CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="eu" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Gizotso - Wikipedia, entziklopedia askea.</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )euwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","urtarrila","otsaila","martxoa","apirila","maiatza","ekaina","uztaila","abuztua","iraila","urria","azaroa","abendua"],"wgRequestId":"a780ac2a-3079-49f3-922e-f6265a9dc11c","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Gizotso","wgTitle":"Gizotso","wgCurRevisionId":9985631,"wgRevisionId":9985631,"wgArticleId":482804,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Erreferentziak falta dituzten artikuluak","Wikipedia:GND identifikatzailea duten artikuluak","Wikipedia:LCCN identifikatzailea duten artikuluak","Europako mitologia","Mitologiako pertsonaiak","Munstroak","Naturaz gaindiko elezaharrak","Munstro mitologikoak","Humanoide mitologikoak","Gizotsoak"],"wgPageViewLanguage":"eu","wgPageContentLanguage":"eu","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Gizotso","wgRelevantArticleId":482804,"wgIsProbablyEditable":true, "wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"eu","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"eu"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":60000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q9410","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled": false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ErrefAurrebista","ext.gadget.UkensKonkurranse","ext.gadget.TxikipediaTab","ext.gadget.ArtikuluenKalitatea","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=eu&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=eu&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=eu&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Loup_garou.jpg/1200px-Loup_garou.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1810"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Loup_garou.jpg/800px-Loup_garou.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1207"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Loup_garou.jpg/640px-Loup_garou.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="965"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Gizotso - Wikipedia, entziklopedia askea."> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//eu.m.wikipedia.org/wiki/Gizotso"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Aldatu" href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (eu)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//eu.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Gizotso"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.eu"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom Jarioa" href="/w/index.php?title=Berezi:AzkenAldaketak&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Gizotso rootpage-Gizotso skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Edukira joan</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Gunea"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu nagusia" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu nagusia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu nagusia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ezkutatu</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nabigazioa </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Azala" title="Azala bisitatu [z]" accesskey="z"><span>Azala</span></a></li><li id="n-Txikipedia" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Txikipedia:Azala"><span>Txikipedia</span></a></li><li id="n-Ikusgela" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Atari:Hezkuntza/Ikusgela"><span>Ikusgela</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Txokoa" title="Proiektuaren inguruan, zer egin dezakezu, non aurkitu nahi duzuna"><span>Txokoa</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:AzkenAldaketak" title="Wikiko azken aldaketen zerrenda. [r]" accesskey="r"><span>Aldaketa berriak</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:Ausazkoa" title="Ausazko orrialde bat kargatu [x]" accesskey="x"><span>Ausazko orria</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Laguntza:Sarrera" title="Aurkitzeko lekua."><span>Laguntza</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Azala" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Entziklopedia askea" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-eu.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Berezi:Bilatu" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Wikipedia(e)n bilatu [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Bilatu</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Wikipedia wikian bilatu" aria-label="Wikipedia wikian bilatu" autocapitalize="sentences" title="Wikipedia(e)n bilatu [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Berezi:Bilatu"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Bilatu</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Tresna pertsonalak"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Itxura"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Itxura" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Itxura</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_eu.wikipedia.org&uselang=eu" class=""><span>Dohaintza egin</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Berezi:KontuaSortu&returnto=Gizotso" title="Kontu bat sortu eta horrekin saioa hastea eskatu nahi genizuke; ez da ezinbestekoa, ordea." class=""><span>Sortu kontua</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Berezi:SaioaHasi&returnto=Gizotso" title="Izen ematera gonbidatzen zaitugu. [o]" accesskey="o" class=""><span>Hasi saioa</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Aukera gehiago" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Tresna pertsonalak" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Tresna pertsonalak</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_eu.wikipedia.org&uselang=eu"><span>Dohaintza egin</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:KontuaSortu&returnto=Gizotso" title="Kontu bat sortu eta horrekin saioa hastea eskatu nahi genizuke; ez da ezinbestekoa, ordea."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Sortu kontua</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:SaioaHasi&returnto=Gizotso" title="Izen ematera gonbidatzen zaitugu. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Hasi saioa</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Izena eman gabeko erabiltzaileentzako orrialdeak <a href="/wiki/Laguntza:Sarrera" aria-label="Artikuluak aldatzeari buruz gehiago ikasi"><span>gehiago ikasi</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:NireEkarpenak" title="IP helbide honetatik egindako aldaketen zerrenda [y]" accesskey="y"><span>Ekarpenak</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:NireEztabaida" title="Zure IParen eztabaida [n]" accesskey="n"><span>Eztabaida</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Gunea"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Edukiak" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Edukiak</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ezkutatu</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">⇑ Gora</div> </a> </li> <li id="toc-Gizotsoaren_mitoa_XXI._mendean" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Gizotsoaren_mitoa_XXI._mendean"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Gizotsoaren mitoa XXI. mendean</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Gizotsoaren_mitoa_XXI._mendean-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Erakutsi/ezkutatu Gizotsoaren mitoa XXI. mendean azpiatal</span> </button> <ul id="toc-Gizotsoaren_mitoa_XXI._mendean-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Gaur_egungo_arrazionalismoaren_ikuspegia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Gaur_egungo_arrazionalismoaren_ikuspegia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Gaur egungo arrazionalismoaren ikuspegia</span> </div> </a> <ul id="toc-Gaur_egungo_arrazionalismoaren_ikuspegia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Zinemaren_semea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Zinemaren_semea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1.1</span> <span>Zinemaren semea</span> </div> </a> <ul id="toc-Zinemaren_semea-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gizotsoak_zientziaren_ikuspegitik" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Gizotsoak_zientziaren_ikuspegitik"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1.2</span> <span>Gizotsoak zientziaren ikuspegitik</span> </div> </a> <ul id="toc-Gizotsoak_zientziaren_ikuspegitik-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Likantropia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Likantropia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1.2.1</span> <span><b>Likantropia</b></span> </div> </a> <ul id="toc-Likantropia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hipertrikosia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Hipertrikosia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1.2.2</span> <span><b>Hipertrikosia</b></span> </div> </a> <ul id="toc-Hipertrikosia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Amorrua" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Amorrua"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1.2.3</span> <span><b>Amorrua</b></span> </div> </a> <ul id="toc-Amorrua-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Gizotsoa_Europako_iraganean" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Gizotsoa_Europako_iraganean"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Gizotsoa Europako iraganean</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Gizotsoa_Europako_iraganean-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Erakutsi/ezkutatu Gizotsoa Europako iraganean azpiatal</span> </button> <ul id="toc-Gizotsoa_Europako_iraganean-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-XIX._mendeko_galiziar_gizon_otsoaren_kasua" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#XIX._mendeko_galiziar_gizon_otsoaren_kasua"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>XIX. mendeko galiziar gizon otsoaren kasua</span> </div> </a> <ul id="toc-XIX._mendeko_galiziar_gizon_otsoaren_kasua-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-XVIII._mendeko_Gevaudaneko_Piztia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#XVIII._mendeko_Gevaudaneko_Piztia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>XVIII. mendeko Gevaudaneko Piztia</span> </div> </a> <ul id="toc-XVIII._mendeko_Gevaudaneko_Piztia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-XVII._mendeko_Txano_gorritxoren_bilakaera" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#XVII._mendeko_Txano_gorritxoren_bilakaera"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>XVII. mendeko Txano gorritxoren bilakaera</span> </div> </a> <ul id="toc-XVII._mendeko_Txano_gorritxoren_bilakaera-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-XVI._mendeko_epaiketa_famatu_pare_bat" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#XVI._mendeko_epaiketa_famatu_pare_bat"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>XVI. mendeko epaiketa famatu pare bat</span> </div> </a> <ul id="toc-XVI._mendeko_epaiketa_famatu_pare_bat-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gizotsoak_Erdi_Aroan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Gizotsoak_Erdi_Aroan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>Gizotsoak Erdi Aroan</span> </div> </a> <ul id="toc-Gizotsoak_Erdi_Aroan-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ossory-ko_gizotsoak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ossory-ko_gizotsoak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5.1</span> <span>Ossory-ko gizotsoak</span> </div> </a> <ul id="toc-Ossory-ko_gizotsoak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bisclaverten_zorigaitza" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Bisclaverten_zorigaitza"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5.2</span> <span>Bisclaverten zorigaitza</span> </div> </a> <ul id="toc-Bisclaverten_zorigaitza-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zinozefalodun_barbaroak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Zinozefalodun_barbaroak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5.3</span> <span>Zinozefalodun barbaroak</span> </div> </a> <ul id="toc-Zinozefalodun_barbaroak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-San_Kristobal_Txakurburu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#San_Kristobal_Txakurburu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5.4</span> <span>San Kristobal Txakurburu</span> </div> </a> <ul id="toc-San_Kristobal_Txakurburu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Germaniar_otso_gerlariak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Germaniar_otso_gerlariak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.6</span> <span>Germaniar otso gerlariak</span> </div> </a> <ul id="toc-Germaniar_otso_gerlariak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gizotsoak_Greziar_mitologian_barne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Gizotsoak_Greziar_mitologian_barne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.7</span> <span>Gizotsoak Greziar mitologian barne</span> </div> </a> <ul id="toc-Gizotsoak_Greziar_mitologian_barne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Gizotsoek_izan_ditzaketen_jatorri_batzuk" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Gizotsoek_izan_ditzaketen_jatorri_batzuk"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Gizotsoek izan ditzaketen jatorri batzuk</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Gizotsoek_izan_ditzaketen_jatorri_batzuk-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Erakutsi/ezkutatu Gizotsoek izan ditzaketen jatorri batzuk azpiatal</span> </button> <ul id="toc-Gizotsoek_izan_ditzaketen_jatorri_batzuk-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Abere_eraldatuen_oinordeak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Abere_eraldatuen_oinordeak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Abere eraldatuen oinordeak</span> </div> </a> <ul id="toc-Abere_eraldatuen_oinordeak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Izpiritu_babesleak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Izpiritu_babesleak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Izpiritu babesleak</span> </div> </a> <ul id="toc-Izpiritu_babesleak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hildakoen_inguruko_beldurraren_inkarnazioa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hildakoen_inguruko_beldurraren_inkarnazioa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Hildakoen inguruko beldurraren inkarnazioa</span> </div> </a> <ul id="toc-Hildakoen_inguruko_beldurraren_inkarnazioa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sorginkerien_boterea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sorginkerien_boterea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Sorginkerien boterea</span> </div> </a> <ul id="toc-Sorginkerien_boterea-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Haur_basatiak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Haur_basatiak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Haur basatiak</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Haur_basatiak-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Erakutsi/ezkutatu Haur basatiak azpiatal</span> </button> <ul id="toc-Haur_basatiak-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Filosofoentzat_erantzunkizunak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Filosofoentzat_erantzunkizunak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Filosofoentzat erantzunkizunak</span> </div> </a> <ul id="toc-Filosofoentzat_erantzunkizunak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Abereak_ezitutako_haurrak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Abereak_ezitutako_haurrak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Abereak ezitutako haurrak</span> </div> </a> <ul id="toc-Abereak_ezitutako_haurrak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Otsoen_gizatasuna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Otsoen_gizatasuna"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Otsoen gizatasuna</span> </div> </a> <ul id="toc-Otsoen_gizatasuna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Gizotsoen_izendapena_beste_hizkuntzetan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Gizotsoen_izendapena_beste_hizkuntzetan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Gizotsoen izendapena beste hizkuntzetan</span> </div> </a> <ul id="toc-Gizotsoen_izendapena_beste_hizkuntzetan-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Erreferentziak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Erreferentziak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Erreferentziak</span> </div> </a> <ul id="toc-Erreferentziak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ikus,_gainera" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ikus,_gainera"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Ikus, gainera</span> </div> </a> <ul id="toc-Ikus,_gainera-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kanpo_estekak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Kanpo_estekak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Kanpo estekak</span> </div> </a> <ul id="toc-Kanpo_estekak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Edukiak" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Eduki taularen ikusgarritasuna aldatu" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Eduki taularen ikusgarritasuna aldatu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Gizotso</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Joan beste hizkuntza batean idatzitako artikulu batera. 