CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Brontekst bekijken van Technologie - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":true,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"df5fd13b-f82c-48d2-a567-804e3064ce64","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Technologie","wgTitle":"Technologie","wgCurRevisionId":68214971,"wgRevisionId":0,"wgArticleId":1680,"wgIsArticle":false,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"edit","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":[],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Technologie","wgRelevantArticleId":1680,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir": "ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready", "ext.charinsert.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.edit.collapsibleFooter","site","mediawiki.page.ready","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.charinsert","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.charinsert.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Dampfturbine_Montage01.jpg/1200px-Dampfturbine_Montage01.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1434"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Dampfturbine_Montage01.jpg/800px-Dampfturbine_Montage01.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="956"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Dampfturbine_Montage01.jpg/640px-Dampfturbine_Montage01.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="765"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Brontekst bekijken van Technologie - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Technologie"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Technologie&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Technologie"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Technologie rootpage-Technologie skin-vector-2022 action-edit"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/3_december"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Technologie&returntoquery=action%3Dedit" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Technologie&returntoquery=action%3Dedit" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Technologie&returntoquery=action%3Dedit" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Technologie&returntoquery=action%3Dedit" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Brontekst bekijken van Technologie</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Dit artikel bestaat alleen in deze taal. Het artikel in andere talen toevoegen." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-0" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Talen toevoegen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="uls-after-portlet-link"></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Technologie" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Technologie" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Technologie"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Technologie&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="selected collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Technologie&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Technologie&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Technologie"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Technologie&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="selected collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Technologie&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Technologie&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Technologie" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Technologie" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Technologie&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DTechnologie%26action%3Dedit"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DTechnologie%26action%3Dedit"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11016" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle">← <a href="/wiki/Technologie" title="Technologie">Technologie</a></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><p>U hebt geen toestemming om deze pagina te bewerken, want: </p> <ul class="permissions-errors"><li class="mw-permissionerror-blockedtext"><div style="border-top:3.5px solid #c71e1e; line-height: 1.4; text-align: left; font-size: 1.1em;"> <div style="height:.5em"></div>  <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Bestand:Cross_red_circle.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Cross_red_circle.svg/46px-Cross_red_circle.svg.png" decoding="async" width="46" height="46" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Cross_red_circle.svg/69px-Cross_red_circle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Cross_red_circle.svg/92px-Cross_red_circle.