CINXE.COM
Casus belli - Wikipedia
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="it" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Casus belli - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )itwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","gennaio","febbraio","marzo","aprile","maggio","giugno","luglio","agosto","settembre","ottobre","novembre","dicembre"],"wgRequestId":"9628834d-24b1-405f-b164-86c7f89d84fd","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Casus_belli","wgTitle":"Casus belli","wgCurRevisionId":143981470,"wgRevisionId":143981470,"wgArticleId":122626,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Pagine che utilizzano collegamenti magici ISBN","Senza fonti - frasi","Senza fonti - guerra","Senza fonti - giugno 2013","Stub - frasi","Stub - guerra","Terminologia latina"],"wgPageViewLanguage":"it","wgPageContentLanguage":"it","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Casus_belli","wgRelevantArticleId":122626,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"it","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"it"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q45635","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.MainPageWikiList","ext.gadget.stru-commonsupload","ext.gadget.HiddenCat","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.TitoloErrato","ext.gadget.NewSection","ext.gadget.RichiediRevisioneBozza","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=it&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=it&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=it&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.21"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Casus belli - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//it.m.wikipedia.org/wiki/Casus_belli"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifica" href="/w/index.php?title=Casus_belli&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (it)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//it.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://it.wikipedia.org/wiki/Casus_belli"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.it"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Feed Atom di Wikipedia" href="/w/index.php?title=Speciale:UltimeModifiche&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Casus_belli rootpage-Casus_belli skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Vai al contenuto</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sito"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principale" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principale" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principale</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principale</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">sposta nella barra laterale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">nascondi</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigazione </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pagina_principale" title="Visita la pagina principale [z]" accesskey="z"><span>Pagina principale</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:UltimeModifiche" title="Elenco delle ultime modifiche del sito [r]" accesskey="r"><span>Ultime modifiche</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:PaginaCasuale" title="Mostra una pagina a caso [x]" accesskey="x"><span>Una voce a caso</span></a></li><li id="n-nearby-pages-title" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:NelleVicinanze"><span>Nelle vicinanze</span></a></li><li id="n-vetrina" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Vetrina"><span>Vetrina</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aiuto:Aiuto" title="Pagine di aiuto"><span>Aiuto</span></a></li><li id="n-Sportello-informazioni" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aiuto:Sportello_informazioni"><span>Sportello informazioni</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:PagineSpeciali"><span>Pagine speciali</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Comunità" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Comunità" > <div class="vector-menu-heading"> Comunità </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portale:Comunit%C3%A0" title="Descrizione del progetto, cosa puoi fare, dove trovare le cose"><span>Portale Comunità</span></a></li><li id="n-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Bar"><span>Bar</span></a></li><li id="n-wikipediano" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wikipediano"><span>Il Wikipediano</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Contatti"><span>Contatti</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Pagina_principale" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="L'enciclopedia libera" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-it.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciale:Ricerca" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Cerca in Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Ricerca</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Cerca in Wikipedia" aria-label="Cerca in Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Cerca in Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciale:Ricerca"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Ricerca</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Strumenti personali"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aspetto"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifica la dimensione, la larghezza e il colore del testo" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aspetto" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Aspetto</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=it.wikipedia.org&uselang=it" class=""><span>Fai una donazione</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciale:CreaUtenza&returnto=Casus+belli" title="Si consiglia di registrarsi e di effettuare l'accesso, anche se non è obbligatorio" class=""><span>registrati</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciale:Entra&returnto=Casus+belli" title="Si consiglia di effettuare l'accesso, anche se non è obbligatorio [o]" accesskey="o" class=""><span>entra</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Altre opzioni" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Strumenti personali" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Strumenti personali</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utente" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=it.wikipedia.org&uselang=it"><span>Fai una donazione</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:CreaUtenza&returnto=Casus+belli" title="Si consiglia di registrarsi e di effettuare l'accesso, anche se non è obbligatorio"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>registrati</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:Entra&returnto=Casus+belli" title="Si consiglia di effettuare l'accesso, anche se non è obbligatorio [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>entra</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagine per utenti anonimi <a href="/wiki/Aiuto:Benvenuto" aria-label="Ulteriori informazioni sulla contribuzione"><span>ulteriori informazioni</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:MieiContributi" title="Un elenco delle modifiche fatte da questo indirizzo IP [y]" accesskey="y"><span>contributi</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:MieDiscussioni" title="Discussioni sulle modifiche fatte da questo indirizzo IP [n]" accesskey="n"><span>discussioni</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sito"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Indice" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Indice</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">sposta nella barra laterale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">nascondi</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Inizio</div> </a> </li> <li id="toc-Terminologia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Terminologia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Terminologia</span> </div> </a> <ul id="toc-Terminologia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Motivi_per_l'utilizzo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Motivi_per_l'utilizzo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Motivi per l'utilizzo</span> </div> </a> <ul id="toc-Motivi_per_l'utilizzo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Categorizzazione" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Categorizzazione"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Categorizzazione</span> </div> </a> <ul id="toc-Categorizzazione-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Esempi_storici" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Esempi_storici"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Esempi storici</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Esempi_storici-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Attiva/disattiva la sottosezione Esempi storici</span> </button> <ul id="toc-Esempi_storici-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Guerra_civile_americana" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Guerra_civile_americana"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Guerra civile americana</span> </div> </a> <ul id="toc-Guerra_civile_americana-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Guerra_ispano-americana" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Guerra_ispano-americana"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Guerra ispano-americana</span> </div> </a> <ul id="toc-Guerra_ispano-americana-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Seconda_Guerra_Mondiale" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Seconda_Guerra_Mondiale"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Seconda