CINXE.COM
Aderlaten, klisteren en vaccineren | Literatuurgeschiedenis
<!DOCTYPE html> <html lang="nl" dir="ltr" prefix="og: https://ogp.me/ns#"> <head> <meta charset="utf-8" /> <script>var _paq = _paq || [];(function(){var u=(("https:" == document.location.protocol) ? "https://webstatistieken.kb.nl/" : "https://webstatistieken.kb.nl/");_paq.push(["setSiteId", "15"]);_paq.push(["setTrackerUrl", u+"matomo.php"]);_paq.push(["setDoNotTrack", 1]);if (!window.matomo_search_results_active) {_paq.push(["trackPageView"]);}_paq.push(["setIgnoreClasses", ["no-tracking","colorbox"]]);_paq.push(["enableLinkTracking"]);var d=document,g=d.createElement("script"),s=d.getElementsByTagName("script")[0];g.type="text/javascript";g.defer=true;g.async=true;g.src=u+"matomo.js";s.parentNode.insertBefore(g,s);})();</script> <meta name="description" content="Nog meer dan uit de literatuur blijkt uit achttiende-eeuwse brieven hoe menigeen geplaagd werd door alledaagse kwaaltjes als kiespijn en hoofdpijn. Ook de dood was volop aanwezig." /> <link rel="canonical" href="https://www.literatuurgeschiedenis.org/18e-eeuw/aderlaten-klisteren-en-vaccineren" /> <link rel="image_src" href="https://www.literatuurgeschiedenis.org/sites/default/files/styles/large/public/2020-11/Barbier-tijdens-een-aderlating.jpg?itok=etXT1EIK" /> <meta name="rating" content="12 years" /> <meta property="og:site_name" content="Literatuurgeschiedenis" /> <meta property="og:type" content="literature" /> <meta property="og:url" content="https://www.literatuurgeschiedenis.org/18e-eeuw/aderlaten-klisteren-en-vaccineren" /> <meta property="og:title" content="Aderlaten, klisteren en vaccineren" /> <meta property="og:description" content="Nog meer dan uit de literatuur blijkt uit achttiende-eeuwse brieven hoe menigeen geplaagd werd door alledaagse kwaaltjes als kiespijn en hoofdpijn. Ook de dood was volop aanwezig." /> <meta property="og:image" content="https://www.literatuurgeschiedenis.org/sites/default/files/styles/large/public/2020-11/Barbier-tijdens-een-aderlating.jpg?itok=etXT1EIK" /> <meta property="og:image:url" content="https://www.literatuurgeschiedenis.org/sites/default/files/styles/large/public/2020-11/Barbier-tijdens-een-aderlating.jpg?itok=etXT1EIK" /> <meta property="og:image:secure_url" content="https://www.literatuurgeschiedenis.org/sites/default/files/styles/large/public/2020-11/Barbier-tijdens-een-aderlating.jpg?itok=etXT1EIK" /> <meta property="og:image:type" content="image/jpeg" /> <meta property="og:image:width" content="480" /> <meta property="og:image:height" content="648" /> <meta property="og:image:alt" content="Barbier tijdens een aderlating - Detail van een schilderij van Egbert van Heemskerck, 1669" /> <meta name="twitter:card" content="summary_large_image" /> <meta name="twitter:site" content="@kb_nederland" /> <meta name="twitter:title" content="Aderlaten, klisteren en vaccineren" /> <meta name="twitter:description" content="Nog meer dan uit de literatuur blijkt uit achttiende-eeuwse brieven hoe menigeen geplaagd werd door alledaagse kwaaltjes als kiespijn en hoofdpijn. Ook de dood was volop aanwezig.De dichter Jacobus Bellamy was een van die pechvogels die leed aan kwalen waarvoor artsen nog geen oplossingen hadden. In maart 1784, hij was 27 jaar, schreef hij: ‘ik geloof dat mijn hele leven uit een aaneenschakeling zal bestaan van natuurlijke en zedelijke kwalen – tot nu toe sluiten de schakels redelijk goed op elkaar aan.’ Bellamy leed aan podagra, een veel voorkomende kwaal in de achttiende eeuw, een soort reuma die voor veel pijn in de voeten zorgde. Het stadsleven ondermijnde zijn gezondheid volledig. Vanuit Utrecht schreef hij zijn vriendin in oktober 1782: ‘alles wat ik nooit gehad heb krijg ik hier. Nu hoest ik terwijl ik niet echt verkouden ben – in Vlissingen wist ik niet wat hoesten was. Ik ben voor dit land niet gemaakt. Men zegt dat de lucht hier zo bij uitstek gezond is, maar voor mij is de ruwe Zeeuwse lucht veel gezonder.’'Kreeg ik maar eens een echt zware doorgaande ziekte'In het koude en vochtige Nederland, waar ook nog eens veel ‘bedorven en onbedorven zuivel wordt geconsumeerd’, aldus een tijdschrift in 1701, moeten veel mensen hebben geleden aan chronische maag- en darmklachten en allergische en astmatische klachten. Zo iemand was de schrijver Willem Bilderdijk, die aan de meest diverse, verder onschuldige kwalen leed, zodat hij in 1794 klaagde: ‘Kreeg ik maar eens een echt zware doorgaande ziekte, ik zou of beter worden of bezwijken, maar zo is ’t niet uit te houden of ik moet mijn hele verstand kwijtraken.’ Betje Wolff kreeg wél een zware ziekte. De drie laatste jaren van haar leven leed ze aan ondraaglijke krampen, veroorzaakt door maag-darmkanker. Om bijbehorende depressies te bestrijden konden artsen niet veel meer doen dan de patiënt beweging en afleiding (lezen bijvoorbeeld) aanbevelen.De mens samengesteld uit vier vochtenDe achttiende-eeuwse geneeskunde was gebaseerd op de humeurenleer van de Griekse arts Hippocrates. Men ging ervan uit dat de mens was samengesteld uit vier vochten (humores): bloed, slijm, lymfe (of gele gal) en zwarte gal. Al naar gelang een van deze vochten overheerste, onderscheidde men vier constituties of temperamenten: sanguinische (te veel bloed), flegmatische (te veel slijm), cholerische (te veel lymfe of gele gal) en melancholische (te veel zwarte gal). Men kon de temperamenten beïnvloeden door het voorschrijven van bepaalde diëten. Maar volgens de Zweedse natuuronderzoeker Linnaeus, die in Nederland promoveerde, lag een zekere aanleg voor een van de temperamenten al besloten in het continent waar men was geboren. Amerikanen waren volgens hem cholerisch, Europeanen sanguinisch, Aziaten melancholisch en Afrikanen flegmatisch.Narcose of lokale verdoving bestond nietEen veel verrichte medische handeling was de aderlating. Door een ader in arm of been te openen, hoopte men met het bloed, de ziekte uit het lichaam te laten stromen. Dezelfde gedachte zat achter het gebruik van bloedzuigers. Artsen waren redelijk goed in het genezen van botbreuken, het verwijderen van nierstenen en kiezen trekken. Ook kankergezwellen wist men soms succesvol weg te halen. Zoiets als narcose of lokale verdoving bestond niet. Alcohol of een knock-out waren de enige opties om de pijn te verzachten. Kwakzalvers profiteerden van de medische onkunde. De bekendste in de Republiek was Johan Christoph Ludeman, een Duitser die zich in 1713 in Amsterdam vestigde. Van heinde en verre kwamen mensen naar hem toe om hun horoscopen te laten trekken en hun urine te laten onderzoeken. Bij zijn dood liet Ludeman een fortuin na. Zijn leven werd in geuren en kleuren opgetekend door broodschrijver Franciscus Lievens Kersteman in de roman Gedenk-waardige Levens-beschryving van […] Johan Christoforus Ludeman (1784).Experimenteren met inentenVooral kinderen stierven bij de vleet aan besmettelijke ziektes als mazelen, waterpokken en roodvonk. Otto van Eck noteerde op dinsdag 25 november 1794 in zijn dagboek dat er die dag ‘een merkwaardige gebeurtenis’ had plaatsgevonden, ‘dat er namelijk een broertje van mij jarig is. Want behalve mijzelf zijn zij allen gestorven voordat ze een jaar oud waren’. Al rond 1720 werd er geëxperimenteerd met inenten tegen de pokken, waarbij gezonde mensen werden geïnfecteerd met het wondvocht van een zieke, om zo het immuunsysteem te stimuleren. Deze procedure wekte veel weerstand op, zowel uit medisch als theologisch oogpunt. De moeder van Belle van Zuylen bijvoorbeeld, stierf in 1768 nadat ze was ingeënt. Een gemeente als Leiden verbood de inenting in 1771 vanwege de risico’s. Pas toen men aan het eind van de eeuw in Engeland begon in te enten met koepokken kwam er een doorbraak, hoewel de weerstand in Nederland nog lang groot bleef. Schrijvers als Onno Zwier van Haren en de Bataviase koopman Willem van Hogendorp pleitten vóór inenting. De laatste deed dat in 1779 in een prachtig verhaal, Sophronisba, of de gelukkige moeder door de inëntinge van haare dochters.Fragment uit: Sophronisba, of de gelukkige moeder door de inëntinge van haare dochters (1779)In dit verhaal is Lysander, echtgenoot van Sophronisba, voorstander van inenting van hun beide dochters. Zijn vrouw is tegen, niet omdat ze principieel tegen inenting is, maar omdat de huisarts haar bang heeft gemaakt met verhalen over ingeënte patiënten die zijn overleden aan de inenting. Lysander besluit zijn dochters stiekem in te enten en haalt twee lancetten met inentingsstof bij een arts.(pp. 22-24)De jongste dochter, die de lancetten op tafel zag liggen, vroeg wat het waren. Lysander vertelde haar dat het lancetten waren waarmee men aderlatingen doet en stelde haar spelenderwijs voor of ze eens wilde zien hoe men gelaten werd, waarbij hij haar ook beloofde dat hij niet echt zou snijden, maar slechts zou aanwijzen hoe en op welke plaats dat gebeurde. Zij hadden beiden altijd een groot vertrouwen in hun vader gehad, wat nu goed uitkwam. De oudste wilde geen voorrang aan haar zuster geven en ontblootte snel een arm die zij haar vader toestak. Lysander bracht de punt van één van de lancetten tegen de buitenkant, net boven de boord van de mouw, tussen de huid en de opperhuid en drukte er zachtjes met zijn vinger op, terwijl hij er voor zorgde dat er geen bloed tevoorschijn kwam. Dit herhaalde hij op drie plaatsen vlakbij elkaar en het begon de andere zuster al te vervelen dat haar beurt nog niet gekomen was.Hij wilde, zo hij zei, zijn jongste dochter niet minder volgens de kunst behandelen en daarom zou hij voor haar het andere lancet gebruiken; hij pakte het en herhaalde bij haar de operatie die hij daarnet bij haar oudste zuster had verricht.Wat waren deze kinderen blij! Nu wisten ze hoe men adergelaten werd: zij wilden alles aan hun moeder gaan vertellen: zij sprongen op van vreugde.Lysander was aangedaan, maar hij verborg zijn emoties zoveel hij kon. Gelukkig viel hem een manier in om zijn dochters ervan te weerhouden alles aan hun moeder te vertellen, wat hij het liefst zelf wilde doen." /> <meta name="twitter:site:id" content="52443287" /> <meta name="twitter:creator:id" content="15890631" /> <meta name="twitter:creator" content="@mfgr" /> <meta name="twitter:image:alt" content="Afbeelding" /> <meta name="twitter:image" content="https://www.literatuurgeschiedenis.org/sites/default/files/styles/large/public/2020-11/Barbier-tijdens-een-aderlating.jpg?itok=etXT1EIK" /> <meta name="Generator" content="Drupal 10 (https://www.drupal.org)" /> <meta name="MobileOptimized" content="width" /> <meta name="HandheldFriendly" content="true" /> <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0" /> <script type="text/javascript">let date = new Date(); date.setTime(date.getTime() + (60 * 60 * 1000)); document.cookie = "MoMpath=" + window.location.pathname + "; expires=" + date.toUTCString() + "; path=/";</script> <script type="application/ld+json">{ "@context": "https://schema.org", "@graph": [ { "@type": "Library", "@id": "https://www.literatuurgeschiedenis.org/", "url": "https://www.literatuurgeschiedenis.org/", "name": "Literatuurgeschiedenis", "logo": { "@type": "ImageObject", "representativeOfPage": "True", "url": "https://www.literatuurgeschiedenis.org/themes/custom/literatuurgeschiedenis/logo.svg" } }, { "@type": "WebPage", "@id": "https://www.literatuurgeschiedenis.org/18e-eeuw/aderlaten-klisteren-en-vaccineren", "breadcrumb": { "@type": "BreadcrumbList", "itemListElement": [ { "@type": "ListItem", "position": 1, "name": "Home", "item": "https://www.literatuurgeschiedenis.org/" }, { "@type": "ListItem", "position": 2, "name": "18e Eeuw", "item": "https://www.literatuurgeschiedenis.org/18e-eeuw" } ] }, "description": "Nog meer dan uit de literatuur blijkt uit achttiende-eeuwse brieven hoe menigeen geplaagd werd door alledaagse kwaaltjes als kiespijn en hoofdpijn. Ook de dood was volop aanwezig.De dichter Jacobus Bellamy was een van die pechvogels die leed aan kwalen waarvoor artsen nog geen oplossingen hadden. In maart 1784, hij was 27 jaar, schreef hij: ‘ik geloof dat mijn hele leven uit een aaneenschakeling zal bestaan van natuurlijke en zedelijke kwalen – tot nu toe sluiten de schakels redelijk goed op elkaar aan.’ Bellamy leed aan podagra, een veel voorkomende kwaal in de achttiende eeuw, een soort reuma die voor veel pijn in de voeten zorgde. Het stadsleven ondermijnde zijn gezondheid volledig. Vanuit Utrecht schreef hij zijn vriendin in oktober 1782: ‘alles wat ik nooit gehad heb krijg ik hier. Nu hoest ik terwijl ik niet echt verkouden ben – in Vlissingen wist ik niet wat hoesten was. Ik ben voor dit land niet gemaakt. Men zegt dat de lucht hier zo bij uitstek gezond is, maar voor mij is de ruwe Zeeuwse lucht veel gezonder.’\u0027Kreeg ik maar eens een echt zware doorgaande ziekte\u0027In het koude en vochtige Nederland, waar ook nog eens veel ‘bedorven en onbedorven zuivel wordt geconsumeerd’, aldus een tijdschrift in 1701, moeten veel mensen hebben geleden aan chronische maag- en darmklachten en allergische en astmatische klachten. Zo iemand was de schrijver Willem Bilderdijk, die aan de meest diverse, verder onschuldige kwalen leed, zodat hij in 1794 klaagde: ‘Kreeg ik maar eens een echt zware doorgaande ziekte, ik zou of beter worden of bezwijken, maar zo is ’t niet uit te houden of ik moet mijn hele verstand kwijtraken.’ Betje Wolff kreeg wél een zware ziekte. De drie laatste jaren van haar leven leed ze aan ondraaglijke krampen, veroorzaakt door maag-darmkanker. Om bijbehorende depressies te bestrijden konden artsen niet veel meer doen dan de patiënt beweging en afleiding (lezen bijvoorbeeld) aanbevelen.De mens samengesteld uit vier vochtenDe achttiende-eeuwse geneeskunde was gebaseerd op de humeurenleer van de Griekse arts Hippocrates. Men ging ervan uit dat de mens was samengesteld uit vier vochten (humores): bloed, slijm, lymfe (of gele gal) en zwarte gal. Al naar gelang een van deze vochten overheerste, onderscheidde men vier constituties of temperamenten: sanguinische (te veel bloed), flegmatische (te veel slijm), cholerische (te veel lymfe of gele gal) en melancholische (te veel zwarte gal). Men kon de temperamenten beïnvloeden door het voorschrijven van bepaalde diëten. Maar volgens de Zweedse natuuronderzoeker Linnaeus, die in Nederland promoveerde, lag een zekere aanleg voor een van de temperamenten al besloten in het continent waar men was geboren. Amerikanen waren volgens hem cholerisch, Europeanen sanguinisch, Aziaten melancholisch en Afrikanen flegmatisch.Narcose of lokale verdoving bestond nietEen veel verrichte medische handeling was de aderlating. Door een ader in arm of been te openen, hoopte men met het bloed, de ziekte uit het lichaam te laten stromen. Dezelfde gedachte zat achter het gebruik van bloedzuigers. Artsen waren redelijk goed in het genezen van botbreuken, het verwijderen van nierstenen en kiezen trekken. Ook kankergezwellen wist men soms succesvol weg te halen. Zoiets als narcose of lokale verdoving bestond niet. Alcohol of een knock-out waren de enige opties om de pijn te verzachten. Kwakzalvers profiteerden van de medische onkunde. De bekendste in de Republiek was Johan Christoph Ludeman, een Duitser die zich in 1713 in Amsterdam vestigde. Van heinde en verre kwamen mensen naar hem toe om hun horoscopen te laten trekken en hun urine te laten onderzoeken. Bij zijn dood liet Ludeman een fortuin na. Zijn leven werd in geuren en kleuren opgetekend door broodschrijver Franciscus Lievens Kersteman in de roman Gedenk-waardige Levens-beschryving van […] Johan Christoforus Ludeman (1784).Experimenteren met inentenVooral kinderen stierven bij de vleet aan besmettelijke ziektes als mazelen, waterpokken en roodvonk. Otto van Eck noteerde op dinsdag 25 november 1794 in zijn dagboek dat er die dag ‘een merkwaardige gebeurtenis’ had plaatsgevonden, ‘dat er namelijk een broertje van mij jarig is. Want behalve mijzelf zijn zij allen gestorven voordat ze een jaar oud waren’. Al rond 1720 werd er geëxperimenteerd met inenten tegen de pokken, waarbij gezonde mensen werden geïnfecteerd met het wondvocht van een zieke, om zo het immuunsysteem te stimuleren. Deze procedure wekte veel weerstand op, zowel uit medisch als theologisch oogpunt. De moeder van Belle van Zuylen bijvoorbeeld, stierf in 1768 nadat ze was ingeënt. Een gemeente als Leiden verbood de inenting in 1771 vanwege de risico’s. Pas toen men aan het eind van de eeuw in Engeland begon in te enten met koepokken kwam er een doorbraak, hoewel de weerstand in Nederland nog lang groot bleef. Schrijvers als Onno Zwier van Haren en de Bataviase koopman Willem van Hogendorp pleitten vóór inenting. De laatste deed dat in 1779 in een prachtig verhaal, Sophronisba, of de gelukkige moeder door de inëntinge van haare dochters.Fragment uit: Sophronisba, of de gelukkige moeder door de inëntinge van haare dochters (1779)In dit verhaal is Lysander, echtgenoot van Sophronisba, voorstander van inenting van hun beide dochters. Zijn vrouw is tegen, niet omdat ze principieel tegen inenting is, maar omdat de huisarts haar bang heeft gemaakt met verhalen over ingeënte patiënten die zijn overleden aan de inenting. Lysander besluit zijn dochters stiekem in te enten en haalt twee lancetten met inentingsstof bij een arts.