CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Stadsrechten - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"94365b63-0853-45c1-9b6d-b63e008ac31a","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Stadsrechten","wgTitle":"Stadsrechten","wgCurRevisionId":68247120,"wgRevisionId":68247120,"wgArticleId":21575,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Onbereikbare externe link","Middeleeuws recht","Stadsgeschiedenis"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Stadsrechten","wgRelevantArticleId":21575,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true, "wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q28942","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready", "ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging" ,"ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/28/Stadsrechten_Stadhuis_Enkhuizen_20081227.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="755"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Stadsrechten_Stadhuis_Enkhuizen_20081227.jpg/800px-Stadsrechten_Stadhuis_Enkhuizen_20081227.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="503"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Stadsrechten_Stadhuis_Enkhuizen_20081227.jpg/640px-Stadsrechten_Stadhuis_Enkhuizen_20081227.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="402"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Stadsrechten - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Stadsrechten"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Stadsrechten&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Stadsrechten"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Stadsrechten rootpage-Stadsrechten skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/24_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Stadsrechten" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Stadsrechten" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Stadsrechten" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Stadsrechten" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Geschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Geschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Geschiedenis</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Geschiedenis-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Geschiedenis-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Geschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Grootgrondbezitters" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Grootgrondbezitters"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Grootgrondbezitters</span> </div> </a> <ul id="toc-Grootgrondbezitters-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Omwenteling" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Omwenteling"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Omwenteling</span> </div> </a> <ul id="toc-Omwenteling-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Rechten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Rechten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Rechten</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Rechten-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Rechten-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Rechten-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Landrecht_en_stadsrecht(en)_buiten_de_stad" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Landrecht_en_stadsrecht(en)_buiten_de_stad"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Landrecht en stadsrecht(en) buiten de stad</span> </div> </a> <ul id="toc-Landrecht_en_stadsrecht(en)_buiten_de_stad-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Bijzonderheden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bijzonderheden"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Bijzonderheden</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Bijzonderheden-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Bijzonderheden-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Bijzonderheden-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Verbod_van_slavernij_-_Amsterdam,_Antwerpen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Verbod_van_slavernij_-_Amsterdam,_Antwerpen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Verbod van slavernij - Amsterdam, Antwerpen</span> </div> </a> <ul id="toc-Verbod_van_slavernij_-_Amsterdam,_Antwerpen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Stadsrechten_in_de_Republiek" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Stadsrechten_in_de_Republiek"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Stadsrechten in de Republiek</span> </div> </a> <ul id="toc-Stadsrechten_in_de_Republiek-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nederland_na_1813" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Nederland_na_1813"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Nederland na 1813</span> </div> </a> <ul id="toc-Nederland_na_1813-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gemeentewet" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Gemeentewet"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Gemeentewet</span> </div> </a> <ul id="toc-Gemeentewet-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zie_ook" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zie_ook"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Zie ook</span> </div> </a> <ul id="toc-Zie_ook-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Literatuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Literatuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Literatuur</span> </div> </a> <ul