CINXE.COM
Opération Fall Blau — Wikipédia
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Opération Fall Blau — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"0aadd812-0292-40a9-8673-d5dcf656092c","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Opération_Fall_Blau","wgTitle":"Opération Fall Blau","wgCurRevisionId":211405732,"wgRevisionId":211405732,"wgArticleId":844422,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Page géolocalisée par Wikidata","Article géolocalisé sur Terre","Article utilisant une Infobox","Conflit militaire géolocalisable sans coordonnées paramétrées","Article à référence nécessaire","Portail:Histoire militaire/Articles liés","Portail:Histoire/Articles liés","Portail:Seconde Guerre mondiale/Articles liés","Portail:XXe siècle/Articles liés","Portail:Époque contemporaine/Articles liés","Portail:URSS/Articles liés", "Portail:Europe/Articles liés","Portail:Asie/Articles liés","Portail:Années 1940/Articles liés","Article de qualité en vietnamien","Page avec des cartes","Front de l'Est de la Seconde Guerre mondiale","Bataille de 1942","Bataille de 1943","Bataille ou opération de la Seconde Guerre mondiale","Bataille de la Seconde Guerre mondiale impliquant l'Union soviétique","Bataille de la Seconde Guerre mondiale impliquant l'Allemagne","Nom de code","Bataille de Gueorgui Joukov"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Opération_Fall_Blau","wgRelevantArticleId":844422,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"}, "wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgCoordinates":{"lat":47.2225,"lon":39.71},"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q158287","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.kartographer.style":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready", "skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.kartographer.link","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.gadget.Wdsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&modules=ext.cite.styles%7Cext.kartographer.style%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.18"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Bundesarchiv_Bild_146-1970-033-04%2C_Russland%2C_Kaukasus%2C_Gebirgsj%C3%A4ger.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="828"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Bundesarchiv_Bild_146-1970-033-04%2C_Russland%2C_Kaukasus%2C_Gebirgsj%C3%A4ger.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="552"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Bundesarchiv_Bild_146-1970-033-04%2C_Russland%2C_Kaukasus%2C_Gebirgsj%C3%A4ger.jpg/640px-Bundesarchiv_Bild_146-1970-033-04%2C_Russland%2C_Kaukasus%2C_Gebirgsj%C3%A4ger.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="441"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Opération Fall Blau — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/Op%C3%A9ration_Fall_Blau"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Op%C3%A9ration_Fall_Blau"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Opération_Fall_Blau rootpage-Opération_Fall_Blau skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact"><span>Contact</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales"><span>Pages spéciales</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l'encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l'apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fr.wikipedia.org&uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&returnto=Op%C3%A9ration+Fall+Blau" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&returnto=Op%C3%A9ration+Fall+Blau" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fr.wikipedia.org&uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&returnto=Op%C3%A9ration+Fall+Blau" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&returnto=Op%C3%A9ration+Fall+Blau" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Contexte_stratégique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Contexte_stratégique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Contexte stratégique</span> </div> </a> <ul id="toc-Contexte_stratégique-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Le_plan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Le_plan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Le plan</span> </div> </a> <ul id="toc-Le_plan-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Les_opérations" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Les_opérations"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Les opérations</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Les_opérations-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Les opérations</span> </button> <ul id="toc-Les_opérations-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Division_du_Groupe_d'armées_Sud" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Division_du_Groupe_d'armées_Sud"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Division du Groupe d'armées Sud</span> </div> </a> <ul id="toc-Division_du_Groupe_d'armées_Sud-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-La_campagne_du_Caucase_-_Groupe_d'armées_A" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#La_campagne_du_Caucase_-_Groupe_d'armées_A"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>La campagne du Caucase - Groupe d'armées A</span> </div> </a> <ul id="toc-La_campagne_du_Caucase_-_Groupe_d'armées_A-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-La_campagne_de_Stalingrad_-_Groupe_d'armées_B" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#La_campagne_de_Stalingrad_-_Groupe_d'armées_B"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>La campagne de Stalingrad - Groupe d'armées B</span> </div> </a> <ul id="toc-La_campagne_de_Stalingrad_-_Groupe_d'armées_B-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-La_bataille_de_Stalingrad_et_ses_conséquences" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#La_bataille_de_Stalingrad_et_ses_conséquences"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>La bataille de Stalingrad et ses conséquences</span> </div> </a> <ul id="toc-La_bataille_de_Stalingrad_et_ses_conséquences-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Conclusion" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Conclusion"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Conclusion</span> </div> </a> <ul id="toc-Conclusion-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Voir_aussi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Voir_aussi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Voir aussi</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Voir_aussi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Voir aussi</span> </button> <ul id="toc-Voir_aussi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bibliographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Bibliographie</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliographie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Filmographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Filmographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Filmographie</span> </div> </a> <ul id="toc-Filmographie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Articles_connexes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Articles_connexes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Articles connexes</span> </div> </a> <ul id="toc-Articles_connexes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Opération Fall Blau</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 34 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-34" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">34 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D9%84%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D8%B1%D9%82%D8%A7%D8%A1" title="العملية الزرقاء – arabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="العملية الزرقاء" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%88%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF" title="ماوی مورد – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="ماوی مورد" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F_%E2%80%9E%D0%91%D0%BB%D0%B0%D1%83%E2%80%9C" title="Операция „Блау“ – bulgare" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Операция „Блау“" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgare" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Cas_Blau" title="Cas Blau – catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Cas Blau" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Operace_Blau" title="Operace Blau – tchèque" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Operace Blau" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="tchèque" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Operation_Blau" title="Operation Blau – danois" lang="da" hreflang="da" data-title="Operation Blau" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danois" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Fall_Blau" title="Fall Blau – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Fall Blau" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Case_Blue" title="Case Blue – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Case Blue" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Fall_Blau" title="Fall Blau – espéranto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Fall Blau" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="espéranto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Operaci%C3%B3n_Azul" title="Operación Azul – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="Operación Azul" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Operazio_Urdina" title="Operazio Urdina – basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Operazio Urdina" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF_%D8%A2%D8%A8%DB%8C" title="مورد آبی – persan" lang="fa" hreflang="fa" data-title="مورد آبی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persan" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Operaatio_Sininen" title="Operaatio Sininen – finnois" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Operaatio Sininen" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finnois" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%91%D7%A6%D7%A2_%D7%9E%D7%A7%D7%A8%D7%94_%D7%9B%D7%97%D7%95%D7%9C" title="מבצע מקרה כחול – hébreu" lang="he" hreflang="he" data-title="מבצע מקרה כחול" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hébreu" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B2%D5%AC%D5%A1%D5%B8%D6%82_(%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)" title="Բլաու (գործողություն) – arménien" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Բլաու (գործողություն)" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="arménien" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Operasi_Biru" title="Operasi Biru – indonésien" lang="id" hreflang="id" data-title="Operasi Biru" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonésien" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Operazione_Blu" title="Operazione Blu – italien" lang="it" hreflang="it" data-title="Operazione