CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="tr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Uygarlık - Vikipedi</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )trwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Ocak","Şubat","Mart","Nisan","Mayıs","Haziran","Temmuz","Ağustos","Eylül","Ekim","Kasım","Aralık"],"wgRequestId":"e5797b0a-21e4-4fd0-bb5d-3f8924a42b02","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Uygarlık","wgTitle":"Uygarlık","wgCurRevisionId":34268759,"wgRevisionId":34268759,"wgArticleId":25530,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Webarşiv şablonu wayback bağlantıları","Kaynaksız anlatımlar içeren maddeler","Kaynaklardaki sayfa numarası eksik olan maddeler","Kırmızı bağlantıya sahip ana madde şablonu içeren maddeler","BNF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","LCCN tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","LNB tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri", "NLI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","Bilgi kutusu bulunmayan sayfalar","Uygarlıklar"],"wgPageViewLanguage":"tr","wgPageContentLanguage":"tr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Uygarlık","wgRelevantArticleId":25530,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":2}}},"wgStableRevisionId":34268759,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"tr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"tr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":60000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false, "wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q8432","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges": "ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.gallery","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.extra-toolbar-buttons","ext.gadget.HizliBilgi","ext.gadget.OpenStreetMap","ext.gadget.switcher","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=tr&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=tr&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=tr&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Egypt.Giza.Sphinx.02.jpg/1200px-Egypt.Giza.Sphinx.02.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="900"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Egypt.Giza.Sphinx.02.jpg/800px-Egypt.Giza.Sphinx.02.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Egypt.Giza.Sphinx.02.jpg/640px-Egypt.Giza.Sphinx.02.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="480"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Uygarlık - Vikipedi"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//tr.m.wikipedia.org/wiki/Uygarl%C4%B1k"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Değiştir" href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Vikipedi (tr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//tr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Uygarl%C4%B1k"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.tr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Vikipedi Atom beslemesi" href="/w/index.php?title=%C3%96zel:SonDe%C4%9Fi%C5%9Fiklikler&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Uygarlık rootpage-Uygarlık skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">İçeriğe atla</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ana menü" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Ana menü</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ana menü</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">gizle</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Gezinti </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Anasayfa" title="Anasayfayı ziyaret et [z]" accesskey="z"><span>Anasayfa</span></a></li><li id="n-Hakkımızda" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Hakk%C4%B1nda"><span>Hakkımızda</span></a></li><li id="n-İçindekiler" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:G%C3%B6z_at"><span>İçindekiler</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:Rastgele" title="Rastgele bir sayfaya gidin [x]" accesskey="x"><span>Rastgele madde</span></a></li><li id="n-Seçkin-içerik" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Se%C3%A7kin_i%C3%A7erik"><span>Seçkin içerik</span></a></li><li id="n-Yakınımdakiler" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:Yak%C4%B1n%C4%B1mdakiler"><span>Yakınımdakiler</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Katılım" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Katılım" > <div class="vector-menu-heading"> Katılım </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-sandbox" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Deneme_tahtas%C4%B1"><span>Deneme tahtası</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:K%C3%B6y_%C3%A7e%C5%9Fmesi" title="Güncel olaylarla ilgili son bilgiler"><span>Köy çeşmesi</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:SonDe%C4%9Fi%C5%9Fiklikler" title="Vikide yapılmış son değişikliklerin listesi [r]" accesskey="r"><span>Son değişiklikler</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Y%C3%BCkle"><span>Dosya yükle</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Topluluk_portali" title="Proje hakkında, neler yapabilirsiniz, ne nerededir"><span>Topluluk portali</span></a></li><li id="n-shop-text" class="mw-list-item"><a href="//shop.wikimedia.org"><span>Wikimedia dükkânı</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Yard%C4%B1m:%C4%B0%C3%A7indekiler" title="Yardım almak için"><span>Yardım</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Anasayfa" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Vikipedi" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-tr.svg" style="width: 6.6875em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Özgür Ansiklopedi" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-tr.svg" width="104" height="13" style="width: 6.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C3%96zel:Ara" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Vikipedi içinde ara [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Ara</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Vikipedi üzerinde ara" aria-label="Vikipedi üzerinde ara" autocapitalize="sentences" title="Vikipedi içinde ara [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Özel:Ara"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Ara</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Kişisel araçlar"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Görünüm"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Sayfanın yazı tipi boyutunun, genişliğinin ve renginin görünümünü değiştirin" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Görünüm" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Görünüm</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_tr.wikipedia.org&uselang=tr" class=""><span>Bağış yapın</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C3%96zel:HesapOlu%C5%9Ftur&returnto=Uygarl%C4%B1k" title="Bir hesap oluşturup oturum açmanız tavsiye edilmektedir ancak bu zorunlu değildir" class=""><span>Hesap oluştur</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C3%96zel:Kullan%C4%B1c%C4%B1OturumuA%C3%A7ma&returnto=Uygarl%C4%B1k" title="Oturum açmanız tavsiye edilmektedir; ancak bu zorunlu değildir [o]" accesskey="o" class=""><span>Oturum aç</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Daha fazla seçenek" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Kişisel araçlar" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Kişisel araçlar</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Kullanıcı menüsü" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_tr.wikipedia.org&uselang=tr"><span>Bağış yapın</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:HesapOlu%C5%9Ftur&returnto=Uygarl%C4%B1k" title="Bir hesap oluşturup oturum açmanız tavsiye edilmektedir ancak bu zorunlu değildir"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Hesap oluştur</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:Kullan%C4%B1c%C4%B1OturumuA%C3%A7ma&returnto=Uygarl%C4%B1k" title="Oturum açmanız tavsiye edilmektedir; ancak bu zorunlu değildir [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Oturum aç</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Çıkış yapmış editörler için sayfalar <a href="/wiki/Yard%C4%B1m:Giri%C5%9F" aria-label="Değişiklik yapma hakkında daha fazla bilgi edinin"><span>daha fazla bilgi</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:Katk%C4%B1lar%C4%B1m" title="Bu IP adresinden yapılmış değişiklikler listesi [y]" accesskey="y"><span>Katkılar</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:MesajSayfam" title="Bu IP adresindeki düzenlemeler hakkında tartışma [n]" accesskey="n"><span>Mesaj</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="İçindekiler" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">İçindekiler</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">gizle</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Giriş</div> </a> </li> <li id="toc-Kavramın_tarihçesi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kavramın_tarihçesi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Kavramın tarihçesi</span> </div> </a> <ul id="toc-Kavramın_tarihçesi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Özellikleri" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Özellikleri"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Özellikleri</span> </div> </a> <ul id="toc-Özellikleri-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kültürel_kimlik" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kültürel_kimlik"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Kültürel kimlik</span> </div> </a> <ul id="toc-Kültürel_kimlik-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kompleks_sistemler" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kompleks_sistemler"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Kompleks sistemler</span> </div> </a> <ul id="toc-Kompleks_sistemler-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tarih" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tarih"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Tarih</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Tarih-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Tarih alt bölümünü aç/kapa</span> </button> <ul id="toc-Tarih-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Kentsel_devrim" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kentsel_devrim"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Kentsel devrim</span> </div> </a> <ul id="toc-Kentsel_devrim-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Aksiyel_Çağ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Aksiyel_Çağ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Aksiyel Çağ</span> </div> </a> <ul id="toc-Aksiyel_Çağ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Modernite" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Modernite"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Modernite</span> </div> </a> <ul id="toc-Modernite-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Uygarlıkların_çöküşü" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Uygarlıkların_çöküşü"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Uygarlıkların çöküşü</span> </div> </a> <ul id="toc-Uygarlıkların_çöküşü-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gelecek" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Gelecek"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Gelecek</span> </div> </a> <ul id="toc-Gelecek-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-İnsan_olmayan_uygarlıklar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#İnsan_olmayan_uygarlıklar"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>İnsan olmayan uygarlıklar</span> </div> </a> <ul id="toc-İnsan_olmayan_uygarlıklar-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kaynakça" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kaynakça"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Kaynakça</span> </div> </a> <ul id="toc-Kaynakça-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="İçindekiler" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="İçindekiler tablosunu değiştir" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">İçindekiler tablosunu değiştir</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Uygarlık</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Başka bir dildeki sayfaya gidin. 150 dilde mevcut" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-150" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">150 dil</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Beskawing" title="Beskawing - Afrikaanca" lang="af" hreflang="af" data-title="Beskawing" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaanca" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Zivilisation" title="Zivilisation - İsviçre Almancası" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Zivilisation" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="İsviçre Almancası" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%A5%E1%88%8D%E1%8C%A3%E1%8A%94" title="ሥልጣኔ - Amharca" lang="am" hreflang="am" data-title="ሥልጣኔ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="Amharca" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Civilizaci%C3%B3n" title="Civilización - Aragonca" lang="an" hreflang="an" data-title="Civilización" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Aragonca" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Folctil%C3%BE" title="Folctilþ - Eski İngilizce" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Folctilþ" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="Eski İngilizce" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%B6%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="حضارة - Arapça" lang="ar" hreflang="ar" data-title="حضارة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arapça" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%B6%D8%A7%D8%B1%D9%87" title="حضاره - Mısır Arapçası" lang="arz" hreflang="arz" data-title="حضاره" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Mısır Arapçası" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Civilizaci%C3%B3n" title="Civilización - Asturyasça" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Civilización" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturyasça" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Цивилизация - Avar dili" lang="av" hreflang="av" data-title="Цивилизация" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="Avar dili" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Sivilizasiya" title="Sivilizasiya - Azerbaycan dili" lang="az" hreflang="az" data-title="Sivilizasiya" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbaycan dili" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%88%D9%86" title="تمدون - South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="تمدون" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Цивилизация - Başkırtça" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Цивилизация" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Başkırtça" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/C%C4%97v%C4%97l%C4%97zac%C4%97j%C4%97" title="Cėvėlėzacėjė - Samogitçe" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Cėvėlėzacėjė" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitçe" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Sibilisasyon" title="Sibilisasyon - Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Sibilisasyon" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Цывілізацыя - Belarusça" lang="be" hreflang="be" data-title="Цывілізацыя" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarusça" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Цывілізацыя - Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Цывілізацыя" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Цивилизация - Bulgarca" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Цивилизация" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgarca" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%AD%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="सभ्यता - Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="सभ्यता" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%AD%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%A4%E0%A6%BE" title="সভ্যতা - Bengalce" lang="bn" hreflang="bn" data-title="সভ্যতা" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Bengalce" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Sevenadurezh" title="Sevenadurezh - Bretonca" lang="br" hreflang="br" data-title="Sevenadurezh" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Bretonca" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Civilizacija" title="Civilizacija - Boşnakça" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Civilizacija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Boşnakça" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Paradapan" title="Paradapan - Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Paradapan" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D1%80%D0%B3%D1%8D%D0%BD%D1%88%D1%8D%D0%BB" title="Эргэншэл - Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Эргэншэл" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Civilitzaci%C3%B3" title="Civilització - Katalanca" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Civilització" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Katalanca" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8" title="Цивилизаци - Çeçence" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Цивилизаци" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="Çeçence" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Sibilisasyon" title="Sibilisasyon - Sebuano dili" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Sibilisasyon" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="Sebuano dili" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8E%D8%AA%DB%8C" title="شارستانێتی - Orta Kürtçe" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="شارستانێتی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Orta Kürtçe" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Civilizace" title="Civilizace - Çekçe" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Civilizace" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Çekçe" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Gwareiddiad" title="Gwareiddiad - Galce" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Gwareiddiad" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Galce" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Civilisation" title="Civilisation - Danca" lang="da" hreflang="da" data-title="Civilisation" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Danca" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Zivilisation" title="Zivilisation - Almanca" lang="de" hreflang="de" data-title="Zivilisation" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Almanca" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Sivilizasyon" title="Sivilizasyon - Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Sivilizasyon" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82" title="Πολιτισμός - Yunanca" lang="el" hreflang="el" data-title="Πολιτισμός" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Yunanca" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Civilization" title="Civilization - İngilizce" lang="en" hreflang="en" data-title="Civilization" data-language-autonym="English" data-language-local-name="İngilizce" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Civilizo" title="Civilizo - Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Civilizo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Civilizaci%C3%B3n" title="Civilización - İspanyolca" lang="es" hreflang="es" data-title="Civilización" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="İspanyolca" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Tsivilisatsioon" title="Tsivilisatsioon - Estonca" lang="et" hreflang="et" data-title="Tsivilisatsioon" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estonca" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Zibilizazio" title="Zibilizazio - Baskça" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Zibilizazio" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskça" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86" title="تمدن - Farsça" lang="fa" hreflang="fa" data-title="تمدن" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Farsça" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Sivilisaatio" title="Sivilisaatio - Fince" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Sivilisaatio" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fince" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Tsivilisats%27uun" title="Tsivilisats'uun - Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Tsivilisats'uun" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Civilisation" title="Civilisation - Fransızca" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Civilisation" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Fransızca" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Civilisacion" title="Civilisacion - Arpitanca" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Civilisacion" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Arpitanca" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Beskaving" title="Beskaving - Batı Frizcesi" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Beskaving" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Batı Frizcesi" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E6%96%87%E6%98%8E" title="文明 - Gan Çincesi" lang="gan" hreflang="gan" data-title="文明" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Gan Çincesi" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Sivilizasyon" title="Sivilizasyon - Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Sivilizasyon" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Civilizaci%C3%B3n" title="Civilización - Galiçyaca" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Civilización" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galiçyaca" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Tet%C3%A3ngatu" title="Tetãngatu - Guarani dili" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Tetãngatu" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="Guarani dili" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%95%E0%AB%83%E0%AA%A4%E0%AA%BF" title="સંસ્કૃતિ - Güceratça" lang="gu" hreflang="gu" data-title="સંસ્કૃતિ" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="Güceratça" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-guw mw-list-item"><a href="https://guw.wikipedia.org/wiki/Nukunhunhun" title="Nukunhunhun - Gun" lang="guw" hreflang="guw" data-title="Nukunhunhun" data-language-autonym="Gungbe" data-language-local-name="Gun" class="interlanguage-link-target"><span>Gungbe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Wayewa" title="Wayewa - Hausa dili" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Wayewa" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="Hausa dili" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/V%C3%B9n-m%C3%ACn" title="Vùn-mìn - Hakka Çincesi" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Vùn-mìn" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Çincesi" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A6%D7%99%D7%95%D7%95%D7%99%D7%9C%D7%99%D7%96%D7%A6%D7%99%D7%94" title="ציוויליזציה - İbranice" lang="he" hreflang="he" data-title="ציוויליזציה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="İbranice" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%AD%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="सभ्यता - Hintçe" lang="hi" hreflang="hi" data-title="सभ्यता" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Hintçe" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Sabhyata" title="Sabhyata - Fiji Hintçesi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Sabhyata" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hintçesi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Civilizacija" title="Civilizacija - Hırvatça" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Civilizacija" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Hırvatça" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Sivilizasyon" title="Sivilizasyon - Haiti Kreyolu" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Sivilizasyon" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="Haiti Kreyolu" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Civiliz%C3%A1ci%C3%B3" title="Civilizáció - Macarca" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Civilizáció" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Macarca" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%94%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D6%80%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Քաղաքակրթություն - Ermenice" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Քաղաքակրթություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Ermenice" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Civilisation" title="Civilisation - İnterlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Civilisation" data-language-autonym="İnterlingua" data-language-local-name="İnterlingua" class="interlanguage-link-target"><span>İnterlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Peradaban" title="Peradaban - Endonezce" lang="id" hreflang="id" data-title="Peradaban" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Endonezce" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Sibilisasion" title="Sibilisasion - Iloko" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Sibilisasion" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="Iloko" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8" title="Цивилизаци - İnguşça" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Цивилизаци" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="İnguşça" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Si%C3%B0menning" title="Siðmenning - İzlandaca" lang="is" hreflang="is" data-title="Siðmenning" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="İzlandaca" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Civilt%C3%A0" title="Civiltà - İtalyanca" lang="it" hreflang="it" data-title="Civiltà" data-language-autonym="İtaliano" data-language-local-name="İtalyanca" class="interlanguage-link-target"><span>İtaliano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%96%87%E6%98%8E" title="文明 - Japonca" lang="ja" hreflang="ja" data-title="文明" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japonca" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Siblaizieshan" title="Siblaizieshan - Jamaika Patois Dili" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Siblaizieshan" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaika Patois Dili" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Peradaban" title="Peradaban - Cava dili" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Peradaban" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Cava dili" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ცივილიზაცია - Gürcüce" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ცივილიზაცია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Gürcüce" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/%C6%90sakuliye" title="Ɛsakuliye - Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Ɛsakuliye" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/Tat-a%CC%B1ghyi" title="Tat-a̱ghyi - Tyap" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="Tat-a̱ghyi" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="Tyap" class="interlanguage-link-target"><span>Tyap</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B0%D2%93%D1%8B%D0%BD_(%D0%B6%D0%B5%D1%80%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%82%D1%96)_%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Шағын (жергілікті) өркениеттер - Kazakça" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Шағын (жергілікті) өркениеттер" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Kazakça" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%A2%E1%9E%9A%E1%9E%B7%E1%9E%99%E1%9E%92%E1%9E%98%E1%9F%8C" title="អរិយធម៌ - Khmer dili" lang="km" hreflang="km" data-title="អរិយធម៌" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="Khmer dili" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A8%E0%B2%BE%E0%B2%97%E0%B2%B0%E0%B3%80%E0%B2%95%E0%B2%A4%E0%B3%86" title="ನಾಗರೀಕತೆ - Kannada dili" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ನಾಗರೀಕತೆ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Kannada dili" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%AC%B8%EB%AA%85" title="문명 - Korece" lang="ko" hreflang="ko" data-title="문명" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Korece" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Цивилизация - Karaçay-Balkarca" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Цивилизация" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="Karaçay-Balkarca" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/%C5%9Earistan%C3%AE" title="Şaristanî - Kürtçe" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Şaristanî" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Kürtçe" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Hwarheans" title="Hwarheans - Kernevekçe" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Hwarheans" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="Kernevekçe" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Цивилизация - Kırgızca" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Цивилизация" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Kırgızca" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Cultus_humanus" title="Cultus humanus - Latince" lang="la" hreflang="la" data-title="Cultus humanus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latince" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Zivilisatioun" title="Zivilisatioun - Lüksemburgca" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Zivilisatioun" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Lüksemburgca" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Besjaving" title="Besjaving - Limburgca" lang="li" hreflang="li" data-title="Besjaving" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Limburgca" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Zivilizazzion" title="Zivilizazzion - Lombardça" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Zivilizazzion" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombardça" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%AD%E0%BA%B2%E0%BA%A5%E0%BA%B0%E0%BA%8D%E0%BA%B0%E0%BA%97%E0%BA%B3" title="ອາລະຍະທຳ - Lao dili" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ອາລະຍະທຳ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="Lao dili" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Civilizacija" title="Civilizacija - Litvanca" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Civilizacija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litvanca" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Civiliz%C4%81cija" title="Civilizācija - Letonca" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Civilizācija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Letonca" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Haifomba" title="Haifomba - Malgaşça" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Haifomba" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Malgaşça" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="kaliteli madde"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Цивилизација - Makedonca" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Цивилизација" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Makedonca" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%97%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B4%A4" title="നാഗരികത - Malayalam dili" lang="ml" hreflang="ml" data-title="നാഗരികത" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Malayalam dili" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%91%D0%BB_%D0%B8%D1%80%D0%B3%D1%8D%D0%BD%D1%88%D0%B8%D0%BB" title="Соёл иргэншил - Moğolca" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Соёл иргэншил" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Moğolca" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%82%EA%AF%A9%EA%AF%86%EA%AF%A5%EA%AF%8E%EA%AF%94%EA%AF%A3%EA%AF%9C" title="ꯂꯩꯆꯥꯎꯔꯣꯜ - Manipuri dili" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯂꯩꯆꯥꯎꯔꯣꯜ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="Manipuri dili" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A5%83%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%B8%E0%A4%AD%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="सांस्कृतिक सभ्यता - Marathi dili" lang="mr" hreflang="mr" data-title="सांस्कृतिक सभ्यता" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Marathi dili" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Tamadun" title="Tamadun - Malayca" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Tamadun" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Malayca" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Cebliza%C3%A7on" title="Ceblizaçon - Miranda dili" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Ceblizaçon" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="Miranda dili" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%88%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D1%8F%D0%BC%D0%BE" title="Ошондямо - Erzya" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Ошондямо" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="Erzya" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Zivilisatschoon" title="Zivilisatschoon - Aşağı Almanca" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Zivilisatschoon" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Aşağı Almanca" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%AD%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="सभ्यता - Nepalce" lang="ne" hreflang="ne" data-title="सभ्यता" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Nepalce" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A4%B9%E0%A4%A8%E0%A4%BE" title="लहना - Nevari" lang="new" hreflang="new" data-title="लहना" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="Nevari" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Beschaving" title="Beschaving - Felemenkçe" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Beschaving" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Felemenkçe" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Sivilisasjon" title="Sivilisasjon - Norveççe Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Sivilisasjon" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Norveççe Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Sivilisasjon" title="Sivilisasjon - Norveççe Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Sivilisasjon" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Norveççe Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nqo mw-list-item"><a href="https://nqo.wikipedia.org/wiki/%DF%9B%DF%8F%DF%A1%DF%90%DF%AF%DF%A6%DF%8A" title="ߛߏߡߐ߯ߦߊ - N’Ko" lang="nqo" hreflang="nqo" data-title="ߛߏߡߐ߯ߦߊ" data-language-autonym="ߒߞߏ" data-language-local-name="N’Ko" class="interlanguage-link-target"><span>ߒߞߏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Civilizacion" title="Civilizacion - Oksitan dili" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Civilizacion" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Oksitan dili" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%85%E0%A8%A4%E0%A8%BE" title="ਸੱਭਿਅਤਾ - Pencapça" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਸੱਭਿਅਤਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Pencapça" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Sivilisashon" title="Sivilisashon - Papiamento" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Sivilisashon" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="Papiamento" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Cywilizacja" title="Cywilizacja - Lehçe" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Cywilizacja" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Lehçe" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Sivilt%C3%A0" title="Siviltà - Piyemontece" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Siviltà" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piyemontece" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%DB%81%D8%B0%DB%8C%D8%A8" title="تہذیب - Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="تہذیب" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86" title="تمدن - Peştuca" lang="ps" hreflang="ps" data-title="تمدن" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Peştuca" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Civiliza%C3%A7%C3%A3o" title="Civilização - Portekizce" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Civilização" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portekizce" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Hawaykawsay" title="Hawaykawsay - Keçuva dili" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Hawaykawsay" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Keçuva dili" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Civiliza%C8%9Bie" title="Civilizație - Rumence" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Civilizație" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Rumence" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Цивилизация - Rusça" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Цивилизация" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Rusça" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%96%D1%8F" title="Цівілізація - Rusince" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Цівілізація" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusince" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="seçkin madde"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%AD%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="सभ्यता - Sanskrit" lang="sa" hreflang="sa" data-title="सभ्यता" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="Sanskrit" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Цивилизация - Yakutça" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Цивилизация" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="Yakutça" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A5%E1%B1%9A%E1%B1%A5%E1%B1%B1%E1%B1%9A%E1%B1%9C" title="ᱥᱚᱥᱱᱚᱜ - Santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱥᱚᱥᱱᱚᱜ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="Santali" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%DA%BE%D8%B0%D9%8A%D8%A8" title="تھذيب - Sindhi dili" lang="sd" hreflang="sd" data-title="تھذيب" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="Sindhi dili" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Civilizacija" title="Civilizacija - Sırp-Hırvat Dili" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Civilizacija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Sırp-Hırvat Dili" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Ta%C9%A3rma" title="Taɣrma - Taşelit" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Taɣrma" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="Taşelit" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%81%E0%B7%92%E0%B7%82%E0%B7%8A%E0%B6%A7%E0%B7%8F%E0%B6%A0%E0%B7%8F%E0%B6%BB%E0%B6%BA" title="ශිෂ්ටාචාරය - Sinhali dili" lang="si" hreflang="si" data-title="ශිෂ්ටාචාරය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Sinhali dili" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Civilization" title="Civilization - Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Civilization" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Civiliz%C3%A1cia" title="Civilizácia - Slovakça" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Civilizácia" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slovakça" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Civilizacija" title="Civilizacija - Slovence" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Civilizacija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Slovence" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Ilbaxaysi" title="Ilbaxaysi - Somalice" lang="so" hreflang="so" data-title="Ilbaxaysi" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="Somalice" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Qytet%C3%ABrimi" title="Qytetërimi - Arnavutça" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Qytetërimi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Arnavutça" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Цивилизација - Sırpça" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Цивилизација" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Sırpça" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Civilisation" title="Civilisation - İsveççe" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Civilisation" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="İsveççe" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Ustaarabu" title="Ustaarabu - Svahili dili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Ustaarabu" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Svahili dili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A8%E0%AE%BE%E0%AE%95%E0%AE%B0%E0%AE%BF%E0%AE%95%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="நாகரிகம் - Tamilce" lang="ta" hreflang="ta" data-title="நாகரிகம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tamilce" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%97%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%A4" title="నాగరికత - Telugu dili" lang="te" hreflang="te" data-title="నాగరికత" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Telugu dili" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%A2%E0%B8%98%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1" title="อารยธรรม - Tayca" lang="th" hreflang="th" data-title="อารยธรรม" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tayca" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Kabihasnan" title="Kabihasnan - Tagalogca" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Kabihasnan" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalogca" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Цивилизация - Tatarca" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Цивилизация" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tatarca" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%95%D8%AF%DB%95%D9%86%D9%8A%DB%95%D8%AA" title="مەدەنيەت - Uygurca" lang="ug" hreflang="ug" data-title="مەدەنيەت" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="Uygurca" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%96%D1%8F" title="Цивілізація - Ukraynaca" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Цивілізація" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Ukraynaca" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%DB%81%D8%B0%DB%8C%D8%A8" title="تہذیب - Urduca" lang="ur" hreflang="ur" data-title="تہذیب" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urduca" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Tamaddun" title="Tamaddun - Özbekçe" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Tamaddun" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Özbekçe" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Sivilt%C3%A0" title="Siviltà - Venedikçe" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Siviltà" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venedikçe" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/V%C4%83n_minh" title="Văn minh - Vietnamca" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Văn minh" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamca" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Civiliz%C3%A5cion" title="Civilizåcion - Valonca" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Civilizåcion" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Valonca" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Sibilisasyon" title="Sibilisasyon - Varay" lang="war" hreflang="war" data-title="Sibilisasyon" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Varay" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Xay" title="Xay - Volofça" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Xay" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="Volofça" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%96%87%E6%98%8E" title="文明 - Wu Çincesi" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="文明" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wu Çincesi" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ცივილიზაცია - Megrelce" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ცივილიზაცია" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Megrelce" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A6%D7%99%D7%95%D7%95%D7%99%D7%9C%D7%99%D7%96%D7%90%D7%A6%D7%99%D7%A2" title="ציוויליזאציע - Yidiş" lang="yi" hreflang="yi" data-title="ציוויליזאציע" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Yidiş" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Vwnzmingz" title="Vwnzmingz - Zhuangca" lang="za" hreflang="za" data-title="Vwnzmingz" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="Zhuangca" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%96%87%E6%98%8E" title="文明 - Çince" lang="zh" hreflang="zh" data-title="文明" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Çince" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/B%C3%BBn-b%C3%AAng" title="Bûn-bêng - Min Nan Çincesi" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Bûn-bêng" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Min Nan Çincesi" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%96%87%E6%98%8E" title="文明 - Kantonca" lang="yue" hreflang="yue" data-title="文明" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonca" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q8432#sitelinks-wikipedia" title="Dillerarası bağlantıları değiştir" class="wbc-editpage">Bağlantıları değiştir</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Ad alanları"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Uygarl%C4%B1k" title="İçerik sayfasını göster [c]" accesskey="c"><span>Madde</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Tart%C4%B1%C5%9Fma:Uygarl%C4%B1k" rel="discussion" title="İçerik ile ilgili tartışma [t]" accesskey="t"><span>Tartışma</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Dil varyantını değiştir" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Türkçe</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Görünüm"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Uygarl%C4%B1k"><span>Oku</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&veaction=edit" title="Bu sayfayı değiştir [v]" accesskey="v"><span>Değiştir</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&action=edit" title="Bu sayfanın kaynak kodunu düzenleyin [e]" accesskey="e"><span>Kaynağı değiştir</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&action=history" title="Bu sayfanın geçmiş sürümleri [h]" accesskey="h"><span>Geçmişi gör</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Sayfa araçları"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Araçlar" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Araçlar</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Araçlar</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">gizle</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Daha fazla seçenek" > <div class="vector-menu-heading"> Eylemler </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Uygarl%C4%B1k"><span>Oku</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&veaction=edit" title="Bu sayfayı değiştir [v]" accesskey="v"><span>Değiştir</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&action=edit" title="Bu sayfanın kaynak kodunu düzenleyin [e]" accesskey="e"><span>Kaynağı değiştir</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&action=history"><span>Geçmişi gör</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Genel </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:SayfayaBa%C4%9Flant%C4%B1lar/Uygarl%C4%B1k" title="Bu sayfaya bağlantı vermiş tüm viki sayfalarının listesi [j]" accesskey="j"><span>Sayfaya bağlantılar</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:%C4%B0lgiliDe%C4%9Fi%C5%9Fiklikler/Uygarl%C4%B1k" rel="nofollow" title="Bu sayfadan bağlantı verilen sayfalardaki son değişiklikler [k]" accesskey="k"><span>İlgili değişiklikler</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:%C3%96zelSayfalar" title="Tüm özel sayfaların listesi [q]" accesskey="q"><span>Özel sayfalar</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&oldid=34268759" title="Bu sayfanın bu revizyonuna kalıcı bağlantı"><span>Kalıcı bağlantı</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&action=info" title="Bu sayfa hakkında daha fazla bilgi"><span>Sayfa bilgisi</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:KaynakG%C3%B6ster&page=Uygarl%C4%B1k&id=34268759&wpFormIdentifier=titleform" title="Bu sayfadan nasıl kaynak göstereceği hakkında bilgi"><span>Bu sayfayı kaynak göster</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ftr.wikipedia.org%2Fwiki%2FUygarl%25C4%25B1k"><span>Kısaltılmış URL'yi al</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:QrCode&url=https%3A%2F%2Ftr.wikipedia.org%2Fwiki%2FUygarl%25C4%25B1k"><span>Karekodu indir</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Yazdır/dışa aktar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:Kitap&bookcmd=book_creator&referer=Uygarl%C4%B1k"><span>Bir kitap oluştur</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:DownloadAsPdf&page=Uygarl%C4%B1k&action=show-download-screen"><span>PDF olarak indir</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&printable=yes" title="Bu sayfanın basılmaya uygun sürümü [p]" accesskey="p"><span>Basılmaya uygun görünüm</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Diğer projelerde </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Civilizations" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://tr.wikiquote.org/wiki/Medeniyet" hreflang="tr"><span>Vikisöz</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q8432" title="Veri havuzundaki ilgili ögeye bağlantı [g]" accesskey="g"><span>Vikiveri ögesi</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Sayfa araçları"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Görünüm"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Görünüm</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">gizle</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Vikipedi, özgür ansiklopedi</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="tr" dir="ltr"><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Egypt.Giza.Sphinx.02.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Egypt.Giza.Sphinx.02.jpg/300px-Egypt.Giza.Sphinx.02.jpg" decoding="async" width="300" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Egypt.Giza.Sphinx.02.jpg/450px-Egypt.Giza.Sphinx.02.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Egypt.Giza.Sphinx.02.jpg/600px-Egypt.Giza.Sphinx.02.jpg 2x" data-file-width="2272" data-file-height="1704" /></a><figcaption><a href="/wiki/Eski_M%C4%B1s%C4%B1r" class="mw-redirect" title="Eski Mısır">Eski Mısır</a>, uygarlık olarak kabul edilebilecek ilk kültürlerdendir.</figcaption></figure> <p>Bir <b>uygarlık</b> kentsel gelişme, kültürel seçkin sınıf tarafından empoze edilen sosyal sınıflaşma, iletişimle ilgili sembolik sistemler ve doğal çevreden ayrı olma ve üzerinde hükmetme algısı ile karakterize edilen karmaşık yapıdaki toplumdur.<sup id="cite_ref-Adams_1966_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Adams_1966-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Haviland_2013_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Haviland_2013-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Wright_2004_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-Wright_2004-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Llobera_2003_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-Llobera_2003-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Fernández-Armesto_2001_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-Fernández-Armesto_2001-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Boyden_2004_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-Boyden_2004-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Solms-Laubach_2007_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-Solms-Laubach_2007-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-:0_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Uygarlıklar, <a href="/wiki/Merkezile%C5%9Fme" title="Merkezileşme">merkezileşme</a>, insanların ve diğer organizmaların evcilleşmesi, çalışma alanlarında özelleşme, kültürel olarak yerleşik kalkınma ve üstünlük ideolojileri, anıtsal mimari, vergilendirme, tarım ve genişlemeye toplumsal bağımlılık gibi sosyal, politik ve ekonomik özelliklerle ilişkilendirilir ve tanımlanır.