CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="hy" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Օպերացիոն համակարգ - Վիքիպեդիա</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )hywikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Հունվար","Փետրվար","Մարտ","Ապրիլ","Մայիս","Հունիս","Հուլիս","Օգոստոս","Սեպտեմբեր","Հոկտեմբեր","Նոյեմբեր","Դեկտեմբեր"],"wgRequestId":"0bbc73b4-b27a-48c0-89f6-6866d86ce435","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Օպերացիոն_համակարգ","wgTitle":"Օպերացիոն համակարգ","wgCurRevisionId":10160199,"wgRevisionId":10160199,"wgArticleId":61981,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["CS1 անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en)","Webarchive template wayback links","Ամերիկյան հայտնագործություններ","Օպերացիոն համակարգեր"],"wgPageViewLanguage":"hy","wgPageContentLanguage":"hy","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName": "Օպերացիոն_համակարգ","wgRelevantArticleId":61981,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"hy","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"hy"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":90000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q9135","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics": true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.relatedIcons":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ondemand-pgn","ext.gadget.ArmSpelling","ext.gadget.HotCat","ext.gadget.Provelt","ext.gadget.easyTranslate", "ext.gadget.edittop","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=hy&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.gadget.relatedIcons&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Ubuntu_22.04_LTS_Jammy_Jellyfish.png/1200px-Ubuntu_22.04_LTS_Jammy_Jellyfish.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="675"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Ubuntu_22.04_LTS_Jammy_Jellyfish.png/800px-Ubuntu_22.04_LTS_Jammy_Jellyfish.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="450"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Ubuntu_22.04_LTS_Jammy_Jellyfish.png/640px-Ubuntu_22.04_LTS_Jammy_Jellyfish.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="360"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Օպերացիոն համակարգ - Վիքիպեդիա"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//hy.m.wikipedia.org/wiki/%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Խմբագրել" href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Վիքիպեդիա (hy)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//hy.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Վիքիպեդիա Atom Սնուցում" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Օպերացիոն_համակարգ rootpage-Օպերացիոն_համակարգ skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Հիմնական ընտրացանկ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Հիմնական ընտրացանկ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Հիմնական ընտրացանկ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Նավարկում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Գլխավոր-էջ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB"><span>Գլխավոր էջ</span></a></li><li id="n-browse" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A8%D5%BD%D5%BF_%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB"><span>Կատեգորիաներ</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A7%D5%BB" title="Այցելեք պատահական էջ [x]" accesskey="x"><span>Պատահական հոդված</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%86%D5%B8%D6%80%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8"><span>Նոր էջեր</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B8%D5%B6%D5%A9%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%AF_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Տեղեկություններ ընթացիկ իրադարձությունների մասին"><span>Ընթացիկ իրադարձություններ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> Մասնակցել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Էությունը" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8"><span>Էությունը</span></a></li><li id="n-Խորհրդարան" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6"><span>Խորհրդարան</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Վիքիում կատարված վերջին փոփոխությունների ցանկը [r]" accesskey="r"><span>Վերջին փոփոխություններ</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Վիքիպեդիա նախագծի ուղեցույց"><span>Օգնություն</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Վիքիպեդիա" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-hy.svg" style="width: 8.625em; height: 1.375em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-hy.svg" width="150" height="15" style="width: 9.375em; height: 0.9375em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%AC" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Որոնել</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" aria-label="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" autocapitalize="sentences" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Սպասարկող:Որոնել"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Որոնել</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Անձնական գործիքներ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Արտաքին տեսք" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Արտաքին տեսք</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy" class=""><span>Նվիրաբերել</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6+%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։" class=""><span>Ստեղծել հաշիվ</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6+%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o" class=""><span>Մտնել</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Այլ ընտրանքներ" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Անձնական գործիքներ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Անձնական գործիքներ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Օգտվողի ընտրացանկ" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy"><span>Նվիրաբերել</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6+%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Ստեղծել հաշիվ</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6+%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Մտնել</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Էջեր չգրանցված խմբագիրների համար <a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" aria-label="Learn more about editing"><span>իմանալ ավելին</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="A list of edits made from this IP address [y]" accesskey="y"><span>Ներդրումներ</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="IP-հասցեից կատարված խմբագրումների քննարկում [n]" accesskey="n"><span>Քննարկում</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Բովանդակություն" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Բովանդակություն</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">թաքցնել</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Ներածություն</div> </a> </li> <li id="toc-Տեսակները" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Տեսակները"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Տեսակները</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Տեսակները-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Տեսակները subsection</span> </button> <ul id="toc-Տեսակները-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Միախնդիր_և_բազմախնդիր" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Միախնդիր_և_բազմախնդիր"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Միախնդիր և բազմախնդիր</span> </div> </a> <ul id="toc-Միախնդիր_և_բազմախնդիր-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Միօգտագործվող_և_Բազմաօգտագործվող" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Միօգտագործվող_և_Բազմաօգտագործվող"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Միօգտագործվող և Բազմաօգտագործվող</span> </div> </a> <ul id="toc-Միօգտագործվող_և_Բազմաօգտագործվող-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Բաշխված" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Բաշխված"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Բաշխված</span> </div> </a> <ul id="toc-Բաշխված-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Կաղապարային" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Կաղապարային"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Կաղապարային</span> </div> </a> <ul id="toc-Կաղապարային-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ներկառուցված" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ներկառուցված"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5</span> <span>Ներկառուցված</span> </div> </a> <ul id="toc-Ներկառուցված-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Իրականժամանակային" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Իրականժամանակային"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.6</span> <span>Իրականժամանակային</span> </div> </a> <ul id="toc-Իրականժամանակային-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Գրադարանային" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Գրադարանային"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.7</span> <span>Գրադարանային</span> </div> </a> <ul id="toc-Գրադարանային-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Պատմություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Պատմություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Պատմություն</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Պատմություն-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Պատմություն subsection</span> </button> <ul id="toc-Պատմություն-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Հիմնական_կառուցվածքային_մասեր" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Հիմնական_կառուցվածքային_մասեր"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Հիմնական կառուցվածքային մասեր</span> </div> </a> <ul id="toc-Հիմնական_կառուցվածքային_մասեր-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Միկրոհամակարգիչներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Միկրոհամակարգիչներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Միկրոհամակարգիչներ</span> </div> </a> <ul id="toc-Միկրոհամակարգիչներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Օպերացիոն_համակարգի_տեսակներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Օպերացիոն_համակարգի_տեսակներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Օպերացիոն համակարգի տեսակներ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Օպերացիոն_համակարգի_տեսակներ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Օպերացիոն համակարգի տեսակներ subsection</span> </button> <ul id="toc-Օպերացիոն_համակարգի_տեսակներ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Յունիքս_և_Յունիքսանման_օպերացիոն_համակարգեր" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Յունիքս_և_Յունիքսանման_օպերացիոն_համակարգեր"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Յունիքս և Յունիքսանման օպերացիոն համակարգեր</span> </div> </a> <ul id="toc-Յունիքս_և_Յունիքսանման_օպերացիոն_համակարգեր-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-BSD_և_նրա_նախատեսակներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#BSD_և_նրա_նախատեսակներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>BSD և նրա նախատեսակներ</span> </div> </a> <ul id="toc-BSD_և_նրա_նախատեսակներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-macOS" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#macOS"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>macOS</span> </div> </a> <ul id="toc-macOS-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Լինուքս" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Լինուքս"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Լինուքս</span> </div> </a> <ul id="toc-Լինուքս-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Microsoft_Windows" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Microsoft_Windows"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.5</span> <span>Microsoft Windows</span> </div> </a> <ul id="toc-Microsoft_Windows-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Այլ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Այլ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6</span> <span>Այլ</span> </div> </a> <ul id="toc-Այլ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Հիմնամասեր" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Հիմնամասեր"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Հիմնամասեր</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Հիմնամասեր-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Հիմնամասեր subsection</span> </button> <ul id="toc-Հիմնամասեր-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Միջուկ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Միջուկ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Միջուկ</span> </div> </a> <ul id="toc-Միջուկ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ծրագրի_իրականացում" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ծրագրի_իրականացում"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.1</span> <span>Ծրագրի իրականացում</span> </div> </a> <ul id="toc-Ծրագրի_իրականացում-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ընդհատումներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ընդհատումներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.2</span> <span>Ընդհատումներ</span> </div> </a> <ul id="toc-Ընդհատումներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ռեժիմներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ռեժիմներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.3</span> <span>Ռեժիմներ</span> </div> </a> <ul id="toc-Ռեժիմներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Հիշողության_կազմակերպում" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Հիշողության_կազմակերպում"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.4</span> <span>Հիշողության կազմակերպում</span> </div> </a> <ul id="toc-Հիշողության_կազմակերպում-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Վիրտուալ_հիշողություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Վիրտուալ_հիշողություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.5</span> <span>Վիրտուալ հիշողություն</span> </div> </a> <ul id="toc-Վիրտուալ_հիշողություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Բազմախնդրություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Բազմախնդրություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.6</span> <span>Բազմախնդրություն</span> </div> </a> <ul id="toc-Բազմախնդրություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Սկավառակներին_դիմելիությունը_և_ֆայլային_համակարգեր" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Սկավառակներին_դիմելիությունը_և_ֆայլային_համակարգեր"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.7</span> <span>Սկավառակներին դիմելիությունը և ֆայլային համակարգեր</span> </div> </a> <ul id="toc-Սկավառակներին_դիմելիությունը_և_ֆայլային_համակարգեր-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Սարքավարներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Սարքավարներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.8</span> <span>Սարքավարներ</span> </div> </a> <ul id="toc-Սարքավարներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ցանց" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ցանց"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Ցանց</span> </div> </a> <ul id="toc-Ցանց-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Անվտանգություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Անվտանգություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Անվտանգություն</span> </div> </a> <ul id="toc-Անվտանգություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Օգտագործողի_միջերես" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Օգտագործողի_միջերես"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Օգտագործողի միջերես</span> </div> </a> <ul id="toc-Օգտագործողի_միջերես-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Օգտագործողի_գրաֆիկական_միջերես" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Օգտագործողի_գրաֆիկական_միջերես"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4.1</span> <span>Օգտագործողի գրաֆիկական միջերես</span> </div> </a> <ul id="toc-Օգտագործողի_գրաֆիկական_միջերես-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Իրականժամանակային_օպերացիոն_համակարգեր" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Իրականժամանակային_օպերացիոն_համակարգեր"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Իրականժամանակային օպերացիոն համակարգեր</span> </div> </a> <ul id="toc-Իրականժամանակային_օպերացիոն_համակարգեր-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Զբաղմունքային_օպերացիոն_համակարգեր" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Զբաղմունքային_օպերացիոն_համակարգեր"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Զբաղմունքային օպերացիոն համակարգեր</span> </div> </a> <ul id="toc-Զբաղմունքային_օպերացիոն_համակարգեր-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Օպերացիոն_համակարգերի_զանազանությունը_և_տեղափոխելիությունը" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Օպերացիոն_համակարգերի_զանազանությունը_և_տեղափոխելիությունը"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Օպերացիոն համակարգերի զանազանությունը և տեղափոխելիությունը</span> </div> </a> <ul id="toc-Օպերացիոն_համակարգերի_զանազանությունը_և_տեղափոխելիությունը-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Բաշխումը_շուկայում" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Բաշխումը_շուկայում"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Բաշխումը շուկայում</span> </div> </a> <ul id="toc-Բաշխումը_շուկայում-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Պատկերասրահ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Պատկերասրահ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Պատկերասրահ</span> </div> </a> <ul id="toc-Պատկերասրահ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ծանոթագրություններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ծանոթագրություններ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Ծանոթագրություններ</span> </div> </a> <ul id="toc-Ծանոթագրություններ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Արտաքին_հղումներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Արտաքին_հղումներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Արտաքին հղումներ</span> </div> </a> <ul id="toc-Արտաքին_հղումներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Բովանդակություն" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Toggle the table of contents</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Օպերացիոն համակարգ</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Go to an article in another language. Available in 152 languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-152" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">152 լեզու</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/OS" title="OS – աչեհերեն" lang="ace" hreflang="ace" data-title="OS" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="աչեհերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Acèh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Bedryfstelsel_(inligtingstegnologie)" title="Bedryfstelsel (inligtingstegnologie) – աֆրիկաանս" lang="af" hreflang="af" data-title="Bedryfstelsel (inligtingstegnologie)" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="աֆրիկաանս" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Betriebssystem" title="Betriebssystem – շվեյցարական գերմաներեն" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Betriebssystem" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="շվեյցարական գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%B2%E1%88%B5%E1%89%B0%E1%88%9D_%E1%8A%A0%E1%88%B0%E1%88%AA" title="የሲስተም አሰሪ – ամհարերեն" lang="am" hreflang="am" data-title="የሲስተም አሰሪ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="ամհարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Sistema_operativo" title="Sistema operativo – արագոներեն" lang="an" hreflang="an" data-title="Sistema