CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>قلب - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"24f36214-430e-4e8a-b7ab-acbd0d107886","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"قلب","wgTitle":"قلب","wgCurRevisionId":40572784,"wgRevisionId":40572784,"wgArticleId":10061,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["صفحه‌های دارای خطا در ارجاع","یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی","خطاهای CS1: نوشته اضافه: ویرایش","نگهداری CS1: نقطه‌گذاری اضافه","صفحات دارای نام ارجاع تکراری", "صفحات ویکی‌پدیا با الگوهای محافظت نادرست","مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی","مقاله‌های دارای میکروفرمت اچ‌اودیو","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNE","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC","قلب","اشکال هندسی","اعضاء (کالبدشناسی)","قلب‌شناسی","کالبدشناسی تنه","کالبدشناسی قلب"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel": "wikitext","wgRelevantPageName":"قلب","wgRelevantArticleId":10061,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":60000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1072","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness", "fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.tmh.player","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP", "ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1b/Heart_anterior_exterior_view.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1813"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Heart_anterior_exterior_view.png/800px-Heart_anterior_exterior_view.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1209"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Heart_anterior_exterior_view.png/640px-Heart_anterior_exterior_view.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="967"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="قلب - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%84%D8%A8"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%84%D8%A8"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-قلب rootpage-قلب skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%82%D9%84%D8%A8" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%82%D9%84%D8%A8" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%82%D9%84%D8%A8" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%82%D9%84%D8%A8" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-ساختار" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ساختار"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>ساختار</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ساختار-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های ساختار</span> </button> <ul id="toc-ساختار-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-موقعیت" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#موقعیت"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱.۱</span> <span>موقعیت</span> </div> </a> <ul id="toc-موقعیت-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-حفره‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#حفره‌ها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱.۲</span> <span>حفره‌ها</span> </div> </a> <ul id="toc-حفره‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-بطن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#بطن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱.۳</span> <span>بطن</span> </div> </a> <ul id="toc-بطن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-فیزیولوژی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#فیزیولوژی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>فیزیولوژی</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-فیزیولوژی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های فیزیولوژی</span> </button> <ul id="toc-فیزیولوژی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-تپش" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#تپش"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۱</span> <span>تپش</span> </div> </a> <ul id="toc-تپش-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-فیزیولوژی_عضله_قلبی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#فیزیولوژی_عضله_قلبی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۲</span> <span>فیزیولوژی عضله قلبی</span> </div> </a> <ul id="toc-فیزیولوژی_عضله_قلبی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-صداهای_قلب" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#صداهای_قلب"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۳</span> <span>صداهای قلب</span> </div> </a> <ul id="toc-صداهای_قلب-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-اهمیتِ_بالینی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#اهمیتِ_بالینی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>اهمیتِ بالینی</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-اهمیتِ_بالینی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های اهمیتِ بالینی</span> </button> <ul id="toc-اهمیتِ_بالینی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-بیماری‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#بیماری‌ها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۱</span> <span>بیماری‌ها</span> </div> </a> <ul id="toc-بیماری‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-عصب‌دهی_قلب" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#عصب‌دهی_قلب"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>عصب‌دهی قلب</span> </div> </a> <ul id="toc-عصب‌دهی_قلب-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جستارهای_وابسته" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#جستارهای_وابسته"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>جستارهای وابسته</span> </div> </a> <ul id="toc-جستارهای_وابسته-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-یادداشت‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#یادداشت‌ها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>یادداشت‌ها</span> </div> </a> <ul id="toc-یادداشت‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پیوند_به_بیرون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#پیوند_به_بیرون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸</span> <span>پیوند به بیرون</span> </div> </a> <ul id="toc-پیوند_به_بیرون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">قلب</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۲۰۲ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-202" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۲۰۲ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Hart" title="Hart–آفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="Hart" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="آفریکانس" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Herz" title="Herz–آلمانی سوئیسی" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Herz" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="آلمانی سوئیسی" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%8D%E1%89%A5" title="ልብ–امهری" lang="am" hreflang="am" data-title="ልብ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="امهری" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Coraz%C3%B3n" title="Corazón–آراگونی" lang="an" hreflang="an" data-title="Corazón" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="آراگونی" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Heorte" title="Heorte–انگلیسی باستان" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Heorte" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="انگلیسی باستان" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ann mw-list-item"><a href="https://ann.wikipedia.org/wiki/Ejit" title="Ejit–اوبولو" lang="ann" hreflang="ann" data-title="Ejit" data-language-autonym="Obolo" data-language-local-name="اوبولو" class="interlanguage-link-target"><span>Obolo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A5%83%E0%A4%A6%E0%A4%AF" title="हृदय–آنگیکا" lang="anp" hreflang="anp" data-title="हृदय" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="آنگیکا" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%84%D8%A8" title="قلب–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="قلب" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%A0%DC%92%DC%90" title="ܠܒܐ–آرامی" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܠܒܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="آرامی" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%84%D8%A8" title="قلب–عربی مصری" lang="arz" hreflang="arz" data-title="قلب" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="عربی مصری" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B9%E0%A7%83%E0%A6%A6%E0%A6%AF%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A7%B0" title="হৃদযন্ত্ৰ–آسامی" lang="as" hreflang="as" data-title="হৃদযন্ত্ৰ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="آسامی" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Coraz%C3%B3n" title="Corazón–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Corazón" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-atj mw-list-item"><a href="https://atj.wikipedia.org/wiki/Otehi" title="Otehi–آتیکامکو" lang="atj" hreflang="atj" data-title="Otehi" data-language-autonym="Atikamekw" data-language-local-name="آتیکامکو" class="interlanguage-link-target"><span>Atikamekw</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%BA%D3%80" title="РакӀ–آواری" lang="av" hreflang="av" data-title="РакӀ" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="آواری" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Lluqu" title="Lluqu–آیمارایی" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Lluqu" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="آیمارایی" class="interlanguage-link-target"><span>Aymar aru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C3%9Cr%C9%99k" title="Ürək–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Ürək" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%DA%A9" title="اورک–South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="اورک" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D3%A9%D1%80%D3%99%D0%BA" title="Йөрәк–باشقیری" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Йөрәк" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="باشقیری" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/%C5%A0%C4%97rd%C4%97s" title="Šėrdės–ساموگیتی" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Šėrdės" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="ساموگیتی" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Puso" title="Puso–Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Puso" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bdr mw-list-item"><a href="https://bdr.wikipedia.org/wiki/Jantung" title="Jantung–West Coast Bajau" lang="bdr" hreflang="bdr" data-title="Jantung" data-language-autonym="Bajau Sama" data-language-local-name="West Coast Bajau" class="interlanguage-link-target"><span>Bajau Sama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%8D%D1%80%D1%86%D0%B0" title="Сэрца–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Сэрца" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%8D%D1%80%D1%86%D0%B0" title="Сэрца–بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Сэрца" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Jantung" title="Jantung–Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Jantung" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%8A%D1%80%D1%86%D0%B5" title="Сърце–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Сърце" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A6%E0%A4%BF%E0%A4%B2" title="दिल–Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="दिल" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Andui" title="Andui–بانجاری" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Andui" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="بانجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B9%E0%A7%83%E0%A7%8E%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A3%E0%A7%8D%E0%A6%A1" title="হৃৎপিণ্ড–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="হৃৎপিণ্ড" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A6%E0%BE%99%E0%BD%B2%E0%BD%84%E0%BC%8B%E0%BC%8D" title="སྙིང་།–تبتی" lang="bo" hreflang="bo" data-title="སྙིང་།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="تبتی" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Kalon" title="Kalon–برتون" lang="br" hreflang="br" data-title="Kalon" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="برتون" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Srce" title="Srce–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Srce" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Taroktok" title="Taroktok–Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Taroktok" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D2%AF%D1%80%D1%85%D1%8D%D0%BD" title="Зүрхэн–Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Зүрхэн" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Cor" title="Cor–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Cor" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/Corazon" title="Corazon–Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="Corazon" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target"><span>Chavacano de Zamboanga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/S%C4%ADng-c%C3%A2ung" title="Sĭng-câung–چینی مین شرقی" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Sĭng-câung" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="چینی مین شرقی" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%B3" title="Дог–چچنی" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Дог" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="چچنی" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Kasingkasing" title="Kasingkasing–سبویی" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Kasingkasing" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="سبویی" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%DA%B5" title="دڵ–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="دڵ" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Core" title="Core–کورسی" lang="co" hreflang="co" data-title="Core" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="کورسی" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Srdce" title="Srdce–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Srdce" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%C4%95%D1%80%D0%B5" title="Чĕре–چوواشی" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Чĕре" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="چوواشی" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Calon" title="Calon–ولزی" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Calon" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ولزی" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Hjerte" title="Hjerte–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Hjerte" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Herz" title="Herz–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Herz" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Qelb" title="Qelb–Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Qelb" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%80%DE%A8%DE%8C%DE%B0" title="ހިތް–دیوهی" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ހިތް" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="دیوهی" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%81%CE%B4%CE%B9%CE%AC" title="Καρδιά–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Καρδιά" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/C%C3%B4r" title="Côr–امیلیانو-روما" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Côr" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="امیلیانو-روما" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالهٔ خوب"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Heart" title="Heart–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Heart" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Koro" title="Koro–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Koro" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Coraz%C3%B3n" title="Corazón–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Corazón" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/S%C3%BCda" title="Süda–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Süda" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Bihotz" title="Bihotz–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Bihotz" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Syd%C3%A4n" title="Sydän–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Sydän" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/S%C3%BC%C3%A4" title="Süä–Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Süä" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Yalo" title="Yalo–فیجیایی" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Yalo" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="فیجیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Hjarta" title="Hjarta–فارویی" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Hjarta" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="فارویی" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/C%C5%93ur" title="Cœur–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Cœur" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Hert" title="Hert–فریسی غربی" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Hert" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="فریسی غربی" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Cro%C3%AD" title="Croí–ایرلندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Croí" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ایرلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Tch%C3%B2" title="Tchò–Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Tchò" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Cridhe" title="Cridhe–گیلی اسکاتلندی" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Cridhe" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="گیلی اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالهٔ خوب"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Coraz%C3%B3n" title="Corazón–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Corazón" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/%C3%91e%27%C3%A3" title="Ñe'ã–گوارانی" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Ñe'ã" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="گوارانی" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gom mw-list-item"><a href="https://gom.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A5%80%E0%A4%9C" title="काळीज–کونکانی گن" lang="gom" hreflang="gom" data-title="काळीज" data-language-autonym="गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni" data-language-local-name="کونکانی گن" class="interlanguage-link-target"><span>गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Zuciya" title="Zuciya–هوسایی" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Zuciya" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="هوسایی" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/S%C3%AEm-chhong" title="Sîm-chhong–Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Sîm-chhong" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9C%D7%91" title="לב–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="לב" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A5%83%E0%A4%A6%E0%A4%AF" title="हृदय–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="हृदय" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Dil" title="Dil–هندی فیجیایی" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Dil" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="هندی فیجیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Srce" title="Srce–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Srce" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/K%C3%A8" title="Kè–هائیتیایی" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Kè" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="هائیتیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Sz%C3%ADv" title="Szív–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Szív" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8D%D5%AB%D6%80%D5%BF" title="Սիրտ–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Սիրտ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%8D%D5%AB%D6%80%D5%BF" title="Սիրտ–Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Սիրտ" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Corde" title="Corde–اینترلینگوا" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Corde" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="اینترلینگوا" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Jantung" title="Jantung–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Jantung" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Cordie" title="Cordie–اکسیدنتال" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Cordie" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="اکسیدنتال" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Puso" title="Puso–ایلوکویی" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Puso" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ایلوکویی" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%B3" title="Дог–اینگوشی" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Дог" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="اینگوشی" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Kordio" title="Kordio–ایدو" lang="io" hreflang="io" data-title="Kordio" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ایدو" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Hjarta" title="Hjarta–ایسلندی" lang="is" hreflang="is" data-title="Hjarta" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ایسلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Cuore" title="Cuore–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Cuore" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%BF%83%E8%87%93" title="心臓–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="心臓" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/risna" title="risna–لوجبان" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="risna" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="لوجبان" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Jantung" title="Jantung–جاوه‌ای" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Jantung" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="جاوه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98" title="გული–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="გული" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Ul" title="Ul–قبایلی" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Ul" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="قبایلی" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Cal%C9%A9m_f%C9%A9%C9%A3a_(C%C5%93ur)" title="Calɩm fɩɣa (Cœur)–Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Calɩm fɩɣa (Cœur)" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Jantung" title="Jantung–Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Jantung" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D2%AF%D1%80%D0%B5%D0%BA" title="Жүрек–قزاقی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Жүрек" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="قزاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B9%E0%B3%83%E0%B2%A6%E0%B2%AF" title="ಹೃದಯ–کانارا" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಹೃದಯ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="کانارا" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%8B%AC%EC%9E%A5" title="심장–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="심장" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%90%D9%84_(%D8%AC%D9%90%D8%B3%D9%85%D8%A3%D9%86%D8%A0_%D8%A7%D9%86%D9%9B%DA%AF)" title="دِل (جِسمأنؠ انٛگ)–کشمیری" lang="ks" hreflang="ks" data-title="دِل (جِسمأنؠ انٛگ)" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="کشمیری" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%8C%D3%A7%D0%BB%D3%A7%D0%BC" title="Сьӧлӧм–کومیایی" lang="kv" hreflang="kv" data-title="Сьӧлӧм" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="کومیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Kolon" title="Kolon–کورنی" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Kolon" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="کورنی" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D2%AF%D1%80%D3%A9%D0%BA" title="Жүрөк–قرقیزی" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Жүрөк" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="قرقیزی" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Cor" title="Cor–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="Cor" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/H%C3%A4erz" title="Häerz–لوگزامبورگی" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Häerz" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="لوگزامبورگی" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D1%8E%D0%BA%D3%80" title="КъюкӀ–Lak" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="КъюкӀ" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="Lak" class="interlanguage-link-target"><span>Лакку</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Cor" title="Cor–Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Cor" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Hert" title="Hert–لیمبورگی" lang="li" hreflang="li" data-title="Hert" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="لیمبورگی" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Coeur" title="Coeur–لومبارد" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Coeur" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="لومبارد" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Mot%C3%A9ma" title="Motéma–لینگالا" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Motéma" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="لینگالا" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BB%83%E0%BA%88" title="ໃຈ–لائوسی" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ໃຈ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="لائوسی" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/%C5%A0irdis" title="Širdis–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Širdis" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالهٔ خوب"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Sirds" title="Sirds–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Sirds" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Jantung" title="Jantung–Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Jantung" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Fo" title="Fo–مالاگاسی" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Fo" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="مالاگاسی" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D3%B1%D0%BC" title="Шӱм–ماری" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Шӱм" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="ماری" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Jantuang" title="Jantuang–مینانگ‌کابویی" lang="min" hreflang="min" data-title="Jantuang" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="مینانگ‌کابویی" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%80%D1%86%D0%B5" title="Срце–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Срце" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B9%E0%B5%83%E0%B4%A6%E0%B4%AF%E0%B4%82" title="ഹൃദയം–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഹൃദയം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D2%AF%D1%80%D1%85" title="Зүрх–مغولی" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Зүрх" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="مغولی" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%8A%EA%AF%83%EA%AF%A3%EA%AF%A2" title="ꯊꯃꯣꯢ–مانیپوری" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯊꯃꯣꯢ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="مانیپوری" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A5%83%E0%A4%A6%E0%A4%AF" title="हृदय–مراتی" lang="mr" hreflang="mr" data-title="हृदय" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="مراتی" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D3%93%D0%BD%D0%B3" title="Йӓнг–هیل ماری" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Йӓнг" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="هیل