CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="kk" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Жанартау — Уикипедия</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )kkwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"ymd","wgMonthNames":["","қаңтар","ақпан","наурыз","сәуір","мамыр","маусым","шілде","тамыз","қыркүйек","қазан","қараша","желтоқсан"],"wgRequestId":"23060330-da66-483f-b1d8-8470e91cbdfc","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Жанартау","wgTitle":"Жанартау","wgCurRevisionId":3319809,"wgRevisionId":3319809,"wgArticleId":22548,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["ISBN сиқырлы сілтемелері қолданылған беттер","Жанартаулар","Геология процестер"],"wgPageViewLanguage":"kk","wgPageContentLanguage":"kk","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Жанартау","wgRelevantArticleId":22548,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[], "wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"kk","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"kk"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q8072","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false, "wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.0"};RLSTATE={"ext.gadget.FreezeTopRow":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.gallery.slideshow","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.featured-articles-links","ext.gadget.edittop","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.QuestionForm", "ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=kk&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=ext.gadget.FreezeTopRow&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/MSH80_st_helens_eruption_plume_07-22-80.jpg/1200px-MSH80_st_helens_eruption_plume_07-22-80.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1750"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/MSH80_st_helens_eruption_plume_07-22-80.jpg/800px-MSH80_st_helens_eruption_plume_07-22-80.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1167"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/MSH80_st_helens_eruption_plume_07-22-80.jpg/640px-MSH80_st_helens_eruption_plume_07-22-80.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="933"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Жанартау — Уикипедия"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//kk.m.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Өңдеу" href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Уикипедия (kk)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//kk.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.kk"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Уикипедия Atom желісі" href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D1%83%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Жанартау rootpage-Жанартау skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Мазмұнға өту</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Сайт"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Басты мәзір" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Басты мәзір</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Басты мәзір</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">бүйірлік тақтаға жылжыту</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">жасыру</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Шарлау </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82" title="Басты бетті көру [z]" accesskey="z"><span>Басты бет</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D2%9A%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%BC_%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8B" title="Жоба туралы, мұнда немен айналысуға болатыны туралы, қай жерде не бары туралы"><span>Қауымдастық порталы</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D1%83%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Осы уикидегі жуықтағы өзгерістер тізімі. [r]" accesskey="r"><span>Жуықтағы өзгерістер</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D0%B0%D2%A3%D0%B0_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Соңғы бір айдағы басталған беттер тізімі, есім кеңістігі бойынша сүзгілеп көре аласыз."><span>Жаңа беттер</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BE%D2%9B" title="Кездейсоқ бет жүктеу [x]" accesskey="x"><span>Кездейсоқ бет</span></a></li><li id="n-videolesson" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE_%D1%81%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Уикипедияны үйренуге қатысты YouTube-тағы видео сабақтар"><span>Видео сабақтар</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D0%BD%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B0" title="Анықтама табу орны."><span>Анықтама</span></a></li><li id="n-forum" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC" title="Уикипедия қатысушыларының форумы."><span>Форум</span></a></li><li id="n-general-discussion" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83_%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D1%96" title="Flow жұмыс легінде жұмыс істейтін Уикипедияның негізгі талқылау беті [4]" accesskey="4"><span>Талқылау легі</span></a></li><li id="n-telegram" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram" title="Қазақша Уикипедияға қатысты ең маңызды жаңалықтар мен мақалалар"><span>Телеграм арна</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC/%D2%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%80_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D1%85%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%83" title="Бұл беттегі қатені хабарлау"><span>Қателер туралы хабарлау</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Уикипедия" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-kk.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.1875em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Қазақша ашық энциклопедия" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-kk.svg" width="117" height="11" style="width: 7.3125em; height: 0.6875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%86%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D1%83" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Уикипедия жобасында іздеу [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Іздеу</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Уикипедия жобасынан іздеу" aria-label="Уикипедия жобасынан іздеу" autocapitalize="sentences" title="Уикипедия жобасында іздеу [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Арнайы:Іздеу"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Іздеу</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Жеке құралдар"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Көрініс"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Көрініс" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Көрініс</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_kk.wikipedia.org&uselang=kk" class=""><span>Демеу беру</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D0%B0%D2%A3%D0%B0_%D1%82%D1%96%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B3%D1%96&returnto=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83" title="Біз сізге есептік жазба бастауды және кіруді ұсынамыз,ол міндетті емес." class=""><span>Тіркелу</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D2%9A%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%83%D1%88%D1%8B_%D0%BA%D1%96%D1%80%D1%83%D1%96&returnto=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83" title="Кіруіңізді ұсынамыз, ол міндетті емес. [o]" accesskey="o" class=""><span>Кіру</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Басқа баптаулар" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Жеке құралдар" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Жеке құралдар</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Қатысушы мәзірі" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_kk.wikipedia.org&uselang=kk"><span>Демеу беру</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D0%B0%D2%A3%D0%B0_%D1%82%D1%96%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B3%D1%96&returnto=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83" title="Біз сізге есептік жазба бастауды және кіруді ұсынамыз,ол міндетті емес."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Тіркелу</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D2%9A%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%83%D1%88%D1%8B_%D0%BA%D1%96%D1%80%D1%83%D1%96&returnto=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83" title="Кіруіңізді ұсынамыз, ол міндетті емес. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Кіру</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Шыққан өңдеушілерге арналған беттер <a href="/wiki/%D0%96%D3%99%D1%80%D0%B4%D0%B5%D0%BC:%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80%D1%83" aria-label="Өңдеу туралы көбірек білу"><span>көбірек білу</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D2%AE%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%96%D0%BC" title="Бұл IP мекенжаймен жасаған өңдемелер тізімі [y]" accesskey="y"><span>Үлесім</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%BC" title="Бұл IP мекенжай өңдемелерін талқылау [n]" accesskey="n"><span>Талқылау</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eжабу\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"kk\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Cdiv style=\"width: 100% ! important; border: solid 1px lightblue; border-radius: 10px; font-size: 120%; text-align: center;\"\u003E\n\u003Cp\u003EҚұрметті оқырман, қазақша Уикипедияның \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram\" title=\"Уикипедия:Telegram\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/25px-Telegram_logo.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"25\" height=\"25\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/38px-Telegram_logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/50px-Telegram_logo.svg.png 2x\" data-file-width=\"512\" data-file-height=\"512\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Ca href=\"/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram\" title=\"Уикипедия:Telegram\"\u003ETelegram арнасына\u003C/a\u003E жазыла аласыз\n\u003C/p\u003E\n\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Сайт"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Мазмұны" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Мазмұны</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">бүйірлік тақтаға жылжыту</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">жасыру</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Кіріспе</div> </a> </li> <li id="toc-Этимологиясы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Этимологиясы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Этимологиясы</span> </div> </a> <ul id="toc-Этимологиясы-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Жанартаулардың_жіктелуі" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Жанартаулардың_жіктелуі"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Жанартаулардың жіктелуі</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Жанартаулардың_жіктелуі-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Жанартаулардың жіктелуі суббөлімін көрсету/жасыру</span> </button> <ul id="toc-Жанартаулардың_жіктелуі-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Атқылау_каналдарының_пішіні" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Атқылау_каналдарының_пішіні"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Атқылау каналдарының пішіні</span> </div> </a> <ul id="toc-Атқылау_каналдарының_пішіні-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Типтері" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Типтері"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Типтері</span> </div> </a> <ul id="toc-Типтері-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Атқылау_саны" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Атқылау_саны"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Атқылау саны</span> </div> </a> <ul id="toc-Атқылау_саны-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Орналасуы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Орналасуы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Орналасуы</span> </div> </a> <ul id="toc-Орналасуы-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Белсендігі" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Белсендігі"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>Белсендігі</span> </div> </a> <ul id="toc-Белсендігі-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Шығу_жолдары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Шығу_жолдары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.6</span> <span>Шығу жолдары</span> </div> </a> <ul id="toc-Шығу_жолдары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Шығу_тереңдігі" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Шығу_тереңдігі"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.7</span> <span>Шығу тереңдігі</span> </div> </a> <ul id="toc-Шығу_тереңдігі-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Жанартау_атқылауы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Жанартау_атқылауы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Жанартау атқылауы</span> </div> </a> <ul id="toc-Жанартау_атқылауы-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Жанартау_атқылауынан_пайда_болған_тау_жыныстары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Жанартау_атқылауынан_пайда_болған_тау_жыныстары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Жанартау атқылауынан пайда болған тау жыныстары</span> </div> </a> <ul id="toc-Жанартау_атқылауынан_пайда_болған_тау_жыныстары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Жанартау_атқылаулары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Жанартау_атқылаулары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Жанартау атқылаулары</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Жанартау_атқылаулары-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Жанартау атқылаулары суббөлімін көрсету/жасыру</span> </button> <ul id="toc-Жанартау_атқылаулары-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-XXI_ғасырда" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#XXI_ғасырда"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>XXI ғасырда</span> </div> </a> <ul id="toc-XXI_ғасырда-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-XX_ғасыр" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#XX_ғасыр"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>XX ғасыр</span> </div> </a> <ul id="toc-XX_ғасыр-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ең_ірі_жанартаулар" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ең_ірі_жанартаулар"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Ең ірі жанартаулар</span> </div> </a> <ul id="toc-Ең_ірі_жанартаулар-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Сөнген_жанартау" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Сөнген_жанартау"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Сөнген жанартау</span> </div> </a> <ul id="toc-Сөнген_жанартау-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Жерден_тыс_жанартаулар" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Жерден_тыс_жанартаулар"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Жерден тыс жанартаулар</span> </div> </a> <ul id="toc-Жерден_тыс_жанартаулар-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Жанартаулар_туралы_таңғажайып_деректер" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Жанартаулар_туралы_таңғажайып_деректер"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Жанартаулар