operativo" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="արագոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Weorcendebyrdness" title="Weorcendebyrdness – հին անգլերեն" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Weorcendebyrdness" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="հին անգլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%AA%D8%B4%D8%BA%D9%8A%D9%84" title="نظام تشغيل – արաբերեն" lang="ar" hreflang="ar" data-title="نظام تشغيل" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="արաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%AA%D8%B4%D8%BA%D9%8A%D9%84" title="نظام تشغيل – եգիպտական արաբերեն" lang="arz" hreflang="arz" data-title="نظام تشغيل" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="եգիպտական արաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Sistema_operativu" title="Sistema operativu – աստուրերեն" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Sistema operativu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="աստուրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C6%8Fm%C9%99liyyat_sistemi" title="Əməliyyat sistemi – ադրբեջաներեն" lang="az" hreflang="az" data-title="Əməliyyat sistemi" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ադրբեջաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B4%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%85_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="ایشلدیم سیستمی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="ایشلدیم سیستمی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0" title="Операцион система – բաշկիրերեն" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Операцион система" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="բաշկիրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Uoperac%C4%97n%C4%97_s%C4%97stema" title="Uoperacėnė sėstema – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Uoperacėnė sėstema" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D1%8B%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8D%D0%BC%D0%B0" title="Аперацыйная сістэма – բելառուսերեն" lang="be" hreflang="be" data-title="Аперацыйная сістэма" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="բելառուսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BF%D1%8D%D1%80%D0%B0%D1%86%D1%8B%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%8B%D1%81%D1%82%D1%8D%D0%BC%D0%B0" title="Апэрацыйная сыстэма – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Апэрацыйная сыстэма" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0" title="Операционна система – բուլղարերեն" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Операционна система" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="բուլղարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%91%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%97_%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%AE" title="ऑपरेटिंग सिस्टम – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="ऑपरेटिंग सिस्टम" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%85%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%9F%E0%A6%BF%E0%A6%82_%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A7%87%E0%A6%AE" title="অপারেটিং সিস্টেম – բենգալերեն" lang="bn" hreflang="bn" data-title="অপারেটিং সিস্টেম" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="բենգալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Reizhiad_korvoi%C3%B1" title="Reizhiad korvoiñ – բրետոներեն" lang="br" hreflang="br" data-title="Reizhiad korvoiñ" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="բրետոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Operativni_sistem" title="Operativni sistem – բոսնիերեն" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Operativni sistem" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="բոսնիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D2%AE%D0%B9%D0%BB%D1%8D%D0%B4%D1%8D%D0%BB%D1%8D%D0%B9_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D1%8D" title="Үйлэдэлэй системэ – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Үйлэдэлэй системэ" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Sistema_operatiu" title="Sistema operatiu – կատալաներեն" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Sistema operatiu" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="կատալաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Ch%C5%8F%CC%A4-c%C3%A1uk_hi%C3%AA-t%C5%ABng" title="Chŏ̤-cáuk hiê-tūng – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Chŏ̤-cáuk hiê-tūng" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B8_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0" title="Операционни система – չեչեներեն" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Операционни система" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="չեչեներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%DB%8C_%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AE%DB%95%D8%B1%DB%8C" title="سیستمی بەکارخەری – սորանի քրդերեն" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="سیستمی بەکارخەری" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="սորանի քրդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Opera%C4%8Dn%C3%AD_syst%C3%A9m" title="Operační systém – չեխերեն" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Operační systém" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="չեխերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/%C3%92peracjow%C3%B4_systema" title="Òperacjowô systema – Kashubian" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Òperacjowô systema" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="Kashubian" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B8" title="Операци системи – չուվաշերեն" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Операци системи" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="չուվաշերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/System_weithredu" title="System weithredu – ուելսերեն" lang="cy" hreflang="cy" data-title="System weithredu" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ուելսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Styresystem" title="Styresystem – դանիերեն" lang="da" hreflang="da" data-title="Styresystem" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="դանիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Betriebssystem" title="Betriebssystem – գերմաներեն" lang="de" hreflang="de" data-title="Betriebssystem" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Sistemo_operatif" title="Sistemo operatif – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Sistemo operatif" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%B5%CE%B9%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CF%83%CF%8D%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%B1" title="Λειτουργικό σύστημα – հունարեն" lang="el" hreflang="el" data-title="Λειτουργικό σύστημα" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="հունարեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Sistamma_operat%C3%AEv" title="Sistamma operatîv – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Sistamma operatîv" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Operating_system" title="Operating system – անգլերեն" lang="en" hreflang="en" data-title="Operating system" data-language-autonym="English" data-language-local-name="անգլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Operaciumo" title="Operaciumo – էսպերանտո" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Operaciumo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="էսպերանտո" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Sistema_operativo" title="Sistema operativo – իսպաներեն" lang="es" hreflang="es" data-title="Sistema operativo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="իսպաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Operatsioonis%C3%BCsteem" title="Operatsioonisüsteem – էստոներեն" lang="et" hreflang="et" data-title="Operatsioonisüsteem" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="էստոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Sistema_eragile" title="Sistema eragile – բասկերեն" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Sistema eragile" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="բասկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%E2%80%8C%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84" title="سیستم‌عامل – պարսկերեն" lang="fa" hreflang="fa" data-title="سیستم‌عامل" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="պարսկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/K%C3%A4ytt%C3%B6j%C3%A4rjestelm%C3%A4" title="Käyttöjärjestelmä – ֆիններեն" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Käyttöjärjestelmä" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ֆիններեն" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Op%C3%B5rats%27oonis%C3%BCstem" title="Opõrats'oonisüstem – վորո" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Opõrats'oonisüstem" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="վորո" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Syst%C3%A8me_d%27exploitation" title="Système d'exploitation – ֆրանսերեն" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Système d'exploitation" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ֆրանսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Bedriifs%C3%BCsteem" title="Bedriifsüsteem – հյուսիսային ֆրիզերեն" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Bedriifsüsteem" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="հյուսիսային ֆրիզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Sisteme_operat%C3%AEf" title="Sisteme operatîf – ֆրիուլիերեն" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Sisteme operatîf" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="ֆրիուլիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/C%C3%B3ras_oibri%C3%BAch%C3%A1in" title="Córas oibriúcháin – իռլանդերեն" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Córas oibriúcháin" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="իռլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Sistema_operativo" title="Sistema operativo – գալիսերեն" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Sistema operativo" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="գալիսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Apopyvusu_oku%27%C3%A9va" title="Apopyvusu oku'éva – գուարանի" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Apopyvusu oku'éva" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="գուարանի" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Chok-ngia%CC%8Dp_h%C3%AC-th%C3%BAng" title="Chok-ngia̍p hì-thúng – Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Chok-ngia̍p hì-thúng" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%A2%D7%A8%D7%9B%D7%AA_%D7%94%D7%A4%D7%A2%D7%9C%D7%94" title="מערכת הפעלה – եբրայերեն" lang="he" hreflang="he" data-title="מערכת הפעלה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="եբրայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%A8_%E0%A4%A4%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0" title="प्रचालन तन्त्र – հինդի" lang="hi" hreflang="hi" data-title="प्रचालन तन्त्र" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="հինդի" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Operating_system" title="Operating system – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Operating system" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Operacijski_sustav" title="Operacijski sustav – խորվաթերեն" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Operacijski sustav" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/D%C5%BA%C4%9B%C5%82owy_system" title="Dźěłowy system – վերին սորբերեն" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Dźěłowy system" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="վերին սորբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Oper%C3%A1ci%C3%B3s_rendszer" title="Operációs rendszer – հունգարերեն" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Operációs rendszer" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="հունգարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Systema_de_operation" title="Systema de operation – ինտերլինգուա" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Systema de operation" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="ինտերլինգուա" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Sistem_operasi" title="Sistem operasi – ինդոնեզերեն" lang="id" hreflang="id" data-title="Sistem operasi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ինդոնեզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Operativ_systema" title="Operativ systema – ինտերլինգուե" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Operativ systema" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="ինտերլինգուե" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Sistema_ti_panangpaandar" title="Sistema ti panangpaandar – իլոկերեն" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Sistema ti panangpaandar" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="իլոկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Funcionanta_sistemo" title="Funcionanta sistemo – իդո" lang="io" hreflang="io" data-title="Funcionanta sistemo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="իդո" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/St%C3%BDrikerfi" title="Stýrikerfi – իսլանդերեն" lang="is" hreflang="is" data-title="Stýrikerfi" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="իսլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Sistema_operativo" title="Sistema operativo – իտալերեն" lang="it" hreflang="it" data-title="Sistema operativo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="իտալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%AA%E3%83%9A%E3%83%AC%E3%83%BC%E3%83%86%E3%82%A3%E3%83%B3%E3%82%B0%E3%82%B7%E3%82%B9%E3%83%86%E3%83%A0" title="オペレーティングシステム – ճապոներեն" lang="ja" hreflang="ja" data-title="オペレーティングシステム" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ճապոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Sistem_operasi_komputer" title="Sistem operasi komputer – ճավայերեն" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Sistem operasi komputer" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ճավայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="ოპერაციული სისტემა – վրացերեն" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ოპერაციული სისტემა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="վրացերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Operaciyal%C4%B1q_sistema" title="Operaciyalıq sistema – Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Operaciyalıq sistema" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Anagraw_n_wammud" title="Anagraw n wammud – կաբիլերեն" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Anagraw n wammud" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="կաբիլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D0%B6%D2%AF%D0%B9%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%80" title="Операциялық жүйелер – ղազախերեն" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Операциялық жүйелер" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="ղազախերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B2%BE%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B2%A8%E0%B2%BF%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%B5%E0%B2%B9%E0%B2%A3_%E0%B2%B8%E0%B2%BE%E0%B2%A7%E0%B2%A8" title="ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣ ಸಾಧನ – կաննադա" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣ ಸಾಧನ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="կաննադա" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9A%B4%EC%98%81%EC%B2%B4%EC%A0%9C" title="운영체제 – կորեերեն" lang="ko" hreflang="ko" data-title="운영체제" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="կորեերեն" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D9%B9%D9%90%D9%86%DA%AF_%D8%B3%D9%90%D8%B3%D9%B9%D9%8E%D9%85" title="آپریٹِنگ سِسٹَم – քաշմիրերեն" lang="ks" hreflang="ks" data-title="آپریٹِنگ سِسٹَم" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="քաշմիրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Bedriefsystem" title="Bedriefsystem – քյոլներեն" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Bedriefsystem" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="քյոլներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ripoarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Pergala_xebitandin%C3%AA" title="Pergala xebitandinê – քրդերեն" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Pergala xebitandinê" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="քրդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D3%A7%D0%B9_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0" title="Операционнӧй система – կոմիերեն" lang="kv" hreflang="kv" data-title="Операционнӧй система" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="կոմիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D0%BA_%D1%82%D1%83%D1%82%D1%83%D0%BC" title="Операциялык тутум – ղրղզերեն" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Операциялык тутум" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="ղրղզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Systema_internum" title="Systema internum – լատիներեն" lang="la" hreflang="la" data-title="Systema internum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="լատիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Betribssystem" title="Betribssystem – լյուքսեմբուրգերեն" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Betribssystem" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="լյուքսեմբուրգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Sistem_de_opera" title="Sistem de opera – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Sistem de opera" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Scistema_%C3%B2perativo" title="Scistema òperativo – Ligurian" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Scistema òperativo" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurian" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Sistema_operativ" title="Sistema operativ – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Sistema operativ" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Lit%C3%A1mbwisi-mokonzi" title="Litámbwisi-mokonzi – լինգալա" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Litámbwisi-mokonzi" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="լինգալա" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%A5%E0%BA%B0%E0%BA%9A%E0%BA%BB%E0%BA%9A%E0%BA%9B%E0%BA%B0%E0%BA%95%E0%BA%B4%E0%BA%9A%E0%BA%B1%E0%BA%94%E0%BA%81%E0%BA%B2%E0%BA%99" title="ລະບົບປະຕິບັດການ – լաոսերեն" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ລະບົບປະຕິບັດການ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="լաոսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Operacin%C4%97_sistema" title="Operacinė sistema – լիտվերեն" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Operacinė sistema" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="լիտվերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Oper%C4%93t%C4%81jsist%C4%93ma" title="Operētājsistēma – լատվիերեն" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Operētājsistēma" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="լատվիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Mpandrindra_milina" title="Mpandrindra milina – մալգաշերեն" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Mpandrindra milina" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="մալգաշերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BB%D0%BE_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B5" title="Операционло системе – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Операционло системе" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Sistem_operasi" title="Sistem operasi – մինանգկաբաու" lang="min" hreflang="min" data-title="Sistem operasi" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="մինանգկաբաու" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%B5%D0%BD_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC" title="Оперативен систем – մակեդոներեն" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Оперативен систем" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="մակեդոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%93%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B4%B1%E0%B5%87%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B4%BF%E0%B4%99%E0%B5%8D%E2%80%8C_%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B4%82" title="ഓപ്പറേറ്റിങ്‌ സിസ്റ്റം – մալայալամ" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഓപ്പറേറ്റിങ്‌ സിസ്റ്റം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="մալայալամ" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D2%AE%D0%B9%D0%BB%D0%B4%D0%BB%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC" title="Үйлдлийн систем – մոնղոլերեն" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Үйлдлийн систем" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="մոնղոլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%A8_%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%A3%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%80" title="संचालन प्रणाली – մարաթի" lang="mr" hreflang="mr" data-title="संचालन प्रणाली" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="մարաթի" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Sistem_pengendalian" title="Sistem pengendalian – մալայերեն" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Sistem pengendalian" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="մալայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Sistema_ouperatibo" title="Sistema ouperatibo – միրանդերեն" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Sistema ouperatibo" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="միրանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%80%E1%80%BD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%BB%E1%80%B0%E1%80%90%E1%80%AC_%E1%80%85%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8_%E1%80%85%E1%80%94%E1%80%85%E1%80%BA" title="ကွန်ပျူတာ စက်လည်ပတ်ရေး စနစ် – բիրմայերեն" lang="my" hreflang="my" data-title="ကွန်ပျူတာ စက်လည်ပတ်ရေး စနစ်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="բիրմայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Bedriefssystem" title="Bedriefssystem – ստորին գերմաներեն" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Bedriefssystem" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="ստորին գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%99_%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%AE" title="अपरेटिङ सिस्टम – նեվարերեն" lang="new" hreflang="new" data-title="अपरेटिङ सिस्टम" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="նեվարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Besturingssysteem" title="Besturingssysteem – հոլանդերեն" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Besturingssysteem" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="հոլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Operativsystem" title="Operativsystem – նոր նորվեգերեն" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Operativsystem" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="նոր նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="լավ հոդված"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Operativsystem" title="Operativsystem – գրքային նորվեգերեն" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Operativsystem" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="գրքային նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Sist%C3%A8ma_operatiu" title="Sistèma operatiu – օքսիտաներեն" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Sistèma operatiu" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="օքսիտաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%85%E0%AC%AA%E0%AC%B0%E0%AD%87%E0%AC%9F%E0%AC%BF%E0%AC%99%E0%AD%8D%E0%AC%97_%E0%AC%B8%E0%AC%BF%E0%AC%B7%E0%AD%8D%E0%AC%9F%E0%AC%AE" title="ଅପରେଟିଙ୍ଗ ସିଷ୍ଟମ – օրիյա" lang="or" hreflang="or" data-title="ଅପରେଟିଙ୍ଗ ସିଷ୍ଟମ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="օրիյա" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%86%E0%A8%AA%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%9F%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%97_%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A8%AE" title="ਆਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ – փենջաբերեն" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਆਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="փենջաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pfl mw-list-item"><a href="https://pfl.wikipedia.org/wiki/Betriebssystem" title="Betriebssystem – պալատինյան գերմաներեն" lang="pfl" hreflang="pfl" data-title="Betriebssystem" data-language-autonym="Pälzisch" data-language-local-name="պալատինյան գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Pälzisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/System_operacyjny" title="System operacyjny – լեհերեն" lang="pl" hreflang="pl" data-title="System operacyjny" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="լեհերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D9%B9%D9%86%DA%AF_%D8%B3%D8%B3%D9%B9%D9%85" title="اوپریٹنگ سسٹم – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="اوپریٹنگ سسٹم" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Sistema_operativo" title="Sistema operativo – պորտուգալերեն" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Sistema operativo" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="պորտուգալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Llamk%27achiy_llikacha" title="Llamk'achiy llikacha – կեչուա" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Llamk'achiy llikacha" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="կեչուա" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Sistem_de_operare" title="Sistem de operare – ռումիներեն" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Sistem de operare" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="ռումիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0" title="Операционная система – ռուսերեն" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Операционная система" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ռուսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0" title="Операчна сістема – ռուսիներեն" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Операчна сістема" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ռուսիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D1%8B%D1%80_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0" title="Операциялыыр система – յակուտերեն" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Операциялыыр система" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="յակուտերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="ընտրյալ հոդված"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Sistema_operativu" title="Sistema operativu – սարդիներեն" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Sistema operativu" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="սարդիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Operatin_seestem" title="Operatin seestem – շոտլանդերեն" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Operatin seestem" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="շոտլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Operatiivavuog%C3%A1dat" title="Operatiivavuogádat – հյուսիսային սաամի" lang="se" hreflang="se" data-title="Operatiivavuogádat" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="հյուսիսային սաամի" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Operativni_sistem" title="Operativni sistem – սերբա-խորվաթերեն" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Operativni sistem" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="սերբա-խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shn mw-list-item"><a href="https://shn.wikipedia.org/wiki/%E1%80%95%E1%80%AD%E1%80%B0%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%9E%E1%81%A2%E1%80%84%E1%80%BA%E1%82%88_%E1%81%B6%E1%80%BD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%BB%E1%80%B0%E1%80%90%E1%82%83%E1%82%87" title="ပိူင်သၢင်ႈ ၶွမ်းပျူတႃႇ – շաներեն" lang="shn" hreflang="shn" data-title="ပိူင်သၢင်ႈ ၶွမ်းပျူတႃႇ" data-language-autonym="ၽႃႇသႃႇတႆး " data-language-local-name="շաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>ၽႃႇသႃႇတႆး </span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B6%9C%E0%B6%AB%E0%B6%9A_%E0%B6%B8%E0%B7%99%E0%B7%84%E0%B7%99%E0%B6%BA%E0%B7%94%E0%B6%B8%E0%B7%8A_%E0%B6%B4%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E0%B6%B0%E0%B6%AD%E0%B7%92" title="පරිගණක මෙහෙයුම් පද්ධති – սինհալերեն" lang="si" hreflang="si" data-title="පරිගණක මෙහෙයුම් පද්ධති" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="սինհալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Operating_system" title="Operating system – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Operating system" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Opera%C4%8Dn%C3%BD_syst%C3%A9m" title="Operačný systém – սլովակերեն" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Operačný systém" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="սլովակերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D9%B9%D9%86%DA%AF_%D8%B3%D8%B3%D9%B9%D9%85" title="آپریٹنگ سسٹم – Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="آپریٹنگ سسٹم" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target"><span>سرائیکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Operacijski_sistem" title="Operacijski sistem – սլովեներեն" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Operacijski sistem" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="սլովեներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Operating_system" title="Operating system – սոմալիերեն" lang="so" hreflang="so" data-title="Operating system" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="սոմալիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Sistemi_operativ" title="Sistemi operativ – ալբաներեն" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Sistemi operativ" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="ալբաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%B8_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC" title="Оперативни систем – սերբերեն" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Оперативни систем" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="սերբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Sistim_Operasi" title="Sistim Operasi – սունդաներեն" lang="su" hreflang="su" data-title="Sistim Operasi" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="սունդաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Operativsystem" title="Operativsystem – շվեդերեն" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Operativsystem" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="շվեդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Mfumo_wa_uendeshaji" title="Mfumo wa uendeshaji – սուահիլի" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Mfumo wa uendeshaji" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="սուահիլի" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Uoperacyjno_systyma" title="Uoperacyjno systyma – Silesian" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Uoperacyjno systyma" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silesian" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%87%E0%AE%AF%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AF%81_%E0%AE%A4%E0%AE%B3%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="இயக்கு தளம் – թամիլերեն" lang="ta" hreflang="ta" data-title="இயக்கு தளம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="թամիլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%86%E0%B0%AA%E0%B0%B0%E0%B1%87%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B1%8D_%E0%B0%B8%E0%B0%BF%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%AE%E0%B1%8D" title="ఆపరేటింగ్ సిస్టమ్ – թելուգու" lang="te" hreflang="te" data-title="ఆపరేటింగ్ సిస్టమ్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="թելուգու" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D0%BB" title="Системомил – տաջիկերեն" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Системомил" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="տաջիկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%9B%E0%B8%8F%E0%B8%B4%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3" title="ระบบปฏิบัติการ – թայերեն" lang="th" hreflang="th" data-title="ระบบปฏิบัติการ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="թայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Operating_system" title="Operating system – տագալերեն" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Operating system" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="տագալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0%C5%9Fletim_sistemi" title="İşletim sistemi – թուրքերեն" lang="tr" hreflang="tr" data-title="İşletim sistemi" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="թուրքերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0" title="Операцион система – թաթարերեն" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Операцион система" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="թաթարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%95%D8%B4%D8%BA%DB%87%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%B3%D9%89%D8%B3%D8%AA%DB%90%D9%85%D9%89%D8%B3%D9%89" title="مەشغۇلات سىستېمىسى – ույղուրերեն" lang="ug" hreflang="ug" data-title="مەشغۇلات سىستېمىسى" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ույղուրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D1%96%D0%B9%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0" title="Операційна система – ուկրաիներեն" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Операційна система" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ուկրաիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D9%B9%D9%86%DA%AF_%D8%B3%D8%B3%D9%B9%D9%85" title="آپریٹنگ سسٹم – ուրդու" lang="ur" hreflang="ur" data-title="آپریٹنگ سسٹم" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ուրդու" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Ishlatuv_tizimi" title="Ishlatuv tizimi – ուզբեկերեն" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Ishlatuv tizimi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ուզբեկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Sistema_oparadivo" title="Sistema oparadivo – վենետերեն" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Sistema oparadivo" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="վենետերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/H%E1%BB%87_%C4%91i%E1%BB%81u_h%C3%A0nh" title="Hệ điều hành – վիետնամերեն" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Hệ điều hành" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="վիետնամերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Sistinme_d%27_operance" title="Sistinme d' operance – վալոներեն" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Sistinme d' operance" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="վալոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Sistema_operatiba" title="Sistema operatiba – վարայերեն" lang="war" hreflang="war" data-title="Sistema operatiba" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="վարայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Nosteg_doxiin" title="Nosteg doxiin – վոլոֆ" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Nosteg doxiin" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="վոլոֆ" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%93%8D%E4%BD%9C%E7%B3%BB%E7%BB%9F" title="操作系统 – վու չինարեն" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="操作系统" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="վու չինարեն" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="ოპერაციული სისტემა – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ოპერაციული სისტემა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%A4%D7%A2%D7%A8%D7%99%D7%A8%D7%9F_%D7%A1%D7%99%D7%A1%D7%98%D7%A2%D7%9D" title="אפערירן סיסטעם – իդիշ" lang="yi" hreflang="yi" data-title="אפערירן סיסטעם" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="իդիշ" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Operating_System" title="Operating System – յորուբա" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Operating System" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="յորուբա" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%93%8D%E4%BD%9C%E7%B3%BB%E7%BB%9F" title="操作系统 – չինարեն" lang="zh" hreflang="zh" data-title="操作系统" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="չինարեն" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Chok-gia%CC%8Dp_h%C4%93-th%C3%B3ng" title="Chok-gia̍p hē-thóng – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Chok-gia̍p hē-thóng" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E4%BD%9C%E6%A5%AD%E7%B3%BB%E7%B5%B1" title="作業系統 – կանտոներեն" lang="yue" hreflang="yue" data-title="作業系統" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="կանտոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Uhlelomgidinga" title="Uhlelomgidinga – զուլուերեն" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Uhlelomgidinga" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="զուլուերեն" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9135#sitelinks-wikipedia" title="Խմբագրել միջլեզվային հղումները" class="wbc-editpage">Փոխել հղումները</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Անվանատարածքներ"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" title="Դիտել հոդվածը [c]" accesskey="c"><span>Հոդված</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%94%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" rel="discussion" title="Քննարկումներ այս էջի բովանդակության մասին [t]" accesskey="t"><span>քննարկում</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">հայերեն</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Դիտումները"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3"><span>Կարդալ</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v"><span>Խմբագրել</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e"><span>Խմբագրել կոդը</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=history" title="Այս էջի խմբագրումների պատմությունը [h]" accesskey="h"><span>Դիտել պատմությունը</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Գործիքներ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Գործիքներ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Գործիքներ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Այլ ընտրանքներ" > <div class="vector-menu-heading"> Գործողություններ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3"><span>Կարդալ</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v"><span>Խմբագրել</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e"><span>Խմբագրել կոդը</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=history"><span>Դիտել պատմությունը</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ընդհանուր </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B1%D5%B5%D5%BD%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%B0%D5%B2%D5%BE%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" title="Այս էջին հղվող բոլոր վիքի էջերի ցանկը [j]" accesskey="j"><span>Այստեղ հղվող էջերը</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BA%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" rel="nofollow" title="Այս էջից կապված էջերի վերջին փոփոխությունները [k]" accesskey="k"><span>Կապված փոփոխություններ</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Բոլոր սպասարկող էջերի ցանկը [q]" accesskey="q"><span>Սպասարկող էջեր</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&oldid=10160199" title="Էջի այս տարբերակի մշտական հղում"><span>Մշտական հղում</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=info" title="Վիճակագրական տվյալներ էջի մասին"><span>Էջի վիճակագրություն</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CiteThisPage&page=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&id=10160199&wpFormIdentifier=titleform" title="Տեղեկատվություն, թե ինչպես պետք է մեջբերել այս էջը"><span>Մեջբերել այս էջը</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D5%2595%25D5%25BA%25D5%25A5%25D6%2580%25D5%25A1%25D6%2581%25D5%25AB%25D5%25B8%25D5%25B6_%25D5%25B0%25D5%25A1%25D5%25B4%25D5%25A1%25D5%25AF%25D5%25A1%25D6%2580%25D5%25A3"><span>Ստանալ կարճ URL հասցե</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:QrCode&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D5%2595%25D5%25BA%25D5%25A5%25D6%2580%25D5%25A1%25D6%2581%25D5%25AB%25D5%25B8%25D5%25B6_%25D5%25B0%25D5%25A1%25D5%25B4%25D5%25A1%25D5%25AF%25D5%25A1%25D6%2580%25D5%25A3"><span>Download QR code</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Տպել/արտահանել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:Book&bookcmd=book_creator&referer=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6+%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3"><span>Ստեղծել գիրք</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:DownloadAsPdf&page=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=show-download-screen"><span>Ներբեռնել որպես PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&printable=yes" title="Այս էջի տպելու տարբերակ [p]" accesskey="p"><span>Տպելու տարբերակ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Այլ նախագծերում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Operating_systems" hreflang="en"><span>Վիքիպահեստ</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9135" title="Հղում Վիքիտվյալի համապատասխան էջին [g]" accesskey="g"><span>Վիքիտվյալների տարր</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Արտաքին տեսք</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">թաքցնել</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="hy" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Ubuntu_22.04_LTS_Jammy_Jellyfish.