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a><figcaption></figcaption></figure> <big><b>U heeft geen bewerkingsrechten</b></big><br />De opgegeven reden van uw blokkering luidt: <b>Open proxy - <a href="/wiki/Wikipedia:Blockreason9" title="Wikipedia:Blockreason9">Nadere informatie</a>.</b> <div style="height:.5em"></div> <p><i>Indien u enkel Wikipedia wenst te lezen is dit van geen enkel belang. U heeft toegang tot alle aanwezige informatie.</i> </p><p>U klikte op een link om een pagina op Wikipedia te bewerken, hetzij om de tekst daarvan aan te passen, hetzij om een nieuw artikel aan te maken. U kunt dit (op dit moment) niet doen omdat u geblokkeerd bent. Als u Wikipedia enkel wenst te lezen mist u niets. </p> <ul><li><b>Niet aangemelde gebruiker:</b> indien u geen gebruik maakt van een <a href="/wiki/Help:Aanmelden" class="mw-redirect" title="Help:Aanmelden">gebruikersaccount</a> en u krijgt deze melding, dan is uw externe <a href="/wiki/IP-adres" title="IP-adres">IP-adres</a> geblokkeerd. Een IP-adres is een nummer waarmee uw computer op het internet kan worden geïdentificeerd. Dat van u is <b>8.222.208.146</b>. Als er problemen zijn met anonieme gebruikers, zoals in het geval van vandalisme, wordt daarvan soms het IP-adres geblokkeerd. <b>Dit is niet noodzakelijkerwijs persoonlijk bedoeld.</b> Veel mensen delen hun IP-adres met andere gebruikers. Dit is bijna zeker het geval indien u via een school of bedrijf met het internet bent verbonden. Ongewenste bewerkingen van iemand anders kunnen helaas de reden zijn dat u nu geen bewerkingsrechten heeft. Ook kan het zijn dat uw IP-adres is geblokkeerd omdat u via een mobiele internetverbinding bewerkingen in Wikipedia wilt uitvoeren. Mobiele netwerken wijzen dynamische IP-adressen toe die om beveiligingsredenen standaard zijn geblokkeerd voor anonieme bewerkingen. <ul><li>Oplossing: sommige blokkeringen worden opgelegd voor een korte periode. Kijk in <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Speciaal:Ipblocklist&ip=8.222.208.146">het logboek</a></span> tot wanneer de blokkering loopt. U kunt daar ook zien welk type blokkering is opgelegd. Ziet u de vermelding <i>alleen anoniemen</i> staan, dan zult u wel bewerkingsrechten hebben indien u <a href="/wiki/Speciaal:Aanmelden" title="Speciaal:Aanmelden">inlogt</a> als een geregistreerde gebruiker. Ziet u ook de vermelding <i>aanmaken account geblokkeerd</i>, dan kunt u via uw huidige internetverbinding geen account aanmaken. Is deze laatste vermelding er echter niet, dan kunt u gewoon een <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Speciaal:Userlogin&type=signup">gebruikersaccount aanmaken</a></span>. Informatie over andere oplossingen vindt u op de pagina <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://nl.wikimedia.org/wiki/Help:Oplossingen_voor_geblokkeerde_gebruikers">Oplossingen voor geblokkeerde gebruikers</a></span>.</li></ul></li></ul> <ul><li><b>Geregistreerde gebruiker:</b> uw gebruikersaccount kan geblokkeerd zijn. Als u niet weet waarom u geblokkeerd bent, kijk dan op uw overlegpagina. Mogelijk vindt u daar een toelichting. Ook kunt u tijdens een blokkade uw overlegpagina blijven bewerken en kunt u daar vragen stellen over de reden van de blokkade; tenzij u deze mogelijkheid expliciet is ontnomen.</li></ul> <p><i>Voor verdere vragen kunt u <a href="/wiki/Speciaal:Contactpagina" title="Speciaal:Contactpagina">contact opnemen</a> met het e-mailteam van de Nederlandstalige Wikipedia. Als u een geregistreerde gebruiker bent, vermeld dan ook een link naar uw gebruikerspagina.</i> </p> </div></li><li class="mw-permissionerror-globalblocking-blockedtext-range"><b>Uw IP-adres bevindt zich in een bereik dat <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Global_blocks" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Global blocks">op alle wiki’s van de Wikimedia Foundation geblokkeerd is</a>.</b> <p>Deze blokkade is ingesteld door <a href="/wiki/Gebruiker:Jon_Kolbert" title="Gebruiker:Jon Kolbert">‪Jon Kolbert‬</a>. De opgegeven reden is <i><a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/NOP" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/NOP">Open proxy/Webhost</a>: See the <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/WM:OP/H" class="extiw" title="m:WM:OP/H">help page</a> if you are affected </i>. </p> <ul><li>Aanvang blokkade: 27 aug 2023 16:12</li> <li>Einde blokkade: 27 aug 2028 16:12</li></ul> <p>Uw huidige IP-adres is 8.222.208.146. Het geblokkeerde bereik is 8.222.128.0/17. </p><p>Vermeld alle bovenstaande gegevens als u ergens op deze blokkade reageert. Als u denkt dat u per abuis bent geblokkeerd, kunt u aanvullende informatie en instructies vinden in het algemene beleid <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/No_open_proxies" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/No open proxies">Geen open proxy’s</a>. </p> Anders kunt u om de blokkering bespreken <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Steward_requests/Global" class="extiw" title="m:Steward requests/Global">een verzoek om beoordeling op Meta-Wiki plaatsen</a>. U kunt ook een e-mail sturen naar de <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/VRT" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/VRT">VRT</a>-wachtrij van de <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Stewards" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Stewards">stewards</a> op <kbd>stewards@wikimedia.org</kbd> met daarin alle bovenstaande gegevens.