CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Brontekst bekijken van De oorsprong van onze politiek I: Van de prehistorie tot de Verlichting - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":true,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"0fba987d-b4f4-4263-9856-73c1e4ebc5b7","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"De_oorsprong_van_onze_politiek_I:_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting","wgTitle":"De oorsprong van onze politiek I: Van de prehistorie tot de Verlichting","wgCurRevisionId":66876654,"wgRevisionId":0,"wgArticleId":5786615,"wgIsArticle":false,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"edit","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":[],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"De_oorsprong_van_onze_politiek_I:_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting","wgRelevantArticleId":5786615,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject": "wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready", "site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.charinsert.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.edit.collapsibleFooter","site","mediawiki.page.ready","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.charinsert","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging", "ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.charinsert.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/De_oorsprong_van_onze_politiek_I-_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting.jpg/1200px-De_oorsprong_van_onze_politiek_I-_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/De_oorsprong_van_onze_politiek_I-_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting.jpg/800px-De_oorsprong_van_onze_politiek_I-_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1067"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/De_oorsprong_van_onze_politiek_I-_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting.jpg/640px-De_oorsprong_van_onze_politiek_I-_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="853"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Brontekst bekijken van De oorsprong van onze politiek I: Van de prehistorie tot de Verlichting - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/De_oorsprong_van_onze_politiek_I:_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=De_oorsprong_van_onze_politiek_I:_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/De_oorsprong_van_onze_politiek_I:_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-De_oorsprong_van_onze_politiek_I_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting rootpage-De_oorsprong_van_onze_politiek_I_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting skin-vector-2022 action-edit"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/25_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=De+oorsprong+van+onze+politiek+I%3A+Van+de+prehistorie+tot+de+Verlichting&returntoquery=action%3Dedit" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=De+oorsprong+van+onze+politiek+I%3A+Van+de+prehistorie+tot+de+Verlichting&returntoquery=action%3Dedit" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=De+oorsprong+van+onze+politiek+I%3A+Van+de+prehistorie+tot+de+Verlichting&returntoquery=action%3Dedit" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=De+oorsprong+van+onze+politiek+I%3A+Van+de+prehistorie+tot+de+Verlichting&returntoquery=action%3Dedit" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Brontekst bekijken van De oorsprong van onze politiek I: Van de prehistorie tot de Verlichting</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Dit artikel bestaat alleen in deze taal. Het artikel in andere talen toevoegen." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-0" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Talen toevoegen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="uls-after-portlet-link"></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/De_oorsprong_van_onze_politiek_I:_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:De_oorsprong_van_onze_politiek_I:_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/De_oorsprong_van_onze_politiek_I:_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=De_oorsprong_van_onze_politiek_I:_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="selected collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=De_oorsprong_van_onze_politiek_I:_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=De_oorsprong_van_onze_politiek_I:_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/De_oorsprong_van_onze_politiek_I:_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=De_oorsprong_van_onze_politiek_I:_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="selected collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=De_oorsprong_van_onze_politiek_I:_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=De_oorsprong_van_onze_politiek_I:_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/De_oorsprong_van_onze_politiek_I:_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/De_oorsprong_van_onze_politiek_I:_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=De_oorsprong_van_onze_politiek_I:_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DDe_oorsprong_van_onze_politiek_I%3A_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting%26action%3Dedit"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DDe_oorsprong_van_onze_politiek_I%3A_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting%26action%3Dedit"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q4662628" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle">← <a href="/wiki/De_oorsprong_van_onze_politiek_I:_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting" title="De oorsprong van onze politiek I: Van de prehistorie tot de Verlichting">De oorsprong van onze politiek I: Van de prehistorie tot de Verlichting</a></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><p>U hebt geen toestemming om deze pagina te bewerken, want: </p> <ul class="permissions-errors"><li class="mw-permissionerror-blockedtext"><div style="border-top:3.5px solid #c71e1e; line-height: 1.4; text-align: left; font-size: 1.1em;"> <div style="height:.5em"></div>  <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Bestand:Cross_red_circle.