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Ubuntu_22.04_LTS_Jammy_Jellyfish.png/250px-Ubuntu_22.04_LTS_Jammy_Jellyfish.png" decoding="async" width="250" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Ubuntu_22.04_LTS_Jammy_Jellyfish.png/375px-Ubuntu_22.04_LTS_Jammy_Jellyfish.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Ubuntu_22.04_LTS_Jammy_Jellyfish.png/500px-Ubuntu_22.04_LTS_Jammy_Jellyfish.png 2x" data-file-width="1280" data-file-height="720" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%BF%D5%B8%D6%82" title="Ուբունտու">Ուբունտու</a>, <a href="/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D6%82%D6%84%D5%BD" title="Լինուքս">Լինուքս</a> օպերացիոն համակարգ</figcaption></figure> <p><b>Օպերացիոն (գործավար) համակարգ</b> (<b>ՕՀ</b>)<b>,</b> <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%B9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AE%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="Համակարգչային ծրագիր">ծրագրերի</a> խումբ, որը կառավարում է համակարգչային <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A2" title="Սարքախումբ">սարքախմբի</a> ռեսուրսները և ընդհանուր ծառայություններ է մատակարարում կիրառական ծրագրերին։ Համակարգչում ՕՀ-ը համակարգչային տեխնիկային ծրագրեր ապահովող ամենակարևոր մասն է։ Օգտվողը առանց ՕՀ-ի չի կարող օգտվել և ավելացնել ծրագրեր համակարգչում՝ բացառությամբ այն դեպքերի, երբ ծրագիրը ինքնաբեռնվող է։ </p><p><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B7%D5%AD_(time-sharing)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ժամանակաբաշխ (time-sharing) (դեռ գրված չէ)">Ժամանակաբաշխ (time-sharing)</a> ՕՀ-երում պլանավորում են առաջադրանքները և դրանցից շատերը ներառում են պրոցեսի ժամանակի, զանգվածային պահեստավորման, տպագրության և այլ ռեսուրսների ծախսերի արդյունավետ բաշխման հաշվառումը։ </p><p>Սարքավորումների այնպիսի գործողությունների համար, ինչպիսիք են <a href="/wiki/%D5%86%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D6%87_%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Ներածում և արտածում">ներածումը և արտածումը</a> և <a href="/wiki/%D5%80%D5%AB%D5%B7%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Հիշողության կազմակերպում">հիշողության կազմակերպումը</a>, ՕՀ-ը հանդես է գալիս որպես միջնորդ կիրառական ծրագրերի և համակարգչային ծրագրերի միջև, չնայած կիրառական ծածկագիրը սովորաբար ստեղծվում է հենց սարքավորումների միջոցով<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, բայց հաճախ ՕՀ-ի կարիքն ունի կամ կարող է ընդհատվել նրա կողմից։ ՕՀ-եր կարելի է գտնել գրեթե ցանկացած սարքավորման մեջ, որը համակարգիչ է պարունակում` բջջային հեռախոսներից և վիդեո խաղերի վահանակներից մինչև գերհամակարգիչներ և վեբսերվերներ։ </p><p>ժամանակակից ՕՀ֊երի օրինակ են՝ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%AB%D5%A4" title="Անդրոիդ">Անդրոիդ</a> և <a href="/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D6%82%D6%84%D5%BD" title="Լինուքս">Լինուքս</a>, որոնցից յուրաքանչյուրն իր արմատն ունի <a href="/wiki/%D5%85%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D6%84%D5%BD" title="Յունիքս">Յունիքսում</a> կամ Microsoft Windows-ում։ </p><p>Առաջատար օպերացիոն համակարգը <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%AB%D5%A4" title="Անդրոիդ">Անդրոիդն</a> է, որը կիրառվում է օգտագործողների ընդհանուր քանակի 42%֊ի կողմից<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ <a href="/wiki/Apple_Inc." class="mw-redirect" title="Apple Inc.">Apple Inc.</a>֊ի արտադրության <a href="/wiki/MacOS" class="mw-redirect" title="MacOS">macOS</a>֊ը երկրորդ տեղում է (13.23%), իսկ <a href="/wiki/Linux" class="mw-redirect" title="Linux">Linux</a>֊ի բոլոր տարբերակները միասին օգտագործում է միայն 1.57%֊ը<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ինչ վերաբերում է հեռախոսային սարքերին՝ սմարթֆոններին և թաբլեթներին, Android-ը առաջատար է 87.5 տոկոսով և տարեկան 10.3 տոկոս աճով, երկրորդը <a href="/wiki/Apple" class="mw-redirect" title="Apple">Apple</a>֊ի <a href="/wiki/IOS" title="IOS">iOS</a>֊ն է 12.1 տոկոս օգտագործելիությամբ և տարեկան 5.2 տոկոս նվազումով, մինչդեռ մյուս բոլոր ՕՀ֊ի օգտագործելիությունը 0.3 տոկոս է<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Linux-ը առավել տարածված է սերվերներում և գերհաշվարկային մեխանիզմներում։ </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Տեսակները"><span id=".D5.8F.D5.A5.D5.BD.D5.A1.D5.AF.D5.B6.D5.A5.D6.80.D5.A8"></span>Տեսակները</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=1" title="Խմբագրել բաժինը. Տեսակները" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Տեսակները"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Միախնդիր_և_բազմախնդիր"><span id=".D5.84.D5.AB.D5.A1.D5.AD.D5.B6.D5.A4.D5.AB.D6.80_.D6.87_.D5.A2.D5.A1.D5.A6.D5.B4.D5.A1.D5.AD.D5.B6.D5.A4.D5.AB.D6.80"></span>Միախնդիր և բազմախնդիր</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=2" title="Խմբագրել բաժինը. Միախնդիր և բազմախնդիր" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Միախնդիր և բազմախնդիր"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Միախնդիր համակարգը միևնույն ժամանակում կարող է աշխատեցնել միայն մեկ ծրագիր, մինչդեռ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AD%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բազմախնդրություն">բազմախնդիր</a> օպերացիոն համակարգը թույլ է տալիս՝ մեկից ավելի ծրագրեր աշխատեն միաժամանակ։ Ավելի ճիշտ՝ տպավորություն է ստեղծվում, թե ծրագրերը աշխատում են միաժամանակ․ իրականում դրանք ակտիվ հերթի մեջ են գտնվում, ժամանակը բաշխվում է ծրագրերին և օգտագործողին թվում է, թե դրանք կատարվում են միաժամանակ։ Բազմախնդիր մեխանիզմը կարելի է բնորոշել կանխորոշվող և համագործակցային տեսակներով։ Կանխորոշվող բազմախնդրության ժամանակ ՕՀ֊ը վերցնում է <a href="/wiki/CPU" class="mw-redirect" title="CPU">CPU</a>-ի ժամանակից և տրամադրում այդ հատվածը ծրագրերից յուրաքանչյուրին։ UNIX-ի նման ՕՀ֊ում, ինչպիսիք են <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%BD" title="Սոլարիս">Սոլարիսը</a>, <a href="/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D6%82%D6%84%D5%BD" title="Լինուքս">Լինուքսը</a>, <a href="/w/index.php?title=AmigaOS&action=edit&redlink=1" class="new" title="AmigaOS (դեռ գրված չէ)">AmigaOS</a>-ը, սատարում են կանխորոշվող բազմախնդրությանը։ Համագործակցային բազմախնդրության ժամանակ ծրագրերը իրենք են իրար ժամանակ տրամադրում ինչ֊որ որոշված ձևով։ Microsoft Windows֊ի 16-բիթանի տարբերակները օգտագործում էին համագործակցային բազմախնդրություն, մինչդեռ թե՛ Windows NT֊ի և թե՛ Win9x֊ի 36-բիթանի տարբերակները օգտագործում են կանխորոշվող բազմախնդրություն։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Միօգտագործվող_և_Բազմաօգտագործվող"><span id=".D5.84.D5.AB.D6.85.D5.A3.D5.BF.D5.A1.D5.A3.D5.B8.D6.80.D5.AE.D5.BE.D5.B8.D5.B2_.D6.87_.D4.B2.D5.A1.D5.A6.D5.B4.D5.A1.D6.85.D5.A3.D5.BF.D5.A1.D5.A3.D5.B8.D6.80.D5.AE.D5.BE.D5.B8.D5.B2"></span>Միօգտագործվող և Բազմաօգտագործվող</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=3" title="Խմբագրել բաժինը. Միօգտագործվող և Բազմաօգտագործվող" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Միօգտագործվող և Բազմաօգտագործվող"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Բազմաօգտագործվող օպերացիոն համակարգը թույլ է տալիս մի քանի օգտվողների միաժամանակ մուտք գործել համակարգչային համակարգ<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Իրական տվյալները կառավարող համակարգը կարելի է դասակարգել որպես բազմաօգտագործվող համակարգեր, քանի որ նրանք հնարավոր են դարձնում մեկ հոգու մուտքը համակարգիչ ժամանակի բաժանման շնորհիվ։ Միօգտագործվող օպերացիոն համակարգը, հակառակ բազմաօգտագործվող օպերացիոն համակարգին, միաժամանակ կարող է օգտագործվել միայն մեկի կողմից։ Windows-ի օպերացիոն համակարգում բազմաթիվ հաշիվների առկայությունը այն չի դարձնում բազմաօգտագործվող համակարգ։ Ավելին, միայն ցանցային կայքավարն է իրական օգտագործողը։ Բայց UNIX-ի և դրա նման օպերացիոն համակարգերի համար հնարավոր է միանգամից երկու օգտագործողների միաժամանակյա մուտքը համակարգ, և ՕՀ-ի այս հնարավորությունը նրան դարձնում է բազմաօգտագործվող։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Բաշխված"><span id=".D4.B2.D5.A1.D5.B7.D5.AD.D5.BE.D5.A1.D5.AE"></span>Բաշխված</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=4" title="Խմբագրել բաժինը. Բաշխված" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Բաշխված"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Բաշխված օպերացիոն համակարգը հնարավորություն ունի կառավարել մի խումբ անկախ համակարգիչներ և այնպես անել, որ այն մեկ համակարգիչ երևա։ Ցանցային համակարգիչների զարգացումը, որոնք կարող են միմյանց միացվել և հաղորդակցվել միմյանց հետ, հիմք դրեց բաշխված հաշվառմանը։ Բաշխված հաշվարկները կատարվում են ավելի, քան մեկ սարքավորման վրա։ Երբ խմբի համակարգիչները համագործակցված են աշխատում, նրանք ստեղծում են բաշխված համակարգ<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Կաղապարային"><span id=".D4.BF.D5.A1.D5.B2.D5.A1.D5.BA.D5.A1.D6.80.D5.A1.D5.B5.D5.AB.D5.B6"></span>Կաղապարային</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=5" title="Խմբագրել բաժինը. Կաղապարային" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Կաղապարային"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Այս տիպի ՕՀ֊ում ստեղծվում է մեկ վիրտուալ մեքենայական նկար, որը պահպանվում է որպես գործիք աշխատող բազմաթիվ վիրտուալ մեքենաների համար։ Այս տեխնիկան օգտագործվում է ինչպես <a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1" title="Վիրտուալիզացիա">վիրտուալիզացիայում</a>, այնպես էլ ամպային հաշվարկների կառավարման մեջ, և հատուկ է մեծ սերվերներին։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ներկառուցված"><span id=".D5.86.D5.A5.D6.80.D5.AF.D5.A1.D5.BC.D5.B8.D6.82.D6.81.D5.BE.D5.A1.D5.AE"></span>Ներկառուցված</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=6" title="Խմբագրել բաժինը. Ներկառուցված" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Ներկառուցված"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Այս օպերացիոն համակարգերը ստեղծվել են, որպեսզի օգտագործվեն ներկառուցված համակարգերում։ Այս ՕՀ֊ը ստեղծվել են, որպեսզի աշխատեն փոքր մեքենաների վրա, ինչպիսին PDA֊երն են, որոնք ունեն քիչ ինքնավարություն։ Դրանք ի վիճակի են աշխատելու միայն սահմանափակ քանակով ռեսուրսների հետ։ Windows CE֊ն և Minix 3֊ը ներկառուցված ՕՀ֊ի օրինակներ են։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Իրականժամանակային"><span id=".D4.BB.D6.80.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6.D5.AA.D5.A1.D5.B4.D5.A1.D5.B6.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B5.D5.AB.D5.B6"></span>Իրականժամանակային</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=7" title="Խմբագրել բաժինը. Իրականժամանակային" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Իրականժամանակային"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Իրականժամանակային ՕՀ֊ը համաժամանակյա գործողությունների մի համակարգ է, որի նպատակը իրական տվյալներով գործողությունների իրականացումն է։ Իրական տվյալները կառավարող օպերացիոն համակարգերը հաճախ օգտագործում են մասնագիտացված գրաֆիկական ալգորիթմներ, այնպես որ նրանք կարող են վարվեցողության դետերմինացված բնույթ ձեռք բերել։ Իրական ժամանակի ՕՀ-երի գլխավոր նպատակը նրանց արագ և կանխատեսելի արձագանքն է իրադարձություններին։ Նրանք ունեն իրադարձություններով պայմանավորված և ժամանակաբաշխ ծրագիր, և երբեմն երկուսն էլ միասին վերցված են։ Իրական տվյալները կառավարող օպերացիոն համակարգերը գործ ունեն այնպիսի առաջադրանքների հետ, որոնք հիմնված են ժամացույցի ընդհատումների վրա։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Գրադարանային"><span id=".D4.B3.D6.80.D5.A1.D5.A4.D5.A1.D6.80.D5.A1.D5.B6.D5.A1.D5.B5.D5.AB.D5.B6"></span>Գրադարանային</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=8" title="Խմբագրել բաժինը. Գրադարանային" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Գրադարանային"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Գրադարանային ՕՀ֊ը նրանք են, որոնցում ՕՀ֊ի մատակարարած ծառայությունները ստացվում են գրադարանների տեսքով։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Պատմություն"><span id=".D5.8A.D5.A1.D5.BF.D5.B4.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Պատմություն</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=9" title="Խմբագրել բաժինը. Պատմություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Պատմություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Վաղ շրջանի համակարգիչները ձևավորված էին կատարելու մի քանի առանձին գործողություններ, ինչպես հաշվիչը։ Մինչև 1960 թվականը օպերացիոն համակարգերն իրենց ժամանակակից և ավելի բարդ տարբերակներով դեռևս գոյություն չունեին<sup id="cite_ref-google4_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-google4-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Օպերացիոն համակարգերի որոշ բնորոշ գծեր զարգացվել են 1950-ականներին, ինչպես օրինակ մոնիտորային ծրագրերը, որոնք կարող էին ինքնաբերաբար հաջորդականությամբ աշխատեցնել մի քանի կիրառական ծրագրեր՝ բարձրացնելով գործողության արագությունը։ Սարքավորմանը այնպիսի առանձնահատկություններ էին ավելացվում, որ հնարավոր էին դարձնում ընդհատումները և զուգահեռ գործողությունները։ Երբ <a href="/wiki/Apple_Inc." class="mw-redirect" title="Apple Inc.">Apple Inc.</a>, <a href="/w/index.php?title=Atari&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atari (դեռ գրված չէ)">Atari</a>, <a href="/wiki/IBM" title="IBM">IBM</a> և <a href="/w/index.php?title=Amiga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Amiga (դեռ գրված չէ)">Amiga</a> կազմակերպությունների անհատական համակարգիչները հայտնի դարձան 1980-ականներին, վաճառողները ավելացրին օպերացիոն համակարգի այնպիսի առանձնահատկություններ, որոնք նախապես օգտագործվել էին գերարագ համակարգիչների և մինի համակարգիչների վրա։ Հետագայում շատ առանձնահատկություններ զարգացվեցին, ինչպես օրինակ օգտագործողի գրաֆիկական ծրագրերի համակարգը անհատական համակարգչային օպերացիոն համակարգերի համար։ </p><p>1950֊ականների սկզբներին համակարգիչը միաժամանակ միայն մեկ ծրագիր կարող էր աշխատեցնել։ Ամեն օգտագործող ուներ իր անհատական օգտագործման համակարգիչը սահմանափակ ժամանակում օգտագործելու հնարավորություն։ Ասում են, որ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%A1%D5%B6_%D4%B9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%A3" title="Ալան Թյուրինգ">Ալան Թյուրինգը</a> այս մեթոդի գիտակն էր, ինչը նա փորձարկել է <a href="/w/index.php?title=Manchester_Mark_1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Manchester Mark 1 (դեռ գրված չէ)">Manchester Mark 1</a> մեքենայի վրա և նա արդեն հասնում էր օպերարացիոն համակարգերի պարզագույն գաղափարներին՝ շնորհիվ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A8%D5%B6%D5%A4%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D6%80_%D4%B9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%A3%D5%AB_%D5%B4%D5%A5%D6%84%D5%A5%D5%B6%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համընդհանուր Թյունրինգի մեքենա (դեռ գրված չէ)">համընդհանուր Թյունրինգի մեքենայի</a> աշխատանքի սկզբունքների։ </p><p>Ավելի ուշ մեքենաները արտադրվում էին ծրագրերի գրադարանով, որոնք կցվում էին օգտագործողի ծրագրին և օգնում էին այնպիսի գործողություններ կատարելու համար, ինչպիսին ներմուծումն ու արտածումն են կամ մարդու կողմից կարդացվող սիմվոլային կոդը համակարգչային կոդի բերելը։ Սա ժամանակակից օպերացիոն համակարգերի ծնունդն էր։ Այնուամենայնիվ, մեքենանաները դեռևս միայն մեկ համաժամանակյա աշխատանք էին կարողանում կատարել։ </p><p>Նոր բարելավում էր այն, որ Atlas Superviser-ը ներկայացվեց Մանչեսթրի Atlas-ի հետ 1962 թվականին, ինչը շատերի կողմից համարվում է առաջին ժամանակակից օպերացիոն համակարգը<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%B9_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%A5%D5%B6%D5%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բրինչ Հանսենը (դեռ գրված չէ)">Բրինչ Հանսենը</a> նկարագրել է այն որպես օպերացիոն համակարգերի պատմության մեջ ամենակարևոր բեկումնային քայլը<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Հիմնական_կառուցվածքային_մասեր"><span id=".D5.80.D5.AB.D5.B4.D5.B6.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.AF.D5.A1.D5.BC.D5.B8.D6.82.D6.81.D5.BE.D5.A1.D5.AE.D6.84.D5.A1.D5.B5.D5.AB.D5.B6_.D5.B4.D5.A1.D5.BD.D5.A5.D6.80"></span>Հիմնական կառուցվածքային մասեր</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=10" title="Խմբագրել բաժինը. Հիմնական կառուցվածքային մասեր" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Հիմնական կառուցվածքային մասեր"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Օպերացիոն համակարգը բաղկացած է բազմաթիվ մասերից։ Ամենակարևոր մասերից մեկը միջուկն է, որը կարգավորում է ցածր մակարդակի գործողությունները, որոնք սովորական օգտագործողը սովորաբար չի կարող տեսնել։ Այն կարգավորում է, թե ինչպես է հիշողությունը կարդացվում և գրվում, այն հաջորդականությունը, որով տեղի են ունենում գործողությունները, ինչպես է տեղեկատվությունը ստացվում և ուղարկվում այնպիսի սարքավորումների միջոցով, ինչպիսին մոնիտորն է, մկնիկը և ստեղնաշարը, և որոշում է, թե ինչպես մեկնաբանել ցանցերից ստացված տեղեկատվությունը։ Օգտագործողի ծրագրային համակարգը (ինտերֆեյս) մի բաղադրիչ է, որի միջոցով համակարգիչը անմիջական գործողության մեջ է օգտագործողի հետ, որը հնարավորություն է տալիս նրանց ղեկավարել և օգտագործել ծրագրերը։ Օգտագործողի ծրագրային համակարգը կարող է գրաֆիկական լինել՝ պատկերներով և սեղանադիրով (դեսքթոփ), կամ տեքստային՝ հրամանի տողով։ Կիրառական ծրագրային համակարգը ծառայություններ և ծածկագրեր է մատուցում, որոնք հնարավորություն են տալիս գործողությունները զարգացնողներին գրել հավաքովի ծածկագրերի վերաօգտագործումը։ Այն առանձնահատկությունները, որոնք օպերացիոն համակարգի բաղկացուցիչ մասն էին համարվում, տարբեր օպերացիոն համակարգերում այլ ձև էին սահմանվում։ Microsoft Windows-ը իր օգտագործողի ծրագրային համակարգը օպերացիոն համակարգի մասն է համարում, մինչդեռ LIinux-ի շատ տարբերակներ այդպես չեն։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Միկրոհամակարգիչներ"><span id=".D5.84.D5.AB.D5.AF.D6.80.D5.B8.D5.B0.D5.A1.D5.B4.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D6.80.D5.A3.D5.AB.D5.B9.