</li></ul><hr /> <p>U kunt de brontekst van deze pagina bekijken en kopiëren. </p><textarea readonly="" accesskey="," id="wpTextbox1" cols="80" rows="25" style="" class="mw-editfont-monospace" lang="nl" dir="ltr" name="wpTextbox1">[[Bestand:Dampfturbine Montage01.jpg|thumb|upright=1.1|Een [[stoomturbine]] met geopende behuizing. Deze turbines produceren het merendeel van de elektriciteit die tegenwoordig wordt gebruikt. [[Elektrificatie]] wordt beschouwd als een van de belangrijkste technische successen van de 20e eeuw.]] {{Zijbalk technologie}} '''Technologie''' ([[Grieks]]: τέχνη: 'vakmanschap' en λογία: 'theorie') is het geheel aan [[techniek]]en, [[vaardigheid|vaardigheden]], [[wetenschappelijke methode|methoden]] en [[proces (werking)|proces]]sen dat gebruikt wordt voor de productie van [[goed (economie)|goed]]eren en [[dienst (economie)|dienst]]en, of ter verwezenlijking van een doel, zoals [[wetenschappelijk onderzoek]]. Technologie manifesteert zich in fysieke [[object (ding)|objecten]] en in [[organisatie]]vormen.<ref>''a system based on the application of knowledge, manifested in physical objects and organizational forms, for the attainment of specific goals.'' {{aut|Volti}} (2001)</ref> Ze maakt deel uit van de [[samenleving]] en ontwikkelt zich in nauwe samenhang met andere [[cultuur|menselijke uitingen]]. De eenvoudigste vorm van technologie is de ontwikkeling en het gebruik van [[werktuig]]en. Na de prehistorische ontdekking van [[Menselijke vuurbeheersing|vuurbeheersing]], en de latere [[neolithische revolutie]], kreeg de mens met behulp van werktuigen een grotere controle over zijn voedselbronnen.<ref>{{citeer journal | auteur=Ambrose, Stanley H. | title=Paleolithic Technology and Human Evolution | date=2001 | volume=291 | pages=1748–53 | journal=Science | doi=10.1126/science.1059487 | pmid=11249821 | issue=5509 | taal=en | url=http://www3.isrl.uiuc.edu/~junwang4/langev/localcopy/pdf/ambrose01science.pdf | accessdate=18 september 2020 | archiefdatum=14 juni 2007 | archiefurl=https://web.archive.org/web/20070614011947/http://www3.isrl.uiuc.edu/~junwang4/langev/localcopy/pdf/ambrose01science.pdf | dodeurl=unfit | issn = 0036-8075}}</ref> De uitvinding van het [[Wiel (voortbeweging)|wiel]] stelde de mens vervolgens in staat om te [[reis|reizen]] en de omgeving sterker te beïnvloeden. Door latere technologische ontwikkelingen, zoals de [[uitvinding]] van de [[drukpers]], de [[telefoontoestel|telefoon]] en het [[internet]], konden mensen over grotere afstanden met elkaar communiceren. Technologie ligt aan de basis van de geavanceerde economieën, die samen de huidige [[wereldeconomie]] vormen, en is een centrale component van het [[dagelijks leven]], zowel op de werkvloer als in de [[vrije tijd]]sbesteding. Veel technologische processen produceren ongewenste bijproducten ([[Milieuverontreiniging|vervuiling]]). Innovaties op het gebied van technologie beïnvloeden [[waarde]]n binnen een samenleving, en werpen vaak [[ethiek|ethische vragen]] op. Bijvoorbeeld de opkomst van het begrip ''[[rationalisering (sociologie)|efficiëntie]]'' in termen van menselijke productiviteit, of nieuwe uitdagingen binnen de [[bio-ethiek]]. Vanaf de [[industriële revolutie]] ontstonden [[techniekfilosofie|filosofische debatten]] over het gebruik van technologie. Onenigheid bestaat over de vraag of technologie de menselijke staat verbetert of verslechtert. Het [[Luddisme|neoluddisme]], het [[anarchoprimitivisme]] en andere reactionaire bewegingen bekritiseren de alomtegenwoordigheid van technologie, met als argument dat ze het [[milieu]] schaadt en sociale [[vervreemding]] vergroot. Een [[ideologie]] als het [[transhumanisme]] beschouwt technologische vooruitgang juist als gunstig voor de mens en de samenleving. == Algemeen == Het algemene idee van technologie is dat het iets te maken heeft met het produceren van nieuwe, vernuftige, [[innovatie]]ve [[object (ding)|dingen]]. Vaak wordt "technologie" vereenzelvigd met "high-tech": computerachtige apparaten met [[geïntegreerde schakeling|chips]], flitsende lampjes en dergelijke, en waarvan de productie wetenschappelijke kennis vereist. Formeler beschouwd is "technologie" het op systematische manier toepassen van nieuwe, [[natuurwetenschap]]pelijke of andere