CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Bundesverfassungsgericht - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"9585586d-db25-454d-8ead-935f597672e2","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Bundesverfassungsgericht","wgTitle":"Bundesverfassungsgericht","wgCurRevisionId":67913743,"wgRevisionId":67913743,"wgArticleId":960498,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Coördinaten op Wikidata","Grondwettelijk hof","Rechterlijke macht in Duitsland","Karlsruhe"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Bundesverfassungsgericht","wgRelevantArticleId":960498,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgRedirectedFrom": "Federaal_Constitutioneel_Hof_van_Duitsland","wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgInternalRedirectTargetUrl":"/wiki/Bundesverfassungsgericht","wgCoordinates":{"lat":49.0125,"lon":8.401666666666667},"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q56025","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true, "wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.view.redirect","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages", "ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Karlsruhe_bundesverfassungsgericht.jpg/1200px-Karlsruhe_bundesverfassungsgericht.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="847"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Karlsruhe_bundesverfassungsgericht.jpg/800px-Karlsruhe_bundesverfassungsgericht.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="565"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Karlsruhe_bundesverfassungsgericht.jpg/640px-Karlsruhe_bundesverfassungsgericht.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="452"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Bundesverfassungsgericht - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Bundesverfassungsgericht"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Bundesverfassungsgericht"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Bundesverfassungsgericht rootpage-Bundesverfassungsgericht skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/2_december"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Bundesverfassungsgericht" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Bundesverfassungsgericht" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Bundesverfassungsgericht" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Bundesverfassungsgericht" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Geschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Geschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Geschiedenis</span> </div> </a> <ul id="toc-Geschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Grondwettelijke_positie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Grondwettelijke_positie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Grondwettelijke positie</span> </div> </a> <ul id="toc-Grondwettelijke_positie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Structuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Structuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Structuur</span> </div> </a> <ul id="toc-Structuur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lijst_van_presidenten_van_het_Bundesverfassungsgericht" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Lijst_van_presidenten_van_het_Bundesverfassungsgericht"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Lijst van presidenten van het Bundesverfassungsgericht</span> </div> </a> <ul id="toc-Lijst_van_presidenten_van_het_Bundesverfassungsgericht-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bevoegdheid" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bevoegdheid"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Bevoegdheid</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Bevoegdheid-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Bevoegdheid-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Bevoegdheid-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-1._Verfassungsbeschwerde_(klacht/rekest_over_ongrondwettige_maatregelen)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1._Verfassungsbeschwerde_(klacht/rekest_over_ongrondwettige_maatregelen)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>1. Verfassungsbeschwerde (klacht/rekest over ongrondwettige maatregelen)</span> </div> </a> <ul id="toc-1._Verfassungsbeschwerde_(klacht/rekest_over_ongrondwettige_maatregelen)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-2._Konkrete_Normenkontrolle_(concrete_normencontrole)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#2._Konkrete_Normenkontrolle_(concrete_normencontrole)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>2. Konkrete Normenkontrolle (concrete normencontrole)</span> </div> </a> <ul id="toc-2._Konkrete_Normenkontrolle_(concrete_normencontrole)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-3._Abstrakte_Normenkontrolle_(abstracte_normencontrole)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#3._Abstrakte_Normenkontrolle_(abstracte_normencontrole)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>3. Abstrakte Normenkontrolle (abstracte normencontrole)</span> </div> </a> <ul id="toc-3._Abstrakte_Normenkontrolle_(abstracte_normencontrole)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-4._Organstreit_(geschillen_tussen_constitutionele_organen)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#4._Organstreit_(geschillen_tussen_constitutionele_organen)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4</span> <span>4. Organstreit (geschillen tussen constitutionele organen)</span> </div> </a> <ul id="toc-4._Organstreit_(geschillen_tussen_constitutionele_organen)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-5._Bund-Länder-Streit_(geschillen_tussen_de_federale_staat_en_een_deelstaat_of_tussen_deelstaten_onderling)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#5._Bund-Länder-Streit_(geschillen_tussen_de_federale_staat_en_een_deelstaat_of_tussen_deelstaten_onderling)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.5</span> <span>5. Bund-Länder-Streit (geschillen tussen de federale staat en een deelstaat of tussen deelstaten onderling)</span> </div> </a> <ul id="toc-5._Bund-Länder-Streit_(geschillen_tussen_de_federale_staat_en_een_deelstaat_of_tussen_deelstaten_onderling)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-6._Parteiverbotsverfahren_(procedure_van_partijverbod)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#6._Parteiverbotsverfahren_(procedure_van_partijverbod)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.6</span> <span>6. Parteiverbotsverfahren (procedure van partijverbod)</span> </div> </a> <ul id="toc-6._Parteiverbotsverfahren_(procedure_van_partijverbod)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-7._Verbeurdverklaring_van_de_fundamentele_rechten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#7._Verbeurdverklaring_van_de_fundamentele_rechten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.7</span> <span>7. Verbeurdverklaring van de fundamentele rechten</span> </div> </a> <ul id="toc-7._Verbeurdverklaring_van_de_fundamentele_rechten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-8._Het_Bundesverfassungsgericht_als_verificatiebureau" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#8._Het_Bundesverfassungsgericht_als_verificatiebureau"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.8</span> <span>8. Het Bundesverfassungsgericht als verificatiebureau</span> </div> </a> <ul id="toc-8._Het_Bundesverfassungsgericht_als_verificatiebureau-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-9._Aanklachten_tegen_de_Bundespräsident." class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#9._Aanklachten_tegen_de_Bundespräsident."> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.9</span> <span>9. Aanklachten tegen de Bundespräsident.