(pp. 22-24)De jongste dochter, die de lancetten op tafel zag liggen, vroeg wat het waren. Lysander vertelde haar dat het lancetten waren waarmee men aderlatingen doet en stelde haar spelenderwijs voor of ze eens wilde zien hoe men gelaten werd, waarbij hij haar ook beloofde dat hij niet echt zou snijden, maar slechts zou aanwijzen hoe en op welke plaats dat gebeurde. Zij hadden beiden altijd een groot vertrouwen in hun vader gehad, wat nu goed uitkwam. De oudste wilde geen voorrang aan haar zuster geven en ontblootte snel een arm die zij haar vader toestak. Lysander bracht de punt van één van de lancetten tegen de buitenkant, net boven de boord van de mouw, tussen de huid en de opperhuid en drukte er zachtjes met zijn vinger op, terwijl hij er voor zorgde dat er geen bloed tevoorschijn kwam. Dit herhaalde hij op drie plaatsen vlakbij elkaar en het begon de andere zuster al te vervelen dat haar beurt nog niet gekomen was.Hij wilde, zo hij zei, zijn jongste dochter niet minder volgens de kunst behandelen en daarom zou hij voor haar het andere lancet gebruiken; hij pakte het en herhaalde bij haar de operatie die hij daarnet bij haar oudste zuster had verricht.Wat waren deze kinderen blij! Nu wisten ze hoe men adergelaten werd: zij wilden alles aan hun moeder gaan vertellen: zij sprongen op van vreugde.Lysander was aangedaan, maar hij verborg zijn emoties zoveel hij kon. Gelukkig viel hem een manier in om zijn dochters ervan te weerhouden alles aan hun moeder te vertellen, wat hij het liefst zelf wilde doen." } ] }</script> <link rel="icon" href="/themes/custom/literatuurgeschiedenis/favicon.ico" type="image/vnd.microsoft.icon" /> <title>Aderlaten, klisteren en vaccineren | Literatuurgeschiedenis</title> <link rel="stylesheet" media="all" href="/sites/default/files/css/css_vUD_HhTNWkio6oZzlG3WuoszFUoQpLNwAdb3_o3zYy0.css?delta=0&language=nl&theme=literatuurgeschiedenis&include=eJx1kMESgyAMRH-Iwqnf4wTIIG0gDIGq_fo6VUd76CWT3ZfsYS1zk1ah3I0FQWVPHYgt0E3aQjGHK0koAgFFOa5ofO0FSMMD5h_DRyAOm5W5JqD4RoVzW-Oex9EuVYEKYQ0f5SCno3su3VKUEb0qIzeWKRY056qJHdCFDX7JkKIbHJQWOZv_aP-VRRqmrYRXxEnMd-rEvhN-AHmQc_I" /> <link rel="stylesheet" media="all" href="/sites/default/files/css/css_p7jW2z7tkpN0oVsEOG0ogMJlCSM3zYMm2JzFrkQbatE.css?delta=1&language=nl&theme=literatuurgeschiedenis&include=eJx1kMESgyAMRH-Iwqnf4wTIIG0gDIGq_fo6VUd76CWT3ZfsYS1zk1ah3I0FQWVPHYgt0E3aQjGHK0koAgFFOa5ofO0FSMMD5h_DRyAOm5W5JqD4RoVzW-Oex9EuVYEKYQ0f5SCno3su3VKUEb0qIzeWKRY056qJHdCFDX7JkKIbHJQWOZv_aP-VRRqmrYRXxEnMd-rEvhN-AHmQc_I" /> </head> <body class="node-354 path-node page-node-type-thema photoswipe-gallery"> <a href="#main-content" class="visually-hidden focusable skip-link"> Overslaan en naar de inhoud gaan </a> <div class="dialog-off-canvas-main-canvas d-flex flex-column h-100" data-off-canvas-main-canvas> <div class="header container-xl"> <div class="hidden-md hidden-lg"> <div class="col-sm-12" role="banner"> <div class="header__top"> <a class="name navbar-brand" aria-label="Literatuurgeschiedenis logo" href="/" title="Home" rel="home">Literatuurgeschiedenis logo</a> <div class="hidden-xs"> <section class="search-api-page-block-form-zoekresultaten search-api-page-block-form search-form search-block-form container-inline block block-search-api-page block-search-api-page-form-block clearfix" data-drupal-selector="search-api-page-block-form-zoekresultaten-3" id="block-searchapipagesearchblockform--3"> <form data-block="header" action="/18e-eeuw/aderlaten-klisteren-en-vaccineren" method="post" id="search-api-page-block-form-zoekresultaten--3" accept-charset="UTF-8"> <div class="js-form-item form-item js-form-type-search form-type-search js-form-item-keys form-item-keys form-no-label"> <label for="edit-keys--3" class="visually-hidden">Zoeken...</label> <input title="Geef de woorden op waar je naar wilt zoeken." placeholder="Zoeken..." data-toggle="tooltip" data-drupal-selector="edit-keys" type="search" id="edit-keys--3" name="keys" value="" size="15" maxlength="128" class="form-search form-control" /> </div> <input autocomplete="off" data-drupal-selector="form-u03lvdovyo55gry-98x8hlbjgcqld0p6zikpg6t1us" type="hidden" name="form_build_id" value="form-U03lvdOvYo55gRy-_98x8HlBJgcQld0P6zIkpG6t1Us" /> <input data-drupal-selector="edit-search-api-page-block-form-zoekresultaten-3" type="hidden" name="form_id" value="search_api_page_block_form_zoekresultaten" /> <div data-drupal-selector="edit-actions" class="form-actions form-group js-form-wrapper form-wrapper" id="edit-actions--3"> <input class="search-form__submit button js-form-submit form-submit btn btn-primary" data-drupal-selector="edit-submit" type="submit" id="edit-submit--3" name="op" value="Zoeken..." /> </div> </form> </section> </div> <div class="menu-toggle"> <button id="toggle-icon" class="toggle mobile-menu-toggle" title="Menu"> <span class="label">Menu</span> <div class="menu-toggle__icon"> <span></span> <span></span> <span></span> </div> </button> </div> </div> <div class="hidden-sm"> <section class="search-api-page-block-form-zoekresultaten search-api-page-block-form search-form search-block-form container-inline block block-search-api-page block-search-api-page-form-block clearfix" data-drupal-selector="search-api-page-block-form-zoekresultaten-3" id="block-searchapipagesearchblockform--3"> <form data-block="header" action="/18e-eeuw/aderlaten-klisteren-en-vaccineren" method="post" id="search-api-page-block-form-zoekresultaten--3" accept-charset="UTF-8"> <div class="js-form-item form-item js-form-type-search form-type-search js-form-item-keys form-item-keys form-no-label"> <label for="edit-keys--3" class="visually-hidden">Zoeken...</label> <input title="Geef de woorden op waar je naar wilt zoeken." placeholder="Zoeken..." data-toggle="tooltip" data-drupal-selector="edit-keys" type="search" id="edit-keys--3" name="keys" value="" size="15" maxlength="128" class="form-search form-control" /> </div> <input autocomplete="off" data-drupal-selector="form-u03lvdovyo55gry-98x8hlbjgcqld0p6zikpg6t1us" type="hidden" name="form_build_id" value="form-U03lvdOvYo55gRy-_98x8HlBJgcQld0P6zIkpG6t1Us" /> <input data-drupal-selector="edit-search-api-page-block-form-zoekresultaten-3" type="hidden" name="form_id" value="search_api_page_block_form_zoekresultaten" /> <div data-drupal-selector="edit-actions" class="form-actions form-group js-form-wrapper form-wrapper" id="edit-actions--3"> <input class="search-form__submit button js-form-submit form-submit btn btn-primary" data-drupal-selector="edit-submit" type="submit" id="edit-submit--3" name="op" value="Zoeken..." /> </div> </form> </section> </div> <header class="component-header" role="banner"> <nav class="header-nav"> <div class="header-menu d-flex"> <nav role="navigation" id="main-menu" aria-labelledby="block-main-navigation-menu" id="block-main-navigation" class="component-nav navigation menu--main js-nav-hook"> <h2 class="visually-hidden" id="block-main-navigation-menu">Main navigation</h2> <ul data-block="header" class="menu menu--main nav"> <li class="menu-item expanded dropdown active active-trail first"> <a href="/tijdvakken" class="dropdown-toggle active-trail" data-toggle="dropdown" data-drupal-link-system-path="node/10">Tijdvakken</a> <span class="caret" tabindex="0"></span> <ul data-block="header" class="menu menu--main nav dropdown-menu"> <li class="menu-item expanded dropdown first"> <a href="/middeleeuwen" class="Middeleeuwen" data-drupal-link-system-path="node/4">Middeleeuwen</a> <ul data-block="header" class="menu menu--main nav dropdown-menu"> <li class="menu-item first last"> <a href="/middeleeuwen/nederlanden-in-kaart" data-drupal-link-system-path="node/515">Nederlanden in kaart</a> </li> </ul> </li> <li class="menu-item expanded dropdown"> <a href="/16e-eeuw" class="Zestiende" data-drupal-link-system-path="node/507">16e eeuw</a> <ul data-block="header" class="menu menu--main nav dropdown-menu"> <li class="menu-item first last"> <a href="/16e-eeuw/spreekwoorden" data-drupal-link-system-path="node/513">Spreekwoorden</a> </li> </ul> </li> <li class="menu-item"> <a href="/17e-eeuw" class="Zeventiende" data-drupal-link-system-path="node/5">17e eeuw</a> </li> <li class="menu-item active active-trail"> <a href="/18e-eeuw" class="Achttiende active-trail" data-drupal-link-system-path="node/6">18e eeuw</a> </li> <li class="menu-item"> <a href="/19e-eeuw" class="Negentiende" data-drupal-link-system-path="node/7">19e eeuw</a> </li> <li class="menu-item"> <a href="/20e-eeuw" class="Twintigste" data-drupal-link-system-path="node/8">20e eeuw</a> </li> <li class="menu-item last"> <a href="/21e-eeuw" class="Eenentwintigste" data-drupal-link-system-path="node/514">21e eeuw</a> </li> </ul> </li> <li class="menu-item"> <a href="/teksten" data-drupal-link-system-path="node/9">Teksten</a> </li> <li class="menu-item"> <a href="/schrijvers" data-drupal-link-system-path="node/11">Schrijvers</a> </li> <li class="menu-item"> <a href="/selecties" data-drupal-link-system-path="node/557">Thema's & selecties</a> </li> <li class="menu-item"> <a href="/stromingen" data-drupal-link-system-path="node/34">Stromingen</a> </li> <li class="menu-item last"> <a href="/lesmateriaal" data-drupal-link-system-path="node/760">Lesmateriaal</a> </li> </ul> </nav> </div> </nav> </header> </div> </div> <div class="visible-md visible-lg"> <div class="col-sm-12" role="banner"> <div class="header__top"> <a class="name navbar-brand" aria-label="Literatuurgeschiedenis logo" href="/" title="Home" rel="home">Literatuurgeschiedenis logo</a> <div class="header__top__right"> <section class="search-api-page-block-form-zoekresultaten search-api-page-block-form search-form search-block-form container-inline block block-search-api-page block-search-api-page-form-block clearfix" data-drupal-selector="search-api-page-block-form-zoekresultaten-3" id="block-searchapipagesearchblockform--3"> <form data-block="header" action="/18e-eeuw/aderlaten-klisteren-en-vaccineren" method="post" id="search-api-page-block-form-zoekresultaten--3" accept-charset="UTF-8"> <div class="js-form-item form-item js-form-type-search form-type-search js-form-item-keys form-item-keys form-no-label"> <label for="edit-keys--3" class="visually-hidden">Zoeken...</label> <input title="Geef de woorden op waar je naar wilt zoeken." placeholder="Zoeken..." data-toggle="tooltip" data-drupal-selector="edit-keys" type="search" id="edit-keys--3" name="keys" value="" size="15" maxlength="128" class="form-search form-control" /> </div> <input autocomplete="off" data-drupal-selector="form-u03lvdovyo55gry-98x8hlbjgcqld0p6zikpg6t1us" type="hidden" name="form_build_id" value="form-U03lvdOvYo55gRy-_98x8HlBJgcQld0P6zIkpG6t1Us" /> <input data-drupal-selector="edit-search-api-page-block-form-zoekresultaten-3" type="hidden" name="form_id" value="search_api_page_block_form_zoekresultaten" /> <div data-drupal-selector="edit-actions" class="form-actions form-group js-form-wrapper form-wrapper" id="edit-actions--3"> <input class="search-form__submit button js-form-submit form-submit btn btn-primary" data-drupal-selector="edit-submit" type="submit" id="edit-submit--3" name="op" value="Zoeken..." /> </div> </form> </section> <div class="visible-lg"> <header class="component-header" role="banner"> <nav class="header-nav"> <div class="header-menu d-flex"> <nav role="navigation" id="main-menu" aria-labelledby="block-main-navigation-menu" id="block-main-navigation" class="component-nav navigation menu--main js-nav-hook"> <h2 class="visually-hidden" id="block-main-navigation-menu">Main navigation</h2> <ul data-block="header" class="menu menu--main nav"> <li class="menu-item expanded dropdown active active-trail first"> <a href="/tijdvakken" class="dropdown-toggle active-trail" data-toggle="dropdown" data-drupal-link-system-path="node/10">Tijdvakken</a> <span class="caret" tabindex="0"></span> <ul data-block="header" class="menu menu--main nav dropdown-menu"> <li class="menu-item expanded dropdown first"> <a href="/middeleeuwen" class="Middeleeuwen" data-drupal-link-system-path="node/4">Middeleeuwen</a> <ul data-block="header" class="menu menu--main nav dropdown-menu"> <li class="menu-item first last"> <a href="/middeleeuwen/nederlanden-in-kaart" data-drupal-link-system-path="node/515">Nederlanden in kaart</a> </li> </ul> </li> <li class="menu-item expanded dropdown"> <a href="/16e-eeuw" class="Zestiende" data-drupal-link-system-path="node/507">16e eeuw</a> <ul data-block="header" class="menu menu--main nav dropdown-menu"> <li class="menu-item first last"> <a href="/16e-eeuw/spreekwoorden" data-drupal-link-system-path="node/513">Spreekwoorden</a> </li> </ul> </li> <li class="menu-item"> <a href="/17e-eeuw" class="Zeventiende" data-drupal-link-system-path="node/5">17e eeuw</a> </li> <li class="menu-item active active-trail"> <a href="/18e-eeuw" class="Achttiende active-trail" data-drupal-link-system-path="node/6">18e eeuw</a> </li> <li class="menu-item"> <a href="/19e-eeuw" class="Negentiende" data-drupal-link-system-path="node/7">19e eeuw</a> </li> <li class="menu-item"> <a href="/20e-eeuw" class="Twintigste" data-drupal-link-system-path="node/8">20e eeuw</a> </li> <li class="menu-item last"> <a href="/21e-eeuw" class="Eenentwintigste" data-drupal-link-system-path="node/514">21e eeuw</a> </li> </ul> </li> <li class="menu-item"> <a href="/teksten" data-drupal-link-system-path="node/9">Teksten</a> </li> <li class="menu-item"> <a href="/schrijvers" data-drupal-link-system-path="node/11">Schrijvers</a> </li> <li class="menu-item"> <a href="/selecties" data-drupal-link-system-path="node/557">Thema's & selecties</a> </li> <li class="menu-item"> <a href="/stromingen" data-drupal-link-system-path="node/34">Stromingen</a> </li> <li class="menu-item last"> <a href="/lesmateriaal" data-drupal-link-system-path="node/760">Lesmateriaal</a> </li> </ul> </nav> </div> </nav> </header> </div> </div> </div> <div class="hidden-lg"> <header class="component-header" role="banner"> <nav class="header-nav"> <div class="header-menu d-flex"> <nav role="navigation" id="main-menu" aria-labelledby="block-main-navigation-menu" id="block-main-navigation" class="component-nav navigation menu--main js-nav-hook"> <h2 class="visually-hidden" id="block-main-navigation-menu">Main navigation</h2> <ul data-block="header" class="menu menu--main nav"> <li class="menu-item expanded dropdown active active-trail first"> <a href="/tijdvakken" class="dropdown-toggle active-trail" data-toggle="dropdown" data-drupal-link-system-path="node/10">Tijdvakken</a> <span class="caret" tabindex="0"></span> <ul data-block="header" class="menu menu--main nav dropdown-menu"> <li class="menu-item expanded dropdown first"> <a href="/middeleeuwen" class="Middeleeuwen" data-drupal-link-system-path="node/4">Middeleeuwen</a> <ul data-block="header" class="menu menu--main nav dropdown-menu"> <li class="menu-item first last"> <a href="/middeleeuwen/nederlanden-in-kaart" data-drupal-link-system-path="node/515">Nederlanden in kaart</a> </li> </ul> </li> <li class="menu-item expanded dropdown"> <a href="/16e-eeuw" class="Zestiende" data-drupal-link-system-path="node/507">16e eeuw</a> <ul data-block="header" class="menu menu--main nav dropdown-menu"> <li class="menu-item first last"> <a href="/16e-eeuw/spreekwoorden" data-drupal-link-system-path="node/513">Spreekwoorden</a> </li> </ul> </li> <li class="menu-item"> <a href="/17e-eeuw" class="Zeventiende" data-drupal-link-system-path="node/5">17e eeuw</a> </li> <li class="menu-item active active-trail"> <a href="/18e-eeuw" class="Achttiende active-trail" data-drupal-link-system-path="node/6">18e eeuw</a> </li> <li class="menu-item"> <a href="/19e-eeuw" class="Negentiende" data-drupal-link-system-path="node/7">19e eeuw</a> </li> <li class="menu-item"> <a href="/20e-eeuw" class="Twintigste" data-drupal-link-system-path="node/8">20e eeuw</a> </li> <li class="menu-item last"> <a href="/21e-eeuw" class="Eenentwintigste" data-drupal-link-system-path="node/514">21e eeuw</a> </li> </ul> </li> <li class="menu-item"> <a href="/teksten" data-drupal-link-system-path="node/9">Teksten</a> </li> <li class="menu-item"> <a href="/schrijvers" data-drupal-link-system-path="node/11">Schrijvers</a> </li> <li class="menu-item"> <a href="/selecties" data-drupal-link-system-path="node/557">Thema's & selecties</a> </li> <li class="menu-item"> <a href="/stromingen" data-drupal-link-system-path="node/34">Stromingen</a> </li> <li class="menu-item last"> <a href="/lesmateriaal" data-drupal-link-system-path="node/760">Lesmateriaal</a> </li> </ul> </nav> </div> </nav> </header> </div> </div> </div> </div> <a id="main-content"></a> <div role="main" class="main-container container-xl js-quickedit-main-content"> <div class="row"> <section class="col-sm-9"> <div class="highlighted"> <div class="region region-highlighted"> <div data-drupal-messages-fallback class="hidden"></div> <ol class="breadcrumb"> <li > <a href="/">Home</a> </li> <li > <a href="/18e-eeuw">18e Eeuw</a> </li> <li class="active"> Aderlaten, klisteren en vaccineren </li> </ol> <section class="theme-icons block block-finalist-tweaks block-theme-icons clearfix" id="block-literatuurgeschiedenis-themeiconsblock"> <div class="icon-list"><div class="icons"><a href="/selecties/ziekte-en-dood"> <div class="image" data-image-name="ziekte_dood.svg"> <div class="field field--name-field-media-image field--type-image field--label-visually_hidden"> <div class="field--label sr-only">Image</div> <div class="field--item"> <img loading="lazy" src="/sites/default/files/2024-09/ziekte_dood.svg" alt="" title="Ziekte en dood" class="img-fluid" /> </div> </div> <p> Ziekte en dood </p> </div> </a></div></div> </section> <section class="views-element-container block block-views block-views-blockperiodeicoon-periodevignet clearfix" id="block-views-block-periodeicoon-periodevignet"> <div data-block="highlighted" class="form-group"><div class="view view-periodeicoon view-id-periodeicoon view-display-id-periodevignet js-view-dom-id-67a13cffb0e822f68c2ca106b52a6cf8a38c17724a4aca54936523c2d31fd5dc"> <div class="view-content"> <div class="views-row"><div class="views-field views-field-field-overview-page periodeicon _8e Eeuw"><a href="/18e-eeuw" hreflang="nl">18e Eeuw</a></div></div> </div> </div> </div> </section> <section class="views-element-container block block-views block-views-blockpdf-export-link-block-1 clearfix" id="block-views-block-pdf-export-link-block-1"> <div data-block="highlighted" class="form-group"><div class="view view-pdf-export-link view-id-pdf_export_link view-display-id-block_1 js-view-dom-id-6f3542e025b242942aefd5803b37961af0c0abbec23cbaa6c47281c32940183f"> <div class="view-content"> <div class="views-row"><div class="views-field views-field-nid"><span class="field-content"><a href="/entityprint/pdf/node/354" aria-labelledby="Download deze pagina" class="download-icon">Download deze pagina</a></span></div></div> </div> </div> </div> </section> </div> </div> <div class="region-content"> </div> <div class="region region-content"> <article data-history-node-id="354" class="thema full clearfix"> <h1 class="page-header"><span class="field field--name-title field--type-string field--label-hidden">Aderlaten, klisteren en vaccineren</span> </h1> <div class="content"> <div class="field field--name-field-ondertitel field--type-string field--label-hidden field--item">Overleven in de achttiende eeuw</div> <div class="field field--name-field-paginainhoud field--type-entity-reference-revisions field--label-hidden field--items"> <div class="field--item"> <div class="paragraph paragraph--type--tekst paragraph--view-mode--default"> <div class="clearfix text-formatted field field--name-field-tekst field--type-text-long field--label-hidden field--item"><p><strong>Nog meer dan uit de literatuur blijkt uit achttiende-eeuwse brieven hoe menigeen geplaagd werd door alledaagse kwaaltjes als kiespijn en hoofdpijn. Ook de dood was volop aanwezig.</strong></p><p>De dichter <a href="https://www.literatuurgeschiedenis.org/schrijvers/jacobus-bellamy">Jacobus Bellamy</a> was een van die pechvogels die leed aan kwalen waarvoor artsen nog geen oplossingen hadden. In maart 1784, hij was 27 jaar, schreef hij: ‘ik geloof dat mijn hele leven uit een aaneenschakeling zal bestaan van natuurlijke en zedelijke kwalen – tot nu toe sluiten de schakels redelijk goed op elkaar aan.’ Bellamy leed aan podagra, een veel voorkomende kwaal in de achttiende eeuw, een soort reuma die voor veel pijn in de voeten zorgde. Het stadsleven ondermijnde zijn gezondheid volledig. Vanuit Utrecht schreef hij zijn vriendin in oktober 1782: ‘alles wat ik nooit gehad heb krijg ik hier. Nu hoest ik terwijl ik niet echt verkouden ben – in Vlissingen wist ik niet wat hoesten was. Ik ben voor dit land niet gemaakt. Men zegt dat de lucht hier zo bij uitstek gezond is, maar voor mij is de ruwe Zeeuwse lucht veel gezonder.’