂਸੀ (ਰਵਾਇਤੀ)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Культура" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="ਬੇਲਾਰੂਸੀ (ਰਵਾਇਤੀ)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bg.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D0%25BB%25D1%2582%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B0" title="Култура – ਬੁਲਗਾਰੀਆਈ" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Култура" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="ਬੁਲਗਾਰੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bh.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A4%25B8%25E0%25A4%2582%25E0%25A4%25B8%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%2595%25E0%25A5%2583%25E0%25A4%25A4%25E0%25A4%25BF" title="संस्कृति – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="संस्कृति" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://blk.wikipedia.org/wiki/%25E1%2580%2591%25E1%2580%25AC%25EA%25A9%25BB%25E1%2580%259A%25E1%2580%25B1%25E1%2580%2594%25E1%2580%25BA%25E1%2582%258F%25E1%2580%2584%25E1%2580%25B2%25E1%2580%25B8" title="ထာꩻယေန်ႏငဲး – Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="ထာꩻယေန်ႏငဲး" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bn.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A6%25B8%25E0%25A6%2582%25E0%25A6%25B8%25E0%25A7%258D%25E0%25A6%2595%25E0%25A7%2583%25E0%25A6%25A4%25E0%25A6%25BF" title="সংস্কৃতি – ਬੰਗਾਲੀ" lang="bn" hreflang="bn" data-title="সংস্কৃতি" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="ਬੰਗਾਲੀ" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bo.wikipedia.org/wiki/%25E0%25BD%25A2%25E0%25BD%25B2%25E0%25BD%2582%25E0%25BC%258B%25E0%25BD%2582%25E0%25BD%2593%25E0%25BD%25A6%25E0%25BC%258D" title="རིག་གནས། – ਤਿੱਬਤੀ" lang="bo" hreflang="bo" data-title="རིག་གནས།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="ਤਿੱਬਤੀ" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bpy.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A6%25B8%25E0%25A6%2582%25E0%25A6%25B8%25E0%25A7%258D%25E0%25A6%2595%25E0%25A7%2583%25E0%25A6%25A4%25E0%25A6%25BF" title="সংস্কৃতি – ਬਿਸ਼ਨੂਪਰੀਆ ਮਣੀਪੁਰੀ" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="সংস্কৃতি" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="ਬਿਸ਼ਨੂਪਰੀਆ ਮਣੀਪੁਰੀ" class="interlanguage-link-target"><span>বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://br.wikipedia.org/wiki/Sevenadur" title="Sevenadur – ਬਰੇਟਨ" lang="br" hreflang="br" data-title="Sevenadur" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="ਬਰੇਟਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bs.wikipedia.org/wiki/Kultura" title="Kultura – ਬੋਸਨੀਆਈ" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Kultura" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="ਬੋਸਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bxr.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A1%25D0%25BE%25D1%2591%25D0%25BB" title="Соёл – ਰੂਸ ਬੁਰਿਆਤ" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Соёл" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="ਰੂਸ ਬੁਰਿਆਤ" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ca.wikipedia.org/wiki/Cultura" title="Cultura – ਕੈਟਾਲਾਨ" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Cultura" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="ਕੈਟਾਲਾਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://cdo.wikipedia.org/wiki/%25C3%2599ng-hu%25C3%25A1" title="Ùng-huá – ਚੀਨੀ (ਮਿਨ ਡੌਂਗ)" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Ùng-huá" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="ਚੀਨੀ (ਮਿਨ ਡੌਂਗ)" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ceb.wikipedia.org/wiki/Kultura" title="Kultura – ਸੀਬੂਆਨੋ" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Kultura" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="ਸੀਬੂਆਨੋ" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ch mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ch.wikipedia.org/wiki/Kuttura" title="Kuttura – ਚਮੋਰੋ" lang="ch" hreflang="ch" data-title="Kuttura" data-language-autonym="Chamoru" data-language-local-name="ਚਮੋਰੋ" class="interlanguage-link-target"><span>Chamoru</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://chr.wikipedia.org/wiki/%25E1%258F%2584%25E1%258F%258D%25E1%258F%259B%25E1%258E%25A0%25E1%258F%2581%25E1%258E%25B2" title="ᏄᏍᏛᎠᏁᎲ – ਚੇਰੋਕੀ" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᏄᏍᏛᎠᏁᎲ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="ਚੇਰੋਕੀ" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ckb.wikipedia.org/wiki/%25DA%2586%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AF" title="چاند – ਕੇਂਦਰੀ ਕੁਰਦਿਸ਼" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="چاند" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="ਕੇਂਦਰੀ ਕੁਰਦਿਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://crh.wikipedia.org/wiki/Medeniyet" title="Medeniyet – ਕਰੀਮੀਨ ਟਾਟਾਰ" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Medeniyet" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="ਕਰੀਮੀਨ ਟਾਟਾਰ" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://cs.wikipedia.org/wiki/Kultura" title="Kultura – ਚੈੱਕ" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Kultura" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="ਚੈੱਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://csb.wikipedia.org/wiki/K%25C3%25B9ltura" title="Kùltura – ਕਾਸ਼ੂਬੀਅਨ" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Kùltura" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="ਕਾਸ਼ੂਬੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://cv.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D0%25BB%25D1%258C%25D1%2582%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B0" title="Культура – ਚੁਵਾਸ਼" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Культура" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="ਚੁਵਾਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://cy.wikipedia.org/wiki/Diwylliant" title="Diwylliant – ਵੈਲਸ਼" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Diwylliant" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ਵੈਲਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://da.wikipedia.org/wiki/Kultur" title="Kultur – ਡੈਨਿਸ਼" lang="da" hreflang="da" data-title="Kultur" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="ਡੈਨਿਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://dag.wikipedia.org/wiki/Kaya_ni_taada" title="Kaya ni taada – ਡਗਬਾਨੀ" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Kaya ni taada" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="ਡਗਬਾਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Dagbanli</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://de.wikipedia.org/wiki/Kultur" title="Kultur – ਜਰਮਨ" lang="de" hreflang="de" data-title="Kultur" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="ਜਰਮਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://diq.wikipedia.org/wiki/Zagon" title="Zagon – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Zagon" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://dv.wikipedia.org/wiki/%25DE%2590%25DE%25A6%25DE%258E%25DE%25A7%25DE%258A%25DE%25A6%25DE%258C%25DE%25AA" title="ސަގާފަތު – ਦਿਵੇਹੀ" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ސަގާފަތު" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="ਦਿਵੇਹੀ" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://el.wikipedia.org/wiki/%25CE%259A%25CE%25BF%25CF%2585%25CE%25BB%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%258D%25CF%2581%25CE%25B1" title="Κουλτούρα – ਯੂਨਾਨੀ" lang="el" hreflang="el" data-title="Κουλτούρα" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="ਯੂਨਾਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://eml.wikipedia.org/wiki/Cult%25C3%25B9ra" title="Cultùra – ਈਮਿਲੀਅਨੋ-ਰੋਮਾਗਨੋਲੋ" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Cultùra" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="ਈਮਿਲੀਅਨੋ-ਰੋਮਾਗਨੋਲੋ" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://en.wikipedia.org/wiki/Culture" title="Culture – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ" lang="en" hreflang="en" data-title="Culture" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://eo.wikipedia.org/wiki/Kulturo" title="Kulturo – ਇਸਪੇਰਾਂਟੋ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Kulturo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="ਇਸਪੇਰਾਂਟੋ" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://es.wikipedia.org/wiki/Cultura" title="Cultura – ਸਪੇਨੀ" lang="es" hreflang="es" data-title="Cultura" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="ਸਪੇਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://et.wikipedia.org/wiki/Kultuur" title="Kultuur – ਇਸਟੋਨੀਆਈ" lang="et" hreflang="et" data-title="Kultuur" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="ਇਸਟੋਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://eu.wikipedia.org/wiki/Kultura" title="Kultura – ਬਾਸਕ" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Kultura" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="ਬਾਸਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ext.wikipedia.org/wiki/Coltura" title="Coltura – ਐਕਸਟਰੀਮਾਡੂਰਨ" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Coltura" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="ਐਕਸਟਰੀਮਾਡੂਰਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fa.wikipedia.org/wiki/%25D9%2581%25D8%25B1%25D9%2587%25D9%2586%25DA%25AF" title="فرهنگ – ਫ਼ਾਰਸੀ" lang="fa" hreflang="fa" data-title="فرهنگ" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="ਫ਼ਾਰਸੀ" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fi.wikipedia.org/wiki/Kulttuuri" title="Kulttuuri – ਫਿਨਿਸ਼" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Kulttuuri" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ਫਿਨਿਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Kultuur" title="Kultuur – ਵੋਰੋ" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Kultuur" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="ਵੋਰੋ" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fr.wikipedia.org/wiki/Culture" title="Culture – ਫਰਾਂਸੀਸੀ" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Culture" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ਫਰਾਂਸੀਸੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://frp.wikipedia.org/wiki/Cultura" title="Cultura – ਅਰਪਿਟਨ" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Cultura" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="ਅਰਪਿਟਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://frr.wikipedia.org/wiki/Kultuur" title="Kultuur – ਉੱਤਰੀ ਫਰਿਸੀਅਨ" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Kultuur" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="ਉੱਤਰੀ ਫਰਿਸੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fur.wikipedia.org/wiki/Culture" title="Culture – ਫਰੀਉਲੀਅਨ" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Culture" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="ਫਰੀਉਲੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fy.wikipedia.org/wiki/Kultuer" title="Kultuer – ਪੱਛਮੀ ਫ੍ਰਿਸੀਅਨ" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Kultuer" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="ਪੱਛਮੀ ਫ੍ਰਿਸੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ga.wikipedia.org/wiki/Cult%25C3%25BAr" title="Cultúr – ਆਇਰਸ਼" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Cultúr" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ਆਇਰਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://gcr.wikipedia.org/wiki/Kiltir" title="Kiltir – ਗੂਈਆਨੀਸ ਕਰੀਓਲ ਫਰੈਂਚ" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Kiltir" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="ਗੂਈਆਨੀਸ ਕਰੀਓਲ ਫਰੈਂਚ" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://gd.wikipedia.org/wiki/Cultar" title="Cultar – ਸਕਾਟਿਸ਼ ਗੇਲਿਕ" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Cultar" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="ਸਕਾਟਿਸ਼ ਗੇਲਿਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://gl.wikipedia.org/wiki/Cultura" title="Cultura – ਗੈਲਿਸ਼ਿਅਨ" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Cultura" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="ਗੈਲਿਸ਼ਿਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://gn.wikipedia.org/wiki/Arandupy" title="Arandupy – ਗੁਆਰਾਨੀ" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Arandupy" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="ਗੁਆਰਾਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://gv.wikipedia.org/wiki/Cultoor" title="Cultoor – ਮੈਂਕਸ" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Cultoor" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="ਮੈਂਕਸ" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ha.wikipedia.org/wiki/Al%2527ada" title="Al'ada – ਹੌਸਾ" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Al'ada" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="ਹੌਸਾ" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hak.wikipedia.org/wiki/V%25C3%25B9n-fa" title="Vùn-fa – ਚੀਨੀ ਹਾਕਾ" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Vùn-fa" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="ਚੀਨੀ ਹਾਕਾ" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://haw.wikipedia.org/wiki/Mo%25CA%25BBomeheu" title="Moʻomeheu – ਹਵਾਈ" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Moʻomeheu" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="ਹਵਾਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Hawaiʻi</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://he.wikipedia.org/wiki/%25D7%25AA%25D7%25A8%25D7%2591%25D7%2595%25D7%25AA" title="תרבות – ਹਿਬਰੂ" lang="he" hreflang="he" data-title="תרבות" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="ਹਿਬਰੂ" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hi.