<sup id="cite_ref-Haviland_2013_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-Haviland_2013-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Wright_2004_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-Wright_2004-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Llobera_2003_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-Llobera_2003-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Boyden_2004_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-Boyden_2004-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Solms-Laubach_2007_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-Solms-Laubach_2007-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-:0_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tarihsel olarak, uygarlık genellikle daha küçük ve sözde ilkel kültürlerin aksine, daha büyük ve "daha gelişmiş" bir kültür olarak anlaşılmıştır.<sup id="cite_ref-Adams_1966_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-Adams_1966-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Wright_2004_3-2" class="reference"><a href="#cite_note-Wright_2004-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Llobera_2003_4-2" class="reference"><a href="#cite_note-Llobera_2003-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Aynı şekilde bazı alimler uygarlığı çok kültürlü olması gerektiği özelliği ile tarif etmişlerdir.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bu geniş anlamda, bir uygarlık, <a href="/w/index.php?title=G%C3%B6%C3%A7ebe_pastoralist&action=edit&redlink=1" class="new" title="Göçebe pastoralist (sayfa mevcut değil)">göçebe pastoralist</a>, <a href="/wiki/Neolitik" class="mw-redirect" title="Neolitik">Neolitik</a> toplum veya <a href="/wiki/Avc%C4%B1-toplay%C4%B1c%C4%B1" title="Avcı-toplayıcı">avcı-toplayıcı</a> kültürleri de dahil olmak üzere merkezileşmemiş kabile topluluklarıyla tezat oluşturur, ancak aynı zamanda kendi içinde bulunan kültürlerle de çelişir. Toplumun merkezileşmiş, kentselleşmiş ve sınıflandırılmış yapıya dönüşmesi sürecine ise uygarlaşmak denir. Uygarlıklar genellikle yoğun nüfuslu yerleşkeler halinde başta yönetici bir elit sınıfın olduğu ve yoğun tarım, madencilik, küçük çapta üretim ve ticaretle ilgilenen daha alt seviye statülerde kentsel ve kırsal popülasyonların bulunduğu hiyerarşik sosyal sınıflara ayrılırlar. Uygarlık, politik gücü odaklayıp, insan kontrolünü, diğer insanlar da dahil olmak üzere doğanın kalanına yayar.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Etimolojisinin de bahsettiği üzere kavram ilk başta kasaba ve şehirlerle ilgiliydi. Uygarlıkların tarihi açısından ilk ortaya çıkışları genelde Neolitik Devrimin son safhaları ile ilgilidir. Yönetici bir seçkin sınıfın ortaya çıkması ile ilişkilendirilen, göreceli olarak hızlı gelişen kentsel devrim ve devlet oluşumu süreçleri ile büyümüş bir politik gelişmedir. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kavramın_tarihçesi"><span id="Kavram.C4.B1n_tarih.C3.A7esi"></span>Kavramın tarihçesi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&veaction=edit&section=1" title="Değiştirilen bölüm: Kavramın tarihçesi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&action=edit&section=1" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Kavramın tarihçesi"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Temel tez çalışması, Norbert Elias’ın, Orta Çağ mahkeme toplumundan Erken Modern Dönem’e kadar sosyal alanları izleyen "Uygarlık Süreci" (1939) adlı eseridir.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>"Uygarlığın Felsefesi" (1923) adlı eserinde <a href="/wiki/Albert_Schweitzer" title="Albert Schweitzer">Albert Schweitzer</a> iki görüşü özetler: biri tamamen maddi diğeri ise hem maddi hem ahlaki. Dünya krizinin insanlığın uygarlıkla ilgili ahlaki değeri kaybetmesinden kaynaklandığından bahseder. Schweitzer'e göre uygarlık "insan tarafından bütün alanlarda ve her bakış açısından, bireylerin manevi gelişmesinde rol oynayan toplam kaydedilen ilerlemenin tümüdür". <sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/Vikipedi:Kaynak_g%C3%B6sterme" title="Vikipedi:Kaynak gösterme"><span title="Bu şablon referans gösterilen kaynağın sayfa veya bölüm numarasının istenildiğini belirtir. (October 2014)">sayfa belirt</span></a></i>]</sup> </p><p>"Medenilik" gibi sıfatlar 16. yüzyılın ortalarında geliştirildi. "Medenileşmiş durum" anlamına gelen soyut isim medeniyet, 1760'larda tekrar Fransızlardan geldi. Fransızcada bilinen ilk kullanım 1757'de <a href="/w/index.php?title=Victor_de_Riqueti,_marquis_de_Mirabeau&action=edit&redlink=1" class="new" title="Victor de Riqueti, marquis de Mirabeau (sayfa mevcut değil)">Victor de Riqueti, marquis de Mirabeau</a> tarafından gerçekleşmiştir ve İngilizcede ilk kullanım <a href="/wiki/Adam_Ferguson" title="Adam Ferguson">Adam Ferguson</a>'a atfedilir. Adam Ferguson'un 1767 yılında <a href="/w/index.php?title=Sivil_Toplum_Tarihi_%C3%9Czerine_Bir_Deneme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sivil Toplum Tarihi Üzerine Bir Deneme (sayfa mevcut değil)">Sivil Toplum Tarihi Üzerine Bir Deneme</a> adlı eserinde "Sadece birey bebeklikten erkekliğe ilerlemekle kalmaz, türümüz kabalıktan medeniyete doğru ilerler" yazar.<sup id="cite_ref-Benveniste_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-Benveniste-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Ayd%C4%B1nlanma_%C3%87a%C4%9F%C4%B1" title="Aydınlanma Çağı">Aydınlanma Çağı</a>'nın karakteristiği olan aktif ilerleme arayışında, kelime genellikle barbarlık veya kabalığa tezat oluşturacak şekilde kullanılırdı. </p><p>1700'lerin sonlarında ve 1800'lerin başlarında, <a href="/wiki/Frans%C4%B1z_Devrimi" title="Fransız Devrimi">Fransız Devrimi</a> sırasında, "medeniyet" sözcüğü sadece tekil anlamda kullanılırdı, asla çoğul olarak kullanılmadı ve insanlığın bir bütün olarak ilerlemesi anlamına geliyordu. Bu hâlâ Fransızcada geçerli.<sup id="cite_ref-velkley_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-velkley-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sayılabilir bir isim olarak "medeniyetler" kelimesi, 19. yüzyılda ara sıra kullanılıyordu,<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ama bazen sadece <a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCr" title="Kültür">kültür</a> (<a href="/wiki/Etnografya" title="Etnografya">Etnografya</a> bağlamında sayılabilir hale getirilmiş, orijinalinde sayılamayan bir isim) anlamında, 20. yüzyılda çok daha yaygın hale geldi.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sadece bu genel anlamda "ortaçağ uygarlığı"'ndan söz etmek mümkün olur ki bu durumda Elias'ın kullandığı şekliyle bir oksimoron olurdu. </p><p>18. yüzyılda, uygarlık her zaman bir gelişme olarak görülmüyordu. Tarihi açıdan kültür ile uygarlık arasındaki bir önemli fark <a href="/wiki/Jean-Jacques_Rousseau" title="Jean-Jacques Rousseau">Rousseau</a>'nun yazılarından, özellikle de eğitim hakkındaki çalışması olan <a href="/w/index.php?title=Emile&action=edit&redlink=1" class="new" title="Emile (sayfa mevcut değil)">Emile</a> adlı eserinden gelir. Burada, uygarlık, daha rasyonel ve toplum kaynaklı olacak şekilde, <a href="/wiki/%C4%B0nsan_do%C4%9Fas%C4%B1" title="İnsan doğası">insan doğası</a> ile tamamen uyumlu değildir. İnsan bütünselliği, ancak akılsalcılık öncesi olan başlangıçtaki doğal iyiliği geri kazanma veya bu yöne yaklaşma yoluyla elde edilebilir. Bu fikirden, özellikle Almanya'da ilk olarak <a href="/wiki/Johann_Gottfried_Herder" title="Johann Gottfried Herder">Johann Gottfried Herder</a>, ardından <a href="/wiki/Kierkegaard" class="mw-redirect" title="Kierkegaard">Kierkegaard</a> ve <a href="/wiki/Nietzsche" class="mw-redirect" title="Nietzsche">Nietzsche</a> tarafından yeni bir yaklaşım geliştirildi. Bu yaklaşım kültürü, mantıklı, rasyonel, bilerek yapılmış hareketlerden ziyade rasyonellik öncesi halk ruhu olarak kabul edilebilecek doğal organizmalar olarak görür. Uygarlık ise aksine, daha rasyonel ve maddi ilerlemede daha başarılı olmasına rağmen, doğal değildir ve hilekârlık, ikiyüzlülük, kıskançlık ve tamahkârlık gibi toplumsal kötülüklere yol açarlar.<sup id="cite_ref-velkley_14-1" class="reference"><a href="#cite_note-velkley-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> İkinci dünya savaşında Almanyadan kaçan <a href="/wiki/Leo_Strauss" title="Leo Strauss">Leo Strauss</a>, New York'ta bir açıklama yaptı ve <a href="/wiki/Nazilik" class="mw-redirect" title="Nazilik">Nazilik</a>, [[Alman <a href="/wiki/Militarizm" title="Militarizm">militarizmi</a> ve <a href="/wiki/Nihilizm" title="Nihilizm">nihilizmin</a> arkasında uygarlık fikrinin olduğunu savundu.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Özellikleri"><span id=".C3.96zellikleri"></span>Özellikleri</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&veaction=edit&section=2" title="Değiştirilen bölüm: Özellikleri" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&action=edit&section=2" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Özellikleri"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Gr%C3%BCn_-_The_End_of_Dinner.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Gr%C3%BCn_-_The_End_of_Dinner.jpg/220px-Gr%C3%BCn_-_The_End_of_Dinner.jpg" decoding="async" width="220" height="145" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Gr%C3%BCn_-_The_End_of_Dinner.jpg/330px-Gr%C3%BCn_-_The_End_of_Dinner.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Gr%C3%BCn_-_The_End_of_Dinner.jpg/440px-Gr%C3%BCn_-_The_End_of_Dinner.jpg 2x" data-file-width="3900" data-file-height="2568" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Masa_kurallar%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Masa kuralları (sayfa mevcut değil)">Masa kuralları</a>,<a href="/wiki/G%C3%B6rg%C3%BC_kurallar%C4%B1" class="mw-redirect" title="Görgü kuralları">görgü kuralları</a> ve <a href="/w/index.php?title=Kendini_tutma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kendini tutma (sayfa mevcut değil)">kendini tutma</a> ve diğer formlarının ortaya çıkışı uygarlaşmış bir toplumun özelliklerinden biri olarak gösterilir. <a href="/w/index.php?title=Nobert_Elias&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nobert Elias (sayfa mevcut değil)">Nobert Elias</a> tarafından <i><a href="/w/index.php?title=Uygarla%C5%9Fma_S%C3%BCreci&action=edit&redlink=1" class="new" title="Uygarlaşma Süreci (sayfa mevcut değil)">Uygarlaşma Süreci</a></i> (1939). <i>Yemeğin Sonu</i> <a href="/w/index.php?title=Jules-Alexandre_Gr%C3%BCn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jules-Alexandre Grün (sayfa mevcut değil)">Jules-Alexandre Grün</a> tarafından (1913).</figcaption></figure> <p><a href="/w/index.php?title=V._Gordon_Childe&action=edit&redlink=1" class="new" title="V. Gordon Childe (sayfa mevcut değil)">V. Gordon Childe</a> gibi sosyalbiliminsanları bir uygarlığı diğer tür toplumlardan ayıran özellikler belirlemişlerdir.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Uygarlıklar genelde devamlılık, yaşanabilirlik, yerleşke paternleri, hükûmet şekilleri, sosyal sınıflandırma, ekonomik sistemler, okuryazarlık ve diğer kültürel özellikleri içerir. <a href="/w/index.php?title=Andrew_Nikiforuk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Andrew Nikiforuk (sayfa mevcut değil)">Andrew Nikiforuk</a> uygarlıkların prangalanmış insan kas gücüne bağlı olduğunu ve kölelerin enerjilerini ekin ekmek, imparatorları giydirmek ve şehirler inşa etmek için kullandıklarını savunur. Nikiforuk köleliği modern dönem öncesi uygarlıkların ortak bir özelliği kabul eder.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Peru'da deniz kaynakları ile beslenmelerini sağlayan istisnai bazı eski uygarlıkların dışında bütün uygarlıklar devamlılık için <a href="/wiki/Tar%C4%B1m" title="Tarım">tarıma</a> bağımlı olmuşlardır.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tahıl çiftlikleri, özellikle insanlar <a href="/w/index.php?title=Yapay_g%C3%BCbreleme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yapay gübreleme (sayfa mevcut değil)">yapay gübreleme</a>, <a href="/wiki/Sulama" title="Sulama">sulama</a> ve <a href="/wiki/Ekin_rotasyonu" class="mw-redirect" title="Ekin rotasyonu">ekin rotasyonu</a> gibi verimli teknikler kullandığı zaman depolanmış ve arz fazlası gıda sonucunu doğurabilir. Bahçecilikle ilgili ürünleri depolamakta mümkündür ama daha zordur, bu yüzden bahçecilik ile geçimini sağlamış olan uygarlıklar nadir görülür.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Tah%C4%B1l" title="Tahıl">Tahıl</a> arz fazlaları genelde önemli olmuştur çünkü tahıllar uzun süre depolanabilir. Arz fazlası gıda üretimi insanlara sadece hayatlarını kazanmak için gıda üretmekten başka fırsatlar tanıyabilir: ilk uygarlıklarda uzmanlaşmış kariyerleri olan askerler, zanaatkarlar, rahip ve rahibeler ve diğer insanlar vardı. Arz fazlası gıda üretimi yapılacak işlerin ve dolayısıyla insan aktivitelerinin çoğalmasına sebep olur ve bu da uygarlıkların tanımlayıcı bir özelliğidir. Pasifik Kuzeybatısı yerli halkları ve belki Mezolitik dönemdeki Natufian kültürü gibi avcı-toplayıcı toplumlarda da arz fazlası gıda olmuştur. Arz fazlası yiyecek üretimi, göreceli olarak büyük çapta toplumsal örgütlenme ve iş bölümü uygulamalarının bitki ve hayvan evcilleştirmeden daha önceki tarihlerde başlamış olması muhtemeldir.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Uygarlıkların diğer toplumlardan tamamen farklı yerleşim şekilleri vardır. "Uygarlık" kelimesi bazen basitçe <b>kentte yaşamak</b> olarak tanımlanabilir.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Çiftçi olmayan kırsal halk çalışmak ve ticaret yapmak için kentlere gelmeye meğillidir. </p><p>Başka toplumlarla kıyaslandığında, uygarlıklar devlet şeklinde daha karmaşık politik yapıya sahiptir.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Devlet toplumları diğer toplumlara göre daha fazla sınıflandırılmışlardır ve sosyal sınıflar arasında daha fazla farklar vardır.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Genelde kentlerde yoğunlaşmış olan iktidardaki sınıf arz fazlasının çoğunu kontrol eder ve bir <a href="/wiki/H%C3%BCk%C3%BBmet" title="Hükûmet">hükûmet</a> ve <a href="/wiki/B%C3%BCrokrasi" title="Bürokrasi">bürokrasi</a> aracılığı ile isteklerini uygulatır. <a href="/w/index.php?title=Morton_Fried&action=edit&redlink=1" class="new" title="Morton Fried (sayfa mevcut değil)">Morton Fried</a>, bir <a href="/wiki/%C3%87at%C4%B1%C5%9Fma_teorisi" class="mw-redirect" title="Çatışma teorisi">çatışma teorisyeni</a> ve <a href="/w/index.php?title=Elman_Service&action=edit&redlink=1" class="new" title="Elman Service (sayfa mevcut değil)">Elman Service</a>, bir birleşme teorisyeni siyasal sistemlere ve sosyal eşitsizliğe bağlı olarak insan kültürlerini sınıflandırmışlardır. Bu sınıflandırma sistemi 4 kategoriden oluşur<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ul><li><i><a href="/wiki/Avc%C4%B1-toplay%C4%B1c%C4%B1" title="Avcı-toplayıcı">Avcı-toplayıcı</a> gruplar</i>: genellikle egaliteryandırlar.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><i><a href="/wiki/Bah%C3%A7ecilik" title="Bahçecilik">Bahçecilik</a>/<a href="/wiki/Pastoralizm" title="Pastoralizm">pastoral</a> toplumlar</i>: genelde iki kalıtsal sosyal sınıf vardır; Şef ve işçi.</li> <li><i>Yüksek oranda sınıflandırmanın olduğu yapılar</i> veya <a href="/w/index.php?title=Beylikler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Beylikler (sayfa mevcut değil)">beylikler</a>: birçok kalıtsal sosyal sınıf vardır; kral, asilzade, özgür adam, uşak ve köle.</li> <li><i>Uygarlıklar </i>: komplike toplumsal hiyerarşi vardır ve organize olmuş kurumlaşmış bir hükümet yapısı vardır.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <p>Ekonomik olarak, uygarlıklar daha az organize olmuş toplumlara göre daha karmaşık aidiyet ve takas şekillerine sahiptirler. Belli bir yerde yaşamak, insanların, göçebe halklara göre daha fazla maddi birikim yapmalarına olanak verir. Bazı insanlar ayrıca üzerindeki yapı ile beraber toprak mülkiyetini veya arazinin özel mülkiyetini edinir. Uygarlıklarda nüfusun belli bir kısmı kendi yiyeceğini yetiştirmediği için kendi ürün veya hizmetlerini piyasadaki yiyecek ile takas eder veya nüfusun yiyecek üreten kısmından haraç, yeniden dağıtım vergilendirmesi, gümrük vergisi ya da dini vergi vasıtası ile temin eder. İlk kültürler sınırlı bir <a href="/wiki/Takas" title="Takas">takas</a> sistemi ile desteklenen bir <a href="/w/index.php?title=Hediye_ekonomisi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hediye ekonomisi (sayfa mevcut değil)">hediye ekonomisi</a> ile işlediler. Erken Demir Çağına kadar, çağdaş uygarlıklar, gittikçe daha karmaşık hale gelen alış-verişler için bir değişim aracı olarak <a href="/wiki/Para" title="Para">parayı</a> geliştirdiler. Bir köyde, seramik ustası bira yapana malzeme verir bunun karşılığında biracı ona bira verir. Bir kentte ise seramik ustasının yeni bir çatıya, çatıcının ayakkabıya, ayakkabı tamircisinin yeni at nallarına, nalbantın yeni bir paltoya ve dericininde yeni bir güvece ihtiyacı olabilir. Bu insanlar birbirini tanımıyor olabilirler ve ihtiyaçları aynı zamana denk gelmeyebilir. Para sistemi, bu gereksinimleri organize edip karşılanmalarını garanti edecek bir yoldur. En eski, parasal sisteme geçmiş medeniyetlerin zamanından beri, parasal sistemlerin tekelci kontrolleri sosyal ve politik seçkin sınıfın çıkarlarına hizmet etmiştir. </p><p><a href="/wiki/S%C3%BCmer" class="mw-redirect" title="Sümer">Sümerliler</a> tarafından geliştirilen <a href="/wiki/Yaz%C4%B1" title="Yazı">yazı</a>, medeniyetin bir işareti olarak kabul edilir ve "karmaşık idari bürokrasilerin veya fetih devletlerinin yükselişine eşlik etmiş gibi görünmektedir".<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ticaretle uğraşanlar ve bürokratlar doğru kayıtlar tutmak için yazıyı kullanmışlardır. Para gibi, yazılı kayıt tutulması da, bir kentin nüfusunun büyüklüğü ve birbirleriyle kişisel olarak tanışmayan insanlar arasındaki ticaretin karmaşıklığı nedeniyle gerekliydi. Ancak, hiç yazı kullanmamış, "quipu" adı verilen ipliklerden ve düğümlerden yapılan karmaşık bir kayıt sistemini kullanmış olup yine de bir uygarlık olarak işlevini koruyabilen Andlar'ın <a href="/wiki/%C4%B0nka" class="mw-redirect" title="İnka">İnka</a> Medeniyeti'nde görüldüğü üzere yazı her zaman bir uygarlık için zorunluluk değildi. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Aristotle_Altemps_Inv8575.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Aristotle_Altemps_Inv8575.jpg/170px-Aristotle_Altemps_Inv8575.jpg" decoding="async" width="170" height="228" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Aristotle_Altemps_Inv8575.jpg/255px-Aristotle_Altemps_Inv8575.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Aristotle_Altemps_Inv8575.jpg/340px-Aristotle_Altemps_Inv8575.jpg 2x" data-file-width="1700" data-file-height="2275" /></a><figcaption><a href="/wiki/Antik_Yunan" class="mw-redirect" title="Antik Yunan">Antik Yunan</a> filozofu ve biliminsanı <a href="/wiki/Aristotle" class="mw-redirect" title="Aristotle">Aristotle</a></figcaption></figure> <p>İş bölümü ve merkezi planlama yardımı ile uygarlıklar birçok kültürel özellikler geliştirdi. Örgütlenmiş din, sanatta ilerlemeler ve sayısız yeni bilim ve teknoloji ilerlemeleri bunlara örnek olarak verilebilir. </p><p>Tarih boyunca, başarılı medeniyetler yayıldılar, durmadan başka toprakları ele geçirdiler ve daha önce uygarlaşmamış insanları asimile ettiler. Yine de günümüzde bile hala uygarlaşmamış kabileler vardır. Bazıları tarafından ilkel olarak tanımlanırlar ancak başkaları bunu aşağılayıcı bulur. "İlkel", bir anlamda kültürün ilklerden olduğunu ve insanlığın başlangıcından beri değişmediğini ima eder ancak tarihin bu şekilde gelişmediği gösterilmiştir. Özellikle, günümüz kültürlerinin hepsi çağdaş kabul edildiğinden, günümüzdeki sözde ilkel kültürlerin uygarlaşmış kabul edilenlere göre daha geriden geldiği görüşü yanlıştır. Günümüzde antropologlar bu insanları tanımlamak için "<a href="/wiki/Protohistorya" title="Protohistorya">okuryazar olmayan</a>" terimini kullanıyorlar. </p><p>Uygarlık kolonileşme, işgal, din değiştirme, bürokratik kontrolün uzaması ve ticaret ve tarım ve yazının okuryazar olmayan insanlara tanıtılması yolları ile tarih boyunca yayılmıştır. Bazı uygarlaşmamış halklar isteyerek uygar davranış şekillerini benimseyebilir. Çünkü uygarlık aynı zamanda kendisinden kaynaklanan teknik, maddi ve sosyal baskınlık yolları ile de yayılmıştır. </p><p>Bir uygarlığın ulaştığı örgütlenmenin ölçülmesi, tarımın göreceli olarak önemini ticaret veya üretim kapasitelerinin önemi ile kıyaslayarak, gücünün karasal olarak sınırlarına, <a href="/wiki/%C4%B0%C5%9F_b%C3%B6l%C3%BCm%C3%BC" title="İş bölümü">iş bölümünün</a> karmaşıklığına ve kentsel merkezlerin taşıma kapasitesine bakarak yapılır. İkincil etmenler, gelişmiş bir taşımacılık sistemi, yazı, standartlaşmış ölçü birimleri, para birimi, sözleşme ve haksızlıkları cezalandıran bir hukuk sistemi, sanat, mimari, matematik, bilimsel anlayış, metalurji, politik yapılar ve örgütlenmiş dini içerir. </p><p>Geleneksel olarak, gözle görülür askeri, ideolojik ve ekonomik güç başarmış olan devletler, diğer kendi çevrelerinin dışında kalan barbar, vahşi ve ilkel kültür olarak isimlendirdikleri toplumlar ve insan gruplarının aksine kendilerini uygarlaşmış olarak tanımlamışlardır. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kültürel_kimlik"><span id="K.C3.BClt.C3.BCrel_kimlik"></span>Kültürel kimlik</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&veaction=edit&section=3" title="Değiştirilen bölüm: Kültürel kimlik" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&action=edit&section=3" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Kültürel kimlik"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>"Uygarlık" aynı zamanda sadece kompleks yapıya sahip bir topluma değil kompleks bir toplumun kültürüne atfende kullanılabilir. Her toplum, uygarlık olsun ya da olmasın, kendini eşsiz kılan bir dizi spesifik fikir, gelenek, sanat ve ürünlere sahiptir. Uygarlıklar, devlet tabanlı karar verme mekanizması, edebiyat, profesyonel sanat, mimari, örgütlenmiş din ve kompleks eğitim gelenekleri, baskı rejimi ve seçkin sınıfı muhafaza edecek kontrol sistemi gibi karmaşık kültürler geliştirme eğilimindedirler. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Clash_of_Civilizations_mapn2.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Clash_of_Civilizations_mapn2.png/440px-Clash_of_Civilizations_mapn2.png" decoding="async" width="440" height="214" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Clash_of_Civilizations_mapn2.png/660px-Clash_of_Civilizations_mapn2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Clash_of_Civilizations_mapn2.png/880px-Clash_of_Civilizations_mapn2.png 2x" data-file-width="1260" data-file-height="612" /></a><figcaption><i><a href="/wiki/Samuel_P._Huntington" title="Samuel P. Huntington">Samuel P. Huntington</a>'ın <a href="/wiki/Medeniyetler_%C3%A7at%C4%B1%C5%9Fmas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Medeniyetler çatışması">Medeniyetler çatışması</a></i> isimli tezine göre dünyanın temel uygarlıklarının haritası</figcaption></figure> <p>Herhangi bir uygarlıkla ilgili olan karmaşık kültür yayılıp diğer kültürleri de etkileme eğilimindedir ve bazen diğer kültürler asimile edilip uygarlığa katılırlar. (klasik bir örnek olarak baskın Çin medeniyetinin Kore, Japonya ve Vietnam gibi yakın medeniyetler üzerindeki etkisi gösterilebilir). Birçok medeniyet aslında birçok ulus ve bölgeleri de içeren geniş kültürel alanlardır. Kişinin yaşadığı medeniyet o kişinin en geniş kültürel kimliğidir. </p><p>Birçok tarihçi geniş kültürel alanlara odaklanmış medeniyetleri birbirinden ayrı birimler olarak düşünmüşlerdir. 20. yüzyıl felsefecilerinden <a href="/wiki/Oswald_Spengler" title="Oswald Spengler">Oswald Spengler</a><sup id="cite_ref-Spengler,_Oswald_1919_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-Spengler,_Oswald_1919-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> birçoğunun "medeniyet" kelimesini kullandığı yerde "kültür" anlamında Almanca "kultur" kelimesini kullanır. Spengler bir medeniyetin tutarlılığının tek bir birincil kültürel sembole dayandığına inanıyordu. Kültürler doğum, yaşam, çöküş ve son döngüsünden geçerler ve yeni bir cezbedici kültürel sembolün etafında şekillenen güçlü yeni bir kültür ortaya çıkar. Spengler medeniyetin, bir kültür için, çöküşün başlangıcı olduğunu belirtir ve bir tür olarak gelişmiş insanlığın yapabileceği en dışsal ve yapay durumu ortaya koyduğunu belirtir.<sup id="cite_ref-Spengler,_Oswald_1919_31-1" class="reference"><a href="#cite_note-Spengler,_Oswald_1919-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Medeniyetin bu birleşik kültür kavramı 20 yüzyıl ortalarında tarihçi <a href="/wiki/Arnold_J._Toynbee" class="mw-redirect" title="Arnold J. Toynbee">Arnold J. Toynbee</a>'in teorilerini de etkilemiştir. Toynbee, medeniyet sürecini incelediği çok ciltli <a href="/w/index.php?title=Bir_Tarih_%C3%87al%C4%B1%C5%9Fmas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bir Tarih Çalışması (sayfa mevcut değil)">Bir Tarih Çalışması</a> adlı eserinde yükseliş ve çoğunlukla çöküş olmak üzere 21 medeniyetin ve 5 "büyüyememiş" medeniyetin tarihsel takibini yapmıştır. Toynbee'e göre medeniyetler, sadece ekonomik ve çevresel nedenlerden ziyade yaratıcı bir azınlığın başarısızlığı, ahlaki ve dini bir çöküş ve önemli zorlukların gereklerinin yerine getirilememesi sonucu çöküşe geçmiş ve son bulmuştur. </p><p><a href="/wiki/Samuel_P._Huntington" title="Samuel P. Huntington">Samuel P. Huntington</a> medeniyeti insanların kültürel gruplaşmasının en üst düzeyi ve insanları diğer türlerden ayıran kültürel kimliğin en geniş seviyesi olarak tanımlar. Huntington'ın medeniyetler ile ilgili teorileri aşağıda tartışılmıştır.