CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Californië - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"7025ceea-66ec-4fd0-9e3a-0b000688e1e2","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Californië","wgTitle":"Californië","wgCurRevisionId":68112494,"wgRevisionId":68112494,"wgArticleId":316,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Geen coördinaten lokaal maar wel op Wikidata","Wikipedia:Artikel mist referentie sinds oktober 2018","Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen","Wikipedia:Etalage-artikelen","Wikipedia:Etalage-artikelen uit 2012","Wikipedia:Coördinaten op Wikidata","Californië"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Californië","wgRelevantArticleId":316,"wgIsProbablyEditable":true, "wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":90000,"wgCoordinates":{"lat":37,"lon":-120},"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q99","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true, "wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.imagemap.styles":"ready","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.imagemap","ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates", "ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.imagemap.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Map_of_USA_CA.svg/1200px-Map_of_USA_CA.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="780"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Map_of_USA_CA.svg/800px-Map_of_USA_CA.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="520"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Map_of_USA_CA.svg/640px-Map_of_USA_CA.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="416"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Californië - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Californi%C3%AB"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Californi%C3%AB"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Californië rootpage-Californië skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/22_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Californi%C3%AB" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Californi%C3%AB" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Californi%C3%AB" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Californi%C3%AB" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Geografisch_overzicht" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Geografisch_overzicht"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Geografisch overzicht</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Geografisch_overzicht-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Geografisch overzicht-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Geografisch_overzicht-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Central_Valley_en_de_Bay_Area" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Central_Valley_en_de_Bay_Area"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Central Valley en de Bay Area</span> </div> </a> <ul id="toc-Central_Valley_en_de_Bay_Area-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Noorden_en_oosten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Noorden_en_oosten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Noorden en oosten</span> </div> </a> <ul id="toc-Noorden_en_oosten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zuiden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Zuiden"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Zuiden</span> </div> </a> <ul id="toc-Zuiden-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Fysische_geografie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Fysische_geografie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Fysische geografie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Fysische_geografie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Fysische geografie-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Fysische_geografie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Geologie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Geologie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Geologie</span> </div> </a> <ul id="toc-Geologie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Klimaat" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Klimaat"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Klimaat</span> </div> </a> <ul id="toc-Klimaat-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Flora_en_fauna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Flora_en_fauna"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Flora en fauna</span> </div> </a> <ul id="toc-Flora_en_fauna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Geschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Geschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Geschiedenis</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Geschiedenis-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Geschiedenis-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Geschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Precolumbiaanse_tijd" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Precolumbiaanse_tijd"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Precolumbiaanse tijd</span> </div> </a> <ul id="toc-Precolumbiaanse_tijd-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Spaanse_kolonisatie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Spaanse_kolonisatie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Spaanse kolonisatie</span> </div> </a> <ul id="toc-Spaanse_kolonisatie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mexicaanse_tijd_en_opname_in_de_Verenigde_Staten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mexicaanse_tijd_en_opname_in_de_Verenigde_Staten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Mexicaanse tijd en opname in de Verenigde Staten</span> </div> </a> <ul id="toc-Mexicaanse_tijd_en_opname_in_de_Verenigde_Staten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-De_goudkoorts_en_zijn_nasleep" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#De_goudkoorts_en_zijn_nasleep"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>De goudkoorts en zijn nasleep</span> </div> </a> <ul id="toc-De_goudkoorts_en_zijn_nasleep-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-20e_eeuw" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#20e_eeuw"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.5</span> <span>20e eeuw</span> </div> </a> <ul id="toc-20e_eeuw-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Bevolking" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bevolking"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Bevolking</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Bevolking-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Bevolking-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Bevolking-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Demografie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Demografie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Demografie</span> </div> </a> <ul id="toc-Demografie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Taal" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Taal"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Taal</span> </div> </a> <ul id="toc-Taal-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Religie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Religie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Religie</span> </div> </a> <ul id="toc-Religie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cultuur_en_levensstijl" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cultuur_en_levensstijl"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Cultuur en levensstijl</span> </div> </a> <ul id="toc-Cultuur_en_levensstijl-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sport" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sport"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Sport</span> </div> </a> <ul id="toc-Sport-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Overheid_en_voorzieningen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Overheid_en_voorzieningen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Overheid en voorzieningen</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Overheid_en_voorzieningen-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Overheid en voorzieningen-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Overheid_en_voorzieningen-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Regering" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Regering"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Regering</span> </div> </a> <ul id="toc-Regering-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bestuurlijke_indeling" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bestuurlijke_indeling"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Bestuurlijke indeling</span> </div> </a> <ul id="toc-Bestuurlijke_indeling-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Politiek" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Politiek"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Politiek</span> </div> </a> <ul id="toc-Politiek-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Justitie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Justitie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4</span> <span>Justitie</span> </div> </a> <ul id="toc-Justitie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Onderwijs" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Onderwijs"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.5</span> <span>Onderwijs</span> </div> </a> <ul id="toc-Onderwijs-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Economie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Economie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Economie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Economie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Economie-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Economie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Landbouw_en_mijnbouw" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Landbouw_en_mijnbouw"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Landbouw en mijnbouw</span> </div> </a> <ul id="toc-Landbouw_en_mijnbouw-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Industrie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Industrie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Industrie</span> </div> </a> <ul id="toc-Industrie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Transport_en_infrastructuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Transport_en_infrastructuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Transport en infrastructuur</span> </div> </a> <ul id="toc-Transport_en_infrastructuur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Toerisme" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Toerisme"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>Toerisme</span> </div> </a> <ul id="toc-Toerisme-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Externe_link" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Externe_link"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Externe link</span> </div> </a> <ul id="toc-Externe_link-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Literatuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Literatuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Literatuur</span> </div> </a> <ul id="toc-Literatuur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Referenties" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Referenties"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Referenties</span> </div> </a> <ul id="toc-Referenties-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Voetnoten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Voetnoten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Voetnoten</span> </div> </a> <ul id="toc-Voetnoten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Californië</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 220 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-220" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">220 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Kaliforni%C3%AB" title="Kalifornië – Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Kalifornië" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Kalifornien" title="Kalifornien – Zwitserduits" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Kalifornien" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Zwitserduits" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AB%E1%88%8A%E1%8D%8E%E1%88%AD%E1%8A%92%E1%8B%AB" title="ካሊፎርኒያ – Amhaars" lang="am" hreflang="am" data-title="ካሊፎርኒያ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="Amhaars" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Aragonees" lang="an" hreflang="an" data-title="California" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Aragonees" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Oudengels" lang="ang" hreflang="ang" data-title="California" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="Oudengels" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D8%A7%D9%84%D9%8A%D9%81%D9%88%D8%B1%D9%86%D9%8A%D8%A7" title="كاليفورنيا – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="كاليفورنيا" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%9F%DC%90%DC%A0%DC%A6%DC%98%DC%AA%DC%A2%DC%9D%DC%90" title="ܟܐܠܦܘܪܢܝܐ – Aramees" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܟܐܠܦܘܪܢܝܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="Aramees" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D8%A7%D9%84%D9%8A%D9%81%D9%88%D8%B1%D9%86%D9%8A%D8%A7" title="كاليفورنيا – Marokkaans Arabisch" lang="ary" hreflang="ary" data-title="كاليفورنيا" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Marokkaans Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D8%A7%D9%84%D9%8A%D9%81%D9%88%D8%B1%D9%86%D9%8A%D8%A7" title="كاليفورنيا – Egyptisch Arabisch" lang="arz" hreflang="arz" data-title="كاليفورنيا" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptisch Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Asturisch" lang="ast" hreflang="ast" data-title="California" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturisch" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/California_suyu" title="California suyu – Aymara" lang="ay" hreflang="ay" data-title="California suyu" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="Aymara" class="interlanguage-link-target"><span>Aymar aru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Kaliforniya" title="Kaliforniya – Azerbeidzjaans" lang="az" hreflang="az" data-title="Kaliforniya" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbeidzjaans" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%81%D9%88%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="کالیفورنیا – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="کالیفورنیا" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Калифорния – Basjkiers" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Калифорния" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Basjkiers" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Balinees" lang="ban" hreflang="ban" data-title="California" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="Balinees" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Kalifornien" title="Kalifornien – Beiers" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Kalifornien" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Beiers" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Kal%C4%97fuorn%C4%97j%C4%97" title="Kalėfuornėjė – Samogitisch" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Kalėfuornėjė" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitisch" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="California" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Каліфорнія – Belarussisch" lang="be" hreflang="be" data-title="Каліфорнія" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarussisch" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Каліфорнія – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Каліфорнія" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Kaliporni" title="Kaliporni – Bataviaans" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Kaliporni" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Bataviaans" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Калифорния – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Калифорния" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%88%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AB%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="कैलिफोर्निया – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="कैलिफोर्निया" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Kalifornia" title="Kalifornia – Bislama" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Kalifornia" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="Bislama" class="interlanguage-link-target"><span>Bislama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AB%E0%A7%8B%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE" title="ক্যালিফোর্নিয়া – Bengaals" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ক্যালিফোর্নিয়া" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Bengaals" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%81%E0%BE%B0%E0%BC%8B%E0%BD%A3%E0%BD%BA%E0%BC%8B%E0%BD%A7%E0%BE%A5%E0%BD%BC%E0%BD%A2%E0%BC%8B%E0%BD%93%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%A1%E0%BC%8D" title="ཁྰ་ལེ་ཧྥོར་ནི་ཡ། – Tibetaans" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ཁྰ་ལེ་ཧྥོར་ནི་ཡ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="Tibetaans" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://bpy.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AB%E0%A7%8B%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE" title="ক্যালিফোর্নিয়া – Bishnupriya" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="ক্যালিফোর্নিয়া" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="Bishnupriya" class="interlanguage-link-target"><span>বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Kalifornia" title="Kalifornia – Bretons" lang="br" hreflang="br" data-title="Kalifornia" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Bretons" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Kalifornija" title="Kalifornija – Bosnisch" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Kalifornija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Bosnisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8" title="Калифорни – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Калифорни" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Calif%C3%B2rnia" title="Califòrnia – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Califòrnia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="California" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target"><span>Chavacano de Zamboanga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="California" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8" title="Калифорни – Tsjetsjeens" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Калифорни" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="Tsjetsjeens" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="California" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="Cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chy mw-list-item"><a href="https://chy.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Cheyenne" lang="chy" hreflang="chy" data-title="California" data-language-autonym="Tsetsêhestâhese" data-language-local-name="Cheyenne" class="interlanguage-link-target"><span>Tsetsêhestâhese</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%81%DB%86%DA%95%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="کالیفۆڕنیا – Soranî" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="کالیفۆڕنیا" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Soranî" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Corsicaans" lang="co" hreflang="co" data-title="California" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="Corsicaans" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Kaliforniya" title="Kaliforniya – Krim-Tataars" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Kaliforniya" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="Krim-Tataars" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Kalifornie" title="Kalifornie – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Kalifornie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8" title="Калифорни – Tsjoevasjisch" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Калифорни" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Tsjoevasjisch" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Califfornia" title="Califfornia – Welsh" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Califfornia" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Welsh" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Californien" title="Californien – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Californien" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="California" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target"><span>Dagbanli</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Kalifornien" title="Kalifornien – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Kalifornien" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Kaliforniya" title="Kaliforniya – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Kaliforniya" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Kaliforniska" title="Kaliforniska – Nedersorbisch" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Kaliforniska" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="Nedersorbisch" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Dusun" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="California" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Dusun" class="interlanguage-link-target"><span>Kadazandusun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CF%86%CF%8C%CF%81%CE%BD%CE%B9%CE%B1" title="Καλιφόρνια – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Καλιφόρνια" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Calif%C3%B2rgna" title="Califòrgna – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Califòrgna" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="California" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Kalifornio" title="Kalifornio – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Kalifornio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="California" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="California" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Kalifornia" title="Kalifornia – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Kalifornia" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%81%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="کالیفرنیا – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="کالیفرنیا" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Kalifornia" title="Kalifornia – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Kalifornia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Fijisch" lang="fj" hreflang="fj" data-title="California" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="Fijisch" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="uitgelicht artikel"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Kalifornia" title="Kalifornia – Faeröers" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Kalifornia" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="Faeröers" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Californie" title="Californie – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Californie" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Arpitaans" lang="frp" hreflang="frp" data-title="California" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Arpitaans" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Californien" title="Californien – Noord-Fries" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Californien" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="Noord-Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Kalifornje" title="Kalifornje – Fries" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Kalifornje" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Iers" lang="ga" hreflang="ga" data-title="California" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Iers" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gag mw-list-item"><a href="https://gag.wikipedia.org/wiki/Kaliforniya" title="Kaliforniya – Gagaoezisch" lang="gag" hreflang="gag" data-title="Kaliforniya" data-language-autonym="Gagauz" data-language-local-name="Gagaoezisch" class="interlanguage-link-target"><span>Gagauz</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E5%8A%A0%E5%88%A9%E7%A6%8F%E5%B0%BC%E4%BA%9E%E5%B7%9E" title="加利福尼亞州 – Ganyu" lang="gan" hreflang="gan" data-title="加利福尼亞州" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Ganyu" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Calaf%C3%B2rnia" title="Calafòrnia – Schots-Gaelisch" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Calafòrnia" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Schots-Gaelisch" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="California" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%D9%8A%D9%81%D8%A4%D8%B1%D9%86%D9%8A%D8%A7" title="کاليفؤرنيا – Gilaki" lang="glk" hreflang="glk" data-title="کاليفؤرنيا" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="Gilaki" class="interlanguage-link-target"><span>گیلکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Kalif%C3%B3rnia" title="Kalifórnia – Guaraní" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Kalifórnia" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="Guaraní" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-got mw-list-item"><a href="https://got.wikipedia.org/wiki/%F0%90%8C%BA%F0%90%8C%B0%F0%90%8C%BB%F0%90%8C%B9%F0%90%8D%86%F0%90%8C%B0%F0%90%8C%BF%F0%90%8D%82%F0%90%8C%BD%F0%90%8C%BE%F0%90%8C%B0" title="𐌺𐌰𐌻𐌹𐍆𐌰𐌿𐍂𐌽𐌾𐌰 – Gothisch" lang="got" hreflang="got" data-title="𐌺𐌰𐌻𐌹𐍆𐌰𐌿𐍂𐌽𐌾𐌰" data-language-autonym="𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺" data-language-local-name="Gothisch" class="interlanguage-link-target"><span>𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%95%E0%AB%87%E0%AA%B2%E0%AA%BF%E0%AA%AB%E0%AB%8B%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%A8%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%BE" title="કેલિફોર્નિયા – Gujarati" lang="gu" hreflang="gu" data-title="કેલિફોર્નિયા" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="Gujarati" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Manx" lang="gv" hreflang="gv" data-title="California" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="Manx" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="California" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="Hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Hakka" lang="hak" hreflang="hak" data-title="California" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/Kaleponi" title="Kaleponi – Hawaïaans" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Kaleponi" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="Hawaïaans" class="interlanguage-link-target"><span>Hawaiʻi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A7%D7%9C%D7%99%D7%A4%D7%95%D7%A8%D7%A0%D7%99%D7%94" title="קליפורניה – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="קליפורניה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%88%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AB%E0%A4%BC%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="कैलिफ़ोर्निया – Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="कैलिफ़ोर्निया" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Fijisch Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="California" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fijisch Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Kalifornija" title="Kalifornija – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Kalifornija" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Kaliforniska" title="Kaliforniska – Oppersorbisch" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Kaliforniska" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="Oppersorbisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Kalif%C3%B2ni" title="Kalifòni – Haïtiaans Creools" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Kalifòni" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="Haïtiaans Creools" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Kalifornia" title="Kalifornia – Hongaars" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Kalifornia" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hongaars" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D6%86%D5%B8%D5%BC%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Կալիֆոռնիա – Armeens" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Կալիֆոռնիա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armeens" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%94%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D6%86%D5%B8%D6%80%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Քալիֆորնիա – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Քալիֆորնիա" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="California" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Iban" lang="iba" hreflang="iba" data-title="California" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="Iban" class="interlanguage-link-target"><span>Jaku Iban</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="California" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="California" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="Interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Igbo" lang="ig" hreflang="ig" data-title="California" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="Igbo" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ik mw-list-item"><a href="https://ik.