ماری" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Jantung" title="Jantung–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Jantung" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Qalb" title="Qalb–مالتی" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Qalb" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="مالتی" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%9C%E1%80%AF%E1%80%B6%E1%80%B8" title="နှလုံး–برمه‌ای" lang="my" hreflang="my" data-title="နှလုံး" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="برمه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/Yolotl" title="Yolotl–Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="Yolotl" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target"><span>Nāhuatl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Core" title="Core–ناپلی" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Core" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="ناپلی" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Hart" title="Hart–آلمانی سفلی" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Hart" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="آلمانی سفلی" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%9F%E0%A5%81" title="मुटु–نپالی" lang="ne" hreflang="ne" data-title="मुटु" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="نپالی" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%81%E0%A4%97%E0%A4%83" title="नुगः–نواریایی" lang="new" hreflang="new" data-title="नुगः" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="نواریایی" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Hart" title="Hart–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Hart" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Hjarte" title="Hjarte–نروژی نی‌نُشک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Hjarte" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نروژی نی‌نُشک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Hjerte" title="Hjerte–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Hjerte" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nqo mw-list-item"><a href="https://nqo.wikipedia.org/wiki/%DF%9B%DF%90%DF%B2%DF%AD" title="ߛߐ߲߭–نکو" lang="nqo" hreflang="nqo" data-title="ߛߐ߲߭" data-language-autonym="ߒߞߏ" data-language-local-name="نکو" class="interlanguage-link-target"><span>ߒߞߏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Tchoeu" title="Tchoeu–Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Tchoeu" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/C%C3%B2r" title="Còr–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Còr" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Onnee" title="Onnee–اورومویی" lang="om" hreflang="om" data-title="Onnee" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="اورومویی" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%B9%E0%AD%83%E0%AC%A4%E0%AD%8D%E2%80%8C%E0%AC%AA%E0%AC%BF%E0%AC%A3%E0%AD%8D%E0%AC%A1" title="ହୃତ୍‌ପିଣ୍ଡ–اوریه‌ای" lang="or" hreflang="or" data-title="ହୃତ୍‌ପିଣ୍ଡ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="اوریه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%A6%E0%A8%BF%E0%A8%B2" title="ਦਿਲ–پنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਦਿਲ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pag mw-list-item"><a href="https://pag.wikipedia.org/wiki/Puso" title="Puso–پانگاسینانی" lang="pag" hreflang="pag" data-title="Puso" data-language-autonym="Pangasinan" data-language-local-name="پانگاسینانی" class="interlanguage-link-target"><span>Pangasinan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Pusu" title="Pusu–پامپانگایی" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Pusu" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="پامپانگایی" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Serce" title="Serce–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Serce" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%84" title="دل–پنجابی" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="دل" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%DA%93%D9%87" title="زړه–پشتو" lang="ps" hreflang="ps" data-title="زړه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="پشتو" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالهٔ خوب"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Cora%C3%A7%C3%A3o" title="Coração–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Coração" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Sunqu" title="Sunqu–کچوایی" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Sunqu" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="کچوایی" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rn mw-list-item"><a href="https://rn.wikipedia.org/wiki/UMUTIMA" title="UMUTIMA–روندیایی" lang="rn" hreflang="rn" data-title="UMUTIMA" data-language-autonym="Ikirundi" data-language-local-name="روندیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Ikirundi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Inim%C4%83" title="Inimă–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Inimă" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Inim%C3%A2" title="Inimâ–آرومانی" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Inimâ" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="آرومانی" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%86%D0%B5" title="Сердце–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Сердце" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%86%D0%B5" title="Сердце–Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Сердце" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Umutima" title="Umutima–کینیارواندایی" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Umutima" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="کینیارواندایی" class="interlanguage-link-target"><span>Ikinyarwanda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A5%83%E0%A4%A6%E0%A4%AF%E0%A4%AE%E0%A5%8D" title="हृदयम्–سانسکریت" lang="sa" hreflang="sa" data-title="हृदयम्" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="سانسکریت" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D2%AF%D1%80%D1%8D%D1%85" title="Сүрэх–یاقوتی" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Сүрэх" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="یاقوتی" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A8%E1%B1%A4%E1%B1%AB%E1%B1%9F%E1%B1%B9%E1%B1%AD" title="ᱨᱤᱫᱟᱹᱭ–سانتالی" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱨᱤᱫᱟᱹᱭ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="سانتالی" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Coru" title="Coru–ساردینیایی" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Coru" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="ساردینیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Cori" title="Cori–سیسیلی" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Cori" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="سیسیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Hert" title="Hert–اسکاتلندی" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Hert" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%84" title="دل–سندی" lang="sd" hreflang="sd" data-title="دل" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="سندی" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/V%C3%A1ibmu" title="Váibmu–سامی شمالی" lang="se" hreflang="se" data-title="Váibmu" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="سامی شمالی" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Srce" title="Srce–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Srce" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Ul" title="Ul–تاچل‌هیت" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Ul" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="تاچل‌هیت" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%84%E0%B7%98%E0%B6%AF%E0%B6%BA" title="හෘදය–سینهالی" lang="si" hreflang="si" data-title="හෘදය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="سینهالی" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Heart" title="Heart–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Heart" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Srdce_(org%C3%A1n)" title="Srdce (orgán)–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Srdce (orgán)" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Srce" title="Srce–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Srce" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Moyo" title="Moyo–شونایی" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Moyo" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="شونایی" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Wadno" title="Wadno–سومالیایی" lang="so" hreflang="so" data-title="Wadno" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="سومالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Zemra" title="Zemra–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Zemra" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%80%D1%86%D0%B5" title="Срце–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Срце" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Jantung" title="Jantung–سوندایی" lang="su" hreflang="su" data-title="Jantung" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="سوندایی" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="مقالهٔ توصیه‌شده"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Hj%C3%A4rta" title="Hjärta–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Hjärta" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Moyo" title="Moyo–سواحیلی" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Moyo" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="سواحیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Sierce" title="Sierce–سیلزیایی" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Sierce" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="سیلزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/Balucu" title="Balucu–Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="Balucu" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target"><span>Sakizaya</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%87%E0%AE%A4%E0%AE%AF%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="இதயம்–تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="இதயம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%97%E0%B1%81%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B1%86" title="గుండె–تلوگویی" lang="te" hreflang="te" data-title="గుండె" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="تلوگویی" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B8%D0%BB" title="Дил–تاجیکی" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Дил" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="تاجیکی" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%B1%E0%B8%A7%E0%B9%83%E0%B8%88" title="หัวใจ–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="หัวใจ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ti mw-list-item"><a href="https://ti.wikipedia.org/wiki/%E1%88%8D%E1%89%A2" title="ልቢ–تیگرینیایی" lang="ti" hreflang="ti" data-title="ልቢ" data-language-autonym="ትግርኛ" data-language-local-name="تیگرینیایی" class="interlanguage-link-target"><span>ትግርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Puso_(anatomiya)" title="Puso (anatomiya)–تاگالوگی" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Puso (anatomiya)" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="تاگالوگی" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Kalp" title="Kalp–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Kalp" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-trv mw-list-item"><a href="https://trv.wikipedia.org/wiki/Hengac" title="Hengac–تاروکویی" lang="trv" hreflang="trv" data-title="Hengac" data-language-autonym="Seediq" data-language-local-name="تاروکویی" class="interlanguage-link-target"><span>Seediq</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D3%A9%D1%80%D3%99%D0%BA" title="Йөрәк–تاتاری" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Йөрәк" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="تاتاری" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tw mw-list-item"><a href="https://tw.wikipedia.org/wiki/Akoma" title="Akoma–توی‌یایی" lang="tw" hreflang="tw" data-title="Akoma" data-language-autonym="Twi" data-language-local-name="توی‌یایی" class="interlanguage-link-target"><span>Twi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D9%8A%DB%88%D8%B1%DB%95%D9%83" title="يۈرەك–اویغوری" lang="ug" hreflang="ug" data-title="يۈرەك" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="اویغوری" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D1%80%D1%86%D0%B5" title="Серце–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Серце" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%84%D8%A8" title="قلب–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="قلب" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Yurak" title="Yurak–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Yurak" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Cuor" title="Cuor–Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Cuor" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/S%C3%BCd%C3%A4ikera" title="Südäikera–وپس" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Südäikera" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="وپس" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Tim" title="Tim–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Tim" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Erte" title="Erte–West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Erte" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Lad" title="Lad–ولاپوک" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Lad" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="ولاپوک" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Cour_(antomeye)" title="Cour (antomeye)–والونی" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Cour (antomeye)" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="والونی" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Kasingkasing" title="Kasingkasing–وارایی" lang="war" hreflang="war" data-title="Kasingkasing" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="وارایی" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%BF%83" title="心–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="心" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xal mw-list-item"><a href="https://xal.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D2%AF%D1%80%D0%BA%D0%BD" title="Зүркн–قلموقی" lang="xal" hreflang="xal" data-title="Зүркн" data-language-autonym="Хальмг" data-language-local-name="قلموقی" class="interlanguage-link-target"><span>Хальмг</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/Intliziyo" title="Intliziyo–خوسایی" lang="xh" hreflang="xh" data-title="Intliziyo" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="خوسایی" class="interlanguage-link-target"><span>IsiXhosa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98" title="გური–Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="გური" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%90%D7%A8%D7%A5" title="הארץ–یدی" lang="yi" hreflang="yi" data-title="הארץ" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="یدی" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%E1%BB%8Ck%C3%A0n" title="Ọkàn–یوروبایی" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Ọkàn" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="یوروبایی" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Simdaeuz" title="Simdaeuz–چوانگی" lang="za" hreflang="za" data-title="Simdaeuz" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="چوانگی" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%BF%83%E8%87%9F" title="心臟–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="心臟" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Sim-ch%C5%8Dng" title="Sim-chōng–مین نان" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Sim-chōng" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="مین نان" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%BF%83" title="心–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="心" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1072#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D8%A8" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D9%82%D9%84%D8%A8" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D8%A8"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D8%A8"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D9%82%D9%84%D8%A8" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D9%82%D9%84%D8%A8" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&oldid=40572784" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D9%82%D9%84%D8%A8&id=40572784&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2582%25D9%2584%25D8%25A8"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2582%25D9%2584%25D8%25A8"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D9%82%D9%84%D8%A8&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Heart" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://fa.wikiquote.org/wiki/%D9%82%D9%84%D8%A8" hreflang="fa"><span>ویکی‌گفتاورد</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1072" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35841839">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-right:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">برای دیگر کاربردها، <a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D8%A8_(%D8%A7%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%B2%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C)" class="mw-disambig" title="قلب (ابهام‌زدایی)">قلب (ابهام‌زدایی)</a> را ببینید.</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35359648">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style><table class="infobox"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above" style="background-color:dimgray; color: white"><i>قلب</i></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Heart_anterior_exterior_view.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Heart_anterior_exterior_view.png/250px-Heart_anterior_exterior_view.png" decoding="async" width="250" height="378" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Heart_anterior_exterior_view.png/375px-Heart_anterior_exterior_view.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Heart_anterior_exterior_view.png/500px-Heart_anterior_exterior_view.png 2x" data-file-width="820" data-file-height="1239" /></a></span><div class="infobox-caption">قلب انسان</div></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background-color: #efefef">جزئیات</th></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-right:0.25em"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="دستگاه زیستی">دستگاه</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4_%D8%AE%D9%88%D9%86" title="دستگاه گردش خون">گردش خون</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-right:0.25em"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B1%DA%AF" title="سرخرگ">سرخرگ‌ها</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%A2%D8%A6%D9%88%D8%B1%D8%AA" title="آئورت">آئورت</a>،<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>الف<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> تنه ریوی، و <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B1%DA%AF_%D8%B1%DB%8C%D9%88%DB%8C" title="سرخرگ ریوی">سرخرگ‌های ریوی</a> چپ و راست،<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>ب<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> سرخرگ کرونری راست، سرخرگ کرونری اصلی چپ<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>پ<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-right:0.25em"><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%B1%DA%AF" title="سیاهرگ">سیاهرگ‌ها</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D8%A7%D8%AC%D9%88%D9%81_%D9%81%D9%88%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ورید اجوف فوقانی">ورید اجوف فوقانی</a>، <a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D8%A7%D8%AC%D9%88%D9%81_%D8%AA%D8%AD%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ورید اجوف تحتانی">ورید اجوف تحتانی</a>،<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>ت<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%B1%DA%AF_%D8%B1%DB%8C%D9%88%DB%8C" title="سیاهرگ ریوی">سیاهرگ‌های ریوی</a> چپ و راست،<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>ث<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%B1%DA%AF_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="سیاهرگ قلبی بزرگ">سیاهرگ قلبی بزرگ</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%B1%DA%AF_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="سیاهرگ قلبی میانی">سیاهرگ قلبی میانی</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%B1%DA%AF_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C_%DA%A9%D9%88%DA%86%DA%A9" title="سیاهرگ قلبی کوچک">سیاهرگ قلبی کوچک</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%B1%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86" title="سیاهرگ‌های قلبی پیشین">سیاهرگ‌های قلبی پیشین</a><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>ج<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-right:0.25em"><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%A8_%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7%DB%8C" title="عصب محیطی">عصب‌دهی</a></th><td class="infobox-data">عصب شتاب‌دهنده، <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%A8_%D9%88%D8%A7%DA%AF" title="عصب واگ">عصب واگ</a></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background-color: #efefef">شناسه‌ها</th></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-right:0.25em"><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="لاتین">لاتین</a></th><td class="infobox-data"><i>cor</i></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-right:0.25em"><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="یونانی باستان">یونانی</a></th><td class="infobox-data"><i>kardía (καρδία)</i></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-right:0.25em"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C_%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C" title="سرعنوان‌های موضوعی پزشکی">MeSH</a></th><td class="infobox-data"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://meshb.nlm.nih.gov/record/ui?ui=D006321">D006321</a></td></tr></tbody></table> <p><b>قَلب</b> یا <b>دِل</b><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان انگلیسی">انگلیسی</a>: <span title="انگلیسی-language text"><span lang="en" dir="ltr">Heart</span></span>) یا گاهی <b>گِش</b>،<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> یک <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B6%D9%88_(%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="عضو (کالبدشناسی)">عضو</a> ماهیچه‌ای است که در اکثر <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="جانوران">جانوران</a> وجود دارد. این عضو، <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D9%86" title="خون">خون</a> را از طریق <a href="/wiki/%D8%B1%DA%AF_%D8%AE%D9%88%D9%86%DB%8C" title="رگ خونی">رگ‌های خونی</a> پمپاژ می‌کند.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> قلب و رگ‌های خونی به همراه هم <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4_%D8%AE%D9%88%D9%86" title="دستگاه گردش خون">دستگاه گردش خون</a> را تشکیل می‌دهند.<sup id="cite_ref-tabers2_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-tabers2-10"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> خون پمپاژ شده، <a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%DA%98%D9%86" title="اکسیژن">اکسیژن</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D8%BA%D8%B0%DB%8C" title="مواد مغذی">مواد مغذی</a> را به بافت‌ها حمل می‌کند و در عین حال، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF_%D8%B3%D9%88%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D9%88%D8%B3%D8%A7%D8%B2" title="پسماند سوخت‌وساز">پسماند سوخت‌وساز</a> مانند <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="کربن دی‌اکسید">کربن دی‌اکسید</a> را به <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B4" title="شش">شش‌ها</a> می‌برد. در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="انسان">انسان‌ها</a>، قلب به اندازه یک <a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D8%AA" title="مشت">مشت</a> بسته است و در میان <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B4" title="شش">شش‌ها</a>، در محفظه میانی قفسه سینه به نام <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86" title="مدیاستن">مدیاستن</a> قرار دارد. </p><p>در انسان‌ها، دیگر پستانداران و پرندگان، قلب به چهار حفره تقسیم می‌شود: <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2_(%D9%82%D9%84%D8%A8)" title="دهلیز (قلب)">دهلیزهای</a> چپ و راست در بالا و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B7%D9%86_(%D9%82%D9%84%D8%A8)" title="بطن (قلب)">بطن‌های</a> چپ و راست در پایین.<sup id="cite_ref-StarrEvers20092_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-StarrEvers20092-11"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-K20082_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-K20082-12"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> معمولاً، دهلیز و بطن راست را به‌عنوان قلب راست و همتایان آنها را به‌عنوان قلب چپ می‌نامند.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEGray's_Anatomy2008960_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEGray's_Anatomy2008960-13"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> برعکس، ماهی‌ها دارای دو حفره، یک دهلیز و یک بطن هستند، در حالی که اکثر خزندگان سه حفره دارند.<sup id="cite_ref-K20083_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-K20083-14"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در یک قلب سالم، خون به دلیل وجود <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="دریچه قلب">دریچه‌های قلب</a>، به‌صورت یک‌طرفه از قلب عبور می‌کند که از <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="نارسایی دریچه قلب">برگشت خون</a> جلوگیری می‌کند.<sup id="cite_ref-Moore's_62_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-Moore's_62-15"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> قلب در یک غشای محافظ به نام <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AF" title="پریکارد">پریکارد</a> قرار دارد که حاوی مقدار کمی مایع است. دیوارهٔ قلب از سه لایه تشکیل شده است: اپیکاردیوم، <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="میوکاردیوم">میوکاردیوم</a> و <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AF" title="آندوکارد">آندوکارد</a>.<sup id="cite_ref-CNX20142_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-CNX20142-16"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در تمام <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="مهره‌داران">مهره‌داران</a>، قلب دارای جهت‌گیری غیرمتعادل است و تقریباً همواره در سمت چپ قرار دارد. طبق یکی از نظریه‌ها، این موضوع ناشی از چرخش محوری در جنین در مراحل اولیه رشد است.<sup id="cite_ref-Lussanet2012_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lussanet2012-17"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-lussanet2019_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-lussanet2019-18"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>قلب با <a href="/wiki/%D8%B6%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="ضربان قلب">ریتمی</a> که توسط گروهی از <a href="/wiki/%D8%B6%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="ضربان‌ساز قلب">سلول‌های ضربان‌ساز</a> در <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3%DB%8C-_%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="گره سینوسی- دهلیزی">گره سینوسی-دهلیزی</a> تعیین می‌شود، خون را پمپ می‌کند. این سلول‌ها جریان الکتریکی تولید می‌کنند که باعث انقباض قلب شده و از طریق <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%87_%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%D8%B7%D9%86%DB%8C" title="گره دهلیزی‌بطنی">گره دهلیزی‌بطنی</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="سامانه هدایت الکتریکی قلب">سامانه هدایتی قلب</a> منتقل می‌شود. در انسان‌ها، خون فاقد اکسیژن از طریق دهلیز راست وارد قلب می‌شود و از <a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D8%A7%D8%AC%D9%88%D9%81_%D9%81%D9%88%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ورید اجوف فوقانی">سیاهرگ‌های بزرگ فوقانی</a> و <a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D8%A7%D8%AC%D9%88%D9%81_%D8%AA%D8%AD%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ورید اجوف تحتانی">تحتانی</a> به بطن راست منتقل می‌شود. از آنجا، خون به <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4_%D8%AE%D9%88%D9%86_%D8%B4%D8%B4%DB%8C" title="گردش خون ششی">گردش خون ششی</a> پمپ می‌شود تا به <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B4" title="شش">شش‌ها</a> برود، جایی که اکسیژن دریافت کرده و کربن دی‌اکسید را آزاد می‌کند. سپس خون اکسیژن‌دار به دهلیز چپ برمی‌گردد، از بطن چپ عبور کرده و از طریق <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A6%D9%88%D8%B1%D8%AA" title="آئورت">آئورت</a> به <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4_%D8%AE%D9%88%D9%86" title="دستگاه گردش خون">گردش خون سیستمیک</a> پمپ می‌شود. در این مسیر، خون از طریق <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B1%DA%AF" title="سرخرگ">سرخرگ‌ها</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%84" title="آرتریول">آرتریول‌ها</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%DB%8C%D8%B1%DA%AF" title="مویرگ">مویرگ‌ها</a> عبور می‌کند–جایی که مواد مغذی و سایر مواد بین رگ‌های خونی و سلول‌ها مبادله می‌شوند و خون اکسیژن خود را از دست داده و کربن دی‌اکسید را جذب می‌کند–پیش از آنکه از طریق <a href="/wiki/%D9%88%D9%86%D9%88%D9%84" title="ونول">ونول‌ها</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%B1%DA%AF" title="سیاهرگ">سیاهرگ‌ها</a> به قلب بازگردد.