</span> </div> </a> <ul id="toc-9._Aanklachten_tegen_de_Bundespräsident.-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-10._Minnelijke_schikkingen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#10._Minnelijke_schikkingen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.10</span> <span>10. Minnelijke schikkingen</span> </div> </a> <ul id="toc-10._Minnelijke_schikkingen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-11._Juridisch_advies" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#11._Juridisch_advies"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.11</span> <span>11. Juridisch advies</span> </div> </a> <ul id="toc-11._Juridisch_advies-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-12._Voorlopige_maatregelen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#12._Voorlopige_maatregelen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.12</span> <span>12. Voorlopige maatregelen</span> </div> </a> <ul id="toc-12._Voorlopige_maatregelen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-13._Andere_procedures" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#13._Andere_procedures"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.13</span> <span>13. Andere procedures</span> </div> </a> <ul id="toc-13._Andere_procedures-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Externe_link" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Externe_link"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Externe link</span> </div> </a> <ul id="toc-Externe_link-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Bundesverfassungsgericht</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 31 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-31" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">31 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Bundesverfassungsgericht" title="Bundesverfassungsgericht – Zwitserduits" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Bundesverfassungsgericht" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Zwitserduits" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%83%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="المحكمة الدستورية الألمانية – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="المحكمة الدستورية الألمانية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Tribunal_Constitucional_d%27Alemanya" title="Tribunal Constitucional d'Alemanya – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Tribunal Constitucional d'Alemanya" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Tysklands_forfatningsdomstol" title="Tysklands forfatningsdomstol – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Tysklands forfatningsdomstol" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="goed artikel"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Bundesverfassungsgericht" title="Bundesverfassungsgericht – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Bundesverfassungsgericht" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%9F%CE%BC%CE%BF%CF%83%CF%80%CE%BF%CE%BD%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C_%CE%A3%CF%85%CE%BD%CF%84%CE%B1%CE%B3%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%94%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%AE%CF%81%CE%B9%CE%BF" title="Γερμανικό Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Γερμανικό Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Federal_Constitutional_Court" title="Federal Constitutional Court – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Federal Constitutional Court" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Federacia_Konstitucia_Kortumo_de_Germanio" title="Federacia Konstitucia Kortumo de Germanio – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Federacia Konstitucia Kortumo de Germanio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Tribunal_Constitucional_Federal_de_Alemania" title="Tribunal Constitucional Federal de Alemania – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Tribunal Constitucional Federal de Alemania" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Alemaniako_Konstituzio_Auzitegia" title="Alemaniako Konstituzio Auzitegia – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Alemaniako Konstituzio Auzitegia" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="دادگاه قانون اساسی فدرال آلمان – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="دادگاه قانون اساسی فدرال آلمان" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Saksan_perustuslakituomioistuin" title="Saksan perustuslakituomioistuin – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Saksan perustuslakituomioistuin" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Tribunal_constitutionnel_f%C3%A9d%C3%A9ral_d%27Allemagne" title="Tribunal constitutionnel fédéral d'Allemagne – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Tribunal constitutionnel fédéral d'Allemagne" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%91%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%9E%D7%A9%D7%A4%D7%98_%D7%94%D7%97%D7%95%D7%A7%D7%AA%D7%99_%D7%94%D7%A4%D7%93%D7%A8%D7%9C%D7%99_%D7%A9%D7%9C_%D7%92%D7%A8%D7%9E%D7%A0%D7%99%D7%94" title="בית המשפט החוקתי הפדרלי של גרמניה – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="בית המשפט החוקתי הפדרלי של גרמניה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Corte_costituzionale_federale" title="Corte costituzionale federale – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Corte costituzionale federale" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E9%80%A3%E9%82%A6%E6%86%B2%E6%B3%95%E8%A3%81%E5%88%A4%E6%89%80" title="連邦憲法裁判所 – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="連邦憲法裁判所" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%97%B0%EB%B0%A9%ED%97%8C%EB%B2%95%EC%9E%AC%ED%8C%90%EC%86%8C" title="연방헌법재판소 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="연방헌법재판소" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Bundesverfassungsgericht" title="Bundesverfassungsgericht – Luxemburgs" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Bundesverfassungsgericht" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Luxemburgs" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Vokietijos_Konstitucinis_Teismas" title="Vokietijos Konstitucinis Teismas – Litouws" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Vokietijos Konstitucinis Teismas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litouws" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Bundesverfassungsgericht" title="Bundesverfassungsgericht – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Bundesverfassungsgericht" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Federalny_Trybuna%C5%82_Konstytucyjny" title="Federalny Trybunał Konstytucyjny – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Federalny Trybunał Konstytucyjny" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Tribunal_Constitucional_Federal_da_Alemanha" title="Tribunal Constitucional Federal da Alemanha – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Tribunal Constitucional Federal da Alemanha" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%81%D1%83%D0%B4_%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8" title="Конституционный суд Германии – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Конституционный суд Германии" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Federal_Constitutional_Court" title="Federal