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A4%25B8%25E0%25A4%2582%25E0%25A4%25B8%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%2595%25E0%25A5%2583%25E0%25A4%25A4%25E0%25A4%25BF" title="संस्कृति – ਹਿੰਦੀ" lang="hi" hreflang="hi" data-title="संस्कृति" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="ਹਿੰਦੀ" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hif.wikipedia.org/wiki/Sanskriti" title="Sanskriti – ਫਿਜੀ ਹਿੰਦੀ" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Sanskriti" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="ਫਿਜੀ ਹਿੰਦੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hr.wikipedia.org/wiki/Kultura" title="Kultura – ਸਰਬੋ-ਕ੍ਰੋਏਸ਼ੀਅਨ" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Kultura" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="ਸਰਬੋ-ਕ੍ਰੋਏਸ਼ੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ht.wikipedia.org/wiki/Kilti" title="Kilti – ਹੈਤੀਆਈ" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Kilti" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="ਹੈਤੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hu.wikipedia.org/wiki/Kult%25C3%25BAra" title="Kultúra – ਹੰਗਰੀਆਈ" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Kultúra" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="ਹੰਗਰੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hy.wikipedia.org/wiki/%25D5%2584%25D5%25B7%25D5%25A1%25D5%25AF%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25B5%25D5%25A9" title="Մշակույթ – ਅਰਮੀਨੀਆਈ" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Մշակույթ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ਅਰਮੀਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ia.wikipedia.org/wiki/Cultura" title="Cultura – ਇੰਟਰਲਿੰਗੁਆ" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Cultura" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="ਇੰਟਰਲਿੰਗੁਆ" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://id.wikipedia.org/wiki/Budaya" title="Budaya – ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆਈ" lang="id" hreflang="id" data-title="Budaya" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ie.wikipedia.org/wiki/Cultura" title="Cultura – ਇੰਟਰਲਿੰਗੂਆ" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Cultura" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="ਇੰਟਰਲਿੰਗੂਆ" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ig.wikipedia.org/wiki/Culture" title="Culture – ਇਗਬੋ" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Culture" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="ਇਗਬੋ" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ilo.wikipedia.org/wiki/Kultura" title="Kultura – ਇਲੋਕਾਨੋ" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Kultura" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ਇਲੋਕਾਨੋ" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://inh.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D0%25BB%25D1%258C%25D1%2582%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B0" title="Культура – ਇੰਗੁਸ਼" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Культура" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="ਇੰਗੁਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://io.wikipedia.org/wiki/Kulturo" title="Kulturo – ਇਡੂ" lang="io" hreflang="io" data-title="Kulturo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ਇਡੂ" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://is.wikipedia.org/wiki/Menning" title="Menning – ਆਈਸਲੈਂਡਿਕ" lang="is" hreflang="is" data-title="Menning" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ਆਈਸਲੈਂਡਿਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://it.wikipedia.org/wiki/Cultura" title="Cultura – ਇਤਾਲਵੀ" lang="it" hreflang="it" data-title="Cultura" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ਇਤਾਲਵੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ja.wikipedia.org/wiki/%25E6%2596%2587%25E5%258C%2596" title="文化 – ਜਪਾਨੀ" lang="ja" hreflang="ja" data-title="文化" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ਜਪਾਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://jam.wikipedia.org/wiki/Kolcha" title="Kolcha – ਜਾਮਾਈਕਨ ਕਰੀਓਲ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Kolcha" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="ਜਾਮਾਈਕਨ ਕਰੀਓਲ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://jbo.wikipedia.org/wiki/kulnu" title="kulnu – ਲੋਜਬਾਨ" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="kulnu" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="ਲੋਜਬਾਨ" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://jv.wikipedia.org/wiki/Budaya" title="Budaya – ਜਾਵਾਨੀਜ਼" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Budaya" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ਜਾਵਾਨੀਜ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ka.wikipedia.org/wiki/%25E1%2583%2599%25E1%2583%25A3%25E1%2583%259A%25E1%2583%25A2%25E1%2583%25A3%25E1%2583%25A0%25E1%2583%2590" title="კულტურა – ਜਾਰਜੀਆਈ" lang="ka" hreflang="ka" data-title="კულტურა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="ਜਾਰਜੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://kab.wikipedia.org/wiki/Yidles" title="Yidles – ਕਬਾਇਲ" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Yidles" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="ਕਬਾਇਲ" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://kk.wikipedia.org/wiki/%25D0%259C%25D3%2599%25D0%25B4%25D0%25B5%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B5%25D1%2582" title="Мәдениет – ਕਜ਼ਾਖ਼" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Мәдениет" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="ਕਜ਼ਾਖ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-kl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://kl.wikipedia.org/wiki/Kulturi" title="Kulturi – ਕਲਾਅੱਲੀਸੁਟ" lang="kl" hreflang="kl" data-title="Kulturi" data-language-autonym="Kalaallisut" data-language-local-name="ਕਲਾਅੱਲੀਸੁਟ" class="interlanguage-link-target"><span>Kalaallisut</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://km.wikipedia.org/wiki/%25E1%259E%259C%25E1%259E%2594%25E1%259F%2592%25E1%259E%2594%25E1%259E%2592%25E1%259E%2598%25E1%259F%258C" title="វប្បធម៌ – ਖਮੇਰ" lang="km" hreflang="km" data-title="វប្បធម៌" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="ਖਮੇਰ" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://kn.