<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kompleks_sistemler">Kompleks sistemler</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&veaction=edit&section=4" title="Değiştirilen bölüm: Kompleks sistemler" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&action=edit&section=4" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Kompleks sistemler"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Başka bir grup teorisyen, sistem teorisini kullanarak uygarlığa kompleks bir sistem olarak bakar, ör., beraber çalışarak bir sonuç üreten bir grup objenin analiz edildiği düşünce şeklinin ana hatları. Uygarlıklar kentsel öncesi kültürlerden türemiş kent ağları olarak görülebilir ve bunlar arasındaki ekonomik, politik, askeri, diplomatik, sosyal ve kültürel ilişkiler ile tanımlanırlar. Herhangi bir kurum karmaşık bir <a href="/wiki/Sosyal_sistem" title="Sosyal sistem">sosyal sistemdir</a> ve medeniyet ise çok büyük bir kurumdur. </p><p>Sistem teorisyenleri ekonomik ilişkiler, kültürel değiş-tokuş ve politik/diplomatik/askeri ilişkilerde olmak üzere kentler arasındaki birçok ilişkiyi incelerler. Bu alanlar genelde farklı ölçeklerde olabilir. Örneğin, 19. yüzyıla kadar ticaret ağları kültürel ve politik alanlardan çok daha büyüktü. <a href="/wiki/Roma_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Roma İmparatorluğu">Roma İmparatorluğu</a>, <a href="/wiki/Pers_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" class="mw-redirect" title="Pers İmparatorluğu">Pers İmparatorluğu</a>, Hindistan ve Çin'i birbirine bağlayan <a href="/wiki/Orta_Asya" title="Orta Asya">Orta Asya</a>'dan geçen <a href="/wiki/%C4%B0pek_Yolu" title="İpek Yolu">İpek Yolu</a> ve <a href="/wiki/Hint_Okyanusu" title="Hint Okyanusu">Hint Okyanusu</a> deniz yolları gibi ticaret yolları, 2000 yıl önce, bahsi geçen medeniyetler herhangi bir politik, diplomatik, askeri veya kültürel ilişkiler içinde değilken, tam anlamıyla işler vaziyetteydi. Bu şekilde uzun mesafe ticaretin ilk kanıtları Antik Çağlarda vardır. Guillermo Algaze, <a href="/wiki/Uruk_d%C3%B6nemi" title="Uruk dönemi">Uruk dönemi</a> sırasında ticaret ilişkilerinin Mısır, Mezopotamya, İran ve Afganistanı birbirine bağladığını iddia eder.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Ur_Kraliyet_Mezarl%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Ur Kraliyet Mezarlığı">Ur Kraliyet Mezarlığı</a>'nda daha sonra bulunan reçinenin Mozambik'ten kuzeye ticaretinin yapıldığı söylenir. </p><p>Birçok teorisyen bütün dünyanın halihazırda, küreselleşme adıyla bilinen bir süreç olan, bütünleşik bir tek <a href="/w/index.php?title=D%C3%BCnya-sistemi_teorisi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dünya-sistemi teorisi (sayfa mevcut değil)">dünya sistemi</a>'ne dönüştüğünü iddia eder. Dünya üzerindeki farklı medeniyetler ve toplumlar ekonomik, politik ve hatta kültürel olarak birçok şekilde birbirlerine bağımlı durumdadır. Bu entegrasyonun ne zaman başladığıyla ve bir uygarlığın tanımını belirleyen anahtar özelliğin-kültürel, teknolojik, ekonomik, politik veya askeri-diplomatik-hangi tür entegrasyon olduğuyla ilgili devam eden bir tartışma vardır. <a href="/w/index.php?title=David_Wilkinson_(siyaset_bilimci)&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Wilkinson (siyaset bilimci) (sayfa mevcut değil)">David Wilkinson</a> M.Ö. 1500 yıllarında <a href="/wiki/Mezopotamya" title="Mezopotamya">Mezopotamya</a> ve <a href="/wiki/Eski_M%C4%B1s%C4%B1r" class="mw-redirect" title="Eski Mısır">Eski Mısır</a> uygarlıklarının ekonomik ve askeri-diplomatik entegrasyonu sonucu, kendi kullandığı kelimelerle "Merkezi Uygarlık"ın ortaya çıktığını savunur.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Merkezi uygarlık daha sonra Orta Doğu ve Avrupanın tamamını içine alacak şekilde genişlemiş ardından Avrupa Kolonileştirme hareketi ile Amerika ve Avustralya kıtalarını, Çin ve Japonya'yı da 19. yüzyıla kadar entegre ederek küresel bir ölçeğe geçmiştir. Wilkinson'a göre medeniyetler, Merkez Uygarlık örneğinde olduğu gibi, kültürel açıdan heterojen veya Japon uygarlığında olduğu gibi homojen olabilir. Huntington'un "uygarlıklar çarpışması" olarak adlandırdığını, Wilkinson aynı uygarlık içinde farklı kültürel alanların çarpışması olarak kategorize edebilir. Diğerleri küreselleşme yolunda ilk adım olarak <a href="/wiki/Ha%C3%A7l%C4%B1_Seferleri" title="Haçlı Seferleri">Haçlı Seferlerini</a> işaret eder. Daha konvansiyonel bakış açılarına göre sosyal ağlar antik çağlardan beri büyüyüp küçülmüştür ve günümüz küresel ekonomisi ve kültürü yakın tarihli Avrupa kolonizasyonunun bir ürünüdür. <sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/Vikipedi:Kaynak_g%C3%B6sterme" title="Vikipedi:Kaynak gösterme"><span title="(October 2015)">kaynak belirtilmeli</span></a></i>]</sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tarih">Tarih</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&veaction=edit&section=5" title="Değiştirilen bölüm: Tarih" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&action=edit&section=5" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Tarih"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ayrıca bakınız: <a href="/wiki/%C4%B0nsanl%C4%B1k_tarihi" title="İnsanlık tarihi">İnsanlık tarihi</a></div> <p>Art arda gelen medeniyetlerden oluşan <a href="/wiki/%C4%B0nsanl%C4%B1k_tarihi" title="İnsanlık tarihi">insanlık tarihi</a> olgusu tamamıyla moderndir. Avrupa Keşif Çağında ortaya çıkan modernlik, "Yeni Dünya"'nın kültürlerinin Neolitik ve Mezolitik dönemleri ile tam bi zıtlık teşkil eder ve karmaşık devletlerin tarih öncesi çağlarda ortaya çıktığını anlatır.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Günümüzde kullanıldığı şekliyle uygarlık, merkezileşme, toplumsal tabakalaşma ve iş bölümünün olduğu kompleks bir devlet sistemi olarak, yaklaşık M.Ö 3000 yıllarında erken Bronz Çağı'nda <a href="/wiki/Bereketli_Hilal" title="Bereketli Hilal">Bereketli Hilal</a>'de ortaya çıkmış olan ilk imparatorlukların tanımına uyar. <a href="/wiki/Gordon_Childe" title="Gordon Childe">Gordon Childe</a> uygarlığın ortaya çıkışını arka arkaya gerçekleşen iki devrimden kaynaklandığı şekilde tanımlar: göçebe olmayan toplumların ortaya çıkmasına neden olan <a href="/wiki/Neolitik_Devrim" class="mw-redirect" title="Neolitik Devrim">Neolitik Devrim</a> ve <a href="/w/index.php?title=Kentsel_Devrim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kentsel Devrim (sayfa mevcut değil)">Kentsel Devrim</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kentsel_devrim">Kentsel devrim</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&veaction=edit&section=6" title="Değiştirilen bölüm: Kentsel devrim" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&action=edit&section=6" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Kentsel devrim"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana maddeler: <a href="/wiki/Neolitik" class="mw-redirect" title="Neolitik">Neolitik</a>, <a href="/wiki/Bronz_Devri" class="mw-redirect" title="Bronz Devri">Bronz Devri</a> ve <a href="/wiki/Uygarl%C4%B1%C4%9F%C4%B1n_be%C5%9Fi%C4%9Fi" title="Uygarlığın beşiği">Uygarlığın beşiği</a></div> <p>İlk başlarda, Neolitik, geçim sağlama amaçlı gıda yetiştiriciliğinden bir geçiş safhası idi. Fakat sürekli tarım yapılması giderek toprak kalitesinde bir azalmaya sebep oldu ve yerleşim yerinden giderek daha da uzak yerlerde tarım yapılmasıyla beraber en sonunda komple yerleşimin başka yere taşınması gereği doğdu. Yarı kurak nehir vadilerinde, yıllık sel baskınları toprak verimliliğini iyileştirdiği için nüfus yoğunluklarının önemli ölçüde artabileceğine bir işaretti. Nitekim bu da <a href="/w/index.php?title=%C4%B0kincil_%C3%BCr%C3%BCnler_devrimi&action=edit&redlink=1" class="new" title="İkincil ürünler devrimi (sayfa mevcut değil)">ikincil ürünler devrimine</a> yol açtı. İnsanlar evcilleştirilmiş hayvanları sadece etleri için değil aynı zamanda sütleri, yünleri, gübreleri ve tarla sürmek ve taşımacılıkla ilgili kullanmaya başladılar ve bu gelişmeler Avrupa'da yayıldı. </p><p>Erken neolitik teknolojileri ve yaşam tarzı ilk başta Batı Asya'da (örneğin <a href="/wiki/G%C3%B6bekli_Tepe" class="mw-redirect" title="Göbekli Tepe">Göbekli Tepe</a>, M.Ö. 9,130) ve daha sonra Çin'de <a href="/wiki/Sar%C4%B1_Nehir" class="mw-redirect" title="Sarı Nehir">Sarı Nehir</a> ve <a href="/wiki/Yangtze" title="Yangtze">Yangtze</a> havzalarına (örneğin <a href="/w/index.php?title=Pengtoushan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pengtoushan (sayfa mevcut değil)">Pengtoushan</a> culture from 7,500 BCE) yerleşti ve sonradan yayıldı. <a href="/wiki/Mezopotamya" title="Mezopotamya">Mezopotamya</a> M.Ö. 10000 yıllarından başlayarak Neolitik Devrimin ilk geliştiği yerlerden biridir ve M.Ö. 6500 yıllarında gelişmeye başlayan medeniyetler vardır. Bu bölge <a href="/wiki/D%C3%BCnya_tarihi" class="mw-disambig" title="Dünya tarihi">insanlık tarihindeki</a>, <a href="/wiki/Tekerlek" title="Tekerlek">tekerlek</a>, <a href="/wiki/%C3%87iviyaz%C4%B1s%C4%B1" class="mw-redirect" title="Çiviyazısı">çiviyazısı</a>, <a href="/wiki/Matematik" title="Matematik">matematik</a>, <a href="/wiki/Astronomi" title="Astronomi">astronomi</a> ve <a href="/wiki/Tar%C4%B1m" title="Tarım">tarım</a> da dahil en önemli gelişmelerine ilham veren bölge olarak tanımlanır.<sup id="cite_ref-historyandpolicy_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-historyandpolicy-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>M.Ö. 7000 yılından başlayarak benzer uygarlık-öncesi neolitik devrimler kuzeybatı <a href="/wiki/G%C3%BCney_Amerika" title="Güney Amerika">Güney Amerika</a>'da ve <a href="/wiki/Mezoamerika" title="Mezoamerika">Mezoamerika</a>'da da(<a href="/w/index.php?title=Norte_Chico_uygarl%C4%B1%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Norte Chico uygarlığı (sayfa mevcut değil)">Norte Chico uygarlığı</a>) gerçekleşmiştir.<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/8.2_biny%C4%B1l_olay%C4%B1" class="mw-redirect" title="8.2 binyıl olayı">8.2 binyıl kuraklık olayı</a> ve <a href="/w/index.php?title=5.9_biny%C4%B1l_olay%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="5.9 binyıl olayı (sayfa mevcut değil)">5.9 binyıl</a> <a href="/w/index.php?title=Pluvial&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pluvial (sayfa mevcut değil)">Interpluvialı</a> yarı kurak bölgelerin kuruduğu ve çöllerin yayıldığı bir dönemdi.<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bu iklim değişikliği toplumlar arasındaki bölgesel şiddetin kar-zarar oranını değiştirdi ve ilk medeniyetlerle ilişkilendirilen surlarla çevrili kentler görülmeye başlandı. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Lascar_Avenue_of_the_Dead_and_the_Pyramid_of_the_Sun_in_the_background_(4566574277).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Lascar_Avenue_of_the_Dead_and_the_Pyramid_of_the_Sun_in_the_background_%284566574277%29.jpg/220px-Lascar_Avenue_of_the_Dead_and_the_Pyramid_of_the_Sun_in_the_background_%284566574277%29.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Lascar_Avenue_of_the_Dead_and_the_Pyramid_of_the_Sun_in_the_background_%284566574277%29.jpg/330px-Lascar_Avenue_of_the_Dead_and_the_Pyramid_of_the_Sun_in_the_background_%284566574277%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Lascar_Avenue_of_the_Dead_and_the_Pyramid_of_the_Sun_in_the_background_%284566574277%29.jpg/440px-Lascar_Avenue_of_the_Dead_and_the_Pyramid_of_the_Sun_in_the_background_%284566574277%29.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Mesoamerika&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mesoamerika (sayfa mevcut değil)">Mesoamerika</a> kenti <a href="/wiki/Teotihuacan" title="Teotihuacan">Teotihuacan</a> Harabeleri</figcaption></figure> <p>Bu kentsel devrim, ekonomilerin ve kentlerin gelişmesine olanak sağlayan transfer edilebilir ihtiyaç fazlasının birikiminin başlangıcıydı. Aynı zamanda şiddetin devlet tekelinde olması, bölgesel çatışmalar ve asker sınıfının ortaya çıkması, hiyerarşilerin hızlı gelişimi ve insan kurban edilmesi ile de ilişkilendirilir.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Uygarlaşmış kentsel devrim ise yerleşik hayatın gelişmesi, tahıl bitkilerinin ve hayvanların evcilleştirilmesi, ölçek ekonomisini mümkün kılan yaşam tarzlarının gelişmesi ve ihtiyaç fazlası üretimin belirli sosyal sınıflar tarafından biriktirilmesine bağımlı idi. Hala tartışılmasına rağmen, kompleks kültürlerden uygarlıklara geçişin, insan kurban edilme uygulamalarını da yürüten seçkin idareci sınıf tarafından politik gücün daha fazla tekelleşmesine yol açan devlet yapılarının gelişmesi ile ilişkili olduğu izlenimi vardır.<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-nature.com_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-nature.com-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>M.Ö. 3300 yıllarından başlayarak, Neolitik dönemin sonlarına doğru, değişik elitist kalkolitik medeniyetler yükselişe geçmeye başladı ve <a href="/wiki/Bronz_%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="mw-redirect" title="Bronz Çağı">Bronz Çağı</a> boyunca büyük çaplı imparatorluklar haline dönüştüler. (<a href="/wiki/Eski_M%C4%B1s%C4%B1r_Krall%C4%B1%C4%9F%C4%B1" class="mw-redirect" title="Eski Mısır Krallığı">Eski Mısır Krallığı</a>, <a href="/w/index.php?title=Akat_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Akat İmparatorluğu (sayfa mevcut değil)">Akat İmparatorluğu</a>, <a href="/wiki/Asur_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" class="mw-redirect" title="Asur İmparatorluğu">Asur İmparatorluğu</a>, <a href="/w/index.php?title=Eski_Asur_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eski Asur İmparatorluğu (sayfa mevcut değil)">Eski Asur İmparatorluğu</a>, <a href="/wiki/Hitit_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" class="mw-redirect" title="Hitit İmparatorluğu">Hitit İmparatorluğu</a>). </p><p>Buna paralel bir gelişme, M.Ö. 500 yıllarında Mayalar'ın kentleşmeye başladığı yer olan <a href="/w/index.php?title=Kolomb-%C3%B6ncesi_Amerikalar%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kolomb-öncesi Amerikaları (sayfa mevcut değil)">Kolomb-öncesi Amerikaları</a>'nda bağımsız olarak gerçekleşti ve 15. yüzyıla kadar, Avrupa müdahalesinden kısa süre önce, <a href="/wiki/Aztek" class="mw-redirect" title="Aztek">Aztek</a> ve <a href="/w/index.php?title=%C4%B0nka_%C4%B0mparatorluklar%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="İnka İmparatorlukları (sayfa mevcut değil)">İnka İmparatorlukları</a> ortaya çıktı. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Aksiyel_Çağ"><span id="Aksiyel_.C3.87a.C4.9F"></span>Aksiyel Çağ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&veaction=edit&section=7" title="Değiştirilen bölüm: Aksiyel Çağ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&action=edit&section=7" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Aksiyel Çağ"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Daha fazla bilgi: <a href="/wiki/Demir_%C3%87a%C4%9F%C4%B1" title="Demir Çağı">Demir Çağı</a>, <a href="/wiki/Hinduizm" title="Hinduizm">Hinduizm</a>, <a href="/w/index.php?title=Hristiyanla%C5%9Ft%C4%B1rma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hristiyanlaştırma (sayfa mevcut değil)">Hristiyanlaştırma</a>, <a href="/w/index.php?title=Budhizmin_Yay%C4%B1lmas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Budhizmin Yayılması (sayfa mevcut değil)">Budhizmin Yayılması</a> ve <a href="/w/index.php?title=%C4%B0slam%C4%B1n_Yay%C4%B1lmas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="İslamın Yayılması (sayfa mevcut değil)">İslamın Yayılması</a></div> <p><a href="/w/index.php?title=Bronz_%C3%87a%C4%9F%C4%B1n%C4%B1n_%C3%87%C3%B6k%C3%BC%C5%9F%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bronz Çağının Çöküşü (sayfa mevcut değil)">Bronz Çağının Çöküşünü</a>, M.Ö. 1200 yıllarında <a href="/wiki/Demir_%C3%87a%C4%9F%C4%B1" title="Demir Çağı">Demir Çağı</a> izledi. M.Ö 8. ve 3. yüzyıllar arasına denk gelen ve <a href="/w/index.php?title=Klasik_medeniyet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Klasik medeniyet (sayfa mevcut değil)">klasik medeniyetlere</a> geçişteki önemli bir safha olarak gösterilen bu dönem, <a href="/wiki/Karl_Jaspers" title="Karl Jaspers">Karl Jaspers</a> tarafından <a href="/w/index.php?title=Axial_%C3%87a%C4%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Axial Çağ (sayfa mevcut değil)">Axial Çağ</a> olarak adlandırılmaktadır ve bu dönemde birçok yeni medeniyet ortaya çıkmıştır.<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/William_Hardy_McNeill" title="William Hardy McNeill">William Hardy McNeill</a>, tarihteki bu dönemin, daha önce ayrı olan uygarlıklar arasındaki kültürel iletişimin ekümenin sonunu getirdiği ve paranın yayılması, daha büyük imparatorluklar ve yeni dinler ile ilişkilendirilen Çin'den Akdeniz'e kadar sosyal değişimi hızlandırmış olan bir dönem olduğunu söyler. Bu görüş yakın zaman içinde Christopher Chase-Dunn ve diğer <a href="/w/index.php?title=D%C3%BCnya_sistem_teorisyenleri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dünya sistem teorisyenleri (sayfa mevcut değil)">dünya sistem teorisyenleri</a> tarafından taçlandırılmıştır. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Modernite">Modernite</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&veaction=edit&section=8" title="Değiştirilen bölüm: Modernite" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&action=edit&section=8" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Modernite"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Daha fazla bilgi: <a href="/wiki/Modernite" title="Modernite">Modernite</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Daha fazla bilgi: <a href="/wiki/Orta_%C3%87a%C4%9F" title="Orta Çağ">Orta Çağ</a>, <a href="/wiki/Erken_Modern_%C3%87a%C4%9F" class="mw-redirect" title="Erken Modern Çağ">Erken Modern Çağ</a> ve <a href="/wiki/Co%C4%9Frafi_Ke%C5%9Fifler" class="mw-redirect" title="Coğrafi Keşifler">Coğrafi Keşifler</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Daha fazla bilgi: <a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCr" title="Kültür">Kültür</a> ve <a href="/wiki/Medeniyetler_%C3%87at%C4%B1%C5%9Fmas%C4%B1" title="Medeniyetler Çatışması">Medeniyetler Çatışması</a></div> <p>Modernliğe doğru büyük bir dönüşüm M.S. 1500 yıllarında Batı Avrupa'da başladı ve bu başlangıç ile bilim ve hukuk ile ilgili yeni yaklaşımlar, ilk kültürleri o günün endüstriyel ve teknolojik uygarlıkları ile bütünleştirecek şekilde, bütün dünyada hızlı bir şekilde yayıldı. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Uygarlıkların_çöküşü"><span id="Uygarl.C4.B1klar.C4.B1n_.C3.A7.C3.B6k.C3.BC.C5.9F.C3.BC"></span>Uygarlıkların çöküşü</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&veaction=edit&section=9" title="Değiştirilen bölüm: Uygarlıkların çöküşü" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&action=edit&section=9" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Uygarlıkların çöküşü"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/w/index.php?title=Toplumsal_%C3%87%C3%B6k%C3%BC%C5%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Toplumsal Çöküş (sayfa mevcut değil)">Toplumsal Çöküş</a></div> <p>Medeniyetler genelde iki şekilde son bulur; ya genişleyen bir başka imparatorluğa dahil olurlar (örneğin Eski Mısır İmparatorluğu ilk önce Yunan daha sonra da Roma Medeniyetlerine dahil olmuştur) ya da Karanlık Çağ olarak adlandırılan dönemlerde olduğu gibi çökerler ve daha basit bir form alırlar.<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Medeniyetlerin çöküşü ile ilgili birçok açıklama öne sürülmüştür. Bazıları tarihsel örneklere odaklanır, diğerleri ise genel teoriye. </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ibn-i_Haldun&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ibn-i Haldun (sayfa mevcut değil)">Ibn-i Haldun</a>'dan <i><a href="/wiki/Mukaddime" title="Mukaddime">Mukaddime</a></i>: İslami medeniyetlerin analizi, yükselişi ve çöküşüyle ilgili teorileri etkilemiştir.<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Onun görüşüne göre nomadik halkların işgalleri büyümeyi sınırlandırmış ve sosyal çöküşe neden olmuştur. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Invasions_of_the_Roman_Empire_1.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Invasions_of_the_Roman_Empire_1.png/220px-Invasions_of_the_Roman_Empire_1.png" decoding="async" width="220" height="156" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Invasions_of_the_Roman_Empire_1.png/330px-Invasions_of_the_Roman_Empire_1.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Invasions_of_the_Roman_Empire_1.png/440px-Invasions_of_the_Roman_Empire_1.png 2x" data-file-width="1954" data-file-height="1382" /></a><figcaption> Barbarların işgalleri <a href="/wiki/Roma_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Roma İmparatorluğu">Roma İmparatorluğu</a>'nun çöküşünde önemli bir rol oynamıştır.</figcaption></figure></li> <li><a href="/wiki/Edward_Gibbon" title="Edward Gibbon">Edward Gibbon</a>'nın çalışması <i><a href="/w/index.php?title=Roma_%C4%B0mparatorlu%C4%9Funun_%C3%87%C3%B6k%C3%BC%C5%9F%C3%BC_ve_Sonlanmas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roma İmparatorluğunun Çöküşü ve Sonlanması (sayfa mevcut değil)">Roma İmparatorluğunun Çöküşü ve Sonlanması</a></i>: Roma İmparatoruğu'nun sonlanması ile ilgili detaylı analiz içeren iyi bilinen bir eserdir. Gibbon'a göre Roma'nın çöküşünün son sahnesi <a href="/wiki/Konstantinopolis" title="Konstantinopolis">Konstantinopolis</a>'in, M.S. 1453 yılında <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_T%C3%BCrkleri" title="Osmanlı Türkleri">Osmanlı Türkleri</a>'ne kaybedilmesidir. Romanın inişe geçmesi, normalin çok üzerindeki boyutlarının doğal ve kaçınılmaz bir etkisidir. Bolluk ve varlık çürümenin prensiplerini olgunlaştırmış, yıkımın nedenleri fetihlerle kat kat artmıştır ve yapay destekler zaman veya diğer olaylarla kaldırıldığı an muazzam yapı kendi ağırlığı altında kalmıştır. Harabenin hikâyesi basit ve ortadadır; imparatorluğun neden parçalandığını sormak yerine, bu kadar uzun süre ayakta kalmasına şaşırmamız gerekir.<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/Theodor_Mommsen" title="Theodor Mommsen">Theodor Mommsen</a>, <i><a href="/w/index.php?title=Roma%27n%C4%B1n_Tarihi_(Mommsen)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roma'nın Tarihi (Mommsen) (sayfa mevcut değil)">Roma'nın Tarihi</a></i>: Mommsen'in görüşüne göre Roma'nın çöküşünün sebebi, M.S 476 yılında <a href="/wiki/Bat%C4%B1_Roma_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Batı Roma İmparatorluğu">Batı Roma İmparatorluğu</a>'nun çöküşüdür. Aynı zamanda "yaratılış", "büyüme", "yaşlanma", "çöküş" ve "çürüme"'nin biyolojik benzetmesine ağırlık vermiştir.</li> <li><a href="/wiki/Oswald_Spengler" title="Oswald Spengler">Oswald Spengler</a>, <i><a href="/w/index.php?title=Bat%C4%B1%27n%C4%B1n_%C3%87%C3%B6k%C3%BC%C5%9F%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Batı'nın Çöküşü (sayfa mevcut değil)">Batı'nın Çöküşü</a></i>: Spengler <a href="/wiki/Petrarch" class="mw-redirect" title="Petrarch">Petrarch</a>'ın kronolojik bölümlemesini reddeder ve tarihte "olgunlaşmış" sadece sekiz medeniyet olduğunu savunur. Onun iddiasına göre gelişen kültürlerin emperyalist medeniyetlere dönüşme eğilimi vardır. Plutokraside demokratik yönetim şekilleri ortaya çıkar ve nihai olarak emperyalizmle sonuçlanır. Bu medeniyetler genişler ve sonunda çöker.</li> <li><a href="/wiki/Arnold_J._Toynbee" class="mw-redirect" title="Arnold J. Toynbee">Arnold J. Toynbee</a>, <i><a href="/w/index.php?title=Bir_Tarih_%C3%87al%C4%B1%C5%9Fmas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bir Tarih Çalışması (sayfa mevcut değil)">Bir Tarih Çalışması</a></i>: Toynbee tarihte çok daha fazla sayıda medeniyet bulunduğu görüşündedir. Az sayıda büyümesi duraklamış medeniyetlerinde bulunduğunu ve bütün medeniyetlerin Mommsen tarafından tarif edilen döngüden geçme eğiliminde olduklarını belirtir. Bir medeniyetin çöküş sebepleri, kültürel seçkin bir sınıf, asalak bir seçkin sınıfa dönüşüp iç ve dış proletaryanın yükselmesine yol açtığı zaman ortaya çıkar.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Joseph_Tainter&action=edit&redlink=1" class="new" title="Joseph Tainter (sayfa mevcut değil)">Joseph Tainter</a>, <i><a href="/w/index.php?title=Toplumsal_%C3%A7%C3%B6k%C3%BC%C5%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Toplumsal çöküş (sayfa mevcut değil)">Kompleks Toplumların Çöküşü</a></i>: sistem giderek daha kompleks hala geldikçe verimin azaldığını ve daha fazla büyümenin verimi düşürmeye başlayacağını savunur. Tainter, Roma'nın bu ölçüye M.S. 2. yüzyılda ulaştığı görüşündedir.</li> <li><a href="/wiki/Jared_Diamond" title="Jared Diamond">Jared Diamond</a>, <i><a href="/w/index.php?title=%C3%87%C3%B6k%C3%BC%C5%9F_(kitap)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Çöküş (kitap) (sayfa mevcut değil)">Çöküş: Toplumlar başarıyı ve başarısızlığı nasıl şeçer</a></i> : Diamond, inceledği 41 kültürün çöküşü için beş ana sebep olduğunu öne sürer: ormansızlaştırma ve toprak erozyonu gibi çevresel zararlar; <a href="/wiki/%C4%B0klim_de%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Fi" title="İklim değişikliği">iklim değişikliği</a>; gerekli kaynaklar için uzun mesafe ticarete bağımlı olunması; savaş veya işgal gibi iç ve dış şiddetin seviyelerinde yükselme; ve dahili ve çevre ile ilgili problemlere toplumsal tepki.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Peter_Turchin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peter Turchin (sayfa mevcut değil)">Peter Turchin</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060830212141/http://www.eeb.uconn.edu/faculty/turchin/HistDyn.htm"><i>Tarihi Dinamikler</i></a> ve <a href="/wiki/Andrey_Korotayev" title="Andrey Korotayev">Andrey Korotayev</a> <i>et al.</i>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://cliodynamics.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=172&Itemid=70"><i>Toplumsal Makrodinamikler, Laik Döngüler ve Binyıllık trendlere Giriş</i></a>22 Ocak 2019 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190122103823/http://cliodynamics.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=172&Itemid=70">arşivlendi</a>. adlı eserlerinde tarım medeniyetlerinin çöküşünü anlatan birtakım matematiksel modeller önerir. Örneğin, Turchin'in parasal-demografik modelinin temel mantığı şu şekilde özetlenebilir: bir sosyodemografik döngünün başlangıç safhasında yüksek seviyede kişi başına düşen ortalama üretim ve tüketim gözlemleriz ve bu göreceli olarak sadece yüksek nüfus artış hızına sebep olmakla kalmaz aynı zamanda göreceli olarak yüksek oranda ihtiyaç fazlası üretime sebep olur. Sonuç olarak, bu safhada insanlar çok fazla problem yaşamadan vergilerini ödeyebilirler, vergiler kolayca toplanabilir hale gelir ve nüfus artışına devlet gelirlerindeki artış eşlik eder. Orta safhalarda, aşırı nüfus kişi başına ortalama üretim ve tüketimin düşmesine sebep olur, vergi toplamak giderek zorlaşır, devlet tarafından kontrol edilen nüfusun artışına bağlı olarak devlet harcamaları artar ancak devlet gelirlerinin büyümesi durmuştur. Devlet ciddi parasal sorunlar yaşamaya başlar. En sondaki çöküş öncesi dönemde aşırı nüfus kişi başına düşen ortalama üretimin daha da düşmesine neden olur, ihtiyaç fazlası üretim düşer, devlet gelirleri küçülür ancak artan nüfusu kontrol etmek için devlet daha da fazla kaynağa ihtiyaç duyar. En sonunda bu durum kıtlık, salgın hastalıklar, devletin yapısının bozulması ve demografik ve toplumsal çöküşle biter (Peter Turchin. <i>Historical Dynamics.