Blu" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italien" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%96%E3%83%A9%E3%82%A6%E4%BD%9C%E6%88%A6" title="ブラウ作戦 – japonais" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ブラウ作戦" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonais" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%B2%AD%EC%83%89_%EC%9E%91%EC%A0%84" title="청색 작전 – coréen" lang="ko" hreflang="ko" data-title="청색 작전" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coréen" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Oper%C4%81cija_%22Blau%22" title="Operācija "Blau" – letton" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Operācija "Blau"" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letton" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Fall_Blau" title="Fall Blau – néerlandais" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Fall Blau" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Operasjon_bl%C3%A5" title="Operasjon blå – norvégien bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Operasjon blå" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvégien bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Operacja_Fall_Blau" title="Operacja Fall Blau – polonais" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Operacja Fall Blau" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonais" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Caso_Azul" title="Caso Azul – portugais" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Caso Azul" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugais" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Opera%C8%9Biunea_Albastru" title="Operațiunea Albastru – roumain" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Operațiunea Albastru" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="roumain" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%BD_%C2%AB%D0%91%D0%BB%D0%B0%D1%83%C2%BB" title="План «Блау» – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="План «Блау»" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Operacija_Blau" title="Operacija Blau – serbo-croate" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Operacija Blau" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-croate" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BE" title="Операција Плаво – serbe" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Операција Плаво" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbe" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Operation_Bl%C3%A5" title="Operation Blå – suédois" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Operation Blå" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suédois" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%93%E0%B8%B5%E0%B8%AA%E0%B8%B5%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%87%E0%B8%B4%E0%B8%99" title="กรณีสีน้ำเงิน – thaï" lang="th" hreflang="th" data-title="กรณีสีน้ำเงิน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thaï" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Mavi_Durum" title="Mavi Durum – turc" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Mavi Durum" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turc" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D1%96%D1%8F_%C2%AB%D0%91%D0%BB%D0%B0%D1%83%C2%BB" title="Операція «Блау» – ukrainien" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Операція «Блау»" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainien" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="article de qualité"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Blau" title="Chiến dịch Blau – vietnamien" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Chiến dịch Blau" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamien" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%97%8D%E8%89%B2%E6%96%B9%E6%A1%88" title="藍色方案 – chinois" lang="zh" hreflang="zh" data-title="藍色方案" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinois" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q158287#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Fall_Blau" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:Op%C3%A9ration_Fall_Blau" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Fall_Blau"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Fall_Blau"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/Op%C3%A9ration_Fall_Blau" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/Op%C3%A9ration_Fall_Blau" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&oldid=211405732" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&page=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&id=211405732&wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FOp%25C3%25A9ration_Fall_Blau"><span>Obtenir l'URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FOp%25C3%25A9ration_Fall_Blau"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&bookcmd=book_creator&referer=Op%C3%A9ration+Fall+Blau"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&page=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Battle_of_the_Caucasus" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q158287" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="coordinates" class="noprint"><a class="mw-kartographer-maplink" data-mw-kartographer="maplink" data-style="osm-intl" href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Map/13/47.2225/39.71/fr" data-zoom="13" data-lat="47.2225" data-lon="39.71" data-overlays="["_5029ea86d2f9671d322c83a7aea3553d26ab8eb5"]">47° 13′ 21″ nord, 39° 42′ 36″ est</a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r193229805">.mw-parser-output .infobox_v3.infobox_conflit_militaire_4_combattants{width:35em;max-width:35em}.mw-parser-output .infobox_v3.infobox_conflit_militaire_3_combattants{width:30em;max-width:30em}</style><div class="infobox_v3 infobox infobox--frwiki noarchive"> <div class="entete icon defaut" style="background-color: #b0c4de;"> <div><i>Cas Bleu</i></div> </div> <div class="images"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Fichier:Bundesarchiv_Bild_146-1970-033-04,_Russland,_Kaukasus,_Gebirgsj%C3%A4ger.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Description de cette image, également commentée ci-après" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Bundesarchiv_Bild_146-1970-033-04%2C_Russland%2C_Kaukasus%2C_Gebirgsj%C3%A4ger.jpg/260px-Bundesarchiv_Bild_146-1970-033-04%2C_Russland%2C_Kaukasus%2C_Gebirgsj%C3%A4ger.jpg" decoding="async" width="260" height="179" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Bundesarchiv_Bild_146-1970-033-04%2C_Russland%2C_Kaukasus%2C_Gebirgsj%C3%A4ger.jpg/390px-Bundesarchiv_Bild_146-1970-033-04%2C_Russland%2C_Kaukasus%2C_Gebirgsj%C3%A4ger.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Bundesarchiv_Bild_146-1970-033-04%2C_Russland%2C_Kaukasus%2C_Gebirgsj%C3%A4ger.jpg/520px-Bundesarchiv_Bild_146-1970-033-04%2C_Russland%2C_Kaukasus%2C_Gebirgsj%C3%A4ger.jpg 2x" data-file-width="799" data-file-height="551" /></a></span> </div> <div class="legend">Troupes de montagne allemandes avec un canon antiaérien dans le Caucase près de <a href="/wiki/Teberda" title="Teberda">Teberda</a> en <time class="nowrap" datetime="1942-09" data-sort-value="1942-09">septembre 1942</time>.</div> <table><caption style="background-color:#b0c4de;">Informations générales</caption> <tbody><tr> <th scope="row"> Date </th> <td> juin <a href="/wiki/1942" title="1942">1942</a> – février <a href="/wiki/1943" title="1943">1943</a></td> </tr> <tr> <th scope="row"> Lieu </th> <td> Sud de la Russie</td> </tr> <tr> <th scope="row"> Issue </th> <td> Victoire stratégique soviétique</td> </tr> </tbody></table><table><caption style="background-color:#b0c4de;">Belligérants</caption> <tbody><tr class="left vborder"> <td class="data"><span class="flagicon" data-sort-value=""><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_Germany_(1935%E2%80%931945).svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de l'Allemagne nazie"><img alt="Drapeau de l'Allemagne nazie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/20px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/30px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/40px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Troisi%C3%A8me_Reich" title="Troisième Reich"><span class="lang-de" lang="de">Reich</span> allemand</a><br /><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_Romania.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/20px-Flag_of_Romania.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/30px-Flag_of_Romania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/40px-Flag_of_Romania.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/Royaume_de_Roumanie" title="Royaume de Roumanie">Roumanie</a><br /><span class="datasortkey" data-sort-value="Italie royaume"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_Italy_(1861-1946)_crowned.svg" class="mw-file-description" title="Drapeau du Royaume d'Italie"><img alt="Drapeau du Royaume d'Italie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg/20px-Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg/30px-Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg/40px-Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /></a></span> </span><a href="/wiki/Royaume_d%27Italie_(1861-1946)" title="Royaume d'Italie (1861-1946)">Royaume d'Italie</a></span><br /><span data-sort-value="Hongrie royaume"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_Hungary_(1915-1918,_1919-1946).svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de la Hongrie"><img alt="Drapeau de la Hongrie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg/20px-Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg/30px-Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg/40px-Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Royaume_de_Hongrie_(1920-1946)" title="Royaume de Hongrie (1920-1946)">Royaume de Hongrie</a></span></td> <td class="data"><span class="datasortkey" data-sort-value="Union soviétique"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_the_Soviet_Union_(1936_%E2%80%93_1955).svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de l'URSS"><img alt="Drapeau de l'URSS" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/20px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/30px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/40px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a></span> </span><a href="/wiki/Union_des_r%C3%A9publiques_socialistes_sovi%C3%A9tiques" title="Union des républiques socialistes soviétiques">Union soviétique</a></span></td> </tr> </tbody></table><table><caption style="background-color:#b0c4de;">Commandants</caption> <tbody><tr class="left vborder"> <td class="data"><span class="flagicon" data-sort-value=""><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_Germany_(1935%E2%80%931945).svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de l'Allemagne"><img alt="Drapeau de l'Allemagne" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/20px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/30px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/40px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Maximilian_von_Weichs" title="Maximilian