Guerra Mondiale</span> </div> </a> <ul id="toc-Seconda_Guerra_Mondiale-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Guerra_Cina-Vietnam" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Guerra_Cina-Vietnam"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Guerra Cina-Vietnam</span> </div> </a> <ul id="toc-Guerra_Cina-Vietnam-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Invasione_dell'Iraq_del_2003" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Invasione_dell'Iraq_del_2003"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Invasione dell'Iraq del 2003</span> </div> </a> <ul id="toc-Invasione_dell'Iraq_del_2003-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Annessione_della_Crimea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Annessione_della_Crimea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.6</span> <span>Annessione della Crimea</span> </div> </a> <ul id="toc-Annessione_della_Crimea-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Invasione_russa_dell'Ucraina_del_2022" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Invasione_russa_dell'Ucraina_del_2022"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.7</span> <span>Invasione russa dell'Ucraina del 2022</span> </div> </a> <ul id="toc-Invasione_russa_dell'Ucraina_del_2022-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Guerra_Israele-Hamas_del_2023" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Guerra_Israele-Hamas_del_2023"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.8</span> <span>Guerra Israele-Hamas del 2023</span> </div> </a> <ul id="toc-Guerra_Israele-Hamas_del_2023-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Cronologia_storica_parziale" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Cronologia_storica_parziale"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Cronologia storica parziale</span> </div> </a> <ul id="toc-Cronologia_storica_parziale-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Note" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Note"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Note</span> </div> </a> <ul id="toc-Note-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Voci_correlate" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Voci_correlate"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Voci correlate</span> </div> </a> <ul id="toc-Voci_correlate-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Indice" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Indice" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mostra/Nascondi l'indice" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Mostra/Nascondi l'indice</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Casus belli</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Vai a una voce in un'altra lingua. Disponibile in 63 lingue" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-63" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">63 lingue</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B0%D8%B1%D9%8A%D8%B9%D8%A9_%D8%AD%D8%B1%D8%A8" title="ذريعة حرب - arabo" lang="ar" hreflang="ar" data-title="ذريعة حرب" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabo" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - asturiano" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiano" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - azerbaigiano" lang="az" hreflang="az" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaigiano" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - bielorusso" lang="be" hreflang="be" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="bielorusso" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - bulgaro" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgaro" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - bosniaco" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniaco" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - catalano" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalano" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - ceco" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="ceco" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - danese" lang="da" hreflang="da" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danese" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Casus_Belli" title="Casus Belli - tedesco" lang="de" hreflang="de" data-title="Casus Belli" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="tedesco" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%BC%CE%AE_%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%AD%CE%BC%CE%BF%CF%85" title="Αφορμή πολέμου - greco" lang="el" hreflang="el" data-title="Αφορμή πολέμου" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="greco" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - inglese" lang="en" hreflang="en" data-title="Casus belli" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglese" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Militkazo" title="Militkazo - esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Militkazo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - spagnolo" lang="es" hreflang="es" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="spagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - estone" lang="et" hreflang="et" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estone" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - basco" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basco" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%AC%D9%86%DA%AF" title="بهانه جنگ - persiano" lang="fa" hreflang="fa" data-title="بهانه جنگ" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persiano" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - finlandese" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finlandese" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - francese" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francese" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - frisone occidentale" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="frisone occidentale" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - galiziano" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galiziano" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A2%D7%99%D7%9C%D7%94_%D7%9C%D7%9E%D7%9C%D7%97%D7%9E%D7%94" title="עילה למלחמה - ebraico" lang="he" hreflang="he" data-title="עילה למלחמה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="ebraico" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - croato" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croato" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - ungherese" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="ungherese" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%BD_%D5%A2%D5%A5%D5%AC%D5%AC%D5%AB" title="Կազուս բելլի - armeno" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Կազուս բելլի" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armeno" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - indonesiano" lang="id" hreflang="id" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesiano" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E9%96%8B%E6%88%A6%E4%BA%8B%E7%94%B1" title="開戦事由 - giapponese" lang="ja" hreflang="ja" data-title="開戦事由" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="giapponese" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - giavanese" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="giavanese" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - georgiano" lang="ka" hreflang="ka" data-title="Casus belli" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="georgiano" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%A0%84%EC%9F%81_%EB%AA%85%EB%B6%84" title="전쟁 명분 - coreano" lang="ko" hreflang="ko" data-title="전쟁 명분" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coreano" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - curdo" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="curdo" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - latino" lang="la" hreflang="la" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latino" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - lombardo" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardo" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Kara_akts" title="Kara akts - lettone" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Kara akts" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="lettone" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - malese" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malese" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - olandese" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="olandese" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - norvegese nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norvegese nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - norvegese bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvegese bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Casus_belli_(locucion)" title="Casus belli (locucion) - occitano" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Casus belli (locucion)" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitano" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Casus_Belli" title="Casus Belli - piccardo" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Casus Belli" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="piccardo" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - polacco" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polacco" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%86_%D8%AF%DB%92_%D9%84%D8%A6%DB%8C_%D8%AE%D8%B7%D8%B1%DB%81" title="امن دے لئی خطرہ - Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="امن دے لئی