</i> <a href="/wiki/Princeton_University_Press" title="Princeton University Press">Princeton University Press</a>, 2003:121–127; <a href="/wiki/Andrey_Korotayev" title="Andrey Korotayev">Andrey Korotayev</a> et al. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://cliodynamics.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=302&Itemid=70">Secular Cycles and Millennial Trends. Moscow: Russian Academy of Sciences, 2006</a>2 Ekim 2013 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131002010347/http://cliodynamics.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=302&Itemid=70">arşivlendi</a>.).</li> <li><a href="/w/index.php?title=Peter_Heather&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peter Heather (sayfa mevcut değil)">Peter Heather</a>, <i><a href="/w/index.php?title=Roma_%C4%B0mparatorlu%C4%9Funun_%C3%87%C3%B6k%C3%BC%C5%9F%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roma İmparatorluğunun Çöküşü (sayfa mevcut değil)">Roma İmparatorluğunun Çöküşü: Roma ve Barbarların Yeni bir Tarihi</a></i>:<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Heather kitabında bu medeniyetin ahlaki veya ekonomik sebeplerden sonlanmadığını savunur. Barbarlarla yüzyıllar boyunca devam eden cephe temasları en sonunda onları donanımlı ve tehlikeli bir düşman haline getirmiştir. Roma'nın ilk defa savaş alanında defalarca yenilen orduları tekrar tekrar donatması için Roma'nın daha fazla gelir elde etmesi gerektiği gerçeği, İmparatorluğun parçalanmasına yol açtı. Bu argüman Roma'ya özgü olmasına rağmen, Mısırlılar'ın Asya İmparatorluğu, Çin'in Han ve Tang hanedanlıkları, İslami Abbasi Halifeliği ve diğerlerine de uygulanabilir.</li> <li><a href="/wiki/Bryan_Ward-Perkins" title="Bryan Ward-Perkins">Bryan Ward-Perkins</a>, <i>Roma'nın Çöküşü ve Uygarlığın Sonu</i><sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> adlı eserinde bir medeniyetin çöküşü sırasında, bunu küçümseyen birçok revizyonist tarihçinin aksine, bunlardan etkilenen insanların yaşadığı gerçek korkuları göstermeye çalışır. Kompleks bir toplumun çöküşü basit bir su tesisatının bile 1000 yıl ortadan kaybolması demek. Geç Bronz Çağında Doğu Akdeniz, Mayalar ve Paskalya Adası ve diğer yerler benzer Karanlık Çağ çöküşlerine örnek gösterilebilir.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Arthur_Demarest&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arthur Demarest (sayfa mevcut değil)">Arthur Demarest</a>, <i><a href="/w/index.php?title=Antik_Maya:_Bir_Ya%C4%9Fmur_Orman%C4%B1_Uygarl%C4%B1%C4%9F%C4%B1n%C4%B1n_Y%C3%BCkseli%C5%9Fi_ve_%C3%87%C3%B6k%C3%BC%C5%9F%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antik Maya: Bir Yağmur Ormanı Uygarlığının Yükselişi ve Çöküşü (sayfa mevcut değil)">Antik Maya: Bir Yağmur Ormanı Uygarlığının Yükselişi ve Çöküşü</a></i><sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> adlı eserinde arkeoloji, paleoekoloji ve yazıtbilimin en güncel kanıtlarına bütünsel bir bakış açısı kullanarak, sadece belirli bir nedenin yeterli olmadığını, ancak bir dizi düzensiz karışık olayların (toprak verimliliğinde düşüş, kuraklık, artan iç ve dış şiddet vs.) Maya krallıklarının bozulmasına yol açtığını ve çöküş ve çürüme spiralini başlattığını savunur. Ona göre Maya'nın çöküşünde günümüz uygarlığı için alınacak çok dersler vardır.</li> <li>Jeffrey A. McNeely yakın zaman önce tarihi bulguların incelenmesinin geçmiş uygarlıkların ormanlarını aşırı tüketim eğiliminde olduklarını gösterdiğini ve bu önemli kaynakların kötü kullanımının aşırı tüketen toplumun çöküşünde önemli bir etmen olduğunu vurguladı.<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thomas_Homer-Dixon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thomas Homer-Dixon (sayfa mevcut değil)">Thomas Homer-Dixon</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.theupsideofdown.com/"><i>Olumsuzun İyi Tarafı: Felaket, Yaratıcılık, ve Uygarlığın Yenilenmesi</i></a> 12 Ekim 2017 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171012070649/http://www.theupsideofdown.com/">arşivlendi</a>. : Yazar burada <a href="/wiki/EROEI" title="EROEI">birim enerji yatırımından sağlanan enerji</a> konusunu irdeler. Harcanan enerjinin elde edilen enerjiye oranı uygarlıkların ayakta kalmasını sınırlandıran merkezi bir etmendir. Sosyal kompleksite düzeyinin, güçlü bir şekilde, çevresel, ekonomik ve teknolojik sistemlerin izin verdiği kullanılabilir enerji miktarına bağlı olduğunu söyler. Bu miktar azaldığı zaman uygarlıklar yeni enerji kaynaklarına ulaşmak zorundadırlar ya da çöküşe geçerler.</li> <li><a href="/wiki/Feliks_Koneczny" title="Feliks Koneczny">Feliks Koneczny</a>, "Uygarlıkların Çoğulluğu Üzerine" adlı eserinde çalışmasını uygarlıklarla ilgili bilim olarak adlandırır. Uygarlıklar çöker ancak bu çökmek zorunda olduklarından ya da bir döngüsel veya biyolojik yaşam süreleri olmasından dolayı değildir. Günümüzde hala daha var olan ve yakın zamanda çökmesi pek mümkün görünmeyen iki antik uygarlık vardır (Brahmin-Hindu ve Çin). Koneczny uygarlıkların birleşemeyeceğini ve çok gelişmiş bir uygarlığın içinde mevcut olan daha zayıf bir uygarlığa eşit haklar verildiği takdirde gelişmiş uygarlığı aşacağını iddia eder. Koneczny'nin uygarlıklar üzerine olan bu çalışmasındaki başka bir iddia, bir bireyin, kendi deyimi ile "uygarlaşamamışlık" durumuna düşmeden, iki veya daha fazla şekilde uygarlaşamayacağıdır. İki ya da daha fazla uygarlığın yan yana bulunduğu ve işler durumda oldukları sürece kendi sosyal yaşam düzen yöntemini diğeri üzerine empoze edeceği bir varoluşsal çarpışma içinde olacaklarını da belirtir.<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Yabancı sosyal yaşam düzen yöntemini içine alıp eşit haklar tanımak çürüme ve bozulma sürecine neden olur.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Gelecek">Gelecek</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&veaction=edit&section=10" title="Değiştirilen bölüm: Gelecek" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&action=edit&section=10" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Gelecek"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Siyaset bilimci <a href="/wiki/Samuel_P._Huntington" title="Samuel P. Huntington">Samuel Huntington</a>'ın argümanı, 21. yüzyılı tanımlayan özelliğin medeniyetler çatışması olacağı şeklindedir.<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Huntington'a göre, uygarlıklar arasındaki çatışmalar, ulus-devletler ve 19. ve 20. yüzyılın özelliği olan ideolojilerin arasındaki çatışmaların yerini alacaktır. Bu görüşlere <a href="/wiki/Edward_Said" class="mw-redirect" title="Edward Said">Edward Said</a>, Muhammed Asadi ve <a href="/wiki/Amartya_Sen" title="Amartya Sen">Amartya Sen</a> gibi diğerleri tarafından güçlü meydan okuma vardır.<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/w/index.php?title=Ronald_Inglehart&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ronald Inglehart (sayfa mevcut değil)">Ronald Inglehart</a> ve <a href="/w/index.php?title=Pippa_Norris&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pippa Norris (sayfa mevcut değil)">Pippa Norris</a> Müslüman Dünya ve Batı arasındaki gerçek uygarlıklar çatışmasının siyasi ideolojilerden çok Batı'nın daha liberal cinsel değerlerinden kaynaklandığını ancak bu tolerans eksikliğinin sonunda gerçek demokrasinin reddedilmesine yol açacağını savunurlar.<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> "Kimlik ve Şiddet" adlı eserinde Sen, insanların sadece din ve kültürle tanımlanan bir sözde medeniyet çizgisi doğrultusunda bölünmesini sorgular. Bu durumun, insanları oluşturan birçok diğer kimliği göz ardı ettiğini ve farklılıklara odaklanmaya yol açacağını savunur. </p><p>Kültürel Tarihçi <a href="/w/index.php?title=Morris_Berman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Morris Berman (sayfa mevcut değil)">Morris Berman</a>, "Karanlık Çağ Amerikası: İmparatorluğun Sonu" adlı eserinde, kurumsallaşmış tüketimci Birleşik Devletler'de, onu bu düzeye eriştiren aynı etmenlerin, Birleşik Devletleri, çöküşün kaçınılmaz olduğu çok kritik bir eşiğe getirdiğini öne sürer. Siyasi açıdan uzak erişimle ilgili olarak, aynı zamanda çevresel aşırı tüketim ve zengin-fakir arasındaki farkın açılmasından dolayı güncel sistemin devasa bütçe açıklarıyla ve içi boşaltılmış bir ekonomi ile, fiziksel, sosyal, ekonomik ve siyasi açıdan devam edemeyeceği duruma hızlı bir şekilde yaklaştığı sonucuna varır.<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Çok daha derinlere dayanan bir gelişimi olmasına rağmen, Berman'ın tezi bazı açılardan <a href="/wiki/Jane_Jacobs" title="Jane Jacobs">Jane Jacobs</a>'ın "Urban Planner" adlı eseriyle benzerlikler taşır. <a href="/wiki/Jane_Jacobs" title="Jane Jacobs">Jane Jacobs</a> eserinde toplum ve aile, yüksek eğitim, bilimin pratik uygulaması, vergilendirme ve yönetim ve öğrenilen mesleklerin kendi kurallarını koyması gibi Birleşik Devletler Kültürünün beş önemli unsurunun ciddi bozulma sürecinde olduğunu iddia eder. Jacob'ın argümanına göre bu bozulma, çevresel kriz, ırkçılık ve zengin ile fakir arasındaki farkın açılması gibi toplumsal hastalıklara bağlıdır.<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_ele%C5%9Ftirmen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel eleştirmen (sayfa mevcut değil)">Kültürel eleştirmen</a> ve yazar <a href="/wiki/Derrick_Jensen" title="Derrick Jensen">Derrick Jensen</a> modern uygarlığın çevre ve insanlık üzerinde egemenlik kurmaya doğru gittiğini ve bunun doğal olarak zararlı, sürdürülemez ve kendi kendine zarar verici özellikte olduğunu iddia eder.<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tanımlamasını hem dilbilim hem de tarih açısından savunarak, uygarlığı " İnsanlar yerleşik yaşamı seçerler ve nüfus yoğunluğu, yaşamla ilgili gıda ve diğer ihtiyaçların ithal edilmesini gerektiren kentler ortaya çıkar. Uygarlık hem kaynağı hem de sonucu kentlerin büyümesi olan bir kültürdür.<sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ona göre uygarlıkların daha çok kaynak ithali ihtiyacı yerel kaynakların aşırı kullanılıp tüketilmesinden kaynaklanır. Bu nedenle uygarlıklar doğal olarak emperyalist ve genişlemeci politikalar izlerler ve bunları korumak için ise son derece militarize olmuş, hiyerarşik yapılı ve zorlamaya dayalı kültür ve yaşam tarzlarını benimserler. </p><p><a href="/w/index.php?title=Karda%C5%9Fev_%C3%96l%C3%A7e%C4%9Fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kardaşev Ölçeği (sayfa mevcut değil)">Kardaşev Ölçeği</a> uygarlıkları teknolojik ilerlemelerine göre sınıflandırır ve ölçümünü spesifik olarak uygarlığın kullanabilir durumda olan enerjisine göre yapar. Ölçek yalnızca varsayımsaldır ama enerji tüketimini kozmik bir perspektife koyar. Kardaşev ölçeği, uygarlıklar için hükümleri şu anda var olanlardan teknolojik olarak çok daha ileri düzeydeki uygarlıklar için yapmaktadır. </p> <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerycaption">Uygarlık Örnekleri</li> <li class="gallerybox" style="width: 188.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 186.66666666667px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosya:Acropolis_Athens_in_2004.jpg" class="mw-file-description" title="Akropolis, Yunanistan, mimari ve mühendisliği, Batı, Müslüman ve Doğu medeniyetlerinde 2400 yıl önce yapıldığı tarihten beri direkt olarak etkilemiştir."><img alt="Akropolis, Yunanistan, mimari ve mühendisliği, Batı, Müslüman ve Doğu medeniyetlerinde 2400 yıl önce yapıldığı tarihten beri direkt olarak etkilemiştir." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Acropolis_Athens_in_2004.jpg/280px-Acropolis_Athens_in_2004.jpg" decoding="async" width="187" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Acropolis_Athens_in_2004.jpg/420px-Acropolis_Athens_in_2004.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Acropolis_Athens_in_2004.jpg/560px-Acropolis_Athens_in_2004.jpg 2x" data-file-width="2272" data-file-height="1704" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Atina_Akropolisi" title="Atina Akropolisi">Akropolis</a>, <a href="/wiki/Yunanistan" title="Yunanistan">Yunanistan</a>, mimari ve mühendisliği, <a href="/wiki/Bat%C4%B1_d%C3%BCnyas%C4%B1" title="Batı dünyası">Batı</a>, <a href="/wiki/%C4%B0slam_d%C3%BCnyas%C4%B1" title="İslam dünyası">Müslüman</a> ve <a href="/wiki/Do%C4%9Fu_d%C3%BCnyas%C4%B1" title="Doğu dünyası">Doğu</a> medeniyetlerinde 2400 yıl önce yapıldığı tarihten beri direkt olarak etkilemiştir.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 188.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 186.66666666667px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosya:Lebanon,_Baalbek,_Temple_of_Bacchus_2.jpg" class="mw-file-description" title="Lübnan'da Baalbek Tapınağı, bize, Fenikeliler, Babil, Farslar, Yunanlar, Romalılar, Bizanslılar ve Araplar da dahil olmak üzere, dünyanın en etkili medeniyetlerinden bazılarının dini ve mimari stillerini gösterir."><img alt="Lübnan'da Baalbek Tapınağı, bize, Fenikeliler, Babil, Farslar, Yunanlar, Romalılar, Bizanslılar ve Araplar da dahil olmak üzere, dünyanın en etkili medeniyetlerinden bazılarının dini ve mimari stillerini gösterir." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Lebanon%2C_Baalbek%2C_Temple_of_Bacchus_2.jpg/280px-Lebanon%2C_Baalbek%2C_Temple_of_Bacchus_2.jpg" decoding="async" width="187" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Lebanon%2C_Baalbek%2C_Temple_of_Bacchus_2.jpg/420px-Lebanon%2C_Baalbek%2C_Temple_of_Bacchus_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Lebanon%2C_Baalbek%2C_Temple_of_Bacchus_2.jpg/560px-Lebanon%2C_Baalbek%2C_Temple_of_Bacchus_2.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="3000" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/L%C3%BCbnan" title="Lübnan">Lübnan</a>'da <a href="/wiki/Baalbek" title="Baalbek">Baalbek</a> Tapınağı, bize, <a href="/wiki/Fenikeliler" title="Fenikeliler">Fenikeliler</a>, <a href="/wiki/Babil" title="Babil">Babil</a>, <a href="/wiki/Farslar" title="Farslar">Farslar</a>, <a href="/wiki/Yunanlar" title="Yunanlar">Yunanlar</a>, <a href="/wiki/Antik_Roma" title="Antik Roma">Romalılar</a>, <a href="/wiki/Bizans_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Bizans İmparatorluğu">Bizanslılar</a> ve <a href="/wiki/Araplar" title="Araplar">Araplar</a> da dahil olmak üzere, dünyanın en etkili medeniyetlerinden bazılarının dini ve mimari stillerini gösterir. </div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 212px"> <div class="thumb" style="width: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosya:Forum_Romanum_April_05.jpg" class="mw-file-description" title="İtalya, Roma'da Roma Forumu, Roma Cumhuriyeti ve daha sonra Roma İmparatorluğu zamanında Antik Roma uygarlığının, politik, ekonomik, kültürel ve dini merkezi, kalıntıları günümüzde Roma'da hala görülebilmektedir."><img alt="İtalya, Roma'da Roma Forumu, Roma Cumhuriyeti ve daha sonra Roma İmparatorluğu zamanında Antik Roma uygarlığının, politik, ekonomik, kültürel ve dini merkezi, kalıntıları günümüzde Roma'da hala görülebilmektedir." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Forum_Romanum_April_05.jpg/315px-Forum_Romanum_April_05.jpg" decoding="async" width="210" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Forum_Romanum_April_05.jpg/473px-Forum_Romanum_April_05.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Forum_Romanum_April_05.jpg/630px-Forum_Romanum_April_05.jpg 2x" data-file-width="1536" data-file-height="1024" /></a></span></div> <div class="gallerytext">İtalya, Roma'da <a href="/wiki/Roma_Forumu" title="Roma Forumu">Roma Forumu</a>, <a href="/wiki/Roma_Cumhuriyeti" title="Roma Cumhuriyeti">Roma Cumhuriyeti</a> ve daha sonra <a href="/wiki/Roma_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Roma İmparatorluğu">Roma İmparatorluğu</a> zamanında <a href="/wiki/Antik_Roma" title="Antik Roma">Antik Roma</a> uygarlığının, politik, ekonomik, kültürel ve dini merkezi, kalıntıları günümüzde Roma'da hala görülebilmektedir.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 188.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 186.66666666667px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosya:Simatai_Great_Wall.JPG" class="mw-file-description" title="Çin Seddi, Eski Çin devletleri'ni ve Çin İmparatorlukları'nı göçebe grupların baskınlarına ve işgallerine karşı korumak için inşa edilmişken, binlerce yıl boyunca Çin bölgesi ayrıca birçok etkili medeniyete ev sahipliği yapmıştır."><img alt="Çin Seddi, Eski Çin devletleri'ni ve Çin İmparatorlukları'nı göçebe grupların baskınlarına ve işgallerine karşı korumak için inşa edilmişken, binlerce yıl boyunca Çin bölgesi ayrıca birçok etkili medeniyete ev sahipliği yapmıştır." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Simatai_Great_Wall.JPG/280px-Simatai_Great_Wall.JPG" decoding="async" width="187" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Simatai_Great_Wall.JPG/420px-Simatai_Great_Wall.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Simatai_Great_Wall.JPG/560px-Simatai_Great_Wall.JPG 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%C3%87in_Seddi" title="Çin Seddi">Çin Seddi</a>, <a href="/w/index.php?title=Eski_%C3%87in_devletleri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eski Çin devletleri (sayfa mevcut değil)">Eski Çin devletleri</a>'ni ve <a href="/wiki/%C3%87in_Tarihi" class="mw-redirect" title="Çin Tarihi">Çin İmparatorlukları</a>'nı göçebe grupların baskınlarına ve işgallerine karşı korumak için inşa edilmişken, binlerce yıl boyunca <a href="/wiki/%C3%87in_Tarihi" class="mw-redirect" title="Çin Tarihi">Çin bölgesi</a> ayrıca birçok etkili medeniyete ev sahipliği yapmıştır.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 258.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 256.66666666667px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosya:Hampi_virupaksha_temple.jpg" class="mw-file-description" title="Virupaksha Tapınağı, Hampi, Hindistan. Hindistan Bölgesi, Hinduizm, Budizm, Jainizm ve Sihizm gibi önemli dinlere evsahipliği yapar ve merkez teşkil eder. Özellikle Asya'da diğer kültürleri ve uygarlıkları etkilemiştir."><img alt="Virupaksha Tapınağı, Hampi, Hindistan. Hindistan Bölgesi, Hinduizm, Budizm, Jainizm ve Sihizm gibi önemli dinlere evsahipliği yapar ve merkez teşkil eder. Özellikle Asya'da diğer kültürleri ve uygarlıkları etkilemiştir." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Hampi_virupaksha_temple.jpg/385px-Hampi_virupaksha_temple.jpg" decoding="async" width="257" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Hampi_virupaksha_temple.jpg/577px-Hampi_virupaksha_temple.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Hampi_virupaksha_temple.jpg/770px-Hampi_virupaksha_temple.jpg 2x" data-file-width="2244" data-file-height="1225" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/w/index.php?title=Virupaksha_Tap%C4%B1na%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Virupaksha Tapınağı (sayfa mevcut değil)">Virupaksha Tapınağı</a>, <a href="/wiki/Hampi" title="Hampi">Hampi</a>, Hindistan. <a href="/wiki/Hindistan_Tarihi" class="mw-redirect" title="Hindistan Tarihi">Hindistan Bölgesi</a>, <a href="/wiki/Hinduizm" title="Hinduizm">Hinduizm</a>, <a href="/wiki/Budizm" title="Budizm">Budizm</a>, <a href="/wiki/Jainizm" class="mw-redirect" title="Jainizm">Jainizm</a> ve <a href="/wiki/Sihizm" title="Sihizm">Sihizm</a> gibi önemli dinlere evsahipliği yapar ve merkez teşkil eder. Özellikle Asya'da diğer kültürleri ve uygarlıkları etkilemiştir.</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="İnsan_olmayan_uygarlıklar"><span id=".C4.B0nsan_olmayan_uygarl.C4.B1klar"></span>İnsan olmayan uygarlıklar</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&veaction=edit&section=11" title="Değiştirilen bölüm: İnsan olmayan uygarlıklar" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&action=edit&section=11" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: İnsan olmayan uygarlıklar"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ayrıca bakınız: <a href="/w/index.php?title=Silurian_Tezi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Silurian Tezi (sayfa mevcut değil)">Silurian Tezi</a></div> <p>Mevcut bilimsel fikir birliği, insanın medeniyet yaratma bilişsel yeteneğine sahip tek hayvan türü olduğu yönündedir. Ancak yakın tarihli bir düşünce deneyi, <a href="/wiki/Kuaterner" class="mw-redirect" title="Kuaterner">kuaterner</a> öncesi dönemlerle ilgili jeolojik bilginin azlığı göz önüne alındığında “jeolojik kayıtta endüstriyel bir medeniyet tespit etmenin mümkün olup olmadığını” göz önünde bulundurur.<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kaynakça"><span id="Kaynak.C3.A7a"></span>Kaynakça</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&veaction=edit&section=12" title="Değiştirilen bölüm: Kaynakça" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&action=edit&section=12" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Kaynakça"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r32805677">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-count:2}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-count:3}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-Adams_1966-1"><strong>^</strong> <a href="#cite_ref-Adams_1966_1-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Adams_1966_1-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap"><a href="/wiki/Robert_McCormick_Adams,_Jr." title="Robert McCormick Adams, Jr.">Adams, Robert McCormick</a> (1966). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=JrZOwKU0TlsC&q=%22civilizations+are+associated%22"><i>The Evolution of Urban Society</i></a>. Transaction Publishers. s. 13. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/9780202365947" title="Özel:KitapKaynakları/9780202365947">9780202365947</a>. 30 Aralık 2016 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161230073713/https://books.google.com/books?id=JrZOwKU0TlsC&q=%22civilizations+are+associated%22">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Evolution+of+Urban+Society&rft.pages=13&rft.pub=Transaction+Publishers&rft.date=1966&rft.isbn=9780202365947&rft.au=Adams%2C+Robert+McCormick&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DJrZOwKU0TlsC%26q%3D%2522civilizations%2Bare%2Bassociated%2522&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Haviland_2013-2"><strong>^</strong> <a href="#cite_ref-Haviland_2013_2-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Haviland_2013_2-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Haviland, William (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=DfEWAAAAQBAJ&q=%22civilization+refers+to+societies%22"><i>Cultural Anthropology: The Human Challenge</i></a>. Cengage Learning. s. 250. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/978-1285675305" title="Özel:KitapKaynakları/978-1285675305">978-1285675305</a>. 13 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190713215613/https://books.google.com/books?id=DfEWAAAAQBAJ&q=%22civilization+refers+to+societies%22">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Cultural+Anthropology%3A+The+Human+Challenge&rft.pages=250&rft.pub=Cengage+Learning&rft.date=2013&rft.isbn=978-1285675305&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DDfEWAAAAQBAJ%26q%3D%2522civilization%2Brefers%2Bto%2Bsocieties%2522&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Wright_2004-3"><strong>^</strong> <a href="#cite_ref-Wright_2004_3-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Wright_2004_3-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Wright_2004_3-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Wright, Ronald (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=nzWPFQIEvfEC&q=%22technical,%20anthropological%22"><i>A Short History of Progress</i></a>. House of Anansi. ss. 115, 117, and 212. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/9780887847066" title="Özel:KitapKaynakları/9780887847066">9780887847066</a>. 30 Aralık 2016 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161230074735/https://books.google.com/books?id=nzWPFQIEvfEC&q=%22technical,%20anthropological%22">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Short+History+of+Progress&rft.pages=115%2C+117%2C+and+212&rft.pub=House+of+Anansi&rft.date=2004&rft.isbn=9780887847066&rft.aulast=Wright&rft.aufirst=Ronald&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DnzWPFQIEvfEC%26q%3D%2522technical%2C%2520anthropological%2522&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Llobera_2003-4"><strong>^</strong> <a href="#cite_ref-Llobera_2003_4-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Llobera_2003_4-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Llobera_2003_4-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Llobera, Josep (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=_-LDyWxODjAC&q=%22best-known+definition%22"><i>An Invitation to Anthropology</i></a>. Berghahn Books. ss. 136-137. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/9781571815972" title="Özel:KitapKaynakları/9781571815972">9781571815972</a>. 30 Aralık 2016 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161230074407/https://books.google.com/books?id=_-LDyWxODjAC&q=%22best-known+definition%22">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=An+Invitation+to+Anthropology&rft.pages=136-137&rft.pub=Berghahn+Books&rft.date=2003&rft.isbn=9781571815972&rft.aulast=Llobera&rft.aufirst=Josep&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D_-LDyWxODjAC%26q%3D%2522best-known%2Bdefinition%2522&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Fernández-Armesto_2001-5"><strong><a href="#cite_ref-Fernández-Armesto_2001_5-0">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Fernández-Armesto, Felipe (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/?id=3MNzi698aXwC"><i>Civilizations: Culture, Ambition, and the Transformation of Nature</i></a>. <a href="/wiki/Simon_%26_Schuster" title="Simon & Schuster">Simon & Schuster</a>. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/9780743216500" title="Özel:KitapKaynakları/9780743216500">9780743216500</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Civilizations%3A+Culture%2C+Ambition%2C+and+the+Transformation+of+Nature&rft.pub=Simon+%26+Schuster&rft.date=2001&rft.isbn=9780743216500&rft.aulast=Fern%C3%A1ndez-Armesto&rft.aufirst=Felipe&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2F%3Fid%3D3MNzi698aXwC&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Boyden_2004-6"><strong>^</strong> <a href="#cite_ref-Boyden_2004_6-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Boyden_2004_6-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Boyden, Stephen Vickers (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=TX78DfVbM7kC&q=%22the+essential+precondition%22"><i>The Biology of Civilisation</i></a>. UNSW Press. ss. 7-8. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/9780868407661" title="Özel:KitapKaynakları/9780868407661">9780868407661</a>. 30 Aralık 2016 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161230072508/https://books.google.com/books?id=TX78DfVbM7kC&q=%22the+essential+precondition%22">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Biology+of+Civilisation&rft.pages=7-8&rft.pub=UNSW+Press&rft.date=2004&rft.isbn=9780868407661&rft.aulast=Boyden&rft.aufirst=Stephen+Vickers&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DTX78DfVbM7kC%26q%3D%2522the%2Bessential%2Bprecondition%2522&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Solms-Laubach_2007-7"><strong>^</strong> <a href="#cite_ref-Solms-Laubach_2007_7-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Solms-Laubach_2007_7-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Solms-Laubach, Franz (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=TxTITNduFc4C&dq"><i>Nietzsche and Early German and Austrian Sociology</i></a>. Walter de Gruyter. ss. 115, 117, and 212. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/9783110181098" title="Özel:KitapKaynakları/9783110181098">9783110181098</a>. 30 Aralık 2016 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161230074441/https://books.google.com/books?id=TxTITNduFc4C&dq">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Nietzsche+and+Early+German+and+Austrian+Sociology&rft.pages=115%2C+117%2C+and+212&rft.pub=Walter+de+Gruyter&rft.date=2007&rft.isbn=9783110181098&rft.aulast=Solms-Laubach&rft.aufirst=Franz&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DTxTITNduFc4C%26dq&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-:0-8"><strong>^</strong> <a href="#cite_ref-:0_8-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:0_8-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">1964-, AbdelRahim, Layla. <i>Children's literature, domestication, and social foundation : narratives of civilization and wilderness</i>. New York. s. 8. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/9780415661102" title="Özel:KitapKaynakları/9780415661102">9780415661102</a>. <a href="/wiki/OCLC" title="OCLC">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/897810261">897810261</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Children%27s+literature%2C+domestication%2C+and+social+foundation+%3A+narratives+of+civilization+and+wilderness&rft.place=New+York&rft.pages=8&rft_id=info%3Aoclcnum%2F897810261&rft.isbn=9780415661102&rft.aulast=1964-&rft.aufirst=AbdelRahim%2C+Layla&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><strong><a href="#cite_ref-9">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Bolesti, Maria (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/?id=cpZZKabXvWAC"><i>Barbarism and Its Discontents</i></a>. Stanford University Press. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/9780804785372" title="Özel:KitapKaynakları/9780804785372">9780804785372</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Barbarism+and+Its+Discontents&rft.pub=Stanford+University+Press&rft.date=2013&rft.isbn=9780804785372&rft.aulast=Bolesti&rft.aufirst=Maria&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2F%3Fid%3DcpZZKabXvWAC&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><strong><a href="#cite_ref-10">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak dergi">Wei, Ruan (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://gsj.stonybrook.edu/wp-content/uploads/2011/05/0024Wei.pdf">"Civilization and Culture"</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span>. <i>Globality Studies Journal</i>, <i>24</i>. 15 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200715224925/https://gsj.stonybrook.edu/wp-content/uploads/2011/05/0024Wei.pdf">arşivlendi</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Civilization+and+Culture&rft.date=2011&rft.aulast=Wei&rft.aufirst=Ruan&rft_id=https%3A%2F%2Fgsj.stonybrook.edu%2Fwp-content%2Fuploads%2F2011%2F05%2F0024Wei.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-11"><strong><a href="#cite_ref-11">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap"><a href="/w/index.php?title=Michael_Mann_(sociologist)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Michael Mann (sociologist) (sayfa mevcut değil)">Mann, Michael</a> (1986). <i>The Sources of Social Power</i>. <b>1</b>. Cambridge University Press. ss. 34-41.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Sources+of+Social+Power&rft.pages=34-41&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1986&rft.aulast=Mann&rft.aufirst=Michael&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-12"><strong><a href="#cite_ref-12">^</a></strong> <span class="reference-text">It remains the most influential sociological study of the topic, spawning its own body of secondary literature. Notably, <a href="/w/index.php?title=Hans_Peter_Duerr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hans Peter Duerr (sayfa mevcut değil)">Hans Peter Duerr</a> attacked it in a major work (3,500 pages in five volumes, published 1988–2002). Elias, at the time a nonagenarian, was still able to respond to the criticism the year before his death. In 2002, Duerr was himself criticized by Michael Hinz's <i>Der Zivilisationsprozeß: Mythos oder Realität</i> (2002), saying that his criticism amounted to a hateful defamation of Elias, through excessive standards of <a href="/wiki/Political_correctness" class="mw-redirect" title="Political correctness">political correctness</a>. <i><a href="/wiki/Der_Spiegel" title="Der Spiegel">Der Spiegel</a></i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.spiegel.de/spiegel/print/d-25327104.html">40/2002</a> 28 Şubat 2019 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190228225831/http://www.spiegel.de/spiegel/print/d-25327104.html">arşivlendi</a>.</span> </li> <li id="cite_note-Benveniste-13"><strong><a href="#cite_ref-Benveniste_13-0">^</a></strong> <span class="reference-text">Cited after <a href="/wiki/%C3%89mile_Benveniste" title="Émile Benveniste">Émile Benveniste</a>, <i>Civilisation. Contribution à l'histoire du mot</i> (<i>Civilisation. Contribution to the history of the word</i>), 1954, published in <i>Problèmes de linguistique générale</i>, <a href="/wiki/%C3%89ditions_Gallimard" title="Éditions Gallimard">Éditions Gallimard</a>, 1966, pp. 336–345 (translated by Mary Elizabeth Meek as <i>Problems in general linguistics</i>, 2 vols., 1971).</span> </li> <li id="cite_note-velkley-14"><strong>^</strong> <a href="#cite_ref-velkley_14-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-velkley_14-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFVelkley2002" class="kaynak">Velkley, Richard (2002), "The Tension in the Beautiful: On Culture and Civilization in Rousseau and German Philosophy", <i>Being after Rousseau: Philosophy and Culture in Question</i>, The University of Chicago Press, ss. 11-30</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=The+Tension+in+the+Beautiful%3A+On+Culture+and+Civilization+in+Rousseau+and+German+Philosophy&rft.btitle=Being+after+Rousseau%3A+Philosophy+and+Culture+in+Question&rft.pages=11-30&rft.pub=The+University+of+Chicago+Press&rft.date=2002&rft.aulast=Velkley&rft.aufirst=Richard&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-15"><strong><a href="#cite_ref-15">^</a></strong> <span class="reference-text">E.g. in the title <i>A narrative of the loss of the Winterton East Indiaman wrecked on the coast of Madagascar in 1792; and of the sufferings connected with that event. To which is subjoined a short account of the natives of Madagascar, with suggestions as to their civilizations</i> by J. Hatchard, L.B. Seeley and T. Hamilton, London, 1820.</span> </li> <li id="cite_note-16"><strong><a href="#cite_ref-16">^</a></strong> <span class="reference-text">"Civilization" (1974), <i><a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica" title="Encyclopædia Britannica">Encyclopædia Britannica</a></i> 15th ed. Vol. II, Encyclopædia Britannica, Inc., 956. Retrieved 25 August 2007. Using the terms "civilization" and "culture" as equivalents is controversial<sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/Vikipedi:Kaynak_g%C3%B6sterme" title="Vikipedi:Kaynak gösterme"><span title="(October 2014)">kaynak belirtilmeli</span></a></i>]</sup> and generally rejected, so that for example some types of culture are not normally described as civilizations.</span> </li> <li id="cite_note-17"><strong><a href="#cite_ref-17">^</a></strong> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/LeoStraussOnGermanNihilism1941">On German Nihilism</a>" (1999, originally a 1941 lecture), <i>Interpretation</i> 26, no. 3 edited by David Janssens and Daniel Tanguay.</span> </li> <li id="cite_note-18"><strong><a href="#cite_ref-18">^</a></strong> <span class="reference-text">Gordon Childe, V., <i>What Happened in History</i> (Penguin, 1942) and <i>Man Makes Himself</i> (Harmondsworth, 1951).</span> </li> <li id="cite_note-19"><strong><a href="#cite_ref-19">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Nikiforuk, Andrew (2012). <i>The Energy of Slaves: Oil and the new servitude</i>. Greystone Books.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Energy+of+Slaves%3A+Oil+and+the+new+servitude&rft.pub=Greystone+Books&rft.date=2012&rft.aulast=Nikiforuk&rft.aufirst=Andrew&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-20"><strong><a href="#cite_ref-20">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web">Moseley, Michael. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190828221631/http://www.hallofmaat.com/modules.php?name=Articles&file=article&sid=85">"The Maritime Foundations of Andean Civilization: An Evolving Hypothesis"</a>. The Hall of Ma'at. 28 Ağustos 2019 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hallofmaat.com/modules.php?name=Articles&file=article&sid=85">kaynağından</a> arşivlendi<span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">13 Haziran</span> 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Maritime+Foundations+of+Andean+Civilization%3A+An+Evolving+Hypothesis&rft.pub=The+Hall+of+Ma%27at&rft.aulast=Moseley&rft.aufirst=Michael&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.hallofmaat.com%2Fmodules.php%3Fname%3DArticles%26file%3Darticle%26sid%3D85&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-21"><strong><a href="#cite_ref-21">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Moseley, Michael (1975). <i>The Maritime Foundations of Andean Civilization</i>. Menlo Park: Cummings. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/978-0-8465-4800-3" title="Özel:KitapKaynakları/978-0-8465-4800-3">978-0-8465-4800-3</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Maritime+Foundations+of+Andean+Civilization&rft.place=Menlo+Park&rft.pub=Cummings&rft.date=1975&rft.isbn=978-0-8465-4800-3&rft.aulast=Moseley&rft.aufirst=Michael&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-22"><strong><a href="#cite_ref-22">^</a></strong> <span class="reference-text">Hadjikoumis; Angelos, Robinson; and Sarah Viner-Daniels (Eds) (2011), "Dynamics of Neolithisation in Europe: Studies in honour of Andrew Sherratt" (Oxbow Books)</span> </li> <li id="cite_note-23"><strong><a href="#cite_ref-23">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak dergi">Mann, Charles C. (Haziran 2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ngm.nationalgeographic.com/2011/06/gobekli-tepe/mann-text/1">"Göbekli Tepe"</a>. <i><a href="/wiki/National_Geographic_(dergi)" class="mw-redirect" title="National Geographic (dergi)">National Geographic</a></i>. 27 Şubat 2018 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180227040742/http://ngm.nationalgeographic.com/2011/06/gobekli-tepe/mann-text/1">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=G%C3%B6bekli+Tepe&rft.date=2011-06&rft.aulast=Mann&rft.aufirst=Charles+C.&rft_id=http%3A%2F%2Fngm.nationalgeographic.com%2F2011%2F06%2Fgobekli-tepe%2Fmann-text%2F1&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-24"><strong><a href="#cite_ref-24">^</a></strong> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Tom_Standage&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tom Standage (sayfa mevcut değil)">Tom Standage</a> (2005), <i>A History of the World in 6 Glasses</i>, Walker & Company, 25.</span> </li> <li id="cite_note-25"><strong><a href="#cite_ref-25">^</a></strong> <span class="reference-text">Grinin, Leonid E (Ed) et al. (2004), "The Early State and its Alternatives and Analogues" (Ichitel)</span> </li> <li id="cite_note-26"><strong><a href="#cite_ref-26">^</a></strong> <span class="reference-text">Bondarenko, Dmitri et al. (2004), "Alternatives to Social Evolution" in Grinin op cit.</span> </li> <li id="cite_note-27"><strong><a href="#cite_ref-27">^</a></strong> <span class="reference-text">Bogucki, Peter (1999), "The Origins of Human Society" (Wiley Blackwell)</span> </li> <li id="cite_note-28"><strong><a href="#cite_ref-28">^</a></strong> <span class="reference-text">DeVore, Irven, and Lee, Richard (1999) "Man the Hunter" (Aldine)</span> </li> <li id="cite_note-29"><strong><a href="#cite_ref-29">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Beck, Roger B.; Linda Black; Larry S. Krieger; Phillip C. Naylor; Dahia Ibo Shabaka (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/mcdougallittellw00beck"><i>World History: Patterns of Interaction</i></a>. Evanston, IL: McDougal Littell. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/978-0-395-87274-1" title="Özel:KitapKaynakları/978-0-395-87274-1">978-0-395-87274-1</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=World+History%3A+Patterns+of+Interaction&rft.place=Evanston%2C+IL&rft.pub=McDougal+Littell&rft.date=1999&rft.isbn=978-0-395-87274-1&rft.aulast=Beck&rft.aufirst=Roger+B.&rft.au=Linda+Black&rft.au=Larry+S.+Krieger&rft.au=Phillip+C.+Naylor&rft.au=Dahia+Ibo+Shabaka&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmcdougallittellw00beck&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-30"><strong><a href="#cite_ref-30">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Pauketat, Timothy R. (2004). <i>Ancient Cahokia and the Mississippians</i>. Cambridge University Press. s. 169. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/9780521520669" title="Özel:KitapKaynakları/9780521520669">9780521520669</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ancient+Cahokia+and+the+Mississippians&rft.pages=169&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2004&rft.isbn=9780521520669&rft.aulast=Pauketat&rft.aufirst=Timothy+R.&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Spengler,_Oswald_1919-31"><strong>^</strong> <a href="#cite_ref-Spengler,_Oswald_1919_31-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Spengler,_Oswald_1919_31-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Spengler, Oswald, <i>Decline of the West: Perspectives of World History</i> (1919)</span> </li> <li id="cite_note-32"><strong><a href="#cite_ref-32">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Huntington, Samuel P. (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=LO4xG-bH1CQC&pg=PA43"><i>The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order</i></a> (İngilizce). Simon and Schuster. s. 43. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/9781416561248" title="Özel:KitapKaynakları/9781416561248">9781416561248</a>. 30 Aralık 2016 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161230121309/https://books.google.com/books?id=LO4xG-bH1CQC&pg=PA43">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Clash+of+Civilizations+and+the+Remaking+of+World+Order&rft.pages=43&rft.pub=Simon+and+Schuster&rft.date=1997&rft.isbn=9781416561248&rft.aulast=Huntington&rft.aufirst=Samuel+P.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DLO4xG-bH1CQC%26pg%3DPA43&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-33"><strong><a href="#cite_ref-33">^</a></strong> <span class="reference-text">Algaze, Guillermo, <i>The Uruk World System: The Dynamics of Expansion of Early Mesopotamian Civilization</i> (Second Edition, 2004) (<a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/978-0-226-01382-4" title="Özel:KitapKaynakları/978-0-226-01382-4">978-0-226-01382-4</a>)</span> </li> <li id="cite_note-34"><strong><a href="#cite_ref-34">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak haber"><a href="/w/index.php?title=David_Wilkinson_(political_scientist)&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Wilkinson (political scientist) (sayfa mevcut değil)">Wilkinson, David</a> (Sonbahar 1987). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ojs.lib.byu.edu/spc/index.php/CCR/article/view/12262/12162">"Central Civilization"</a>. <i><a href="/w/index.php?title=Comparative_Civilizations_Review&action=edit&redlink=1" class="new" title="Comparative Civilizations Review (sayfa mevcut değil)">Comparative Civilizations Review</a></i>. <b>17</b>. ss. 31-59. 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140903151553/https://ojs.lib.byu.edu/spc/index.php/CCR/article/view/12262/12162">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Central+Civilization&rft.pages=31-59&rft.date=1987&rft.aulast=Wilkinson&rft.aufirst=David&rft_id=https%3A%2F%2Fojs.lib.byu.edu%2Fspc%2Findex.php%2FCCR%2Farticle%2Fview%2F12262%2F12162&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-35"><strong><a href="#cite_ref-35">^</a></strong> <span class="reference-text">"Explicit theories of the origin of the state are relatively modern [...] the age of exploration, by making Europeans aware that many peoples throughout the world lived, not in states, but in independent villages or tribes, made the state seem less natural, and thus more in need of explanation." <cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140530140606/http://72.52.202.216/~fenderse/Carneiro.htm">"A Theory of the Origin of the State"</a>. 30 Mayıs 2014 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://72.52.202.216/~fenderse/Carneiro.htm">kaynağından</a> arşivlendi<span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=A+Theory+of+the+Origin+of+the+State&rft_id=http%3A%2F%2F72.52.202.216%2F~fenderse%2FCarneiro.htm&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-historyandpolicy-36"><strong><a href="#cite_ref-historyandpolicy_36-0">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web">Milton-Edwards, Beverley (Mayıs 2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140313152614/http://www.historyandpolicy.org/papers/policy-paper-13.html">"Iraq, past, present and future: a thoroughly-modern mandate?"</a>. <i>History & Policy</i>. United Kingdom: History & Policy. 13 Mart 2014 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.historyandpolicy.org/papers/policy-paper-13.html">kaynağından</a> arşivlendi<span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: 9 Aralık 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=History+%26+Policy&rft.atitle=Iraq%2C+past%2C+present+and+future%3A+a+thoroughly-modern+mandate%3F&rft.date=2003-05&rft.aulast=Milton-Edwards&rft.aufirst=Beverley&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.historyandpolicy.org%2Fpapers%2Fpolicy-paper-13.html&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-37"><strong><a href="#cite_ref-37">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak dergi">Haas, Jonathan; Creamer, Winifred; Ruiz, Alvaro (Aralık 2004). "Dating the Late Archaic occupation of the Norte Chico region in Peru". <i>Nature</i> (İngilizce). <b>432</b> (7020). ss. 1020-1023. <a href="/wiki/Say%C4%B1sal_nesne_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1" title="Sayısal nesne tanımlayıcısı">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038/nature03146">10.1038/nature03146</a>. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_S%C3%BCreli_Yay%C4%B1n_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Süreli Yayın Numarası">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0028-0836">0028-0836</a>. <a href="/wiki/PubMed#PubMed_tanımlayıcısı" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15616561">15616561</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Dating+the+Late+Archaic+occupation+of+the+Norte+Chico+region+in+Peru&rft.pages=1020-1023&rft.date=2004-12&rft.issn=0028-0836&rft_id=info%3Apmid%2F15616561&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature03146&rft.aulast=Haas&rft.aufirst=Jonathan&rft.au=Creamer%2C+Winifred&rft.au=Ruiz%2C+Alvaro&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-38"><strong><a href="#cite_ref-38">^</a></strong> <span class="reference-text">Kennett, Douglas J.; Winterhalder, Bruce (2006). <i>Behavioral Ecology and the Transition to Agriculture</i>. University of California Press. pp. 121–. <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/978-0-520-24647-8" title="Özel:KitapKaynakları/978-0-520-24647-8">978-0-520-24647-8</a>. Retrieved 27 December 2010.</span> </li> <li id="cite_note-39"><strong><a href="#cite_ref-39">^</a></strong> <span class="reference-text">De Meo, James (2nd Edition), "Saharasia"</span> </li> <li id="cite_note-40"><strong><a href="#cite_ref-40">^</a></strong> <span class="reference-text">"Ritual human sacrifice promoted and sustained the evolution of stratified societies" op cit<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Huh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Şablon:Huh (sayfa mevcut değil)">Şablon:Huh</a></span> </li> <li id="cite_note-41"><strong><a href="#cite_ref-41">^</a></strong> <span class="reference-text">Carniero, R.L. (Ed) (1967), "The Evolution of Society: Selections from Herbert Spencer’s Principles of Sociology", (Univ. of Chicago Press, Chicago, 1967), pp. 32–47, 63–96, 153–165.</span> </li> <li id="cite_note-nature.com-42"><strong><a href="#cite_ref-nature.com_42-0">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak dergi">Watts, Joseph; Sheehan, Oliver; Atkinson, Quentin D.; Bulbulia, Joseph; Gray, Russell D. (4 Nisan 2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nature.com/nature/journal/v532/n7598/full/nature17159.html">"Ritual human sacrifice promoted and sustained the evolution of stratified societies"</a>. <i>Nature</i>. <b>532</b> (532). ss. 228-231. <a href="/wiki/Say%C4%B1sal_nesne_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1" title="Sayısal nesne tanımlayıcısı">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038/nature17159">10.1038/nature17159</a>. <a href="/wiki/PubMed#PubMed_tanımlayıcısı" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27042932">27042932</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Ritual+human+sacrifice+promoted+and+sustained+the+evolution+of+stratified+societies&rft.pages=228-231&rft.date=2016-04-04&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature17159&rft_id=info%3Apmid%2F27042932&rft.aulast=Watts&rft.aufirst=Joseph&rft.au=Sheehan%2C+Oliver&rft.au=Atkinson%2C+Quentin+D.&rft.au=Bulbulia%2C+Joseph&rft.au=Gray%2C+Russell+D.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nature.com%2Fnature%2Fjournal%2Fv532%2Fn7598%2Ffull%2Fnature17159.html&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-43"><strong><a href="#cite_ref-43">^</a></strong> <span class="reference-text">Tarnas, Richard (1993). <i>The Passion of the Western Mind: Understanding the Ideas that Have Shaped Our World View</i> (<a href="/wiki/Ballantine_Books" title="Ballantine Books">Ballantine Books</a>)</span> </li> <li id="cite_note-44"><strong><a href="#cite_ref-44">^</a></strong> <span class="reference-text">Toynbee, Arnold (1965) "A Study of History" (OUP)</span> </li> <li id="cite_note-45"><strong><a href="#cite_ref-45">^</a></strong> <span class="reference-text">Massimo Campanini (2005), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=5DoasQxzvNQC&pg=PA75"><i>Studies on Ibn Khaldûn</i></a> 28 Ağustos 2019 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190828221632/https://books.google.com/books?id=5DoasQxzvNQC&pg=PA75">arşivlendi</a>., Polimetrica s.a.s., p. 75</span> </li> <li id="cite_note-46"><strong><a href="#cite_ref-46">^</a></strong> <span class="reference-text">Gibbon, <i>Decline and Fall of the Roman Empire</i>, 2nd ed., vol. 4, ed. by J. B. Bury (London, 1909), pp. 173–174. Chapter XXXVIII: Reign Of Clovis. Part VI. General Observations On The Fall Of The Roman Empire In The West.</span> </li> <li id="cite_note-47"><strong><a href="#cite_ref-47">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Peter J. Heather (1 Aralık 2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=wCOJfTB7HtgC"><i>The Fall Of The Roman Empire: A New History Of Rome And The Barbarians</i></a>. Oxford University Press. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/978-0-19-515954-7" title="Özel:KitapKaynakları/978-0-19-515954-7">978-0-19-515954-7</a>. 19 Haziran 2013 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130619073911/http://books.google.com/books?id=wCOJfTB7HtgC">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">22 Haziran</span> 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Fall+Of+The+Roman+Empire%3A+A+New+History+Of+Rome+And+The+Barbarians&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2005-12-01&rft.isbn=978-0-19-515954-7&rft.au=Peter+J.