von Weichs">Maximilian von Weichs</a><br /><span class="flagicon" data-sort-value=""><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_Germany_(1935%E2%80%931945).svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de l'Allemagne"><img alt="Drapeau de l'Allemagne" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/20px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/30px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/40px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Wilhelm_List_(officier_allemand)" title="Wilhelm List (officier allemand)">Wilhelm List</a><br /><span class="flagicon" data-sort-value=""><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_Germany_(1935%E2%80%931945).svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de l'Allemagne"><img alt="Drapeau de l'Allemagne" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/20px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/30px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/40px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Erich_von_Manstein" title="Erich von Manstein">Erich von Manstein</a><br /><span class="flagicon" data-sort-value=""><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_Germany_(1935%E2%80%931945).svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de l'Allemagne"><img alt="Drapeau de l'Allemagne" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/20px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/30px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/40px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Adolf Hitler</a><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><br /><span class="flagicon" data-sort-value=""><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_Germany_(1935%E2%80%931945).svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de l'Allemagne"><img alt="Drapeau de l'Allemagne" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/20px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/30px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/40px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Ewald_von_Kleist_(Generalfeldmarschall)" title="Ewald von Kleist (Generalfeldmarschall)">Paul Ludwig Ewald von Kleist</a><br /><span class="flagicon" data-sort-value=""><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_Germany_(1935%E2%80%931945).svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de l'Allemagne"><img alt="Drapeau de l'Allemagne" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/20px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/30px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/40px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Wolfram_von_Richthofen" title="Wolfram von Richthofen">Wolfram Freiherr von Richthofen</a><br /><span class="flagicon" data-sort-value=""><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_Germany_(1935%E2%80%931945).svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de l'Allemagne"><img alt="Drapeau de l'Allemagne" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/20px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/30px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/40px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Friedrich_Paulus" title="Friedrich Paulus">Friedrich Paulus</a></td> <td class="data"><span class="flagicon" data-sort-value=""><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_the_Soviet_Union_(1936_%E2%80%93_1955).svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de l'URSS"><img alt="Drapeau de l'URSS" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/20px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/30px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/40px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a></span></span> <a href="/wiki/Gueorgui_Joukov" title="Gueorgui Joukov">Gueorgui Joukov</a><br /><span class="flagicon" data-sort-value=""><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_the_Soviet_Union_(1936_%E2%80%93_1955).svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de l'URSS"><img alt="Drapeau de l'URSS" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/20px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/30px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/40px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a></span></span> <a href="/wiki/Dmitri_Timofe%C3%AFevitch_Kozlov" title="Dmitri Timofeïevitch Kozlov">Dmitri Timofeïevitch Kozlov</a><br /><span class="flagicon" data-sort-value=""><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_the_Soviet_Union_(1936_%E2%80%93_1955).svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de l'URSS"><img alt="Drapeau de l'URSS" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/20px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/30px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/40px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a></span></span> <a href="/wiki/Ivan_Tioulenev" title="Ivan Tioulenev">Ivan Tioulenev</a><br /><span class="flagicon" data-sort-value=""><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_the_Soviet_Union_(1936_%E2%80%93_1955).svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de l'URSS"><img alt="Drapeau de l'URSS" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/20px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/30px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/40px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a></span></span> <a href="/wiki/Semion_Boudienny" title="Semion Boudienny">Semion Boudienny</a><br /><span class="flagicon" data-sort-value=""><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_the_Soviet_Union_(1936_%E2%80%93_1955).svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de l'URSS"><img alt="Drapeau de l'URSS" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/20px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/30px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/40px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a></span></span> <a href="/wiki/Filipp_Golikov" title="Filipp Golikov">Filipp Golikov</a><br /><span class="flagicon" data-sort-value=""><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_the_Soviet_Union_(1936_%E2%80%93_1955).svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de l'URSS"><img alt="Drapeau de l'URSS" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/20px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/30px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/40px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a></span></span> <a href="/wiki/Rodion_Malinovski" title="Rodion Malinovski">Rodion Malinovski</a><br /><span class="flagicon" data-sort-value=""><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_the_Soviet_Union_(1936_%E2%80%93_1955).svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de l'URSS"><img alt="Drapeau de l'URSS" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/20px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/30px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/40px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a></span></span> <a href="/wiki/Andre%C3%AF_Ieremenko" title="Andreï Ieremenko">Andreï Ieremenko</a><br /><span class="flagicon" data-sort-value=""><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_the_Soviet_Union_(1936_%E2%80%93_1955).svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de l'URSS"><img alt="Drapeau de l'URSS" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/20px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/30px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/40px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a></span></span> <a href="/wiki/Constantin_Rokossovski" title="Constantin Rokossovski">Constantin Rokossovski</a><br /><span class="flagicon" data-sort-value=""><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_the_Soviet_Union_(1936_%E2%80%93_1955).svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de l'URSS"><img alt="Drapeau de l'URSS" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/20px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/30px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/40px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a></span></span> <a href="/wiki/Semion_Timochenko" title="Semion Timochenko">Semion Timochenko</a><br /><span class="flagicon" data-sort-value=""><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_the_Soviet_Union_(1936_%E2%80%93_1955).svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de l'URSS"><img alt="Drapeau de l'URSS" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/20px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/30px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/40px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a></span></span> <a href="/wiki/Alexandre_Vassilievski" title="Alexandre Vassilievski">Alexandre Vassilievski</a></td> </tr> </tbody></table><table><caption style="background-color:#b0c4de;">Forces en présence</caption> <tbody><tr class="left vborder"> <td class="data">830 000 hommes</td> <td class="data">300 000 hommes (mai)<br />1 100 000 hommes (février)</td> </tr> </tbody></table><table><caption style="background-color:#b0c4de;">Pertes</caption> <tbody><tr class="left vborder"> <td class="data">500 000 tués et blessés</td> <td class="data">1 000 000 de tués et blessés</td> </tr> </tbody></table> <p class="bloc" style="background-color:#b0c4de;"><a href="/wiki/Seconde_Guerre_mondiale" title="Seconde Guerre mondiale">Seconde Guerre mondiale</a></p><p class="bloc" style="background-color:#b0c4de;">Batailles</p> <p><b><a href="/wiki/Front_de_l%27Est_(Seconde_Guerre_mondiale)" title="Front de l'Est (Seconde Guerre mondiale)">Front de l’Est</a></b><br /> <b>Prémices :</b> </p> <div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Campagne_de_Pologne_(1939)" title="Campagne de Pologne (1939)">Campagne de Pologne</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_d%27Hiver" title="Guerre d'Hiver">Guerre d’Hiver</a></li></ul> </div> <p><b>Guerre germano-soviétique :</b> </p> <ul><li><b>1941 : L'invasion de l'URSS </b></li></ul> <div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Barbarossa" title="Opération Barbarossa">Opération <i>Barbarossa</i></a></li></ul> </div> <p><i>Front nord : </i> </p> <div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Guerre_de_Continuation" title="Guerre de Continuation">Guerre de Continuation</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Silberfuchs" title="Opération Silberfuchs">Opération <i>Silberfuchs</i></a></li> <li><a href="/wiki/Si%C3%A8ge_de_L%C3%A9ningrad" title="Siège de Léningrad">Siège de Léningrad</a></li></ul> </div> <p><i>Front central : </i> </p> <div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Bataille_de_Brest-Litovsk_(1941)" title="Bataille de Brest-Litovsk (1941)"><abbr class="abbr" title="Deuxième">2<sup>e</sup></abbr> bataille de Brest-Litovsk</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Bia%C5%82ystok%E2%80%93Minsk" title="Bataille de Białystok–Minsk">Bataille