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEGuyton_&_Hall2011101,_157–158,_180_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEGuyton_&_Hall2011101,_157–158,_180-19"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> قلب در حالت استراحت نزدیک به ۷۲ ضربه در دقیقه می‌زند.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEGuyton_&_Hall2011105–107_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEGuyton_&_Hall2011105–107-20"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%AA%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%AF%D9%86%DB%8C" title="تمرین بدنی">تمرین بدنی</a> به‌طور موقتی نرخ ضربان را افزایش می‌دهد، اما در درازمدت آن را کاهش می‌دهد و به سلامت قلب کمک می‌کند.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEGuyton_&_Hall20111039–1041_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEGuyton_&_Hall20111039–1041-21"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%82%DB%8C" title="بیماری قلبی-عروقی">بیماری‌های قلبی-عروقی</a> به‌عنوان شایع‌ترین علت مرگ در سطح جهان شناخته می‌شوند و تا سال ۲۰۰۸ حدود ۳۰٪ از تمام مرگ‌های انسانی را شامل می‌شوند.<sup id="cite_ref-WHO_CVD_20132_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-WHO_CVD_20132-22"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Harrisons2_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-Harrisons2-23"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> از این تعداد، بیش از سه‌چهارم ناشی از <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B1%DA%AF_%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%B1%DB%8C" title="بیماری سرخرگ کرونری">بیماری سرخرگ کرونری</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%D8%AA%D9%87_%D9%85%D8%BA%D8%B2%DB%8C" title="سکته مغزی">سکته مغزی</a> است.<sup id="cite_ref-WHO_CVD_20133_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-WHO_CVD_20133-24"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> عوامل خطر شامل: <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86" title="دود کردن">سیگار کشیدن</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B6%D8%A7%D9%81%D9%87_%D9%88%D8%B2%D9%86" title="اضافه وزن">اضافه وزن</a>، کم‌تحرکی، <a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%BE%D8%B1%DA%A9%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%84%D9%85%DB%8C" title="هیپرکلسترولمی">کلسترول بالا</a>، <a href="/wiki/%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1_%D8%AE%D9%88%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="فشار خون بالا">فشار خون بالا</a> و <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%A8%D8%AA" title="دیابت">دیابت</a> کنترل‌نشده هستند.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بیماری‌های قلبی-عروقی به‌طور معمول علائمی ندارند، اما ممکن است باعث <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%AF_%D9%82%D9%81%D8%B3%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%87" title="درد قفسه سینه">درد قفسه سینه</a> یا <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D9%86%D9%81%D8%B3" title="تنگی نفس">تنگی نفس</a> شوند. تشخیص بیماری قلبی معمولاً با اخذ <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%D8%AD_%D8%AD%D8%A7%D9%84_(%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C)" title="شرح حال (پزشکی)">شرح حال</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%AF_(%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C)" title="شنود (پزشکی)">گوش دادن</a> به <a href="/wiki/%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C" title="صداهای قلبی">صداهای قلب</a> با استفاده از <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B4%DB%8C_%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C" title="گوشی پزشکی">گوشی پزشکی</a> و همچنین با استفاده از <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="نوار قلب">نوار قلب</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C" title="اکوکاردیوگرافی">اکوکاردیوگرام</a> که از <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B5%D9%88%D8%AA" title="فراصوت">فراصوت</a> بهره می‌برد، انجام می‌شود.<sup id="cite_ref-Moore's_63_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-Moore's_63-26"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> متخصصانی که بر روی بیماری‌های قلب تمرکز دارند به نام <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="کاردیولوژی">کاردیولوژیست</a> شناخته می‌شوند، اگرچه بسیاری از تخصص‌های پزشکی ممکن است در درمان این بیماری‌ها دخیل باشند.<sup id="cite_ref-Harrisons3_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-Harrisons3-27"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39940593">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-left{clear:left;float:left;margin-right:1em}.mw-parser-output .side-box-right{margin-left:1em}}</style><div class="side-box side-box-left noprint" style=""><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r38264903">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Gnome-mime-sound-openclipart.svg/50px-Gnome-mime-sound-openclipart.svg.png" decoding="async" width="50" height="50" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Gnome-mime-sound-openclipart.svg/75px-Gnome-mime-sound-openclipart.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Gnome-mime-sound-openclipart.svg/100px-Gnome-mime-sound-openclipart.svg.png 2x" data-file-width="160" data-file-height="160" /></span><figcaption></figcaption></figure></div> <div class="side-box-text plainlist" style="line-height:1.1em"><div class="haudio"> <div style="padding:4px 0"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Emily%27s_heartbeat.wav" title="پرونده:Emily's heartbeat.wav">ضربان قلب یک نوجوان</a> (<span class="duration"><span class="min">۰</span>:<span class="s">۳۱</span></span>)</div> <div><span typeof="mw:File"><span><audio id="mwe_player_0" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="233" style="width:233px;" data-durationhint="32" data-mwtitle="Emily's_heartbeat.wav" data-mwprovider="wikimediacommons"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/0/09/Emily%27s_heartbeat.wav/Emily%27s_heartbeat.wav.ogg" type="audio/ogg; codecs="vorbis"" data-transcodekey="ogg" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/0/09/Emily%27s_heartbeat.wav/Emily%27s_heartbeat.wav.mp3" type="audio/mpeg" data-transcodekey="mp3" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/09/Emily%27s_heartbeat.wav" type="audio/wav" data-width="0" data-height="0" /></audio></span></span></div> <div class="description" style="padding:2px 0 0 0">صداهای ضربان قلب یک کودک ۱۶ ساله سالم، همان‌طور که با <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B4%DB%8C_%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C" title="گوشی پزشکی">گوشی پزشکی</a> شنیده می‌شود.</div></div></div></div> <div class="side-box-abovebelow" style="line-height:1.1em"><hr /><i class="selfreference">در پخش این پرونده مشکل دارید؟ <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87" title="ویکی‌پدیا:راهنمای رسانه">راهنمای رسانه</a> را ببینید.</i></div> </div> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ساختار"><span id=".D8.B3.D8.A7.D8.AE.D8.AA.D8.A7.D8.B1"></span>ساختار</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: ساختار"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Heart_diagram-fa.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Heart_diagram-fa.svg/400px-Heart_diagram-fa.svg.png" decoding="async" width="400" height="315" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Heart_diagram-fa.svg/600px-Heart_diagram-fa.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Heart_diagram-fa.svg/800px-Heart_diagram-fa.svg.png 2x" data-file-width="893" data-file-height="703" /></a><figcaption>رونگاره و شمای قلب</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C.png/200px-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C.png" decoding="async" width="200" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C.png/300px-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C.png/400px-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C.png 2x" data-file-width="1525" data-file-height="1217" /></a><figcaption>شما و رونگاره دریچه‌های چهارگانه قلب</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:CG_Heart.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/CG_Heart.gif/220px-CG_Heart.gif" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/CG_Heart.gif/330px-CG_Heart.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/CG_Heart.gif/440px-CG_Heart.gif 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="سازوکار">سازوکار</a> کار کردن قلب</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Heart_frontally_PDA.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Heart_frontally_PDA.jpg/250px-Heart_frontally_PDA.jpg" decoding="async" width="250" height="295" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Heart_frontally_PDA.jpg/375px-Heart_frontally_PDA.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Heart_frontally_PDA.jpg/500px-Heart_frontally_PDA.jpg 2x" data-file-width="1351" data-file-height="1593" /></a><figcaption>قلب، اندامی <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%DA%86%D9%87" title="ماهیچه">ماهیچه‌ای</a> است و شامل <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%82%D9%84%D8%A8" class="mw-redirect" title="درون‌شامه قلب">آندوکارد</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%DA%86%D9%87_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="ماهیچه قلبی">میوکارد</a> و <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%87" class="mw-redirect" title="آب‌شامه">اپی‌کارد</a> است.</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Apikal4D.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Apikal4D.gif/250px-Apikal4D.gif" decoding="async" width="250" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Apikal4D.gif/375px-Apikal4D.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Apikal4D.gif/500px-Apikal4D.gif 2x" data-file-width="636" data-file-height="432" /></a><figcaption>تصویر سه‌بعدی ضربان قلب تهیه شده توسط <a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C" title="اکوکاردیوگرافی">اکوکاردیوگرافی</a></figcaption></figure> <p>در انسان‌ها، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="پستانداران">پستانداران</a> دیگر و <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%86%D8%AF%D9%87" title="پرنده">پرندگان</a>، قلب به چهار حفره تقسیم می‌شود: که <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2_%DA%86%D9%BE" title="دهلیز چپ">دهلیز چپ</a> و <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="دهلیز راست">راست</a> بالا و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B7%D9%86_%DA%86%D9%BE" title="بطن چپ">بطن چپ</a> و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B7%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="بطن راست">راست</a> در قسمت پایین قرار گرفته است.<sup id="cite_ref-StarrEvers2009_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-StarrEvers2009-28"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-K2008_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-K2008-29"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> معمولاً دهلیز و بطنِ راست را به نام <i>قلب راستی</i> و همتایان چپی آن‌ها را به نام <i>قلب چپی</i> می‌شناسَند.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> اما در مواردی دیگر، قلب <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="ماهی">ماهی‌ها</a> دو حفره، یک بطن و یک دهلیز دارد؛ البته در قلب <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="ماهی">ماهیها</a> علاوه بر یک <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2" class="mw-disambig" title="دهلیز">دهلیز</a> و یک <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B7%D9%86" class="mw-disambig" title="بطن">بطن</a> اتصالاتی با <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%85" title="نام">نام‌های</a> مخروط سرخرگی متصل به بطن و در مجاورت سرخرگ شکمی و سینوس سیاهرگی که متصل به دهلیز و در مجاورت سیاهرگ شکمی است، وجود دارد، در حالی که قلبِ <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="خزندگان">خزندگان</a> سه حفره دارد.<sup id="cite_ref-K2008_29-1" class="reference"><a href="#cite_note-K2008-29"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در یک قلب سالم به‌خاطر وجود <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="دریچه قلب">دریچه‌های قلبی</a> (سینی ششی، سینی آئورتی، دولختی (میترال) و سه لختی)، خون از یک سمت وارد قلب و از ان خارج می‌شود که این مسئله از <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="نارسایی دریچه قلب">جریان برعکس</a> جلوگیری می‌کند.<sup id="cite_ref-Moore's_6_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-Moore's_6-31"><span class="cite-bracket">[</span>۲۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> قلب در یک کیسهٔ محافظتی قرار گرفته که <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%87" class="mw-redirect" title="آب‌شامه">آب‌شامه</a> (پری‌کارد) نام دارد و همچنین شامل <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B9" title="مایع">مایع</a> است. دیوارهٔ قلب از ۳ لایهٔ چسبیده به‌هم تشکیل می‌شود که به ترتیب از بیرون، شاملِ: <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%87" class="mw-redirect" title="آب‌شامه">آب‌شامه</a> (پری‌کارد)، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%DA%86%D9%87_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="ماهیچه قلبی">ماهیچه قلبی</a> (میوکارد) و <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%82%D9%84%D8%A8" class="mw-redirect" title="درون‌شامه قلب">درون‌شامه</a> (آندوکارد) است.<sup id="cite_ref-CNX2014_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-CNX2014-32"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این عضوِ مخروطی‌شکل به‌صورتِ کیسه‌ای عضلانی تقریباً در وسطِ فضای قفسهٔ سینه در بخش <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="میان‌سینه">میان‌سینه</a> کمی متمایل به جلو و طرفِ چپ قراردارد و میان <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B4" title="شش">ریهٔ</a> چپ و راست و متمایل به ریهٔ چپ است و همین موجب شده است تا شکل و قرارگیری ریه‌ها با هم متفاوت باشد. از آن‌جا که قلب، اندامی بسیار حساس و حیاتی است توسط قفسهٔ سینه (توراکس) محافظت می‌شود. ابعادِ قلب در یک فرد بزرگسال حدودِ ۶x9x۱۲ سانتی‌متر و جرم آن در مردان، حدودِ ۳۰۰ و در زنان، حدودِ ۲۵۰ گرم، یعنی حدود ۰٫۴ درصد جرم کل بدن است.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>قلب، عضوی بسیار مهم در سیستم قوام جانوران مهیجی و بالفعل تأثیرگذاری است که از طریق ضربان‌هایش خون را به سایر اندام‌ها منتقل می‌کند. قلب از تکه‌هایی از بافت عضلی تشکیل شده است که به صورت ناخنکی به هم پیوسته‌اند و عملکرد آن بر پایهٔ ایجاد و انتقال انقباض‌هایی است که به وسیلهٔ پتانسیل‌های اکتروموتوریکی توسط سیستم عصبی مرکزی (دستگاه اعصاب) ایجاد می‌شوند. با وجود اینکه قلب به‌طور اتوماتیک فعالیت می‌کند و بدون نیاز به کنترل آگاهانه عمل می‌کند، با فعالیت جسمانی و شرایط محیطی مختلف تغییراتی در نحوهٔ عملکرد خود ایجاد می‌کند. قلب بخش اصلی از سیستم قوام‌های مهیجی در بدن انسان و حیوانات است که از عضلات قوام‌های صاف و ناخواسته یا همچنین عضله قلبی تشکیل شده است. </p><p><b>نظام عصبی قلب</b> </p><p>قلب دارای نظام عصبی خودی است که به نام سیستم عصبی قلبی-عروقی (ANS) شناخته می‌شود. این سیستم نهایتاً توسط نظام عصبی مرکزی کنترل می‌شود. بخشی از این سیستم که به عنوان سیستم عصبی علوی قلبی (SNS) شناخته می‌شود، مسئول افزایش ضربان قلب و افزایش تنش عروق است. بخش دیگر به نام سیستم عصبی اطرافی قلبی (PNS) مسئول کاهش ضربان قلب و کاهش تنش عروق می‌باشد. </p><p><b>انقباض قلب و سیکل قلبی</b> </p><p>قلب از طریق انقباضات متوالی عمل می‌کند. این انقباضات باعث تنش و انقباض ماهیچه‌های قلبی می‌شوند که خون را از طریق عروق به سایر اندام‌ها انتقال می‌دهد. این سیکل به صورت مرتب و تناوبی ادامه پیدا می‌کند تا تمامی اندام‌های بدن نیاز به اکسیژن و مواد غذایی را برآورده کنند. </p><p><b>عملکرد قلب در سیکل قلبی</b> </p> <ol><li>تحریک الکتریکی: عصبیات قلب شروع‌کنندهٔ انقباض قلب می‌باشد. این نقش توسط گره سینوسی در آتریوم‌ها انجام می‌شود که به عنوان «قلب دوم» نیز شناخته می‌شود. این گره الکتریکی سیگنال‌های الکتریکی را به طول آتریوم‌ها ارسال می‌کند و باعث انقباض آنها می‌شود.</li> <li>انقباض آتریوم‌ها: سیگنال‌های الکتریکی توسط آتریوم‌ها به عنوان واحدهای انقباضی دریافت می‌شوند و باعث انقباض آنها می‌شود. این انقباض باعث به‌سمت پایین رفتن خون به داخل بطن‌ها می‌شود.</li> <li>انقباض بطن‌ها: سیگنال‌های الکتریکی از گره سینوسی به بطن‌ها انتقال می‌یابند. بطن‌ها با انقباض به خون محتوا را از طریق عروق برخیزی به تمامی اندام‌ها انتقال می‌دهند.</li> <li>وضعیت غیرفعال: پس از انجام انقباض و پمپاژ خون به تمامی اندام‌ها</li></ol> <p>قلب به عنوان یک پمپ عضلانی ویژه، عملکرد حیاتی خود را برای پمپاژ و انتقال خون به سراسر بدن انجام می‌دهد. عملکرد قلب به‌طور مداوم و بدون نیاز به کنترل آگاهانه توسط انسان، به صورت اتوماتیک صورت می‌گیرد. نحوه کارکرد قلب در بدن به شکل زیر است: </p> <ol><li>تحریک الکتریکی: عصبیات قلب شروع‌کنندهٔ انقباض قلب می‌باشد. این نقش توسط گره سینوسی در آتریوم‌ها انجام می‌شود که به عنوان «قلب دوم» نیز شناخته می‌شود. این گره الکتریکی سیگنال‌های الکتریکی را به طول آتریوم‌ها ارسال می‌کند و باعث انقباض آتریوم‌ها می‌شود.</li> <li>انقباض آتریوم‌ها: سیگنال‌های الکتریکی توسط آتریوم‌ها به عنوان واحدهای انقباضی دریافت می‌شوند و باعث انقباض آنها می‌شود. این انقباض باعث به‌سمت پایین رفتن خون به داخل بطن‌ها می‌شود.</li> <li>انقباض بطن‌ها: سیگنال‌های الکتریکی از گره سینوسی به بطن‌ها انتقال می‌یابند. بطن‌ها با انقباض به خون محتوا را از طریق عروق برخیزی به تمامی اندام‌ها منتقل می‌دهند.</li> <li>وضعیت غیرفعال: پس از انجام انقباض و پمپاژ خون به تمامی اندام‌ها، قلب وارد وضعیت غیرفعال می‌شود. در این مرحله، دوره استراحتی یا دیاستولیک آغاز می‌شود. در این زمان، قلب به خون برگشتی از وریدها پاسخ نمی‌دهد و استراحت می‌کند تا انقباض بعدی آماده شود.</li> <li>چرخه تکرار: این فرایند به صورت مداوم و به‌طور متناوب ادامه پیدا می‌کند. قلب به صورت خودکار و بدون نیاز به تحریک آگاهانه ادامه می‌دهد. هر دقیقه، تعدادی از انقباضات قلب (ضربان قلب) اتفاق می‌افتد که به تعداد ضربان قلبی (نرخ ضربان) اشاره دارد.</li></ol> <p>تنظیم نرخ ضربان: نرخ ضربان قلب تحت کنترل سیستم عصبی مرکزی قرار دارد. سیستم عصبی خودکار بدن که به عنوان سیستم عصبی علوی قلبی (SNS) و سیستم عصبی اطرافی قلبی (PNS) شناخته می‌شود، تأثیر بر نرخ ضربان قلب دارد. سیستم عصبی علوی قلبی باعث افزایش نرخ ضربان قلب و افزایش تنش عروق می‌شود. به عبارت دیگر، وقتی که نیاز به بیشتر خون‌رسانی به اندام‌ها و عملکرد بیشتر قلب وجود دارد، نرخ ضربان قلب افزایش می‌یابد. از سوی دیگر، سیستم عصبی اطرافی قلبی باعث کاهش نرخ ضربان قلب و کاهش تنش عروق می‌شود. این اتفاق زمانی اتفاق می‌افتد که بدن به آرامش و استراحت نیاز دارد و فعالیت‌های کمتری انجام می‌شود. همچنین می‌توان با <b><a rel="nofollow" class="external text" href="https://bahar-e-zendegi.com/service/heart-holter/">هولتر قلب</a></b> به این مهم دست یافت </p><p>تنظیم شدت انقباض: به‌طور معمول، شدت انقباض قلب توسط حجم خون و نیازهای بدن تنظیم می‌شود. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="موقعیت"><span id=".D9.85.D9.88.D9.82.D8.B9.DB.8C.D8.AA"></span>موقعیت</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: موقعیت"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>قلب انسان در <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="میان‌سینه">مدیاستین میانی</a>، هم‌سطح <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="مهره‌های سینه‌ای">مهره‌های سینه‌ای</a> ۵ تا ۸ واقع شده است. یک کیسه دو غشایی به نام <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%87" class="mw-redirect" title="پیراشامه">پیراشامه</a> قلب را احاطه کرده و به مدیاستینوم متصل می‌شود.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>۲۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> سطح پشتی قلب در نزدیکی <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86_%D9%85%D9%87%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ستون مهره‌ها">ستون مهره‌ها</a> قرار دارد و سطح جلویی در پشت جناغ و غضروف‌های دنده قرار دارد.<sup id="cite_ref-CNX2014_32-1" class="reference"><a href="#cite_note-CNX2014-32"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> قسمت فوقانی قلب محل اتصال چندین رگ خونی بزرگ چون <a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D9%88%D9%81" class="mw-redirect" title="وریدهای اجوف">ورید اجوف</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A6%D9%88%D8%B1%D8%AA" title="آئورت">آئورت</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B1%DA%AF_%D8%B1%DB%8C%D9%88%DB%8C" title="سرخرگ ریوی">سرخرگ ریوی</a> است.<sup id="cite_ref-CNX2014_32-2" class="reference"><a href="#cite_note-CNX2014-32"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="حفره‌ها"><span id=".D8.AD.D9.81.D8.B1.D9.87.E2.80.8C.D9.87.D8.A7"></span>حفره‌ها</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: حفره‌ها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>قلب دارای چهار حفره، دو <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2_(%D9%82%D9%84%D8%A8)" title="دهلیز (قلب)">دهلیز</a> فوقانی (حفره‌های دریافت‌کننده) و دو <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B7%D9%86_(%D9%82%D9%84%D8%A8)" title="بطن (قلب)">بطن</a> تحتانی (حفرهای تخلیه است). دهلیزها از طریق دریچه‌های دهلیزی-بطنی به داخل بطن‌ها باز می‌شوند که در <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D8%B7%D9%86%DB%8C" title="دیواره دهلیزی-بطنی">دیواره دهلیزی-بطنی</a> وجود دارد. این تمایز همچنین در سطح قلب به‌عنوان <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%B1_%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C" title="شیار تاجی">شیار تاجی</a> قابل مشاهده است.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEGray's_Anatomy2008960–962_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEGray's_Anatomy2008960–962-35"><span class="cite-bracket">[</span>۲۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="بطن"><span id=".D8.A8.D8.B7.D9.86"></span>بطن</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: بطن"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>دو حفرهٔ پایین قلب <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B7%D9%86_(%D9%82%D9%84%D8%A8)" title="بطن (قلب)">بطن</a> نامیده می‌شوند. قلب دارای یک <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B7%D9%86_%DA%86%D9%BE" title="بطن چپ">بطن چپ</a> و یک <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B7%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="بطن راست">بطن راست</a> است. در میانهٔ قلب، بین دو بطن دیواره‌ای ضخیم و عضلانی وجود دارد که به آن «سپتوم» می‌گویند. کار سپتوم جدا کردن طرف راست قلب از طرف چپ قلب است. بطن‌ها دو حفرهٔ تحتانی قلب هستند که توسط دیواره‌ای قطور و محکم از جنس <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%DA%86%D9%87" title="ماهیچه">ماهیچه</a> از یک‌دیگر جدا شده‌اند. اندازهٔ بطن‌ها از دهلیزها بزرگ‌تر است؛ و وظیفهٔ بطن چپ تلمبه کردن خون به داخل قلب و بطن راست، خارج کردن خون از قلب است. </p><p>هر بطن، دارای دو <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="دریچه قلب">دریچه</a> است که یکی از آن‌ها موجب ورود خون از طریق دهلیزها به بطن؛ و دیگری موجب خروج خون از بطن به خارج از قلب و اندام‌های دیگر می‌شود. <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B7%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="بطن راست">بطن راست</a> خون را از طریق <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87_%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%AA%DB%8C" title="دریچه سه‌لتی">دریچه سه‌لتی</a> از <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="دهلیز راست">دهلیز راست</a> دریافت می‌کند؛ و سپس آن را از طریق <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87_%D8%B1%DB%8C%D9%88%DB%8C" title="دریچه ریوی">دریچه ریوی</a> به <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B1%DA%AF_%D8%B1%DB%8C%D9%88%DB%8C" title="سرخرگ ریوی">سرخرگ ریوی</a> و به‌سوی <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B4" title="شش">شش‌ها</a> می‌فرستد. <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B7%D9%86_%DA%86%D9%BE" title="بطن چپ">بطن چپ</a> خون حاوی اکسیژن را از طریق <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87_%D9%85%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="دریچه میترال">دریچهٔ میترال</a> (دو لَتی) از <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2_%DA%86%D9%BE" title="دهلیز چپ">دهلیز چپ</a> دریافت کرده و آن را از طریق <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87_%D8%A2%D8%A6%D9%88%D8%B1%D8%AA" title="دریچه آئورت">دریچهٔ آئورتی</a> به <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A6%D9%88%D8%B1%D8%AA" title="آئورت">آئورت</a> و به این ترتیب، به سراسر بافت‌های بدن می‌فرستد. </p><p>دیوارهٔ بطن‌ها از دیوارهٔ دهلیزها قطورتر است، چرا که فشار خونی که به دهلیزها می‌ریزد یا از آن‌ها خارج می‌شود بسیار کم‌تر از فشار خونی است که از بطن‌ها به داخل سرخرگ‌ها (آئورت و سرخرگ ششی) تلمبه می‌شود؛ بنابراین، قطر و استحکام دیوارهٔ بطن‌ها مقاومت آن‌ها را در برابر این فشار، ممکن می‌سازد. </p><p>محلِّ قلب در پشتِ استخوانِ جناغ سینه و حدفاصلِ غضروف‌هایِ دنده‌های سوم تا ششم در سمتِ چپِ قفسهٔ سینه است. یک دیوارهٔ عضلانی قلب را به دو نیمهٔ راست و چپ تقسیم می‌کند. نیمهٔ راست مربوط به <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%B1%DA%AF%DB%8C" title="خون سیاهرگی">خون سیاهرگی</a> و نیمهٔ چپ مربوط به <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D9%86_%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B1%DA%AF%DB%8C" title="خون سرخرگی">خون سرخرگی</a> است. هر یک از دو نیمهٔ راست و چپ نیز مجدداً به‌وسیلهٔ یک تیغهٔ عضلانی افقی نازک‌تر به دو حفرهٔ فرعی تقسیم می‌شوند. حفره‌های بالایی که کوچک‌تر و نازک‌تر هستند <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2_(%D9%82%D9%84%D8%A8)" title="دهلیز (قلب)">دهلیز</a> نام‌دارند و دریافت‌کنندهٔ خون اَند. حفره‌های پایینی که بزرگ‌تر و ضخیم ترند <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B7%D9%86_(%D9%82%D9%84%D8%A8)" title="بطن (قلب)">بطنهای</a> قلبی هستند و خون دریافتی را به سایر اعضای بدن پمپ می‌کنند. پس، قلب متشکل از چهار حفره است: دو حفرهٔ کوچک در بالا (دهلیزهای راست و چپ) و دو حفرهٔ بزرگ در پایین (بطن‌های راست و چپ). </p><p>دو نوع <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4_%D8%AE%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="گردش خون">گردش خون</a> در بدن انجام می‌شود: گردش خون کوچک یا ریوی که خونِ CO2دار (دی‌اکسید کربن) از بطن راست قلب به ریه‌ها می‌رود. در آن‌جا تصفیه می‌شود و خون O2دار (اکسیژن) به دهلیز چپ قلب بازمی‌گردد و خون از دهلیز چپ قلب با گذر از <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87%D9%94_%D9%85%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84" class="mw-redirect" title="دریچهٔ میترال">دریچهٔ میترال</a> (دولتی) که میان دهلیز و بطن چپ قراردارد، واردِ بطنِ چپ می‌شود و به این ترتیب با انقباضِ بطن چپ خون از بطن چپ خارج می‌شود و گردش خون بزرگ یا آئورتی آغاز می‌شود و این خون، ابتدا از طریق سرخرگِ آئورت و به ترتیب به دیگرِ رگ‌ها، در سراسرِ بدن جریان می‌یابد و یاخته‌هایِ بدن را تغذیه می‌کند و سپس خون CO2دار را به دهلیز راست بازمی‌گردد و خون از دهلیز راست با گذر از <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87_%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%AA%DB%8C" title="دریچه سه‌لتی">دریچه سه‌لتی</a> که میان دهلیز و بطن راست قرار دارد، واردِ بطن راست می‌شود. به این ترتیب، گردش خون در سراسرِ بدن انجام می‌شود و همهٔ سلول‌هایِ بدن تغذیه می‌شود. </p><p>دهلیزها حفراتی با فشار کم و گنجایش بالا هستند که وظیفهٔ اصلی آن‌ها ذخیرهٔ خون در هنگامِ انقباضِ عضلهٔ بطنی (<a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%84" title="سیستول">سیستول</a>) است. انقباض دهلیزها مقداری خون اضافی را به داخل بطن‌ها می‌راند، امّا حدود ۷۰درصدِ پُرشدن بطن‌ها به‌صورت غیرفعال در هنگامِ استراحت بطنی (<a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%84" title="دیاستول">دیاستول</a>) انجام می‌شود. دهلیزها به‌وسیلهٔ یک دیوارهٔ بین دهلیزی نازک از هم جداشده‌اند. بطن‌ها حفراتی با فشار بالاتر هستند که وظیفهٔ پمپاژ خون به شش و تمام بافت‌های محیطی را به‌عهده دارند. چون فشار ایجادشده در بطن چپ بسیار بالاتر از فشارِ بطن راست است، از این‌رو <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AF" class="mw-redirect" title="میوکارد">میوکارد</a> بطن چپ به نسبت میوکارد بطن راست بسیار ضخیم‌تر است. بطن‌ها به‌وسیلهٔ یک دیوارهٔ بین بطنی از هم جدا می‌شوند. این دیواره در قسمتِ بالا به صورتِ بافت هَم‌بند و در قسمتِ میانی و پایین به‌صورت یک دیوارهٔ عضلانی است. دهلیزها و بطن‌ها با دریچه‌های دهلیزی‌بطنی از هم جدا می‌شود. این دریچه‌ها از جریانِ معکوسِ خون از بطن‌ها به داخلِ دهلیزها در جریان <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%84" title="سیستول">سیستول</a> جلوگیری می‌کنند. قسمت بطنی این دریچه‌ها به‌وسیلهٔ <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="رشته‌های قلب">رشته‌های قلب</a> (طناب‌های وتری) به نام عضلات پاپیلری به بطن خود وصل می‌شوند. هنگامی که دیواره‌های بطن منقبض شده، عضلاتِ پاپیلری نیز منقبض می‌شود، اما برخلاف آنچه ممکن است تصور شود، کمکی به بسته‌شدن دریچه‌ها نمی‌کنند، بلکه لت‌های دریچه را به سوی داخل بطن‌ها می‌کشند تا از برآمده شدن بیش از حد آن‌ها در جریان انقباض بطن به داخل دهلیزها جلوگیری کنند. </p><p>دریچه‌های نیمه هلالی بطن‌ها را از <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="مجاری شریانی">مجاری شریانی</a> جدا می‌کند و شاملِ <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87_%D8%A2%D8%A6%D9%88%D8%B1%D8%AA" title="دریچه آئورت">دریچهٔ آئورت</a> (بین بطن چپ و شریان آئورت) و <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87_%D8%B1%DB%8C%D9%88%DB%8C" title="دریچه ریوی">دریچه ریوی</a> (بین بطن راست و <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B1%DA%AF_%D8%B1%DB%8C%D9%88%DB%8C" title="سرخرگ ریوی">سرخرگ ریوی</a> هستند. دریچه‌های نیمه‌هلالی به رشته‌های قلب وصل نیستند و فشار زیاد در سرخرگ‌ها، در پایان <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%84" title="سیستول">سیستول</a> موجبِ بسته‌شدن بسیار سریع و محکم آن‌ها می‌شود، درحالی‌که دریچه‌های دهلیزی-بطنی بسیار نرم بسته می‌شوند. قلب توسط پردهٔ دولایه و نازک پری‌کارد از بقیهٔ احشای داخل سینه مجزا می‌شود. لایهٔ احشایی پری‌کارد موسوم به اپی‌کارد از لایهٔ جداری آن به‌وسیلهٔ فضای پری‌کاردی جدا می‌شود. کیسهٔ پری‌کارد، به‌طورِ طبیعی، محتوی ۵ تا ۳۰ میلی‌لیتر مایع شفافی است که قلب را لغزنده می‌کند و به آن امکان می‌دهد تا با حداقّلِ اصطکاک منقبض شود.