خطرہ" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - portoghese" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portoghese" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - rumeno" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumeno" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - russo" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russo" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - ruteno" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ruteno" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - serbo-croato" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-croato" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - slovacco" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovacco" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - albanese" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanese" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - serbo" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbo" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - svedese" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="svedese" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%AB%E0%B8%95%E0%B8%B8%E0%B9%81%E0%B8%AB%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%AA%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A1" title="เหตุแห่งสงคราม - thailandese" lang="th" hreflang="th" data-title="เหตุแห่งสงคราม" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thailandese" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - turco" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turco" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D1%83%D1%81_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%BB%D1%96" title="Казус беллі - ucraino" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Казус беллі" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucraino" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%86_%DA%A9%DB%92_%D9%84%DB%8C%DB%92_%D8%AE%D8%B7%D8%B1%DB%81" title="امن کے لیے خطرہ - urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="امن کے لیے خطرہ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Belli_kazusi" title="Belli kazusi - uzbeco" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Belli kazusi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbeco" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - vietnamita" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Casus belli" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamita" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%88%98%E4%BA%89%E5%80%9F%E5%8F%A3" title="战争借口 - wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="战争借口" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/Casus_belli" title="Casus belli - mengrelio" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="Casus belli" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="mengrelio" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%88%98%E4%BA%89%E5%80%9F%E5%8F%A3" title="战争借口 - cinese" lang="zh" hreflang="zh" data-title="战争借口" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="cinese" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%89%93%E4%BB%97%E7%90%86%E7%94%B1" title="打仗理由 - cantonese" lang="yue" hreflang="yue" data-title="打仗理由" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonese" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q45635#sitelinks-wikipedia" title="Modifica collegamenti interlinguistici" class="wbc-editpage">Modifica collegamenti</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Namespace"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Casus_belli" title="Vedi la voce [c]" accesskey="c"><span>Voce</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussione:Casus_belli" rel="discussion" title="Vedi le discussioni relative a questa pagina [t]" accesskey="t"><span>Discussione</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambia versione linguistica" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">italiano</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Visite"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Casus_belli"><span>Leggi</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&veaction=edit" title="Modifica questa pagina [v]" accesskey="v"><span>Modifica</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&action=edit" title="Modifica il wikitesto di questa pagina [e]" accesskey="e"><span>Modifica wikitesto</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&action=history" title="Versioni precedenti di questa pagina [h]" accesskey="h"><span>Cronologia</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Strumenti pagine"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Strumenti" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Strumenti</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Strumenti</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">sposta nella barra laterale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">nascondi</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Altre opzioni" > <div class="vector-menu-heading"> Azioni </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Casus_belli"><span>Leggi</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&veaction=edit" title="Modifica questa pagina [v]" accesskey="v"><span>Modifica</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&action=edit" title="Modifica il wikitesto di questa pagina [e]" accesskey="e"><span>Modifica wikitesto</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&action=history"><span>Cronologia</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Generale </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:PuntanoQui/Casus_belli" title="Elenco di tutte le pagine che sono collegate a questa [j]" accesskey="j"><span>Puntano qui</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:ModificheCorrelate/Casus_belli" rel="nofollow" title="Elenco delle ultime modifiche alle pagine collegate a questa [k]" accesskey="k"><span>Modifiche correlate</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&oldid=143981470" title="Collegamento permanente a questa versione di questa pagina"><span>Link permanente</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&action=info" title="Ulteriori informazioni su questa pagina"><span>Informazioni pagina</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:Cita&page=Casus_belli&id=143981470&wpFormIdentifier=titleform" title="Informazioni su come citare questa pagina"><span>Cita questa voce</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fit.wikipedia.org%2Fwiki%2FCasus_belli"><span>Ottieni URL breve</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:QrCode&url=https%3A%2F%2Fit.wikipedia.org%2Fwiki%2FCasus_belli"><span>Scarica codice QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Stampa/esporta </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:Libro&bookcmd=book_creator&referer=Casus+belli"><span>Crea un libro</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:DownloadAsPdf&page=Casus_belli&action=show-download-screen"><span>Scarica come PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&printable=yes" title="Versione stampabile di questa pagina [p]" accesskey="p"><span>Versione stampabile</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In altri progetti </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q45635" title="Collegamento all'elemento connesso dell'archivio dati [g]" accesskey="g"><span>Elemento Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Strumenti pagine"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aspetto"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aspetto</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">sposta nella barra laterale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">nascondi</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Da Wikipedia, l'enciclopedia libera.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="it" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r130658281">body:not(.skin-minerva) .mw-parser-output .hatnote.nota-disambigua{clear:both;margin-top:0;padding:.05em .5em}</style> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r139142988">.mw-parser-output .hatnote-content{align-items:center;display:flex}.mw-parser-output .hatnote-icon{flex-shrink:0}.mw-parser-output .hatnote-icon img{display:flex}.mw-parser-output .hatnote-text{font-style:italic}body:not(.skin-minerva) .mw-parser-output .hatnote{border:1px solid #CCC;display:flex;margin:.5em 0;padding:.2em .5em}body:not(.skin-minerva) .mw-parser-output .hatnote-text{padding-left:.5em}body.skin-minerva .mw-parser-output .hatnote-icon{padding-right:8px}body.skin-minerva .mw-parser-output .hatnote-icon img{height:auto;width:16px}body.skin--responsive .mw-parser-output .hatnote a.new{color:#d73333}body.skin--responsive .mw-parser-output .hatnote a.new:visited{color:#a55858}</style> <div class="hatnote noprint nota-disambigua"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Nota_disambigua.svg/18px-Nota_disambigua.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Nota_disambigua.svg/27px-Nota_disambigua.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Nota_disambigua.svg/36px-Nota_disambigua.svg.png 2x" data-file-width="200" data-file-height="200" /></span></span> <span class="hatnote-text"><a href="/wiki/Aiuto:Disambiguazione" title="Aiuto:Disambiguazione">Disambiguazione</a> – Se stai cercando altri significati, vedi <b><a href="/wiki/Casus_belli_(disambigua)" class="mw-disambig" title="Casus belli (disambigua)">Casus belli (disambigua)</a></b>.</span></div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r133964453">.mw-parser-output .avviso .mbox-text-div>div,.mw-parser-output .avviso .mbox-text-full-div>div{font-size:90%}.mw-parser-output .avviso .mbox-image{flex-basis:52px;flex-grow:0;flex-shrink:0}.mw-parser-output .avviso .mbox-text-full-div .hide-when-compact{display:block}</style><div style="" class="ambox metadata plainlinks avviso avviso-contenuto"> <div class="avviso-immagine mbox-image noprint"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/File:Question_book-4.svg" class="mw-file-description" title="Niente fonti!"><img alt="Niente fonti!" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/45px-Question_book-4.svg.png" decoding="async" width="45" height="35" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/68px-Question_book-4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/90px-Question_book-4.svg.png 2x" data-file-width="262" data-file-height="204" /></a></span></div> <div class="avviso-testo mbox-text"> <div class="mbox-text-div"><b>Questa voce o sezione  sugli argomenti frasi e guerra <a href="/wiki/Wikipedia:Uso_delle_fonti" title="Wikipedia:Uso delle fonti">non cita le fonti necessarie</a> o quelle presenti sono insufficienti</b>. <div class="hide-when-compact"> <div class="noprint"><hr />Puoi <a class="external text" href="https://it.wikipedia.org/w/index.php?title=Casus_belli&action=edit">migliorare questa voce</a> aggiungendo citazioni da <a href="/wiki/Wikipedia:Fonti_attendibili" title="Wikipedia:Fonti attendibili">fonti attendibili</a> secondo le <a href="/wiki/Wikipedia:Uso_delle_fonti" title="Wikipedia:Uso delle fonti">linee guida sull'uso delle fonti</a>. Segui i suggerimenti del <a href="/wiki/Progetto:Guerra" title="Progetto:Guerra">progetto di riferimento</a>.</div> </div> </div> </div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r133964453" /><div style="" class="ambox metadata noprint plainlinks avviso avviso-generico"> <div class="avviso-immagine mbox-image noprint"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/File:Crossed_sabres.svg" class="mw-file-description" title="Abbozzo guerra"><img alt="Abbozzo guerra" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Crossed_sabres.svg/45px-Crossed_sabres.svg.png" decoding="async" width="45" height="27" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Crossed_sabres.svg/68px-Crossed_sabres.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Crossed_sabres.svg/90px-Crossed_sabres.svg.png 2x" data-file-width="200" data-file-height="120" /></a></span></div> <div class="avviso-testo mbox-text"> <div class="mbox-text-div"><b>Questa voce  sugli argomenti frasi e guerra è solo un <a href="/wiki/Aiuto:Abbozzo" title="Aiuto:Abbozzo">abbozzo</a></b>.<br /> <div style="font-size:90%;"><a class="external text" href="https://it.wikipedia.org/w/index.php?title=Casus_belli&action=edit">Contribuisci</a> a migliorarla secondo le <a href="/wiki/Aiuto:Manuale_di_stile" title="Aiuto:Manuale di stile">convenzioni di Wikipedia</a>. Segui i suggerimenti del <a href="/wiki/Progetto:Guerra" title="Progetto:Guerra">progetto di riferimento</a>.</div> <div class="hide-when-compact"> </div> </div> </div> </div> <p><i><b>Casus belli</b></i> è una <a href="/wiki/Locuzione" title="Locuzione">locuzione</a> <a href="/wiki/Lingua_latina" title="Lingua latina">latina</a> il cui significato letterale è "motivo della guerra". Tale espressione è usata per indicare un evento addotto a motivazione ufficiale per la dichiarazione di <a href="/wiki/Guerra" title="Guerra">guerra</a>, in genere diverso o secondario rispetto a motivazioni <a href="/wiki/Economia" title="Economia">economiche</a>, <a href="/wiki/Politica" title="Politica">politiche</a> e <a href="/wiki/Societ%C3%A0_(sociologia)" title="Società (sociologia)">sociali</a> che gli storici ritengono essere alla base di un conflitto.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Tra i più importanti "casus belli" ricordiamo, in ordine temporale: il <a href="/wiki/Guerra_di_Troia" title="Guerra di Troia">ratto di Elena</a>, l'<a href="/wiki/Assedio_di_Sagunto" title="Assedio di Sagunto">assedio di Sagunto</a>, la <a href="/wiki/Defenestrazione_di_Praga_(1618)" title="Defenestrazione di Praga (1618)">defenestrazione di Praga</a>, l'<a href="/wiki/Battaglia_di_Jumonville_Glen" title="Battaglia di Jumonville Glen">imboscata di Jumonville</a>, l'<a href="/wiki/Attentato_di_Sarajevo" title="Attentato di Sarajevo">attentato di Sarajevo</a>, l'<a href="/wiki/Incidente_di_Ual_Ual" title="Incidente di Ual Ual">incidente di Ual Ual</a> e l'<a href="/wiki/Incidente_di_Gleiwitz" title="Incidente di Gleiwitz">incidente di Gleiwitz</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Terminologia">Terminologia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&veaction=edit&section=1" title="Modifica la sezione Terminologia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Terminologia"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Il termine <i>casus belli</i> entrò in uso diffuso in Europa nel diciassettesimo e diciottesimo secolo attraverso gli scritti di <a href="/wiki/Ugo_Grozio" title="Ugo Grozio">Ugo Grozio</a> (1653), <a href="/wiki/Cornelis_van_Bynkershoek" title="Cornelis van Bynkershoek">Cornelius van Bynkershoek</a> (1707) e <a href="/wiki/Jean-Jacques_Burlamaqui" title="Jean-Jacques Burlamaqui">Jean-Jacques Burlamaqui</a> (1732), tra gli altri, e a causa dell'ascesa della dottrina politica dello <i>jus ad bellum</i> o "teoria della guerra giusta"<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Il termine è anche usato informalmente per riferirsi a qualsiasi "giusta causa" che una nazione può rivendicare per entrare in un conflitto. È usato per descrivere il caso di guerra fornito prima che il termine entrasse in uso diffuso<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, e per descrivere la logica per un'azione militare anche senza una formale <a href="/wiki/Dichiarazione_di_guerra" title="Dichiarazione di guerra">dichiarazione di guerra</a> (come nel periodo che ha preceduto la risoluzione del <a href="/wiki/Golfo_del_Tonchino" title="Golfo del Tonchino">Golfo del Tonchino</a>). </p><p>Nell'articolare formalmente un <i>casus belli</i>, un governo in genere espone le sue ragioni per andare in guerra, i mezzi che intende usare per perseguire la guerra e i passi che altri potrebbero intraprendere per dissuaderlo dall'andare in guerra. Cerca di dimostrare che andrà in guerra solo come ultima risorsa o piano (<i>ultima ratio</i>) e che ha "giusta causa" per farlo<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Il <a href="/wiki/Diritto_internazionale" title="Diritto internazionale">diritto internazionale</a> moderno riconosce almeno tre giustificazioni legittime<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> per dichiarare guerra: autodifesa, difesa di un alleato richiesta dai termini di un trattato e approvazione delle <a href="/wiki/Organizzazione_delle_Nazioni_Unite" title="Organizzazione delle Nazioni Unite">Nazioni Unite</a>. </p><p><i>Proschema</i> (plurale <i>proschemata</i>) è il termine greco equivalente, reso popolare per la prima volta da <a href="/wiki/Tucidide" title="Tucidide">Tucidide</a> nella sua <a href="/wiki/Guerra_del_Peloponneso_(Tucidide)" title="Guerra del Peloponneso (Tucidide)"><i>Guerra del Peloponneso</i></a>. I proschemata sono le ragioni dichiarate per fare la guerra, che possono o non possono essere le stesse delle vere ragioni, che Tucidide chiamava <i>prophasis</i> (πρóφασις)<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Motivi_per_l'utilizzo"><span id="Motivi_per_l.27utilizzo"></span>Motivi per l'utilizzo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&veaction=edit&section=2" title="Modifica la sezione Motivi per l'utilizzo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Motivi per l'utilizzo"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Nel periodo successivo alla seconda guerra mondiale, la <a href="/wiki/Statuto_delle_Nazioni_Unite" title="Statuto delle Nazioni Unite">Carta delle Nazioni Unite</a> proibisce ai paesi firmatari di impegnarsi in una guerra, eccetto: 1) come mezzo per difendere se stessi, o un alleato quando gli obblighi del trattato lo richiedono, contro un'aggressione; 2) a meno che l'ONU come organo non abbia dato la previa approvazione all'operazione. L'ONU si riserva inoltre il diritto di chiedere alle nazioni membri di intervenire contro i paesi non firmatari che intraprendono guerre di aggressione<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Categorizzazione">Categorizzazione</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&veaction=edit&section=3" title="Modifica la sezione Categorizzazione" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Categorizzazione"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Braumoeller nel 2019 ha affermato: "Per quanto idiosincratico possa sembrare il <i>casus belli</i>, tuttavia, generalmente ce n'è uno... Le questioni che spingono la maggior parte delle guerre rientrano abbastanza bene in una delle categorie abbastanza gestibili". Ha riassunto ampiamente questioni classiche come territorio, creazione o dissoluzione di paesi, difesa dell'integrità dei paesi, successione dinastica e difesa di correligionari o connazionali<sup id="cite_ref-:0_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ha sottolineato che nel moderno campo degli studi sulla pace e sui conflitti, gli studiosi elencano spesso anche cause come "lotta per il potere, corse agli armamenti e spirali di conflitto, etnia e nazionalismo, tipo di regime politico interno e cambio di leadership, interdipendenza economica e commercio, territorio, scarsità indotta dal cambiamento climatico e così via"<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Nel suo libro <i>The Causes of War</i> (1972), lo storico australiano Geoffrey Blainey ha menzionato cause generali come errori di calcolo, così come cause specifiche dette "Death Watch e Scapegoat Wars", e ha sottolineato l'importanza di fattori banali come il meteo<sup id="cite_ref-:0_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Theodore K. Rabb e Robert I. Rotberg hanno esplorato le radici dei conflitti più importanti come una miscela di fattori a livello internazionale, nazionale e individuale in <i>The Origin and Prevention of Major Wars</i> (1989)<sup id="cite_ref-:0_9-2" class="reference"><a href="#cite_note-:0-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Kalevi Holsti ha catalogato e categorizzato le guerre dal 1648 al 1989 secondo 24 categorie di "questioni che hanno generato guerre"<sup id="cite_ref-:0_9-3" class="reference"><a href="#cite_note-:0-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Un <i>casus belli</i> intenzionalmente basato su fatti inesatti è noto come "pretesto". </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Esempi_storici">Esempi storici</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&veaction=edit&section=4" title="Modifica la sezione Esempi storici" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Esempi storici"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Guerra_civile_americana">Guerra civile americana</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&veaction=edit&section=5" title="Modifica la sezione Guerra civile americana" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Guerra civile americana"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Mentre il conflitto a lungo termine tra gli Stati del Nord e del Sud (principalmente dovuto a questioni morali causate dalla schiavitù, così come alle disparità socio-economiche) fu la causa della Guerra civile americana, l'attacco confederato a <a href="/wiki/Fort_Sumter" title="Fort Sumter">Fort Sumter</a> (12-14 aprile 1861) servì da <i>casus belli</i> per l'Unione<sup id="cite_ref-:1_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Lo storico David Herbert Donald nel 1996 concluse che i "ripetuti sforzi del presidente <a href="/wiki/Abraham_Lincoln" title="Abraham Lincoln">Abraham Lincoln</a> per evitare la collisione nei mesi tra l'insediamento e lo sparo su Fort Sumter dimostrarono che egli aderì al suo voto di non essere il primo a versare sangue fraterno. Ma giurò anche di non cedere i forti. L'unica risoluzione di queste posizioni contraddittorie fu che i confederati sparassero il primo colpo; fecero proprio questo"<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Il veterano confederato William Watson espresse nel 1887 l'opinione che fino a quel momento il Segretario di Stato americano William H. Seward non era stato in grado di trovare "una giusta causa per dichiarare guerra agli Stati secessionisti", ma Sumter gli diede "il <i>casus belli</i> che aveva cercato"<sup id="cite_ref-:1_12-1" class="reference"><a href="#cite_note-:1-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Watson si lamentò di come <a href="/wiki/Jefferson_Davis" title="Jefferson Davis">Jefferson Davis</a> e altri leader confederati stessero celebrando "vanagloriosamente" la vittoria a Sumter, dimenticando che aver fatto la prima mossa aveva dato alla Confederazione l'immediata reputazione negativa a livello internazionale di essere l'aggressore e aveva garantito a Seward "l'indivisa simpatia del Nord"<sup id="cite_ref-:1_12-2" class="reference"><a href="#cite_note-:1-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Guerra_ispano-americana">Guerra ispano-americana</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&veaction=edit&section=6" title="Modifica la sezione Guerra ispano-americana" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Guerra ispano-americana"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Independence_Seaport_Museum_226.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Independence_Seaport_Museum_226.JPG/220px-Independence_Seaport_Museum_226.JPG" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Independence_Seaport_Museum_226.JPG/330px-Independence_Seaport_Museum_226.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Independence_Seaport_Museum_226.JPG/440px-Independence_Seaport_Museum_226.JPG 2x" data-file-width="2332" data-file-height="3110" /></a><figcaption>Fumetto raffigurante lo <a href="/wiki/Zio_Sam" title="Zio Sam">zio Sam</a> belligerante che mette in guardia la Spagna, circa 1898</figcaption></figure> <p>La <i>Maine</i> era una nave della <a href="/wiki/United_States_Navy" title="United States Navy">Marina degli Stati Uniti</a> che affondò nel porto dell'Avana, nella Cuba spagnola, il 15 febbraio 1898. Mentre la distruzione della <i>Maine</i> non portò a un'immediata dichiarazione di guerra con la Spagna, creò un'atmosfera che precluse una soluzione pacifica<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. L'inchiesta spagnola scoprì che l'esplosione era stata causata dalla combustione spontanea dei bunker del carbone, ma la Corte d'inchiesta della US Sampson Board stabilì che l'esplosione era stata causata da un'esplosione esterna di un siluro. L'amministrazione McKinley non citò l'esplosione come un <i>casus belli</i>, ma altri erano già inclini ad andare in guerra con la Spagna per le atrocità percepite e la perdita di controllo a Cuba<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. I sostenitori della guerra usarono il grido di battaglia: "Ricordatevi della <i>Maine!</i> Al diavolo la Spagna!"<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Seconda_Guerra_Mondiale">Seconda Guerra Mondiale</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&veaction=edit&section=7" title="Modifica la sezione Seconda Guerra Mondiale" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Seconda Guerra Mondiale"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Nella Manciuria giapponese, nel 1937, il Giappone organizzò l'<a href="/wiki/Incidente_del_ponte_di_Marco_Polo" title="Incidente del ponte di Marco Polo">incidente del ponte di Marco Polo</a> come casus belli per dare inizio alla Seconda guerra mondiale. </p><p>Nella sua autobiografia <i><a href="/wiki/Mein_Kampf" title="Mein Kampf">Mein Kampf</a></i>, Adolf Hitler aveva sostenuto negli anni '20 una politica di <i>Lebensraum</i> ("spazio vitale") per il popolo tedesco, che in termini pratici significava l'espansione territoriale tedesca nell'Europa orientale<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Guerra_Cina-Vietnam">Guerra Cina-Vietnam</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&veaction=edit&section=8" title="Modifica la sezione Guerra Cina-Vietnam" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Guerra Cina-Vietnam"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Durante la <a href="/wiki/Guerra_sino-vietnamita" title="Guerra sino-vietnamita">guerra sino-vietnamita</a> del 1979, il leader cinese <a href="/wiki/Deng_Xiaoping" title="Deng Xiaoping">Deng Xiaoping</a> disse agli Stati Uniti che il suo piano di combattere i vietnamiti era una vendetta per il rovesciamento da parte del Vietnam del regime dei <a href="/wiki/Khmer_rossi" title="Khmer rossi">Khmer Rossi</a> della Cambogia, un alleato della Cina. Tuttavia, i nazionalisti cinesi hanno sostenuto che il vero <i>casus belli</i> era il cattivo trattamento del Vietnam nei confronti della sua popolazione etnica cinese, così come il sospetto che il Vietnam stesse cercando di consolidare la Cambogia con il sostegno sovietico<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Invasione_dell'Iraq_del_2003"><span id="Invasione_dell.27Iraq_del_2003"></span>Invasione dell'Iraq del 2003</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&veaction=edit&section=9" title="Modifica la sezione Invasione dell'Iraq del 2003" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Invasione dell'Iraq del 2003"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Colin_Powell_anthrax_vial._5_Feb_2003_at_the_UN.jpg" class="mw-file-description"><img alt="5 febbraio 2003 – Il Segretario di Stato americano Colin Powell tiene in mano un modello di fiala di antrace durante la presentazione al Consiglio di sicurezza delle Nazioni Unite." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Colin_Powell_anthrax_vial._5_Feb_2003_at_the_UN.jpg/220px-Colin_Powell_anthrax_vial._5_Feb_2003_at_the_UN.jpg" decoding="async" width="220" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/ba/Colin_Powell_anthrax_vial._5_Feb_2003_at_the_UN.jpg 1.5x" data-file-width="252" data-file-height="171" /></a><figcaption>5 febbraio 2003 – Il Segretario di Stato americano Colin Powell tiene in mano un modello di fiala di antrace durante la presentazione al Consiglio di sicurezza delle Nazioni Unite.</figcaption></figure> <p>Quando gli Stati Uniti invasero l'Iraq nel 2003, citarono come casus belli dichiarato il mancato rispetto da parte dell'Iraq dei termini dell'accordo di cessate il fuoco per la <a href="/wiki/Guerra_del_Golfo" title="Guerra del Golfo">Guerra del Golfo</a> del 1990-1991, nonché la pianificazione del tentato assassinio dell'ex presidente <a href="/wiki/George_H._W._Bush" title="George H. W. Bush">George H. W. Bush</a> nel 1993 e gli attacchi contro gli aerei della coalizione che imponevano le <a href="/wiki/Zona_d%27interdizione_al_volo" title="Zona d'interdizione al volo">no-fly zone</a><sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>L'amministrazione di George W. Bush ha citato il programma di <a href="/wiki/Arma_di_distruzione_di_massa" title="Arma di distruzione di massa">armi di distruzione di massa</a> (WMD) di <a href="/wiki/Saddam_Hussein" title="Saddam Hussein">Saddam Hussein</a>. L'amministrazione ha affermato che l'Iraq non si era conformato al suo obbligo di disarmare ai sensi delle passate risoluzioni ONU e che Saddam Hussein stava attivamente tentando di acquisire una capacità di armi nucleari e di potenziare un arsenale esistente di armi chimiche e biologiche. Il <a href="/wiki/Segretario_di_Stato_degli_Stati_Uniti_d%27America" title="Segretario di Stato degli Stati Uniti d'America">Segretario di Stato</a> <a href="/wiki/Colin_Powell" title="Colin Powell">Colin Powell</a> ha parlato a una sessione plenaria del <a href="/wiki/Consiglio_di_sicurezza_delle_Nazioni_Unite" title="Consiglio di sicurezza delle Nazioni Unite">Consiglio di