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B2%25B8%25E0%25B2%2582%25E0%25B2%25B8%25E0%25B3%258D%25E0%25B2%2595%25E0%25B3%2583%25E0%25B2%25A4%25E0%25B2%25BF" title="ಸಂಸ್ಕೃತಿ – ਕੰਨੜ" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಸಂಸ್ಕೃತಿ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="ਕੰਨੜ" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ko.wikipedia.org/wiki/%25EB%25AC%25B8%25ED%2599%2594" title="문화 – ਕੋਰੀਆਈ" lang="ko" hreflang="ko" data-title="문화" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="ਕੋਰੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://krc.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D0%25BB%25D1%258C%25D1%2582%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B0" title="Культура – ਕਰਾਚੇ ਬਲਕਾਰ" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Культура" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="ਕਰਾਚੇ ਬਲਕਾਰ" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ks.wikipedia.org/wiki/%25D8%25B3%25D9%258E%25D9%2586%25D9%259B%25D8%25B3" title="سَنٛس – ਕਸ਼ਮੀਰੀ" lang="ks" hreflang="ks" data-title="سَنٛس" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="ਕਸ਼ਮੀਰੀ" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ku.wikipedia.org/wiki/%25C3%2587and" title="Çand – ਕੁਰਦਿਸ਼" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Çand" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="ਕੁਰਦਿਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://kw.wikipedia.org/wiki/Gonisogeth" title="Gonisogeth – ਕੋਰਨਿਸ਼" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Gonisogeth" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="ਕੋਰਨਿਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ky.wikipedia.org/wiki/%25D0%259C%25D0%25B0%25D0%25B4%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25B8%25D1%258F%25D1%2582" title="Маданият – ਕਿਰਗੀਜ਼" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Маданият" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="ਕਿਰਗੀਜ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-la badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="featured article badge"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://la.wikipedia.org/wiki/Cultura" title="Cultura – ਲਾਤੀਨੀ" lang="la" hreflang="la" data-title="Cultura" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="ਲਾਤੀਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lad.wikipedia.org/wiki/Kultura" title="Kultura – ਲੈਡੀਨੋ" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Kultura" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="ਲੈਡੀਨੋ" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lb.wikipedia.org/wiki/Kultur" title="Kultur – ਲਕਜ਼ਮਬਰਗਿਸ਼" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Kultur" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="ਲਕਜ਼ਮਬਰਗਿਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lfn.wikipedia.org/wiki/Cultur" title="Cultur – ਲਿੰਗੂਆ ਫਰਾਂਸਾ ਨੋਵਾ" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Cultur" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="ਲਿੰਗੂਆ ਫਰਾਂਸਾ ਨੋਵਾ" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lg.wikipedia.org/wiki/Ebyobuwangwa_(Culture)" title="Ebyobuwangwa (Culture) – ਗਾਂਡਾ" lang="lg" hreflang="lg" data-title="Ebyobuwangwa (Culture)" data-language-autonym="Luganda" data-language-local-name="ਗਾਂਡਾ" class="interlanguage-link-target"><span>Luganda</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://li.wikipedia.org/wiki/Cultuur" title="Cultuur – ਲਿਮਬੁਰਗੀ" lang="li" hreflang="li" data-title="Cultuur" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="ਲਿਮਬੁਰਗੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lld.wikipedia.org/wiki/Cultura" title="Cultura – ਲਾਡੀਨੋ" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Cultura" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="ਲਾਡੀਨੋ" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lmo.wikipedia.org/wiki/Cultura" title="Cultura – ਇਟਾਲੀਅਨ" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Cultura" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="ਇਟਾਲੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lo.wikipedia.org/wiki/%25E0%25BA%25A7%25E0%25BA%25B1%25E0%25BA%2594%25E0%25BA%2597%25E0%25BA%25B0%25E0%25BA%2599%25E0%25BA%25B0%25E0%25BA%2597%25E0%25BA%25B3" title="ວັດທະນະທຳ – ਲਾਓ" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ວັດທະນະທຳ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="ਲਾਓ" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lt.wikipedia.org/wiki/Kult%25C5%25ABra" title="Kultūra – ਲਿਥੁਆਨੀਅਨ" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Kultūra" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="ਲਿਥੁਆਨੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lv.wikipedia.org/wiki/Kult%25C5%25ABra" title="Kultūra – ਲਾਤੀਵੀ" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Kultūra" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="ਲਾਤੀਵੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mad mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mad.wikipedia.org/wiki/%25E1%25B8%2584u%25E1%25B8%258D%25C3%25A2j%25C3%25A2" title="Ḅuḍâjâ – ਮਾਡੂਰੀਸ" lang="mad" hreflang="mad" data-title="Ḅuḍâjâ" data-language-autonym="Madhurâ" data-language-local-name="ਮਾਡੂਰੀਸ" class="interlanguage-link-target"><span>Madhurâ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Budaya" title="Budaya – ਬਨਯੂਮਾਸਨ" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Budaya" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="ਬਨਯੂਮਾਸਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mg.wikipedia.org/wiki/Kolontsaina" title="Kolontsaina – ਮਾਲਾਗੈਸੀ" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Kolontsaina" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="ਮਾਲਾਗੈਸੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mhr.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A2%25D3%25B1%25D0%25B2%25D1%258B%25D1%2580%25D0%25B0" title="Тӱвыра – ਪੂਰਬੀ ਮੈਰੀ" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Тӱвыра" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="ਪੂਰਬੀ ਮੈਰੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://min.wikipedia.org/wiki/Budayo" title="Budayo – ਮਿਨਾਂਗਕਾਬਾਓ" lang="min" hreflang="min" data-title="Budayo" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="ਮਿਨਾਂਗਕਾਬਾਓ" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mk.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D0%25BB%25D1%2582%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B0" title="Култура – ਮੈਕਡੋਨੀਆਈ" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Култура" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="ਮੈਕਡੋਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ml.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B4%25B8%25E0%25B4%2582%25E0%25B4%25B8%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%2595%25E0%25B4%25BE%25E0%25B4%25B0%25E0%25B4%2582" title="സംസ്കാരം – ਮਲਿਆਲਮ" lang="ml" hreflang="ml" data-title="സംസ്കാരം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="ਮਲਿਆਲਮ" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mn.