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Միկրոհամակարգիչներ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=11" title="Խմբագրել բաժինը. Միկրոհամակարգիչներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: Միկրոհամակարգիչներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Առաջին միկրոհամակարգիչները մշակող ՕՀ-երի հնարավորություն կամ կարիք չեն ունեցել։ ՕՀ-երը զարգացել և մշակվել են գլխաձևերի (mainframe) և մինիների համար, հաճախ բեռնվում էին ROM֊ից և հայտնի էին մոնիտոր անունով։ Առաջին նշանավոր սկավառակային ՕՀ֊ը CP/M-ն է, որը օգտագործվում էր շատ միկրոհամակարգիչների կողմից և որը շատ մոտ էր <a href="/wiki/Microsoft" class="mw-redirect" title="Microsoft">Microsoft</a>-ի MS-DOS-ին․ վերջինս լայնորեն հայտնի դարձավ որպես IBM Personal Computer-ի համար աշխատող ՕՀ։ 1980֊ականներին Apple Computer Inc. (այժմ ՝ Apple Inc.) թողարկեց իր հայտնի Apple II միկրոհամակարգիչների ընտանիքը՝ ներկայացնելով Apple Mackintosh համակարգիչը Mac OS-ի վրա՝ նորարարական գրաֆիկակական օգտագործողի ներտարածքով (graphical user interface-<a href="/w/index.php?title=GUI&action=edit&redlink=1" class="new" title="GUI (դեռ գրված չէ)">GUI</a>)։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Օպերացիոն_համակարգի_տեսակներ"><span id=".D5.95.D5.BA.D5.A5.D6.80.D5.A1.D6.81.D5.AB.D5.B8.D5.B6_.D5.B0.D5.A1.D5.B4.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D6.80.D5.A3.D5.AB_.D5.BF.D5.A5.D5.BD.D5.A1.D5.AF.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Օպերացիոն համակարգի տեսակներ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=12" title="Խմբագրել բաժինը. Օպերացիոն համակարգի տեսակներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: Օպերացիոն համակարգի տեսակներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Յունիքս_և_Յունիքսանման_օպերացիոն_համակարգեր"><span id=".D5.85.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.AB.D6.84.D5.BD_.D6.87_.D5.85.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.AB.D6.84.D5.BD.D5.A1.D5.B6.D5.B4.D5.A1.D5.B6_.D6.85.D5.BA.D5.A5.D6.80.D5.A1.D6.81.D5.AB.D5.B8.D5.B6_.D5.B0.D5.A1.D5.B4.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D6.80.D5.A3.D5.A5.D6.80"></span>Յունիքս և Յունիքսանման օպերացիոն համակարգեր</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=13" title="Խմբագրել բաժինը. Յունիքս և Յունիքսանման օպերացիոն համակարգեր" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=13" title="Edit section's source code: Յունիքս և Յունիքսանման օպերացիոն համակարգեր"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Յունիքսը նախապես գրվել է <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BD%D5%BD%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%AC%D5%A5%D6%80_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82" title="Ասսեմբլեր լեզու">ասեմբլեր</a> լեզվով։ <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A5%D5%B6_%D4%B9%D5%B8%D5%B4%D5%BD%D5%B8%D5%B6%D5%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կեն Թոմսոնը (դեռ գրված չէ)">Կեն Թոմսոնը</a>, ելնելով <a href="/w/index.php?title=MULTICS&action=edit&redlink=1" class="new" title="MULTICS (դեռ գրված չէ)">MULTICS</a> նախագծում իր փորձառությունից, գրեց B-ն, որը հիմնականում հիմնված էր <a href="/wiki/BCPL" title="BCPL">BCPL</a>-ի վրա։ B-ն փոխարինվեց <a href="/wiki/C" class="mw-redirect mw-disambig" title="C">C</a>-ով, և Յունիքսը դարձավ փոխկապակցված օպերացիոն համակարգերի մի մեծ, համալիր ընտանիք։ Յունիքս ընտանիքը օպերացիոն համակարգերի զանազան խումբ է, որն ունի մի քանի ենթակարգեր՝ ներառյալ System V-ն, <a href="/wiki/BSD" class="mw-redirect" title="BSD">BSD</a>-ն, և Լինուքսը։ «Յունիքս» անվանումը Open Group -ի ապրանքանշանն է, որը երաշխավորում է դրա օգտագործումը ցանկացած օպերացիոն համակարգի հետ, որոնք համապատասխանում են իրենց սահմանմանը։ Այս ընտանիքը հիմանկանում օգտագործվում է դիմելու համար օպերացիոն համակարգերի այն մեծ համակարգին, որը նմանվում է օրիգինալ Յունիքսին։ </p><p><a href="/wiki/%D5%85%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D6%84%D5%BD" title="Յունիքս">Յունիքս</a> համակարգերն օգտագործվում են բազմաթիվ ճարտարապետական սարքավորումներում։ Դրանք օգտագործվում են աշխատանքային սերվերներում, ինչպես նաև գիտական և ինժեներական աշխատակայաններում։ Ազատ Յունիքսի տարբերակները, ինչպես Լինուքսը և BSD-ը, հայտնի են այս բնագավառներում։ Յունիքսի չորս օպերացիոն համակարգեր են վավերացվել Open Group-ի կողմից (HP's HP-UX և IBM's AIX)։ Երկուսն էլ օրիգինալ System V Յունիքսի ժառանգներն են և ձևավորված են աշխատելու միայն իրենց վաճառողների սարքավորումներում։ Ի հակադրություն դրան՝ Sun Microsystems's Solaris Operating System-ը կարող է աշխատել մի քանի սարքավորումներ վրա՝ ներառյալ x86 և Sparc սերվերները, և PC-ները։ Apple macOS-ը, որը փոխարինել է Apple-ի ավելի վաղ macOS-ին, խառնածին է՝ հիմնված BSD տարբերակի վրա, որն ստացվել էր <a href="/w/index.php?title=NeXTSTEP-&action=edit&redlink=1" class="new" title="NeXTSTEP- (դեռ գրված չէ)">NeXTSTEP-ից</a>, Mach-ից, և FreeBSD-ից։ Յունիքսի փոխգործունակությունը հայտնաբերվեց, երբ ստեղծվեց <a href="/w/index.php?title=POSIX&action=edit&redlink=1" class="new" title="POSIX (դեռ գրված չէ)">POSIX</a> ստանդարտը։ POSIX ստանդարտը կարող է օգտագործվել ցանկացած օպերացիոն համակարգում, չնայած այն ստեղծվել է Յունիքսի բազմաթիվ տարբերակների համար։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="BSD_և_նրա_նախատեսակներ"><span id="BSD_.D6.87_.D5.B6.D6.80.D5.A1_.D5.B6.D5.A1.D5.AD.D5.A1.D5.BF.D5.A5.D5.BD.D5.A1.D5.AF.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>BSD և նրա նախատեսակներ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=14" title="Խմբագրել բաժինը. BSD և նրա նախատեսակներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=14" title="Edit section's source code: BSD և նրա նախատեսակներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/World_Wide_Web" class="mw-redirect" title="World Wide Web">World Wide Web</a>֊ի համար առաջին սերվերը աշխատել է NeXTSTEP֊ի վրա՝ հիմված BS֊ի վրա։ Unix ընտանիքի ենթաընտանիք է Berkeley Software Distribution֊ը, որը ներառում է FreeBSD, NetBSD, և OpenBSD։ Այս օպերացիոն համակարգերը հիմնականում գտնվում են վեբսերվերներում, չնայած դրանք նաև կարող են անձնական համակարգիչների ՕՀ֊ի դեր կատարել։ Համացանցը իր գոյության համար մեծամասաբ պարտական է BSD֊ի գոյությանը, քանի որ համացանցին միանալու մի շարք հրամաններ՝ ինֆորմացիա ուղարկելու և ստանալու, մշակվում և իրագործվում են BSD-ում։ </p><p>1974֊ին Կալիֆորնիայի Բերքելեյ համալսարանը տեղադրեց իր առաջին <a href="/wiki/UNIX" class="mw-redirect" title="UNIX">UNIX</a> համակարգը։ Ժամանակի ընթացքում համալսարանում սովորող ուսանողները և անձնակազմը սկսեցին բարելավել այն՝ ավելացնելով նոր ծրագրեր, ինչպիսին տեքստային խմբագրիչներն են։ Երբ Բերքելին 1978֊ին ստացավ իր նոր VAX համակարգիչները, որոնց վրա տեղադրված էր UNIX, դպրոցի ավարտականները ավելի շատ փոփոխեցին այն, որպեսզի կարողանան ինչքան հնարավոր է շատ առավելություններ ստանալ։ ԱՄՆ պաշտպանության ստորաբաժանման Defense Advanced Research Projects Agency֊ն հետաքրքրություն ցուցաբերեց և որոշեց ֆինանսավորել ծրագիրը։ Շատ դպրոցներ, կազմակերպություններ և անգամ երկրի ղեկավարությունը ուշադրություն դարձրին և սկսեցին օգտագործել UNIX-ի՝ Բերքելեի տարբերակը AT&T֊ի պաշտոնական տարբերակի փոխարեն։ </p><p><a href="/wiki/%D5%8D%D5%A9%D5%AB%D5%BE_%D5%8B%D5%B8%D5%A2%D5%BD" title="Սթիվ Ջոբս">Սթիվ Ջոբսը</a> 1985 թ․֊ին՝ <a href="/wiki/Apple_Inc." class="mw-redirect" title="Apple Inc.">Apple Inc.</a> ընկերությունը լքելուց հետո, հիմնադրեց NeXT Inc.֊ը՝ մի կազմակերպությունը, որը նախագծում էր բարձրորակ համակարգիչներ, որոնք աշխատում էին BSD֊երի վրա և կոչվում էին NeXTSTEP. Այս համակարգիչներից մեկը օգտագործվել է Թիմ Բերներս֊Լիի կողմից որպես համաշխարհային սարդոստայն ստեղծող առաջին վեբսերվեր։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="macOS">macOS</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=15" title="Խմբագրել բաժինը. macOS" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=15" title="Edit section's source code: macOS"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/MacOS" class="mw-redirect" title="MacOS">macOS֊ը</a> բաց միջուկով գրաֆիկական օպերացիոն համակարգերի շարք է, որը ստեղծվել, զարգացվել և շուկայում է հայտնվել Apple Inc.֊ի կողմից։ macOS ֊ը 1984֊ից Apple֊ի հիմնական օպերացիոն համակարգ համարվող դասական Mac OS֊ի փոխարինողն էր։ Հակառակ իր նախորդների՝ macOS֊ը UNIX օպերացիոն համակարգ է՝ կառուցված NeXT֊ում նախագծված տեխնոլոգիաների վրա 1980֊ականների երրորդ կեսին։ Այս օպերացիոն համակարգը առաջին անգամ թողարկվել է 1999 թվականին որպես Mac OS X Server 1.0, որին հաջորդում է 2001-ի ապրիլին թողարկված օգտագործողի տարբերակը՝ Mac OS X v10.0 "Cheetah"։ Դրանից հետո macOS֊ի 6 հզոր օգտագործողի և սերվերի թողարկներ են եղել, իսկ երկուսը միացել են OS X 10.7 "Lion"֊ի մեջ։ </p><p>Նախքան macOS֊ին միանալը՝ սերվերային թողարկը՝ macOS Server֊ը, ճարտարապետորեն նույնական էր իր՝ աշխատասեղանի (desctop) գործընկերոջը և սովորաբար աշխատում էր Apple-ի Macintosh֊ի սերվերի վրա։ macOS Server֊ը ներառում էր խմբային աշխատանքի կազմակերպում և ադմինիստրացիոն ծրագրային գործիքներ, որ ցանցային գլխավոր ծառայություններին մատակարարում էին մուտքի պարզեցված թույլտվություն։ Mac OS X v10.7 Lion֊ի հետ Mac OS X ֊ի բոլոր սերվերային կողմերը հարմարեցվել են օգտագործողի տարբերակին և արտադրանքը վերաբրենդավորվել է որպես «OS X»։ Սերվերային գործիքները հիմա տրամադրվում են հավելվածի տեսքով<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Լինուքս"><span id=".D4.BC.D5.AB.D5.B6.D5.B8.D6.82.D6.84.D5.BD"></span>Լինուքս</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=16" title="Խմբագրել բաժինը. Լինուքս" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=16" title="Edit section's source code: Լինուքս"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D6%82%D6%84%D5%BD" title="Լինուքս">Լինուքսի</a> միջուկը ստեղծվել է 1991 թվականին Լինուս Թորվալդսի ծրագրով, երբ նա Ֆինլանդիայում համալսարանի ուսանող էր։ Նա տեղադրել էր իր նախագծի մասին տեղեկատվություն տեղեկատվական ոլորտի ուսանողների և ծրագրավորողների համար նախատեսված լրախմբում և ստացավ անհրաժեշտ աջակցությունն ու օգնությունը կամավորների կողմից, ովքեր հաջողեցին ամբողջական ու ֆունկցիոնալ միջուկ ստեղծելու գործում։ </p><p>Լինուքսը UNIX-ի նման է, բայց նախագծվել է առանց Unix կոդի՝ հակառակ BSD-ի և նրա տարբերակների։ Իր բաց կառուցվածքի շնորհիվ Linux kernel ռեժիմը հասանելի էր ուսանողների և փոփոխությունների համար, ինչի արդյունքում այն հասավ համակարգչային մեքենաների վրա օգտագործվող լայն ցանց՝ սկսած գերհամակարգիչներից (Supercomputers) մինչև խելացույցներ (Smart-watch)։ Չնայած հաշվարկները ցույց են տալիս, Linux֊ի օգտագործելիությունը 1.82 տոկոս է աշխատասեղանային բոլոր անձնական համակարգիչների վրա<sup id="cite_ref-StatCounter_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-StatCounter-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, այն լայնորեն ընդունված է սերվերներում<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> և ներկառուցված համակարգերում<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, ինչպիսին բջջային հեռախոսն է։ Լինուքսը դուրս մղեց Unix֊ին բազմաթիվ հարթակներում և օգտագործվում է շատ գերհամակարգիչներում, ներառյալ առաջին 385֊ը։ Linux֊ի միջուկն օգտագործվում է այնպիսի հայտնի կազմակերպություններում, ինչպիսիք են Red Hat֊ը, Debian֊ը, Ubuntu֊ն, <a href="/wiki/Linux_Mint" class="mw-redirect" title="Linux Mint">Linux Mint</a>֊ը, <a href="/wiki/Google" class="mw-redirect" title="Google">Google</a>֊ի <a href="/wiki/Android" class="mw-redirect" title="Android">Android</a>֊ը, Chrome OS֊ը և Chromium OS֊ը։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Microsoft_Windows">Microsoft Windows</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=17" title="Խմբագրել բաժինը. Microsoft Windows" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=17" title="Edit section's source code: Microsoft Windows"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Microsoft Windows֊ը <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%B5%D6%84%D6%80%D5%B8%D5%BD%D5%B8%D6%86%D5%A9" title="Մայքրոսոֆթ">Մայքրոսոֆթի</a> սեփական օպերացիոն համակարգերի ընտանիքն է, որը հիմնականում նպատակաուղղված է Intel֊ի ճարտարապետության վրա հիմնված համակարգիչների համար։ Հաշվարկված է, որ այն ունի 88.9 տոկոս բացարձակ օգտագործելիություն համացանցին միացած համակարգիչների հաշվարկով։ Վերջին տարբերակը <a href="/wiki/Windows_10" class="mw-redirect" title="Windows 10">Windows 10</a>֊ն է։ 2011֊ին <a href="/wiki/Windows_7" class="mw-redirect" title="Windows 7">Windows 7</a>֊ը փոխարինեց Windows XP֊ին որպես ամենաշատ օգտագործվող տարբերակ<sup id="cite_ref-w3schoolsOSStats_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-w3schoolsOSStats-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-gstats2011_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-gstats2011-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-globstats_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-globstats-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Microsoft Windows֊ի առաջին թողարկը 1985 թվականին էր։ 1995֊ին թողարկվեց Windows 95֊ը, որը որպես bootstrap օգտագործում էր միայն MS-DOS։ </p><p>Windows֊ի սերվերային թողարկումները լայնորեն կիրառվում են։ Վերջին տարիներին Microsoft֊ը մեծացրել է ներդրումները, որպեսզի Windows֊ը օգտագործվի որպես սերվերային օպերացիոն համակարգ։ Այնուամենայնիվ, Windows֊ի օգտագործելիությունը սերվերների վրա այնքան էլ մեծ չէ, որքան անձնական համակարգիչները վրա, քանի որ այն մրցում է Linux ֊ի և BSD֊ի հետ սերվերային շուկայում։ </p><p>ReactOS֊ը Windows֊ի այլընտրանքային օպերացիոն համակարգ է, որը զարգացվում է Windows֊ի սկզբունքներով՝ առանց օգտագործելու Microsoft֊ի որևէ կոդ։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Այլ"><span id=".D4.B1.D5.B5.D5.AC"></span>Այլ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=18" title="Խմբագրել բաժինը. Այլ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=18" title="Edit section's source code: Այլ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Շատ օպերացիոն համակարգեր են եղել, որ ինչ֊որ ժամանակ կարևոր դեր են ունեցել, բայց հիմա կորցրել են իրենց դիրքերը, ինչպիսիք են AmigaOS֊ը, OS/2֊ը, դասական Mac OS֊ը, BeOS ֊ը, XTS-300 ֊ը, RISC OS ֊ը, MorphOS֊ը, Haiku֊ն, BareMetal֊ը and FreeMint֊ը։ Սրանցից որոշները դեռևս օգտագործվում են առավել փոքր շուկաներում և շարունակում են զարգացվել որպես փոքր հարթակներում օգտագործվող համայնքների ու հավելվածների համար օգտագործվող համակարգեր։ OpenVMS֊ն, որն առավել հայտնի է DEC անունով, դեռևս ակտիվ զարգացման փուլում է գտնվում Հյուլեթ Փաքարդի կողմից։ Սակայն այլ օպերացիոն համակարգեր օգտագործվում են միայն կրթական հաստատություններում օպերացիոն համակարգերի կրթությունն իրականացնելիս կամ հետազոտությունների համար։ Համակարգի տիպիկ օրինակ, որ իրականացնում է երկու դերերն էլ, <a href="/wiki/MINIX" class="mw-redirect" title="MINIX">MINIX</a>֊ն է, մինչդեռ, օրինակ, Singularity ֊ն օգտագործվում է զուտ հետազոտական նպատակներով։ </p><p>Այլ օպերացիոն համակարգեր ձախողել են շուկայում հայտնվելու գործում, բայց բոլորն էլ ինչ֊որ նորարարություն են բերել իրենց հետ, ինչը ազդեցություն է թողել հիմնական օպերացիոն համակարգերի վրա։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Հիմնամասեր"><span id=".D5.80.D5.AB.D5.B4.D5.B6.D5.A1.D5.B4.D5.A1.D5.BD.D5.A5.D6.80"></span>Հիմնամասեր</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=19" title="Խմբագրել բաժինը. Հիմնամասեր" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=19" title="Edit section's source code: Հիմնամասեր"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Օպերացիոն համակարգի հիմնամասերը ստեղծվել են, որպեսզի համակարգչի տարբեր մասերը կարողանան աշխատեցնել միասին։ Օգտագործողի բոլոր ծրագրերը անցնում են օպերացիոն համակարգով, որպեսզի որոշվի, թե որ սարքի հետ է աշխատելու, լինի դա պարզագույն մկնիկ կամ ստեղաշար, թե ավելի բարդ համացանցային բաղադրիչ։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Միջուկ"><span id=".D5.84.D5.AB.D5.BB.D5.B8.D6.82.D5.AF"></span>Միջուկ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=20" title="Խմբագրել բաժինը. Միջուկ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=20" title="Edit section's source code: Միջուկ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AE%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խտածրագիր (դեռ գրված չէ)">Խտածրագրերի</a> (firmware) և <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սարքավար (դեռ գրված չէ)">սարքավարների</a> օգնությամբ միջուկը ապահովում է համակարգչի սարքերի կառավարման հիմնական մակարդակը։ Այն հասցնում է հիշողության մուտքի թույլտվություն <a href="/w/index.php?title=RAM&action=edit&redlink=1" class="new" title="RAM (դեռ գրված չէ)">RAM</a>֊ի ծրագրերի համար, այն որոշում է, թե որ ծրագիրը որ սարքին դիմելիություն ունենա, այն հաստատում կամ չեղարկում է CPU֊ի օպերացիոն վիճակները անընդմեջ օպտիմալ գործողությունների համար, և այն կազմակերպում է ինֆորմացիան երկարաժամկետ հիշողության համար այնպիսի սարքերի վրա, ինչպիսին սկավառակներն են, լարերը, կրիչները և այլն։ </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ծրագրի_իրականացում"><span id=".D4.BE.D6.80.D5.A1.D5.A3.D6.80.D5.AB_.D5.AB.D6.80.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6.D5.A1.D6.81.D5.B8.D6.82.D5.B4"></span>Ծրագրի իրականացում</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=21" title="Խմբագրել բաժինը. Ծրագրի իրականացում" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=21" title="Edit section's source code: Ծրագրի իրականացում"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Օպերացիոն համակարգը ապահովում է միջերես ծրագրային հավելվածների և համակարգչային սարքերի միջև այնպես, որ ծրագրային հավելվածը կարող է կապվել սարքի հետ՝ «հնազանդվելով» օպերացիոն համակարգի կողմից սահմանված կանոններին և պրոցեդուրաներին։ </p><p>Օպերացիոն համակարգը նաև ծառայությունների շղթա է, որը հեշտացնում է ծրագրերի զարգացումը և իրականացումը։ Ծրագրի իրականացումը ներառում է օպերացիոն համակարգի կողմից պրոցեսի ստեղծում, որը նշանակում է ազատ հիշողության և այլ ռեսուրսների հատկացում, նախապատվություններ է սահմանում բազմախնդրային մեխանիզմներում գործող պրոցեսների համար, բեռնում է բինար կոդը հիշողության մեջ, և նախաձեռնում է այն ծրագրի իրականացումը, որը գործում է օգտագործողի և սարքերի հետ։ </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ընդհատումներ"><span id=".D4.B8.D5.B6.D5.A4.D5.B0.D5.A1.D5.BF.D5.B8.D6.82.D5.B4.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Ընդհատումներ</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=22" title="Խմբագրել բաժինը. Ընդհատումներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=22" title="Edit section's source code: Ընդհատումներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ընդհատումները էական են օպերացիոն համակարգերի համար, քանի որ նրա համար ապահովում են արտաքին աշխարհի հետ շփվելու արդյունավետ ճանապարհ։ Սրան այլընտրանք կարող է լինել այն, որ օպերացիոն համակարգը ներածման տարբեր աղբյուրներ գտնի գործողություններ պահանջող իրադարձությունների համար։ Սա հանդիպում է առավել հին համակարգերում, որոնք շատ փոքր <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պահունակ (դեռ գրված չէ)">պահունակ</a> (stack) ունեն ՝ 50 կամ 60 բայթանի, սակայն անսովոր է մեծ պահունակներ ունեցող ժամանակակից համակարգերում։ Ընդհատումների վրա հիմնված ծրագրավորումը անմիջականորեն սատարվում է ներկայիս շատ CPU֊երի կողմից։ Ընդհատումները ապահովում են համակարգչին տեղական գրանցման ինֆորմացիան ավտոմատ պահպանելու և համապատասխան իրադարձություններին համապատասխանող կոդերը աշխատեցնելու հարցում։ Անգամ ամենապարզ համակարգիչները սատարում են սարքային ընդհատումները և թույլ են տալիս ծրագրավորողին հստակեցնել կոդը, որը պետք է աշխատի համապատասխան իրադարձությունից հետո։ Երբ ընդհատումը ստացվում է, համակարգչի սարքախումբը (hardware) ավտոմատ կասեցնում է ծրագիրը, որը այդ պահին աշխատում է, պահում է դրա կարգավիճակը և աշխատեցնում է ընդհատման հետ կապված համակարգչային կոդը։ Սա նման է այն իրավիճակին, երբ գրքի մեջ էջանշան ես թողնում հեռախոսի զանգին պատասխանելու համար։ Ժամանակակից օպերացիոն համակարգերում ընդհատումները կարգավորվում են օպերացիոն համակարգի միջուկում։ Ընդհատումներ կարող են առաջանալ կա՛մ համակարգչի սարքախմբից, կա՛մ աշխատող ծրագրից։ Երբ որևէ սարք առաջացնում է ընդհատում, օպերացիոն համակարգի միջուկը որոշում է՝ ինչպես վարվել այդ իրավիճակում՝ հիմնականում աշխատեցնելով ինչ֊որ մշակված կոդ։ Աշխատեցվող կոդի քանակը կախված է ընդհատման նախապատվությունից։ Սարքային ընդհատումների մշակումը մի առաջադրանք է, որը սովորաբար փոխանցվում է սարքավար (device driver) կոչվող ծրագրախմբի, որը կարող է լինել օպերացիոն համակարգի միջուկի, մեկ այլ ծրագրի կամ էլ միաժամանակ երկուսի մաս։ Սարքավարները այնուհետև կարող են ինֆորմացիան փոխանցել աշխատող ծրագրին տարբեր միջոցներով։ Ծրագիրը կարող է նաև ընդհատում առաջացնել օպերացիոն համակարգի համար։ Եթե ծրագիրը ցանկանում է մուտք ունենալ օրինակ սարքախումբ, այն ընդհատում է օպերացիոն համակարգի միջուկը, ինչի հետևանքով ղեկավարությունը վերադարձվում է միջուկին։ Միջուկը այնուհետև մշակում է հարցումը։ Եթե ծրագիրը լրացուցիչ ռեսուրսներ է պահանջում, ինչպիսին հիշողությունն է, այն «ստիպում» է մշակմանը միջուկի ուշադրությունը հրավիրել։ </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ռեժիմներ"><span id=".D5.8C.D5.A5.D5.AA.D5.AB.D5.B4.