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Cross_red_circle.svg/46px-Cross_red_circle.svg.png" decoding="async" width="46" height="46" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Cross_red_circle.svg/69px-Cross_red_circle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Cross_red_circle.svg/92px-Cross_red_circle.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a><figcaption></figcaption></figure> <big><b>U heeft geen bewerkingsrechten</b></big><br />De opgegeven reden van uw blokkering luidt: <b>Open proxy - <a href="/wiki/Wikipedia:Blockreason9" title="Wikipedia:Blockreason9">Nadere informatie</a>.</b> <div style="height:.5em"></div> <p><i>Indien u enkel Wikipedia wenst te lezen is dit van geen enkel belang. U heeft toegang tot alle aanwezige informatie.</i> </p><p>U klikte op een link om een pagina op Wikipedia te bewerken, hetzij om de tekst daarvan aan te passen, hetzij om een nieuw artikel aan te maken. U kunt dit (op dit moment) niet doen omdat u geblokkeerd bent. Als u Wikipedia enkel wenst te lezen mist u niets. </p> <ul><li><b>Niet aangemelde gebruiker:</b> indien u geen gebruik maakt van een <a href="/wiki/Help:Aanmelden" class="mw-redirect" title="Help:Aanmelden">gebruikersaccount</a> en u krijgt deze melding, dan is uw externe <a href="/wiki/IP-adres" title="IP-adres">IP-adres</a> geblokkeerd. Een IP-adres is een nummer waarmee uw computer op het internet kan worden geïdentificeerd. Dat van u is <b>8.222.208.146</b>. Als er problemen zijn met anonieme gebruikers, zoals in het geval van vandalisme, wordt daarvan soms het IP-adres geblokkeerd. <b>Dit is niet noodzakelijkerwijs persoonlijk bedoeld.</b> Veel mensen delen hun IP-adres met andere gebruikers. Dit is bijna zeker het geval indien u via een school of bedrijf met het internet bent verbonden. Ongewenste bewerkingen van iemand anders kunnen helaas de reden zijn dat u nu geen bewerkingsrechten heeft. Ook kan het zijn dat uw IP-adres is geblokkeerd omdat u via een mobiele internetverbinding bewerkingen in Wikipedia wilt uitvoeren. Mobiele netwerken wijzen dynamische IP-adressen toe die om beveiligingsredenen standaard zijn geblokkeerd voor anonieme bewerkingen. <ul><li>Oplossing: sommige blokkeringen worden opgelegd voor een korte periode. Kijk in <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Speciaal:Ipblocklist&ip=8.222.208.146">het logboek</a></span> tot wanneer de blokkering loopt. U kunt daar ook zien welk type blokkering is opgelegd. Ziet u de vermelding <i>alleen anoniemen</i> staan, dan zult u wel bewerkingsrechten hebben indien u <a href="/wiki/Speciaal:Aanmelden" title="Speciaal:Aanmelden">inlogt</a> als een geregistreerde gebruiker. Ziet u ook de vermelding <i>aanmaken account geblokkeerd</i>, dan kunt u via uw huidige internetverbinding geen account aanmaken. Is deze laatste vermelding er echter niet, dan kunt u gewoon een <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Speciaal:Userlogin&type=signup">gebruikersaccount aanmaken</a></span>. Informatie over andere oplossingen vindt u op de pagina <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://nl.wikimedia.org/wiki/Help:Oplossingen_voor_geblokkeerde_gebruikers">Oplossingen voor geblokkeerde gebruikers</a></span>.</li></ul></li></ul> <ul><li><b>Geregistreerde gebruiker:</b> uw gebruikersaccount kan geblokkeerd zijn. Als u niet weet waarom u geblokkeerd bent, kijk dan op uw overlegpagina. Mogelijk vindt u daar een toelichting. Ook kunt u tijdens een blokkade uw overlegpagina blijven bewerken en kunt u daar vragen stellen over de reden van de blokkade; tenzij u deze mogelijkheid expliciet is ontnomen.</li></ul> <p><i>Voor verdere vragen kunt u <a href="/wiki/Speciaal:Contactpagina" title="Speciaal:Contactpagina">contact opnemen</a> met het e-mailteam van de Nederlandstalige Wikipedia. Als u een geregistreerde gebruiker bent, vermeld dan ook een link naar uw gebruikerspagina.</i> </p> </div></li><li class="mw-permissionerror-globalblocking-blockedtext-range"><b>Uw IP-adres bevindt zich in een bereik dat <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Global_blocks" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Global blocks">op alle wiki’s van de Wikimedia Foundation geblokkeerd is</a>.</b> <p>Deze blokkade is ingesteld door <a href="/wiki/Gebruiker:Jon_Kolbert" title="Gebruiker:Jon Kolbert">‪Jon Kolbert‬</a>. De opgegeven reden is <i><a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/NOP" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/NOP">Open proxy/Webhost</a>: See the <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/WM:OP/H" class="extiw" title="m:WM:OP/H">help page</a> if you are affected </i>. </p> <ul><li>Aanvang blokkade: 27 aug 2023 16:12</li> <li>Einde blokkade: 27 aug 2028 16:12</li></ul> <p>Uw huidige IP-adres is 8.222.208.146. Het geblokkeerde bereik is 8.222.128.0/17. </p><p>Vermeld alle bovenstaande gegevens als u ergens op deze blokkade reageert. Als u denkt dat u per abuis bent geblokkeerd, kunt u aanvullende informatie en instructies vinden in het algemene beleid <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/No_open_proxies" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/No open proxies">Geen open proxy’s</a>. </p> Anders kunt u om de blokkering bespreken <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Steward_requests/Global" class="extiw" title="m:Steward requests/Global">een verzoek om beoordeling op Meta-Wiki plaatsen</a>. U kunt ook een e-mail sturen naar de <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/VRT" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/VRT">VRT</a>-wachtrij van de <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Stewards" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Stewards">stewards</a> op <kbd>stewards@wikimedia.org</kbd> met daarin alle bovenstaande gegevens.