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A1%25D0%25BE%25D1%2591%25D0%25BB" title="Соёл – ਮੰਗੋਲੀ" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Соёл" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="ਮੰਗੋਲੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mr.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A4%25B8%25E0%25A4%2582%25E0%25A4%25B8%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%2595%25E0%25A5%2583%25E0%25A4%25A4%25E0%25A5%2580" title="संस्कृती – ਮਰਾਠੀ" lang="mr" hreflang="mr" data-title="संस्कृती" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="ਮਰਾਠੀ" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ms.wikipedia.org/wiki/Budaya" title="Budaya – ਮਲਯ" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Budaya" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="ਮਲਯ" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mt.wikipedia.org/wiki/Kultura" title="Kultura – ਮਾਲਟੀਜ਼" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Kultura" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="ਮਾਲਟੀਜ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mwl.wikipedia.org/wiki/Cultura" title="Cultura – ਮਿਰਾਂਡੀ" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Cultura" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="ਮਿਰਾਂਡੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://my.wikipedia.org/wiki/%25E1%2580%259A%25E1%2580%2589%25E1%2580%25BA%25E1%2580%2580%25E1%2580%25BB%25E1%2580%25B1%25E1%2580%25B8%25E1%2580%2599%25E1%2580%25BE%25E1%2580%25AF" title="ယဉ်ကျေးမှု – ਬਰਮੀ" lang="my" hreflang="my" data-title="ယဉ်ကျေးမှု" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="ਬਰਮੀ" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://myv.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D0%25BB%25D1%258C%25D1%2582%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B0%25D0%25BD%25D1%2582%25D1%258C_%25D0%25BC%25D0%25B0%25D0%25B7%25D1%258B%25D1%2587%25D0%25B8%25D1%2581%25D1%258C" title="Культуранть мазычись – ਇਰਜ਼ੀਆ" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Культуранть мазычись" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="ਇਰਜ਼ੀਆ" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mzn.wikipedia.org/wiki/%25D8%25AF%25D8%25A8" title="دب – ਮੇਜ਼ੈਂਡਰਾਨੀ" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="دب" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="ਮੇਜ਼ੈਂਡਰਾਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nap.wikipedia.org/wiki/Cultura" title="Cultura – ਨਿਆਪੋਲੀਟਨ" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Cultura" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="ਨਿਆਪੋਲੀਟਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nds.wikipedia.org/wiki/Kultur" title="Kultur – ਲੋ ਜਰਮਨ" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Kultur" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="ਲੋ ਜਰਮਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Kultuur" title="Kultuur – ਲੋ ਸੈਕਸਨ" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Kultuur" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="ਲੋ ਸੈਕਸਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ne.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A4%25B8%25E0%25A4%2582%25E0%25A4%25B8%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%2595%25E0%25A5%2583%25E0%25A4%25A4%25E0%25A4%25BF" title="संस्कृति – ਨੇਪਾਲੀ" lang="ne" hreflang="ne" data-title="संस्कृति" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="ਨੇਪਾਲੀ" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://new.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A4%25A4%25E0%25A4%259C%25E0%25A4%25BF%25E0%25A4%25B2%25E0%25A4%259C%25E0%25A4%25BF" title="तजिलजि – ਨੇਵਾਰੀ" lang="new" hreflang="new" data-title="तजिलजि" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="ਨੇਵਾਰੀ" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nl.wikipedia.org/wiki/Cultuur" title="Cultuur – ਡੱਚ" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Cultuur" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="ਡੱਚ" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nn.wikipedia.org/wiki/Kultur" title="Kultur – ਨਾਰਵੇਜਿਆਈ ਨਿਓਨੌਰਸਕ" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Kultur" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="ਨਾਰਵੇਜਿਆਈ ਨਿਓਨੌਰਸਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://no.wikipedia.org/wiki/Kultur" title="Kultur – ਨਾਰਵੇਜਿਆਈ ਬੋਕਮਲ" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Kultur" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="ਨਾਰਵੇਜਿਆਈ ਬੋਕਮਲ" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nov.wikipedia.org/wiki/Kulture" title="Kulture – ਨੋਵੀਅਲ" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Kulture" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="ਨੋਵੀਅਲ" class="interlanguage-link-target"><span>Novial</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://oc.wikipedia.org/wiki/Cultura" title="Cultura – ਓਕਸੀਟਾਨ" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Cultura" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="ਓਕਸੀਟਾਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://olo.wikipedia.org/wiki/Kul%2527tuuru" title="Kul'tuuru – ਲਿਵੀ-ਕਾਰੇਲੀਅਨ" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Kul'tuuru" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="ਲਿਵੀ-ਕਾਰੇਲੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://os.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D0%25BB%25D1%258C%25D1%2582%25D1%2583%25D1%2580%25C3%25A6" title="Культурæ – ਓਸੈਟਿਕ" lang="os" hreflang="os" data-title="Культурæ" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="ਓਸੈਟਿਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pap.wikipedia.org/wiki/Kultura" title="Kultura – ਪਾਪਿਆਮੈਂਟੋ" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Kultura" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="ਪਾਪਿਆਮੈਂਟੋ" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pfl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pfl.wikipedia.org/wiki/Kultur" title="Kultur – ਪਫਾਈਲਜ਼ਿਸਚ" lang="pfl" hreflang="pfl" data-title="Kultur" data-language-autonym="Pälzisch" data-language-local-name="ਪਫਾਈਲਜ਼ਿਸਚ" class="interlanguage-link-target"><span>Pälzisch</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura" title="Kultura – ਪੋਲੈਂਡੀ" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Kultura" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="ਪੋਲੈਂਡੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pnb.wikipedia.org/wiki/%25D8%25AB%25D9%2582%25D8%25A7%25D9%2581%25D8%25AA" title="ثقافت – ਪੰਜਾਬੀ (ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ)" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="ثقافت" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="ਪੰਜਾਬੀ (ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ)" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ps.wikipedia.org/wiki/%25D9%2587%25DA%2585%25D9%2588%25D8%25A8" title="هڅوب – ਪਸ਼ਤੋ" lang="ps" hreflang="ps" data-title="هڅوب" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="ਪਸ਼ਤੋ" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pt.wikipedia.org/wiki/Cultura" title="Cultura – ਪੁਰਤਗਾਲੀ" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Cultura" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="ਪੁਰਤਗਾਲੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://qu.wikipedia.org/wiki/Kawsay_saphi" title="Kawsay saphi – ਕਕੇਸ਼ੁਆ" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Kawsay saphi" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="ਕਕੇਸ਼ੁਆ" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ro.wikipedia.org/wiki/Cultur%25C4%2583" title="Cultură – ਰੋਮਾਨੀਆਈ" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Cultură" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="ਰੋਮਾਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ru.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D0%25BB%25D1%258C%25D1%2582%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B0" title="Культура – ਰੂਸੀ" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Культура" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ਰੂਸੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://rue.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D0%25BB%25D1%2582%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B0" title="Култура – ਰੁਸਿਨ" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Култура" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ਰੁਸਿਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sah.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D0%25BB%25D1%2582%25D1%2583%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B0" title="Култуура – ਸਾਖਾ" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Култуура" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="ਸਾਖਾ" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://scn.wikipedia.org/wiki/Cultura" title="Cultura – ਸਿਸੀਲੀਅਨ" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Cultura" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="ਸਿਸੀਲੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sco.wikipedia.org/wiki/Cultur" title="Cultur – ਸਕਾਟਸ" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Cultur" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="ਸਕਾਟਸ" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sd.wikipedia.org/wiki/%25D8%25AB%25D9%2582%25D8%25A7%25D9%2581%25D8%25AA" title="ثقافت – ਸਿੰਧੀ" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ثقافت" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="ਸਿੰਧੀ" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sh.wikipedia.org/wiki/Kultura" title="Kultura – Serbo-Croatian" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Kultura" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Serbo-Croatian" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://si.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B7%2583%25E0%25B6%2582%25E0%25B7%2583%25E0%25B7%258A%25E0%25B6%259A%25E0%25B7%2598%25E0%25B6%25AD%25E0%25B7%2592%25E0%25B6%25BA" title="සංස්කෘතිය – ਸਿੰਹਾਲਾ" lang="si" hreflang="si" data-title="සංස්කෘතිය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="ਸਿੰਹਾਲਾ" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://simple.wikipedia.org/wiki/Culture" title="Culture – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Culture" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sk.wikipedia.org/wiki/Kult%25C3%25BAra_(spolo%25C4%258Densk%25C3%25A9_vedy)" title="Kultúra (spoločenské vedy) – ਸਲੋਵਾਕ" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Kultúra (spoločenské vedy)" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="ਸਲੋਵਾਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://skr.wikipedia.org/wiki/%25D8%25AB%25D9%2582%25D8%25A7%25D9%2581%25D8%25AA" title="ثقافت – Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="ثقافت" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target"><span>سرائیکی</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sl.wikipedia.org/wiki/Kultura" title="Kultura – ਸਲੋਵੇਨੀਆਈ" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Kultura" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="ਸਲੋਵੇਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://smn.wikipedia.org/wiki/Kulttuur" title="Kulttuur – ਇਨਾਰੀ ਸਾਮੀ" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Kulttuur" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="ਇਨਾਰੀ ਸਾਮੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sn.wikipedia.org/wiki/Tsika" title="Tsika – ਸ਼ੋਨਾ" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Tsika" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="ਸ਼ੋਨਾ" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://so.wikipedia.org/wiki/Dhaqan" title="Dhaqan – ਸੋਮਾਲੀ" lang="so" hreflang="so" data-title="Dhaqan" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="ਸੋਮਾਲੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sq.wikipedia.org/wiki/Kultura" title="Kultura – ਅਲਬਾਨੀਆਈ" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Kultura" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="ਅਲਬਾਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sr.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D0%25BB%25D1%2582%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B0" title="Култура – ਸਰਬੀਆਈ" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Култура" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="ਸਰਬੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ss mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ss.wikipedia.org/wiki/Inhlonipho" title="Inhlonipho – ਸਵਾਤੀ" lang="ss" hreflang="ss" data-title="Inhlonipho" data-language-autonym="SiSwati" data-language-local-name="ਸਵਾਤੀ" class="interlanguage-link-target"><span>SiSwati</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://stq.wikipedia.org/wiki/Kultuur" title="Kultuur – ਸਾਤਰਲੇਨਡੀ" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Kultuur" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="ਸਾਤਰਲੇਨਡੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://su.wikipedia.org/wiki/Budaya" title="Budaya – ਸੂੰਡਾਨੀ" lang="su" hreflang="su" data-title="Budaya" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="ਸੂੰਡਾਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sv badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="recommended article"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sv.wikipedia.org/wiki/Kultur" title="Kultur – ਸਵੀਡਿਸ਼" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Kultur" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="ਸਵੀਡਿਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sw.wikipedia.org/wiki/Utamaduni" title="Utamaduni – ਸਵਾਹਿਲੀ" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Utamaduni" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="ਸਵਾਹਿਲੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://szy.wikipedia.org/wiki/lalangawan" title="lalangawan – Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="lalangawan" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target"><span>Sakizaya</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ta.wikipedia.org/wiki/%25E0%25AE%25AA%25E0%25AE%25A3%25E0%25AF%258D%25E0%25AE%25AA%25E0%25AE%25BE%25E0%25AE%259F%25E0%25AF%2581" title="பண்பாடு – ਤਮਿਲ" lang="ta" hreflang="ta" data-title="பண்பாடு" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="ਤਮਿਲ" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://te.