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Ռեժիմներ</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=23" title="Խմբագրել բաժինը. Ռեժիմներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=23" title="Edit section's source code: Ռեժիմներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ժամանակակից <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AF%D6%80%D5%B8%D5%BA%D6%80%D5%B8%D6%81%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%80" class="mw-redirect" title="Միկրոպրոցեսոր">միկրոպրոցեսորները</a> (CPU or MPU) սատարում են գործողությունների մի շարք ռեժիմներ։ CPU֊երը առաջարկում են առնվազն երկու ռեժիմներ՝ օգտոգործողի ռեժիմ և վերահսկողի կամ միջուկի ռեժիմ։ Վերահսկողի ռեժիմում թույլատրվում է անսահմանափակ մուտքի հնարավորություն դեպի սարքի բոլոր ռեսուրսներ, այդ թվում՝ բոլոր MPU կառույցներ։ Օգտագործողի ռեժիմում սահմանափակում է դրվում կառույցների օգտագործման վրա և սովորաբար արգելվում է անմիջական մուտքը դեպի մեքենայի ռեսուրսներ։ CPU֊երը կարող են ունենալ օգտագործողի ռեժիմին համանման այլ ռեժիմներ ևս, ինչպիսին վիրտուալ ռեժիմն է։ Համակարգիչը միացնելիս համակարգը սկսում է աշխատանքը միջուկի ռեժիմում։ Հենց որ օպերացիոն համակարգի միջուկը բեռնվում է կամ սկսում է աշխատանքը, օգտագործողի և վերահսկողի ռեժիմների միջև սահմանները հաստատվում են։ Վերահսկողի ռեժիմը օգտագործվում է միջուկի կողմից ցածր մակարդակի առաջադրանքների համար, որոնք սարքախմբին անսահմանափակ քանակով դիմելու կարիք ունեն, ինչպիսին է հիշողությանը դիմելու ղեկավարումը։ Օգտագործողի ռեժիմը, հակառակ վերահսկողի ռեժիմի, օգտագործվում է գրեթե մնացած ամեն ինչի համար։ Հավելվածային ծրագրերը, ինչպիսիք են բառամշակող ծրագրերը, աշխատում են օգտագործողի ռեժիմում և կարող են դիմել մեքենայի ռեսուրսներին միայն ղեկավարությունը միջուկին հանձնելու պարագայում, գործընթաց, որը հանգեցնում է ռեժիմի փոփոխության։ Սովորաբար ղեկավարության հանձնումը միջուկին կատարվում է ծրագրային ընդհատման կառույց աշխատեցնելով, ինչպիսին Motorola 68000 TRAP կառույցն է։ Ծրագրային ընդհատումը առաջացնում է օգտագործողի ռեժիմից վերահսկողի ռեժիմ անցմանը, և սկսում է աշխատել կոդ, որը թույլ է տալիս միջուկին ղեկավարել։ Օգտագործողի ռեժիմում ծրագրերը սովորաբար միկրոպրոցեսորների սահմանափակ քանակով կառույցների դիմելու հնարավորություններ ունեն և հիմնականում չեն կարող աշխատեցնել հրամաններ, որոնք կարող են առաջացնել համակարգի գործունեության խախտումներ։ Վերահսկողի ռեժիմում կառույցների իրականացման հրամանները հիմնականում հանված են, ինչը թույլ է տալիս միջուկին մեքենայի բոլոր ռեսուրսներին անսահմանակփակ դիմելու հնարավորություն ունենալ։ </p><p>«Օգտագործողի ռեսուրս» ասելով հիմնականում հասկանում ենք մեկ կամ մի քանի CPU ռեգիստրներ, որոնք պարունակում են ինֆորմացիա, որ աշխատող ծրագրին չի թույլատրվում փոխել։ Այս ռեսուրսները փոխելու փորձերը հիմնականում առաջացնում են ռեժիմի փոփոխություն, իսկ միջուկի ռեժիմում օպերացիոն համակարգը կարող է գործ ունենալ այնպիսի գործողությունների հետ, ինչպիսին է, օրինակ, ծրագրին «սպանելը»։ </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Հիշողության_կազմակերպում"><span id=".D5.80.D5.AB.D5.B7.D5.B8.D5.B2.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.A1.D5.B6_.D5.AF.D5.A1.D5.A6.D5.B4.D5.A1.D5.AF.D5.A5.D6.80.D5.BA.D5.B8.D6.82.D5.B4"></span>Հիշողության կազմակերպում</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=24" title="Խմբագրել բաժինը. Հիշողության կազմակերպում" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=24" title="Edit section's source code: Հիշողության կազմակերպում"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Մյուս գործողությունների հետ բազմածրագրավորվող օպերացիոն համակարգի միջուկը պատասխանատու է ամբողջ համակարգի համար օգտագործվող հիշողության կազմակերպման համար։ Սա ապահովում է, որ ծրագիրը մուտք չունենա այն հիշողության տիրույթ, որը արդեն օգտագործվում է այլ ծրագրի կողմից։ Յուրաքանչյուր ծրագիր պետք է ունենա հիշողության անկախ տիրույթ։ Հիշողության համագործակցային կազմակերպումը, որն օգտագործվում էր շատ հին օպերացիոն համակարգերում, կազմակերպում էր այնպես, որ ծրագրերը իրենց կամքով են օգտագործում միջուկի հիշողությունը և չէին կարող մեծացնել իրենց հատկացված հիշողության չափը։ Հիշողության կազմակերպման այս մեխանիզմը երբեք այլևս չի օգտագործվել, քանի որ ծրագրերը հաճախ պարունակում են սխալներ, որոնք կարող են պատճառ դառնալ, որ այն մեծացնի իրեն հատկացված հիշողության չափը։ Եթե ծրագիրը ձախողվում է, այն կարող է առաջացնել խնդիր, որ մեկ կամ մի քանի այլ ծրագրերի օգտագործած հիշողությունը վնասվի կամ վերագրվի։ Վնասակար ծրագրերն ու վիրուսները կարող են դիտավորյալ փոխել այլ ծրագրի հիշողությունը կամ էլ կարող են վնասել հենց օպերացիոն համակարգը։ Հիշողության կազմակերպման համագործակցային եղանակի դեպքում բավական է մեկ ծրագիր վատ աշխատի և համակարգը կվնասվի։ Հիշողության պահպանումը հնարավորություն է տալիս միջուկին սահմանափակել պրոցեսների՝ համակարգչի հիշողության դիմելըու հնարավորությունը։ Հիշողության պահպանման տարբեր մեթոդներ գոյություն ունեն՝ ներառյալ հիշողության սեգմենտացումը և էջային մեխանիզմը։ Բոլոր մեթոդները պահանջում են սարքախմբի որոշ մակարդակի աջակցություն (ինչպես 80286 MMU֊ն է), ինչը ոչ բոլոր համակարգիչներում կա։ Թե՛ սեգմենտացիայի, թե՛ էջային մեխանիզմի ժամանակ, պաշտպանված ռեժիմի հատուկ ռեգիստրներ հստակեցնում են CPU֊ի համար, թե աշխատող ծրագրին ինչ հիշողության հասցե պետք է տրամադրի։ Այլ հիշողության հասցեների դիմելու փորձերը առաջացնում են ընդհատում, որի հետևանքով CPU֊ն նորից մտնում է վերահսկողի ռեժիմ։ Այս երևույթը կոչվում է Seg-V, և քանի որ շատ դժվար է այս իրավիճակում որևէ իմաստալից արդյունք փոխանցել, միջուկը հիմնականում սպանում է սխալ ունեցող ծրագիրը և սխալի մասին ինֆորմացիա է հաղորդում։ Windows versions 3.1֊ը ուներ հիշողության պահպանման ինչ֊որ մակարդակ, բայց ծրագրերը կարող էին հեշտությամբ շրջանցել այն օգտագործելու կարիքը։ </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Վիրտուալ_հիշողություն"><span id=".D5.8E.D5.AB.D6.80.D5.BF.D5.B8.D6.82.D5.A1.D5.AC_.D5.B0.D5.AB.D5.B7.D5.B8.D5.B2.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Վիրտուալ հիշողություն</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=25" title="Խմբագրել բաժինը. Վիրտուալ հիշողություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=25" title="Edit section's source code: Վիրտուալ հիշողություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Վիրտուալ հիշողության հասցեավորման օգտագործումը (ինչպիսին էջադրումն ու սեգմենտացիան են) նշանակում է, որ միջուկը կարող է ընտրել՝ որ ծրագիրը ինչ հիշողություն է օգտագործելու՝ թույլ տալով օպերացիոն համակարգին օգտագործել հիշողության նույն տիրույթները տարբեր առաջադրանքների համար։ Եթե ծրագիրը փորձում է դիմել հիշողության հասցեի,որը թեև իրեն է հատկացված եղել, բայց այդ պահին իր համար հասանելի տիրույթների ցանկում չէ, միջուկը կընդհատվի նույն ձևով, ինչ այն դեպքում, երբ ծրագիրը կարիք ուներ հատկացված հիշողությունը մեծացնելու։ UNIX օպերացիոն համակարգի տակ աշխատող ծրագրերում այս տիպի ընդհատումները ընդունվում են որպես էջի սխալ։ Երբ միջուկը հանդիպում է էջի սխալի, հիմնականում կարգավորում է այն ծրագրի վիրտուալ հիշողության ցանկը, որում առաջացել է սխալը՝ նրան տրամադրելով իր ցանկացած հիշողությանը դիմելու թույլտվություն։ Ժամանակակից օպերացիոն համակարգերում հիշողությունը, որին դիմում շատ քիչ է լինում, կարող է ժամանակավորապես պահվել սկավառակի վրա կամ այլ տեղ, որպեսզի այլ ծրագրերի համար հասանելի ազատ տիրույթներ առաջանան։ Սա կոչվում է փոխանակում (swapping)՝ որպես հիշողության տիրույթ, որ կարող է օգտագործվել տարբեր ծրագրերի կողմից։ Վիրտուալ հիշողությունը ծրագրավորողի կամ օգտագործողի համար տպավորություն է տեղծում, թե համակարգիչը շատ ավելի շատ RAM հիշողություն ունի, քան այն ունի իրականում<sup id="cite_ref-Operating_System_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-Operating_System-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Բազմախնդրություն"><span id=".D4.B2.D5.A1.D5.A6.D5.B4.D5.A1.D5.AD.D5.B6.D5.A4.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Բազմախնդրություն</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=26" title="Խմբագրել բաժինը. Բազմախնդրություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=26" title="Edit section's source code: Բազմախնդրություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AD%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բազմախնդրություն">Բազմախնդրությունը</a> այն դեպքն է, երբ մի քանի անկախ համակարգչային ծրագրեր նույն համակարգչի վրա աշխատում են՝ տպավորություն ստեղծելով, որ այն խնդիրները միաժամանակ է կատարում։ Քանի որ շատ համակարգիչներ միայն մեկ կամ երկու ծրագիր կարող են աշխատեցնել միաժամանակ, սա հիմնականում արվում է ժամանակաբաշխման միջոցով, ինչը նշանակում է, որ յուրաքանչյուր ծրագիր օգտագործում է ինչ֊որ ժամանակ ավարտին հասնելու համար։ Օպերացիոն համակարգի միջուկը ունի կազմակերպող ծրագիր, որը որոշում է, թե յուրաքանչյուր ծրագիր աշխատելիս ինչքան ժամանակ պետք է ծախսի, և ինչ հերթականությամբ են խնդիրները ղեկավարությունը փոխանցելու միմյանց։ Ղեկավարությունը հանձնվում է պրոցեսին միջուկի կողմից, ինչը հնարավորություն է տալիս ծրագրին CPU֊ի և հիշողության մուտքի հնարավորություն ունենալ։ Այնուհետև ղեկավարությունը ինչ֊որ մեխանիզմով նորից հանձնվում է միջուկին, որպեսզի հաջորդ ծրագիրը հնարավորություն ստանա CPU֊ն օգտագործելու։ Ղեկավարությունը փոխանցելու երևույթը կոչվում է <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%BF%D5%AB_%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համատեքստի փոխարինում (դեռ գրված չէ)">համատեքստի փոխարինում</a> (context switch)։ </p><p>Բազմախնդրության վաղ մոդելը, որը ղեկավարում էր հիշողության բաշխումը, կոչվում էր <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A2%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AD%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համագգործակցային բազմախնդրություն (դեռ գրված չէ)">համագործակցային բազմախնդրություն</a>։ Այս դեպքում երբ միջուկը ղեկավարությունը հանձնում էր ծրագրին, այն կարող էր աշխատել այնքան, ինչքան ուզում էր, մինչև ղեկավարությունը կհանձներ միջուկին։ Սա նշանակում է, որ վնասակար և թերի ծրագրերը ոչ միայն կարող են խանգարել մյուս ծրագրերին օգտագործել CPU֊ն, այլև հնարավոր է, որ ամբողջ համակարգը կախվի, եթե ծրագրում <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%B6%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%BB_%D6%81%D5%AB%D5%AF%D5%AC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Անվերջ ցիկլ (դեռ գրված չէ)">անվերջ ցիկլ</a> լինի։ </p><p>Ներկայումս օգտագործվող նախապատվային բազմախնդրության գաղափարախոսությունն այն է, որ յուրաքանչյուր ծրագիր ունի CPU֊ի հետ աշխատելու՝ իրեն հատկացված հստակ ժամանակը։ Սա ապահովում է, որ բոլոր ծրագրերը CPU֊ն առանց ընդհատվելու օգտագործելու սահմանափակ ժամանակ ունենան։ Այս մեխանիզմը ապահովելու համար ժամանակակից օպերացիոն համակարգի միջուկը օգտագործում է ժամանակային ընդհատումները։ Պաշտպանված ռեժիմում միջուկում պահվում է ծրագրերի աշխատաժամանակը։ Երբ ժամանակն ավարտվում է, վերադարձ է տեղի ունենում դեպի վերահսկողի ռեժիմ։ </p><p>Այն օպերացիոն համակարգերի համար, որոնք միայն մեկ օգտագործող ունեն, շատ հարմար է օգտագործել համագործակցային բազմախնդրություն։ <a href="/w/index.php?title=AmigaOS&action=edit&redlink=1" class="new" title="AmigaOS (դեռ գրված չէ)">AmigaOS</a>֊ը բացառություն է, քանի որ իր առաջին իսկ տարբերակից սկսած օգտագործում է նախապատվային բազմախնդրություն։ Windows NT֊ն <a href="/wiki/Microsoft_Windows" class="mw-redirect" title="Microsoft Windows">Microsoft Windows</a>֊ի առաջին տարբերակն է, որը պարտադրում էր նախապատվային բազմախնդրություն, բայց այն նախատեսված էր մասնագիտական օգտագործման համար և չհասավ տնային օգտագործման համակարգիչների շուկա, մինչև չստեղծվեց Windows XP֊ն։ </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Սկավառակներին_դիմելիությունը_և_ֆայլային_համակարգեր"><span id=".D5.8D.D5.AF.D5.A1.D5.BE.D5.A1.D5.BC.D5.A1.D5.AF.D5.B6.D5.A5.D6.80.D5.AB.D5.B6_.D5.A4.D5.AB.D5.B4.D5.A5.D5.AC.D5.AB.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.A8_.D6.87_.D6.86.D5.A1.D5.B5.D5.AC.D5.A1.D5.B5.D5.AB.D5.B6_.D5.B0.D5.A1.D5.B4.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D6.80.D5.A3.D5.A5.D6.80"></span>Սկավառակներին դիմելիությունը և ֆայլային համակարգեր</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=27" title="Խմբագրել բաժինը. Սկավառակներին դիմելիությունը և ֆայլային համակարգեր" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=27" title="Edit section's source code: Սկավառակներին դիմելիությունը և ֆայլային համակարգեր"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Սկավառակներում եղած ինֆորմացիային դիմելու կարողությունը բոլոր օպերացիոն համակարգերի կարևորագույն հատկանիշներից է։ Համակարգիչները սկավառակների վրա ինֆորմացիա են պահում ֆայլերի օգնությամբ, որոնք այնպես են կառուցված, որ արագ, հուսալի դիմելիություն և ազատ տիրույթների ճիշտ օգտագործելիություն ապահովեն։ Այն հատուկ մեխանիզմը, որով ֆայլերը պահվում են սկավառակների վրա, կոչվում է ֆայլային համակարգ։ Ֆայլերը ունեն անուն և ատրիբուտներ։ Վաղ շրջանի օպերացիոն համակարգերը հիմնականում օգտագործում էին մի տեսակի սկավառակ և միայն մեկ ֆայլային համակարգ։ Դրանք ունեին սահմանափակ կարողություններ և քիչ արագություն։ Այս սահմանափակումները թերություններ էին առաջացնում նաև օպերացիոն համակարգի համար։ </p><p>Չնայած շատ օպերացիոն համակարգեր սատարում են հիշողության համակարգին դիմելու սահմանափակ քանակով ընտրանքներ, <a href="/w/index.php?title=Unix&action=edit&redlink=1" class="new" title="Unix (դեռ գրված չէ)">UNIX</a>֊ը և <a href="/wiki/Linux" class="mw-redirect" title="Linux">Linux</a>֊ը, օրինակ, սատարում են <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%AB%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%AC_%D6%86%D5%A1%D5%B5%D5%AC%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վիրտուալ ֆայլային համակարգ (դեռ գրված չէ)">վիրտուալ ֆայլային համակարգ</a> (VFS) կոչվող տեխնոլոգիան։ Օպերացիոն համակարգերը, ինչպիսին <a href="/w/index.php?title=Unix&action=edit&redlink=1" class="new" title="Unix (դեռ գրված չէ)">UNIX</a>֊ն է, սատարում են պահոստավորման սարքերի լայն ընտրանի անկախ իրենց կառուցվածքից և ֆայլային համակարգերից։ Սա թույլ է տալիս,,որ ծրագրերը կարողանան դիմել սարքերին՝ առանց դրանց մասին տեղեկություն ունենալու։ VFS֊ն թույլ է տալիս օպերացիոն համակարգին, որ ծրագրերին անսահմանափակ քանակով սարքերի հետ միանալու թույլտվություն տա հատուկ սարքավարների և ֆայլային համակարգավարների միջոցով։ </p><p>Միացված պահեստավորման սարքը, ինչպիսին կոշտ սկավառակն է, միացվում է սարքավարի միջոցով։ Սարքավարը հասկանում է սկավառակի հատուկ լեզուն և կարող է թարգմանել այդ լեզունստանդարտ լեզվի, որը օգտագործվում է օպերացիոն համակարգերի կողմից բոլոր կոշտ սկավառակներին միանալու համար։ </p><p>Երբ միջուկը ունի համապատասխան սարքավար ճիշտ տեղում, այն կարող է հասանելիություն ունենալ կոշտ սկավառակին անգամ անավարտ ձևաչափով, որը կարող է ունենալ մեկ կամ մի քանի ֆայլային համակարգեր։ Ֆայլային համակարգավարը օգտագործվում է ֆայլային համակարգի հրամանները ստանդարտ լեզվի հրամանների թարգմանելու համար, որով օպերացիոն համակարգը կարող է «խոսել» բոլոր ֆայլային համակարգերի հետ։ Ծրագրերը այնուհետ կարող են գործ ունենալ համապատասխան ֆայլանուն ունեցող ֆայլային համակարգերի հետ և պանակների հետ, որոնք հիերարխիկ կառուցվածքում կան։ Նրանք կարող են ստեղծել, ջնջել, բացել կամ փակել ֆայլեր, ինչպես նաև հավաքել դրանց մասին զանազան տեղեկություններ, ներառյալ դիմելիության թույտվությունը, չափերը, ազատ տիրույթները և ստեղծման ու փոփոխությունների ամսաթվերը։ </p><p>Ֆայլային համակարգերի միջև զանազան տարբերություններ կան, և դժվար է բոլորին միաժամանակ սատարելը։ Ֆայլանունների մեջ թույլատրվող սիմվոլները, մեծատառերի և փոքրատառերի տարբերությունները և տարբեր ֆայլային ատրիբուտների առկայությունը դժվար առաջադրանք է դարձնում բոլոր ֆայլային համակարգերի համար միակ միջերեսի իրականացումը։ Օպերացիոն համակարգերը առաջարկում են օգտագործել հատուկ իրենց համար նախատեսված ֆայլային համակարգեր, օրինակ՝ <a href="/w/index.php?title=NTFS&action=edit&redlink=1" class="new" title="NTFS (դեռ գրված չէ)">NTFS</a>֊ը Windows֊ում և <a href="/w/index.php?title=Ext3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ext3 (դեռ գրված չէ)">ext3</a> ֊ն ու <a href="/w/index.php?title=ReiserFS&action=edit&redlink=1" class="new" title="ReiserFS (դեռ գրված չէ)">ReiserFS</a>֊ը Linux֊ում։ </p><p>Ֆայլային համակարգերին սատարելը չափազանց տարբերվում է ժամանակակից օպերացիոն համակարգերում, չնայած կան մի քանի ընդհանուր ֆայլային համակարգեր, որ գրեթե բոլոր օպերացիոն համակարգերը ներառում են։ Օպերացիոն համակարգերը տարբերվում են ֆայլային համակարգերին սատարելով և այն սկավառակի ձևաչափերով, որի վրա տեղադրված են։ Windows֊ում յուրաքանչյուր ֆայլային համակարգ սովորաբար սահմանափակվում է, օրինակ՝ CD֊երը պետք է օգտագործեն <a href="/wiki/ISO_9660" title="ISO 9660">ISO 9660</a> կամ <a href="/w/index.php?title=Universal_Disk_Format&action=edit&redlink=1" class="new" title="Universal Disk Format (դեռ գրված չէ)">UDF</a>, իսկ ինչ վերաբերում է <a href="/wiki/Windows_Vista" class="mw-redirect" title="Windows Vista">Windows Vista</a>֊ին, NTFS֊ն միակ ֆայլային համակարգն է, որի վրա կարող է տեղադրվել օպերացիոն համակարգը։ Հնարավոր է տեղադրել Linux֊ը մի շարք ֆայլային համակարգերում։ Հակառակ այլ օպերացիոն համակարգերի՝ Linux֊ը և UNIX ֊ը թույլ են տալիս ցանկացած ֆայլային համակարգի օգտագործել անկախ այն բանից, թե ինչ մեդիայի վրա է պահված՝ կոշտ սկավառակի, սկավառակի (CD, DVD...), կրիչի, մինչև անգամ այլ ֆայլային համակարգում գտնվող ֆայլի։ </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Սարքավարներ"><span id=".D5.8D.D5.A1.D6.80.D6.84.D5.A1.D5.BE.D5.A1.D6.80.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Սարքավարներ</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=28" title="Խմբագրել բաժինը. Սարքավարներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=28" title="Edit section's source code: Սարքավարներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Սարքավարը համակարգչային հատուկ ծրագիր է, որը թույլ է տալիս կապվել սարքերի հետ։ Սովորաբար այն կազմված է միջերեսից, որը օգնում հաղորդակցվել սարքի հետ հատուկ համակարգչային կայանների կամ հաղորդակցման ենթահամակարգերի միջոցով, որոնց սարքախումբը միացված է` հրամաններ փոխանցելով և/ կամ ստանալով սարքի մասին տեղեկատվություն։ Այն սարքերից անկախ գործող համակարգչային հատուկ ծրագիր է։ Սարքավարների հիմնական կառուցվածքային յուրահատկությունը <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A2%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%A1" title="Աբստրակցիա">աբստրակցիան</a> է։ Անգամ նույն դասի սարքերի մոդելները տարբեր են։ Նոր մոդելներ են թողարկվում, որոնք ապահովում են առավել վստահելի և լավ աշխատանք և այս նոր մոդելներն էլ հաճախ տարբեր կերպ են ղեկավարվում։ Սարքավարների հետագա գործառույթը օպերացիոն համակարգի ֆունկցիաների կանչերը սարքային հատուկ կանչերի թարգմանելն է։ Տեսականորեն նոր սարքը, որը ղեկավարվում է նոր կերպ, պետք է ճիշտ աշխատի, եթե հարմար ծրագրավարը հասանելի է։ նոր ծրագրավարը ապահովում է, որ սարքը աշխատի այնպես, ինչպես միշտ։ </p><p>Մինչև Windows Vista֊ի և Linux 2.6֊ի բոլոր տարբերակներում ծրագրավարների իրականացումը համատեղ էր, այսինքն՝ եթե ծրագրավարը անվերջ ցիկլ էր ընկնում, համակարգը կախվում էր։ Այս օպերացիոն համակարգերի առավել վերջերս թողարկված տարբերակներում միջուկը կանգնեցնում է ծրագրավարին, որ խնդիրները տա, ապա առանձնանում է պրոցեսից, միչև սարքավարից համապատասխան արձագանք ստանա, կամ էլ նոր առաջադրանքներ է տալիս։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ցանց"><span id=".D5.91.D5.A1.D5.B6.D6.81"></span>Ցանց</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=29" title="Խմբագրել բաժինը. Ցանց" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=29" title="Edit section's source code: Ցանց"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ներկայումս օպերացիոն համակարգերի մեծ մասը սատարում են շատ տարբեր ցանցային համաձայնությունների, սարքավորումների և դրանց օգտագործման համար նախատեսված հավելվածներին։ Սա նշանակում է, որ տարբեր օպերացիոն համակարգերով աշխատող համակարգիչները կարող են միացած լինել ընդհանուր ցանցին այնպիսի ռեսուրսներ կիսելու համար, ինչպիսին են հաշվառումը, ֆայլերը, տպիչները և սկաներները` օգտագործելով լարով կամ անլար կապ։ Ցանցերը հեշտությամբ համակարգչի օպերացիոն համակարգին թույլատրում են դիմել հեռավոր համակարգչի ռեսուրսներին՝ կատարելով նույն գործողությունները, որոնք կարող էր կատարել, եթե այդ ռեսուրսները անմիջական կապված լինեին տեղային համակարգչին։ Սա ներառում է ամեն ինչ՝ սկսած հասարակ կապից մինչև ֆայլերի ցանցային համակարգի օգտագործումը և նույնիսկ այլ համակարգչի գրաֆիկական և ձայնային սարքերը։ Որոշ ցանցային ծառայություններ թույլ են տալիս համակարգչի ռեսուրսների հասանելիությունը, ինչպես SSH-ը, որը ցանցային օգտագործողներին թույլատրում է ուղղակի մուտք ունենալ համակարգչի հրամայական տողի ծրագրային համակարգ։ </p><p>Կլիենտ/սերվեր ցանցային մեխանիզմը թույլ է տալիս համակարգչում ունենալ կլիենտ կոչվող ծրագիր, որը ցանցի միջոցով կմիանա մեկ այլ համակարգչի՝ սերվերին։ Սերվերները ծառայություններ են առաջարկում այլ ցանցային համակարգիչներին և օգտագործողներին։ Այս ծառայությունները սովորաբար մատուցվում են պորտերի միջոցով։ Յուրաքանչյուր պորտի համարը սովորաբար կապվում է ամենաշատը մեկ գործող ծրագրի հետ, որը պատասխանատու է այդ պորտին պահանջներ ներկայացնելու համար։ Դաեմոնը, լինելով օգտագարծողների համար նախատեսված ծրագիր, կարող է իր հերթին մուտք գործել այդ համակարգչի տեղային սարքավորման ռեսուրսներ։ </p><p>Բազմաթիվ օպերացիոն համակարգեր սատարում են վաճառողին հատուկ կամ բաց ցանցային համաձայնություններ, օրինակ՝ <a href="/wiki/IBM" title="IBM">IBM</a> համակարգի SNA-ն, Digital Equipment Corporation-ի կողմից թողարկվող համակարգերի DECnet-ը, Microsoft-ին հատուկ Windows-ի վերաբերյալ համաձայնությունները։ Որոշակի առաջադրանքներին հատուկ ֆայլերի հասանելիության որոշակի համաձայնութուններ կարող են ապահովվել NFS–ի միջոցով։ ESound կամ esd համաձայնությունները հեշտությամբ կարող են ընդլայնվել ամբողջ ցանցում, որպեսզի տեղային ծրագրերից ձայն ապահովի։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Անվտանգություն"><span id=".D4.B1.D5.B6.D5.BE.D5.BF.D5.A1.D5.B6.D5.A3.