georganiseerde [[kennis]], ten behoeve van praktische doeleinden. De [[wetenschap]] heeft bijvoorbeeld ontdekt dat een [[elektrische stroom]] een [[magnetische flux]] veroorzaakt, en dat bovendien deze flux een evengrote tegenflux oproept. Technologie gebruikt een dergelijk mechanisme om met elektriciteit een staafje rond te laten draaien. Technologie bestaat eruit te bedenken hoe zo'n staafje en zo'n apparaat te bouwen, en hoe er veilige mesjes aan te bevestigen. Het resultaat is een technologisch [[product (economie)|product]]: een elektrisch scheerapparaat. Als technologie wordt beschouwd als het opbouwen van een stuk techniek vanuit de wetenschap, dan is de stap snel gemaakt om technologie ook te beschouwen als het geheel van processen die techniek voortbrengen uit kennis. Wanneer [[Economie|economen]] of politici spreken van technologie, bedoelen ze het vermogen van de mens om vanuit bestaande kennis nieuwe producten te maken. [[Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal|Van Dale]] zegt over technologie het volgende: ''tech·no·lo·gie (de ~ (v.), ~ën)'' # ''leer van de handelingen waardoor de mens de voortbrengselen van de natuur tot stoffen verwerkt tot bevrediging van zijn behoeften'' # ''systematische toepassing van een wetenschap in de techniek''<ref>Van Dale Woordenboek, [https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/technologie#.X2TZUJMzbjA "Technologie"], geraadpleegd op 18-09-2020.</ref> De eerste definitie voegt aan bovenstaande inleiding nog een dimensie toe: technologie wordt, behalve door wetenschappelijke kennis, ook gedreven door de menselijke vraag. Technologie is geen eenrichtingsverkeer, waarbij de wetenschap iets ontdekt, en een slimme jongen vervolgens een gat in de markt ziet, en de nieuwe kennis gebruikt om er geld uit te slaan. De mens vraagt ook om nieuwe zaken. En niet alleen om het omzetten van bestaande kennis in techniek, maar ook om de uitbreiding van wetenschappelijke kennis, om zo nieuwe, gewenste technieken mogelijk te maken. Door de groei van menselijke kennis en de toepassing van die kennis, leven mensen langer. En hoe meer mensen weten en kunnen, hoe meer ze willen. Mensen weten dat het hart de mens in leven houdt. En als het hart niet meer werkt, dan ''willen'' mensen een vervangend hart kunnen krijgen om in leven te blijven. En kan het niet via [[transplantatie]], dan willen mensen een [[kunsthart]]. Hetzelfde geldt voor andere vitale organen als de lever, de longen of de nieren. Mensen willen daarnaast niet alleen oud worden en blijven leven, mensen willen ook kwaliteit van leven. Zijn de knieën of heupen versleten, dan willen mensen [[kunstgewricht]]en. Of een [[rollator]] om ze te ondersteunen. De mens levert de vraag waaraan de technologie wil voldoen. Desnoods door de wetenschap in te schakelen om de gaten op te vullen die de bestaande technologie openlaat. Maar een nog bredere definitie is mogelijk. Zo kan technologie ook gedefinieerd worden als ''het geheel van processen ten behoeve van het voortbrengen van producten en diensten die de maatschappij ter beschikking staan''. Deze definitie is een uitbreiding op de eerdere: de technologie bedient niet alleen de mens als individu (of groep van individuen), maar ook de maatschappij als geheel. En niet alleen dat, maar de maatschappij als geheel stelt vragen aan en over de technologie en de achterliggende wetenschap. Sterker nog, de maatschappij vormt gedeeltelijk de wetenschap en technologie -- en zij vormen weer gedeeltelijk de maatschappij. == Geschiedenis == [[Bestand:Bruce McCandless II during EVA in 1984.jpg|thumb|Halfweg de [[20e eeuw]] is het de mens gelukt om met de technologie de [[Aarde (planeet)|aarde]] te verlaten om de [[Ruimte (astronomie)|ruimte]] te verkennen.]] {{Zie hoofdartikel|Geschiedenis van de technologie}} De geschiedenis van de technologie is de geschiedenis van de [[uitvinding]] van [[gereedschap]]pen en hun toepassingen. [[Kennis]] en [[techniek]] hebben de mens in staat gesteld nieuwe dingen te ontwikkelen, en technologie heeft de [[wetenschap]] in staat gesteld nieuwe gebieden te verkennen. De technologische groei van de mensheid is nauw verwant met het verloop van de geschiedenis. Ging technologische ontwikkeling in het begin nog langzaam, tegenwoordig gaan de ontwikkelingen razendsnel. De innige band tussen technologie en de ontwikkeling van de maatschappij is wederzijds versterkend en versnellend. Het begrip "technologie" werd voor het eerst gebruikt door [[Johann Beckmann]], in 1772.