туралы таңғажайып деректер</span> </div> </a> <ul id="toc-Жанартаулар_туралы_таңғажайып_деректер-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Дереккөздер" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Дереккөздер"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Дереккөздер</span> </div> </a> <ul id="toc-Дереккөздер-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Мазмұны" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Мазмұнды көрсету/жасыру" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Мазмұнды көрсету/жасыру</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Жанартау</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Басқа тілдегі мақалаға өту. 196 тілде қолжетімді" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-196" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">196 тіл</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Vulkaan" title="Vulkaan – африкаанс тілі" lang="af" hreflang="af" data-title="Vulkaan" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="африкаанс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Vulkan" title="Vulkan – неміс тілі (Швейцария)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Vulkan" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="неміс тілі (Швейцария)" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%88%B3%E1%89%B0_%E1%8C%88%E1%88%9E%E1%88%AB" title="እሳተ ገሞራ – амхар тілі" lang="am" hreflang="am" data-title="እሳተ ገሞራ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="амхар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Volc%C3%A1n" title="Volcán – арагон тілі" lang="an" hreflang="an" data-title="Volcán" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="арагон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/F%C8%B3rbeorg" title="Fȳrbeorg – Old English" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Fȳrbeorg" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="Old English" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ann mw-list-item"><a href="https://ann.wikipedia.org/wiki/V%E1%BB%8Dlikano" title="Vọlikano – оболо тілі" lang="ann" hreflang="ann" data-title="Vọlikano" data-language-autonym="Obolo" data-language-local-name="оболо тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Obolo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A5%80" title="ज्वालामुखी – ангика тілі" lang="anp" hreflang="anp" data-title="ज्वालामुखी" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="ангика тілі" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%83%D8%A7%D9%86" title="بركان – араб тілі" lang="ar" hreflang="ar" data-title="بركان" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="араб тілі" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%83%D8%A7%D9%86_(%D8%AC%D9%8A%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A%D8%A7)" title="بركان (جيولوجيا) – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="بركان (جيولوجيا)" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%83%D8%A7%D9%86" title="بركان – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="بركان" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%97%E0%A7%8D%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%97%E0%A6%BF%E0%A7%B0%E0%A6%BF" title="আগ্নেয়গিৰি – ассам тілі" lang="as" hreflang="as" data-title="আগ্নেয়গিৰি" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ассам тілі" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Volc%C3%A1n" title="Volcán – астурия тілі" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Volcán" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="астурия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A5%80" title="ज्वालामुखी – авадхи тілі" lang="awa" hreflang="awa" data-title="ज्वालामुखी" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="авадхи тілі" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Vulkan" title="Vulkan – әзірбайжан тілі" lang="az" hreflang="az" data-title="Vulkan" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="әзірбайжан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%BA" title="یانارداغ – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="یانارداغ" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Вулкан – башқұрт тілі" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Вулкан" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="башқұрт тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Vuikan" title="Vuikan – Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Vuikan" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Ogn%C4%97kalnis" title="Ognėkalnis – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Ognėkalnis" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Bulkan" title="Bulkan – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Bulkan" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Вулкан – беларусь тілі" lang="be" hreflang="be" data-title="Вулкан" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="беларусь тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%83%D0%BB%D1%8C%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Вулькан – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Вулькан" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Вулкан – болгар тілі" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Вулкан" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="болгар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A5%80" title="ज्वालामुखी – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="ज्वालामुखी" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Volkeno" title="Volkeno – бислама тілі" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Volkeno" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="бислама тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bislama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%97%E0%A7%8D%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%97%E0%A6%BF%E0%A6%B0%E0%A6%BF" title="আগ্নেয়গিরি – бенгал тілі" lang="bn" hreflang="bn" data-title="আগ্নেয়গিরি" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="бенгал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%98%E0%BD%BA%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BD%B2%E0%BC%8D" title="མེ་རི། – тибет тілі" lang="bo" hreflang="bo" data-title="མེ་རི།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="тибет тілі" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Menez-tan" title="Menez-tan – бретон тілі" lang="br" hreflang="br" data-title="Menez-tan" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="бретон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Vulkan" title="Vulkan – босния тілі" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Vulkan" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="босния тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D1%82%D0%B0_%D1%83%D1%83%D0%BB%D0%B0" title="Галта уула – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Галта уула" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Volc%C3%A0" title="Volcà – каталан тілі" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Volcà" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D3%80%D0%B0%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="ТӀаплам – шешен тілі" lang="ce" hreflang="ce" data-title="ТӀаплам" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="шешен тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Bulkan" title="Bulkan – себуано тілі" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Bulkan" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="себуано тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%DA%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="گڕکان – сорани тілі" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="گڕکان" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="сорани тілі" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Volcanu" title="Volcanu – корсика тілі" lang="co" hreflang="co" data-title="Volcanu" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="корсика тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Sopka" title="Sopka – чех тілі" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Sopka" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чех тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/W%C3%B9lkan" title="Wùlkan – Kashubian" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Wùlkan" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="Kashubian" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD_(%D0%B3%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8)" title="Вулкан (геологи) – чуваш тілі" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Вулкан (геологи)" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="чуваш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Llosgfynydd" title="Llosgfynydd – валлий тілі" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Llosgfynydd" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="валлий тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Vulkan" title="Vulkan – дат тілі" lang="da" hreflang="da" data-title="Vulkan" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="дат тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Vulkan" title="Vulkan – неміс тілі" lang="de" hreflang="de" data-title="Vulkan" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="неміс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Koyo_volkanik" title="Koyo volkanik – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Koyo volkanik" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A5%80" title="ज्वालामुखी – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="ज्वालामुखी" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97%CF%86%CE%B1%CE%AF%CF%83%CF%84%CE%B5%CE%B9%CE%BF" title="Ηφαίστειο – грек тілі" lang="el" hreflang="el" data-title="Ηφαίστειο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="грек тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Volcano" title="Volcano – ағылшын тілі" lang="en" hreflang="en" data-title="Volcano" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ағылшын тілі" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Vulkano" title="Vulkano – эсперанто тілі" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Vulkano" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="эсперанто тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Volc%C3%A1n" title="Volcán – испан тілі" lang="es" hreflang="es" data-title="Volcán" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="испан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Vulkaan" title="Vulkaan – эстон тілі" lang="et" hreflang="et" data-title="Vulkaan" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="эстон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Sumendi" title="Sumendi – баск тілі" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Sumendi" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="баск тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%AA%D8%B4%D9%81%D8%B4%D8%A7%D9%86" title="آتشفشان – парсы тілі" lang="fa" hreflang="fa" data-title="آتشفشان" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="парсы тілі" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Tulivuori" title="Tulivuori – фин тілі" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Tulivuori" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="фин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Tul%C3%B5m%C3%A4gi" title="Tulõmägi – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Tulõmägi" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Gosfj%C3%B8ll" title="Gosfjøll – фарер тілі" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Gosfjøll" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="фарер тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Volcan" title="Volcan – француз тілі" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Volcan" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="француз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Wulkaan" title="Wulkaan – солтүстік фриз тілі" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Wulkaan" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="солтүстік фриз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Vulcan" title="Vulcan – фриуль тілі" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Vulcan" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="фриуль тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Fulkaan" title="Fulkaan – батыс фриз тілі" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Fulkaan" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="батыс фриз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Bolc%C3%A1n" title="Bolcán – ирланд тілі" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Bolcán" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ирланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E7%81%AB%E5%B1%B1" title="火山 – Gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="火山" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Volkan" title="Volkan – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Volkan" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Beinn-theine" title="Beinn-theine – шотландиялық гэль тілі" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Beinn-theine" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="шотландиялық гэль тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Volc%C3%A1n" title="Volcán – галисия тілі" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Volcán" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="галисия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Yvyrata" title="Yvyrata – гуарани тілі" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Yvyrata" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="гуарани тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%9C%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%B3%E0%AA%BE%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%96%E0%AB%80" title="જ્વાળામુખી – гуджарати тілі" lang="gu" hreflang="gu" data-title="જ્વાળામુખી" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="гуджарати тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Volcaan" title="Volcaan – мэн тілі" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Volcaan" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="мэн тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Dutsen_Volcano" title="Dutsen Volcano – хауса тілі" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Dutsen Volcano" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="хауса тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/F%C3%B3-s%C3%A2n" title="Fó-sân – Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Fó-sân" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%A8_%D7%92%D7%A2%D7%A9" title="הר געש – иврит тілі" lang="he" hreflang="he" data-title="הר געש" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="иврит тілі" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A5%80" title="ज्वालामुखी – хинди тілі" lang="hi" hreflang="hi" data-title="ज्वालामुखी" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="хинди тілі" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Jwala_mukhi" title="Jwala mukhi – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Jwala mukhi" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Vulkan" title="Vulkan – хорват тілі" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Vulkan" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="хорват тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/V%C3%B2lkan" title="Vòlkan – гаити тілі" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Vòlkan" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="гаити тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/T%C5%B1zh%C3%A1ny%C3%B3" title="Tűzhányó – венгр тілі" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Tűzhányó" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="венгр тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%AD" title="Հրաբուխ – армян тілі" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Հրաբուխ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="армян тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%AD" title="Հրաբուխ – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Հրաբուխ" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Vulcano" title="Vulcano – интерлингва тілі" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Vulcano" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="интерлингва тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Gunung_berapi" title="Gunung berapi – индонезия тілі" lang="id" hreflang="id" data-title="Gunung berapi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="индонезия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Vulcan" title="Vulcan – интерлингве тілі" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Vulcan" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="интерлингве тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ik mw-list-item"><a href="https://ik.wikipedia.org/wiki/I%C4%A1%C4%A1isuaq" title="Iġġisuaq – Inupiaq" lang="ik" hreflang="ik" data-title="Iġġisuaq" data-language-autonym="Iñupiatun" data-language-local-name="Inupiaq" class="interlanguage-link-target"><span>Iñupiatun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Bulkan" title="Bulkan – илоко тілі" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Bulkan" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="илоко тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Volkano" title="Volkano – идо тілі" lang="io" hreflang="io" data-title="Volkano" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="идо тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Eldst%C3%B6%C3%B0" title="Eldstöð – исланд тілі" lang="is" hreflang="is" data-title="Eldstöð" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="исланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Vulcano" title="Vulcano – итальян тілі" lang="it" hreflang="it" data-title="Vulcano" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="итальян тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%81%AB%E5%B1%B1" title="火山 – жапон тілі" lang="ja" hreflang="ja" data-title="火山" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="жапон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Volkieno" title="Volkieno – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Volkieno" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Gunung_geni" title="Gunung geni – ява тілі" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Gunung geni" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ява тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ვულკანი – грузин тілі" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ვულკანი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Vulkan" title="Vulkan – Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Vulkan" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D1%8D%D0%B1%D1%8D%D0%BA%D1%8A%D0%B0%D1%83%D1%8D" title="Къэбэкъауэ – кабардин тілі" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Къэбэкъауэ" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="кабардин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгэбзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/T%C9%9Bt%C9%9B%C9%9B_mi%C5%8B" title="Tɛtɛɛ miŋ – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Tɛtɛɛ miŋ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/Ndumb%C4%A9r%C4%A9" title="Ndumbĩrĩ – кикуйю тілі" lang="ki" hreflang="ki" data-title="Ndumbĩrĩ" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="кикуйю тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Gĩkũyũ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kl mw-list-item"><a href="https://kl.wikipedia.org/wiki/Qaqqaq_innermik_anitsisartut" title="Qaqqaq innermik anitsisartut – калаалисут тілі" lang="kl" hreflang="kl" data-title="Qaqqaq innermik anitsisartut" data-language-autonym="Kalaallisut" data-language-local-name="калаалисут тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kalaallisut</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%97%E1%9F%92%E1%9E%93%E1%9F%86%E1%9E%97%E1%9F%92%E1%9E%9B%E1%9E%BE%E1%9E%84" title="ភ្នំភ្លើង – кхмер тілі" lang="km" hreflang="km" data-title="ភ្នំភ្លើង" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="кхмер тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9C%E0%B3%8D%E0%B2%B5%E0%B2%BE%E0%B2%B2%E0%B2%BE%E0%B2%AE%E0%B3%81%E0%B2%96%E0%B2%BF" title="ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ – каннада тілі" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="каннада тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%99%94%EC%82%B0" title="화산 – корей тілі" lang="ko" hreflang="ko" data-title="화산" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="корей тілі" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Vulkahn" title="Vulkahn – кёльн тілі" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Vulkahn" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="кёльн тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ripoarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Volkan" title="Volkan – күрд тілі" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Volkan" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="күрд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80_%D1%82%D0%BE%D0%BE" title="Жанар тоо – қырғыз тілі" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Жанар тоо" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="қырғыз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Mons_ignifer" title="Mons ignifer – латын тілі" lang="la" hreflang="la" data-title="Mons ignifer" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="латын тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Vulkan" title="Vulkan – люксембург тілі" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Vulkan" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="люксембург тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD_(%D0%B3%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F)" title="Вулкан (геология) – лезгин тілі" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Вулкан (геология)" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="лезгин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lg mw-list-item"><a href="https://lg.wikipedia.org/wiki/Ekipuluko" title="Ekipuluko – ганда тілі" lang="lg" hreflang="lg" data-title="Ekipuluko" data-language-autonym="Luganda" data-language-local-name="ганда тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Luganda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Vulkaan" title="Vulkaan – лимбург тілі" lang="li" hreflang="li" data-title="Vulkaan" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="лимбург тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Vulc%C3%A0n" title="Vulcàn – лигур тілі" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Vulcàn" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="лигур тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Vulcan" title="Vulcan – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Vulcan" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Volcan" title="Volcan – Ломбард" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Volcan" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Ломбард" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Ng%C3%B3mb%C3%A1-m%C9%94%CC%8Ct%C9%94" title="Ngómbá-mɔ̌tɔ – лингала тілі" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Ngómbá-mɔ̌tɔ" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="лингала тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%9E%E0%BA%B9%E0%BB%80%E0%BA%82%E0%BA%BB%E0%BA%B2%E0%BB%84%E0%BA%9F" title="ພູເຂົາໄຟ – лаос тілі" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ພູເຂົາໄຟ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="лаос тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="жақсы мақалалар"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Ugnikalnis" title="Ugnikalnis – литва тілі" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Ugnikalnis" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="литва тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Vulk%C4%81ns" title="Vulkāns – латыш тілі" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Vulkāns" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латыш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A5%80" title="ज्वालामुखी – майтхили тілі" lang="mai" hreflang="mai" data-title="ज्वालामुखी" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="майтхили тілі" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Gunung_berapi" title="Gunung berapi – Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Gunung berapi" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8C" title="Вулканць – мокша тілі" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Вулканць" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="мокша тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Volkano" title="Volkano – малагаси тілі" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Volkano" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="малагаси тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Gunuang_api" title="Gunuang api – минангкабау тілі" lang="min" hreflang="min" data-title="Gunuang api" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="минангкабау тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Вулкан – македон тілі" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Вулкан" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="македон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%BC%E0%B4%B5%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="അഗ്നിപർവ്വതം – малаялам тілі" lang="ml" hreflang="ml" data-title="അഗ്നിപർവ്വതം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="малаялам тілі" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D1%82_%D1%83%D1%83%D0%BB" title="Галт уул – моңғол тілі" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Галт уул" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="моңғол тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A5%80" title="ज्वालामुखी – маратхи тілі" lang="mr" hreflang="mr" data-title="ज्वालामुखी" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="маратхи тілі" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Gunung_berapi" title="Gunung berapi – малай тілі" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Gunung berapi" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="малай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Bulcon" title="Bulcon – миранд тілі" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Bulcon" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="миранд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%99%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%90%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA" title="မီးတောင် – бирма тілі" lang="my" hreflang="my" data-title="မီးတောင်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="бирма тілі" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B4_%D9%81%D8%B4%D9%88%D9%86" title="تش فشون – мазандеран тілі" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="تش فشون" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="мазандеран тілі" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/Tletepetl" title="Tletepetl – Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="Tletepetl" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target"><span>Nāhuatl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Vurcano" title="Vurcano – неаполитан тілі" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Vurcano" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="неаполитан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Vulkan" title="Vulkan – төменгі неміс тілі" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Vulkan" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="төменгі неміс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Vulkaan" title="Vulkaan – төменгі саксон тілі" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Vulkaan" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="төменгі саксон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A5%80" title="ज्वालामुखी – непал тілі" lang="ne" hreflang="ne" data-title="ज्वालामुखी" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="непал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%81%E0%A4%81%E0%A4%9C%E0%A4%B2%E0%A4%BE" title="गुँजला – невар тілі" lang="new" hreflang="new" data-title="गुँजला" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="невар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Vulkaan" title="Vulkaan – нидерланд тілі" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Vulkaan" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="нидерланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Vulkan" title="Vulkan – норвегиялық нюнорск тілі" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Vulkan" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="норвегиялық нюнорск тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Vulkan" title="Vulkan – норвегиялық букмол тілі" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Vulkan" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="норвегиялық букмол тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Montangne_d%C3%A9_feu" title="Montangne dé feu – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Montangne dé feu" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Volcan" title="Volcan – окситан тілі" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Volcan" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="окситан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Tulim%C3%A4gi" title="Tulimägi – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Tulimägi" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Burkaana" title="Burkaana – оромо тілі" lang="om" hreflang="om" data-title="Burkaana" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="оромо тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%9C%E0%A9%81%E0%A8%86%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A8%96%E0%A9%80" title="ਜੁਆਲਾਮੁਖੀ – пенджаб тілі" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਜੁਆਲਾਮੁਖੀ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="пенджаб тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Volkan" title="Volkan – папьяменто тілі" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Volkan" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="папьяменто тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Volcan" title="Volcan – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Volcan" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Wulkan" title="Wulkan – поляк тілі" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Wulkan" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="поляк тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%AA%D8%B4_%D9%81%D8%B4%D8%A7%DA%BA" title="آتش فشاں – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="آتش