id="toc-Literatuur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Externe_links" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Externe_links"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Externe links</span> </div> </a> <ul id="toc-Externe_links-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Stadsrechten</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 32 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-32" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">32 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Stadsregte" title="Stadsregte – Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Stadsregte" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Stadtrecht" title="Stadtrecht – Zwitserduits" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Stadtrecht" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Zwitserduits" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%AA%D9%8A%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%AF%D8%A9" title="امتيازات البلدة – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="امتيازات البلدة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Drets_de_ciutat" title="Drets de ciutat – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Drets de ciutat" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/M%C4%9Bstsk%C3%A9_pr%C3%A1vo" title="Městské právo – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Městské právo" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Stadsret" title="Stadsret – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Stadsret" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Stadtrecht" title="Stadtrecht – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Stadtrecht" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%81%CE%BF%CE%BD%CF%8C%CE%BC%CE%B9%CE%B1_%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B7%CF%82" title="Προνόμια πόλης – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Προνόμια πόλης" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Town_privileges" title="Town privileges – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Town privileges" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Urborajto" title="Urborajto – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Urborajto" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Linna%C3%B5igus" title="Linnaõigus – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Linnaõigus" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2_%D8%B4%D9%87%D8%B1" title="امتیاز شهر – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="امتیاز شهر" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Kaupunkioikeudet" title="Kaupunkioikeudet – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Kaupunkioikeudet" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Privil%C3%A8ge_urbain" title="Privilège urbain – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Privilège urbain" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Stedsrjocht" title="Stedsrjocht – Fries" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Stedsrjocht" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%96%D7%9B%D7%95%D7%99%D7%95%D7%AA_%D7%A2%D7%99%D7%A8" title="זכויות עיר – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="זכויות עיר" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Gradska_prava" title="Gradska prava – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Gradska prava" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Urbala_yuri" title="Urbala yuri – Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Urbala yuri" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E9%83%BD%E5%B8%82%E6%B3%95" title="都市法 – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="都市法" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%8F%84%EC%8B%9C%EB%B2%95" title="도시법 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="도시법" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Stadsrechte" title="Stadsrechte – Limburgs" lang="li" hreflang="li" data-title="Stadsrechte" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Limburgs" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Stadsrechten" title="Stadsrechten – Nederduits" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Stadsrechten" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="Nederduits" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Prawa_miejskie" title="Prawa miejskie – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Prawa miejskie" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Drept_de_cetate" title="Drept de cetate – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Drept de cetate" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%81_%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0" title="Статус города – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Статус города" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Gradska_prava" title="Gradska prava – Servo-Kroatisch" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Gradska prava" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Servo-Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Town_privileges" title="Town privileges – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Town privileges" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Mestsk%C3%A9_pr%C3%A1vo_(s%C3%BAhrn_pr%C3%A1v)" title="Mestské právo (súhrn práv) – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Mestské právo (súhrn práv)" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Mestne_pravice" title="Mestne pravice – Sloveens" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Mestne pravice" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Sloveens" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Stadsprivilegium" title="Stadsprivilegium – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Stadsprivilegium" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Prziwileje_miasta" title="Prziwileje miasta – Silezisch" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Prziwileje miasta" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silezisch" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%9F%8E%E9%8E%AE%E7%89%B9%E6%AC%8A" title="城鎮特權 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="城鎮特權" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q28942#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Stadsrechten" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Stadsrechten" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Stadsrechten"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Stadsrechten"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Stadsrechten" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Stadsrechten" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&oldid=68247120" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Stadsrechten&id=68247120&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FStadsrechten"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FStadsrechten"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Stadsrechten"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Stadsrechten&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Town_privileges" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q28942" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Stadsrechten_Stadhuis_Enkhuizen_20081227.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Stadsrechten_Stadhuis_Enkhuizen_20081227.jpg/260px-Stadsrechten_Stadhuis_Enkhuizen_20081227.jpg" decoding="async" width="260" height="164" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Stadsrechten_Stadhuis_Enkhuizen_20081227.jpg/390px-Stadsrechten_Stadhuis_Enkhuizen_20081227.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Stadsrechten_Stadhuis_Enkhuizen_20081227.jpg/520px-Stadsrechten_Stadhuis_Enkhuizen_20081227.jpg 2x" data-file-width="1059" data-file-height="666" /></a><figcaption>Houtsnijwerk aan stadhuisgevel te <a href="/wiki/Enkhuizen" title="Enkhuizen">Enkhuizen</a> met tekst van oorkonde waarmee graaf <a href="/wiki/Willem_V_van_Holland" title="Willem V van Holland">Willem V van Holland</a> de nederzetting in 1356 stadsrechten gaf</figcaption></figure> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67645038">.mw-parser-output .link-portaal{float:right;clear:right;padding:0.5em;margin:0.5em 0 0.5em 1em;font-size:85%;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}@media screen and (max-width:600px){.mw-parser-output .link-portaal{float:none;margin:0.5em 0 0.5em 0}}</style><div class="link-portaal noprint"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Portal.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/22px-Portal.svg.png" decoding="async" width="22" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/33px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/44px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span> <a href="/wiki/Portaal:Steden" title="Portaal:Steden">Portaal Steden</a></div> <p><b>Stadsrechten</b> waren in het <a href="/wiki/Middeleeuwen" title="Middeleeuwen">middeleeuwse</a> <a href="/wiki/Europa_(werelddeel)" title="Europa (werelddeel)">Europa</a> bijzondere rechten en privileges die aan een plaats konden worden toegekend door de eigenaar of bezitter van de grond waarop de nederzetting zich bevond. Verlening van deze rechten maakte deel uit van het zogenaamde <a href="/wiki/Leenstelsel_(bestuursvorm)" title="Leenstelsel (bestuursvorm)">leenstelsel</a>, waarbij grootgrondbezitters als een vorst of <a href="/wiki/Bisschop" title="Bisschop">bisschop</a>, een deel van hun eigendomsrechten in bruikleen gaven in ruil voor allerlei verplichtingen en diensten als politieke en militaire steun. Aanvankelijk werd vooral het bezit over een stuk grond in leen gegeven met het recht de grond te bewerken en een deel van de opbrengst te houden, later werden allerlei andere mogelijke rechten verleend. In Europa komen stadsrechten voornamelijk voor in de gebieden waar de Romeinse politieke structuur compleet was weggevaagd na de <a href="/wiki/Grote_Volksverhuizing" title="Grote Volksverhuizing">Grote Volksverhuizing</a> van de <a href="/wiki/Late_oudheid" title="Late oudheid">late oudheid</a>. In <a href="/wiki/Spanje" title="Spanje">Spanje</a>, <a href="/wiki/Itali%C3%AB_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Italië (hoofdbetekenis)">Italië</a> en <a href="/wiki/Frankrijk_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Frankrijk (hoofdbetekenis)">Zuid-Frankrijk</a> is het <a href="/wiki/Fenomeen" title="Fenomeen">fenomeen</a> minder duidelijk aanwezig, omdat hier veel steden, weliswaar kleiner, intact bleven. </p><p>Over het gebruik van enkelvoud (<i>stadsrecht</i>) of meervoud (<i>stadsrechten</i>) vindt men in de literatuur verschillende opvattingen. Enerzijds kan men betogen dat er geen sprake is van één stadsrecht: aan een nederzetting en haar inwoners konden meerdere rechten worden toegekend zoals <a href="/wiki/Marktrecht" title="Marktrecht">marktrecht</a>, <a href="/wiki/Tol_(recht)" title="Tol (recht)">tolrecht</a> en het recht om een <a href="/wiki/Stadsmuur" title="Stadsmuur">stadsmuur</a> te bouwen. In een afzonderlijk privilege kon ook het recht op plaatselijke wetgeving (<a href="/w/index.php?title=Keur_(verordening)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Keur (verordening) (de pagina bestaat niet)">keurrecht</a>) worden verstrekt en het recht om de eigen schout