sicurezza delle Nazioni Unite</a> il 5 febbraio 2003, citando queste ragioni come giustificazione per un'azione militare<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Le stime di intelligence nazionale (NIE) declassificate in seguito indicano che qualsiasi certezza potrebbe essere stata sopravvalutata per giustificare un intervento armato; l'entità, l'origine e l'intento di queste sopravvalutazioni non possono essere determinate in modo conclusivo dalle NIE<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Annessione_della_Crimea">Annessione della Crimea</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&veaction=edit&section=10" title="Modifica la sezione Annessione della Crimea" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Annessione della Crimea"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Dopo l'<a href="/wiki/Annessione_della_Crimea_alla_Russia" title="Annessione della Crimea alla Russia">annessione della Crimea da parte della Federazione Russa</a> nel 2014, il presidente russo <a href="/wiki/Vladimir_Putin" title="Vladimir Putin">Vladimir Putin</a> ha sostenuto che la Crimea e altre regioni "non facevano parte dell'Ucraina" dopo che era stata presa nel XVIII secolo. La popolazione etnica russa in Crimea e nell'Ucraina orientale è stata vista come un <i>casus belli</i> per l'annessione della Russia<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Il Ministero degli Esteri ha affermato che l'Ucraina ha cercato di sequestrare gli edifici governativi della Crimea, citando questo come un <i>casus belli</i><sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Invasione_russa_dell'Ucraina_del_2022"><span id="Invasione_russa_dell.27Ucraina_del_2022"></span>Invasione russa dell'Ucraina del 2022</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&veaction=edit&section=11" title="Modifica la sezione Invasione russa dell'Ucraina del 2022" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: Invasione russa dell'Ucraina del 2022"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Prima dell'<a href="/wiki/Invasione_russa_dell%27Ucraina_del_2022" title="Invasione russa dell'Ucraina del 2022">invasione russa dell'Ucraina del 2022</a>, la Russia ha riconosciuto le repubbliche separatiste di Donetsk e Luhansk, e l'alleanza tra loro è stata ratificata nei loro parlamenti, creando così un <i>casus belli</i> utilizzabile<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Guerra_Israele-Hamas_del_2023">Guerra Israele-Hamas del 2023</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&veaction=edit&section=12" title="Modifica la sezione Guerra Israele-Hamas del 2023" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: Guerra Israele-Hamas del 2023"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Il 7 ottobre 2023, gruppi militanti palestinesi, guidati da <a href="/wiki/Hamas" title="Hamas">Hamas</a>, hanno lanciato un forte attacco nel territorio israeliano dalla <a href="/wiki/Striscia_di_Gaza" title="Striscia di Gaza">Striscia di Gaza</a>. Questa operazione è stata chiamata "Operazione Al-Aqsa Flood" da Hamas. In risposta, le Forze di difesa israeliane hanno lanciato una controffensiva, ufficialmente denominata "Operazione Iron Swords"<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Cronologia_storica_parziale">Cronologia storica parziale</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&veaction=edit&section=13" title="Modifica la sezione Cronologia storica parziale" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&action=edit&section=13" title="Edit section's source code: Cronologia storica parziale"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>1250 <a href="/wiki/Avanti_Cristo" title="Avanti Cristo">a.C.</a> o <a href="/wiki/1196_a.C." title="1196 a.C.">1196 a.C.</a> <a href="/wiki/Guerra_di_Troia" title="Guerra di Troia">Guerra di Troia</a></li></ul> <dl><dd><b>Casus Belli</b>: <a href="/wiki/Ratto_di_Elena" class="mw-redirect" title="Ratto di Elena">Ratto di Elena</a></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/219_a.C." title="219 a.C.">219 a.C.</a> <a href="/wiki/Seconda_Guerra_Punica" class="mw-redirect" title="Seconda Guerra Punica">Seconda Guerra Punica</a></li></ul> <dl><dd><b>Casus Belli</b>: <a href="/wiki/Assedio_di_Sagunto" title="Assedio di Sagunto">Assedio di Sagunto</a></dd></dl> <ul><li>23 maggio <a href="/wiki/1618" title="1618">1618</a> <a href="/wiki/Guerra_dei_Trent%27Anni" class="mw-redirect" title="Guerra dei Trent'Anni">Guerra dei Trent'Anni</a></li></ul> <dl><dd><b>Casus Belli</b>: <a href="/wiki/Defenestrazione_di_Praga_(1618)" title="Defenestrazione di Praga (1618)">Defenestrazione di Praga</a></dd></dl> <ul><li>28 maggio <a href="/wiki/1754" title="1754">1754</a> <a href="/wiki/Guerra_franco-indiana" title="Guerra franco-indiana">Guerra franco-indiana</a></li></ul> <dl><dd><b>Casus Belli</b>: <a href="/wiki/Guerra_franco-indiana" title="Guerra franco-indiana">Imboscata di Jumonville</a></dd></dl> <ul><li>12-13 aprile <a href="/wiki/1861" title="1861">1861</a> <a href="/wiki/Guerra_civile_americana" title="Guerra civile americana">Guerra civile americana</a></li></ul> <dl><dd><b>Casus Belli:</b> <a href="/wiki/Battaglia_di_Fort_Sumter" title="Battaglia di Fort Sumter">Battaglia di Fort Sumter</a></dd></dl> <ul><li>19 luglio <a href="/wiki/1870" title="1870">1870</a> <a href="/wiki/Guerra_franco-prussiana" title="Guerra franco-prussiana">Guerra franco-prussiana</a></li></ul> <dl><dd><b>Casus Belli</b>: <a href="/wiki/Dispaccio_di_Ems" title="Dispaccio di Ems">Dispaccio di Ems</a></dd></dl> <ul><li>28 giugno <a href="/wiki/1914" title="1914">1914</a> <a href="/wiki/Prima_guerra_mondiale" title="Prima guerra mondiale">Prima guerra mondiale</a></li></ul> <dl><dd><b>Casus Belli</b>: <a href="/wiki/Attentato_di_Sarajevo" title="Attentato di Sarajevo">Attentato di Sarajevo</a></dd></dl> <ul><li>5 dicembre <a href="/wiki/1934" title="1934">1934</a> <a href="/wiki/Guerra_d%27Etiopia" title="Guerra d'Etiopia">Guerra d'Etiopia</a></li></ul> <dl><dd><b>Casus Belli</b>: <a href="/wiki/Incidente_di_Ual_Ual" title="Incidente di Ual Ual">Incidente di Ual Ual</a></dd></dl> <ul><li>1º settembre 1939 <a href="/wiki/Seconda_guerra_mondiale" title="Seconda guerra mondiale">Seconda guerra mondiale</a></li></ul> <dl><dd><b>Casus Belli:</b> <a href="/wiki/Incidente_di_Gleiwitz" title="Incidente di Gleiwitz">Incidente di Gleiwitz</a></dd></dl> <ul><li>26 novembre <a href="/wiki/1939" title="1939">1939</a> <a href="/wiki/Guerra_d%27inverno" title="Guerra d'inverno">Guerra d'inverno</a></li></ul> <dl><dd><b>Casus Belli</b>: <a href="/wiki/Incidente_di_Mainila" title="Incidente di Mainila">Incidente di Mainila</a></dd></dl> <ul><li>4 agosto <a href="/wiki/1964" title="1964">1964</a> <a href="/wiki/Guerra_del_Vietnam" title="Guerra del Vietnam">Guerra del Vietnam</a></li></ul> <dl><dd><b>Casus Belli</b>: <a href="/wiki/Incidente_del_Golfo_del_Tonchino" class="mw-redirect" title="Incidente del Golfo del Tonchino">Incidente del Golfo del Tonchino</a></dd></dl> <ul><li>14 luglio <a href="/wiki/1969" title="1969">1969</a> <a href="/wiki/Guerra_del_calcio" title="Guerra del calcio">Guerra del calcio</a></li></ul> <dl><dd><b>Casus Belli</b>: Espulsione dall'Honduras di 300 000 salvadoregni precedentemente ivi immigrati.</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Note">Note</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&veaction=edit&section=14" title="Modifica la sezione Note" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&action=edit&section=14" title="Edit section's source code: Note"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFTreccani_casus-belli" class="citation testo" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.treccani.it/vocabolario/casus-belli"><span style="font-style:italic;">casus belli</span></a>, in <span style="font-style:italic;">Treccani.it – <a href="/wiki/Vocabolario_Treccani" title="Vocabolario Treccani">Vocabolario Treccani</a> on line</span>, Roma, Istituto dell'Enciclopedia Italiana. <small>URL consultato il 21 aprile 2022</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2"><b>^</b></a> <span class="reference-text">Russell, Frederick H. (1997). <i>The Just War in the Middle Ages</i>. Cambridge University Press. ISBN <bdi>0-521-29276-X</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-3"><a href="#cite_ref-3"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation pubblicazione" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) James F. Childress, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/004056397803900302"><span style="font-style:italic;">Just-War Theories: The Bases, Interrelations, Priorities, and Functions of Their Criteria</span></a>, in <span style="font-style:italic;">Theological Studies</span>, vol. 39, n. 3, 1978-09, pp. 427-445, <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1177%2F004056397803900302">10.1177/004056397803900302</a>. <small>URL consultato il 3 novembre 2024</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4"><b>^</b></a> <span class="reference-text">Zorich, Zach (June 2016). "The First Casus Belli". <i>Archeology</i>. <q>access to the best hunting grounds</q></span> </li> <li id="cite_note-5"><a href="#cite_ref-5"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/just-war"><span style="font-style:italic;">Just war | International Law, Morality & Conflict Resolution | Britannica</span></a>, su <span style="font-style:italic;">www.britannica.com</span>. <small>URL consultato il 3 novembre 2024</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-6"><a href="#cite_ref-6"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Larry May, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cambridge.org/core/books/abs/war/principle-of-just-cause/D8B6EFAF9E62E408F20877A5CFE4D2D4"><span style="font-style:italic;">The Principle of Just Cause</span></a>, Cambridge