فشاں" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%8A%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="اورشيندی – пушту тілі" lang="ps" hreflang="ps" data-title="اورشيندی" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="пушту тілі" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Vulc%C3%A3o" title="Vulcão – португал тілі" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Vulcão" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="португал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Ariq" title="Ariq – кечуа тілі" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Ariq" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="кечуа тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Vulcan" title="Vulcan – романш тілі" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Vulcan" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="романш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Vulcan" title="Vulcan – румын тілі" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Vulcan" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="румын тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Vulcanu" title="Vulcanu – арумын тілі" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Vulcanu" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="арумын тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Вулкан – орыс тілі" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Вулкан" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="орыс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Вулкан – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Вулкан" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Ibirunga_byu_Rwanda" title="Ibirunga byu Rwanda – киньяруанда тілі" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Ibirunga byu Rwanda" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="киньяруанда тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ikinyarwanda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%A4%E0%A4%83" title="अग्निपर्वतः – санскрит тілі" lang="sa" hreflang="sa" data-title="अग्निपर्वतः" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="санскрит тілі" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Булкаан – саха тілі" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Булкаан" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="саха тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Vulcanu" title="Vulcanu – сардин тілі" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Vulcanu" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="сардин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Vurcanu_(giolugg%C3%ACa)" title="Vurcanu (gioluggìa) – сицилия тілі" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Vurcanu (gioluggìa)" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="сицилия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Volcanae" title="Volcanae – шотланд тілі" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Volcanae" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="шотланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%AA%D8%B4_%D9%81%D8%B4%D8%A7%D9%86" title="آتش فشان – синдхи тілі" lang="sd" hreflang="sd" data-title="آتش فشان" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="синдхи тілі" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Dollav%C3%A1rri" title="Dollavárri – солтүстік саам тілі" lang="se" hreflang="se" data-title="Dollavárri" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="солтүстік саам тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Vulkan" title="Vulkan – серб-хорват тілі" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Vulkan" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="серб-хорват тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%9C%E0%B7%92%E0%B6%B1%E0%B7%92_%E0%B6%9A%E0%B6%B3%E0%B7%94" title="ගිනි කඳු – сингал тілі" lang="si" hreflang="si" data-title="ගිනි කඳු" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="сингал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Volcano" title="Volcano – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Volcano" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Sopka" title="Sopka – словак тілі" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Sopka" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="словак тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%AA%D8%B4_%D9%81%D8%B4%D8%A7%DA%BA" title="آتش فشاں – Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="آتش فشاں" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target"><span>سرائیکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Ognjenik" title="Ognjenik – словен тілі" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Ognjenik" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="словен тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Chikwatamabwe" title="Chikwatamabwe – шона тілі" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Chikwatamabwe" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="шона тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Folkaano" title="Folkaano – сомали тілі" lang="so" hreflang="so" data-title="Folkaano" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="сомали тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Vullkani" title="Vullkani – албан тілі" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Vullkani" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="албан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Вулкан – серб тілі" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Вулкан" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="серб тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Vulkan" title="Vulkan – швед тілі" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Vulkan" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="швед тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Volkeno" title="Volkeno – суахили тілі" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Volkeno" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="суахили тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%8E%E0%AE%B0%E0%AE%BF%E0%AE%AE%E0%AE%B2%E0%AF%88" title="எரிமலை – тамил тілі" lang="ta" hreflang="ta" data-title="எரிமலை" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="тамил тілі" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%97%E0%B1%8D%E0%B0%A8%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B0%A4%E0%B0%82" title="అగ్నిపర్వతం – телугу тілі" lang="te" hreflang="te" data-title="అగ్నిపర్వతం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="телугу тілі" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%82%D0%B0%D1%88%D1%84%D0%B8%D1%88%D0%BE%D0%BD" title="Оташфишон – тәжік тілі" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Оташфишон" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="тәжік тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A0%E0%B8%B9%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B2%E0%B9%84%E0%B8%9F" title="ภูเขาไฟ – тай тілі" lang="th" hreflang="th" data-title="ภูเขาไฟ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="тай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Wulkan" title="Wulkan – түрікмен тілі" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Wulkan" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="түрікмен тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Bulkan" title="Bulkan – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Bulkan" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Yanarda%C4%9F" title="Yanardağ – түрік тілі" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Yanardağ" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="түрік тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Вулкан – татар тілі" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Вулкан" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="татар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%82%D1%82%D1%83%D0%B3_%D0%B4%D0%B0%D0%B3" title="Оттуг даг – тувин тілі" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Оттуг даг" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="тувин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Тыва дыл</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D9%8A%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%B1_%D8%AA%D8%A7%D8%BA" title="يانار تاغ – ұйғыр тілі" lang="ug" hreflang="ug" data-title="يانار تاغ" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ұйғыр тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Вулкан – украин тілі" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Вулкан" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%AA%D8%B4_%D9%81%D8%B4%D8%A7%DA%BA" title="آتش فشاں – урду тілі" lang="ur" hreflang="ur" data-title="آتش فشاں" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="урду тілі" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Vulqon" title="Vulqon – өзбек тілі" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Vulqon" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="өзбек тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Volcan" title="Volcan – венеция тілі" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Volcan" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="венеция тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/L%C3%A4moim%C3%A4gi" title="Lämoimägi – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Lämoimägi" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/N%C3%BAi_l%E1%BB%ADa" title="Núi lửa – вьетнам тілі" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Núi lửa" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="вьетнам тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Vulkoan" title="Vulkoan – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Vulkoan" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Volkan" title="Volkan – волапюк тілі" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Volkan" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="волапюк тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Volcan" title="Volcan – валлон тілі" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Volcan" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="валлон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Bulkan" title="Bulkan – варай тілі" lang="war" hreflang="war" data-title="Bulkan" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="варай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%81%AB%E5%B1%B1" title="火山 – қытай тілі (У)" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="火山" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="қытай тілі (У)" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/Intaba-mlilo" title="Intaba-mlilo – кхоса тілі" lang="xh" hreflang="xh" data-title="Intaba-mlilo" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="кхоса тілі" class="interlanguage-link-target"><span>IsiXhosa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ვულკანი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ვულკანი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%95%D7%95%D7%90%D7%95%D7%9C%D7%A7%D7%90%D7%9F" title="וואולקאן – идиш тілі" lang="yi" hreflang="yi" data-title="וואולקאן" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="идиш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%81%AB%E5%B1%B1" title="火山 – қытай тілі" lang="zh" hreflang="zh" data-title="火山" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="қытай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E7%81%AB%E5%B1%B1" title="火山 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="火山" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Ho%C3%A9-soa%E2%81%BF" title="Hoé-soaⁿ – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Hoé-soaⁿ" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%81%AB%E5%B1%B1" title="火山 – кантон тілі" lang="yue" hreflang="yue" data-title="火山" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="кантон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q8072#sitelinks-wikipedia" title="Тіларалық сілтемелерді өңдеу" class="wbc-editpage">Сілтемелерді өңдеу</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Ат кеңістіктері"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83" title="Мазмұн бетін көру [c]" accesskey="c"><span>Бет</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83:%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83" rel="discussion" title="Мағлұмат бетті талқылау [t]" accesskey="t"><span>Талқылау</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Тіл нұсқасын ауыстыру" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">kk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Көріністер"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83"><span>Оқу</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&veaction=edit" title="Бұл бетті өңдеу [v]" accesskey="v"><span>Өңдеу</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit" title="Бұл беттің қайнар мәтінін өңдеу [e]" accesskey="e"><span>Қайнарын өңдеу</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=history" title="Бұл беттін соңғы нұсқалары. [h]" accesskey="h"><span>Өңделу тарихы</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Құралдар" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Құралдар</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Құралдар</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">бүйірлік тақтаға жылжыту</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">жасыру</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> Әрекеттер </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83"><span>Оқу</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&veaction=edit" title="Бұл бетті өңдеу [v]" accesskey="v"><span>Өңдеу</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit" title="Бұл беттің қайнар мәтінін өңдеу [e]" accesskey="e"><span>Қайнарын өңдеу</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=history"><span>Өңделу тарихы</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Жалпы </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9C%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0_%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80/%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83" title="Мұнда сілтейтін барлық бет тізімі [j]" accesskey="j"><span>Мұнда сілтейтін беттер</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A1%D1%96%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%96%D2%A3_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%96/%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83" rel="nofollow" title="Осы жерден сілтенген беттердің жуықтағы өзгерістері [k]" accesskey="k"><span>Қатысты өзгерістер</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Барлық арнайы беттер тізімі [q]" accesskey="q"><span>Арнайы беттер</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&oldid=3319809" title="Мына беттің осы нұсқасының тұрақты сілтемесі"><span>Тұрақты сілтеме</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=info" title="Бұл бет туралы көбірек мәлімет"><span>Бет ақпараты</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:CiteThisPage&page=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&id=3319809&wpFormIdentifier=titleform" title="Бұл беттен қалай дәйексөз алуға болатыны туралы мәлімет"><span>Беттен дәйексөз алу</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fkk.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2596%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25B0%25D1%2580%25D1%2582%25D0%25B0%25D1%2583"><span>URL мекенжайын қысқарту</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:QrCode&url=https%3A%2F%2Fkk.