en stadsbestuurders te benoemen. Anderzijds ging het voor de stedelingen uiteindelijk in essentie om het recht van hun <a href="/wiki/Stad" title="Stad">stad</a> op eigen regelgeving en eigen rechtspraak. Aan burgers werd het recht verleend hun zaak te bepleiten voor een rechtbank van "gelijken" in plaats van onderworpen te zijn aan het recht van en rechtspraak door de <a href="/wiki/Landsheer" title="Landsheer">landsheer</a>. </p><p>Stadsrechten waren een fase in de ontwikkeling van feitelijke en juridische (bestuurs-)systemen in <a href="/wiki/Heilige_Roomse_Rijk" title="Heilige Roomse Rijk">Europa</a>. Met de afbrokkeling van het <a href="/wiki/Feodalisme" title="Feodalisme">feodaal stelsel</a>, versterkt door de <a href="/wiki/Franse_Revolutie" title="Franse Revolutie">Franse revolutie</a> eind 18e eeuw, en het toenemende belang dat werd gehecht aan een centrale (rechts-)staat, kwam er een einde aan de stelsels waar steden eigen rechten hadden op grond van een contract met de grondeigenaar, die van elkaar, en van het omliggende land konden verschillen. Wel kregen gemeentes vaak op grond van nationale wetgeving allemaal het recht eigen regels en verordeningen vast te leggen, een eigen stadsbestuur te kiezen etc. </p><p>Er bestonden vergelijkbare rechten in oude culturen, zoals die van <a href="/wiki/Mesopotami%C3%AB" title="Mesopotamië">Mesopotamië</a>, waar men de <a href="/wiki/Kidinnutu" title="Kidinnutu">kidinnutu</a> kende en van het oude <a href="/wiki/Rome_(stad)" title="Rome (stad)">Rome</a>, waar bepaalde inwoners het bestuur mochten kiezen en er aan mochten deelnemen. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geschiedenis">Geschiedenis</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Geschiedenis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Geschiedenis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Victor_Lagye_-_Gaasbeek_receives_its_first_town_privileges.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Victor_Lagye_-_Gaasbeek_receives_its_first_town_privileges.jpg/260px-Victor_Lagye_-_Gaasbeek_receives_its_first_town_privileges.jpg" decoding="async" width="260" height="344" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Victor_Lagye_-_Gaasbeek_receives_its_first_town_privileges.jpg/390px-Victor_Lagye_-_Gaasbeek_receives_its_first_town_privileges.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Victor_Lagye_-_Gaasbeek_receives_its_first_town_privileges.jpg/520px-Victor_Lagye_-_Gaasbeek_receives_its_first_town_privileges.jpg 2x" data-file-width="770" data-file-height="1019" /></a><figcaption>Victor Lagye - <a href="/wiki/Gaasbeek" title="Gaasbeek">Gaasbeek</a> ontvangt haar eerste stadsprivileges</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Grootgrondbezitters">Grootgrondbezitters</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Grootgrondbezitters" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Grootgrondbezitters"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Vanaf het jaar <a href="/wiki/1000" title="1000">1000</a> werden privileges door grootgrondbezitters als <a href="/wiki/Landsheer" title="Landsheer">landsheren</a> en <a href="/wiki/Bisschop" title="Bisschop">bisschoppen</a> aan nederzettingen verstrekt (soms ook <i><a href="/wiki/Stadskeure" title="Stadskeure">keure</a></i> genoemd). Het ging hier om voorrechten en bepaalde vormen van autonomie, bijvoorbeeld met betrekking tot regelgeving en rechtspraak of het houden van <a href="/wiki/Markt_(winkel)" title="Markt (winkel)">markten</a>. Het verkrijgen van stadsrechten kon op grofweg twee manier gebeuren: </p> <ul><li>Het initiatief kon liggen bij de plaatselijke grootgrondbezitter of heer, die door grotere vrijheid de economische ontwikkeling van zo'n plaats wilde stimuleren en daarmee extra eigen inkomen wilde genereren, of die, gedwongen door geldnood, een privilege te koop aanbood. Dit patroon kwam vooral voor in economisch minder ontwikkelde gebieden, zoals het Sticht, Groningen, Friesland en Holland. In de <a href="/wiki/16e_eeuw" title="16e eeuw">16e eeuw</a>, het einde van de traditionele stadsrechten in de Lage Landen, is het een veelvoorkomend fenomeen.</li> <li>Het initiatief kon liggen bij de nederzettingen. Deze boden de besturend heer hoge geldbedragen voor de toekenning van bepaalde rechten of ze trokken te strijde. Dit patroon is vooral in Vlaanderen, Brabant, Gelre en Zeeland wijdverbreid geweest, waar veel rijke en dichtbevolkte steden lagen.</li></ul> <p>Stadsrechten waren zowel een positieve als een negatieve ontwikkeling voor de feodale machthebbers. Positief omdat zij inkomsten opleverden (hoewel vaak eenmalig) en konden bijdragen tot de economische ontwikkeling van het gebied, en door belastingheffing voor de heer - en negatief omdat de lokale heer een deel van zijn macht kwijtraakte. Omgekeerd boden stadsrechten voor de bewoners van een plaats veelal mogelijkheden voor een positieve langetermijnontwikkeling. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Omwenteling">Omwenteling</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Omwenteling" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Omwenteling"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In de loop der tijd verschoof de macht binnen de graafschappen en hertogdommen in de Nederlanden langzaamaan van de landheren (adel) naar de burgerij. Het begin van deze ontwikkeling vond plaats in Vlaanderen, waar enkele van de meest welvarende steden uit de <a href="/wiki/Middeleeuwen" title="Middeleeuwen">middeleeuwen</a> lagen, zoals <a href="/wiki/Brugge" title="Brugge">Brugge</a>, <a href="/wiki/Gent" title="Gent">Gent</a>, <a href="/wiki/Ieper" title="Ieper">Ieper</a>, <a href="/wiki/Rijsel" title="Rijsel">Rijsel</a> en <a href="/wiki/Douai" title="Douai">Dowaai</a>, rijk geworden met de <a href="/wiki/Lakenindustrie" class="mw-redirect" title="Lakenindustrie">lakenindustrie</a>. Deze steden streefden naar onafhankelijkheid van de <a href="/wiki/Lijst_van_graven_van_Vlaanderen" title="Lijst van graven van Vlaanderen">graaf van Vlaanderen</a> en van de <a href="/wiki/Adel" title="Adel">aristocratie</a> onder andere door steeds meer stadsrechten te verlangen. Na de slag om <a href="/wiki/Kortrijk" title="Kortrijk">Kortrijk</a>, bekend als <a href="/wiki/Guldensporenslag" title="Guldensporenslag">Guldensporenslag</a> in 1302, gewonnen door burgers die met eenvoudige wapens vochten tegen een leger van goed uitgeruste ridders, was de graaf feitelijk tot een speelbal van de rijke steden geworden. </p><p>Naarmate meer steden stadsrechten verkregen, ontstond er een streven naar uniformiteit door de grote hoeveelheid afwijkende rechten die waren verleend. In latere perioden is dan ook te zien hoe nieuwe steden het 'rechtenpakket' van een oudere stad krijgen toegewezen. Ook kon het gebeuren dat de rechten omgeschreven werden naar die van een andere stad. Dit is bijvoorbeeld gebeurd bij <a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="'s-Hertogenbosch (hoofdbetekenis)">'s-Hertogenbosch</a>, dat op een gegeven moment stadsrecht kreeg naar het recht van <a href="/wiki/Leuven_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Leuven (hoofdbetekenis)">Leuven</a>. </p><p>Daarbij golden de rechten van de oudste of voornaamste stad binnen een <a href="/wiki/Gewest_(Lage_Landen)" title="Gewest (Lage Landen)">gewest</a> (graafschap, hertogdom of bisdom) meestal als voorbeeld voor de rechten van andere steden in dat gewest. Wanneer in een dochterstad juridische onenigheid ontstond, ging men op "stedenvaart" of "hoofdvaart" naar de moederstad om daar uitleg van het recht te vragen. </p><p>In de laatste honderd jaar van het traditionele stadsrecht, ruwweg de 16e eeuw, had de adel reeds veel aan macht ingeleverd. Desalniettemin probeerden deze edelen nog wel het meeste profijt uit de privilegehandel te halen, zodat nog veel steden in deze periode hun rechten sneller en relatief goedkoper verkregen dan voorheen. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Rechten">Rechten</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Rechten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Rechten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Stadsrechten_Utrecht_oorkonde_1122_bron_Utrechts_Archief.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Stadsrechten_Utrecht_oorkonde_1122_bron_Utrechts_Archief.jpg/260px-Stadsrechten_Utrecht_oorkonde_1122_bron_Utrechts_Archief.jpg" decoding="async" width="260" height="349" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Stadsrechten_Utrecht_oorkonde_1122_bron_Utrechts_Archief.jpg/390px-Stadsrechten_Utrecht_oorkonde_1122_bron_Utrechts_Archief.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Stadsrechten_Utrecht_oorkonde_1122_bron_Utrechts_Archief.jpg/520px-Stadsrechten_Utrecht_oorkonde_1122_bron_Utrechts_Archief.jpg 2x" data-file-width="1168" data-file-height="1568" /></a><figcaption>Oorkonde over verlening <a href="/wiki/Marktrecht" title="Marktrecht">marktrecht</a> aan de nederzetting Utrecht uit 1122</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Stadsrechtencharter_Rotterdam_7_juni_1340.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Stadsrechtencharter_Rotterdam_7_juni_1340.jpg/260px-Stadsrechtencharter_Rotterdam_7_juni_1340.jpg" decoding="async" width="260" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Stadsrechtencharter_Rotterdam_7_juni_1340.jpg/390px-Stadsrechtencharter_Rotterdam_7_juni_1340.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Stadsrechtencharter_Rotterdam_7_juni_1340.jpg/520px-Stadsrechtencharter_Rotterdam_7_juni_1340.jpg 2x" data-file-width="5502" data-file-height="3543" /></a><figcaption>Stadsrechten Rotterdam 7 juni 1340</figcaption></figure> <p>Stadsrechten hadden betrekking op zaken als: </p> <ul><li><b>Bestuur</b>: de (gegoede) burgerij kon soms zelf de bestuurders kiezen die in het stadsbestuur zitting moesten nemen.</li> <li><b>Wetgeving/Rechtspraak:</b> binnen aangegeven grenzen was de stad vrij om zelf plaatselijk geldende wetgeving op te stellen. De stad werd hierdoor in juridische zin uit het omliggende grondgebied gelicht waar de wetten, regels en het gewoonterecht van de landsheer en aanvullend van zijn keizer gold. Een grondgebied waar één stelsel aan rechtsregels geldt wordt <a href="/wiki/Jurisdictie" title="Jurisdictie">jurisdictie</a> genoemd.</li> <li><b>Belastingen</b>: Het stadsbestuur verwierf het recht om binnen de eigen grenzen belastingen op te leggen aan ingezetenen.</li> <li><b>Privileges</b>: <ul><li><b><a href="/wiki/Stadsmuur" title="Stadsmuur">Stadsmuren</a></b>: het recht om een muur rondom de stad te bouwen.</li> <li><b><a href="/wiki/Marktrecht" title="Marktrecht">Marktrecht</a></b>: het recht om <a href="/wiki/Markt_(winkel)" title="Markt (winkel)">markt</a> te houden (en daarvoor te laten betalen).</li> <li><b><a href="/wiki/Stapelrecht" title="Stapelrecht">Stapelrecht</a></b>: het recht om bepaalde handelsgoederen als eerste te mogen stapelen en verkopen.</li> <li><b>Tolrecht</b>: het recht om <a href="/wiki/Tolweg" title="Tolweg">tol</a> te heffen, eigen burgers waren daarvan veelal vrijgesteld wat bijdroeg tot de aantrekkelijkheid als vestigingsplaats.</li> <li><b><a href="/wiki/Muntrecht" title="Muntrecht">Muntrecht</a></b>: enkele steden waren vrij hun eigen geld te slaan.