</p><h2>'Kreeg ik maar eens een echt zware doorgaande ziekte'</h2><p>In het koude en vochtige Nederland, waar ook nog eens veel ‘bedorven en onbedorven zuivel wordt geconsumeerd’, aldus een tijdschrift in 1701, moeten veel mensen hebben geleden aan chronische maag- en darmklachten en allergische en astmatische klachten. Zo iemand was de schrijver <a href="https://www.literatuurgeschiedenis.org/schrijvers/willem-bilderdijk">Willem Bilderdijk</a>, die aan de meest diverse, verder onschuldige kwalen leed, zodat hij in 1794 klaagde: ‘Kreeg ik maar eens een echt zware doorgaande ziekte, ik zou of beter worden of bezwijken, maar zo is ’t niet uit te houden of ik moet mijn hele verstand kwijtraken.’ <a href="https://www.literatuurgeschiedenis.org/schrijvers/wolff-en-deken">Betje Wolff</a> kreeg wél een zware ziekte. De drie laatste jaren van haar leven leed ze aan ondraaglijke krampen, veroorzaakt door maag-darmkanker. Om bijbehorende depressies te bestrijden konden artsen niet veel meer doen dan de patiënt beweging en afleiding (lezen bijvoorbeeld) aanbevelen.</p><h2>De mens samengesteld uit vier vochten</h2><p>De achttiende-eeuwse geneeskunde was gebaseerd op de humeurenleer van de Griekse arts Hippocrates. Men ging ervan uit dat de mens was samengesteld uit vier vochten (humores): bloed, slijm, lymfe (of gele gal) en zwarte gal. Al naar gelang een van deze vochten overheerste, onderscheidde men vier constituties of temperamenten: sanguinische (te veel bloed), flegmatische (te veel slijm), cholerische (te veel lymfe of gele gal) en melancholische (te veel zwarte gal). Men kon de temperamenten beïnvloeden door het voorschrijven van bepaalde diëten. Maar volgens de Zweedse natuuronderzoeker Linnaeus, die in Nederland promoveerde, lag een zekere aanleg voor een van de temperamenten al besloten in het continent waar men was geboren. Amerikanen waren volgens hem cholerisch, Europeanen sanguinisch, Aziaten melancholisch en Afrikanen flegmatisch.</p><h2>Narcose of lokale verdoving bestond niet</h2><p>Een veel verrichte medische handeling was de aderlating. Door een ader in arm of been te openen, hoopte men met het bloed, de ziekte uit het lichaam te laten stromen. Dezelfde gedachte zat achter het gebruik van bloedzuigers. Artsen waren redelijk goed in het genezen van botbreuken, het verwijderen van nierstenen en kiezen trekken. Ook kankergezwellen wist men soms succesvol weg te halen. Zoiets als narcose of lokale verdoving bestond niet. Alcohol of een knock-out waren de enige opties om de pijn te verzachten. Kwakzalvers profiteerden van de medische onkunde. De bekendste in de Republiek was Johan Christoph Ludeman, een Duitser die zich in 1713 in Amsterdam vestigde. Van heinde en verre kwamen mensen naar hem toe om hun horoscopen te laten trekken en hun urine te laten onderzoeken. Bij zijn dood liet Ludeman een fortuin na. Zijn leven werd in geuren en kleuren opgetekend door broodschrijver <a href="https://www.literatuurgeschiedenis.org/schrijvers/franciscus-lievens-kersteman">Franciscus Lievens Kersteman</a> in de roman <cite class="paragraph__cite">Gedenk-waardige Levens-beschryving van […] Johan Christoforus Ludeman </cite>(1784).</p><h2>Experimenteren met inenten</h2><p>Vooral kinderen stierven bij de vleet aan besmettelijke ziektes als mazelen, waterpokken en roodvonk. Otto van Eck noteerde op dinsdag 25 november 1794 in zijn <a href="https://www.literatuurgeschiedenis.org/18e-eeuw/egodocumenten">dagboek</a> dat er die dag ‘een merkwaardige gebeurtenis’ had plaatsgevonden, ‘dat er namelijk een broertje van mij jarig is. Want behalve mijzelf zijn zij allen gestorven voordat ze een jaar oud waren’. Al rond 1720 werd er geëxperimenteerd met inenten tegen de pokken, waarbij gezonde mensen werden geïnfecteerd met het wondvocht van een zieke, om zo het immuunsysteem te stimuleren. Deze procedure wekte veel weerstand op, zowel uit medisch als theologisch oogpunt. De moeder van <a href="https://www.literatuurgeschiedenis.org/schrijvers/belle-van-zuylen">Belle van Zuylen</a> bijvoorbeeld, stierf in 1768 nadat ze was ingeënt. Een gemeente als Leiden verbood de inenting in 1771 vanwege de risico’s. Pas toen men aan het eind van de eeuw in Engeland begon in te enten met koepokken kwam er een doorbraak, hoewel de weerstand in Nederland nog lang groot bleef. Schrijvers als Onno Zwier van Haren en de Bataviase koopman Willem van Hogendorp pleitten vóór inenting. De laatste deed dat in 1779 in een prachtig verhaal, <cite class="paragraph__cite">Sophronisba, of de gelukkige moeder door de inëntinge van haare dochters</cite><em>.</em></p><h2><br>Fragment uit:<cite class="paragraph__cite"> Sophronisba, of de gelukkige moeder door de inëntinge van haare dochters </cite>(1779)</h2><p>In dit verhaal is Lysander, echtgenoot van Sophronisba, voorstander van inenting van hun beide dochters. Zijn vrouw is tegen, niet omdat ze principieel tegen inenting is, maar omdat de huisarts haar bang heeft gemaakt met verhalen over ingeënte patiënten die zijn overleden aan de inenting. Lysander besluit zijn dochters stiekem in te enten en haalt twee lancetten met inentingsstof bij een arts.</p><blockquote><p>(pp. 22-24)<br>De jongste dochter, die de <em>lancetten</em> op tafel zag liggen, vroeg wat het waren. Lysander vertelde haar dat het <em>lancetten</em> waren waarmee men aderlatingen doet en stelde haar spelenderwijs voor of ze eens wilde zien hoe men gelaten werd, waarbij hij haar ook beloofde dat hij niet echt zou snijden, maar slechts zou aanwijzen hoe en op welke plaats dat gebeurde. Zij hadden beiden altijd een groot vertrouwen in hun vader gehad, wat nu goed uitkwam. De oudste wilde geen voorrang aan haar zuster geven en ontblootte snel een arm die zij haar vader toestak. Lysander bracht de punt van één van de <em>lancetten</em> tegen de buitenkant, net boven de boord van de mouw, tussen de huid en de opperhuid en drukte er zachtjes met zijn vinger op, terwijl hij er voor zorgde dat er geen bloed tevoorschijn kwam. Dit herhaalde hij op drie plaatsen vlakbij elkaar en het begon de andere zuster al te vervelen dat haar beurt nog niet gekomen was.<br>Hij wilde, zo hij zei, zijn jongste dochter niet minder volgens de kunst behandelen en daarom zou hij voor haar het andere <em>lancet</em> gebruiken; hij pakte het en herhaalde bij haar de <em>operatie</em> die hij daarnet bij haar oudste zuster had verricht.<br>Wat waren deze kinderen blij! Nu wisten ze hoe men adergelaten werd: zij wilden alles aan hun moeder gaan vertellen: zij sprongen op van vreugde.<br>Lysander was aangedaan, maar hij verborg zijn emoties zoveel hij kon. Gelukkig viel hem een manier in om zijn dochters ervan te weerhouden alles aan hun moeder te vertellen, wat hij het liefst zelf wilde doen.</p></blockquote></div> </div> </div> </div> </div> </article> </div> </section> <aside class="col-sm-3" role="complementary"> <div class="region region-sidebar-second sidebar-afbeeldingen"> <div> <figure> <div class="image" data-image-name="Barbier-tijdens-een-aderlating.jpg"> <div class="field field--name-field-media-image field--type-image field--label-hidden field--item"> <a href="https://www.literatuurgeschiedenis.org/sites/default/files/2020-11/Barbier-tijdens-een-aderlating.jpg" class="photoswipe" data-pswp-width="1000" data-pswp-height="648" data-overlay-title="Barbier tijdens een aderlating - Detail van een schilderij van Egbert van Heemskerck, 1669"> <picture> <source srcset="/sites/default/files/styles/sidebar_image/public/2020-11/Barbier-tijdens-een-aderlating.webp?itok=D4wmM_ps 1x, /sites/default/files/styles/sidebar_image_2x/public/2020-11/Barbier-tijdens-een-aderlating.webp?itok=dBSPeLzq 2x" media="all and (min-width: 1290px)" type="image/webp" width="338" height="219"/> <source srcset="/sites/default/files/styles/sidebar_image/public/2020-11/Barbier-tijdens-een-aderlating.jpg?itok=D4wmM_ps 1x, /sites/default/files/styles/sidebar_image_2x/public/2020-11/Barbier-tijdens-een-aderlating.jpg?itok=dBSPeLzq 2x" media="all and (min-width: 1290px)" type="image/jpeg" width="338" height="219"/> <img width="338" height="219" src="/sites/default/files/styles/sidebar_image/public/2020-11/Barbier-tijdens-een-aderlating.jpg?itok=D4wmM_ps" alt="Barbier tijdens een aderlating - Detail van een schilderij van Egbert van Heemskerck, 1669" loading="lazy" class="img-fluid" /> </picture> </a> </div> </div> <figcaption> <div class="clearfix text-formatted field field--name-field-onderschrift-html field--type-text-long field--label-hidden field--item"><p>Barbier tijdens een aderlating - Detail van een schilderij van Egbert van Heemskerck, 1669</p> </div> </figcaption> </figure> </div> <div> <figure> <div class="image" data-image-name="lg_284.jpg"> <div class="field field--name-field-media-image field--type-image field--label-hidden field--item"> <a href="https://www.literatuurgeschiedenis.org/sites/default/files/2021-02/lg_284.jpg" class="photoswipe" data-pswp-width="409" data-pswp-height="320" data-overlay-title="Aderlaten, in: Paasman, Het boek der Verlichting, p. 76."> <picture> <source srcset="/sites/default/files/styles/sidebar_image/public/2021-02/lg_284.webp?itok=xnJ0PeAX 1x, /sites/default/files/styles/sidebar_image_2x/public/2021-02/lg_284.webp?itok=DffromSn 2x" media="all and (min-width: 1290px)" type="image/webp" width="338" height="264"/> <source srcset="/sites/default/files/styles/sidebar_image/public/2021-02/lg_284.jpg?itok=xnJ0PeAX 1x, /sites/default/files/styles/sidebar_image_2x/public/2021-02/lg_284.jpg?itok=DffromSn 2x" media="all and (min-width: 1290px)" type="image/jpeg" width="338" height="264"/> <img width="338" height="264" src="/sites/default/files/styles/sidebar_image/public/2021-02/lg_284.jpg?itok=xnJ0PeAX" alt="Aderlaten, in: Paasman, Het boek der Verlichting, p. 76." loading="lazy" class="img-fluid" /> </picture> </a> </div> </div> <figcaption> <div class="clearfix text-formatted field field--name-field-onderschrift-html field--type-text-long field--label-hidden field--item"><p>Aderlaten, in: Paasman, <cite class="paragraph__cite">Het boek der Verlichting</cite>, p. 76.</p> </div> </figcaption> </figure> </div> <div> <figure> <div class="image" data-image-name="lg_289.jpg"> <div class="field field--name-field-media-image field--type-image field--label-hidden field--item"> <a href="https://www.literatuurgeschiedenis.org/sites/default/files/2021-02/lg_289.jpg" class="photoswipe" data-pswp-width="360" data-pswp-height="467" data-overlay-title="De bekendste wonderdokter van het land: Ludeman houdt spreekuur, in: Achter slot en grendel, p. 120."> <picture> <source srcset="/sites/default/files/styles/sidebar_image/public/2021-02/lg_289.webp?itok=j14GrBBu 1x, /sites/default/files/styles/sidebar_image_2x/public/2021-02/lg_289.webp?itok=Cx5Fkvgl 2x" media="all and (min-width: 1290px)" type="image/webp" width="338" height="438"/> <source srcset="/sites/default/files/styles/sidebar_image/public/2021-02/lg_289.jpg?itok=j14GrBBu 1x, /sites/default/files/styles/sidebar_image_2x/public/2021-02/lg_289.jpg?itok=Cx5Fkvgl 2x" media="all and (min-width: 1290px)" type="image/jpeg" width="338" height="438"/> <img width="338" height="438" src="/sites/default/files/styles/sidebar_image/public/2021-02/lg_289.jpg?itok=j14GrBBu" alt="De bekendste wonderdokter van het land: Ludeman houdt spreekuur, in: Achter slot en grendel, p. 120." loading="lazy" class="img-fluid" /> </picture> </a> </div> </div> <figcaption> <div class="clearfix text-formatted field field--name-field-onderschrift-html field--type-text-long field--label-hidden field--item"><p>De bekendste wonderdokter van het land: Ludeman houdt spreekuur, in: <cite class="paragraph__cite">Achter slot en grendel</cite>, p. 120.</p> </div> </figcaption> </figure> </div> <div> <figure> <div class="image" data-image-name="lg_283.jpg"> <div class="field field--name-field-media-image field--type-image field--label-hidden field--item"> <a href="https://www.literatuurgeschiedenis.org/sites/default/files/2021-02/lg_283.jpg" class="photoswipe" data-pswp-width="575" data-pswp-height="382" data-overlay-title="Koepokinenting."> <picture> <source srcset="/sites/default/files/styles/sidebar_image/public/2021-02/lg_283.webp?itok=DwYizH6_ 1x, /sites/default/files/styles/sidebar_image_2x/public/2021-02/lg_283.webp?itok=1xbldAES 2x" media="all and (min-width: 1290px)" type="image/webp" width="338" height="225"/> <source srcset="/sites/default/files/styles/sidebar_image/public/2021-02/lg_283.jpg?itok=DwYizH6_ 1x, /sites/default/files/styles/sidebar_image_2x/public/2021-02/lg_283.jpg?itok=1xbldAES 2x" media="all and (min-width: 1290px)" type="image/jpeg" width="338" height="225"/> <img width="338" height="225" src="/sites/default/files/styles/sidebar_image/public/2021-02/lg_283.jpg?itok=DwYizH6_" alt="Koepokinenting." loading="lazy" class="img-fluid" /> </picture> </a> </div> </div> <figcaption> <div class="clearfix text-formatted field field--name-field-onderschrift-html field--type-text-long field--label-hidden field--item"><p>Koepokinenting.</p> </div> </figcaption> </figure> </div> </div> </aside> </div> </div> <div class="subcontent container-xl"> <div class="region region-subcontent subcontent-verderlezen"> <h2 class="block-title">Verder lezen</h2> <ul><li class="link-naar-literatuur">Joost Kloek en Wijnand Mijnhardt, <cite class="paragraph__cite">1800. Blauwdrukken voor een samenleving</cite>. Den Haag 2001, <a href="https://www.dbnl.org/tekst/kloe003blau01_01/kloe003blau01_01_0017.php#p305">305-311</a>.</li><li class="link-naar-literatuur">Bert Paasman, <cite class="paragraph__cite">Het boek der Verlichting. De 18</cite><cite class="paragraph__cite"></cite><cite class="paragraph__cite"> eeuw van A tot Z</cite>. Amsterdam 1986, 19-21, 75-77.</li><li class="link-naar-literatuur">Ruben Verwaal, "<a href="https://rubenverwaal.com/blog/pokkenzooi-anti-vaxxers-in-de-18e-eeuw/#:~:text=De%20introductie%20van%20het%20inenten,niet%20gelijk%20in%20de%20rij.">Pokkenzooi: Anti-vaxxers in de achttiende eeuw</a>", <cite class="paragraph__cite">Wonderkamer</cite> 3 (2021): 23–26.</li></ul> </div> </div> <div class="subcontent_third container-xl"> <div class="region region-subcontent subcontent-verwijzingen"> <h2 class="block-title">Meer hierover</h2> <div class="subcontent-verwijzingen-grid"> <div class="subcontent image-card"> <div class="field field--name-field-indexplaatje field--type-entity-reference field--label-hidden field--item"><div> <figure> <div class="image" data-image-name="lg_231.jpg"> <div class="field field--name-field-media-image field--type-image field--label-hidden field--item"> <picture> <source srcset="/sites/default/files/styles/indexplaatje_crop/public/2020-10/lg_231.webp?h=6284e444&itok=N5ueNO7V 1x, /sites/default/files/styles/indexplaatje_2x/public/2020-10/lg_231.webp?h=6284e444&itok=bKX_s6_g 2x" media="all and (min-width: 1290px)" type="image/webp" width="345" height="300"/> <source srcset="/sites/default/files/styles/indexplaatje_crop/public/2020-10/lg_231.jpg?h=6284e444&itok=N5ueNO7V 1x, /sites/default/files/styles/indexplaatje_2x/public/2020-10/lg_231.jpg?h=6284e444&itok=bKX_s6_g 2x" media="all and (min-width: 1290px)" type="image/jpeg" width="345" height="300"/> <img loading="eager" width="345" height="300" src="/sites/default/files/styles/indexplaatje_crop/public/2020-10/lg_231.jpg?h=6284e444&itok=N5ueNO7V" alt="Bellamy begon al op veertien- of vijftienjarige leeftijd te dichten." class="img-fluid" /> </picture> </div> </div> </figure> </div> </div> <div class="image-overlay"> <a href="/schrijvers/jacobus-bellamy" rel="bookmark"><span class="field field--name-title field--type-string field--label-hidden">Jacobus Bellamy</span> </a> <div class="field field--name-field-ondertitel field--type-string field--label-hidden field--item">Van bakkersknecht tot populair dichter</div> </div> </div> <div class="subcontent image-card"> <div class="field field--name-field-indexplaatje field--type-entity-reference field--label-hidden field--item"><div> <figure> <div class="image" data-image-name="ludeman.jpg"> <div class="field field--name-field-media-image field--type-image field--label-hidden field--item"> <picture> <source srcset="/sites/default/files/styles/indexplaatje_crop/public/2020-11/ludeman.webp?h=3b2766b6&itok=ZeIWCz_G 1x, /sites/default/files/styles/indexplaatje_2x/public/2020-11/ludeman.webp?h=3b2766b6&itok=MUT3sQsX 2x" media="all and (min-width: 1290px)" type="image/webp" width="345" height="300"/> <source srcset="/sites/default/files/styles/indexplaatje_crop/public/2020-11/ludeman.jpg?h=3b2766b6&itok=ZeIWCz_G 1x, /sites/default/files/styles/indexplaatje_2x/public/2020-11/ludeman.jpg?h=3b2766b6&itok=MUT3sQsX 2x" media="all and (min-width: 1290px)" type="image/jpeg" width="345" height="300"/> <img loading="eager" width="345" height="300" src="/sites/default/files/styles/indexplaatje_crop/public/2020-11/ludeman.jpg?h=3b2766b6&itok=ZeIWCz_G" alt="Franciscus Lievens Kersteman, Gedenk-waardige Levens-beschryving van […] Johan Christoforus Ludeman" class="img-fluid" /> </picture> </div> </div> </figure> </div> </div> <div class="image-overlay"> <a href="/schrijvers/franciscus-lievens-kersteman" rel="bookmark"><span class="field field--name-title field--type-string field--label-hidden">Franciscus Lievens Kersteman </span> </a> <div class="field field--name-field-ondertitel field--type-string field--label-hidden field--item">Schrijven in de gevangenis</div> </div> </div> <div class="subcontent image-card"> <div class="field field--name-field-indexplaatje field--type-entity-reference field--label-hidden field--item"><div> <figure> <div class="image" data-image-name="lg_233.jpg"> <div class="field field--name-field-media-image field--type-image field--label-hidden field--item"> <picture> <source srcset="/sites/default/files/styles/indexplaatje_crop/public/2021-09/lg_233.webp?h=843f851e&itok=or4kwEUs 1x, /sites/default/files/styles/indexplaatje_2x/public/2021-09/lg_233.webp?h=843f851e&itok=hmmsLGms 2x" media="all and (min-width: 1290px)" type="image/webp" width="345" height="300"/> <source srcset="/sites/default/files/styles/indexplaatje_crop/public/2021-09/lg_233.jpg?h=843f851e&itok=or4kwEUs 1x, /sites/default/files/styles/indexplaatje_2x/public/2021-09/lg_233.jpg?h=843f851e&itok=hmmsLGms 2x" media="all and (min-width: 1290px)" type="image/jpeg" width="345" height="300"/> <img loading="eager" width="345" height="300" src="/sites/default/files/styles/indexplaatje_crop/public/2021-09/lg_233.jpg?h=843f851e&itok=or4kwEUs" alt="Haar tijd ver vooruit (schilderij van Belle van Zuylen door G. de Spinny (1759)." class="img-fluid" /> </picture> </div> </div> </figure> </div> </div> <div class="image-overlay"> <a href="/schrijvers/belle-van-zuylen" rel="bookmark"><span class="field field--name-title field--type-string field--label-hidden">Belle van Zuylen</span> </a> <div class="field field--name-field-ondertitel field--type-string field--label-hidden field--item">Intelligente rebel</div> </div> </div> <div class="subcontent image-card"> <div class="field field--name-field-indexplaatje field--type-entity-reference field--label-hidden field--item"><div> <figure> <div class="image" data-image-name="lg_305.jpg"> <div class="field field--name-field-media-image field--type-image field--label-hidden field--item"> <picture> <source srcset="/sites/default/files/styles/indexplaatje_crop/public/2020-10/lg_305.webp?h=194d01ab&itok=RiXN1vIF 1x, /sites/default/files/styles/indexplaatje_2x/public/2020-10/lg_305.webp?h=194d01ab&itok=nZrOwaA8 2x" media="all and (min-width: 1290px)" type="image/webp" width="345" height="300"/> <source srcset="/sites/default/files/styles/indexplaatje_crop/public/2020-10/lg_305.jpg?h=194d01ab&itok=RiXN1vIF 1x, /sites/default/files/styles/indexplaatje_2x/public/2020-10/lg_305.jpg?h=194d01ab&itok=nZrOwaA8 2x" media="all and (min-width: 1290px)" type="image/jpeg" width="345" height="300"/> <img loading="eager" width="345" height="300" src="/sites/default/files/styles/indexplaatje_crop/public/2020-10/lg_305.jpg?h=194d01ab&itok=RiXN1vIF" alt="De ‘paus’ van het Frans-classicisme, Nicolas Boileau." class="img-fluid" /> </picture> </div> </div> </figure> </div> </div> <div class="image-overlay"> <a href="/18e-eeuw/dodendialogen" rel="bookmark"><span class="field field--name-title field--type-string field--label-hidden">Dodendialogen</span> </a> <div class="field field--name-field-ondertitel field--type-string field--label-hidden field--item">Beroemde doden aan de discussietafel</div> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="subcontent_fourth_wrapper"> <div class="subcontent_fourth container-xl"> <div class="region region-subcontent-fourth"> <section id="block-centuries-footer" class="block block-block-content block-block-contenta11251bb-94c5-4b21-80b5-2c7982ec9849 clearfix tijdvakken-footer"> <h2 class="block-title">Ontdek de literatuur van een ander tijdperk</h2> <div class="tijdvakken mobile"> <a alt="Middeleeuwen(500-1500)" href="/middeleeuwen" class="svg"> <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> <svg class="mobile" width="180px" height="180px" viewBox="0 0 180 180" version="1.1" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink"> <!