+Heather&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DwCOJfTB7HtgC&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-48"><strong><a href="#cite_ref-48">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Bryan Ward-Perkins (7 Eylül 2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=2vSUh9KbfKAC"><i>The Fall of Rome: And the End of Civilization</i></a>. Oxford University Press. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/978-0-19-280728-1" title="Özel:KitapKaynakları/978-0-19-280728-1">978-0-19-280728-1</a>. 19 Haziran 2013 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130619051506/http://books.google.com/books?id=2vSUh9KbfKAC">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">22 Haziran</span> 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Fall+of+Rome%3A+And+the+End+of+Civilization&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2006-09-07&rft.isbn=978-0-19-280728-1&rft.au=Bryan+Ward-Perkins&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D2vSUh9KbfKAC&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-49"><strong><a href="#cite_ref-49">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Demarest, Arthur (9 Aralık 2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/ancientmayarisef0000dema"><i>Ancient Maya: The Rise and Fall of a Rainforest Civilization</i></a>. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/978-0-521-53390-4" title="Özel:KitapKaynakları/978-0-521-53390-4">978-0-521-53390-4</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ancient+Maya%3A+The+Rise+and+Fall+of+a+Rainforest+Civilization&rft.date=2004-12-09&rft.isbn=978-0-521-53390-4&rft.aulast=Demarest&rft.aufirst=Arthur&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fancientmayarisef0000dema&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-50"><strong><a href="#cite_ref-50">^</a></strong> <span class="reference-text">McNeely, Jeffrey A. (1994) "Lessons of the past: Forests and Biodiversity" (Vol 3, No 1 1994. Biodiversity and Conservation)</span> </li> <li id="cite_note-51"><strong><a href="#cite_ref-51">^</a></strong> <span class="reference-text">Koneczny, Feliks (1962) On the Plurality of Civilizations, Posthumous English translation by Polonica Publications, London <a href="/wiki/Amazon_Standart_Kimlik_Numaras%C4%B1" title="Amazon Standart Kimlik Numarası">ASIN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amazon.com/dp/B0000CLABJ">B0000CLABJ</a>. Originally published in Polish, O Wielości Cywilizacyj, Gebethner & Wolff, Kraków 1935.</span> </li> <li id="cite_note-52"><strong><a href="#cite_ref-52">^</a></strong> <span class="reference-text">Huntington, Samuel P., <i>The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order</i>, (Simon & Schuster, 1996)</span> </li> <li id="cite_note-53"><strong><a href="#cite_ref-53">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web">Asadi, Muhammed (22 Ocak 2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090426042806/http://www.selvesandothers.org/article15618.html">"A Critique of Huntington's "Clash of Civilizations<span style="padding-right:0.2em;">"</span>"</a>. Selves and Others. 26 Nisan 2009 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.selvesandothers.org/article15618.html">kaynağından</a> arşivlendi<span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">23 Ocak</span> 2009</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=A+Critique+of+Huntington%27s+%22Clash+of+Civilizations%22&rft.pub=Selves+and+Others&rft.date=2007-01-22&rft.aulast=Asadi&rft.aufirst=Muhammed&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.selvesandothers.org%2Farticle15618.html&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-54"><strong><a href="#cite_ref-54">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web">Inglehart, Ronald; Pippa Norris (Mart–Nisan 2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.globalpolicy.org/globaliz/cultural/2003/0304clash.htm">"The True Clash of Civilizations"</a>. Global Policy Forum. 20 Ocak 2019 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190120003015/https://www.globalpolicy.org/globaliz/cultural/2003/0304clash.htm">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">23 Ocak</span> 2009</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+True+Clash+of+Civilizations&rft.pub=Global+Policy+Forum&rft.date=2003-03%2F2003-04&rft.aulast=Inglehart&rft.aufirst=Ronald&rft.au=Pippa+Norris&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.globalpolicy.org%2Fglobaliz%2Fcultural%2F2003%2F0304clash.htm&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AUygarl%C4%B1k" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-55"><strong><a href="#cite_ref-55">^</a></strong> <span class="reference-text">Berman, Morris (2007), <i>Dark Ages America: the End of Empire</i> (W.W. Norton)</span> </li> <li id="cite_note-56"><strong><a href="#cite_ref-56">^</a></strong> <span class="reference-text">Jacobs, Jane (2005), <i>Dark Age Ahead</i> (Vintage)</span> </li> <li id="cite_note-57"><strong><a href="#cite_ref-57">^</a></strong> <span class="reference-text">Jensen, Derrick (2006), "Endgame: The Problem of Civilization", Vol 1 & Vol 2 (Seven Stories Press)</span> </li> <li id="cite_note-58"><strong><a href="#cite_ref-58">^</a></strong> <span class="reference-text">Jensen, Derrick (2006), "Endgame: The Problem of Civilization", Vol 1 (Seven Stories Press), p. 17</span> </li> <li id="cite_note-59"><strong><a href="#cite_ref-59">^</a></strong> <span class="reference-text">Schmidt, Gavin A.; Frank, Adam (Apr 10, 2018). "The Silurian Hypothesis: Would it be possible to detect an industrial civilization in the geological record?". arXiv:1804.03748 [astro-ph.EP].</span> </li> </ol></div></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="İnsan" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r25548259">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style><div class="plainlinks hlist navbar navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:%C4%B0nsan" title="Şablon:İnsan"><abbr title="Bu şablonu görüntüle" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">g</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%C5%9Eablon_tart%C4%B1%C5%9Fma:%C4%B0nsan" title="Şablon tartışma:İnsan"><abbr title="Bu şablonu tartış" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:%C4%B0nsan&action=edit"><abbr title="Bu şablonu değiştir" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">d</abbr></a></li></ul></div><div id="İnsan" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%C4%B0nsan" title="İnsan">İnsan</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Ak%C4%B1l" title="Akıl">Akıl</a> • <a href="/w/index.php?title=%C4%B0nsan_anatomisi&action=edit&redlink=1" class="new" title="İnsan anatomisi (sayfa mevcut değil)">Anatomi</a> • <a href="/wiki/%C4%B0nsan_biyolojisi" title="İnsan biyolojisi">Biyoloji</a> • <a href="/wiki/%C4%B0nsan_cinselli%C4%9Fi" title="İnsan cinselliği">Cinsellik</a> • <a href="/wiki/%C4%B0nsan_davran%C4%B1%C5%9F%C4%B1" title="İnsan davranışı">Davranış</a> • <a href="/w/index.php?title=%C4%B0nsan_d%C4%B1%C5%9F_g%C3%B6r%C3%BCn%C3%BC%C5%9F%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="İnsan dış görünüşü (sayfa mevcut değil)">Dış görünüş</a> • <a href="/wiki/%C4%B0nsan_do%C4%9Fas%C4%B1" title="İnsan doğası">Doğa</a> • <a href="/w/index.php?title=%C4%B0nsanl%C4%B1k_durumu&action=edit&redlink=1" class="new" title="İnsanlık durumu (sayfa mevcut değil)">Durum</a> • <a href="/wiki/%C4%B0nsan%C4%B1n_evrimi" title="İnsanın evrimi">Evrim</a> • <a href="/w/index.php?title=%C4%B0nsan_geli%C5%9Fimi&action=edit&redlink=1" class="new" title="İnsan gelişimi (sayfa mevcut değil)">Gelişim</a> • <a href="/w/index.php?title=%C4%B0nsan_geneti%C4%9Fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="İnsan genetiği (sayfa mevcut değil)">Genetik</a> • <a href="/wiki/%C4%B0nsan_haklar%C4%B1" title="İnsan hakları">Haklar</a> • <a href="/w/index.php?title=%C4%B0nsan_ileti%C5%9Fimi&action=edit&redlink=1" class="new" title="İnsan iletişimi (sayfa mevcut değil)">İletişim</a> • <a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCr" title="Kültür">Kültür</a> • <a href="/wiki/Sa%C4%9Fl%C4%B1k" title="Sağlık">Sağlık</a> • <a href="/wiki/Sanat" title="Sanat">Sanat</a> • <a href="/wiki/Tarih" title="Tarih">Tarih</a> • <a href="/wiki/Teknoloji" title="Teknoloji">Teknoloji</a> • <a href="/wiki/Toplum" title="Toplum">Toplum</a> • <a class="mw-selflink selflink">Uygarlık</a></div></td></tr></tbody></table></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Kültür" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r25548259"><div class="plainlinks hlist navbar navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:K%C3%BClt%C3%BCr" title="Şablon:Kültür"><abbr title="Bu şablonu görüntüle" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">g</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%C5%9Eablon_tart%C4%B1%C5%9Fma:K%C3%BClt%C3%BCr" title="Şablon tartışma:Kültür"><abbr title="Bu şablonu tartış" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:K%C3%BClt%C3%BCr&action=edit"><abbr title="Bu şablonu değiştir" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">d</abbr></a></li></ul></div><div id="Kültür" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCr" title="Kültür">Kültür</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div id="Anahat"><span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCr_ana_hatlar%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültür ana hatları (sayfa mevcut değil)">Anahat</a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Bilimler</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrel_antropoloji" title="Kültürel antropoloji">Kültürel antropoloji</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrel_astronomi" title="Kültürel astronomi">Kültürel astronomi</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrel_ekoloji" title="Kültürel ekoloji">Kültürel ekoloji</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrel_co%C4%9Frafya" title="Kültürel coğrafya">Kültürel coğrafya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_sinirbilim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel sinirbilim (sayfa mevcut değil)">Kültürel sinirbilim</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrel_%C3%A7al%C4%B1%C5%9Fmalar" title="Kültürel çalışmalar">Kültürel çalışmalar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCroloji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültüroloji (sayfa mevcut değil)">Kültüroloji</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCr_teorisi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültür teorisi (sayfa mevcut değil)">Kültür teorisi</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%BCvenlik_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC" title="Güvenlik kültürü">Güvenlik kültürü</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%C3%B6rok%C3%BClt%C3%BCr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nörokültür (sayfa mevcut değil)">Nörokültür</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Alt alanlar</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Biyok%C3%BClt%C3%BCr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biyokültür (sayfa mevcut değil)">Biyokültür</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrleraras%C4%B1_%C3%A7al%C4%B1%C5%9Fmalar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürlerarası çalışmalar (sayfa mevcut değil)">Kültürlerarası çalışmalar</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrleraras%C4%B1_ileti%C5%9Fim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürlerarası iletişim (sayfa mevcut değil)">Kültürlerarası iletişim</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrleraras%C4%B1_liderlik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürlerarası liderlik (sayfa mevcut değil)">Kültürlerarası liderlik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrleraras%C4%B1_psikiyatri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürlerarası psikiyatri (sayfa mevcut değil)">Kültürlerarası psikiyatri</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrleraras%C4%B1_psikoloji" title="Kültürlerarası psikoloji">Kültürlerarası psikoloji</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrel_%C3%A7%C3%B6z%C3%BCmleme" title="Kültürel çözümleme">Kültürel çözümleme</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_ekonomi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel ekonomi (sayfa mevcut değil)">Kültürel ekonomi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=B%C3%B6ceklerle_insan_etkile%C5%9Fimleri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Böceklerle insan etkileşimleri (sayfa mevcut değil)">Kültürel entomoloji</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCr_tarihi" title="Kültür tarihi">Kültür tarihi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_haritalama&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel haritalama (sayfa mevcut değil)">Kültürel haritalama</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_arac%C4%B1l%C4%B1k&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel aracılık (sayfa mevcut değil)">Kültürel aracılık</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrel_psikoloji" title="Kültürel psikoloji">Kültürel psikoloji</a></li> <li><a href="/wiki/De%C4%9Fer_(etik)" title="Değer (etik)">Kültürel değerler</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrbilim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürbilim (sayfa mevcut değil)">Kültürbilim</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrleraras%C4%B1_%C3%B6%C4%9Frenme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürlerarası öğrenme (sayfa mevcut değil)">Kültürlerarası öğrenme</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrleraras%C4%B1_ili%C5%9Fkiler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürlerarası ilişkiler (sayfa mevcut değil)">Kültürlerarası ilişkiler</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0nternet_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC" title="İnternet kültürü">İnternet kültürü</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCr_felsefesi" title="Kültür felsefesi">Kültür felsefesi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pop%C3%BCler_k%C3%BClt%C3%BCr_%C3%A7al%C4%B1%C5%9Fmalar%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Popüler kültür çalışmaları (sayfa mevcut değil)">Popüler kültür çalışmaları</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Postkritik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Postkritik (sayfa mevcut değil)">Postkritik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCr_g%C3%B6stergebilimi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültür göstergebilimi (sayfa mevcut değil)">Kültür göstergebilimi</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCr_sosyolojisi" title="Kültür sosyolojisi">Kültür sosyolojisi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ses_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ses kültürü (sayfa mevcut değil)">Ses kültürü</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCr_teolojisi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültür teolojisi (sayfa mevcut değil)">Kültür teolojisi</a></li> <li><a href="/wiki/Transk%C3%BClt%C3%BCrel_hem%C5%9Firelik" title="Transkültürel hemşirelik">Transkültürel hemşirelik</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Türler</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Yap%C4%B1lanm%C4%B1%C5%9F_k%C3%BClt%C3%BCr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yapılanmış kültür (sayfa mevcut değil)">Yapılanmış kültür</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bask%C4%B1n_k%C3%BClt%C3%BCr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Baskın kültür (sayfa mevcut değil)">Baskın kültür</a></li> <li><a href="/wiki/Folklor" title="Folklor">Halk kültürü</a></li> <li><a href="/wiki/Y%C3%BCksek_k%C3%BClt%C3%BCr" title="Yüksek kültür">Yüksek kültür</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bireysel_k%C3%BClt%C3%BCr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bireysel kültür (sayfa mevcut değil)">Bireysel kültür</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yasal_k%C3%BClt%C3%BCr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yasal kültür (sayfa mevcut değil)">Yasal kültür</a></li> <li><a href="/wiki/Al%C3%A7ak_k%C3%BClt%C3%BCr" title="Alçak kültür">Alçak kültür</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mikrok%C3%BClt%C3%BCr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mikrokültür (sayfa mevcut değil)">Mikrokültür</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Resmi_k%C3%BClt%C3%BCr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Resmi kültür (sayfa mevcut değil)">Resmi kültür</a></li> <li><a href="/wiki/Siyasal_k%C3%BClt%C3%BCr" title="Siyasal kültür">Siyasal kültür</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Sivil_siyasi_k%C3%BClt%C3%BCr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sivil siyasi kültür (sayfa mevcut değil)">Sivil</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Pop%C3%BCler_k%C3%BClt%C3%BCr" title="Popüler kültür">Popüler kültür</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Kentsel_pop_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kentsel pop kültürü (sayfa mevcut değil)">Kentsel</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0lkel_k%C3%BClt%C3%BCr" title="İlkel kültür">İlkel kültür</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Alt_k%C3%BClt%C3%BCr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alt kültür (sayfa mevcut değil)">Alt kültür</a> <ul><li><a href="/wiki/Alternatif_k%C3%BClt%C3%BCr" title="Alternatif kültür">Alternatif kültür</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Alt_k%C3%BClt%C3%BCrler_listesi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alt kültürler listesi (sayfa mevcut değil)">liste</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%BCper_k%C3%BClt%C3%BCr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Süper kültür (sayfa mevcut değil)">Süper kültür</a></li> <li><a href="/wiki/Kar%C5%9F%C4%B1_k%C3%BClt%C3%BCr" title="Karşı kültür">Karşı kültür</a></li> <li><a href="/wiki/Sokak_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC" title="Sokak kültürü">Sokak kültürü</a></li> <li><a href="/wiki/Yeralt%C4%B1_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC" title="Yeraltı kültürü">Yeraltı kültürü</a></li> <li><a href="/wiki/LGBT_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC" title="LGBT kültürü">LGBT kültürü</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Y%C3%B6resel_k%C3%BClt%C3%BCr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yöresel kültür (sayfa mevcut değil)">Yöresel kültür</a></li> <li><a href="/wiki/Kategori:Yerlerine_g%C3%B6re_k%C3%BClt%C3%BCr" title="Kategori:Yerlerine göre kültür">Konuma göre kültür</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Bakış açıları</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrle%C5%9Fme" title="Kültürleşme">Kültürleşme</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Zenofili&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zenofili (sayfa mevcut değil)">Zenofili</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCr_ya%C4%9Fmac%C4%B1l%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Kültür yağmacılığı">Kültür yağmacılığı</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrel_alan" class="mw-redirect" title="Kültürel alan">Kültürel alan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_eser&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel eser (sayfa mevcut değil)">Kültürel eser</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_bagaj&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel bagaj (sayfa mevcut değil)">Kültürel bagaj</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_davran%C4%B1%C5%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel davranış (sayfa mevcut değil)">Kültürel davranış</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_%C3%B6nyarg%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel önyargı (sayfa mevcut değil)">Kültürel önyargı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_sermaye&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel sermaye (sayfa mevcut değil)">Kültürel sermaye</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrler_aras%C4%B1_sermaye&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürler arası sermaye (sayfa mevcut değil)">Kültürler arası</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_ileti%C5%9Fim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel iletişim (sayfa mevcut değil)">Kültürel iletişim</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_%C3%A7at%C4%B1%C5%9Fma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel çatışma (sayfa mevcut değil)">Kültürel çatışma</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_utan%C3%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel utanç (sayfa mevcut değil)">Kültürel utanç</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_uyumsuzluk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel uyumsuzluk (sayfa mevcut değil)">Kültürel uyumsuzluk</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_vurgu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel vurgu (sayfa mevcut değil)">Kültürel vurgu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_%C3%A7er%C3%A7eve&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel çerçeve (sayfa mevcut değil)">Kültürel çerçeve</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrel_miras" title="Kültürel miras">Kültürel miras</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrel_simge" title="Kültürel simge">Kültürel simge</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrel_kimlik" title="Kültürel kimlik">Kültürel kimlik</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCr_end%C3%BCstrisi" title="Kültür endüstrisi">Kültür endüstrisi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_bulu%C5%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel buluş (sayfa mevcut değil)">Kültürel buluş</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_manzara&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel manzara (sayfa mevcut değil)">Kültürel manzara</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_%C3%B6%C4%9Frenme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel öğrenme (sayfa mevcut değil)">Kültürel öğrenme</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_tesviye&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel tesviye (sayfa mevcut değil)">Kültürel tesviye</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrel_bellek" title="Kültürel bellek">Kültürel bellek</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_%C3%A7o%C4%9Fulculuk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel çoğulculuk (sayfa mevcut değil)">Kültürel çoğulculuk</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_uygulama&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel uygulama (sayfa mevcut değil)">Kültürel uygulama</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_m%C3%BClk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel mülk (sayfa mevcut değil)">Kültürel mülk</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_%C3%BCreme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel üreme (sayfa mevcut değil)">Kültürel üreme</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_sistem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel sistem (sayfa mevcut değil)">Kültürel sistem</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCr_teknolojisi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültür teknolojisi (sayfa mevcut değil)">Kültür teknolojisi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_evrensel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel evrensel (sayfa mevcut değil)">Kültürel evrensel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürem (sayfa mevcut değil)">Kültürem</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrle%C5%9Ftirme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürleştirme (sayfa mevcut değil)">Kültürleştirme</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Y%C3%BCksek_ve_d%C3%BC%C5%9F%C3%BCk_ba%C4%9Flaml%C4%B1_k%C3%BClt%C3%BCrler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yüksek ve düşük bağlamlı kültürler (sayfa mevcut değil)">Yüksek ve düşük bağlamlı kültürler</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrleraras%C4%B1l%C4%B1k" title="Kültürlerarasılık">Kültürlerarasılık</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yaz%C4%B1_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yazı kültürü (sayfa mevcut değil)">Yazı kültürü</a></li> <li><a href="/wiki/Maddi_k%C3%BClt%C3%BCr" title="Maddi kültür">Maddi kültür</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Maddi_olmayan_k%C3%BClt%C3%BCr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maddi olmayan kültür (sayfa mevcut değil)">Maddi olmayan kültür</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Organizasyon_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Organizasyon kültürü (sayfa mevcut değil)">Organizasyon kültürü</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bask%C4%B1_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Baskı kültürü (sayfa mevcut değil)">Baskı kültürü</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Protok%C3%BClt%C3%BCr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Protokültür (sayfa mevcut değil)">Protokültür</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0li%C5%9Fkisel_hareketlilik&action=edit&redlink=1" class="new" title="İlişkisel hareketlilik (sayfa mevcut değil)">İlişkisel hareketlilik</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%BCvenlik_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC" title="Güvenlik kültürü">Güvenlik kültürü</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Teknok%C3%BClt%C3%BCr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Teknokültür (sayfa mevcut değil)">Teknokültür</a></li> <li><a href="/wiki/Yay%C4%B1lmac%C4%B1l%C4%B1k" title="Yayılmacılık">Yayılmacılık</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Transk%C3%BClt%C3%BCrasyon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Transkültürasyon (sayfa mevcut değil)">Transkültürasyon</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=G%C3%B6rsel_k%C3%BClt%C3%BCr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Görsel kültür (sayfa mevcut değil)">Görsel kültür</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Siyaset</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=S%C3%B6m%C3%BCrge_zihniyeti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sömürge