</li> <li><b>Waagrecht</b>: het recht om goederen te wegen in een <a href="/wiki/Waag" title="Waag">waag</a>.</li></ul></li> <li><b>Burgerrechten:</b> bij de toekenning van stadsrechten, of op grond van eigen regelgeving, werd bepaald welke personen als burger van een bepaalde stad golden. Bijvoorbeeld alle personen die minstens een jaar aan een bepaald adres in de stad waren ingeschreven en daar ook daadwerkelijk hadden gewoond. Zodra men juridisch als burger of poorter kon worden beschouwd, had men bepaalde rechten en plichten, zoals: <ul><li>het recht binnen de stad <a href="/wiki/Handel_(economie)" title="Handel (economie)">handel</a> te drijven</li> <li>vrijstelling van plaatselijke belastingen als marktbelasting</li> <li>het recht in de leer te gaan en een beroep uit te oefenen</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Landrecht_en_stadsrecht(en)_buiten_de_stad"><span id="Landrecht_en_stadsrecht.28en.29_buiten_de_stad"></span>Landrecht en stadsrecht(en) buiten de stad</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Landrecht en stadsrecht(en) buiten de stad" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Landrecht en stadsrecht(en) buiten de stad"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het gebied buiten een stad kon soms <a href="/wiki/Landrecht_(middeleeuws_recht)" title="Landrecht (middeleeuws recht)">landrecht</a> krijgen. Zo kregen <a href="/wiki/Kennemerland" title="Kennemerland">Kennemerland</a> en <a href="/wiki/West-Friesland_(regio)" title="West-Friesland (regio)">West-Friesland</a> van de graven van <a href="/wiki/Holland" title="Holland">Holland</a> een landrecht. Doorgaans gold wel dat stadsrecht voor landrecht ging. Een <a href="/wiki/Wigbold" class="mw-redirect" title="Wigbold">wigbold</a> was een gebied buiten een stad waar het stadsrecht gold. De benaming kwam voor in Oost-Nederland en sommige Duitse streken. De privileges van marktrecht en rechtspraak zonder wetgeving werden ook veelvuldig aan andere plaatsen, dorpen vergeven. Zo kon buiten de steden ook op kleinere schaal gehandeld en rechtszekerheid geboden worden. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bijzonderheden">Bijzonderheden</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Bijzonderheden" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Bijzonderheden"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Verbod_van_slavernij_-_Amsterdam,_Antwerpen"><span id="Verbod_van_slavernij_-_Amsterdam.2C_Antwerpen"></span>Verbod van slavernij - Amsterdam, Antwerpen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Verbod van slavernij - Amsterdam, Antwerpen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Verbod van slavernij - Amsterdam, Antwerpen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De steden Amsterdam en Antwerpen konden hun eigen regels opstellen. Vanaf 1644 bevatten de Amsterdamse <i>Costumen en Keuren</i> een bepaling die gelijk luidde aan een bepaling uit Antwerpen: <i>Binnen der Stadt van Amstelredamme ende hare vrijheydt, zijn alle menschen vrij, ende gene Slaven.</i> In het tweede artikel is opgenomen dat degene die 'tegens haeren danck' in slavernij gehouden werd, zelf om vrijheid moest vragen bij het stadsbestuur; deed je dat niet, dan trad er niemand op. Het betekende dus niet dat er geen personen als slaaf werden gehouden. Gevolg van de bepaling was, dat mensen die tot slaven waren gemaakt probeerden naar Amsterdam te komen om zich zo te bevrijden.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Stadsrechten_in_de_Republiek">Stadsrechten in de Republiek</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Stadsrechten in de Republiek" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Stadsrechten in de Republiek"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Met de groei van de centrale staat kwam er langzaam een einde aan het systeem van feodale stadsrechten. In de noordelijke Nederlanden werden de laatste stadsrechten verleend in <a href="/wiki/1586" title="1586">1586</a> (<a href="/wiki/Willemstad_(Noord-Brabant)" title="Willemstad (Noord-Brabant)">Willemstad, Noord-Brabant</a>). Die werden verleend door <a href="/wiki/Maurits_van_Oranje" title="Maurits van Oranje">graaf Maurits van Nassau</a>, de latere <a href="/wiki/Prins_van_Oranje" class="mw-redirect" title="Prins van Oranje">prins van Oranje</a>, niet in zijn hoedanigheid van <a href="/wiki/Stadhouder" title="Stadhouder">stadhouder</a>, maar als <a href="/wiki/Lijst_van_heren_en_markiezen_van_Bergen_op_Zoom" title="Lijst van heren en markiezen van Bergen op Zoom">markies van Bergen op Zoom</a>. </p><p>In de periode van het bestaan van de <a href="/wiki/Republiek_der_Verenigde_Nederlanden" class="mw-redirect" title="Republiek der Verenigde Nederlanden">Republiek</a> verwierf alleen <a href="/wiki/Blokzijl" title="Blokzijl">Blokzijl</a> (1672) nog een stadsrecht (deze werden in 1675 weer ingetrokken aangezien deze onbevoegd verleend waren door prins Willem III). Na de <a href="/wiki/Bataafse_Revolutie" title="Bataafse Revolutie">Bataafse Revolutie</a> (1795) werden gemeentes naar Frans voorbeeld vormgegeven en verloor het stadsrecht zijn betekenis. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nederland_na_1813">Nederland na 1813</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Nederland na 1813" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Nederland na 1813"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Hoewel de bevoegdheden van de steden na 1813 gedeeltelijk werden hersteld, kregen ze niet alle bevoegdheden terug die zij voordien bezeten hadden: rechtspraak en wetgeving werden steeds meer een zaak van het centraal gezag. Plaatselijk bestuur, plaatselijke verordeningen en politie bleven gemeentezaak, nu universeel geldend voor alle gemeenten op basis van nationale wetgeving.