</li></ul><hr /> <p>U kunt de brontekst van deze pagina bekijken en kopiëren. </p><textarea readonly="" accesskey="," id="wpTextbox1" cols="80" rows="25" style="" class="mw-editfont-monospace" lang="nl" dir="ltr" name="wpTextbox1">[[Bestand:De oorsprong van onze politiek I- Van de prehistorie tot de Verlichting.jpg|miniatuur|De omslag van het boek ''De oorsprong van onze politiek I: Van de prehistorie tot de Verlichting'', van [[professor]] [[Francis Fukuyama]].]] '''''De oorsprong van onze politiek I: Van de prehistorie tot de Verlichting''''' ([[Engels]]: '''''The Origins of Political Order: From Prehuman Times to the French Revolution''''') is een boek van Amerikaans [[Politicologie|politicoloog]] en [[filosoof]] [[Francis Fukuyama]] uit 2011, dat hetzelfde jaar in het [[Nederlands]] werd vertaald bij de uitgeverij [[Atlas Contact]]. Het behandelt [[Politiek|politieke]] ontwikkeling, wat uitgelegd wordt door de geschiedenissen van verschillende landen en regio's van de prehistorie tot en met de vroegmoderne periode te analyseren en vergelijken. Daarnaast komt er politieke theorievorming aan bod over de verschillende componenten van politieke ontwikkeling en de relatie met andere maatschappelijke domeinen.<ref name=":0">{{Citeer boek |titel=Francis Fukuyama: The Origins of Political Order: From Prehuman Times to the French Revolution |url=https://www.youtube.com/watch?v=9KsIMWW8xPU |taal=nl-NL}}</ref> Het boek vormt het eerste onderdeel van een tweedelige serie over politieke ontwikkeling; het tweede boek heet ''[[De oorsprong van onze politiek II: Orde en verval]]'', dat politieke ontwikkeling bespreekt in de moderne tijd.<ref>{{Citeer boek |titel=De oorsprong van onze politiek II: Orde en verval |achternaam=Fukuyama |voornaam=Francis |url=https://www.atlascontact.nl/boek/de-oorsprong-van-onze-politiek-deel-2/ |uitgever=Atlas Contact}}</ref> De stelling van [[professor]] [[Francis Fukuyama|Fukuyama]] - vooral bekend voor zijn these van [[Het einde van de geschiedenis en de laatste mens|het einde van de geschiedenis]] - is dat politieke ontwikkeling bestaat uit drie componenten: * Een 'staat', waar Fukuyama de definitie van [[Max Weber (socioloog)|Max Weber]] hanteert: "een organisatie met een legitiem geweldsmonopolie binnen een afgebakend gebied".<ref name=":1">{{Citeer boek |titel=De oorsprong van onze politiek I: Van de prehistorie tot de Verlichting |achternaam=Fukuyama |voornaam=Francis |url=https://www.atlascontact.nl/boek/de-oorsprong-van-onze-politiek-2/ |uitgever=Atlas Contact |datum=september 2019 |pagina=511}}</ref> Fukuyama stelt ook, zoals Weber, dat een staat 'modern' is wanneer zij een rationele arbeidsverdeling heeft, gebaseerd op technische specialisering en deskundigheid - in plaats van [[nepotisme]] - en onpersoonlijk is, in rekrutering van personeel en in het gezag dat hij uitoefent over zijn burgers.<ref name=":1" /> Met de ontwikkeling van de staat neemt de capaciteit van de politiek om macht uit te oefenen over de samenleving toe.<ref name=":0" /><ref>{{Citeer boek |titel=De oorsprong van onze politiek 1 |achternaam=Fukuyama |voornaam=Francis |pagina=119-282}}</ref> * Een rechtsorde, die niet enkel mag gelden voor gewone burgers, maar voor de machthebbers en hun vrienden en familie bindend moet zijn. Dit is een component die politieke machtsuitoefening beteugelt.<ref name=":0" /><ref>{{Citeer boek |titel=De oorsprong van onze politiek I |achternaam=Fukuyama |pagina=283-366}}</ref> * Politieke verantwoording, die de belangen van de politiek in overeenstemming brengt met de wensen van de bredere bevolking. Machthebbers behoren zo gehoor te geven aan de behoeftes uit de samenleving. Dit is een andere beteugeling van politieke machtsuitoefening.<ref>{{Citeer boek |titel=De oorsprong van onze politiek I |pagina=376-494}}</ref> Fukuyama onderzoekt de evolutie van deze instellingen door een reeks historische gevalstudies te onderzoeken uit de periode van "[[Homininae|voormenselijke tijden]] tot aan de vooravond van de [[Franse Revolutie|Franse]] en [[Amerikaanse Revolutie]]."<ref>{{Citeer boek |titel=De oorsprong van onze politiek I |pagina=91}}</ref> Deze omvatten onder meer het [[Geschiedenis van China#Shang, Zhou en Strijdende Staten (ca. 1750 - 221 v.Chr.)|antieke China]], het [[Ottomaanse Rijk|Ottomaanse rijk]], het [[Middeleeuwen|middeleeuwse]] Latijns-[[Christendom|christelijke]] [[West-Europa]] en het [[Kolonialisme|koloniale]] [[Latijns-Amerika]].<ref>{{Citeer boek |titel=De oorsprong van onze politiek I |pagina=121-180; 250-266; 267-282; 406-425}}</ref><ref name=":0" /> In zijn laatste hoofdstukken stelt hij een theorie op over politieke ontwikkeling die ook andere maatschappelijke aspecten in rekening houdt, zoals ideeën over legitimiteit en sociale mobilisatie. Daarnaast waarschuwt hij voor het gevaar van 'politiek verval', waardoor de kwaliteit van de politiek terug achteruit gaat. Volgens Fukuyama is dit een continue gevaar waar politieke systemen aan onderhevig zijn. Hij besluit ook dat de 'malthusiaanse omstandigheden' waaronder politieke ontwikkeling zich in de pre-industriële wereld voltrok volledig getransformeerd zijn in de moderne wereld, waardoor zaken zoals economische groei nieuwe dimensies teweegbrengen die in zijn volgende boek verder worden onderzocht.<ref>{{Citeer boek |titel=De oorsprong van onze politiek I |pagina=495-548}}</ref> == Inhoud == Het boek is uitgegeven onder de titel ''The Origins of Political Order: From Prehuman Times to the French Revolution'', in 2011 gepubliceerd bij de Amerikaanse uitgever [[Farrar, Straus en Giroux]], gevestigd in [[New York (stad)|New York]]. De Nederlandstalige uitgave vond datzelfde jaar plaats bij uitgeverij [[Atlas Contact]] gevestigd in [[Amsterdam]]. De [[Nederlands|Nederlandse]] vertaler is [[Robert Vernooy]]. Fukuyama draagt het boek op aan zijn overleden oudprofessor en collega-politicoloog [[Samuel Huntington]], die in 2008 was gestorven. Onderstaand zullen de verschillende delen en hoofdstukken van het boek volgen met de thema's die erin worden besproken, zoals aangegeven bovenaan ieder hoofdstuk. Bij ieder aangegeven thema zal soms een citaat of korte samenvatting van Fukuyama's conclusie volgen. {{Infobox boek | naam = De oorsprong van onze politiek I: Van de prehistorie tot de Verlichting | orig titel = The Origins of Political Order: From Prehuman times to the French Revolution | auteur = [[Francis Fukuyama]] | originele taal = Engels | uitgever = [[Atlas Contact]] | originele uitgever = [[Farrar, Straus and Giroux]] | uitgiftedatum = 2011 | uitgiftedatum origineel = 12 april 2011 | paginas = 576 (vijfde druk, 2019) | isbn = 9789046707333 | vorigeboek = New Ideas on Development Since the Financial Crisis, als redacteur samen met Nancy Birdsall (Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2011). | volgendeboek = [[De oorsprong van onze politiek: Orde en verval]] }}[[Bestand:De thematiek van een hoofdstuk in De oorsprong van onze politiek.jpg|miniatuur|406x406px|Aangegeven net onder de hoofdstuktitel en boven de tekst staan de verschillende thema's van het hoofdstuk. Deze staan allemaal opgelijst onderaan, met een citaat of korte samenvatting van wat Fukuyama hierover schrijft.