de Białystok–Minsk</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Smolensk_(1941)" title="Bataille de Smolensk (1941)"><abbr class="abbr" title="Première">1<sup>re</sup></abbr> bataille de Smolensk</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Kiev_(1941)" title="Bataille de Kiev (1941)">Bataille de Kiev</a></li></ul> </div> <p><i>Front sud : </i> </p> <div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Si%C3%A8ge_d%27Odessa" title="Siège d'Odessa">Siège d'Odessa</a></li> <li><a href="/wiki/Campagne_de_Crim%C3%A9e_(1941-1942)" title="Campagne de Crimée (1941-1942)">Campagne de Crimée</a></li></ul> </div> <ul><li><b>1941-1942 : La contre-offensive soviétique</b></li></ul> <p><i>Front nord : </i> </p> <div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Poche_de_Demiansk" title="Poche de Demiansk">Poche de Demiansk</a></li> <li><a href="/wiki/Poche_de_Kholm" title="Poche de Kholm">Poche de Kholm</a></li></ul> </div> <p><i>Front central : </i> </p> <div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Bataille_de_Moscou" title="Bataille de Moscou">Bataille de Moscou</a></li></ul> </div> <p><i>Front sud : </i> </p> <div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Seconde_bataille_de_Kharkov" title="Seconde bataille de Kharkov">Seconde bataille de Kharkov</a></li></ul> </div> <ul><li><b>1942-1943 : De <i>Fall Blau</i> à <abbr class="abbr" title="Troisième">3<sup>e</sup></abbr> Kharkov</b></li></ul> <p><i>Front nord : </i> </p> <div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Offensive_de_Siniavino_(1942)" class="mw-redirect" title="Offensive de Siniavino (1942)">Offensive de Siniavino</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Iskra" title="Opération Iskra">Opération <i>Iskra</i></a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Krasny_Bor" title="Bataille de Krasny Bor">Bataille de Krasny Bor</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Poliarna%C3%AFa_Zvezda" title="Opération Poliarnaïa Zvezda">Opération <i>Poliarnaïa Zvezda</i></a></li></ul> </div> <p><i>Front central : </i> </p> <div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Mars" title="Opération Mars">Opération <i>Mars</i></a></li></ul> </div> <p><i>Front sud : </i> </p> <div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Bataille_du_Caucase" title="Bataille du Caucase">Bataille du Caucase</a> (<a class="mw-selflink selflink">opération <i>Fall Blau</i></a>)</li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Stalingrad" title="Bataille de Stalingrad">Bataille de Stalingrad</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Uranus" title="Opération Uranus">Opération <i>Uranus</i></a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Saturne" title="Opération Saturne">Opération <i>Saturne</i></a></li> <li><a href="/wiki/Offensive_d%27Ostrogojsk-Rossoch" title="Offensive d'Ostrogojsk-Rossoch">Offensive d'Ostrogojsk-Rossoch</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Voronej" class="mw-redirect" title="Bataille de Voronej">Offensive de Voronej-Kastornoe</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Gallop" title="Opération Gallop">Opération <i>Gallop</i></a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_%C3%89toile" title="Opération Étoile">Opération <i>Étoile</i></a></li> <li><a href="/wiki/Troisi%C3%A8me_bataille_de_Kharkov" title="Troisième bataille de Kharkov">Troisième bataille de Kharkov</a></li></ul> </div> <ul><li><b>1943-1944 : Libération de l'Ukraine et de la Biélorussie</b></li></ul> <p><i>Front central : </i> </p> <div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Bataille_de_Smolensk_(1943)" title="Bataille de Smolensk (1943)"><abbr class="abbr" title="Deuxième">2<sup>e</sup></abbr> bataille de Smolensk</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Bagration" title="Opération Bagration">Opération <i>Bagration</i></a></li></ul> </div> <p><i>Front sud : </i> </p> <div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Bataille_de_Koursk" title="Bataille de Koursk">Bataille de Koursk</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_du_Dniepr" title="Bataille du Dniepr">Bataille du Dniepr</a></li> <li><a href="/wiki/Offensive_Dniepr-Carpates" title="Offensive Dniepr-Carpates">Offensive <i>Dniepr-Carpates</i></a></li> <li><a href="/wiki/Offensive_de_Crim%C3%A9e" title="Offensive de Crimée">Offensive de Crimée</a></li> <li><a href="/wiki/Offensive_de_Lvov-Sandomir" title="Offensive de Lvov-Sandomir">Offensive de Lvov-Sandomir</a></li></ul> </div> <ul><li><b>1944-1945 : Campagnes d'Europe centrale et d'Allemagne</b></li></ul> <p><i>Allemagne : </i> </p> <div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Offensive_Vistule-Oder" title="Offensive Vistule-Oder">Offensive <i>Vistule-Oder</i></a></li> <li><a href="/wiki/Offensive_de_Pom%C3%A9ranie_orientale" title="Offensive de Poméranie orientale">Offensive de Poméranie orientale</a></li> <li><a href="/wiki/Si%C3%A8ge_de_Breslau" title="Siège de Breslau">Siège de Breslau</a></li> <li><a href="/wiki/Offensive_de_Prusse-Orientale" title="Offensive de Prusse-Orientale">Offensive de Prusse-Orientale</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_K%C3%B6nigsberg" title="Bataille de Königsberg">Bataille de Königsberg</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Seelow" title="Bataille de Seelow">Bataille de Seelow</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Bautzen_(1945)" title="Bataille de Bautzen (1945)">Bataille de Bautzen</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Berlin" title="Bataille de Berlin">Bataille de Berlin</a></li> <li><a href="/wiki/Actes_de_capitulation_du_Troisi%C3%A8me_Reich" title="Actes de capitulation du Troisième Reich">Capitulation allemande</a></li></ul> </div> <p><i>Front nord et Finlande : </i> </p> <div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Guerre_de_Laponie" title="Guerre de Laponie">Guerre de Laponie</a></li> <li><a href="/wiki/Offensive_Leningrad-Novgorod" class="mw-redirect" title="Offensive Leningrad-Novgorod">Offensive Leningrad-Novgorod</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Narva_(1944)" title="Bataille de Narva (1944)">Bataille de Narva</a></li></ul> </div> <p><i>Europe orientale : </i> </p> <div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Margarethe" title="Opération Margarethe">Opération <i>Margarethe</i></a></li> <li><a href="/wiki/Insurrection_de_Varsovie" title="Insurrection de Varsovie">Insurrection de Varsovie</a></li> <li><a href="/wiki/Soul%C3%A8vement_national_slovaque" title="Soulèvement national slovaque">Soulèvement national slovaque</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Panzerfaust" title="Opération Panzerfaust">Opération <i>Panzerfaust</i></a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Budapest" title="Bataille de Budapest">Bataille de Budapest</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Fr%C3%BChlingserwachen" title="Opération Frühlingserwachen">Opération <i>Frühlingserwachen</i></a></li> <li><a href="/wiki/Offensive_de_Vienne" title="Offensive de Vienne">Offensive de Vienne</a></li> <li><a href="/wiki/Insurrection_de_Prague_(1945)" class="mw-redirect" title="Insurrection de Prague (1945)">Insurrection de Prague</a></li> <li><a href="/wiki/Offensive_de_Prague" title="Offensive de Prague">Offensive de Prague</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Slivice" title="Bataille de Slivice">Bataille de Slivice</a></li></ul> </div> <hr /> <p><b><a href="/wiki/Front_de_l%27Ouest_(Seconde_Guerre_mondiale)" title="Front de l'Ouest (Seconde Guerre mondiale)">Front d’Europe de l’Ouest</a></b><br /> </p> <hr /> <p><b><a href="/wiki/Campagnes_d%27Afrique,_du_Moyen-Orient_et_de_M%C3%A9diterran%C3%A9e" title="Campagnes d'Afrique, du Moyen-Orient et de Méditerranée">Campagnes d'Afrique, du Moyen-Orient et de Méditerranée</a></b><br /> </p> <hr /> <p><b><a href="/wiki/Bataille_de_l%27Atlantique_(1939-1945)" title="Bataille de l'Atlantique (1939-1945)">Bataille de l’Atlantique</a></b><br /> </p> <hr /> <p><b><a href="/wiki/Guerre_du_Pacifique" title="Guerre du Pacifique">Guerre du Pacifique</a></b><br /> </p> <hr /> <p><b><a href="/wiki/Guerre_sino-japonaise_(1937-1945)" class="mw-redirect" title="Guerre sino-japonaise (1937-1945)">Guerre sino-japonaise</a></b><br /> </p> <hr /> <p><b><a href="/wiki/Th%C3%A9%C3%A2tre_am%C3%A9ricain_de_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Théâtre américain de la Seconde Guerre mondiale">Théâtre américain</a></b> </p> <table><caption class="hidden" style="">Données clés</caption> <tbody><tr><th scope="row">Coordonnées </th><td colspan="2"><a class="mw-kartographer-maplink" data-mw-kartographer="maplink" data-style="osm-intl" href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Map/13/47.2225/39.71/fr" data-zoom="13" data-lat="47.2225" data-lon="39.71" data-overlays="["_5029ea86d2f9671d322c83a7aea3553d26ab8eb5"]">47° 13′ 21″ nord, 39° 42′ 36″ est</a> </td></tr> <tr class="mw-empty-elt"> </tr></tbody></table> <p class="mw-empty-elt"> </p> <p class="navbar bordered noprint" style="border-color:#b0c4de;"><span class="plainlinks navigation-not-searchable"><a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&action=edit">modifier</a></span> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Infobox_Conflit_militaire" title="Consultez la documentation du modèle"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/12px-Info_Simple.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/18px-Info_Simple.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/24px-Info_Simple.