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2596%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25B0%25D1%2580%25D1%2582%25D0%25B0%25D1%2583"><span>QR код жүктеу</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading" > <div class="vector-menu-heading"> Баспа/экспорт </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="electron-print_pdf" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:DownloadAsPdf&page=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=show-download-screen"><span>PDF ретінде жүктеп алу</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="javascript:print();" rel="alternate" title="Бұл беттің басып шығаруға арналған нұсқасы [p]" accesskey="p"><span>Басып шығару нұсқасы</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Басқа жобаларда </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Volcano" hreflang="en"><span>Ортаққор</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q8072" title="Сілтеме дерек қойма данасымен байланысқан [g]" accesskey="g"><span>Уикидерек элементі</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Көрініс"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Көрініс</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">бүйірлік тақтаға жылжыту</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">жасыру</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="kk" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:MSH80_st_helens_eruption_plume_07-22-80.jpg" class="mw-file-description"><img alt="A." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/MSH80_st_helens_eruption_plume_07-22-80.jpg/270px-MSH80_st_helens_eruption_plume_07-22-80.jpg" decoding="async" width="270" height="394" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/MSH80_st_helens_eruption_plume_07-22-80.jpg/405px-MSH80_st_helens_eruption_plume_07-22-80.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/MSH80_st_helens_eruption_plume_07-22-80.jpg/540px-MSH80_st_helens_eruption_plume_07-22-80.jpg 2x" data-file-width="1980" data-file-height="2888" /></a><figcaption>Сент-Хеленс жанартауының атқылауы. 1980 ж.</figcaption></figure> <p><b>Жанартау</b> — төбесінде шұңқырға ұқсас <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Кратер">кратері</a> не ойысы бар, көбінесе <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%83%D1%81" title="Конус">конус</a> немесе <a href="/wiki/%D0%9A%D2%AF%D0%BC%D0%B1%D0%B5%D0%B7" title="Күмбез">күмбез</a> тәріздес болып келетін геологиялық түзілім. Ол тереңдік магмалық ошақтардан жер бетіне <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Лава">лавалар</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%AB%D1%81%D1%82%D1%8B%D2%9B_%D0%B3%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ыстық газдар (мұндай бет жоқ)">ыстық газдар</a> мен <a href="/wiki/%D0%91%D1%83" title="Бу">булар</a>, сондай-ақ тау жыныстарының сынықтарын атқылап тұратын жер қыртысындағы каналдар мен жарықтардың үстінде пайда болады. Жанартау жылына жер бетіне 5 – 6 кm³ жанартаулық материалдар шығарады, оның 80%-ы су асты жанартауларына, 20%-ы құрлықтағы жанартауларға тиесілі.<sup id="cite_ref-ReferenceA_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Лаваның сыртқа шығып қату нәтижесінде пайда болады. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Этимологиясы"><span id=".D0.AD.D1.82.D0.B8.D0.BC.D0.BE.D0.BB.D0.BE.D0.B3.D0.B8.D1.8F.D1.81.D1.8B"></span>Этимологиясы</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&veaction=edit&section=1" title="Бөлімді өңдеу: Этимологиясы" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Этимологиясы"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Stromboli_Eruption.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Stromboli_Eruption.jpg/200px-Stromboli_Eruption.jpg" decoding="async" width="200" height="298" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Stromboli_Eruption.jpg/300px-Stromboli_Eruption.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Stromboli_Eruption.jpg/400px-Stromboli_Eruption.jpg 2x" data-file-width="939" data-file-height="1400" /></a><figcaption>Италиядағы Стромболи жанартауының атқылауы</figcaption></figure> <p>Жанартау, латынша <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BD_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" title="Латын тілі">лат.</a> <span lang="la"><i>vulcanus</i></span> – «от», «жалын» деген мағынаны білдіреді. Бұл сөз ежелгі римдіктердің мифологиясындағы от құдайы ұғымынан шыққан. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Жанартаулардың_жіктелуі"><span id=".D0.96.D0.B0.D0.BD.D0.B0.D1.80.D1.82.D0.B0.D1.83.D0.BB.D0.B0.D1.80.D0.B4.D1.8B.D2.A3_.D0.B6.D1.96.D0.BA.D1.82.D0.B5.D0.BB.D1.83.D1.96"></span>Жанартаулардың жіктелуі</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&veaction=edit&section=2" title="Бөлімді өңдеу: Жанартаулардың жіктелуі" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Жанартаулардың жіктелуі"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Атқылау_каналдарының_пішіні"><span id=".D0.90.D1.82.D2.9B.D1.8B.D0.BB.D0.B0.D1.83_.D0.BA.D0.B0.D0.BD.D0.B0.D0.BB.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B.D0.BD.D1.8B.D2.A3_.D0.BF.D1.96.D1.88.D1.96.D0.BD.D1.96"></span>Атқылау каналдарының пішіні</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&veaction=edit&section=3" title="Бөлімді өңдеу: Атқылау каналдарының пішіні" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Атқылау каналдарының пішіні"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Атқылау каналдарының пішініне сәйкес жанартауларды </p> <ul><li><i>орталық</i> және</li> <li><i>жарықтық</i> деп бөледі.</li></ul> <p>Мұның екеуі де әрекетті, тыныштанған және сөнген болуы мүмкін. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Типтері"><span id=".D0.A2.D0.B8.D0.BF.D1.82.D0.B5.D1.80.D1.96"></span>Типтері</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&veaction=edit&section=4" title="Бөлімді өңдеу: Типтері" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Типтері"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Жанартаулық атқылаудың типі, магманың мөлшері мен құрамы жанартаудың пішіні мен биіктігін анықтайды. Оның ең көп тараған типтері: </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%83%D1%81_%D1%82%D3%99%D1%80%D1%96%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D1%81_%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Конус тәріздес жанартау (мұндай бет жоқ)">конус тәріздес жанартау</a> (атқыламасында сынық материалдар басым кезінде),</li> <li>күмбез тәріздес жанартау (тұтқыр лаваның сығымдалуы кезінде) және</li> <li>көлбеу қалқан тәріздес жанартау (сұйық лава аққан кезде).</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Атқылау_саны"><span id=".D0.90.D1.82.D2.9B.D1.8B.D0.BB.D0.B0.D1.83_.D1.81.D0.B0.D0.BD.D1.8B"></span>Атқылау саны</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&veaction=edit&section=5" title="Бөлімді өңдеу: Атқылау саны" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Атқылау саны"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Атқылау санына байланысты: </p> <ul><li>Жанартаудың бір рет қана атқылауы кезінде пайда болған түзілімді <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D1%96%D0%BA_%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Моногендік жанартау (мұндай бет жоқ)">моногендік жанартау</a>,</li> <li>бірнеше рет атқылаудан пайда болған түзілімді <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D1%96%D0%BA_%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83" title="Полигендік жанартау">полигендік жанартау</a> деп атайды.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Орналасуы"><span id=".D0.9E.D1.80.D0.BD.D0.B0.D0.BB.D0.B0.D1.81.D1.83.D1.8B"></span>Орналасуы</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&veaction=edit&section=6" title="Бөлімді өңдеу: Орналасуы" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Орналасуы"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Орналасуына байланысты: </p> <ul><li>Су асты жанартауы: 3 – 4 км тереңдіктегі <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Лава">лавалық</a> жарықтардан тыныш күйде шығып жатады, бірақ оларды тікелей бақылау мүмкін емес.</li> <li>Жер үсті жанартаулары атпа өнімдерінен құралады, ол орталық кратері бар конус пішінді тау түрінде болады.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Белсендігі"><span id=".D0.91.D0.B5.D0.BB.D1.81.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D1.96.D0.B3.D1.96"></span>Белсендігі</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&veaction=edit&section=7" title="Бөлімді өңдеу: Белсендігі" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Белсендігі"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Белсендігіне байланысты: </p> <ul><li>сөнбеген жанартаулар ( ең жоғары салыстырмалы биіктігі – мұхиттарда 9 км, аралдарда 6 км, таулы өңірлерде 3 км-ге жетеді. Жердегі сөнбеген жанартаулардың орташа биіктігі 1750 м, көлемі 85 кm³)</li> <li>потенциалды сөнбеген,</li> <li>шартты түрде сөнген және</li> <li>сөнген болып жіктеледі.</li></ul> <p>Сөнбеген жанартауға соңғы 3500 жылғы тарихи кезеңде атқылаған не ыстық газдар мен су шығарған жанартаулар жатады, олардың жалпы саны 947 (2008). </p><p>Потенциалды сөнбеген жанартауға 3500 – 13500 ж. ішінде байқалған голоцен дәуірінің жанартаулары жатады, олардың саны 1343. Голоцен дәуірінде ешқандай әрекет көрсетпеген, бірақ өзінің сыртқы пішінін сақтап қалған жанартаулар шартты сөнген жанартауларға жатады. <a href="/wiki/%D0%AD%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Эрозия">Эрозияға</a> шалынған, жартылай үгіліп, бүлінген және кейінгі 100 мың жылдан астам уақытта ешқандай әрекет жасамаған жанартаулар сөнген жанартау деп аталады. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Шығу_жолдары"><span id=".D0.A8.D1.8B.D2.93.D1.83_.D0.B6.D0.BE.D0.BB.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Шығу жолдары</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&veaction=edit&section=8" title="Бөлімді өңдеу: Шығу жолдары" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Шығу жолдары"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Жанартау шығу жолдарына байланысты: </p> <ul><li>орталық және</li> <li>жарықшақты болып бөлінеді.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Шығу_тереңдігі"><span id=".D0.A8.D1.8B.D2.93.D1.83_.D1.82.D0.B5.D1.80.D0.B5.D2.A3.D0.B4.D1.96.D0.B3.D1.96"></span>Шығу тереңдігі</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&veaction=edit&section=9" title="Бөлімді өңдеу: Шығу тереңдігі" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Шығу тереңдігі"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D0%BC%D0%B0" title="Магма">Магманың</a> шығу тереңдігіне қарай жанартау: </p> <ul><li>мантиялық (30 – 70 км және одан да терең),</li> <li>қыртыстық (5 – 45 км) және аралас болып бөлінеді.</li></ul> <p>Бірінші жағдайда базальт жынысы, екінші жағдайда басым көпшілігі андезит, дацит, липарит тау жыныстары, үшіншісінде барлық жанартаулық тау жыныстары шығады. </p> <ul class="gallery mw-gallery-slideshow"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Le_Ngauruhoe_et_le_Ruapehu_vus_du_sommet_du_Tongariro.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Le_Ngauruhoe_et_le_Ruapehu_vus_du_sommet_du_Tongariro.jpg/120px-Le_Ngauruhoe_et_le_Ruapehu_vus_du_sommet_du_Tongariro.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Le_Ngauruhoe_et_le_Ruapehu_vus_du_sommet_du_Tongariro.jpg/180px-Le_Ngauruhoe_et_le_Ruapehu_vus_du_sommet_du_Tongariro.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Le_Ngauruhoe_et_le_Ruapehu_vus_du_sommet_du_Tongariro.jpg/240px-Le_Ngauruhoe_et_le_Ruapehu_vus_du_sommet_du_Tongariro.jpg 2x" data-file-width="5060" data-file-height="3373" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:El_Misti_Volcano_and_Arequipa,_Peru.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/El_Misti_Volcano_and_Arequipa%2C_Peru.jpg/120px-El_Misti_Volcano_and_Arequipa%2C_Peru.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/El_Misti_Volcano_and_Arequipa%2C_Peru.jpg/180px-El_Misti_Volcano_and_Arequipa%2C_Peru.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/El_Misti_Volcano_and_Arequipa%2C_Peru.jpg/240px-El_Misti_Volcano_and_Arequipa%2C_Peru.jpg 2x" data-file-width="1440" data-file-height="960" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:ReU_PtFournaiseVulkankegel.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/ReU_PtFournaiseVulkankegel.jpg/120px-ReU_PtFournaiseVulkankegel.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/ReU_PtFournaiseVulkankegel.jpg/180px-ReU_PtFournaiseVulkankegel.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/ReU_PtFournaiseVulkankegel.jpg/240px-ReU_PtFournaiseVulkankegel.jpg 2x" data-file-width="1276" data-file-height="957" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:G%C3%AEte-Caverne-Dufour.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/G%C3%AEte-Caverne-Dufour.jpg/120px-G%C3%AEte-Caverne-Dufour.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/G%C3%AEte-Caverne-Dufour.jpg/180px-G%C3%AEte-Caverne-Dufour.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/G%C3%AEte-Caverne-Dufour.jpg/240px-G%C3%AEte-Caverne-Dufour.jpg 2x" data-file-width="950" data-file-height="713" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:R%C3%A9union_PitonDesNeiges_Sunrise.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/R%C3%A9union_PitonDesNeiges_Sunrise.jpg/120px-R%C3%A9union_PitonDesNeiges_Sunrise.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/R%C3%A9union_PitonDesNeiges_Sunrise.jpg/180px-R%C3%A9union_PitonDesNeiges_Sunrise.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/R%C3%A9union_PitonDesNeiges_Sunrise.jpg/240px-R%C3%A9union_PitonDesNeiges_Sunrise.jpg 2x" data-file-width="3872" data-file-height="2592" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Klju%C4%8Devskaja_za_v%C3%BDchodu_slunce.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Klju%C4%8Devskaja_za_v%C3%BDchodu_slunce.jpg/120px-Klju%C4%8Devskaja_za_v%C3%BDchodu_slunce.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Klju%C4%8Devskaja_za_v%C3%BDchodu_slunce.jpg/180px-Klju%C4%8Devskaja_za_v%C3%BDchodu_slunce.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Klju%C4%8Devskaja_za_v%C3%BDchodu_slunce.jpg/240px-Klju%C4%8Devskaja_za_v%C3%BDchodu_slunce.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Volcano_Eruption_in_Kamchatka_Russia_1993.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Volcano_Eruption_in_Kamchatka_Russia_1993.jpg/120px-Volcano_Eruption_in_Kamchatka_Russia_1993.jpg" decoding="async" width="120" height="81" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Volcano_Eruption_in_Kamchatka_Russia_1993.jpg/180px-Volcano_Eruption_in_Kamchatka_Russia_1993.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Volcano_Eruption_in_Kamchatka_Russia_1993.jpg/240px-Volcano_Eruption_in_Kamchatka_Russia_1993.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="2030" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Жанартау_атқылауы"><span id=".D0.96.D0.B0.D0.BD.D0.B0.D1.80.D1.82.D0.B0.D1.83_.D0.B0.D1.82.D2.9B.D1.8B.D0.BB.D0.B0.D1.83.D1.8B"></span>Жанартау атқылауы</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&veaction=edit&section=10" title="Бөлімді өңдеу: Жанартау атқылауы" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Жанартау атқылауы"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle"><i>Толық мақаласы: <a href="/wiki/%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83_%D0%B0%D1%82%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83%D1%8B" title="Жанартау атқылауы">Жанартау атқылауы</a></i></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Destructive_plate_margin.