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>۳۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="فیزیولوژی"><span id=".D9.81.DB.8C.D8.B2.DB.8C.D9.88.D9.84.D9.88.DA.98.DB.8C"></span>فیزیولوژی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: فیزیولوژی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="تپش"><span id=".D8.AA.D9.BE.D8.B4"></span>تپش</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: تپش"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%BE%D8%B4_%D9%82%D9%84%D8%A8" class="mw-redirect" title="میزان تپش قلب">میزان تپش قلب</a></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="فیزیولوژی_عضله_قلبی"><span id=".D9.81.DB.8C.D8.B2.DB.8C.D9.88.D9.84.D9.88.DA.98.DB.8C_.D8.B9.D8.B6.D9.84.D9.87_.D9.82.D9.84.D8.A8.DB.8C"></span>فیزیولوژی عضله قلبی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: فیزیولوژی عضله قلبی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>قلب از سه نوع عمده عضلهٔ قلبی تشکیل شده است:<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>۳۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ul><li>عضله دهلیزی</li> <li>عضله بطنی</li> <li>فیبرهای عضلانی تخصص عمل یافته تحریکی – هدایتی</li></ul> <p>قلب، خون را از طریق سیستمِ گردشِ خون پمپاژ می‌کند. خونی که دارای اکسیژن اندکی باشد، از طریق <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%B1%DA%AF_%D8%B2%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="بزرگ‌سیاهرگ زبرین">بزرگ‌سیاهرگ زبرین</a> و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%B1%DA%AF_%D8%B2%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="بزرگ‌سیاهرگ زیرین">بزرگ‌سیاهرگ زیرین</a> واردِ دهلیزِ راست می‌شود و بعد به بطن راست می‌رود. این خون، از این‌جا به گردش خون ریوی جریان می‌یابد و از طریق <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B4" title="شش">ریه‌ها</a> اکسیژن دریافت می‌کند و دی‌اکسید کربن را پس می‌دهد. خون دارای اکسیژن بعد از آن وارد دهلیز چپ می‌شود و از آن‌جا به بطن چپ می‌رود و از طریق <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A6%D9%88%D8%B1%D8%AA" title="آئورت">آئورت</a> به گردش خون سیستمیک انتقال می‌یابد که در این روند اکسیژن آن مصرف می‌شود و به‌صورت <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="mw-redirect" title="دی‌اکسید کربن">دی‌اکسید کربن</a> با <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D9%88%D8%B3%D8%A7%D8%B2" class="mw-redirect" title="سوخت‌وساز">سوخت‌وساز</a> همراه می‌گردد.<sup id="cite_ref-Guyton_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-Guyton-38"><span class="cite-bracket">[</span>۳۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> معمولاً با هر <a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C" title="چرخه قلبی">تپش قلب</a>، بطن راست همان قدر خون را واردِ ریه‌ها می‌کند که بطن چپ خون را به سراسر بدن می‌فرستد. <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%B1%DA%AF" title="سیاهرگ">سیاهرگ‌ها</a> خون را به قلب منتقل می‌نمایند، درحالی‌که <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B1%DA%AF" title="سرخرگ">سرخرگ‌ها</a>، خون را از قلب خارج می‌سازند. سیاهرگ‌ها معمولاً <a href="/wiki/%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1_%D8%AE%D9%88%D9%86" title="فشار خون">فشار</a> کم تری در مقایسه با سرخرگ‌ها دارند.<sup id="cite_ref-Guyton_38-1" class="reference"><a href="#cite_note-Guyton-38"><span class="cite-bracket">[</span>۳۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> قلب هنگام استراحت با ضربان حدود ۷۲ بار در دقیقه می‌تپد.<sup id="cite_ref-Guyton_38-2" class="reference"><a href="#cite_note-Guyton-38"><span class="cite-bracket">[</span>۳۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> فعالیت، این تعداد را افزایش می‌دهد، با افزایش تعداد ضربان قلب زمان <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%84" title="دیاستول">دیاستول</a> بیشتر از زمان <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%84" title="سیستول">سیستول</a> کم می‌شود و در طولانی‌مدت، میزان استراحت قلب را کمتر می‌نماید و این مسئله برای سلامت قلب خوب است.<sup id="cite_ref-Guyton_38-3" class="reference"><a href="#cite_note-Guyton-38"><span class="cite-bracket">[</span>۳۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="صداهای_قلب"><span id=".D8.B5.D8.AF.D8.A7.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.82.D9.84.D8.A8"></span>صداهای قلب</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit&section=8" title="ویرایش بخش: صداهای قلب"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>صداهای قلب به دو دسته با نام‌های <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%85" title="پوم">پوم</a> که صدای اولی ست که شنیده می‌شود و قوی و گنگ و طولانی است گفته می‌شود و دسته دوم با نام <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DA%A9" class="mw-redirect" title="تاک">تاک</a> که واضح و کوتاه است گفته می‌شود. </p><p><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%85" title="پوم">پوم</a> حاصل بسته شدن دریچه‌های دو لختی و سه لختی قلب و <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DA%A9" class="mw-redirect" title="تاک">تاک</a> حاصل بسته شدن دریچه‌های سینی است که در ابتدای <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B1%DA%AF" title="سرخرگ">سرخرگ‌های</a> قلب وجود دارد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="اهمیتِ_بالینی"><span id=".D8.A7.D9.87.D9.85.DB.8C.D8.AA.D9.90_.D8.A8.D8.A7.D9.84.DB.8C.D9.86.DB.8C"></span>اهمیتِ بالینی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit&section=9" title="ویرایش بخش: اهمیتِ بالینی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="بیماری‌ها"><span id=".D8.A8.DB.8C.D9.85.D8.A7.D8.B1.DB.8C.E2.80.8C.D9.87.D8.A7"></span>بیماری‌ها</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit&section=10" title="ویرایش بخش: بیماری‌ها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%82%DB%8C" title="بیماری قلبی-عروقی">بیماری قلبی-عروقی</a></div> <p><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%82%DB%8C" title="بیماری قلبی-عروقی">بیماری‌های قلب و عروقی</a> (CVD) معمول‌ترین عامل مرگ در جهان در سال ۲۰۰۸ بودند که باعث ۳۰ درصد از موارد مرگ شدند.<sup id="cite_ref-WHO_CVD_2013_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-WHO_CVD_2013-39"><span class="cite-bracket">[</span>۳۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Harrisons_40-0" class="reference"><a href="#cite_note-Harrisons-40"><span class="cite-bracket">[</span>۳۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> از این میزان بیش از سه چهارم به‌خاطر <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B1%DA%AF_%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%B1%DB%8C" title="بیماری سرخرگ کرونری">بیماری شریان‌های کرونری</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%D8%AA%D9%87" title="سکته">سکته</a> بوده است.<sup id="cite_ref-WHO_CVD_2013_39-1" class="reference"><a href="#cite_note-WHO_CVD_2013-39"><span class="cite-bracket">[</span>۳۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> عوامل خطر شامل مواردی همچون: سیگار کشیدن، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B6%D8%A7%D9%81%D9%87_%D9%88%D8%B2%D9%86" title="اضافه وزن">اضافه وزن</a> داشتن، عدم فعالیت‌های ورزشی کافی، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%84" title="کلسترول">کلسترول</a> بالا، <a href="/wiki/%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1_%D8%AE%D9%88%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="فشار خون بالا">فشار خون بالا</a>، نوعی <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%A8%D8%AA" title="دیابت">دیابت</a> که به شکلی ضعیف کنترل شده و موارد دیگر می‌شود.<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>۳۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> تشخیص بیماری قلبی عروقی اغلب با شنیدن <a href="/wiki/%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C" title="صداهای قلبی">صداهای قلبی</a> با <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B4%DB%8C_%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C" title="گوشی پزشکی">گوشی پزشکی</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="نوار قلب">نوار قلب</a> یا با <a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81" title="اکوکاردیوگراف">اکوکاردیوگرام</a> صورت می‌گیرد.<sup id="cite_ref-Moore's_6_31-1" class="reference"><a href="#cite_note-Moore's_6-31"><span class="cite-bracket">[</span>۲۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بیماری‌های مرتبط با قلب اصولاً با <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="کاردیولوژی">متخصصین قلب</a> درمان می‌شود، هرچند که بسیاری از متخصصین پزشکی دیگر نیز ممکن است در حل این مسئله کمک کنند.<sup id="cite_ref-Harrisons_40-1" class="reference"><a href="#cite_note-Harrisons-40"><span class="cite-bracket">[</span>۳۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>متخصّصان اعتقاد دارند بیماریِ <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B7%D8%A7%D9%86" title="سرطان">سرطان</a> صرف‌نظر از این‌که فرد مبتلا اقدام به درمان دارویی کرده باشد یا خیر، می‌تواند به عضلات قلب آسیب برساند. <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="شیمی‌درمانی">شیمی‌درمانی</a> به‌طور بالقوه موجب مسمومیت قلب می‌شود و بیماران سرطانی را در برابر اختلالات قلبی از جمله <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C" title="ایست قلبی">ایست قلبی</a> یا <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%DA%A9%D9%85%DB%8C" title="ایسکمی">ایسکمی</a> میوکارد آسیب‌پذیر می‌کند ضمن این‌که رشد خود <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D9%88%D8%B1" title="تومور">تومور</a> نیز می‌تواند موجب آسیب بافت قلب شود.<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>۳۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="عصب‌دهی_قلب"><span id=".D8.B9.D8.B5.D8.A8.E2.80.8C.D8.AF.D9.87.DB.8C_.D9.82.D9.84.D8.A8"></span>عصب‌دهی قلب</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit&section=11" title="ویرایش بخش: عصب‌دهی قلب"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>قلب یک عضو چهارحفره‌ای عضلانی است که ۱ درصد سلول‌هایش خاصیت خودتحریکی دارند و دارای سیستم هدایت خودکار است. این عضو دارای سلول‌های ماهیچهٔ قلبی (کاردیومیوسیت‌ها) تخصص‌یافته و فیبرهای هدایتی هست که انقباض ریتمیک را شروع می‌کنند.<sup id="cite_ref-:0_43-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-43"><span class="cite-bracket">[</span>۳۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> قلب در ۲۱–۲۲ روزگی در <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DB%8C%D9%86" title="جنین">جنین</a> انسان شروع به تپش می‌کند و نمو قلب ۵۰ روز طول می‌کشد.<sup id="cite_ref-:1_44-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-44"><span class="cite-bracket">[</span>۳۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در روز هشتم جنینی در موش (معادل هفته سوم در انسان)، قلب از یک لوله اولیه قلبی تشکیل شده است. این لوله توخالی شامل دو لایه است: کاردیومیوسیت‌ها در خارج و <a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%B1%DA%AF%DB%8C" title="لایه درون‌رگی">سلول‌های اندوتلیال</a> در داخل. بین این دو لایه، <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Endocardial_cushions" class="extiw" title="en:Endocardial cushions">بالشت قلبی</a> وجود دارد. در این مرحله هنوز <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B9%D8%B5%D8%A8%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1" title="دستگاه عصبی خودمختار">اعصاب خودکار (اتونومیک)</a> قلبی نمو پیدا نکرده است و خون در سرتاسر جنین به وسیلهٔ امواج انقباضی پیش‌برنده (پریستالتیک)، پمپ می‌شود. این <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Peristalsis" class="extiw" title="en:Peristalsis">حرکات پریستالتیک</a> از قسمت دم قلبی شروع می‌شود. با ادامهٔ <a href="/wiki/%D8%AA%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%AF%D9%86_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="تکوین بدن انسان">تکوین</a>، لوله قلبی طویل‌تر شده و یک لوپ به سمت راست تشکیل می‌دهد. <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Endocardium" class="extiw" title="en:Endocardium">سلول‌های اندوکاردیال</a> به <a href="/wiki/%D9%85%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%85" title="مزانشیم">سلول‌های مزانشیمی</a> تبدیل شده و بین دو لایه مهاجرت می‌کنند و بالشت قلبی را می‌پوشانند. برای تشکیل لایهٔ سوم قلبی، لولهٔ قلب توسط لایهٔ <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%87" class="mw-redirect" title="آب‌شامه">اپی‌کاردیومی</a> پوشیده می‌شود. سلول‌های اولیهٔ اپی‌کاردیومی در روز نهم جنینی در موش (تقریباً هفته چهارم در انسان)، درون ارگان پیش اپی‌کاردیومی (یک دسته سلول شبیه <a href="/wiki/%DA%AF%D9%84_%DA%A9%D9%84%D9%85" title="گل کلم">گل کلم</a> در قاعدهٔ لوله قلبی) یافت می‌شوند. این سلول‌ها به سمت لوله قلب مهاجرت کرده و قلب را می‌پوشانند. در روز دوازدهم جنینی در موش، پوشش هیپوکاردیومی کامل می‌شود. در این زمان، مهاجرت سلول‌های <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%BA_%D8%B9%D8%B5%D8%A8%DB%8C" title="ستیغ عصبی">ستیغ عصبی</a> در نمو عصب‌دهی قلبی نقش دارد.<sup id="cite_ref-:0_43-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-43"><span class="cite-bracket">[</span>۳۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> سلول‌های ستیغ عصبی گروهی از سلول‌های مهاجر هستند که در همهٔ <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="مهره‌داران">مهره‌داران</a> یافت می‌شود و قادر به تبدیل به انواع <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%81%D8%AA_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="بافت (زیست‌شناسی)">بافت</a> از جمله <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%DA%86%D9%87_%D8%B5%D8%A7%D9%81" title="ماهیچه صاف">ماهیچه صاف</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%86" title="نورون">سلول‌های عصبی</a> (نورون‌ها) و <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%84" title="سلول‌های گلیال">سلول‌های گلیال</a> و غیره‌اند. کنده شدن سلول‌های ستیغ عصبی و مهاجرت آن‌ها از <a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D9%84%D9%87_%D8%B9%D8%B5%D8%A8%DB%8C" title="لوله عصبی">لوله عصبی</a> به کمک تغییرات در چسبندگی سلول‌ها رخ می‌دهد که شامل کاهش مقدار<a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84_%DA%86%D8%B3%D8%A8%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%84_%D8%B9%D8%B5%D8%A8%DB%8C" title="مولکول چسبندگی سلول عصبی">مولکول چسبندگی سلول عصبی</a> و <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/CDH2" class="extiw" title="en:CDH2">N- کادهرین</a> است.<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>۳۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در طولِ نمو قلبی، حرکات پریستالتیک به‌وسیلهٔ انقباض هماهنگ، توسط <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3%DB%8C-_%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="گره سینوسی- دهلیزی">گره سینوسی- دهلیزی</a> جایگزین می‌شود.<sup id="cite_ref-:0_43-2" class="reference"><a href="#cite_note-:0-43"><span class="cite-bracket">[</span>۳۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>مراحلِ نموِ اعصابِ قلب به این ترتیب است: </p> <ol><li>مهاجرت نورال کرست سل‌ها به پشت <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A6%D9%88%D8%B1%D8%AA" title="آئورت">آئورت</a></li> <li>تمایز آن‌ها به سلول عصبی</li> <li>تجمّع سلول‌های عصبی برای تشکیل <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%86" title="گانگلیون">گانگلیا</a></li> <li>گسترش <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%A2%DA%A9%D8%B3%D9%88%D9%86" title="پایانه آکسون">پایانه آکسون</a> به بافت قلبی</li></ol> <p>لازم است ذکر شود که عصب‌دهی <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B9%D8%B5%D8%A8%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85%D9%BE%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="دستگاه عصبی پاراسمپاتیک">پاراسمپاتیک</a> قبل از <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B9%D8%B5%D8%A8%DB%8C_%D8%B3%D9%85%D9%BE%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="دستگاه عصبی سمپاتیک">سمپاتیک</a> انجام می‌شود.<sup id="cite_ref-:1_44-1" class="reference"><a href="#cite_note-:1-44"><span class="cite-bracket">[</span>۳۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%A6%DB%8C%D9%86_%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86" title="پروتئین ریخت‌زایی استخوان">پروتئین ریخت‌زایی استخوان</a> که توسط سلول‌های اپی‌کاردیومی ترشح می‌شوند، سبب تمایز سلول‌های عصبی به سمپاتیک و پاراسمپاتیک می‌شوند. </p><p><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Glial_cell_line-derived_neurotrophic_factor" class="extiw" title="en:Glial cell line-derived neurotrophic factor">فاکتور نوروتروفیک مشتق از رده سلولی گلیال</a>، <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Neurturin" class="extiw" title="en:Neurturin">نورتورین</a> و <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Artemin" class="extiw" title="en:Artemin">آرتمین</a> از جمله <a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%81%DB%8C%DA%A9" title="فاکتورهای نوروتروفیک">فاکتورهای نوروتروفیک</a> برای تمایز نورونهای پاراسمپاتیک قلبی می‌باشند.<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>۴۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> نورونهای پاراسمپاتیک وقتی به قلب می‌رسند تشکیل عقده (گانگلیا) را می‌دهند و از اینجا <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Postganglionic_nerve_fibers" class="extiw" title="en:Postganglionic nerve fibers">سلولهای عصبی پس عقده ای</a> (پس گانگلیونی) منشأ می‌گیرند و این در حالیست که سلول‌های عصبی پس گانگلیونی سمپاتیکی از <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Sympathetic_trunk" class="extiw" title="en:Sympathetic trunk">تنه سمپاتیکی</a> در خارج از قلب منشأ می‌گیرند.<sup id="cite_ref-:0_43-3" class="reference"><a href="#cite_note-:0-43"><span class="cite-bracket">[</span>۳۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B1%D8%B4%D8%AF_%D8%B9%D8%B5%D8%A8" title="فاکتور رشد عصب">فاکتور رشد عصبی</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%81%DB%8C%D9%86" title="نوروتروفین">نوروتروفین- ۳</a> و <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Neurotrophin-4" class="extiw" title="en:Neurotrophin-4">نوروتروفین ۴ و ۵</a> از جمله فاکتورهای نوروتروفیک هستند که عصب‌دهی سمپاتیک را تنظیم می‌کنند و سبب افزایش تراکم عصبدهی آن می‌شوند. <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Endothelin_1" class="extiw" title="en:Endothelin 1">اندوتلین - ۱</a> که از اندوتلیوم وریدی ترشح می‌شود نیز سبب افزایش بیان <a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B1%D8%B4%D8%AF_%D8%B9%D8%B5%D8%A8" title="فاکتور رشد عصب">فاکتور رشد عصبی</a> می‌شود. این در حالیست که <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Semaphorin" class="extiw" title="en:Semaphorin">فاکتور سمافورین- ۳</a> تراکم عصبدهی آن را کاهش می‌دهد. به این ترتیب گرادیان عصبدهی سمپاتیک از اپی کاردیوم به اندوکاردیوم شکل می‌گیرد.<sup id="cite_ref-:2_47-0" class="reference"><a href="#cite_note-:2-47"><span class="cite-bracket">[</span>۴۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>بدین ترتیب اعصاب خودمختار قلبی، ضربان قلب را تنظیم می‌کنند. تحت شرایط پاتولوژیک، تراکم فیبرهای عصبی، تغییر یافته و منجر به فعالیت زیاد (<a href="https://en.wiktionary.org/wiki/hyperinnervation" class="extiw" title="wiktionary:hyperinnervation">عصب‌دهی زیاد</a>) یا خیلی کم (عصب‌دهی کم) در قلب می‌شود.<sup id="cite_ref-:0_43-4" class="reference"><a href="#cite_note-:0-43"><span class="cite-bracket">[</span>۳۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>تحریک نامنظم قلبی در بیماری <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="فیبریلاسیون دهلیزی">فیبریلاسیون دهلیزی</a>، سبب تحریک اندوتلین- ۱ شده و بیان فاکتور رشد عصبی را بالا می‌برد؛ که این عمل، سبب افزایش عصب‌دهی سمپاتیک می‌شود.<sup id="cite_ref-:2_47-1" class="reference"><a href="#cite_note-:2-47"><span class="cite-bracket">[</span>۴۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جستارهای_وابسته"><span id=".D8.AC.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.88.D8.A7.D8.A8.D8.B3.D8.AA.D9.87"></span>جستارهای وابسته</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit&section=12" title="ویرایش بخش: جستارهای وابسته"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%85_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8" class="mw-redirect" title="ریتم طبیعی قلب">ریتم طبیعی قلب</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="نوار قلب">نوار قلب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="ضربان‌ساز قلب">ضربان‌ساز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%84%D8%A8_%D8%B4%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%86" title="تصلب شرایین">تصلب شرایین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%D8%AA%D9%87_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C" title="سکته قلبی">سکته قلبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1_%D8%AE%D9%88%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="فشار خون بالا">فشار خون بالا</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="یادداشت‌ها"><span id=".DB.8C.D8.A7.D8.AF.D8.AF.D8.A7.D8.B4.D8.AA.E2.80.8C.D9.87.D8.A7"></span>یادداشت‌ها</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit&section=13" title="ویرایش بخش: یادداشت‌ها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-persian-alpha reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1" class="mw-cite-dir-rtl"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="note">از قلب تا بدن</cite></span> </li> <li id="cite_note-2" class="mw-cite-dir-rtl"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="note">سرخرگ‌هایی که حاوی خون بدون اکسیژن هستند، از قلب تا شش‌ها</cite></span> </li> <li id="cite_note-3" class="mw-cite-dir-rtl"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="note">خون‌رسانی به خود قلب</cite></span> </li> <li id="cite_note-4" class="mw-cite-dir-rtl"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="note">از بدن تا قلب</cite></span> </li> <li id="cite_note-5" class="mw-cite-dir-rtl"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="note">سیاهرگ‌های حاوی خون اکسیژن‌دار از شش‌ها تا قلب</cite></span> </li> <li id="cite_note-6" class="mw-cite-dir-rtl"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="note">سیاهرگ‌هایی که خون را از خود بافت قلب تخلیه می‌کنند</cite></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit&section=14" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r37199623"><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFSaleminejad" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Saleminejad, Hossein. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vajehyab.com/dehkhoda/گش-2">"معنی گش | لغت‌نامه دهخدا"</a>. <i>www.vajehyab.com</i> (به انگلیسی)<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2018-07-13</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.vajehyab.com&rft.atitle=%D9%85%D8%B9%D9%86%DB%8C+%DA%AF%D8%B4+%7C+%D9%84%D8%BA%D8%AA%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D8%AF%D9%87%D8%AE%D8%AF%D8%A7&rft.aulast=Saleminejad&rft.aufirst=Hossein&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.vajehyab.com%2Fdehkhoda%2F%DA%AF%D8%B4-2&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFSaleminejad" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Saleminejad, Hossein. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vajehyab.com/moein/گش-3">"معنی گش | فرهنگ فارسی معین"</a>. <i>www.vajehyab.com</i> (به انگلیسی)<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2018-07-13</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.vajehyab.com&rft.atitle=%D9%85%D8%B9%D9%86%DB%8C+%DA%AF%D8%B4+%7C+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C+%D9%85%D8%B9%DB%8C%D9%86&rft.aulast=Saleminejad&rft.aufirst=Hossein&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.vajehyab.com%2Fmoein%2F%DA%AF%D8%B4-3&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFMoran2013" class="citation cs2">Moran, Michael E. (2013-08-26), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1007/978-1-4614-8196-6_15">"Gray's Anatomy of Stones: Henry Vandyke Carter"</a>, <i>Urolithiasis</i>, New York, NY: Springer New York, pp. 131–144, <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-1-4614-8195-9" title="ویژه:منابع کتاب/978-1-4614-8195-9"><bdi>978-1-4614-8195-9</bdi></a><span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">2024-10-05</span></span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Urolithiasis&rft.atitle=Gray%E2%80%99s+Anatomy+of+Stones%3A+Henry+Vandyke+Carter&rft.pages=131-144&rft.date=2013-08-26&rft.isbn=978-1-4614-8195-9&rft.aulast=Moran&rft.aufirst=Michael+E.&rft_id=http%3A%2F%2Fdx.doi.org%2F10.1007%2F978-1-4614-8196-6_15&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-tabers2-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-tabers2_10-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFTaber,_Clarence_WilburVenes,_Donald2009" class="citation book cs1">Taber, Clarence Wilbur; Venes, Donald (2009). <i>Taber's cyclopedic medical dictionary</i>. F.A. Davis Co. pp. 1018–1023. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-8036-1559-5" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-8036-1559-5"><bdi>978-0-8036-1559-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Taber%27s+cyclopedic+medical+dictionary&rft.pages=1018-1023&rft.pub=F.A.+Davis+Co.&rft.date=2009&rft.isbn=978-0-8036-1559-5&rft.au=Taber%2C+Clarence+Wilbur&rft.au=Venes%2C+Donald&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-StarrEvers20092-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-StarrEvers20092_11-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFStarr,_CecieEvers,_ChristineStarr,_Lisa2009" class="citation book cs1">Starr, Cecie; Evers, Christine; Starr, Lisa (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=dxC27ndpwe8C&pg=PA422"><i>Biology: Today and Tomorrow With Physiology</i></a>. Cengage Learning. p. 422. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-495-56157-6" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-495-56157-6"><bdi>978-0-495-56157-6</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160502095349/https://books.google.com/books?id=dxC27ndpwe8C&pg=PA422">Archived</a> from the original on 2 May 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Biology%3A+Today+and+Tomorrow+With+Physiology&rft.pages=422&rft.pub=Cengage+Learning&rft.date=2009&rft.isbn=978-0-495-56157-6&rft.au=Starr%2C+Cecie&rft.au=Evers%2C+Christine&rft.au=Starr%2C+Lisa&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DdxC27ndpwe8C%26pg%3DPA422&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-K20082-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-K20082_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFReedBrainerdLeeKaplan,_Inc.2008" class="citation book cs1">Reed, C. Roebuck; Brainerd, Lee Wherry; Lee, Rodney; Kaplan, Inc. (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=1jjMzgEACAAJ"><i>CSET: California Subject Examinations for Teachers</i></a> (3rd ed.). New York: Kaplan Pub. p. 154. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-1-4195-5281-6" title="ویژه:منابع کتاب/978-1-4195-5281-6"><bdi>978-1-4195-5281-6</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160504211756/https://books.google.com/books?id=hP7n4Rki02EC&pg=PA154">Archived</a> from the original on 4 May 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=CSET%3A+California+Subject+Examinations+for+Teachers&rft.place=New+York&rft.pages=154&rft.edition=3rd&rft.pub=Kaplan+Pub.&rft.date=2008&rft.isbn=978-1-4195-5281-6&rft.aulast=Reed&rft.aufirst=C.+Roebuck&rft.au=Brainerd%2C+Lee+Wherry&rft.au=Lee%2C+Rodney&rft.au=Kaplan%2C+Inc.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D1jjMzgEACAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEGray's_Anatomy2008960-13" class="mw-cite-dir-ltr"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEGray's_Anatomy2008960_13-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFGray's_Anatomy2008">Gray's Anatomy 2008</a>, p. 960.</span> </li> <li id="cite_note-K20083-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-K20083_14-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFReedBrainerdLeeKaplan,_Inc.2008" class="citation book cs1">Reed, C. Roebuck; Brainerd, Lee Wherry; Lee, Rodney; Kaplan, Inc. (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=1jjMzgEACAAJ"><i>CSET: California Subject Examinations for Teachers</i></a> (3rd ed.). New York: Kaplan Pub. p. 154. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-1-4195-5281-6" title="ویژه:منابع کتاب/978-1-4195-5281-6"><bdi>978-1-4195-5281-6</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160504211756/https://books.google.com/books?id=hP7n4Rki02EC&pg=PA154">Archived</a> from the original on 4 May 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=CSET%3A+California+Subject+Examinations+for+Teachers&rft.place=New+York&rft.pages=154&rft.edition=3rd&rft.pub=Kaplan+Pub.&rft.date=2008&rft.isbn=978-1-4195-5281-6&rft.aulast=Reed&rft.aufirst=C.+Roebuck&rft.au=Brainerd%2C+Lee+Wherry&rft.au=Lee%2C+Rodney&rft.au=Kaplan%2C+Inc.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D1jjMzgEACAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Moore's_62-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Moore's_62_15-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFMoore,_Keith_L.Dalley,_Arthur_F.Agur,_Anne_M.R.2009" class="citation book cs1">Moore, Keith L.; Dalley, Arthur F.; Agur, Anne M.R. (2009). "1". <i>Clinically Oriented Anatomy</i>. Wolters Kluwel Health/Lippincott Williams & Wilkins. pp. 127–173. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-1-60547-652-0" title="ویژه:منابع کتاب/978-1-60547-652-0"><bdi>978-1-60547-652-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=1&rft.btitle=Clinically+Oriented+Anatomy&rft.pages=127-173&rft.pub=Wolters+Kluwel+Health%2FLippincott+Williams+%26+Wilkins&rft.date=2009&rft.isbn=978-1-60547-652-0&rft.au=Moore%2C+Keith+L.&rft.au=Dalley%2C+Arthur+F.&rft.au=Agur%2C+Anne+M.R.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-CNX20142-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CNX20142_16-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBetts2013" class="citation book cs1">Betts, J. Gordon (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://cnx.org/content/m46676/latest/?collection=col11496/latest"><i>Anatomy & physiology</i></a>. OpenStax College, Rice University. pp. 787–846. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-1-938168-13-0" title="ویژه:منابع کتاب/978-1-938168-13-0"><bdi>978-1-938168-13-0</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210227144954/https://openstax.org/books/anatomy-and-physiology/pages/19-1-heart-anatomy">Archived</a> from the original on 27 February 2021<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">11 August</span> 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Anatomy+%26+physiology&rft.pages=787-846&rft.pub=OpenStax+College%2C+Rice+University&rft.date=2013&rft.isbn=978-1-938168-13-0&rft.aulast=Betts&rft.aufirst=J.+Gordon&rft_id=http%3A%2F%2Fcnx.org%2Fcontent%2Fm46676%2Flatest%2F%3Fcollection%3Dcol11496%2Flatest&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Lussanet2012-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Lussanet2012_17-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFde_LussanetOsse2012" class="citation journal cs1">de Lussanet, Marc H.E.; Osse, Jan W.M. (2012). "An ancestral axial twist explains the contralateral forebrain and the optic chiasm in vertebrates". <i>Animal Biology</i>. <b>62</b> (2): 193–216. <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D9%88_(%D9%88%D8%A8%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA)" title="آرکایو (وبسایت)">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/1003.1872">1003.1872</a></span>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1163%2F157075611X617102">10.1163/157075611X617102</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1570-7555">1570-7555</a>. <a href="/wiki/%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%B1" title="سمانتیک اسکالر">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:7399128">7399128</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Animal+Biology&rft.atitle=An+ancestral+axial+twist+explains+the+contralateral+forebrain+and+the+optic+chiasm+in+vertebrates&rft.volume=62&rft.issue=2&rft.pages=193-216&rft.date=2012&rft_id=info%3Aarxiv%2F1003.1872&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A7399128%23id-name%3DS2CID&rft.issn=1570-7555&rft_id=info%3Adoi%2F10.1163%2F157075611X617102&rft.aulast=de+Lussanet&rft.aufirst=Marc+H.E.&rft.au=Osse%2C+Jan+W.M.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-lussanet2019-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-lussanet2019_18-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFde_Lussanet2019" class="citation journal cs1">de Lussanet, M.H.E. (2019). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6557252">"Opposite asymmetries of face and trunk and of kissing and hugging, as predicted by the axial twist hypothesis"</a>. <i>PeerJ</i>. <b>7</b>: e7096. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.7717%2Fpeerj.7096">10.7717/peerj.7096</a></span>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF_%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="پاب‌مد سنترال">PMC</a> <span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6557252">6557252</a></span>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31211022">31211022</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=PeerJ&rft.atitle=Opposite+asymmetries+of+face+and+trunk+and+of+kissing+and+hugging%2C+as+predicted+by+the+axial+twist+hypothesis&rft.volume=7&rft.pages=e7096&rft.date=2019&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC6557252%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F31211022&rft_id=info%3Adoi%2F10.7717%2Fpeerj.7096&rft.aulast=de+Lussanet&rft.aufirst=M.H.E.&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC6557252&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEGuyton_&_Hall2011101,_157–158,_180-19" class="mw-cite-dir-ltr"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEGuyton_&_Hall2011101,_157–158,_180_19-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFGuyton_&_Hall2011">Guyton & Hall 2011</a>, pp. 101, 157–158, 180.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEGuyton_&_Hall2011105–107-20" class="mw-cite-dir-ltr"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEGuyton_&_Hall2011105–107_20-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFGuyton_&_Hall2011">Guyton & Hall 2011</a>, pp. 105–107.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEGuyton_&_Hall20111039–1041-21" class="mw-cite-dir-ltr"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEGuyton_&_Hall20111039–1041_21-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFGuyton_&_Hall2011">Guyton & Hall 2011</a>, pp. 1039–1041.</span> </li> <li id="cite_note-WHO_CVD_20132-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-WHO_CVD_20132_22-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs317/en/">"Cardiovascular diseases (CVDs) Fact sheet N°317 March 2013"</a>. <i>WHO</i>. World Health Organization. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140919020049/http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs317/en/">Archived</a> from the original on 19 September 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">20 September</span> 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=WHO&rft.atitle=Cardiovascular+diseases+%28CVDs%29+Fact+sheet+N%C2%B0317+March+2013&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.who.int%2Fmediacentre%2Ffactsheets%2Ffs317%2Fen%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Harrisons2-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Harrisons2_23-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFLongoFauciKasperHauser2011" class="citation book cs1">Longo, Dan; Fauci, Anthony; Kasper, Dennis; Hauser, Stephen; Jameson, J.; Loscalzo, Joseph (2011). <i>Harrison's Principles of Internal Medicine</i> (18th ed.). McGraw-Hill Professional. p. 1811. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-07-174889-6" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-07-174889-6"><bdi>978-0-07-174889-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Harrison%27s+Principles+of+Internal+Medicine&rft.pages=1811&rft.edition=18th&rft.pub=McGraw-Hill+Professional&rft.date=2011&rft.isbn=978-0-07-174889-6&rft.aulast=Longo&rft.aufirst=Dan&rft.au=Fauci%2C+Anthony&rft.au=Kasper%2C+Dennis&rft.au=Hauser%2C+Stephen&rft.au=Jameson%2C+J.&rft.au=Loscalzo%2C+Joseph&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-WHO_CVD_20133-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-WHO_CVD_20133_24-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs317/en/">"Cardiovascular diseases (CVDs) Fact sheet N°317 March 2013"</a>. <i>WHO</i>. World Health Organization. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140919020049/http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs317/en/">Archived</a> from the original on 19 September 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">20 September</span> 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=WHO&rft.atitle=Cardiovascular+diseases+%28CVDs%29+Fact+sheet+N%C2%B0317+March+2013&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.who.int%2Fmediacentre%2Ffactsheets%2Ffs317%2Fen%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFGrahamAtarBorch-JohnsenBoysen2007" class="citation journal cs1">Graham, I; Atar, D; Borch-Johnsen, K; Boysen, G; Burell, G; Cifkova, R; Dallongeville, J; De Backer, G; Ebrahim, S; Gjelsvik, B; Herrmann-Lingen, C; Hoes, A; Humphries, S; Knapton, M; Perk, J; Priori, SG; Pyorala, K; Reiner, Z; Ruilope, L; Sans-Menendez, S; Scholte op Reimer, W; Weissberg, P; Wood, D; Yarnell, J; Zamorano, JL; Walma, E; Fitzgerald, T; Cooney, MT; Dudina, A; European Society of Cardiology (ESC) Committee for Practice Guidelines, (CPG) (Oct 2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pure.qub.ac.uk/ws/files/498032/European%20guidelines%20on%20cardiovascular%20disease%20prevention%20in%20clinical%20practice%20-%20executive%20summary%20-%20Eur%20Heart%20J%202007%20-%20Yarnell%20JW%20(EACPR).pdf">"European guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice: executive summary: Fourth Joint Task Force of the European Society of Cardiology and Other Societies on Cardiovascular Disease Prevention in Clinical Practice (Constituted by representatives of nine societies and by invited experts)"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>European Heart Journal</i>. <b>28</b> (19): 2375–2414. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Feurheartj%2Fehm316">10.1093/eurheartj/ehm316</a></span>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17726041">17726041</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190427100116/https://pure.qub.ac.uk/ws/files/498032/European%20guidelines%20on%20cardiovascular%20disease%20prevention%20in%20clinical%20practice%20-%20executive%20summary%20-%20Eur%20Heart%20J%202007%20-%20Yarnell%20JW%20(EACPR).pdf">Archived</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> from the original on 27 April 2019<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">21 October</span> 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=European+Heart+Journal&rft.atitle=European+guidelines+on+cardiovascular+disease+prevention+in+clinical+practice%3A+executive+summary%3A+Fourth+Joint+Task+Force+of+the+European+Society+of+Cardiology+and+Other+Societies+on+Cardiovascular+Disease+Prevention+in+Clinical+Practice+%28Constituted+by+representatives+of+nine+societies+and+by+invited+experts%29&rft.volume=28&rft.issue=19&rft.pages=2375-2414&rft.date=2007-10&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Feurheartj%2Fehm316&rft_id=info%3Apmid%2F17726041&rft.aulast=Graham&rft.aufirst=I&rft.au=Atar%2C+D&rft.au=Borch-Johnsen%2C+K&rft.au=Boysen%2C+G&rft.au=Burell%2C+G&rft.au=Cifkova%2C+R&rft.au=Dallongeville%2C+J&rft.au=De+Backer%2C+G&rft.au=Ebrahim%2C+S&rft.au=Gjelsvik%2C+B&rft.au=Herrmann-Lingen%2C+C&rft.au=Hoes%2C+A&rft.au=Humphries%2C+S&rft.au=Knapton%2C+M&rft.au=Perk%2C+J&rft.au=Priori%2C+SG&rft.au=Pyorala%2C+K&rft.au=Reiner%2C+Z&rft.au=Ruilope%2C+L&rft.au=Sans-Menendez%2C+S&rft.au=Scholte+op+Reimer%2C+W&rft.au=Weissberg%2C+P&rft.au=Wood%2C+D&rft.au=Yarnell%2C+J&rft.au=Zamorano%2C+JL&rft.au=Walma%2C+E&rft.au=Fitzgerald%2C+T&rft.au=Cooney%2C+MT&rft.au=Dudina%2C+A&rft.au=European+Society+of+Cardiology+%28ESC%29+Committee+for+Practice+Guidelines%2C+%28CPG%29&rft_id=https%3A%2F%2Fpure.qub.ac.uk%2Fws%2Ffiles%2F498032%2FEuropean%2520guidelines%2520on%2520cardiovascular%2520disease%2520prevention%2520in%2520clinical%2520practice%2520-%2520executive%2520summary%2520-%2520Eur%2520Heart%2520J%25202007%2520-%2520Yarnell%2520JW%2520%28EACPR%29.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Moore's_63-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Moore's_63_26-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFMoore,_Keith_L.Dalley,_Arthur_F.Agur,_Anne_M.R.2009" class="citation book cs1">Moore, Keith L.; Dalley, Arthur F.; Agur, Anne M.R. (2009). "1". <i>Clinically Oriented Anatomy</i>. Wolters Kluwel Health/Lippincott Williams & Wilkins. pp. 127–173. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-1-60547-652-0" title="ویژه:منابع کتاب/978-1-60547-652-0"><bdi>978-1-60547-652-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=1&rft.btitle=Clinically+Oriented+Anatomy&rft.pages=127-173&rft.pub=Wolters+Kluwel+Health%2FLippincott+Williams+%26+Wilkins&rft.date=2009&rft.isbn=978-1-60547-652-0&rft.au=Moore%2C+Keith+L.&rft.au=Dalley%2C+Arthur+F.&rft.au=Agur%2C+Anne+M.R.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Harrisons3-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Harrisons3_27-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFLongoFauciKasperHauser2011" class="citation book cs1">Longo, Dan; Fauci, Anthony; Kasper, Dennis; Hauser, Stephen; Jameson, J.; Loscalzo, Joseph (2011). <i>Harrison's Principles of Internal Medicine</i> (18th ed.). McGraw-Hill Professional. p. 1811. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-07-174889-6" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-07-174889-6"><bdi>978-0-07-174889-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Harrison%27s+Principles+of+Internal+Medicine&rft.pages=1811&rft.edition=18th&rft.pub=McGraw-Hill+Professional&rft.date=2011&rft.isbn=978-0-07-174889-6&rft.aulast=Longo&rft.aufirst=Dan&rft.au=Fauci%2C+Anthony&rft.au=Kasper%2C+Dennis&rft.au=Hauser%2C+Stephen&rft.au=Jameson%2C+J.&rft.au=Loscalzo%2C+Joseph&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-StarrEvers2009-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-StarrEvers2009_28-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFCecie_StarrChristine_EversLisa_Starr2009" class="citation book cs1">Cecie Starr; Christine Evers; Lisa Starr (2 January 2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=dxC27ndpwe8C&pg=PA422"><i>Biology: Today and Tomorrow With Physiology</i></a>. Cengage Learning. pp. 422–. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-495-56157-6" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-495-56157-6"><bdi>978-0-495-56157-6</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">7 June</span> 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Biology%3A+Today+and+Tomorrow+With+Physiology&rft.pages=422-&rft.pub=Cengage+Learning&rft.date=2009-01-02&rft.isbn=978-0-495-56157-6&rft.au=Cecie+Starr&rft.au=Christine+Evers&rft.au=Lisa+Starr&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DdxC27ndpwe8C%26pg%3DPA422&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-K2008-29"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-K2008_29-0">۲۳٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-K2008_29-1">۲۳٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFReedBrainerdLee,Inc2008" class="citation book cs1">Reed, C. Roebuck; Brainerd, Lee Wherry; Lee,, Rodney; Inc, the staff of Kaplan, (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141006103904/http://books.google.ca/books?id=hP7n4Rki02EC&pg=PA154"><i>CSET: California Subject Examinations for Teachers</i></a> (3rd ed. ed.). New York, NY: Kaplan Pub. p. 154. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-1-4195-5281-6" title="ویژه:منابع کتاب/978-1-4195-5281-6"><bdi>978-1-4195-5281-6</bdi></a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.ca/books?id=hP7n4Rki02EC&pg=PA154">the original</a> on 6 October 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 November</span> 2015</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=CSET%3A+California+Subject+Examinations+for+Teachers&rft.place=New+York%2C+NY&rft.pages=154&rft.edition=3rd+ed.&rft.pub=Kaplan+Pub.&rft.date=2008&rft.isbn=978-1-4195-5281-6&rft.aulast=Reed&rft.aufirst=C.+Roebuck&rft.au=Brainerd%2C+Lee+Wherry&rft.au=Lee%2C%2C+Rodney&rft.au=Inc%2C+the+staff+of+Kaplan%2C&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.ca%2Fbooks%3Fid%3DhP7n4Rki02EC%26pg%3DPA154&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Cite_book" title="الگو:Cite book">cite book</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">|edition=</code> has extra text (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:CS1_errors#extra_text_edition" class="mw-redirect" title="راهنما:CS1 errors">help</a>)</span><span class="cs1-maint citation-comment">نگهداری CS1: نقطه‌گذاری اضافه (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%DA%AF%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_CS1:_%D9%86%D9%82%D8%B7%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B6%D8%A7%D9%81%D9%87" title="رده:نگهداری CS1: نقطه‌گذاری اضافه">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFPhibbs2007" class="citation book cs1">Phibbs, Brendan (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/humanheartbasicg0002phib"><i>The human heart: a basic guide to heart disease</i></a> (2nd ed.). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. p. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/humanheartbasicg0002phib/page/1">1</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-7817-6777-4" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-7817-6777-4"><bdi>978-0-7817-6777-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+human+heart%3A+a+basic+guide+to+heart+disease&rft.place=Philadelphia&rft.pages=1&rft.edition=2nd&rft.pub=Lippincott+Williams+%26+Wilkins&rft.date=2007&rft.isbn=978-0-7817-6777-4&rft.aulast=Phibbs&rft.aufirst=Brendan&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhumanheartbasicg0002phib&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Moore's_6-31"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Moore's_6_31-0">۲۵٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Moore's_6_31-1">۲۵٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFKeith_L._MooreArthur_F._DalleyAnne_M._R._Agur" class="citation book cs1">Keith L. Moore; Arthur F. Dalley; Anne M. R. Agur. "1". <i>Clinically Oriented Anatomy</i>. Wolters Kluwel Health/Lippincott Williams & Wilkins. pp. 127–173. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-1-60547-652-0" title="ویژه:منابع کتاب/978-1-60547-652-0"><bdi>978-1-60547-652-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=1&rft.btitle=Clinically+Oriented+Anatomy&rft.pages=127-173&rft.pub=Wolters+Kluwel+Health%2FLippincott+Williams+%26+Wilkins&rft.isbn=978-1-60547-652-0&rft.au=Keith+L.+Moore&rft.au=Arthur+F.+Dalley&rft.au=Anne+M.+R.+Agur&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-CNX2014-32"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CNX2014_32-0">۲۶٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CNX2014_32-1">۲۶٫۱</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CNX2014_32-2">۲۶٫۲</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBetts2013" class="citation book cs1">Betts, J. Gordon (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://cnx.org/content/m46676/latest/?collection=col11496/latest"><i>Anatomy & physiology</i></a>. pp. 787–846. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/1-938168-13-5" title="ویژه:منابع کتاب/1-938168-13-5"><bdi>1-938168-13-5</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">11 August</span> 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Anatomy+%26+physiology&rft.pages=787-846&rft.date=2013&rft.isbn=1-938168-13-5&rft.aulast=Betts&rft.aufirst=J.+Gordon&rft_id=http%3A%2F%2Fcnx.org%2Fcontent%2Fm46676%2Flatest%2F%3Fcollection%3Dcol11496%2Flatest&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="fa" dir="rtl">خطای یادکرد: برچسب <code><ref></code> نامعتبر؛ نام «CNX2014» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%DB%8C" class="mw-redirect" title="ویکی‌پدیا:ارجاع‌دهی">راهنما</a> را مطالعه کنید.). </span></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text">. آناتومی عمومی تألیف ایمان شمایلی یگانه نشر جامعه نگر چاپ چهارم سال 1391</span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFDorland's2012" class="citation book cs1">Dorland's (2012). <i>Dorland's Illustrated Medical Dictionary</i> (32nd ed.). Elsevier. p. 1461. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-1-4160-6257-8" title="ویژه:منابع کتاب/978-1-4160-6257-8"><bdi>978-1-4160-6257-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Dorland%27s+Illustrated+Medical+Dictionary&rft.pages=1461&rft.edition=32nd&rft.pub=Elsevier&rft.date=2012&rft.isbn=978-1-4160-6257-8&rft.au=Dorland%27s&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEGray's_Anatomy2008960–962-35" class="mw-cite-dir-ltr"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEGray's_Anatomy2008960–962_35-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFGray's_Anatomy2008">Gray's Anatomy 2008</a>, pp. 960–962.</span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text">. اصول طب داخلی هاریسون ۲۰۰۸ هریسون، تنسلی راندولف |براون والد، یوجین</span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text">اصول طب داخلی هاریسون ۲۰۰۸</span> </li> <li id="cite_note-Guyton-38"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Guyton_38-0">۳۲٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Guyton_38-1">۳۲٫۱</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Guyton_38-2">۳۲٫۲</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Guyton_38-3">۳۲٫۳</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFHall2011" class="citation book cs1">Hall, John (2011). <i>Guyton and Hall textbook of medical physiology</i> (12th ed. ed.). Philadelphia, Pa.: Saunders/Elsevier. p. 157. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-1-4160-4574-8" title="ویژه:منابع کتاب/978-1-4160-4574-8"><bdi>978-1-4160-4574-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Guyton+and+Hall+textbook+of+medical+physiology&rft.place=Philadelphia%2C+Pa.&rft.pages=157&rft.edition=12th+ed.&rft.pub=Saunders%2FElsevier&rft.date=2011&rft.isbn=978-1-4160-4574-8&rft.aulast=Hall&rft.aufirst=John&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Cite_book" title="الگو:Cite book">cite book</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">|edition=</code> has extra text (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:CS1_errors#extra_text_edition" class="mw-redirect" title="راهنما:CS1 errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-WHO_CVD_2013-39"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-WHO_CVD_2013_39-0">۳۳٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-WHO_CVD_2013_39-1">۳۳٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs317/en/">"Cardiovascular diseases (CVDs) Fact sheet N°317 March 2013"</a>. <i>WHO</i>. World Health Organization<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">20 September</span> 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=WHO&rft.atitle=Cardiovascular+diseases+%28CVDs%29+Fact+sheet+N%C2%B0317+March+2013&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.who.int%2Fmediacentre%2Ffactsheets%2Ffs317%2Fen%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Harrisons-40"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Harrisons_40-0">۳۴٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Harrisons_40-1">۳۴٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFLongoFauciKasperHauser2011" class="citation book cs1">Longo, Dan; Fauci, Anthony; Kasper, Dennis; Hauser, Stephen; Jameson, J.; Loscalzo, Joseph (August 11, 2011). <i>Harrison's Principles of Internal Medicine</i> (18 ed.). McGraw-Hill Professional. p. 1811. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-07-174889-6" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-07-174889-6"><bdi>978-0-07-174889-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Harrison%27s+Principles+of+Internal+Medicine&rft.pages=1811&rft.edition=18&rft.pub=McGraw-Hill+Professional&rft.date=2011-08-11&rft.isbn=978-0-07-174889-6&rft.aulast=Longo&rft.aufirst=Dan&rft.au=Fauci%2C+Anthony&rft.au=Kasper%2C+Dennis&rft.au=Hauser%2C+Stephen&rft.au=Jameson%2C+J.&rft.au=Loscalzo%2C+Joseph&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFGrahamAtarBorch-JohnsenBoysen2007" class="citation journal cs1">Graham, I; Atar, D; Borch-Johnsen, K; Boysen, G; Burell, G; Cifkova, R; Dallongeville, J; De Backer, G; Ebrahim, S; Gjelsvik, B; Herrmann-Lingen, C; Hoes, A; Humphries, S; Knapton, M; Perk, J; Priori, SG; Pyorala, K; Reiner, Z; Ruilope, L; Sans-Menendez, S; Scholte op Reimer, W; Weissberg, P; Wood, D; Yarnell, J; Zamorano, JL; Walma, E; Fitzgerald, T; Cooney, MT; Dudina, A; European Society of Cardiology (ESC) Committee for Practice Guidelines, (CPG) (Oct 2007). "European guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice: executive summary: Fourth Joint Task Force of the European Society of Cardiology and Other Societies on Cardiovascular Disease Prevention in Clinical Practice (Constituted by representatives of nine societies and by invited experts)". <i>European heart journal</i>. <b>28</b> (19): 2375–414. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Feurheartj%2Fehm316">10.1093/eurheartj/ehm316</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0195-668X">0195-668X</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17726041">17726041</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=European+heart+journal&rft.atitle=European+guidelines+on+cardiovascular+disease+prevention+in+clinical+practice%3A+executive+summary%3A+Fourth+Joint+Task+Force+of+the+European+Society+of+Cardiology+and+Other+Societies+on+Cardiovascular+Disease+Prevention+in+Clinical+Practice+%28Constituted+by+representatives+of+nine+societies+and+by+invited+experts%29.