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Inupiaq" lang="ik" hreflang="ik" data-title="California" data-language-autonym="Iñupiatun" data-language-local-name="Inupiaq" class="interlanguage-link-target"><span>Iñupiatun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Iloko" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="California" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="Iloko" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Kalifornia" title="Kalifornia – Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Kalifornia" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Kaliforn%C3%ADa" title="Kalifornía – IJslands" lang="is" hreflang="is" data-title="Kalifornía" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="IJslands" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="California" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iu mw-list-item"><a href="https://iu.wikipedia.org/wiki/%E1%91%B3%E1%93%96%E1%90%B4%E1%95%90%E1%93%83%E1%90%8A" title="ᑳᓖᐴᕐᓃᐊ – Inuktitut" lang="iu" hreflang="iu" data-title="ᑳᓖᐴᕐᓃᐊ" data-language-autonym="ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut" data-language-local-name="Inuktitut" class="interlanguage-link-target"><span>ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%AB%E3%83%AA%E3%83%95%E3%82%A9%E3%83%AB%E3%83%8B%E3%82%A2%E5%B7%9E" title="カリフォルニア州 – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="カリフォルニア州" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Jamaicaans Creools" lang="jam" hreflang="jam" data-title="California" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaicaans Creools" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/la_.kaliforniias." title="la .kaliforniias. – Lojban" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="la .kaliforniias." data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="Lojban" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Javaans" lang="jv" hreflang="jv" data-title="California" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Javaans" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="კალიფორნია – Georgisch" lang="ka" hreflang="ka" data-title="კალიფორნია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Georgisch" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Kaliforniya_shtat%C4%B1" title="Kaliforniya shtatı – Karakalpaks" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Kaliforniya shtatı" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Karakalpaks" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Kalifurnya" title="Kalifurnya – Kabylisch" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Kalifurnya" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="Kabylisch" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Kal%C9%A9f%C9%94rnii" title="Kalɩfɔrnii – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Kalɩfɔrnii" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="California" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Калифорния – Kazachs" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Калифорния" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Kazachs" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%80%E1%9E%B6%E1%9E%9B%E1%9E%B8%E1%9E%A0%E1%9F%92%E1%9E%9C%E1%9F%90%E1%9E%9A%E1%9E%89%E1%9F%89%E1%9E%B6" title="កាលីហ្វ័រញ៉ា – Khmer" lang="km" hreflang="km" data-title="កាលីហ្វ័រញ៉ា" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="Khmer" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B2%BE%E0%B2%B2%E0%B2%BF%E0%B2%AB%E0%B3%8A%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%A8%E0%B2%BF%E0%B2%AF" title="ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯ – Kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%BA%98%EB%A6%AC%ED%8F%AC%EB%8B%88%EC%95%84%EC%A3%BC" title="캘리포니아주 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="캘리포니아주" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Калифорния – Karatsjaj-Balkarisch" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Калифорния" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="Karatsjaj-Balkarisch" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Kal%C3%AEforniya" title="Kalîforniya – Koerdisch" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Kalîforniya" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Koerdisch" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Kaliforni" title="Kaliforni – Cornish" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Kaliforni" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="Cornish" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Калифорния – Kirgizisch" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Калифорния" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Kirgizisch" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Latijn" lang="la" hreflang="la" data-title="California" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latijn" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Kalifornia" title="Kalifornia – Ladino" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Kalifornia" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="Ladino" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Kalifornien" title="Kalifornien – Luxemburgs" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Kalifornien" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Luxemburgs" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="California" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Californi%C3%AB" title="Californië – Limburgs" lang="li" hreflang="li" data-title="Californië" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Limburgs" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Ligurisch" lang="lij" hreflang="lij" data-title="California" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurisch" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="California" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Lombardisch" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="California" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombardisch" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%84%E0%BA%B2%E0%BA%A5%E0%BA%B4%E0%BA%9F%E0%BB%8D%E0%BB%80%E0%BA%99%E0%BA%8D" title="ຄາລິຟໍເນຍ – Laotiaans" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ຄາລິຟໍເນຍ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="Laotiaans" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Kalifornija" title="Kalifornija – Litouws" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Kalifornija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litouws" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Kalifornija" title="Kalifornija – Lets" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Kalifornija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Lets" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AB%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="क्यालिफोर्निया – Maithili" lang="mai" hreflang="mai" data-title="क्यालिफोर्निया" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="Maithili" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Калифорния – Moksja" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Калифорния" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="Moksja" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Kalifornia" title="Kalifornia – Malagassisch" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Kalifornia" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Malagassisch" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%B9" title="Калифорний – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Калифорний" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/Karap%C5%8Dnia" title="Karapōnia – Maori" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Karapōnia" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="Maori" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Minangkabau" lang="min" hreflang="min" data-title="California" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="Minangkabau" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Калифорнија – Macedonisch" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Калифорнија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Macedonisch" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%AB%E0%B5%8B%E0%B5%BC%E0%B4%A3%E0%B4%BF%E0%B4%AF" title="കാലിഫോർണിയ – Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="കാലിഫോർണിയ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8" title="Калифорни – Mongools" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Калифорни" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Mongools" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%80%EA%AF%A6%EA%AF%82%EA%AF%A4%EA%AF%90%EA%AF%A3%EA%AF%94%EA%AF%85%EA%AF%A4%EA%AF%8C%EA%AF%A5" title="ꯀꯦꯂꯤꯐꯣꯔꯅꯤꯌꯥ – Meitei" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯀꯦꯂꯤꯐꯣꯔꯅꯤꯌꯥ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="Meitei" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%85%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AB%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="कॅलिफोर्निया – Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="कॅलिफोर्निया" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8" title="Калифорни – West-Mari" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Калифорни" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="West-Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Maleis" lang="ms" hreflang="ms" data-title="California" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Maleis" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%80%E1%80%9A%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%AE%E1%80%96%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B8%E1%80%94%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA" title="ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ် – Birmaans" lang="my" hreflang="my" data-title="ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Birmaans" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%81%D9%88%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="کالیفورنیا – Mazanderani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="کالیفورنیا" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="Mazanderani" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Kalifornien" title="Kalifornien – Nedersaksisch" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Kalifornien" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Nedersaksisch" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Kaliforni%C3%AB" title="Kalifornië – Nederduits" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Kalifornië" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="Nederduits" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AB%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="क्यालिफोर्निया – Nepalees" lang="ne" hreflang="ne" data-title="क्यालिफोर्निया" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Nepalees" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AB%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="क्यालिफोर्निया – Newari" lang="new" hreflang="new" data-title="क्यालिफोर्निया" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="Newari" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Noors - Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="California" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Noors - Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="California" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/Ah%C3%A9%C3%A9h%C3%A1sh%C4%AF%CC%81%C4%AF%CC%81h_Hahoodzo" title="Ahééháshį́į́h Hahoodzo – Navajo" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Ahééháshį́į́h Hahoodzo" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="Navajo" class="interlanguage-link-target"><span>Diné bizaad</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Calif%C3%B2rnia" title="Califòrnia – Occitaans" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Califòrnia" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Occitaans" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8" title="Калифорни – Ossetisch" lang="os" hreflang="os" data-title="Калифорни" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="Ossetisch" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%95%E0%A9%88%E0%A8%B2%E0%A9%80%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A8%A8%E0%A9%80%E0%A8%86" title="ਕੈਲੀਫ਼ੋਰਨੀਆ – Punjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਕੈਲੀਫ਼ੋਰਨੀਆ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pag mw-list-item"><a href="https://pag.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Pangasinan" lang="pag" hreflang="pag" data-title="California" data-language-autonym="Pangasinan" data-language-local-name="Pangasinan" class="interlanguage-link-target"><span>Pangasinan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Pampanga" lang="pam" hreflang="pam" data-title="California" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="Pampanga" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Papiaments" lang="pap" hreflang="pap" data-title="California" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="Papiaments" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Californie" title="Californie – Picardisch" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Californie" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picardisch" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pdc mw-list-item"><a href="https://pdc.wikipedia.org/wiki/Kalifornie" title="Kalifornie – Pennsylvania-Duits" lang="pdc" hreflang="pdc" data-title="Kalifornie" data-language-autonym="Deitsch" data-language-local-name="Pennsylvania-Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deitsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pfl mw-list-item"><a href="https://pfl.wikipedia.org/wiki/Kalifornien" title="Kalifornien – Paltsisch" lang="pfl" hreflang="pfl" data-title="Kalifornien" data-language-autonym="Pälzisch" data-language-local-name="Paltsisch" class="interlanguage-link-target"><span>Pälzisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pi mw-list-item"><a href="https://pi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AB%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="क्यालिफोर्निया – Pali" lang="pi" hreflang="pi" data-title="क्यालिफोर्निया" data-language-autonym="पालि" data-language-local-name="Pali" class="interlanguage-link-target"><span>पालि</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Kalifornia" title="Kalifornia – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Kalifornia" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Calif%C3%B2rnia" title="Califòrnia – Piëmontees" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Califòrnia" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piëmontees" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%81%D9%88%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="کیلیفورنیا – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="کیلیفورنیا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%81%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="کالیفرنیا – Pasjtoe" lang="ps" hreflang="ps" data-title="کالیفرنیا" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Pasjtoe" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Calif%C3%B3rnia" title="Califórnia – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Califórnia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/California_suyu" title="California suyu – Quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="California suyu" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Reto-Romaans" lang="rm" hreflang="rm" data-title="California" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="Reto-Romaans" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="California" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Калифорния – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Калифорния" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Калифорния – Roetheens" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Калифорния" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Roetheens" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AB%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="कालिफोर्निया – Sanskriet" lang="sa" hreflang="sa" data-title="कालिफोर्निया" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="Sanskriet" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Калифорния – Jakoets" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Калифорния" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="Jakoets" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A0%E1%B1%AE%E1%B1%9E%E1%B1%A4%E1%B1%AF%E1%B1%B7%E1%B1%B3%E1%B1%A8%E1%B1%B1%E1%B1%A4%E1%B1%AD%E1%B1%9F" title="ᱠᱮᱞᱤᱯᱷᱳᱨᱱᱤᱭᱟ – Santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱠᱮᱞᱤᱯᱷᱳᱨᱱᱤᱭᱟ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="Santali" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Calif%C3%B2rnia" title="Califòrnia – Sardijns" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Califòrnia" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="Sardijns" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Siciliaans" lang="scn" hreflang="scn" data-title="California" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Siciliaans" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Californie" title="Californie – Schots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Californie" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Schots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%DA%AA%D9%8A%D9%84%D9%8A%D9%81%D9%88%D8%B1%D9%86%D9%8A%D8%A7" title="ڪيليفورنيا – Sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ڪيليفورنيا" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="Sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Kalifornia" title="Kalifornia – Noord-Samisch" lang="se" hreflang="se" data-title="Kalifornia" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="Noord-Samisch" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Kalifornija" title="Kalifornija – Servo-Kroatisch" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Kalifornija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Servo-Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%9A%E0%B7%90%E0%B6%BD%E0%B7%92%E0%B7%86%E0%B7%9D%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B6%BA%E0%B7%8F" title="කැලිෆෝනියා – Singalees" lang="si" hreflang="si" data-title="කැලිෆෝනියා" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Singalees" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="California" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Kalifornia" title="Kalifornia – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Kalifornia" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Kalifornija" title="Kalifornija – Sloveens" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Kalifornija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Sloveens" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/Kalefonia" title="Kalefonia – Samoaans" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Kalefonia" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="Samoaans" class="interlanguage-link-target"><span>Gagana Samoa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/Kalifornia" title="Kalifornia – Inari-Samisch" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Kalifornia" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="Inari-Samisch" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Kalifornia" title="Kalifornia – Somalisch" lang="so" hreflang="so" data-title="Kalifornia" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="Somalisch" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Kalifornia" title="Kalifornia – Albanees" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Kalifornia" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Albanees" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Калифорнија – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Калифорнија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Kalifornien" title="Kalifornien – Saterfries" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Kalifornien" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterfries" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Soendanees" lang="su" hreflang="su" data-title="California" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="Soendanees" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Kalifornien" title="Kalifornien – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Kalifornien" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="California" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Kalifor%C5%84ijo" title="Kaliforńijo – Silezisch" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Kaliforńijo" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silezisch" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%95%E0%AE%B2%E0%AE%BF%E0%AE%AA%E0%AF%8B%E0%AE%B0%E0%AF%8D%E0%AE%A9%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%BE" title="கலிபோர்னியா – Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="கலிபோர்னியா" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%AB%E0%B1%8B%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%A8%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE" title="కాలిఫోర్నియా – Telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="కాలిఫోర్నియా" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tet mw-list-item"><a href="https://tet.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Tetun" lang="tet" hreflang="tet" data-title="California" data-language-autonym="Tetun" data-language-local-name="Tetun" class="interlanguage-link-target"><span>Tetun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Калифорния – Tadzjieks" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Калифорния" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="Tadzjieks" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%90%E0%B9%81%E0%B8%84%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%9F%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%99%E0%B8%B5%E0%B8%A2" title="รัฐแคลิฟอร์เนีย – Thai" lang="th" hreflang="th" data-title="รัฐแคลิฟอร์เนีย" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Thai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="California" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Kalifornij%C9%99" title="Kalifornijə – Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Kalifornijə" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-to mw-list-item"><a href="https://to.wikipedia.org/wiki/Kalef%C5%8Dnia" title="Kalefōnia – Tongaans" lang="to" hreflang="to" data-title="Kalefōnia" data-language-autonym="Lea faka-Tonga" data-language-local-name="Tongaans" class="interlanguage-link-target"><span>Lea faka-Tonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Kaliforniya" title="Kaliforniya – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Kaliforniya" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D1%8F_(%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%82)" title="Калифорния (штат) – Tataars" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Калифорния (штат)" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tataars" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D8%A7%D9%84%D9%89%D9%81%D9%88%D8%B1%D9%86%D9%89%D9%8A%DB%95_%D8%B4%D9%89%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%89" title="كالىفورنىيە شىتاتى – Oeigoers" lang="ug" hreflang="ug" data-title="كالىفورنىيە شىتاتى" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="Oeigoers" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Каліфорнія – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Каліфорнія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%81%D9%88%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="کیلیفورنیا – Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="کیلیفورنیا" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Kaliforniya" title="Kaliforniya – Oezbeeks" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Kaliforniya" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Oezbeeks" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Ca%C5%82ifornia" title="Całifornia – Venetiaans" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Całifornia" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="California" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Californi%C3%AB" title="Californië – West-Vlaams" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Californië" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West-Vlaams" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Kaliforn%C3%A4n" title="Kalifornän – Volapük" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Kalifornän" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="Volapük" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Californeye" title="Californeye – Waals" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Californeye" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Waals" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="California" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%8A%A0%E5%88%A9%E7%A6%8F%E5%B0%BC%E4%BA%9A" title="加利福尼亚 – Wuyu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="加利福尼亚" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wuyu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/IKhalifoniya" title="IKhalifoniya – Xhosa" lang="xh" hreflang="xh" data-title="IKhalifoniya" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="Xhosa" class="interlanguage-link-target"><span>IsiXhosa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90" title="კალიფორნია – Mingreels" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="კალიფორნია" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingreels" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A7%D7%90%D7%9C%D7%99%D7%A4%D7%90%D7%A8%D7%A0%D7%99%D7%A2" title="קאליפארניע – Jiddisch" lang="yi" hreflang="yi" data-title="קאליפארניע" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Jiddisch" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Yoruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="California" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="Yoruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Zeeuws" lang="zea" hreflang="zea" data-title="California" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="Zeeuws" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8A%A0%E5%88%A9%E7%A6%8F%E5%B0%BC%E4%BA%9A%E5%B7%9E" title="加利福尼亚州 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="加利福尼亚州" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E5%8A%A0%E5%88%A9%E7%A6%8F%E5%B0%BC%E4%BA%9E%E5%B7%9E" title="加利福尼亞州 – Klassiek Chinees" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="加利福尼亞州" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Klassiek Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Minnanyu" lang="nan" hreflang="nan" data-title="California" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnanyu" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%8A%A0%E5%88%A9%E7%A6%8F%E5%B0%BC%E4%BA%9E%E5%B7%9E" title="加利福尼亞州 – Kantonees" lang="yue" hreflang="yue" data-title="加利福尼亞州" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonees" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/California" title="California – Zoeloe" lang="zu" hreflang="zu" data-title="California" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="Zoeloe" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q99#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Californi%C3%AB" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Californi%C3%AB" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Californi%C3%AB"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Californi%C3%AB"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Californi%C3%AB" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Californi%C3%AB" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&oldid=68112494" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Californi%C3%AB&id=68112494&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FCaliforni%25C3%25AB"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FCaliforni%25C3%25AB"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Californi%C3%AB"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Californi%C3%AB&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/California" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikinews mw-list-item"><a href="https://nl.wikinews.org/wiki/Categorie:Californi%C3%AB" hreflang="nl"><span>Wikinieuws</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikivoyage mw-list-item"><a href="https://nl.wikivoyage.org/wiki/Californi%C3%AB" hreflang="nl"><span>Wikivoyage</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q99" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="tpl_Coordinaten"><span class="plainlinks" title="Klik op de coördinaten om een plattegrond of satellietfoto te bekijken" style="font-size:87%;"> <span typeof="mw:File"><span title="Coördinaten"><img alt="Coördinaten" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/23px-Internet-web-browser.svg.png" decoding="async" width="23" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/35px-Internet-web-browser.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/46px-Internet-web-browser.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></span></span> <a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?language=nl&params=37_0_0_N_120_0_0_W_scale:10000000&pagename=Californi%C3%AB">37° 0′ NB, 120° 0′ WL</a></span></span></div></div> <div id="mw-indicator-etalage" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="tpl_Etalage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage" title="Etalagester"><img alt="Etalagester" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/21px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png" decoding="async" width="21" height="21" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/32px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/42px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><div id="sjabloon_zie" class="hatnote" style="padding:0.5em; margin-bottom:0.5em; border-bottom:1px solid #aaa; font-size:95%;" role="note"><span style="padding-right:0.5em;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Disambig-dark.svg/25px-Disambig-dark.svg.png" decoding="async" width="25" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Disambig-dark.svg/38px-Disambig-dark.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Disambig-dark.svg/50px-Disambig-dark.svg.png 2x" data-file-width="444" data-file-height="340" /></span></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Californi%C3%AB_(doorverwijspagina)" class="mw-disambig" title="Californië (doorverwijspagina)">Californië (doorverwijspagina)</a> voor andere betekenissen van Californië.</i> </div> <table class="infobox" cellpadding="1" cellspacing="1"> <caption class="notheme" style="font-size:large; margin-bottom:0.5em;"><b>State of California</b> </caption> <tbody><tr> <th class="infobox-kop notheme" style="text-align:center;" colspan="2">Staat van de <a href="/wiki/Verenigde_Staten_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Verenigde Staten (hoofdbetekenis)">Verenigde Staten</a> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_the_United_States.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van de Verenigde Staten"><img alt="Vlag van de Verenigde Staten" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/20px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/30px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/40px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></a></span> </th></tr> <tr> <td colspan="2"> <div style="display:grid; grid-template-columns:auto 50%; align-items:center; text-align:center;"> <div><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_California.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Californië"><img alt="Vlag van Californië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Flag_of_California.svg/110px-Flag_of_California.svg.png" decoding="async" width="110" height="73" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Flag_of_California.svg/165px-Flag_of_California.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Flag_of_California.svg/220px-Flag_of_California.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></div> <div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Seal_of_California.svg" class="mw-file-description" title="Zegel van Californië"><img alt="Zegel van Californië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Seal_of_California.svg/85px-Seal_of_California.svg.png" decoding="async" width="85" height="85" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Seal_of_California.svg/128px-Seal_of_California.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Seal_of_California.svg/170px-Seal_of_California.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="399" /></a></span></div> <div><small>(<a href="/wiki/Vlag_van_Californi%C3%AB" title="Vlag van Californië">Details</a>)</small></div> <div><small>(<a href="/wiki/Zegel_van_Californi%C3%AB" title="Zegel van Californië">Details</a>)</small></div></div> </td></tr> <tr> <td style="background:white; color:inherit;" class="center" colspan="2"><figure class="noresize mw-ext-imagemap-desc-bottom-right" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Map_of_USA_CA.svg/265px-Map_of_USA_CA.svg.png" decoding="async" width="265" height="172" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Map_of_USA_CA.svg/398px-Map_of_USA_CA.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Map_of_USA_CA.svg/530px-Map_of_USA_CA.