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B0%25B8%25E0%25B0%2582%25E0%25B0%25B8%25E0%25B1%258D%25E0%25B0%2595%25E0%25B1%2583%25E0%25B0%25A4%25E0%25B0%25BF" title="సంస్కృతి – ਤੇਲਗੂ" lang="te" hreflang="te" data-title="సంస్కృతి" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="ਤੇਲਗੂ" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tg.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A4%25D0%25B0%25D1%2580%25D2%25B3%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25B3" title="Фарҳанг – ਤਾਜਿਕ" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Фарҳанг" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="ਤਾਜਿਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-th badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="ਚੰਗੇ ਲੇਖ"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://th.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B8%25A7%25E0%25B8%25B1%25E0%25B8%2592%25E0%25B8%2599%25E0%25B8%2598%25E0%25B8%25A3%25E0%25B8%25A3%25E0%25B8%25A1" title="วัฒนธรรม – ਥਾਈ" lang="th" hreflang="th" data-title="วัฒนธรรม" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="ਥਾਈ" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tk.wikipedia.org/wiki/K%25C3%25BClt%25C3%25BCr" title="Kültür – ਤੁਰਕਮੇਨ" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Kültür" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="ਤੁਰਕਮੇਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tl.wikipedia.org/wiki/Kultura" title="Kultura – ਤਗਾਲੋਗ" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Kultura" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="ਤਗਾਲੋਗ" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tly.wikipedia.org/wiki/M%25C9%2599d%25C9%2599nij%25C9%2599t" title="Mədənijət – Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Mədənijət" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tr.wikipedia.org/wiki/K%25C3%25BClt%25C3%25BCr" title="Kültür – ਤੁਰਕੀ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Kültür" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ਤੁਰਕੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ts.wikipedia.org/wiki/Ndzhavuko" title="Ndzhavuko – ਸੋਂਗਾ" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Ndzhavuko" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="ਸੋਂਗਾ" class="interlanguage-link-target"><span>Xitsonga</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tt.wikipedia.org/wiki/%25D0%259C%25D3%2599%25D0%25B4%25D3%2599%25D0%25BD%25D0%25B8%25D1%258F%25D1%2582" title="Мәдәният – ਟਾਟਾਰ (ਸਿਰਿਲਿਕ ਲਿਪੀ)" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Мәдәният" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="ਟਾਟਾਰ (ਸਿਰਿਲਿਕ ਲਿਪੀ)" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tw mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tw.wikipedia.org/wiki/Amamer%25C9%259B" title="Amamerɛ – ਤ੍ਵਿ" lang="tw" hreflang="tw" data-title="Amamerɛ" data-language-autonym="Twi" data-language-local-name="ਤ੍ਵਿ" class="interlanguage-link-target"><span>Twi</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ug.wikipedia.org/wiki/%25D9%2583%25DB%2588%25D9%2584%25D8%25AA%25DB%2588%25D8%25B1" title="كۈلتۈر – ਉਇਗੁਰ" lang="ug" hreflang="ug" data-title="كۈلتۈر" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ਉਇਗੁਰ" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://uk.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D0%25BB%25D1%258C%25D1%2582%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B0" title="Культура – ਯੂਕਰੇਨੀਆਈ" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Культура" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ਯੂਕਰੇਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ur.wikipedia.org/wiki/%25D8%25AB%25D9%2582%25D8%25A7%25D9%2581%25D8%25AA" title="ثقافت – ਉਰਦੂ" lang="ur" hreflang="ur" data-title="ثقافت" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ਉਰਦੂ" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://uz.wikipedia.org/wiki/Madaniyat" title="Madaniyat – ਉਜ਼ਬੇਕ" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Madaniyat" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ਉਜ਼ਬੇਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://vec.wikipedia.org/wiki/Cultura" title="Cultura – ਵੇਨੇਸ਼ੀਅਨ" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Cultura" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="ਵੇਨੇਸ਼ੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://vep.wikipedia.org/wiki/Kul%2527tur" title="Kul'tur – ਵੇਪਸ" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Kul'tur" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="ਵੇਪਸ" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://vi.wikipedia.org/wiki/V%25C4%2583n_h%25C3%25B3a" title="Văn hóa – ਵੀਅਤਨਾਮੀ" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Văn hóa" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ਵੀਅਤਨਾਮੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://vo.wikipedia.org/wiki/Kuliv" title="Kuliv – ਵੋਲਾਪੂਕ" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Kuliv" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="ਵੋਲਾਪੂਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://wa.wikipedia.org/wiki/Tuzance" title="Tuzance – ਵਲੂਨ" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Tuzance" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="ਵਲੂਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://war.wikipedia.org/wiki/Kultura" title="Kultura – ਵੈਰੇ" lang="war" hreflang="war" data-title="Kultura" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="ਵੈਰੇ" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://wuu.wikipedia.org/wiki/%25E6%2596%2587%25E5%258C%2596" title="文化 – ਚੀਨੀ ਵੂ" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="文化" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="ਚੀਨੀ ਵੂ" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://xmf.wikipedia.org/wiki/%25E1%2583%2599%25E1%2583%25A3%25E1%2583%259A%25E1%2583%25A2%25E1%2583%25A3%25E1%2583%25A0%25E1%2583%2590" title="კულტურა – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="კულტურა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://yi.wikipedia.org/wiki/%25D7%25A7%25D7%2595%25D7%259C%25D7%2598%25D7%2595%25D7%25A8" title="קולטור – ਯਿਦਿਸ਼" lang="yi" hreflang="yi" data-title="קולטור" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="ਯਿਦਿਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://yo.wikipedia.org/wiki/%25C3%2580%25E1%25B9%25A3%25C3%25A0" title="Àṣà – ਯੋਰੂਬਾ" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Àṣà" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="ਯੋਰੂਬਾ" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://za.wikipedia.org/wiki/Vwnzva" title="Vwnzva – ਜ਼ੁਆਂਗ" lang="za" hreflang="za" data-title="Vwnzva" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="ਜ਼ੁਆਂਗ" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zea.wikipedia.org/wiki/Cultuur" title="Cultuur – ਜ਼ੀਲੈਂਡੀ" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Cultuur" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="ਜ਼ੀਲੈਂਡੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zh.wikipedia.org/wiki/%25E6%2596%2587%25E5%258C%2596" title="文化 – ਚੀਨੀ" lang="zh" hreflang="zh" data-title="文化" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="ਚੀਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%25E6%2596%2587%25E5%258C%2596" title="文化 – ਚੀਨੀ (ਰਵਾਇਤੀ)" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="文化" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="ਚੀਨੀ (ਰਵਾਇਤੀ)" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/B%25C3%25BBn-h%25C3%25B2a" title="Bûn-hòa – ਚੀਨੀ ਮਿਨ ਨਾਨ" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Bûn-hòa" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="ਚੀਨੀ ਮਿਨ ਨਾਨ" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%25E6%2596%2587%25E5%258C%2596" title="文化 – ਕੈਂਟੋਨੀਜ਼" lang="yue" hreflang="yue" data-title="文化" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="ਕੈਂਟੋਨੀਜ਼" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> </section> </div> <div class="minerva-footer-logo"> <img src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-pa.svg" alt="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ" width="120" height="25" style="width: 7.5em; height: 1.5625em;"> </div> <ul id="footer-info" class="footer-info hlist hlist-separated"> <li id="footer-info-lastmod">ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਵਿੱਚ ਆਖ਼ਰੀ ਸੋਧ 20 ਜੁਲਾਈ 2023 ਨੂੰ 13:35 ਵਜੇ ਹੋਈ।</li> <li id="footer-info-copyright">ਇਹ ਸਮੱਗਰੀ <a class="external" rel="nofollow" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pa">CC BY-SA 4.0</a> ਹੇਠ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਹੋਣ ਉੱਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਦੱਸਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।</li> </ul> <ul id="footer-places" class="footer-places hlist hlist-separated"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">ਪਰਦਾ ਨੀਤੀ</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB">ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਬਾਰੇ</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="https://pa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:%E0%A8%86%E0%A8%AE_%E0%A8%A6%E0%A8%BE%E0%A8%85%E0%A8%B5%E0%A9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB">ਦਾਅਵੇ</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">ਆਚਾਰ ਜ਼ਾਬਤਾ</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://developer.wikimedia.org">ਵਿਕਾਸਕਾਰ</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://stats.wikimedia.org/%23/pa.wikipedia.org">ਅੰਕੜੇ</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">ਕੂਕੀ ਤਫਸੀਲਾਂ</a></li> <li id="footer-places-terms-use"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.m.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">ਵਰਤੋਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ</a></li> <li id="footer-places-desktop-toggle"><a id="mw-mf-display-toggle" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title%3D%25E0%25A8%25B8%25E0%25A9%25B1%25E0%25A8%25AD%25E0%25A8%25BF%25E0%25A8%2586%25E0%25A8%259A%25E0%25A8%25BE%25E0%25A8%25B0%26mobileaction%3Dtoggle_view_desktop" data-event-name="switch_to_desktop">ਡੈਸਕਟਾਪ</a></li> </ul> </div> </footer> </div> </div> <div class="mw-notification-area" data-mw="interface"></div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-94zn7","wgBackendResponseTime":201,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.355","walltime":"0.395","ppvisitednodes":{"value":772,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":27224,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":144,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":8,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":2,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":45429,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 359.255 1 -total"," 46.72% 167.847 1 ਫਰਮਾ:ਹਵਾਲੇ"," 40.73% 146.319 1 ਫਰਮਾ:Lang-la"," 39.60% 142.255 1 ਫਰਮਾ:LangWithName"," 38.40% 137.950 1 ਫਰਮਾ:Lang"," 38.18% 137.165 10 ਫਰਮਾ:Cite_book"," 7.97% 28.635 1 ਫਰਮਾ:ਮੁੱਖ"," 0.53% 1.893 1 ਫਰਮਾ:Main_other"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.244","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":20544440,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-847495b4dd-494xt","timestamp":"20241128123524","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0a38\u0a71\u0a2d\u0a3f\u0a06\u0a1a\u0a3e\u0a30","url":"https:\/\/pa.wikipedia.org\/wiki\/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B0","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11042","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11042","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2013-07-01T09:52:40Z","dateModified":"2023-07-20T13:35:07Z"}</script> <script>(window.NORLQ=window.NORLQ||[]).push(function(){var ns,i,p,img;ns=document.getElementsByTagName('noscript');for(i=0;i<ns.length;i++){p=ns[i].nextSibling;if(p&&p.className&&p.className.indexOf('lazy-image-placeholder')>-1){img=document.createElement('img');img.setAttribute('src',p.getAttribute('data-src'));img.setAttribute('width',p.getAttribute('data-width'));img.setAttribute('height',p.getAttribute('data-height'));img.setAttribute('alt',p.getAttribute('data-alt'));p.parentNode.replaceChild(img,p);}}});</script> <script>function gtElInit() {var lib = new google.translate.TranslateService();lib.translatePage('pa', 'en', function () {});}</script> <script src="https://translate.google.com/translate_a/element.js?cb=gtElInit&hl=en-GB&client=wt" type="text/javascript"></script> </body> </html>