University Press, 2008, pp. 49-66, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/978-0-521-87637-7" title="Speciale:RicercaISBN/978-0-521-87637-7">978-0-521-87637-7</a>. <small>URL consultato il 3 novembre 2024</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-7"><a href="#cite_ref-7"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://air.unipr.it/handle/11381/2345549"><span style="font-style:italic;">Tucidide e le cause della guerra: un punto di vista</span></a>, su <span style="font-style:italic;">air.unipr.it</span>. <small>URL consultato il 3 novembre 2024</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-8"><a href="#cite_ref-8"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) United Nations, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.un.org/en/about-us/un-charter/chapter-7"><span style="font-style:italic;">Chapter VII: Action with Respect to Threats to the Peace, Breaches of the Peace, and Acts of Aggression (Articles 39-51)</span></a>, su <span style="font-style:italic;">United Nations</span>. <small>URL consultato il 3 novembre 2024</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:0-9"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-:0_9-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-:0_9-1">b</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-:0_9-2">c</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-:0_9-3">d</a></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation libro" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) Bear F. Braumoeller, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.it/books?id=W0KjDwAAQBAJ&redir_esc=y"><span style="font-style:italic;">Only the Dead: The Persistence of War in the Modern Age</span></a>, Oxford University Press, 25 luglio 2019, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/978-0-19-084954-2" title="Speciale:RicercaISBN/978-0-19-084954-2">978-0-19-084954-2</a>. <small>URL consultato il 3 novembre 2024</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-10"><a href="#cite_ref-10"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation libro" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) Bear F. Braumoeller, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.it/books?id=W0KjDwAAQBAJ&redir_esc=y"><span style="font-style:italic;">Only the Dead: The Persistence of War in the Modern Age</span></a>, Oxford University Press, 25 luglio 2019, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/978-0-19-084954-2" title="Speciale:RicercaISBN/978-0-19-084954-2">978-0-19-084954-2</a>. <small>URL consultato il 3 novembre 2024</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-11"><a href="#cite_ref-11"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation libro" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) Kalevi J. Holsti, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.it/books?id=XeRWvk3TP_gC&redir_esc=y"><span style="font-style:italic;">Peace and War: Armed Conflicts and International Order, 1648-1989</span></a>, Cambridge University Press, 26 aprile 1991, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/978-0-521-39929-6" title="Speciale:RicercaISBN/978-0-521-39929-6">978-0-521-39929-6</a>. <small>URL consultato il 3 novembre 2024</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:1-12"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-:1_12-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-:1_12-1">b</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-:1_12-2">c</a></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation libro" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) William Watson, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.it/books?id=VJpBAAAAYAAJ&pg=PA113&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false"><span style="font-style:italic;">Life in the Confederate Army: Being the Observations and Experiences of an Alien in the South During the American Civil War</span></a>, Chapman & Hall, 1887, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/978-0-7222-8297-7" title="Speciale:RicercaISBN/978-0-7222-8297-7">978-0-7222-8297-7</a>. <small>URL consultato il 3 novembre 2024</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-13"><a href="#cite_ref-13"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation libro" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) David Herbert Donald, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.it/books?id=G-t-3BfE-bUC&redir_esc=y"><span style="font-style:italic;">Lincoln</span></a>, Simon & Schuster, 5 novembre 1996, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/978-0-684-82535-9" title="Speciale:RicercaISBN/978-0-684-82535-9">978-0-684-82535-9</a>. <small>URL consultato il 3 novembre 2024</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14"><b>^</b></a> <span class="reference-text">Musicant, Ivan (1998). <i>Empire by Default: The Spanish–American War and the Dawn of the American Century</i>. New York: Henry Holt and Company. pp. 151–152. ISBN <bdi>978-0-8050-3500-1</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-15"><a href="#cite_ref-15"><b>^</b></a> <span class="reference-text">Reilly, John C.; Scheina, Robert L. (1980). <i>American Battleships 1886–1923: Predreadnought Design and Construction</i>. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. p. 30. ISBN <bdi>978-0-87021-524-7</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-16"><a href="#cite_ref-16"><b>^</b></a> <span class="reference-text">Edgerton, Robert B. (2005). <i>Remember the Maine, to Hell with Spain</i>. Lewiston, New York: Edwin Mellen Press. <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/9780773462663" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-7734-6266-3</a></span> </li> <li id="cite_note-17"><a href="#cite_ref-17"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090512062237/http://ntlsearch.bts.gov/tris/record/tris/01001349.html"><span style="font-style:italic;">TRIS Online: Remember the "MAINE"</span></a>, su <span style="font-style:italic;">web.archive.org</span>, 12 maggio 2009. <small>URL consultato il 3 novembre 2024</small> <small>(archiviato dall'<abbr title="http://ntlsearch.bts.gov/tris/record/tris/01001349.html">url originale</abbr> il 12 maggio 2009)</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-18"><a href="#cite_ref-18"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/lebensraum"><span style="font-style:italic;">Lebensraum</span></a>, su <span style="font-style:italic;">encyclopedia.ushmm.org</span>. <small>URL consultato il 3 novembre 2024</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-19"><a href="#cite_ref-19"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) Rachel Lu, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://foreignpolicy.com/2014/02/19/chinas-little-secret/"><span style="font-style:italic;">China's Little Secret</span></a>, su <span style="font-style:italic;">Foreign Policy</span>, 7 novembre 2024. <small>URL consultato il 3 novembre 2024</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-20"><a href="#cite_ref-20"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2002/10/20021002-2.html"><span style="font-style:italic;">Joint Resolution to Authorize the Use of United States Armed Forces Against Iraq</span></a>, su <span style="font-style:italic;">georgewbush-whitehouse.archives.gov</span>. <small>URL consultato il 3 novembre 2024</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-21"><a href="#cite_ref-21"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081017075722/http://www.milnet.com/public-law-102-1.html"><span style="font-style:italic;">MILNET: Public Law 102-1</span></a>, su <span style="font-style:italic;">web.archive.org</span>, 17 ottobre 2008. <small>URL consultato il 3 novembre 2024</small> <small>(archiviato dall'<abbr title="http://www.milnet.com/public-law-102-1.html">url originale</abbr> il 17 ottobre 2008)</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-22"><a href="#cite_ref-22"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) Bureau of Public Affairs Department Of State. The Office of Electronic Information, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://2001-2009.state.gov/secretary/former/powell/remarks/2003/17300.htm"><span style="font-style:italic;">Remarks to the United Nations Security Council</span></a>, su <span style="font-style:italic;">2001-2009.state.gov</span>, 5 febbraio 2003. <small>URL consultato il 3 novembre 2024</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vice.com/en/article/the-cia-just-declassified-the-document-that-supposedly-justified-the-iraq-invasion/"><span style="font-style:italic;">The CIA Just Declassified the Document That Supposedly Justified the Iraq Invasion</span></a>, su <span style="font-style:italic;">VICE</span>, 19 marzo 2015. <small>URL consultato il 3 novembre 2024</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191130215810/https://www.nationalgeographic.com/news/2014/5/140502-russia-putin-ukraine-geography-crimea-language/"><span style="font-style:italic;">Ethnic Russians: Pretext for Putin's Ukraine Invasion?</span></a>, su <span style="font-style:italic;">web.archive.org</span>, 30 novembre 2019. <small>URL consultato il 3 novembre 2024</small> <small>(archiviato dall'<abbr title="https://www.nationalgeographic.com/news/2014/5/140502-russia-putin-ukraine-geography-crimea-language/">url originale</abbr> il 30 novembre 2019)</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) Michael Bohm, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.themoscowtimes.com/2014/03/10/top-5-myths-about-russias-invasion-of-crimea-a32835"><span style="font-style:italic;">Top 5 Myths About Russia's Invasion of Crimea</span></a>, su <span style="font-style:italic;">The Moscow Times</span>, 10 marzo 2014. <small>URL consultato il 3 novembre 2024</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-26"><a href="#cite_ref-26"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) AFP, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://insiderpaper.com/putin-signs-friendship-and-aid-agreements-with-ukraine-separatist-leaders/"><span style="font-style:italic;">Putin signs friendship and aid agreements with Ukraine separatist leaders</span></a>, su <span style="font-style:italic;">Insider Paper</span>, 21 febbraio 2022. <small>URL consultato il 3 novembre 2024</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) Zack Beauchamp, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vox.com/2023/10/7/23907323/israel-war-hamas-attack-explained-southern-israel-gaza"><span style="font-style:italic;">Why did Hamas invade Israel?