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="186" usemap="#ImageMap_bb6d369e844e0e01" resource="/wiki/Bestand:Map_of_USA_CA.svg" /></span><map name="ImageMap_bb6d369e844e0e01"><area href="/wiki/Alabama_(hoofdbetekenis)" shape="poly" coords="174,136,176,109,188,106,194,123,194,131,181,131,180,138" alt="Alabama" title="Alabama" /><area href="/wiki/Alaska_(hoofdbetekenis)" shape="poly" coords="2,170,3,128,43,127,62,145,62,171" alt="Alaska" title="Alaska" /><area href="/wiki/Arizona_(staat)" shape="poly" coords="40,115,48,87,71,94,71,94,71,94,66,134" alt="Arizona" title="Arizona" /><area href="/wiki/Arkansas_(staat)" shape="poly" coords="144,120,143,100,166,101,161,116,161,122" alt="Arkansas" title="Arkansas" /><area href="/wiki/Californi%C3%AB_(hoofdbetekenis)" shape="poly" coords="27,52,23,73,23,73,44,104,39,116,2,106,3,48" alt="Californië" title="Californië" /><area href="/wiki/Colorado_(staat)" shape="poly" coords="71,93,78,69,107,71,105,96" alt="Colorado" title="Colorado" /><area href="/wiki/Connecticut_(hoofdbetekenis)" shape="poly" coords="236,61,235,55,243,53,243,61" alt="Connecticut" title="Connecticut" /><area href="/wiki/Delaware_(hoofdbetekenis)" shape="poly" coords="234,81,231,71,245,76" alt="Delaware" title="Delaware" /><area href="/wiki/Florida_(staat)" shape="poly" coords="180,131,220,133,235,167,177,167" alt="Florida" title="Florida" /><area href="/wiki/Georgia_(staat)" shape="poly" coords="194,132,194,121,187,106,200,106,223,131" alt="Georgia" title="Georgia" /><area href="/wiki/Hawa%C3%AF_(hoofdbetekenis)" shape="poly" coords="61,146,87,146,110,171,62,171" alt="Hawaï" title="Hawaï" /><area href="/wiki/Idaho_(hoofdbetekenis)" shape="poly" coords="40,55,52,12,56,33,57,41,57,41,69,44,67,62" alt="Idaho" title="Idaho" /><area href="/wiki/Illinois_(staat)" shape="poly" coords="155,76,163,69,161,61,171,60,175,66,177,87,169,95" alt="Illinois" title="Illinois" /><area href="/wiki/Indiana_(hoofdbetekenis)" shape="poly" coords="176,88,174,65,187,64,190,81,185,85" alt="Indiana" title="Indiana" /><area href="/wiki/Iowa_(staat)" shape="poly" coords="136,74,133,56,157,56,162,67,156,75" alt="Iowa" title="Iowa" /><area href="/wiki/Kansas_(staat)" shape="poly" coords="105,95,106,78,136,79,141,85,142,95" alt="Kansas" title="Kansas" /><area href="/wiki/Kentucky_(hoofdbetekenis)" shape="poly" coords="168,98,178,89,184,86,192,81,199,81,204,90,196,95" alt="Kentucky" title="Kentucky" /><area href="/wiki/Louisiana_(staat)" shape="poly" coords="146,146,145,121,161,122,158,133,169,134,171,150" alt="Louisiana" title="Louisiana" /><area href="/wiki/Maine_(hoofdbetekenis)" shape="poly" coords="250,45,242,27,245,13,255,12,262,31" alt="Maine" title="Maine" /><area href="/wiki/Maryland_(hoofdbetekenis)" shape="poly" coords="213,73,230,71,235,81,228,81,223,76,218,76" alt="Maryland" title="Maryland" /><area href="/wiki/Massachusetts_(hoofdbetekenis)" shape="poly" coords="237,54,245,53,251,49,248,44,241,45,234,46" alt="Massachusetts" title="Massachusetts" /><area href="/wiki/Michigan_(hoofdbetekenis)" shape="poly" coords="174,65,173,45,157,34,181,21,198,53,192,64" alt="Michigan" title="Michigan" /><area href="/wiki/Minnesota" shape="poly" coords="133,56,133,20,163,28,150,37,149,46,158,55" alt="Minnesota" title="Minnesota" /><area href="/wiki/Mississippi_(staat)" shape="poly" coords="169,144,169,136,158,132,162,107,175,107,176,142" alt="Mississippi" title="Mississippi" /><area href="/wiki/Montana_(staat)" shape="poly" coords="69,44,59,43,53,12,103,18,101,45" alt="Montana" title="Montana" /><area href="/wiki/Missouri_(staat)" shape="poly" coords="142,101,141,85,137,75,156,76,156,76,170,95,170,95,166,104,164,100" alt="Missouri" title="Missouri" /><area href="/wiki/Nebraska_(hoofdbetekenis)" shape="poly" coords="98,69,99,57,134,64,139,81,107,78,108,71" alt="Nebraska" title="Nebraska" /><area href="/wiki/Nevada_(staat)" shape="poly" coords="22,69,28,50,54,59,46,94,46,94,43,94,42,101" alt="Nevada" title="Nevada" /><area href="/wiki/New_Hampshire" shape="poly" coords="240,47,250,44,242,26" alt="New Hampshire" title="New Hampshire" /><area href="/wiki/New_Jersey" shape="poly" coords="230,70,232,59,247,62,244,75" alt="New Jersey" title="New Jersey" /><area href="/wiki/New_Mexico" shape="poly" coords="68,128,73,92,102,95,97,128" alt="New Mexico" title="New Mexico" /><area href="/wiki/New_York_(staat)" shape="poly" coords="205,59,231,32,237,59,229,56" alt="New York" title="New York" /><area href="/wiki/North_Carolina" shape="poly" coords="192,106,206,95,245,87,227,113,221,105,205,102,200,105" alt="North Carolina" title="North Carolina" /><area href="/wiki/North_Dakota" shape="poly" coords="101,39,103,19,131,19,131,19,133,43" alt="North Dakota" title="North Dakota" /><area href="/wiki/Ohio_(staat)" shape="poly" coords="189,81,187,65,199,65,206,59,208,73,199,81" alt="Ohio" title="Ohio" /><area href="/wiki/Oklahoma" shape="poly" coords="116,101,103,102,102,95,143,95,143,119,117,114" alt="Oklahoma" title="Oklahoma" /><area href="/wiki/Oregon_(hoofdbetekenis)" shape="poly" coords="38,55,3,45,9,23,47,34" alt="Oregon" title="Oregon" /><area href="/wiki/Pennsylvania" shape="poly" coords="207,73,206,61,229,55,233,59,230,71" alt="Pennsylvania" title="Pennsylvania" /><area href="/wiki/Rhode_Island_(staat)" shape="poly" coords="244,58,243,54,248,48,252,56" alt="Rhode Island" title="Rhode Island" /><area href="/wiki/South_Carolina" shape="poly" coords="216,125,200,107,205,103,220,106,226,113" alt="South Carolina" title="South Carolina" /><area href="/wiki/South_Dakota" shape="poly" coords="99,57,102,39,133,43,131,62" alt="South Dakota" title="South Dakota" /><area href="/wiki/Tennessee" shape="poly" coords="164,109,169,98,206,94,193,106" alt="Tennessee" title="Tennessee" /><area href="/wiki/Texas_(staat)" shape="poly" coords="101,99,116,101,116,114,139,117,139,117,145,120,144,169,144,169,144,169,121,166,95,146,81,128,99,127" alt="Texas" title="Texas" /><area href="/wiki/Utah_(hoofdbetekenis)" shape="poly" coords="47,87,55,58,76,69,71,93" alt="Utah" title="Utah" /><area href="/wiki/Vermont" shape="poly" coords="231,31,234,49,240,46,242,26" alt="Vermont" title="Vermont" /><area href="/wiki/Virginia_(staat)" shape="poly" coords="198,95,204,91,212,88,218,76,223,76,233,90,219,93" alt="Virginia" title="Virginia" /><area href="/wiki/Washington_(staat)" shape="poly" coords="44,31,10,23,16,5,16,5,51,15" alt="Washington" title="Washington" /><area href="/wiki/West_Virginia" shape="poly" coords="197,82,209,73,219,74,211,88,204,90" alt="West Virginia" title="West Virginia" /><area href="/wiki/Wisconsin" shape="poly" coords="159,62,158,56,149,48,150,36,159,36,173,44,172,60" alt="Wisconsin" title="Wisconsin" /><area href="/wiki/Wyoming_(hoofdbetekenis)" shape="poly" coords="66,67,69,44,101,46,97,69,99,69" alt="Wyoming" title="Wyoming" /></map><figcaption></figcaption></figure> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Geografische_co%C3%B6rdinaten" title="Geografische coördinaten">Coördinaten</a> </th> <td><span class="coordinates plainlinks"><span id="text_coordinates"><a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?language=nl&params=37_N_120_W_type:adm1st_scale:25000&pagename=Californi%C3%AB">37°NB, 120°WL</a></span></span> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="2">Algemeen </th></tr> <tr> <th>Oppervlakte </th> <td>423.970 km² <br />(4,7% water) </td></tr> <tr> <th>Inwoners <br /><small class="nowrap">(2018)</small> </th> <td>39.557.045<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <br />(92,6 inw./km²) </td></tr> <tr> <th>Hoofdstad </th> <td><a href="/wiki/Sacramento_(Californi%C3%AB)" title="Sacramento (Californië)">Sacramento</a> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="2">Politiek </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Gouverneur_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Gouverneur (hoofdbetekenis)">Gouverneur</a> </th> <td><a href="/wiki/Gavin_Newsom" title="Gavin Newsom">Gavin Newsom</a> (<a href="/wiki/Democratische_Partij_(Verenigde_Staten)" title="Democratische Partij (Verenigde Staten)">D</a>)<br /><small>(sinds 2019)</small> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Wetgevende_macht" title="Wetgevende macht">Wetgevende macht</a> </th> <td><a href="/wiki/California_State_Legislature" title="California State Legislature">California State Legislature</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Hogerhuis_(politiek)" title="Hogerhuis (politiek)">Hogerhuis</a> </th> <td><a href="/wiki/Senaat_van_Californi%C3%AB" title="Senaat van Californië">Senaat van Californië</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Lagerhuis_(politiek)" title="Lagerhuis (politiek)">Lagerhuis</a> </th> <td><a href="/wiki/California_State_Assembly" title="California State Assembly">California State Assembly</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Senaat_(Verenigde_Staten)" title="Senaat (Verenigde Staten)">Senatoren</a> </th> <td><a href="/wiki/Laphonza_Butler" title="Laphonza Butler">Laphonza Butler</a> (<a href="/wiki/Democratische_Partij_(Verenigde_Staten)" title="Democratische Partij (Verenigde Staten)">D</a>)<br /><a href="/wiki/Alex_Padilla" title="Alex Padilla">Alex Padilla</a> (<a href="/wiki/Democratische_Partij_(Verenigde_Staten)" title="Democratische Partij (Verenigde Staten)">D</a>) </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Huis_van_Afgevaardigden_(Verenigde_Staten)" title="Huis van Afgevaardigden (Verenigde Staten)">Afgevaardigden</a> </th> <td>46 democraten<br />7 republikeinen </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="2">Overig </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Tijdzone" title="Tijdzone">Tijdzone</a> </th> <td><a href="/wiki/Pacific_Standard_Time" title="Pacific Standard Time">Pacific Standard Time</a> (<a href="/wiki/UTC%E2%88%928" title="UTC−8">UTC−8</a>) </td></tr> <tr> <th>Toegetreden </th> <td>9 september 1850 </td></tr> <tr> <th>Voor toetreden </th> <td><a href="/wiki/Republiek_Californi%C3%AB" title="Republiek Californië">Republiek Californië</a> </td></tr> <tr> <th>Bijnaam </th> <td><i>Golden State</i> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Volkslied_(nationaal_symbool)" title="Volkslied (nationaal symbool)">Lied</a> </th> <td><i><a href="/wiki/I_Love_You,_California" title="I Love You, California">I Love You, California</a></i> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/ISO_3166-2:US" title="ISO 3166-2:US">ISO 3166-2</a> </th> <td>US-CA </td></tr> <tr> <th>Website </th> <td><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ca.gov">ca.gov</a> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="2">Detailkaart </th></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="2"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:MapCalifornia.PNG" class="mw-file-description"><img alt="Kaart van State of California" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/MapCalifornia.PNG/266px-MapCalifornia.PNG" decoding="async" width="266" height="224" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/MapCalifornia.PNG/399px-MapCalifornia.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/MapCalifornia.PNG/532px-MapCalifornia.PNG 2x" data-file-width="788" data-file-height="665" /></a></span> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="2">Foto's </th></tr> <tr> <td class="ta-center" style="padding:0;" colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:GoldenGateBridge_BakerBeach_MC.jpg" class="mw-file-description" title="De Golden Gate Bridge over de Golden Gate is een icoon van San Francisco"><img alt="De Golden Gate Bridge over de Golden Gate is een icoon van San Francisco" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/GoldenGateBridge_BakerBeach_MC.jpg/266px-GoldenGateBridge_BakerBeach_MC.jpg" decoding="async" width="266" height="177" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/GoldenGateBridge_BakerBeach_MC.jpg/399px-GoldenGateBridge_BakerBeach_MC.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/GoldenGateBridge_BakerBeach_MC.jpg/532px-GoldenGateBridge_BakerBeach_MC.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="2000" /></a></span> </td></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="2" style="font-size:85%">De <a href="/wiki/Golden_Gate_Bridge" title="Golden Gate Bridge">Golden Gate Bridge</a> over de <a href="/wiki/Golden_Gate_(zeestraat)" title="Golden Gate (zeestraat)">Golden Gate</a> is een icoon van <a href="/wiki/San_Francisco_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="San Francisco (hoofdbetekenis)">San Francisco</a> </td></tr> <tr> <td class="ta-center" style="padding:0;" colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Yosemite_meadows_2004-09-04.jpg" class="mw-file-description" title="De ronde verweringsvormen van de bergen in Yosemite National Park in de Sierra Nevada vormen een van de toeristische iconen van Californië"><img alt="De ronde verweringsvormen van de bergen in Yosemite National Park in de Sierra Nevada vormen een van de toeristische iconen van Californië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Yosemite_meadows_2004-09-04.jpg/266px-Yosemite_meadows_2004-09-04.jpg" decoding="async" width="266" height="177" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Yosemite_meadows_2004-09-04.jpg/399px-Yosemite_meadows_2004-09-04.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Yosemite_meadows_2004-09-04.jpg/532px-Yosemite_meadows_2004-09-04.jpg 2x" data-file-width="2250" data-file-height="1500" /></a></span> </td></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="2" style="font-size:85%">De ronde <a href="/wiki/Verwering" title="Verwering">verweringsvormen</a> van de bergen in <a href="/wiki/Yosemite_National_Park" title="Yosemite National Park">Yosemite National Park</a> in de <a href="/wiki/Sierra_Nevada_(Verenigde_Staten)" title="Sierra Nevada (Verenigde Staten)">Sierra Nevada</a> vormen een van de toeristische iconen van Californië </td></tr> <tr> <td class="infobox-kop notheme center" colspan="2"> <table style="border-collapse:collapse;" cellpadding="0"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle;"><b>Portaal</b>  <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Portal.svg" class="mw-file-description" title="Portaalicoon"><img alt="Portaalicoon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/22px-Portal.svg.png" decoding="async" width="22" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/33px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/44px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span>   </td> <td class="ta-left"><b><a href="/wiki/Portaal:Verenigde_Staten" title="Portaal:Verenigde Staten">Verenigde Staten</a></b> <br /><b><a href="/wiki/Portaal:Californi%C3%AB" title="Portaal:Californië">Californië</a></b> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Californië</b> (<a href="/wiki/Engels_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Engels (hoofdbetekenis)">Engels</a> en <a href="/wiki/Spaans" title="Spaans">Spaans</a>: <i>California</i>) is een van de <a href="/wiki/Staten_van_de_Verenigde_Staten" title="Staten van de Verenigde Staten">staten</a> van de <a href="/wiki/Verenigde_Staten_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Verenigde Staten (hoofdbetekenis)">Verenigde Staten van Amerika</a>. Het ligt van noord naar zuid uitgestrekt langs de <a href="/wiki/Westkust_van_de_Verenigde_Staten" title="Westkust van de Verenigde Staten">westkust van het land</a>, aan de <a href="/wiki/Grote_Oceaan" title="Grote Oceaan">Stille Oceaan</a>. De hoofdstad is <a href="/wiki/Sacramento_(Californi%C3%AB)" title="Sacramento (Californië)">Sacramento</a>. <a href="/wiki/Los_Angeles_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Los Angeles (hoofdbetekenis)">Los Angeles</a>, <a href="/wiki/San_Diego_(Californi%C3%AB)" title="San Diego (Californië)">San Diego</a>, <a href="/wiki/San_Jose_(Californi%C3%AB)" title="San Jose (Californië)">San Jose</a>, <a href="/wiki/San_Francisco_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="San Francisco (hoofdbetekenis)">San Francisco</a>, <a href="/wiki/Fresno" title="Fresno">Fresno</a>, Sacramento, <a href="/wiki/Long_Beach_(Californi%C3%AB)" title="Long Beach (Californië)">Long Beach</a> en <a href="/wiki/Oakland_(Californi%C3%AB)" title="Oakland (Californië)">Oakland</a> zijn de grootste steden. Californië omvat twee van 's lands grootste stedelijke gebieden, de <a href="/wiki/Greater_Los_Angeles_Area" title="Greater Los Angeles Area">Greater Los Angeles Area</a> en de <a href="/wiki/San_Francisco_Bay_Area" title="San Francisco Bay Area">San Francisco Bay Area</a>. Met een bevolking van ruim 39,5 miljoen mensen (2018) heeft Californië meer inwoners dan enige andere staat in de VS. </p><p>De oppervlakte van de staat Californië bedraagt 423.970 km². Hiermee is Californië iets groter dan <a href="/wiki/Duitsland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Duitsland (hoofdbetekenis)">Duitsland</a> of <a href="/wiki/Japan_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Japan (hoofdbetekenis)">Japan</a> en iets kleiner dan <a href="/wiki/Frankrijk_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Frankrijk (hoofdbetekenis)">Frankrijk</a> of <a href="/wiki/Zweden" title="Zweden">Zweden</a>. Californië is de op twee na grootste staat van de VS, na <a href="/wiki/Alaska" title="Alaska">Alaska</a> en <a href="/wiki/Texas_(staat)" title="Texas (staat)">Texas</a>. Californië grenst in het zuiden aan de <a href="/wiki/Mexico_(land)" title="Mexico (land)">Mexicaanse</a> <a href="/wiki/Staten_van_Mexico" title="Staten van Mexico">staat</a> <a href="/wiki/Baja_California_(staat)" title="Baja California (staat)">Baja California</a>, in het oosten aan de Amerikaanse staten <a href="/wiki/Arizona_(staat)" title="Arizona (staat)">Arizona</a> en <a href="/wiki/Nevada_(staat)" title="Nevada (staat)">Nevada</a> en in het noorden aan de staat <a href="/wiki/Oregon" title="Oregon">Oregon</a>. In het westen en zuidwesten wordt de staat begrensd door de Grote Oceaan. De Californische kustlijn is ongeveer 1400 km lang. </p><p>Californië kent veel natuurschoon, een rijke vegetatie en een diverse fauna. Het hoogste en het laagste punt van de <a href="/wiki/Aaneengesloten_staten" title="Aaneengesloten staten">48 continentale staten</a> liggen in deze staat. Er zijn omvangrijke natuurgebieden, onder andere met de hoogste bomen ter wereld. Er zijn <a href="/wiki/Bergketen" title="Bergketen">bergketens</a> met <a href="/wiki/Wintersportgebied" title="Wintersportgebied">skigebieden</a>, maar ook <a href="/wiki/Woestijn" title="Woestijn">woestijnen</a>, <a href="/wiki/Gletsjer" title="Gletsjer">gletsjers</a>, <a href="/wiki/Bos_(begroeiing)" class="mw-redirect" title="Bos (begroeiing)">bossen</a>, <a href="/wiki/Heuvel_(landvorm)" title="Heuvel (landvorm)">heuvelgebieden</a>, <a href="/wiki/Meer_(watervlakte)" title="Meer (watervlakte)">meren</a> en <a href="/wiki/Strand_(kust)" title="Strand (kust)">stranden</a>. Het klimaat en de begroeiing variëren van droge woestijngebieden tot alpiene <a href="/wiki/Hooggebergte" title="Hooggebergte">hooggebergtes</a>. </p><p>Californië werd in 1846-1848 onderdeel van de Verenigde Staten; daarvoor was het een deel van Mexico. Het symbool van de staat is de <a href="/wiki/Californische_grizzlybeer" title="Californische grizzlybeer">Californische grizzlybeer</a>, die ook op de vlag staat afgebeeld. De bijnaam van Californië is "the Golden State" (<i>de gouden staat</i>). </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geografisch_overzicht">Geografisch overzicht</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Geografisch overzicht" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Geografisch overzicht"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Map_california_central_valley.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Map_california_central_valley.jpg/250px-Map_california_central_valley.jpg" decoding="async" width="250" height="306" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/94/Map_california_central_valley.jpg 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="367" /></a><figcaption><a href="/wiki/Fysische_geografie" title="Fysische geografie">Fysisch-geografische</a> kaart van Californië</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Central_Valley_en_de_Bay_Area">Central Valley en de Bay Area</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Central Valley en de Bay Area" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Central Valley en de Bay Area"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het midden van de staat is een langgerekte laagvlakte, de <a href="/wiki/Central_Valley" title="Central Valley">Central Valley</a>. Door de vruchtbare bodem en het gunstige klimaat is de <i>valley</i> een rijk en gevarieerd landbouwgebied, waar 230 verschillende landbouwproducten worden geteeld (een derde van het totale aantal in de VS).<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ook ligt er een aantal grote bevolkingscentra, zoals <a href="/wiki/Sacramento_(Californi%C3%AB)" title="Sacramento (Californië)">Sacramento</a> (de hoofdstad van de staat), <a href="/wiki/Modesto_(Californi%C3%AB)" title="Modesto (Californië)">Modesto</a> en <a href="/wiki/Fresno" title="Fresno">Fresno</a>. De Central Valley wordt gedraineerd door de <a href="/wiki/San_Joaquin_(rivier)" title="San Joaquin (rivier)">San Joaquin</a> (zuidelijke helft) en de <a href="/wiki/Sacramento_(rivier)" title="Sacramento (rivier)">Sacramento</a> (noordelijke helft). De rivieren vormen samen een grote <a href="/wiki/Omgekeerde_delta" title="Omgekeerde delta">omgekeerde delta</a>, de <a href="/wiki/Sacramento-San_Joaquindelta" title="Sacramento-San Joaquindelta">Sacramento-San Joaquindelta</a>, die de Central Valley in tweeën deelt en via een irrigatiesysteem ruim 23 miljoen mensen (twee derde van de bevolking van de staat) van <a href="/wiki/Drinkwater" title="Drinkwater">drinkwater</a> voorziet. De delta komt uit in een groot <a href="/wiki/Estuarium" title="Estuarium">estuarium</a>, waarvan het grootste deel de <a href="/wiki/Baai_van_San_Francisco" title="Baai van San Francisco">Baai van San Francisco</a> genoemd wordt, terwijl een deel in het noordoosten de <a href="/wiki/San_Pablo_Bay" title="San Pablo Bay">San Pablo Bay</a> heet. De rivierdelta wordt met de San Pablo Bay verbonden door <a href="/wiki/Suisun_Bay" title="Suisun Bay">Suisun Bay</a> en de <a href="/wiki/Straat_van_Carquinez" title="Straat van Carquinez">Straat van Carquinez</a>. </p><p>Het gebied rond de San Francisco Bay bestaat uit een grote stedelijke <a href="/wiki/Agglomeratie" title="Agglomeratie">agglomeratie</a>. Deze wordt de <a href="/wiki/San_Francisco_Bay_Area" title="San Francisco Bay Area">Bay Area</a> genoemd en bevat onder meer de steden <a href="/wiki/San_Francisco_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="San Francisco (hoofdbetekenis)">San Francisco</a>, <a href="/wiki/San_Jose_(Californi%C3%AB)" title="San Jose (Californië)">San Jose</a>, <a href="/wiki/Oakland_(Californi%C3%AB)" title="Oakland (Californië)">Oakland</a> en <a href="/wiki/Berkeley_(Californi%C3%AB)" title="Berkeley (Californië)">Berkeley</a>. Het zuidelijke deel van de Bay Area, bij San Jose, draagt de bijnaam <a href="/wiki/Silicon_Valley" title="Silicon Valley">Silicon Valley</a>. In dit gebied ligt een concentratie van computerindustrie. De San Francisco Bay staat via een nauwe verbinding in contact met de oceaan. Deze verbinding, ten noorden van San Francisco, wordt de <a href="/wiki/Golden_Gate_(zeestraat)" title="Golden Gate (zeestraat)">Golden Gate</a> genoemd. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Noorden_en_oosten">Noorden en oosten</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Noorden en oosten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Noorden en oosten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In het oosten wordt de Central Valley begrensd door een hoog gebergte, de <a href="/wiki/Sierra_Nevada_(Verenigde_Staten)" title="Sierra Nevada (Verenigde Staten)">Sierra Nevada</a> (<a href="/wiki/Spaans_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Spaans (hoofdbetekenis)">Spaans</a> voor <i>besneeuwde bergketen</i>). Dit gebergte ontleent zijn naam aan de eeuwige sneeuw op de hoogste hellingen en vormt een barrière tussen de vruchtbare laagvlakten en kustgebieden van Californië en de rest van de Verenigde Staten. Enkele van de hoogste toppen zijn <a href="/wiki/Mount_Whitney" title="Mount Whitney">Mount Whitney</a> (4421 meter, buiten Alaska het hoogste punt in de VS), <a href="/wiki/Mount_Darwin_(Californi%C3%AB)" title="Mount Darwin (Californië)">Mount Darwin</a> (4218 m) en <a href="/wiki/Mount_Ritter" title="Mount Ritter">Mount Ritter</a> (4010 m). In de Sierra Nevada ligt een aantal <a href="/wiki/Meer_(watervlakte)" title="Meer (watervlakte)">meren</a>, waarvan <a href="/wiki/Lake_Tahoe_(meer)" title="Lake Tahoe (meer)">Lake Tahoe</a> (gedeeltelijk in Nevada) en <a href="/wiki/Mono_Lake" title="Mono Lake">Mono Lake</a> de grootste zijn. </p><p>De Central Valley wordt van de oceaan gescheiden door de <a href="/wiki/Pacific_Coast_Range" class="mw-redirect" title="Pacific Coast Range">Pacific Coast Ranges</a> en in het zuiden begrensd door de <a href="/wiki/Tehachapi_Mountains" title="Tehachapi Mountains">Tehachapi Mountains</a>. Beide ketens zijn nergens hoger dan 2500 meter. Ten noorden en noordoosten van de Central Valley liggen de <a href="/wiki/Cascade_Range" title="Cascade Range">Cascades</a>, een gebergte dat in feite de voortzetting van de Sierra Nevada vormt maar geologisch recent <a href="/wiki/Vulkanisme" title="Vulkanisme">vulkanisch</a> actief was. De hoogste toppen, zoals <a href="/wiki/Lassen_Peak" title="Lassen Peak">Lassen Peak</a> (3192 m) en <a href="/wiki/Shasta_(vulkaan)" title="Shasta (vulkaan)">Mount Shasta</a> (4317 m), zijn slapende <a href="/wiki/Vulkaan" title="Vulkaan">vulkanen</a>. Langs de kust gaan de Coast Ranges naar het noorden over in de <a href="/wiki/Klamath_Mountains" title="Klamath Mountains">Klamath Mountains</a> op de grens met Oregon. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:LA_Skyline_Mountains2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/LA_Skyline_Mountains2.jpg/250px-LA_Skyline_Mountains2.jpg" decoding="async" width="250" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/LA_Skyline_Mountains2.jpg/375px-LA_Skyline_Mountains2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/LA_Skyline_Mountains2.jpg/500px-LA_Skyline_Mountains2.jpg 2x" data-file-width="2816" data-file-height="1880" /></a><figcaption>Zicht op het centrum van Los Angeles met op de achtergrond de <a href="/wiki/San_Gabriel_Mountains" title="San Gabriel Mountains">San Gabriel Mountains</a></figcaption></figure> <p>Ten oosten van de Sierra Nevada en de Cascades begint de <a href="/wiki/Basin_and_Range_Province" title="Basin and Range Province">Basin and Range Province</a>, een uitgestrekt gebied dat zich <a href="/wiki/Fysische_geografie" title="Fysische geografie">fysiografisch</a> onderscheidt door een <a href="/wiki/Basin_and_range-topografie" title="Basin and range-topografie">basin and range-topografie</a>, een afwisseling van langgerekte bergketens en vlakke valleien. Ten oosten van de Cascades ligt het <a href="/wiki/Modoc_Plateau" title="Modoc Plateau">Modoc Plateau</a>, dat gedeeltelijk in Oregon en Nevada ligt. De eerste vallei ten oosten van de Sierra Nevada is <a href="/wiki/Owens_Valley" title="Owens Valley">Owens Valley</a>. Deze vallei scheidt de Sierra Nevada van de <a href="/wiki/White_Mountains_(Californi%C3%AB)" title="White Mountains (Californië)">White Mountains</a>, met als hoogste punt <a href="/wiki/White_Mountain_Peak" title="White Mountain Peak">White Mountain Peak</a> (4344 m). Door de vallei stroomt de <a href="/wiki/Owens_River" class="mw-redirect" title="Owens River">Owens River</a>, die tot het begin van de 20e eeuw nog uitmondde in het meer <a href="/wiki/Owens_Lake" title="Owens Lake">Owens Lake</a>, maar zowel de rivier als het meer staat droog als gevolg van het aftappen van water voor de irrigatie en de watervoorziening van de stad Los Angeles. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Zuiden">Zuiden</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Zuiden" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Zuiden"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In het zuiden van Californië wijkt de kust inwaarts en bevindt zich een kustvlakte, waar <a href="/wiki/Los_Angeles_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Los Angeles (hoofdbetekenis)">Los Angeles</a> ligt, de grootste stad van de staat. Los Angeles vormt het centrum van een grote stedelijke agglomeratie (de <a href="/wiki/Greater_Los_Angeles_Area" title="Greater Los Angeles Area">Greater Los Angeles Area</a>), waar in totaal tussen de 13 en 18 miljoen mensen leven. Het verstedelijkt gebied in het binnenland, rond de steden <a href="/wiki/San_Bernardino_(Californi%C3%AB)" title="San Bernardino (Californië)">San Bernardino</a> en <a href="/wiki/Riverside_(Californi%C3%AB)" title="Riverside (Californië)">Riverside</a> in de <a href="/wiki/San_Bernardino_Valley" title="San Bernardino Valley">San Bernardino Valley</a>, wordt als een aparte grootstedelijke agglomeratie gezien, die <a href="/wiki/Inland_Empire_(Californi%C3%AB)" title="Inland Empire (Californië)">Inland Empire</a> wordt genoemd. </p><p>Voor de kust liggen de acht <a href="/wiki/Channel_Islands_(Californi%C3%AB)" title="Channel Islands (Californië)">Channel Islands</a> waarvan vijf worden beschermd in het <a href="/wiki/Channel_Islands_National_Park" title="Channel Islands National Park">Channel Islands National Park</a>. Landinwaarts van Los Angeles liggen de <a href="/wiki/Transverse_Ranges" title="Transverse Ranges">Transverse Ranges</a> met als hoogste punt de <a href="/wiki/San_Gorgonio_Mountain" title="San Gorgonio Mountain">San Gorgonio Mountain</a> (3501 m) in de <a href="/wiki/San_Bernardino_Mountains" title="San Bernardino Mountains">San Bernardino Mountains</a>. Het binnenland heeft hier geen hoge bergketens, maar bestaat uit een basin-and-rangetopografie. Veel van dit binnenland bestaat uit <a href="/wiki/Woestijn" title="Woestijn">woestijn</a>, onder andere bij <a href="/wiki/Death_Valley" title="Death Valley">Death Valley</a>, de <a href="/wiki/Coloradowoestijn" title="Coloradowoestijn">Coloradowoestijn</a> (deel van de <a href="/wiki/Sonorawoestijn" title="Sonorawoestijn">Sonorawoestijn</a> die in Mexico doorloopt) en de <a href="/wiki/Mojavewoestijn" title="Mojavewoestijn">Mojavewoestijn</a>. In Death Valley bevindt zich het laagste punt van Noord-Amerika (bij <a href="/wiki/Badwater" title="Badwater">Badwater</a>, 86 meter onder de zeespiegel). </p><p>Nog verder naar het zuiden ligt de <a href="/wiki/Salton_Sea" title="Salton Sea">Salton Sea</a>, een groot <a href="/wiki/Endore%C3%AFsch_bekken" title="Endoreïsch bekken">endoreïsch</a> <a href="/wiki/Zoutmeer" title="Zoutmeer">zoutmeer</a>. In het oosten wordt de grens met Arizona gevormd door de rivier de <a href="/wiki/Colorado_(rivier)" title="Colorado (rivier)">Colorado</a>. In het uiterste zuiden ligt aan de kust de tweede stad van Californië, <a href="/wiki/San_Diego_(Californi%C3%AB)" title="San Diego (Californië)">San Diego</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Fysische_geografie">Fysische geografie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Fysische geografie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Fysische geografie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Geologie">Geologie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Geologie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Geologie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Als gevolg van de westwaartse beweging van Noord-Amerika is in de loop van miljoenen jaren <a href="/wiki/Oceanische_lithosfeer" title="Oceanische lithosfeer">oceaankorst</a> onder de rand van Noord-Amerika de <a href="/wiki/Aardmantel" title="Aardmantel">aardmantel</a> <a href="/wiki/Subductie" title="Subductie">in bewogen</a>, waarbij soms stukken van de <a href="/wiki/Aardkorst" title="Aardkorst">aardkorst</a> tegen het continent aangedrukt werden en er op die manier mee werden samengevoegd. De <a href="/wiki/Geologie" title="Geologie">geologie</a> van de westrand van Noord-Amerika bestaat uit op die wijze samengevoegde <a href="/wiki/Terrein_(geologie)" title="Terrein (geologie)">terreinen</a>, die samen opgestuwd zijn tot de gebergteketens en <a href="/wiki/Bekken_(geologie)" title="Bekken (geologie)">bekkens</a> van de <a href="/wiki/Noord-Amerikaanse_Cordillera" title="Noord-Amerikaanse Cordillera">Noord-Amerikaanse Cordillera</a>. Bij het de mantel in bewegen van stukken aardkorst ontstonden grote hoeveelheden <a href="/wiki/Magma_(gesteente)" title="Magma (gesteente)">magma</a>, die naar het oppervlak opstegen en daar voor <a href="/wiki/Vulkanisme" title="Vulkanisme">vulkanisme</a> zorgden. Er zijn alleen in de Cascades actieve vulkanen te vinden, maar vrijwel alle gebergten van Californië zijn in het verleden vulkanisch actief geweest. </p><p>Ongeveer 25 miljoen jaar geleden veranderde de beweging van de <a href="/wiki/Tektonische_plaat" title="Tektonische plaat">tektonische platen</a> van een naar elkaar toe gerichte naar een langs elkaar schuivende situatie. Door deze beweging ontstond een stelsel van <a href="/wiki/Zijschuiving" title="Zijschuiving">zijschuivingsbreuken</a>, waarvan de grootste de <a href="/wiki/San_Andreasbreuk" title="San Andreasbreuk">San Andreasbreuk</a> is. Het gebied ten westen van deze breuk (de kuststrook, met daarin de steden San Diego, Los Angeles en San Francisco) beweegt met een gemiddelde snelheid van rond de 5 cm per jaar naar het noorden ten opzichte van de rest van Noord-Amerika. Beweging langs de breuken gaat niet geleidelijk, maar stapsgewijs, waarbij de <a href="/wiki/Mechanische_spanning" title="Mechanische spanning">spanning</a> zich opbouwt om in één keer vrij te komen in de vorm van een <a href="/wiki/Aardbeving" title="Aardbeving">aardbeving</a>. De staat heeft in het verleden diverse zware aardbevingen meegemaakt. Het bekendst is waarschijnlijk de <a href="/wiki/Aardbeving_San_Francisco_1906" title="Aardbeving San Francisco 1906">aardbeving van 1906</a>, waarbij een groot deel van San Francisco platgelegd werd. Ruim 80 jaar later werd grote schade aangericht door de <a href="/wiki/Loma_Prieta-aardbeving_van_1989" title="Loma Prieta-aardbeving van 1989">Loma Prieta-aardbeving van 1989</a> in de Bay Area, waarbij een deel van de <a href="/wiki/San_Francisco-Oakland_Bay_Bridge" title="San Francisco-Oakland Bay Bridge">Bay Bridge</a> instortte, en de <a href="/wiki/Northridge-aardbeving_van_1994" title="Northridge-aardbeving van 1994">Northridge-aardbeving van 1994</a> bij Los Angeles. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:GGB_in_fog_2007_edit.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/GGB_in_fog_2007_edit.jpg/250px-GGB_in_fog_2007_edit.jpg" decoding="async" width="250" height="158" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/GGB_in_fog_2007_edit.jpg/375px-GGB_in_fog_2007_edit.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/GGB_in_fog_2007_edit.jpg/500px-GGB_in_fog_2007_edit.jpg 2x" data-file-width="1777" data-file-height="1120" /></a><figcaption>De zomer brengt vaak mist in de kuststrook en de Central Valley, zoals hier rond de Golden Gate Bridge</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Klimaat">Klimaat</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Klimaat" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Klimaat"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Vooral door de grote oppervlakte, de topografie en de nabijheid van de oceaan kent Californië grote verschillen in klimaat. De temperatuur van de oceaan wordt bepaald door de <a href="/wiki/Californische_stroom" title="Californische stroom">California Current</a>, een koude <a href="/wiki/Zeestroom" title="Zeestroom">stroming</a> langs de Amerikaanse westkust. In de zomer veroorzaakt deze vaak <a href="/wiki/Mist" title="Mist">mist</a> langs de kust. De oceaan zorgt tevens voor zachte, natte winters en geeft de kuststrook in het noorden een <a href="/wiki/Zeeklimaat" title="Zeeklimaat">zeeklimaat</a> (Cfb in de <a href="/wiki/Klimaatclassificatie_van_K%C3%B6ppen" title="Klimaatclassificatie van Köppen">klimaatclassificatie van Köppen</a>) en in het midden en zuiden (ongeveer vanaf <a href="/wiki/Cape_Mendocino" title="Cape Mendocino">Cape Mendocino</a>) een <a href="/wiki/Mediterraan_klimaat" title="Mediterraan klimaat">Mediterraan klimaat</a> (Csb volgens Köppen). Ook is de oceaan verantwoordelijk voor <a href="/wiki/Neerslag_(atmosfeer)" title="Neerslag (atmosfeer)">neerslag</a>, die vooral wordt opgevangen door de westelijke hellingen van de Pacific Coast Ranges en de Sierra Nevada. Op sommige plekken in de Coast Ranges valt meer dan 2500 mm neerslag per jaar. In het binnenland en in het zuiden wordt het klimaat droger. Van de kust af worden ook de temperatuursverschillen groter: het klimaat is in het binnenland <a href="/wiki/Landklimaat" title="Landklimaat">continentaler</a>. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Joshua-National-Park-California0932.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Joshua-National-Park-California0932.JPG/250px-Joshua-National-Park-California0932.JPG" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Joshua-National-Park-California0932.JPG/375px-Joshua-National-Park-California0932.