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Անվտանգություն</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=30" title="Խմբագրել բաժինը. Անվտանգություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=30" title="Edit section's source code: Անվտանգություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Համակարգչի անվտանգությունը կախված է մի շարք տեխնոլոգիաների ճիշտ աշխատելուց։ Ժամանակակից օպերացիոն համակարգը մի շարք ռեսուրսների դիմելիություն է թույլ տալիս, որոնք հասանելի են համակարգում աշխատող ծրագրին, և ցանցերի նման արտաքին սարքերին միջուկի միջոցով։ </p><p>Օպերացիոն համակարգը պետք է կարողանա այն հարցումները, որոնք պետք է անցնեն, և նրանք, որոնք թույլտվություն չունեն։ Չնայած որոշ համակարգեր կարող են պարզապես տարբերել նախապատվային և ոչ նախապատվային հարցումները, համակարգերի հիմնական մասը ունեն հարցում անողի վերաբերյալ այնպիսի ինֆորմացիա, ինչպիսին օգտագործողի անունն է։ Որպեսզի հարցումը հաստատվի, պետք է վավերացման փուլ անցնի։ Հաճախ օգտագործողի անունն է պետք նշել, և յուրաքանչյուր անուն ունի իր գաղտնաբառը։ Վավերացման այլ մեթոդ կարող են լինել մագնիսական քարտերը կամ կենսաբանական ինֆորմացիան։ Որոշ դեպքերում, հատկապես ցանցերի հետ կապի հաստատման ժամանակ, ռեսուրսները կարող են հասանելի դառնալ առանց որևէ վավերացման։ </p><p>Ներքին պաշտպանությունը կամ արդեն աշխատողի ծրագրից պաշտպանությունը հնարավոր է միայն այն դեպքում, երբ հնարավոր վնասակար հարցումները ընդհատումով ընկնեն օպերացիոն համակարգի միջուկ։ Եթե ծրագրերը անմիջականորեն կարող են սարքախմբին և ռեսուրսներին դիմել, ապա չեն կարող պաշտպանվել։ </p><p>Արտաքին պաշտպանությունը ներառում է համակարգչից դուրս հարցումներ, ինչպիսիք կցված կոնսոլում մուտքանուն գրելն է կամ ինչ֊որ տիպի ցանցային կապերը։ Արտաքին հարցումները հաճախ անցկացվում են սարքավարներից դեպի օպերացիոն համակարգի միջուկ, որտեղ կարող են փոխանցվել հավելվածների կամ էլ անմիջապես դուրս բերվեն։ </p><p>Օպերացիոն համակարգի պաշտպանությունը երկար ժամանակ անհանգստության պատճառ է եղել համակարգիչներում պահվող շատ զգայուն ինֆորմացիայի պատճառով թե՛ վաճառքային, թե՛ ռազմական առումով։ ԱՄՆ֊ի Պաշտպանության ղեկավարման հանձնաժողովը (DoD) ստեղծեց <i>Trusted Computer System Evaluation Criteria</i> (TCSEC)֊ն,որը արդյունավետ պաշտպանության գնահատման տարրական պահանջներ էր առաջադրում։ Օպերացիոն համակարգեր ստեղծողների համար սա հսկայական կարևորություն ուներ, որովհետև TCSEC֊ը օգտագործվում էր գնահատելու, դասակարգելու վստահելի օպերացիոն համակարգերը՝ հաշվի առնելով գործունեությունը, պարունակությունը և զգայուն կամ դասակարգված ինֆորմացիա որոնելը։ </p><p>Ցանցային ծառայությունները ներառում են առաջարկներ, ինչպիսիք են ֆայլերի ընդհանուր օգտագործումը, տպագրական ծառայությունները, փոստային հաղորդագրությունները, վեբ կայքերը և ֆայլերի տեղափոխման համաձայնությունները։ Անվտանգության ապահովման առաջին գծում են սարքախմբերը։ Օպերացիոն համակարգի մակարդակով կան նաև ծրագրային պաշտպանության համակարգեր։ </p><p>Ներքին անվտանգությունը հատկապես կարևոր է բազմաօգտագործման համակարգերի համար, քանի որ թույլ է տալիս համակարգի յուրաքանչյուր օգտագործողի ունենալ սեփական ֆայլերը, որ մյուսները չեն կարող վերցնել կամ կարդալ։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Օգտագործողի_միջերես"><span id=".D5.95.D5.A3.D5.BF.D5.A1.D5.A3.D5.B8.D6.80.D5.AE.D5.B8.D5.B2.D5.AB_.D5.B4.D5.AB.D5.BB.D5.A5.D6.80.D5.A5.D5.BD"></span>Օգտագործողի միջերես</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=31" title="Խմբագրել բաժինը. Օգտագործողի միջերես" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=31" title="Edit section's source code: Օգտագործողի միջերես"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ցանկացած համակարգիչ, որ պետք է ունենա անձնական օգտագործող, պահանջվում է, որ ունենա օգտագործողի միջերես։ Օգտագործողի միջերեսը սովորաբար համարվում է վահանակ և շատ կարևոր է, եթե մարդու ազդեցությունը սատարվում է։ Օգտագործողի միջերեսը նայում է ճանապարհի կառուցվածքին և ծառայությունների հարցում է ուղարկում օպերացիոն համակարգին, որոնք ձեռք կբերեն ինֆորմացիա ներածման սարքերից, ինչպիսին մկնիկը կամ ստեղնաշարն է, և հայցում է օպերացիոն համակարգից ծառայություններ, որպեսզի աշխատեցներ հուշումներ, կարգավիճակային հաղորդագրություններ։ Նույնը արտածական սարքերի համար, ինչպիսիք տեսամոնիտորը կամ տպիչն է։ Օգտագործողի միջերեսի երկու ամենահայտնի ձևերն են հրամանագծի միջերեսը, որտեղ համակարգչային հրամանները տպվում են տող առ տող, և օգտագործողի գրաֆիկական միջերեսը (GUI), որտեղ կա տեսողական միջավայր (առավել հաճախ՝ WIMP)։ </p><p>Ժամանակակից համակարգերից շատերը սատարում են օգտագործողի գրաֆիկական միջերես, և շատ հաճախ այն ներառված է համակարգերում։ Որոշ համակարգերում, ինչպիսին classic Mac OS֊ի օրիգինալ իրականացումն է, GUI-ն միացված է միջուկին։ </p><p>Չնայած տեխնիկապես օգտագործողի գրաֆիկական միջերեսը օպերացիոն համակարգի ծառայություն չէ, եթե օպերացիոն համակարգի միջուկը կարող է թույլ տալ GUI֊ին ավելի ուշադիր լինել՝ նրա արտածման ֆունկցիաների համատեքստի փոփոխությունների քանակը նվազեցնելով։ Մյուս օպերացիոն համակարգերը մոդուլային են, այսինքն՝ գրաֆիկական ենթահամակարգը օպերացիոն համակարից և միջուկից առանձին է։1980-ականներին UNIX֊ը, VMS֊ը և շատ այլ համակարգեր ունեին այս ձևով կառուցված օպերացիոն համակարգեր։ Linux֊ը and macOS֊ը ևս այսպես են կառուցված։ Microsoft Windows֊ի նոր թողարկումներից <a href="/wiki/Windows_Vista" class="mw-redirect" title="Windows Vista">Windows Vista</a>֊ի գրաֆիկական ենթահամակարգը հիմնականում օգտագործողի տարածքում է։ Windows 9x֊ը շատ քիչ տարբերություն ուներ միջերեսի և միջուկի միջև։ </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Օգտագործողի_գրաֆիկական_միջերես"><span id=".D5.95.D5.A3.D5.BF.D5.A1.D5.A3.D5.B8.D6.80.D5.AE.D5.B8.D5.B2.D5.AB_.D5.A3.D6.80.D5.A1.D6.86.D5.AB.D5.AF.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.B4.D5.AB.D5.BB.D5.A5.D6.80.D5.A5.D5.BD"></span>Օգտագործողի գրաֆիկական միջերես</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=32" title="Խմբագրել բաժինը. Օգտագործողի գրաֆիկական միջերես" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=32" title="Edit section's source code: Օգտագործողի գրաֆիկական միջերես"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ժամանակակից օպերացիոն համակարգերից շատերը սատարում են օգտագործողի գրաֆիկական միջերես (GUI) և շատ հաճախ ներառում են այն։ Որոշ օպերացիոն համակարգերում GUI֊ն ներառված է միջուկում։ </p><p>Շատ համակարգչային օպերացիոն համակարգեր թույլ են տալիս օգտագործողին տեղադրել կամ ստեղծել օգտագործողի ցանկացած միջերես։ </p><p><a href="/wiki/X_Window_System" title="X Window System">X Window System</a>֊ը <a href="/wiki/GNOME" class="mw-redirect" title="GNOME">GNOME</a>֊ի կամ KDE Plasma 5֊ի հետ հաճախ տեղադրվող ծրագրերից է Unix֊ի կամ նրա նման համակարգերում։ </p><p>Unix֊ի վրա հիմնված մի շարք GUI֊եր են ստեղծվել ժամանակի ընթացքում, որոնցից շատերը ծագում էին X11֊ից։ </p><p>Օգտագործողի գրաֆիկական միջերեսը զարգացել է ժամանակի ընթացքում։ Օրինակ՝ Windows֊ը փոխում է իր՝ օգտագործողի միջեչեսը ամեն նոր տարբերակ թողարկելիս, իսկ Mac OS֊ի GUI֊ն կատարելապես փոխվեց 1999 թվականին՝ Mac OS X֊ը ներկայացնելուց հետո<sup id="cite_ref-intro-date_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-intro-date-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Իրականժամանակային_օպերացիոն_համակարգեր"><span id=".D4.BB.D6.80.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6.D5.AA.D5.A1.D5.B4.D5.A1.D5.B6.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B5.D5.AB.D5.B6_.D6.85.D5.BA.D5.A5.D6.80.D5.A1.D6.81.D5.AB.D5.B8.D5.B6_.D5.B0.D5.A1.D5.B4.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D6.80.D5.A3.D5.A5.D6.80"></span>Իրականժամանակային օպերացիոն համակարգեր</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=33" title="Խմբագրել բաժինը. Իրականժամանակային օպերացիոն համակարգեր" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=33" title="Edit section's source code: Իրականժամանակային օպերացիոն համակարգեր"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Իրականժամանակային օպերացիոն համակարգը հստակ վերջնաժամկետ ունեցող հավելվածների համար նախատեսված օպերացիոն համակարգն է։ Այսպիսի հավելվածները ներառում են որոշ փոքր ներկառուցված համակարգեր, մեքենայի շարժիչավարներ, արտադրկան ռոբոտներ, մեծամասշտաբ հաշվառական համակարգեր։ </p><p>Մեծամասշտաբ իրականժամանակային օպերացիոն համակարգի վառ օրինակ է Transaction Processing Facility֊ն, որը ստեղծվել <a href="/wiki/American_Airlines" title="American Airlines">American Airlines</a>֊ի և <a href="/wiki/IBM" title="IBM">IBM</a>֊ի կողմից Sabre Airline Reservations System֊ի համար։ </p><p>Ներկառուցված համակարգերը, որոնք հստակ վերջնաժամկետներ ունեն, գտագործում են իրականժամանակային օպերացիոն համակարգեր, ինչպիսին են VxWorks֊ը, PikeOS֊ը, eCos֊ը, QNX֊ը, MontaVista Linux֊ը և RTLinux֊ը։ Windows CE֊ն իրականժամանակային օպերացիոն համակարգ է։ </p><p>Որոշ ներկառուցված համակարգեր օգտագործում են Palm OS, BSD, և <a href="/wiki/Linux" class="mw-redirect" title="Linux">Linux</a>, չնայած նման օպերացիոն համակարգերը իրականժամանակային հաշվարկներ չեն սատարում։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Զբաղմունքային_օպերացիոն_համակարգեր"><span id=".D4.B6.D5.A2.D5.A1.D5.B2.D5.B4.D5.B8.D6.82.D5.B6.D6.84.D5.A1.D5.B5.D5.AB.D5.B6_.D6.85.D5.BA.D5.A5.D6.80.D5.A1.D6.81.D5.AB.D5.B8.D5.B6_.D5.B0.D5.A1.D5.B4.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D6.80.D5.A3.D5.A5.D6.80"></span>Զբաղմունքային օպերացիոն համակարգեր</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=34" title="Խմբագրել բաժինը. Զբաղմունքային օպերացիոն համակարգեր" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=34" title="Edit section's source code: Զբաղմունքային օպերացիոն համակարգեր"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Օպերացիոն համակարգերի զարգացումը ամենաբարդ զբաղմունքներից է, որ համակարգչող զբաղվող ցանկացած մարդ կարող է հանդիպել։ Զբաղմունքային օպերացիոն համակարգ կարող է համարվել այն, որի կոդը անմիջապես գոյություն ունեցող օպերացիոն համակարգից չի վերցված, ունի քիչ օգտագործողներ և ակտիվ զարգացնողները։ </p><p>Ստեղծված զբաղմունքային օպերացիոն համակարգերը կարող են ամբողջությամբ նորը լինել կամ էլ եղած մոդելների հիման վրա։ Ստեղծողը կարող է միայնակ անել իր գործը, կարող է և փոքր խմբերի և մարդկանց հետ համագործակցել, ովքեր կիսում են նույն հետաքրքրությունները։ </p><p>Զբաղմունքային օպերացիոն համակարգի օրինակ է Syllable֊ը։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Օպերացիոն_համակարգերի_զանազանությունը_և_տեղափոխելիությունը"><span id=".D5.95.D5.BA.D5.A5.D6.80.D5.A1.D6.81.D5.AB.D5.B8.D5.B6_.D5.B0.D5.A1.D5.B4.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D6.80.D5.A3.D5.A5.D6.80.D5.AB_.D5.A6.D5.A1.D5.B6.D5.A1.D5.A6.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.A8_.D6.87_.D5.BF.D5.A5.D5.B2.D5.A1.D6.83.D5.B8.D5.AD.D5.A5.D5.AC.D5.AB.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.A8"></span>Օպերացիոն համակարգերի զանազանությունը և տեղափոխելիությունը</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=35" title="Խմբագրել բաժինը. Օպերացիոն համակարգերի զանազանությունը և տեղափոխելիությունը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=35" title="Edit section's source code: Օպերացիոն համակարգերի զանազանությունը և տեղափոխելիությունը"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Հավելվածների ծրագրախումբը հիմնականում գրվում է իր համար նախատեսված օպերացիոն համակարգի կամ երբեմն հատուկ սարքախմբի վրա աշխատելու համար։ Երբ հավելվածը տեղափոխում ես այլ ՕՀ֊ի վրա աշխատեցնելու համար, հավելվածի պահանջած գործառույթները կարող են այլ կերպ իրականացվել․ կարող են փոխվել ֆունկցիաների անունները, արգումենտների իմաստները և այլն։ Նոր ՕՀ֊ը կարող է պահանջել, որ հավելվածը հարմարեցվի, փոփոխվի կամ էլ լրիվ հակառակը՝ պահպանվի։ </p><p>Unix֊ը առաջին հավելվածն էր, որ ասեմբլեր լեզվով չէր գրված, և դա նրան դարձնում էլ տեղափոխելի։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Բաշխումը_շուկայում"><span id=".D4.B2.D5.A1.D5.B7.D5.AD.D5.B8.D6.82.D5.B4.D5.A8_.D5.B7.D5.B8.D6.82.D5.AF.D5.A1.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B4"></span>Բաշխումը շուկայում</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=36" title="Խմբագրել բաժինը. Բաշխումը շուկայում" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=36" title="Edit section's source code: Բաշխումը շուկայում"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable"> <caption>2017 թվականի հոկտեմբերի հաշվարկով համաշխարհային տվյալները<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </caption> <tbody><tr> <th>Տեղ </th> <th><a href="/wiki/%D5%8D%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A9%D6%86%D5%B8%D5%B6" title="Սմարթֆոն">Սմարթֆոնների</a> Համակարգը </th> <th><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%B0%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%AB%D5%B9" title="Անհատական համակարգիչ">Համակարգիչների</a> համակարգը </th></tr> <tr> <th>1 </th> <td><a href="/wiki/Android" class="mw-redirect" title="Android">Android</a> (73%) </td> <td><a href="/wiki/Windows" class="mw-redirect" title="Windows">Windows</a> (83%) </td></tr> <tr> <th>2 </th> <td><a href="/wiki/IOS" title="IOS">iOS</a> (20%) </td> <td><a href="/wiki/OS_X" class="mw-redirect" title="OS X">Mac OS</a> (13%) </td></tr> <tr> <th>3 </th> <td><a href="/wiki/Nokia" title="Nokia">Nokia</a> (1%) </td> <td><a href="/wiki/Linux" class="mw-redirect" title="Linux">Linux</a> (2%) </td></tr> <tr> <th>4 </th> <td><a href="/wiki/Windows_Phone" class="mw-redirect" title="Windows Phone">Windows</a> (1%) </td> <td><a href="/wiki/Chrome_OS" class="mw-redirect" title="Chrome OS">Chrome OS</a> (1%) </td></tr> <tr> <th>5 </th> <td>Այլ (5%) </td> <td>Այլ (1%) </td></tr></tbody></table> <p>2014-ին Android֊ը դարձավ առաջին օպերացիոն համակարգը, որը ուներ մեկ միլիարդ սարքերի վրա օգտագործելիություն։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Պատկերասրահ"><span id=".D5.8A.D5.A1.D5.BF.D5.AF.D5.A5.D6.80.D5.A1.D5.BD.D6.80.D5.A1.D5.B0"></span>Պատկերասրահ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=37" title="Խմբագրել բաժինը. Պատկերասրահ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=37" title="Edit section's source code: Պատկերասրահ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Chromium_OS_(updated).png" class="mw-file-description" title="Քրոմ ՕՀ"><img alt="Քրոմ ՕՀ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Chromium_OS_%28updated%29.png/120px-Chromium_OS_%28updated%29.png" decoding="async" width="120" height="67" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Chromium_OS_%28updated%29.png/180px-Chromium_OS_%28updated%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Chromium_OS_%28updated%29.png/240px-Chromium_OS_%28updated%29.png 2x" data-file-width="1366" data-file-height="768" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Քրոմ ՕՀ </div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3.png" class="mw-file-description" title="Անդրոիդ"><img alt="Անդրոիդ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hy/thumb/4/4d/%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3.png/67px-%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3.png" decoding="async" width="67" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hy/thumb/4/4d/%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3.png/101px-%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/hy/thumb/4/4d/%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3.png/135px-%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3.png 2x" data-file-width="337" data-file-height="599" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%AB%D5%A4" title="Անդրոիդ">Անդրոիդ</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:NewTux.svg" class="mw-file-description" title="Լինուքսի Հմայիլը"><img alt="Լինուքսի Հմայիլը" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/NewTux.svg/100px-NewTux.svg.png" decoding="async" width="100" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/NewTux.svg/150px-NewTux.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/NewTux.svg/200px-NewTux.svg.png 2x" data-file-width="625" data-file-height="750" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Լինուքսի Հմայիլը</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ծանոթագրություններ"><span id=".D4.BE.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D5.A9.D5.A1.D5.A3.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Ծանոթագրություններ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=38" title="Խմբագրել բաժինը. Ծանոթագրություններ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=38" title="Edit section's source code: Ծանոթագրություններ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9141943">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r10127783">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFStallings2005" class="citation book cs1">Stallings (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/operatingsystems00stal_116"><i>Operating Systems, Internals and Design Principles</i></a>. Pearson: Prentice Hall. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/operatingsystems00stal_116/page/n543">6</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Operating+Systems%2C+Internals+and+Design+Principles&rft.place=Pearson&rft.pages=6&rft.pub=Prentice+Hall&rft.date=2005&rft.au=Stallings&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Foperatingsystems00stal_116&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6+%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFDhotre2009" class="citation book cs1">Dhotre, I.A. (2009). <i>Operating Systems</i>. Technical Publications. էջ 1.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Operating+Systems.&rft.pages=1&rft.pub=Technical+Publications&rft.date=2009&rft.aulast=Dhotre&rft.aufirst=I.A.&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6+%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://gs.statcounter.com/os-market-share">Operating System Market Share Worldwide | StatCounter Global Stats</a></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://gs.statcounter.com/os-market-share/desktop/worldwide/#monthly-201711-201711-bar">«Desktop Operating System Market Share Worldwide | StatCounter Global Stats»</a>. <i>StatCounter Global Stats</i> (անգլերեն)<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 18-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=StatCounter+Global+Stats&rft.atitle=Desktop+Operating+System+Market+Share+Worldwide+%7C+StatCounter+Global+Stats&rft_id=http%3A%2F%2Fgs.statcounter.com%2Fos-market-share%2Fdesktop%2Fworldwide%2F%23monthly-201711-201711-bar&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6+%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.businesswire.com/news/home/20161102006440/en/Strategy-Analytics-Android-Captures-Record-88-Percent">«Strategy Analytics: Android Captures Record 88 Percent Share of Global Smartphone Shipments in Q3 2016»</a>. 2016 թ․ նոյեմբերի 2. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161105223332/http://www.businesswire.com/news/home/20161102006440/en/Strategy-Analytics-Android-Captures-Record-88-Percent">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 5-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Strategy+Analytics%3A+Android+Captures+Record+88+Percent+Share+of+Global+Smartphone+Shipments+in+Q3+2016&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.businesswire.com%2Fnews%2Fhome%2F20161102006440%2Fen%2FStrategy-Analytics-Android-Captures-Record-88-Percent&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6+%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Lorch, Jacob R., and Alan Jay Smith. "Reducing processor power consumption by improving processor time management in a single-user operating system." Proceedings of the 2nd annual international conference on Mobile computing and networking. ACM, 1996.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMishraSinghSingh2014" class="citation book cs1">Mishra, B.; Singh, N.; Singh, R. (2014). «Master-slave group based model for co-ordinator selection, an improvement of bully algorithm». <i>International Conference on Parallel, Distributed and Grid Computing (PDGC)</i>. էջեր 457–460. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1109%2FPDGC.2014.7030789">10.1109/PDGC.2014.7030789</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-4799-7682-9" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-4799-7682-9"><bdi>978-1-4799-7682-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Master-slave+group+based+model+for+co-ordinator+selection%2C+an+improvement+of+bully+algorithm&rft.btitle=International+Conference+on+Parallel%2C+Distributed+and+Grid+Computing+%28PDGC%29&rft.pages=457-460&rft.date=2014&rft_id=info%3Adoi%2F10.1109%2FPDGC.2014.7030789&rft.isbn=978-1-4799-7682-9&rft.aulast=Mishra&rft.aufirst=B.&rft.au=Singh%2C+N.&rft.au=Singh%2C+R.&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6+%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-google4-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-google4_8-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHansen2001" class="citation book cs1">Hansen, Per Brinch, ed. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/?id=-PDPBvIPYBkC&lpg=PP1&pg=PP1#v=onepage&q"><i>Classic Operating Systems</i></a>. Springer. էջեր 4–7. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0-387-95113-X" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/0-387-95113-X"><bdi>0-387-95113-X</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Classic+Operating+Systems&rft.pages=4-7&rft.pub=Springer&rft.date=2001&rft.isbn=0-387-95113-X&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2F%3Fid%3D-PDPBvIPYBkC%26lpg%3DPP1%26pg%3DPP1%23v%3Donepage%26q&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6+%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLavington1998" class="citation book cs1">Lavington, Simon (1998). <i>A History of Manchester Computers</i> (2nd ed.). Swindon: The British Computer Society. էջեր 50–52. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-902505-01-5" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-902505-01-5"><bdi>978-1-902505-01-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+History+of+Manchester+Computers&rft.place=Swindon&rft.pages=50-52&rft.edition=2nd&rft.pub=The+British+Computer+Society&rft.date=1998&rft.isbn=978-1-902505-01-5&rft.aulast=Lavington&rft.aufirst=Simon&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6+%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBrinch_Hansen2000" class="citation book cs1">Brinch Hansen, Per (2000). <i>Classic Operating Systems: From Batch Processing to Distributed Systems</i>. Springer-Verlag.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Classic+Operating+Systems%3A+From+Batch+Processing+to+Distributed+Systems&rft.pub=Springer-Verlag&rft.date=2000&rft.aulast=Brinch+Hansen&rft.aufirst=Per&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6+%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.apple.com/macosx/lion/">«OS X Mountain Lion – Move your Mac even further ahead»</a>. Apple. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110523090205/http://www.apple.com/macosx/lion/">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 23-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 7-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=OS+X+Mountain+Lion+%E2%80%93+Move+your+Mac+even+further+ahead&rft.pub=Apple&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.apple.com%2Fmacosx%2Flion%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6+%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-StatCounter-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-StatCounter_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://gs.statcounter.com/#os-ww-monthly-201101-201104-bar">«Top 5 Operating Systems from January to April 2011»</a>. StatCounter. 2009 թ․ հոկտեմբեր. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20120526/http://gs.statcounter.com/%23mobile_browser-ww-monthly-201012-201111-bar#os-ww-monthly-201101-201104-bar">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 26-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2009 թ․ նոյեմբերի 5-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Top+5+Operating+Systems+from+January+to+April+2011&rft.pub=StatCounter&rft_id=http%3A%2F%2Fgs.statcounter.com%2F%23os-ww-monthly-201101-201104-bar&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6+%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120927155332/http://www.idc.com/about/viewpressrelease.jsp?containerId=prUS22360110&sectionId=null&elementId=null&pageType=SYNOPSIS">«IDC report into Server market share»</a>. Idc.com. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.idc.com/about/viewpressrelease.jsp?containerId=prUS22360110&sectionId=null&elementId=null&pageType=SYNOPSIS">օրիգինալից</a> 2012 թ․ սեպտեմբերի 27-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 7-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=IDC+report+into+Server+market+share&rft.pub=Idc.com&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.idc.com%2Fabout%2Fviewpressrelease.jsp%3FcontainerId%3DprUS22360110%26sectionId%3Dnull%26elementId%3Dnull%26pageType%3DSYNOPSIS&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6+%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLinuxDevices_Staff" class="citation web cs1">LinuxDevices Staff (2008 թ․ ապրիլի 23). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160419010154/http://archive.linuxgizmos.com/linux-still-top-embedded-os/">«Linux still top embedded OS»</a>. <i>LinuxGizmos.com</i>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://archive.linuxgizmos.com/linux-still-top-embedded-os/">օրիգինալից</a> 2016 թ․ ապրիլի 19-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 5-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=LinuxGizmos.com&rft.atitle=Linux+still+top+embedded+OS&rft.au=LinuxDevices+Staff&rft_id=http%3A%2F%2Farchive.linuxgizmos.com%2Flinux-still-top-embedded-os%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6+%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-w3schoolsOSStats-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-w3schoolsOSStats_15-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/616lPWIjX?url=http://www.w3schools.com/browsers/browsers_os.asp">«w3schools.com OS Platform Statistics»</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.w3schools.com/browsers/browsers_os.asp">օրիգինալից</a> 2011 թ․ օգոստոսի 21-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 30-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=w3schools.com+OS+Platform+Statistics&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.w3schools.com%2Fbrowsers%2Fbrowsers_os.asp&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6+%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-gstats2011-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-gstats2011_16-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://gs.statcounter.com/#os-ww-monthly-201010-201110">«Stats Count Global Stats Top Five Operating Systems»</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20120526/http://gs.statcounter.com/%23mobile_browser-ww-monthly-201012-201111-bar#os-ww-monthly-201010-201110">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 26-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 30-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Stats+Count+Global+Stats+Top+Five+Operating+Systems&rft_id=http%3A%2F%2Fgs.statcounter.com%2F%23os-ww-monthly-201010-201110&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6+%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-globstats-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-globstats_17-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.w3counter.com/globalstats.php">«Global statistics at w3counter.com»</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20120628/http://www.w3counter.com/globalstats.php">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 28-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 23-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Global+statistics+at+w3counter.com&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.w3counter.com%2Fglobalstats.php&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6+%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Operating_System-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Operating_System_18-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFStallings2008" class="citation book cs1">Stallings, William (2008). <i>Computer Organization & Architecture</i>. New Delhi: Prentice-Hall of India Private Limited. էջ 267. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-81-203-2962-1" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-81-203-2962-1"><bdi>978-81-203-2962-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Computer+Organization+%26+Architecture&rft.place=New+Delhi&rft.pages=267&rft.pub=Prentice-Hall+of+India+Private+Limited&rft.date=2008&rft.isbn=978-81-203-2962-1&rft.aulast=Stallings&rft.aufirst=William&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6+%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-intro-date-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-intro-date_19-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Poisson, Ken. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.islandnet.com/~kpolsson/compsoft/soft1998.htm">"Chronology of Personal Computer Software"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080514022217/http://www.islandnet.com/~kpolsson/compsoft/soft1998.htm">Արխիվացված</a> 14 Մայիս 2008 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. Retrieved on 2008-05-07. Last checked on 2009-03-30.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://gs.statcounter.com/os-market-share/mobile/worldwide#monthly-201710-201710-bar">http://gs.statcounter.com/os-market-share/mobile/worldwide#monthly-201710-201710-bar</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171002022032/http://gs.statcounter.com/os-market-share/mobile/worldwide/">Արխիվացված</a> 2 Հոկտեմբեր 2017 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://gs.statcounter.com/os-market-share/desktop/worldwide#monthly-201710-201710-bar">http://gs.statcounter.com/os-market-share/desktop/worldwide#monthly-201710-201710-bar</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170928161530/http://gs.statcounter.com/os-market-share/desktop/worldwide/">Արխիվացված</a> 28 Սեպտեմբեր 2017 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Արտաքին_հղումներ"><span id=".D4.B1.D6.80.D5.BF.D5.A1.D6.84.D5.AB.D5.B6_.D5.B0.D5.B2.D5.B8.D6.82.D5.B4.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Արտաքին հղումներ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&veaction=edit&section=39" title="Խմբագրել բաժինը. Արտաքին հղումներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&section=39" title="Edit section's source code: Արտաքին հղումներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://curlie.org/Computers/Software/Operating_Systems">Operating Systems</a> հոդվածը Curlie-ում (ըստ DMOZ-ի)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cbi.umn.edu/iterations/haigh.html">Multics History</a> and the history of operating systems</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://computer.howstuffworks.com/operating-system.htm">How Stuff Works - Operating Systems</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://whatsmyos.com">Help finding your Operating System type and version</a></li></ul> <table class="toccolours" style="width:100%"><tbody><tr><td style="width:auto"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/24px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/36px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/48px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="30" data-file-height="30" /></span></span></td><td style="width:100%"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A1%D5%B0%D5%A5%D5%BD%D5%BF" title="Վիքիպահեստ">Վիքիպահեստն</a> ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Operating_systems" class="extiw" title="commons:Category:Operating systems">«Օպերացիոն համակարգ»</a> հոդվածին։</td></tr></tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group"><div style="padding: 0px 18px 0px 0px; width: 100%;"><div style="float: left;"><span class="noprint plainlinksneverexpand nowrap" style="font-size:x-small;"> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%B1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Դիտել այս կաղապարը"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span> </span></div>  Բառարաններ և հանրագիտարաններ</div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/technology/operating-system">Բրիտանիկա</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.larousse.fr/encyclopedie/divers/système_dexploitation/95443">Լարուսի</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.krugosvet.ru/enc/nauka_i_tehnika/tehnologiya_i_promyshlennost/OPERATSIONNAYA_SISTEMA.html">Կրուգոսվետ</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0142997.xml">Մեծ կատալոնական</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://snl.no/operativsystem">Մեծ նորվեգական</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/sistema-operativo">Treccani</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/systemes-d-exploitation/">Universalis</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/systemes-d-exploitation-informatique/">Universalis</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/systemes-d-exploitation-reperes-chronologiques/">Universalis</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6688061">.mw-parser-output .ts-navbox-plaintitle{font-size:100%!important;margin:0 6em!important}</style></div><table class="nowraplinks authoritycontrol collapsible collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><span style="float:left;width:6em"> </span><div class="ts-navbox-plaintitle" style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D5%89%D5%A1%D6%83%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B7%D5%B9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%BD%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Չափորոշչային վերահսկողություն">Չափորոշչային վերահսկողություն</a></div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Ֆրանսիայի ազգային գրադարան">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119333481">119333481</a> · <a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4006216-8">4006216-8</a> · <span title="Կոնգրեսի գրադարանի ստուգիչ համար" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">LCCN</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh85094982">sh85094982</a> · <span title="Microsoft Academic" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">Microsoft</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://academic.microsoft.com/#/detail/111919701">111919701</a> · <span title="Ազգային խորհրդարանական գրադարան" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">NDL</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00865121">00865121</a> · <a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Չեխիայի ազգային գրադարան">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph115593">ph115593</a></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ստացված է «<a dir="ltr" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Օպերացիոն_համակարգ&oldid=10160199">https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Օպերացիոն_համակարգ&oldid=10160199</a>» էջից</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Սպասարկող:Կատեգորիաները">Կատեգորիաներ</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%BF%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Ամերիկյան հայտնագործություններ">Ամերիկյան հայտնագործություններ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Օպերացիոն համակարգեր">Օպերացիոն համակարգեր</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Թաքցված կատեգորիաներ: <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE_%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80_(en)" title="Կատեգորիա:CS1 անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en)">CS1 անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en)</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Webarchive_template_wayback_links" title="Կատեգորիա:Webarchive template wayback links">Webarchive template wayback links</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Այս էջը վերջին անգամ փոփոխվել է 2 Դեկտեմբերի 2024-ի ժամը 17:49-ին:</li> <li id="footer-info-copyright">Տեքստը հասանելի է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy">Քրիեյթիվ Քոմոնս Հղման-Համանման տարածման</a> թույլատրագրի ներքո, առանձին դեպքերում հնարավոր են հավելյալ պայմաններ։ Մանրամասնությունների համար այցելեք՝ <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Օգտագործման պայմաններ</a>։</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Գաղտնիության քաղաքականություն</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8">Վիքիպեդիայի մասին</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D6%81">Հրաժարագրեր</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ծրագրավորողներ</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/hy.wikipedia.org">Վիճակագրություն</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie statement</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//hy.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Տեսքը բջջայինով</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6dfcdd5ff5-2fcvv","wgBackendResponseTime":192,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.364","walltime":"0.738","ppvisitednodes":{"value":1089,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":38407,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":280,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":8,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":4,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":55715,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 383.722 1 -total"," 53.91% 206.865 1 Կաղապար:Ծանցանկ"," 45.36% 174.058 1 Կաղապար:Արտաքին_հղումներ"," 33.66% 129.177 7 Կաղապար:Cite_book"," 25.34% 97.231 1 Կաղապար:Քույրհղումներ"," 8.69% 33.329 9 Կաղապար:Cite_web"," 3.50% 13.441 3 Կաղապար:Webarchive"," 0.69% 2.644 1 Կաղապար:Dmoz"," 0.54% 2.073 1 Կաղապար:Main_other"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.207","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":6086131,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-ext.eqiad.main-57888b9498-plqd2","timestamp":"20241202174946","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0555\u057a\u0565\u0580\u0561\u0581\u056b\u0578\u0576 \u0570\u0561\u0574\u0561\u056f\u0561\u0580\u0563","url":"https:\/\/hy.wikipedia.org\/wiki\/%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9135","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9135","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2011-12-07T16:09:33Z","dateModified":"2024-12-02T17:49:43Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/a\/ac\/Ubuntu_22.04_LTS_Jammy_Jellyfish.png"}</script> </body> </html>