|geen]][[Bestand:Francis Fukuyama en Robert Vernooy 2019.jpg|alt=Met dank aan Martina W. Smits|miniatuur|338x338px|[[Francis Fukuyama]] in een persoonlijke ontmoeting in 2019 met zijn [[Nederland|Nederlandse]] [[vertaler]] [[Robert Vernooy]].|geen]] === Voorwoord === Fukuyama stelt in zijn voorwoord het volgende: <blockquote>"Dit boek heeft twee ontstaansredenen. De eerste deed zich voor toen mijn voormalige leraar, wijlen Samuel Huntington van Harvard University, mij vroeg om een voorwoord te schrijven bij een nieuwe editie van zijn klassieker uit 1968, ''Political Order in Changing Societies''. (...) Het oorspronkelijke boek was een van de laatste pogingen om een brede monografie over de ontwikkeling van de politiek te schrijven. (...) Het vormde de grondslag van veel belangrijke ideeën op het gebied van de vergelijkende politicologie, waaronder een theorie over politiek verval, het concept van autoritaire modernisering en de opvatting dat de ontwikkeling van de politiek een verschijnsel was dat losstond van andere aspecten van de modernisering. Terwijl ik aan het voorwoord werkte, bedacht ik dat, hoe belangrijk Political Order ook mocht zijn, het hier en daar bijgewerkt moest worden. (...) In de jaren sinds zijn publicatie zijn er veel belangrijke ontwikkelingen geweest, zoals de economische opkomst van Oost-Azië, de ineenstorting van het wereldcommunisme, de globalisering en de ‘Derde Golf’ van de democratisering, zoals Huntington dat zelf noemde, die in de jaren zeventig begon. (...) Ik bedacht derhalve dat het gepast zou zijn om terug te keren tot de thema’s van dat boek en te proberen die toe te passen op de wereld van nu."<ref>{{Citeer boek |titel=De oorsprong van onze politiek 1 |pagina=9}}</ref> </blockquote>Daarnaast wil Fukuyama achterhalen wat de diepere worstels zijn van instellingen, waar "nog meer fundamenteel werk verricht zou moeten worden om de oorzaken van de opkomst en het verval van de politiek te verklaren."<ref>p. 9-10</ref> In Huntingtons werk zou al uitgegaan zijn van het bestaan van politieke instellingen zoals de staat, het leger of het rechtssysteem, terwijl Fukuyama beweert dat het juist cruciaal is om te begrijpen <blockquote>"(...) waar die systemen oorspronkelijk vandaan kwamen (...) Landen zitten niet vast aan hun verleden. Maar in veel gevallen hebben dingen die honderden of zelfs duizenden jaren geleden zijn gebeurd tot op de dag van vandaag nog steeds een grote invloed op het karakter van de politiek. Willen we het heden van instellingen die nu voor ons vanzelfsprekend zijn begrijpen, dan moeten we eerst kijken naar hun oorsprong en de dikwijls onvoorziene, toevallige krachten waardoor ze zijn ontstaan."<ref>p. 10</ref></blockquote>De tweede reden voor Fukuyama - die samenhangt met zijn belangstelling voor de geschiedenis van politieke instellingen - zijn de problemen van ''[[Mislukte staat|failed states]]'' te begrijpen, waar de [[internationale gemeenschap]] veel moeilijkheden heeft ondervonden om daar [[Moderne Tijd|moderne]] [[Natiestaat|natiestaten]] te onderbouwen<blockquote>De antwoorden op veel van deze vragen zijn niet te vinden in ''Political Order in Changing Societies''; en een nieuwe blik op Huntingtons thematiek vraagt om een uitgebreide verheldering van deze onderwerpen. Vandaar dit boek, over de historische achtergronden van instellingen, maar ook over het proces van politiek verval.<ref>p. 10-14</ref></blockquote>Hij illustreert dit door de politiek-maatschappelijke situatie van Melanesische maatschappijen zoals Papoea-Nieuw-Guinea uit te leggen, die in stammen georganiseerd zijn op basis van (veronderstelde) verwantschap. Toen het Westminster-systeem in de postkoloniale periode werd ingevoerd, zorgde dat voor grote problemen zoals nepotisme en buitenlandse exploitatie door Chinees-Maleisische houtkapbedrijven.<ref>p. 10-13</ref> Fukuyama geeft mee dat dit het eerste boek is in een geplande tweedelige serie, waardoor het belangrijk is om deze twee werken als één project te begrijpen. Dit boek zal ingaan<blockquote>"(...) op de ontwikkeling van de politiek in voormenselijke tijden tot aan de vooravond van de Franse en de Amerikaanse Revolutie (...) [waarbij] de menselijke prehistorie, de oorsprong van de staat, de rechtsorde en uiteindelijk politieke verantwoording aan de orde komen."<ref>p. 13</ref></blockquote> [[Bestand:De oorsprong van onze politiek 2.jpg|miniatuur|218x218px|De omslag van het boek ''[[De oorsprong van onze politiek II: Orde en verval]]'', van [[professor]] [[Francis Fukuyama]].]] In het tweede boek ''[[De oorsprong van onze politiek II: Orde en verval]]'' bespreekt Fukuyama de ontwikkeling van politiek<blockquote>"(...) van de Franse Revolutie tot aan het heden en zal worden ingegaan op de ontwikkeling van de politiek in de hedendaagse ontwikkelingslanden, met speciale aandacht voor de impact die westerse instellingen hadden op niet-westerse samenlevingen die wilden moderniseren. Daarna zal er worden beschreven hoe de politieke ontwikkeling zich voltrekt in de wereld van nu."<ref>p. 13-14</ref></blockquote>De reden om deze twee perioden van elkaar te scheiden, is dat ze een andere dynamiek hebben op het vlak van politieke ontwikkelingen door veranderingen in andere domeinen van de samenleving:<blockquote>"Nadat de Industriële Revolutie had plaatsgevonden en menselijke samenlevingen de malthusiaanse omstandigheden achter zich hadden gelaten waarin ze zich tot dan toe hadden bevonden, ontstond er een nieuwe dynamiek in het proces van maatschappelijke verandering, die grote politieke gevolgen zou hebben. Lezers van dit deel zouden het idee kunnen krijgen dat enkele van de lange historische bewegingen die hier beschreven worden impliceren dat samenlevingen vast zitten aan hun geschiedenis, maar de omstandigheden in onze tijd zijn totaal veranderd, veel dynamischer geworden."