-- Generator: Sketch 63.1 (92452) - https://sketch.com --> <title aria-hidden="true">Middeleeuwen</title> <g id="icon" stroke="none" stroke-width="1" fill="none" fill-rule="evenodd"> <line x1="95.5" y1="138" x2="180.5" y2="138" id="Line" stroke="#467DBF" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> <g id="Middeleeuwen-icoon" transform="translate(9.000000, 0.000000)"> <text id="title" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="20" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="16.7" y="90">Middeleeuwen</tspan> </text> <g id="outlines" stroke-width="1" fill-rule="evenodd" transform="translate(52.000000, 0.000000)" fill="#000206"> <path d="M46.2501224,60 C45.2829173,60 44.5002447,59.2443686 44.5002447,58.3105802 L44.5002447,33.3788396 L41.6516561,33.3788396 L41.6516561,38.916041 C41.6516561,39.8498294 40.8689835,40.6054608 39.9017784,40.6054608 L31.9668788,40.6054608 C30.9996737,40.6054608 30.2170011,39.8498294 30.2170011,38.916041 L30.2170011,33.3788396 L27.3684125,33.3788396 L27.3684125,38.916041 C27.3684125,39.8498294 26.5857399,40.6054608 25.6185348,40.6054608 L17.6815141,40.6054608 C16.714309,40.6054608 15.9316365,39.8498294 15.9316365,38.916041 L15.9316365,33.3788396 L12.4997553,33.3788396 L12.4997553,58.3105802 C12.4997553,59.2443686 11.7170827,60 10.7498776,60 C9.78267254,60 9,59.2443686 9,58.3105802 L9,31.6894198 C9,30.7556314 9.78267254,30 10.7498776,30 L17.6815141,30 C18.6508403,30 19.4335128,30.7556314 19.4335128,31.6894198 L19.4335128,37.2266212 L23.8665361,37.2266212 L23.8665361,31.6894198 C23.8665361,30.7556314 24.6513297,30 25.6185348,30 L31.9668788,30 C32.9340839,30 33.7167564,30.7556314 33.7167564,31.6894198 L33.7167564,37.2266212 L38.1519008,37.2266212 L38.1519008,31.6894198 C38.1519008,30.7556314 38.9345733,30 39.9017784,30 L46.2501224,30 C47.2173275,30 48,30.7556314 48,31.6894198 L48,58.3105802 C48,59.2443686 47.2173275,60 46.2501224,60" id="Fill-1"></path> <path d="M1.7254902,60 C0.771764706,60 0,59.2316223 0,58.2820823 L0,18.7179177 C0,17.7683777 0.771764706,17 1.7254902,17 L14.2745098,17 C15.2282353,17 16,17.7683777 16,18.7179177 L16,24.964891 C16,25.914431 15.2282353,26.6828087 14.2745098,26.6828087 C13.3207843,26.6828087 12.5490196,25.914431 12.5490196,24.964891 L12.5490196,20.4358354 L3.45098039,20.4358354 L3.45098039,58.2820823 C3.45098039,59.2316223 2.67921569,60 1.7254902,60" id="Fill-2"></path> <path d="M57.2765374,60 C56.3239326,60 55.5530748,59.2316223 55.5530748,58.2820823 L55.5530748,20.4358354 L46.4469252,20.4358354 L46.4469252,24.964891 C46.4469252,25.914431 45.6760674,26.6828087 44.7234626,26.6828087 C43.7708578,26.6828087 43,25.914431 43,24.964891 L43,18.7179177 C43,17.7683777 43.7708578,17 44.7234626,17 L57.2765374,17 C58.2291422,17 59,17.7683777 59,18.7179177 L59,58.2820823 C59,59.2316223 58.2291422,60 57.2765374,60" id="Fill-3"></path> <path d="M31.4032258,60 C30.5206452,60 29.8064516,59.2231579 29.8064516,58.2631579 L29.8064516,49.4736842 L27.1935484,49.4736842 L27.1935484,58.2631579 C27.1935484,59.2231579 26.4793548,60 25.5967742,60 C24.7141935,60 24,59.2231579 24,58.2631579 L24,47.7368421 C24,46.7768421 24.7141935,46 25.5967742,46 L31.4032258,46 C32.2858065,46 33,46.7768421 33,47.7368421 L33,58.2631579 C33,59.2231579 32.2858065,60 31.4032258,60" id="Fill-4"></path> <path d="M14.2768693,15.9981216 C13.6431168,15.9981216 13.0323717,15.6471958 12.7311824,15.0399049 L8,5.53338637 L3.26881758,15.0399049 C2.84422429,15.8972567 1.80261118,16.2460812 0.953424596,15.815304 C0.102146416,15.3866281 -0.24296636,14.3464586 0.181626934,13.4891068 L6.45640468,0.88099202 C7.03995901,-0.293664007 8.96004099,-0.293664007 9.54359532,0.88099202 L15.8183731,13.4891068 C16.2429664,14.3464586 15.8978536,15.3866281 15.0465754,15.815304 C14.7997675,15.9392838 14.5362268,15.9981216 14.2768693,15.9981216" id="Fill-5"></path> <path d="M57.2768693,15.9981216 C56.6431168,15.9981216 56.0323717,15.6471958 55.7311824,15.0399049 L51,5.53338637 L46.2688176,15.0399049 C45.8421327,15.8972567 44.8047028,16.2460812 43.9534246,15.815304 C43.1021464,15.3866281 42.7570336,14.3464586 43.1816269,13.4891068 L49.4564047,0.88099202 C50.039959,-0.293664007 51.960041,-0.293664007 52.5435953,0.88099202 L58.8183731,13.4891068 C59.2429664,14.3464586 58.8978536,15.3866281 58.0465754,15.815304 C57.7997675,15.9392838 57.5362268,15.9981216 57.2768693,15.9981216" id="Fill-6"></path> </g> <circle id="Oval" stroke="#467DBF" stroke-width="5" fill="#FFFFFF" fill-rule="evenodd" cx="81.5" cy="137.5" r="12.5"></circle> <text id="timeline" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="16" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="43.6" y="114">(500-1500)</tspan> </text> </g> </g> </svg> </a> <a alt="16e eeuw (1501-1600)" href="/16e-eeuw" class="svg"> <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> <svg class="mobile" width="180px" height="180px" viewBox="0 0 180 180" version="1.1" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink"> <!-- Generator: Sketch 63.1 (92452) - https://sketch.com --> <title aria-hidden="true">16e eeuw</title> <g id="icon" stroke="none" stroke-width="1" fill="none" fill-rule="evenodd"> <g id="16e-eeuw" transform="translate(9.000000, 0.000000)"> <text id="title" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="20" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="39.86" y="90">16e eeuw</tspan> </text> <g id="outlines" stroke-width="1" fill-rule="evenodd" transform="translate(58.000000, 0.000000)" fill="#000206"> <path d="M39.3127955,47 C39.036903,47 38.7589668,46.9341532 38.5055544,46.798469 C38.4074593,46.7465897 28.7430458,41.6364816 20.725813,40.9800093 C19.7979966,40.9021904 19.1092871,40.1060431 19.1869457,39.2001513 C19.2646044,38.2942594 20.1025002,37.6218242 21.0078365,37.6976478 C26.2518384,38.1286448 31.933181,40.1978295 35.7302798,41.8320266 C34.8065507,39.8985261 33.5905799,37.312544 32.125284,34.0980246 C30.3513971,30.2070793 30.1449887,27.5113526 30.5291946,25.6796153 L6.00950061,28.6028127 C5.73156443,28.8861533 4.920236,29.9037851 3.71448342,33.0664253 C2.38815558,36.5483224 5.31670379,40.525068 6.85557107,42.2889632 C7.2029913,42.0335576 7.66894314,41.672398 8.27795038,41.1615868 C8.98096544,40.5689659 10.0477499,40.6487801 10.6547135,41.3391735 C11.2616771,42.0295669 11.1799312,43.0691476 10.4728288,43.6597731 C7.90191907,45.8127629 7.18051117,45.9624146 6.90666228,46.0182846 C6.36918274,46.1280292 5.80104847,45.970396 5.39844973,45.5992597 C5.09598976,45.3159191 -1.99955761,38.6175072 0.552959285,31.9170999 C1.64835485,29.0477772 3.32823386,25.3424001 5.52719958,25.3424001 C5.53128688,25.3424001 5.53741782,25.3424001 5.54354877,25.3424001 L33.4618301,22.01215 C34.2670276,21.9163729 35.0313521,22.3952585 35.2745462,23.1514986 C35.5177404,23.9077387 35.1744075,24.7278303 34.4570869,25.0989666 C34.473436,25.0989666 32.4134384,26.6433725 35.2050622,32.757145 C38.7548795,40.5330494 40.8046589,44.5816279 40.8250954,44.6235304 C41.1520791,45.2660352 41.0110674,46.0442242 40.4817625,46.541068 C40.158866,46.8423668 39.7378744,47 39.3127955,47 L39.3127955,47 Z" id="Fill-1"></path> <path d="M4.20234974,23 C3.75991479,23 3.32155757,22.8295664 2.98922164,22.4907043 C2.79145117,22.2841789 -1.87552401,17.3897274 0.854523943,12.3448932 C2.04726334,10.1432923 3.60088287,7.72313543 5.34411737,7.72313543 C5.37673931,7.72313543 5.40936124,7.72313543 5.44198317,7.72514053 L28.1142261,5.01424397 C29.0439512,4.89393791 29.8737716,5.54960594 29.9879483,6.45591159 C30.0980474,7.36221725 29.441531,8.18831886 28.5199614,8.29659432 L5.77228024,11.0195215 C5.53169348,11.2360724 4.88944919,11.9338475 3.82515865,13.8988465 C2.23891719,16.8282991 5.39508914,20.1748127 5.42771108,20.2088994 C6.06179988,20.8725878 6.03529456,21.9192506 5.36246721,22.5468472 C5.03624789,22.8496174 4.61827938,23 4.20234974,23 L4.20234974,23 Z" id="Fill-2"></path> <path d="M11.5,5 C10.6709091,5 10,4.30377358 10,3.44339623 L10,1.55660377 C10,0.696226415 10.6709091,0 11.5,0 C12.3290909,0 13,0.696226415 13,1.55660377 L13,3.44339623 C13,4.30377358 12.3290909,5 11.5,5" id="Fill-3"></path> <path d="M14.6207937,56.5325688 C16.3012122,56.7688469 25.8679112,56.6759512 34.8603664,56.4255369 C35.2975976,54.7917851 35.6219949,53.2226563 35.6784119,52.4592964 C33.4136752,50.9709465 23.9316016,46.4574295 18.9548227,47.8750979 C18.6485593,47.9619351 18.3342365,47.9599157 18.0461071,47.8771174 C17.8506628,48.111376 17.5927568,48.2890894 17.296568,48.3900629 C14.6671362,49.27863 13.4038,50.0843989 12.8557498,50.522624 C13.3574575,53.2004421 14.1150562,55.7914231 14.6207937,56.5325688 Z M21.0281447,60 C17.0104535,60 13.971999,59.8929681 13.2405939,59.6001448 C12.6441863,59.3618473 10.8247404,58.6328183 9.43446614,50.2681707 C9.37603432,49.9188023 9.43043636,49.5613559 9.5875978,49.2463185 C9.86766755,48.6869251 10.887202,47.3399382 14.4999003,45.8738024 L9.15439639,34.3708973 C8.78567148,33.5711869 9.09797947,32.6220357 9.87169733,32.2019858 C10.6413854,31.7819359 11.6085327,32.0363892 12.0739724,32.7856128 L19.2953391,44.4076667 C26.4623038,43.3716782 37.4353962,49.1534229 38.5113476,50.5044488 C38.9163405,51.0133554 39.6719244,51.9604871 37.7235255,58.5298253 C37.5200216,59.2184648 36.8974205,59.6990989 36.1781047,59.7192936 C31.1287896,59.8707539 25.4790373,60 21.0281447,60 L21.0281447,60 Z" id="Fill-4"></path> <path d="M30.4251645,21 C28.2435762,21 25,19.4270658 25,15.0910383 C25,10.5521191 27.0029899,6.13869991 27.0874881,5.95254147 C27.4773318,5.10123266 28.4260154,4.75819913 29.211464,5.18071604 C29.9930718,5.60532461 30.3137806,6.6407002 29.9220165,7.49410068 C29.9066532,7.5317507 28.1686802,11.3825112 28.1686802,15.0910383 C28.1686802,17.2642812 29.7587815,17.5341064 30.4405278,17.548748 C31.3085541,17.5675731 32.0095046,18.3456735 31.9999025,19.2911074 C31.9941413,20.2365412 31.2931908,21 30.4251645,21" id="Fill-5"></path> </g> <circle id="Oval-Copy" stroke="#467DBF" stroke-width="5" fill="#FFFFFF" fill-rule="evenodd" cx="81.5" cy="137.5" r="12.5"></circle> <text id="timeline" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="16" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="39.424" y="114">(1501-1600)</tspan> </text> </g> <line x1="90.1875" y1="150.25" x2="90.5" y2="179.5" id="Line-Copy" stroke="#467DBF" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> <line x1="77.5" y1="138" x2="1" y2="138" id="Line" stroke="#467DBF" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> </g> </svg> </a> <a alt="17e eeuw (1601-1700)" href="/17e-eeuw" class="svg"> <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> <svg class="mobile" width="180px" height="180px" viewBox="0 0 180 180" version="1.1" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink"> <!-- Generator: Sketch 63.1 (92452) - https://sketch.com --> <title aria-hidden="true">17e eeuw</title> <g id="icon" stroke="none" stroke-width="1" fill="none" fill-rule="evenodd"> <line x1="9" y1="2" x2="177.25" y2="2.5" id="Line-Copy-3" stroke="#467DBF" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> <line x1="9" y1="6.5" x2="9.5" y2="158.5" id="Line-Copy-3" stroke="#467DBF" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> <g id="17e-eeuw" transform="translate(9.000000, 22.000000)"> <text id="title" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="20" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="39.86" y="90">17e eeuw</tspan> </text> <circle id="Oval-Copy" stroke="#467DBF" stroke-width="5" fill="#FFFFFF" fill-rule="evenodd" cx="81.5" cy="137.5" r="12.5"></circle> <text id="timeline" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="16" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="39.424" y="114">(1601-1700)</tspan> </text> <g id="outlines" stroke-width="1" fill-rule="evenodd" transform="translate(47.000000, 3.000000)" fill="#020303"> <path d="M55.9988429,0 C49.6139742,0 44.2218959,4.89395808 43.1758789,11.638013 C43.0578549,12.3918443 43,13.1646997 43,13.932799 C43,15.0147965 43.8539386,15.8970407 44.9092123,15.8970407 C45.964486,15.8970407 46.8184246,15.0147965 46.8184246,13.932799 C46.8184246,13.359697 46.8623943,12.7984851 46.9457054,12.2515413 C47.6955051,7.42654571 51.5023587,3.92372732 55.9988429,3.92372732 C61.0623053,3.92372732 65.1815754,8.41342258 65.1815754,13.932799 C65.1815754,18.0539017 62.9136627,21.7041571 59.4030263,23.2332218 C58.4333778,23.6565087 57.9774811,24.8074687 58.3894081,25.8062357 C58.6995105,26.5529329 59.4053405,27 60.1481976,27 C60.3958166,27 60.6503783,26.9524397 60.8933689,26.8454289 C65.8179795,24.700458 69,19.6329047 69,13.932799 C69,6.24942751 63.1682243,0 55.9988429,0" id="Fill-1"></path> <path d="M21.8202733,54.6216047 C20.9057115,55.1732135 19.8278351,55.3386962 18.7826217,55.095069 C17.7397413,54.8514417 16.8555093,54.2170915 16.2955735,53.3161304 C15.8732886,52.6404095 15.6703119,51.8635604 15.7053079,51.0706226 C15.7309716,50.4822399 15.4790005,49.9168408 15.0217196,49.5376097 C14.6740928,49.2457167 14.2308103,49.0917259 13.7828617,49.0917259 C13.6452108,49.0917259 13.5075599,49.1078145 13.3722421,49.1330965 C11.7041001,49.5031341 9.98463061,48.7791475 9.10039868,47.3587547 C8.49613464,46.3888425 8.35848376,45.237359 8.71544282,44.1134559 C8.87875743,43.5894275 8.80643239,43.0240284 8.51713223,42.5574593 C8.22549901,42.0908901 7.74488746,41.7714166 7.196617,41.6794818 C6.02308491,41.4841204 5.04553035,40.8428751 4.43893324,39.8729628 C3.28173262,38.0089845 3.87666439,35.565817 5.73378475,34.4442123 C6.81632728,33.8994985 13.4282357,32.8537401 19.5362019,32.0952779 C19.6248584,32.2561638 19.7065157,32.4147514 19.8418335,32.5480568 L29.1087708,41.6794818 C29.4843944,42.0495194 29.9766713,42.2356874 30.4689482,42.2356874 C30.5482724,42.2356874 30.6229305,42.2012119 30.7045878,42.1920184 L31.1268727,42.6034267 C27.3496392,48.062056 22.9588094,53.8976181 21.8202733,54.6216047 M53.6899519,15.204555 C50.8412786,15.0689511 47.096708,16.5399081 44.9479544,18.6567071 L41.6023381,21.9870455 C41.5206808,21.9617635 41.3900291,21.8629336 41.3083718,21.784789 L41.3083718,14.6253656 C41.3083718,13.5796072 40.4451375,12.7269118 39.3812595,12.7269118 C38.3173815,12.7269118 37.4564802,13.5796072 37.4564802,14.6253656 L37.4564802,22.200794 C37.4564802,22.3662766 37.4798108,22.5294609 37.521806,22.6903468 C37.9860861,24.3888425 39.7755476,25.770163 41.5440114,25.770163 C42.5892249,25.770163 43.5737787,25.3679482 44.3180267,24.6393648 L47.6683091,21.3366068 C49.7330723,19.3025491 53.3936525,18.6475136 54.0422448,19.0681153 C54.049244,19.0773088 54.0585763,19.0888007 54.0679086,19.1002925 C54.014248,19.1830338 53.9255915,19.295654 53.7902737,19.4266611 L45.6758709,27.4387798 L42.9531832,30.8334726 C42.0689512,31.934392 40.890753,32.7526118 39.5585725,33.2030924 L34.2508478,34.9659423 C33.2802924,35.2440451 32.3913944,35.7611784 31.6868085,36.459883 L30.996221,37.142499 L24.4146425,30.7277476 L27.9142411,27.2801922 C28.0542251,27.14229 28.1708784,26.9882992 28.2595349,26.8182198 C29.3537427,24.7634768 30.8002435,19.9966569 31.8174602,16.3583368 C32.0740974,15.4504806 32.5943711,14.6529461 33.3292868,14.0553698 L40.5197956,8.19682407 C40.8277602,7.94170497 41.2197153,7.79920602 41.6210026,7.79001254 C41.6933277,7.79231091 41.7843172,7.79231091 41.8659745,7.80380276 C42.9251864,7.9164229 43.8840764,7.19473464 44.0147281,6.15587129 C44.1453798,5.11700794 43.3987987,4.1700794 42.344253,4.03907229 C42.0806166,4.00919348 41.8099809,4 41.5416784,4 C40.2724906,4.02528207 39.0382988,4.48035938 38.0654104,5.27329712 L30.8749016,11.1318429 C29.5310557,12.2304639 28.5744988,13.6876306 28.1078856,15.3493523 C26.8293656,19.9024237 25.7001617,23.3132052 24.9745783,24.814041 L21.523974,28.2133305 C21.2696698,28.135186 20.9967011,28.098412 20.7190663,28.1305892 C16.2815752,28.6500209 5.74311702,29.9899707 3.75067884,31.1943168 C0.0551026406,33.4260343 -1.10909718,38.2089427 1.15864276,41.854158 C1.99621337,43.1987046 3.23273824,44.244463 4.68857128,44.8719181 C4.59524865,46.4348099 4.98020451,47.9977016 5.82010819,49.3399499 C7.17795247,51.5257 9.52968278,52.8610531 12.056393,53.0058504 C12.2453714,53.81028 12.5673344,54.5825324 13.0152831,55.2996239 C14.111824,57.0624739 15.8406257,58.3012954 17.8843913,58.7839532 C18.5003207,58.9287505 19.1209162,59 19.7345125,59 C21.169348,59 22.5785197,58.6115754 23.8337091,57.8531132 C26.2810951,56.3752612 33.1636392,46.4325115 35.214404,43.4193481 C35.7276784,42.6631843 35.6250236,41.6541997 34.9694321,41.0152528 L33.7305741,39.8109068 L34.4118293,39.1397827 C34.6638005,38.8892603 34.9810974,38.7053907 35.4033823,38.5835771 L40.7974304,36.7931467 C42.838863,36.105934 44.6259913,34.8579189 45.9721703,33.1870038 L48.5455419,29.9554952 L56.5106284,22.1088592 C58.6010554,20.0541162 58.2137665,17.8292938 57.0402344,16.6893021 C56.529293,16.0664438 55.5330739,15.3010865 53.6899519,15.204555" id="Fill-3"></path> </g> </g> <line x1="105.5" y1="158.5" x2="180.5" y2="159" id="Line" stroke="#467DBF" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> <line x1="10" y1="159" x2="75" y2="159" id="Line-Copy" stroke="#467DBF" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> </g> </svg> </a> <a alt="18e eeuw (1701-1800)" href="/18e-eeuw" class="svg"> <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> <svg class="mobile" width="180px" height="180px" viewBox="0 0 180 180" version="1.1" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink"> <!