82 hizkuntzatan eskuragarri." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-82" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">82 hizkuntza</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Weerwolf" title="Weerwolf – afrikaansa" lang="af" hreflang="af" data-title="Weerwolf" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaansa" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Werwolf" title="Werwolf – Suitzako alemana" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Werwolf" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Suitzako alemana" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Werwulf" title="Werwulf – Old English" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Werwulf" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="Old English" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B0%D8%A6%D8%A8" title="مستذئب – arabiera" lang="ar" hreflang="ar" data-title="مستذئب" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabiera" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Home_llobu" title="Home llobu – asturiera" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Home llobu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiera" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Qurd_adam" title="Qurd adam – azerbaijanera" lang="az" hreflang="az" data-title="Qurd adam" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaijanera" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Tawong_lobo" title="Tawong lobo – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Tawong lobo" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%8A%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%BA" title="Вълколак – bulgariera" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Вълколак" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgariera" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A6%A1%E0%A6%BC%E0%A7%87_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%AC" title="নেকড়ে মানব – bengalera" lang="bn" hreflang="bn" data-title="নেকড়ে মানব" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalera" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Den-bleiz" title="Den-bleiz – bretoiera" lang="br" hreflang="br" data-title="Den-bleiz" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoiera" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Home_llop" title="Home llop – katalana" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Home llop" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="katalana" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Vlkodlak" title="Vlkodlak – txekiera" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Vlkodlak" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="txekiera" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Bleidd-ddyn" title="Bleidd-ddyn – galesa" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Bleidd-ddyn" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="galesa" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Varulv" title="Varulv – daniera" lang="da" hreflang="da" data-title="Varulv" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="daniera" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Werwolf" title="Werwolf – alemana" lang="de" hreflang="de" data-title="Werwolf" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemana" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Wjelikoraz" title="Wjelikoraz – behe-sorabiera" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Wjelikoraz" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="behe-sorabiera" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CF%85%CE%BA%CE%AC%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CF%82" title="Λυκάνθρωπος – greziera" lang="el" hreflang="el" data-title="Λυκάνθρωπος" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="greziera" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Werewolf" title="Werewolf – ingelesa" lang="en" hreflang="en" data-title="Werewolf" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ingelesa" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Homlupo" title="Homlupo – esperantoa" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Homlupo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperantoa" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Hombre_lobo" title="Hombre lobo – gaztelania" lang="es" hreflang="es" data-title="Hombre lobo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="gaztelania" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Libahunt" title="Libahunt – estoniera" lang="et" hreflang="et" data-title="Libahunt" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoniera" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D8%B1%DA%AF%DB%8C%D9%86%D9%87" title="گرگینه – persiera" lang="fa" hreflang="fa" data-title="گرگینه" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persiera" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Ihmissusi" title="Ihmissusi – finlandiera" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Ihmissusi" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finlandiera" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Lycanthrope" title="Lycanthrope – frantsesa" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Lycanthrope" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="frantsesa" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Wearwolf" title="Wearwolf – mendebaldeko frisiera" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Wearwolf" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="mendebaldeko frisiera" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Conriocht" title="Conriocht – irlandera" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Conriocht" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandera" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Lobishome" title="Lobishome – galiziera" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Lobishome" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galiziera" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%93%D7%9D_%D7%96%D7%90%D7%91" title="אדם זאב – hebreera" lang="he" hreflang="he" data-title="אדם זאב" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebreera" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AD%E0%A5%87%E0%A4%A1%E0%A4%BC%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%B5" title="भेड़ियामानव – hindia" lang="hi" hreflang="hi" data-title="भेड़ियामानव" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindia" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Vukodlak" title="Vukodlak – kroaziera" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Vukodlak" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="kroaziera" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Farkasember" title="Farkasember – hungariera" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Farkasember" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="hungariera" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AC" title="Մարդագայլ – armeniera" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Մարդագայլ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armeniera" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Manusia_serigala" title="Manusia serigala – indonesiera" lang="id" hreflang="id" data-title="Manusia serigala" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesiera" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Volfo-homo" title="Volfo-homo – idoa" lang="io" hreflang="io" data-title="Volfo-homo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="idoa" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Var%C3%BAlfur" title="Varúlfur – islandiera" lang="is" hreflang="is" data-title="Varúlfur" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandiera" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Licantropo" title="Licantropo – italiera" lang="it" hreflang="it" data-title="Licantropo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiera" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%8B%BC%E7%94%B7" title="狼男 – japoniera" lang="ja" hreflang="ja" data-title="狼男" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoniera" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="მაქცია – georgiera" lang="ka" hreflang="ka" data-title="მაქცია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="georgiera" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Amsa%C9%A3si" title="Amsaɣsi – kabiliera" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Amsaɣsi" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="kabiliera" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%8A%91%EB%8C%80%EC%9D%B8%EA%B0%84" title="늑대인간 – koreera" lang="ko" hreflang="ko" data-title="늑대인간" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreera" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Lycanthropus" title="Lycanthropus – latina" lang="la" hreflang="la" data-title="Lycanthropus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latina" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Waerwouf" title="Waerwouf – limburgera" lang="li" hreflang="li" data-title="Waerwouf" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburgera" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Vilkolakis" title="Vilkolakis – lituaniera" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Vilkolakis" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituaniera" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Vilkacis" title="Vilkacis – letoniera" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Vilkacis" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letoniera" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%BA" title="Врколак – mazedoniera" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Врколак" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="mazedoniera" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%9A%E0%B5%86%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B5%8D_%E0%B4%AE%E0%B4%A8%E0%B5%81%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BB" title="ചെന്നായ് മനുഷ്യൻ – malabarera" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ചെന്നായ് മനുഷ്യൻ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malabarera" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Serigala_jadian" title="Serigala jadian – malaysiera" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Serigala jadian" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malaysiera" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9D%E1%80%B6%E1%80%95%E1%80%AF%E1%80%9C%E1%80%BD%E1%80%B1" title="သမန်းဝံပုလွေ – birmaniera" lang="my" hreflang="my" data-title="သမန်းဝံပုလွေ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmaniera" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Weerwolf" title="Weerwolf – nederlandera" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Weerwolf" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="nederlandera" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Varulv" title="Varulv – nynorsk (norvegiera)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Varulv" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="nynorsk (norvegiera)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Varulv" title="Varulv – bokmål (norvegiera)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Varulv" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="bokmål (norvegiera)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Lop_garon" title="Lop garon – okzitaniera" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Lop garon" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="okzitaniera" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Leu-warou" title="Leu-warou – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Leu-warou" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Wilko%C5%82ak" title="Wilkołak – poloniera" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Wilkołak" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="poloniera" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Lobisomem" title="Lobisomem – portugesa" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Lobisomem" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugesa" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/V%C3%A2rcolac" title="Vârcolac – errumaniera" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Vârcolac" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="errumaniera" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%84" title="Вервольф – errusiera" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Вервольф" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="errusiera" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Lic%C3%A0ntropu" title="Licàntropu – sardiniera" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Licàntropu" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sardiniera" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Lupu_mannaru" title="Lupu mannaru – siziliera" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Lupu mannaru" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="siziliera" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Warwoof" title="Warwoof – eskoziera" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Warwoof" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="eskoziera" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Vukodlak" title="Vukodlak – serbokroaziera" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Vukodlak" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbokroaziera" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Werewolf" title="Werewolf – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Werewolf" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Vlkolak" title="Vlkolak – eslovakiera" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Vlkolak" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="eslovakiera" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Volkodlak" title="Volkodlak – esloveniera" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Volkodlak" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="esloveniera" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Njeriu_ujk" title="Njeriu ujk – albaniera" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Njeriu ujk" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albaniera" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B4%D0%BB%D0%B0%D0%BA" title="Вукодлак – serbiera" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Вукодлак" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbiera" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Varulv" title="Varulv – suediera" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Varulv" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suediera" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%93%E0%AE%A8%E0%AE%BE%E0%AE%AF%E0%AF%8D_%E0%AE%AE%E0%AE%A9%E0%AE%BF%E0%AE%A4%E0%AE%A9%E0%AF%8D" title="ஓநாய் மனிதன் – tamilera" lang="ta" hreflang="ta" data-title="ஓநாய் மனிதன்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilera" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A1%E0%B8%99%E0%B8%B8%E0%B8%A9%E0%B8%A2%E0%B9%8C%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%9B%E0%B9%88%E0%B8%B2" title="มนุษย์หมาป่า – thailandiera" lang="th" hreflang="th" data-title="มนุษย์หมาป่า" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thailandiera" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Taong_lobo" title="Taong lobo – tagaloa" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Taong lobo" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagaloa" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Kurt_adam" title="Kurt adam – turkiera" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Kurt adam" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turkiera" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%B2%D0%BA%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D0%B0" title="Вовкулака – ukrainera" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Вовкулака" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainera" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%AF%D9%85_%D8%A8%DA%BE%DB%8C%DA%91%DB%8C%D8%A7" title="آدم بھیڑیا – urdua" lang="ur" hreflang="ur" data-title="آدم بھیڑیا" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdua" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Bo%CA%BBri_odam" title="Boʻri odam – uzbekera" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Boʻri odam" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbekera" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_s%C3%B3i" title="Người sói – vietnamera" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Người sói" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamera" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Waerleu" title="Waerleu – valoniera" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Waerleu" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="valoniera" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Werwulf" title="Werwulf – warayera" lang="war" hreflang="war" data-title="Werwulf" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="warayera" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%8B%BC%E4%BA%BA" title="狼人 – wu txinera" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="狼人" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu txinera" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%95%D7%95%D7%A2%D7%A8%D7%95%D7%95%D7%90%D7%9C%D7%A3" title="ווערוואלף – yiddisha" lang="yi" hreflang="yi" data-title="ווערוואלף" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="yiddisha" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%8B%BC%E4%BA%BA" title="狼人 – txinera" lang="zh" hreflang="zh" data-title="狼人" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="txinera" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E7%8B%BC%E4%BA%BA" title="狼人 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="狼人" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%BA%E7%8B%BC" title="人狼 – kantonera" lang="yue" hreflang="yue" data-title="人狼" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantonera" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9410#sitelinks-wikipedia" title="Aldatu hizkuntzen arteko loturak" class="wbc-editpage">Aldatu loturak</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Izen-tarteak"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Gizotso" title="Eduki orrialdea ikusi [c]" accesskey="c"><span>Artikulua</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Eztabaida:Gizotso" rel="discussion" title="Artikuluari buruzko eztabaida [t]" accesskey="t"><span>Eztabaida</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aldatu hizkuntza aldaera" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">euskara</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Ikusketak"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Gizotso"><span>Irakurri</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit" title="Orri hau aldatu [v]" accesskey="v"><span>Aldatu</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit" title="Idatzi orri honen iturburu kodea [e]" accesskey="e"><span>Aldatu iturburu kodea</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=history" title="Artikulu honen aurreko bertsioak. [h]" accesskey="h"><span>Ikusi historia</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Tresnak" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tresnak</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Tresnak</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ezkutatu</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> Ekintzak </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Gizotso"><span>Irakurri</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit" title="Orri hau aldatu [v]" accesskey="v"><span>Aldatu</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit" title="Idatzi orri honen iturburu kodea [e]" accesskey="e"><span>Aldatu iturburu kodea</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=history"><span>Ikusi historia</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Orokorra </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:ZerkLotzenDuHona/Gizotso" title="Orri honetaranzko esteka duten wiki orri guztien zerrenda [j]" accesskey="j"><span>Honanzko esteka duten orriak</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:RecentChangesLinked/Gizotso" rel="nofollow" title="Orri honetatik esteka duten orrietako azken aldaketak [k]" accesskey="k"><span>Lotutako orrietako aldaketak</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=eu" title="Irudiak edo media fitxategiak igo [u]" accesskey="u"><span>Fitxategia igo</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:OrrialdeBereziak" title="Orri berezi guztien zerrenda [q]" accesskey="q"><span>Orri bereziak</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Gizotso&oldid=9985631" title="Orriaren bertsio honetaranzko esteka iraunkorra"><span>Lotura iraunkorra</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=info" title="Orrialde honi buruzko informazio gehiago"><span>Orri honen datuak</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:CiteThisPage&page=Gizotso&id=9985631&wpFormIdentifier=titleform" title="Orri honen aipua egiteko moduari buruzko informazioa"><span>Artikulu hau aipatu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Feu.wikipedia.org%2Fwiki%2FGizotso"><span>URL laburra lortu</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:QrCode&url=https%3A%2F%2Feu.wikipedia.org%2Fwiki%2FGizotso"><span>QR kodea jaitsi</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Inprimatu/esportatu </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:Book&bookcmd=book_creator&referer=Gizotso"><span>Liburu bat sortu</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:DownloadAsPdf&page=Gizotso&action=show-download-screen"><span>Deskargatu PDF formatuan</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Gizotso&printable=yes" title="Orrialde honen bertsio inprimagarria [p]" accesskey="p"><span>Inprimatzeko bertsioa</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Beste proiektuetan </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Werewolves" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9410" title="Datuen biltegi elementu batera lotuta [g]" accesskey="g"><span>Wikidata itema</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Itxura"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Itxura</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ezkutatu</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Wikipedia, Entziklopedia askea</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="eu" dir="ltr"><table style="" class="plainlinks ambox ambox-content"> <tbody><tr> <td class="ambox-image"> <div style="width:52px;"> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Question_book-4.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/42px-Question_book-4.svg.png" decoding="async" width="42" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/63px-Question_book-4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/84px-Question_book-4.svg.png 2x" data-file-width="262" data-file-height="204" /></a></span></div></td> <td class="ambox-text"><b>Artikulu honek <a href="/wiki/Laguntza:Erreferentziak" title="Laguntza:Erreferentziak">erreferentziak</a> behar ditu.</b> <br /> Hemen <a href="/wiki/Wikipedia:Egiaztagarritasuna" title="Wikipedia:Egiaztagarritasuna">erreferentzia egiaztagarriak</a> gehituz lagun dezakezu.</td> </tr> </tbody></table><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Loup_garou.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Loup_garou.jpg/250px-Loup_garou.jpg" decoding="async" width="250" height="377" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Loup_garou.jpg/375px-Loup_garou.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Loup_garou.jpg/500px-Loup_garou.jpg 2x" data-file-width="2500" data-file-height="3771" /></a><figcaption>Gizotsoa, XVIII. mendeko <a href="/wiki/Irarlan" title="Irarlan">irarlana</a>.</figcaption></figure> <p><b>Gizotso</b>a edo <b>likantropo</b>a gizaki <a href="/wiki/Mitologiko" class="mw-redirect" title="Mitologiko">mitologiko</a> edo <a href="/wiki/Folkloriko" class="mw-redirect" title="Folkloriko">folkloriko</a> bat da, <a href="/wiki/Otso" title="Otso">otso</a> bihurtzeko ahalmena duena. Itxuraldaketa hori nahita egina da, <a href="/wiki/Deabru" class="mw-redirect mw-disambig" title="Deabru">deabru</a> batekin ituna eginez, edo nahigabekoa, <a href="/wiki/Madarikazio" title="Madarikazio">madarikazio</a> baten ondorioz, adibidez. </p><p>Gizotso hitza "gizaki" eta "otso" hitzen elkarketa da. Likantropo izenari dagokionez, <a href="/wiki/Greziera" title="Greziera">grezieratik</a> dator (λυκάνθρωπος <i>lukánthrōpos</i>, "otso-gizon"). Gizotsoari loturiko <a href="/wiki/Mitologia" title="Mitologia">mitologia</a> antzina-antzinatik ezagutzen du gizakiak: gai horren inguruko kondairek bizirik diraute hainbat tokitan. <a href="/wiki/Europa" title="Europa">Europako</a> nekazari gizarteetan, abeltzaintza eta artzain bizimoduez aparte, herri sineskeriak eta elezaharrak hedatu ziren, hainbat hilketa ulertezini erantzuna emateko. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Gizotsoaren_mitoa_XXI._mendean">Gizotsoaren mitoa XXI. mendean</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=1" title="Aldatu atal hau: «Gizotsoaren mitoa XXI. mendean»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Gizotsoaren mitoa XXI. mendean"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Gaur_egungo_arrazionalismoaren_ikuspegia">Gaur egungo arrazionalismoaren ikuspegia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=2" title="Aldatu atal hau: «Gaur egungo arrazionalismoaren ikuspegia»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Gaur egungo arrazionalismoaren ikuspegia"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Zinemaren_semea">Zinemaren semea</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=3" title="Aldatu atal hau: «Zinemaren semea»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Zinemaren semea"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:TheWolfManLobbyCard.jpg" class="mw-file-description"><img alt="1941 THe Wolf Man filmaren imajina bat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/TheWolfManLobbyCard.jpg/250px-TheWolfManLobbyCard.jpg" decoding="async" width="250" height="196" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/TheWolfManLobbyCard.jpg/375px-TheWolfManLobbyCard.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/TheWolfManLobbyCard.jpg/500px-TheWolfManLobbyCard.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1253" /></a><figcaption>Lon Chaney Jr. famatua egin zuen gaur egun ezagutzen dan gizotsoaren estereotipoa The Wof Man 1941.ko filman</figcaption></figure> <p>Gizotsoaren irudikapen modernoak XX. mendean du jatorria, gehiengoak Erdi Aroan kokatzen badute ere. </p><p>Ilargi betearen argipean beste gizotso batek zauritutako gizona (emakumerik ez, dirudienez) gizotso bilakatzen da. Ez bakarrik hori, hilezina dirudi; zilarrezko balek bakarrik zauritu eta hil dezakete. </p><p>Gizotsoekin loturik dauden sineskeria horiek guztiak "Otso gizona" (<i>The Wolf Man</i>) 1941eko filmean ageri ziren bilduak: George Waggnerrek zuzendutako ekoizpen ezagunena bihurtu zen 1940ko hamarkadako Estatu Batuetako beldurrezko zinemaren arloan, eta handik hedatu ziren mundura gizotsoei buruz herri jakintzak ontzat dituen usteak. <i>Cinefantastique</i> gunearen arabera: «... filma klasikoa da artelan bat izan gabe. Miresgarria eta erakargarria da, baina ez du <i><a href="/wiki/Dracula_(1958ko_filma)" title="Dracula (1958ko filma)">Drakula</a></i> eta <i><a href="/wiki/Frankenstein_(1931ko_filma)" title="Frankenstein (1931ko filma)">Frankenstein</a></i>en eragin sortzaile eta artistikoa... Gizon otsoak iraun du benetako kondaira eta arketipikoa dirudien mitologia irudikatzen duelako, egiaz asmakizun zinematografikoa denean". </p><p><i>Universal</i>eko munstro klasikoen panteoitik kanpo gizotsoak bazuen erantzuna. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Gizotsoak_zientziaren_ikuspegitik">Gizotsoak zientziaren ikuspegitik</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=4" title="Aldatu atal hau: «Gizotsoak zientziaren ikuspegitik»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Gizotsoak zientziaren ikuspegitik"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>XVIII. mendean "Argien Aroa" deritzon garaian zientzia ikerketak bultzada handia jaso zuten adar askotan. Iraganeko sineskeriak uxatzeko saiakeretan ziharduten ikerleek gizotsoen herri sinesmenei erantzun egokia bilatu zuten, bai eta aurkitu ere. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Likantropia"><b>Likantropia</b></h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=5" title="Aldatu atal hau: «Likantropia»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Likantropia"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Harrigarria bada ere, gizotsoei egindako epaiketek izan ziren <a href="/wiki/Likantropia" title="Likantropia">likantropia</a> argiratu zutenak, hori bai, XIX. mendetik aurrera. Ez epaileek noski, baina bai epaitutakoei egindako ikerketek. Hiltzaile batzuek bere <a href="/wiki/Adimen" title="Adimen">adimenaren</a> <a href="/wiki/Eritasun" title="Eritasun">eritasunean</a> euren burua eraldatzeko nahita edo nahigabeko ahalmena dutela sinesten dute, eta abere bihur daitezkeela. Ikuspegi hau bere gizartearen inguruko sineskeri eta kulturaren arabera moldatzen delako, honela uler daiteke lurraldearen arabera eraldaketa abere batekin edo beste batekin ordezkatzea. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Hipertrikosia"><b>Hipertrikosia</b></h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=6" title="Aldatu atal hau: «Hipertrikosia»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Hipertrikosia"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Lavinia_Fontana_-_Portrait_of_Antonietta_Gonzalez_-_WGA07981.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Antonieta Gonzalez-en erretraoa Lavinia Fontana, 1583" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Lavinia_Fontana_-_Portrait_of_Antonietta_Gonzalez_-_WGA07981.jpg/250px-Lavinia_Fontana_-_Portrait_of_Antonietta_Gonzalez_-_WGA07981.jpg" decoding="async" width="250" height="315" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Lavinia_Fontana_-_Portrait_of_Antonietta_Gonzalez_-_WGA07981.jpg/375px-Lavinia_Fontana_-_Portrait_of_Antonietta_Gonzalez_-_WGA07981.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Lavinia_Fontana_-_Portrait_of_Antonietta_Gonzalez_-_WGA07981.jpg/500px-Lavinia_Fontana_-_Portrait_of_Antonietta_Gonzalez_-_WGA07981.jpg 2x" data-file-width="1031" data-file-height="1300" /></a><figcaption><a href="/wiki/Petrus_Gonsalvus" title="Petrus Gonsalvus">Petrus Gonsalvus</a>, Frantziako errege zan <a href="/wiki/Henrike_II.a_Frantziakoa" title="Henrike II.a Frantziakoa">Henrike I</a>I. gortean 44 urtez bizi izan zen, kanariar gizon hau famatua izan zen XVI. mendean. Irudian, Antonieta Gonzalez<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> , bere alabaren 1583ko erretratua</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Hipertrikosi" title="Hipertrikosi">Hipertrikosia</a>, antzinatik ezagutzen den mutazio genetikoa, sindromea diotena, XVI. mendean gaixotasuntzat ikusi zuten jasaten dutenen zorionerako. Ikerle askoren iritzian, gizotsoen sineskeriek hipertrikosian izango lukete jatorria. Zoritxarrez, ezjakintasunak eta sineskeriek zamatsua egin du hipertrikosia jasaten dutenen bizia. XX. mendea arte zirku eta munstro ferietan izaki ikusgarri gisa lortzen zuten lanbidea bakarrik. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Amorrua"><b>Amorrua</b></h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=7" title="Aldatu atal hau: «Amorrua»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Amorrua"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Amorru_(gaixotasuna)" title="Amorru (gaixotasuna)">Errabia, edo amorrua</a>, animaliek transmititutako gaitza da. Amorruaren birusak animaliak infektatzen ditu, eta haginkada baten bidez kutsa dezakete gizakia. </p><p>Errabiaren inkubazio epea luzea izan daiteke, urtebeteraino luza baitaiteke. Alta, batzuetan bi hilabete besterik ez dira behar. Inkubazio epea sintomarik gabekoa izaten da, baina garunera iristerakoan lehenengo sintoma nabariak agertzen dira, neurologikoak batik bat: sukarra, ondoeza, antsietatea, depresioa, eztarriko espasmoak, gehiegizko listu-ekoizpena, buruko-asaldura handia... koma lehenik, eta hiltzea gero gertatu arte, eriak pairatzen duen eta eritasunari izena ematen dion amorrua nabarmena izaten da. </p><p><a href="/wiki/Banpiro" title="Banpiro">Banpirismoaren</a> jatorria onesten duen gaixotasun hau gixotxoen zenbait jokabideekin ere parekatua izan da. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Gizotsoa_Europako_iraganean">Gizotsoa Europako iraganean</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=8" title="Aldatu atal hau: «Gizotsoa Europako iraganean»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Gizotsoa Europako iraganean"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="XIX._mendeko_galiziar_gizon_otsoaren_kasua">XIX. mendeko galiziar gizon otsoaren kasua</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=9" title="Aldatu atal hau: «XIX. mendeko galiziar gizon otsoaren kasua»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: XIX. mendeko galiziar gizon otsoaren kasua"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Manuel_Blanco_Romasanta.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Manuel Blanco Romasanta-ren erretratu eta frenologia marrazki bat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Manuel_Blanco_Romasanta.jpg/250px-Manuel_Blanco_Romasanta.jpg" decoding="async" width="250" height="349" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Manuel_Blanco_Romasanta.jpg/375px-Manuel_Blanco_Romasanta.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/68/Manuel_Blanco_Romasanta.jpg 2x" data-file-width="450" data-file-height="629" /></a><figcaption>1852an, Manuel Blanco Romasanta-ren epaiketa bere burua gizotsotzat zuen hiltzaile zorigaitzeko famadun bihurtu zen<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>; haren inguruan, <i>Sacamantecas</i><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> espainiar mitoaren sineskeriak hedatu ziren.</figcaption></figure> <p><b>El Hombre Lobo de Allariz</b> izenarekin ezaguna, Manuel Blanco Romasanta izena zuen. </p><p>Hilketa lehen salaketa 1844an iritsi zitzaion, Vicente Fernández Leongo agintaria zen <a href="/wiki/Ponferrada" title="Ponferrada">Ponferradatik</a> gertu, heriotzagatik, zorra kobratzen saiatu zena. Absentzian hamar urteko kartzela zigorra ezarri ondoren, <i>Ermida</i> abandonatutako herrian aterpe batera ihes egitea lortu zuen. Han, ganaduarekin bizi izan zen hilabetez. </p><p>Jendaurrean agertu zen berriro <i>Antonio Gómezen</i> identitate faltsuaren pean, oraingoan <i>Rebordechao</i>n, bertako biztanleekin nahastuz eta harreman pertsonalak finkatuz, batez ere emakumeen konfiantza eta adiskidetasuna lortu harren. Garai hartan emakumezkoen tipikotzat jotzen zen ehuleen ofizioa egitera etorri zen. Horrek guztiak nolabaiteko ospea ekarri zuen "afeminatua" izateagatik. Horrez gain, saltzaile ibiltari eta bidelagun gisa jarraitzen zuen batez ere basoak zeharkatu behar zituzten emakume haientzat. </p><p>Urte horietan hasi ziren <a href="/wiki/Redondela" title="Redondela">Redondela</a> eta Argostios basoetan egin zituen hilketak. Gutxienez hamahiru hilketa egin zituen, biktimak beti emakumeak edo haurrak izanik. Desagerpenak oharkabean igaro ziren, bere senideek beste leku batzuetan finkatu zirela esaten zieten gutunak jasotzen zituela ziurtatu baitzuten, horrela justiziatik urteetan ihes egitea lortuz. </p><p>Pomada gantz saltzaile gisa zuen ospea azkar hedatu zen <a href="/wiki/Galizia" title="Galizia">Galizia</a> osoan, baina bertako jendeak ukenduak gizakien koipez osatuta zegoela susmatzen hasi ziren. Desagertutakoen zenbait gauza agertzeak desagerpenen inguruko susmoak areagotu zituen. Ihesaldia planifikatu zuen, pasaporte faltsuarekin Galizia uztera iritsiz. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Werwolf.png" class="mw-file-description"><img alt="Lucas Cranach Zaharraren "Nork uzten ditu txakurrak kanpoan" 1512ko grabatua" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Werwolf.png/282px-Werwolf.png" decoding="async" width="282" height="360" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Werwolf.png/423px-Werwolf.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Werwolf.png/564px-Werwolf.png 2x" data-file-width="2770" data-file-height="3534" /></a><figcaption><a href="/wiki/Thomas_Hobbes" title="Thomas Hobbes">Thomas Hobbesek</a> 1651n argitaratutako <a href="/wiki/Leviathan_(liburua)" title="Leviathan (liburua)"><i>Leviathan</i></a> lanean <i><b>Homo homini lupus</b></i> latinezko esaldi ospetsua ezagutzera eman zuenean, filosofo ingelesa gizartea zuzentzen saiatzen den gizakiaren portaera berekoia aipatzen ari zen; garai berean, Europan gizotsoekin lotutako epaiketa ugari izan ziren. Irudian, <a href="/wiki/Lucas_Cranach_Zaharra" title="Lucas Cranach Zaharra">Lucas Cranach Zaharraren</a> <i>Nork uzten ditu txakurrak kanpoan</i>, 1512ko grabatua</figcaption></figure> <p>1852an, behin betiko salaketa aurkeztu zen <a href="/wiki/Escalona" title="Escalona">Escalona</a> hirian, saltzaile batek emakumeak eta haurrak berarekin bidaiatzera iruzur egiten zituela eta inoiz ez zutela berriro ikusten. Hori dela eta, agintariek - gero koipearen saltzaileari buruzko zurrumurruak entzunda - susmagarri gisa hasi zituzten bilaketak. Azkenean <a href="/wiki/Nombela" title="Nombela">Nombelan</a> (<a href="/wiki/Toledoko_probintzia" title="Toledoko probintzia">Toledo</a>) harrapatu eta <a href="/wiki/Allariz" title="Allariz">Allarizen</a> (<a href="/wiki/Ourenseko_probintzia" title="Ourenseko probintzia">Orense</a>) epaitu zuten, <i>Manuel Blanco Bastida</i> fiskala zela. </p><p>Gezurren bitartez emakumeak eta haurrak engainatu, hil egin eta seia edo olioa erauzi eta gero saltzeko berarekin eramatea leporatu zioten. Bere defentsan, Blanco Romasantak <a href="/wiki/Sorgin" title="Sorgin">sorgin</a> baten <a href="/wiki/Sorginkeria" title="Sorginkeria">sorginkeriaren</a> biktima zela adierazi zuen, haren arabera, ilargi beteko gauetan otso bihurtzea eragin zion. Otso bihurtuta, senak eramanda hamahiru pertsona hil zituela adierazi zuen, hilketa burutzeko oinak eta hortzak erabiliz eta hondarrak besteen konpainian jateko. </p> <table style="background-color:#e0e0e0;border-collapse:collapse;border-radius: 6px;border-style:none;margin: .5em 2.75em; padding: 20px;"> <tbody><tr> <td width="20" valign="top" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:left;padding-left:10px; padding-right:10px;">« </td> <td align="left" style="padding:10px; padding-bottom:10px; font-size: 90%;"> <p>Transformatu nintzen lehen aldia Couso mendian izan zen. Bi otso sutsu handi topatu nituen. Bat-batean, lurrera erori nintzen, konbultsioak sentitzen hasi nintzen, hiru aldiz estropezu egin nuen kontrolik gabe eta segundo batzuetan ni neu otsoa nintzen. Bost egun eman nituen beste biekin zintzilik, gorputza berreskuratu nuen arte. Orain ikusten duzuna, jauna. Beste bi otsoak nirekin etorri ziren, nire ustez otsoak zirenak ere, gizaki itxura aldatu zuten. Bi valentziar ziren. Bata Antonio deitzen zen eta bestea Don Jenaro. Eta nirea bezalako madarikazioa ere jasan zuten. Luzaroan otso gisa atera nintzen Antonio eta don Jenarorekin. Hainbat pertsona eraso eta jan ditugu gose ginelako. </p><p>Manuel Blanco Romasanta, Causa núm. 1778: Causa contra hombre lobo, juzgados de Allariz (Orense) </p> </td> <td width="20" valign="bottom" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:right;padding-left:10px; padding-right:10px;">» </td></tr></tbody></table> <p><br /> Epaiketak ("gizon otsoaren kasua" izenarekin ezagutzen dena) urtebete inguru iraun zuen. Sententzia 1853ko apirilaren 6an iritsiko zen, Romasantak berrogeita lau urte zituela: ez zela ez eroa, ez ergela edo maniatikoa, eta "<a href="/wiki/Garrote" title="Garrote">garrote vil</a>"-era kondenatu zuten frogatu zitezkeen bederatzi hilketa bakarrengatik eta biktima bakoitzeko mila errealeko isuna ere jarri zioten. </p><p>Kasua jarraitzen zuen Frantziako hipnotizatzaile batek gutun bat bidali zion Grazia eta Justizia ministroari eta bertan zalantzak azaldu zituen Romasantak likantropia pairatu zuen edo ez. <a href="/wiki/Hipnosi" title="Hipnosi">Hipnosiaren</a> bitartez beste gaixo batzuk sendatu zituela esan zuen eta exekutatu aurretik hipnotizatzen utzi zezatela eskatu zuen ere. Era berean, <a href="/wiki/Elisabet_II.a_Borboikoa_(Espainia)" title="Elisabet II.a Borboikoa (Espainia)">Isabel II.</a>a erreginaren esku-hartzea eskatu zuen, eta honek Auzitegi Gorenari kasua berrikusteko eskatu zion. Geroago, Isabel II.ak Romasanta heriotza zigorretik askatzeko agindua sinatu zuen, hau bizi osorako kartzelara murriztuz. 1863ko abenduaren 14an hil zen <a href="/wiki/Ceuta" title="Ceuta">Ceutako</a> espetxean urdaileko minbiziak jota. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="XVIII._mendeko_Gevaudaneko_Piztia">XVIII. mendeko Gevaudaneko Piztia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=10" title="Aldatu atal hau: «XVIII. mendeko Gevaudaneko Piztia»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: XVIII. mendeko Gevaudaneko Piztia"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Figure_du_monstre_qui_d%C3%A9sole_le_Gevaudan.jpg" class="mw-file-description"><img alt="XVIII. mendeko Gevaudaneko Piztiaren grabatua" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Figure_du_monstre_qui_d%C3%A9sole_le_Gevaudan.jpg/415px-Figure_du_monstre_qui_d%C3%A9sole_le_Gevaudan.jpg" decoding="async" width="415" height="274" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Figure_du_monstre_qui_d%C3%A9sole_le_Gevaudan.jpg/623px-Figure_du_monstre_qui_d%C3%A9sole_le_Gevaudan.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Figure_du_monstre_qui_d%C3%A9sole_le_Gevaudan.jpg/830px-Figure_du_monstre_qui_d%C3%A9sole_le_Gevaudan.jpg 2x" data-file-width="4004" data-file-height="2642" /></a><figcaption>Testuan irakurri daitekeenez "Gevaudani eragiten dion munstroaren irudia. Piztia honek zezen gazte baten tamaina du. Nahiago du emakumeak eta haurrak erasotzea. Odola edaten du, burua mozten die eta eraman egiten ditu. Animalia hau hiltzen duenari 2700 franko agintzen zaizkio." </figcaption></figure> <p><b>Gevaudaneko Piztia</b> (frantsesez: La Bête du Gévaudan; okzitanieraz: La Bèstia de Gavaudan) <a href="/wiki/Frantzia" title="Frantzia">Frantziako</a> Gévaudan probintzian izandakoa piztia gizajalea (gaur egungo <a href="/wiki/Loz%C3%A8re" title="Lozère">Lozère</a> departamenduan eta <a href="/wiki/Loira_Garaia" title="Loira Garaia">Haute-Loire</a> partean), Frantzia hego-erdialdeko Margeride mendietan 1764 eta 1767 artean. 90.80 kilometroko eremua hartzen zuen erasoak, hortz eta isats izugarriak zituen piztia batek edo gehiagok egin omen zituzten, lekukoen arabera. Garaiko deskribapen gehienek piztia otso, txakur edo otso-txakur hibrido gisa identifikatzen zuten. </p><p>Biktimak eztarria erauzita hil ohi zituzten. Frantziako Erresumak diru eta baliabide dezente erabili zituen animalia kezkagarriak ehizatzeko, besteak beste, hainbat noble, soldadu, errege ehiztari eta zibilen baliabideak. Biktimen kopurua desberdina da iturriaren arabera. 1987an egindako ikerketa batek 210 eraso izan zirela kalkulatu zuen, 113 hildako eta 49 zauritu; hildako 98 neurri batean janak zeuden. Beste iturri batzuek diotenez, 60 eta 100 heldu eta haur artean hildako animalia edo 30 baino gehiago zauritu dira. Piztia hainbat aldiz hil zela jakinarazi zuten erasoak behin betiko gelditu aurretik. </p><p>Gaur egungo ikerleen esanetan, garaiko histeria kolektiboak naturaz gaindiko Gévaudaneko Piztiaren inguruan sortu ziren mitoak eragin zituen, baina munstroari egotzitako heriotzak litekeena da otso edo otso multzo batzuen lana izatea. </p><p>Otsoen erasoak oso arazo larria izan ziren bere garaian, Frantzian ez ezik, Europa osoan ere, XVIII. Mendean otsoei egotzitako hamar mila hildako izan baitziren. 1765eko udaberrian, Gévaudan histeriaren erdian, loturarik gabeko eraso sorta gertatu zen Soissons komunatik gertu, Parisko ipar-ekialdean, otso bakarti batek gutxienez lau pertsona hil zituenean bi egunetan zehar, sarde batekin armatutako gizon batek hil aurretik. Halako gertakariak ohikoak ziren Europako mendebaldeko eta erdialdeko landa-lekuetan. </p><p>Marin txostenak izakia neurriz kanpoko otso gisa deskribatzen du. "Otsoa iruditu zitzaigun animalia hau; baina apartekoa eta oso desberdina da bere figura, herrialde honetan ikusten ditugun otsoen proportzioagatik. Hau ikusi duten hirurehun pertsona baino gehiagok egiaztatu dute." </p><p>Piztia otsoa edo beste basa kanidoa zela eta, ikerketa historiko gehienetan oinarrituta interpretatu zen arren, hainbat teoria alternatibo proposatu dira, hala nola, lehoi hipotetikoa.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Wikipediako atal honetan ageri bada bere denboretan herri sinesmenak deabru edo gizotso bat zelakoan datza. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="XVII._mendeko_Txano_gorritxoren_bilakaera">XVII. mendeko Txano gorritxoren bilakaera</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=11" title="Aldatu atal hau: «XVII. mendeko Txano gorritxoren bilakaera»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: XVII. mendeko Txano gorritxoren bilakaera"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Little_Red_Riding_Hood_-_J._W._Smith.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Little Red Riding Hood - J. W. Smith 1911" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Little_Red_Riding_Hood_-_J._W._Smith.jpg/308px-Little_Red_Riding_Hood_-_J._W._Smith.jpg" decoding="async" width="308" height="444" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Little_Red_Riding_Hood_-_J._W._Smith.jpg/463px-Little_Red_Riding_Hood_-_J._W._Smith.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Little_Red_Riding_Hood_-_J._W._Smith.jpg/617px-Little_Red_Riding_Hood_-_J._W._Smith.jpg 2x" data-file-width="1900" data-file-height="2734" /></a><figcaption>Txano gorritxo gizotsoen inguruko sineskerien inguruan hedatutako ipuina baino fabula bezala agertzen da, gazteek ezezagunekiko mesfidantza izan dezaten, baina, zoritxarrez, gaur egungo kriminologoen esanetan ume hileta gehiengoak gertueneko pertsona ezagunak (lagunak, familiakoak, etab.) eragiten dituzte.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Txano_Gorritxo" title="Txano Gorritxo">Txanogorritxoren</a> istorioaren jatorria Europako hainbat herrialdetako XVII. Mendearen aurreko bertsio seguruenetan aurki daiteke. Horietako batzuk gaur egun ezagutzen den Grimms-en inspiratutako bertsiotik nabarmen desberdinak dira. X. mendeko frantziar nekazariek kontatu zuten eta Liejako Egbert katedraleko maisuak idatzi zuen. Italian, Txanogorritxok kontatu zuten nekazariek XIV. Mendean, eta bertan hainbat bertsio daude, horien artean La finta nonna (Amona faltsua), Italo Calvinok Italiako Herri-ipuinak bilduman idatzitakoa. "Amonaren istorioa" ere deitu izan zaio. Baliteke hasierako ipuin honek Ekialdeko Asiako ipuin oso antzekoetan (adibidez, "Grandaunt Tiger") sustraitzea. </p><p>Ipuinaren hasierako aldaera hauek, gaur egun ezagutzen den bertsiotik desberdinak dira hainbat modutan. Antagonista ez da beti otsoa, zenbaitetan 'bzou' (otsoa) baizik, ipuin horiek garaiko gizotsoen entseguetarako (sorginen entseguen antzekoak) garrantzitsuak bihurtzen ditu (adibidez, Peter Stumpp-en epaiketan). Otsoak normalean amonaren odola eta haragia uzten ditu neskak jateko, eta gero bere amona kanibalizatzen du nahi gabe. Gainera, otsoari arropa kentzeko eta sutara botatzeko eskatu ziola ere jakin zen. Zenbait bertsiotan, otsoak neska jaten du berarekin ohean sartu ondoren, eta istorioa hor amaitzen da. Beste batzuetan, bere mozorroa ikusi eta ihes egiten saiatzen da, "amonari" kexatu behar duela eta ohean ez lukeela nahi izango kexatzen dio. Otsoak gogoz kontra askatzen uzten dio, soka zati bati lotuta, alde egin ez dezan. Hala ere, neskak katea beste zerbaiten gainetik irristatu eta korrika alde egiten du. Istorio horietan ihes egiten du gizonezkoen edo emakumezkoen pertsonaia zaharrenen laguntzarik gabe, bere maltzurkeriaz baliatuz, edo bertsio batzuetan topatzen duen mutil gazteago baten laguntzaz. Batzuetan, oso gutxitan bada ere, kaputxa gorria ere ez da existitzen. </p><p>Istorioaren beste kontakizun batzuetan, otsoak Txanogorritxoren atzetik dabil. Garbitzaile batzuen laguntzaz ihes egiten du, ibaiaren gainean maindire bat estututa zabaltzen baitute ihes egin ahal izateko. Otsoa Oihal zubiaren gainean gorriari jarraitzen dionean, maindirea askatu eta otsoa ibaian itotzen da. Eta beste bertsio batean otsoa sutara bultzatzen da, amonaren haragia neskak jateko prestatzen ari den bitartean. </p><p>Ezagutzen den inprimatutako bertsio zaharrena <i>Le Petit Chaperon Rouge</i> izenarekin ezagutzen da eta XVII. mendeko frantziar folklorean izan dezake jatorria. Ipuinak eta iraganeko ipuinak moralarekin bilduman sartu zen. Histoires et contes du temps passé, avec des moralités. Contes de ma mère l'Oye, 1697an, Charles Perrault-ena. Izenburuak dioen bezala, bertsio hau geroztik baino maltzurragoa eta ageriko moralizatuagoa da. Ipuinaren interpretazio askotan esangura sinbolikoa eman zaion kaputxaren gorritasuna Perrault-ek aurkeztutako xehetasuna izan zen. </p><p>Istorioak "andre gazte erakargarri eta erakargarria" zuen gaia, herrialdeko herriko neska batek otsoa ematean engainatuta, bere amonaren etxea arrakastaz aurkitzeko eta atsoa bera jateko behar zuen informazioarekin topo egin zuen. denbora inguruko basoan lan egiten duten egurgileek antzeman ez dezaten. Ondoren, Txanogorrirentzako tranpa bat ipintzeari ekin zion. Txanogorritxori oteari jan aurretik ohean igotzeko eskatzen zaio, istorioa amaitzen den tokian. Otsoa topaketaren garailea ateratzen da eta ez dago amaiera zoriontsurik. </p><p><a href="/wiki/Charles_Perrault" title="Charles Perrault">Charles Perrault</a>-ek ipuinaren amaieran "morala" azaldu zuen [26], beraz, ez zuen zalantzarik nahi zuen esanahiari uzteko: </p> <table style="background-color:#e0e0e0;border-collapse:collapse;border-radius: 6px;border-style:none;margin: .5em 2.75em; padding: 20px;"> <tbody><tr> <td width="20" valign="top" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:left;padding-left:10px; padding-right:10px;">« </td> <td align="left" style="padding:10px; padding-bottom:10px; font-size: 90%;"> <p>Istorio honetatik ikasten da haurrek, batez ere neskato gazteek, politak, adeitsuak eta hazitakoak, oso gaizki egiten dutela ezezagunak entzuten, eta ez da entzuten ez den gauza bat Otsoari horrela afaltzen ematen bazaio. Otsoa diot, otso guztiak ez baitira mota berekoak; badago prestazio atsegina duen mota bat - ez zaratatsua, ez gorrotagarria, ezta haserrekoa ere, baina otzana, atsegina eta leuna, neskame gazteak kalean jarraitzen dituztenak, baita beren etxeetara ere. Ai! Nork ez daki otso leun horiek izaki arriskutsuenetakoak direnik! </p> </td> <td width="20" valign="bottom" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:right;padding-left:10px; padding-right:10px;">» </td></tr></tbody></table> <p>Honek, ipuinaren ustezko jatorrizko bertsioa XVII. Mendearen amaieran Luis XIV erregearen Frantziako gortearentzat idatzi zen. Erregeak festa bitxiekin entretenitzen zuen ikusle honek, ustez, esanahia hartuko zuen istoriotik. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="XVI._mendeko_epaiketa_famatu_pare_bat">XVI. mendeko epaiketa famatu pare bat</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=12" title="Aldatu atal hau: «XVI. mendeko epaiketa famatu pare bat»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: XVI. mendeko epaiketa famatu pare bat"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Peter_Stump_crop.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Peter Stumpp-en 1589an Kolonian exekutatua" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Peter_Stump_crop.jpg/407px-Peter_Stump_crop.jpg" decoding="async" width="407" height="247" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Peter_Stump_crop.jpg/611px-Peter_Stump_crop.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Peter_Stump_crop.jpg/814px-Peter_Stump_crop.jpg 2x" data-file-width="1958" data-file-height="1189" /></a><figcaption>Grabatu honek <i>Peter Stumpp-</i>en 1589an leporatutako eginkizunak eta Kolonian epaiketa ondorengo exekuzio prozesua irudikatzen du. Zigor modu hori ohikoena zen Erdi Aroan eta lehen aro modernoan, eta ez "gizotsoentzat" bakarrik.</figcaption></figure> <p><b>Bedburgeko Gizon Otsoa</b>, Kolonia (Alemania) inguruko herria, Erdialdeko Europa katoliko eta luteranoen aurrean Erdialdeko Europa suntsitu zuen erlijio gerretan. Fanatismo erlijiosoaren testuinguru honetan, <i>Peter Stumpf</i> nekazariak - alarguna, bi seme-alabaren aita eta ezkerreko eskuineko trontzarekin (stumpf, alemanez) erraz identifikatzen dena - torturapean aitortu zuenez, magia beltza praktikatu ez zuenetik haurra zela baina otso odoltsu bihur zitekeela deabruak eman zion gerriko magikoari esker eta, itxura horren pean, dozena bat pertsona baino gehiago irentsi zituela; Bere semearen garuna jatea eta alabarekin intzestu harremanak izatea ere leporatu zioten. Zigortzeko ikusita, 1589ko urriaren 31n gurpil baten gainean hiltzera kondenatu zuten, aliketekin bere haragia erauziz, aizkoraz desegin eta, azkenean, bere aztarnak erre aurretik ezpataz moztu zioten burua (bere alaba, patu bera jasan zuen).<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Hamar urte beranduago Angersen (Frantzia), 1598an, animaliek jan zuten nerabe baten gorpua aurkitu zen. Gorputzetik oso gertu, bertakoek borroka egin zuten, ia biluzik eta odol arrastoak eskuetan zituen gizon batekin. Harrapatutako gizona <b>Angerseko Otsoa</b> deitu zutena <i>Jacques Roulet</i> eskalea zen. Angerseko Otsoaren izenekoaren aurkako epaiketan, aitortu zuenez gurasoek eman zioten ukendu bati esker metamorfosia lortu zuela, horrekin otso bihurtu eta emakumeak eta nerabeak irentsi zituela. Alemaniako kasua ez bezala, Roulet ez zuten heriotza zigorrera kondenatu, asilo batean sartu zuten. </p><p>Orduz geroztik, likantropia prozesuak Europa osora hedatu ziren eta, Romasantaren kasuan ikusi dugun bezala, Espainiara ere iritsi ziren, baina dagoeneko XIX. Mendearen erdialdean, gizotsoen boterea sineskeria zelakoan zuten jakindunek. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Gizotsoak_Erdi_Aroan">Gizotsoak Erdi Aroan</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=13" title="Aldatu atal hau: «Gizotsoak Erdi Aroan»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=13" title="Edit section's source code: Gizotsoak Erdi Aroan"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Page_46_of_Story_of_geographical_discovery_(Jacobs).png" class="mw-file-description"><img alt="The Voyage and Travels of Sir John Mandeville-n liburuko ilustrazio bat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Page_46_of_Story_of_geographical_discovery_%28Jacobs%29.png/291px-Page_46_of_Story_of_geographical_discovery_%28Jacobs%29.png" decoding="async" width="291" height="205" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Page_46_of_Story_of_geographical_discovery_%28Jacobs%29.png/437px-Page_46_of_Story_of_geographical_discovery_%28Jacobs%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Page_46_of_Story_of_geographical_discovery_%28Jacobs%29.png/582px-Page_46_of_Story_of_geographical_discovery_%28Jacobs%29.png 2x" data-file-width="1443" data-file-height="1017" /></a><figcaption><i>The Voyage and Travels of Sir John Mandeville-</i>n iliburuko lustrazioan Zinozefalo bat bururik gabeko gizon, ziklope eta sciapod batekin batera.</figcaption></figure> <p>Europan aurkitutako gizon otsoaren folklorea <a href="/wiki/Erdi_Aroa" title="Erdi Aroa">Erdi Aroan</a> garapen komun batera datza, kristautze testuinguruan sortua, eta kristautasunaren aurreko mitologiaren interpretazio kristaua termino kristauekin lotuta. Haien jatorri komunaren jatorria protoindoeuropar mitologian koka daiteke, non likantropia gudari klasearen hastapenaren alderdi gisa berreraikitzen den. Hori islatzen da Burdin Aroko Europan Tierkrieger esparru germanikoko irudietan, besteak beste. Indoeuropar mitologiaren alderdi honen ikuspegi orokor konparatua McCone da (1987). Kultu paganoan "gizonak otso bihurtzeko" horrelako eraldaketak deabruarekin lotzen ziren Erdi Aroko hasierako ikuspegitik. </p><p>Mendebaldeko eta Iparraldeko Europan gizon otsoaren kontzeptuak otsoak, antzaz, germaniar paganismoan izan zuen paperak eragin handia izan zuem(adibidez, loup-garou frantsesa azkenean germaniar terminoaren mailegu bat da). </p><p>Erdi Aroko Europan gizon otsoengan sinesmena oso zabaldua zegoen. Ebidentzia hauek kontinenteko zati handi bat hartzen dute, baita Britainiar uharteetan ere. Gizotsoak Erdi Aroko zuzenbide-kodetan aipatu ziren, esate baterako, Kanuto erregearenak<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Elizaren Ordenantzek jakinarazi zutenez, kodigoek ziurtatu nahi zuten "... gizon otso ero ausartek ez dutela gehiegi suntsitzen, ezta artalde espiritual gehiegi hozkatzen ere". Cremonako Liutprandek zurrumurru baten berri eman zuen, Bajanek, Simeon I.a Bulgariarren semeak, magia erabil lezakeela bere burua otso bihurtzeko. <a href="/wiki/Agustin_Hiponakoa" title="Agustin Hiponakoa">Agustin Hiponakoaren</a> obrek eragin handia izan zuten mendebaldeko kristautasunaren garapenean, Erdi Aroko elizakoek asko irakurri zituzten; eta eliz gizon horiek noizean behin eztabaidatzen zuten gizon otsoak beren lanetan. Adibide ospetsuen artean, Galesko Gerald of Werewolves of Ossory daude, bere Topographica Hibernica-n topatua, eta Tilburyko Gervase-ko Otia Imperiala-n, biak errege publikoarentzat idatziak. </p> <p><i>Gervasek</i> irakurleari agerian uzten dio halako eraldaketetan sinestea (emakumeak katu eta suge bihurtzen diren emakumeak ere aipatzen ditu) Europa osoan zabalduta zegoela; "que ita dinoscuntur" esaldia erabiltzen du metamorfosi hauei buruz eztabaidatzerakoan, "ezagutzen da" bihurtzen da. Alemanian idazten ari zen Gervasek irakurleari ere esaten dio gizonak otso bihurtzea ezin dela erraz baztertu, izan ere, "... Ingalaterran askotan ikusi ditugu gizonak otso bihurtzen" ("Vidimus enim frequenter in Anglia per lunationes homines in lupos mutari ... "). Gizon-otsoengan eta gizakien eta animalien beste eraldaketetan zabaldutako sinesmenaren froga gehiago sineskeri horien aurka egindako eraso teologikoetan ikus daitezke; <i>Hirsauko Conradek</i>, XI. Mendean idazten zuenak, debekatu egiten du pertsona baten arrazoia iluntzen duten ipuinak irakurtzea. Conradek bere <i><a href="/wiki/Publio_Ovidio" title="Publio Ovidio">Ovidioren</a></i> "ipuinak" aipatzen ditu zehazki. <i>Pseudo-Agustinek</i>, XII. Mendean idatzitakoa, <a href="/wiki/Agustin_Hiponakoa" title="Agustin Hiponakoa">Agustin Hiponakoaren</a> argudioa jarraitzen du, Jainkoak beste inork ezin duela eraldaketa fisikorik egin dioenez, "... gorputza gorputzez [ezin da], edozein animaliaren gorputz adarretara aldatu. '</p><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Werewolf_in_Geneva_(1580).png" class="mw-file-description"><img alt="Genovako gizotsoa 1587 urteko irudia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Werewolf_in_Geneva_%281580%29.png/291px-Werewolf_in_Geneva_%281580%29.png" decoding="async" width="291" height="191" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Werewolf_in_Geneva_%281580%29.png/437px-Werewolf_in_Geneva_%281580%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Werewolf_in_Geneva_%281580%29.png/582px-Werewolf_in_Geneva_%281580%29.png 2x" data-file-width="1694" data-file-height="1113" /></a><figcaption>"Genovan gizon batek 16 haur hil zituen bere burua otso bihurtu zenean; 1580ko urriaren 15ean exekutatu zuten " 1587ko irudian</figcaption></figure> <p>Werwolf alemaniarra Burchard von Worms-ek grabatu zuen XI. Mendean, eta Bertold-en Regensburg-ek XIII. Urtean, baina ez dago Erdi Aroko poesia edo fikzio alemaniar guztietan. Baring-Gould-ek Ingalaterran ere gizotsoen erreferentziak arraroak zirela dioen arren, paganismo germaniarreko "otso-gizonek" zer esanahi izan zuelako ere, lotutako sinesmenak eta praktikak arrakastaz erreprimitu ziren kristautasunaren ondoren (edo iraungo bazuten, hala egin zuten) beraz, eskura dugun alfabetatze-esparrutik kanpo), lehen aipatu ditugunez bestelako iturriak ditugu. Irlandako eta Britainiar Uharteetako gizon-otsoen adibide hauek aurki daitezke IX. Mendeko Nennius monje galestarraren lanean; emakumezko gizotsoak Tales of the Elders lan irlandarrean agertzen dira, XII. eta Galeseko gizon-otsoak XII-XIII. mendeko Mabinogion. </p><p>1539an, Martin Lutherrek <i>beerwolf</i> (garagardo-otsoa) forma erabili zuen, aurre egin behar zaion tirano bat baino okerragoa den agintari hipotetikoa deskribatzeko. </p><p>Otso-gizonekin lotutako tradizio pagano germaniarrek Eskandinaviako bikingo garaian iraun zuten. Norvegiako Harald I.ak Úlfhednar (otsoz estalitako [gizonak]) gorputza zuela jakin zen, Vatnsdœla sagan, Haraldskvæði eta Völsunga sagan aipatzen direnak eta gizon otsoaren kondaira batzuen antza dutenak. Úlfhednarrak berserkerren antzeko borrokalariak ziren, nahiz eta otsoaren larruekin jantzi hartzekin baino, animalia hauen izpirituak guduan eraginkortasuna hobetzeko asmoz. Gudari hauek minaren aurrean erresistenteak ziren eta borrokan hiltzeko zailak ziren, animalia basatien antzera. Úlfhednar eta berserkers Odin jainko nordikoarekin oso lotutak daude. </p><p>Garai horretako tradizio eskandinaviarrak Kievan Rusera hedatu ahal izan ziren, eslaviar "otso-gizon" ipuinak sortuz. XI. Mendeko Bielorrusiako Poltskeko Vseslav printzea gizaki otsoa zela uste zen, gizakien gaineko abiaduran mugitzeko gai zela, Igorren kanpainan kontatzen den moduan: </p> <table style="background-color:#e0e0e0;border-collapse:collapse;border-radius: 6px;border-style:none;margin: .5em 2.75em; padding: 20px;"> <tbody><tr> <td width="20" valign="top" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:left;padding-left:10px; padding-right:10px;">« </td> <td align="left" style="padding:10px; padding-bottom:10px; font-size: 90%;"> <p>Vseslav printzeak gizonezkoak epaitzen zituen; printze gisa, hiriak gobernatzen zituen; baina gauean otsoaren mozorropean ibiltzen zen. Kievitik, arropaka, Tmutorokanera iritsi zen oilar taldeen aurrean. Eguzki Handiaren bidea, otso gisa, zebilen, zeharkatu zuen. Berarentzat Polotsken goizean goiz jotzen zuten Santa Sofia ezkiletan; baina Kieven entzun zuen jotzen. </p> </td> <td width="20" valign="bottom" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:right;padding-left:10px; padding-right:10px;">» </td></tr></tbody></table> <p>Erdi Aroko garaian deskribatutako egoerak gizakiaren folklorearen forma bikoitza sorrarazten du Europa Garaikidean. Alde batetik "germaniar" otsoa, sorginkeriaren izuarekin lotzen dena 1400 inguruan, eta bestetik "eslaviar" gizon otsoa edo vlkolak, mendekari edo "banpiro" kontzeptuarekin lotzen dena. "Ekialdeko" otso-banpiroa Erdialdeko eta Ekialdeko Europako folklorean aurkitzen da, Hungaria, Errumania eta Balkanak barne, "mendebaldeko" otso-aztia Frantzian, alemaniar hiztunen Europan eta Baltikoan aurkitzen da. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ossory-ko_gizotsoak">Ossory-ko gizotsoak</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=14" title="Aldatu atal hau: «Ossory-ko gizotsoak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=14" title="Edit section's source code: Ossory-ko gizotsoak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Werewolves_of_Ossory.png" class="mw-file-description"><img alt="Topographia Hiberniae-ren ilustrazioa," src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Werewolves_of_Ossory.png/338px-Werewolves_of_Ossory.png" decoding="async" width="338" height="280" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Werewolves_of_Ossory.png/507px-Werewolves_of_Ossory.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/48/Werewolves_of_Ossory.png 2x" data-file-width="666" data-file-height="552" /></a><figcaption>Ossory-ko erresumako gizon-otso onak biltzen dituen eta komunztatzen dituen apaiz bidaiari baten istorioa erakusten duen irudia. <i>Topographia Hiberniae</i>-ren ilustrazioa,</figcaption></figure> <p>Ossory-ren gizotso mitikoak, Erdi Aroko Irlandako lehen erreinukoak, Erdi Aroko Irlandako, Ingelesezko eta Norvegiar lanetako hainbat kondairen gai dira. Gizon-otsoak Laignech Fáelad izeneko pertsonaia mitikoaren ondorengoak omen ziren eta bere ildoak Ossoryko erregeak sortu zituen. Kondairak antzinako Irlandako gudarien jardueretatik eratorritakoak izan daitezke, otsoekin maiz konparazio literarioak egiten zituztenak eta lupinaren orrazkerak edo otso larruak jantzita "otsoetan bihurtu" eta erasoak egiten zituzten bitartean. </p><p>Otsoak, gaur egun Irlandan desagertuak egon arren, garai batean ugari ziren; irlandarrek animaliek jota zeudela txakur mota berezi bat hazi omen zuten, Irlandako otsoa, haiek ehizatzeko. 1650. urterako, Coleraine otso gose multzo batek eraso zuela jasoa dago. Otsoak aspalditik zuen tokia Irlandako kulturan, eta Irlandako literaturak Erdi Aroko garaian gudariak otsoekin lotzen zituen. Bortizkeria, jokaera amorratua, animalien portaera ezusteko eta basatia, sexu-potentzia eta borroka-trebezia konbinatzen zituzten. </p><p>Irlandako literatur gogoan, otsoak bereziki loturik zeuden <i>fianna</i>, lurrik gabeko gazteen talde gerlariak basamortuan denbora askoan bizi zirenak eta naturaz gaindiko indarrekiko gertu bizi zirela pentsatu zuten. Gudariak sarritan ezaugarri txakurren bidez irudikatzen zituzten eta itxura basatia, desordenatua edo biluziaren motibo komuna partekatzen zuten. Maiz otso gisa azaltzen ziren, animaliak eta gizakiak ehizatzen zituzten, eta baliteke otso larruak edo lupino orrazkera janztea erritual eraldaketaren zati gisa. Otso-gudariak edo luchthonn (literalki "otso-larruak") "otsoetara joaten" zirela zioten, sarekadak egiten zituztenean. Elkarte horiek Irlandako gizon otsoen kondairen jatorria izan zitekeen. </p><p>Erdi Aroko Irlandako Cóir Anmann (Izenen egokitasuna), seguruenik lehengo tradizioetan oinarrituta zegoena, Laignech Fáelad izeneko gudari-otso otsoaren berri ematen du. Irlandako ekialdean Ossory-ko erregeekin ahaidetuta zeuden gizotsoen tribu baten arbasoa omen zen, gaur egungo Kilkenny konderria eta Laois konderria gehienak estaltzen zituena, Irlandako normandiar inbasioaren aurretik XII. Cóir Anmann-en arabera, </p> <table style="background-color:#e0e0e0;border-collapse:collapse;border-radius: 6px;border-style:none;margin: .5em 2.75em; padding: 20px;"> <tbody><tr> <td width="20" valign="top" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:left;padding-left:10px; padding-right:10px;">« </td> <td align="left" style="padding:10px; padding-bottom:10px; font-size: 90%;"> <p>   Otsoa joaten zen gizona zen, hau da, otso formetara, hau da, joaten zen otso formetara, eta bere ondorengoak bere atzetik joaten ziren eta artaldeak otsoen modura hiltzen zituzten, horrela horregatik Laignech Fáelad deitzen zitzaion, bera izan baitzen otso itxura hartu zuen lehena. </p> </td> <td width="20" valign="bottom" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:right;padding-left:10px; padding-right:10px;">» </td></tr></tbody></table> <p>Erdi Aroko genealogietan Feradach mac Duach Ossoryko erregearen anaia zela esan zuten, eta ondorengo erregeen arbasoa izan zen normandiarrek kargugabetu zuten arte. 14. mendearen amaierako Ballymoteko liburuak tradizio hori aipa dezake Ossoryko "otsoaren ondorengoek" beren burua aldatzeko eta jendea irenstera joateko ahalmena dutela dioen pasarte batean. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Bisclaverten_zorigaitza">Bisclaverten zorigaitza</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=15" title="Aldatu atal hau: «Bisclaverten zorigaitza»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=15" title="Edit section's source code: Bisclaverten zorigaitza"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Marie_de_France_1.tif" class="mw-file-description"><img alt="Marie de France" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Marie_de_France_1.tif/lossy-page1-291px-Marie_de_France_1.tif.jpg" decoding="async" width="291" height="244" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Marie_de_France_1.tif/lossy-page1-437px-Marie_de_France_1.tif.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Marie_de_France_1.tif/lossy-page1-582px-Marie_de_France_1.tif.jpg 2x" data-file-width="1564" data-file-height="1314" /></a><figcaption><i>Marie de France,</i> Frantziako Mari idazleak Bisclavret poeman izen berdinako gizotso baten gertakizuna jaso zuen.</figcaption></figure><p><i>Marie de France, Frantziako Mariren</i> <i>Bisclavret</i> poema (c. 1200) beste adibide bat da, non <i>Bisclavret</i> (izenburuari izen ematen dion gizona) , azaldu ez diren arrazoiengatik, astero otso bihurtzea behartuta zegoen. Bere emazte traidoreak gizakiaren forma berreskuratzeko beharrezko arropak lapurtu zituenean, erregearen txakurren ehizatik ihes egitea lortzen du eta (otso itxuran) erregeari erruki eske hurbiltzen zaio. Handik aurrera erregearekin batera joan zen. Otsoaren portaera leuna eta ikusgarria izan zen, emaztea eta senar berria epaitegira agertu ziren arte, hainbestekoa zen bikotearen aurkako gorrotoa Bisclavert-ek salto egin eta atzaparra batekin sudurra kendu ziola bere emazteari. Erregeak harrituta emakumeari galdezka hasi zitzaion. Emakumeak beldurtuta otsoa bere senarra izandakoa zela konfesatu eta egia agerian geratu zenean, arropak bueltatu zituen. Bisclavert gizaki arropak jantzi zituenean gizon bilakatu eta erregeak bere emazte ohia eta bere senar berriak epaituak izan zirela dio poemak. Lai honek (brontzezko kantatutako poema mota) beste gizon otsoen ipuinetan topatutako gai asko jarraitzen ditu - arropak kentzea eta giza haragiaren kontsumotik uko egiten saiatzea <a href="/wiki/Plinio_Zaharra" title="Plinio Zaharra">Plinio Zaharrean</a> eta Gervaseren bigarrenean aurki daiteke. Tilbury-ren gizon-otsoen ipuinetakoak, Chaucevaire izena zuen gizon-gizon bati buruz. Marie-k gizon-otsoaren sinesmena ere erakusten digu Frantzia bretoian eta normandiarrean, gizon-otsoaren hitz franco-normandiarra esanez: garwulf, azaltzen duenez, ohikoak dira Frantziako leku horretan, non "... gizon askok gizon-otsoetan bihurtu ziran ". Gervasek terminologia hori ere onartzen du frantsesek ingelesek "werewolves" deitzen dutena deskribatzeko "gerulfi" terminoa erabiltzen dutela esaten digunean. Melion eta Biclarel bere emazteak traizio egiten ari zen gizon otsoaren zaldunaren gaia partekatzen duten bi lais anonimo dira. </p><div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Zinozefalodun_barbaroak">Zinozefalodun barbaroak</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=16" title="Aldatu atal hau: «Zinozefalodun barbaroak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=16" title="Edit section's source code: Zinozefalodun barbaroak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Saint_christopher_cynocephalus.gif" class="mw-file-description"><img alt="San Kristobalen txakur buruarekin irudikatua XVII. mendeko ikono batean" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Saint_christopher_cynocephalus.gif/225px-Saint_christopher_cynocephalus.gif" decoding="async" width="225" height="419" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Saint_christopher_cynocephalus.gif/338px-Saint_christopher_cynocephalus.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Saint_christopher_cynocephalus.gif/451px-Saint_christopher_cynocephalus.gif 2x" data-file-width="954" data-file-height="1773" /></a><figcaption>San Kristobalen txakur burua ikerle batzuen esanetan <a href="/wiki/Predikarien_Ordena" title="Predikarien Ordena">Dominiko</a>en sinbologia berdina du, Latinez Dominis Cane (Dominiko), Jainkoaren txakurrak edo zerbitzariak esanahia du. Ikuspegi honek San Kristobal jainkoaren zerbitzari papera onestuko luke.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Giovanni_da_Pian_del_Carpini" title="Giovanni da Pian del Carpini">Giovanni da Pian del Carpine</a> eta <a href="/wiki/Marco_Polo" title="Marco Polo">Marco Polo</a> <a href="/wiki/Erdi_Aroa" title="Erdi Aroa">Erdi Aroko</a> bidaiariek zinozefaloak aipatzen dituzte (gizaki txakur-buruak). Giovanni-k <i>Dalai-Nor</i> (Iparraldeko Ozeanoa) edo <i>Baikal</i> aintziraren iparraldean bizi diren txakurkumeen arrazarekin topo egiten zuten Ögedei Khan-en armadaz idatzi zuen. <a href="/wiki/Marko_Poloren_bidaiak" class="mw-redirect" title="Marko Poloren bidaiak">Marco Poloren bidaietan</a> <i>Angamanain</i> uhartean edo <i>Andaman</i> uharteetan dauden txakur buru barbaroak aipatzen dira.Marco Polorentzat, pertsona horiek espeziak hazten dituzten arren, krudelak dira eta "guztiak mastin txakur handiak bezalakoak dira". <i>Sir John Mandeville-ren</i> <i>Bidaia</i> eta bidaietan, txakur buruko gizonak <i>Nacumera</i> uhartean (<a href="/wiki/Nikobar_uharteak" title="Nikobar uharteak">Nikobar uharteak</a>) bizi direla azaltzen da. </p><p>Henri Cordier-en arabera, txakur-buru barbaroen alegia guztien iturria, europarra, arabiarra edo txinatarra, <i>Alexandroren Erromantzean</i><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> aurki daiteke. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="San_Kristobal_Txakurburu">San Kristobal Txakurburu</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=17" title="Aldatu atal hau: «San Kristobal Txakurburu»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=17" title="Edit section's source code: San Kristobal Txakurburu"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ekialdeko eliza ortodoxoan, ikono batzuek <a href="/wiki/Kristobal_Liziakoa" title="Kristobal Liziakoa">San Kristobal</a> txakur baten buruarekin irudikatzen dute. Santu honen aurrekariak Diokleziano enperadorearen garaian eta Marmarican egin ziren kanpainetan (<a href="/wiki/Egipto" title="Egipto">Egiptoko</a> mendebaldean, <a href="/wiki/Libia" title="Libia">Libia</a> modernoan, agian Zirenaicako tribu berbare marmaritarrak bizi diren bera da agian): <a href="/wiki/Hagiografia" title="Hagiografia">hagiografoen</a> arabera, txakur burua duen kolosoa, marmaritarren bi itxurazko ezaugarri, erromatarrek borrokan harrapatu zuten eta legioetan izena ematera behartu zuten, gero bere unitatearekin Antiokiara (Siria) eramateko, Pedro gotzainak bataiatu zuen eta martirioa jasan zuen. 308. urtean. Fenomenoa harrapatu eta harekin bat egin zuen soldadu-unitateak Numerus Marmaritarum edo "Marmariten Unitatea" izena jaso zuen. Hainbat mende geroago, <i>Walter de Speyer</i> poeta eta apezpiku alemaniarrak San Kristobal sinbolo erraldoi gisa erretratatu zuen kanaandarren lurraldean (Itun Berrian Kanaaneko "kanaberak"), giza haragia irentsiz eta zaunka eginez.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Speyerrek dio Kristobalek Jesus Haurra ezagutu zuela, aurreko portaera ukatu eta damutu egin zela eta bataioa onartu zuela. Erabat gizakiaren itxurarekin saritu zuten eta, ondoren, bere bizitza erlijio zerbitzura eskaini zuen eta <i>Athleta Christi</i> (Kristoren txapelduna), santu militarrak edo kristau martirietako bat bihurtu zen. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Germaniar_otso_gerlariak">Germaniar otso gerlariak</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=18" title="Aldatu atal hau: «Germaniar otso gerlariak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=18" title="Edit section's source code: Germaniar otso gerlariak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Bronspl%C3%A5t_2_fr_Torslunda_sn,_%C3%96land_(Stjerna,_Hj%C3%A4lmar_och_sv%C3%A4rd_i_Beovulf_(1903)_sid_103).jpg" class="mw-file-description"><img alt="Odin eta otso gerlari bat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Bronspl%C3%A5t_2_fr_Torslunda_sn%2C_%C3%96land_%28Stjerna%2C_Hj%C3%A4lmar_och_sv%C3%A4rd_i_Beovulf_%281903%29_sid_103%29.jpg/249px-Bronspl%C3%A5t_2_fr_Torslunda_sn%2C_%C3%96land_%28Stjerna%2C_Hj%C3%A4lmar_och_sv%C3%A4rd_i_Beovulf_%281903%29_sid_103%29.jpg" decoding="async" width="249" height="214" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Bronspl%C3%A5t_2_fr_Torslunda_sn%2C_%C3%96land_%28Stjerna%2C_Hj%C3%A4lmar_och_sv%C3%A4rd_i_Beovulf_%281903%29_sid_103%29.jpg/374px-Bronspl%C3%A5t_2_fr_Torslunda_sn%2C_%C3%96land_%28Stjerna%2C_Hj%C3%A4lmar_och_sv%C3%A4rd_i_Beovulf_%281903%29_sid_103%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Bronspl%C3%A5t_2_fr_Torslunda_sn%2C_%C3%96land_%28Stjerna%2C_Hj%C3%A4lmar_och_sv%C3%A4rd_i_Beovulf_%281903%29_sid_103%29.jpg/498px-Bronspl%C3%A5t_2_fr_Torslunda_sn%2C_%C3%96land_%28Stjerna%2C_Hj%C3%A4lmar_och_sv%C3%A4rd_i_Beovulf_%281903%29_sid_103%29.jpg 2x" data-file-width="698" data-file-height="600" /></a><figcaption>Odin eta otso gerlari bat. Torlunsdaren kasko plaka prentsa batean. Björnhovda Öland-eko (Suedia) Torslunda parrokian. VI. Mendearen bigarren erdialdea Mainzko museo erromanogermanoko erreplika. (Jatorrizkoa Stockholmeko Estatuko Museo Historikoan).</figcaption></figure> <p>Otso gerlariak indoeuropar, turkiar, mongoliar eta amerindiar kulturetako kondairen artean agertzen dira. Otso gerlari germaniarrek arrastoa utzi dute erromatarrek harrapatu eta Erromako <i>armilustrioan</i> erakutsi zituzten ezkutu eta pankarten bidez. </p><p>Otso larruak zeramatzaten gudari amorratuak Úlfhéðnar deitzen ziren ("otsoaren berokia"; Úlfheðinn singularra), <i>berserk</i>errekin lotutako beste termino bat, Vatnsdæla sagan, Haraldskvæði eta Völsunga sagan aipatuak. Otso baten azala janzten omen zuten gudura joatean. Úlfhéðnar batzuetan Odin bezala deskribatzen da. Honako gudari bereziak dira: "[Odinen] gizonak beren kotazko maila gabe zijoazten eta txakurrak edo otsoak bezain erotuta zeuden, beraien ezkutuak koskatzen zituzten ... gizonezkoak hil zituzten, baina ez sua ez burdinak ere ez zuen beraiengan eraginik izan. Honi 'berserk' (erotzea) deitzen da." Gainera, Torslundaren kasko plaka prentsak Odinen eszena erakusten du, otsoaren azala eta lantza zeramatzan berserker batekin ezaugarri bereizgarri gisa:" larruzko gerlari otsoa itxuraz begi bakarreko dantzariarekin hegaztiaren adar kaskoan, oro har berserkgang ... eta Odin jainkoaren arteko harremanaren adierazgarri den eszena gisa interpretatzen dena". </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Gizotsoak_Greziar_mitologian_barne">Gizotsoak Greziar mitologian barne</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=19" title="Aldatu atal hau: «Gizotsoak Greziar mitologian barne»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=19" title="Edit section's source code: Gizotsoak Greziar mitologian barne"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:J%C3%BApiter_y_Lica%C3%B3n_(jan_Cossiers).jpg" class="mw-file-description"><img alt="Jupiter eta Likaon, Jan Cossiers-en oleoa (1636-1638)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/J%C3%BApiter_y_Lica%C3%B3n_%28jan_Cossiers%29.jpg/249px-J%C3%BApiter_y_Lica%C3%B3n_%28jan_Cossiers%29.jpg" decoding="async" width="249" height="269" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/J%C3%BApiter_y_Lica%C3%B3n_%28jan_Cossiers%29.jpg/374px-J%C3%BApiter_y_Lica%C3%B3n_%28jan_Cossiers%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/J%C3%BApiter_y_Lica%C3%B3n_%28jan_Cossiers%29.jpg/498px-J%C3%BApiter_y_Lica%C3%B3n_%28jan_Cossiers%29.jpg 2x" data-file-width="2659" data-file-height="2871" /></a><figcaption>Likaonek Zeusi (Jupiter) giza haragia eskaintzen dio. Izpi mendekatzailearekin suntsitu eta otso bihurtzen du. Ovidioren Metamorfosien I. liburuko kondairan, Rubens-ek taula gainean zirriborroa egiteko erabiltzen zuen Parada de Torre egiteko enkargua zela eta. Jan Cossiers-ek, Rubens-en proiektuaren laguntzaileak, erabiltzen du oihal gainean olioz margotutako koadro honetan (1636-1638).</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Antzinako_Grezia" title="Antzinako Grezia">Antzinako Greziako</a> literaturan eta mitologian otso bihurtzen diren gizonen erreferentzia batzuk aurkitzen dira. <a href="/wiki/Herodoto" title="Herodoto">Herodotok</a>, bere <i>Historietan</i>, idatzi zuen <i>Neur</i>i, Eszitiako ipar-ekialdean kokatzen zuen tribua, guztiak otso bihurtzen zirela urtean behin hainbat egunez, eta gero beren giza formara aldatu zirela. Kondaira hau <a href="/wiki/Ponponio_Mela" title="Ponponio Mela">Ponponio Melak</a> ere aipatu zuen. </p><p>K. a. II. Mendean, <a href="/wiki/Pausanias_(geografoa)" title="Pausanias (geografoa)">Pausanias</a> geografo greziarrak <a href="/wiki/Arkadia" title="Arkadia">Arkadiako</a> <a href="/wiki/Likaon_(mitologia)" title="Likaon (mitologia)">Likaon</a> erregearen istorioa kontatu zuen, zeina otso bihurtu zen <a href="/wiki/Zeus" title="Zeus">Zeus Lizeo</a>ren aldarean haur bat sakrifikatu zuelako. <a href="/wiki/Publio_Ovidio" title="Publio Ovidio">Ovidiok</a> bere Metamorfosietan kontatutako kondairaren bertsioan, Zeusek gizon arruntaz mozorrotutako Likaon bisitatzen duenean, Likaonek benetan jainkoa den probatu nahi du. Horretarako, molossiar bahitu bat hil eta erraiak zerbitzatzen dizkio Zeusi. Nazkatuta, jainkoak Likaon otso bihurtzen du. Hala ere, kondairako beste bertsio batzuetan, <i><a href="/wiki/Apolodoro_Atenaskoa" title="Apolodoro Atenaskoa">Apolodororen Bibliotekan</a></i> esaterako, Zeusek trumoiekin bota zituen bera eta bere semeak zigor gisa. </p><p><a href="/wiki/Pausanias_Espartakoa" title="Pausanias Espartakoa">Pausaniasek</a> Damarkus Parrhasiako izeneko gizon arkadiarraren istorioa ere kontatzen du, Zeus Lizeori sakrifikatutako giza haurraren erraiak dastatu ondoren otso bihurtu zena. 10 urte geroago gizakia berreskuratu zuten eta olinpiar txapeldun izatera iritsi zen.Kondaira hau <a href="/wiki/Plinio_Zaharra" title="Plinio Zaharra">Plinio Zaharrak</a> ere kontatzen du, Demaenetus gizona Agriopas aipatuz deitzen baitu. Pausaniasen arabera, ez zen gertakari bakarra izan, baina gizakiak otso bihurtu dira Zeus Lizeori egindako sakrifizioetan Likaonen garaitik. Otsoak diren bitartean giza haragia dastatzeaz gain, gizakia itxura berreskuratuko lukete bederatzi urte geroago, baina hala egingo badute betiko otso izaten jarraituko dute. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Lekythos_Dolon_Louvre_CA1802_n2.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Dolon otso larruaren azpian. 460 K.a." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Lekythos_Dolon_Louvre_CA1802_n2.jpg/243px-Lekythos_Dolon_Louvre_CA1802_n2.jpg" decoding="async" width="243" height="532" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Lekythos_Dolon_Louvre_CA1802_n2.jpg/364px-Lekythos_Dolon_Louvre_CA1802_n2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Lekythos_Dolon_Louvre_CA1802_n2.jpg/486px-Lekythos_Dolon_Louvre_CA1802_n2.jpg 2x" data-file-width="1850" data-file-height="4050" /></a><figcaption>Troiako gudan Dolon-ek otso larru bat gainean daramala lau anketan joan zen greziarrek ikus ez zezaten. Gizotso baten irudikapena badirudi ere oldarkeriaren seinale bezala agertzen da.