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Wel behielden de steden het recht op eigen bestuursreglementen en waren ze van 1814 tot 1850 vertegenwoordigd in de nieuw ingestelde <a href="/wiki/Provinciale_Staten_(Nederland)" title="Provinciale Staten (Nederland)">Provinciale Staten</a>. Een belangrijk verschil was verder dat de raadsleden in de steden door de stemgerechtigde burgers werden verkozen, terwijl de besturen van plattelandsgemeenten van hogerhand werden benoemd. </p><p>Een handvol kleinere steden en grotere plaatsen die pas in de 17e en 18e eeuw tot bloei waren gekomen, kregen eveneens zitting in de Provinciale Staten. Dit betrof in Holland naast Vlaardingen, Weesp, en Woerden met de nieuwkomers Den Haag, Maassluis en Zaandam; in Gelderland ging het om Nijkerk. Hetzelfde gold voor steden en grotere plaatsen die eerder niet tot het territorium van de Republiek of tot de <a href="/wiki/Generaliteitslanden" title="Generaliteitslanden">Generaliteitslanden</a> werden gerekend, namelijk in Utrecht IJsselstein, in Gelderland Culemborg, in Zeeuws-Vlaanderen Axel, Hulst en Sluis, in Drenthe de nieuwkomers Assen, Coevorden en Meppel, in Noord-Brabant Bergen op Zoom, Breda, Den Bosch, Eindhoven, Grave, Geertruidenberg, Heusden en Willemstad, alsmede de nieuwkomers Oosterhout en Tilburg, in Limburg Maastricht, Roermond, Sittard, Venlo en aanvankelijk ook Helmond, verder vanaf 1818 Weert. De provincie Holland werd in 1840 gesplitst in Noord- en Zuid-Holland. </p><p>Zeventien kleinere steden en plaatsen in Overijssel werden wel erkend als stad, maar kregen geen stem in het provinciale bestuur.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hetzelfde gold voor zes kleinere steden in Zeeland en vanaf 1819 voor drie plaatsen in Groningen, namelijk Appingedam, Delfzijl en Winschoten.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In Holland werden Muiden en Naarden alsnog als stad erkend, terwijl ook <a href="/wiki/Delfshaven_(voormalige_gemeente)" class="mw-redirect" title="Delfshaven (voormalige gemeente)">Delfshaven</a> in 1825 tot stad werd verheven. Ook de nieuwkomers <a href="/wiki/Delfzijl" title="Delfzijl">Delfzijl</a> en <a href="/wiki/Winschoten" title="Winschoten">Winschoten</a> kregen in 1825 een eigen stedelijk reglement. </p><p>Een handvol kleinere stadjes werd in het dagelijks spraakgebruik in de 19e eeuw nog altijd als stad aangeduid, hoewel er geen sprake meer was van stedelijke rechten.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De overige grotere plaatsen werden in de regel nog aangeduid als <a href="/wiki/Vlek_(nederzetting)" title="Vlek (nederzetting)">vlek</a>, net als veel plaatsen die pas onlangs stedelijke rechten hadden gekregen. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Gemeentewet">Gemeentewet</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Gemeentewet" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Gemeentewet"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na de <a href="/wiki/Grondwetsherziening_van_1848" title="Grondwetsherziening van 1848">Grondwetsherziening van 1848</a> en de invoering van de <a href="/wiki/Gemeentewet" title="Gemeentewet">Gemeentewet</a> van 1851 is het verschil tussen dorpen en steden definitief komen te vervallen. </p><p>De gemeentewet regelt dat lokale (gemeentelijke) besturen nog ruimte hebben voor eigen beleid, maar binnen de door het centrale gezag gestelde kaders en voorwaarden. Daarnaast heeft de gemeente in verschillende gevallen beleidsvrijheid bij het uitvoeren van Rijkswetgeving. Voorbeeld: de <a href="/wiki/Financi%C3%ABle-verhoudingswet" title="Financiële-verhoudingswet">Financiële-verhoudingswet</a> waarvan de eerste tekst uit 1897 stamt en welke in de loop der jaren meerdere malen is herzien. Deze wet streeft ernaar dat elke Nederlander in elke gemeente een vergelijkbaar basisvoorzieningenniveau kan verwachten. </p><p>Stadsrechten die in het begin van de 19e eeuw nog zijn gegeven zijn niet te vergelijken met die uit de Middeleeuwen en meer symbolisch van aard. Door sommigen worden <a href="/wiki/Den_Haag" title="Den Haag">Den Haag</a> en <a href="/wiki/Assen" title="Assen">Assen</a> niet als stad beschouwd, omdat deze plaatsen hun stadsrechten tussen 1806 en 1813 kregen, ten tijde van het <a href="/wiki/Koninkrijk_Holland" title="Koninkrijk Holland">Koninkrijk Holland</a> en de inlijving van de Nederlanden bij Frankrijk. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zie_ook">Zie ook</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Zie ook" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Zie ook"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Lijst_van_Nederlandse_plaatsen_met_stadsrechten" title="Lijst van Nederlandse plaatsen met stadsrechten">Lijst van Nederlandse plaatsen met stadsrechten</a></li> <li><a href="/wiki/Lijst_van_steden_in_Belgi%C3%AB" title="Lijst van steden in België">Lijst van steden in België</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Literatuur">Literatuur</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Literatuur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Stadsrechten&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Literatuur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Joost C.M. Cox, <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universiteitleiden.nl/binaries/content/assets/geesteswetenschappen/institute-for-history/repertorium-stadsrechten.pdf">Repertorium van de stadsrechten in Nederland</a></i>, Oisterwijk 2012</li> <li><i>Les libertés urbaines et rurales du XIe au XIVe siècle = Vrijheden in de stad en op het platteland van de XIe tot de XIVe eeuw</i>, Brussel, Pro Civitate, 1968, 350 p.