-- Generator: Sketch 63.1 (92452) - https://sketch.com --> <title aria-hidden="true">18e eeuw</title> <g id="icon" stroke="none" stroke-width="1" fill="none" fill-rule="evenodd"> <g id="18e-eeuw" transform="translate(9.000000, 22.000000)"> <text id="title" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="20" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="39.86" y="90">18e eeuw</tspan> </text> <circle id="Oval-Copy" stroke="#467DBF" stroke-width="5" fill="#FFFFFF" fill-rule="evenodd" cx="81.5" cy="137.5" r="12.5"></circle> <text id="timeline" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="16" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="39.424" y="114">(1701-1800)</tspan> </text> <g id="outlines" stroke-width="1" fill-rule="evenodd" transform="translate(58.000000, 2.000000)" fill="#020303"> <path d="M34.892,21.912 C34.944,21.968 35.02,22.03 35.108,22.088 L35.108,22.072 C35.036,22.022 34.964,21.972 34.892,21.912" id="Fill-1"></path> <path d="M34.9386645,19.2581942 C34.6499481,19.1591081 34.3678436,19.0643301 34.0570878,19.0320194 C33.0013997,18.9157009 31.9831785,19.1698783 31.0288718,19.6006874 C29.2855538,20.3826059 27.8882547,21.7396546 26.814935,23.273335 C25.5498725,25.0935034 24.8732623,27.2303165 24.3068493,29.336973 C24.2253034,29.6428475 24.1724088,30.2028993 23.938791,30.4398443 C23.6324431,30.7478728 23.9343831,30.5992437 23.5420815,30.4053796 C22.5943865,29.9379517 21.9750789,29.3714377 20.8378449,29.2788138 C18.8058106,29.1151063 16.8994009,30.2481343 16.1566725,32.1027674 C15.8172655,32.9428452 15.7269039,33.8561605 15.9208508,34.7414732 C16.1280213,35.678483 16.8619339,36.3850099 17.0757163,37.289709 C17.2961105,38.2224107 16.7010462,40.4432316 15.6806211,40.9515863 C15.5924634,40.9688187 15.5043058,40.9968213 15.4139442,41.0205158 C14.2546708,41.1519126 12.3592808,38.5541337 11.7774402,37.8971498 C10.234681,36.152373 8.81975033,34.306356 7.48195766,32.4064879 C6.2764015,30.6983298 4.88130635,28.9212422 4.11874249,26.9718311 C3.27904067,24.8307098 3.69558566,22.5948106 4.2355514,20.436457 C4.6939713,18.6098265 5.22732521,16.7939661 5.88409986,15.0254948 C7.08524814,11.7944265 8.84178974,8.51166119 11.6584274,6.34684547 C14.9224651,3.83953652 19.3986709,3.28163873 23.4252726,3.71460188 C27.4827294,4.15402716 31.7958435,5.9741956 34.0769232,9.42713053 C36.0318196,12.3781729 36.5277065,16.1326741 34.9386645,19.2581942 M18.8565012,55.1855189 C20.2868595,55.3836911 23.8858964,55.3987694 24.1966522,57.3395644 C23.9101398,57.130622 23.6059958,56.9475282 23.2754045,56.8204395 C21.0119563,55.9674375 18.4355484,57.0423062 16.1059819,57.130622 C14.3780915,57.1930893 12.467274,56.8570582 11.3013888,55.4827772 C10.1266878,54.097726 10.1399115,52.1030798 10.7019166,50.4746214 C11.3432637,48.6199883 12.7780298,46.9462949 14.2612826,45.668946 C14.5610187,45.4104605 14.89161,45.2252126 15.2266091,45.0485809 C15.191346,45.3113744 15.1384514,45.5720139 15.0458859,45.8218832 C14.6888473,46.7890496 14.0497042,47.6398976 13.6926656,48.6135261 C13.2739167,49.7616324 13.1945748,51.0368273 13.6926656,52.1741633 C14.5808542,54.194658 16.8024275,54.9011849 18.8565012,55.1855189 M46.1016297,58.6664565 C45.7908739,58.4596681 45.4404471,58.0094726 45.1164677,57.6152823 C44.724166,57.1327761 44.2877856,56.7364317 43.7764711,56.3767061 C42.7472303,55.6529468 41.4601282,55.2329079 40.2413484,54.9291875 C37.7486903,54.3023603 35.0246182,53.957713 32.4349866,54.2571253 C32.4129472,54.2248147 32.3776841,54.2011202 32.3534408,54.1688095 C31.2051871,52.6502074 30.8591682,50.640483 30.3147946,48.8720116 C30.0988083,48.1676387 29.8277235,47.4826523 29.5654544,46.7912037 C30.3698932,46.9290626 31.1919634,46.997992 32.0757441,46.8881357 C33.7154768,46.6835014 35.3706371,46.1794547 36.8560938,45.4729278 C37.495237,45.1670534 38.136584,44.7793252 38.5861882,44.2321976 C39.4170742,43.2219503 39.234147,42.2892486 38.9454307,41.1303721 C38.7228325,40.2407513 39.0225686,39.4329843 39.0225686,38.5282851 C39.0225686,38.2224107 38.9608583,37.905766 38.8969439,37.5998915 C39.1812524,37.5244999 39.4457254,37.4404922 39.6242447,37.3435601 C40.4198677,36.9170591 40.9422019,36.1028299 41.1427606,35.25629 C41.6783185,33.0117746 39.6683236,31.5879506 38.8638848,29.7311633 C38.4517477,28.7747671 38.2291496,27.7322091 38.2203338,26.6961132 C38.213722,25.642785 38.4737871,24.6131513 38.3900373,23.5619771 C38.3217151,22.6637401 38.138788,22.0713776 37.797177,21.5414824 C39.9482242,18.0605449 40.0011188,13.6555218 38.4253004,9.93117717 C36.622476,5.66832114 32.8713671,2.71727881 28.4745032,1.21375506 C23.9079358,-0.347927924 18.3826538,-0.451322108 13.8249021,1.18790651 C9.46550527,2.75605163 6.26538179,6.04097101 4.16502527,10.0238011 C2.0470372,14.0367879 0.400692687,18.8941605 0.0326344078,23.4068858 C-0.401542125,28.7316862 3.58538857,33.3995028 6.70396621,37.384487 C7.88307507,38.8880107 9.69691916,41.4642492 11.784052,43.1034778 C10.1906021,44.4432941 8.78448726,46.1234496 7.87866718,47.9285397 C6.75245293,50.1665929 6.29403303,52.8031446 7.1094915,55.2178296 C7.90952237,57.5958959 9.73438617,59.2631271 12.1036236,60.1333614 C14.9533203,61.1759195 17.842688,60.4284657 20.7408715,60.1010508 C21.1992914,60.0493537 21.7172177,59.9588838 22.0918878,60.2346016 C22.0742563,60.3143013 22.0566247,60.3918469 22.045605,60.4715466 C21.9596513,60.6761809 21.85827,60.8786612 21.8119872,61.0983738 C21.4439289,62.7591429 22.9095502,64.2540505 24.6154011,63.8663223 C25.567504,63.6487637 25.9289504,62.9250044 25.8892795,62.1926289 C25.9201347,61.8673681 25.8782598,61.5377991 25.7460233,61.2168463 C25.9002992,61.104836 26.0677988,60.9712851 26.1096737,60.9411285 C26.5747054,60.6072515 26.967007,60.2130611 27.2645392,59.7262468 C27.9124981,58.6621484 27.9874321,57.2749431 27.6215777,56.1052964 C26.814935,53.5527525 24.1106985,52.3723355 21.6180403,51.9867614 C20.4124841,51.8015135 19.094527,51.7928973 17.9352536,51.3771665 C16.9677231,51.0303652 16.8046314,50.5177024 17.201341,49.5569981 C17.6862082,48.3830433 18.4597917,47.3706419 18.7308766,46.1040631 C18.9468629,45.1067401 18.9644944,43.9758662 18.6801859,42.9613108 C19.7402819,41.8045883 20.4279117,40.2773701 20.6527138,38.7738463 C20.7937661,37.810988 20.7827464,36.8244352 20.4455433,35.9025037 C20.154623,35.1076609 18.7815672,33.7075313 19.8548869,32.9708478 C20.8069897,32.318172 21.8869212,33.7333799 22.7133994,34.022022 C23.9035279,34.4377528 25.2192812,34.1404945 26.1625683,33.3284193 C27.2204603,32.415104 27.5819068,31.133447 27.9257217,29.8453278 C28.3025958,28.4387361 28.7499959,27.0558388 29.4949283,25.7914141 C30.1428872,24.6906969 30.9980166,23.6912198 32.1264348,23.040698 C32.5209403,22.8123692 33.0851494,22.4892624 33.5678127,22.5474216 C33.7132729,22.564654 33.8477133,22.6249673 33.9755419,22.6982048 C34.0086011,22.7283614 34.0152129,22.7628262 34.0526799,22.7929828 C34.1937322,22.9136094 34.3568239,23.0600845 34.5265274,23.1979434 C34.4493894,23.1182437 34.4405736,23.0622385 34.5441589,23.0450061 C34.6058693,23.0773168 34.6697836,23.1010113 34.7336979,23.1247058 C34.7491255,23.182865 34.7601452,23.2690269 34.766757,23.370267 C34.8174477,23.4068858 34.8725462,23.4564288 34.9232369,23.4844314 C35.3552095,23.7213764 35.0488616,23.5749013 34.766757,23.3874994 C34.7954083,23.8506191 34.7535334,24.6174593 34.7469216,24.6777726 C34.6014614,26.4440899 34.5331392,28.104859 35.0576773,29.8345575 C35.4654066,31.1786819 36.2367862,33.0246989 37.3145137,34.0457165 C37.2483955,34.0414084 37.1822772,34.0349462 37.1470142,34.0349462 C36.397674,34.0327922 35.674781,34.2977398 35.183302,34.8620997 C34.6411323,35.4846189 34.4846525,36.3139264 34.7182703,37.0915368 C34.9342566,37.8066799 35.4235317,38.1599434 35.3618213,38.9117052 C35.2934991,39.7474749 35.1105719,40.5013908 35.2560321,41.3414686 C35.2648479,41.3974737 35.3508016,41.8605935 35.4433672,42.166468 C34.4604091,42.5305017 33.5435693,42.969927 32.5011049,43.2154881 C30.4933139,43.6893781 28.9593704,43.116402 27.1896052,42.2030868 C25.5366488,41.3500847 23.8947122,43.0453185 24.7035588,44.6350041 C25.7614509,46.713658 26.5284226,48.8569333 27.1807894,51.0863704 C27.7119394,52.8957686 28.2871682,54.7676341 29.466277,56.2883902 C30.6101228,57.7660654 32.2013688,58.7590804 33.6295231,59.9438054 C35.4521829,61.4537913 37.2395797,63.0090122 39.0424041,64.5405385 C40.8011497,66.0354461 43.3841694,63.5324452 41.6122002,62.0267674 C39.9724675,60.6331 38.3349388,59.2372785 36.6907982,57.8457651 C37.6583287,57.9879321 38.6192473,58.1796422 39.4920082,58.4122791 C39.7719088,58.4855166 40.0518094,58.5673704 40.3273022,58.6578403 C40.4617426,58.7009212 40.5917752,58.7483102 40.7240117,58.7935451 C40.7857221,58.8172396 40.8011497,58.8215477 40.8121694,58.8237018 C40.827597,58.8301639 40.8209851,58.8280099 40.8452285,58.8387801 C41.0722345,58.9357121 41.2948326,59.0477225 41.506411,59.1705031 C41.6077923,59.2286623 41.7047658,59.2889756 41.8039432,59.3514429 C41.8237786,59.3643672 41.8149629,59.355751 41.8281865,59.3643672 C41.8370023,59.3729834 41.8303905,59.3686753 41.8436141,59.3794455 C42.2160803,59.7090145 42.5114085,60.0945886 42.8243682,60.4758547 C43.2387093,60.9755932 43.7213725,61.3762457 44.2657461,61.7359713 C45.0812046,62.2744827 46.2801489,61.8889085 46.7539964,61.0983738 C47.2785346,60.2238314 46.9192921,59.2049678 46.1016297,58.6664565" id="Fill-3"></path> <path d="M21,39 C21,39.552 21.448,40 22,40 C22.552,40 23,39.552 23,39 C23,38.448 22.552,38 22,38 C21.448,38 21,38.448 21,39" id="Fill-5"></path> </g> </g> <line x1="1.75" y1="159" x2="77.5" y2="159" id="Line" stroke="#467DBF" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> <line x1="90.5" y1="173.5" x2="90.5" y2="179.5" id="Line-Copy" stroke="#467DBF" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> <line x1="0" y1="2.5" x2="90.5" y2="2.5" id="Line-Copy-2" stroke="#467DBF" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> </g> </svg> </a> <a alt="19e eeuw (1801-1900)" href="/19e-eeuw" class="svg"> <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> <svg class="mobile" width="180px" height="180px" viewBox="0 0 180 180" version="1.1" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink"> <!-- Generator: Sketch 63.1 (92452) - https://sketch.com --> <title aria-hidden="true">19e eeuw</title> <g id="icon" stroke="none" stroke-width="1" fill="none" fill-rule="evenodd"> <line x1="9" y1="2" x2="177.25" y2="2.5" id="Line-Copy-3" stroke="#467DBF" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> <line x1="9" y1="6.5" x2="9.5" y2="153.5" id="Line-Copy-3" stroke="#467DBF" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> <g id="19e-eeuw" transform="translate(9.000000, 17.000000)"> <text id="title" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="20" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="39.36" y="90">19e eeuw</tspan> </text> <circle id="Oval-Copy" stroke="#467DBF" stroke-width="5" fill="#FFFFFF" fill-rule="evenodd" cx="81.5" cy="137.5" r="12.5"></circle> <g id="outlines" stroke-width="1" fill-rule="evenodd" transform="translate(48.000000, 1.000000)" fill="#000206"> <path d="M46.0231629,51 L13.9768371,51 C12.8841853,51 12,50.1054545 12,49 C12,47.8945455 12.8841853,47 13.9768371,47 L46.0231629,47 C47.1158147,47 48,47.8945455 48,49 C48,50.1054545 47.1158147,51 46.0231629,51" id="Fill-1"></path> <path d="M14.4988264,39.028169 C9.74340438,39.028169 5.87522298,43.0538967 5.87522298,48 C5.87522298,52.9461033 9.74340438,56.971831 14.4988264,56.971831 C19.2565956,56.971831 23.124777,52.9461033 23.124777,48 C23.124777,43.0538967 19.2565956,39.028169 14.4988264,39.028169 Z M14.4988264,61 C7.6074547,61 2,55.1701408 2,48 C2,40.8298592 7.6074547,35 14.4988264,35 C21.3925453,35 27,40.8298592 27,48 C27,55.1701408 21.3925453,61 14.4988264,61 L14.4988264,61 Z" id="Fill-2"></path> <path d="M43.4988264,39.028169 C38.7434044,39.028169 34.875223,43.0538967 34.875223,48 C34.875223,52.9461033 38.7434044,56.971831 43.4988264,56.971831 C48.2565956,56.971831 52.124777,52.9461033 52.124777,48 C52.124777,43.0538967 48.2565956,39.028169 43.4988264,39.028169 Z M43.4988264,61 C36.6074547,61 31,55.1701408 31,48 C31,40.8298592 36.6074547,35 43.4988264,35 C50.3925453,35 56,40.8298592 56,48 C56,55.1701408 50.3925453,61 43.4988264,61 L43.4988264,61 Z" id="Fill-3"></path> <path d="M34.1042957,30 C33.0564882,30 32.2085913,29.109556 32.2085913,28.0091699 L32.2085913,3.98166023 L1.89800217,3.98166023 C0.847896853,3.98166023 0,3.09121622 0,1.99083012 C0,0.890444015 0.847896853,0 1.89800217,0 L34.1042957,0 C35.1521031,0 36,0.890444015 36,1.99083012 L36,28.0091699 C36,29.109556 35.1521031,30 34.1042957,30" id="Fill-4"></path> <path d="M42.9733879,21 L35.0266121,21 C33.9064483,21 33,20.1030303 33,19 C33,17.8945455 33.9064483,17 35.0266121,17 L42.9733879,17 C44.0935517,17 45,17.8945455 45,19 C45,20.1030303 44.0935517,21 42.9733879,21" id="Fill-5"></path> <path d="M56.005681,6 L42.9919046,6 C41.8909246,6 41,5.10545455 41,4 C41,2.8969697 41.8909246,2 42.9919046,2 L56.005681,2 C57.1090754,2 58,2.8969697 58,4 C58,5.10545455 57.1090754,6 56.005681,6" id="Fill-6"></path> <path d="M65.0533249,57 C64.3373546,57 63.6473767,56.590987 63.3047506,55.8831741 L56.2159361,41.188097 C55.7362596,40.1888317 56.1261444,38.9764879 57.0878603,38.4768553 C57.2154589,38.405829 60.7362368,36.3828068 60.7362368,30.1471957 C60.7362368,26.9412197 59.8950308,24.5949057 58.2362482,23.1743816 C55.2447685,20.614989 50.3723899,21.5530247 50.3251312,21.5652706 C49.7556631,21.6730345 49.1602026,21.5260838 48.7112444,21.1415626 C48.2622861,20.7570414 48,20.1863826 48,19.5838844 L48,9.02057311 C48,7.90374724 48.8719242,7 49.949424,7 C51.0269238,7 51.898848,7.90374724 51.898848,9.02057311 L51.898848,17.3575802 C54.2003498,17.2767573 57.862904,17.6343375 60.6937039,20.0369826 C63.3094765,22.2608376 64.6374478,25.662748 64.6374478,30.1471957 C64.6374478,36.0399216 62.1610885,39.3291697 60.4385066,40.9064413 L66.7948103,54.0756796 C67.2744868,55.0749449 66.884602,56.2872888 65.9228861,56.7869214 C65.6416965,56.931423 65.3439663,57 65.0533249,57" id="Fill-7"></path> <path d="M5.99878861,43 C4.89400363,43 4,42.1428329 4,41.0835694 L4,3.91643059 C4,2.85716714 4.89400363,2 5.99878861,2 C7.10599637,2 8,2.85716714 8,3.91643059 L8,41.0835694 C8,42.1428329 7.10599637,43 5.99878861,43" id="Fill-8"></path> </g> <text id="timeline" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="16" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="39.424" y="114">(1801-1900)</tspan> </text> </g> <line x1="105.5" y1="153.5" x2="180.5" y2="154" id="Line" stroke="#467DBF" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> <line x1="9" y1="176.875" x2="177.25" y2="177.375" id="Line-Copy-3" stroke="#467DBF" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> <line x1="10" y1="154" x2="75" y2="154" id="Line-Copy" stroke="#467DBF" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> </g> </svg> </a> <a alt="20e eeuw (1901-2000)" href="/20e-eeuw" class="svg"> <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> <svg class="mobile" width="180px" height="180px" viewBox="0 0 180 180" version="1.1" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink"> <!-- Generator: Sketch 63.1 (92452) - https://sketch.com --> <title aria-hidden="true">20e eeuw</title> <g id="icon" stroke="none" stroke-width="1" fill="none" fill-rule="evenodd"> <g id="20e-eeuw" transform="translate(9.000000, 17.000000)"> <text id="title" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="20" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="39.86" y="90">20e eeuw</tspan> </text> <g id="outlines" stroke-width="1" fill-rule="evenodd" transform="translate(48.000000, 2.000000)" fill="#1A1919"> <path d="M9.21807719,41 C6.34090684,41 4,43.3357891 4,46.2066693 L4,47.7933307 C4,50.6642109 6.34090684,53 9.21807719,53 L45.7819228,53 C48.6590932,53 51,50.6642109 51,47.7933307 L51,46.2066693 C51,43.3357891 48.6590932,41 45.7819228,41 L9.21807719,41 Z M45.5880379,57 L9.41196208,57 C4.22154182,57 0,52.860665 0,47.7713187 L0,46.2286813 C0,41.139335 4.22154182,37 9.41196208,37 L45.5880379,37 C50.7784582,37 55,41.139335 55,46.2286813 L55,47.7713187 C55,52.860665 50.7784582,57 45.5880379,57 L45.5880379,57 Z" id="Fill-1"></path> <path d="M16,47 C16,48.656 14.432,50 12.5,50 C10.568,50 9,48.656 9,47 C9,45.342 10.568,44 12.5,44 C14.432,44 16,45.342 16,47" id="Fill-2"></path> <path d="M31,47 C31,48.656 29.656,50 28,50 C26.344,50 25,48.656 25,47 C25,45.342 26.344,44 28,44 C29.656,44 31,45.342 31,47" id="Fill-3"></path> <path d="M45,47 C45,48.656 43.432,50 41.5,50 C39.568,50 38,48.656 38,47 C38,45.342 39.568,44 41.5,44 C43.432,44 45,45.342 45,47" id="Fill-4"></path> <path d="M44.8292449,34 C43.8844855,34 43.0127624,33.3827269 42.7418214,32.4357738 L40.1879083,23.5648108 C40.0418358,23.0504165 38.9345118,22.3068829 37.3253581,22.3068829 L28.5680748,22.3068829 C27.6256714,22.3068829 26.7209642,22.5710945 26.1460981,23.0153441 L12.5024534,33.5440596 C11.555338,34.2735642 10.1935651,34.1028789 9.45613448,33.1652784 C8.72105985,32.2276779 8.89304847,30.8738857 9.83780784,30.142043 L23.4814526,19.6109893 C24.8338014,18.57051 26.6385039,18 28.5680748,18 L37.3253581,18 C40.7274342,18 43.6182565,19.8027181 44.3627552,22.3817039 L46.9166683,31.252667 C47.2441535,32.3960251 46.5774031,33.5884846 45.425315,33.9158264 C45.2274103,33.9719421 45.0247936,34 44.8292449,34" id="Fill-5"></path> <path d="M28.1647249,35 C27.8400901,35 27.5107504,34.9217604 27.1978777,34.7603912 C26.1275238,34.205379 25.6946774,32.8508557 26.2286781,31.7383863 L26.9791021,30.1760391 C27.9247774,28.2151589 29.8184805,27 31.923902,27 L36.8334155,27 C38.0308004,27 39,28.007335 39,29.2518337 C39,30.4963325 38.0308004,31.5036675 36.8334155,31.5036675 L31.923902,31.5036675 C31.4698837,31.5036675 31.0605615,31.7701711 30.8582529,32.190709 L30.1078289,33.7530562 C29.7243835,34.5403423 28.9598449,35 28.1647249,35" id="Fill-6"></path> <path d="M14.8483431,23 C14.7618223,23 14.6753014,22.995923 14.5864421,22.9857304 L2.89443266,21.7401993 C1.71353971,21.61585 0.869376624,20.6801728 1.01669594,19.650724 C1.15933846,18.6192367 2.23266493,17.8894492 3.41355788,18.0137985 L15.1055673,19.2593296 C16.2864603,19.3836789 17.1306234,20.3193561 16.9833041,21.3488049 C16.8500151,22.3028287 15.9216696,23 14.8483431,23" id="Fill-7"></path> <path d="M60.2282028,36 L50.9549441,36 C49.7749219,36 48.8197762,35.0637546 48.8197762,33.9070824 C48.8197762,32.7504103 49.7749219,31.8141649 50.9549441,31.8141649 L60.2282028,31.8141649 C61.6076,31.8141649 62.7296643,30.7143037 62.7296643,29.3622017 L62.7296643,6.63779826 C62.7296643,5.28569625 61.6076,4.18583512 60.2282028,4.18583512 L27.7717972,4.18583512 C26.3924,4.18583512 25.2703357,5.28569625 25.2703357,6.63779826 L25.2703357,13.4551193 C25.2703357,14.6117914 24.31519,15.5480369 23.1351678,15.5480369 C21.9551457,15.5480369 21,14.6117914 21,13.4551193 L21,6.63779826 C21,2.9791693 24.0393106,0 27.7717972,0 L60.2282028,0 C63.9606894,0 67,2.9791693 67,6.63779826 L67,29.3622017 C67,33.0208307 63.9606894,36 60.2282028,36" id="Fill-8"></path> <path d="M60.7334275,45 C59.9012948,45 59.1011672,44.5596722 58.7023343,43.8054936 L56.2404032,39.1211549 C55.6790829,38.0554678 56.1345401,36.757906 57.2547188,36.2262336 C58.3847452,35.6969033 59.7363454,36.1278624 60.2976657,37.1912073 L62.7595968,41.8755461 C63.3209171,42.9412331 62.8654599,44.238795 61.7452812,44.7704674 C61.4178444,44.9250506 61.073174,45 60.7334275,45" id="Fill-9"></path> </g> <circle id="Oval-Copy" stroke="#467DBF" stroke-width="5" fill="#FFFFFF" fill-rule="evenodd" cx="81.5" cy="137.5" r="12.5"></circle> <text id="timeline" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="16" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="39.424" y="114">(1901-2000)</tspan> </text> </g> <line x1="90.5" y1="166.5" x2="90.5" y2="177.5" id="Line-Copy" stroke="#467DBF" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> <line x1="0" y1="2.5" x2="90.5" y2="2.5" id="Line-Copy-2" stroke="#467DBF" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> <line x1="1.75" y1="154" x2="77.5" y2="154" id="Line" stroke="#467DBF" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> <line x1="2.5" y1="177.5" x2="90.5" y2="177.5" id="Line-Copy-3" stroke="#467DBF" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> </g> </svg> </a> <a alt="21e eeuw (2001-heden)" href="/21e-eeuw" class="svg"> <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> <svg class="mobile" width="180px" height="180px" viewBox="0 0 180 180" version="1.1" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink"> <!