<ref name="EB1911">{{en}}{{sc|Beckmann, Johan}} (1739-1811) in: [[Encyclopædia Britannica Eleventh Edition]], 1911</ref> == Verschillende ideologische visies op technologie == Tijdens de [[verlichting (stroming)|verlichting]] ontstond, vanuit een [[vooruitgangsgeloof]], de overtuiging dat technologie en wetenschap de mens naar een [[maatschappelijke vooruitgang|betere wereld]] zouden brengen. Het daaropvolgende tijdperk van de [[Romantiek (stroming)|romantiek]] was kritischer tegenover de technologie en haar gevolgen. Tot op de dag van vandaag is er sprake van een ambivalente houding tegenover de technologische ontwikkelingen. *De positieve benadering benadrukt een hogere productie en [[levensstandaard]], en meent dat wetenschap en techniek de [[mens]] bevrijden van armoede, ziekte en gebrek. In deze visie beheerst de mens bestaande en nieuwe technieken. Ongewenste neveneffecten worden idealiter middels zuiver technologische oplossingen verholpen. *De opvatting die techniek als bedreigend ziet, betreurt de tendens tot [[standaardisering]], de verheerlijking van efficiëntie ([[rationalisering (sociologie)|rationalisatie]]), het steeds onpersoonlijker worden van veel [[sociale interactie|sociale relaties]], en de vrees voor de onbeheersbaarheid van nieuwe technologische ontwikkelingen. == Gerelateerde onderwerpen == === Technologie versus wetenschap === Zoals reeds besproken, is - misschien het belangrijkste - verschil tussen technologie en wetenschap, dat technologie niet kan bestaan zonder een maatschappelijke context. Wetenschap bestudeert een [[vakgebied]], en is gericht op het vergaren van kennis omwille van de kennis. Aan technologie zit een wetenschappelijke kant, maar technologie wordt uiteindelijk gedefinieerd door het gebruik van opgedane kennis -- en vervolgens door een [[samenleving]] die daarvan profijt heeft, en erdoor beïnvloed wordt. === Technologie gedreven door de maatschappij === Zoals eerder opgemerkt is het bestaansrecht van de technologie gebaseerd op het gegeven dat er mensen zijn (individuen of groepen) die profijt willen hebben van opgedane, wetenschappelijke kennis. Technologie ontwikkelt zich het snelst op plekken waar veel mensen dicht op elkaar wonen. Waar mensen wonen, worden vragen gesteld, worden noodzaken duidelijk -- en worden die vragen opgemerkt en vervolgens beantwoord door mensen die daartoe in staat zijn. Technologie is een gevolg van een behoefte, maar ook van het aanwezig zijn van mensen die in die behoefte kunnen voorzien. En de kans op die combinatie wordt groter naarmate mensen dichter op elkaar wonen. Er is een direct verband tussen [[verstedelijking]] en technologische vooruitgang. Sterke, technologische ontwikkeling is een kenmerk van een volk dat een samenleving is geworden, dat niet langer uit jagers en verzamelaars bestaat maar langere tijd op een plek is blijven wonen. Tegelijkertijd maakt technologie het een maatschappij vaak mogelijk om zichzelf uit te breiden. Vormt een samenleving zich vaak uit de noodzaak om samen sterk te staan, een verdediging tegen de elementen te hebben die bestaat uit grote aantallen verenigd tot een groep, technologie maakt het een samenleving vaak mogelijk om het leven te vergemakkelijken, veraangenamen. Uiteindelijk kan technologie het zelfs mogelijk maken voor leden van een samenleving om de centrale woonkern van de samenleving te verlaten en toch onderdeel van de maatschappij te blijven. Paradoxaal genoeg kan technologie ertoe leiden dat de samenleving -- de mensen die samen gingen wonen ter onderlinge verdediging en ondersteuning -- niet meer samenleeft. === De maatschappij gedreven door technologie === Het meest gebruikelijke beeld is dat van de technologie als middel, dat door de mens wordt ingezet voor bepaalde doelen. In dit perspectief wordt de technologie gedreven door de maatschappij (zie 3.2). [[Jacques Ellul]] en [[Martin Heidegger]] en een aantal [[techniekfilosofie|techniekfilosofen]], stelden dat de maatschappij andersom ook wordt gedreven door de reeds ontwikkelde technologie. Techniek is dan meer dan alleen een middel, ze is autonoom, en kent geen doel waaraan zij ondergeschikt zou zijn. Volgens deze denkers beïnvloeden wetenschap en verschillende soorten techniek elkaar in een moeilijk voorspelbare richting. De ontwikkeling van de techniek wordt niet gedomineerd door menselijke, maar door technische wensen. Vanuit de techniek bestaat de tendens alles te realiseren wat tot de mogelijkheden behoort, ongeacht noodzaak, en zonder morele overwegingen. Eenmaal ontwikkelde technologie heeft intrinsiek zijn eigen effecten en nodigt uit tot een bepaald gebruik ervan. Als de technologische mogelijkheid bestaat een atoombom te ontwikkelen, zal dat ook gebeuren, en zal deze waarschijnlijk ook worden ingezet. Als de technologie beschikbaar is om de [[natuurlijke hulpbron|hulpbronnen van de aarde]] uit te putten, wordt het aanlokkelijk om dit ook te doen. De gevolgen van veel technische ontwikkelingen zijn onvoorzien en kunnen niet worden beheerst. Het geheel van alle technische middelen tezamen dreigt onbeheersbaar te worden. Techniek ontwikkelt zich volgens dit perspectief dus autonoom en onvoorspelbaar. Technologie heeft een eigen wetmatigheid, die aan