zihniyeti (sayfa mevcut değil)">Sömürge zihniyeti</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%BCketici_kapitalizmi" title="Tüketici kapitalizmi">Tüketici kapitalizmi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrler_aras%C4%B1_duyarl%C4%B1l%C4%B1k&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürler arası duyarlılık (sayfa mevcut değil)">Kültürler arası duyarlılık</a></li> <li><a href="/wiki/Asimilasyon_(psikoloji)" title="Asimilasyon (psikoloji)">Kültürel asimilasyon</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCr_ata%C5%9Fesi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültür ataşesi (sayfa mevcut değil)">Kültür ataşesi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_geri_kalm%C4%B1%C5%9Fl%C4%B1k&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel geri kalmışlık (sayfa mevcut değil)">Kültürel geri kalmışlık</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCr_Bol%C5%9Fevizmi" title="Kültür Bolşevizmi">Kültür Bolşevizmi</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrel_muhafazak%C3%A2rl%C4%B1k" title="Kültürel muhafazakârlık">Kültürel muhafazakârlık</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_s%C3%B6zle%C5%9Fmeler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel sözleşmeler (sayfa mevcut değil)">Kültürel sözleşmeler</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_yoksunluk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel yoksunluk (sayfa mevcut değil)">Kültürel yoksunluk</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_diplomasi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel diplomasi (sayfa mevcut değil)">Kültürel diplomasi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_%C3%A7evrecilik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel çevrecilik (sayfa mevcut değil)">Kültürel çevrecilik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_istisna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel istisna (sayfa mevcut değil)">Kültürel istisna</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrel_feminizm" title="Kültürel feminizm">Kültürel feminizm</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrel_soyk%C4%B1r%C4%B1m" title="Kültürel soykırım">Kültürel soykırım</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_k%C3%BCreselle%C5%9Fme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel küreselleşme (sayfa mevcut değil)">Kültürel küreselleşme</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrel_hegemonya" title="Kültürel hegemonya">Kültürel hegemonya</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCr_emperyalizmi" title="Kültür emperyalizmi">Kültür emperyalizmi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_zeka&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel zeka (sayfa mevcut değil)">Kültürel zeka</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrel_liberalizm" title="Kültürel liberalizm">Kültürel liberalizm</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrel_milliyet%C3%A7ilik" title="Kültürel milliyetçilik">Kültürel milliyetçilik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_karamsarl%C4%B1k&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel karamsarlık (sayfa mevcut değil)">Kültürel karamsarlık</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCr_politikas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültür politikası (sayfa mevcut değil)">Kültür politikası</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_%C4%B1rk%C3%A7%C4%B1l%C4%B1k&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel ırkçılık (sayfa mevcut değil)">Kültürel ırkçılık</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrel_radikalizm" title="Kültürel radikalizm">Kültürel radikalizm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_tutma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel tutma (sayfa mevcut değil)">Kültürel tutma</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCr_Devrimi" title="Kültür Devrimi">Kültür Devrimi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_haklar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel haklar (sayfa mevcut değil)">Kültürel haklar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_g%C3%BCvenlik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel güvenlik (sayfa mevcut değil)">Kültürel güvenlik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_sessizlik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel sessizlik (sayfa mevcut değil)">Kültürel sessizlik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_s%C3%BCbvansiyon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel sübvansiyon (sayfa mevcut değil)">Kültürel sübvansiyon</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_siyonizm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel siyonizm (sayfa mevcut değil)">Kültürel siyonizm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCr_de%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültür değişikliği (sayfa mevcut değil)">Kültür değişikliği</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCr_bakan%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültür bakanı (sayfa mevcut değil)">Kültür bakanı</a></li> <li><a href="/wiki/Korku_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC" title="Korku kültürü">Korku kültürü</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCr_sava%C5%9F%C4%B1" title="Kültür savaşı">Kültür savaşı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrs%C3%BCzle%C5%9Ftirme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürsüzleştirme (sayfa mevcut değil)">Kültürsüzleştirme</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Egemen_k%C3%BClt%C3%BCr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Egemen kültür (sayfa mevcut değil)">Egemen kültür</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrleraras%C4%B1l%C4%B1k" title="Kültürlerarasılık">Kültürlerarasılık</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tek_k%C3%BClt%C3%BCrl%C3%BCl%C3%BCk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tek kültürlülük (sayfa mevcut değil)">Tek kültürlülük</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%87ok_k%C3%BClt%C3%BCrl%C3%BCl%C3%BCk" title="Çok kültürlülük">Çok kültürlülük</a> <ul><li><a href="/wiki/%C4%B0ki_k%C3%BClt%C3%BCrl%C3%BCl%C3%BCk" title="İki kültürlülük">İki kültürlülük</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pluri_k%C3%BClt%C3%BCrl%C3%BCl%C3%BCk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pluri kültürlülük (sayfa mevcut değil)">Pluri kültürlülük</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Poli_k%C3%BClt%C3%BCrl%C3%BCl%C3%BCk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Poli kültürlülük (sayfa mevcut değil)">Poli kültürlülük</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Transk%C3%BClt%C3%BCrasyon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Transkültürasyon (sayfa mevcut değil)">Transkültürasyon</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Dini</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Budizm_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Budizm kültürü (sayfa mevcut değil)">Budizm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%C4%B1ristiyan_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hıristiyan kültürü (sayfa mevcut değil)">Hıristiyanlık</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Katolik_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Katolik kültürü (sayfa mevcut değil)">Katoliklik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_h%C4%B1ristiyanlar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel hıristiyanlar (sayfa mevcut değil)">Kültürel hıristiyanlar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Protestan_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Protestan kültürü (sayfa mevcut değil)">Protestanlık</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%C4%B1ristiyanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1n_medeniyetteki_rol%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hıristiyanlığın medeniyetteki rolü (sayfa mevcut değil)">Hıristiyanlığın medeniyetteki rolü</a></li> <li><a href="/wiki/Do%C4%9Fu_Ortodoks_Kilisesi" title="Doğu Ortodoks Kilisesi">Doğu Ortodoksluğu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0sa_Mesih%27in_Son_Zaman_Azizleri_Kilisesi_K%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="İsa Mesih'in Son Zaman Azizleri Kilisesi Kültürü (sayfa mevcut değil)">Mormonizm</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_hindular&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel hindular (sayfa mevcut değil)">Kültürel hindular</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0slam_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC" title="İslam kültürü">İslam</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_m%C3%BCsl%C3%BCmanlar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel müslümanlar (sayfa mevcut değil)">Kültürel müslümanlar</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi kültürü (sayfa mevcut değil)">Yahudilik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sih_sanat%C4%B1_ve_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sih sanatı ve kültürü (sayfa mevcut değil)">Sihizm</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">İlgili</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Hayvan_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hayvan kültürü (sayfa mevcut değil)">Hayvan kültürü</a></li> <li><a href="/wiki/Arkeolojik_k%C3%BClt%C3%BCr" title="Arkeolojik kültür">Arkeolojik kültür</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bennett_%C3%B6l%C3%A7e%C4%9Fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bennett ölçeği (sayfa mevcut değil)">Bennett ölçeği</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Esrar_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Esrar kültürü (sayfa mevcut değil)">Esrar kültürü</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCr_devresi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültür devresi (sayfa mevcut değil)">Kültür devresi</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Uygarlık</a></li> <li><a href="/wiki/Kahve_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC" title="Kahve kültürü">Kahve kültürü</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrler_aras%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürler arası (sayfa mevcut değil)">Kültürler arası</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCr_merkezi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültür merkezi (sayfa mevcut değil)">Kültür merkezi</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrleraras%C4%B1_Yeterlilik" title="Kültürlerarası Yeterlilik">Kültürlerarası Yeterlilik</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCr_ele%C5%9Ftirmeni" title="Kültür eleştirmeni">Kültür eleştirmeni</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_determinizm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel determinizm (sayfa mevcut değil)">Kültürel determinizm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_%C3%A7e%C5%9Fitlilik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel çeşitlilik (sayfa mevcut değil)">Kültürel çeşitlilik</a></li> <li><a href="/wiki/Sosyok%C3%BClt%C3%BCrel_evrim" title="Sosyokültürel evrim">Sosyokültürel evrim</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_homojenizasyon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel homojenizasyon (sayfa mevcut değil)">Kültürel homojenizasyon</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_kurum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel kurum (sayfa mevcut değil)">Kültürel kurum</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_jet_gecikmesi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel jet gecikmesi (sayfa mevcut değil)">Kültürel jet gecikmesi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_gecikme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel gecikme (sayfa mevcut değil)">Kültürel gecikme</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_okur_yazarl%C4%B1k&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel okur yazarlık (sayfa mevcut değil)">Kültürel okur yazarlık</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_mozaik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel mozaik (sayfa mevcut değil)">Kültürel mozaik</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrel_ak%C4%B1m" title="Kültürel akım">Kültürel akım</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_melez&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel melez (sayfa mevcut değil)">Kültürel melez</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCr_ara%C5%9Ft%C4%B1rmas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültür araştırması (sayfa mevcut değil)">Kültür araştırması</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrel_g%C3%B6relilik" title="Kültürel görelilik">Kültürel görelilik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCr_spek%C3%BClasyonu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültür spekülasyonu (sayfa mevcut değil)">Kültür spekülasyonu</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCr_turizmi" title="Kültür turizmi">Kültür turizmi</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Pop-k%C3%BClt%C3%BCr_turizmi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pop-kültür turizmi (sayfa mevcut değil)">Pop-kültür</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_%C3%A7eviri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel çeviri (sayfa mevcut değil)">Kültürel çeviri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_d%C3%B6n%C3%BC%C5%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel dönüş (sayfa mevcut değil)">Kültürel dönüş</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrel_duyarl%C4%B1l%C4%B1k&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürel duyarlılık (sayfa mevcut değil)">Kültürel duyarlılık</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCr_ve_adet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültür ve adet (sayfa mevcut değil)">Kültür ve adet</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCr_ve_pozitif_psikoloji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültür ve pozitif psikoloji (sayfa mevcut değil)">Kültür ve pozitif psikoloji</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCr_ve_sosyal_bili%C5%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültür ve sosyal biliş (sayfa mevcut değil)">Kültür ve sosyal biliş</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCr_bo%C5%9Flu%C4%9Fu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültür boşluğu (sayfa mevcut değil)">Kültür boşluğu</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrel_kahraman" title="Kültürel kahraman">Kültürel kahraman</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCr_end%C3%BCstrisi" title="Kültür endüstrisi">Kültür endüstrisi</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCr_%C5%9Foku" title="Kültür şoku">Kültür şoku</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrgen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürgen (sayfa mevcut değil)">Kültürgen</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C3%87ocuk_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Çocuk kültürü (sayfa mevcut değil)">Çocuk kültürü</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrcilik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürcilik (sayfa mevcut değil)">Kültürcilik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Siberk%C3%BClt%C3%BCr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siberkültür (sayfa mevcut değil)">Siberkültür</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C3%96l%C3%BCm_ve_k%C3%BClt%C3%BCr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ölüm ve kültür (sayfa mevcut değil)">Ölüm ve kültür</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Engelli_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Engelli kültürü (sayfa mevcut değil)">Engelli kültürü</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Sa%C4%9F%C4%B1r_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sağır kültürü (sayfa mevcut değil)">Sağır kültürü</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Duygular_ve_k%C3%BClt%C3%BCr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Duygular ve kültür (sayfa mevcut değil)">Duygular ve kültür</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCrleraras%C4%B1_ileti%C5%9Fim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültürlerarası iletişim (sayfa mevcut değil)">Kültürlerarası iletişim</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrleraras%C4%B1_Yeterlilik" title="Kültürlerarası Yeterlilik">Kültürlerarası Yeterlilik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dil_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dil kültürü (sayfa mevcut değil)">Dil kültürü</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Canl%C4%B1lar%C4%B1n_insan_kullan%C4%B1mlar%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Canlıların insan kullanımları (sayfa mevcut değil)">Kültürdeki canlılar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Medya_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Medya kültürü (sayfa mevcut değil)">Medya kültürü</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Muhalefet_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Muhalefet kültürü (sayfa mevcut değil)">Muhalefet kültürü</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kat%C4%B1l%C4%B1mc%C4%B1_k%C3%BClt%C3%BCr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Katılımcı kültür (sayfa mevcut değil)">Katılımcı kültür</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0zin_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="İzin kültürü (sayfa mevcut değil)">İzin kültürü</a></li> <li><a href="/wiki/Tecav%C3%BCz_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC" title="Tecavüz kültürü">Tecavüz kültürü</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Remiks_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Remiks kültürü (sayfa mevcut değil)">Remiks kültürü</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%87ay_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC" title="Çay kültürü">Çay kültürü</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%BClt%C3%BCr_de%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kültür değişikliği (sayfa mevcut değil)">Kültür değişikliği</a></li> <li><a href="/wiki/Kent_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC" title="Kent kültürü">Kent kültürü</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Refah_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Refah kültürü (sayfa mevcut değil)">Refah kültürü</a></li> <li><a href="/wiki/Do%C4%9Fu_d%C3%BCnyas%C4%B1" title="Doğu dünyası">Doğu kültürü</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bat%C4%B1_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Batı kültürü (sayfa mevcut değil)">Batı kültürü</a></li> <li><a href="/wiki/Gen%C3%A7lik_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC" title="Gençlik kültürü">Gençlik kültürü</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="Otorite_kontrolü_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q8432&#124;class=noprint&#124;Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Otorite_kontrolü_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q8432&#124;class=noprint&#124;Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Otorite_kontrol%C3%BC" title="Otorite kontrolü">Otorite kontrolü</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q8432" title="Bunu Vikiveri'de düzenleyin"><img alt="Bunu Vikiveri'de düzenleyin" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Fransa_Mill%C3%AE_K%C3%BCt%C3%BCphanesi" title="Fransa Millî Kütüphanesi">BNF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb13319049t">cb13319049t</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb13319049t">(data)</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/T%C3%BCmle%C5%9Fik_Otorite_Dosyas%C4%B1" title="Tümleşik Otorite Dosyası">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4067906-8">4067906-8</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Kongre_K%C3%BCt%C3%BCphanesi_Kontrol_Numaras%C4%B1" title="Kongre Kütüphanesi Kontrol Numarası">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85026423">sh85026423</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Letonya_Mill%C3%AE_K%C3%BCt%C3%BCphanesi" title="Letonya Millî Kütüphanesi">LNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000050510&P_CON_LNG=ENG">000050510</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/%C3%87ek_Cumhuriyeti_Mill%C3%AE_K%C3%BCt%C3%BCphanesi" title="Çek Cumhuriyeti Millî Kütüphanesi">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph119248&CON_LNG=ENG">ph119248</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/%C4%B0srail_Ulusal_K%C3%BCt%C3%BCphanesi" title="İsrail Ulusal Kütüphanesi">NLI</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007283800105171">987007283800105171</a></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Uygarlık&oldid=34268759">https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Uygarlık&oldid=34268759</a>" sayfasından alınmıştır</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C3%96zel:Kategoriler" title="Özel:Kategoriler">Kategori</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategori:Uygarl%C4%B1klar" title="Kategori:Uygarlıklar">Uygarlıklar</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Gizli kategoriler: <ul><li><a href="/wiki/Kategori:Webar%C5%9Fiv_%C5%9Fablonu_wayback_ba%C4%9Flant%C4%B1lar%C4%B1" title="Kategori:Webarşiv şablonu wayback bağlantıları">Webarşiv şablonu wayback bağlantıları</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:Kaynaks%C4%B1z_anlat%C4%B1mlar_i%C3%A7eren_maddeler" title="Kategori:Kaynaksız anlatımlar içeren maddeler">Kaynaksız anlatımlar içeren maddeler</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:Kaynaklardaki_sayfa_numaras%C4%B1_eksik_olan_maddeler" title="Kategori:Kaynaklardaki sayfa numarası eksik olan maddeler">Kaynaklardaki sayfa numarası eksik olan maddeler</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:K%C4%B1rm%C4%B1z%C4%B1_ba%C4%9Flant%C4%B1ya_sahip_ana_madde_%C5%9Fablonu_i%C3%A7eren_maddeler" title="Kategori:Kırmızı bağlantıya sahip ana madde şablonu içeren maddeler">Kırmızı bağlantıya sahip ana madde şablonu içeren maddeler</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:BNF_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:BNF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">BNF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:GND_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:LCCN_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:LCCN tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">LCCN tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:LNB_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:LNB tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">LNB tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:NKC_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:NLI_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:NLI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">NLI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:Bilgi_kutusu_bulunmayan_sayfalar" title="Kategori:Bilgi kutusu bulunmayan sayfalar">Bilgi kutusu bulunmayan sayfalar</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Sayfa en son 19.24, 22 Kasım 2024 tarihinde değiştirildi.</li> <li id="footer-info-copyright">Metin <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.tr">Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş Lisansı</a> altındadır ve ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/tr">Kullanım Şartlarını</a> ve <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/tr">Gizlilik Politikasını</a> kabul etmiş olursunuz.<br />Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a> tescilli markasıdır.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Gizlilik politikası</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Vikipedi:Hakk%C4%B1nda">Vikipedi hakkında</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Vikipedi:Genel_sorumluluk_reddi">Sorumluluk reddi</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Davranış Kuralları</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Geliştiriciler</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/tr.wikipedia.org">İstatistikler</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Çerez politikası</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//tr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Uygarl%C4%B1k&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobil görünüm</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-vzhv5","wgBackendResponseTime":176,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.540","walltime":"0.738","ppvisitednodes":{"value":2423,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":101131,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1204,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":10,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":66078,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 579.787 1 -total"," 47.88% 277.597 1 Şablon:Kaynakça"," 19.98% 115.866 18 Şablon:Kitap_kaynağı"," 12.56% 72.836 1 Şablon:Page_needed"," 11.85% 68.704 3 Şablon:Fix"," 10.50% 60.881 2 Şablon:Dolaşım"," 10.40% 60.304 3 Şablon:Category_handler"," 9.78% 56.698 1 Şablon:Otorite_kontrolü"," 8.92% 51.706 1 Şablon:İnsan"," 4.40% 25.512 5 Şablon:Web_kaynağı"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.230","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3628004,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-64888bfc68-cwcxf","timestamp":"20241128000814","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Uygarl\u0131k","url":"https:\/\/tr.wikipedia.org\/wiki\/Uygarl%C4%B1k","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q8432","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q8432","author":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia projelerine katk\u0131da bulunanlar"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-11-08T08:50:44Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/6\/6c\/Egypt.Giza.Sphinx.02.jpg","headline":"bir devletin karma\u015f\u0131k toplum veya genel anlamda k\u00fcresel bir tezah\u00fcr\u00fc"}</script> </body> </html>