-- Generator: Sketch 63.1 (92452) - https://sketch.com --> <title aria-hidden="true">21e eeuw</title> <g id="icon" stroke="none" stroke-width="1" fill="none" fill-rule="evenodd"> <line x1="9.5" y1="2.5" x2="9.5" y2="158.5" id="Line-Copy-3" stroke="#467DBF" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> <g id="21e-eeuw" transform="translate(9.000000, 22.000000)"> <text id="title" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="20" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="39.36" y="90">21e eeuw</tspan> </text> <g id="outlines" stroke-width="1" fill-rule="evenodd" transform="translate(48.000000, 0.000000)" fill="#1A1919"> <path d="M30.0009838,60 C13.4588266,60 0,46.543141 0,30.0009838 C0,13.456859 13.4588266,0 30.0009838,0 C46.543141,0 60,13.456859 60,30.0009838 C60,31.0005575 59.1893221,31.813203 58.1877808,31.813203 C57.1862395,31.813203 56.3755616,31.0005575 56.3755616,30.0009838 C56.3755616,15.4560063 44.5439937,3.62247073 30.0009838,3.62247073 C15.4560063,3.62247073 3.6244384,15.4560063 3.6244384,30.0009838 C3.6244384,44.542026 15.4560063,56.3755616 30.0009838,56.3755616 C31.0025252,56.3755616 31.813203,57.1862395 31.813203,58.1877808 C31.813203,59.1893221 31.0025252,60 30.0009838,60" id="Fill-1"></path> <path d="M23.2499996,53 C22.845296,53 22.4405924,52.8584117 22.1099895,52.563436 C15.6860326,46.8546739 12,38.5599585 12,29.8031146 C12,21.2901172 15.5169311,13.1448561 21.6444854,7.46165854 C22.3683918,6.79501356 23.4723016,6.8579417 24.1183073,7.60128035 C24.762413,8.348552 24.7035125,9.49305754 23.9815061,10.161669 C18.5911583,15.1585566 15.499831,22.3166325 15.499831,29.8031146 C15.499831,37.5019791 18.7412597,44.7957438 24.3900097,49.8142629 C25.1234162,50.4671424 25.2070169,51.6096814 24.5781113,52.3687521 C24.2323083,52.7876175 23.7421039,53 23.2499996,53" id="Fill-2"></path> <path d="M47.1896563,32 C46.1891514,32 45.3793125,31.210013 45.3793125,30.2340338 C45.3793125,22.9343235 42.1792695,15.9548264 36.6027818,11.0826006 C35.8578086,10.4306695 35.7949085,9.31471698 36.4612566,8.5880056 C37.1315358,7.86129423 38.2735659,7.79993601 39.0185391,8.44994961 C45.3616219,13.9913635 49,21.9315002 49,30.2340338 C49,31.210013 48.1901611,32 47.1896563,32" id="Fill-3"></path> <path d="M29.7918589,32 C21.0780211,32 12.7105328,29.9629442 6.83439918,26.4092483 C5.99214025,25.9018429 5.74615341,24.8405666 6.28732445,24.045074 C6.8265276,23.2495814 7.94822759,23.017253 8.79048652,23.5265169 C14.0978986,26.7363667 21.753009,28.576408 29.7918589,28.576408 C38.0589845,28.576408 45.8538155,26.6490112 51.1789386,23.2886126 C52.0133259,22.762621 53.1369938,22.9763632 53.693908,23.760704 C54.2508222,24.5469034 54.0264822,25.6100384 53.1940628,26.13603 C47.2884107,29.8625783 38.7595551,32 29.7918589,32" id="Fill-4"></path> <path d="M30.3732636,17 C24.8455691,17 19.5291988,15.4302625 15.7840634,12.6925904 C14.9622469,12.0888452 14.7528793,10.895928 15.3164107,10.0236203 C15.8779853,9.15131263 17.005048,8.92855147 17.8229511,9.52813289 C20.984988,11.8390196 25.5597668,13.1651772 30.3732636,13.1651772 C35.3237299,13.1651772 39.9806903,11.7786451 43.1466406,9.35950062 C43.9586736,8.74118228 45.0798662,8.94104275 45.6629646,9.80085917 C46.2421496,10.6606756 46.0562625,11.8598384 45.2481429,12.4781568 C41.4814838,15.3511511 36.0594514,17 30.3732636,17" id="Fill-5"></path> <path d="M16.7872307,50 C16.2197057,50 15.6599285,49.7034667 15.3132152,49.1488 C14.755375,48.2549333 14.9626281,47.0325333 15.7761452,46.4138667 C19.4834587,43.6085333 24.7461394,42 30.2180102,42 C31.2019785,42 32,42.8789333 32,43.9648 C32,45.0506667 31.2019785,45.9296 30.2180102,45.9296 C25.4531245,45.9296 20.9245461,47.2885333 17.7944423,49.6565333 C17.486468,49.8890667 17.1358809,50 16.7872307,50" id="Fill-6"></path> <path d="M31,56 C29.8946797,56 29,55.186905 29,54.1823775 L29,6.81762248 C29,5.81309496 29.8946797,5 31,5 C32.1053203,5 33,5.81309496 33,6.81762248 L33,54.1823775 C33,55.186905 32.1053203,56 31,56" id="Fill-7"></path> <path d="M47.6752876,47.4415661 L49.2824021,53.9056949 L50.5628509,52.1324876 C50.7927268,51.8132714 51.1234253,51.5758056 51.5045353,51.4531799 L53.6339116,50.7758186 L47.6752876,47.4415661 Z M48.4435569,60 C48.328619,60 48.213681,59.9902678 48.0987431,59.968857 C47.3788688,59.8384454 46.8061956,59.3109601 46.6368134,58.625813 L43.0515567,44.2085285 C42.8781416,43.5117028 43.150363,42.7817876 43.7452172,42.3535707 C44.3420878,41.9273002 45.1446368,41.8825321 45.7878859,42.2406772 L59.0743067,49.6760798 C59.7074735,50.0303319 60.0664024,50.7096396 59.9897772,51.4123046 C59.9151683,52.1149697 59.4191204,52.708634 58.72546,52.9305282 L53.2568345,54.670646 L49.9659803,59.231156 C49.6151171,59.7177661 49.042444,60 48.4435569,60 L48.4435569,60 Z" id="Fill-8"></path> <path d="M48.8437366,41 C48.3517315,41 47.8597263,40.7991193 47.4997226,40.4035072 C46.8017153,39.6430302 46.8397157,38.4479948 47.5837235,37.7346632 L49.8977476,35.5106266 C50.6377553,34.797295 51.8077675,34.8362413 52.5017747,35.5967183 C53.197782,36.3571954 53.1597816,37.5522307 52.4177739,38.2655623 L50.1017497,40.489599 C49.747746,40.8319161 49.2937413,41 48.8437366,41" id="Fill-9"></path> <path d="M41.0199631,42 C40.514742,42 40.0052211,41.8065111 39.6203931,41.421683 L36.5804668,38.3817568 C35.8065111,37.607801 35.8065111,36.3522727 36.5804668,35.5804668 C37.3522727,34.8065111 38.607801,34.8065111 39.3796069,35.5804668 L42.4195332,38.6203931 C43.1934889,39.392199 43.1934889,40.6477273 42.4195332,41.421683 C42.0347052,41.8065111 41.5251843,42 41.0199631,42" id="Fill-10"></path> <path d="M36.8432401,50 C36.3531764,50 35.8591123,49.7991193 35.4990655,49.4035072 C34.8009748,48.6430302 34.84098,47.4479948 35.5830764,46.7346632 L37.897377,44.5106266 C38.6394734,43.797295 39.8056248,43.8362413 40.5017152,44.5967183 C41.1978056,45.3571954 41.1598007,46.5522307 40.4177043,47.2655623 L38.1034037,49.489599 C37.7473575,49.8319161 37.2932985,50 36.8432401,50" id="Fill-11"></path> </g> <circle id="Oval-Copy" stroke="#467DBF" stroke-width="5" fill="#FFFFFF" fill-rule="evenodd" cx="81.5" cy="137.5" r="12.5"></circle> <text id="timeline" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="16" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="34.248" y="114">(2001-heden)</tspan> </text> </g> <line x1="10" y1="159" x2="75" y2="159" id="Line-Copy" stroke="#467DBF" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> </g> </svg> </a> </div> <div class="tijdvakken desktop"> <a alt="Middeleeuwen(500-1500)" href="/middeleeuwen" class="svg"> <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> <svg class="desktop" width="165px" height="155px" viewBox="0 0 165 155" version="1.1" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink"> <!-- Generator: Sketch 63.1 (92452) - https://sketch.com --> <title aria-hidden="true">Middeleeuwen</title> <g id="icon" stroke="none" stroke-width="1" fill="none" fill-rule="evenodd"> <line x1="95.5" y1="137" x2="165.5" y2="137.5" id="Line" stroke="#4072AD" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> <g id="Middeleeuwen-icoon" transform="translate(1.000000, 0.000000)"> <text id="title" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="20" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="10.7" y="90">Middeleeuwen</tspan> </text> <g id="outlines" stroke-width="1" fill-rule="evenodd" transform="translate(52.000000, 0.000000)" fill="#000206"> <path d="M46.2501224,60 C45.2829173,60 44.5002447,59.2443686 44.5002447,58.3105802 L44.5002447,33.3788396 L41.6516561,33.3788396 L41.6516561,38.916041 C41.6516561,39.8498294 40.8689835,40.6054608 39.9017784,40.6054608 L31.9668788,40.6054608 C30.9996737,40.6054608 30.2170011,39.8498294 30.2170011,38.916041 L30.2170011,33.3788396 L27.3684125,33.3788396 L27.3684125,38.916041 C27.3684125,39.8498294 26.5857399,40.6054608 25.6185348,40.6054608 L17.6815141,40.6054608 C16.714309,40.6054608 15.9316365,39.8498294 15.9316365,38.916041 L15.9316365,33.3788396 L12.4997553,33.3788396 L12.4997553,58.3105802 C12.4997553,59.2443686 11.7170827,60 10.7498776,60 C9.78267254,60 9,59.2443686 9,58.3105802 L9,31.6894198 C9,30.7556314 9.78267254,30 10.7498776,30 L17.6815141,30 C18.6508403,30 19.4335128,30.7556314 19.4335128,31.6894198 L19.4335128,37.2266212 L23.8665361,37.2266212 L23.8665361,31.6894198 C23.8665361,30.7556314 24.6513297,30 25.6185348,30 L31.9668788,30 C32.9340839,30 33.7167564,30.7556314 33.7167564,31.6894198 L33.7167564,37.2266212 L38.1519008,37.2266212 L38.1519008,31.6894198 C38.1519008,30.7556314 38.9345733,30 39.9017784,30 L46.2501224,30 C47.2173275,30 48,30.7556314 48,31.6894198 L48,58.3105802 C48,59.2443686 47.2173275,60 46.2501224,60" id="Fill-1"></path> <path d="M1.7254902,60 C0.771764706,60 0,59.2316223 0,58.2820823 L0,18.7179177 C0,17.7683777 0.771764706,17 1.7254902,17 L14.2745098,17 C15.2282353,17 16,17.7683777 16,18.7179177 L16,24.964891 C16,25.914431 15.2282353,26.6828087 14.2745098,26.6828087 C13.3207843,26.6828087 12.5490196,25.914431 12.5490196,24.964891 L12.5490196,20.4358354 L3.45098039,20.4358354 L3.45098039,58.2820823 C3.45098039,59.2316223 2.67921569,60 1.7254902,60" id="Fill-2"></path> <path d="M57.2765374,60 C56.3239326,60 55.5530748,59.2316223 55.5530748,58.2820823 L55.5530748,20.4358354 L46.4469252,20.4358354 L46.4469252,24.964891 C46.4469252,25.914431 45.6760674,26.6828087 44.7234626,26.6828087 C43.7708578,26.6828087 43,25.914431 43,24.964891 L43,18.7179177 C43,17.7683777 43.7708578,17 44.7234626,17 L57.2765374,17 C58.2291422,17 59,17.7683777 59,18.7179177 L59,58.2820823 C59,59.2316223 58.2291422,60 57.2765374,60" id="Fill-3"></path> <path d="M31.4032258,60 C30.5206452,60 29.8064516,59.2231579 29.8064516,58.2631579 L29.8064516,49.4736842 L27.1935484,49.4736842 L27.1935484,58.2631579 C27.1935484,59.2231579 26.4793548,60 25.5967742,60 C24.7141935,60 24,59.2231579 24,58.2631579 L24,47.7368421 C24,46.7768421 24.7141935,46 25.5967742,46 L31.4032258,46 C32.2858065,46 33,46.7768421 33,47.7368421 L33,58.2631579 C33,59.2231579 32.2858065,60 31.4032258,60" id="Fill-4"></path> <path d="M14.2768693,15.9981216 C13.6431168,15.9981216 13.0323717,15.6471958 12.7311824,15.0399049 L8,5.53338637 L3.26881758,15.0399049 C2.84422429,15.8972567 1.80261118,16.2460812 0.953424596,15.815304 C0.102146416,15.3866281 -0.24296636,14.3464586 0.181626934,13.4891068 L6.45640468,0.88099202 C7.03995901,-0.293664007 8.96004099,-0.293664007 9.54359532,0.88099202 L15.8183731,13.4891068 C16.2429664,14.3464586 15.8978536,15.3866281 15.0465754,15.815304 C14.7997675,15.9392838 14.5362268,15.9981216 14.2768693,15.9981216" id="Fill-5"></path> <path d="M57.2768693,15.9981216 C56.6431168,15.9981216 56.0323717,15.6471958 55.7311824,15.0399049 L51,5.53338637 L46.2688176,15.0399049 C45.8421327,15.8972567 44.8047028,16.2460812 43.9534246,15.815304 C43.1021464,15.3866281 42.7570336,14.3464586 43.1816269,13.4891068 L49.4564047,0.88099202 C50.039959,-0.293664007 51.960041,-0.293664007 52.5435953,0.88099202 L58.8183731,13.4891068 C59.2429664,14.3464586 58.8978536,15.3866281 58.0465754,15.815304 C57.7997675,15.9392838 57.5362268,15.9981216 57.2768693,15.9981216" id="Fill-6"></path> </g> <circle id="Oval" stroke="#4072AD" stroke-width="5" cx="81.5" cy="137.5" r="12.5"></circle> <text id="timeline" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="16" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="43.6" y="114">(500-1500)</tspan> </text> </g> </g> </svg> </a> <a alt="16e eeuw (1501-1600)" href="/16e-eeuw" class="svg"> <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> <svg class="desktop" width="165px" height="155px" viewBox="0 0 165 155" version="1.1" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink"> <!-- Generator: Sketch 63.1 (92452) - https://sketch.com --> <title aria-hidden="true">16e eeuw</title> <g id="icon" stroke="none" stroke-width="1" fill="none" fill-rule="evenodd"> <g id="16e-eeuw" transform="translate(1.000000, 0.000000)"> <text id="title" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="20" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="39.86" y="90.4451613">16e eeuw</tspan> </text> <g id="outlines" stroke-width="1" fill-rule="evenodd" transform="translate(58.000000, 0.000000)" fill="#000206"> <path d="M39.3127955,47.3032258 C39.036903,47.3032258 38.7589668,47.2369542 38.5055544,47.1003946 C38.4074593,47.0481806 28.7430458,41.9051041 20.725813,41.2443965 C19.7979966,41.1660755 19.1092871,40.3647918 19.1869457,39.4530555 C19.2646044,38.5413191 20.1025002,37.8645457 21.0078365,37.9408584 C26.2518384,38.3746361 31.933181,40.4571704 35.7302798,42.1019106 C34.8065507,40.1559359 33.5905799,37.5532701 32.125284,34.3180118 C30.3513971,30.4019637 30.1449887,27.6888452 30.5291946,25.8452903 L6.00950061,28.7873469 C5.73156443,29.0725156 4.920236,30.0967128 3.71448342,33.279757 C2.38815558,36.7841181 5.31670379,40.7865201 6.85557107,42.5617952 C7.2029913,42.3047418 7.66894314,41.9412522 8.27795038,41.4271454 C8.98096544,40.8307011 10.0477499,40.9110303 10.6547135,41.6058778 C11.2616771,42.3007253 11.1799312,43.3470131 10.4728288,43.9414491 C7.90191907,46.1083291 7.18051117,46.2589463 6.90666228,46.3151767 C6.36918274,46.4256294 5.80104847,46.2669792 5.39844973,45.8934485 C5.09598976,45.6082798 -1.99955761,38.8666524 0.552959285,32.1230167 C1.64835485,29.2351822 3.32823386,25.5058994 5.52719958,25.5058994 C5.53128688,25.5058994 5.53741782,25.5058994 5.54354877,25.5058994 L33.4618301,22.1541639 C34.2670276,22.0577688 35.0313521,22.539744 35.2745462,23.3008631 C35.5177404,24.0619822 35.1744075,24.8873647 34.4570869,25.2608954 C34.473436,25.2608954 32.4134384,26.8152653 35.2050622,32.9684814 C38.7548795,40.794553 40.8046589,44.8692513 40.8250954,44.9114241 C41.1520791,45.5580741 41.0110674,46.3412837 40.4817625,46.8413329 C40.158866,47.1445757 39.7378744,47.3032258 39.3127955,47.3032258 L39.3127955,47.3032258 Z" id="Fill-1"></path> <path d="M4.20234974,23.1483871 C3.75991479,23.1483871 3.32155757,22.9768539 2.98922164,22.6358057 C2.79145117,22.4279478 -1.87552401,17.5019192 0.854523943,12.4245377 C2.04726334,10.2087329 3.60088287,7.77296211 5.34411737,7.77296211 C5.37673931,7.77296211 5.40936124,7.77296211 5.44198317,7.77498014 L28.1142261,5.04659393 C29.0439512,4.9255117 29.8737716,5.58540985 29.9879483,6.49756263 C30.0980474,7.40971542 29.441531,8.24114672 28.5199614,8.35012073 L5.77228024,11.0906152 C5.53169348,11.3085632 4.88944919,12.0108401 3.82515865,13.9885165 C2.23891719,16.9368688 5.39508914,20.3049728 5.42771108,20.3392794 C6.06179988,21.0072497 6.03529456,22.0606651 5.36246721,22.6923107 C5.03624789,22.9970343 4.61827938,23.1483871 4.20234974,23.1483871 L4.20234974,23.1483871 Z" id="Fill-2"></path> <path d="M11.5,5.03225806 C10.6709091,5.03225806 10,4.33153987 10,3.46561169 L10,1.56664638 C10,0.700718198 10.6709091,0 11.5,0 C12.3290909,0 13,0.700718198 13,1.56664638 L13,3.46561169 C13,4.33153987 12.3290909,5.03225806 11.5,5.03225806" id="Fill-3"></path> <path d="M14.6207937,56.8972951 C16.3012122,57.1350975 25.8679112,57.0416025 34.8603664,56.7895726 C35.2975976,55.1452804 35.6219949,53.5660283 35.6784119,52.7977435 C33.4136752,51.2997913 23.9316016,46.7571548 18.9548227,48.1839695 C18.6485593,48.271367 18.3342365,48.2693345 18.0461071,48.186002 C17.8506628,48.421772 17.5927568,48.6006319 17.296568,48.7022569 C14.6671362,49.5965567 13.4038,50.407524 12.8557498,50.8485764 C13.3574575,53.5436708 14.1150562,56.1513677 14.6207937,56.8972951 Z M21.0281447,60.3870968 C17.0104535,60.3870968 13.971999,60.2793743 13.2405939,59.9846619 C12.6441863,59.7448269 10.8247404,59.0110946 9.43446614,50.5924815 C9.37603432,50.240859 9.43043636,49.8811066 9.5875978,49.5640367 C9.86766755,49.0010343 10.887202,47.6453571 14.4999003,46.1697625 L9.15439639,34.5926451 C8.78567148,33.7877752 9.09797947,32.8325004 9.87169733,32.4097405 C10.6413854,31.9869806 11.6085327,32.2430756 12.0739724,32.9971329 L19.2953391,44.6941678 C26.4623038,43.6514955 37.4353962,49.4705417 38.5113476,50.8302839 C38.9163405,51.3424738 39.6719244,52.2957161 37.7235255,58.9074371 C37.5200216,59.6005195 36.8974205,60.0842543 36.1781047,60.1045793 C31.1287896,60.2570168 25.4790373,60.3870968 21.0281447,60.3870968 L21.0281447,60.3870968 Z" id="Fill-4"></path> <path d="M30.4251645,21.1354839 C28.2435762,21.1354839 25,19.5524017 25,15.1883999 C25,10.6201973 27.0029899,6.17830443 27.0874881,5.99094497 C27.4773318,5.13414384 28.4260154,4.78889719 29.211464,5.21414001 C29.9930718,5.641488 30.3137806,6.68354342 29.9220165,7.54244972 C29.9066532,7.58034264 28.1686802,11.4559468 28.1686802,15.1883999 C28.1686802,17.3756637 29.7587815,17.6472296 30.4405278,17.6619658 C31.3085541,17.6809122 32.0095046,18.4640327 31.9999025,19.4155661 C31.9941413,20.3670996 31.2931908,21.1354839 30.4251645,21.1354839" id="Fill-5"></path> </g> <ellipse id="Oval-Copy" stroke="#4072AD" stroke-width="5" cx="81.5" cy="138.387097" rx="12.5" ry="12.5806452"></ellipse> <text id="timeline" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="16" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="39.424" y="114.693548">(1501-1600)</tspan> </text> </g> <line x1="0.5" y1="137.5" x2="69.5" y2="137.5" id="Line" stroke="#4072AD" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> <line x1="96.5" y1="137.5" x2="165.5" y2="137.5" id="Line-Copy" stroke="#4072AD" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> </g> </svg> </a> <a alt="17e eeuw (1601-1700)" href="/17e-eeuw" class="svg"> <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> <svg class="desktop" width="165px" height="155px" viewBox="0 0 165 155" version="1.1" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink"> <!