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Destructive_plate_margin.png/200px-Destructive_plate_margin.png" decoding="async" width="200" height="136" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Destructive_plate_margin.png/300px-Destructive_plate_margin.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Destructive_plate_margin.png/400px-Destructive_plate_margin.png 2x" data-file-width="880" data-file-height="600" /></a><figcaption>Страто-жанартаудың пайда болу механизмі</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Submarine_Eruption-numbers.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Submarine_Eruption-numbers.svg/200px-Submarine_Eruption-numbers.svg.png" decoding="async" width="200" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Submarine_Eruption-numbers.svg/300px-Submarine_Eruption-numbers.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Submarine_Eruption-numbers.svg/400px-Submarine_Eruption-numbers.svg.png 2x" data-file-width="1100" data-file-height="1100" /></a><figcaption>Су асты жанартау</figcaption></figure> <p><b>Жанартаулардың атқылауы</b> - Жер қабығындағы жарықтар мен каналдар бойымен ыстық газдардың, су буының, <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%83_%D0%B6%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" class="mw-redirect" title="Тау жыныстары">тау жыныстары</a> сынықтарының, күлдің және <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Лава">лаваның</a> <a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B5%D1%80_%D2%9B%D0%BE%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%83%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Жер қойнауы (мұндай бет жоқ)">Жер қойнауынан</a> аспанға атылуы. Жанартау атқылаған кезде аспанға атылған шаңнан <a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BC%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Атмосфера">атмосфера</a> қарауытады. <a href="/wiki/%D0%9A%D2%AF%D0%BD_%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B" title="Күн радиациясы">Күн радиациясы</a> бәсендейді және жарық азаяды. Ауа ағыстарымен атмосфераның жоғарғы қабаттарында таралған жанартаулық ұлпа шаңдардан (күлден) оның атылған тұсында ғана емес, тіпті одан өте шалғай жерлерде аспанда шапақтың басқаша қызыл түсті оптикалық құбылысы болады. Жанартаулардың атқылауынан <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Стратосфера">стратосфера</a> мен <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B5%D0%B7%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D0%B1%D2%B1%D0%BB%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мезосферадағы бұлттар (мұндай бет жоқ)">мезосферадағы бұлттар</a> пайда болады.<sup id="cite_ref-ReferenceA_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Жанартаулардың атқылауы ұзақ (бірнеше ондаған, жүздеген жыл) және қысқа (бірнеше сағат) мерзімді болады. Атқылау алдында жердің сілкінуі, дыбыс шығаруы, магнит өрісінің өзгеруі, т.б. құбылыстар байқалады. Жанартау атқылауы, әдетте газ бен суық лава кесектерін атқылаудан басталады. Кейде бұл атқылаулар лава (жанартау әсерінен Жер бетіне төгілетін отты-сұйық балқыма) ағуымен қатар жүреді. Қопарылыс күшіне байланысты күл мен лава кесектері ілескен ыстық газ бен бу 1 – 5 км және одан да үлкен (мысалы, 1956 ж. <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%BA%D0%B0" title="Камчатка">Камчаткадағы</a> Безымянный жанартауының өнімдері 45 км биіктікке көтерілген) биіктікке көтеріледі. Атылған заттар айнала бірнеше км-ден мыңдаған км-ге дейін шашырайды. Жанартау атқылауынан шығатын жанартаулық өнімдер газ тәрізді (жанартаулық газдар), сұйық (лава) және қатты (жанартаулық тау жыныстары) болады. </p><p>Атқылау сипатына және магманың құрамына қарай жанартау бетінде биіктігі мен пішіні әр түрлі геологиялық құрылымдар пайда болады. Жанартаудың сұйық заттары кремнезем мөлшеріне қарай қышқыл, орта және негізгі құрамды лавалардан тұрады. Жанартау орталық кратерден және беткейлеріндегі қосалқы кратерлерден атқылайды. Жанартаудың өте жоғары қысымдағы бір рет атқылауынан маар деп аталатын төңкерілген конус пішінді ойыс, ал аса күшті атқылау кезінде жанартау конусы мен оның маңайының опырылуынан диаметрі кейде ондаған км-ге жететін кальдера деп аталатын үлкен ойыстар пайда болады. Жанартау әрекетінің себептері жер қыртысындағы күшті тектоникалық қозғалыстармен, магманың массасымен, күшті қатпарлану процесстерімен байланысты. Жер қыртысындағы аса терең жарылыстар магманың жоғары көтерілуіне жол ашады, үздіксіз тектоникалық қозғалыстар оның жер бетіне шығуына мүмкіндік береді. Қазіргі әрекетті жанартаулар күшті тектоникалық қозғалыстар байқалатын ұзындығы жүздеген, мыңдаған километр жас тау жоталары мен аса ірі терең жарылымдар бойында және мұхит түбі мен доғалы аралдарда орналасқан. Жанартаулардың 2/3-сі Тынық мұхиттың жағалары мен аралдарында (Тынық мұхиттың жанартаулық белдеуінде), <a href="/wiki/%D0%96%D0%B5%D1%80%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0_%D1%82%D0%B5%D2%A3%D1%96%D0%B7%D1%96" title="Жерорта теңізі">Жерорта теңізі</a> маңы мен <a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%82_%D0%BC%D2%B1%D1%85%D0%B8%D1%82%D1%8B" title="Атлант мұхиты">Атлант мұхиты</a> аймағында кездеседі. Жанартау өте қатерлі табиғи құбылыс болғандықтан, оларды алдын-ала болжау үшін зерттеу және бақылау жұмыстары үздіксіз жүргізіледі. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Жанартау_атқылауынан_пайда_болған_тау_жыныстары"><span id=".D0.96.D0.B0.D0.BD.D0.B0.D1.80.D1.82.D0.B0.D1.83_.D0.B0.D1.82.D2.9B.D1.8B.D0.BB.D0.B0.D1.83.D1.8B.D0.BD.D0.B0.D0.BD_.D0.BF.D0.B0.D0.B9.D0.B4.D0.B0_.D0.B1.D0.BE.D0.BB.D2.93.D0.B0.D0.BD_.D1.82.D0.B0.D1.83_.D0.B6.D1.8B.D0.BD.D1.8B.D1.81.D1.82.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Жанартау атқылауынан пайда болған тау жыныстары</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&veaction=edit&section=11" title="Бөлімді өңдеу: Жанартау атқылауынан пайда болған тау жыныстары" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: Жанартау атқылауынан пайда болған тау жыныстары"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Aa_large.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Aa_large.jpg/200px-Aa_large.jpg" decoding="async" width="200" height="125" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Aa_large.jpg/300px-Aa_large.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Aa_large.jpg/400px-Aa_large.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="500" /></a><figcaption>Лава</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Sulpherous_Fumeroles.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Sulpherous_Fumeroles.jpg/200px-Sulpherous_Fumeroles.jpg" decoding="async" width="200" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Sulpherous_Fumeroles.jpg/300px-Sulpherous_Fumeroles.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Sulpherous_Fumeroles.jpg/400px-Sulpherous_Fumeroles.jpg 2x" data-file-width="3008" data-file-height="2000" /></a><figcaption></figcaption></figure> <p><i>Жанартаулық тау жыныстары, вулканиттер</i> – жанартау атқылауынан пайда болған <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%83_%D0%B6%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" class="mw-redirect" title="Тау жыныстары">тау жыныстары</a>. Атқылау сипатына байланысты жыныстардың 2 типі түзіледі: эффузивті тау жыныстары және пирокласты жыныстар (жанартау күлі, құм, туфтар, туфты брекчий). Жанартаулық <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%83_%D0%B6%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" class="mw-redirect" title="Тау жыныстары">тау жыныстары</a> қалыптасу жағдайына қарай эффузивті, экструзивті, жанартаулық-кесекті, жанартаутекті-шөгінді болып ажыратылады. Эффузивті тау жыныстары магманың лава күйінде жер бетіне ағып шығып қатаюынан қалыптасады. Олардың пішіні лаваның тұтқырлығы мен сол ауданның жер бедеріне байланысты күмбез, конус тәрізді төбелер болып қалыптасады. <a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BA%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%B2%D1%82%D1%96_%D0%B6%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Экструзивті жыныстар (мұндай бет жоқ)">Экструзивті жыныстар</a> тұтқыр магманың сығылып шығып, <a href="/wiki/%D0%9A%D2%AF%D0%BC%D0%B1%D0%B5%D0%B7" title="Күмбез">күмбез</a> пішінді болып қатаюынан пайда болады. Эффузивті жыныстардың сыртқы пішіні қатты өзгерген көне түрлері палеотипті, ал пішіні сақталған жасырақтары кайнотипті жыныстар деп аталады. Жанартаулық-кесекті жыныстар эффузивті кесекті, эксплозивті кесекті және шөгінді жанартау кесекті болып бөлінеді. Эксплозивті кесекті жыныстар түгелдей жанартаудың атқылау өнімдері – пирокластардан тұрады. Жанартаулық тау жыныстары Қазақстанның барлық <a href="/wiki/%D0%90%D0%B9%D0%BC%D0%B0%D2%9B" title="Аймақ">аймақтарында</a> кеңінен тараған: олармен темірдің, полиметалдың, <a href="/wiki/%D0%9C%D1%8B%D1%81" title="Мыс">мыстың</a>, марганецтің, күкірттің, алтынның және басқа да элементтердің кендері бірге кездеседі. <a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D2%B1%D1%80%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%81_%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Құрылыс материалы (мұндай бет жоқ)">Құрылыс материалы</a> ретінде кеңінен қолданылады. </p><p><i>Жанартаутекті шөгінді жыныстар</i> – жанартаулық және шөгінді материалдардан тұратын тау жыныстары. Олар жанартаукесекті <a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D3%A9%D0%B3%D1%96%D0%BD%D0%B4%D1%96_%D0%B6%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Шөгінді жыныстар (мұндай бет жоқ)">шөгінді жыныстар</a>, тефроидтар және жанартаутерригенді жыныстар болып үшке бөлінеді. Жанартаутекті шөгінді жыныстарда <a href="/wiki/%D0%AF%D1%88%D0%BC%D0%B0" title="Яшма">яшма</a>, фосфорит, <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%BA%D1%81%D0%B8%D1%82" title="Боксит">боксит</a>, темір, марганец, бораттың кендері кездеседі. Жанартаутекті шөгінді кендер – теңіздердің түбінде жанартаутекті шөгінді жыныстардың шөгуінен түзілген кендер. Мұндағы <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D1%8B_%D0%B7%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Минералды заттар (мұндай бет жоқ)">минералды заттар</a> жанартаудың ыстық газы мен суынан бөлініп, жанартау лавасы мен күліне сіңеді. Кейін суынған лава мен күл теңіз суының әсерінен әр түрлі бөлшектерге ыдырай бастайды. Ал жанартау әрекеті қайталанып, жаңадан бөлінген газдар мен сұйық ерітінділер қайта әсер еткенде олар ериді, сілтісізденеді, тотығады, жаңа химиялық қосылыстар, минералдар түзіп, шөгеді және су массасымен бірге бір орыннан екінші орынға көшеді. Сөйтіп, жанартау атқылауымен жердің терең қабаттарынан келетін заттар ыдырап, жер беті суымен тасымалданады. Жанартаутекті шөгінді кендерге силикаттар мен карбонаттардан, оксидтер мен гидроксидтерден тұратын темір мен марганецтің аса қалың қабаттары, құрамында темір, мыс, мырыш, кейде қорғасын сульфиттері және барит пен <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%BF%D1%81" title="Гипс">гипс</a> болатын колчедан кентастары жатады. Мұндай кендер барлық геологиялық жүйелерде кездеседі. Жанартаутекті шөгінді кендерге <a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Орталық Қазақстан">Орталық Қазақстанның</a> темір-марганец, Кенді Алтайдың полиметалл кен орындары жатады. </p><p>Жанартау шынысы, обсидиан – жанартау лавасының жер бетінде тез суып, кристалданбай қатаюынан пайда болатын тау жынысы. Химиялық құрамына қарай ультранегізді, негізді, орта, қышқыл, сілтілі болып бөлінеді. Жанартау шынысы химиялық құрамына, суу ортасына байланысты ажыратылады. Құрамында кремний оксидінің (SіO2) мөлшері көп, өте тұтқыр, қышқыл риолит лава түрлерінің қатаюы кезінде обсидиан деп аталатын жанартау шынысы түзіледі. Ал сирегірек кездесетін SіO2-ге кедейлеу базальттық лавалар шыны түрінде қатып, мөлдір емес қара базальтты жанартау шынысы – тахилит түзеді. Лава сулы ортада қатқан жағдайда жанартау шынысының құрамында (мысалы, пехштейн, яғни шайыртас) су көптеу болады. Кеуекті жанартау шынысы пемза деген атпен белгілі. Перлит жанартау шынысының құрамында 3 – 5%-ға дейін байланысқан су болады, ол өнеркәсіпте қолданылады. Жанартау шынысы шыны өндірісінде және құрылыс материалы ретінде қолданылады. Кендері <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BB%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%82%D1%96%D0%BA_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Солтүстік Қазақстан">Солтүстік Қазақстанда</a> (Торғай), <a href="/wiki/%D0%A8%D1%8B%D2%93%D1%8B%D1%81_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Шығыс Қазақстан">Шығыс Қазақстанда</a> (Семейтау, Тарбағатай, Зайсан), <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%8B" title="Алматы">Алматы</a> (Жоламан, Малайсары), <a href="/wiki/%D0%9E%D2%A3%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%82%D1%96%D0%BA_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Оңтүстік Қазақстан">Оңтүстік Қазақстан</a>, Жамбыл облыстарында белгілі.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Жанартау_атқылаулары"><span id=".D0.96.D0.B0.D0.BD.D0.B0.D1.80.D1.82.D0.B0.D1.83_.D0.B0.D1.82.D2.9B.D1.8B.D0.BB.D0.B0.D1.83.D0.BB.