<ref name=":2">p. 14</ref></blockquote> [[Bestand:De oorsprong van onze politiek - de tweedelige serie 2.jpg|miniatuur|337x337px|De tweedelige serie van [[professor]] [[Francis Fukuyama]] ''De oorsprong van onze politiek'' over politieke ontwikkeling.]] Fukuyama waarschuwt dat hij veel diverse onderzoeksgebieden en samenlevingen behandelt en vergelijkt; daardoor is de kans op feitelijke of interpretatieve fouten aanzienlijk, ook al heeft hij zich naar eigen woorden "zoveel mogelijk door deskundigen laten beoordelen".<ref name=":2" /> Hoewel de afzonderlijke hoofdstukken voor specialisten van een bepaalde tijdsperiode of regio onvoldoende uitgewerkt zullen zijn, heeft het waarde om een breed comparatief perspectief te houden om tot doeltreffende vaststellingen te komen, beweert Fukuyama. Hij bekritiseert dat al te beperkte onderzoeksonderwerpen ertoe kunnen leiden dat<blockquote>"[s]ommige van de meer algemene patronen in de ontwikkeling van de politiek (...) domweg niet zichtbaar [worden] (...)"<ref name=":2" /></blockquote> === Deel 1: Vóór de staat === ==== <u>[1] De noodzaak van politiek</u> ==== ===== De derde golf van de democratisering en de huidige vrees voor de toekomst van onze liberale democratie ===== ===== Over hoe zowel links als rechts fantaseren over het afschaffen van de politiek ===== ===== Hoe de huidige ontwikkelingslanden de vervulling van deze fantasieën vertegenwoordigen ===== ===== Hoe wij instellingen voor vanzelfsprekend aannemen, zonder dat we een idee hebben waar ze vandaan komen ===== ==== <u>[2] De natuurstaat</u> ==== ===== Filosofische discussies over de natuurstaat ===== ===== Hoe de huidige levenswetenschappen licht werpen op de menselijke aard en daarmee op het biologische fundament van de politiek ===== ===== Politiek bij chimpansees en andere primaten ===== ===== Welke aspecten van de menselijke aard ten grondslag liggen aan de politiek ===== ===== Wanneer verschillende delen van de wereld voor het eerst bevolkt werden ===== ==== <u>[3] De tirannie van verwanten</u> ==== ===== Twisten over de feiten en de aard van de menselijke sociale evolutie ===== ===== Sociale organisatie op familie- en groepsniveau en de overgang naar tribalisme ===== ===== Een inleiding tot lineages, agnatie en andere antropologische basisbegrippen ===== ==== <u>[4] Tribale samenlevingen: eigendom, recht, oorlog</u> ==== ===== Het verband tussen verwantschap en de ontwikkeling van eigendomsrechten ===== ===== De aard van het recht in een tribale samenleving ===== ===== Tribale samenlevingen als militaire organisaties ===== ===== Sterke en zwakke punten van een tribale organisatie ===== ==== <u>[5] De komst van de Leviathan</u> ==== ===== De verschillen tussen staten en tribale samenlevingen ===== ===== ‘Oorspronkelijke’ versus concurrerende staatsvorming ===== ===== Verschillende theorieën omtrent de staatsvorming, waaronder enkele doodlopende wegen zoals irrigatie, hetgeen tot een verklaring leidt van de reden waarom staten in sommige delen van de wereld vroeg opkwamen en in andere niet ===== === Deel 2: Staatsvorming === ==== <u>[6] Het Chinese tribalisme</u> ==== ===== De oorsprong van de Chinese beschaving ===== ===== De organisatie van de tribale samenleving in de Chinese oudheid ===== ===== Kenmerken van familie en verwantschap in China ===== ===== De verspreiding van het feodalisme onder de Zhou en het karakter van politiek gezag ===== ==== <u>[7] Oorlog en de opkomst van de Chinese staat</u> ==== ===== Hoe de Chinese staat ontstond uit militaire concurrentie ===== ===== Shang Yangs moderniserende hervormingen ===== ===== De doctrine van het legalisme en haar kritiek op het confucianistische familisme ===== ===== Waarom de politieke ontwikkeling niet gepaard ging met economische of sociale ontwikkeling ===== ==== <u>[8] Het grote Han-systeem</u> ==== ===== De eerste Qin-keizer en waarom de door hem gestichte dynastie zo snel ineenstortte ===== ===== Hoe de Han-dynastie de confucianistische instellingen herstelde met de handhaving van legalistische principes ===== ===== Hoe China onder de Qin en de Han werd bestuurd ===== ==== <u>[9] Politiek verval en de terugkeer van patrimoniale bestuur</u> ==== ===== Waarom de Han-dynastie na vierhonderd jaar ineenstortte ===== ===== Het belang van de toename van grootgrondbezit en ongelijkheid in een malthusiaanse samenleving ===== ===== Hoe grote families het bestuur naar zich toe trokken en de staat verzwakten ===== ===== Het Chinese nationale gevoel ===== ==== <u>[10] De Indiase omweg</u> ==== ===== Hoe de vroege ontwikkeling van India verschilde van die van China door de opkomst van de brahmaanse religie ===== ===== ''Varna’s'' en ''jati’s'' ===== ===== De tribale samenleving in het vroege India ===== ===== De Indiase omweg naar de soevereiniteit ===== ==== <u>[11] Varna’s en jati’s</u> ==== ===== Economie versus religie als een oorzaak van sociale verandering ===== ===== Hoe het sociale leven in India begrijpelijk wordt in het licht van religieuze ideeën ===== ===== De implicaties van de Indiase religie voor de politieke macht ===== ==== <u>[12] De zwakheden van Indiase bestuursvormen</u> ==== ===== Hoe de Maurya’s de eerste en meest succesvolle inheemse heersers over India waren ===== ===== De aard van de Indiase staat onder de Maurya’s ===== ===== Het karakter van Ashoka ===== ===== Verval, verdeeldheid en herleving onder de Gupta’s ===== ===== Waarom India later in handen van buitenlandse veroveraars viel ===== ==== <u>[13] Slavernij en hoe de moslims het tribalisme achter zich lieten</u> ==== ===== De Ottomaanse instelling van de militaire slavernij ===== ===== Hoe tribalisme het belangrijkste obstakel vormde voor de politieke ontwikkeling bij de Arabieren ===== ===== Hoe de militaire slavernij voor het eerst de kop opstak onder de dynastie van de Abbasiden ===== ===== Waarom stamleden goede veroveraars maar slechte bestuurders zijn ===== ===== Plato’s oplossing voor het probleem van het patrimonialisme ===== ==== <u>[14] De Mammelukken redden de islam</u> ==== ===== Hoe de Mammelukken aan de macht kwamen in Egypte ===== ===== Het merkwaardige feit dat de macht in het Arabische Midden-Oosten in de handen van Turkse slaven lag ===== ===== Hoe de Mammelukken de islam redden van de kruisvaarders en de Mongolen ===== ===== Tekortkomingen in de implementatie van de militaire slavernij door de Mammelukken, die leidden tot het uiteindelijke verval van het regime ===== ==== <u>[15] Het functioneren en het verval van de Ottomaanse staat</u> ==== ===== Hoe de Ottomanen de macht centraliseerden op een manier die Europese monarchen niet konden bevatten ===== ===== Hoe de Ottomanen het systeem van militaire slavernij perfectioneerden ===== ===== De instabiliteit van de Turkse staat en haar afhankelijkheid van voortdurende buitenlandse expansie ===== ===== Oorzaken van het verval van het Ottomaanse systeem ===== ===== Militaire slavernij als een doodlopende straat vanuit een ontwikkelingsoogpunt ===== ==== <u>[16] Het christendom ondermijnt de familie</u> ==== ===== Hoe het Europese afscheid van de verwantschap eerder door de religie dan door de politiek werd veroorzaakt ===== ===== Veelvoorkomende misvattingen omtrent de aard van de familie in Europa ===== ===== Hoe de katholieke Kerk uitgebreide verwantschapsgroepen tenietdeed ===== ===== Hoe het Engelse individualisme zelfs in Europese context extreem was ===== === Deel 3: De rechtsorde === ==== <u>[17] De oorsprong van de rechtsorde</u> ==== ===== De oorsprong van de rechtsorde ===== ===== Het Europese exceptionalisme blijkt uit de rol van het recht in de vroege staatsvorming ===== ===== Definities van en onenigheden omtrent de rechtsorde ===== ===== De theorieën van Hayek omtrent de prioriteit van het recht boven de wetgeving ===== ===== Hoe de Engelse ''Common Law'' gebaseerd was op de macht van de koning; en hoe dat de legitimiteit van de Engelse staat ondersteunde ===== ==== <u>[18] De Kerk wordt een staat</u> ==== ===== Het cruciale belang van de katholieke Kerk voor de vestiging van de rechtsorde in Europa ===== ===== De Investituurstrijd en zijn gevolgen ===== ===== Hoe de Kerk zelf staatachtige kenmerken kreeg ===== ===== De opkomst van een domein van wereldlijke heerschappij ===== ===== De oorsprong van de huidige rechtsorde in deze ontwikkelingen ===== ==== <u>[19] De staat wordt een kerk</u> ==== ===== Hoe de rechtsorde zich ontwikkelde in India en het Midden-Oosten, maar niet in China ===== ===== Hoe het gezag feitelijk was verdeeld tussen de wereldlijke en geestelijke autoriteiten in het Midden-Oosten ===== ===== Hoe premoderne regimes in het Midden-Oosten de eigendomsrechten respecteerden ===== ===== Waarom de islamitische oelama’s nooit een tegengewicht voor de staatsmacht konden vormen zoals de christelijke Kerk dat deed ===== ===== Waarom er in de huidige Arabische wereld geen rechtsorde bestaat ===== ===== De moderne rechtsorde vergeleken ===== ==== <u>[20] Oosters despotisme</u> ==== ===== Hoe in China na de Tang-dynastie een moderne staat werd geherconsolideerd ===== ===== De usupatie van keizerin Wu en wat ons dat vertelt over het Chinese politieke systeem ===== ===== Wat het Hemelse Mandaat was en hoe de politieke legitimiteit tot stand kwam in het dynastieke China ===== ==== <u>[21] Stationaire bandieten</u> ==== ===== Of alle staten roofstaten zijn, en of de Chinese staat in de Ming-tijd zo genoemd kan worden ===== ===== Enkele voorbeelden van willekeurig bewind uit latere perioden in de Chinese geschiedenis ===== ===== Of goed bestuur gehandhaafd kan worden in een staat zonder tegengewicht voor de uitvoerende macht ===== <blockquote>“Het is veel waarschijnlijker dat culturele opvattingen ten aanzien van wetenschap, onderwijs en vernieuwing verklaren waarom China het in de voorgaande eeuwen zo slecht deed in de wereldwijde wedloop van de economie en het tegenwoordig zo goed doet, dan dat het ligt aan een fundamentele fout in zijn politieke instellingen.”<ref>p. 365</ref> </blockquote> === Deel 4: De verantwoordelijke overheid === ==== <u>[22] De opkomst van de politieke verantwoording</u> ==== ===== Wat politieke verantwoording is ===== ===== Hoe de late staatsvorming in Europa de oorzaak van de latere vrijheid was ===== ===== Wat er niet klopt aan de ‘''Whig''-geschiedenis’ en hoe politieke ontwikkeling alleen kan worden begrepen door landen met elkaar te vergelijken: vijf verschillende Europese resultaten ===== ==== <u>[23] Zelfverrijkers</u> ==== ===== Hoe een fiscale crisis leidde tot de opkomst van patrimoniaal bestuur in Frankrijk ===== ===== De intendanten en de ontwikkeling van gecentraliseerd bestuur ===== ===== Hoe de Franse elite vrijheid als een privilege zag, en hoe zij ervan werd weerhouden om collectief op te treden ===== ===== De fundamentele zwakte van de Franse overheid en haar onvermogen om haar eigen elites te belasten of controleren ===== ==== <u>[24] Het patrimonialisme steekt de Atlantische Oceaan over</u> ==== ===== Waarom het bestuur in Latijns-Amerika kenmerken heeft die men in andere werelddelen niet aantreft ===== ===== Vroegmodern Spanje en hoe dit land een patrimoniaal bestuur ontwikkelde dat erg leek op dat in Frankrijk ===== ===== Spaanse instellingen, en hoe zij werden overgebracht naar de Spaanse kolonies in de Nieuwe Wereld ===== ==== <u>[25] Ten oosten van de Elbe</u> ==== ===== Waarom Hongarije interessant is als een alternatieve weg naar falende verantwoording ===== ===== Hoe de horigheid in Oost-Europa werd opgelegd op hetzelfde moment dat zij in het Westen werd afgeschaft ===== ===== De opkomst van het constitutionalisme en het overwicht van de adel in Hongarije ===== ===== Waarom het belangrijk is om een sterke centrale staat te hebben en tevens grenzen aan die staat te stellen, wil de vrijheid gedijen ===== ==== <u>[26] Naar een volkomener absolutisme</u> ==== ===== De opkomst van de Moskovitische staat en eigenaardigheden in de Russische politieke ontwikkeling ===== ===== Hoe de geleidelijke knechting van de Russische boeren voortkwam uit de afhankelijkheid van de monarchie van de aristocratie ===== ===== Waarom het absolutisme in Rusland meer volledig zegevierde dan elders in Europa ===== ==== <u>[27] Belasting en vertegenwoordiging</u> ==== ===== Hoe de voorgaande gevallen van falende verantwoording als context kunnen dienen voor inzicht in de ontwikkeling van parlementaire instellingen in Engeland ===== ===== Oorzaken van politieke solidariteit en hun oorsprong in het pre-Normandische Engeland ===== ===== De rol van recht bij het legitimeren van Engelse instellingen ===== ===== Wat de Glorieuze Revolutie feitelijk teweegbracht ===== ==== <u>[28] Waarom verantwoording? Waarom absolutisme?