&rft.volume=28&rft.issue=19&rft.pages=2375-414&rft.date=2007-10&rft.issn=0195-668X&rft_id=info%3Apmid%2F17726041&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Feurheartj%2Fehm316&rft.aulast=Graham&rft.aufirst=I&rft.au=Atar%2C+D&rft.au=Borch-Johnsen%2C+K&rft.au=Boysen%2C+G&rft.au=Burell%2C+G&rft.au=Cifkova%2C+R&rft.au=Dallongeville%2C+J&rft.au=De+Backer%2C+G&rft.au=Ebrahim%2C+S&rft.au=Gjelsvik%2C+B&rft.au=Herrmann-Lingen%2C+C&rft.au=Hoes%2C+A&rft.au=Humphries%2C+S&rft.au=Knapton%2C+M&rft.au=Perk%2C+J&rft.au=Priori%2C+SG&rft.au=Pyorala%2C+K&rft.au=Reiner%2C+Z&rft.au=Ruilope%2C+L&rft.au=Sans-Menendez%2C+S&rft.au=Scholte+op+Reimer%2C+W&rft.au=Weissberg%2C+P&rft.au=Wood%2C+D&rft.au=Yarnell%2C+J&rft.au=Zamorano%2C+JL&rft.au=Walma%2C+E&rft.au=Fitzgerald%2C+T&rft.au=Cooney%2C+MT&rft.au=Dudina%2C+A&rft.au=European+Society+of+Cardiology+%28ESC%29+Committee+for+Practice+Guidelines%2C+%28CPG%29&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREF102015" class="citation web">10 (<bdi>۲۰۱۵-۱۲-۰۵</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.irna.ir/news/81864956/سرطان-قاتل-قلب-است">«سرطان قاتل قلب است»</a>. <i>ایرنا</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۲-۰۷-۱۶</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%86%D8%A7&rft.atitle=%D8%B3%D8%B1%D8%B7%D8%A7%D9%86+%D9%82%D8%A7%D8%AA%D9%84+%D9%82%D9%84%D8%A8+%D8%A7%D8%B3%D8%AA&rft.date=2015-12-05&rft.au=10&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.irna.ir%2Fnews%2F81864956%2F%D8%B3%D8%B1%D8%B7%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%A7%D8%AA%D9%84-%D9%82%D9%84%D8%A8-%D8%A7%D8%B3%D8%AA&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%82%D9%84%D8%A8" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28290294">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></span> </li> <li id="cite_note-:0-43"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:0_43-0">۳۷٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_43-1">۳۷٫۱</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_43-2">۳۷٫۲</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_43-3">۳۷٫۳</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_43-4">۳۷٫۴</a></sup></span> <span class="reference-text">Végh, A. et al. 2016. Part and Parcel of the Cardiac Autonomic Nerve System: Unravelling Its Cellular Building Blocks during Development. <i>Journal of Cardiovascular Development and Disease</i>, <i>3</i>(3), p.28.</span> </li> <li id="cite_note-:1-44"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:1_44-0">۳۸٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_44-1">۳۸٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">. Hasan, W. , 2013. Autonomic cardiac innervation: development and adult plasticity. <i>Organogenesis</i>, <i>9</i>(3), pp.176-193.</span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text">Inman, K.E. , Ezin, M. , Bronner-Fraser, M. and Trainor, P.A. , 2010. Role of Cardiac Neural Crest Cells in Morphogenesis of the Heart and Great Vessels. In <i>Heart Development and Regeneration</i> (pp. 417-439).</span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text">4. Fregoso, S.P. et al. 2012. Development of cardiac parasympathetic neurons, glial cells, and regional cholinergic innervation of the mouse heart. <i>Neuroscience</i>, <i>221</i>, pp.28-36.</span> </li> <li id="cite_note-:2-47"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:2_47-0">۴۱٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:2_47-1">۴۱٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">4. Kimura, K. et al. 2012. Development, maturation, and transdifferentiation of cardiac sympathetic nerves. <i>Circulation research</i>, <i>110</i>(2), pp.325-336.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پیوند_به_بیرون"><span id=".D9.BE.DB.8C.D9.88.D9.86.D8.AF_.D8.A8.D9.87_.D8.A8.DB.8C.D8.B1.D9.88.D9.86"></span>پیوند به بیرون</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit&section=15" title="ویرایش بخش: پیوند به بیرون"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39940593"><div class="side-box side-box-left plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r38264903"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/34px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="34" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/51px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/68px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به <i><b><a href="https://fa.wikiquote.org/wiki/%D9%82%D9%84%D8%A8" class="extiw" title="q:قلب">قلب</a></b></i> در ویکی‌گفتاورد موجود است.</div></div> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=1500304">تصاویر عمل جراحی قلب باز-۱</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=1500325">تصاویر عمل جراحی قلب باز-۲</a></li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="کالبدشناسی_قلب" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#ffbab2;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="الگو:کالبدشناسی قلب"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="بحث الگو:کالبدشناسی قلب"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:کالبدشناسی قلب"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="کالبدشناسی_قلب" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a class="mw-selflink selflink">کالبدشناسی قلب</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:MistyRose;">کلی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background:MistyRose;"><div style="padding:0em 0.75em;">سطح</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D9%87_%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="قاعده قلب (صفحه وجود ندارد)">قاعده</a> <span style="font-size:82%;">base</span>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%88%DA%A9_%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="نوک قلب (صفحه وجود ندارد)">نوک</a> <span style="font-size:82%;">apex</span>  •  شیارها <span style="font-size:82%;">sulcus</span> (<a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%B1_%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C" title="شیار تاجی">تاجی</a> <span style="font-size:82%;">coronary</span>، <a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%A7%D9%88%DA%A9_%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ناوک درون‌دهلیزی (صفحه وجود ندارد)">درون‌دهلیزی</a> <span style="font-size:82%;">interatrial</span>، <a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D8%B7%D9%86%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیار درون‌بطنی پیشین (صفحه وجود ندارد)">درون‌بطنی پیشین</a> <span style="font-size:82%;">anterior interventricular</span>، <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D8%B7%D9%86%DB%8C_%D9%BE%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="شیار درون‌بطنی پسین">درون‌بطنی پسین</a> <span style="font-size:82%;">posterior interventricular</span>) •  سطوح (<a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%B7%D8%AD_%D8%AC%D9%86%D8%A7%D8%BA%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D9%86%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="سطح جناغی‌دنده‌ای قلب (صفحه وجود ندارد)">جناغی‌دنده‌ای</a> <span style="font-size:82%;">sternocostal</span>، <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%B7%D8%AD_%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%85%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="سطح دیافراگمی قلب (صفحه وجود ندارد)">دیافراگمی</a> <span style="font-size:82%;">diaphragmatic</span>) •  مرزها (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%B2_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="مرز راست قلب">راست</a>، <a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%87_%DA%86%D9%BE_%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="کناره چپ قلب (صفحه وجود ندارد)">چپ</a>) •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%88%DA%86%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%B1%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="روزنه‌های کوچکترین سیاهرگ‌های قلبی (صفحه وجود ندارد)">روزنه‌های کوچکترین سیاهرگ‌های قلبی</a><br /></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background:MistyRose;"><div style="padding:0em 0.75em;">درون</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background:MistyRose;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2_%D9%82%D9%84%D8%A8" class="mw-redirect" title="دهلیز قلب">دهلیز</a> <span style="font-size:82%;">atrium</span></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دیواره بین‌دهلیزی (صفحه وجود ندارد)">دیواره بین‌دهلیزی</a> <span style="font-size:82%;">interatrial septum</span>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF" title="ماهیچه‌های شانه‌مانند">ماهیچه‌های شانه‌مانند</a> <span style="font-size:82%;">musculi pectinati</span>، <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%B1_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C_(%D9%82%D9%84%D8%A8)" title="شیار پایانی (قلب)">شیار پایانی</a> <span style="font-size:82%;">sulcus terminalis</span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background:MistyRose;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B7%D9%86_(%D9%82%D9%84%D8%A8)" title="بطن (قلب)">بطن</a> <span style="font-size:82%;">ventricle</span></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D8%B7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دیواره بین‌بطنی (صفحه وجود ندارد)">دیواره بین‌بطنی</a> <span style="font-size:82%;">interventricular septum</span>، <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D8%BA%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D9%88%D8%B4%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تورتیغه‌های گوشتی (صفحه وجود ندارد)">تورتیغه‌های گوشتی</a> <span style="font-size:82%;">trabeculae carneae</span>، <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="رشته‌های قلب">رشته‌های قلب</a> <span style="font-size:82%;">chordae tendineae</span>،  <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%DA%86%D9%87_%D9%BE%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="ماهیچه پاپیلاری">ماهیچه پستانچه‌ای</a> <span style="font-size:82%;">papillary muscle</span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background:MistyRose;"><div style="padding:0em 0.75em;">بقیه</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8" class="mw-redirect" title="دریچه‌های قلب">دریچه‌ها</a> <span style="font-size:82%;">valves</span>  •  <a href="/w/index.php?title=%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="لت‌های دریچه‌های قلب (صفحه وجود ندارد)">لت‌ها</a> <span style="font-size:82%;">cusps</span> •  <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D8%B7%D9%86%DB%8C" title="دیواره دهلیزی-بطنی">دیواره دهلیزی‌بطنی</a> <span style="font-size:82%;">Atrioventricular septum</span></div></td></tr></tbody></table><div> <p><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%84%D8%AA_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C" title="اسکلت قلبی">اسکلت قلبی</a> <span style="font-size:82%;">cardiac skeleton</span> </p> <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%DA%A9%D9%85%D9%87_%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%B1%DA%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تکمه درون‌سیاهرگی (صفحه وجود ندارد)">تکمه درون‌سیاهرگی</a> <span style="font-size:82%;">Intervenous tubercle</span></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:MistyRose;">حفره‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background:MistyRose;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="قلب راست (صفحه وجود ندارد)">قلب راست</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><i>(<a href="/wiki/%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%B1%DA%AF" class="mw-redirect" title="بزرگ‌سیاهرگ">بزرگ‌سیاهرگ‌ها</a> <span style="font-size:82%;">venae cavae</span>،  <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3_%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C" title="سینوس تاجی">سینوس تاجی</a>)</i> ← <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="دهلیز راست">دهلیز راست</a> (<a href="/w/index.php?title=%D8%B6%D9%85%DB%8C%D9%85%D9%87_%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="ضمیمه دهلیزی راست (صفحه وجود ندارد)">ضمیمه دهلیزی</a> <span style="font-size:82%;">atrial appendage</span>، <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B6%DB%8C_(%D9%82%D9%84%D8%A8)" title="گودی بیضی (قلب)">گودی بیضی</a> <span style="font-size:82%;">Fossa ovalis</span>، <a href="/w/index.php?title=%D9%84%D8%A8%D9%87_%DA%AF%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B6%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="لبه گودی بیضی (صفحه وجود ندارد)">لبه گودی بیضی</a> <span style="font-size:82%;">limbus of fossa ovalis</span>، <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%BA_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ستیغ پایانی">ستیغ پایانی</a> <span style="font-size:82%;">crista terminalis</span>، <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%B1%DA%AF_%D8%B2%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="دریچه بزرگ‌سیاهرگ زیرین (صفحه وجود ندارد)">دریچه بزرگ‌سیاهرگ زیرین</a>، <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3_%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دریچه سینوس تاجی (صفحه وجود ندارد)">دریچه سینوس تاجی</a>) ← <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87_%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%AA%DB%8C" title="دریچه سه‌لتی">دریچه سه‌لتی</a> <span style="font-size:82%;">tricuspid valve</span>  ← <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B7%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="بطن راست">بطن راست</a> (<a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%B7_%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B1%DA%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مخروط سرخرگی (صفحه وجود ندارد)">مخروط سرخرگی</a> <span style="font-size:82%;">conus arteriosus</span>، <a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B9%D8%AF%DB%8C%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="نواره تعدیل‌گر (صفحه وجود ندارد)">نواره تعدیل‌گر</a> <span style="font-size:82%;">moderator band</span>)  ← <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87_%D8%B1%DB%8C%D9%88%DB%8C" title="دریچه ریوی">دریچه ریوی</a> <span style="font-size:82%;">pulmonary valve</span>  ← <i>(<a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B1%DA%AF_%D8%B1%DB%8C%D9%88%DB%8C" title="سرخرگ ریوی">سرخرگ ریوی</a> <span style="font-size:82%;">pulmonary artery</span>  و <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4_%D8%AE%D9%88%D9%86_%D8%B4%D8%B4%DB%8C" title="گردش خون ششی">گردش خون ششی</a> <span style="font-size:82%;">pulmonary circulation</span>)</i></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background:MistyRose;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8_%DA%86%D9%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="قلب چپ (صفحه وجود ندارد)">قلب چپ</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><i>(<a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%B1%DA%AF_%D8%B1%DB%8C%D9%88%DB%8C" title="سیاهرگ ریوی">سیاهرگ‌های ریوی</a> <span style="font-size:82%;">pulmonary veins</span>)</i> ← <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2_%DA%86%D9%BE" title="دهلیز چپ">دهلیز چپ</a> (<a href="/w/index.php?title=%D8%B6%D9%85%DB%8C%D9%85%D9%87_%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C_%DA%86%D9%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ضمیمه دهلیزی چپ (صفحه وجود ندارد)">ضمیمه دهلیزی</a> <span style="font-size:82%;">atrial appendage</span>) ← <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="دریچه دولتی">دریچۀ میترال</a> <span style="font-size:82%;">mitral valve</span> ← <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B7%D9%86_%DA%86%D9%BE" title="بطن چپ">بطن چپ</a> ← <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87_%D8%A2%D8%A6%D9%88%D8%B1%D8%AA" title="دریچه آئورت">دریچه آئورت</a> <span style="font-size:82%;">aortic valve</span>، <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3_%D8%A2%D8%A6%D9%88%D8%B1%D8%AA%DB%8C" title="سینوس آئورتی">سینوس آئورتی</a> <span style="font-size:82%;">aortic sinus</span>) ← <i>(<a href="/wiki/%D8%A2%D8%A6%D9%88%D8%B1%D8%AA" title="آئورت">بزرگ‌سرخرگ</a> (آئورت) <span style="font-size:82%;">aorta</span> و <a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="جریان عمومی خون (صفحه وجود ندارد)">جریان عمومی خون</a> <span style="font-size:82%;">systemic circulation</span>)</i></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:MistyRose;">لایه‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background:MistyRose;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%82%D9%84%D8%A8" class="mw-redirect" title="درون‌شامه قلب">درون‌شامه</a> <span style="font-size:82%;">Endocardium</span></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="دریچه قلب">دریچه‌های قلب</a> <span style="font-size:82%;">Heart valves</span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background:MistyRose;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%DA%86%D9%87_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="ماهیچه قلب">ماهیچه قلب</a> <span style="font-size:82%;">Myocardium</span></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="سامانه هدایت الکتریکی قلب">سامانه هدایت الکتریکی قلب</a> <span style="font-size:82%;">conduction system</span>: <a href="/wiki/%D8%B6%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="ضربان‌ساز قلب">ضربان‌ساز</a> <span style="font-size:82%;">pacemaker</span> •  <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%87_%D8%AC%DB%8C%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="گره جیبی‌دهلیزی">گره جیبی‌دهلیزی</a> <span style="font-size:82%;">sinoatrial node</span>  •  <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%87_%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%D8%B7%D9%86%DB%8C" title="گره دهلیزی‌بطنی">گره دهلیزی‌بطنی</a> <span style="font-size:82%;">atrioventricular node</span>  •  <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%87_%D9%87%DB%8C%D8%B3" title="دسته هیس">دسته هیس</a> <span style="font-size:82%;">bundle of His</span> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%81_%D9%BE%D9%88%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%87" title="الیاف پورکینیه">الیاف پورکینیه</a> <span style="font-size:82%;">Purkinje fibers</span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background:MistyRose;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D9%81%D8%B1%D9%87_%D8%A2%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="حفره آب‌شامه‌ای (صفحه وجود ندارد)">حفره آب‌شامه‌ای</a> <span style="font-size:82%;">Pericardial cavity</span></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3_%D8%A2%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سینوس آب‌شامه‌ای (صفحه وجود ندارد)">سینوس آب‌شامه‌ای</a> <span style="font-size:82%;">Pericardial sinus</span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;background:MistyRose;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%87" class="mw-redirect" title="آب‌شامه">آب‌شامه</a> <span style="font-size:82%;">Pericardium</span></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%84%DB%8C%D9%81%DB%8C" class="mw-redirect" title="آب‌شامه لیفی">آب‌شامه لیفی</a> <span style="font-size:82%;">fibrous pericardium</span> (<a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B7%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D8%A7%D8%BA%DB%8C%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رباط‌های جناغی‌آب‌شامه‌ای (صفحه وجود ندارد)">رباط‌های جناغی‌آب‌شامه‌ای</a> <span style="font-size:82%;">Sternopericardiac ligaments</span>) •  <a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="آب‌شامه سروزی (صفحه وجود ندارد)">آب‌شامه سروزی</a> <span style="font-size:82%;">serous pericardium</span> (<a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%82%D9%84%D8%A8" class="mw-redirect" title="برون‌شامه قلب">برون‌شامه</a> <span style="font-size:82%;">epicardium</span>) •  <a href="/wiki/%DA%86%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%B1%DA%AF_%DA%86%D9%BE" title="چین بزرگ‌سیاهرگ چپ">چین بزرگ‌سیاهرگ چپ</a> <span style="font-size:82%;">Fold of the left vena cava</span></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></div><p>کالبدشناسی قلب</p><div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="دستگاه‌ها_و_اندام‌های_مرتبط_در_بدن_انسان" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#9BC0F5;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%AF%D9%86" title="الگو:دستگاه‌ها و اندام‌های بدن"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%AF%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:دستگاه‌ها و اندام‌های بدن (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%AF%D9%86" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:دستگاه‌ها و اندام‌های بدن"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="دستگاه‌ها_و_اندام‌های_مرتبط_در_بدن_انسان" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="دستگاه‌های زیستی">دستگاه‌ها</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%85" class="mw-redirect" title="اندام">اندام‌های مرتبط</a> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="کالبدشناسی انسان">در بدن انسان</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#CBDEFA"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%84%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="دستگاه ماهیچه‌ای‌اسکلتی انسان">دستگاه<br /> ماهیچه‌ای‌استخوانی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;;background:#CBDEFA"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="دستگاه ماهیچه‌ای">دستگاه ماهیچه‌ای</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%DA%86%D9%87" title="ماهیچه">ماهیچه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%B1%D8%AF%D9%BE%DB%8C" title="زردپی">زردپی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%85_(%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="دیافراگم (کالبدشناسی)">حجاب حاجز</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;;background:#CBDEFA"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="استخوان‌بندی انسان">دستگاه استخوانی</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86" title="استخوان">استخوان‌ها</a> (<a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%88" title="استخوان بازو">استخوان بازو</a>  • <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%86%D8%AF_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B4%D8%AA" title="استخوان بند انگشت">استخوان بند انگشت</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="استخوان ران">استخوان ران</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%81%E2%80%8C%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="استخوان کف‌دستی">استخوان کف‌دستی</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D9%88%D8%B4" title="استخوانچه‌های گوش">استخوانچه‌های گوش</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%81_%D9%BE%D8%A7" title="استخوان‌های کف پا">استخوان‌های کف پا</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%DA%86_%D9%BE%D8%A7" title="استخوان‌های مچ پا">استخوان‌های مچ پا</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%DA%86_%D8%AF%D8%B3%D8%AA" title="استخوان‌های مچ دست">استخوان‌های مچ دست</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%82%D9%88%D9%87" title="ترقوه">ترقوه</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%87" title="جمجمه">جمجمه</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A7%D8%BA" title="جناغ">جناغ</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%B4%D8%AA%E2%80%8C%D9%86%DB%8C" title="درشت‌نی">درشت‌نی</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%D8%AF%D9%87_(%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="دنده (کالبدشناسی)">دنده</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%AF_%D8%B2%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="زند زبرین">زند زبرین</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%AF_%D8%B2%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="زند زیرین">زند زیرین</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86_%D9%85%D9%87%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ستون مهره‌ها">ستون مهره‌ها</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%81%DA%A9_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%86" title="فک پایین">فک پایین</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%DA%A9%DA%A9" title="کشکک">کشکک</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%84%DA%AF%D9%86_%D8%AE%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D9%87" title="لگن خاصره">لگن خاصره</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B2%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%DB%8C" title="نازک‌نی">نازک‌نی</a>)</span></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%B6%D8%B1%D9%88%D9%81" title="غضروف">غضروف‌ها</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;;background:#CBDEFA"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%81%D8%B5%D9%84" title="مفصل">دستگاه مفصلی</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%81%D8%B5%D9%84_%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="مفصل رشته‌ای">مفصل‌های رشته‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%81%D8%B5%D9%84_%D8%BA%D8%B6%D8%B1%D9%88%D9%81%DB%8C" title="مفصل غضروفی">مفصل‌های غضروفی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%81%D8%B5%D9%84_%D8%B2%D9%84%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" class="mw-redirect" title="مفصل زلاله‌ای">مفصل‌های زلاله‌ای</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#CBDEFA"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4_%D8%AE%D9%88%D9%86" title="دستگاه گردش خون">دستگاه گردش خون</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;;background:#CBDEFA"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4_%D8%AE%D9%88%D9%86" title="دستگاه گردش خون">دستگاه قلبی‌عروقی</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i>محیطی</i> (<a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B1%DA%AF" title="سرخرگ">سرخرگ</a>  • <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%B1%DA%AF" title="سیاهرگ">سیاهرگ</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B1%DA%AF_%D9%84%D9%86%D9%81%DB%8C" title="رگ لنفی">رگ لنفی</a>)</span></li> <li><a class="mw-selflink selflink">قلب</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;;background:#CBDEFA"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%84%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%88%DB%8C" title="دستگاه لنفاوی">دستگاه لنفاوی</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i>اولیه</i> (<a href="/wiki/%D9%85%D8%BA%D8%B2_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86" title="مغز استخوان">مغز استخوان</a>  • <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B3" title="تیموس">آویشنک</a>)</span></li> <li><i>ثانویه</i> (<a href="/wiki/%D8%B7%D8%AD%D8%A7%D9%84" title="طحال">طحال</a>  • <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%BA%D8%AF%D8%AF_%D9%84%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%88%DB%8C" class="mw-redirect" title="غدد لنفاوی">غدد لنفاوی</a>)</span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#CBDEFA"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B9%D8%B5%D8%A8%DB%8C" title="دستگاه عصبی">دستگاه عصبی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em">(<a href="/wiki/%D9%85%D8%BA%D8%B2_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="مغز انسان">مغز</a>  • <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B7%D9%86%D8%A7%D8%A8_%D9%86%D8%AE%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="طناب نخاعی">طناب نخاعی</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%A8_%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7%DB%8C" title="عصب محیطی">عصب محیطی</a>)، <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AD%D8%B3%DB%8C" title="دستگاه حسی">دستگاه حسی</a> (<a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B4" title="گوش">گوش</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%86%D8%B4%D9%85_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="چشم انسان">چشم</a>)</span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#CBDEFA"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4%DB%8C" title="دستگاه پوششی">دستگاه