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></p></div> <p>L'<b>Opération bleue</b> (en <a href="/wiki/Allemand" title="Allemand">allemand</a> <i>Fall Blau</i>) est une offensive menée par la <i><a href="/wiki/Wehrmacht" title="Wehrmacht">Wehrmacht</a></i> sur le <a href="/wiki/Front_de_l%27Est_(Seconde_Guerre_mondiale)" title="Front de l'Est (Seconde Guerre mondiale)">front de l'Est</a> au cours de l'été 1942, pendant la <a href="/wiki/Seconde_Guerre_mondiale" title="Seconde Guerre mondiale">Seconde Guerre mondiale</a><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Lancée le <time class="nowrap" datetime="1942-06-28" data-sort-value="1942-06-28">28 juin 1942</time>, elle sera renommée opération <i>Braunschweig</i> (en <a href="/wiki/Fran%C3%A7ais" title="Français">français</a> : <span class="lang-fr" lang="fr">opération <i><a href="/wiki/Brunswick_(Basse-Saxe)" title="Brunswick (Basse-Saxe)">Brunswick</a></i></span>) le <time class="nowrap" datetime="1942-06-30" data-sort-value="1942-06-30">30 juin 1942</time><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>L'offensive est nommée ainsi car les plans de guerre allemands étaient des « cas ». Cette opération est la continuation de l'<a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Barbarossa" title="Opération Barbarossa">opération <i>Barbarossa</i></a> (Cas Rouge) qui n'avait pas rempli tous ses objectifs l'année précédente. Le <a href="/wiki/Groupe_d%27arm%C3%A9es" title="Groupe d'armées">groupe d'armées</a> <a href="/wiki/Groupe_d%27arm%C3%A9es_Sud" title="Groupe d'armées Sud">Sud</a> (<i>Heeresgruppe Süd</i>) de la Wehrmacht fut divisé en deux groupes d'armées : le <a href="/wiki/Groupe_d%27arm%C3%A9es_A" title="Groupe d'armées A">groupe d'armées A</a> et le <a href="/wiki/Groupe_d%27arm%C3%A9es_B" title="Groupe d'armées B">groupe d'armées B</a> (<i>Heeresgruppe A</i> et <i>B</i>). L'offensive allemande devait résoudre deux problèmes : la résistance acharnée de l'<a href="/wiki/Arm%C3%A9e_rouge" title="Armée rouge">Armée rouge</a> qui occupait une position défensive à l'ouest de la <a href="/wiki/Volga" title="Volga">Volga</a> (une importante voie de ravitaillement fluviale) et le manque d'essence en <a href="/wiki/Bataille_du_Caucase" title="Bataille du Caucase">sécurisant les champs de pétrole du Caucase</a>. </p><p>L'opération était risquée car les groupes d'armées allemands devaient accomplir deux objectifs, dans une zone peu développée à des milliers de kilomètres de l'<a href="/wiki/Allemagne" title="Allemagne">Allemagne</a> et en affrontant cinq <a href="/wiki/Front_(unit%C3%A9_sovi%C3%A9tique)" title="Front (unité soviétique)">fronts</a> soviétiques (similaires aux groupes d'armées allemands). Ceux-ci étaient du nord au sud : le <a href="/wiki/Front_de_Voronej" title="Front de Voronej">front de Voronej</a>, le <a href="/wiki/Front_sud-ouest" class="mw-redirect" title="Front sud-ouest">front sud-ouest</a>, le <a href="/wiki/Front_du_Don" title="Front du Don">front du Don</a>, le <a href="/wiki/Front_de_Stalingrad" title="Front de Stalingrad">front de Stalingrad</a> et le <a href="/wiki/Front_Transcausien" class="mw-redirect" title="Front Transcausien">front Transcausien</a>. De plus pour atteindre les champs pétrolifères de <a href="/wiki/Bakou" title="Bakou">Bakou</a>, l'armée allemande devait franchir les monts du <a href="/wiki/Caucase" title="Caucase">Caucase</a>. </p><p>Initialement, l'offensive allemande connut des succès considérables. Cependant, la victoire soviétique lors de la <a href="/wiki/Bataille_de_Stalingrad" title="Bataille de Stalingrad">bataille de Stalingrad</a> força le repli des troupes de l'<a href="/wiki/Axe_Rome-Berlin-Tokyo" title="Axe Rome-Berlin-Tokyo">Axe</a> qui passèrent près de la destruction totale lors de l'<a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Saturne" title="Opération Saturne">opération Saturne</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Contexte_stratégique"><span id="Contexte_strat.C3.A9gique"></span>Contexte stratégique</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&veaction=edit&section=1" title="Modifier la section : Contexte stratégique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&action=edit&section=1" title="Modifier le code source de la section : Contexte stratégique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container metadata bandeau-section bandeau-niveau-information hatnote"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css general" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p>Pour un article plus général, voir <a href="/wiki/Bataille_du_Caucase" title="Bataille du Caucase">Bataille du Caucase</a>. </p> </div></div> <p>À partir de l'automne 1941, Hitler est parfaitement conscient de l'échec de la stratégie qui a présidé à la réalisation de l'<a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Barbarossa" title="Opération Barbarossa">opération Barbarossa</a><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Il assigne donc à la <i>Wehrmacht</i> un nouvel objectif, la <a href="/wiki/Bataille_du_Caucase" title="Bataille du Caucase">conquête du Caucase</a>, de ses réserves de <a href="/wiki/P%C3%A9trole" title="Pétrole">pétrole</a>, puis, au-delà, des champs de pétrole <a href="/wiki/Irak" title="Irak">irakiens</a>, devant se réaliser entre <a href="/wiki/Novembre_1941_(guerre_mondiale)" title="Novembre 1941 (guerre mondiale)">novembre 1941</a> et <a href="/wiki/Septembre_1942_(guerre_mondiale)" title="Septembre 1942 (guerre mondiale)">septembre 1942</a><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite_crochet">[</span>5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, dans un contexte marqué par la phase finale du processus aboutissant à l'entrée en guerre des <a href="/wiki/%C3%89tats-Unis" title="États-Unis">États-Unis</a><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite_crochet">[</span>6<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> ; ainsi, l'offensive au sud, malgré son caractère hasardeux, qui frappe les généraux allemands<sup id="cite_ref-CB220_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-CB220-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> est placée dès le départ dans la perspective d'une stratégie mondiale de lutte contre les <a href="/wiki/Alli%C3%A9s_de_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Alliés de la Seconde Guerre mondiale">Alliés</a><sup id="cite_ref-CB220_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-CB220-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>La question était de savoir où frapper : </p> <ul><li>sur le front nord, l'Armée rouge avait pu stopper l'avancée allemande en deux points vitaux : <a href="/wiki/L%C3%A9ningrad" class="mw-redirect" title="Léningrad">Léningrad</a> et <a href="/wiki/Moscou" title="Moscou">Moscou</a>, mais Léningrad subit un siège et le front n'était qu'à 100 <abbr class="abbr" title="kilomètre">km</abbr> de Moscou. Cependant la <i>Wehrmacht</i> n'avait plus les moyens de lancer une offensive sur toute la longueur du front. Moscou et Léningrad étaient des proies tentantes mais symboliques pour <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Hitler</a>, d'autant que les Soviétiques avaient massé leurs meilleures unités sur ce secteur ;</li> <li>sur le front sud, l'avancée allemande avait été plus brutale puisque toute l'Ukraine — hormis une partie de la <a href="/wiki/Crim%C3%A9e" title="Crimée">Crimée</a> — et certaines villes russes (<a href="/wiki/Koursk" title="Koursk">Koursk</a>, <a href="/wiki/Orel" title="Orel">Orel</a>, <a href="/wiki/Belgorod" title="Belgorod">Belgorod</a>, <abbr class="abbr" title="et cetera">etc.</abbr>) étaient tombées en seulement six mois. Les Allemands parvinrent à conserver ici une supériorité matérielle sur les Soviétiques, et eurent toujours l'avantage de l'initiative. C'est donc sur ce front que se déroula l'offensive d'été.</li></ul> <p>L'opération devait initialement s'appeler « Siegfried », d'après le <a href="/wiki/Siegfried_(mythologie)" title="Siegfried (mythologie)">héros germanique</a>. Cependant, Hitler se rappelant le nom grandiloquent de la précédente opération en Russie, Barbarossa, et de ses résultats décevants, se rabattit sur le nom plus modeste de « plan Bleu ». </p><p>Les facteurs qui menèrent à la création de <i>Fall Blau</i> furent : </p> <ol><li>Le terrain favorable aux unités blindées et motorisées dans la <a href="/wiki/Steppe" title="Steppe">steppe</a> du <a href="/wiki/Kouban" title="Kouban">Kouban</a>, au sud-ouest de la Volga ;</li> <li>La nécessité de capturer les champs de <a href="/wiki/P%C3%A9trole" title="Pétrole">pétrole</a> du Caucase et en particulier ceux de Bakou ;</li> <li>La capture de la ville industrielle de Stalingrad et de l'importante voie de ravitaillement qu'est la Volga.</li></ol> <p>Cependant, depuis le <time class="nowrap" datetime="1941-11-30" data-sort-value="1941-11-30">30 novembre 1941</time>, les Allemands butaient sur <a href="/wiki/S%C3%A9bastopol" title="Sébastopol">Sébastopol</a>. La <a href="/wiki/Si%C3%A8ge_de_S%C3%A9bastopol_(1941-1942)" title="Siège de Sébastopol (1941-1942)">prise de ce port-forteresse</a> en <a href="/wiki/Crim%C3%A9e" title="Crimée">Crimée</a> était un préliminaire du plan Bleu. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Le_plan">Le plan</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&veaction=edit&section=2" title="Modifier la section : Le plan" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&action=edit&section=2" title="Modifier le code source de la section : Le plan"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>L'offensive devait être menée dans le Sud de la Russie, dans la région du <a href="/wiki/Kouban" title="Kouban">Kouban</a>. Les groupes d'armées participant à cette offensive étaient : </p> <ul><li>groupe d'armées A, sous le commandement de <a href="/wiki/Wilhelm_List_(officier_allemand)" title="Wilhelm List (officier allemand)">Wilhelm List</a> (campagne du Caucase) : <ul><li>la <a href="/wiki/4e_arm%C3%A9e_(Roumanie)" title="4e armée (Roumanie)"><abbr class="abbr" title="Quatrième">4<sup>e</sup></abbr> armée roumaine</a>,</li> <li>la <a href="/wiki/1._Panzerarmee" title="1. Panzerarmee"><abbr class="abbr" title="Première">1<sup>re</sup></abbr> armée de Panzer</a>,</li> <li>la <a href="/wiki/17e_arm%C3%A9e_(Allemagne)" title="17e armée (Allemagne)"><abbr class="abbr" title="Dix-septième">17<sup>e</sup></abbr> armée</a>,</li> <li>la <a href="/wiki/11e_arm%C3%A9e_(Allemagne)" title="11e armée (Allemagne)"><abbr class="abbr" title="Onzième">11<sup>e</sup></abbr> armée</a> ;</li></ul></li> <li>groupe d'armées B, sous le commandement de <a href="/wiki/Maximilian_von_Weichs" title="Maximilian von Weichs">Maximilian von Weichs</a> (campagne de la Volga) : <ul><li>la <a href="/wiki/2e_arm%C3%A9e_(Hongrie)" title="2e armée (Hongrie)"><abbr class="abbr" title="Deuxième">2<sup>e</sup></abbr> armée hongroise</a>,</li> <li>la <a href="/wiki/8e_arm%C3%A9e_(Italie)" title="8e armée (Italie)"><abbr class="abbr" title="Huitième">8<sup>e</sup></abbr> armée italienne</a>,</li> <li>la <a href="/wiki/3e_arm%C3%A9e_(Roumanie)" title="3e armée (Roumanie)"><abbr class="abbr" title="Troisième">3<sup>e</sup></abbr> armée roumaine</a>,</li> <li>la <a href="/wiki/4._Panzerarmee" title="4. Panzerarmee"><abbr class="abbr" title="Quatrième">4<sup>e</sup></abbr> armée de Panzer</a>,</li> <li>la <a href="/wiki/2e_arm%C3%A9e_(Allemagne)" title="2e armée (Allemagne)"><abbr class="abbr" title="Deuxième">2<sup>e</sup></abbr> armée</a>,</li> <li>la <a href="/wiki/6e_arm%C3%A9e_(Allemagne)" title="6e armée (Allemagne)"><abbr class="abbr" title="Sixième">6<sup>e</sup></abbr> armée</a> ;</li></ul></li></ul> <p>soit un total de 88 divisions. Sur ces 88 divisions, 28 étaient étrangères et loin d'égaler les troupes allemandes en termes d'équipement, de commandement ou de moral. De plus, sur les 60 divisions allemandes, seules 9 étaient blindées. La disproportion des moyens et des objectifs est clairement visible, car il y a 600 <abbr class="abbr" title="kilomètre">km</abbr> entre Kharkov et Stalingrad et 1 000 <abbr class="abbr" title="kilomètre">km</abbr> entre le Don et Bakou. Il aurait fallu des forces plus importantes, mais Hitler avait déjà dû réduire à 85 divisions les troupes qui tenaient les 2 000 <abbr class="abbr" title="kilomètre">km</abbr> de front depuis la <a href="/wiki/Car%C3%A9lie_(r%C3%A9gion)" title="Carélie (région)">Carélie</a> jusqu'à <a href="/wiki/Voronej" title="Voronej">Voronej</a>. </p><p>L'offensive allemande se composait de trois attaques dans le Sud de la Russie : </p> <ul><li>la <abbr class="abbr" title="Quatrième">4<sup>e</sup></abbr> armée de Panzer, commandée par <a href="/wiki/Hermann_Hoth" title="Hermann Hoth">Hermann Hoth</a> (transféré du <a href="/wiki/Groupe_d%27arm%C3%A9es_Nord" title="Groupe d'armées Nord">Groupe d'armées Nord</a>), et la <abbr class="abbr" title="Deuxième">2<sup>e</sup></abbr> armée, soutenues par la <abbr class="abbr" title="Deuxième">2<sup>e</sup></abbr> armée hongroise attaqueraient depuis <a href="/wiki/Koursk" title="Koursk">Koursk</a> vers <a href="/wiki/Voronej" title="Voronej">Voronej</a> pour sécuriser le flanc nord de l'offensive sur le fleuve <a href="/wiki/Don_(fleuve)" title="Don (fleuve)">Don</a> ;</li> <li>la <abbr class="abbr" title="Sixième">6<sup>e</sup></abbr> armée, commandée par <a href="/wiki/Friedrich_Paulus" title="Friedrich Paulus">Friedrich Paulus</a> avancerait en direction de Stalingrad depuis <a href="/wiki/Kharkov" class="mw-redirect" title="Kharkov">Kharkov</a> ;</li> <li>la <abbr class="abbr" title="Première">1<sup>re</sup></abbr> armée de Panzer soutenue par la <abbr class="abbr" title="Dix-septième">17<sup>e</sup></abbr> armée et la <abbr class="abbr" title="Quatrième">4<sup>e</sup></abbr> armée roumaine progresserait en direction de l'embouchure du Don.