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Joshua-National-Park-California0932.JPG/500px-Joshua-National-Park-California0932.JPG 2x" data-file-width="2560" data-file-height="1920" /></a><figcaption><a href="/wiki/Steppe" title="Steppe">Steppe</a> met typische <a href="/wiki/Yucca_brevifolia" title="Yucca brevifolia">"Joshua trees" (<i>Yucca brevifolia</i>)</a>, <a href="/wiki/Joshua_Tree_National_Park" title="Joshua Tree National Park">Joshua Tree National Park</a></figcaption></figure> <p>De Central Valley heeft een warm Mediterraan klimaat (Csa volgens Köppen), met <a href="/wiki/Subtropisch_klimaat" title="Subtropisch klimaat">subtropisch</a> warme droge zomers en zachte natte winters. In grote delen van het zuiden en midden van de staat heerst in het binnenland een <a href="/wiki/Steppeklimaat" title="Steppeklimaat">steppeklimaat</a> (BSk volgens Köppen), met aanmerkelijk koudere winters en hetere zomers. In de kuststrook rond San Diego in het uiterste zuidwesten heerst een warm steppeklimaat (Köppen: BSh), terwijl veel gebieden in het binnenland van het zuiden van de staat een <a href="/wiki/Woestijnklimaat" title="Woestijnklimaat">woestijnklimaat</a> hebben (Köppen: BWh). In <a href="/wiki/Death_Valley" title="Death Valley">Death Valley</a> zijn de hoogste temperaturen ooit op het <a href="/wiki/Westelijk_halfrond" title="Westelijk halfrond">westelijk halfrond</a> gemeten. Op 10 juli 1913 steeg het kwik daar tot 57 <a href="/wiki/Celsius" title="Celsius">°C</a>. In juli bedraagt de gemiddelde dagtemperatuur in Death Valley 38 °C. </p><p>De hooggebergten, zoals de Sierra Nevada, de Cascades en de Klamath Mountains, hebben een <a href="/wiki/Hooggebergteklimaat" title="Hooggebergteklimaat">hooggebergteklimaat</a> (Köppen: EH) met veel <a href="/wiki/Sneeuw" title="Sneeuw">sneeuwval</a> in de winter en gematigd warme zomers. Het gebied in de <a href="/wiki/Regenschaduw" title="Regenschaduw">regenschaduw</a> ten oosten van de Sierra Nevada heeft een droog woestijnklimaat. </p><p>Californië wordt in tegenstelling tot het zuidoosten van de Verenigde Staten vrijwel nooit door <a href="/wiki/Tropische_cycloon" title="Tropische cycloon">orkanen</a> getroffen, ondanks de nabijheid van de oceaan. Dit komt door de koude California Current en vanwege het feit dat orkanen zich op het <a href="/wiki/Noordelijk_halfrond" title="Noordelijk halfrond">noordelijk halfrond</a> meestal westwaarts verplaatsen. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Flora_en_fauna">Flora en fauna</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Flora en fauna" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Flora en fauna"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Als gevolg van de grote verschillen in klimaat en de topografie heeft Californië een diverse ecologie. De staat ligt in het <a href="/wiki/Nearctisch_gebied" title="Nearctisch gebied">Nearctisch gebied</a> en omvat een aantal sterk verschillende <a href="/wiki/Ecoregio" title="Ecoregio">ecoregio</a>'s en <a href="/wiki/Bioom" title="Bioom">biomen</a>. Californië heeft een groot aantal <a href="/wiki/Endemie_(biogeografie)" title="Endemie (biogeografie)">endemische soorten</a>, soorten die nergens anders voorkomen, zowel <a href="/wiki/Planten" title="Planten">planten</a> als <a href="/wiki/Dieren_(biologie)" title="Dieren (biologie)">dieren</a>. Daaronder zijn zowel <a href="/wiki/Relict" title="Relict">relictsoorten</a> als soorten die <a href="/wiki/Soortvorming" title="Soortvorming">ontstaan</a> zijn door aanpassing aan lokale omstandigheden, zoals de plant <i><a href="/w/index.php?title=Ceanothus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ceanothus (de pagina bestaat niet)">Ceanothus</a></i>. De <a href="/wiki/Flora_(plantkunde)" title="Flora (plantkunde)">flora</a> van de gebieden ten westen van de regenschaduw kan gezien worden als een eigen <a href="/wiki/Florarijk" title="Florarijk">florarijk</a>, de <a href="/wiki/California_Floristic_Province" title="California Floristic Province">California Floristic Province</a>. </p><p>De gebieden in het oosten, in de regenschaduw van de hoge bergketens, bestaan uit <a href="/wiki/Woestijn" title="Woestijn">woestijn</a> en <a href="/wiki/Xerofyt" title="Xerofyt">xerofytisch</a> struikgewas. De laaggelegen gebieden van het zuidoosten van Californië zijn onderdeel van de ecoregio van de <a href="/wiki/Sonorawoestijn" title="Sonorawoestijn">Sonorawoestijn</a>, die ook delen van Arizona beslaat. Verder naar het noorden vormt de Mojavewoestijn een ecoregio die tussen die de Sonorawoestijn en de struiksteppe van het <a href="/wiki/Woestijn_van_het_Grote_Bekken" title="Woestijn van het Grote Bekken">Great Basin</a> in zit. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Redwoodfallentree.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Redwoodfallentree.jpg/250px-Redwoodfallentree.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Redwoodfallentree.jpg/375px-Redwoodfallentree.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Redwoodfallentree.jpg/500px-Redwoodfallentree.jpg 2x" data-file-width="2272" data-file-height="1704" /></a><figcaption>Bos op de westelijke hellingen van de Sierra Nevada bestaat voornamelijk uit <a href="/wiki/Mammoetboom" title="Mammoetboom">reuzensequoia's (<i>Sequoiadendron giganteum</i>)</a> en <a href="/wiki/Douglasspar" title="Douglasspar">douglassparren</a> (<i>Pseudotsuga menziesii</i>)</figcaption></figure> <p>De zuidelijke en centrale kustgebieden kennen een begroeiing met <a href="/wiki/Savanne_(landschap)" title="Savanne (landschap)">savanne</a>, <a href="/wiki/Eik" title="Eik">eikenbos</a>, <a href="/wiki/Naaldbos" title="Naaldbos">naaldbos</a>, <a href="/wiki/Chaparral_(bioom)" title="Chaparral (bioom)">chaparral</a>, <a href="/wiki/Salie_(geslacht)" title="Salie (geslacht)">saliebos en -struikgewas</a> en <a href="/wiki/Grasland" title="Grasland">grasland</a>, afhankelijk van de wind, hoeveelheid lichtinval, neerslag en het <a href="/wiki/Bodemclassificatie" title="Bodemclassificatie">bodemtype</a>. Deze begroeiing gaat in het zuiden door in het noordwesten van Baja California en vormt een ring om de Central Valley, waarbij het de onderste ecozone van de westelijke hellingen van de Sierra Nevada vormt. De Central Valley zelf zou in natuurlijke omstandigheden zijn bedekt met <a href="/wiki/Grasland" title="Grasland">grasland</a>. De inheemse meerjarige soorten gras zijn echter op de meeste plekken verdreven door geïmporteerde eenjarige exoten, die de landbouw ten goede kwamen.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Oorspronkelijk werden de graslanden van de Central Valley begraasd door <a href="/wiki/Wapiti" title="Wapiti">wapiti's (<i>Cervus canadensis</i>)</a> en <a href="/wiki/Gaffelbok" title="Gaffelbok">gaffelbokken (<i>Antilocapra americana</i>)</a>. De gaffelbok komt alleen nog voor op het Modoc Plateau, terwijl de wapiti vrijwel geheel is verdwenen. </p><p>Veel <a href="/wiki/Trekvogel" title="Trekvogel">trekvogels</a> gebruiken Californië als plek om te overwinteren of trekken elk jaar door de staat op weg naar overwinteringsgebieden verder naar het zuiden. In de Central Valley overwinteren grote aantallen <a href="/wiki/Eenden" title="Eenden">eenden</a> en <a href="/wiki/Ganzen" title="Ganzen">ganzen</a>. Langs de kust lopen trekroutes van <a href="/wiki/Reigers" title="Reigers">reigers</a> en <a href="/wiki/Aalscholvers" title="Aalscholvers">aalscholvers</a>. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Elephant_seal_colony_edit.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Elephant_seal_colony_edit.jpg/250px-Elephant_seal_colony_edit.jpg" decoding="async" width="250" height="157" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Elephant_seal_colony_edit.jpg/375px-Elephant_seal_colony_edit.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Elephant_seal_colony_edit.jpg/500px-Elephant_seal_colony_edit.jpg 2x" data-file-width="2400" data-file-height="1503" /></a><figcaption>Een kolonie <a href="/wiki/Noordelijke_zeeolifant" title="Noordelijke zeeolifant">zeeolifanten</a> voor de kust</figcaption></figure> <p>De hogere westelijke hellingen van de Sierra Nevada en de bergen van het noorden van Californië zijn bedekt met naaldbos. In de Sierra Nevada groeien <a href="/wiki/Mammoetboom" title="Mammoetboom">reuzensequoia's (<i>Sequoia giganteum</i>)</a>, de dikste bomen ter wereld. Daarnaast groeien in de Coast Ranges van het noorden van Californië de hoogste bomen ter wereld, dit zijn <a href="/wiki/Kustmammoetboom" title="Kustmammoetboom">kustsequoia's (<i>Sequoia sempervirens</i>)</a>. Het naaldbos van de Klamath Mountains heeft een bijzonder grote diversiteit aan <a href="/wiki/Coniferen" title="Coniferen">coniferensoorten</a>. De <a href="/wiki/Grizzlybeer" title="Grizzlybeer">grizzlybeer (<i>Ursus arctos horribilis</i>)</a>, het symbool van Californië, is in de hele staat uitgeroeid, maar de kleinere <a href="/wiki/Amerikaanse_zwarte_beer" title="Amerikaanse zwarte beer">zwarte beer (<i>Ursus americanus</i>)</a> komt nog steeds in de Sierra Nevada en de noordelijke berggebieden voor. Net als de <a href="/wiki/Coyote" title="Coyote">coyote (<i>Canis latrans</i>)</a>, de <a href="/wiki/Rode_lynx" title="Rode lynx">rode lynx (<i>Lynx rufus</i>)</a> en de <a href="/wiki/Vos_(dier)" title="Vos (dier)">vos (<i>Vulpes vulpes</i>)</a>, die in de 18e eeuw door de Europese kolonisten geïntroduceerd werd, komen zwarte beren soms voor in de buurt van menselijke nederzettingen, waar ze geleerd hebben in het afval naar voedsel te zoeken. Andere opvallende soorten <a href="/wiki/Zoogdieren" title="Zoogdieren">zoogdieren</a> zijn de <a href="/wiki/Zilverdas" title="Zilverdas">zilverdas (<i>Taxidea taxus</i>)</a>, de <a href="/wiki/Canadese_bever" title="Canadese bever">Canadese bever (<i>Castor canadensis</i>)</a>, de <a href="/wiki/Grijze_eekhoorn" title="Grijze eekhoorn">grijze eekhoorn (<i>Sciurus carolinensis</i>)</a> en verschillende <a href="/wiki/Kleine_marters" title="Kleine marters">martersoorten</a> (waaronder de zeldzame <a href="/wiki/Vismarter" title="Vismarter">vismarter (<i>Martes pennanti</i>)</a>). </p><p>De oceaan en de stranden worden bewoond door verschillende soorten <a href="/wiki/Zeehonden" title="Zeehonden">zeehonden</a>, <a href="/wiki/Noordelijke_zeeolifant" title="Noordelijke zeeolifant">zeeolifanten (<i>Mirounga angustirostris</i>)</a> en <a href="/wiki/Zeeleeuwen" title="Zeeleeuwen">zeeleeuwen</a>. Langs de kust loopt de jaarlijkse trekroute van de <a href="/wiki/Grijze_walvis" title="Grijze walvis">grijze walvis (<i>Eschrichtius robustus</i>)</a>. Tot de roofvogels van Californië behoren de <a href="/wiki/Steenarend" title="Steenarend">steenarend (<i>Aquila chrysaetos</i>)</a> en de bedreigde <a href="/wiki/Californische_condor" title="Californische condor">Californische condor (<i>Gymnogyps californianus</i>)</a>. </p><p>In Californië komen 48 soorten <a href="/wiki/Slangen" title="Slangen">slangen</a> voor, waarvan er zeven behoren tot de <a href="/wiki/Ratelslangen" title="Ratelslangen">ratelslangen</a>.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Er komen 12 soorten <a href="/wiki/Schildpadden" title="Schildpadden">schildpadden</a> voor, vijf hiervan zijn <a href="/wiki/Zeeschildpadden" title="Zeeschildpadden">zeeschildpadden</a> en komen alleen aan land om hun eieren af zetten. Van de 47 soorten hagedissen is vooral de <a href="/wiki/Oost-Afrikaanse_driehoornkameleon" title="Oost-Afrikaanse driehoornkameleon">Oost-Afrikaanse driehoornkameleon (<i>Trioceros jacksonii</i>)</a> een bekende soort. De ondersoort <i><a href="/wiki/Trioceros_jacksonii_xantholophus" title="Trioceros jacksonii xantholophus">Trioceros jacksonii xantholophus</a></i> is uitgezet door de mens. De amfibieën worden vertegenwoordigd door 30 soorten kikkers. Van twee andere kikkersoorten die oorspronkelijk in Californië voorkwamen wordt vermoed dat ze zijn uitgestorven. Er komen ten slotte 43 soorten salamanders voor in Californië, die behoren tot vijf verschillende families. De <a href="/wiki/Californische_tijgersalamander" class="mw-redirect" title="Californische tijgersalamander">Californische tijgersalamander (<i>Ambystoma californiense</i>)</a> is <a href="/wiki/Endemie_(biogeografie)" title="Endemie (biogeografie)">endemisch</a> in deze staat en komt nergens anders ter wereld voor.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geschiedenis">Geschiedenis</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Geschiedenis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Geschiedenis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Precolumbiaanse_tijd">Precolumbiaanse tijd</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Precolumbiaanse tijd" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Precolumbiaanse tijd"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:ChildAdultSun.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/ChildAdultSun.jpg/200px-ChildAdultSun.jpg" decoding="async" width="200" height="237" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/26/ChildAdultSun.jpg 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="356" /></a><figcaption><a href="/wiki/Rotstekening" title="Rotstekening">Rotstekening</a> door <a href="/wiki/Chumash_(volk)" title="Chumash (volk)">Chumash-indianen</a></figcaption></figure> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Inheemse_volken_van_Californi%C3%AB" title="Inheemse volken van Californië">Inheemse volken van Californië</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>Noord-Amerika werd in de <a href="/wiki/Weichselien" title="Weichselien">laatste ijstijd</a> door mensen gekoloniseerd, toen de <a href="/wiki/Beringstraat" title="Beringstraat">Beringstraat</a> droog lag en er een <a href="/wiki/Landbrug" title="Landbrug">landbrug</a> was tussen Alaska en <a href="/wiki/Siberi%C3%AB" title="Siberië">Siberië</a>. Het gebied waar later de staat Californië werd gevestigd, werd vanaf ongeveer 15 000 jaar geleden bevolkt. De oudste menselijke resten zijn gevonden op <a href="/wiki/Santa_Rosa_Island" title="Santa Rosa Island">Santa Rosa Island</a>, bij Arlington Springs. De vroegste bewoners van het noorden van Californië worden verondersteld tot de <a href="/wiki/Hokantalen" title="Hokantalen">Hokan</a> te hebben behoord. Waarschijnlijk waren de <a href="/wiki/Uto-Azteekse_talen" title="Uto-Azteekse talen">Uto-Azteken</a> de oudste menselijke bewoners in de woestijn in het zuidoosten. Vlak voor de Europeanen Amerika ontdekten, was het gebied bevolkt door een etnisch-linguïstische lappendeken van volkeren. Schattingen van het aantal inwoners komen uit tot een minimum van iets boven de 300.000.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Aangenomen wordt dat dit aantal in de decennia voor de aankomst van de eerste Europeanen in het gebied al sterk was afgenomen als gevolg van <a href="/wiki/Epidemie" title="Epidemie">epidemieën</a> die de Europeanen meegebracht hadden naar de <a href="/wiki/Oostkust_van_de_Verenigde_Staten" title="Oostkust van de Verenigde Staten">Amerikaanse oostkust</a> en die voor de ontdekkingsreizigers en missionarissen uit reisden.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De voor het continent relatief grote culturele diversiteit was waarschijnlijk het resultaat van een eeuwenlange opeenvolging van migraties en invasies. Californië werd bewoond door meer dan zeventig verschillende groepen. De <a href="/wiki/Inheemse_volken_van_Californi%C3%AB" title="Inheemse volken van Californië">indiaanse volkeren van Californië</a> waren uiteenlopend politiek georganiseerd. Sommige vormden <a href="/wiki/Clan_(verwanten)" title="Clan (verwanten)">clans</a> of <a href="/wiki/Stam_(antropologie)" title="Stam (antropologie)">stammen</a>, andere (vooral in de kustgebieden) leefden in dorpen of grotere nederzettingen. De militaire aanvoerders waren vrijwel altijd mannen, maar <a href="/wiki/Sjamanisme" title="Sjamanisme">sjamanen</a> waren vaak vrouwen. Handel, gemengde huwelijken en militaire allianties bevorderden het sociale en economische contact tussen de diverse groepen. </p><p>De kustgebieden waren het dichtstbevolkt. De hier levende groepen (onder meer <a href="/wiki/Ohlone_(volk)" title="Ohlone (volk)">Ohlone</a>, <a href="/wiki/Chumash_(volk)" title="Chumash (volk)">Chumash</a>, <a href="/w/index.php?title=Pomo_(volk)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pomo (volk) (de pagina bestaat niet)">Pomo</a> en <a href="/w/index.php?title=Salinan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Salinan (de pagina bestaat niet)">Salinan</a>) maakten boten om op <a href="/wiki/Zeezoogdieren" class="mw-redirect" title="Zeezoogdieren">zeezoogdieren</a> te jagen en naar <a href="/wiki/Zalmen" title="Zalmen">zalm</a> te vissen. Ook verzamelde men <a href="/wiki/Kreeftachtigen" title="Kreeftachtigen">kreeftachtigen</a>. De kustvolkeren leefden in dorpen of nederzettingen. Sommige groepen bouwden ronde, onderaardse huizen en <a href="/wiki/Sauna" title="Sauna">sauna's</a>. Groepen in het binnenland (onder meer <a href="/wiki/Hupa_(volk)" title="Hupa (volk)">Hupa</a>, <a href="/wiki/Karok_(volk)" title="Karok (volk)">Karok</a>, <a href="/wiki/Wiyot_(volk)" title="Wiyot (volk)">Wiyot</a>, <a href="/wiki/Miwok_(volk)" title="Miwok (volk)">Miwok</a>, <a href="/wiki/Modoc_(volk)" title="Modoc (volk)">Modoc</a>, <a href="/wiki/Maidu_(volk)" title="Maidu (volk)">Maidu</a> en <a href="/w/index.php?title=Shasta_(volk)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shasta (volk) (de pagina bestaat niet)">Shasta</a>) leefden van de <a href="/wiki/Jacht_(activiteit)" title="Jacht (activiteit)">jacht</a> op wild en het <a href="/wiki/Jager-verzamelaar" title="Jager-verzamelaar">verzamelen</a> van noten, eikels en bessen. In het droge zuidoosten leefden de <a href="/wiki/Mojave_(volk)" title="Mojave (volk)">Mojave</a> en <a href="/w/index.php?title=Yuma_(volk)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yuma (volk) (de pagina bestaat niet)">Yuma</a>, die <a href="/wiki/Irrigatie" title="Irrigatie">irrigatie</a> toepasten om landbouw te bedrijven en bekend zijn om hun <a href="/wiki/Keramiek" title="Keramiek">keramiek</a>. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Canyon_of_the_Little_Christians.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Canyon_of_the_Little_Christians.jpg/250px-Canyon_of_the_Little_Christians.jpg" decoding="async" width="250" height="152" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Canyon_of_the_Little_Christians.jpg/375px-Canyon_of_the_Little_Christians.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Canyon_of_the_Little_Christians.jpg/500px-Canyon_of_the_Little_Christians.jpg 2x" data-file-width="943" data-file-height="575" /></a><figcaption>De eerste <a href="/wiki/Doop_(sacrament)" title="Doop (sacrament)">doop</a> door <a href="/wiki/Franciscanen" title="Franciscanen">franciscaanse broeders</a> in <a href="/wiki/Alta_California" title="Alta California">Alta California</a><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Mission_San_Antonio_de_Padua_modern.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Mission_San_Antonio_de_Padua_modern.jpg/250px-Mission_San_Antonio_de_Padua_modern.jpg" decoding="async" width="250" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Mission_San_Antonio_de_Padua_modern.jpg/375px-Mission_San_Antonio_de_Padua_modern.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Mission_San_Antonio_de_Padua_modern.jpg/500px-Mission_San_Antonio_de_Padua_modern.jpg 2x" data-file-width="825" data-file-height="550" /></a><figcaption>De Spaanse missiepost <a href="/w/index.php?title=San_Antonio_de_Padua-missie&action=edit&redlink=1" class="new" title="San Antonio de Padua-missie (de pagina bestaat niet)">San Antonio de Padua</a>, bijna 50 km van <a href="/wiki/King_City_(Californi%C3%AB)" title="King City (Californië)">King City</a>, gesticht in 1771</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Spaanse_kolonisatie">Spaanse kolonisatie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Spaanse kolonisatie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Spaanse kolonisatie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De naam Californië werd voor het eerst gebruikt door de <a href="/wiki/Spanje_(personele_unie)" title="Spanje (personele unie)">Spaanse</a> schrijver <a href="/wiki/Garci_Rodr%C3%ADguez_de_Montalvo" title="Garci Rodríguez de Montalvo">Garci Rodríguez de Montalvo</a> (±1450–1504). Het is de naam voor een fictief <a href="/wiki/Californi%C3%AB_(eiland)" title="Californië (eiland)">eiland ten westen van Noord-Amerika</a> in De Montalvo's boek <i><a href="/wiki/Las_sergas_de_Esplandi%C3%A1n" title="Las sergas de Esplandián">Las sergas de Esplandián</a></i>, waarvan de eerste druk rond 1496 verscheen. De Montalvo's paradijselijke eiland zou bevolkt worden door <a href="/wiki/Amazonen" title="Amazonen">Amazonen</a> die onmetelijke rijkdommen bezaten en geregeerd werden door een koningin Calafia, naar wie het eiland genoemd was. Een van de Spaanse <a href="/wiki/Conquistador_(historisch)" title="Conquistador (historisch)">conquistadores</a> die door De Montalvo's roman beïnvloed werden, was <a href="/wiki/Hern%C3%A1n_Cort%C3%A9s" title="Hernán Cortés">Hernán Cortés</a>, die een einde maakte aan het <a href="/wiki/Azteken" title="Azteken">Aztekenrijk</a> en de <a href="/wiki/Kolonie_(staatkundig)" title="Kolonie (staatkundig)">kolonie</a> <a href="/wiki/Nieuw-Spanje" title="Nieuw-Spanje">Nieuw-Spanje</a> stichtte in het tegenwoordige Mexico. Cortés verkende, op zoek naar De Montalvo's legendarische goudrijk, de westkust van Mexico. Hij ontdekte het zuidelijke punt van <a href="/wiki/Neder-Californi%C3%AB_(schiereiland)" title="Neder-Californië (schiereiland)">Neder-Californië</a> en in de veronderstelling het legendarische eiland te hebben gevonden noemde hij dit gebied <i>California</i>. In 1539 zond Cortés de ontdekkingsreiziger <a href="/w/index.php?title=Francisco_de_Ulloa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Francisco de Ulloa (de pagina bestaat niet)">Francisco de Ulloa</a> om de kust van Mexico verder te verkennen. Hoewel De Ulloa vaststelde dat Neder-Californië een <a href="/wiki/Schiereiland" title="Schiereiland">schiereiland</a> is, bleef het misverstand lange tijd in stand. </p><p><a href="/wiki/Juan_Rodr%C3%ADguez_Cabrillo" title="Juan Rodríguez Cabrillo">Juan Rodríguez Cabrillo</a> (1499–1543) was de eerste Spaanse ontdekkingsreiziger die het tegenwoordige Californië bereikte. In 1542 verkende zijn expeditie de kust tot aan de monding van de <a href="/wiki/Russian_River_(Californi%C3%AB)" title="Russian River (Californië)">Russian River</a>, ten noorden van de Golden Gate. Cabrillo claimde het nieuwe territorium, dat <i><a href="/wiki/Alta_California" title="Alta California">Alta California</a></i> (<a href="/wiki/Spaans" title="Spaans">Spaans</a> voor "Boven-Californië", ten onderscheid met het schiereiland Neder-Californië) werd genoemd, voor Spanje. In 1579 verkende de <a href="/wiki/Koninkrijk_Engeland" title="Koninkrijk Engeland">Engelse</a> zeerover <a href="/wiki/Francis_Drake" title="Francis Drake">Francis Drake</a> (1540–1596), die op Spaanse zilverschepen aasde, de Californische kust. Hij claimde al het land ten noorden van de Spaanse nederzettingen voor Engeland en noemde het <i><a href="/wiki/Nova_Albion" title="Nova Albion">Nova Albion</a></i>. Beide claims werden echter twee eeuwen lang niet gevolgd door verdere kolonisatie of militaire aanwezigheid, aangezien inmiddels duidelijk was dat er in Californië geen legendarisch gouden rijk te vinden was. </p><p>Vanaf het midden van de 18e eeuw begonnen de Engelsen en <a href="/wiki/Keizerrijk_Rusland" title="Keizerrijk Rusland">Russen</a> interesse te krijgen in Alta California, vanwege de lucratieve handel in <a href="/wiki/Otter_(dier)" title="Otter (dier)">otterhuiden</a>. Dit verontrustte de Spanjaarden en in 1769 beval de Spaanse inspecteur-generaal van Nieuw-Spanje, <a href="/w/index.php?title=Jos%C3%A9_de_G%C3%A1lvez&action=edit&redlink=1" class="new" title="José de Gálvez (de pagina bestaat niet)">José de Gálvez</a> (1720–1787), de kolonisatie en <a href="/wiki/Bekering" title="Bekering">bekering</a> van Alta California door Spaanse troepen en <a href="/wiki/Franciscanen" title="Franciscanen">franciscaanse</a> monniken. De Gálvez zond een expeditie onder leiding van kapitein <a href="/wiki/Gaspar_de_Portol%C3%A1" title="Gaspar de Portolá">Gaspar de Portolá</a> (1716–1784) en de <a href="/wiki/Missionaris" title="Missionaris">missionaris</a> <a href="/wiki/Jun%C3%ADpero_Serra" title="Junípero Serra">Junípero Serra</a> (1713–1784), die een <a href="/wiki/Presidio_(fort)" title="Presidio (fort)">presidio (fort)</a> en een <a href="/wiki/San_Diego_de_Alcal%C3%A1-missie" title="San Diego de Alcalá-missie">missiepost</a> vestigden in San Diego. De Portolà's expeditie verkende de Baai van San Francisco en bouwde nog een presidio in <a href="/wiki/Monterey_(Californi%C3%AB)" title="Monterey (Californië)">Monterey</a>, terwijl Serra een expeditie over land naar het noorden leidde. In de daaropvolgende twintig jaar zouden door de inspanningen van de franciscanen meer dan <a href="/wiki/Spaanse_missies_in_Californi%C3%AB" title="Spaanse missies in Californië">twintig missieposten</a>, verspreid over Californië, gesticht worden. Voorbeelden zijn Monterey (1775), San Francisco (1776) en <a href="/wiki/Santa_Barbara_(Californi%C3%AB)" title="Santa Barbara (Californië)">Santa Barbara</a> (1782). Er werd een weg aangelegd die de missieposten onderling met elkaar verbond. Deze <a href="/w/index.php?title=El_Camino_Real_(Californi%C3%AB)&action=edit&redlink=1" class="new" title="El Camino Real (Californië) (de pagina bestaat niet)">El Camino Real</a> ("de koninklijke weg") is nog steeds te volgen. </p><p>De bekering van de inheemse bevolking ging soms gepaard met geweld, maar het bouwland rondom een missie werd tien jaar na de stichting verdeeld over de bekeerde arbeiders van de missie. De Spaanse soldaten zetten meer presidio's op, maar omdat de salarissen vaak niet op tijd uitbetaald werden kwamen er regelmatig <a href="/wiki/Muiterij" title="Muiterij">muiterijen</a> voor, waarvan de bekeerde indiaanse bevolking het slachtoffer werd. Muitende soldaten in Nieuw-Spanje werden bestraft met verbanning naar Alta California, wat het probleem vergrootte. Er kwamen dan ook regelmatig opstanden voor onder de indianen. Uiteindelijk zou geen enkele missiepost financieel onafhankelijk worden en bleek de kolonisatie en bekering van Californië voor Spanje een onrendabele onderneming. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mexicaanse_tijd_en_opname_in_de_Verenigde_Staten">Mexicaanse tijd en opname in de Verenigde Staten</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Mexicaanse tijd en opname in de Verenigde Staten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Mexicaanse tijd en opname in de Verenigde Staten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:The_Mormon_pioneers_coming_off_Big_Mountain_into_Mountain_dell.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/The_Mormon_pioneers_coming_off_Big_Mountain_into_Mountain_dell.png/250px-The_Mormon_pioneers_coming_off_Big_Mountain_into_Mountain_dell.png" decoding="async" width="250" height="178" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/The_Mormon_pioneers_coming_off_Big_Mountain_into_Mountain_dell.png/375px-The_Mormon_pioneers_coming_off_Big_Mountain_into_Mountain_dell.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/The_Mormon_pioneers_coming_off_Big_Mountain_into_Mountain_dell.png/500px-The_Mormon_pioneers_coming_off_Big_Mountain_into_Mountain_dell.png 2x" data-file-width="1536" data-file-height="1091" /></a><figcaption>Naspelen van een huifkarrenkaravaan van (<a href="/wiki/Kerk_van_Jezus_Christus_van_de_Heiligen_der_Laatste_Dagen" title="Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen">mormoons</a>-) Amerikaanse kolonisten op <a href="/w/index.php?title=Pioneer_Day&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pioneer Day (de pagina bestaat niet)">Pioneer Day</a> bij <a href="/wiki/Salt_Lake_City" title="Salt Lake City">Salt Lake City</a>, <a href="/wiki/Utah" title="Utah">Utah</a>, rond 1847</figcaption></figure> <p>Nadat de Spanjaarden de <a href="/wiki/Mexicaanse_Onafhankelijkheidsoorlog" title="Mexicaanse Onafhankelijkheidsoorlog">Mexicaanse Onafhankelijkheidsoorlog</a> (1810–1821) verloren hadden, kwam ook Californië onder <a href="/wiki/Mexico_(land)" title="Mexico (land)">Mexicaans gezag</a>. Inmiddels was er een immigratiestroom op gang gekomen van zogenaamde "rancheros" en andere migranten uit Mexico. Rancheros (bezitters van een <a href="/wiki/Ranch" title="Ranch">ranch</a>) waren <a href="/wiki/Boer_(beroep)" title="Boer (beroep)">veehouders</a> die hun oog op de vruchtbare vlakten van Californië hadden laten vallen. Vanwege het zo goed als afwezig zijn van wettelijk gezag heerste het recht van de sterkste. De inheemse bevolking was vaak het slachtoffer en werd teruggedreven naar de berggebieden, vermoord, of bekeerd en in dienst genomen. De rancheros beschouwden de <a href="/wiki/Spaanse_missies_in_Californi%C3%AB" title="Spaanse missies in Californië">missies</a> als oneerlijke concurrentie, omdat deze over de gratis arbeid van bekeerde indianen konden beschikken. In 1834 haalden ze de Mexicaanse overheid over de missies te ontbinden. Hoewel daarbij de helft van het land bestemd was voor de indiaanse arbeiders van de missies, eindigde het meeste land bij een kleine groep grootgrondbezitters. Door gewapende afrekeningen en onderlinge huwelijken werd dit proces versneld en in 1846 was het meeste land in het bezit van een klein aantal rijke families. </p><p>Amerikaanse pelsjagers verkenden begin 19e eeuw de wildernis ten noordoosten van Californië en ontdekten de routes naar het westen. In hun kielzog trok een stroom Amerikaanse kolonisten met huifkarren en vee over de bergpassen Californië binnen, op weg naar wat ze zagen als het beloofde land in het Westen. Veel immigranten gebruikten de zuidelijke route over de <a href="/wiki/Santa_Fe_Trail_(route)" title="Santa Fe Trail (route)">Santa Fe Trail</a> en om de Sierra Nevada heen door de woestijn. Anderen gebruikten de noordelijke <a href="/wiki/California_Trail" title="California Trail">California Trail</a> langs de rivier de <a href="/wiki/Humboldt_(rivier)" title="Humboldt (rivier)">Humboldt</a> door het Great Basin en over de Cascades, of de <a href="/wiki/Oregon_Trail" title="Oregon Trail">Oregon Trail</a> naar Oregon, om daarna via de <a href="/w/index.php?title=Siskiyou_Trail&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siskiyou Trail (de pagina bestaat niet)">Siskiyou Trail</a> alsnog zuidwaarts naar Californië te trekken. De tocht was lang en men stond bloot aan diverse ontberingen. Een bekend voorbeeld was de ervaring van de <a href="/wiki/Donner_Party" title="Donner Party">Donner Party</a>, die in de Sierra Nevada ingesneeuwd raakte en waarvan een deel het overleefd zou hebben door <a href="/wiki/Kannibalisme" title="Kannibalisme">kannibalisme</a>.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De groeiende aanwezigheid van Amerikaanse kolonisten richtte de politieke interesse van de Verenigde Staten op het gebied, ook omdat de Amerikanen bang waren dat de <a href="/wiki/Verenigd_Koninkrijk_van_Groot-Brittanni%C3%AB_en_Ierland" title="Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland">Britten</a> het vroeg of laat van Mexico zouden overnemen. De <a href="/wiki/President_van_de_Verenigde_Staten" title="President van de Verenigde Staten">Amerikaanse president</a> <a href="/wiki/Andrew_Jackson" title="Andrew Jackson">Andrew Jackson</a> bood Mexico een half miljoen dollar voor het gebied, maar dit aanbod werd afgeslagen. Nadat de Amerikaanse president <a href="/wiki/James_K._Polk" class="mw-redirect" title="James K. Polk">James K. Polk</a> in 1846 <a href="/wiki/Texas_(staat)" title="Texas (staat)">Texas</a> geannexeerd had, dat zich eerder onafhankelijk van Mexico had verklaard, brak de <a href="/wiki/Mexicaans-Amerikaanse_Oorlog" title="Mexicaans-Amerikaanse Oorlog">Amerikaans-Mexicaanse Oorlog</a> uit. Omdat Mexico dreigde alle kolonisten die geen Mexicaans staatsburger waren Californië uit te zetten, kwam op 14 juni 1846 een groep Amerikaanse kolonisten in <a href="/wiki/Sonoma" title="Sonoma">Sonoma</a> in opstand tegen het Mexicaans gezag door de <a href="/wiki/Republiek_Californi%C3%AB" title="Republiek Californië">Republiek Californië</a> uit te roepen. Ze gebruikten een vlag met een grizzlybeer, die tegenwoordig nog steeds de <a href="/wiki/Vlag_van_Californi%C3%AB" title="Vlag van Californië">officiële vlag van de staat</a> is. Drie weken later arriveerden Amerikaanse troepen, die Californië bij de Verenigde Staten inlijfden. De annexatie werd twee jaar later door Mexico erkend, bij de <a href="/wiki/Vrede_van_Guadalupe_Hidalgo" title="Vrede van Guadalupe Hidalgo">Vrede van Guadalupe Hidalgo</a> van februari-maart 1848. Geschat wordt dat het gebied in 1848 minder dan 15.000 niet-indiaanse inwoners had. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="De_goudkoorts_en_zijn_nasleep">De goudkoorts en zijn nasleep</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: De goudkoorts en zijn nasleep" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: De goudkoorts en zijn nasleep"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Californische_goldrush" title="Californische goldrush">Californische goldrush</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:California_Gold_Rush_handbill.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/California_Gold_Rush_handbill.jpg/260px-California_Gold_Rush_handbill.jpg" decoding="async" width="260" height="326" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/California_Gold_Rush_handbill.jpg/390px-California_Gold_Rush_handbill.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/California_Gold_Rush_handbill.jpg/520px-California_Gold_Rush_handbill.jpg 2x" data-file-width="940" data-file-height="1178" /></a><figcaption>Reclame-affiche voor de reis per schip naar Californië tijdens de <a href="/wiki/Californische_goldrush" title="Californische goldrush">goldrush</a> in 1849</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Gold_seeking_river_operations_California.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Gold_seeking_river_operations_California.jpg/250px-Gold_seeking_river_operations_California.jpg" decoding="async" width="250" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Gold_seeking_river_operations_California.jpg/375px-Gold_seeking_river_operations_California.