</u> ==== ===== Een vergelijking van de voorgaande gevallen ===== ===== Waarom de Engelse weg naar representatief bestuur niet de enige mogelijkheid was ===== ===== De weg naar Denemarken ===== <blockquote>“Het is moeilijk je een groter contrast voor te stellen dan dat tussen het Scandinavische en het Russische platteland aan het begin van de negentiende eeuw, ondanks hun geografische nabijheid en de klimatologische overeenkomsten.”<ref>p. 491</ref></blockquote> ===== De relevantie van historische discussie voor de democratische worstelingen in het heden ===== <blockquote>“Het verhaal over de opkomst van de Deense democratie wemelt van het historisch toeval en samenlopen van omstandigheden, die zich in andere samenlevingen nooit zullen herhalen. De Denen bewandelden een heel andere weg om op de moderne liberale democratie uit te komen dan de Engelsen, maar uiteindelijk kwamen ze op nagenoeg hetzelfde uit. Beide landen ontwikkelden een sterke staat, een rechtsorde en een verantwoordelijke overheid. Naar het zich laat aanzien is er dus een aantal verschillende ‘wegen naar Denemarken’.”<ref>p. 493</ref></blockquote> === Deel 5: Naar een theorie over de ontwikkeling van de politiek === ==== <u>[29] Politieke ontwikkeling en politiek verval</u> ==== ===== Het biologisch fundament van de politiek ===== ===== Mechanismen achter de ontwikkeling van de politieke orde ===== <blockquote>“Biologische evolutie is zowel specifiek als algemeen. Specifieke evolutie doet zich voor als soorten zich aanpassen aan heel specifieke omgevingen en zich differentiëren, zoals de beroemde vinken van Darwin. Maar algemene evolutie doet zich ook voor als bepaalde succesvolle groepen organismen zich snel vermenigvuldigen in plaatselijke omgevingen. Zo waren er grote algemene overgangen van eencellige naar meercellige organismen, van aseksuele naar seksuele voortplanting, van dinosauriërs naar zoogdieren, enzovoort. '''Hetzelfde geldt voor de politieke ontwikkeling.''' Toen gedragsmatig moderne mensen ongeveer vijftigduizend jaar geleden uit Afrika vertrokken en zich over de wereld verspreidden, pasten ze zich aan aan de verschillende plaatselijke omgevingen die ze tegenkwamen en ontwikkelden ze verschillende talen, culturen en instellingen. Tegelijkertijd ontdekten bepaalde samenlevingen sociale organisatievormen die grote voordelen boden, en zo kwam het tot algemene overgangen van groepen naar stammen naar staten. Bij de samenlevingen op staatsniveau versloegen of absorbeerden de samenlevingen met een effectievere organisatie de minder effectieve, om zo hun eigen sociale organisatievorm te verbreiden. Bij politieke instellingen was er derhalve zowel differentiëring als convergentie.”<ref>p. 509</ref> </blockquote> ===== Wat politiek is en waarin zij verschilt van economie ===== ===== Instellingen ===== ===== Oorzaken van politiek verval ===== ===== De staat, de rechtsorde, politieke verantwoording en het verband daartussen ===== ===== Hoe de omstandigheden voor politieke ontwikkeling in de loop der tijd zijn veranderd ===== ==== <u>[30] Politieke ontwikkeling, toen en nu</u> ==== ===== Hoe de omstandigheden voor politieke ontwikkeling sinds de achttiende eeuw ingrijpend zijn veranderd ===== ===== De politieke, economische en sociale aspecten van ontwikkeling, en hun onderlinge wisselwerking in een malthusiaanse wereld ===== [[Bestand:Scan Afbeelding 8- malthusiaanse valkuilen - Fukuyama, De oorsprong van onze politiek.png|links|miniatuur|Een illustratie van de 'malthusiaanse valkuil' m.b.t. economische ontwikkeling in de pre-industriële wereld. (Fukuyama, 529)]] [[Bestand:Scan Afbeelding 9- Ontwikkeling onder malthusiaanse omstandigheden- Fukuyama, De oorsprong van onze politiek.png|links|miniatuur|Een illustratie van de aspecten van ontwikkeling, zoals deze zich in pre-industriële maatschappijen voordeden. (Fukuyama, 530)]] ===== Hoe deze aspecten nu op elkaar inwerken ===== [[Bestand:Scan Afbeelding 10- Aspecten van ontwikkeling - Fukuyama, De oorsprong van onze politiek.png|links|miniatuur|Aspecten van ontwikkeling volgens professor dr. Fukuyama: economische groei; sociale mobilisatie; ideeën en legitimiteit; politieke ontwikkeling, bestaande uit (1) staatsvorming; (2) rechtsorde; en (3) democratie. (Fukuyama, 533)]] [[Bestand:Scan Afbeelding 11- Zuid-Korea 1954-1999 - Fukuyama, De oorsprong van onze politiek.png|links|miniatuur|Het ontwikkelingspad van [[Zuid-Korea]] in het naoorlogse tijdperk tot eind twintigste eeuw. Dit is een illustratie van een pad genomen door een ontwikkelingsland tot een moderne liberaal-democratische rechtsstaat, volgens Fukuyama. (Fukuyama, 538) Fukuyama betoogt dat het land na de de Tweede Wereldoorlog en de Koreaanse Oorlog een relatief sterk bestuur kende omwille van de eeuwenoude Chinees-confucianistische invloed en import van moderne instelling via het Japanse kolonialisme over het schiereiland tussen 1905 en 1945. Pijl 1. Het militair-autoritair bewind bevordert de industrialisering van het land door sterke staatssturing. Hierdoor komt economische groei op gang en ontstaat er welvaart. Pijl 2. Door economische groei ontstaan sociale actoren, zoals vakbonden, studenten en kerkgroepen, die daarvoor nauwelijks bestonden. Zij verzetten zich tegen het autoritaire bewind. Pijl 3. Het maatschappelijke middenveld weet uiteindelijk het leger te verdrijven van de politieke macht. Verkiezingen worden georganiseerd, waarin meerdere partijen het tegen elkaar opnemen voor de stemmen van de bevolking van het land. Pijl 4. De democratische procedures die geregeld plaatsvinden en die politieke leiders verantwoording doet afleggen aan de bevolking, versterkt de legitimiteit van het Zuid-Koreaanse bestuurssysteem. Pijl 5. De economische groei die zich voortzet na de transitie naar een democratie, bevordert de legitimiteit van het politieke bestel in Zuid-Korea. Pijl 6. Het bestaan van een rechtsorde bevordert economische groei, bijvoorbeeld door bescherming van eigendommen. Op zijn beurt bevordert economische groei het respect voor de rechtsorde. Pijl 7. De machtigste figuren binnen de Zuid-Koraanse maatschappij moeten zich houden aan de wet om populariteit te behouden of verwerven, waardoor de rechtsorde