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Жанартау атқылаулары</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&veaction=edit&section=12" title="Бөлімді өңдеу: Жанартау атқылаулары" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: Жанартау атқылаулары"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="XXI_ғасырда"><span id="XXI_.D2.93.D0.B0.D1.81.D1.8B.D1.80.D0.B4.D0.B0"></span>XXI ғасырда</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&veaction=edit&section=13" title="Бөлімді өңдеу: XXI ғасырда" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit&section=13" title="Edit section's source code: XXI ғасырда"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>2013 ж. 13 желтоқсан — <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%B7%D1%8B%D0%BC%D1%8F%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_(%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Безымянный (жанартау) (мұндай бет жоқ)">Безымянный</a> жанартауы, <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%B5%D0%B9" title="Ресей">Ресей</a></li> <li>2011 ж. 12 маусым — <a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D0%B1%D1%80%D0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Набро (мұндай бет жоқ)">Набро</a> жанартауы, <a href="/wiki/%D0%AD%D1%80%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%B5%D1%8F" title="Эритрея">Эритрея</a></li> <li>2011 ж. 5 маусым — <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D1%83%D0%B5%D1%83%D1%8D_(%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пуеуэ (вулкан) (мұндай бет жоқ)">Пуеуэ</a> жанартауы, <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B8%D0%BB%D0%B8" title="Чили">Чили</a></li> <li>2011 ж. 21 мамыр — <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%B2%D0%BE%D1%82%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Гримсвотн (мұндай бет жоқ)">Гримсвотн</a> жанартауы, <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Исландия">Исландия</a> аралы</li> <li>2011 ж. 3 қаңтар — <a href="/wiki/%D0%AD%D1%82%D0%BD%D0%B0" title="Этна">Этна</a> жанартауы, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%8F" title="Сицилия">Сицилия</a></li> <li>2010 ж. 26 қазан — <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B8_(%D0%AF%D0%B2%D0%B0)" title="Мерапи (Ява)">Мерапи</a> жанартауы, <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Индонезия">Индонезия</a>, <a href="/wiki/%D0%AF%D0%B2%D0%B0" title="Ява">Ява</a></li> <li>2010 ж. 21 наурыз — <a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%B9%D1%8F%D1%84%D1%8C%D1%8F%D0%B4%D0%BB%D0%B0%D0%B9%D1%91%D0%BA%D1%8E%D0%B4%D0%BB%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Эйяфьядлайёкюдль (мұндай бет жоқ)">Эйяфьядлайёкюдль</a> мұздықты маңындағы жанартау, <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Исландия">Исландия</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="XX_ғасыр"><span id="XX_.D2.93.D0.B0.D1.81.D1.8B.D1.80"></span>XX ғасыр</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&veaction=edit&section=14" title="Бөлімді өңдеу: XX ғасыр" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit&section=14" title="Edit section's source code: XX ғасыр"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>2000 ж. желтоқсан, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Мексика">Мексика</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%82%D0%BB%D1%8C" title="Попокатепетль">Попокатепетль</a> жанартауы<sup id="cite_ref-Извержения2_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-Извержения2-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>2000 ж. 14 наурыз, <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%B5%D0%B9" title="Ресей">Ресей</a>, Камчатка, <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%B7%D1%8B%D0%BC%D1%8F%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Безымянный (мұндай бет жоқ)">Безымянный</a> жанартауы<sup id="cite_ref-Извержения2_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-Извержения2-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1997 ж. 30 маусым, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Мексика">Мексика</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%82%D0%BB%D1%8C" title="Попокатепетль">Попокатепетль</a> жанартауы<sup id="cite_ref-Извержения2_3-2" class="reference"><a href="#cite_note-Извержения2-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1991 ж. 10-15 маусым, <a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%BF%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Филиппины (мұндай бет жоқ)">Филиппины</a>, <a href="/wiki/%D0%9B%D1%83%D1%81%D0%BE%D0%BD" title="Лусон">Лусон</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%82%D1%83%D0%B1%D0%BE" title="Пинатубо">Пинатубо</a> жанартауы<sup id="cite_ref-Извержения2_3-3" class="reference"><a href="#cite_note-Извержения2-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1985 ж. 14-16 қараша, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%BC%D0%B1%D0%B8%D1%8F" title="Колумбия">Колумбия</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%B4%D0%BE-%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D1%8C-%D0%A0%D1%83%D0%B8%D1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Невадо-дель-Руис (мұндай бет жоқ)">Невадо-дель-Руис</a> жанартауы<sup id="cite_ref-Извержения_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-Извержения-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1982 ж. 29 наурыз, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Мексика">Мексика</a>, <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BB%D1%8C-%D0%A7%D0%B8%D1%87%D0%BE%D0%BD" title="Эль-Чичон">Эль-Чичон</a> жанартауы<sup id="cite_ref-Извержения_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-Извержения-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1980 ж. 18 мамыр, АҚШ, <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D1%82%D0%BE%D0%BD_(%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%82)" title="Вашингтон (штат)">штат Вашингтон</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B5%D0%BD%D1%82-%D0%A5%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сент-Хеленс (мұндай бет жоқ)">Сент-Хеленс</a> жанартауы<sup id="cite_ref-Извержения_4-2" class="reference"><a href="#cite_note-Извержения-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1956 ж. 30 наурыз, КСРО, <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%BA%D0%B0_%D0%B6%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Камчатка жартыаралы (мұндай бет жоқ)">Камчатка жартыаралы</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%B7%D1%8B%D0%BC%D1%8F%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Безымянный (мұндай бет жоқ)">Безымянный</a> жанартауы<sup id="cite_ref-Извержения_4-3" class="reference"><a href="#cite_note-Извержения-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1951 ж. 21 қаңтар, <a href="/wiki/%D0%96%D0%B0%D2%A3%D0%B0_%D0%93%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%8F" title="Жаңа Гвинея">Жаңа Гвинея</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9B%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D1%82%D0%BE%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ламингтон (мұндай бет жоқ)">Ламингтон</a> жанартауы<sup id="cite_ref-Извержения_4-4" class="reference"><a href="#cite_note-Извержения-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1944 ж. маусым, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Мексика">Мексика</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BA%D1%83%D1%82%D0%B8%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Парикутин (мұндай бет жоқ)">Парикутин</a> жанартауы<sup id="cite_ref-Извержения_4-5" class="reference"><a href="#cite_note-Извержения-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1944 ж. наурыз, <a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%8F" title="Италия">Италия</a>, <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%B7%D1%83%D0%B2%D0%B8%D0%B9" title="Везувий">Везувий</a> жанартауы<sup id="cite_ref-Извержения_4-6" class="reference"><a href="#cite_note-Извержения-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1931 ж. 13-28 желтоқсан, <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Индонезия">Индонезия</a>, <a href="/wiki/%D0%AF%D0%B2%D0%B0" title="Ява">Ява</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B8_(%D0%AF%D0%B2%D0%B0)" title="Мерапи (Ява)">Мерапи</a> жанартауы<sup id="cite_ref-Извержения_4-7" class="reference"><a href="#cite_note-Извержения-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1911 ж. 30 қаңтар — <a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%BF%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Филиппины (мұндай бет жоқ)">Филиппины</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%B0%D0%B0%D0%BB%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тааль (мұндай бет жоқ)">Тааль</a> жанартауы<sup id="cite_ref-Извержения_4-8" class="reference"><a href="#cite_note-Извержения-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1902 ж., 24 қазан — Гватемала, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B0-%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%8F" class="mw-redirect" title="Санта-Мария">Санта-Мария</a> жанартауы<sup id="cite_ref-Извержения_4-9" class="reference"><a href="#cite_note-Извержения-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1902 ж., 8 мамыр — <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Мартиника">Мартиника</a> аралы, <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%8C-%D0%9F%D0%B5%D0%BB%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Монтань-Пеле (мұндай бет жоқ)">Монтань-Пеле</a> жанартауы<sup id="cite_ref-Извержения_4-10" class="reference"><a href="#cite_note-Извержения-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ең_ірі_жанартаулар"><span id=".D0.95.D2.A3_.D1.96.D1.80.D1.96_.D0.B6.D0.B0.D0.BD.D0.B0.D1.80.D1.82.D0.B0.D1.83.D0.BB.D0.B0.D1.80"></span>Ең ірі жанартаулар</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&veaction=edit&section=15" title="Бөлімді өңдеу: Ең ірі жанартаулар" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit&section=15" title="Edit section's source code: Ең ірі жанартаулар"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="standard"> <tbody><tr> <th>Жанартау атауы </th> <th>Орналасқан орны </th> <th>Биіктігі, м </th> <th>Аймақ </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/%D0%9E%D1%85%D0%BE%D1%81-%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D1%8C-%D0%A1%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%BE" title="Охос-дель-Саладо">Охос-дель-Саладо</a> </th> <td>Чили Андылары</td> <td>6893</td> <td>Оңтүстік Америка </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/%D0%9B%D1%8C%D1%8E%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%B9%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BA%D0%BE" title="Льюльяйльяко">Льюльяйльяко</a> </th> <td>Чили Андылары</td> <td>6725</td> <td>Оңтүстік Америка </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BD-%D0%9F%D0%B5%D0%B4%D1%80%D0%BE_(%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83,_%D0%A7%D0%B8%D0%BB%D0%B8)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сан-Педро (жанартау, Чили) (мұндай бет жоқ)">Сан-Педро</a> </th> <td>Орталық Андылар</td> <td>6159</td> <td>Оңтүстік Америка </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%B8_(%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Котопакси (жанартау) (мұндай бет жоқ)">Котопахи</a> </th> <td>Экваторлық Андылар</td> <td>5897</td> <td>Оңтүстік Америка </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D1%80%D0%BE_(%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Килиманджаро (жанартау) (мұндай бет жоқ)">Килиманджаро</a> </th> <td>Масаи таулы үстірті</td> <td>5895</td> <td>Африка </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мисти (мұндай бет жоқ)">Мисти</a> </th> <td>Орталық Андылар</td> <td>5821</td> <td>Оңтүстік Америка </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%9E%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%B1%D0%B0_%D1%88%D1%8B%D2%A3%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Орисаба шыңы (мұндай бет жоқ)">Орисаба</a> </th> <td>Мексиканское нагорье</td> <td>5700</td> <td>Солтүстік және Орталық Америка </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%82%D0%BB%D1%8C" title="Попокатепетль">Попокатепетль</a> </th> <td>Мексикалық таулы қыраты</td> <td>5455</td> <td>Солтүстік және Орталық Америка </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%B9_(%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сангай (жанартау) (мұндай бет жоқ)">Сангай</a> </th> <td>Экваторлық Андылар</td> <td>5230</td> <td>Оңтүстік Америка </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%BC%D0%B0_(%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Толима (вулкан) (мұндай бет жоқ)">Толима</a> </th> <td>Северо-Западные Анды</td> <td>5215</td> <td>Оңтүстік Америка </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%BB%D1%8E%D1%87%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%BE%D0%BF%D0%BA%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ключевская сопка (мұндай бет жоқ)">Ключевская сопка</a> </th> <td>п-ов Камчатка</td> <td>5000</td> <td>Азия </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B5%D0%B9%D0%BD%D0%B8%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Рейнир (мұндай бет жоқ)">Рейнир</a> </th> <td>Кордильер</td> <td>4392</td> <td>Солтүстік және Орталық Америка </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%B0%D1%85%D1%83%D0%BC%D1%83%D0%BB%D1%8C%D0%BA%D0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тахумулько (мұндай бет жоқ)">Тахумулько</a> </th> <td>Орталық Америка</td> <td>4217</td> <td>Солтүстік және Орталық Америка </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%83%D0%BD%D0%B0-%D0%9B%D0%BE%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мауна-Лоа (мұндай бет жоқ)">Мауна-Лоа</a> </th> <td>Гавай аралдары</td> <td>4169</td> <td>Австралия және Океания </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%80%D1%83%D0%BD_(%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Камерун (вулкан) (мұндай бет жоқ)">Камерун</a> </th> <td>Камерун сілемі</td> <td>4100</td> <td>Африка </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D1%80%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D0%BD%D1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Эрджинс (мұндай бет жоқ)">Эрджинс</a> </th> <td>Анатолий қыраты Суматра аралы</td> <td>3916</td> <td>Азия </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%B9%D0%B4%D0%B5" title="Тейде">Тейде</a> </th> <td>Канар аралдары</td> <td>3818</td> <td>Африка </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD_%D0%9A%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Вулкан Керинчи (мұндай бет жоқ)">Керинчи</a> </th> <td>Суматра аралы</td> <td>3805</td> <td>Азия </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/%D0%AD%D1%80%D0%B5%D0%B1%D1%83%D1%81" title="Эребус">Эребус</a> </th> <td>Росса аралы</td> <td>3794</td> <td>Антарктида </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D1%83%D0%B4%D0%B7%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Фудзи (мұндай бет жоқ)">Фудзи</a> </th> <td>Хонсю аралы</td> <td>3776</td> <td>Азия </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D1%80%D1%83" title="Семеру">Семеру</a> </th> <td>Ява аралы</td> <td>3676</td> <td>Азия </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%98%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%BE%D0%BF%D0%BA%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ичинская сопка (мұндай бет жоқ)">Ичинская сопка</a> </th> <td>Камчатка түбегі</td> <td>3621</td> <td>Азия </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%BE%D0%BF%D0%BA%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Кроноцкая сопка (мұндай бет жоқ)">Кроноцкая сопка</a> </th> <td>Камчатка түбегі</td> <td>3528</td> <td>Азия </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%BE%D1%80%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%BE%D0%BF%D0%BA%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Корякская сопка (мұндай бет жоқ)">Корякская сопка</a> </th> <td>Камчатка түбегі</td> <td>3456</td> <td>Азия </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/%D0%AD%D1%82%D0%BD%D0%B0" title="Этна">Этна</a> </th> <td>Сицилия аралы</td> <td>3340</td> <td>Еуропа </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B8%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D1%83%D1%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Шивелуч (мұндай бет жоқ)">Шивелуч</a> </th> <td>Камчатка түбегі</td> <td>3283</td> <td>Азия </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%9B%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%B5%D0%BD-%D0%9F%D0%B8%D0%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Лассен-Пик (мұндай бет жоқ)">Лассен-Пик</a> </th> <td>Кордильер</td> <td>3187</td> <td>Солтүстік және Орталық Америка </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%9B%D1%8C%D1%8F%D0%B9%D0%BC%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Льяйма (мұндай бет жоқ)">Льяйма</a> </th> <td>Оңтүстік Андылар</td> <td>3060</td> <td>Оңтүстік Америка </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%BE" title="Апо">Апо</a> </th> <td>Минданао аралы</td> <td>2954</td> <td>Азия </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D1%85%D1%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Руапеху (мұндай бет жоқ)">Руапеху</a> </th> <td>Жаңа Зеландия</td> <td>2796</td> <td>Аустралия және Океания </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/%D0%9F%D1%8D%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BD" title="Пэктусан">Пэктусан</a> </th> <td>Корея түбегі</td> <td>2750</td> <td>Азия </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B2%D0%B0%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%BE%D0%BF%D0%BA%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Авачинская сопка (мұндай бет жоқ)">Авачинская сопка</a> </th> <td>Камчатка түбегі </td> <td>2741</td> <td>Азия </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BB%D0%B0%D0%B8%D0%B4_(%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Алаид (жанартау) (мұндай бет жоқ)">Алаид</a> </th> <td>Курил аралдары</td> <td>2339</td> <td>Азия </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B0%D0%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Катмай (мұндай бет жоқ)">Катмай</a> </th> <td>п-ов Аляска</td> <td>2047</td> <td>Солтүстік және Орталық Америка </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%8F%D1%82%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тятя (мұндай бет жоқ)">Тятя</a> </th> <td>Курил аралдары</td> <td>1819</td> <td>Азия </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%B5%D0%BA%D0%BB%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Гекла (мұндай бет жоқ)">Гекла</a> </th> <td>Исландия аралы</td> <td>1491</td> <td>Еуропа </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%8C-%D0%9F%D0%B5%D0%BB%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Монтань-Пеле (мұндай бет жоқ)">Монтань-Пеле</a> </th> <td>о. Мартиника</td> <td>1397</td> <td>Солтүстік және Орталық Америка </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%B7%D1%83%D0%B2%D0%B8%D0%B9" title="Везувий">Везувий</a> </th> <td>Апеннинский п-ов</td> <td>1277</td> <td>Еуропа </td></tr> <tr> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Стромболи (мұндай бет жоқ)">Стромболи</a> </th> <td>Липар аралдары</td> <td>926</td> <td>Еуропа </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%83" title="Кракатау">Кракатау</a> </th> <td>Зонд бұғазы</td> <td>813</td> <td>Азия </td></tr> </tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Сөнген_жанартау"><span id=".D0.A1.D3.A9.D0.BD.D0.B3.D0.B5.D0.BD_.D0.B6.D0.B0.D0.BD.D0.B0.D1.80.D1.82.D0.B0.D1.83"></span>Сөнген жанартау</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&veaction=edit&section=16" title="Бөлімді өңдеу: Сөнген жанартау" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit&section=16" title="Edit section's source code: Сөнген жанартау"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><b>Сөнген жанартау</b><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>– көбіне қираған не шайылған, тарихи кезеңде белсенділігі білінбеген жанартау. Сөнген жанартауға <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Кратер">кратері</a> шайылып, Бүліне бастауы, беткейлерінде терең барранкостар пайда болуы мен құрылысының қирауы тән. </p><p>Кейбір сөнген жанартау кейде қайта атқылайды. Мысалы,<a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%BA%D0%B0" title="Камчатка">Камчаткадағы</a> Безымянный жанартауы <a href="/wiki/1955" class="mw-redirect" title="1955">1955</a> жыл әрекетін жандандырған. Әрекетті жанартаулар алаңында орналасқан сөнген жанартау ұйқыдағы жанартау деп аталады. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Жерден_тыс_жанартаулар"><span id=".D0.96.D0.B5.D1.80.D0.B4.D0.B5.D0.BD_.D1.82.D1.8B.D1.81_.D0.B6.D0.B0.D0.BD.D0.B0.D1.80.D1.82.D0.B0.D1.83.D0.BB.D0.B0.D1.80"></span>Жерден тыс жанартаулар</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&veaction=edit&section=17" title="Бөлімді өңдеу: Жерден тыс жанартаулар" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit&section=17" title="Edit section's source code: Жерден тыс жанартаулар"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Tvashtarvideo.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Tvashtarvideo.gif/220px-Tvashtarvideo.gif" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Tvashtarvideo.gif/330px-Tvashtarvideo.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Tvashtarvideo.gif/440px-Tvashtarvideo.gif 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%98%D0%BE_(%D1%81%D0%B5%D1%80%D1%96%D0%BA)" title="Ио (серік)">Иодағы</a> жанартаудың атқылауы</figcaption></figure> <p>Жанартаулар тек қана жер шарында емес, басқа да ғаламшарларда және олардың серіктерінде болады. Күн жүйесінде биіктігінен екінші орыналатын <a href="/w/index.php?title=%D0%9E%D0%BB%D0%B8%D0%BC%D0%BF_(%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%81)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Олимп (Марс) (мұндай бет жоқ)">Олимп</a> тауы (21,2 км) жанартау болып табылады. </p><p>Күн жүйесінде белсендігі жағынан Юпитердің ИО серігі бірінші орын алады. Жанартаудың атқылаған заттарының шлейфінің биіктігі 330 км және радиусы 700 км-ге (<a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0_%D0%A2%D0%B2%D0%B0%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Патера Тваштара (мұндай бет жоқ)">патера Тваштара</a>) жетеді, лава ағындарының ұзындығы  330 км (<a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8_(%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Амирани (жанартау) (мұндай бет жоқ)">Амирани</a> және <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%81%D1%83%D0%B1%D0%B8_(%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Масуби (жанартау) (мұндай бет жоқ)">Масуби</a>). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Жанартаулар_туралы_таңғажайып_деректер"><span id=".D0.96.D0.B0.D0.BD.D0.B0.D1.80.D1.82.D0.B0.D1.83.D0.BB.D0.B0.D1.80_.D1.82.D1.83.D1.80.D0.B0.D0.BB.D1.8B_.D1.82.D0.B0.D2.A3.D2.93.D0.B0.D0.B6.D0.B0.D0.B9.D1.8B.D0.BF_.D0.B4.D0.B5.D1.80.D0.B5.D0.BA.D1.82.D0.B5.D1.80"></span>Жанартаулар туралы таңғажайып деректер</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&veaction=edit&section=18" title="Бөлімді өңдеу: Жанартаулар туралы таңғажайып деректер" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit&section=18" title="Edit section's source code: Жанартаулар туралы таңғажайып деректер"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Ең үлкен жанартау - Гавайядағы Мауна - Лоа, оның кратерінің ені 10 километр және терендігі 180 километр. Бұл жанартаудың 80 % - нан артығы мұхит астында жатыр.</li> <li>Ең биік әрекеттегі жанартау - Оңтүстік Америкадағы Охос - дель- Саладо. Оның биіктігі - 6 887 метр.</li> <li>Ең тынымсыз жанартау - Гавайядағы Килауэа, ол 1983 жылдың бастап үздіксіз аткылап жатыр. Оның көшкінінің ағындары 10 шаршы километрден артық аумақты жауып тастады.</li> <li>Әлемде 800 - ден астам әрекеттегі жанартаулар бар. Олардың көпшілігі Индонезияда, 200 - ге жуық.</li> <li>1815 жылы Индонезияда Тамбора жанартауының атқылауынан 90 000 адам қаза тапты.</li></ul> <p><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="thumb tnone" style="margin-left: auto; margin-right:auto; width:100%; max-width:1808px;"> <div class="thumbinner"><div class="noresize" style="overflow:auto;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Klyuchevskoi_Volcano_banner.jpg" class="mw-file-description" title="Ключевая сопка"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Klyuchevskoi_Volcano_banner.jpg/1800px-Klyuchevskoi_Volcano_banner.jpg" decoding="async" width="1800" height="257" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/22/Klyuchevskoi_Volcano_banner.jpg 1.5x" data-file-width="2100" data-file-height="300" /></a></span></div><div class="thumbcaption"><div class="magnify"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Klyuchevskoi_Volcano_banner.jpg" title="Enlarge"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6b/Magnify-clip.png" decoding="async" width="15" height="11" class="mw-file-element" data-file-width="15" data-file-height="11" /></a></span></div>Ключевая сопка</div> </div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Дереккөздер"><span id=".D0.94.D0.B5.D1.80.D0.B5.D0.BA.D0.BA.D3.A9.D0.B7.D0.B4.D0.B5.D1.80"></span>Дереккөздер</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&veaction=edit&section=19" title="Бөлімді өңдеу: Дереккөздер" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&action=edit&section=19" title="Edit section's source code: Дереккөздер"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ol class="references"> <li id="cite_note-ReferenceA-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-ReferenceA_1-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ReferenceA_1-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Қазақ тілі термиңдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F" title="География">География</a> және <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Геодезия">геодезия</a>. — <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%8B" title="Алматы">Алматы</a>: "Мектеп" баспасы, 2007. — 264 бет. <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D2%9B%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B/9965363676" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9965-36-367-6</a></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі:Геология — Алматы: «Мектеп» баспасы, 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2</span> </li> <li id="cite_note-Извержения2-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Извержения2_3-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Извержения2_3-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Извержения2_3-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Извержения2_3-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rus-stat.ru/index.php?vid=1&year=2001&id=50&page=2">Наиболее сильные извержения вулканов в XX ғасырда</a> <small><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090522212555/http://www.rus-stat.ru/index.php?vid=1&year=2001&id=50&page=2">Мұрағатталған</a> 22 мамырдың 2009 жылы.</small></span> </li> <li id="cite_note-Извержения-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Извержения_4-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Извержения_4-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Извержения_4-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Извержения_4-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Извержения_4-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Извержения_4-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Извержения_4-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Извержения_4-7"><sup><i><b>h</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Извержения_4-8"><sup><i><b>i</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Извержения_4-9"><sup><i><b>j</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Извержения_4-10"><sup><i><b>k</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rus-stat.ru/index.php?vid=1&year=2001&id=50">Наиболее сильные извержения вулканов в XX ғасырда</a> <small><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090524023656/http://www.rus-stat.ru/index.php?vid=1&year=2001&id=50">Мұрағатталған</a> 24 мамырдың 2009 жылы.</small></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология— Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Сұрақ және жауап. Энциклопедия</span> </li> </ol> <table class="infobox sisterproject" style="width: 240px; float: right; border:1px solid #aaa; background-color:#f9f9f9;"> <tbody><tr> <td class="mbox-image"><div style="margin-left: 5px;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div></td> <td class="mbox-text" style="font-size: 95%;"> <div style="margin-left: 5px;"><a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D1%82%D0%B0%D2%9B%D2%9B%D0%BE%D1%80" title="Ортаққор">Ортаққорда</a> бұған қатысты медиа файлдар бар: <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Volcanoes" class="extiw" title="commons:Category:Volcanoes">Category:Volcanoes</a></b></i></div> </td> </tr> </tbody></table>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">«<a dir="ltr" href="https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Жанартау&oldid=3319809">https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Жанартау&oldid=3319809</a>» бетінен алынған</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Арнайы:Санаттар">Санаттар</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Санат:Жанартаулар">Жанартаулар</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%86%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Санат:Геология процестер (мұндай бет жоқ)">Геология процестер</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Жасырын санат: <ul><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:ISBN_%D1%81%D0%B8%D2%9B%D1%8B%D1%80%D0%BB%D1%8B_%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%96_%D2%9B%D0%BE%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D0%BB%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Санат:ISBN сиқырлы сілтемелері қолданылған беттер">ISBN сиқырлы сілтемелері қолданылған беттер</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Бұл беттің соңғы рет өзгертілген кезі: 2024 ж. сәуірдің 26, 13:48.</li> <li id="footer-info-copyright">Мәтін <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons Attribution-ShareAlike лицензиясы</a> аясында қолжетімді; қосымша шарттар қолданылуы мүмкін. Бұл сайтты қолдану арқылы <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Қолдану шарты</a> және <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Құпиялық саясатымен</a> келісесіз. Wikipedia® <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a> коммерциялық емес ұйымының тіркелген сауда маркасы.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Құпиялық саясаты</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B">Уикипедия туралы</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%96%D0%B0%D1%83%D0%B0%D0%BF%D0%BA%D0%B5%D1%80%D1%88%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B5%D0%BD_%D0%B1%D0%B0%D1%81_%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83">Жауапкершіліктен бас тарту</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Тәртіп кодексі</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Әзірлеушілер</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/kk.wikipedia.org">Статистикалар</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie мәлімдемесі</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//kk.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мобильді көрініс</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-847495b4dd-zmttc","wgBackendResponseTime":165,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.116","walltime":"0.186","ppvisitednodes":{"value":1996,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":9624,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":2977,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":33,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":13953,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 113.124 1 -total"," 40.45% 45.756 100 Үлгі:Str_left"," 36.65% 41.463 1 Үлгі:Wide_image"," 30.90% 34.960 1 Үлгі:Str_sub"," 24.89% 28.156 1 Үлгі:Str_find"," 22.32% 25.246 1 Үлгі:Str_find/logic"," 10.71% 12.118 1 Үлгі:Commons"," 8.90% 10.065 1 Үлгі:Sister"," 7.04% 7.968 1 Үлгі:Side_box"," 7.04% 7.962 1 Үлгі:Main"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7f58d5dcf5-nsvw2","timestamp":"20241110162552","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0416\u0430\u043d\u0430\u0440\u0442\u0430\u0443","url":"https:\/\/kk.wikipedia.org\/wiki\/%D0%96%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%83","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q8072","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q8072","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2011-03-02T06:45:00Z","dateModified":"2024-04-26T08:48:29Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/a\/a7\/MSH80_st_helens_eruption_plume_07-22-80.jpg"}</script> </body> </html>