-- Generator: Sketch 63.1 (92452) - https://sketch.com --> <title aria-hidden="true">17e eeuw</title> <g id="icon" stroke="none" stroke-width="1" fill="none" fill-rule="evenodd"> <g id="17e-eeuw" transform="translate(1.000000, 0.000000)"> <text id="title" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="20" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="39.86" y="90">17e eeuw</tspan> </text> <circle id="Oval-Copy" stroke="#4072AD" stroke-width="5" cx="81.5" cy="137.5" r="12.5"></circle> <text id="timeline" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="16" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="39.424" y="114">(1601-1700)</tspan> </text> <g id="outlines" stroke-width="1" fill-rule="evenodd" transform="translate(47.000000, 3.000000)" fill="#020303"> <path d="M55.9988429,0 C49.6139742,0 44.2218959,4.89395808 43.1758789,11.638013 C43.0578549,12.3918443 43,13.1646997 43,13.932799 C43,15.0147965 43.8539386,15.8970407 44.9092123,15.8970407 C45.964486,15.8970407 46.8184246,15.0147965 46.8184246,13.932799 C46.8184246,13.359697 46.8623943,12.7984851 46.9457054,12.2515413 C47.6955051,7.42654571 51.5023587,3.92372732 55.9988429,3.92372732 C61.0623053,3.92372732 65.1815754,8.41342258 65.1815754,13.932799 C65.1815754,18.0539017 62.9136627,21.7041571 59.4030263,23.2332218 C58.4333778,23.6565087 57.9774811,24.8074687 58.3894081,25.8062357 C58.6995105,26.5529329 59.4053405,27 60.1481976,27 C60.3958166,27 60.6503783,26.9524397 60.8933689,26.8454289 C65.8179795,24.700458 69,19.6329047 69,13.932799 C69,6.24942751 63.1682243,0 55.9988429,0" id="Fill-1"></path> <path d="M21.8202733,54.6216047 C20.9057115,55.1732135 19.8278351,55.3386962 18.7826217,55.095069 C17.7397413,54.8514417 16.8555093,54.2170915 16.2955735,53.3161304 C15.8732886,52.6404095 15.6703119,51.8635604 15.7053079,51.0706226 C15.7309716,50.4822399 15.4790005,49.9168408 15.0217196,49.5376097 C14.6740928,49.2457167 14.2308103,49.0917259 13.7828617,49.0917259 C13.6452108,49.0917259 13.5075599,49.1078145 13.3722421,49.1330965 C11.7041001,49.5031341 9.98463061,48.7791475 9.10039868,47.3587547 C8.49613464,46.3888425 8.35848376,45.237359 8.71544282,44.1134559 C8.87875743,43.5894275 8.80643239,43.0240284 8.51713223,42.5574593 C8.22549901,42.0908901 7.74488746,41.7714166 7.196617,41.6794818 C6.02308491,41.4841204 5.04553035,40.8428751 4.43893324,39.8729628 C3.28173262,38.0089845 3.87666439,35.565817 5.73378475,34.4442123 C6.81632728,33.8994985 13.4282357,32.8537401 19.5362019,32.0952779 C19.6248584,32.2561638 19.7065157,32.4147514 19.8418335,32.5480568 L29.1087708,41.6794818 C29.4843944,42.0495194 29.9766713,42.2356874 30.4689482,42.2356874 C30.5482724,42.2356874 30.6229305,42.2012119 30.7045878,42.1920184 L31.1268727,42.6034267 C27.3496392,48.062056 22.9588094,53.8976181 21.8202733,54.6216047 M53.6899519,15.204555 C50.8412786,15.0689511 47.096708,16.5399081 44.9479544,18.6567071 L41.6023381,21.9870455 C41.5206808,21.9617635 41.3900291,21.8629336 41.3083718,21.784789 L41.3083718,14.6253656 C41.3083718,13.5796072 40.4451375,12.7269118 39.3812595,12.7269118 C38.3173815,12.7269118 37.4564802,13.5796072 37.4564802,14.6253656 L37.4564802,22.200794 C37.4564802,22.3662766 37.4798108,22.5294609 37.521806,22.6903468 C37.9860861,24.3888425 39.7755476,25.770163 41.5440114,25.770163 C42.5892249,25.770163 43.5737787,25.3679482 44.3180267,24.6393648 L47.6683091,21.3366068 C49.7330723,19.3025491 53.3936525,18.6475136 54.0422448,19.0681153 C54.049244,19.0773088 54.0585763,19.0888007 54.0679086,19.1002925 C54.014248,19.1830338 53.9255915,19.295654 53.7902737,19.4266611 L45.6758709,27.4387798 L42.9531832,30.8334726 C42.0689512,31.934392 40.890753,32.7526118 39.5585725,33.2030924 L34.2508478,34.9659423 C33.2802924,35.2440451 32.3913944,35.7611784 31.6868085,36.459883 L30.996221,37.142499 L24.4146425,30.7277476 L27.9142411,27.2801922 C28.0542251,27.14229 28.1708784,26.9882992 28.2595349,26.8182198 C29.3537427,24.7634768 30.8002435,19.9966569 31.8174602,16.3583368 C32.0740974,15.4504806 32.5943711,14.6529461 33.3292868,14.0553698 L40.5197956,8.19682407 C40.8277602,7.94170497 41.2197153,7.79920602 41.6210026,7.79001254 C41.6933277,7.79231091 41.7843172,7.79231091 41.8659745,7.80380276 C42.9251864,7.9164229 43.8840764,7.19473464 44.0147281,6.15587129 C44.1453798,5.11700794 43.3987987,4.1700794 42.344253,4.03907229 C42.0806166,4.00919348 41.8099809,4 41.5416784,4 C40.2724906,4.02528207 39.0382988,4.48035938 38.0654104,5.27329712 L30.8749016,11.1318429 C29.5310557,12.2304639 28.5744988,13.6876306 28.1078856,15.3493523 C26.8293656,19.9024237 25.7001617,23.3132052 24.9745783,24.814041 L21.523974,28.2133305 C21.2696698,28.135186 20.9967011,28.098412 20.7190663,28.1305892 C16.2815752,28.6500209 5.74311702,29.9899707 3.75067884,31.1943168 C0.0551026406,33.4260343 -1.10909718,38.2089427 1.15864276,41.854158 C1.99621337,43.1987046 3.23273824,44.244463 4.68857128,44.8719181 C4.59524865,46.4348099 4.98020451,47.9977016 5.82010819,49.3399499 C7.17795247,51.5257 9.52968278,52.8610531 12.056393,53.0058504 C12.2453714,53.81028 12.5673344,54.5825324 13.0152831,55.2996239 C14.111824,57.0624739 15.8406257,58.3012954 17.8843913,58.7839532 C18.5003207,58.9287505 19.1209162,59 19.7345125,59 C21.169348,59 22.5785197,58.6115754 23.8337091,57.8531132 C26.2810951,56.3752612 33.1636392,46.4325115 35.214404,43.4193481 C35.7276784,42.6631843 35.6250236,41.6541997 34.9694321,41.0152528 L33.7305741,39.8109068 L34.4118293,39.1397827 C34.6638005,38.8892603 34.9810974,38.7053907 35.4033823,38.5835771 L40.7974304,36.7931467 C42.838863,36.105934 44.6259913,34.8579189 45.9721703,33.1870038 L48.5455419,29.9554952 L56.5106284,22.1088592 C58.6010554,20.0541162 58.2137665,17.8292938 57.0402344,16.6893021 C56.529293,16.0664438 55.5330739,15.3010865 53.6899519,15.204555" id="Fill-3"></path> </g> </g> <line x1="0.5" y1="137.5" x2="69.5" y2="137.5" id="Line" stroke="#4072AD" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> <line x1="96.5" y1="137.5" x2="165.5" y2="137.5" id="Line-Copy" stroke="#4072AD" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> </g> </svg> </a> <a alt="18e eeuw (1701-1800)" href="/18e-eeuw" class="svg"> <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> <svg class="desktop" width="165px" height="155px" viewBox="0 0 165 155" version="1.1" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink"> <!-- Generator: Sketch 63.1 (92452) - https://sketch.com --> <title aria-hidden="true">18e eeuw</title> <g id="icon" stroke="none" stroke-width="1" fill="none" fill-rule="evenodd"> <g id="18e-eeuw" transform="translate(1.000000, 0.000000)"> <text id="title" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="20" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="39.86" y="90">18e eeuw</tspan> </text> <circle id="Oval-Copy" stroke="#4072AD" stroke-width="5" cx="81.5" cy="137.5" r="12.5"></circle> <text id="timeline" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="16" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="39.424" y="114">(1701-1800)</tspan> </text> <g id="outlines" stroke-width="1" fill-rule="evenodd" transform="translate(58.000000, 2.000000)" fill="#020303"> <path d="M34.892,21.912 C34.944,21.968 35.02,22.03 35.108,22.088 L35.108,22.072 C35.036,22.022 34.964,21.972 34.892,21.912" id="Fill-1"></path> <path d="M34.9386645,19.2581942 C34.6499481,19.1591081 34.3678436,19.0643301 34.0570878,19.0320194 C33.0013997,18.9157009 31.9831785,19.1698783 31.0288718,19.6006874 C29.2855538,20.3826059 27.8882547,21.7396546 26.814935,23.273335 C25.5498725,25.0935034 24.8732623,27.2303165 24.3068493,29.336973 C24.2253034,29.6428475 24.1724088,30.2028993 23.938791,30.4398443 C23.6324431,30.7478728 23.9343831,30.5992437 23.5420815,30.4053796 C22.5943865,29.9379517 21.9750789,29.3714377 20.8378449,29.2788138 C18.8058106,29.1151063 16.8994009,30.2481343 16.1566725,32.1027674 C15.8172655,32.9428452 15.7269039,33.8561605 15.9208508,34.7414732 C16.1280213,35.678483 16.8619339,36.3850099 17.0757163,37.289709 C17.2961105,38.2224107 16.7010462,40.4432316 15.6806211,40.9515863 C15.5924634,40.9688187 15.5043058,40.9968213 15.4139442,41.0205158 C14.2546708,41.1519126 12.3592808,38.5541337 11.7774402,37.8971498 C10.234681,36.152373 8.81975033,34.306356 7.48195766,32.4064879 C6.2764015,30.6983298 4.88130635,28.9212422 4.11874249,26.9718311 C3.27904067,24.8307098 3.69558566,22.5948106 4.2355514,20.436457 C4.6939713,18.6098265 5.22732521,16.7939661 5.88409986,15.0254948 C7.08524814,11.7944265 8.84178974,8.51166119 11.6584274,6.34684547 C14.9224651,3.83953652 19.3986709,3.28163873 23.4252726,3.71460188 C27.4827294,4.15402716 31.7958435,5.9741956 34.0769232,9.42713053 C36.0318196,12.3781729 36.5277065,16.1326741 34.9386645,19.2581942 M18.8565012,55.1855189 C20.2868595,55.3836911 23.8858964,55.3987694 24.1966522,57.3395644 C23.9101398,57.130622 23.6059958,56.9475282 23.2754045,56.8204395 C21.0119563,55.9674375 18.4355484,57.0423062 16.1059819,57.130622 C14.3780915,57.1930893 12.467274,56.8570582 11.3013888,55.4827772 C10.1266878,54.097726 10.1399115,52.1030798 10.7019166,50.4746214 C11.3432637,48.6199883 12.7780298,46.9462949 14.2612826,45.668946 C14.5610187,45.4104605 14.89161,45.2252126 15.2266091,45.0485809 C15.191346,45.3113744 15.1384514,45.5720139 15.0458859,45.8218832 C14.6888473,46.7890496 14.0497042,47.6398976 13.6926656,48.6135261 C13.2739167,49.7616324 13.1945748,51.0368273 13.6926656,52.1741633 C14.5808542,54.194658 16.8024275,54.9011849 18.8565012,55.1855189 M46.1016297,58.6664565 C45.7908739,58.4596681 45.4404471,58.0094726 45.1164677,57.6152823 C44.724166,57.1327761 44.2877856,56.7364317 43.7764711,56.3767061 C42.7472303,55.6529468 41.4601282,55.2329079 40.2413484,54.9291875 C37.7486903,54.3023603 35.0246182,53.957713 32.4349866,54.2571253 C32.4129472,54.2248147 32.3776841,54.2011202 32.3534408,54.1688095 C31.2051871,52.6502074 30.8591682,50.640483 30.3147946,48.8720116 C30.0988083,48.1676387 29.8277235,47.4826523 29.5654544,46.7912037 C30.3698932,46.9290626 31.1919634,46.997992 32.0757441,46.8881357 C33.7154768,46.6835014 35.3706371,46.1794547 36.8560938,45.4729278 C37.495237,45.1670534 38.136584,44.7793252 38.5861882,44.2321976 C39.4170742,43.2219503 39.234147,42.2892486 38.9454307,41.1303721 C38.7228325,40.2407513 39.0225686,39.4329843 39.0225686,38.5282851 C39.0225686,38.2224107 38.9608583,37.905766 38.8969439,37.5998915 C39.1812524,37.5244999 39.4457254,37.4404922 39.6242447,37.3435601 C40.4198677,36.9170591 40.9422019,36.1028299 41.1427606,35.25629 C41.6783185,33.0117746 39.6683236,31.5879506 38.8638848,29.7311633 C38.4517477,28.7747671 38.2291496,27.7322091 38.2203338,26.6961132 C38.213722,25.642785 38.4737871,24.6131513 38.3900373,23.5619771 C38.3217151,22.6637401 38.138788,22.0713776 37.797177,21.5414824 C39.9482242,18.0605449 40.0011188,13.6555218 38.4253004,9.93117717 C36.622476,5.66832114 32.8713671,2.71727881 28.4745032,1.21375506 C23.9079358,-0.347927924 18.3826538,-0.451322108 13.8249021,1.18790651 C9.46550527,2.75605163 6.26538179,6.04097101 4.16502527,10.0238011 C2.0470372,14.0367879 0.400692687,18.8941605 0.0326344078,23.4068858 C-0.401542125,28.7316862 3.58538857,33.3995028 6.70396621,37.384487 C7.88307507,38.8880107 9.69691916,41.4642492 11.784052,43.1034778 C10.1906021,44.4432941 8.78448726,46.1234496 7.87866718,47.9285397 C6.75245293,50.1665929 6.29403303,52.8031446 7.1094915,55.2178296 C7.90952237,57.5958959 9.73438617,59.2631271 12.1036236,60.1333614 C14.9533203,61.1759195 17.842688,60.4284657 20.7408715,60.1010508 C21.1992914,60.0493537 21.7172177,59.9588838 22.0918878,60.2346016 C22.0742563,60.3143013 22.0566247,60.3918469 22.045605,60.4715466 C21.9596513,60.6761809 21.85827,60.8786612 21.8119872,61.0983738 C21.4439289,62.7591429 22.9095502,64.2540505 24.6154011,63.8663223 C25.567504,63.6487637 25.9289504,62.9250044 25.8892795,62.1926289 C25.9201347,61.8673681 25.8782598,61.5377991 25.7460233,61.2168463 C25.9002992,61.104836 26.0677988,60.9712851 26.1096737,60.9411285 C26.5747054,60.6072515 26.967007,60.2130611 27.2645392,59.7262468 C27.9124981,58.6621484 27.9874321,57.2749431 27.6215777,56.1052964 C26.814935,53.5527525 24.1106985,52.3723355 21.6180403,51.9867614 C20.4124841,51.8015135 19.094527,51.7928973 17.9352536,51.3771665 C16.9677231,51.0303652 16.8046314,50.5177024 17.201341,49.5569981 C17.6862082,48.3830433 18.4597917,47.3706419 18.7308766,46.1040631 C18.9468629,45.1067401 18.9644944,43.9758662 18.6801859,42.9613108 C19.7402819,41.8045883 20.4279117,40.2773701 20.6527138,38.7738463 C20.7937661,37.810988 20.7827464,36.8244352 20.4455433,35.9025037 C20.154623,35.1076609 18.7815672,33.7075313 19.8548869,32.9708478 C20.8069897,32.318172 21.8869212,33.7333799 22.7133994,34.022022 C23.9035279,34.4377528 25.2192812,34.1404945 26.1625683,33.3284193 C27.2204603,32.415104 27.5819068,31.133447 27.9257217,29.8453278 C28.3025958,28.4387361 28.7499959,27.0558388 29.4949283,25.7914141 C30.1428872,24.6906969 30.9980166,23.6912198 32.1264348,23.040698 C32.5209403,22.8123692 33.0851494,22.4892624 33.5678127,22.5474216 C33.7132729,22.564654 33.8477133,22.6249673 33.9755419,22.6982048 C34.0086011,22.7283614 34.0152129,22.7628262 34.0526799,22.7929828 C34.1937322,22.9136094 34.3568239,23.0600845 34.5265274,23.1979434 C34.4493894,23.1182437 34.4405736,23.0622385 34.5441589,23.0450061 C34.6058693,23.0773168 34.6697836,23.1010113 34.7336979,23.1247058 C34.7491255,23.182865 34.7601452,23.2690269 34.766757,23.370267 C34.8174477,23.4068858 34.8725462,23.4564288 34.9232369,23.4844314 C35.3552095,23.7213764 35.0488616,23.5749013 34.766757,23.3874994 C34.7954083,23.8506191 34.7535334,24.6174593 34.7469216,24.6777726 C34.6014614,26.4440899 34.5331392,28.104859 35.0576773,29.8345575 C35.4654066,31.1786819 36.2367862,33.0246989 37.3145137,34.0457165 C37.2483955,34.0414084 37.1822772,34.0349462 37.1470142,34.0349462 C36.397674,34.0327922 35.674781,34.2977398 35.183302,34.8620997 C34.6411323,35.4846189 34.4846525,36.3139264 34.7182703,37.0915368 C34.9342566,37.8066799 35.4235317,38.1599434 35.3618213,38.9117052 C35.2934991,39.7474749 35.1105719,40.5013908 35.2560321,41.3414686 C35.2648479,41.3974737 35.3508016,41.8605935 35.4433672,42.166468 C34.4604091,42.5305017 33.5435693,42.969927 32.5011049,43.2154881 C30.4933139,43.6893781 28.9593704,43.116402 27.1896052,42.2030868 C25.5366488,41.3500847 23.8947122,43.0453185 24.7035588,44.6350041 C25.7614509,46.713658 26.5284226,48.8569333 27.1807894,51.0863704 C27.7119394,52.8957686 28.2871682,54.7676341 29.466277,56.2883902 C30.6101228,57.7660654 32.2013688,58.7590804 33.6295231,59.9438054 C35.4521829,61.4537913 37.2395797,63.0090122 39.0424041,64.5405385 C40.8011497,66.0354461 43.3841694,63.5324452 41.6122002,62.0267674 C39.9724675,60.6331 38.3349388,59.2372785 36.6907982,57.8457651 C37.6583287,57.9879321 38.6192473,58.1796422 39.4920082,58.4122791 C39.7719088,58.4855166 40.0518094,58.5673704 40.3273022,58.6578403 C40.4617426,58.7009212 40.5917752,58.7483102 40.7240117,58.7935451 C40.7857221,58.8172396 40.8011497,58.8215477 40.8121694,58.8237018 C40.827597,58.8301639 40.8209851,58.8280099 40.8452285,58.8387801 C41.0722345,58.9357121 41.2948326,59.0477225 41.506411,59.1705031 C41.6077923,59.2286623 41.7047658,59.2889756 41.8039432,59.3514429 C41.8237786,59.3643672 41.8149629,59.355751 41.8281865,59.3643672 C41.8370023,59.3729834 41.8303905,59.3686753 41.8436141,59.3794455 C42.2160803,59.7090145 42.5114085,60.0945886 42.8243682,60.4758547 C43.2387093,60.9755932 43.7213725,61.3762457 44.2657461,61.7359713 C45.0812046,62.2744827 46.2801489,61.8889085 46.7539964,61.0983738 C47.2785346,60.2238314 46.9192921,59.2049678 46.1016297,58.6664565" id="Fill-3"></path> <path d="M21,39 C21,39.552 21.448,40 22,40 C22.552,40 23,39.552 23,39 C23,38.448 22.552,38 22,38 C21.448,38 21,38.448 21,39" id="Fill-5"></path> </g> </g> <line x1="0.5" y1="137.5" x2="69.5" y2="137.5" id="Line" stroke="#4072AD" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> <line x1="96.5" y1="137.5" x2="165.5" y2="137.5" id="Line-Copy" stroke="#4072AD" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> </g> </svg> </a> <a alt="19e eeuw (1801-1900)" href="/19e-eeuw" class="svg"> <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> <svg class="desktop" width="165px" height="155px" viewBox="0 0 165 155" version="1.1" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink"> <!