</li></ul> <p>Ces offensives devaient déboucher sur des encerclements massifs de troupes soviétiques. </p><p>Pour réaliser la prise de contrôle des champs pétrolifères du Caucase, une armée composée de troupes rapides est constituée à partir <time class="nowrap" datetime="1942-01" data-sort-value="1942-01">janvier 1942</time><sup id="cite_ref-CB220_7-2" class="reference"><a href="#cite_note-CB220-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, pour être en mesure de descendre le Don, puis de contrôler, sans forcément la prendre, la ville de Stalingrad, le but étant, au minimum, de limiter les possibilités de mouvements soviétiques à partir de la ville<sup id="cite_ref-CB220_7-3" class="reference"><a href="#cite_note-CB220-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> ; ce nœud de communication contrôlé, les troupes rapides auraient pour consigne de foncer sur le Caucase, puis au-delà<sup id="cite_ref-CB220_7-4" class="reference"><a href="#cite_note-CB220-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Même aux yeux de Hitler, la prise de contrôle des champs de pétrole du Caucase en 1942 représente la dernière chance du <i>Reich</i> de gagner le conflit, tout en affaiblissant durablement les capacités productives des territoires soviétiques non occupés<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite_crochet">[</span>8<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Les_opérations"><span id="Les_op.C3.A9rations"></span>Les opérations</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&veaction=edit&section=3" title="Modifier la section : Les opérations" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&action=edit&section=3" title="Modifier le code source de la section : Les opérations"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Eastern_Front_1942-05_to_1942-11.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Eastern_Front_1942-05_to_1942-11.png/300px-Eastern_Front_1942-05_to_1942-11.png" decoding="async" width="300" height="230" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Eastern_Front_1942-05_to_1942-11.png/450px-Eastern_Front_1942-05_to_1942-11.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Eastern_Front_1942-05_to_1942-11.png/600px-Eastern_Front_1942-05_to_1942-11.png 2x" data-file-width="1201" data-file-height="921" /></a><figcaption>Avancée allemande du 7 mai au 18 novembre 1942. <div class="legende-bloc legende-bloc-vertical"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r160408543">.mw-parser-output .legende-bloc-centre{display:table;margin:0 auto;text-align:left}.mw-parser-output .legende-bloc ul li{font-size:90%}.mw-parser-output .legende-bloc-vertical ul li{list-style:none;margin:1px 0 0 -1.5em}.mw-parser-output .legende-bloc-vertical ul li li{list-style:none;margin:1px 0 0 -1.0em}</style><ul> <li><span class="legende" style="margin-right:.3em;display:inline-block;width:1.3em;height:1.3em;webkit-print-color-adjust:exact;color-adjust:exact;background:#fff8d5;border:1px solid gray;vertical-align:middle"></span>Au 7 juillet</li> <li><span class="legende" style="margin-right:.3em;display:inline-block;width:1.3em;height:1.3em;webkit-print-color-adjust:exact;color-adjust:exact;background:#ffd2b9;border:1px solid gray;vertical-align:middle"></span>Au 22 juillet</li> <li><span class="legende" style="margin-right:.3em;display:inline-block;width:1.3em;height:1.3em;webkit-print-color-adjust:exact;color-adjust:exact;background:#ebd7ff;border:1px solid gray;vertical-align:middle"></span>Au 1 août</li> <li><span class="legende" style="margin-right:.3em;display:inline-block;width:1.3em;height:1.3em;webkit-print-color-adjust:exact;color-adjust:exact;background:#ccffcd;border:1px solid gray;vertical-align:middle"></span>Au 18 novembre</li> </ul></div></figcaption></figure> <p>L'offensive allemande commença le <time class="nowrap" datetime="1942-06-28" data-sort-value="1942-06-28">28 juin 1942</time> et partout les forces soviétiques durent reculer. Le <a href="/wiki/5_juillet" title="5 juillet">5 juillet</a>, les unités avancées de la <abbr class="abbr" title="Quatrième">4<sup>e</sup></abbr> armée de Panzer atteignirent le Don près de Voronej et furent mêlées à la bataille pour prendre la ville lors de la <a href="/wiki/Bataille_de_Voronej_(1942)" title="Bataille de Voronej (1942)">première bataille de Voronej</a>. L'Armée rouge en coinçant la <abbr class="abbr" title="Quatrième">4<sup>e</sup></abbr> armée de Panzer put gagner du temps pour se repositionner. Ainsi, lorsque les pinces de l'offensive se refermèrent, elles ne trouvèrent que des traînards et des unités d'<a href="/wiki/Arri%C3%A8re-garde" title="Arrière-garde">arrière-garde</a>, qui convainquirent Hitler que l'Armée rouge était au bout du rouleau. Cependant celle-ci avait appris de ses erreurs de l'année précédente et se repliait au lieu d'essayer de conserver des positions intenables. On a longtemps cru que ce repli s'était effectué en bon ordre, mais les archives russes indiquent que la situation était plus chaotique. Dans certains cas, elle était entièrement hors de contrôle<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite_crochet">[</span>9<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. L'ordre fut restauré au fur et à mesure que l'Armée rouge approchait de la Volga. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Division_du_Groupe_d'armées_Sud"><span id="Division_du_Groupe_d.27arm.C3.A9es_Sud"></span>Division du Groupe d'armées Sud</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&veaction=edit&section=4" title="Modifier la section : Division du Groupe d'armées Sud" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&action=edit&section=4" title="Modifier le code source de la section : Division du Groupe d'armées Sud"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Croyant que la menace soviétique avait été éliminée, le besoin impérieux d'essence et l'envie de réaliser tous les objectifs ambitieux du Cas Bleu poussèrent Hitler à effectuer une série de changements : </p> <ul><li>réorganiser le <a href="/wiki/Groupe_d%27arm%C3%A9es_Sud" title="Groupe d'armées Sud">groupe d'armées Sud</a> en deux groupes plus petits : le A et le B ;</li> <li>ordonner au groupe d'armées A d'avancer vers le Caucase et de capturer les champs de pétrole (<a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Edelweiss" class="mw-redirect" title="Opération Edelweiss">opération Edelweiss</a>) ;</li> <li>ordonner au groupe d'armées B d'avancer vers la Volga et vers Stalingrad (<a href="/wiki/Operation_Fischreiher" class="mw-redirect" title="Operation Fischreiher">opération Fischreiher</a>).</li></ul> <p>Les succès initiaux de la <abbr class="abbr" title="Sixième">6<sup>e</sup></abbr> armée furent tels qu'Hitler ordonna à la <abbr class="abbr" title="Quatrième">4<sup>e</sup></abbr> armée de Panzer de soutenir la <abbr class="abbr" title="Première">1<sup>re</sup></abbr> armée de Panzer pour traverser le Don inférieur. Ce soudain redéploiement d'une armée entière causa d'énormes problèmes logistiques dans cette zone peu développée. Les encombrements qui en résultèrent ralentirent l'avancée des Groupes A et B et permirent à l'Armée rouge de consolider ses défenses. De plus, devant la tournure favorable de l'offensive, Hitler décida de ranimer le combat au nord et envoya l'un de ses meilleurs officiers, <a href="/wiki/Erich_von_Manstein" title="Erich von Manstein">Erich von Manstein</a>, qui venait de recevoir son bâton de maréchal pour la prise de Sébastopol, pour terminer le <a href="/wiki/Si%C3%A8ge_de_L%C3%A9ningrad" title="Siège de Léningrad">siège de Léningrad</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="La_campagne_du_Caucase_-_Groupe_d'armées_A"><span id="La_campagne_du_Caucase_-_Groupe_d.27arm.C3.A9es_A"></span>La campagne du Caucase - Groupe d'armées A</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&veaction=edit&section=5" title="Modifier la section : La campagne du Caucase - Groupe d'armées A" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&action=edit&section=5" title="Modifier le code source de la section : La campagne du Caucase - Groupe d'armées A"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles connexes : <a href="/wiki/Bataille_du_Caucase" title="Bataille du Caucase">Bataille du Caucase</a> et <a href="/wiki/Liste_de_troupes_collaborationnistes_turques,_caucasiennes_et_cosaques_avec_l%27Axe" title="Liste de troupes collaborationnistes turques, caucasiennes et cosaques avec l'Axe">Liste de troupes collaborationnistes turques, caucasiennes et cosaques avec l'Axe</a>.</div></div> <p>Le groupe d'armées A reprit la ville de <a href="/wiki/Bataille_de_Rostov_(1942)" title="Bataille de Rostov (1942)">Rostov le <time class="nowrap" datetime="1942-07-23" data-sort-value="1942-07-23">23 juillet</time></a> après de violents combats urbains mais sans encercler l'Armée rouge. Une fois le Don franchi, l'avance faiblit du fait des ordres de Hitler demandant de séparer la <abbr class="abbr" title="Quatrième">4<sup>e</sup></abbr> armée de panzers. Les combats se déroulèrent sur un large front. La <abbr class="abbr" title="Dix-septième">17<sup>e</sup></abbr> armée (avec des éléments de la <abbr class="abbr" title="Quatrième">4<sup>e</sup></abbr> armée) avançait vers la <a href="/wiki/Mer_Noire" title="Mer Noire">mer Noire</a> tandis que la <abbr class="abbr" title="Première">1<sup>re</sup></abbr> armée de panzers traversait un Kouban largement abandonné par l'Armée rouge. Le <a href="/wiki/9_ao%C3%BBt" title="9 août">9 août</a>, elle atteignit les contreforts du Caucase et la ville pétrolière de <a href="/wiki/Ma%C3%AFkop" title="Maïkop">Maïkop</a>, avançant de <span class="nowrap">500 km</span> en moins de deux semaines. Néanmoins les Soviétiques avaient eu le temps de saboter les puits de pétrole et le rendement de ceux-ci resta faible durant l'occupation allemande. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Bundesarchiv_Bild_101I-217-0494-34,_Russland-S%C3%BCd,_Sch%C3%BCtzenpanzer.