Constitutional Court – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Federal Constitutional Court" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B7%D0%BD%D0%B8_%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8_%D1%81%D1%83%D0%B4_%D0%9D%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B5" title="Савезни уставни суд Немачке – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Савезни уставни суд Немачке" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Tysklands_f%C3%B6rfattningsdomstol" title="Tysklands författningsdomstol – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Tysklands författningsdomstol" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%A5%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%90%E0%B8%98%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%99%E0%B8%B9%E0%B8%8D%E0%B8%AA%E0%B8%AB%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%98%E0%B9%8C" title="ศาลรัฐธรรมนูญสหพันธ์ – Thai" lang="th" hreflang="th" data-title="ศาลรัฐธรรมนูญสหพันธ์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Thai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Federal_Anayasa_Mahkemesi" title="Federal Anayasa Mahkemesi – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Federal Anayasa Mahkemesi" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%86%D1%96%D0%B9%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D1%83%D0%B4_%D0%9D%D1%96%D0%BC%D0%B5%D1%87%D1%87%D0%B8%D0%BD%D0%B8" title="Федеральний конституційний суд Німеччини – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Федеральний конституційний суд Німеччини" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/T%C3%B2a_%C3%A1n_Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Li%C3%AAn_bang_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Tòa án Hiến pháp Liên bang Đức – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Tòa án Hiến pháp Liên bang Đức" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%BE%B7%E5%9B%BD%E8%81%94%E9%82%A6%E5%AE%AA%E6%B3%95%E6%B3%95%E9%99%A2" title="德国联邦宪法法院 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="德国联邦宪法法院" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q56025#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Bundesverfassungsgericht" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Overleg:Bundesverfassungsgericht&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Overleg over deze pagina (de pagina bestaat niet) [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Bundesverfassungsgericht"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Bundesverfassungsgericht"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Bundesverfassungsgericht" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Bundesverfassungsgericht" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&oldid=67913743" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Bundesverfassungsgericht&id=67913743&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FBundesverfassungsgericht"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FBundesverfassungsgericht"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Bundesverfassungsgericht"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Bundesverfassungsgericht&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Federal_Constitutional_Court_of_Germany" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q56025" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="tpl_Coordinaten"><span class="plainlinks" title="Klik op de coördinaten om een plattegrond of satellietfoto te bekijken" style="font-size:87%;"> <span typeof="mw:File"><span title="Coördinaten"><img alt="Coördinaten" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/23px-Internet-web-browser.svg.png" decoding="async" width="23" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/35px-Internet-web-browser.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/46px-Internet-web-browser.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></span></span> <a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?language=nl&params=49_00_45_N_8_24_06_E_region:DE-BW_type:landmark&pagename=Bundesverfassungsgericht">49° 00′ 45″ NB, 8° 24′ 6″ OL</a></span></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><span class="mw-redirectedfrom">(Doorverwezen vanaf <a href="/w/index.php?title=Federaal_Constitutioneel_Hof_van_Duitsland&redirect=no" class="mw-redirect" title="Federaal Constitutioneel Hof van Duitsland">Federaal Constitutioneel Hof van Duitsland</a>)</span></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Karlsruhe_bundesverfassungsgericht.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Karlsruhe_bundesverfassungsgericht.jpg/250px-Karlsruhe_bundesverfassungsgericht.jpg" decoding="async" width="250" height="177" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Karlsruhe_bundesverfassungsgericht.jpg/375px-Karlsruhe_bundesverfassungsgericht.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Karlsruhe_bundesverfassungsgericht.jpg/500px-Karlsruhe_bundesverfassungsgericht.jpg 2x" data-file-width="2133" data-file-height="1506" /></a><figcaption>Het gebouw van het <i>Bundesverfassungsgericht</i></figcaption></figure> <p>Het <b>Bundesverfassungsgericht</b> is het <a href="/wiki/Grondwettelijk_hof" class="mw-redirect" title="Grondwettelijk hof">grondwettelijk hof</a> van <a href="/wiki/Duitsland" title="Duitsland">Duitsland</a>. Het hof is sinds zijn oprichting in 1951 gevestigd in <a href="/wiki/Karlsruhe_(stad)" title="Karlsruhe (stad)">Karlsruhe</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geschiedenis">Geschiedenis</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Geschiedenis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Geschiedenis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het Bundesverfassungsgericht is een van de markantste resultaten van het <a href="/wiki/Constitutionalisme" title="Constitutionalisme">constitutionalisme</a> in het naoorlogse Duitsland. Tegen de achtergrond van het <a href="/wiki/Nazisme" class="mw-redirect" title="Nazisme">nazisme</a> is het vanaf de oprichting overgegaan tot het formuleren van democratische principes. Ondertussen is het tot een van de belangrijkste politieke en juridische instellingen van het federale Duitsland uitgegroeid. Het is geen Supreme Court aangezien het zich niet bezighoudt met hogere beroepen tegen beslissingen van lagere rechters, maar wel enkel met voorzieningen waarin de Duitse <a href="/wiki/Grondwet" title="Grondwet">grondwet</a> betrokken is. Het is dan ook niet het hoogste rechtscollege van Duitsland maar staat eerder buiten het Duitse juridische systeem. Het bevindt zich in de grijze zone tussen recht en politiek. In eerdere grondwetten was er reeds sprake van rechtbanken die zich met constitutionele aangelegenheden bezighielden. Zo was er in 1850 als eerste de “Bayerischen Staatsgerichtshof”. De grondwet van 1871 voorzag echter niet in een grondwettelijk hof, terwijl de Weimar Grondwet van 1919 dan weer een (beperkte) constitutionele rechtbank inrichtte. </p><p>Het Bundesverfassungsgericht zoals we het vandaag kennen werd ingevoerd door de Grondwet van de Bundesrepublik Deutschland in 1949. Twee jaar later, in 1951, opende het zijn deuren. Voor het eerst was er een rechtbank bevoegd als finale arbiter in grondwettelijke aangelegenheden zodat de bindende kracht van de hele grondwet gewaarborgd werd. De positie van het Bundesverfassungsgericht is tweeledig. Enerzijds staat het op gelijke voet met de andere hoogste constitutionele organen zodat het zelf ook dat statuut verkrijgt en zijn onafhankelijkheid verzekerd blijft. Anderzijds is