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Gold_seeking_river_operations_California.jpg/500px-Gold_seeking_river_operations_California.jpg 2x" data-file-width="988" data-file-height="656" /></a><figcaption>Professionele Californische goudmijn in een rivierbedding, jaren 50 van de 19e eeuw</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:The_Last_Spike_1869.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/The_Last_Spike_1869.jpg/250px-The_Last_Spike_1869.jpg" decoding="async" width="250" height="153" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/The_Last_Spike_1869.jpg/375px-The_Last_Spike_1869.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/The_Last_Spike_1869.jpg/500px-The_Last_Spike_1869.jpg 2x" data-file-width="1043" data-file-height="637" /></a><figcaption>Feestelijke legging van de laatste sporen die de oostkust met de westkust van de Verenigde Staten verbinden in <a href="/wiki/Utah" title="Utah">Utah</a>, 1869. Schilder: <a href="/wiki/Thomas_Hill_(kunstschilder)" title="Thomas Hill (kunstschilder)">Thomas Hill</a></figcaption></figure> <p>Het aantal immigranten nam vlak voor 1850 razendsnel toe als gevolg van de ontdekking van <a href="/wiki/Goud" title="Goud">goud</a>. De eerste vondst, in januari 1848, was in de <a href="/wiki/American_River" title="American River">American River</a> op de plek waar de goudzoekers daarna het plaatsje <a href="/wiki/Coloma_(Californi%C3%AB)" title="Coloma (Californië)">Coloma</a> stichtten.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Al snel werd ook op diverse plekken in het noorden van Californië goud ontdekt. Het nieuws verspreidde zich snel en besmette zoveel mensen met <a href="/wiki/Goudkoorts" title="Goudkoorts">goudkoorts</a> dat de <a href="/wiki/Californische_goldrush" title="Californische goldrush">Californische goldrush</a> ontstond. Grote aantallen gelukszoekers trokken per boot of over land naar Californië, niet alleen uit de Verenigde Staten, maar ook uit <a href="/wiki/Zuid-Amerika" title="Zuid-Amerika">Zuid-Amerika</a>, <a href="/wiki/Mexico_(land)" title="Mexico (land)">Mexico</a>, het <a href="/wiki/Chinees_Keizerrijk" title="Chinees Keizerrijk">Chinese Keizerrijk</a>, <a href="/wiki/Australi%C3%AB_(land)" title="Australië (land)">Australië</a> en <a href="/wiki/Europa_(werelddeel)" title="Europa (werelddeel)">Europa</a>. In totaal kwamen meer dan 300.000 nieuwe migranten naar Californië. Omdat de <a href="/wiki/Infrastructuur" title="Infrastructuur">infrastructuur</a> in Californië niet op deze enorme aantallen berekend was sliepen de nieuwkomers vaak in tenten. Het dorpje San Francisco groeide in een paar jaar uit tot een belangrijke aanvoerhaven van voorraden en goederen. </p><p>De eerste goudzoekers gebruikten nog simpele methoden, zoals <a href="/w/index.php?title=Goudpan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Goudpan (de pagina bestaat niet)">goudpannen</a> in riviertjes, en konden als ze geluk hadden in korte tijd duizenden dollars verdienen. Omdat Californië in het begin nog geen staat was met wetten of een functionerende rechtspraak, werden de rechten op <a href="/w/index.php?title=Claim_(land)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Claim (land) (de pagina bestaat niet)">claims</a> vaak met geweld uitgevochten. Al in 1853 was de opbrengst van individuele claims echter zo ver gedaald dat professionelere methoden moesten worden gevonden, zoals <a href="/w/index.php?title=Hydraulische_mijnbouw&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hydraulische mijnbouw (de pagina bestaat niet)">hydraulische mijnbouw</a>.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ook begon men in het <a href="/wiki/Bedrock" title="Bedrock">moedergesteente</a> zelf op zoek te gaan naar goud, gevaarlijk werk waarbij met explosieven delen van bergen moesten worden opgeblazen. In de latere jaren van de goldrush was de winning van goud in handen van een paar rijke zakenlieden, terwijl de gemiddelde gelukszoeker er weinig rijker op werd. </p><p>Met de dalende opbrengsten van claims, de <a href="/wiki/Epidemie" title="Epidemie">epidemieën</a> als gevolg van de afwezigheid van <a href="/wiki/Sanitair" title="Sanitair">sanitaire</a> voorzieningen en de stijgende prijzen van het levensonderhoud, groeide de behoefte aan een <a href="/wiki/Zondebok" title="Zondebok">zondebok</a>. Indianen werd het recht ontzegd geld te verdienen aan de goudwinning. <a href="/wiki/Protectionisme" title="Protectionisme">Protectionistische</a> wetten sloten Zuid-Amerikanen en Chinezen uit van werk, grondbezit of het verkrijgen van de Amerikaanse nationaliteit. Nog steeds heerste grote wetteloosheid. Om orde op zaken te stellen namen de burgers van San Francisco het recht in eigen hand door een <a href="/wiki/Eigenrichting" title="Eigenrichting">vigilantencomité</a> op te zetten dat criminelen en <a href="/wiki/Corruptie" title="Corruptie">corrupte</a> machthebbers op liet hangen. Andere politieke initiatieven leidden tot het opstellen van een <a href="/wiki/Grondwet" title="Grondwet">grondwet</a> en de toelating van Californië als de 31e staat van de Verenigde Staten, als onderdeel van het <a href="/wiki/Compromis_van_1850" title="Compromis van 1850">compromis van 1850</a>. </p><p>Tussen 1863 en 1869 werd door twee spoorwegmaatschappijen, de <a href="/wiki/Union_Pacific_Railroad" title="Union Pacific Railroad">Union Pacific Railroad</a> vanuit het oosten en de <a href="/wiki/Central_Pacific_Railroad" title="Central Pacific Railroad">Central Pacific Railroad</a> vanuit het westen, een spoorweg door de Sierra Nevada aangelegd. Het harde werk werd verricht door Chinese arbeiders, die inmiddels van ander werk waren uitgesloten. De aldus aangelegde <a href="/wiki/Transcontinental_Railroad" title="Transcontinental Railroad">Transcontinental Railroad</a> verbond Californië per spoor met het oosten van de Verenigde Staten en verkortte de reistijd van een paar maanden tot een paar dagen. De snel gegroeide bevolking van Californië zorgde voor een even snelle groei van de landbouw in het midden en zuiden van de staat, zeker toen tijdens de <a href="/wiki/Amerikaanse_Burgeroorlog" title="Amerikaanse Burgeroorlog">Amerikaanse Burgeroorlog</a> (1861–1865) de aanvoer van landbouwproducten uit het oosten kwam stil te liggen. Een nieuwe stroom immigranten kwam op gang, ditmaal landbouwers. De vraag naar water voor de landbouw groeide, wat tot een aantal gewelddadige conflicten leidde, de zogenaamde <a href="/w/index.php?title=California_Water_Wars&action=edit&redlink=1" class="new" title="California Water Wars (de pagina bestaat niet)">California Water Wars</a>. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:San_Francisco_Fire_Sacramento_Street_1906-04-18.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/San_Francisco_Fire_Sacramento_Street_1906-04-18.jpg/250px-San_Francisco_Fire_Sacramento_Street_1906-04-18.jpg" decoding="async" width="250" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/San_Francisco_Fire_Sacramento_Street_1906-04-18.jpg/375px-San_Francisco_Fire_Sacramento_Street_1906-04-18.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/San_Francisco_Fire_Sacramento_Street_1906-04-18.jpg/500px-San_Francisco_Fire_Sacramento_Street_1906-04-18.jpg 2x" data-file-width="3599" data-file-height="2141" /></a><figcaption>Verwoesting en branden in San Francisco na de <a href="/wiki/Aardbeving_San_Francisco_1906" title="Aardbeving San Francisco 1906">aardbeving van 1906</a></figcaption></figure> <p>De ongebreidelde goudwinning had enorme schade aan het milieu veroorzaakt: <a href="/wiki/Houtkap" title="Houtkap">houtkap</a> en <a href="/wiki/Dagbouw" title="Dagbouw">dagbouw</a> zorgden voor <a href="/wiki/Erosie" title="Erosie">erosie</a> van vruchtbaar land, rivieren waren verontreinigd met zware metalen. Als reactie kwam in Californië als een van de eerste plekken ter wereld de <a href="/wiki/Natuurbescherming" title="Natuurbescherming">natuurbescherming</a> op. De natuurbeweging werd geleid door <a href="/wiki/John_Muir" title="John Muir">John Muir</a> (1838–1914) en de door hem gestichte <a href="/wiki/Sierra_Club" title="Sierra Club">Sierra Club</a>. <a href="/wiki/Yosemite_Valley" title="Yosemite Valley">Yosemite Valley</a> werd in 1864 het eerste beschermde natuurgebied van de Verenigde Staten en in 1890 werden zowel <a href="/wiki/Yosemite_National_Park" title="Yosemite National Park">Yosemite</a> als <a href="/wiki/Sequoia_National_Park" title="Sequoia National Park">Sequoia National Park</a> gesticht. </p><p>De roman <i><a href="/wiki/Ramona_(roman)" title="Ramona (roman)">Ramona</a></i> romantiseerde het Spaans-Mexicaanse erfgoed van Californië. Omdat de publicatie ervan samenviel met de opening van de spoorwegen naar Los Angeles, kwam na 1884 een stroom toeristen naar <a href="/wiki/Zuid-Californi%C3%AB" title="Zuid-Californië">Zuid-Californië</a> op gang, om er de plaatsen uit de roman te zien. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="20e_eeuw">20e eeuw</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=14" title="Bewerk dit kopje: 20e eeuw" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=14" title="De broncode bewerken van de sectie: 20e eeuw"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na de <a href="/wiki/Aardbeving_San_Francisco_1906" title="Aardbeving San Francisco 1906">aardbeving van 1906</a> lag een groot deel van <a href="/wiki/San_Francisco_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="San Francisco (hoofdbetekenis)">San Francisco</a> in puin. De inwoners grepen de wederopbouw van de stad aan om af te rekenen met corrupte politici, prostitutie en ontoereikende voorzieningen. De <a href="/wiki/Progressieve_Partij_(Verenigde_Staten,_1912)" title="Progressieve Partij (Verenigde Staten, 1912)">Progressieve Partij</a>, die zich in 1912 afsplitste van de Republikeinen, was populair in Californië, vooral omdat de kiezers corrupte bestuurders zat waren. De nieuwe partij ageerde ook tegen de politieke macht van de Southern Pacific Railway en verbond zich met de in Californië relatief machtige vakbonden. De vakbonden waren ontstaan in San Francisco en verspreidden zich in het begin van de 20e eeuw over de Central Valley en naar Los Angeles. Ze verenigden zich in een politieke partij (<a href="/w/index.php?title=Union_Labor_Party&action=edit&redlink=1" class="new" title="Union Labor Party (de pagina bestaat niet)">Union Labor Party</a>), die korte tijd de burgemeester van San Francisco leverde. De confessionele meerderheid en de liberalen zagen de vakbonden als een gevaar voor de vrije markt en tegen stakingen werd soms hard opgetreden. Desondanks bleef Californië een progressieve koers varen: bedrijven werden belastingen opgelegd, publieke voorzieningen werden onder staatscontrole gebracht en Californië was de eerste staat die een modern pensioensysteem invoerde. Californië gaf <a href="/wiki/Vrouwenkiesrecht" title="Vrouwenkiesrecht">vrouwen stemrecht</a> in 1911, negen jaar voordat dit op nationaal niveau geregeld werd. Achter deze ontwikkelingen zaten echter niet alleen de vakbonden maar ook groepen liberale zakenlieden, voor wie een machtigere staat bescherming bood tegen corrupte lokale overheden en criminaliteit. </p><p>De aanleg van de Transcontinental Railroad had een groeiende stroom migranten uit het oosten van de Verenigde Staten veroorzaakt, aangetrokken door het vruchtbare land en zonnige klimaat van de staat. Progressieve politici zoals gouverneur <a href="/wiki/Clement_Calhoun_Young" title="Clement Calhoun Young">C.C. Young</a> (1927–1931) stimuleerden de economische groei door de publieke investeringen op te voeren. Onder andere werden <a href="/wiki/Waterkrachtcentrale" title="Waterkrachtcentrale">waterkrachtcentrales</a> zoals de <a href="/wiki/Hoover_Dam" class="mw-redirect" title="Hoover Dam">Hoover Dam</a> gebouwd (de dam ligt in Nevada maar voorziet het zuiden van Californië van stroom) en een omvangrijk wegennet, gefinancierd uit belasting op brandstof. De aanleg van snelwegen als de <a href="/wiki/Lincoln_Highway" title="Lincoln Highway">Lincoln Highway</a> (1913) en <a href="/wiki/U.S._Route_66" title="U.S. Route 66">Route 66</a> (1926) maakte de staat nog beter bereikbaar voor zowel migranten als toeristen. Tegelijkertijd zorgde de <a href="/wiki/Mexicaanse_Revolutie" title="Mexicaanse Revolutie">Mexicaanse Revolutie</a> (1910–1921) voor een stroom vluchtelingen uit Mexico, die door de gestegen welvaart aangetrokken werden en hun links-revolutionaire ideeën meebrachten. Met name Los Angeles groeide uit tot een "<a href="/w/index.php?title=Boomtown&action=edit&redlink=1" class="new" title="Boomtown (de pagina bestaat niet)">boomtown</a>" en zou qua inwonertal uitgroeien tot de tweede stad van de Verenigde Staten. De stad organiseerde de <a href="/wiki/Olympische_Zomerspelen_1932" title="Olympische Zomerspelen 1932">Olympische Spelen in 1932</a>. </p><p>De aantrekkingskracht van Californië werd versterkt door de opkomst van de <a href="/wiki/Filmindustrie" class="mw-redirect" title="Filmindustrie">filmindustrie</a> in <a href="/wiki/Hollywood" title="Hollywood">Hollywood</a> vanaf 1908. De uitvinder <a href="/wiki/Philo_Farnsworth" title="Philo Farnsworth">Philo Farnsworth</a> (1906–1971) slaagde er in 1927 in de eerste <a href="/wiki/Televisie" title="Televisie">televisie-uitzending</a> te maken. In de loop van de 20e eeuw zou het wilde, wetteloze imago van de staat door de media worden vervangen door een beeld van zee, zon, strand en <a href="/wiki/Surfen" title="Surfen">surfen</a>. Ondertussen kwam in de jaren 30 van de 20e eeuw een nieuwe stroom migranten op gang in de vorm van de slachtoffers van de droogte en de stofstormen (<a href="/wiki/Dust_Bowl" title="Dust Bowl">Dust Bowl</a>) in Texas, <a href="/wiki/Oklahoma" title="Oklahoma">Oklahoma</a> en andere staten in de <a href="/wiki/Great_Plains" title="Great Plains">Great Plains</a>. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Wattsriots-burningbuildings-loc.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Wattsriots-burningbuildings-loc.jpg/250px-Wattsriots-burningbuildings-loc.jpg" decoding="async" width="250" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Wattsriots-burningbuildings-loc.jpg/375px-Wattsriots-burningbuildings-loc.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Wattsriots-burningbuildings-loc.jpg/500px-Wattsriots-burningbuildings-loc.jpg 2x" data-file-width="914" data-file-height="657" /></a><figcaption>Brandende gebouwen tijdens het <a href="/wiki/Watts_Riots" class="mw-redirect" title="Watts Riots">oproer van 1965</a> in Los Angeles</figcaption></figure> <p>Californië ontkwam niet aan de <a href="/wiki/Grote_Depressie" class="mw-redirect" title="Grote Depressie">Grote Depressie</a>, die tot sociale onrust leidde. <a href="/wiki/Vakbond" title="Vakbond">Vakbonden</a> wisten in 1934 met een 83 dagen durende <a href="/wiki/Staking" title="Staking">staking</a> betere werkomstandigheden en lonen af te dwingen voor <a href="/wiki/Stuwadoor" class="mw-redirect" title="Stuwadoor">stuwadoors</a> en havenarbeiders. Tijdens de staking was het echter tot gewelddadige rellen gekomen in San Francisco. </p><p>Nadat de Verenigde Staten betrokken waren geraakt in de <a href="/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a>, liet <a href="/wiki/Franklin_Delano_Roosevelt" title="Franklin Delano Roosevelt">president Roosevelt</a> in 1942 honderdduizenden Japanse inwoners van Californië <a href="/wiki/Internering_van_Japanse_Amerikanen" title="Internering van Japanse Amerikanen">in concentratiekampen opsluiten</a>. De daaropvolgende <a href="/wiki/Rechtszaak" title="Rechtszaak">rechtszaken</a> vormden de aanleiding voor de <a href="/wiki/Civil_Rights_Act_van_1964" class="mw-redirect" title="Civil Rights Act van 1964">Civil Rights Act van 1964</a>, die alle Amerikaanse burgers gelijke rechten gaf. Hollywoodregisseurs en -acteurs die vanwege de verdenking van <a href="/wiki/Communisme" title="Communisme">communistische</a> sympathieën van de filmindustrie werden uitgesloten, spanden rechtszaken aan, die ertoe leidden dat Californische rechtbanken in 1962 een einde maakten aan het <a href="/wiki/Mccarthyisme" title="Mccarthyisme">mccarthyisme</a>. In datzelfde jaar wisten landarbeiders onder leiding van vakbondsleider <a href="/wiki/C%C3%A9sar_Ch%C3%A1vez" title="César Chávez">César Chávez</a> (1927–1993) betere werkomstandigheden af te dwingen. </p><p>De jaren direct na de oorlog waren een periode van economische groei, die opnieuw gepaard ging met een explosieve bevolkingstoename. In 1970 was de bevolking van Californië als gevolg van migratie en de <a href="/wiki/Babyboom_(demografie)" title="Babyboom (demografie)">babyboom</a> gegroeid tot bijna 20 miljoen. Vastgoedhandelaren die in de oorlogsjaren land hadden opgekocht, zagen de waarde van hun bezittingen stijgen, zover dat vastgoed de olie-industrie en landbouw inhaalde als belangrijkste sector van de economie. </p><p>Het linkse imago van Californië werd versterkt tijdens de <a href="/wiki/Summer_of_Love" title="Summer of Love">Summer of Love</a> van 1967, toen duizenden <a href="/wiki/Hippiecultuur" title="Hippiecultuur">hippies</a> naar San Francisco trokken om naar muziek te luisteren en <a href="/wiki/Cannabis_(drug)" title="Cannabis (drug)">wiet</a> te roken. Er werd gedemonstreerd tegen de <a href="/wiki/Vietnamoorlog" title="Vietnamoorlog">Vietnamoorlog</a>. </p><p>De belangrijke culturele rol van de filmindustrie werd bevestigd toen Californië in 1966 voormalig acteur <a href="/wiki/Ronald_Reagan" title="Ronald Reagan">Ronald Reagan</a> (1911–2004) tot <a href="/wiki/Gouverneur" title="Gouverneur">gouverneur</a> koos. De jaren 1960 en 1970 zagen naast de hippiebeweging ook een enorme industriële en economische groei, met onder andere de opkomst van <a href="/wiki/Silicon_Valley" title="Silicon Valley">Silicon Valley</a> en de computerindustrie. Die laatste ontstond nadat in 1968 de eerste <a href="/wiki/Personal_computer" title="Personal computer">computer</a> was geproduceerd. Ook was Californië, met de oprichting van <a href="/wiki/Genentech" title="Genentech">Genentech</a> in 1976, geboorteplaats van de <a href="/wiki/Genetische_technologie" title="Genetische technologie">genetische technologie</a>. </p><p>Ook in politiek opzicht vervulde Californië in veel opzichten een voortrekkersrol. In 1978 werd <i><a href="/w/index.php?title=Proposition_13&action=edit&redlink=1" class="new" title="Proposition 13 (de pagina bestaat niet)">Proposition 13</a></i> aangenomen. Deze wijziging van de grondwet was oorspronkelijk bedoeld om verhogingen van de onroerendgoedbelasting in te perken, maar bleek een structurele verandering in het politieke systeem. Californië voerde met <i>Proposition 13</i> een vorm van <a href="/wiki/Directe_democratie" title="Directe democratie">directe democratie</a> in, waarbij burgers en belangengroeperingen grote mogelijkheden kregen om via <a href="/wiki/Volksraadpleging" title="Volksraadpleging">referenda</a> onwelgevallige wetten en belastingverhogingen tegen te houden. De latere problemen om de begroting van de staat in balans te houden zijn in belangrijke mate terug te voeren op deze wetswijziging.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In 1994 was Californië een van de eerste staten die de <a href="/wiki/Three-strikeswetgeving" title="Three-strikeswetgeving">three-strikeswetgeving</a> invoerde. In een referendum stemde 72% van de bevolking voor deze wet, die bepaalde dat rechters altijd een levenslange gevangenisstraf dienden op te leggen als een verdachte voor de derde maal schuldig was bevonden aan een misdrijf. </p><p>De economische groei kwam niet zonder problemen. De verschillende miljoenensteden kregen te maken met <a href="/wiki/Smog" title="Smog">smog</a>- en <a href="/wiki/File_(verkeer)" title="File (verkeer)">fileproblemen</a> en opnieuw was Californië pionier in milieuwetgeving, op het gebied van <a href="/wiki/Carpoolstrook" title="Carpoolstrook">carpoolstroken</a>, schonere brandstoffen en <a href="/wiki/Driewegkatalysator" title="Driewegkatalysator">katalysatoren</a>. In de grote steden ontstonden sociale en etnische spanningen in de achtergestelde <a href="/wiki/Migrantenwijken" class="mw-redirect" title="Migrantenwijken">migrantenwijken</a>. Ontevredenheid over discriminatie en de achtergestelde positie van de <a href="/wiki/Latijns-Amerika" title="Latijns-Amerika">Latijns-Amerikaanse</a> en <a href="/wiki/Afro-Amerikanen" title="Afro-Amerikanen">Afro-Amerikaanse</a> bevolkingsgroepen leidde tot de <a href="/wiki/Watts_Riots" class="mw-redirect" title="Watts Riots">rellen van 1965</a> en de <a href="/wiki/Rellen_in_Los_Angeles_1992" title="Rellen in Los Angeles 1992">rellen van 1992</a> in Los Angeles. Los Angeles was echter ook opnieuw organisator van de <a href="/wiki/Olympische_Zomerspelen_1984" title="Olympische Zomerspelen 1984">Olympische Zomerspelen in 1984</a>. </p><p>De economische groei duurde voort in de laatste decennia van de 20e eeuw, vooral aangedreven door de computerindustrie van Silicon Valley. Toen de <a href="/wiki/Internetzeepbel" title="Internetzeepbel">internetzeepbel</a> barstte aan het begin van de 21e eeuw werd Californië dan ook relatief zwaar getroffen. Op het hoogtepunt van de zeepbel werd immigratie van hoogopgeleide technici actief gestimuleerd door de staat. Sindsdien heeft de politiek migratie juist moeilijker proberen te maken, maar veel bedrijven verplaatsten hun activiteiten naar lagelonenlanden als <a href="/wiki/India" title="India">India</a> en <a href="/wiki/Volksrepubliek_China" title="Volksrepubliek China">China</a> en de werkgelegenheid bleef tegenvallen. In 2007 volgde een krach op de huizenmarkt. De politiek bleek echter te verdeeld om in te grijpen. Daardoor steeg het <a href="/wiki/Begrotingstekort" title="Begrotingstekort">overheidstekort</a> en in 2009 dreigde de staat failliet te gaan. Uiteindelijk werd dit voorkomen doordat Democratische en Republikeinse politici op het laatste moment een overeenkomst wisten te bereiken. De financiële problemen van de staat zijn daarmee niet over. Het overheidstekort loopt elk jaar op en de economische vooruitzichten zijn een stuk minder rooskleurig dan rond de eeuwwisseling. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bevolking">Bevolking</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=15" title="Bewerk dit kopje: Bevolking" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=15" title="De broncode bewerken van de sectie: Bevolking"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Demografie">Demografie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=16" title="Bewerk dit kopje: Demografie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=16" title="De broncode bewerken van de sectie: Demografie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Demografie_van_Californi%C3%AB" title="Demografie van Californië">Demografie van Californië</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:California_population_map.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/California_population_map.png/250px-California_population_map.png" decoding="async" width="250" height="250" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/California_population_map.png/375px-California_population_map.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/California_population_map.png/500px-California_population_map.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a><figcaption>Kaart van de <a href="/wiki/Bevolkingsdichtheid" title="Bevolkingsdichtheid">bevolkingsdichtheid</a> (schaal is in inwoners per vierkante <a href="/wiki/Mijl" title="Mijl">mijl</a>)</figcaption></figure> <p>Volgens schattingen van het <a href="/wiki/United_States_Census_Bureau" title="United States Census Bureau">US Census Bureau</a> had Californië in 2018 39.557.045 inwoners.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Daarmee is Californië (sinds 1962) de grootste staat van de VS qua inwonertal. Was Californië een zelfstandig land geweest, dan had het de 35e plaats op de wereldranglijst ingenomen. Dankzij de hoge <a href="/wiki/Natuurlijke_bevolkingsgroei" title="Natuurlijke bevolkingsgroei">natuurlijke bevolkingsgroei</a> en grote <a href="/wiki/Immigratie" title="Immigratie">immigratie</a> uit het buitenland (vooral uit aangrenzend Mexico) blijft de bevolking bovendien relatief snel groeien (ongeveer met een half miljoen per jaar), vergeleken met de meeste andere staten. De <a href="/w/index.php?title=Binnenlandse_immigratie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binnenlandse immigratie (de pagina bestaat niet)">binnenlandse immigratie</a> is echter geringer dan de binnenlandse <a href="/wiki/Emigratie" title="Emigratie">emigratie</a>: er verhuizen meer mensen van Californië naar andere staten dan omgekeerd. </p><p>Acht van de vijftig grootste Amerikaanse steden liggen in Californië: <a href="/wiki/Los_Angeles_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Los Angeles (hoofdbetekenis)">Los Angeles</a> (4 miljoen inwoners, tweede stad van de VS), <a href="/wiki/San_Diego_(Californi%C3%AB)" title="San Diego (Californië)">San Diego</a> (1,4 miljoen inwoners, achtste), <a href="/wiki/San_Jose_(Californi%C3%AB)" title="San Jose (Californië)">San Jose</a> (1,0 miljoen inwoners, tiende), <a href="/wiki/San_Francisco_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="San Francisco (hoofdbetekenis)">San Francisco</a> (0,9 miljoen inwoners, twaalfde), <a href="/wiki/Fresno" title="Fresno">Fresno</a> (0,5 miljoen inwoners), <a href="/wiki/Sacramento_(Californi%C3%AB)" title="Sacramento (Californië)">Sacramento</a> (0,5 miljoen inwoners), <a href="/wiki/Long_Beach_(Californi%C3%AB)" title="Long Beach (Californië)">Long Beach</a> (0,5 miljoen inwoners) en <a href="/wiki/Oakland_(Californi%C3%AB)" title="Oakland (Californië)">Oakland</a> (0,4 miljoen inwoners). </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Public_breakdance_performance_in_San_Francisco.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Public_breakdance_performance_in_San_Francisco.jpg/250px-Public_breakdance_performance_in_San_Francisco.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Public_breakdance_performance_in_San_Francisco.jpg/375px-Public_breakdance_performance_in_San_Francisco.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Public_breakdance_performance_in_San_Francisco.jpg/500px-Public_breakdance_performance_in_San_Francisco.jpg 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a><figcaption>Multi-etnisch publiek rondom een <a href="/wiki/Straatartiest" title="Straatartiest">straatartiest</a> die zijn <a href="/wiki/Breakdance" title="Breakdance">breakdancekunsten</a> vertoont, <a href="/wiki/Fisherman%27s_Wharf" title="Fisherman's Wharf">Fisherman's Wharf</a>, San Francisco</figcaption></figure> <p>De <a href="/wiki/American_Community_Survey" title="American Community Survey">American Community Survey</a> tussen 2006 en 2008 laat zien dat in die periode 58,8% van de inwoners van Californië <a href="/w/index.php?title=Blanke_Amerikanen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Blanke Amerikanen (de pagina bestaat niet)">blanke Amerikanen</a> waren (bijna 22 miljoen mensen, 42,3% zonder blanke hispanics), 35,9% <a href="/wiki/Hispanics" class="mw-redirect" title="Hispanics">hispanics</a>, 12,3% <a href="/wiki/Aziatische_Amerikanen" title="Aziatische Amerikanen">Aziatische Amerikanen</a> (ongeveer 4,5 miljoen mensen), 6,2% <a href="/wiki/Afro-Amerikanen" title="Afro-Amerikanen">Afro-Amerikanen</a> (ongeveer 2,2 miljoen mensen) en 0,7% <a href="/wiki/Indianen" title="Indianen">Indianen</a>.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Daarnaast zijn er diverse kleinere bevolkingsgroepen, waaronder <a href="/wiki/Filipijnen" title="Filipijnen">Filipijnen</a>, <a href="/wiki/Iran" title="Iran">Iraniërs</a>, <a href="/wiki/Koreanen" title="Koreanen">Koreanen</a>, <a href="/wiki/Japanners" title="Japanners">Japanners</a> en <a href="/wiki/Vietnamezen" title="Vietnamezen">Vietnamezen</a>. </p><p>Californië is een van de vier staten waar blanke Amerikanen zonder hispanics geen meerderheid van de bevolking vormen, hoewel het de staat met de meeste blanke Amerikaanse inwoners is. In 1994 maakten hispanics (Latinos) zo'n 30% uit van de bevolking, doch slechts 12% van de burgers die bij verkiezingen het stemrecht uitoefenden. </p><p>De staat heeft een snel groeiend percentage hispanics dankzij migratie uit met name Mexico. Deze migranten vestigden zich vooral in het zuiden van de staat, rond de steden San Diego en Los Angeles. In <a href="/wiki/Mariposa_County" title="Mariposa County">Mariposa County</a> leeft nog een zeer kleine gemeenschap <a href="/wiki/Californio%27s" title="Californio's">Californio's</a>, Spaanstalige inwoners die afstammen van de Mexicaanse kolonisten van voor de aansluiting bij de Verenigde Staten. De Chinese bevolkingsgroep is rond 1850, tijdens de goldrush, naar Californië gekomen. Californië heeft ongeveer een derde van alle Aziatische Amerikanen in de VS en met name San Francisco en de Bay Area hebben grote Aziatische gemeenschappen. In 2006 had de staat Californië 696.600 inwoners die zich tot een van de autochtone indiaanse groepen rekenden. Daarmee is het de staat met het grootste aantal <i>native Americans</i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Taal">Taal</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=17" title="Bewerk dit kopje: Taal" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=17" title="De broncode bewerken van de sectie: Taal"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:San_Jose_Basilica.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/San_Jose_Basilica.jpg/250px-San_Jose_Basilica.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/San_Jose_Basilica.jpg/375px-San_Jose_Basilica.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/San_Jose_Basilica.jpg/500px-San_Jose_Basilica.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption>Katholieke <a href="/wiki/Kathedraal" title="Kathedraal">kathedraal</a> in <a href="/wiki/San_Jose_(Californi%C3%AB)" title="San Jose (Californië)">San Jose</a></figcaption></figure> <p>Geschat wordt dat er in de staat Californië meer dan tweehonderd talen worden gesproken, waaronder een groot aantal <a href="/wiki/Inheemse_talen_van_Amerika" title="Inheemse talen van Amerika">inheemse Amerikaanse talen</a>. Daarmee is het taalkundig waarschijnlijk een van de meest diverse gebieden ter wereld. <a href="/wiki/Engels_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Engels (hoofdbetekenis)">Engels</a> is sinds 1986 de officiële taal van de Californische regering, hoewel vrijwel alle officiële overheidsdocumenten ook beschikbaar zijn in het Spaans. Engels is ook de meest voorkomende taal: in 2005 was het de moedertaal van ongeveer 57,59% van de bevolking. Voor 28,21% was dat het <a href="/wiki/Spaans_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Spaans (hoofdbetekenis)">Spaans</a>, een taal die met name in het zuiden van Californië in het dagelijks gebruik veel voorkomt. Daarnaast had in 2005 van de Californische bevolking 2,04% <a href="/wiki/Filipijns" title="Filipijns">Filipijns</a>, 1,4% <a href="/wiki/Vietnamees" title="Vietnamees">Vietnamees</a>, 1,05% <a href="/wiki/Koreaans" title="Koreaans">Koreaans</a>, 0,63% <a href="/wiki/Kantonees" title="Kantonees">Kantonees</a> en 0,43% <a href="/wiki/Mandarijn_(taal)" title="Mandarijn (taal)">Mandarijn</a> als moedertaal. Geschat wordt dat oorspronkelijk nog twee keer zoveel inheemse talen in de staat voorkwamen. De nog levende inheemse talen hebben alle de <a href="/wiki/Bedreigde_taal" title="Bedreigde taal">bedreigde status</a>, ondanks pogingen ze nieuw leven in te blazen. </p><p>Engels is pas sinds de goldrush op grote schaal aanwezig in Californië. In het begin zullen accenten voornamelijk beïnvloed zijn door de moedertalen van de immigranten. Uit taalkundige onderzoeken rond de Tweede Wereldoorlog bleek nog geen verschil tussen het Engels dat in Californië werd gesproken en dat in andere streken in het <a href="/wiki/Westelijke_Verenigde_Staten" title="Westelijke Verenigde Staten">westen van de Verenigde Staten</a>.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tegenwoordig spreken sommige taalkundigen echter van een <a href="/wiki/Californisch_Engels" class="mw-redirect" title="Californisch Engels">eigen dialect</a>. Voorbeelden van typisch Californische woorden zijn "awesome" (te gek), "hapa" (een persoon van multi-etnische afkomst), "totally" (helemaal), en "dude" (kerel). Vanwege de dominante positie van de media en filmindustrie uit Hollywood heeft Californisch Engels een grote invloed op dat in de rest van de Verenigde Staten en zelfs de rest van de wereld. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:CrystalCathedral.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/CrystalCathedral.jpg/250px-CrystalCathedral.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/CrystalCathedral.jpg/375px-CrystalCathedral.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/CrystalCathedral.jpg/500px-CrystalCathedral.