</li> <li><i>Les origines des libertés urbaines. Actes du XVIe Congrès des historiens médiévistes de l'enseignement supérieur, Rouen, 7-8 juin 1985</i>, 1990. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/2877750140" title="Speciaal:Boekbronnen/2877750140">ISBN 2877750140</a></span></li></ul> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><div style="margin-top:-16px"></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Externe_links">Externe links</h2></div> <ul><li>Joost C.M. Cox, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160307062446/http://www.stadsrechten.nl/">Stadsrechten.nl: Repertorium van de stadsrechten in Nederland</a>, 2007-2017 (webarchief).</li> <li>Research Project: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.universiteitleiden.nl/en/research/research-projects/humanities/repertorium-van-de-stadsrechten-in-nederland/">Digitaal Repertorium van de Stadsrechten in Nederland (Universiteit Leiden)</a>, afgerond 2012</li></ul> <p><b>Noten</b> </p> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2022"><span style="font-variant:small-caps;">Mark Ponte</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.alleamsterdamseakten.nl/artikel/3028/een-slaafgemaakte-familie-in-amsterdam/">Een slaafgemaakte familie in Amsterdam - Alle Amsterdamse Akten</a>. <i>www.alleamsterdamseakten.nl</i>. Stadsarchief Gemeente Amsterdam (<span class="mw-formatted-date" title="2022-06-22">22 juni 2022</span>). Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2022-10-05">5 oktober 2022</span>. </span><sup><a href="/wiki/Wikipedia:Onbereikbare_externe_links" title="Wikipedia:Onbereikbare externe links">[dode link]</a></sup></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Zie het overzicht bij C.W. van der Pot, '<a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.nl/books?id=o0gs2N2Yg28C&pg=RA4-PA4">Gemeentelijke bestuursorganisatie 1815-1819</a>', in: <i>Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis</i> 12 (1933), p. 241-309, hier p. 244-247.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">A.S. de Blécourt, <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.nl/books?id=o0gs2N2Yg28C&pg=RA3-PA1">De organisatie der gemeenten gedurende de jaren 1795-1851</a></i>, Haarlem 1903.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Dit betrof in Overijssel de steden Almelo, Enschede, Hasselt, Oldenzaal en Steenwijk, die tevens een uitgebreid stedelijk reglement kregen, verder de kleinere steden Genemuiden, Goor, Grafhorst, Gramsbergen, Hardenberg, Ommen, Ootmarsum, Rijssen, Vollehove, Wilsum en de 'stedekes' Delden en Diepenheim. Kuinre verloor zijn oude rechten.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">In Zeeland ging het om de steden Aardenburg, Arnemuiden, Brouwershaven, Sas van Gent, Terneuzen en IJzendijke, sinds 1816 ook Oostburg. </span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">In Gelderland werden in de 19e eeuw Borculo, Buren, 's-Heerenberg, Huisen, Terborg en Zevenaar als stad aangeduid. In Noord-Brabant betrof dit Megen, Ravestein en Woudrichem, in Zuid-Holland Asperen, Hellevoetsluis, Heukelum, Leerdam, Nieuwpoort, Oudewater en Vianen.</span> </li> </ol></div></div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stadsrechten&oldid=68247120">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stadsrechten&oldid=68247120</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Middeleeuws_recht" title="Categorie:Middeleeuws recht">Middeleeuws recht</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Stadsgeschiedenis" title="Categorie:Stadsgeschiedenis">Stadsgeschiedenis</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorie: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Onbereikbare_externe_link" title="Categorie:Wikipedia:Onbereikbare externe link">Wikipedia:Onbereikbare externe link</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 14 okt 2024 om 12:52.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Stadsrechten&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-b78pt","wgBackendResponseTime":172,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.082","walltime":"0.396","ppvisitednodes":{"value":925,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":12430,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":7254,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":22,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":4024,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 94.071 1 -total"," 82.73% 77.824 1 Sjabloon:Appendix"," 80.59% 75.812 2 Sjabloon:Bevat"," 53.57% 50.394 1 Sjabloon:References"," 25.57% 24.058 1 Sjabloon:Citeer_web"," 10.28% 9.668 1 Sjabloon:Link_portaal"," 2.57% 2.418 1 Sjabloon:Aut"," 2.44% 2.297 1 Sjabloon:Sfnref"," 2.07% 1.949 1 Sjabloon:Afbeelding_portaallogo"," 2.07% 1.944 1 Sjabloon:Dode_link"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.006","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":956408,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-64476968cd-f7fjs","timestamp":"20241102120530","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Stadsrechten","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Stadsrechten","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q28942","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q28942","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-09-04T23:03:30Z","dateModified":"2024-10-14T11:52:16Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/2\/28\/Stadsrechten_Stadhuis_Enkhuizen_20081227.jpg","headline":"privileges voor een plaats"}</script> </body> </html>