het een rechtbank die uitsluitend bevoegd is voor het vellen van juridische beslissingen. Daar waar andere rechtbanken enkel bindende beslissingen tussen partijen kunnen nemen, zijn de beslissingen van het Bundesverfassungsgericht bindend voor alle rechtbanken en autoriteiten van het federale Duitsland. </p><p>In de beginjaren van het Bundesverfassungsgericht, namelijk de jaren 50, werd het door de conservatieve regering van Adenauer aangezien als een gevaarlijke tegenstander. Voorbeelden hiervan zijn de Televisie zaak (1962) en de Lüth zaak (1958). Vanaf de jaren 60 en 70 houdt het Bundesverfassungsgericht zich bezig met actuele thema’s zoals gendergelijkheid en vrije meningsuiting. Als in 1969 de socialistische democratische coalitie aan de macht komt, verandert de houding van het Bundesverfassungsgericht aanzienlijk. Het doet er alles aan om de sociale en politieke hervormingen van de nieuwe regering binnen de perken te houden, bijvoorbeeld in verband met abortus. Vanaf 1982, als kanselier Kohl aan de macht komt, probeert het Bundesverfassungsgericht een gulden middenweg te zoeken tussen vriendelijkheid naar de regering toe en de controle op de maatregelen die deze regering neemt. In de vroege jaren 90 krijgt het te maken met problemen die rijzen naar aanleiding van de eenmaking van Duitsland. Kortom, het Bundesverfassungsgericht heeft bijgedragen tot de liberalisering van de federale republiek en is op wereldvlak het model bij uitstek voor nieuwe grondwettelijke hoven in de voormalige Sovjetlanden en elders ter wereld. </p><p>Daar waar het Bundesverfassungsgericht vooral bedoeld was om conflicten binnen het Duitse rechtssysteem op te lossen, acht het zichzelf ook bevoegd op vlak van het Europese communautair recht. Solange 1 (1974), Solange II (1986), het Maastricht Urteil (1993) en het Lissabon Urteil (2009) zijn hier voorbeelden van. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Grondwettelijke_positie">Grondwettelijke positie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Grondwettelijke positie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Grondwettelijke positie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het Bundesverfassungsgericht is een gerechtshof sui generis, dat voornamelijk wordt beheerst door 2 soorten regels. In de eerste plaats is er de Grondwet (Grundgesetz, GG.). In 1949 werd de oprichting van een Bundesverfassungsgericht in de Grondwet ingeschreven in hoofdstuk IX van de Duitse Grondwet. In artikels 92 tot en met 94 bevinden zich de voornaamste bepalingen. In art. 92 van de Duitse Grondwet (Grundgesetz, GG.) wordt het Bundesverfassungsgericht genoemd als deel van de Duitse rechterlijke macht. Art. 93 GG. heeft het over de bevoegdheid. De samenstelling en rechtskracht van de arresten worden toegelicht in art. 94 GG. Verdere regels met betrekking tot organisatie, bevoegdheid en procedure bevinden zich in het zogenaamde “Gesetz über das Bundesverfassungsgericht” (BverfGG), aangenomen op grond van art. 94, lid 2 GG. Deze wet omvat 3 grote delen. Ten eerste is er de oprichting en de bevoegdheid van het hof, vervolgens de procedure. Het merendeel van de wet omschrijft evenwel specifieke procedures die dienen te worden gevolgd wanneer specifieke soorten wetten ter toetsing worden voorgelegd. Deze wet werd aangenomen op federaal niveau en geldt dus zonder uitzondering in heel Duitsland. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Structuur">Structuur</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Structuur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Structuur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het Bundesverfassungsgericht bestaat uit zestien rechters. Verschillend met de aanstelling van de rechters in de andere rechtbanken, worden deze verkozen door de twee federale wetgevende instanties. De ene helft wordt verkozen door de <a href="/wiki/Bondsdag" title="Bondsdag">Bondsdag</a>, de andere helft door de <a href="/wiki/Bondsraad_(Duitsland)" title="Bondsraad (Duitsland)">Bondsraad</a>, elk met een tweederdemeerderheid. Gezien de grote politieke invloed van het Bundesverfassungsgericht is dit een poging om het zo op zijn minst een indirecte democratische <a href="/wiki/Legitimiteit_(politiek)" title="Legitimiteit (politiek)">legitimiteit</a> te geven. De vereiste van een tweederdemeerderheid helpt de positie van de politieke minderheidspartijen in elk orgaan te versterken. Normaal kan een enkele partij geen tweederdemeerderheid behalen in de Bondsdag of de Bondsraad, zodat steeds een compromis moet bereikt worden tussen de verschillende politieke strekkingen. Het nadeel van dit systeem is dat de verkiezing van de rechters kan leiden tot een ongewenste politisering van het Bundesverfassungsgericht. De helft van de rechters wordt in gesloten, bijna geheime vergaderingen van een rechterlijke kiescommissie ("Richterwahlausschuß") bestaande uit twaalf leden van de Bondsdag verkozen. De Bondsraad verkiest de andere helft na niet-openbare onderhandelingen tussen de vertegenwoordigers van de Duitse Staten en de partijvoorzitters. </p><p>Drie rechters uit elke senaat moeten reeds als rechter in een van de andere federale opperste hoven gezeteld hebben voorafgaandelijk aan hun benoeming in het Bundesverfassungsgericht. Het mandaat van de rechters duurt twaalf jaar of eindigt op de leeftijdsgrens van 68 (art 4. BverfGG). Om hun onafhankelijkheid te garanderen, kunnen deze niet worden herverkozen en kunnen ze niet in andere instellingen zetelen. De beslissingen van het Hof worden door een Senaat of een Kamer bekomen. De rechters van de Senaten worden bij de uitoefening van hun taken ondersteund door secretariaten, wetenschappelijke medewerkers en voorzittersraden. </p><p>Oorspronkelijk bestonden de Senaten elk uit twaalf rechters. Sinds 1963 werd dat aantal verminderd en bestaan de Senaten uit telkens acht leden. De Eerste Senaat wordt voorgezeten door de Vicepresident, de Tweede Senaat door de President. De huidige President van het Hof is Prof. Dr. <a href="/w/index.php?title=Andreas_Vo%C3%9Fkuhle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Andreas Voßkuhle (de pagina bestaat niet)">Andreas Voßkuhle</a>. De bevoegdheid voor grondwettelijke klachten en wetscontrole wordt verdeeld over de twee Senaten. De Eerste Senaat is voornamelijk bevoegd voor de wettelijke toetsing, wat vooral de onverenigbaarheid van een wettelijke bepaling met de fundamentele rechten uitmaakt en voor de constitutionele klachten (met uitzondering van de constitutionele klachten van gemeenten en die op het vlak van verkiezingsrecht). In alle andere procedures beslist de Tweede Senaat exclusief. De Tweede Senaat – de politieke senaat – buigt zich meer over de ‘grote’ grondwettelijke geschillen; o.a. de interpretatie van de grondwet in geval van geschillen over de omvang van de rechten en plichten van een opperste federaal orgaan of procedures met het oog op het verbieden van partijen. De plenaire vergadering van het Bundesverfassungsgericht kan, met ingang van het begin van het volgende boekjaar, een andere bevoegdheid aan een Senaat dan waarvoor ze normaal bevoegd is toewijzen, mocht dit noodzakelijk zijn omdat een van de Senaten -niet enkel tijdelijk- is overbelast. Als het onduidelijk is welke Senaat bevoegd is voor een welbepaalde procedure, wordt de zaak door een commissie behandeld, bestaande uit de president, de vicepresident en vier rechters, waarvan er twee worden benoemd door elke Senaat voor het boekjaar. Als de stemmen staken, zal de voorzitter van de commissie een beslissende stem hebben (art. 14 BverfGG). </p><p>In elke Senaat zijn er een aantal Kamers met telkens