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Interieur van <a href="/wiki/Crystal_Cathedral" class="mw-redirect" title="Crystal Cathedral">Crystal Cathedral</a> in <a href="/wiki/Garden_Grove" title="Garden Grove">Garden Grove</a> (<a href="/wiki/Reformed_Church_in_America" title="Reformed Church in America">Reformed Church</a>), een voorbeeld van een Californische <a href="/wiki/Megakerk" title="Megakerk">megakerk</a></figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Religie">Religie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=18" title="Bewerk dit kopje: Religie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=18" title="De broncode bewerken van de sectie: Religie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ongeveer twee derde van de inwoners van Californië is gelovig, waarmee de staat minder religieus is dan het gemiddelde van alle vijftig staten. De grootste geloofsgemeenschap in Californie is de <a href="/wiki/Rooms-Katholieke_Kerk" title="Rooms-Katholieke Kerk">Rooms-Katholieke Kerk</a>, met meer dan 10 miljoen leden, met name onder de Latijns-Amerikaanse bevolkingsgroep (hispanics). Andere <a href="/wiki/Christendom" title="Christendom">christelijke</a> groepen zijn bijvoorbeeld de <a href="/wiki/Kerk_van_Jezus_Christus_van_de_Heiligen_der_Laatste_Dagen" title="Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen">Church of Jesus Christ of Latter-day Saints (mormonen)</a> en de <a href="/wiki/Southern_Baptist_Convention" title="Southern Baptist Convention">Southern Baptist Convention</a>, beide hebben in Californië meer dan een half miljoen leden. Er staan een aantal <a href="/wiki/Protestantisme" title="Protestantisme">protestants-christelijke</a> <a href="/wiki/Megakerk" title="Megakerk">megakerken</a> in Californië. De <a href="/wiki/Angelus_Temple" title="Angelus Temple">Angelus Temple</a> in Los Angeles bijvoorbeeld, het hoofdkwartier van de <a href="/wiki/International_Church_of_the_Foursquare_Gospel" class="mw-redirect" title="International Church of the Foursquare Gospel">International Church of the Foursquare Gospel</a>, biedt ruimte aan meer dan 5000 gelovigen. </p><p>Christelijke groepen hebben een belangrijke rol gespeeld bij de Amerikaanse kolonisatie van Californië, zo stichtten mormoonse kolonisten de stad <a href="/wiki/San_Bernardino_(Californi%C3%AB)" title="San Bernardino (Californië)">San Bernardino</a> en bevolkten ze de nederzetting Yerba Buena, het latere San Francisco. </p><p>Er wonen ongeveer een miljoen <a href="/wiki/Moslim" title="Moslim">moslims</a> en een miljoen <a href="/wiki/Jodendom" title="Jodendom">joden</a> in Californië. De stad Los Angeles heeft 550.000 joodse inwoners waarmee deze, na <a href="/wiki/New_York_(stad)" title="New York (stad)">New York</a>, de grootste joodse stad in Noord-Amerika is. </p><p>Californië heeft ook een grote <a href="/wiki/Boeddhisme" title="Boeddhisme">boeddhistische</a> gemeenschap, met name onder het Aziatische deel van de bevolking. De <a href="/wiki/Hsi_Laitempel" title="Hsi Laitempel">Hsi Laitempel</a> in de buurt van Los Angeles en de <a href="/wiki/City_of_Ten_Thousand_Buddhas" title="City of Ten Thousand Buddhas">City of Ten Thousand Buddhas</a> in <a href="/wiki/Ukiah_(Californi%C3%AB)" title="Ukiah (Californië)">Ukiah</a> behoren tot de grootste boeddhistische tempels buiten Azië. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cultuur_en_levensstijl">Cultuur en levensstijl</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=19" title="Bewerk dit kopje: Cultuur en levensstijl" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=19" title="De broncode bewerken van de sectie: Cultuur en levensstijl"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Surfer_in_california.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Surfer_in_california.JPG/250px-Surfer_in_california.JPG" decoding="async" width="250" height="223" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Surfer_in_california.JPG/375px-Surfer_in_california.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Surfer_in_california.JPG/500px-Surfer_in_california.JPG 2x" data-file-width="2694" data-file-height="2398" /></a><figcaption><a href="/wiki/Surfen" title="Surfen">Surfer</a> in <a href="/wiki/Santa_Cruz_(Californi%C3%AB)" title="Santa Cruz (Californië)">Santa Cruz</a></figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Image-Disney_Concert_Hall_by_Carol_Highsmith_edit.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Image-Disney_Concert_Hall_by_Carol_Highsmith_edit.jpg/250px-Image-Disney_Concert_Hall_by_Carol_Highsmith_edit.jpg" decoding="async" width="250" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Image-Disney_Concert_Hall_by_Carol_Highsmith_edit.jpg/375px-Image-Disney_Concert_Hall_by_Carol_Highsmith_edit.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Image-Disney_Concert_Hall_by_Carol_Highsmith_edit.jpg/500px-Image-Disney_Concert_Hall_by_Carol_Highsmith_edit.jpg 2x" data-file-width="4500" data-file-height="3516" /></a><figcaption><a href="/wiki/Walt_Disney_Concert_Hall" title="Walt Disney Concert Hall">Walt Disney Concert Hall</a>, het concertgebouw van Los Angeles</figcaption></figure> <p>Californië lijkt in sociaal-cultureel opzicht sterk op de rest van het westen van de Verenigde Staten, een cultuur die voortkomt uit het <a href="/wiki/Wilde_Westen" title="Wilde Westen">Wilde Westen</a> van de 19e eeuw. Daarnaast hebben met name de grote groepen Oost-Aziatische (vooral in de Bay Area) en Latijns-Amerikaanse (vooral in het zuiden) migranten een sterke invloed gehad: de staat wordt vaak een "melting pot" (smeltkroes) van verschillende culturen genoemd. San Francisco heeft onder andere <a href="/wiki/Chinatown_(San_Francisco)" title="Chinatown (San Francisco)">een van de grootste Chinatowns buiten Azië</a> en Los Angeles heeft naast een Chinese wijk, ook een Japanse en een Koreaanse wijk. De in het Californische <a href="/wiki/Salinas_(Californi%C3%AB)" title="Salinas (Californië)">Salinas</a> geboren schrijver (en Nobelprijswinnaar) <a href="/wiki/John_Steinbeck" title="John Steinbeck">John Steinbeck</a> (1902–1968) beschrijft in zijn oeuvre veelvuldig de geschiedenis en cultuur van de multiculturele migrantenmaatschappij van Californië. </p><p>Californië bezit met Hollywood het grootste gedeelte van de Amerikaanse filmindustrie en een belangrijk deel van andere Amerikaanse media. Rond Hollywood wonen veel van de Amerikaanse <a href="/wiki/Ster_(status)" title="Ster (status)">sterren</a>, wat de hele staat een glamourimago geeft. <a href="/wiki/Surfen" title="Surfen">Surfen</a> werd vanuit <a href="/wiki/Hawa%C3%AF" title="Hawaï">Hawaï</a> in Californië geïntroduceerd aan het begin van de 20e eeuw en groeide daarna uit tot een stereotype van de Californische levensstijl. In de jaren vlak na de Tweede Wereldoorlog ontstond in Los Angeles het <a href="/wiki/Skateboarden" title="Skateboarden">skateboarden</a>, als een bezigheid onder surfers wanneer geen golven voorhanden waren. In de jaren 60 werd Californië bezongen door groepen als de <a href="/wiki/The_Beach_Boys" title="The Beach Boys">Beach Boys</a>, die de staat bij het grote publiek een imago van zonnige stranden, een ongehaaste levensstijl, meisjes in <a href="/wiki/Bikini_(kleding)" title="Bikini (kleding)">bikini's</a> en surfer-dudes gaven. Dit imago werd verder verspreid door de media uit Hollywood, bijvoorbeeld dankzij series als <a href="/wiki/Baywatch" title="Baywatch">Baywatch</a>. </p><p>Onderzoek heeft uitgewezen dat de bevolking ook effectief minder last heeft van <a href="/wiki/Burn-out" title="Burn-out">burn-outs</a> en <a href="/wiki/Neuroticisme" title="Neuroticisme">neuroticismen</a>. Door het gezondere klimaat en voedsel lijden bovendien minder mensen aan <a href="/wiki/Obesitas" title="Obesitas">zwaarlijvigheid</a> dan in de rest van de Verenigde Staten, hoewel de Amerikaanse auto- en <a href="/wiki/Snack" title="Snack">snackcultuur</a> ook in Californië alom aanwezig is. Dat wil niet zeggen dat het leven zo gemakkelijk is als de stereotypen doen denken. Acht van de tien duurste steden van de VS bevinden zich in Californië en de meeste Californiërs kunnen zich geen <a href="/wiki/Koopwoning" title="Koopwoning">koopwoning</a> permitteren. </p><p>Zowel San Francisco als Los Angeles heeft vele hoog aangeschreven musea en theaters en een levendig uitgaansleven. Bekende Californische of in Californië wonende schrijvers zijn onder anderen <a href="/wiki/Ken_Kesey" title="Ken Kesey">Ken Kesey</a>, <a href="/wiki/Michael_Chabon" title="Michael Chabon">Michael Chabon</a>, <a href="/wiki/Ray_Bradbury" title="Ray Bradbury">Ray Bradbury</a>, <a href="/wiki/Alice_Walker" title="Alice Walker">Alice Walker</a> en <a href="/wiki/Isabel_Allende_(schrijfster)" title="Isabel Allende (schrijfster)">Isabel Allende</a>. De grote verscheidenheid aan culturen zorgt voor een zeer gevarieerde keuken. San Francisco heeft een grote hoeveelheid Aziatische restaurants en met name in het zuiden van de staat is de <a href="/wiki/Mexicaanse_keuken" title="Mexicaanse keuken">Mexicaanse keuken</a> duidelijk aanwezig. Californië heeft echter ook een eigen keuken. </p><p>Gitaarmuziek werd al ver voor de Beach Boys door de Mexicanen geïntroduceerd in Californië, met bekende 19e-eeuwse gitaarvirtuozen als <a href="/w/index.php?title=Manuel_Y._Ferrer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Manuel Y. Ferrer (de pagina bestaat niet)">Manuel Ygnacio Ferrer</a> (1828/1832–1904) en <a href="/w/index.php?title=Luis_T._Romero&action=edit&redlink=1" class="new" title="Luis T. Romero (de pagina bestaat niet)">Luis Toribio Romero</a> (1854–1893). Toen de staat in de jaren 40 overspoeld werd met mariniers met verlof van de oorlog met Japan, ontwikkelde San Francisco een levendige <a href="/wiki/Jazz" title="Jazz">jazzscene</a>, met name <a href="/wiki/Bop" title="Bop">bebop</a>. De jaren 50 zagen de opkomst van de zogenaamde <a href="/wiki/Cooljazz" title="Cooljazz">cooljazz</a> van <a href="/wiki/Dave_Brubeck" title="Dave Brubeck">Dave Brubeck</a> en <a href="/wiki/Chet_Baker" title="Chet Baker">Chet Baker</a>. De staat heeft ook een groot aandeel gehad in de Amerikaanse popmuziek. Zo komen wereldwijd bekende <a href="/wiki/Popmuziek" title="Popmuziek">pop-</a> en <a href="/wiki/Rock" title="Rock">rockbands</a> als <a href="/wiki/No_Doubt" title="No Doubt">No Doubt</a>, <a href="/wiki/Red_Hot_Chili_Peppers" title="Red Hot Chili Peppers">Red Hot Chili Peppers</a> of <a href="/wiki/Linkin_Park" title="Linkin Park">Linkin Park</a> uit Californië. Een alternatieve popmuziekstijl die in Californië ontstond is <a href="/wiki/Skatepunk" title="Skatepunk">skatepunk</a>, waarvan <a href="/wiki/The_Offspring" title="The Offspring">The Offspring</a> en <a href="/wiki/Green_Day" title="Green Day">Green Day</a> de bekendste voorbeelden zijn. Veel bekende <a href="/wiki/Stonerrock" title="Stonerrock">stonerrockbands</a> zijn in Californië gevormd, zoals <a href="/wiki/Kyuss" title="Kyuss">Kyuss</a>, <a href="/wiki/Fu_Manchu_(band)" title="Fu Manchu (band)">Fu Manchu</a> en <a href="/wiki/Queens_of_the_Stone_Age" title="Queens of the Stone Age">Queens of the Stone Age</a>. Ook <a href="/wiki/Hiphop" title="Hiphop">hiphop</a> is vertegenwoordigd in de vorm van de zogenaamde <a href="/wiki/Westcoasthiphop" title="Westcoasthiphop">westcoasthiphop</a>, die vooral in de jaren 90 dominant was. Bekende artiesten zijn <a href="/wiki/Tupac_Shakur" title="Tupac Shakur">Tupac Shakur</a>, <a href="/wiki/Snoop_Dogg" title="Snoop Dogg">Snoop Dogg</a> en <a href="/wiki/Dr._Dre" title="Dr. Dre">Dr. Dre</a>. Een oorspronkelijk uit Californië afkomstige variant is <a href="/wiki/Gangsta_rap" class="mw-redirect" title="Gangsta rap">gangsta rap</a>, een stijl waarin een gewelddadige levensstijl en grote persoonlijk imago's en <a href="/wiki/Libido" title="Libido">libido</a>'s centraal staan. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:091507-USCNeb-SongGirls.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/091507-USCNeb-SongGirls.jpg/250px-091507-USCNeb-SongGirls.jpg" decoding="async" width="250" height="156" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/091507-USCNeb-SongGirls.jpg/375px-091507-USCNeb-SongGirls.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/091507-USCNeb-SongGirls.jpg/500px-091507-USCNeb-SongGirls.jpg 2x" data-file-width="2572" data-file-height="1608" /></a><figcaption><a href="/wiki/Cheerleading" title="Cheerleading">Cheerleaders</a> van de <a href="/wiki/Universiteit_van_Californi%C3%AB_-_Los_Angeles" title="Universiteit van Californië - Los Angeles">Universiteit van Californië - Los Angeles</a> tijdens een <a href="/wiki/American_football" title="American football">American footballwedstrijd</a></figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sport">Sport</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=20" title="Bewerk dit kopje: Sport" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=20" title="De broncode bewerken van de sectie: Sport"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De <a href="/wiki/Olympische_Spelen" title="Olympische Spelen">Olympische Spelen</a> vonden driemaal in Californië plaats: de <a href="/wiki/Olympische_Zomerspelen" title="Olympische Zomerspelen">Olympische Zomerspelen</a> in <a href="/wiki/Olympische_Zomerspelen_1932" title="Olympische Zomerspelen 1932">1932</a> en <a href="/wiki/Olympische_Zomerspelen_1984" title="Olympische Zomerspelen 1984">1984</a> in Los Angeles en de <a href="/wiki/Olympische_Winterspelen" title="Olympische Winterspelen">Olympische Winterspelen</a> van <a href="/wiki/Olympische_Winterspelen_1960" title="Olympische Winterspelen 1960">1960</a> in <a href="/wiki/Squaw_Valley_(Placer_County)" class="mw-redirect" title="Squaw Valley (Placer County)">Squaw Valley</a>. Tijdens het <a href="/wiki/Wereldkampioenschap_voetbal_1994" title="Wereldkampioenschap voetbal 1994">wereldkampioenschap voetbal van 1994</a> werden wedstrijden gespeeld in het <a href="/wiki/Stanford_Stadium" title="Stanford Stadium">Stanford Stadium</a> ten zuiden van San Francisco en de <a href="/wiki/Rose_Bowl" title="Rose Bowl">Rose Bowl</a> in Los Angeles. De staat organiseert jaarlijks de <a href="/wiki/California_State_Games" title="California State Games">California State Games</a>, een op de Olympische Spelen gebaseerd toernooi voor amateursporters. </p><p>Californië heeft meer professionele clubs in <a href="/w/index.php?title=Major_league&action=edit&redlink=1" class="new" title="Major league (de pagina bestaat niet)">major leagues</a> dan enige andere staat en die clubs hebben grote hoeveelheden supporters. Vooral voor wedstrijden tussen clubs uit dezelfde regio (<a href="/wiki/Derby_(sport)" title="Derby (sport)">derby's</a>) zit een groot deel van de bevolking achter de tv. De populairste sporten zijn, net als in de rest van de VS, <a href="/wiki/Honkbal" title="Honkbal">honkbal</a>, <a href="/wiki/Basketbal" title="Basketbal">basketbal</a> en <a href="/wiki/American_football" title="American football">American football</a>. Californische honkbalploegen in de <a href="/wiki/Major_League_Baseball" title="Major League Baseball">Major League Baseball</a> zijn de <a href="/wiki/Los_Angeles_Dodgers" title="Los Angeles Dodgers">Los Angeles Dodgers</a>, de <a href="/wiki/Los_Angeles_Angels_of_Anaheim" class="mw-redirect" title="Los Angeles Angels of Anaheim">Los Angeles Angels of Anaheim</a>, de <a href="/wiki/Oakland_Athletics" title="Oakland Athletics">Oakland Athletics</a>, de <a href="/wiki/San_Diego_Padres" title="San Diego Padres">San Diego Padres</a> en de <a href="/wiki/San_Francisco_Giants" title="San Francisco Giants">San Francisco Giants</a>. De basketbalploegen uit de <a href="/wiki/National_Basketball_Association" title="National Basketball Association">NBA</a> zijn de <a href="/wiki/Los_Angeles_Lakers" title="Los Angeles Lakers">Los Angeles Lakers</a>, de <a href="/wiki/Los_Angeles_Clippers" title="Los Angeles Clippers">Los Angeles Clippers</a>, de <a href="/wiki/Golden_State_Warriors" title="Golden State Warriors">Golden State Warriors</a>, de <a href="/wiki/Sacramento_Kings" title="Sacramento Kings">Sacramento Kings</a> en bij de vrouwen (in de <a href="/wiki/Women%27s_National_Basketball_Association" title="Women's National Basketball Association">WNBA</a>) de <a href="/wiki/Los_Angeles_Sparks" title="Los Angeles Sparks">Los Angeles Sparks</a>. American football wordt vertegenwoordigd door de <a href="/wiki/Oakland_Raiders" class="mw-redirect" title="Oakland Raiders">Oakland Raiders</a>, <a href="/wiki/San_Diego_Chargers" class="mw-redirect" title="San Diego Chargers">San Diego Chargers</a>, <a href="/wiki/San_Francisco_49ers" title="San Francisco 49ers">San Francisco 49ers</a>, <a href="/wiki/Los_Angeles_Rams" title="Los Angeles Rams">Los Angeles Rams</a> en <a href="/wiki/Los_Angeles_Chargers" title="Los Angeles Chargers">Los Angeles Chargers</a>. </p><p>Ook <a href="/wiki/IJshockey" title="IJshockey">ijshockey</a> is populair: de <a href="/wiki/San_Jose_Sharks" title="San Jose Sharks">San Jose Sharks</a>, <a href="/wiki/Anaheim_Ducks" title="Anaheim Ducks">Anaheim Ducks</a> en <a href="/wiki/Los_Angeles_Kings" title="Los Angeles Kings">Los Angeles Kings</a> spelen in de <a href="/wiki/National_Hockey_League" title="National Hockey League">National Hockey League</a>. <a href="/wiki/Voetbal" title="Voetbal">Voetbal (Amerikaans: "soccer")</a> wordt gespeeld door <a href="/wiki/Los_Angeles_Galaxy" title="Los Angeles Galaxy">Los Angeles Galaxy</a>, <a href="/wiki/Chivas_USA" title="Chivas USA">Chivas USA</a> en de <a href="/wiki/San_Jose_Earthquakes_(1995)" title="San Jose Earthquakes (1995)">San Jose Earthquakes</a>. </p><p>Sportteams van de Californische universiteiten behoren daarnaast ook tot de landelijke top. Deze hebben ook een grote aanhang onder de bevolking van de plaats waar ze gevestigd zijn. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Overheid_en_voorzieningen">Overheid en voorzieningen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=21" title="Bewerk dit kopje: Overheid en voorzieningen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=21" title="De broncode bewerken van de sectie: Overheid en voorzieningen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Californiastatecapitol.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Californiastatecapitol.jpg/250px-Californiastatecapitol.jpg" decoding="async" width="250" height="202" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Californiastatecapitol.jpg/375px-Californiastatecapitol.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Californiastatecapitol.jpg/500px-Californiastatecapitol.jpg 2x" data-file-width="1403" data-file-height="1135" /></a><figcaption><a href="/wiki/Capitool_van_Californi%C3%AB" title="Capitool van Californië">California State Capitol</a> in <a href="/wiki/Sacramento_(Californi%C3%AB)" title="Sacramento (Californië)">Sacramento</a>, waar de <a href="/wiki/Legislatuur" title="Legislatuur">legislatuur</a> van de staat gehuisvest is</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Regering">Regering</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=22" title="Bewerk dit kopje: Regering" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=22" title="De broncode bewerken van de sectie: Regering"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Californië wordt geregeerd als een <a href="/wiki/Republiek" title="Republiek">republiek</a> met een duidelijke <a href="/wiki/Trias_politica" title="Trias politica">scheiding der machten</a>. De <a href="/wiki/Wetgevende_macht" title="Wetgevende macht">wetgevende macht</a>, de <i><a href="/wiki/California_State_Legislature" title="California State Legislature">California State Legislature</a></i>, bestaat uit twee kamers van afgevaardigden: een <a href="/wiki/Lagerhuis_(politiek)" title="Lagerhuis (politiek)">lagerhuis</a> en een <a href="/wiki/Hogerhuis_(politiek)" title="Hogerhuis (politiek)">hogerhuis</a> (of senaat). Het hogerhuis, de <i><a href="/wiki/Senaat_van_Californi%C3%AB" title="Senaat van Californië">California State Senate</a></i>, heeft 40 leden die elk een <a href="/wiki/Kieskring" title="Kieskring">kiesdistrict</a> vertegenwoordigen. Het lagerhuis, de <i><a href="/wiki/California_State_Assembly" title="California State Assembly">California State Assembly</a></i>, heeft 80 leden, die ook elk een kiesdistrict vertegenwoordigen. Verkiezingen zijn er elke twee jaar. De kiesdistricten voor de twee huizen vallen niet samen en zijn dusdanig ingedeeld dat elk district ongeveer evenveel inwoners heeft. Tot voor kort konden de politici de kiesdistricten na iedere verkiezing herindelen, iets dat vaak door "<a href="/wiki/Kiesrechtgeografie" title="Kiesrechtgeografie">gerrymandering</a>" gebeurde. Hierdoor hadden sommige districten een ingewikkelde topografische vorm gekregen en was feitelijk vooraf bekend welke kandidaat gekozen zou worden. In 2010 beslisten de kiezers echter om een commissie in het leven te roepen, de <i><a href="/wiki/California_Citizens_Redistricting_Commission" title="California Citizens Redistricting Commission">California Citizens Redistricting Commission</a></i>, die belast werd met het hertekenen van de districten voor de verkiezingen van 2012. Hierdoor behoren de Californische districten, zowel voor de staatslegislatuur als voor de <a href="/wiki/Congresdistrict" title="Congresdistrict">congresdistricten</a>, nu bij de meest competitieve in het land. </p><p>De <a href="/wiki/Uitvoerende_macht" title="Uitvoerende macht">uitvoerende macht</a> wordt geleid door een <a href="/wiki/Gouverneur" title="Gouverneur">gouverneur</a>, die elke vier jaar door de bevolking wordt verkozen. De gouverneur is verantwoordelijk voor zogenaamde "departments", overheidsinstanties die over een bepaald terrein gaan. De meeste departments zijn gevestigd in Sacramento en zijn gegroepeerd in "agencies". Naast de gouverneur is er tevens een <a href="/wiki/Luitenant-gouverneur" title="Luitenant-gouverneur">luitenant-gouverneur</a> die als plaatsvervanger van de gouverneur en voorzitter van het hogerhuis functioneert. Andere gezagdragers met rollen vergelijkbaar met die van <a href="/wiki/Minister" title="Minister">ministers</a> zijn de <a href="/wiki/Procureur-generaal" title="Procureur-generaal">Attorney General</a> (het hoofd van <a href="/wiki/Rechterlijke_macht" title="Rechterlijke macht">justitie</a> en <a href="/wiki/Politie" title="Politie">politie</a>), een <a href="/w/index.php?title=Secretary_of_State&action=edit&redlink=1" class="new" title="Secretary of State (de pagina bestaat niet)">Secretary of State</a> (overziet verkiezingen en referenda), een <a href="/w/index.php?title=State_Treasurer&action=edit&redlink=1" class="new" title="State Treasurer (de pagina bestaat niet)">State Treasurer</a> (overziet de financiën van de staat), een <a href="/w/index.php?title=State_Controller&action=edit&redlink=1" class="new" title="State Controller (de pagina bestaat niet)">State Controller</a> (controleert de uitgaven van de staat), een <a href="/w/index.php?title=Insurance_Commissioner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Insurance Commissioner (de pagina bestaat niet)">Insurance Commissioner</a> (gaat over het <a href="/wiki/Verzekering" title="Verzekering">verzekeringstelsel</a>) en een <a href="/w/index.php?title=Superintendent_of_Public_Instruction&action=edit&redlink=1" class="new" title="Superintendent of Public Instruction (de pagina bestaat niet)">Superintendent of Public Instruction</a> (gaat over <a href="/wiki/Onderwijs" title="Onderwijs">onderwijs</a>). Al deze gezagsdragers worden direct door de bevolking gekozen in aparte verkiezingen. </p><p>De <a href="/wiki/Amerikaanse_gouverneursverkiezingen_2018" title="Amerikaanse gouverneursverkiezingen 2018">gouverneursverkiezing van 2018</a> werd gewonnen door <a href="/wiki/Gavin_Newsom" title="Gavin Newsom">Gavin Newsom</a> van de <a href="/wiki/Democratische_Partij_(Verenigde_Staten)" title="Democratische Partij (Verenigde Staten)">Democratische Partij</a>. Hij trad in januari 2019 aan als gouverneur van Californië. De luitenant-gouverneur van de staat is <a href="/w/index.php?title=Eleni_Kounalakis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eleni Kounalakis (de pagina bestaat niet)">Eleni Kounalakis</a>. </p> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie ook: <a href="/wiki/Lijst_van_gouverneurs_van_Californi%C3%AB" title="Lijst van gouverneurs van Californië">Lijst van gouverneurs van Californië</a></i></div> <p>Hoe de regering van Californië functioneert, ligt vast in een eigen <a href="/wiki/Grondwet" title="Grondwet">grondwet</a>, die kan worden aangepast via <a href="/wiki/Volksraadpleging" title="Volksraadpleging">referenda</a>. Zowel de gouverneur als de beide kamers als het volk (door een <a href="/wiki/Petitie" title="Petitie">petitie</a>) kunnen het initiatief tot een referendum nemen. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:California_counties_map1.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/California_counties_map1.gif/250px-California_counties_map1.gif" decoding="async" width="250" height="287" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/California_counties_map1.gif/375px-California_counties_map1.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/California_counties_map1.gif/500px-California_counties_map1.gif 2x" data-file-width="942" data-file-height="1081" /></a><figcaption>Indeling van Californië in <a href="/wiki/County" title="County">county's</a></figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bestuurlijke_indeling">Bestuurlijke indeling</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=23" title="Bewerk dit kopje: Bestuurlijke indeling" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=23" title="De broncode bewerken van de sectie: Bestuurlijke indeling"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie ook de <a href="/wiki/Lijst_van_county%27s_in_Californi%C3%AB" title="Lijst van county's in Californië">lijst van county's in Californië</a>.</i></div> <p>Californië is onderverdeeld in 58 <a href="/wiki/County" title="County">county's</a>, die het lokale bestuur vormen. Deze 58 county's bevatten 480 <a href="/wiki/Gemeente_(bestuur)" title="Gemeente (bestuur)">gemeentes</a>: 22 "<a href="/wiki/Town" title="Town">towns</a>" en 458 "<a href="/wiki/City_(term)" title="City (term)">city's</a>", waarvan het merendeel binnen een van de vijf <a href="/wiki/Metropoolregio" title="Metropoolregio">metropoolregio's</a> van de staat ligt. De staat erkent twee soorten city's: zogenaamde "charter cities" die bestuurd worden met een eigen <a href="/wiki/Town_charter" title="Town charter">charter</a> en zogenaamde "general law cities", die de algemene wetgeving van de staat volgen. De meeste city's zijn van het laatste type, maar de oudere, waaronder de tien grootste steden van de staat, hebben alle een eigen charter. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Tehachapi_wind_farm_2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Tehachapi_wind_farm_2.jpg/250px-Tehachapi_wind_farm_2.jpg" decoding="async" width="250" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Tehachapi_wind_farm_2.jpg/375px-Tehachapi_wind_farm_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Tehachapi_wind_farm_2.jpg/500px-Tehachapi_wind_farm_2.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a><figcaption><a href="/wiki/Windturbine" title="Windturbine">Windturbinepark</a> in de <a href="/wiki/Tehachapi_Mountains" title="Tehachapi Mountains">Tehachapi Mountains</a>. Californië heeft in de Verenigde Staten een relatief groot aandeel <a href="/wiki/Duurzame_energie" title="Duurzame energie">groene energie</a></figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Politiek">Politiek</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=24" title="Bewerk dit kopje: Politiek" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=24" title="De broncode bewerken van de sectie: Politiek"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het binnenland, de Central Valley en het zuiden van de staat (op het dichtbevolkte <a href="/wiki/Los_Angeles_County" title="Los Angeles County">Los Angeles County</a> na) stemmen overwegend op de <a href="/wiki/Republikeinse_Partij_(Verenigde_Staten)" title="Republikeinse Partij (Verenigde Staten)">Republikeinen</a>. De kustgebieden, waaronder Los Angeles, de San Francisco Bay Area en de hoofdstad Sacramento stemmen overwegend op de <a href="/wiki/Democratische_Partij_(Verenigde_Staten)" title="Democratische Partij (Verenigde Staten)">Democraten</a>. Tot 1992 ging de staat bij <a href="/wiki/Amerikaanse_presidentsverkiezingen" title="Amerikaanse presidentsverkiezingen">Amerikaanse presidentsverkiezingen</a> vrijwel altijd naar de Republikeinen. Hetzelfde gold voor verkiezingen voor de <a href="/wiki/Senaat_(Verenigde_Staten)" title="Senaat (Verenigde Staten)">Amerikaanse senaat</a>. Het groeiende aandeel minderheidsgroepen onder de bevolking (vooral door immigratie van Latijns-Amerikanen uit Mexico) heeft de balans in de jaren 90 echter doen omslaan in het voordeel van de Democraten. Zowel de afgevaardigden op landelijk niveau als die op het niveau van de staat zijn sindsdien merendeels Democraten. Er komen echter opvallende uitzonderingen voor, zoals de verkiezing van de Republikein <a href="/wiki/Arnold_Schwarzenegger" title="Arnold Schwarzenegger">Arnold Schwarzenegger</a> tot gouverneur in 2003 en 2006. Succesvolle Republikeinse kandidaten in Californië worden vaak als relatief gematigd gezien vergeleken met de landelijke partijlijn van de Republikeinse Partij. </p><p>Californië heeft een zeer groot <a href="/wiki/Begrotingstekort" title="Begrotingstekort">begrotingstekort</a>, zodat gedurende de <a href="/wiki/2000-2009" title="2000-2009">jaren 2000</a> gevreesd werd dat de staat <a href="/wiki/Faillissement" title="Faillissement">failliet</a> zou kunnen gaan. De politiek kon het vaak niet eens worden hoe bezuinigd moest worden: voor de Democraten is het snijden in openbare voorzieningen taboe, terwijl de Republikeinen geen verhogingen van de belastingen willen. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Medical-marijuana-sign.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Medical-marijuana-sign.jpg/250px-Medical-marijuana-sign.jpg" decoding="async" width="250" height="136" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Medical-marijuana-sign.jpg/375px-Medical-marijuana-sign.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Medical-marijuana-sign.jpg/500px-Medical-marijuana-sign.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="436" /></a><figcaption>Neonreclame voor medicinale cannabis in Los Angeles</figcaption></figure> <p>De inwoners van Californië, met name in de kustgebieden zoals in San Francisco en Los Angeles, zijn over het algemeen <a href="/wiki/Progressief_liberalisme" class="mw-redirect" title="Progressief liberalisme">progressiever</a> ingesteld dan de gemiddelde inwoner van de Verenigde Staten. Ze staan minder afwijzend tegenover een afwijkende of alternatieve levensstijl, hebben sterk diverse religieuze opvattingen en hechten relatief veel waarde aan <a href="/wiki/Milieubescherming" title="Milieubescherming">milieubescherming</a>. Het <a href="/wiki/Homohuwelijk_in_Californi%C3%AB" title="Homohuwelijk in Californië">homohuwelijk</a> werd in juni 2008 door het hooggerechtshof van de staat legaal verklaard, maar een half jaar later na een <a href="/wiki/Volksraadpleging" title="Volksraadpleging">referendum</a> (<a href="/wiki/Proposition_8" title="Proposition 8">Proposition 8</a>) weer afgeschaft door een amendement van de <a href="/wiki/Grondwet_van_Californi%C3%AB" title="Grondwet van Californië">grondwet</a>. Na een lange juridische strijd worden er sinds 28 juni 2013 opnieuw huwelijken voltrokken tussen twee personen van hetzelfde geslacht. Californië heeft ook een <a href="/wiki/Softdrugsbeleid_in_Californi%C3%AB" title="Softdrugsbeleid in Californië">zeer liberaal drugsbeleid</a>. Het was in 1996 per referendum de eerste staat in de VS die <a href="/wiki/Medicinale_cannabis" class="mw-redirect" title="Medicinale cannabis">medicinaal gebruik</a> legaliseerde. Deze wet gaf inwoners van Californië met een doktersvoorschrift het recht marihuana te bezitten, gebruiken, verbouwen en aan te schaffen in speciale winkels. In 2010 werd een <a href="/wiki/Proposition_19" title="Proposition 19">voorstel tot legalisering van marihuana</a> echter bij referendum verworpen. </p><p>Vanwege de hoge grondprijzen hebben veel Californiërs een groot deel van hun geld in grond- of huizenbezit. Zaken die de grondprijs kunnen doen dalen, zoals de bouw van nieuwe <a href="/wiki/Vliegveld" title="Vliegveld">vliegvelden</a>, <a href="/wiki/Gevangenis" title="Gevangenis">gevangenissen</a> of militaire installaties zijn daarom vaak onderwerp van politieke controverse. </p><p>Californië heeft een groter aandeel <a href="/wiki/Duurzame_energie" title="Duurzame energie">groene energie</a> dan de rest van de Verenigde Staten, voornamelijk <a href="/wiki/Windenergie" title="Windenergie">windenergie</a> en <a href="/wiki/Waterkrachtcentrale" title="Waterkrachtcentrale">waterkrachtcentrales</a>. De staat hanteert sinds eind jaren 70 een <a href="/wiki/Moratorium" title="Moratorium">moratorium</a> op de bouw van nieuwe <a href="/wiki/Kerncentrale" title="Kerncentrale">kerncentrales</a> vanwege zorgen over de opslag van <a href="/wiki/Radioactief_afval" title="Radioactief afval">radioactief afval</a>. Een ander onderwerp van debat binnen de milieuproblematiek is watergebruik. Het droge dichtbevolkte zuiden heeft een steeds groeiende behoefte aan water, ook vanwege de <a href="/wiki/Verzilting" title="Verzilting">verzilting</a> van <a href="/wiki/Grondwater" title="Grondwater">grondwater</a> in de kustgebieden. Het noorden van de staat is echter niet zonder meer bereid meer water naar het zuiden te sluizen. </p><p>In de grote steden van Californië (met name Los Angeles) vormen gewapende <a href="/wiki/Bende_(misdaad)" title="Bende (misdaad)">bendes</a> een serieus probleem voor de veiligheid. <a href="/w/index.php?title=Openbaar_wapenbezit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Openbaar wapenbezit (de pagina bestaat niet)">Openbaar wapenbezit</a> is mede daarom onderwerp van politiek debat. Sinds 1990 is het bezit van bepaalde schietwapens een <a href="/wiki/Misdrijf" title="Misdrijf">misdrijf</a>, hoewel dit niet voor alle wapens geldt. Wapenvergunningen worden in de stedelijke county's alleen bij uitzondering verleend, terwijl het in de landelijke county's juist vrij makkelijk is aan een wapen te komen. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Justitie">Justitie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=25" title="Bewerk dit kopje: Justitie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=25" title="De broncode bewerken van de sectie: Justitie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Californië heeft ongeveer 1600 <a href="/wiki/Rechter" title="Rechter">rechters</a>. Om rechter te worden is sinds 1974 een <a href="/wiki/Academische_graad" title="Academische graad">graad</a> in de <a href="/wiki/Rechtsgeleerdheid" title="Rechtsgeleerdheid">rechten</a> vereist. De <a href="/wiki/Wet" title="Wet">wetgeving</a> van de staat is gebaseerd op <a href="/wiki/Britse_Rijk" title="Britse Rijk">Britse</a> <a href="/wiki/Common_law" title="Common law">common law</a> (zoals in vrijwel alle staten van de VS), hoewel een aantal kenmerken zijn overgenomen uit de Spaanse <a href="/wiki/Civil_law" class="mw-redirect" title="Civil law">civil law</a>, zoals het principe van <a href="/wiki/Algehele_gemeenschap_van_goederen" class="mw-redirect" title="Algehele gemeenschap van goederen">gemeenschap van goederen</a>. De staat hanteert de <a href="/wiki/Doodstraf" title="Doodstraf">doodstraf</a>, die slechts mogelijk is door <a href="/wiki/Dodelijke_injectie" title="Dodelijke injectie">dodelijke injectie</a>. Sinds 2006 heeft de staat echter een <a href="/wiki/De_facto" title="De facto">de facto</a> <a href="/wiki/Moratorium" title="Moratorium">moratorium</a> op de doodstraf. De wet stipuleert namelijk dat alleen een <a href="/wiki/Arts" title="Arts">arts</a> de executie mag uitvoeren, maar alle artsen beschouwen dit als in tegenspraak met hun <a href="/wiki/Eed_van_Hippocrates" title="Eed van Hippocrates">beroepseed</a>. </p><p>Onder common law geldt het principe van <a href="/wiki/Stare_decisis" title="Stare decisis">stare decisis</a> (een vorm van <a href="/wiki/Jurisdictie" title="Jurisdictie">jurisdictie</a>). <a href="/wiki/Hoger_beroep" title="Hoger beroep">Hoger beroep</a> is mogelijk bij de <a href="/w/index.php?title=Courts_of_Appeal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Courts of Appeal (de pagina bestaat niet)">Courts of Appeal</a> en ten slotte bij de <a href="/wiki/Hooggerechtshof_van_Californi%C3%AB" title="Hooggerechtshof van Californië">Supreme Court of California</a>, het <a href="/wiki/Hooggerechtshof_(Verenigde_Staten)" class="mw-redirect" title="Hooggerechtshof (Verenigde Staten)">hooggerechtshof</a> van de staat. Dit laatste heeft ook <a href="/w/index.php?title=Originele_jurisdictie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Originele jurisdictie (de pagina bestaat niet)">originele jurisdictie</a> in sommige zaken, zoals in geval van <a href="/wiki/Habeas_corpus" title="Habeas corpus">habeas corpus</a>. De Supreme Court bestaat uit zeven rechters, die worden aangewezen door de gouverneur van de staat. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Onderwijs">Onderwijs</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=26" title="Bewerk dit kopje: Onderwijs" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=26" title="De broncode bewerken van de sectie: Onderwijs"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Berkeley_glade_afternoon.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Berkeley_glade_afternoon.jpg/250px-Berkeley_glade_afternoon.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Berkeley_glade_afternoon.jpg/375px-Berkeley_glade_afternoon.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Berkeley_glade_afternoon.jpg/500px-Berkeley_glade_afternoon.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="480" /></a><figcaption><a href="/wiki/Campus" title="Campus">Campus</a> van de <a href="/wiki/Universiteit_van_Californi%C3%AB_-_Berkeley" title="Universiteit van Californië - Berkeley">University of California in Berkeley</a></figcaption></figure> <p>Net als in de rest van de Verenigde Staten, bestaat het onderwijssysteem in Californië uit drie lagen: <a href="/wiki/Basisonderwijs" title="Basisonderwijs">lager</a>, <a href="/wiki/Middelbare_school" title="Middelbare school">middelbaar</a> en <a href="/wiki/Hoger_onderwijs" title="Hoger onderwijs">hoger onderwijs</a>. Vergeleken met andere staten heeft Californië een relatief klein budget voor onderwijs en het aantal docenten per leerling is een van de laagste in de Verenigde Staten. </p><p>Het middelbaar onderwijs bestaat uit meestal (<a href="/wiki/Openbaar_onderwijs" title="Openbaar onderwijs">openbare</a>) <a href="/wiki/Highschool" title="Highschool">highschools</a>. Daarna kan gekozen worden voor een tweejarige opleiding aan een van de 110 <i><a href="/wiki/Community_college" title="Community college">community colleges</a></i> in de staat. Met meer dan 2,5 miljoen scholieren is het <a href="/wiki/California_Community_Colleges_System" title="California Community Colleges System">California Community Colleges System</a> een van de grootste programma's voor hoger onderwijs ter wereld. De staat heeft daarna twee universitaire systemen: de <a href="/wiki/California_State_University" title="California State University">California State University (CSU)</a> en de <a href="/wiki/Universiteit_van_Californi%C3%AB" title="Universiteit van Californië">University of California (UC)</a>. De CSU heeft meer dan 400.000 studenten verdeeld over 23 <a href="/wiki/Campus" title="Campus">campussen</a>, waarmee ze het grootste universitaire systeem van de Verenigde Staten is. De CSU verricht echter maar weinig <a href="/wiki/Wetenschappelijk_onderzoek" title="Wetenschappelijk onderzoek">wetenschappelijk onderzoek</a> en is vooral op het onderwijs gericht. De UC heeft bijna 200.000 studenten en tien campussen, de grootste daarvan zijn de <a href="/wiki/University_of_California_in_Berkeley" class="mw-redirect" title="University of California in Berkeley">University of California in Berkeley</a> en de <a href="/wiki/Universiteit_van_Californi%C3%AB_-_Los_Angeles" title="Universiteit van Californië - Los Angeles">University of California in Los Angeles (UCLA)</a>. Beide behoren tot de hoogst aangeschreven universiteiten ter wereld. De UC is gericht op wetenschappelijk onderzoek, heeft per student meer geld beschikbaar en staat hoger aangeschreven dan de CSU-universiteiten. </p><p>Ook heeft de staat enkele hoog aangeschreven <a href="/wiki/Privaatonderwijs" title="Privaatonderwijs">particuliere universiteiten</a>, zoals <a href="/wiki/Stanford-universiteit" title="Stanford-universiteit">Stanford University</a> (gevestigd in <a href="/wiki/Palo_Alto_(Californi%C3%AB)" title="Palo Alto (Californië)">Palo Alto</a>), <a href="/wiki/Caltech" class="mw-redirect" title="Caltech">California Institute of Technology (CalTech</a>, gevestigd in <a href="/wiki/Pasadena_(Californi%C3%AB)" title="Pasadena (Californië)">Pasadena</a>), de <a href="/wiki/University_of_Southern_California" title="University of Southern California">University of Southern California (USC</a>, gevestigd in Los Angeles) en <a href="/w/index.php?title=Claremont_Colleges&action=edit&redlink=1" class="new" title="Claremont Colleges (de pagina bestaat niet)">Claremont Colleges</a> (gevestigd in <a href="/wiki/Claremont_(Californi%C3%AB)" title="Claremont (Californië)">Claremont</a>). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Economie">Economie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=27" title="Bewerk dit kopje: Economie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=27" title="De broncode bewerken van de sectie: Economie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Gross_Domestic_Product_of_California_2008_(millions_of_current_dollars)_NL.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Gross_Domestic_Product_of_California_2008_%28millions_of_current_dollars%29_NL.svg/250px-Gross_Domestic_Product_of_California_2008_%28millions_of_current_dollars%29_NL.svg.png" decoding="async" width="250" height="178" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Gross_Domestic_Product_of_California_2008_%28millions_of_current_dollars%29_NL.svg/375px-Gross_Domestic_Product_of_California_2008_%28millions_of_current_dollars%29_NL.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Gross_Domestic_Product_of_California_2008_%28millions_of_current_dollars%29_NL.svg/500px-Gross_Domestic_Product_of_California_2008_%28millions_of_current_dollars%29_NL.svg.png 2x" data-file-width="690" data-file-height="490" /></a><figcaption>Aandeel per <a href="/wiki/Economische_sector" title="Economische sector">sectoren</a> aan het <a href="/wiki/Bruto_binnenlands_product" title="Bruto binnenlands product">bruto binnenlands product</a> van Californië in 2008</figcaption></figure> <p>Het <a href="/wiki/Bruto_binnenlands_product" title="Bruto binnenlands product">bruto regionaal product</a> van Californië was in 2018 3000 miljard dollar. In 2007, voor de <a href="/wiki/Kredietcrisis" title="Kredietcrisis">kredietcrisis</a>, was dit 1812 miljard Amerikaanse dollar. Daarmee was Californië toen verantwoordelijk voor 13% van het <a href="/wiki/Bruto_binnenlands_product" title="Bruto binnenlands product">bruto binnenlands product</a> van de VS. Was de staat een onafhankelijk land geweest, dan was het de op acht na grootste economie ter wereld geweest (of wanneer de <a href="/wiki/Koopkrachtpariteit" title="Koopkrachtpariteit">koopkrachtpariteit</a> als maat wordt genomen, de op elf na grootste economie). Het bruto binnenlands product <a href="/wiki/Per_capita" title="Per capita">per capita</a> was dat jaar 38.956 dollar. De Californische economie is sterk afhankelijk van de <a href="/wiki/Handel_(economie)" title="Handel (economie)">handel</a>, ongeveer een kwart van de economie bestaat uit de handel met het buitenland. In 2008 exporteerde de staat voor 144 <a href="/wiki/Miljard" title="Miljard">miljard</a> dollar. Het belangrijkste exportproduct (ongeveer 42% van de totale export) zijn <a href="/wiki/Computer" title="Computer">computers</a> en <a href="/wiki/Elektronica" title="Elektronica">elektronica</a>.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De belangrijkste buitenlandse investeerders in de staat zijn <a href="/wiki/Japan_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Japan (hoofdbetekenis)">Japan</a>, het <a href="/wiki/Verenigd_Koninkrijk_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Verenigd Koninkrijk (hoofdbetekenis)">Verenigd Koninkrijk</a>, <a href="/wiki/Zwitserland" title="Zwitserland">Zwitserland</a>, <a href="/wiki/Duitsland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Duitsland (hoofdbetekenis)">Duitsland</a> en <a href="/wiki/Frankrijk_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Frankrijk (hoofdbetekenis)">Frankrijk</a>.<sup class="noprint nopopups"><a href="/wiki/Wikipedia:Bronvermelding#Bron_gevraagd" title="Wikipedia:Bronvermelding"><span title="Voor deze uitspraak is sinds 08 oktober 2018 een bronvermelding gewenst.">[bron?]</span></a></sup> Buitenlandse investeringen waren in 2005 goed voor 4,2% van alle werkgelegenheid. </p><p>In 2007 lag de <a href="/wiki/Werkloosheid" title="Werkloosheid">werkloosheid</a> net onder de 6%, maar als gevolg van de kredietcrises was dit in 2009 opgelopen tot 12%.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De verdeling van de <a href="/wiki/Welvaart" title="Welvaart">welvaart</a> is scheef. Een aantal van de rijkste gebieden in de VS liggen in de staat, zoals <a href="/wiki/La_Jolla" title="La Jolla">La Jolla</a> bij San Diego, <a href="/wiki/Beverly_Hills" title="Beverly Hills">Beverly Hills</a> bij Los Angeles, <a href="/wiki/Newport_Beach" title="Newport Beach">Newport Beach</a> in <a href="/wiki/Orange_County_(Californi%C3%AB)" title="Orange County (Californië)">Orange County</a> en <a href="/wiki/San_Francisco_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="San Francisco (hoofdbetekenis)">San Francisco</a>. De gemiddelde huizenprijs in de staat is ongeveer 500.000 dollar maar is in deze plaatsen tegen de 2 miljoen dollar. Ook heeft de staat enkele zeer arme gebieden: sommige delen van de Central Valley behoren tot de armste gebieden in de VS. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Justin_vineyard.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Justin_vineyard.jpg/250px-Justin_vineyard.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Justin_vineyard.jpg/375px-Justin_vineyard.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Justin_vineyard.jpg/500px-Justin_vineyard.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Wijnbouw bij <a href="/wiki/Paso_Robles" title="Paso Robles">Paso Robles</a></figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Landbouw_en_mijnbouw">Landbouw en mijnbouw</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=28" title="Bewerk dit kopje: Landbouw en mijnbouw" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=28" title="De broncode bewerken van de sectie: Landbouw en mijnbouw"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De landbouw is sinds de immigratiegolf van arme boeren uit het midden van de VS in de jaren 30 een belangrijke bron van inkomsten geworden. In 2009 was landbouw direct verantwoordelijk voor 2% van het bruto binnenlands product. Californië is vooral bekend om <a href="/wiki/Fruitteelt" title="Fruitteelt">fruitteelt</a> (met name <a href="/wiki/Citrusvrucht" title="Citrusvrucht">citrusvruchten</a>) en <a href="/wiki/Wijnbouw" title="Wijnbouw">wijnbouw</a>, maar ook <a href="/wiki/Groente" title="Groente">groente</a> en <a href="/wiki/Zuivel" title="Zuivel">zuivel</a> zijn belangrijke producten. De landbouw concentreert zich in de Central Valley en in het gebied rond Los Angeles in het zuiden van de staat. Het laatste gebied is voor irrigatiewater afhankelijk van wateraanvoer vanuit het noorden. Sinds de tweede helft van de 20e eeuw maakt de landbouw op grote schaal gebruik van illegale, en daarom goedkope arbeidskrachten uit Mexico. Omdat de illegale arbeiders Californië binnenkomen door de ondiepe grensrivieren worden ze <i>wetbacks</i> (natruggen) genoemd. </p><p>In het begin van de 20e eeuw professionaliseerde de Californische fruitteelt. Het Californische fruit, dat in het oosten van de VS exotisch is, werd onder andere door <a href="/wiki/Sunkist_Growers,_Incorporated" title="Sunkist Growers, Incorporated">Sunkist</a> handig als merk op de markt gebracht. Californië is verreweg de grootste exporteur van fruit in de VS. </p><p>Ongeveer 90% van alle <a href="/wiki/Wijnbouw_in_de_Verenigde_Staten" title="Wijnbouw in de Verenigde Staten">wijnbouw in de Verenigde Staten</a><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> vindt in Californië plaats en men exporteert wijn over de hele wereld. Druiventeelt kwam al langer voor, maar <a href="/wiki/Wine_Country" title="Wine Country">wijnproductie</a> begon pas in de jaren 60 op grote schaal. Wijnbouw is te vinden langs vrijwel de gehele lengte van de <a href="/wiki/Pacific_Coast_Range" class="mw-redirect" title="Pacific Coast Range">kustgebergtes</a>, in de Central Valley en in de uitlopers van de Sierra Nevada. De belangrijkste wijngebieden van de VS worden door de Amerikaanse overheid <a href="/wiki/American_Viticultural_Area" title="American Viticultural Area">American Viticultural Area</a> (AVA) genoemd. Bekende AVA's in Californië zijn <a href="/wiki/Napa_Valley" class="mw-redirect" title="Napa Valley">Napa Valley</a>, <a href="/w/index.php?title=Russian_River_Valley&action=edit&redlink=1" class="new" title="Russian River Valley (de pagina bestaat niet)">Russian River Valley</a>, <a href="/w/index.php?title=Rutherford_(Californi%C3%AB)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rutherford (Californië) (de pagina bestaat niet)">Rutherford</a> en <a href="/w/index.php?title=Sonoma_Valley&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sonoma Valley (de pagina bestaat niet)">Sonoma Valley</a>. De grootste wijnregio is echter de enorme Central Valley, waar zo'n 75% van alle Californische druiven geteeld worden. </p><p>In het laatste decennium van de 19e eeuw werd op verschillende plekken in Californië <a href="/wiki/Aardolie" title="Aardolie">aardolie</a> ontdekt. Er wordt naar olie geboord in de Central Valley bij <a href="/wiki/Bakersfield_(Californi%C3%AB)" title="Bakersfield (Californië)">Bakersfield</a>, in het <a href="/w/index.php?title=Los_Angeles_Basin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Los Angeles Basin (de pagina bestaat niet)">Los Angeles Basin</a> bij <a href="/wiki/Long_Beach_(Californi%C3%AB)" title="Long Beach (Californië)">Long Beach</a> en Los Angeles en voor de kust tussen <a href="/wiki/Santa_Barbara_(Californi%C3%AB)" title="Santa Barbara (Californië)">Santa Barbara</a> en Los Angeles. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Industrie">Industrie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=29" title="Bewerk dit kopje: Industrie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=29" title="De broncode bewerken van de sectie: Industrie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na de Tweede Wereldoorlog groeide de luchtvaartindustrie sterk, zoals <a href="/wiki/Lockheed" title="Lockheed">Lockheed</a>, <a href="/wiki/Convair" title="Convair">Convair</a> en later de <a href="/wiki/Ruimtevaart" title="Ruimtevaart">ruimtevaart</a>. De opkomst van de televisie zorgde voor groei van de entertainmentindustrie in Hollywood. Een belangrijke factor in de Californische economische groei waren universiteiten <a href="/wiki/Universiteit_van_Californi%C3%AB_-_Los_Angeles" title="Universiteit van Californië - Los Angeles">UCLA</a>, <a href="/wiki/Universiteit_van_Californi%C3%AB_-_Berkeley" title="Universiteit van Californië - Berkeley">Berkeley</a> en <a href="/wiki/Stanford_University" class="mw-redirect" title="Stanford University">Stanford</a>. Deze speelden een grote rol bij de opkomst van de <a href="/wiki/Informatietechnologie" title="Informatietechnologie">ICT</a> in de jaren 1970, waarna in het gebied rond <a href="/wiki/Mountain_View_(Santa_Clara_County)" title="Mountain View (Santa Clara County)">Mountain View</a> (ten zuiden van San Francisco) de grootste concentratie hightech-industrie ter wereld ontstond. Dit gebied kreeg daarom de bijnaam <a href="/wiki/Silicon_Valley" title="Silicon Valley">Silicon Valley</a>. <a href="/wiki/Apple_Inc." title="Apple Inc.">Apple</a>, <a href="/wiki/Google_Inc." class="mw-redirect" title="Google Inc.">Google</a>, <a href="/wiki/Hewlett-Packard" title="Hewlett-Packard">Hewlett-Packard</a>, <a href="/wiki/Xerox" title="Xerox">Xerox</a>, <a href="/wiki/Intel" title="Intel">Intel</a>, <a href="/wiki/Sun_Microsystems" title="Sun Microsystems">Sun Microsystems</a>, <a href="/wiki/EBay" title="EBay">eBay</a>, <a href="/wiki/Advanced_Micro_Devices" title="Advanced Micro Devices">AMD</a>, <a href="/wiki/Meta_(bedrijf)" class="mw-redirect" title="Meta (bedrijf)">Meta</a> en <a href="/wiki/McAfee" title="McAfee">McAfee</a> behoren tot de bedrijven die er zijn gevestigd. <a href="/wiki/Toyota" title="Toyota">Toyota</a> startte in 1984 een autofabriek in <a href="/wiki/Joint_venture" title="Joint venture">joint venture</a> met <a href="/wiki/General_Motors" title="General Motors">General Motors</a> in <a href="/wiki/Fremont_(Californi%C3%AB)" title="Fremont (Californië)">Fremont</a>, oostelijk van San Francisco. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Transport_en_infrastructuur">Transport en infrastructuur</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=30" title="Bewerk dit kopje: Transport en infrastructuur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=30" title="De broncode bewerken van de sectie: Transport en infrastructuur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:I-80_Eastshore_Fwy.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/I-80_Eastshore_Fwy.jpg/250px-I-80_Eastshore_Fwy.jpg" decoding="async" width="250" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/I-80_Eastshore_Fwy.jpg/375px-I-80_Eastshore_Fwy.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/I-80_Eastshore_Fwy.jpg/500px-I-80_Eastshore_Fwy.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1152" /></a><figcaption><a href="/wiki/Interstate_80" title="Interstate 80">Interstate 80</a> bij <a href="/wiki/Berkeley_(Californi%C3%AB)" title="Berkeley (Californië)">Berkeley</a></figcaption></figure> <p>Californië heeft een uitgebreid wegennetwerk, dat onderhouden wordt door het <a href="/wiki/California_Department_of_Transportation" title="California Department of Transportation">California Department of Transportation (Caltrans)</a>. Vanwege de <a href="/wiki/Autocultuur" title="Autocultuur">autocultuur</a> is het <a href="/wiki/File_(verkeer)" title="File (verkeer)">fileprobleem</a> in de grote steden ondanks <a href="/wiki/Openbaar_vervoer" title="Openbaar vervoer">openbaar vervoer</a> op die plekken groot. </p><p>De belangrijkste <a href="/wiki/Autosnelweg" title="Autosnelweg">autosnelwegen</a> ("freeways") van noord naar zuid zijn de <a href="/wiki/U.S._Route_101" title="U.S. Route 101">Route 101</a>, die onder andere over de <a href="/wiki/Golden_Gate_Bridge" title="Golden Gate Bridge">Golden Gate Bridge</a> loopt, en <a href="/wiki/Interstate_5" title="Interstate 5">I-5</a> die vanaf de Mexicaanse grens bij San Diego langs <a href="/wiki/Los_Angeles" title="Los Angeles">Los Angeles</a> en door de Central Valley loopt. Een alternatief voor de I-5 is de <a href="/wiki/California_State_Route_99" title="California State Route 99">State Route 99</a>, die de steden in het oosten van de Central Valley met elkaar verbindt. Langs de kust loopt de smallere <a href="/wiki/California_State_Route_1" title="California State Route 1">State Route 1</a>, bekend vanwege de panorama's. De <a href="/wiki/Interstate_15" title="Interstate 15">I-15</a> verbindt Los Angeles met <a href="/wiki/Las_Vegas_(Nevada)" title="Las Vegas (Nevada)">Las Vegas</a> (<a href="/wiki/Nevada_(staat)" title="Nevada (staat)">Nevada</a>). Van oost naar west lopen de <a href="/wiki/Interstate_40" title="Interstate 40">I-40</a> en <a href="/wiki/Interstate_10" title="Interstate 10">I-10</a> die Greater Los Angeles met <a href="/wiki/Tucson" title="Tucson">Tucson</a> en <a href="/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona)">Phoenix</a> in Arizona verbinden, de <a href="/wiki/Interstate_8" title="Interstate 8">I-8</a> die San Diego met Tucson verbindt, <a href="/wiki/U.S._Route_50" title="U.S. Route 50">Route 50</a> van Sacramento naar <a href="/wiki/Lake_Tahoe_(meer)" title="Lake Tahoe (meer)">Lake Tahoe</a> en <a href="/wiki/Carson_City_(Nevada)" title="Carson City (Nevada)">Carson City</a> (Nevada) en de <a href="/wiki/Interstate_80" title="Interstate 80">I-80</a> van San Francisco naar <a href="/wiki/Reno_(Nevada)" title="Reno (Nevada)">Reno</a> (Nevada). In het noorden vormen naast I-5 en Route 101 ook <a href="/wiki/U.S._Route_97" title="U.S. Route 97">Route 97</a> en <a href="/wiki/U.S._Route_199" title="U.S. Route 199">Route 199</a> verbindingen met Oregon. </p><p>De grootste vliegvelden van Californië zijn <a href="/wiki/Los_Angeles_International_Airport" title="Los Angeles International Airport">Los Angeles International Airport</a> en <a href="/wiki/San_Francisco_International_Airport" class="mw-redirect" title="San Francisco International Airport">San Francisco International Airport</a>, die vooral vliegverbindingen met het Pacifische gebied en het oosten van de Verenigde Staten hebben. Er zijn nog tientallen kleinere vliegvelden in de staat. </p><p>Californië heeft een aantal <a href="/wiki/Zeehaven" class="mw-redirect" title="Zeehaven">zeehavens</a>, zoals de bij elkaar liggende havens van Los Angeles en <a href="/wiki/Long_Beach_(Californi%C3%AB)" title="Long Beach (Californië)">Long Beach</a>, die samen de grootste goederenhaven van de Verenigde Staten vormen, verantwoordelijk voor ongeveer een kwart van alle <a href="/wiki/Container_(kist)" title="Container (kist)">container</a><a href="/wiki/Overslag_(transport)" title="Overslag (transport)">overslag</a> in het land. De haven van Oakland, een andere overslaghaven, is de vierde haven van de VS. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Sleeping_Beauty_Castle_Disneyland_Anaheim_2013.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Sleeping_Beauty_Castle_Disneyland_Anaheim_2013.jpg/250px-Sleeping_Beauty_Castle_Disneyland_Anaheim_2013.jpg" decoding="async" width="250" height="215" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Sleeping_Beauty_Castle_Disneyland_Anaheim_2013.jpg/375px-Sleeping_Beauty_Castle_Disneyland_Anaheim_2013.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Sleeping_Beauty_Castle_Disneyland_Anaheim_2013.jpg/500px-Sleeping_Beauty_Castle_Disneyland_Anaheim_2013.jpg 2x" data-file-width="2172" data-file-height="1868" /></a><figcaption>Het <a href="/wiki/Pretpark" class="mw-redirect" title="Pretpark">pretpark</a> <a href="/wiki/Disneyland_Park_(Anaheim)" title="Disneyland Park (Anaheim)">Disneyland</a> bij <a href="/wiki/Anaheim" title="Anaheim">Anaheim</a>, niet ver van <a href="/wiki/Los_Angeles_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Los Angeles (hoofdbetekenis)">Los Angeles</a>, is een grote toeristische trekpleister</figcaption></figure> <p>Het openbaar vervoer is over het algemeen beter ontwikkeld dan in de rest van de VS, hoewel het veel minder uitgebreid is als in Europa. Interregionaal treinverkeer (personenvervoer) wordt verzorgd door <a href="/wiki/Amtrak_California" title="Amtrak California">Amtrak California</a>, een samenwerkingsverband tussen <a href="/wiki/Amtrak" title="Amtrak">Amtrak</a> en Caltrans. Omdat niet tussen alle steden spoor ligt, opereert Amtrak California op sommige trajecten met bussen. Los Angeles en San Francisco hebben zowel een <a href="/wiki/Metro_(vervoermiddel)" title="Metro (vervoermiddel)">metro</a> als een <a href="/wiki/Lightrail" title="Lightrail">lightrail</a>; San Jose, San Diego en Sacramento hebben alleen een lightrail. In de Bay Area worden regionale treinverbindingen verzorgd door <a href="/wiki/Altamont_Commuter_Express" title="Altamont Commuter Express">ACE</a>, <a href="/wiki/Bay_Area_Rapid_Transit" title="Bay Area Rapid Transit">BART</a> en <a href="/wiki/Caltrain" title="Caltrain">Caltrain</a>, in Greater Los Angeles door <a href="/w/index.php?title=Metrolink_(Los_Angeles)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Metrolink (Los Angeles) (de pagina bestaat niet)">Metrolink</a> en in San Diego County door <a href="/w/index.php?title=Sprinter_(San_Diego)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sprinter (San Diego) (de pagina bestaat niet)">Sprinter</a> en <a href="/w/index.php?title=Coaster_(San_Diego)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Coaster (San Diego) (de pagina bestaat niet)">Coaster</a>. Hoewel de meeste county's enkele busverbindingen hebben is het platteland slecht ontsloten met openbaar vervoer. </p><p>Plannen voor een <a href="/wiki/Hogesnelheidstrein" title="Hogesnelheidstrein">hogesnelheidstrein</a> (<a href="/wiki/California_High-Speed_Rail" title="California High-Speed Rail">California High-Speed Rail</a>) die San Diego, Los Angeles, Sacramento, Oakland en San Francisco zal verbinden zijn in een vergevorderd stadium. De eerste treinen zullen rond 2020 rijden. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Toerisme">Toerisme</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=31" title="Bewerk dit kopje: Toerisme" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=31" title="De broncode bewerken van de sectie: Toerisme"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Californië heeft een divers aanbod aan toeristische attracties. Gecombineerd met een warm en zonnig klimaat zorgen zij ervoor dat Californië van alle Amerikaanse staten het grootste aantal buitenlandse toeristen ontvangt. Toerisme is daarom een belangrijke bron van inkomsten. De steden San Francisco en Los Angeles trekken de meeste bezoekers, zowel binnenlandse als buitenlandse toeristen. In San Francisco zijn het centrum met <a href="/wiki/Chinatown_San_Francisco" class="mw-redirect" title="Chinatown San Francisco">Chinatown</a> en de haven bij <a href="/wiki/Fisherman%27s_Wharf" title="Fisherman's Wharf">Fisherman's Wharf</a>, het gevangeniseiland <a href="/wiki/Alcatraz" title="Alcatraz">Alcatraz</a>, de Golden Gate Bridge en het <a href="/wiki/Golden_Gate_Park" title="Golden Gate Park">Golden Gate Park</a> de belangrijkste attracties. In de omgeving van Los Angeles liggen het pretpark <a href="/wiki/Disneyland_Park_(Anaheim)" title="Disneyland Park (Anaheim)">Disneyland</a> (in <a href="/wiki/Anaheim" title="Anaheim">Anaheim</a>), <a href="/wiki/Hollywood" title="Hollywood">Hollywood</a> met de filmstudio's en <a href="/wiki/Attractiepark" title="Attractiepark">themaparken</a> van <a href="/wiki/Warner_Bros._Pictures" title="Warner Bros. Pictures">Warner Bros.</a> en <a href="/wiki/Universal_Studios" title="Universal Studios">Universal Studios</a>, en de boulevards en <a href="/wiki/Jachthaven" title="Jachthaven">jachthavens</a> van <a href="/wiki/Santa_Monica_(Californi%C3%AB)" title="Santa Monica (Californië)">Santa Monica</a> en <a href="/wiki/Venice_Beach" title="Venice Beach">Venice Beach</a>. Los Angeles heeft daarnaast een aantal internationaal bekende musea, zoals het <a href="/wiki/Los_Angeles_County_Museum_of_Art" title="Los Angeles County Museum of Art">Los Angeles County Museum of Art</a>, het <a href="/wiki/J._Paul_Getty_Museum" title="J. Paul Getty Museum">J. Paul Getty Museum</a> en het <a href="/wiki/Museum_of_Contemporary_Art_(Los_Angeles)" title="Museum of Contemporary Art (Los Angeles)">Museum of Contemporary Art</a>. In San Diego vormen het <a href="/wiki/Dolfinarium" title="Dolfinarium">dolfinarium</a> <a href="/wiki/SeaWorld_San_Diego" title="SeaWorld San Diego">SeaWorld</a> en de Californische versie van <a href="/wiki/Legoland" title="Legoland">Legoland</a> de belangrijkste attracties. </p><p>De lange kust van Californië trekt ook toeristen, met name in het zonnige zuiden van de staat. Grote delen van de kust bestaan echter niet uit <a href="/wiki/Strand_(kust)" title="Strand (kust)">strand</a> maar uit <a href="/wiki/Klif" title="Klif">kliffen</a>. </p><p>Ook heeft Californië een groot aanbod aan natuurlijke attracties, waaronder een aantal <a href="/wiki/Nationaal_park" title="Nationaal park">nationale parken</a>. <a href="/wiki/Yosemite_National_Park" title="Yosemite National Park">Yosemite National Park</a> in de Sierra Nevada trekt het grootste aantal bezoekers. De <a href="/wiki/Yosemite_Valley" title="Yosemite Valley">Yosemite Valley</a> is bekend om zijn <a href="/wiki/Waterval" title="Waterval">watervallen</a>, hoge sequoia's en rotswanden. Andere toeristische locaties in de Sierra Nevada zijn <a href="/wiki/Sequoia_National_Park" title="Sequoia National Park">Sequoia National Park</a>, <a href="/wiki/Kings_Canyon_National_Park" title="Kings Canyon National Park">Kings Canyon National Park</a> (met een van de diepste kloven ter wereld), <a href="/w/index.php?title=Red_Rock_Canyon_State_Park_(Californi%C3%AB)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Red Rock Canyon State Park (Californië) (de pagina bestaat niet)">Red Rock Canyon</a> en <a href="/wiki/Lake_Tahoe_(meer)" title="Lake Tahoe (meer)">Lake Tahoe</a> op de grens met Nevada. In de woestijn in het zuiden van de staat liggen <a href="/wiki/Joshua_Tree_National_Park" title="Joshua Tree National Park">Joshua Tree National Park</a>, <a href="/wiki/Death_Valley_National_Park" class="mw-redirect" title="Death Valley National Park">Death Valley National Park</a> en <a href="/wiki/Mojave_National_Preserve" title="Mojave National Preserve">Mojave National Preserve</a>. In het noorden liggen de vulkanen van <a href="/wiki/Lassen_Volcanic_National_Park" title="Lassen Volcanic National Park">Lassen Volcanic National Park</a> en <a href="/wiki/Shasta_(vulkaan)" title="Shasta (vulkaan)">Mount Shasta</a> en het <a href="/wiki/Redwood_National_Park" title="Redwood National Park">Redwood National Park</a>, waar de hoogste bomen ter wereld groeien. In 2013 werd het Pinnacles National Monument in de <a href="/wiki/Central_Coast_(Californi%C3%AB)" title="Central Coast (Californië)">Central Coast-regio</a> het <a href="/wiki/Pinnacles_National_Park" title="Pinnacles National Park">Pinnacles National Park</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Externe_link">Externe link</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&veaction=edit&section=32" title="Bewerk dit kopje: Externe link" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Californi%C3%AB&action=edit&section=32" title="De broncode bewerken van de sectie: Externe link"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67679320">.mw-parser-output .taalaanduiding{font-family:sans-serif;font-size:85%;cursor:help;color:var(--color-subtle,#555)}.mw-parser-output .taalaanduiding span{border-bottom:1px dotted var(--color-subtle,#555)}</style><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ca.gov/">Website van de staat Californië</a></li></ul> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><div style="margin-top:-16px"></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Literatuur">Literatuur</h2></div> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Hubert_Howe_Bancroft" title="Hubert Howe Bancroft">Bancroft, H.H.</a></span>; <b>1888</b>: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20051227012921/http://www.1st-hand-history.org/Hhb/23/album1.html">History of California, Volume 23: 1848–1859</a></i>, The History Company, San Francisco.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="http://onlinebooks.library.upenn.edu/webbin/metabook?id=worksbancroft">The Works of Hubert Howe Bancroft, History of California, Volume XVIII–XXIV</a></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Cook, S.F.</span>; <b>1976</b>: <i>The Population of the California Indians, 1769–1970</i>, University of California Press, Berkeley.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Elstein, D.</span>; <b>2004</b>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ars.usda.gov/is/AR/archive/may04/grass0504.htm"><i>Restoring California's Native Grasses</i></a>, Agricultural Research magazine <b>52</b>(5), p 17.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Engelhardt, Z.