</figcaption></figure> <p>Plinio Zaharrak ere likantropiaren beste istorio bat kontatzen du. Euanthes aipatuz, Arcadian urtean behin gizon bat Anthusen klanetik zozketa bidez gizon bat aukeratzen zela aipatzen du. Aukeratutako gizona inguruko padura batera eramaten zuten eta bertan arropak haritz batean zintzilikatzen zituen, paduran zehar igeri egin eta otso bihurtzen zen bederatzi urtez. Bederatzi urte hauetan giza haragia dastatzeari uko egiten bazion, padura berera itzuli, igeri egin eta aurreko gizakiaren forma berreskuratzen zuen, bestela bederatzi urte gehitu behar zitzaizkion otso itxurari. <a href="/wiki/Publio_Ovidio" title="Publio Ovidio">Ovidiok</a> Arcadiako basoetan otso moduan ibiltzen ziren gizonen istorioak ere kontatzen ditu. </p><p><a href="/wiki/Virgilio" title="Virgilio">Virgiliok</a>, Eclogues bere lan poetikoan, Moeris izeneko gizon bati buruz idatzi zuen, bere jaioterrian Ponton hautatutako belarrak eta pozoiak erabiltzen zituen bere burua otso bihurtzeko. Prosan, <i>Gaius Petronius Arbiter</i>-ek 60. urte inguruan idatzitako Satyricon izeneko pertsonaia batek, Niceros-ek, otso bihurtu zen lagun bati buruzko oturuntza batean istorio bat kontatzen du (61-62 kap.). Gertakaria honela deskribatzen du: "Nire laguna bilatzen dudanean ikusten dut arropak biluzi eta bide ertzetik pilatzen zituela ... arroparen inguruan biribilean pixa egiten du eta, orduan, otso bihurtzen da! ... otso bihurtu ondoren uluka hasi eta basora joan zen korrika ". </p><p>Hasierako kristau egileek gizotsoak ere aipatu zituzten. Jainkoaren Hirian, <a href="/wiki/Agustin_Hiponakoa" title="Agustin Hiponakoa">Agustin Hiponakoak</a> <a href="/wiki/Plinio_Zaharra" title="Plinio Zaharra">Plinio Zaharrean</a> aurkitutakoaren antzeko kontua ematen du. Agustinek azaldu duenez, "orokorrean uste da sorgin batzuen bidez sorginkeriak gizonezkoak otso bihur daitezkeela ..." Metamorfosi fisikoa Capitulatum Episcopi-n ere aipatu zen, IV. Mendean Ancyrako Kontzilioari egotzitakoa. Elizaren doktrina-testua magiarekin, sorginekin eta gizotsoekin egindako eraldaketekin lotuta. Capitulatum Episcopi-k dioenez, "edozer gauza izan daitekeela uste duena ... beste espezie edo antzera bihur daiteke, Jainkoak berak izan ezik ... zalantzarik gabe infidela da". </p><p>Idazle erromatarren lan horietan, gizon otsoek versipellis ("azal-bueltatua") izena jaso ohi dute. Agustinek "in lupum fuisse mutatum" esaldia erabiltzen du (otso formara aldatu zen) gizotsoen metamorfosi fisikoa deskribatzeko, hau da, Erdi Aroko garaian erabiltzen ziren esaldien antzekoa. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Gizotsoek_izan_ditzaketen_jatorri_batzuk">Gizotsoek izan ditzaketen jatorri batzuk</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=20" title="Aldatu atal hau: «Gizotsoek izan ditzaketen jatorri batzuk»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=20" title="Edit section's source code: Gizotsoek izan ditzaketen jatorri batzuk"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Abere_eraldatuen_oinordeak">Abere eraldatuen oinordeak</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=21" title="Aldatu atal hau: «Abere eraldatuen oinordeak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=21" title="Edit section's source code: Abere eraldatuen oinordeak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Animaliengandik datozen pertsonen istorioak tribuen eta klanen jatorriaren azalpen arruntak dira. Batzuetan animaliek gizakien formak hartzen zituzten beren ondorengoek beren giza formak gordetzen dituztela ziurtatzeko, beste batzuetan jatorria istorioa animalia normal batekin ezkontzen den gizakiarena izaten da. </p><p>Europako tradizio gehienak desagertutak badaude ere Ipar Amerikako jatorrizkoen mitologia tradizionalak hartz arbasoen ideia gogoratzen du, gizakiaren forma hartzeko larruazala botatzeko gai diren hartzekin, alderdi honekin emakumeak ezkonduz. Kumeak munstroak izan daitezke, anatomia konbinatuarekin, indar misteriotsua duten haur oso ederrak ere izan baitaitezke edo forma aldatzen duten izakiak izan daitezke, gurasoak bezala. </p><p>Iparraldeko euskaldunon jatorri mitikoa gogorazten du sinesmen hau, euskaldunak larrua kendutako hartzen ondorengoak dioen sinesmena hain zuzen.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>P'an Hu, Txinako mitologiako hainbat kondairetan naturaz gaindiko txakur bat, giza burua duen txakurra edo forma aldatzen duen txakur bat da, enperadorearen alabarekin ezkondu eta gutxienez arraza bat sortu zuena. Forma aldatzen duen izaki gisa irudikatzen denean, guztia gizaki bihur daiteke bere burua izan ezik. P'an Hu-ren ondorengo arrazak sarritan txinatar idazleek gizakien eta txakurren anatomia konbinatzen zuten munstroak ziren. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Izpiritu_babesleak">Izpiritu babesleak</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=22" title="Aldatu atal hau: «Izpiritu babesleak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=22" title="Edit section's source code: Izpiritu babesleak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Weretiger.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Ian Woodward-en The Werewolf Delusion (1763) liburuan ageri dan gizatigre bat,." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Weretiger.jpg/184px-Weretiger.jpg" decoding="async" width="184" height="355" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c2/Weretiger.jpg 1.5x" data-file-width="224" data-file-height="432" /></a><figcaption>Ian Woodward-en <i>The Werewolf Delusion</i> (1763) liburuan ageri dan gizatigre bat,.</figcaption></figure> <p>Ipar eta Erdialdeko Amerikan, eta hein batean Mendebaldeko Afrikan, Australian eta munduko beste leku batzuetan, Gizon bakoitzak tutoretza espiritua hartzen du pubertaroan; Amerikako jatorrizko tribu batzuetan gazteek azkar hasten dute hasieran amesten duten animalia; bere atzaparra (iltzea), azala edo lumak poltsa txiki batean sartu eta bere "sendagaia" egin eta arreta handiz kontserbatu behar dira, galdu ondoren ezin dira inoiz ordezkatu. Mendebaldeko Afrikan harreman hori, esan bezala, odolaren betebeharraren bidez sinatzen da (ezartzen da), eta hain da estua animaliaren heriotzak gizona hiltzea eragiten duela eta alderantziz. Beste nonbait, animalia moduan izpiritu zaindaria edukitzea magoaren pribilegioa da. Alaskan botere magikoen hautagaiak gizonezkoen bizilekuak utzi behar ditu; jainkoen buruzagiak igaraba bat bidaltzen du hura aurkitzeko, lau aldiz "O" esanez hiltzen duena; orduan mihia moztu eta horrela bilatzen dituen botereak ziurtatzen ditu. </p><p>Malasiarrek uste dute "pawang" (apaiza) ofizioa herentziazko apaizaren arima, tigre moduan, bere semearen gorputzera igarotzen bada bakarrik heredatzen dela. Ezagutza askotan magoaren ordezko formatzat hartzen bada ere, "nagual" edo zuhaixka arima gizakiaren guztiz desberdina dela esan ohi da. Trantsizio sinesmenak, ordea, Afrikan aurkitzen dira gehienetan, eta bertan eraldaketarako ahalmena zenbait eremutako populazioari egozten zaio. Kongoko Bananako jendea bere burua aldatzen dela esan nahi du giza enbrioiek eta beste osagai batzuek osatutako bitarteko magikoagatik, baina beren leopardo moduan ezin diote gizateriari inolako kalterik egin, beti ere forma mantentzearen minarekin. piztia. </p><p>Zuluaren usteak lotura bat eskaintzen du mago ezaguna benetan gizaki eraldatua dela; deskubritzeko beldurrik gabe bere sorginkeria landu dezakeen hildako bat aurkitzen duenean, magoak bizitza mota bat hartzen du bertan, mugitzeko eta hitz egiteko aukera ematen diona, hildako mago batzuk jabetu direla pentsatuz. Ondoren buruan zulo bat erretzen du eta mihia irekiduratik ateratzen du. Urruneko Sorginak eragina du gorputz bizia animalia, hiena, hontza edo katu basatia bihurtzeko, azken hau gogokoena delarik. Izaki hau magoaren morroi bihurtzen da eta honek agindutako gauza guztiak betetzen ditu; lan nagusiak, ordea, gaixotasuna eta heriotza eragin behar dizkie pertsonei; bere maisuak (irakasleak) haserrea du. </p><p>Melanesian "tamaniu" edo "atai" -an sinesten da, hau da, pertsona baten animalia homologoa da. Hau aingira, marrazo bat, sugandila edo beste izaki bat izan daiteke. Izaki hau gorputza da, giza hizkera uler dezake eta bere maisuaren (maisua) arima bera partekatzen du, gorputz trukatzeko ezaugarri ugari dituzten kondairak eta istorioak sortuz, hala nola bi formei berehala eragiten dien lesio edo heriotza. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Hildakoen_inguruko_beldurraren_inkarnazioa">Hildakoen inguruko beldurraren inkarnazioa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=23" title="Aldatu atal hau: «Hildakoen inguruko beldurraren inkarnazioa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=23" title="Edit section's source code: Hildakoen inguruko beldurraren inkarnazioa"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:WeirdTalesv36n2pg038_The_Werewolf_Howls.png" class="mw-file-description"><img alt="Weird Tales, beldurrezko eta fantasiazko aldizkarian ateratako Mont Subury-ren ilustrazioa. 1941" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/WeirdTalesv36n2pg038_The_Werewolf_Howls.png/283px-WeirdTalesv36n2pg038_The_Werewolf_Howls.png" decoding="async" width="283" height="328" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/WeirdTalesv36n2pg038_The_Werewolf_Howls.png/424px-WeirdTalesv36n2pg038_The_Werewolf_Howls.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/WeirdTalesv36n2pg038_The_Werewolf_Howls.png/566px-WeirdTalesv36n2pg038_The_Werewolf_Howls.png 2x" data-file-width="1026" data-file-height="1189" /></a><figcaption>Hildakoen inguruko sineskeriek gizotsoen kondairetan ere bere eragina du. Irudian Weird Tales, beldurrezko eta fantasiazko aldizkarian ateratako Mont Subury-ren ilustrazioa. 1941</figcaption></figure> <p>Otsoa gizakia-animalia hibridoaren forma ohikoena bada, iparraldean hartzak bere nagusitasuna eztabaidatzen du ere. Antzinako Grezian ere txakurra sinesmen horrekin lotzen zen. </p><p>Errumaniako folkloreak aldaera ugari ditu gaur egun likantropiaren gaian. <i>Vârcolac</i> maiz - baina ez soilik - gizotso gisa ikusten da, nahiz eta deabruak, banpiroak, iratxoak edo mamuak ere aipa ditzakeen; <i>pricolici</i> orokorrean otso forma bat da, eta <i>strigoi</i> bezalako asko lehenago hil gabeko gizakiak omen ziren, hilobitik bizidunak hondatzeko sortu baitziren. Gainera, <i>strigoi</i> eta moroi terminoak tradizioz estuki lotzen dira <i>pricolici</i> eta <i>vârcolaci</i>-rekin, eta fikzio modernoak terminoen arteko bereizketa argia egiten du (<i>strigoi</i> eta <i>moroi</i> banpiroen erreferentzia gisa erabiltzen dira lizantropia baino , eta azken hau bizidunei gehiago aipatuz banako hilen aurka), folklore zaharrak ez ditu hain erraz bereizten uzten, batez ere eskualdeko aldaerekin. </p><p>Likantropia askotan "arimen transmigrazioarekin" nahasten da; hala ere, animalien ingurunearen funtsezko ezaugarria gizakiaren forma txandakatua edo bikoitza da, eta animalia arima, berriz, hildako gizakiaren izpirituaren ibilgailua da, aldi baterako edo iraunkorra. Hala ere, otso gisa berraragiztatutako gizakien kondairetan kasuak likantropia gisa sailkatu ohi dira, tokiko folklorean gizotso gisa etiketatzen diren bezalaxe. </p><p>Ez dago mugaketarik, eta horrek litekeena da likantropi nagualismoarekin eta espiritu ezagunen sinestearekin lotuta egotea, palingenesiarekin baino, Edward Burnett Tylor-ek argudiatu zuen bezala, edo totemismoarekin, J. F. McLennan-ek iradoki zuen bezala. Horrela, likantropiaren jatorri horiek berraragitze ustea, gizakien eta piztien artean arimak partekatzearen ustea eta heriotzaren ondoren gizakiak ez diren animalia gisa agertzen diren gizakien ustea batzen dituzte. Palingenesiaren ezaugarri bat ukiezinaren eta gorputzaren arteko mugak estaltzea da, askotan arimak jan behar dituzten eta kalte fisikoak sor ditzaketen forma sendo eta ikusgarri gisa ulertzea. <a href="/wiki/Zuzidun_Txakurra" title="Zuzidun Txakurra">Zuzidun Txakurra</a>ren kondairak honako sinesmenean izango luke lekua. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Sorginkerien_boterea">Sorginkerien boterea</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=24" title="Aldatu atal hau: «Sorginkerien boterea»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=24" title="Edit section's source code: Sorginkerien boterea"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Animalien metamorfosiaren oihartzunaren energia, indarra edo ezaguna, egiazkoa edo espirituala mezulari gisa bidaltzearen fenomenoa eta halako ezagunarekin elkartzeak ematen dizkion naturaz gaindiko ahalmenak ere azti eta sorginei egozten zaizkio; eta sorginkeriaren sineskeriak likantropian sinesten dutenaren parekoak dira, berdinak ez badira. Likantropoa izatearen noizbehinkako nahigabeko izaera izan ohi da bereizgarri bakarra. Beste norabide batean, oihartzunaren fenomenoa baieztatzen da Mendebaldeko Afrikako zuhaixka-arimarekin (naturaren espirituak) eta Erdialdeko Amerikako nagualarekin (edo nahualarekin) lotuta agertzen dela; baina argudio logikoetan zedarritze-lerroa marraztu behar ez den arren, magoaren bere gain hartzen duen energia eta zuhaixka-arimaren edo nagual gizakiaren arteko lotura intimoari ez zaio likantropia deitzen. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Haur_basatiak">Haur basatiak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=25" title="Aldatu atal hau: «Haur basatiak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=25" title="Edit section's source code: Haur basatiak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Victor,_the_salvage_of_Aveyron,_end_XVIIIe.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Aveyroneko Bittorren XVIII. mendeko erretratua" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Victor%2C_the_salvage_of_Aveyron%2C_end_XVIIIe.jpg/245px-Victor%2C_the_salvage_of_Aveyron%2C_end_XVIIIe.jpg" decoding="async" width="245" height="317" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Victor%2C_the_salvage_of_Aveyron%2C_end_XVIIIe.jpg/368px-Victor%2C_the_salvage_of_Aveyron%2C_end_XVIIIe.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Victor%2C_the_salvage_of_Aveyron%2C_end_XVIIIe.jpg/490px-Victor%2C_the_salvage_of_Aveyron%2C_end_XVIIIe.jpg 2x" data-file-width="1696" data-file-height="2194" /></a><figcaption>Victor Mutiko Basatiaren erretratua:Jean Itard-en "De l'éducation d'un homme sauvage, ou Des premiers développés physiques et moraux du jeune sauvage de l'Aveyron" liburuko frontisetik grabatua (Gizon basatiaren heziketari buruz edo Aveyroneko basati gaztea), 1801.</figcaption></figure> <p>Haur basatia haurtzaroko denbora luzez gizartetik kanpo bizi den pertsona da. Kategoria honetan sartzen da urteetan giza harreman txikiena izan ez duten pertsonak edo konfinatuak izan diren haurrak. </p><p>Tarteka, basoan bakarrik bizirauteko gai izan diren haurrak aurkitu dira. XVIII. Mendean bi kasuren aurkikuntza azpimarratu behar da: Marie-Angélique Memmie Le Blanc 1731n eta 1799an, Aveyroneko Victor, biak Frantzian. Bigarren kasuan, Jean Marc Gaspard Itard mediku-pedagogoak umea bizitza sozialarekin lotu nahi zuen, bere zentzumenen sentikortasuna esnatuz eta bere beharrizan eta harreman horizonte zabalduz. Bere ikerketek berez eman zuten guztia komunitate zientifiko eta filosofikoak ongi etorria eman zion, benetan nola garen buruzko galdera askori erantzun diezaiokeelako: egia bada berezko ideiak ditugula eta egia esan gizakia izaera soziala bada; baina, bestalde, emaitza praktikoak ia hutsak izan ziren Victor berari dagokionez, Itardek bere pedagogia-lana jarraitu baitzuen urritasun fisiko eta psikikoak kaltetutako pertsonekin, izaera aitzindariarekin. François Truffaut zinemagileak gaiari buruzko filma egin zuen: Basati txikia, 1970ean estreinatua. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Filosofoentzat_erantzunkizunak">Filosofoentzat erantzunkizunak</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=26" title="Aldatu atal hau: «Filosofoentzat erantzunkizunak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=26" title="Edit section's source code: Filosofoentzat erantzunkizunak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Rousseau eta Kant bezalako filosofoek jada bere gain hartu zuten pertsona horien existentzia. Ilustrazioek fenomeno honetan duten interesaren arrazoia gizakiaren izaera izaeraz ona izatea da, hau da, haur horiek horren froga gisa agertuko lirateke, gizaki primitiboaren edo herrien egoeraren kontsiderazioaren antzera. zibilizatu gabea basati onaren adibide gisa. </p><p>Carlos Linneok Systema naturae lanean bere hiru ezaugarri nagusiak deskribatuko lituzke: hirsutismoa, hitz egiteko ezintasuna eta zutik ibiltzeko zailtasunak. Haur hauek hotzari eta beroari, gaueko ikusmenari eta usaimen oso garatuarekiko sentsibilitate gutxi erakusten diote; animalien ahotsak imitatzen dituzte eta hauen konpainia gizakiena baino nahiago dute; jango dituzten janariak usaintzen dituzte, iluntzetik egunsentira arte lo egiten dute, urtaroen arabera; eta sexu axolagabeak direla dirudi. Dena den, ezaugarri horiek abandonatu eta aurkitzen direnean eta gizartetik kanpoko garaian animaliekin eta pertsonekin izandako elkarreraginaren araberakoak dira. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Abereak_ezitutako_haurrak">Abereak ezitutako haurrak</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=27" title="Aldatu atal hau: «Abereak ezitutako haurrak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=27" title="Edit section's source code: Abereak ezitutako haurrak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Mowgli-1895-illustration.png" class="mw-file-description"><img alt="Oihaneko liburua-n ageri danMowgli-1895-illustrazio baten" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Mowgli-1895-illustration.png/173px-Mowgli-1895-illustration.png" decoding="async" width="173" height="260" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Mowgli-1895-illustration.png/259px-Mowgli-1895-illustration.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Mowgli-1895-illustration.png/346px-Mowgli-1895-illustration.png 2x" data-file-width="500" data-file-height="752" /></a><figcaption>Rudyard Kipling-en 1864ko Ohihanaren liburuan Mowgliren ipuina ageri da; ipuinaren oinarria otsoek hezitako haurren istorioetan datza, eta Indian ezagunak dira horrelako istorioak.</figcaption></figure> <p>Badirudi ustez animaliek, batez ere otsoek, baina hartzek, tximinoek edo gazelek hazitako haurrak ere badaudela. </p><p>Literaturak, bere sorreratik, erreferentzia ugari ematen dizkio fenomeno horri, halako neurrian, halabeharrez, patu heroiko bati (Moises edo Edipo) aurre egiteko abandonutik bizirik irauten duen haurraren antzeko arketipotzat har baitaiteke. Animaliek esplizituki hazten dituzte Enkidu (Gilgameshen Epopeian, antzinako Mesopotamiako konturik garrantzitsuena) eta Romulo eta Remo (otso batek zurrupatuta, antzinako Erromako sorreraren mitoaren arabera). XIX. Mendean, garai hartako basati onaren irizpide argiak aplikatuz, Rudyard Kipling-ek Mowgli pertsonaia sortu zuen Oihaneko liburuan (1894). 1912an Edgar Rice Burroughsek gauza bera egin zuen Tarzanekin. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Otsoen_gizatasuna">Otsoen gizatasuna</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=28" title="Aldatu atal hau: «Otsoen gizatasuna»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=28" title="Edit section's source code: Otsoen gizatasuna"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Dokumentatutako kasurik eztabaidagarrienetako bat Amala eta Kamala otso nesken deiturikoak izan ziren, ustez Midnapur inguruan (Calcutta eskualdea, India) otso multzo batek hazitakoak ziren 1920an. Badirudi ez zirela ahizpak eta beharko zutela. paketeak ongietorria izatea bi momentu desberdinetan. Elkarrekin lotuta lo egin zuten, uluka, txakurrekin egon behar zuten ondo jateko (batez ere haragi gordina), arropak kentzen zituzten, gaueko ohiturak zituzten, iluntasunean eta usainean aparteko ikusmena zuten eta zailtasun larriak hitz egiten ikasteko. eta zutik ibili. Azken ikerketek zalantzan jarri zuten hasieran neska horien berri eman zuen elizgizonak emandako interpretazioaren egiazkotasuna, eta susmoa dute benetako autismo kasuetan sortutako iruzurra zela. </p><p>Berrogeita hamarreko hamarkadako Espainian, <i>Marcos Rodríguez Pantojaren</i> kasua ezagutu zen, zazpi urtetik hemeretzi arte bakarrik bizi izan zen Sierra Morenako urruneko eremuan, non bere erreferentzia sozial bakarra otso multzo bat zen. Bere istorioa Gerardo Olivaresek zinemara eraman du 2010ean estreinatutako Entre lobos filmean. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Gizotsoen_izendapena_beste_hizkuntzetan">Gizotsoen izendapena beste hizkuntzetan</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=29" title="Aldatu atal hau: «Gizotsoen izendapena beste hizkuntzetan»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=29" title="Edit section's source code: Gizotsoen izendapena beste hizkuntzetan"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Herrialde eta hizkuntzaren arabera honela deitzen dute gizotsoari Europan zehar: Grezia (<b>lycanthropos</b>), Bulgaria (<b>varkolak, vulkodlak</b>), Dinamarka (<b>Varulv</b>), Finlandia <b>(Ihmissusi</b>), Holanda (<b>Weerwolf</b>), Hungria (<b>Farkasember</b>), Irlanda (<b>Bleidd-ddyn</b>), Islandia (<b>varúlfur</b>), Italia (<b>licantropo</b>), Serbia (<b>vukodlak</b>), Sizilia (<b>Lupu mannaru</b>), Errusia (<b>volkodlak</b>), Polonia (<b>wilkolak)</b>, Errumania (<b>vârcolac</b>), Turkia (<b>Kurt Adam</b>), Ingalaterra (<b>werewolf</b>), Alemania (<b>Werwolf</b>), Suezi (<b>Varulv</b>), Frantzia (<b>loup-garou</b>), Katalunia <b>(Home llop</b>), Galizia <b>(lobishome, lobo de xente</b>), Portugal, (<b>Luisón</b> edo <b>Lobizón, lobisomem</b>), Lituania (<b>vilkolakis</b> eta <b>vilkatlakis</b>), Estonia (<b>libahunt</b>).<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Erreferentziak">Erreferentziak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=30" title="Aldatu atal hau: «Erreferentziak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=30" title="Edit section's source code: Erreferentziak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> <span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Gaztelaniaz dago aipu honen iturburua"><b>(Gaztelaniaz)</b></span></span> <span class="citation"> <i><a class="external free" href="https://es.wikipedia.org/wiki/Antonietta_Gonsalvus">https://es.wikipedia.org/wiki/Antonietta_Gonsalvus</a>. </i></span>.</span> </li> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> <span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Gaztelaniaz dago aipu honen iturburua"><b>(Gaztelaniaz)</b></span></span> <span class="citation"> <i><a class="external free" href="https://es.wikipedia.org/wiki/Manuel_Blanco_Romasanta">https://es.wikipedia.org/wiki/Manuel_Blanco_Romasanta</a>. </i></span>.</span> </li> <li id="cite_note-3"><a href="#cite_ref-3">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> <span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Gaztelaniaz dago aipu honen iturburua"><b>(Gaztelaniaz)</b></span></span> <span class="citation"> <i><a class="external free" href="https://es.wikipedia.org/wiki/Sacamantecas">https://es.wikipedia.org/wiki/Sacamantecas</a>. </i></span>.</span> </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> <span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Ingelesez dago aipu honen iturburua"><b>(Ingelesez)</b></span></span> <span class="citation"> <i><a class="external free" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Beast_of_G%C3%A9vaudan#cite_note-9">https://en.wikipedia.org/wiki/Beast_of_G%C3%A9vaudan#cite_note-9</a>. </i></span>.</span> </li> <li id="cite_note-5"><a href="#cite_ref-5">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> <span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Ingelesez dago aipu honen iturburua"><b>(Ingelesez)</b></span></span> <span class="citation"> <i><a class="external free" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Peter_Stumpp">https://en.wikipedia.org/wiki/Peter_Stumpp</a>. </i></span>.</span> </li> <li id="cite_note-6"><a href="#cite_ref-6">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> <span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Ingelesez dago aipu honen iturburua"><b>(Ingelesez)</b></span></span> <span class="citation"> <i><a class="external free" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Cnut_the_Great">https://en.wikipedia.org/wiki/Cnut_the_Great</a>. </i></span>.</span> </li> <li id="cite_note-7"><a href="#cite_ref-7">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> <span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Ingelesez dago aipu honen iturburua"><b>(Ingelesez)</b></span></span> <span class="citation"> <i><a class="external free" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Alexander_Romance">https://en.wikipedia.org/wiki/Alexander_Romance</a>. </i></span>.</span> </li> <li id="cite_note-8"><a href="#cite_ref-8">↑</a> <span class="reference-text">Paul the Deacon, <i>Historia gentis Langobardorum</i>, ed. L. Bethmann and G. Waitz</span> </li> <li id="cite_note-9"><a href="#cite_ref-9">↑</a> <span class="reference-text">Claude Lecoteux. Hadas, brujas y hombres lobo en la edad media. Historia del doble.Olañeta, 1988.</span> </li> <li id="cite_note-10"><a href="#cite_ref-10">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> <span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Gaztelaniaz dago aipu honen iturburua"><b>(Gaztelaniaz)</b></span></span> <span class="citation"> <i><a rel="nofollow" class="external free" href="https://reinoanimalia.fandom.com/es/wiki/Hombre_Lobo">https://reinoanimalia.fandom.com/es/wiki/Hombre_Lobo</a>. </i></span>.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ikus,_gainera"><span id="Ikus.2C_gainera"></span>Ikus, gainera</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=31" title="Aldatu atal hau: «Ikus, gainera»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=31" title="Edit section's source code: Ikus, gainera"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Gizotsoa_euskal_mitologian" title="Gizotsoa euskal mitologian">Gizotsoa euskal mitologian</a></li> <li><a href="/wiki/Zuzidun_Txakurra" title="Zuzidun Txakurra">Zuzidun Txakurra</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kanpo_estekak">Kanpo estekak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&veaction=edit&section=32" title="Aldatu atal hau: «Kanpo estekak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gizotso&action=edit&section=32" title="Edit section's source code: Kanpo estekak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="clear:both;"></div><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7786466">.mw-parser-output .mw-authority-control{margin-top:1.5em}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox hr:last-child{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox+.mw-mf-linked-projects{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control,.mw-parser-output .mw-mf-linked-projects{border:1px solid #a2a9b1;font-size:88%}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects ul li{margin-bottom:0}</style><div class="mw-authority-control"><div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9236167">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9236165">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Autoritate_kontrola" style="width: inherit;padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Autoritate_kontrola" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Laguntza:Autoritate_kontrola" title="Laguntza:Autoritate kontrola">Autoritate kontrola</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b>Wikimedia proiektuak</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datuak:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q9410" class="extiw" title="wikidata:Q9410">Q9410</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Werewolves">Werewolves</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&search=%22Q9410%22">Q9410</a></span></span></li></ul> <hr /> <ul><li><b>Identifikadoreak</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Integrated_Authority_File" class="mw-redirect" title="Integrated Authority File">GND</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4189721-3">4189721-3</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh85146117">sh85146117</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/National_Library_of_the_Czech_Republic" class="mw-redirect" title="National Library of the Czech Republic">NKC</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph281872">ph281872</a></span></li> <li><b>Hiztegiak eta entziklopediak</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica" title="Encyclopædia Britannica">Britannica</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/art/werewolf">url</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div class="mw-mf-linked-projects hlist"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datuak:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q9410" class="extiw" title="wikidata:Q9410">Q9410</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Werewolves">Werewolves</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&search=%22Q9410%22">Q9410</a></span></span></li></ul> </div></div>    </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("Gadget \"ErrefAurrebista\" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See \u003Chttps://eu.wikipedia.org/wiki/Berezi:Gadgetak\u003E.");});</script><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Gizotso&oldid=9985631">https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Gizotso&oldid=9985631</a>"(e)tik eskuratuta</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Berezi:Kategoriak" title="Berezi:Kategoriak">Kategoriak</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Europako_mitologia" title="Kategoria:Europako mitologia">Europako mitologia</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Mitologiako_pertsonaiak" title="Kategoria:Mitologiako pertsonaiak">Mitologiako pertsonaiak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Munstroak" title="Kategoria:Munstroak">Munstroak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Naturaz_gaindiko_elezaharrak" title="Kategoria:Naturaz gaindiko elezaharrak">Naturaz gaindiko elezaharrak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Munstro_mitologikoak" title="Kategoria:Munstro mitologikoak">Munstro mitologikoak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Humanoide_mitologikoak" title="Kategoria:Humanoide mitologikoak">Humanoide mitologikoak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Gizotsoak" title="Kategoria:Gizotsoak">Gizotsoak</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ezkutuko kategoriak: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Erreferentziak_falta_dituzten_artikuluak" title="Kategoria:Erreferentziak falta dituzten artikuluak">Erreferentziak falta dituzten artikuluak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wikipedia:GND_identifikatzailea_duten_artikuluak" title="Kategoria:Wikipedia:GND identifikatzailea duten artikuluak">Wikipedia:GND identifikatzailea duten artikuluak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wikipedia:LCCN_identifikatzailea_duten_artikuluak" title="Kategoria:Wikipedia:LCCN identifikatzailea duten artikuluak">Wikipedia:LCCN identifikatzailea duten artikuluak</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Orriaren azken aldaketa: 30 azaroa 2024, 00:26.</li> <li id="footer-info-copyright">Testua <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.eu">Creative Commons Aitortu-PartekatuBerdin 4.0 lizentziari</a> jarraituz erabil daiteke; baliteke beste klausularen batzuk ere aplikatu behar izatea. Xehetasunen berri izateko, ikus <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">erabilera-baldintzak</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Pribazitate politika</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Laguntza:Wikipediari_buruz">Wikipediari buruz</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Erantzukizunen_mugaketa_orokorra">Lege oharra</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Garatzaileak</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/eu.wikipedia.org">Estatistikak</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie adierazpena</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//eu.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Gizotso&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mugikorreko bista</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-8crrn","wgBackendResponseTime":130,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.259","walltime":"0.339","ppvisitednodes":{"value":4381,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":24920,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":4834,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":5,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":10588,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":6,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 242.132 1 -total"," 72.52% 175.589 1 Txantiloi:Autoritate_kontrola"," 20.26% 49.048 1 Txantiloi:Erreferentzia_zerrenda"," 16.80% 40.668 8 Txantiloi:Erreferentzia"," 15.16% 36.710 16 Txantiloi:Erreferentzia/oinarria"," 1.77% 4.281 1 Txantiloi:Erreferentzia_falta"," 1.72% 4.169 8 Txantiloi:Erreferentzia/loturak"," 1.39% 3.354 4 Txantiloi:Esaera2"," 1.28% 3.105 4 Txantiloi:Es"," 0.86% 2.090 1 Txantiloi:Ohar_metatxantiloia"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.123","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3195432,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-ext.eqiad.main-5bdb56698-cm5cm","timestamp":"20241129232656","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Gizotso","url":"https:\/\/eu.wikipedia.org\/wiki\/Gizotso","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9410","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9410","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2014-03-31T18:50:24Z","dateModified":"2024-11-29T23:26:54Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/e\/e0\/Loup_garou.jpg","headline":"otsoan bihurtzeko ahalmena duen gizakia, herri jakintzak hedatutako sineskeriak hilketa ulertezinei erantzuna emateko"}</script> </body> </html>