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Bundesarchiv_Bild_101I-217-0494-34%2C_Russland-S%C3%BCd%2C_Sch%C3%BCtzenpanzer.jpg/220px-Bundesarchiv_Bild_101I-217-0494-34%2C_Russland-S%C3%BCd%2C_Sch%C3%BCtzenpanzer.jpg" decoding="async" width="220" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Bundesarchiv_Bild_101I-217-0494-34%2C_Russland-S%C3%BCd%2C_Sch%C3%BCtzenpanzer.jpg/330px-Bundesarchiv_Bild_101I-217-0494-34%2C_Russland-S%C3%BCd%2C_Sch%C3%BCtzenpanzer.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Bundesarchiv_Bild_101I-217-0494-34%2C_Russland-S%C3%BCd%2C_Sch%C3%BCtzenpanzer.jpg/440px-Bundesarchiv_Bild_101I-217-0494-34%2C_Russland-S%C3%BCd%2C_Sch%C3%BCtzenpanzer.jpg 2x" data-file-width="790" data-file-height="506" /></a><figcaption>Troupes allemandes dans le vaste arrière-pays russe (<time class="nowrap" datetime="1942-08" data-sort-value="1942-08">août 1942</time>).</figcaption></figure> <p>Le <a href="/wiki/20_ao%C3%BBt" title="20 août">20 août</a>, le groupe d'armées reçut l'ordre d'avancer vers l'ouest pour capturer <a href="/wiki/Krasnodar" title="Krasnodar">Krasnodar</a>, la capitale du Kouban. Pendant ce temps, la <i>Wehrmacht</i> continua son avancée vers <a href="/wiki/Grozny" title="Grozny">Grozny</a> et Bakou. Dans le même mois, les forces allemandes capturèrent la <a href="/wiki/P%C3%A9ninsule_de_Taman" title="Péninsule de Taman">péninsule de Taman</a> et la base navale de <a href="/wiki/Novorossi%C3%AFsk" title="Novorossiïsk">Novorossiïsk</a> et continuèrent leur avance vers <a href="/wiki/Touaps%C3%A9" title="Touapsé">Touapsé</a>, la clé de la domination de la côte est de la mer Noire. </p><p>Durant l'été 1942, Hitler se réjouit de la possibilité d'envahir le <a href="/wiki/R%C3%A9publique_socialiste_sovi%C3%A9tique_kazakhe" title="République socialiste soviétique kazakhe">Kazakhstan</a>. Cette prise permettrait d'offrir un excellent front pour flanquer les positions britanniques au <a href="/wiki/Moyen-Orient" title="Moyen-Orient">Moyen-Orient</a>, menacer l'<a href="/wiki/Inde_britannique" title="Inde britannique">Inde britannique</a> et peut-être établir un contact avec le Japon<sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Aide:R%C3%A9f%C3%A9rence_n%C3%A9cessaire" title="Aide:Référence nécessaire"><span title="Ce passage nécessite une référence ; voir l'aide.">[réf. nécessaire]</span></a></sup>. </p><p>Mais Hitler ne se rendit plus vraiment compte de la réalité du terrain. Il avait d'ailleurs renvoyé tous les généraux du groupe d'armées Sud et dirigeait désormais lui-même toutes les opérations. Le ravitaillement n'arrivait plus à suivre à travers la steppe et les montagnes. Le front atteignit plus de 3 000 <abbr class="abbr" title="kilomètre">km</abbr>. </p><p>Le <a href="/wiki/2_novembre" title="2 novembre">2 novembre</a>, la <i>Wehrmacht</i> s'empara de <a href="/wiki/Naltchik" title="Naltchik">Naltchik</a> et poussa vers <a href="/wiki/Vladikavkaz" title="Vladikavkaz">Vladikavkaz</a>, qui ouvrirait la route de Grozny. Plus tard, les Allemands décidèrent de se retrancher à Naltchik et à <a href="/wiki/Mozdok" title="Mozdok">Mozdok</a> pour reprendre l'offensive au printemps suivant. Les troupes de montagne s'offrirent même la gloriole d'escalader l'<a href="/wiki/Elbrouz" title="Elbrouz">Elbrouz</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="La_campagne_de_Stalingrad_-_Groupe_d'armées_B"><span id="La_campagne_de_Stalingrad_-_Groupe_d.27arm.C3.A9es_B"></span>La campagne de Stalingrad - Groupe d'armées B</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&veaction=edit&section=6" title="Modifier la section : La campagne de Stalingrad - Groupe d'armées B" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&action=edit&section=6" title="Modifier le code source de la section : La campagne de Stalingrad - Groupe d'armées B"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:German_soldiers_marching_in_Russian_summer.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/German_soldiers_marching_in_Russian_summer.jpg/275px-German_soldiers_marching_in_Russian_summer.jpg" decoding="async" width="275" height="209" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/German_soldiers_marching_in_Russian_summer.jpg/413px-German_soldiers_marching_in_Russian_summer.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/German_soldiers_marching_in_Russian_summer.jpg/550px-German_soldiers_marching_in_Russian_summer.jpg 2x" data-file-width="567" data-file-height="430" /></a><figcaption>Soldats allemands progressant durant l'été en Russie. L'un d'eux porte une <a href="/wiki/Maschinengewehr_34" title="Maschinengewehr 34">mitrailleuse MG34</a>.</figcaption></figure> <p>À la fin juillet, la <abbr class="abbr" title="Sixième">VI<sup>e</sup></abbr> armée reprit son offensive et vers le <a href="/wiki/10_ao%C3%BBt" title="10 août">10 août</a>, elle avait nettoyé la rive occidentale du Don. Cependant, la résistance soviétique continuait et retardait l'avancée du Groupe d'armées B. </p><p>La <abbr class="abbr" title="Sixième">VI<sup>e</sup></abbr> armée franchit finalement le Don le <a href="/wiki/21_ao%C3%BBt" title="21 août">21 août</a> permettant au groupe d'armées B d'établir une ligne défensive dans la boucle du Don avec les armées hongroise, italienne et roumaine. La ville de Stalingrad n'étant plus qu'à 60 <abbr class="abbr" title="kilomètre">km</abbr>, la <i><a href="/wiki/Luftwaffe" title="Luftwaffe">Luftwaffe</a></i> lança une série de bombardements aériens qui tuèrent 40 000 personnes et transformèrent la ville en un tas de ruines. La prise de la ville devait se faire après un encerclement. La <abbr class="abbr" title="Sixième">VI<sup>e</sup></abbr> armée avançait vers le nord (<a href="/wiki/Frolovo" title="Frolovo">Frolovo</a>) tandis que la <abbr class="abbr" title="Quatrième">4<sup>e</sup></abbr> armée de Panzer avancerait par le sud (<a href="/wiki/Kotelnikovo" title="Kotelnikovo">Kotelnikovo</a>). Cette manœuvre créa un saillant dans la zone comprise entre le Don et la Volga. Deux armées soviétiques (<abbr class="abbr" title="Soixante-deuxième">62<sup>e</sup></abbr> et <abbr class="abbr" title="Soixante-quatrième">64<sup>e</sup></abbr>, chacune égale à un <a href="/wiki/Corps_d%27arm%C3%A9e" title="Corps d'armée">corps d'armée</a> allemand) entrèrent dans le saillant et le <a href="/wiki/29_ao%C3%BBt" title="29 août">29 août</a>, la <abbr class="abbr" title="Quatrième">IV<sup>e</sup></abbr> armée de Panzer lança une grande offensive à la base du saillant vers Stalingrad. La <abbr class="abbr" title="Sixième">VI<sup>e</sup></abbr> armée fit de même, mais une forte contre-attaque soviétique permit à la majeure partie des forces soviétiques de se replier vers Stalingrad. </p><p>Jusqu'alors, <a href="/wiki/Gueorgui_Joukov" title="Gueorgui Joukov">Gueorgui Joukov</a> avait assumé le commandement de la défense de Stalingrad comme envoyé de la <a href="/wiki/Stavka" title="Stavka">STAVKA</a> et en septembre, il monta une série d'offensives destinées à retarder les tentatives de la <abbr class="abbr" title="Sixième">VI<sup>e</sup></abbr> armée pour prendre Stalingrad. </p><p>Pendant ce temps, des forces soviétiques continuaient d'être envoyées au sud pour renforcer les défenses de la ville et à l'est de la Volga pour préparer une contre-offensive. À la mi-septembre, la <abbr class="abbr" title="Sixième">VI<sup>e</sup></abbr> armée atteignit les faubourgs sud de la ville. Ce fut le début de la <a href="/wiki/Bataille_de_Stalingrad" title="Bataille de Stalingrad">bataille de Stalingrad</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="La_bataille_de_Stalingrad_et_ses_conséquences"><span id="La_bataille_de_Stalingrad_et_ses_cons.C3.A9quences"></span>La bataille de Stalingrad et ses conséquences</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&veaction=edit&section=7" title="Modifier la section : La bataille de Stalingrad et ses conséquences" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&action=edit&section=7" title="Modifier le code source de la section : La bataille de Stalingrad et ses conséquences"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Eastern_Front_1942-11_to_1943-03.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Eastern_Front_1942-11_to_1943-03.png/300px-Eastern_Front_1942-11_to_1943-03.png" decoding="async" width="300" height="230" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Eastern_Front_1942-11_to_1943-03.png/450px-Eastern_Front_1942-11_to_1943-03.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Eastern_Front_1942-11_to_1943-03.png/600px-Eastern_Front_1942-11_to_1943-03.png 2x" data-file-width="1201" data-file-height="921" /></a><figcaption>Avancée des contre-offensives soviétiques du 19 novembre 1942 à début mars 1943. <div class="legende-bloc legende-bloc-vertical"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r160408543" /><ul> <li><span class="legende" style="margin-right:.3em;display:inline-block;width:1.3em;height:1.3em;webkit-print-color-adjust:exact;color-adjust:exact;background:#fff8d5;border:1px solid gray;vertical-align:middle"></span>Au 12 décembre</li> <li><span class="legende" style="margin-right:.3em;display:inline-block;width:1.3em;height:1.3em;webkit-print-color-adjust:exact;color-adjust:exact;background:#ffd2b9;border:1px solid gray;vertical-align:middle"></span>Au 18 février</li> <li><span class="legende" style="margin-right:.3em;display:inline-block;width:1.3em;height:1.3em;webkit-print-color-adjust:exact;color-adjust:exact;background:#ccffcd;border:1px solid gray;vertical-align:middle"></span>En mars</li> </ul></div></figcaption></figure> <p>La <a href="/wiki/Bataille_de_Stalingrad" title="Bataille de Stalingrad">bataille de Stalingrad</a> commença par des succès allemands. Après de rudes combats de rue, la <i>Wehrmacht</i> avait pris le contrôle de 90 % de la ville à l'ouest de la Volga, tandis que la <i>Luftwaffe</i> entravait les efforts soviétiques pour soutenir les défenseurs. La <i>Wehrmacht</i> fut néanmoins incapable de réduire les dernières poches de résistance, ce qui força la <abbr class="abbr" title="Sixième">VI<sup>e</sup></abbr> armée à dégarnir ses flancs pour continuer le combat. Le <a href="/wiki/19_novembre" title="19 novembre">19 novembre</a>, l'<a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Uranus" title="Opération Uranus">opération Uranus</a> balaya les armées hongroise, italienne et roumaine retranchées autour de la ville et encercla la <abbr class="abbr" title="Sixième">VI<sup>e</sup></abbr> armée dans Stalingrad. Ce fut le début d'un long siège dans lequel les efforts allemands pour <a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Wintergewitter" title="Opération Wintergewitter">lever le siège</a> échouèrent et menèrent à la destruction de la <abbr class="abbr" title="Sixième">VI<sup>e</sup></abbr> Armée. </p><p>Poursuivant le succès d'Uranus, l'Armée rouge déclencha l'<a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Saturne" title="Opération Saturne">opération Saturne</a>, une version réduite d'un plan plus vaste visant à couper le Groupe d'armées A toujours présent dans le Caucase du reste de la <i>Wehrmacht</i>. Cette opération menaça quand même le groupe d'armées A qui dut lentement se replier