drie leden (art. 15 BverfGG). De Kamers beslissen voornamelijk of een grondwettelijke klacht moet worden toegelaten voor een verdere procedure. Als een klacht niet wordt toegelaten is de procedure ten einde. De Kamer kan een grondwettelijke klacht toestaan als deze duidelijk gegrond is. In procedures van fundamenteel belang daarentegen, is het altijd de voltallige Senaat die beslist. De Kamers verlichten vooral de werkdruk van de Senaat. </p><p>In de meeste gevallen is er een gewone meerderheid nodig binnen een Senaat van het Bundesverfassunggericht om tot een beslissing te komen in een zaak, in sommige gevallen een tweederdemeerderheid (art. 15 §4 BverfGG). Een Senaat is bekwaam beslissingen te nemen als ten minste zes rechters aanwezig zijn. Aangezien elke Senaat bestaat uit een even aantal rechters, is het mogelijk dat de Senaat gelijk verdeeld is over een bepaalde kwestie. In dat geval voorziet het Bundesverfassungsgerichtsgesetz dat de <a href="/wiki/Status_quo_(politiek)" class="mw-redirect" title="Status quo (politiek)">status quo</a> zal worden gehandhaafd zodat er geen schending van de Grondwet kan en zal worden uitgesproken (art. 15 § 4 BverfGG). In tegenstelling tot andere Duitse rechtbanken, die enkel de meerderheidsbeslissing publiceren, hebben de rechters van het Bundesverfassungsgericht de mogelijkheid een dissenting opinion te geven, die samen met de meerderheidsbeslissing wordt gepubliceerd. Het Bundesverfassungsgericht kan een tussentijds bevel geven, als dit nodig is om een eiser van een ernstig nadeel te behoeden, een dreigend geweld of omwille van andere belangrijke redenen om het openbaar belang te beschermen (art. 32 BverfGG). </p><p>In een Kamer moeten de uitspraken echter unaniem zijn. Het is niet geoorloofd dat een Kamer een precedent van de Senaat waartoe het behoort verwerpt; zulke zaken moeten aan de Senaat zelf worden voorgelegd. Zo ook wanneer een Senaat een uitspraak zou willen doen over een precedent van een andere Senaat, moeten dergelijke kwesties aan een plenaire vergadering worden voorgelegd (art. 16 BverfGG). Dit is nog maar vier keer voorgevallen. De plenaire zitting bestaat uit alle zestien leden van het Hof en heeft ook organisatorische taken. De President is voorzitter van de plenaire vergadering. Binnen het kader van de wet, regelt de plenaire vergadering de bekwaamheden van de Senaten. Voorafgaand aan elk werkingsjaar worden de Senaten hun bekwaamheden, naast hun vaste bekwaamheden, toegewezen. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lijst_van_presidenten_van_het_Bundesverfassungsgericht">Lijst van presidenten van het Bundesverfassungsgericht</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Lijst van presidenten van het Bundesverfassungsgericht" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Lijst van presidenten van het Bundesverfassungsgericht"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th> </th> <th>Naam </th> <th>Begin mandaat </th> <th>Einde mandaat </th></tr> <tr> <td>1 </td> <td><a href="/w/index.php?title=Hermann_H%C3%B6pker-Aschoff&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hermann Höpker-Aschoff (de pagina bestaat niet)">Hermann Höpker-Aschoff</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/1951" title="1951">1951</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/1954" title="1954">1954</a> </td></tr> <tr> <td>2 </td> <td><a href="/w/index.php?title=Josef_Wintrich&action=edit&redlink=1" class="new" title="Josef Wintrich (de pagina bestaat niet)">Josef Wintrich</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/1954" title="1954">1954</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/1958" title="1958">1958</a> </td></tr> <tr> <td>3 </td> <td><a href="/w/index.php?title=Gebhard_M%C3%BCller&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gebhard Müller (de pagina bestaat niet)">Gebhard Müller</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/1959" title="1959">1959</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/1971" title="1971">1971</a> </td></tr> <tr> <td>4 </td> <td><a href="/wiki/Ernst_Benda" title="Ernst Benda">Ernst Benda</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/1971" title="1971">1971</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/1983" title="1983">1983</a> </td></tr> <tr> <td>5 </td> <td><a href="/w/index.php?title=Wolfgang_Zeidler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wolfgang Zeidler (de pagina bestaat niet)">Wolfgang Zeidler</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/1983" title="1983">1983</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/1987" title="1987">1987</a> </td></tr> <tr> <td>6 </td> <td><a href="/wiki/Roman_Herzog" title="Roman Herzog">Roman Herzog</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/1987" title="1987">1987</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/1994" title="1994">1994</a> </td></tr> <tr> <td>7 </td> <td><a href="/w/index.php?title=Jutta_Limbach&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jutta Limbach (de pagina bestaat niet)">Jutta Limbach</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/1994" title="1994">1994</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/2002" title="2002">2002</a> </td></tr> <tr> <td>8 </td> <td><a href="/w/index.php?title=Hans-J%C3%BCrgen_Papier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hans-Jürgen Papier (de pagina bestaat niet)">Hans-Jürgen Papier</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/2002" title="2002">2002</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/2010" title="2010">2010</a> </td></tr> <tr> <td>9 </td> <td><a href="/w/index.php?title=Andreas_Vo%C3%9Fkuhle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Andreas Voßkuhle (de pagina bestaat niet)">Andreas Voßkuhle</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/2010" title="2010">2010</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/2020" title="2020">2020</a> </td></tr> <tr> <td>10 </td> <td><a href="/w/index.php?title=Stephan_Harbarth&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stephan Harbarth (de pagina bestaat niet)">Stephan Harbarth</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/2020" title="2020">2020</a> </td> <td align="center"> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bevoegdheid">Bevoegdheid</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Bevoegdheid" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Bevoegdheid"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het hof heeft tot taak om vast te stellen of <a href="/wiki/Wet" title="Wet">wetten</a> in overeenstemming zijn met de <a href="/wiki/Grondwet" title="Grondwet">grondwet</a> . </p><p>Het Bundesverfassungsgericht (hierna “Hof” genoemd) steunt haar bevoegdheid op art. 93 Grundgesetz (GG) en art. 13 Bundesverfassungsgerichtsgesetz (BVerfGG), hetwelke het Enumerationsprinzip bevat: het is toegelaten om zich tot het Hof te wenden wanneer het geschilpunt onder een van de talrijke bevoegdheidstoewijzingen door de Grondwet of een federale wet kan geclassificeerd worden. Tevens kan een Landesgesetz (een wet gecreëerd in een deelstaat) de beslissingen over constitutionele disputen toewijzen aan het Hof (art. 99 GG). Hierna volgt een overzicht van de verschillende zaken die aan het Hof voorgelegd kunnen worden. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1._Verfassungsbeschwerde_(klacht/rekest_over_ongrondwettige_maatregelen)"><span id="1._Verfassungsbeschwerde_.28klacht.2Frekest_over_ongrondwettige_maatregelen.29"></span>1. Verfassungsbeschwerde (klacht/rekest over ongrondwettige maatregelen)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: 1. Verfassungsbeschwerde (klacht/rekest over ongrondwettige maatregelen)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: 1. Verfassungsbeschwerde (klacht/rekest over ongrondwettige maatregelen)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Iedere burger (zowel een natuurlijke als een rechtspersoon) kan voor het Hof een schending door de publieke overheid inroepen van zijn basisrechten (art. 1 t.e.m. 19 GG), art. 20, §4 GG of art. 33, 38, 101, 103 of 104 GG (art. 93, §1, 4a GG). Basisrechten zijn o.a. het recht op menselijke waardigheid (art. 1 GG), het recht op leven (art. 2 GG), het recht op een familieleven (art. 6 GG), het recht van onschendbaarheid van de woning (art. 13 GG). Art. 20 § 4 bepaalt dat alle Duitsers het recht hebben om zich te verzetten tegen personen die deze grondrechten willen afschaffen, rekening houdend met het subsidiariteitsbeginsel. Art. 33 GG bevat het gelijkheidsbeginsel, art. 38 GG het recht op vrije verkiezingen, art. 101 GG het verbod op uitzonderingsrechtbanken, art. 103 GG het recht op een eerlijk proces en art. 104 GG bepalingen m.b.t. de vrijheidsberoving.x De klacht kan door de verzoeker ingesteld worden door middel van een verzoekschrift dat moet voldoen aan vier ontvankelijkheidsvoorwaarden : a) De (theoretisch) mogelijke schending van een of meerdere grondrechten; b) De schending moet persoonlijk, actueel en rechtstreeks zijn. De verzoeker kan enkel de ongrondwettelijkheid van regelgeving aanklagen die betrekking heeft op zijn persoon, een actio popularis is dus niet toegestaan. Een verzoek is niet actueel indien het probleem reeds in het verleden is opgelost of enkel gevreesd wordt in de toekomst. De inbreuk is rechtstreeks, wanneer de aangevochten bepaling op zichzelf, zonder andere bepalingen, de schending van een grondrecht veroorzaakt. c) De schending moet veroorzaakt worden door een publieke autoriteit. Dit begrip moet ruim geïnterpreteerd worden; het behelst alle organen van de wetgevende, rechterlijke en uitvoerende macht (gaande van de federale regering t.e.m. de individuele politieagent). d) De verzoeker moet eerst alle andere rechtsmiddelen uitgeput hebben. </p><p>Om gegrond te zijn, moet de klacht een schending van een grondrecht inhouden. Dit kan voor onduidelijkheid zorgen indien het over een klacht ingediend tegen rechterlijke beslissing gaat. In 1964 heeft het Hof dan ook in een arrest gespecificeerd dat het zich enkel ontfermt over klachten tegen rechterlijke beslissingen die een daadwerkelijke schending van een grondrecht inhouden. Het is aan de normaal bevoegde rechtbanken voorbehouden om het proces te organiseren, de feiten te beoordelen en de wet te interpreteren en toe te passen. Het Bundesverfassungsgericht is dus geen “super-beroepsinstantie”. Als het Hof vaststelt dat de aangevochten wet ongrondwettig is, dan zal het deze nietig verklaren (art. 95, §3 BverfGG). Dit is in principe een nietigheid ex tunc. Wanneer het een aangevochten rechterlijke beslissing betreft die ongrondwettig wordt bevonden, dan zal het Hof deze vernietigen en doorverwijzen naar de bevoegde rechtbank (art. 95, §2 BVerfGG). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="2._Konkrete_Normenkontrolle_(concrete_normencontrole)"><span id="2._Konkrete_Normenkontrolle_.28concrete_normencontrole.29"></span>2. Konkrete Normenkontrolle (concrete normencontrole)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: 2. Konkrete Normenkontrolle (concrete normencontrole)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: 2. Konkrete Normenkontrolle (concrete normencontrole)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Wanneer een rechtscollege vaststelt dat een wetskrachtige norm, waarvan haar/zijn oordeel afhangt, mogelijk ongrondwettig is, zal het de procedure schorsen en is het verplicht om de kwestie voor te leggen aan het Landesgericht indien de norm mogelijk onverenigbaar is met de Grondwet van een Land, of om de kwestie voor te leggen aan het Bundesverfassungsgericht indien de norm mogelijk strijdig is met de federale Grondwet (art. 100, §1 GG). Het Bundesverfassungsgericht beslist enkel over de geldigheid van de norm in kwestie, en oordeelt niet over de grond van de zaak die voorligt aan de verwijzende rechter. Deze concrete normencontrole is dus min of meer vergelijkbaar met de Belgische prejudiciële procedure. De prejudiciële vraag moet van doorslaggevend belang zijn voor het geschil dat ter beoordeling aan de rechter voorligt. In dat geval is de rechter verplicht om een vraag te stellen aan het Hof, behalve wanneer de wetskrachtige norm in kwestie reeds gold vooraleer de Grondwet van kracht was. In dit geval mag de gewone rechter zelf vaststellen of deze al dan niet in strijd is met de Grondwet. Dit is zo omdat hierdoor de scheiding der machten niet aangetast wordt, want de huidige wetgevende organen waren toentertijd nog onbestaande en aldus kan hun gezag niet ondermijnd worden door een dergelijke beslissing. Indien er in de loop van het geding twijfel ontstaat over de vraag of een regel van internationaal recht een integraal deel uitmaakt van de federale wet en of deze rechtstreeks rechten en plichten creëert voor het individu, dan zal de rechter deze vraag verwijzen naar het Bundesverfassungsgericht (art. 100, §2 GG). Indien het constitutioneel hof van een deelstaat, bij het interpreteren van de federale Grondwet, voorstelt om af te wijken van een beslissing genomen door het Bundesverfassungsgericht of genomen door het constitutioneel hof van een andere deelstaat, dan is het verplicht om een prejudiciële vraag te stellen aan het Bundesverfassungsgericht (art. 100, §3 GG). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="3._Abstrakte_Normenkontrolle_(abstracte_normencontrole)"><span id="3._Abstrakte_Normenkontrolle_.28abstracte_normencontrole.29"></span>3. Abstrakte Normenkontrolle (abstracte normencontrole)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: 3. Abstrakte Normenkontrolle (abstracte normencontrole)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: 3. Abstrakte Normenkontrolle (abstracte normencontrole)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De Grondwet voorziet krachtens art. 93, §1, nr. 2 GG in een procedure waarin de toetsing door het Hof van een norm het doel is van de procedure, los van de concrete toepassing van de norm in een zaak. Het Hof beslist “bij meningsverschillen of twijfel over de formele en inhoudelijke bestaanbaarheid van federaal recht of recht van deelstaat met deze Grondwet, of de bestaanbaarheid van recht van de deelstaat met enig ander federaal recht, op daartoe strekkend verzoek van de Bondsregering, de regering van een deelstaat of een vierde van de leden van de Bondsdag”. Aan de abstracte normencontrole mogen onderworpen worden alle federale en regionale wetten, ordonnanties en verordeningen; uitgesloten zijn de wetten die vóór 1949 in werking getreden zijn, die van de bezettingsmacht na de Tweede Wereldoorlog, de verordeningen en richtlijnen van de Europese Gemeenschappen en de kerkelijke normen. De abstracte normtoetsing is geen procedure op tegenspraak; er zijn wel verzoekende partijen, maar geen verwerende. Het betreft een rechtsprocedure van objectieve toetsing in het algemeen en openbaar belang. Daaruit volgt dat de verzoekende partij geen specifiek, individueel en subjectief belang hoeft te hebben of aan te tonen. Ze handelt enkel en alleen in het belang dat het publiek erbij heeft dat de rechtsorde overeenstemt met de Grondwet. Dit wordt geïllustreerd door het feit dat het Hof zelf kan beslissen om met een procedure voort te gaan, ook nadat de verzoekende partij