پوششی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%B3%D8%AA" title="پوست">پوست</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%BE%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="بافت زیرپوستی">بافت زیرپوستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="پستان">پستان</a> (<a href="/wiki/%D8%BA%D8%AF%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="غده شیری">غده شیری</a>)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#CBDEFA"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%86%DB%8C" title="دستگاه ایمنی">دستگاه ایمنی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%BA%D8%B2_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86" title="مغز استخوان">دستگاه ایمنی مغزاستخوانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%AA" title="لنفوسیت">دستگاه ایمنی لنفاوی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#CBDEFA"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3" class="mw-redirect" title="دستگاه تنفس">دستگاه تنفس</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li>بخش بالایی (<a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="بینی">بینی</a>  • <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AD%D9%84%D9%82" title="حلق">حلق</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AD%D9%86%D8%AC%D8%B1%D9%87" title="حنجره">حنجره</a>)</span></li> <li>بخش پایینی (<a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="ریه">ریه</a>  • <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%DB%8C" title="نای">نای</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%DB%8C%DA%98%D9%87" title="نایژه">نایژه</a>)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#CBDEFA"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%B4" class="mw-redirect" title="دستگاه گوارش">دستگاه گوارش</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="دهان انسان">دهان</a> (<a href="/wiki/%D8%BA%D8%AF%D8%AF_%D8%A8%D8%B2%D8%A7%D9%82%DB%8C" title="غدد بزاقی">غدد بزاقی</a>  • <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_(%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="زبان (کالبدشناسی)">زبان</a>)</span></li> <li><i>مجرای گوارشی بالا</i> (<a href="/wiki/%D8%AD%D9%84%D9%82" title="حلق">حلق</a>  • <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C" title="مری">مری</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%87" title="معده">معده</a>)</span></li> <li><i>مجرای گوارشی پایین</i> (<a href="/wiki/%D8%A2%D9%BE%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B3" title="آپاندیس">آپاندیس</a>  • <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%87" title="راست‌روده">راست‌روده</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="روده باریک">روده باریک</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%87_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="روده بزرگ">روده بزرگ</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="کون">مخرج</a>)</span></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%B4" class="mw-redirect" title="دستگاه گوارش">جانبی</a></i> (<a href="/wiki/%DA%A9%D8%A8%D8%AF" title="کبد">کبد</a>  • <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B5%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%88%DB%8C" title="دستگاه صفراوی">صفرا</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%B2%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%87" title="لوزالمعده">لوزالمعده</a>)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#CBDEFA"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="دستگاه ادراری">دستگاه ادراری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="دستگاه ادراری تناسلی">دستگاه ادراری تناسلی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%87" title="کلیه">کلیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B2%D9%86%D8%A7%DB%8C" title="میزنای">میزنای</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AB%D8%A7%D9%86%D9%87" title="مثانه">مثانه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%B1%D8%A7%D9%87" class="mw-redirect" title="میزراه">میزراه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#CBDEFA"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%84%DB%8C" title="دستگاه تناسلی">دستگاه تناسلی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AB%D9%84_%D8%AF%D8%B1_%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="دستگاه تولید مثل در زنان">در زنان</a> (<a href="/wiki/%D8%AA%D8%AE%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="تخمدان">تخمدان</a>  • <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AC%D9%81%D8%AA_(%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" class="mw-redirect" title="جفت (کالبدشناسی)">جفت</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AD%D9%85" title="رحم">رحم</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AC_(%D8%B9%D8%B6%D9%88)" class="mw-redirect" title="فرج (عضو)">فرج</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%A8%D9%84" class="mw-redirect" title="مهبل">مهبل</a>)</span></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AB%D9%84_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="دستگاه تولید مثل در مردان">در مردان</a> (<a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="آلت مردی">آلت مردی</a>  • <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B6%D9%87" title="بیضه">بیضه</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AA" title="پروستات">پروستات</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D8%B6%D9%87" title="کیسه بیضه">کیسه بیضه</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D9%87_%D9%85%D9%86%DB%8C" title="کیسه منی">کیسه منی</a>)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#CBDEFA"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%D8%B2" title="دستگاه درون‌ریز">دستگاه درون‌ریز</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1_%D9%84%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B3" title="جزایر لانگرهانس">جزایر لانگرهانس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%AF%D9%87_%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%AF" title="غده تیروئید">غده تیروئید</a> (سپردیس)</li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%AF%D9%87_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%AF" title="غده پاراتیروئید">غده پاراتیروئید</a> (فراسپردیس)</li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%AF%D9%87_%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%A8%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="غده صنوبری">غده صنوبری</a> (رومغزی)</li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%AF%D9%87_%D9%81%D9%88%D9%82_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%88%DB%8C" title="غده فوق کلیوی">غده فوق کلیوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%BE%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%B2" title="هیپوفیز">هیپوفیز</a> (زیرمغزی)</li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="هورمون‌ها" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="الگو:هورمون‌ها"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:هورمون‌ها (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:هورمون‌ها"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="هورمون‌ها" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86" title="هورمون">هورمون‌ها</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%BA%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%D8%B2" title="غده درون‌ریز">درون‌ریز<br />غدد</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="هورمون‌هایهیپوتالاموس_و_هیپوفیز" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%87%DB%8C%D9%BE%D9%88%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B3_%D9%88_%D9%87%DB%8C%D9%BE%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="هورمون‌های هیپوتالاموس و هیپوفیز (صفحه وجود ندارد)">هورمون‌های<br />هیپوتالاموس و هیپوفیز</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%BE%D9%88%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B3" title="هیپوتالاموس">هیپوتالاموس</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87_%DA%AF%D9%86%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%BE%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="هورمون آزادکننده گنادوتروپین‌ها">GnRH</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%BE%DB%8C%D9%86" title="هورمون آزادکننده تیروتروپین">TRH</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%BE%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86" title="دوپامین">دوپامین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF_%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%BE%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="هورمون آزاد کننده کورتیکوتروپین">CRH</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87_%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86_%D8%B1%D8%B4%D8%AF" title="هورمون آزادکننده هورمون رشد">GHRH</a>/<a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="سوماتواستاتین">سوماتواستاتین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Melanin_concentrating_hormone&action=edit&redlink=1" class="new" title="Melanin concentrating hormone (صفحه وجود ندارد)">Melanin concentrating hormone</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D9%87%DB%8C%D9%BE%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%B2_%D8%AE%D9%84%D9%81%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="هیپوفیز خلفی (صفحه وجود ندارد)">هیپوفیز خلفی</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%88%D9%BE%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="وازوپرسین">وازوپرسین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="اکسی‌توسین">اکسی‌توسین</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D9%87%DB%8C%D9%BE%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%B2_%D9%82%D8%AF%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="هیپوفیز قدامی (صفحه وجود ندارد)">هیپوفیز قدامی</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Alpha_subunit_of_glycoprotein_hormones&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alpha subunit of glycoprotein hormones (صفحه وجود ندارد)">α</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86_%D9%85%D8%AD%D8%B1%DA%A9%D9%87_%D9%81%D9%88%D9%84%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="هورمون محرکه فولیکولی">FSH</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=FSHB&action=edit&redlink=1" class="new" title="FSHB (صفحه وجود ندارد)">FSHB</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%A6%DB%8C%D9%86%D9%87_%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="هورمون لوتئینه کننده">LH</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Luteinizing_hormone_beta_polypeptide&action=edit&redlink=1" class="new" title="Luteinizing hormone beta polypeptide (صفحه وجود ندارد)">LHB</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86_%D9%85%D8%AD%D8%B1%DA%A9%D9%87_%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%AF" class="mw-redirect" title="هورمون محرکه تیروئید">TSH</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=TSHB&action=edit&redlink=1" class="new" title="TSHB (صفحه وجود ندارد)">TSHB</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chorionic_gonadotropin_alpha&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chorionic gonadotropin alpha (صفحه وجود ندارد)">CGA</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%84%D8%A7%DA%A9%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="پرولاکتین">پرولاکتین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Proopiomelanocortin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Proopiomelanocortin (صفحه وجود ندارد)">POMC</a> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%BE%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF_%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%87_%D9%BE%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D8%AF" title="کورتیکوتروپین-مانند واسطه پپتید">CLIP</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D8%B1%D9%86%D9%88%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%BE%DB%8C%D9%86" title="آدرنوکورتیکوتروپین">ACTH</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Melanocyte-stimulating_hormone&action=edit&redlink=1" class="new" title="Melanocyte-stimulating hormone (صفحه وجود ندارد)">MSH</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%81%DB%8C%D9%86" title="اندورفین">اندورفین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lipotropin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lipotropin (صفحه وجود ندارد)">Lipotropin</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86_%D8%B1%D8%B4%D8%AF" title="هورمون رشد">GH</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%88%D8%B1_%D9%87%DB%8C%D9%BE%D9%88%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B3-%D9%87%DB%8C%D9%BE%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%B2-%D9%81%D9%88%D9%82%E2%80%8C%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%87" title="محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-فوق‌کلیه">محور آدرنال</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%AF%D9%87_%D9%81%D9%88%D9%82_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%88%DB%8C" title="غده فوق کلیوی">بخش قشری غده فوق کلیوی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="آلدوسترون">آلدوسترون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D8%B2%D9%88%D9%84" title="کورتیزول">کورتیزول</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%BE%DB%8C%E2%80%8C%D8%A2%D9%86%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="دی‌هیدرواپی‌آندسترون (صفحه وجود ندارد)">دی‌هیدرواپی‌آندسترون</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%AF%D9%87_%D9%81%D9%88%D9%82_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%88%DB%8C" title="غده فوق کلیوی">بخش مرکزی غده فوق کلیوی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%BE%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="اپی‌نفرین">اپی‌نفرین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%BE%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="نوراپی‌نفرین">نوراپی‌نفرین</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%BA%D8%AF%D9%87_%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%AF" title="غده تیروئید">غده تیروئید</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86_%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%AF" title="هورمون تیروئید">هورمون تیروئید</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%DB%8C%D8%AF%D9%88%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="تری‌یدوتیرونین">T<sub>3</sub></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86_%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%AF" title="هورمون تیروئید">T<sub>4</sub></a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="کلسی تونین">کلسی تونین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hypothalamic%E2%80%93pituitary%E2%80%93thyroid_axis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hypothalamic–pituitary–thyroid axis (صفحه وجود ندارد)">محور تیروئید</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%BA%D8%AF%D9%87_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%AF" title="غده پاراتیروئید">پاراتیروئید</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%AF" title="هورمون پاراتیروئید">PTH</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=Hypothalamic%E2%80%93pituitary%E2%80%93gonadal_axis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hypothalamic–pituitary–gonadal axis (صفحه وجود ندارد)">محور غدد جنسی</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B6%D9%87" title="بیضه">بیضه</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="تستوسترون">تستوسترون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anti-M%C3%BCllerian_hormone&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anti-Müllerian hormone (صفحه وجود ندارد)">AMH</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Activin_and_inhibin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Activin and inhibin (صفحه وجود ندارد)">inhibin</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AE%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="تخمدان">تخمدان</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88%D9%84" title="استرادیول">استرادیول</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="پروژسترون">پروژسترون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Activin_and_inhibin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Activin and inhibin (صفحه وجود ندارد)">activin and inhibin</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D9%84%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="ریلکسین">ریلکسین</a> (بارداری)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%81%D8%AA_(%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" class="mw-redirect" title="جفت (کالبدشناسی)">جفت</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B4_%D8%B3%DB%8C_%D8%AC%DB%8C" class="mw-redirect" title="هاش سی جی">hCG</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%DA%98%D9%86_%D8%AC%D9%81%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="لاکتوژن جفتی انسان">HPL</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86" title="استروژن">استروژن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="پروژسترون">پروژسترون</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%B2%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%87" title="لوزالمعده">لوزالمعده</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%A7%DA%AF%D9%88%D9%86" title="گلوکاگون">گلوکاگون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86" title="انسولین">انسولین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%86_(%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86)" title="آمیلین (هورمون)">آمیلین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="سوماتواستاتین">سوماتواستاتین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D8%AF_%D9%BE%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="پلی‌پپتید پانکراسی">پلی‌پپتید پانکراسی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%BA%D8%AF%D9%87_%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%A8%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="غده صنوبری">غده صنوبری</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="ملاتونین">ملاتونین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%85%D8%AA%DB%8C%D9%84%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%BE%D8%AA%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86" title="دی‌متیل‌تریپتامین">دی‌متیل‌تریپتامین</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B5-%D9%85%D8%A6%D9%88_%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="۵-مئو دی‌ام‌تی">۵-مئو دی‌ام‌تی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">دیگر غدد</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B3" title="تیموس">تیموس</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Thymosins&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thymosins (صفحه وجود ندارد)">Thymosins</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%A2%D9%84%D9%81%D8%A7_%DB%B1" title="تیموسین آلفا ۱">تیموسین آلفا ۱</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Beta_thymosins&action=edit&redlink=1" class="new" title="Beta thymosins (صفحه وجود ندارد)">Beta thymosins</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thymopoietin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thymopoietin (صفحه وجود ندارد)">Thymopoietin</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86" title="تیمولین">تیمولین</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%B4" title="گوارش">گوارش</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%87" title="معده">معده</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="گاسترین">گاسترین</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%86" title="گرلین">گرلین</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%87" title="دوازدهه">دوازدهه</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%86" title="کوله‌سیستوکینین">CCK</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%DA%A9%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="اینکرتین">اینکرتین</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%87" title="پلی‌پپتید مهاری معده">GIP</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D8%AF_%D8%B4%D8%A8%D9%87_%DA%AF%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%A7%DA%AF%D9%88%D9%86_%DB%B1" class="mw-redirect" title="پپتید شبه گلوکاگون ۱">پپتید شبه گلوکاگون ۱</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="سکرتین">سکرتین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%AA%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%86" title="موتیلین">موتیلین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D8%AF_%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%AA%DB%8C%D9%88_%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="پپتید وازواکتیو روده‌ای">VIP</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="درازروده">درازروده</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Enteroglucagon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Enteroglucagon (صفحه وجود ندارد)">enteroglucagon</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Peptide_YY&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peptide YY (صفحه وجود ندارد)">peptide YY</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A8%D8%AF" title="کبد">کبد</a>/دیگر</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B1%D8%B4%D8%AF_%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86" title="فاکتور رشد شبه‌انسولین">فاکتور رشد شبه‌انسولین</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B1%D8%B4%D8%AF_%D8%B4%D8%A8%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86_%DB%B1" class="mw-redirect" title="فاکتور رشد شبه انسولین ۱">فاکتور رشد شبه انسولین ۱</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Insulin-like_growth_factor_2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Insulin-like growth factor 2 (صفحه وجود ندارد)">IGF-2</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%81%D8%AA_%DA%86%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="بافت چربی">بافت چربی</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%84%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="لپتین">لپتین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%DB%8C%D9%BE%D9%88%D9%86%DA%A9%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="آدیپونکتین">آدیپونکتین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="رزیستین">رزیستین</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="استخوان‌بندی انسان">استخوان‌بندی</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Osteocalcin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Osteocalcin (صفحه وجود ندارد)">Osteocalcin</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%87" title="کلیه">کلیه</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/w/index.php?title=Juxtaglomerular_apparatus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Juxtaglomerular apparatus (صفحه وجود ندارد)">JGA</a></i> (<a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%DB%8C%D9%86_(%D8%A2%D9%86%D8%B2%DB%8C%D9%85)" title="رنین (آنزیم)">رنین</a>)</li> <li>peritubular cells <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%BE%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="اریتروپوئیتین">EPO</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%84" title="کلسیتریول">کلسیتریول</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DA%AF%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="پروستاگلاندین">پروستاگلاندین</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a class="mw-selflink selflink">قلب</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Natriuretic_peptide&action=edit&redlink=1" class="new" title="Natriuretic peptide (صفحه وجود ندارد)">Natriuretic peptide</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Atrial_natriuretic_peptide&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atrial natriuretic peptide (صفحه وجود ندارد)">ANP</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Brain_natriuretic_peptide&action=edit&redlink=1" class="new" title="Brain natriuretic peptide (صفحه وجود ندارد)">BNP</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="فیزیولوژی_قلبی‌عروقی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8_%D9%88_%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%82" title="الگو:فیزیولوژی قلب و عروق"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8_%D9%88_%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:فیزیولوژی قلب و عروق (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8_%D9%88_%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%82" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:فیزیولوژی قلب و عروق"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="فیزیولوژی_قلبی‌عروقی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%82%DB%8C" title="فیزیولوژی قلبی‌عروقی">فیزیولوژی قلبی‌عروقی</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a class="mw-selflink selflink">قلب</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="بروندهی قلب (صفحه وجود ندارد)">بروندهی قلب</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C" title="چرخه قلبی">چرخه قلبی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cardiac_output&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cardiac output (صفحه وجود ندارد)">Cardiac output</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%BE%D8%B4_%D9%82%D9%84%D8%A8" class="mw-redirect" title="میزان تپش قلب">میزان تپش قلب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%AC%D9%85_%D8%B6%D8%B1%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="حجم ضربه‌ای">حجم ضربه‌ای</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%AC%D9%85_%D8%B6%D8%B1%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="حجم ضربه‌ای">حجم ضربه‌ای</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%AC%D9%85_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C" title="حجم پایان دیاستولی">حجم پایان دیاستولی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%AC%D9%85_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C" title="حجم پایان سیستولی">حجم پایان سیستولی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Afterload&action=edit&redlink=1" class="new" title="Afterload (صفحه وجود ندارد)">Afterload</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Preload_(cardiology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Preload (cardiology) (صفحه وجود ندارد)">Preload</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Frank%E2%80%93Starling_law&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frank–Starling law (صفحه وجود ندارد)">Frank–Starling law</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cardiac_function_curve&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cardiac function curve (صفحه وجود ندارد)">Cardiac function curve</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Venous_return_curve&action=edit&redlink=1" class="new" title="Venous return curve (صفحه وجود ندارد)">Venous return curve</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wiggers_diagram&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wiggers diagram (صفحه وجود ندارد)">Wiggers diagram</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1_%D8%AD%D8%AC%D9%85" title="نمودار فشار حجم">نمودار فشار حجم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%BE%DA%98%D9%88%D8%A7%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8" class="mw-redirect" title="پژواک‌نگاری قلب">پژواک‌نگاری قلب</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B7%D9%86_(%D9%82%D9%84%D8%A8)" title="بطن (قلب)">Fractional shortening</a> = (<a href="/wiki/%D8%A8%D8%B7%D9%86_(%D9%82%D9%84%D8%A8)" title="بطن (قلب)">End-diastolic dimension</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B7%D9%86_(%D9%82%D9%84%D8%A8)" title="بطن (قلب)">End-systolic dimension</a>) / End-diastolic dimension</li> <li><a href="/w/index.php?title=Aortic_valve_area_calculation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aortic valve area calculation (صفحه وجود ندارد)">Aortic valve area calculation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ejection_fraction&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ejection fraction (صفحه وجود ندارد)">Ejection fraction</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cardiac_index&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cardiac index (صفحه وجود ندارد)">Cardiac index</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%BE%D8%B4_%D9%82%D9%84%D8%A8" class="mw-redirect" title="میزان تپش قلب">میزان تپش قلب</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="ضربان‌ساز