</span>; <b>1922</b>: <i>San Juan Capistrano mission</i>, Harvard University, The Standard printing co.; <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.nl/books?id=Jx30KYYG2WUC&dq=%22San+Juan+Capistrano+Mission%22+Engelhardt&source=gbs_navlinks_s">Heruitgave (BiblioLife, 2009)</a>, gedeeltelijk inzienbaar op Google Books.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Preston, W.L.</span>; <b>1996</b>: <i>Serpent in Eden: Dispersal of Foreign Diseases into Pre-Mission California</i>, Journal of California and Great Basin Anthropology <b>18</b>, p 2-37.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Preston, W.L.</span>; <b>2002</b>: <i>Portents of Plague from California’s Protohistoric Period</i>, Ethnohistory <b>29</b>, pp 69–121.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Kevin_Starr" title="Kevin Starr">Starr, K.</a></span>; <b>2005</b>: <i>California: a history</i>, Modern Library, New York, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/0-679-64240-4" title="Speciaal:Boekbronnen/0-679-64240-4">ISBN 0-679-64240-4</a></span>.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Stevenson, T.</span>; <b>2007</b>: <i>Sotheby's Wine Encyclopedia</i>, Dorling Kindersley (4 ed.), <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/978-0-7566-3164-2" title="Speciaal:Boekbronnen/978-0-7566-3164-2">ISBN 978-0-7566-3164-2</a></span>.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Wolfram, W. & Ward, B.</span> (<i>eds.</i>); <b>2006</b>: <i>American Voices: How Dialects Differ from Coast to Coast</i>, Blackwell Publishing, Malden, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/978-1-4051-2108-8" title="Speciaal:Boekbronnen/978-1-4051-2108-8">ISBN 978-1-4051-2108-8</a></span>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Referenties">Referenties</h2></div> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.economist.com/node/18359882">California reelin', The Economist Special Report (2011)</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voetnoten">Voetnoten</h2></div> <div class="reflist" style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;-moz-column-width:30em; -webkit-column-width:30em; column-width:30em; list-style-type: decimal;"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/ca,US/PST045218">QuickFacts – California, United States Census Bureau</a></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nytimes.com/2012/10/14/magazine/californias-central-valley-land-of-a-billion-vegetables.html">Mark Bittman, "Everyone Eats There"</a>, <i><a href="/wiki/The_New_York_Times" title="The New York Times">The New York Times</a> Magazine</i>, 10 oktober 2012, online geraadpleegd op 20-10-2012.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Zie Elstein (2004).</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.californiaherps.com/snakes/snakes.html">California Herps – Snakes, CaliforniaHerps.com</a></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://research.amnh.org/vz/herpetology/amphibia/Amphibia/Caudata/Ambystomatidae/Ambystoma/Ambystoma-californiense">American Museum of Natural History – Amphibian Species of the World 6.0, an Online Reference<b> – <i>Ambystoma californiense</i> Gray, 1853</b></a></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Cook (1976) geeft een getal van 310.000</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Zie Preston (1996, 2002)</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Tekening uit Engelhardt (1922)</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.discovery.com/history/donner-party-cannibalism.html">Kannibalisme mogelijk niet waar</a> in: <i>news.discovery.com</i></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Bancroft (1888), pp 32-41</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Starr (2005), p 89</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.economist.com/node/18563638">Democracy in California</a>, The Economist, 20 april 2011</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/CA,US/PST045218">Quickfacts California: Table</a>, US Census Bureau. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210308001053/https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/CA,US/PST045218">Gearchiveerd</a> op 8 maart 2021.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20091228054319/http://quickfacts.census.gov/qfd/states/06000.html">California QuickFacts from the US Census Bureau</a></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">Wolfram & Ward, pp. 140, 234–236</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100209095504/http://www.calchamber.com/international/trade/pages/tradestatistics.aspx">Trade Statistics – California Chamber of Commerce</a></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.usatoday.com/news/nation/2009-02-19-california-hurting_N.htm">In California's meltdown, misery has long reach</a>, USA Today, 20 februari 2009.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">Stevenson (2007), p 462</span> </li> </ol></div> </div> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:California#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:California">Mediabestanden</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-groot toccolours" style="display:flex; gap:1em; align-items:center; clear:both; margin:1em 0 -0.5em 0;"> <div style="min-width:max-content;"><span class="noviewer noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/25px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/38px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></div> <div>Zie de categorie <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:California#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:California">California</a></b></i> van <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> voor mediabestanden over dit onderwerp.</div> </div> <div class="toccolours etalage" style="display:flex; justify-content:space-between; gap:1em; align-items:center; text-align:center; font-size:85%; clear:both; margin-top:1em; margin-bottom:-0.5em; border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);"> <div><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Fairytale_bookmark_golden.svg" class="mw-file-description" title="Etalagester"><img alt="Etalagester" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/20px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/30px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/40px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div> <div>Dit artikel is op 17 september 2012 in <span class="plainlinks" style="color:#0645AD"><a class="external text" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Californi%C3%AB&oldid=32799360">deze versie</a></span> opgenomen in de <a href="/wiki/Wikipedia:Etalage" title="Wikipedia:Etalage">etalage</a>.</div> <div></div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67837862">.mw-parser-output .navigatie{position:relative;clear:both;overflow:auto;margin:1em auto -0.5em;padding:2px;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:87%}.mw-parser-output .navigatie-bewerken{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-bewerken .mw-ui-icon::before{background-size:0.9em}.mw-parser-output .navigatie-afb-links,.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{position:absolute}.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{right:2px}.mw-parser-output .navigatie-afb-groot{float:right;padding-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:#ddeef8;padding:2px 5.5em;font-weight:bold}.mw-parser-output .navigatie-inhoud{padding:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-inhoud p:first-child{margin:0}.mw-parser-output .navigatie div[style*="background-color"],.mw-parser-output .navigatie div[style*="background"]{color:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}</style> <div class="navigatie mw-collapsible mw-collapsed" role="navigation" aria-labelledby="Californië" data-expandtext="Uitklappen" data-collapsetext="Inklappen"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_staat_Californi%C3%AB" title="Sjabloon:Navigatie staat Californië"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span class="ui-state-disabled" typeof="mw:File"><span title="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)"><img alt="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_staat_Californi%C3%AB&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div id="Californië" class="navigatie-titel"><a href="/wiki/Californi%C3%AB_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Californië (hoofdbetekenis)">Californië</a></div> <div class="navigatie-inhoud mw-collapsible-content"> <p><b>Hoofdstad:</b> <a href="/wiki/Sacramento_(Californi%C3%AB)" title="Sacramento (Californië)">Sacramento</a> </p><p><b>Regio's:</b> <a href="/wiki/Antelope_Valley" title="Antelope Valley">Antelope Valley</a> · <a href="/wiki/Big_Sur_(Californi%C3%AB)" title="Big Sur (Californië)">Big Sur</a> · <a href="/wiki/Cascade_Range" title="Cascade Range">Cascade Range</a> · <a href="/wiki/Central_Coast_(Californi%C3%AB)" title="Central Coast (Californië)">Central Coast</a> · <a href="/wiki/Central_Valley" title="Central Valley">Central Valley</a> · <a href="/wiki/Channel_Islands_(Californi%C3%AB)" title="Channel Islands (Californië)">Channel Islands</a> · <a href="/wiki/Coachella_Valley" title="Coachella Valley">Coachella Valley</a> · <a href="/wiki/Conejo_Valley" title="Conejo Valley">Conejo Valley</a> · <a href="/w/index.php?title=Cucamonga_Valley&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cucamonga Valley (de pagina bestaat niet)">Cucamonga Valley</a> · <a href="/wiki/Death_Valley" title="Death Valley">Death Valley</a> · <a href="/wiki/East_Bay" title="East Bay">East Bay</a> · <a href="/w/index.php?title=East_County&action=edit&redlink=1" class="new" title="East County (de pagina bestaat niet)">East County</a> · <a href="/w/index.php?title=Emerald_Triangle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Emerald Triangle (de pagina bestaat niet)">Emerald Triangle</a> · <a href="/wiki/Gold_Country" title="Gold Country">Gold Country</a> · <a href="/wiki/Greater_Los_Angeles_Area" title="Greater Los Angeles Area">Greater Los Angeles</a> · <a href="/wiki/Woestijn_van_het_Grote_Bekken" title="Woestijn van het Grote Bekken">Grote Bekken</a> · <a href="/wiki/Imperial_Valley" title="Imperial Valley">Imperial Valley</a> · <a href="/wiki/Inland_Empire_(Californi%C3%AB)" title="Inland Empire (Californië)">Inland Empire</a> · <a href="/w/index.php?title=Klamath_Basin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Klamath Basin (de pagina bestaat niet)">Klamath Basin</a> · <a href="/wiki/Lake_Tahoe_(meer)" title="Lake Tahoe (meer)">Lake Tahoe</a> · <a href="/w/index.php?title=Los_Angeles_Basin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Los Angeles Basin (de pagina bestaat niet)">Los Angeles Basin</a> · <a href="/wiki/Lost_Coast" title="Lost Coast">Lost Coast</a> · <a href="/wiki/Mojavewoestijn" title="Mojavewoestijn">Mojave</a> · <a href="/w/index.php?title=Mountain_Empire&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mountain Empire (de pagina bestaat niet)">Mountain Empire</a> · <a href="/wiki/Noord-Californi%C3%AB" title="Noord-Californië">Noord-Californië</a> · <a href="/w/index.php?title=North_Bay_(San_Francisco_Bay_Area)&action=edit&redlink=1" class="new" title="North Bay (San Francisco Bay Area) (de pagina bestaat niet)">North Bay</a> · <a href="/wiki/North_Coast_(Californi%C3%AB)" title="North Coast (Californië)">North Coast</a> · <a href="/w/index.php?title=North_County_(San_Diego_County)&action=edit&redlink=1" class="new" title="North County (San Diego County) (de pagina bestaat niet)">North County</a> · <a href="/wiki/Oost-Californi%C3%AB" title="Oost-Californië">Oost-Californië</a> · <a href="/wiki/Owens_Valley" title="Owens Valley">Owens Valley</a> · <a href="/w/index.php?title=Oxnard_Plain&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oxnard Plain (de pagina bestaat niet)">Oxnard Plain</a> · <a href="/wiki/Schiereiland_van_San_Francisco" title="Schiereiland van San Francisco">San Francisco Peninsula</a> · <a href="/wiki/Pomona_Valley" title="Pomona Valley">Pomona Valley</a> · <a href="/wiki/Sacramento_Valley" title="Sacramento Valley">Sacramento Valley</a> · <a href="/wiki/San_Bernardino_Valley" title="San Bernardino Valley">San Bernardino Valley</a> · <a href="/wiki/San_Diego%E2%80%93Tijuana" title="San Diego–Tijuana">San Diego–Tijuana</a> · <a href="/wiki/San_Fernando_Valley" title="San Fernando Valley">San Fernando Valley</a> · <a href="/wiki/San_Francisco_Bay_Area" title="San Francisco Bay Area">San Francisco Bay Area</a> · <a href="/wiki/San_Gabriel_Valley" title="San Gabriel Valley">San Gabriel Valley</a> · <a href="/wiki/San_Joaquin_Valley" title="San Joaquin Valley">San Joaquin Valley</a> · <a href="/wiki/Santa_Clara_Valley" title="Santa Clara Valley">Santa Clara Valley</a> · <a href="/wiki/Santa_Clarita_Valley" title="Santa Clarita Valley">Santa Clarita Valley</a> · <a href="/wiki/Shasta_Cascade" title="Shasta Cascade">Shasta Cascade</a> · <a href="/wiki/Sierra_Nevada_(Verenigde_Staten)" title="Sierra Nevada (Verenigde Staten)">Sierra Nevada</a> · <a href="/wiki/Silicon_Valley" title="Silicon Valley">Silicon Valley</a> · <a href="/w/index.php?title=South_Bay_(Los_Angeles)&action=edit&redlink=1" class="new" title="South Bay (Los Angeles) (de pagina bestaat niet)">South Bay (LA)</a> · <a href="/w/index.php?title=South_Bay_(San_Diego_County)&action=edit&redlink=1" class="new" title="South Bay (San Diego County) (de pagina bestaat niet)">South Bay (SD)</a> · <a href="/w/index.php?title=South_Bay_(San_Francisco_Bay_Area)&action=edit&redlink=1" class="new" title="South Bay (San Francisco Bay Area) (de pagina bestaat niet)">South Bay (SF)</a> · <a href="/w/index.php?title=South_Coast_(Californi%C3%AB)&action=edit&redlink=1" class="new" title="South Coast (Californië) (de pagina bestaat niet)">South Coast</a> · <a href="/w/index.php?title=Southern_Border_Region&action=edit&redlink=1" class="new" title="Southern Border Region (de pagina bestaat niet)">Southern Border Region</a> · <a href="/wiki/Upstate_California" title="Upstate California">Upstate California</a> · <a href="/wiki/Wine_Country" title="Wine Country">Wine Country</a> · <a href="/wiki/Yosemite_National_Park" title="Yosemite National Park">Yosemite</a> · <a href="/wiki/Zuid-Californi%C3%AB" title="Zuid-Californië">Zuid-Californië</a> </p><p><b>Metropolitane gebieden:</b> <a href="/wiki/Bakersfield_(Californi%C3%AB)" title="Bakersfield (Californië)">Bakersfield</a> · <a href="/wiki/Chico_(Californi%C3%AB)" title="Chico (Californië)">Chico</a> · <a href="/wiki/Fresno_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Fresno (hoofdbetekenis)">Fresno</a> · <a href="/wiki/Los_Angeles_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Los Angeles (hoofdbetekenis)">Los Angeles</a>-<a href="/wiki/Long_Beach_(Californi%C3%AB)" title="Long Beach (Californië)">Long Beach</a>-<a href="/wiki/Glendale_(Californi%C3%AB)" title="Glendale (Californië)">Glendale</a> · <a href="/wiki/Modesto_(Californi%C3%AB)" title="Modesto (Californië)">Modesto</a> · <a href="/wiki/Napa_(stad)" title="Napa (stad)">Napa</a> · <a href="/wiki/Oakland_(Californi%C3%AB)" title="Oakland (Californië)">Oakland</a>-<a href="/wiki/Fremont_(Californi%C3%AB)" title="Fremont (Californië)">Fremont</a>-<a href="/wiki/Hayward_(Californi%C3%AB)" title="Hayward (Californië)">Hayward</a> · <a href="/wiki/Oxnard" title="Oxnard">Oxnard</a>-<a href="/wiki/Thousand_Oaks" title="Thousand Oaks">Thousand Oaks</a>-<a href="/wiki/Ventura_(Californi%C3%AB)" title="Ventura (Californië)">Ventura</a> · <a href="/wiki/Riverside_(Californi%C3%AB)" title="Riverside (Californië)">Riverside</a>-<a href="/wiki/San_Bernardino_(Californi%C3%AB)" title="San Bernardino (Californië)">San Bernardino</a>-<a href="/wiki/Ontario_(Californi%C3%AB)" title="Ontario (Californië)">Ontario</a> · <a href="/wiki/Sacramento_(Californi%C3%AB)" title="Sacramento (Californië)">Sacramento</a>-<a href="/wiki/Roseville_(Californi%C3%AB)" title="Roseville (Californië)">Roseville</a> · <a href="/wiki/Salinas_(Californi%C3%AB)" title="Salinas (Californië)">Salinas</a> · <a href="/wiki/San_Diego_(Californi%C3%AB)" title="San Diego (Californië)">San Diego</a>-<a href="/wiki/Carlsbad_(Californi%C3%AB)" title="Carlsbad (Californië)">Carlsbad</a>-<a href="/wiki/San_Marcos_(Californi%C3%AB)" title="San Marcos (Californië)">San Marcos</a> · <a href="/wiki/San_Francisco_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="San Francisco (hoofdbetekenis)">San Francisco</a>-<a href="/wiki/San_Mateo_(Californi%C3%AB)" title="San Mateo (Californië)">San Mateo</a>-<a href="/wiki/Redwood_City" title="Redwood City">Redwood City</a> · <a href="/wiki/San_Jose_(Californi%C3%AB)" title="San Jose (Californië)">San Jose</a>-<a href="/wiki/Sunnyvale_(Californi%C3%AB)" title="Sunnyvale (Californië)">Sunnyvale</a>-<a href="/wiki/Santa_Clara_(Californi%C3%AB)" title="Santa Clara (Californië)">Santa Clara</a> · <a href="/wiki/San_Luis_Obispo" title="San Luis Obispo">San Luis Obispo</a>-<a href="/wiki/Paso_Robles" title="Paso Robles">Paso Robles</a> · <a href="/wiki/Santa_Ana_(Californi%C3%AB)" title="Santa Ana (Californië)">Santa Ana</a>-<a href="/wiki/Anaheim" title="Anaheim">Anaheim</a>-<a href="/wiki/Irvine_(Californi%C3%AB)" title="Irvine (Californië)">Irvine</a> · <a href="/wiki/Santa_Barbara_(Californi%C3%AB)" title="Santa Barbara (Californië)">Santa Barbara</a>-<a href="/wiki/Santa_Maria_(Californi%C3%AB)" title="Santa Maria (Californië)">Santa Maria</a> · <a href="/wiki/Santa_Cruz_(Californi%C3%AB)" title="Santa Cruz (Californië)">Santa Cruz</a>-<a href="/wiki/Watsonville" title="Watsonville">Watsonville</a> · <a href="/wiki/Santa_Rosa_(Californi%C3%AB)" title="Santa Rosa (Californië)">Santa Rosa</a>-<a href="/wiki/Petaluma_(Californi%C3%AB)" title="Petaluma (Californië)">Petaluma</a> · <a href="/wiki/Stockton_(Californi%C3%AB)" title="Stockton (Californië)">Stockton</a> · <a href="/wiki/Vallejo" title="Vallejo">Vallejo</a>-<a href="/wiki/Fairfield_(Californi%C3%AB)" title="Fairfield (Californië)">Fairfield</a> · <a href="/wiki/Visalia_(Californi%C3%AB)" title="Visalia (Californië)">Visalia</a>-<a href="/wiki/Porterville_(Californi%C3%AB)" title="Porterville (Californië)">Porterville</a> · <a href="/wiki/Yuba_City" title="Yuba City">Yuba City</a> </p><p><b><a href="/wiki/Lijst_van_county%27s_in_Californi%C3%AB" title="Lijst van county's in Californië">County's</a>:</b> <a href="/wiki/Alameda_County" title="Alameda County">Alameda</a> · <a href="/wiki/Alpine_County" title="Alpine County">Alpine</a> · <a href="/wiki/Amador_County" title="Amador County">Amador</a> · <a href="/wiki/Butte_County_(Californi%C3%AB)" title="Butte County (Californië)">Butte</a> · <a href="/wiki/Calaveras_County" title="Calaveras County">Calaveras</a> · <a href="/wiki/Colusa_County" title="Colusa County">Colusa</a> · <a href="/wiki/Contra_Costa_County" title="Contra Costa County">Contra Costa</a> · <a href="/wiki/Del_Norte_County" title="Del Norte County">Del Norte</a> · <a href="/wiki/El_Dorado_County" title="El Dorado County">El Dorado</a> · <a href="/wiki/Fresno_County" title="Fresno County">Fresno</a> · <a href="/wiki/Glenn_County" title="Glenn County">Glenn</a> · <a href="/wiki/Humboldt_County_(Californi%C3%AB)" title="Humboldt County (Californië)">Humboldt</a> · <a href="/wiki/Imperial_County" title="Imperial County">Imperial</a> · <a href="/wiki/Inyo_County" title="Inyo County">Inyo</a> · <a href="/wiki/Kern_County" title="Kern County">Kern</a> · <a href="/wiki/Kings_County_(Californi%C3%AB)" title="Kings County (Californië)">Kings</a> · <a href="/wiki/Lake_County_(Californi%C3%AB)" title="Lake County (Californië)">Lake</a> · <a href="/wiki/Lassen_County" title="Lassen County">Lassen</a> · <a href="/wiki/Los_Angeles_County" title="Los Angeles County">Los Angeles</a> · <a href="/wiki/Madera_County" title="Madera County">Madera</a> · <a href="/wiki/Marin_County" title="Marin County">Marin</a> · <a href="/wiki/Mariposa_County" title="Mariposa County">Mariposa</a> · <a href="/wiki/Mendocino_County" title="Mendocino County">Mendocino</a> · <a href="/wiki/Merced_County" title="Merced County">Merced</a> · <a href="/wiki/Modoc_County" title="Modoc County">Modoc</a> · <a href="/wiki/Mono_County" title="Mono County">Mono</a> · <a href="/wiki/Monterey_County" title="Monterey County">Monterey</a> · <a href="/wiki/Napa_County" title="Napa County">Napa</a> · <a href="/wiki/Nevada_County_(Californi%C3%AB)" title="Nevada County (Californië)">Nevada</a> · <a href="/wiki/Orange_County_(Californi%C3%AB)" title="Orange County (Californië)">Orange</a> · <a href="/wiki/Placer_County" title="Placer County">Placer</a> · <a href="/wiki/Plumas_County" title="Plumas County">Plumas</a> · <a href="/wiki/Riverside_County" title="Riverside County">Riverside</a> · <a href="/wiki/Sacramento_County" title="Sacramento County">Sacramento</a> · <a href="/wiki/San_Benito_County" title="San Benito County">San Benito</a> · <a href="/wiki/San_Bernardino_County" title="San Bernardino County">San Bernardino</a> · <a href="/wiki/San_Diego_County" title="San Diego County">San Diego</a> · <a href="/wiki/San_Francisco_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="San Francisco (hoofdbetekenis)">San Francisco</a> · <a href="/wiki/San_Joaquin_County" title="San Joaquin County">San Joaquin</a> · <a href="/wiki/San_Luis_Obispo_County" title="San Luis Obispo County">San Luis Obispo</a> · <a href="/wiki/San_Mateo_County" title="San Mateo County">San Mateo</a> · <a href="/wiki/Santa_Barbara_County" title="Santa Barbara County">Santa Barbara</a> · <a href="/wiki/Santa_Clara_County" title="Santa Clara County">Santa Clara</a> · <a href="/wiki/Santa_Cruz_County_(Californi%C3%AB)" title="Santa Cruz County (Californië)">Santa Cruz</a> · <a href="/wiki/Shasta_County" title="Shasta County">Shasta</a> · <a href="/wiki/Sierra_County_(Californi%C3%AB)" title="Sierra County (Californië)">Sierra</a> · <a href="/wiki/Siskiyou_County" title="Siskiyou County">Siskiyou</a> · <a href="/wiki/Solano_County" title="Solano County">Solano</a> · <a href="/wiki/Sonoma_County" title="Sonoma County">Sonoma</a> · <a href="/wiki/Stanislaus_County" title="Stanislaus County">Stanislaus</a> · <a href="/wiki/Sutter_County" title="Sutter County">Sutter</a> · <a href="/wiki/Tehama_County" title="Tehama County">Tehama</a> · <a href="/wiki/Trinity_County_(Californi%C3%AB)" title="Trinity County (Californië)">Trinity</a> · <a href="/wiki/Tulare_County" title="Tulare County">Tulare</a> · <a href="/wiki/Tuolumne_County" title="Tuolumne County">Tuolumne</a> · <a href="/wiki/Ventura_County" title="Ventura County">Ventura</a> · <a href="/wiki/Yolo_County" title="Yolo County">Yolo</a> · <a href="/wiki/Yuba_County" title="Yuba County">Yuba</a> </p><p><a href="/wiki/Portaal:Californi%C3%AB" title="Portaal:Californië">Portaal Californië</a> </p> </div></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67837862"> <div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Verenigde_Staten"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_bestuurlijke_indeling_Verenigde_Staten" title="Sjabloon:Navigatie bestuurlijke indeling Verenigde Staten"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/nl:Overleg_sjabloon:Navigatie_bestuurlijke_indeling_Verenigde_Staten" title="Overleg sjabloon"><img alt="Overleg sjabloon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_bestuurlijke_indeling_Verenigde_Staten&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div class="navigatie-afb-rechts noviewer"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_the_United_States.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van de Verenigde Staten"><img alt="Vlag van de Verenigde Staten" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/40px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="40" height="21" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/60px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/80px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></a></span></div> <div id="Verenigde_Staten" class="navigatie-titel"><a href="/wiki/Verenigde_Staten" title="Verenigde Staten">Verenigde Staten</a></div> <div class="navigatie-inhoud"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67785531">.mw-parser-output .navigatie-tabel{margin:0 auto 0 auto;text-align:left}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:right}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding-left:0.5em}@media screen and (max-width:640px){.mw-parser-output .navigatie-tabel tr{display:grid;grid-template-columns:1fr;width:100%;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-tabel tr:last-of-type{margin-bottom:0}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:unset}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding:unset}}</style><table class="navigatie-tabel vatop" cellpadding="0" cellspacing="0" style=""><tbody><tr><td class="links" style=""><b><a href="/wiki/Staten_van_de_Verenigde_Staten" title="Staten van de Verenigde Staten">Staten</a>:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Alabama" title="Alabama">Alabama</a> · <a href="/wiki/Alaska" title="Alaska">Alaska</a> · <a href="/wiki/Arizona_(staat)" title="Arizona (staat)">Arizona</a> · <a href="/wiki/Arkansas_(staat)" title="Arkansas (staat)">Arkansas</a> · <a class="mw-selflink selflink">Californië</a> · <a href="/wiki/Colorado_(staat)" title="Colorado (staat)">Colorado</a> · <a href="/wiki/Connecticut" title="Connecticut">Connecticut</a> · <a href="/wiki/Delaware" title="Delaware">Delaware</a> · <a href="/wiki/Florida_(staat)" title="Florida (staat)">Florida</a> · <a href="/wiki/Georgia_(staat)" title="Georgia (staat)">Georgia</a> · <a href="/wiki/Hawa%C3%AF" title="Hawaï">Hawaï</a> · <a href="/wiki/Idaho" title="Idaho">Idaho</a> · <a href="/wiki/Illinois_(staat)" title="Illinois (staat)">Illinois</a> · <a href="/wiki/Indiana" title="Indiana">Indiana</a> · <a href="/wiki/Iowa_(staat)" title="Iowa (staat)">Iowa</a> · <a href="/wiki/Kansas_(staat)" title="Kansas (staat)">Kansas</a> · <a href="/wiki/Kentucky" title="Kentucky">Kentucky</a> · <a href="/wiki/Louisiana_(staat)" title="Louisiana (staat)">Louisiana</a> · <a href="/wiki/Maine" title="Maine">Maine</a> · <a href="/wiki/Maryland" title="Maryland">Maryland</a> · <a href="/wiki/Massachusetts" title="Massachusetts">Massachusetts</a> · <a href="/wiki/Michigan" title="Michigan">Michigan</a> · <a href="/wiki/Minnesota" title="Minnesota">Minnesota</a> · <a href="/wiki/Mississippi_(staat)" title="Mississippi (staat)">Mississippi</a> · <a href="/wiki/Missouri_(staat)" title="Missouri (staat)">Missouri</a> · <a href="/wiki/Montana_(staat)" title="Montana (staat)">Montana</a> · <a href="/wiki/Nebraska" title="Nebraska">Nebraska</a> · <a href="/wiki/Nevada_(staat)" title="Nevada (staat)">Nevada</a> · <span class="nowrap"><a href="/wiki/New_Hampshire" title="New Hampshire">New Hampshire</a> ·</span> <span class="nowrap"><a href="/wiki/New_Jersey" title="New Jersey">New Jersey</a> ·</span> <span class="nowrap"><a href="/wiki/New_Mexico" title="New Mexico">New Mexico</a> ·</span> <span class="nowrap"><a href="/wiki/New_York_(staat)" title="New York (staat)">New York</a> ·</span> <span class="nowrap"><a href="/wiki/North_Carolina" title="North Carolina">North Carolina</a> ·</span> <span class="nowrap"><a href="/wiki/North_Dakota" title="North Dakota">North Dakota</a> ·</span> <a href="/wiki/Ohio_(staat)" title="Ohio (staat)">Ohio</a> · <a href="/wiki/Oklahoma" title="Oklahoma">Oklahoma</a> · <a href="/wiki/Oregon" title="Oregon">Oregon</a> · <a href="/wiki/Pennsylvania" title="Pennsylvania">Pennsylvania</a> · <span class="nowrap"><a href="/wiki/Rhode_Island_(staat)" title="Rhode Island (staat)">Rhode Island</a> ·</span> <span class="nowrap"><a href="/wiki/South_Carolina" title="South Carolina">South Carolina</a> ·</span> <span class="nowrap"><a href="/wiki/South_Dakota" title="South Dakota">South Dakota</a> ·</span> <a href="/wiki/Tennessee" title="Tennessee">Tennessee</a> · <a href="/wiki/Texas_(staat)" title="Texas (staat)">Texas</a> · <a href="/wiki/Utah" title="Utah">Utah</a> · <a href="/wiki/Vermont" title="Vermont">Vermont</a> · <a href="/wiki/Virginia_(staat)" title="Virginia (staat)">Virginia</a> · <a href="/wiki/Washington_(staat)" title="Washington (staat)">Washington</a> · <span class="nowrap"><a href="/wiki/West_Virginia" title="West Virginia">West Virginia</a> ·</span> <a href="/wiki/Wisconsin" title="Wisconsin">Wisconsin</a> · <a href="/wiki/Wyoming" title="Wyoming">Wyoming</a></td></tr><tr><td class="links"><b><a href="/wiki/Washington_D.C." title="Washington D.C.">Federaal district</a>:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Washington_D.C." title="Washington D.C.">Washington D.C.</a></td></tr><tr><td class="links"><b><a href="/wiki/Eilandgebied_(Verenigde_Staten)" title="Eilandgebied (Verenigde Staten)">Eilandgebieden</a>:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Amerikaans-Samoa" title="Amerikaans-Samoa">Amerikaans-Samoa</a> · <a href="/wiki/Amerikaanse_Maagdeneilanden" title="Amerikaanse Maagdeneilanden">Amerikaanse Maagdeneilanden</a> · <a href="/wiki/Guam" title="Guam">Guam</a> · <span class="nowrap"><a href="/wiki/Noordelijke_Marianen" title="Noordelijke Marianen">Noordelijke Marianen</a> ·</span> <span class="nowrap"><a href="/wiki/Puerto_Rico" title="Puerto Rico">Puerto Rico</a></span></td></tr><tr><td class="links"><b><a href="/wiki/Amerikaanse_Kleinere_Afgelegen_Eilanden" title="Amerikaanse Kleinere Afgelegen Eilanden">Kleine afgelegen eilanden</a>:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Baker_(eiland)" title="Baker (eiland)">Baker</a> · <a href="/wiki/Howland_(eiland)" title="Howland (eiland)">Howland</a> · <a href="/wiki/Jarvis_(eiland)" title="Jarvis (eiland)">Jarvis</a> · <a href="/wiki/Johnston_(atol)" title="Johnston (atol)">Johnston</a> · <a href="/wiki/Kingman_(rif)" title="Kingman (rif)">Kingman</a> · <a href="/wiki/Midway_(eiland)" title="Midway (eiland)">Midway</a> · <a href="/wiki/Navassa" title="Navassa">Navassa</a> · <a href="/wiki/Palmyra_(atol)" title="Palmyra (atol)">Palmyra</a> · <a href="/wiki/Wake_(eiland)" title="Wake (eiland)">Wake</a></td></tr><tr><td class="links"><b><a href="/wiki/Vrije_associatie" title="Vrije associatie">Geassocieerde staten</a>:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Marshalleilanden" title="Marshalleilanden">Marshalleilanden</a> · <a href="/wiki/Micronesi%C3%AB_(land)" title="Micronesië (land)">Micronesië</a> · <a href="/wiki/Palau_(land)" title="Palau (land)">Palau</a></td></tr></tbody></table> </div></div> <p class="mw-empty-elt"> </p>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Californië&oldid=68112494">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Californië&oldid=68112494</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Californi%C3%AB" title="Categorie:Californië">Californië</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorieën: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Geen_co%C3%B6rdinaten_lokaal_maar_wel_op_Wikidata" title="Categorie:Wikipedia:Geen coördinaten lokaal maar wel op Wikidata">Wikipedia:Geen coördinaten lokaal maar wel op Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Artikel_mist_referentie_sinds_oktober_2018" title="Categorie:Wikipedia:Artikel mist referentie sinds oktober 2018">Wikipedia:Artikel mist referentie sinds oktober 2018</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Alle_artikelen_die_een_referentie_missen" title="Categorie:Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen">Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Etalage-artikelen" title="Categorie:Wikipedia:Etalage-artikelen">Wikipedia:Etalage-artikelen</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Etalage-artikelen_uit_2012" title="Categorie:Wikipedia:Etalage-artikelen uit 2012">Wikipedia:Etalage-artikelen uit 2012</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Co%C3%B6rdinaten_op_Wikidata" title="Categorie:Wikipedia:Coördinaten op Wikidata">Wikipedia:Coördinaten op Wikidata</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 13 sep 2024 om 14:56.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Californi%C3%AB&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-jlfln","wgBackendResponseTime":174,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.445","walltime":"0.994","ppvisitednodes":{"value":3785,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":131746,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":68394,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":17,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":2,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":24472,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 335.894 1 -total"," 53.86% 180.921 1 Sjabloon:Infobox_staat_Verenigde_Staten"," 53.15% 178.516 1 Sjabloon:Infobox_plaats"," 17.13% 57.542 1 Sjabloon:Coor"," 15.60% 52.392 1 Sjabloon:Kaart_staten_Verenigde_Staten"," 9.73% 32.686 1 Sjabloon:Appendix"," 8.90% 29.908 2 Sjabloon:Bevat"," 7.18% 24.106 1 Sjabloon:Navigatie_bestuurlijke_indeling_Verenigde_Staten"," 6.61% 22.186 1 Sjabloon:Navigatie"," 6.10% 20.498 1 Sjabloon:Navigatie_staat_Californië"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.044","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3971593,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7c479b968-85b4f","timestamp":"20241115231324","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Californi\u00eb","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Californi%C3%AB","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q99","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q99","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2002-09-26T01:36:18Z","dateModified":"2024-09-13T13:56:00Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/d\/dd\/Map_of_USA_CA.svg","headline":"staat van de Verenigde Staten"}</script> </body> </html>