bewuste maatschappelijke sturing ontsnapt. Sterker nog, techniek stuurt de maatschappij en schept een nieuwe cultuur. Individuen en culturen kunnen zich slechts onderwerpen aan deze autonome en onherroepelijke technische ontwikkeling. De sociale verhoudingen en de richting van de maatschappelijke ontwikkeling zouden door de technologie bepaald worden. Deze opvatting staat ook wel bekend als het technologisch [[determinisme (filosofie)|determinisme]]. === Technologie bekritiseerd door de maatschappij === [[Bestand:Philipp Jakob Loutherbourg d. J. 002.jpg|thumb|260px|Coalbrookdale 's nachts, 1801 :<br />Artiest: Philip James de Loutherbourg.]] Vrijwel iedere belangrijke technologische ontwikkeling -- zeker de ontwikkelingen die een enorme impact gehad hebben op de maatschappij -- is het mikpunt geweest van felle kritiek. Tijdens de [[industriële revolutie]] nam de rol van technologie en industrie snel toe. Al op dat moment verzetten de [[Luddisme|Luddieten]] zich hiertegen omdat zij de technologie zagen als een gevaar voor mens, economie en [[milieu]]. In het ontstaan van het milieuvraagstuk speelt technologie een belangrijke rol. Mede door de opkomst van wetenschap en techniek wordt de natuur meer en meer gezien als materiaal voor het menselijke handelen. De natuur wordt slechts beschouwd als bron van energie en grondstoffen voor de moderne grootschalige techniek en industrie. Met behulp van technologie worden de [[natuurlijke hulpbron|hulpbronnen van de aarde]] benut en uitgeput. Door moderne technologische ontwikkelingen kreeg de mens versneld een duidelijker inzicht in de hem omringende [[wereld (aarde)|wereld]], en kon hij gemakkelijker in contact treden met anderen. De [[uitvinding]] van de auto en het vliegtuig maakten de mens mobiel, de telefoon maakte hem bereikbaar. Maar met gemotoriseerde voertuigen kwam [[milieuvervuiling]], met makkelijke communicatie de (werk)stress en, als reactie hierop, de zucht naar rust in het leven. Dergelijke kritiek is kenmerkend voor een technologie die is ingebed in de [[maatschappij (sociologie)|maatschappij]]. Ze is een teken dat technologische ontwikkeling de [[vooruitgang|menselijke ontwikkeling]] een stap verder heeft geholpen, met een grotere [[autonomie|onafhankelijkheid]] ten opzichte van de [[natuur]], en de toegenomen mogelijkheid voor de mens zijn eigen lot te bepalen, en niet een speelbal te zijn van alles wat er op hem afkomt. Dat de mens daarbij "verveeld" begint te raken is niet per se iets slechts. Kritiek dwingt de technologie als proces om zich aan te passen aan de nieuwe maatschappij, en een nieuwe manier van doen te ontwikkelen. En om zo de cyclus van wederzijdse [[interactie|beïnvloeding]] van maatschappij en technologie opnieuw te beginnen. === Technologie in de toekomst === Toekomstige technologische ontwikkelingen kunnen niet zonder meer worden geëxtrapoleerd (voorspeld) vanuit het verleden. Technologische en wetenschappelijke ontdekkingen zijn nauw verweven met [[economie (systeem)|economische]] en [[samenleving|maatschappelijke]] ontwikkelingen. Toch is er wel een aantal tendenzen aan te geven. * De doorontwikkeling van communicatie- en computerapparatuur richting mobiliteit zal [[mobiele telefoon|mobiele apparaten]] gebruiksvriendelijker maken, en met meer gebruiksmogelijkheden, om zo het verschil met de niet-mobiele varianten weg te werken. Een voorbeeld is de ontwikkeling van [[elektronisch papier]]. * Het milieuvraagstuk zal leiden tot bijvoorbeeld meer [[groene energie]]-opwekking, voertuigen die niet meer van [[verbrandingsmotor]]en afhankelijk zijn, en de aanleg van [[weg]]en, gemaakt van [[geluiddempend]]e materialen. * [[Vergrijzing]] in [[Europa (werelddeel)|Europa]] zal waarschijnlijk leiden tot een verdere ontwikkeling van de [[biomedische technologie]], een nog tamelijk nieuwe [[vakwetenschap]], en tot [[robotisering]] van de [[ouderenzorg]]. * Op het gebied van [[defensie van Nederland|defensie]] zal de integratie van [[communicatietechnologie|communicatie-]] en wapentechnologie verder ontwikkeld worden, naast de introductie van robotische wapenvoertuigen om gewonde soldaten van het slagveld te halen. Verder dan een paar jaar vooruit valt er, om twee redenen, weinig te voorspellen: * De aard van de vraag naar technologie: waarom faalde de [[videodisc]] en werd de [[Compact disc|cd]] een succes? Waarom is de vraag naar [[veiligheid]] op het moment van dit schrijven hoog en een paar jaar geleden niet? * De toekomstige mogelijkheden van de wetenschap zijn onbekend. Soms heeft iemand een briljant idee, zoals de [[laser (licht)|laser]]. Soms duurt het jaren om de juiste oplossing te vinden, zoals bij de ontwikkeling van de [[computer]]. Daarnaast is de procesvorming onzeker. Zakelijke belangen kunnen de acceptatie van technologieën bevorderen, bijvoorbeeld de manier waarop [[Koninklijke Philips|Philips]] de [[Compact disc|cd]] introduceerde; of hinderen: [[Betamax]] faalde voornamelijk omdat [[Sony]] erg tegengewerkt werd. Ook de opkomst van nieuwe spelers in de technologie, naast de [[overheid]] en het zakenleven -- [[open source]] bewegingen bijvoorbeeld --, kunnen de ontwikkelingen beïnvloeden. == Zie ook == {{Kolommen lijst | breedte=25 | aantal=3 | compact=ja | inhoud= * [[Biomimetica]] * [[Defensie-industrie]] * [[Energietransitie]] * [[Informatietechnologie]] * [[Ruimtevaart]] * [[Technofilie]] * [[Technologische singulariteit]] * [[Technische wetenschappen]] * [[Centrum voor Artistieke en Technologische Vorming]] }} {{Appendix||2= ==Referenties== {{Zusterproject klein | wiktionary = technologie | wikiquote = Technologie | wikinewscat = Technologie }} {{References}} ==Literatuur== *{{Citeer boek|auteur =Giancarlo Genta, Paolo Riberi. (2019)|titel = Technology and the Growth of Civilization|uitgever = Springer Nature|ISBN = 9783030255831|taal =en}} * {{en}} {{sc|[[Lewis Mumford|Mumford, Lewis]]}}. (2010). ''Technics and Civilization.'' University of Chicago Press, {{ISBN|0-226-55027-3}}. * {{en}} {{sc|Rhodes, Richard}}. (2000). ''Visions of Technology: A Century of Vital Debate about Machines, Systems, and the Human World.'' Simon & Schuster, {{ISBN|0-684-86311-1}}. * {{Citeer boek|auteur = Volti, Rudi. (2001)|titel =Society and Technological Change |year = 2006|url = https://archive.org/details/societytechnolog00volt|uitgever =Worth Publishers |ISBN = 9781572599529 |taal =en}} == Externe link == *[https://web.archive.org/web/20140808043849/http://tech-forum.nl/ Nederlands technologieforum] }} [[Categorie:Technologie| ]] </textarea><div class="templatesUsed"><div class="mw-templatesUsedExplanation"><p>Op deze pagina gebruikte sjablonen: </p></div><ul> <li><a href="/wiki/Sjabloon:Appendix" title="Sjabloon:Appendix">Sjabloon:Appendix</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Appendix&action=edit" title="Sjabloon:Appendix">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Aut" title="Sjabloon:Aut">Sjabloon:Aut</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Aut&action=edit" title="Sjabloon:Aut">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Bevat" title="Sjabloon:Bevat">Sjabloon:Bevat</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Bevat&action=edit" title="Sjabloon:Bevat">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Citeer_boek" title="Sjabloon:Citeer boek">Sjabloon:Citeer boek</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Citeer_boek&action=edit" title="Sjabloon:Citeer boek">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Citeer_journal" title="Sjabloon:Citeer journal">Sjabloon:Citeer journal</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Citeer_journal&action=edit" title="Sjabloon:Citeer journal">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Citeerslotjes" title="Sjabloon:Citeerslotjes">Sjabloon:Citeerslotjes</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Citeerslotjes&action=edit" title="Sjabloon:Citeerslotjes">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:En" class="mw-redirect" title="Sjabloon:En">Sjabloon:En</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:En&action=edit" class="mw-redirect" title="Sjabloon:En">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:ISBN" title="Sjabloon:ISBN">Sjabloon:ISBN</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:ISBN&action=edit" title="Sjabloon:ISBN">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Infobox/breedte" title="Sjabloon:Infobox/breedte">Sjabloon:Infobox/breedte</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Infobox/breedte&action=edit" title="Sjabloon:Infobox/breedte">bekijk bron</a>) (beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:InterProject" title="Sjabloon:InterProject">Sjabloon:InterProject</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:InterProject&action=edit" title="Sjabloon:InterProject">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:IsNum" title="Sjabloon:IsNum">Sjabloon:IsNum</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:IsNum&action=edit" title="Sjabloon:IsNum">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Kolommen_lijst" title="Sjabloon:Kolommen lijst">Sjabloon:Kolommen lijst</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Kolommen_lijst&action=edit" title="Sjabloon:Kolommen lijst">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Kolommen_lijst/styles.css" title="Sjabloon:Kolommen lijst/styles.css">Sjabloon:Kolommen lijst/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Kolommen_lijst/styles.css&action=edit" title="Sjabloon:Kolommen lijst/styles.css">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Multiparameters" title="Sjabloon:Multiparameters">Sjabloon:Multiparameters</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Multiparameters&action=edit" title="Sjabloon:Multiparameters">bekijk