قلب">ضربان‌ساز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chronotropic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chronotropic (صفحه وجود ندارد)">Chronotropic</a> (<a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%BE%D8%B4_%D9%82%D9%84%D8%A8" class="mw-redirect" title="میزان تپش قلب">میزان تپش قلب</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Dromotropic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dromotropic (صفحه وجود ندارد)">Dromotropic</a> (<a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B9%D8%AA_%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%B9%D8%B5%D8%A8%DB%8C" title="سرعت هدایت عصبی">سرعت هدایت عصبی</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Inotrope&action=edit&redlink=1" class="new" title="Inotrope (صفحه وجود ندارد)">Inotropic</a> (Contractility)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Bathmotropic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bathmotropic (صفحه وجود ندارد)">Bathmotropic</a> (Excitability)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Lusitropy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lusitropy (صفحه وجود ندارد)">Lusitropic</a> (Relaxation)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">رسانایی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="سامانه هدایت الکتریکی قلب">سامانه هدایت الکتریکی قلب</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cardiac_electrophysiology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cardiac electrophysiology (صفحه وجود ندارد)">Cardiac electrophysiology</a></li> <li>Action potential <ul><li><a href="/w/index.php?title=Cardiac_action_potential&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cardiac action potential (صفحه وجود ندارد)">cardiac </a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Atrial_action_potential&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atrial action potential (صفحه وجود ندارد)">atrial</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ventricular_action_potential&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ventricular action potential (صفحه وجود ندارد)">ventricular</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Effective_refractory_period&action=edit&redlink=1" class="new" title="Effective refractory period (صفحه وجود ندارد)">Effective refractory period</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pacemaker_potential&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pacemaker potential (صفحه وجود ندارد)">Pacemaker potential</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="نوار قلب">نوار قلب</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=P_wave_(electrocardiography)&action=edit&redlink=1" class="new" title="P wave (electrocardiography) (صفحه وجود ندارد)">P wave</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=PR_interval&action=edit&redlink=1" class="new" title="PR interval (صفحه وجود ندارد)">PR interval</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=QRS_complex&action=edit&redlink=1" class="new" title="QRS complex (صفحه وجود ندارد)">QRS complex</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=QT_interval&action=edit&redlink=1" class="new" title="QT interval (صفحه وجود ندارد)">QT interval</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=ST_segment&action=edit&redlink=1" class="new" title="ST segment (صفحه وجود ندارد)">ST segment</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T_wave&action=edit&redlink=1" class="new" title="T wave (صفحه وجود ندارد)">T wave</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=U_wave&action=edit&redlink=1" class="new" title="U wave (صفحه وجود ندارد)">U wave</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hexaxial_reference_system&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hexaxial reference system (صفحه وجود ندارد)">Hexaxial reference system</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">فشار اتاقک</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%B1%DA%AF_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="فشار سیاهرگ مرکزی">فشار سیاهرگ مرکزی</a></li> <li>راست <ul><li><a href="/w/index.php?title=Right_atrial_pressure&action=edit&redlink=1" class="new" title="Right atrial pressure (صفحه وجود ندارد)">atrial</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B7%D9%86_(%D9%82%D9%84%D8%A8)" title="بطن (قلب)">بطن</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B1%DA%AF_%D8%B1%DB%8C%D9%88%DB%8C" title="سرخرگ ریوی">سرخرگ ریوی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Pulmonary_wedge_pressure&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pulmonary wedge pressure (صفحه وجود ندارد)">wedge</a></li></ul></li> <li>چپ <ul><li><a href="/w/index.php?title=Pulmonary_wedge_pressure&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pulmonary wedge pressure (صفحه وجود ندارد)">atrial</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B7%D9%86_(%D9%82%D9%84%D8%A8)" title="بطن (قلب)">بطن</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aortic_pressure&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aortic pressure (صفحه وجود ندارد)">Aortic</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">غیره</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ventricular_remodeling&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ventricular remodeling (صفحه وجود ندارد)">Ventricular remodeling</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4_%D8%AE%D9%88%D9%86" title="دستگاه گردش خون">دستگاه گردش خون</a>/<br /><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%8C%DA%A9" title="همودینامیک">همودینامیک</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%8C%DA%A9" title="همودینامیک">جریان خون</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Compliance_(physiology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Compliance (physiology) (صفحه وجود ندارد)">Compliance</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vascular_resistance&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vascular resistance (صفحه وجود ندارد)">Vascular resistance</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%B6" title="نبض">نبض</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%81%DB%8C%D9%88%DA%98%D9%86" title="پرفیوژن">پرفیوژن</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1_%D8%AE%D9%88%D9%86" title="فشار خون">فشار خون</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1_%D9%86%D8%A8%D8%B6" title="فشار نبض">فشار نبض</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%84" title="سیستول">سیستول</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%84" title="دیاستول">دیاستول</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mean_arterial_pressure&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mean arterial pressure (صفحه وجود ندارد)">Mean arterial pressure</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jugular_venous_pressure&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jugular venous pressure (صفحه وجود ندارد)">Jugular venous pressure</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Portal_venous_pressure&action=edit&redlink=1" class="new" title="Portal venous pressure (صفحه وجود ندارد)">Portal venous pressure</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%82%DB%8C" title="فیزیولوژی قلبی‌عروقی">فیزیولوژی قلبی‌عروقی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%81%D9%84%DA%A9%D8%B3_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="رفلکس بارورسپتور">رفلکس بارورسپتور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="سامانه کینین-کالیکرئین">سامانه کینین-کالیکرئین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%B1%D9%86%DB%8C%D9%86-%D8%A2%D9%86%DA%98%DB%8C%D9%88%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="سامانه رنین-آنژیوتانسین">سامانه رنین-آنژیوتانسین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%A8%D8%A7%D8%B6_%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%82" title="انقباض عروق">انقباض عروقها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1" class="mw-redirect" title="وازودیلاتور">وازودیلاتورها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Autoregulation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Autoregulation (صفحه وجود ندارد)">Autoregulation</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Myogenic_mechanism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Myogenic mechanism (صفحه وجود ندارد)">Myogenic mechanism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tubuloglomerular_feedback&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tubuloglomerular feedback (صفحه وجود ندارد)">Tubuloglomerular feedback</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%AA%D9%86%D8%B8%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%88%D9%86_%D9%85%D8%BA%D8%B2" title="خودتنظیمی جریان خون مغز">خودتنظیمی جریان خون مغز</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Paraganglion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paraganglion (صفحه وجود ندارد)">Paraganglia</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Aortic_body&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aortic body (صفحه وجود ندارد)">Aortic body</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B3%D9%85_%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="جسم سباتی">جسم سباتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Glomus_cell&action=edit&redlink=1" class="new" title="Glomus cell (صفحه وجود ندارد)">Glomus cell</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="ترومای_قفسه_سینه_بجز_شکستگی‌ها" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%81%D8%B3%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%87" title="الگو:ترومای قفسه سینه"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%81%D8%B3%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:ترومای قفسه سینه (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%81%D8%B3%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%87" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:ترومای قفسه سینه"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="ترومای_قفسه_سینه_بجز_شکستگی‌ها" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%81%D8%B3%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%87" title="ترومای قفسه سینه">ترومای قفسه سینه</a> بجز <a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%AA%DA%AF%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86" title="شکستگی استخوان">شکستگی‌ها</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">قلبی و<br /><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4" class="mw-redirect" title="دستگاه گردش">آسیب‌های دستگاه گردش</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%B1%DA%AF_%D8%AE%D9%88%D9%86%DB%8C" title="رگ خونی">رگ خونی</a>:</i> <a href="/w/index.php?title=Traumatic_aortic_rupture&action=edit&redlink=1" class="new" title="Traumatic aortic rupture (صفحه وجود ندارد)">Traumatic aortic rupture</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Thoracic_aorta_injury&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thoracic aorta injury (صفحه وجود ندارد)">Thoracic aorta injury</a></li></ul></li> <li><i><a class="mw-selflink selflink">قلب</a>:</i> <a href="/w/index.php?title=Myocardial_contusion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Myocardial contusion (صفحه وجود ندارد)">Myocardial contusion</a>/<a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%85%D9%88%D8%AA%DB%8C%D9%88_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%B3" title="کوموتیو کوردیس">کوموتیو کوردیس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%85%D9%BE%D9%88%D9%86%D8%A7%D8%AF_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C" title="تامپوناد قلبی">تامپوناد قلبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%85%DA%AF%DB%8C" title="خون‌پیراشامگی">خون‌پیراشامگی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%AF%DB%8C_%D8%AF%D9%84_%D9%85%D8%A7%DB%8C%DA%86%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="پارگی دل مایچه (صفحه وجود ندارد)">پارگی دل مایچه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ریه و<br /><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D9%87%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="راه هوایی">آسیب راه هوایی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AC%D9%86%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="هواجنبی">هواجنبی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hemothorax&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hemothorax (صفحه وجود ندارد)">Hemothorax</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hemopneumothorax&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hemopneumothorax (صفحه وجود ندارد)">Hemopneumothorax</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pulmonary_contusion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pulmonary contusion (صفحه وجود ندارد)">Pulmonary contusion</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pulmonary_laceration&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pulmonary laceration (صفحه وجود ندارد)">Pulmonary laceration</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tracheobronchial_injury&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tracheobronchial injury (صفحه وجود ندارد)">Tracheobronchial injury</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Diaphragmatic_rupture&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diaphragmatic rupture (صفحه وجود ندارد)">Diaphragmatic rupture</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="داده‌های_کتابخانه‌ای:_کتابخانه‌های_ملی_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q1072#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="داده‌های_کتابخانه‌ای:_کتابخانه‌های_ملی_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q1072#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="راهنما:داده‌های کتابخانه‌ای">داده‌های کتابخانه‌ای: کتابخانه‌های ملی</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1072#identifiers" title="ویرایش در ویکی‌داده"><img alt="ویرایش در ویکی‌داده" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX524677">اسپانیا</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119440955">فرانسه</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb119440955">(داده‌ها)</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4024632-2">آلمان</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://uli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007553151705171">اسرائیل</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85059633">ایالات متحده آمریکا</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00571194">ژاپن</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph125999&CON_LNG=ENG">جمهوری چک</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="تکوین_دستگاه_گردش" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4_%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="الگو:تکوین دستگاه گردش پستانداران"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4_%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:تکوین دستگاه گردش پستانداران (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4_%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:تکوین دستگاه گردش پستانداران"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="تکوین_دستگاه_گردش" style="font-size:114%;margin:0 4em">تکوین <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4" class="mw-redirect" title="دستگاه گردش">دستگاه گردش</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Heart_development&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heart development (صفحه وجود ندارد)">قلب</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Tubular_heart&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tubular heart (صفحه وجود ندارد)">قلب لوله‌ای</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Truncus_arteriosus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Truncus arteriosus (صفحه وجود ندارد)">Truncus arteriosus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bulbus_cordis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bulbus cordis (صفحه وجود ندارد)">Bulbus cordis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Primitive_ventricle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Primitive ventricle (صفحه وجود ندارد)">Primitive ventricle</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Primitive_atrium&action=edit&redlink=1" class="new" title="Primitive atrium (صفحه وجود ندارد)">Primitive atrium</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%B1%DA%AF%DB%8C" title="سینوس سیاهرگی">سینوس سیاهرگی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">تشکیل اتاقک</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li>دهلیزی-بطنی <ul><li><a href="/w/index.php?title=Primary_interventricular_foramen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Primary interventricular foramen (صفحه وجود ندارد)">Primary interventricular foramen</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Endocardial_cushions&action=edit&redlink=1" class="new" title="Endocardial cushions (صفحه وجود ندارد)">Endocardial cushions</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Septum_intermedium&action=edit&redlink=1" class="new" title="Septum intermedium (صفحه وجود ندارد)">Septum intermedium</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Atrioventricular_canal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atrioventricular canal (صفحه وجود ندارد)">Atrioventricular canal</a></li></ul></li> <li>دهلیزی <ul><li><a href="/w/index.php?title=Septum_primum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Septum primum (صفحه وجود ندارد)">Septum primum</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Foramen_secundum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Foramen secundum (صفحه وجود ندارد)">Foramen secundum</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Primary_interatrial_foramen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Primary interatrial foramen (صفحه وجود ندارد)">Primary interatrial foramen</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Septum_secundum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Septum secundum (صفحه وجود ندارد)">Septum secundum</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Foramen_ovale_(heart)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Foramen ovale (heart) (صفحه وجود ندارد)">Foramen ovale</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سایر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Aorticopulmonary_septum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aorticopulmonary septum (صفحه وجود ندارد)">Aorticopulmonary septum</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Protein_signalling_in_heart_development&action=edit&redlink=1" class="new" title="Protein signalling in heart development (صفحه وجود ندارد)">Protein signalling in heart development</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">عروق</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%DA%AF%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="رگ‌زایی">رگ‌زایی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Dorsal_aorta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dorsal aorta (صفحه وجود ندارد)">Dorsal aorta</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aortic_arches&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aortic arches (صفحه وجود ندارد)">Aortic arches</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aortic_sac&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aortic sac (صفحه وجود ندارد)">Aortic sac</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Vasculogenesis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vasculogenesis (صفحه وجود ندارد)">عروق</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Anterior_cardinal_vein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anterior cardinal vein (صفحه وجود ندارد)">Anterior cardinal vein</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Posterior_cardinal_vein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Posterior cardinal vein (صفحه وجود ندارد)">Posterior cardinal vein</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Common_cardinal_veins&action=edit&redlink=1" class="new" title="Common cardinal veins (صفحه وجود ندارد)">Common cardinal veins</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Lymphangiogenesis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lymphangiogenesis (صفحه وجود ندارد)">عروق لمفاوی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Lymph_sacs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lymph sacs (صفحه وجود ندارد)">Lymph sacs</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سایر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Vascular_remodelling_in_the_embryo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vascular remodelling in the embryo (صفحه وجود ندارد)">Vascular remodelling in the embryo</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">خارج رویانی<br /><a href="/w/index.php?title=Haematopoiesis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Haematopoiesis (صفحه وجود ندارد)">همانژیوجنسیس</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Blood_islands&action=edit&redlink=1" class="new" title="Blood islands (صفحه وجود ندارد)">Blood islands</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="برون‌شامه رویان (صفحه وجود ندارد)">برون‌شامه رویان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Connecting_stalk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Connecting stalk (صفحه وجود ندارد)">Connecting stalk</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D9%87_%D8%B2%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="کیسه زرده">کیسه زرده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%81%D8%AA_%D8%AC%D9%86%DB%8C%D9%86" title="جفت جنین">جفت جنین</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Fetal_circulation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fetal circulation (صفحه وجود ندارد)">گردش جنینی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%AF_%D9%86%D8%A7%D9%81" title="بند ناف">بند ناف</a>: <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%B1%DA%AF_%D9%86%D8%A7%D9%81%DB%8C" title="سیاهرگ نافی">سیاهرگ نافی</a> ← <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%B1%DA%AF%DB%8C" title="مجرای سیاهرگی">مجرای سیاهرگی</a> ← <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%B1%DA%AF_%D8%B2%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="بزرگ‌سیاهرگ زیرین">بزرگ‌سیاهرگ زیرین</a> ← <a class="mw-selflink selflink">قلب</a> ← <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B1%DA%AF_%D8%B1%DB%8C%D9%88%DB%8C" title="سرخرگ ریوی">سرخرگ ریوی</a> ← <a href="/w/index.php?title=Ductus_arteriosus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ductus arteriosus (صفحه وجود ندارد)">Ductus arteriosus</a> ← <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A6%D9%88%D8%B1%D8%AA" title="آئورت">آئورت</a> ← <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B1%DA%AF_%D9%86%D8%A7%D9%81%DB%8C" title="سرخرگ نافی">سرخرگ نافی</a></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D9%87_%D8%B2%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="کیسه زرده">کیسه زرده</a>: <a href="/w/index.php?title=Vitelline_veins&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vitelline veins (صفحه وجود ندارد)">Vitelline veins</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vitelline_arteries&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vitelline arteries (صفحه وجود ندارد)">Vitelline arteries</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=قلب&oldid=40572784">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=قلب&oldid=40572784</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%82%D9%84%D8%A8" title="رده:قلب">قلب</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%84_%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C" title="رده:اشکال هندسی">اشکال هندسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%B9%D8%B6%D8%A7%D8%A1_(%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="رده:اعضاء (کالبدشناسی)">اعضاء (کالبدشناسی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%82%D9%84%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="رده:قلب‌شناسی">قلب‌شناسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%D9%86%D9%87" title="رده:کالبدشناسی تنه">کالبدشناسی تنه</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%82%D9%84%D8%A8" title="رده:کالبدشناسی قلب">کالبدشناسی قلب</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%B7%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9" title="رده:صفحه‌های دارای خطا در ارجاع">صفحه‌های دارای خطا در ارجاع</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی">یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_CS1:_%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA%D9%87_%D8%A7%D8%B6%D8%A7%D9%81%D9%87:_%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4" title="رده:خطاهای CS1: نوشته اضافه: ویرایش">خطاهای CS1: نوشته اضافه: ویرایش</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%DA%AF%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_CS1:_%D9%86%D9%82%D8%B7%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B6%D8%A7%D9%81%D9%87" title="رده:نگهداری CS1: نقطه‌گذاری اضافه">نگهداری CS1: نقطه‌گذاری اضافه</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9_%D8%AA%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="رده:صفحات دارای نام ارجاع تکراری">صفحات دارای نام ارجاع تکراری</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D8%A8%D8%A7_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D8%AA_%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="رده:صفحات ویکی‌پدیا با الگوهای محافظت نادرست">صفحات ویکی‌پدیا با الگوهای محافظت نادرست</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی">مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%AA_%D8%A7%DA%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%88" title="رده:مقاله‌های دارای میکروفرمت اچ‌اودیو">مقاله‌های دارای میکروفرمت اچ‌اودیو</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_BNE" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNE">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNE</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_BNF" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_GND" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_J9U" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_LCCN" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NDL" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NKC" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۷ نوامبر ۲۰۲۴ ساعت ۱۲:۱۰ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%A8&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-f2c9h","wgBackendResponseTime":199,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.428","walltime":"1.716","ppvisitednodes":{"value":10737,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":371435,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":28757,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":13,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":169314,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1468.031 1 -total"," 46.55% 683.299 2 الگو:پانویس"," 25.17% 369.528 22 الگو:Navbox"," 18.10% 265.736 17 الگو:Cite_book"," 11.78% 172.951 3 الگو:یادکرد_وب"," 10.32% 151.528 1 الگو:به_انگلیسی"," 10.18% 149.442 1 الگو:به_زبان_دیگر"," 10.03% 147.310 1 الگو:Lang"," 9.85% 144.660 1 الگو:Infobox_anatomy"," 9.14% 134.125 1 الگو:Infobox"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.924","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":21071498,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-5fb746f978-64mpg","timestamp":"20241119123606","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0642\u0644\u0628","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D9%82%D9%84%D8%A8","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1072","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1072","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-07-27T21:17:05Z","dateModified":"2024-11-07T12:10:39Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/1\/1b\/Heart_anterior_exterior_view.png","headline":"\u06cc\u06a9\u06cc \u0627\u0632 \u0627\u0646\u062f\u0627\u0645\u200c\u0648\u0627\u0631\u0647\u200c\u0647\u0627\u06cc \u062d\u06cc\u0627\u062a\u06cc \u0628\u062f\u0646"}</script> </body> </html>