versterkt. (Fukuyama, 538-542)]] ===== Aankondigingen van de moderne wereld ===== [[Bestand:Scan Afbeelding 12- politieke macht vandaag - Fukuyama, De oorsprong van onze politiek.png|rand|links|miniatuur|De machtsverdeling volgens Fukuyama in moderne, ontwikkelde landen. (Fukuyama, 545)]] == Voetnoten == {{References}} == Trivia == * [[Francis Fukuyama]] - Wikipedia-artikel over de auteur * [https://fukuyama.stanford.edu/ Francis Fukuyama - Stanford University] - informatie over de auteur van [[Stanford-universiteit|Stanford University]], de academische instelling waar hij anno 2023 werkt * [https://www.americanpurpose.com/authors/francis-fukuyama/ Francis Fukuyama - ''American Purpose''] - informatie over de auteur op het Amerikaanse magazine ''American Purpose'' waarvan Fukuyama anno 2023 de voorzitter en een redacteur is, en waar hij dikwijls artikelen op schrijft onder de reeks ''Frankly Fukuyama'' * [https://www.youtube.com/@ffukuyam/featured ''Frankly Fukuyama'' - YouTube] - het kanaal van de auteur op het socialemediaplatforum YouTube, gebonden aan zijn werk bij het magazine ''American Purpose'' * [https://cddrl.fsi.stanford.edu/people/fukuyama Francis Fukuyama - CDDRL] - informatie over de auteur van ''Center on Democracy, Development and the Rule of Law'', een onderzoeks- en trainingsproject van [[Stanford-universiteit|Stanford University]] met betrekking tot mondiale ontwikkeling waaraan Fukuyama als professor deelneemt * [https://twitter.com/FukuyamaFrancis Francis Fukuyama - X/Twitter] - het account van de auteur op het socialemediaplatforum [[Twitter|X]] * [https://www.atlascontact.nl/auteur/francis-fukuyama/ Francis Fukuyama - Atlas Contact] - informatie over de auteur bij de Nederlandse uitgever van het boek Atlas Contact; ook de andere in het Nederlands vertaalde werken van Fukuyama staan erbij * [https://us.macmillan.com/books/9780374533229/the-origins-of-political-order ''The Origins of Political Order: From Prehuman Times to the French Revolution'' - Farrar, Straus and Giroux] - de originele Engelstalige versie van het boek op de website van de oorspronkelijke uitgever * [https://www.atlascontact.nl/boek/de-oorsprong-van-onze-politiek-2/ De oorsprong van onze politiek 1 - Atlas Contact] - de Nederlandse vertaling van het boek op de website van de Nederlandse uitgever {{DEFAULTSORT:oorsprong van onze politiek I: Van de prehistorie tot de Verlichting, De}} [[Categorie:Wetenschappelijk boek]] [[Categorie:Engelstalig politiek boek]] </textarea><div class="templatesUsed"><div class="mw-templatesUsedExplanation"><p>Op deze pagina gebruikte sjablonen: </p></div><ul> <li><a href="/wiki/Sjabloon:Aut" title="Sjabloon:Aut">Sjabloon:Aut</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Aut&action=edit" title="Sjabloon:Aut">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Citeer_boek" title="Sjabloon:Citeer boek">Sjabloon:Citeer boek</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Citeer_boek&action=edit" title="Sjabloon:Citeer boek">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Citeerslotjes" title="Sjabloon:Citeerslotjes">Sjabloon:Citeerslotjes</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Citeerslotjes&action=edit" title="Sjabloon:Citeerslotjes">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:ISBN_kort" title="Sjabloon:ISBN kort">Sjabloon:ISBN kort</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:ISBN_kort&action=edit" title="Sjabloon:ISBN kort">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Infobox_boek" title="Sjabloon:Infobox boek">Sjabloon:Infobox boek</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Infobox_boek&action=edit" title="Sjabloon:Infobox boek">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Infobox_generiek" title="Sjabloon:Infobox generiek">Sjabloon:Infobox generiek</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Infobox_generiek&action=edit" title="Sjabloon:Infobox generiek">bekijk bron</a>) (beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:References" title="Sjabloon:References">Sjabloon:References</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:References&action=edit" title="Sjabloon:References">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Sfnref" title="Sjabloon:Sfnref">Sjabloon:Sfnref</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Sfnref&action=edit" title="Sjabloon:Sfnref">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Wikidata_afbeelding" title="Sjabloon:Wikidata afbeelding">Sjabloon:Wikidata afbeelding</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Wikidata_afbeelding&action=edit" title="Sjabloon:Wikidata afbeelding">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Module:String" title="Module:String">Module:String</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:String&action=edit" title="Module:String">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li></ul></div><p id="mw-returnto">Terug naar <a href="/wiki/De_oorsprong_van_onze_politiek_I:_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting" title="De oorsprong van onze politiek I: Van de prehistorie tot de Verlichting">De oorsprong van onze politiek I: Van de prehistorie tot de Verlichting</a>.</p> <noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/De_oorsprong_van_onze_politiek_I:_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting">https://nl.wikipedia.org/wiki/De_oorsprong_van_onze_politiek_I:_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks catlinks-allhidden" data-mw="interface"></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=De_oorsprong_van_onze_politiek_I:_Van_de_prehistorie_tot_de_Verlichting&action=edit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b7f745dd4-lw7xg","wgBackendResponseTime":269,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.017","walltime":"0.023","ppvisitednodes":{"value":27,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":831,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":0,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":2,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 3.046 1 -total"," 96.81% 2.949 2 Sjabloon:Halfbr"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-6b7f745dd4-lw7xg","timestamp":"20241125105250","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> </body> </html>