-- Generator: Sketch 63.1 (92452) - https://sketch.com --> <title aria-hidden="true">19e eeuw</title> <g id="icon" stroke="none" stroke-width="1" fill="none" fill-rule="evenodd"> <g id="19e-eeuw" transform="translate(1.000000, 0.000000)"> <text id="title" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="20" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="39.36" y="90">19e eeuw</tspan> </text> <circle id="Oval-Copy" stroke="#4072AD" stroke-width="5" cx="81.5" cy="137.5" r="12.5"></circle> <g id="outlines" stroke-width="1" fill-rule="evenodd" transform="translate(48.000000, 1.000000)" fill="#000206"> <path d="M46.0231629,51 L13.9768371,51 C12.8841853,51 12,50.1054545 12,49 C12,47.8945455 12.8841853,47 13.9768371,47 L46.0231629,47 C47.1158147,47 48,47.8945455 48,49 C48,50.1054545 47.1158147,51 46.0231629,51" id="Fill-1"></path> <path d="M14.4988264,39.028169 C9.74340438,39.028169 5.87522298,43.0538967 5.87522298,48 C5.87522298,52.9461033 9.74340438,56.971831 14.4988264,56.971831 C19.2565956,56.971831 23.124777,52.9461033 23.124777,48 C23.124777,43.0538967 19.2565956,39.028169 14.4988264,39.028169 Z M14.4988264,61 C7.6074547,61 2,55.1701408 2,48 C2,40.8298592 7.6074547,35 14.4988264,35 C21.3925453,35 27,40.8298592 27,48 C27,55.1701408 21.3925453,61 14.4988264,61 L14.4988264,61 Z" id="Fill-2"></path> <path d="M43.4988264,39.028169 C38.7434044,39.028169 34.875223,43.0538967 34.875223,48 C34.875223,52.9461033 38.7434044,56.971831 43.4988264,56.971831 C48.2565956,56.971831 52.124777,52.9461033 52.124777,48 C52.124777,43.0538967 48.2565956,39.028169 43.4988264,39.028169 Z M43.4988264,61 C36.6074547,61 31,55.1701408 31,48 C31,40.8298592 36.6074547,35 43.4988264,35 C50.3925453,35 56,40.8298592 56,48 C56,55.1701408 50.3925453,61 43.4988264,61 L43.4988264,61 Z" id="Fill-3"></path> <path d="M34.1042957,30 C33.0564882,30 32.2085913,29.109556 32.2085913,28.0091699 L32.2085913,3.98166023 L1.89800217,3.98166023 C0.847896853,3.98166023 0,3.09121622 0,1.99083012 C0,0.890444015 0.847896853,0 1.89800217,0 L34.1042957,0 C35.1521031,0 36,0.890444015 36,1.99083012 L36,28.0091699 C36,29.109556 35.1521031,30 34.1042957,30" id="Fill-4"></path> <path d="M42.9733879,21 L35.0266121,21 C33.9064483,21 33,20.1030303 33,19 C33,17.8945455 33.9064483,17 35.0266121,17 L42.9733879,17 C44.0935517,17 45,17.8945455 45,19 C45,20.1030303 44.0935517,21 42.9733879,21" id="Fill-5"></path> <path d="M56.005681,6 L42.9919046,6 C41.8909246,6 41,5.10545455 41,4 C41,2.8969697 41.8909246,2 42.9919046,2 L56.005681,2 C57.1090754,2 58,2.8969697 58,4 C58,5.10545455 57.1090754,6 56.005681,6" id="Fill-6"></path> <path d="M65.0533249,57 C64.3373546,57 63.6473767,56.590987 63.3047506,55.8831741 L56.2159361,41.188097 C55.7362596,40.1888317 56.1261444,38.9764879 57.0878603,38.4768553 C57.2154589,38.405829 60.7362368,36.3828068 60.7362368,30.1471957 C60.7362368,26.9412197 59.8950308,24.5949057 58.2362482,23.1743816 C55.2447685,20.614989 50.3723899,21.5530247 50.3251312,21.5652706 C49.7556631,21.6730345 49.1602026,21.5260838 48.7112444,21.1415626 C48.2622861,20.7570414 48,20.1863826 48,19.5838844 L48,9.02057311 C48,7.90374724 48.8719242,7 49.949424,7 C51.0269238,7 51.898848,7.90374724 51.898848,9.02057311 L51.898848,17.3575802 C54.2003498,17.2767573 57.862904,17.6343375 60.6937039,20.0369826 C63.3094765,22.2608376 64.6374478,25.662748 64.6374478,30.1471957 C64.6374478,36.0399216 62.1610885,39.3291697 60.4385066,40.9064413 L66.7948103,54.0756796 C67.2744868,55.0749449 66.884602,56.2872888 65.9228861,56.7869214 C65.6416965,56.931423 65.3439663,57 65.0533249,57" id="Fill-7"></path> <path d="M5.99878861,43 C4.89400363,43 4,42.1428329 4,41.0835694 L4,3.91643059 C4,2.85716714 4.89400363,2 5.99878861,2 C7.10599637,2 8,2.85716714 8,3.91643059 L8,41.0835694 C8,42.1428329 7.10599637,43 5.99878861,43" id="Fill-8"></path> </g> <text id="timeline" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="16" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="39.424" y="114">(1801-1900)</tspan> </text> </g> <line x1="0.5" y1="137.5" x2="69.5" y2="137.5" id="Line" stroke="#4072AD" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> <line x1="96.5" y1="137.5" x2="165.5" y2="137.5" id="Line-Copy" stroke="#4072AD" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> </g> </svg> </a> <a alt="20e eeuw (1901-2000)" href="/20e-eeuw" class="svg"> <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> <svg class="desktop" width="165px" height="155px" viewBox="0 0 165 155" version="1.1" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink"> <!-- Generator: Sketch 63.1 (92452) - https://sketch.com --> <title aria-hidden="true">20e eeuw</title> <g id="icon" stroke="none" stroke-width="1" fill="none" fill-rule="evenodd"> <g id="20e-eeuw" transform="translate(1.000000, 0.000000)"> <text id="title" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="20" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="39.86" y="90">20e eeuw</tspan> </text> <g id="outlines" stroke-width="1" fill-rule="evenodd" transform="translate(48.000000, 2.000000)" fill="#1A1919"> <path d="M9.21807719,41 C6.34090684,41 4,43.3357891 4,46.2066693 L4,47.7933307 C4,50.6642109 6.34090684,53 9.21807719,53 L45.7819228,53 C48.6590932,53 51,50.6642109 51,47.7933307 L51,46.2066693 C51,43.3357891 48.6590932,41 45.7819228,41 L9.21807719,41 Z M45.5880379,57 L9.41196208,57 C4.22154182,57 0,52.860665 0,47.7713187 L0,46.2286813 C0,41.139335 4.22154182,37 9.41196208,37 L45.5880379,37 C50.7784582,37 55,41.139335 55,46.2286813 L55,47.7713187 C55,52.860665 50.7784582,57 45.5880379,57 L45.5880379,57 Z" id="Fill-1"></path> <path d="M16,47 C16,48.656 14.432,50 12.5,50 C10.568,50 9,48.656 9,47 C9,45.342 10.568,44 12.5,44 C14.432,44 16,45.342 16,47" id="Fill-2"></path> <path d="M31,47 C31,48.656 29.656,50 28,50 C26.344,50 25,48.656 25,47 C25,45.342 26.344,44 28,44 C29.656,44 31,45.342 31,47" id="Fill-3"></path> <path d="M45,47 C45,48.656 43.432,50 41.5,50 C39.568,50 38,48.656 38,47 C38,45.342 39.568,44 41.5,44 C43.432,44 45,45.342 45,47" id="Fill-4"></path> <path d="M44.8292449,34 C43.8844855,34 43.0127624,33.3827269 42.7418214,32.4357738 L40.1879083,23.5648108 C40.0418358,23.0504165 38.9345118,22.3068829 37.3253581,22.3068829 L28.5680748,22.3068829 C27.6256714,22.3068829 26.7209642,22.5710945 26.1460981,23.0153441 L12.5024534,33.5440596 C11.555338,34.2735642 10.1935651,34.1028789 9.45613448,33.1652784 C8.72105985,32.2276779 8.89304847,30.8738857 9.83780784,30.142043 L23.4814526,19.6109893 C24.8338014,18.57051 26.6385039,18 28.5680748,18 L37.3253581,18 C40.7274342,18 43.6182565,19.8027181 44.3627552,22.3817039 L46.9166683,31.252667 C47.2441535,32.3960251 46.5774031,33.5884846 45.425315,33.9158264 C45.2274103,33.9719421 45.0247936,34 44.8292449,34" id="Fill-5"></path> <path d="M28.1647249,35 C27.8400901,35 27.5107504,34.9217604 27.1978777,34.7603912 C26.1275238,34.205379 25.6946774,32.8508557 26.2286781,31.7383863 L26.9791021,30.1760391 C27.9247774,28.2151589 29.8184805,27 31.923902,27 L36.8334155,27 C38.0308004,27 39,28.007335 39,29.2518337 C39,30.4963325 38.0308004,31.5036675 36.8334155,31.5036675 L31.923902,31.5036675 C31.4698837,31.5036675 31.0605615,31.7701711 30.8582529,32.190709 L30.1078289,33.7530562 C29.7243835,34.5403423 28.9598449,35 28.1647249,35" id="Fill-6"></path> <path d="M14.8483431,23 C14.7618223,23 14.6753014,22.995923 14.5864421,22.9857304 L2.89443266,21.7401993 C1.71353971,21.61585 0.869376624,20.6801728 1.01669594,19.650724 C1.15933846,18.6192367 2.23266493,17.8894492 3.41355788,18.0137985 L15.1055673,19.2593296 C16.2864603,19.3836789 17.1306234,20.3193561 16.9833041,21.3488049 C16.8500151,22.3028287 15.9216696,23 14.8483431,23" id="Fill-7"></path> <path d="M60.2282028,36 L50.9549441,36 C49.7749219,36 48.8197762,35.0637546 48.8197762,33.9070824 C48.8197762,32.7504103 49.7749219,31.8141649 50.9549441,31.8141649 L60.2282028,31.8141649 C61.6076,31.8141649 62.7296643,30.7143037 62.7296643,29.3622017 L62.7296643,6.63779826 C62.7296643,5.28569625 61.6076,4.18583512 60.2282028,4.18583512 L27.7717972,4.18583512 C26.3924,4.18583512 25.2703357,5.28569625 25.2703357,6.63779826 L25.2703357,13.4551193 C25.2703357,14.6117914 24.31519,15.5480369 23.1351678,15.5480369 C21.9551457,15.5480369 21,14.6117914 21,13.4551193 L21,6.63779826 C21,2.9791693 24.0393106,0 27.7717972,0 L60.2282028,0 C63.9606894,0 67,2.9791693 67,6.63779826 L67,29.3622017 C67,33.0208307 63.9606894,36 60.2282028,36" id="Fill-8"></path> <path d="M60.7334275,45 C59.9012948,45 59.1011672,44.5596722 58.7023343,43.8054936 L56.2404032,39.1211549 C55.6790829,38.0554678 56.1345401,36.757906 57.2547188,36.2262336 C58.3847452,35.6969033 59.7363454,36.1278624 60.2976657,37.1912073 L62.7595968,41.8755461 C63.3209171,42.9412331 62.8654599,44.238795 61.7452812,44.7704674 C61.4178444,44.9250506 61.073174,45 60.7334275,45" id="Fill-9"></path> </g> <circle id="Oval-Copy" stroke="#4072AD" stroke-width="5" cx="81.5" cy="137.5" r="12.5"></circle> <text id="timeline" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="16" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="39.424" y="114">(1901-2000)</tspan> </text> </g> <line x1="0.5" y1="137.5" x2="69.5" y2="137.5" id="Line" stroke="#4072AD" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> <line x1="96.5" y1="137.5" x2="165.5" y2="137.5" id="Line-Copy" stroke="#4072AD" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> </g> </svg> </a> <a alt="21e eeuw (2001-heden)" href="/21e-eeuw" class="svg"> <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> <svg class="desktop" width="165px" height="155px" viewBox="0 0 165 155" version="1.1" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink"> <!-- Generator: Sketch 63.1 (92452) - https://sketch.com --> <title aria-hidden="true">21e eeuw</title> <g id="icon" stroke="none" stroke-width="1" fill="none" fill-rule="evenodd"> <g id="21e-eeuw" transform="translate(1.000000, 0.000000)"> <text id="title" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="20" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="39.36" y="90">21e eeuw</tspan> </text> <g id="outlines" stroke-width="1" fill-rule="evenodd" transform="translate(48.000000, 0.000000)" fill="#1A1919"> <path d="M30.0009838,60 C13.4588266,60 0,46.543141 0,30.0009838 C0,13.456859 13.4588266,0 30.0009838,0 C46.543141,0 60,13.456859 60,30.0009838 C60,31.0005575 59.1893221,31.813203 58.1877808,31.813203 C57.1862395,31.813203 56.3755616,31.0005575 56.3755616,30.0009838 C56.3755616,15.4560063 44.5439937,3.62247073 30.0009838,3.62247073 C15.4560063,3.62247073 3.6244384,15.4560063 3.6244384,30.0009838 C3.6244384,44.542026 15.4560063,56.3755616 30.0009838,56.3755616 C31.0025252,56.3755616 31.813203,57.1862395 31.813203,58.1877808 C31.813203,59.1893221 31.0025252,60 30.0009838,60" id="Fill-1"></path> <path d="M23.2499996,53 C22.845296,53 22.4405924,52.8584117 22.1099895,52.563436 C15.6860326,46.8546739 12,38.5599585 12,29.8031146 C12,21.2901172 15.5169311,13.1448561 21.6444854,7.46165854 C22.3683918,6.79501356 23.4723016,6.8579417 24.1183073,7.60128035 C24.762413,8.348552 24.7035125,9.49305754 23.9815061,10.161669 C18.5911583,15.1585566 15.499831,22.3166325 15.499831,29.8031146 C15.499831,37.5019791 18.7412597,44.7957438 24.3900097,49.8142629 C25.1234162,50.4671424 25.2070169,51.6096814 24.5781113,52.3687521 C24.2323083,52.7876175 23.7421039,53 23.2499996,53" id="Fill-2"></path> <path d="M47.1896563,32 C46.1891514,32 45.3793125,31.210013 45.3793125,30.2340338 C45.3793125,22.9343235 42.1792695,15.9548264 36.6027818,11.0826006 C35.8578086,10.4306695 35.7949085,9.31471698 36.4612566,8.5880056 C37.1315358,7.86129423 38.2735659,7.79993601 39.0185391,8.44994961 C45.3616219,13.9913635 49,21.9315002 49,30.2340338 C49,31.210013 48.1901611,32 47.1896563,32" id="Fill-3"></path> <path d="M29.7918589,32 C21.0780211,32 12.7105328,29.9629442 6.83439918,26.4092483 C5.99214025,25.9018429 5.74615341,24.8405666 6.28732445,24.045074 C6.8265276,23.2495814 7.94822759,23.017253 8.79048652,23.5265169 C14.0978986,26.7363667 21.753009,28.576408 29.7918589,28.576408 C38.0589845,28.576408 45.8538155,26.6490112 51.1789386,23.2886126 C52.0133259,22.762621 53.1369938,22.9763632 53.693908,23.760704 C54.2508222,24.5469034 54.0264822,25.6100384 53.1940628,26.13603 C47.2884107,29.8625783 38.7595551,32 29.7918589,32" id="Fill-4"></path> <path d="M30.3732636,17 C24.8455691,17 19.5291988,15.4302625 15.7840634,12.6925904 C14.9622469,12.0888452 14.7528793,10.895928 15.3164107,10.0236203 C15.8779853,9.15131263 17.005048,8.92855147 17.8229511,9.52813289 C20.984988,11.8390196 25.5597668,13.1651772 30.3732636,13.1651772 C35.3237299,13.1651772 39.9806903,11.7786451 43.1466406,9.35950062 C43.9586736,8.74118228 45.0798662,8.94104275 45.6629646,9.80085917 C46.2421496,10.6606756 46.0562625,11.8598384 45.2481429,12.4781568 C41.4814838,15.3511511 36.0594514,17 30.3732636,17" id="Fill-5"></path> <path d="M16.7872307,50 C16.2197057,50 15.6599285,49.7034667 15.3132152,49.1488 C14.755375,48.2549333 14.9626281,47.0325333 15.7761452,46.4138667 C19.4834587,43.6085333 24.7461394,42 30.2180102,42 C31.2019785,42 32,42.8789333 32,43.9648 C32,45.0506667 31.2019785,45.9296 30.2180102,45.9296 C25.4531245,45.9296 20.9245461,47.2885333 17.7944423,49.6565333 C17.486468,49.8890667 17.1358809,50 16.7872307,50" id="Fill-6"></path> <path d="M31,56 C29.8946797,56 29,55.186905 29,54.1823775 L29,6.81762248 C29,5.81309496 29.8946797,5 31,5 C32.1053203,5 33,5.81309496 33,6.81762248 L33,54.1823775 C33,55.186905 32.1053203,56 31,56" id="Fill-7"></path> <path d="M47.6752876,47.4415661 L49.2824021,53.9056949 L50.5628509,52.1324876 C50.7927268,51.8132714 51.1234253,51.5758056 51.5045353,51.4531799 L53.6339116,50.7758186 L47.6752876,47.4415661 Z M48.4435569,60 C48.328619,60 48.213681,59.9902678 48.0987431,59.968857 C47.3788688,59.8384454 46.8061956,59.3109601 46.6368134,58.625813 L43.0515567,44.2085285 C42.8781416,43.5117028 43.150363,42.7817876 43.7452172,42.3535707 C44.3420878,41.9273002 45.1446368,41.8825321 45.7878859,42.2406772 L59.0743067,49.6760798 C59.7074735,50.0303319 60.0664024,50.7096396 59.9897772,51.4123046 C59.9151683,52.1149697 59.4191204,52.708634 58.72546,52.9305282 L53.2568345,54.670646 L49.9659803,59.231156 C49.6151171,59.7177661 49.042444,60 48.4435569,60 L48.4435569,60 Z" id="Fill-8"></path> <path d="M48.8437366,41 C48.3517315,41 47.8597263,40.7991193 47.4997226,40.4035072 C46.8017153,39.6430302 46.8397157,38.4479948 47.5837235,37.7346632 L49.8977476,35.5106266 C50.6377553,34.797295 51.8077675,34.8362413 52.5017747,35.5967183 C53.197782,36.3571954 53.1597816,37.5522307 52.4177739,38.2655623 L50.1017497,40.489599 C49.747746,40.8319161 49.2937413,41 48.8437366,41" id="Fill-9"></path> <path d="M41.0199631,42 C40.514742,42 40.0052211,41.8065111 39.6203931,41.421683 L36.5804668,38.3817568 C35.8065111,37.607801 35.8065111,36.3522727 36.5804668,35.5804668 C37.3522727,34.8065111 38.607801,34.8065111 39.3796069,35.5804668 L42.4195332,38.6203931 C43.1934889,39.392199 43.1934889,40.6477273 42.4195332,41.421683 C42.0347052,41.8065111 41.5251843,42 41.0199631,42" id="Fill-10"></path> <path d="M36.8432401,50 C36.3531764,50 35.8591123,49.7991193 35.4990655,49.4035072 C34.8009748,48.6430302 34.84098,47.4479948 35.5830764,46.7346632 L37.897377,44.5106266 C38.6394734,43.797295 39.8056248,43.8362413 40.5017152,44.5967183 C41.1978056,45.3571954 41.1598007,46.5522307 40.4177043,47.2655623 L38.1034037,49.489599 C37.7473575,49.8319161 37.2932985,50 36.8432401,50" id="Fill-11"></path> </g> <circle id="Oval-Copy" stroke="#4072AD" stroke-width="5" cx="81.5" cy="137.5" r="12.5"></circle> <text id="timeline" font-family="DINRoundPro, DIN Round Pro" font-size="16" font-weight="normal" fill="#000000"> <tspan x="34.248" y="114">(2001-heden)</tspan> </text> </g> <line x1="0.5" y1="137.5" x2="69.5" y2="137.5" id="Line" stroke="#4072AD" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> <line x1="0.5" y1="137.5" x2="69.5" y2="137.5" id="Line" stroke="#4072AD" stroke-width="5" stroke-linecap="square"></line> </g> </svg> </a> </div> </section> </div> </div> </div> <div class="footerwrapper"> <div class="footer container-xl"> <footer class="footer" role="contentinfo"> <div class="region region-footer"> <section id="block-footerblock" class="block block-block-content block-block-contentde902c7a-16a6-49fc-bcae-b5a4ec6e95b2 clearfix"> <div class="clearfix text-formatted field field--name-body field--type-text-with-summary field--label-hidden field--item"><div id="footer1"> <p>Een samenwerking tussen <a href="https://www.kb.nl"><span class="kb">Koninklijke Bibliotheek</span></a> en <a href="https://taalunie.org"><span class="taalunie">Taalunie.</span></a></p> </div> <div id="footer2"> <p><a href="https://www.kb.nl/aanmelden-nieuwsbrief-literatuurgeschiedenisorg">Nieuwsbrief</a> | <a href="/over-ons">Over ons</a><br> <a href="/privacyverklaring">Privacyverklaring</a> | <a href="/toegankelijkheidsverklaring">Toegankelijkheidsverklaring</a></p> </div> </div> </section> </div> </footer> </div> </div> </div> <script type="application/json" data-drupal-selector="drupal-settings-json">{"path":{"baseUrl":"\/","pathPrefix":"","currentPath":"node\/354","currentPathIsAdmin":false,"isFront":false,"currentLanguage":"nl"},"pluralDelimiter":"\u0003","suppressDeprecationErrors":true,"ajaxPageState":{"libraries":"eJxNUEkOgzAM_FBITn2QQ6xg6uAoNltf36qUwsWeTXOYKGJqDeojRFB08cb_sBu1YzBUu_uZJQJ3ajvTlO9OQVXIqK6XhiG1uQL7RMCSPYywHfokrQDTCx1u9ql4nskfdQVMioTjuQoN8qd-0DN3KX6e6hyZdMDk6iAmulLFcEFPE5lrkEigN1rI9mCNcsamTnc1LMcAC-Gq4Xt9kTQzvgFccXGt","theme":"literatuurgeschiedenis","theme_token":null},"ajaxTrustedUrl":{"form_action_p_pvdeGsVG5zNF_XLGPTvYSKCf43t8qZYSwcfZl2uzM":true},"matomo":{"disableCookies":false,"trackMailto":true},"photoswipe":{"options":{"showHideAnimationType":"zoom","showAnimationDuration":333,"hideAnimationDuration":333,"zoomAnimationDuration":333,"maxWidthToAnimate":4000,"easing":"cubic-bezier(.4,0,.22,1)","bgOpacity":1,"spacing":0.12,"initialZoomLevel":"fit","secondaryZoomLevel":"2.5","maxZoomLevel":"4","allowPanToNext":true,"loop":true,"wheelToZoom":false,"pinchToClose":true,"clickToCloseNonZoomable":true,"closeOnVerticalDrag":true,"trapFocus":true,"returnFocus":true,"escKey":true,"arrowKeys":true,"imageClickAction":"zoom-or-close","tapAction":"toggle-controls","doubleTapAction":"zoom","bgClickAction":"close","closeTitle":"Close","zoomTitle":"Zoom","arrowPrevTitle":"Previous","arrowNextTitle":"Next","indexIndicatorSep":" \/ ","errorMsg":"The image could not be loaded.","preload":[1,1],"preloaderDelay":2000,"mainClass":null,"showHideOpacity":false,"maxSpreadZoom":2,"closeOnScroll":true,"mouseUsed":false,"history":true,"focus":true,"captionOptions":{"type":"below","mobileLayoutBreakpoint":600,"horizontalEdgeThreshold":20,"mobileCaptionOverlapRatio":0.3,"verticallyCenterImage":false}}},"data":{"extlink":{"extTarget":false,"extTargetAppendNewWindowLabel":"(opent in een nieuw venster)","extTargetNoOverride":false,"extNofollow":false,"extTitleNoOverride":false,"extNoreferrer":true,"extFollowNoOverride":false,"extClass":"ext","extLabel":"(externe link)","extImgClass":false,"extSubdomains":true,"extExclude":"","extInclude":"","extCssExclude":"","extCssInclude":"","extCssExplicit":"","extAlert":false,"extAlertText":"Deze link gaat naar een andere website. Wij zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van die website.","extHideIcons":false,"mailtoClass":"mailto","telClass":"","mailtoLabel":"(deze link leidt naar een e-mailadres)","telLabel":"(link is a phone number)","extUseFontAwesome":false,"extIconPlacement":"append","extPreventOrphan":false,"extFaLinkClasses":"fa fa-external-link","extFaMailtoClasses":"fa fa-envelope-o","extAdditionalLinkClasses":"","extAdditionalMailtoClasses":"","extAdditionalTelClasses":"","extFaTelClasses":"fa fa-phone","whitelistedDomains":[],"extExcludeNoreferrer":""}},"radioactivity":{"type":"default","endpoint":"https:\/\/www.literatuurgeschiedenis.org\/radioactivity\/emit"},"ra_emit_0":"{\u0022fn\u0022:\u0022field_activity\u0022,\u0022et\u0022:\u0022node\u0022,\u0022id\u0022:\u0022354\u0022,\u0022ti\u0022:\u002262\u0022,\u0022e\u0022:10,\u0022h\u0022:\u00225872efb8437425bed23318de42f12668872117a1\u0022}","incident_process_ratio":1,"user":{"uid":0,"permissionsHash":"5ae3a0d77fb5b20562caa33f3fc19bcaa9731ebcfd7f5388ff9bfaf8b83ec6ac"}}</script> <script src="/sites/default/files/js/js_AuX7UpKFm2yFfGp5TMZCvWTPu-B9a4d2DrR1u1I5P3k.js?scope=footer&delta=0&language=nl&theme=literatuurgeschiedenis&include=eJxNiUsSgzAMxS5kklUP5BBPahpwxn5Qevsu-l1JGhUzBJzHJRcOofLXX52WmDpDAjSbS66-D-6pKndriRc-SU503W6f9U5aGbZafoHG1WBx1yH5p0k3BTlXNZ6hh-KR4dqaeDwB81I9wg"></script> <script src="/themes/custom/literatuurgeschiedenis/dist/js/literatuurgeschiedenis.js?v=10.4.3" type="module"></script> <script src="/sites/default/files/js/js_66cyXrlxXkV4Zd-xPGERftmLscDChgSSN-JnvflRcro.js?scope=footer&delta=2&language=nl&theme=literatuurgeschiedenis&include=eJxNiUsSgzAMxS5kklUP5BBPahpwxn5Qevsu-l1JGhUzBJzHJRcOofLXX52WmDpDAjSbS66-D-6pKndriRc-SU503W6f9U5aGbZafoHG1WBx1yH5p0k3BTlXNZ6hh-KR4dqaeDwB81I9wg"></script> </body> </html>