</span></a>, su <span style="font-style:italic;">Vox</span>, 7 ottobre 2023. <small>URL consultato il 3 novembre 2024</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-28"><a href="#cite_ref-28"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2023/10/07/world/middleeast/israel-gaza-war-hamas-palestinians.html"><span style="font-style:italic;">An Attack From Gaza and an Israeli Declaration of War. Now What?</span></a>, su <span style="font-style:italic;">nytimes.com</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-29"><a href="#cite_ref-29"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jpost.com/breaking-news/article-762075"><span style="font-style:italic;">IDF strikes Hamas as operation 'Iron Swords' commences</span></a>, su <span style="font-style:italic;">The Jerusalem Post | JPost.com</span>, 7 ottobre 2023. <small>URL consultato il 3 novembre 2024</small>.</cite></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voci_correlate">Voci correlate</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&veaction=edit&section=15" title="Modifica la sezione Voci correlate" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Casus_belli&action=edit&section=15" title="Edit section's source code: Voci correlate"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Guerra" title="Guerra">Guerra</a></li> <li><a href="/wiki/Locuzioni_latine" title="Locuzioni latine">Locuzioni latine</a></li></ul> <div class="noprint" style="width:100%; padding: 3px 0; display: flex; flex-wrap: wrap; row-gap: 4px; column-gap: 8px; box-sizing: border-box;"><div style="flex-grow: 1"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r140555418">.mw-parser-output .itwiki-template-occhiello{width:100%;line-height:25px;border:1px solid #CCF;background-color:#F0EEFF;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .itwiki-template-occhiello-progetto{background-color:#FAFAFA}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .itwiki-template-occhiello{background-color:#202122;border-color:#54595D}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .itwiki-template-occhiello-progetto{background-color:#282929}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .itwiki-template-occhiello{background-color:#202122;border-color:#54595D}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .itwiki-template-occhiello-progetto{background-color:#282929}}</style><div class="itwiki-template-occhiello"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/File:SPQRomani.svg" class="mw-file-description" title="Lingua latina"><img alt=" " src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/SPQRomani.svg/25px-SPQRomani.svg.png" decoding="async" width="25" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/SPQRomani.svg/38px-SPQRomani.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/SPQRomani.svg/50px-SPQRomani.svg.png 2x" data-file-width="931" data-file-height="548" /></a></span> <b><a href="/wiki/Portale:Lingua_latina" title="Portale:Lingua latina">Portale Lingua latina</a></b>: accedi alle voci di Wikipedia che trattano di lingua latina</div></div></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐ext.eqiad.main‐85b4f47977‐vlrck Cached time: 20250313005558 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.291 seconds Real time usage: 0.350 seconds Preprocessor visited node count: 14072/1000000 Post‐expand include size: 31477/2097152 bytes Template argument size: 2706/2097152 bytes Highest expansion depth: 15/100 Expensive parser function count: 8/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 24964/5000000 bytes Lua time usage: 0.099/10.000 seconds Lua memory usage: 3688244/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 0/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 295.398 1 -total 27.58% 81.464 2 Template:Avviso 19.75% 58.350 1 Template:Treccani 16.73% 49.407 1 Template:S 16.47% 48.640 16 Template:Cita_web 15.12% 44.662 1 Template:Cita_testo 13.39% 39.539 6 Template:Icona_argomento 12.58% 37.155 2 Template:Categorie_avviso 12.41% 36.652 1 Template:F 10.60% 31.302 1 Template:Nota_disambigua --> <!-- Saved in parser cache with key itwiki:pcache:122626:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250313005558 and revision id 143981470. Rendering was triggered because: api-parse --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Estratto da "<a dir="ltr" href="https://it.wikipedia.org/w/index.php?title=Casus_belli&oldid=143981470">https://it.wikipedia.org/w/index.php?title=Casus_belli&oldid=143981470</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categoria:Categorie" title="Categoria:Categorie">Categoria</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categoria:Terminologia_latina" title="Categoria:Terminologia latina">Terminologia latina</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorie nascoste: <ul><li><a href="/wiki/Categoria:Pagine_che_utilizzano_collegamenti_magici_ISBN" title="Categoria:Pagine che utilizzano collegamenti magici ISBN">Pagine che utilizzano collegamenti magici ISBN</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Senza_fonti_-_frasi" title="Categoria:Senza fonti - frasi">Senza fonti - frasi</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Senza_fonti_-_guerra" title="Categoria:Senza fonti - guerra">Senza fonti - guerra</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Senza_fonti_-_giugno_2013" title="Categoria:Senza fonti - giugno 2013">Senza fonti - giugno 2013</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Stub_-_frasi" title="Categoria:Stub - frasi">Stub - frasi</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Stub_-_guerra" title="Categoria:Stub - guerra">Stub - guerra</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Questa pagina è stata modificata per l'ultima volta il 13 mar 2025 alle 01:55.</li> <li id="footer-info-copyright">Il testo è disponibile secondo la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.it">licenza Creative Commons Attribuzione-Condividi allo stesso modo</a>; possono applicarsi condizioni ulteriori. Vedi le <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/it">condizioni d'uso</a> per i dettagli.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/it">Informativa sulla privacy</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Sala_stampa/Wikipedia">Informazioni su Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Avvertenze_generali">Avvertenze</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Codice di condotta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Sviluppatori</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/it.wikipedia.org">Statistiche</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Dichiarazione sui cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//it.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Casus_belli&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Versione mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Ricerca</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Cerca in Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciale:Ricerca"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Ricerca</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Indice" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mostra/Nascondi l'indice" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Mostra/Nascondi l'indice</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Casus belli</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>63 lingue</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Aggiungi argomento</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7b4fff7949-tcmxt","wgBackendResponseTime":141,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.291","walltime":"0.350","ppvisitednodes":{"value":14072,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":31477,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":2706,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":15,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":8,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":24964,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 295.398 1 -total"," 27.58% 81.464 2 Template:Avviso"," 19.75% 58.350 1 Template:Treccani"," 16.73% 49.407 1 Template:S"," 16.47% 48.640 16 Template:Cita_web"," 15.12% 44.662 1 Template:Cita_testo"," 13.39% 39.539 6 Template:Icona_argomento"," 12.58% 37.155 2 Template:Categorie_avviso"," 12.41% 36.652 1 Template:F"," 10.60% 31.302 1 Template:Nota_disambigua"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.099","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3688244,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-ext.eqiad.main-85b4f47977-vlrck","timestamp":"20250313005558","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Casus belli","url":"https:\/\/it.wikipedia.org\/wiki\/Casus_belli","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q45635","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q45635","author":{"@type":"Organization","name":"Contributori ai progetti Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-07-11T15:07:02Z","dateModified":"2025-03-13T00:55:56Z","headline":"locuzione latina"}</script> </body> </html>