haar verzoek heeft ingetrokken, omdat het Hof de zaak dermate belangrijk vindt voor het openbaar belang. Natuurlijk is het vaak zo dat de verzoekende partij eigen doeleinden of belangen nastreeft. Vooral de minderheid binnen het parlement – de oppositie – bedient zich van deze procedure om met andere middelen de politieke strijd voort te zetten die ze in de Bondsdag of de Bondsraad verloren heeft. Het betreft een toetsing a posteriori. De norm moet eerst worden afgekondigd, dat wil zeggen dat de wetgevende procedure volledig voltooid dient te zijn. Het is evenwel niet noodzakelijk dat de norm al van kracht is geworden. De indiening van het verzoekschrift is bovendien niet aan een tijdslimiet gebonden. Voor alle procedures voor het Bundesverfassungsgericht geldt het principe van het officiële gerechtelijk vooronderzoek, waarin het Hof alle noodzakelijke bewijsmiddelen verzamelt nodig om de waarheid te achterhalen (art. 26, §1 BVerfGG). Regels voor de beoordeling van de bewijsmiddelen zijn er niet; het Hof beslist volgens zijn/haar overtuiging of het geleverde bewijs deugdelijk is. Het eindarrest heeft niet het gezag van gewijsde onder partijen, omdat die er niet zijn. Het rechtsgevolg van een beslissing in de procedure van abstracte normtoetsing is abstract en zuiver objectief. Ze betreft alleen de norm als zodanig, het definitieve einde van die procedure, de geldigheid of de ongrondwettigheid en de nietigheid (ex tunc) van de norm en de gevolgen voor de geadresseerden van de norm: de bestuursautoriteiten, de gerechtshoven en rechtbanken of de particulieren. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="4._Organstreit_(geschillen_tussen_constitutionele_organen)"><span id="4._Organstreit_.28geschillen_tussen_constitutionele_organen.29"></span>4. Organstreit (geschillen tussen constitutionele organen)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: 4. Organstreit (geschillen tussen constitutionele organen)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: 4. Organstreit (geschillen tussen constitutionele organen)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het Hof oordeelt over de interpretatie van de Grondwet in geval van geschillen over de rechten en plichten van een constitutioneel orgaan of andere partijen door de Grondwet of de procedureregels van dergelijk constitutioneel orgaan met eigen rechten bekleed (art. 93, §1, nr. 1 GG en art. 63-67 BVerfGG). Deze bepaling zorgt ervoor dat het Hof kan controleren of geen enkel staatsorgaan zijn bevoegdheden overschrijdt. Zo heeft het Hof bijvoorbeeld op 12 juli 1994 geoordeeld dat de beslissing genomen door de Bondsregering over deelname van Duitse soldaten aan de NAVO- en VN-missies in voormalig Joegoslavië en Somalië, niet regelmatig gebeurd is, daar de Bondsregering daarvoor de toestemming nodig had van de Bondsdag. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="5._Bund-Länder-Streit_(geschillen_tussen_de_federale_staat_en_een_deelstaat_of_tussen_deelstaten_onderling)"><span id="5._Bund-L.C3.A4nder-Streit_.28geschillen_tussen_de_federale_staat_en_een_deelstaat_of_tussen_deelstaten_onderling.29"></span>5. Bund-Länder-Streit (geschillen tussen de federale staat en een deelstaat of tussen deelstaten onderling)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: 5. Bund-Länder-Streit (geschillen tussen de federale staat en een deelstaat of tussen deelstaten onderling)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: 5. Bund-Länder-Streit (geschillen tussen de federale staat en een deelstaat of tussen deelstaten onderling)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het Bundesverfassungsgericht beslist over geschillen die ontstaan tussen de federale staat en een deelstaat of tussen deelstaten onderling over hun respectievelijke rechten en plichten en zorgt er dus voor dat de bevoegdheidsverdelende regels gerespecteerd worden (art. 93 §1 nr. 3 GG). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="6._Parteiverbotsverfahren_(procedure_van_partijverbod)"><span id="6._Parteiverbotsverfahren_.28procedure_van_partijverbod.29"></span>6. Parteiverbotsverfahren (procedure van partijverbod)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: 6. Parteiverbotsverfahren (procedure van partijverbod)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: 6. Parteiverbotsverfahren (procedure van partijverbod)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Op grond van art. 21, §2 GG en art. 13, §2 BVerfGG kan het Hof partijen, die, wegens hun doelstellingen of gedragingen van hun leden, de vrije democratische orde willen afschaffen of verminderen, of die het bestaan van de Federale Republiek Duitsland in gevaar willen brengen, ongrondwettelijk verklaren. Dergelijk verzoek kan overeenkomstig art. 43 BVerfGG ingediend worden door de Bondsdag, de Bondsraad, de Bondsregering of een deelstaatregering (zo de partij zich enkel op dat niveau situeert). Sinds het bestaan van het Bundesverfassungsgericht heeft het Hof twee partijen ongrondwettelijk verklaard, dit betreft enerzijds de Sozialistische Reichspartei in 1952 en anderzijds de Kommunistische Partei Deutschlands in 1956. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="7._Verbeurdverklaring_van_de_fundamentele_rechten">7. Verbeurdverklaring van de fundamentele rechten</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: 7. Verbeurdverklaring van de fundamentele rechten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: 7. Verbeurdverklaring van de fundamentele rechten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De verbeurdverklaring van grondrechten betekent zoveel als het verlies van individuele grondrechten, middels een specifieke procedure die in art. 18 GG geregeld wordt. De aanvraag tot verbeurdverklaring van grondrechten kan enkel door de Bundestag, door de Bundesrat of door de Bundesregierung ingediend worden. Krachtens art. 18 GG kan men het recht op vrije meningsuiting (in bijzonderheid de vrijheid van pers, onderwijs, vergadering, vereniging en het briefgeheim) alsook het recht op asiel of het eigendomsrecht verliezen als men deze vrijheden of rechten misbruikt heeft om de democratische basis van Duitsland aan te vallen. Merk op dat enkel de hierboven opgesomde rechten en vrijheden verbeurd verklaard kunnen worden, alle andere (mensen)rechten blijven onaantastbaar. Deze verbeurdverklaring kan in de tijd beperkt worden, of naderhand weer ingetrokken worden. Enkel het Bundesverfassungsgericht is bevoegd om hierover te oordelen, en tot nu toe heeft het dit nog maar in een viertal zaken gedaan. Er zijn zo weinig zaken voorgekomen omdat het Hof heel strenge eisen stelt in een prejudiciële procedure waar het de ontvankelijkheid en de opportuniteit toetst (zo moet de verweerder nog steeds een dreiging voor de democratische basis uitmaken). In geen van de vier voorgekomen zaken werd er tot een verbeurdverklaring overgegaan. Al deze zaken waren gericht tegen Duitsers die het Nationaalsocialistische gedachtegoed aanhingen. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="8._Het_Bundesverfassungsgericht_als_verificatiebureau">8. Het Bundesverfassungsgericht als verificatiebureau</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: 8. Het Bundesverfassungsgericht als verificatiebureau" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: 8. Het Bundesverfassungsgericht als verificatiebureau"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het Bundesverfassungsgericht is de tweede en laatste instantie in beroep bij zaken over de geldigheid van de verkiezingen voor het parlement van de Bondsrepubliek Duitsland en voor het Europees parlement (voor de verkozenen uit Duitsland). In eerste instantie oordeelt de Bundestag zelf als zelfstandig orgaan. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="9._Aanklachten_tegen_de_Bundespräsident."><span id="9._Aanklachten_tegen_de_Bundespr.C3.A4sident."></span>9. Aanklachten tegen de Bundespräsident.</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&veaction=edit&section=14" title="Bewerk dit kopje: 9. Aanklachten tegen de Bundespräsident." class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=edit&section=14" title="De broncode bewerken van de sectie: 9. Aanklachten tegen de Bundespräsident."><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Dit is een specifieke procedure krachtens art. 61 GG. Dit artikel zegt zoveel als dat de Bundestag of de Bundesrat de Bundespräsident wegens een opzettelijke schending van de grondwet of van een andere federale wet bij het Hof kan aanklagen, waarna het Hof hem uit zijn ambt kan ontzetten. Er is tot op heden nog nooit zo’n aanklacht voor het Bundesverfassungsgericht gekomen. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="10._Minnelijke_schikkingen">10. Minnelijke schikkingen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&veaction=edit&section=15" title="Bewerk dit kopje: 10. Minnelijke schikkingen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=edit&section=15" title="De broncode bewerken van de sectie: 10. Minnelijke schikkingen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Minnelijke schikkingen zijn bij het Hof niet voorzien. Toch is dit ooit eens voorgevallen: er is een minnelijke schikking voorgesteld in de zaak Lebensgestaltung-Ethik-Religionskunde-Unterricht. Het doel van deze minnelijke schikking was dat een conflict tussen de Staat (en diens godsdienstonderwijs) en de religieuze gemeenschappen vermeden werd. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="11._Juridisch_advies">11. Juridisch advies</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&veaction=edit&section=16" title="Bewerk dit kopje: 11. Juridisch advies" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=edit&section=16" title="De broncode bewerken van de sectie: 11. Juridisch advies"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Enkel in de beginjaren was het mogelijk om het Hof om advies te vragen, dit krachtens het oude art. 97 BVerfGG. Zo’n advies is maar tweemaal ingewonnen; in 1951 over het instemmingsrecht van de Bondsraad over wetgeving inzake de zeggenschap over de inkomsten- en vennootschapsbelasting (BVerfGe 1, 76) en in 1954 over federale bevoegdheid een bouwbesluit vast te stellen (BVerfGE 3, 407). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="12._Voorlopige_maatregelen">12. Voorlopige maatregelen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&veaction=edit&section=17" title="Bewerk dit kopje: 12. Voorlopige maatregelen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=edit&section=17" title="De broncode bewerken van de sectie: 12. Voorlopige maatregelen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Zoals voor elke andere procedure kan het Hof voorlopige maatregelen opleggen. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="13._Andere_procedures">13. Andere procedures</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&veaction=edit&section=18" title="Bewerk dit kopje: 13. Andere procedures" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=edit&section=18" title="De broncode bewerken van de sectie: 13. Andere procedures"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Hiernaast heeft het Hof nog andere bevoegdheden die het toegewezen zijn door de federale wetgeving. Een voorbeeld hiervan is de wet op het referendum en de volksraadpleging die een procedure bij het Hof beschikbaar stelt tegen een afgewezen petitie tot oproeping van een referendum. Een voorbeeld hiervan is het “Lübeck-Urteil”. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Externe_link">Externe link</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&veaction=edit&section=19" title="Bewerk dit kopje: Externe link" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&action=edit&section=19" title="De broncode bewerken van de sectie: Externe link"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bundesverfassungsgericht.de">Officiële website</a></li></ul> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Bundesverfassungsgericht#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Bundesverfassungsgericht">Mediabestanden</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-groot toccolours" style="display:flex; gap:1em; align-items:center; clear:both; margin:1em 0 -0.5em 0;"> <div style="min-width:max-content;"><span class="noviewer noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/25px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/38px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></div> <div>Zie de categorie <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Federal_Constitutional_Court_of_Germany#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Federal Constitutional Court of Germany">Federal Constitutional Court of Germany</a></b></i> van <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> voor mediabestanden over dit onderwerp.</div> </div> <p class="mw-empty-elt"> </p>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&oldid=67913743">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&oldid=67913743</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Grondwettelijk_hof" title="Categorie:Grondwettelijk hof">Grondwettelijk hof</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Rechterlijke_macht_in_Duitsland" title="Categorie:Rechterlijke macht in Duitsland">Rechterlijke macht in Duitsland</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Karlsruhe" title="Categorie:Karlsruhe">Karlsruhe</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorie: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Co%C3%B6rdinaten_op_Wikidata" title="Categorie:Wikipedia:Coördinaten op Wikidata">Wikipedia:Coördinaten op Wikidata</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 2 aug 2024 om 18:32.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Bundesverfassungsgericht&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-mqqtn","wgBackendResponseTime":144,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.059","walltime":"0.102","ppvisitednodes":{"value":412,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":2472,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":813,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 70.947 1 -total"," 76.33% 54.152 1 Sjabloon:Commonscat"," 70.65% 50.127 1 Sjabloon:Zusterproject_box"," 63.44% 45.009 2 Sjabloon:First_non_empty"," 23.58% 16.728 1 Sjabloon:Coor_title_dms"," 16.49% 11.699 1 Sjabloon:Coördinaten2"," 2.57% 1.827 1 Sjabloon:InterProject"," 1.94% 1.377 1 Sjabloon:MapsServer"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.013","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":882621,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7c479b968-jvjwj","timestamp":"20241115073824","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Bundesverfassungsgericht","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Bundesverfassungsgericht","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q56025","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q56025","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-08-07T01:11:08Z","dateModified":"2024-08-02T17:32:46Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/4\/4c\/Karlsruhe_bundesverfassungsgericht.jpg","headline":"grondwettelijk hof van Duitsland"}</script> </body> </html>