bron</a>) (beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Nobold" title="Sjabloon:Nobold">Sjabloon:Nobold</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Nobold&action=edit" title="Sjabloon:Nobold">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Nobold/styles.css" title="Sjabloon:Nobold/styles.css">Sjabloon:Nobold/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Nobold/styles.css&action=edit" title="Sjabloon:Nobold/styles.css">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:References" title="Sjabloon:References">Sjabloon:References</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:References&action=edit" title="Sjabloon:References">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Sc" title="Sjabloon:Sc">Sjabloon:Sc</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Sc&action=edit" title="Sjabloon:Sc">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Sfnref" title="Sjabloon:Sfnref">Sjabloon:Sfnref</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Sfnref&action=edit" title="Sjabloon:Sfnref">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Taal-en" title="Sjabloon:Taal-en">Sjabloon:Taal-en</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Taal-en&action=edit" title="Sjabloon:Taal-en">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Taalaanduiding" title="Sjabloon:Taalaanduiding">Sjabloon:Taalaanduiding</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Taalaanduiding&action=edit" title="Sjabloon:Taalaanduiding">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Taalaanduiding/styles.css" title="Sjabloon:Taalaanduiding/styles.css">Sjabloon:Taalaanduiding/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Taalaanduiding/styles.css&action=edit" title="Sjabloon:Taalaanduiding/styles.css">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Yesno" title="Sjabloon:Yesno">Sjabloon:Yesno</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Yesno&action=edit" title="Sjabloon:Yesno">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Zie_hoofdartikel" title="Sjabloon:Zie hoofdartikel">Sjabloon:Zie hoofdartikel</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Zie_hoofdartikel&action=edit" title="Sjabloon:Zie hoofdartikel">bekijk bron</a>) (beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Zijbalk_generiek" title="Sjabloon:Zijbalk generiek">Sjabloon:Zijbalk generiek</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Zijbalk_generiek&action=edit" title="Sjabloon:Zijbalk generiek">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Zijbalk_technologie" title="Sjabloon:Zijbalk technologie">Sjabloon:Zijbalk technologie</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Zijbalk_technologie&action=edit" title="Sjabloon:Zijbalk technologie">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Zusterproject" title="Sjabloon:Zusterproject">Sjabloon:Zusterproject</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Zusterproject&action=edit" title="Sjabloon:Zusterproject">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Zusterproject/styles.css" title="Sjabloon:Zusterproject/styles.css">Sjabloon:Zusterproject/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Zusterproject/styles.css&action=edit" title="Sjabloon:Zusterproject/styles.css">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Zusterproject_klein" title="Sjabloon:Zusterproject klein">Sjabloon:Zusterproject klein</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Zusterproject_klein&action=edit" title="Sjabloon:Zusterproject klein">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Module:String" title="Module:String">Module:String</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:String&action=edit" title="Module:String">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li></ul></div><p id="mw-returnto">Terug naar <a href="/wiki/Technologie" title="Technologie">Technologie</a>.</p> <noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Technologie">https://nl.wikipedia.org/wiki/Technologie</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks catlinks-allhidden" data-mw="interface"></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Technologie&action=edit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-79d9bc49cc-n9n7d","wgBackendResponseTime":220,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.017","walltime":"0.023","ppvisitednodes":{"value":27,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":831,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":0,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":2,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 3.443 1 -total"," 97.35% 3.352 2 Sjabloon:Halfbr"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-79d9bc49cc-n9n7d","timestamp":"20241203010550","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> </body> </html>