à travers le <a href="/wiki/Kouban" title="Kouban">Kouban</a>. Les restes du groupe d'armées B formèrent le <a href="/wiki/Groupe_d%27arm%C3%A9es_Don" title="Groupe d'armées Don">groupe d'armées Don</a> sous le commandement d'<a href="/wiki/Erich_von_Manstein" title="Erich von Manstein">Erich von Manstein</a>. La <a href="/wiki/Troisi%C3%A8me_bataille_de_Kharkov" title="Troisième bataille de Kharkov">troisième bataille de Kharkov</a> peut être considérée comme le dernier épisode de <i>Fall Blau</i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Conclusion">Conclusion</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&veaction=edit&section=8" title="Modifier la section : Conclusion" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&action=edit&section=8" title="Modifier le code source de la section : Conclusion"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>L'offensive voulue par Hitler avait des objectifs bien trop ambitieux et fut perturbée tant par ses propres décisions que par sa sous-estimation de l'Armée rouge et de ses commandants. L'opération montre des parallèles avec l'<a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Barbarossa" title="Opération Barbarossa">opération Barbarossa</a> : après un début foudroyant permettant la capture de vastes territoires, elle s'avéra finalement incapable de réaliser ses objectifs, la conquête de Stalingrad et de Bakou. </p><p><i>Fall Blau</i> a donc échoué : tous les gains obtenus furent perdus au cours de l'hiver 1942-1943. Seule la <a href="/wiki/P%C3%A9ninsule_de_Taman" title="Péninsule de Taman">péninsule de Taman</a> resta occupée jusqu'à son évacuation le <time class="nowrap" datetime="1943-10-09" data-sort-value="1943-10-09">9 octobre 1943</time>. </p><p>L'été de l'année suivante (1943), Hitler et ses généraux allaient planifier l'<a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Citadelle" class="mw-redirect" title="Opération Citadelle">opération Citadelle</a> pour exploiter un saillant laissé par l'ennemi : l'échec allemand lors de la bataille de Koursk sera un autre moment décisif de la guerre. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voir_aussi">Voir aussi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&veaction=edit&section=9" title="Modifier la section : Voir aussi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&action=edit&section=9" title="Modifier le code source de la section : Voir aussi"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bibliographie">Bibliographie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&veaction=edit&section=10" title="Modifier la section : Bibliographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&action=edit&section=10" title="Modifier le code source de la section : Bibliographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : français">(fr)</abbr> <a href="/wiki/Christian_Baechler" title="Christian Baechler">Christian Baechler</a>, <i>Guerre et Exterminations à l'Est, Hitler et la conquête de l'espace vital, 1933-1945</i>, Taillandier, 2012, 524 p., <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-84734-906-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-84734-906-1"><span class="nowrap">978-2-84734-906-1</span></a>)</small>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Lopez2008"><span class="ouvrage" id="Jean_Lopez2008"><a href="/wiki/Jean_Lopez" title="Jean Lopez">Jean <span class="nom_auteur">Lopez</span></a>, <cite class="italique">Stalingrad : la bataille au bord du gouffre</cite>, éditions Economica, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr> « Campagnes & stratégies », <time class="nowrap" datetime="2008-10-01" data-sort-value="2008-10-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> octobre 2008</time>, <abbr class="abbr" title="première">1<sup>re</sup></abbr> <abbr class="abbr" title="édition">éd.</abbr>, 460 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>, broché <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2717856385" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2717856385"><span class="nowrap">978-2717856385</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Stalingrad&rft.pub=%C3%A9ditions+Economica&rft.edition=1&rft.stitle=la+bataille+au+bord+du+gouffre&rft.aulast=Lopez&rft.aufirst=Jean&rft.date=2008-10-01&rft.tpages=460&rft.isbn=978-2717856385&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AOp%C3%A9ration+Fall+Blau"></span></span></span></li> <li><a href="/wiki/Raymond_Cartier" title="Raymond Cartier">Raymond Cartier</a>, <i>La Seconde Guerre mondiale - tome 2. 1942-1945</i>, Paris, Larousse - <a href="/wiki/Paris_Match" title="Paris Match">Paris Match</a>, 1966.</li> <li>Philippe Richardot, « Le Reich part à l'assaut du Caucase », <i>Magazine <abbr class="abbr" title="Deuxième">2<sup>e</sup></abbr> Guerre mondiale</i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr> 10, 2006.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Filmographie">Filmographie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&veaction=edit&section=11" title="Modifier la section : Filmographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&action=edit&section=11" title="Modifier le code source de la section : Filmographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><i><a href="/wiki/Ils_ont_combattu_pour_la_patrie" title="Ils ont combattu pour la patrie">Ils ont combattu pour la patrie</a></i> (<a href="/wiki/1973" title="1973">1973</a>) réalisé par <a href="/wiki/Sergue%C3%AF_Bondartchouk" title="Sergueï Bondartchouk">Serge Bondartchouk</a>, montre le repli des forces soviétiques vers le Don et les actions d'une petite unité d'arrière-garde pour ralentir l'avancée allemande à travers la steppe.</li> <li><i><a href="/wiki/Croix_de_fer_(film)" title="Croix de fer (film)">Croix de fer</a></i> est un film sorti en <a href="/wiki/1977" title="1977">1977</a>, réalisé par <a href="/wiki/Sam_Peckinpah" title="Sam Peckinpah">Sam Peckinpah</a> et racontant l'histoire de soldats allemands harcelés après la défaite allemande à Stalingrad en 1943.</li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Mein_Krieg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mein Krieg (page inexistante)">Mein Krieg</a></i> (<i>Ma guerre</i>) est un documentaire <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://www.imdb.com/title/tt0107547/">[1]</a> réalisé en <a href="/wiki/1990" title="1990">1990</a> à partir de <a href="/wiki/Film_8_mm" title="Film 8 mm">films 8 <abbr class="abbr" title="millimètre">mm</abbr></a> tournés par des soldats allemands sur le front de l'Est.</li> <li><i><a href="/wiki/Stalingrad_(film,_1993)" title="Stalingrad (film, 1993)">Stalingrad</a></i>, sorti en <a href="/wiki/1993" title="1993">1993</a>, est un film qui dépeint la bataille à travers les yeux de l'officier allemand Hans von Witzland et de son bataillon.</li> <li><i><a href="/wiki/Stalingrad_(film,_2001)" title="Stalingrad (film, 2001)">Stalingrad</a></i>, sorti en <a href="/wiki/2001" title="2001">2001</a>, est un film qui montre la bataille à travers l'action du tireur d'élite russe <a href="/wiki/Vassili_Grigorievitch_Za%C3%AFtsev" title="Vassili Grigorievitch Zaïtsev">Vassili Zaïtsev</a>.</li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Objectif_Bakou&action=edit&redlink=1" class="new" title="Objectif Bakou (page inexistante)">Objectif Bakou</a></i> est un documentaire réalisé par la société de production <a href="/wiki/CC%26C_%E2%80%93_Clarke_Costelle_et_Cie" title="CC&C – Clarke Costelle et Cie">CC&C</a>, diffusé en mai <a href="/wiki/2015" title="2015">2015</a> et racontant la déroute des allemands dans leur objectif de s'emparer des réserves de pétrole de Bakou.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&veaction=edit&section=12" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&action=edit&section=12" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a> </span><span class="reference-text">Le Groupe armée A était sous les ordres direct de l'<a href="/wiki/Oberkommando_des_Heeres" title="Oberkommando des Heeres">OKH</a> du 10 septembre 1942 à 22 novembre 1942 quand von Kleist prit le commandement.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">58-59</span>. Woods, Wiest, Barbier</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a> </span><span class="reference-text"><i>Kriegstagebuch des Oberkommandos der Wehrmacht</i> (journal de marche de la <i>Wehrmacht</i>).</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a> </span><span class="reference-text">C. Baechler, <i>Guerre et exterminations à l'Est</i>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr> 219.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a> </span><span class="reference-text">C. Baechler, <i>Guerre et exterminations à l'Est</i>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">219-220</span>.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a> </span><span class="reference-text">C. Baechler, <i>Guerre et exterminations à l'Est</i>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr> 218.</span> </li> <li id="cite_note-CB220-7"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-CB220_7-0">a</a> <a href="#cite_ref-CB220_7-1">b</a> <a href="#cite_ref-CB220_7-2">c</a> <a href="#cite_ref-CB220_7-3">d</a> et <a href="#cite_ref-CB220_7-4">e</a></sup> </span><span class="reference-text">C. Baechler, <i>Guerre et exterminations à l'Est</i>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr> 220.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a> </span><span class="reference-text">C. Baechler, <i>Guerre et exterminations à l'Est</i>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr> 222.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a> </span><span class="reference-text">Michael Jones, <i>Stalingrad: How the Red Army survived the German onslaught</i>, Casemate, 2007.</span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Articles_connexes">Articles connexes</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&veaction=edit&section=13" title="Modifier la section : Articles connexes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&action=edit&section=13" title="Modifier le code source de la section : Articles connexes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Bataille_du_Caucase" title="Bataille du Caucase">Bataille du Caucase</a></li> <li><a href="/wiki/Liste_des_op%C3%A9rations_lors_de_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Liste des opérations lors de la Seconde Guerre mondiale">Liste des opérations lors de la Seconde Guerre mondiale</a></li></ul> <ul><li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Cet article est partiellement ou en totalité issu de l’article de Wikipédia en anglais intitulé <span class="plainlinks">« <a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Case_Blue?oldid=376392738">Case Blue</a> » <small>(<a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Case_Blue?action=history">voir la liste des auteurs</a>)</small></span>.</li></ul> <div class="navbox-container" style="clear:both;"> <table class="navbox collapsible noprint collapsed" style=""> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="2" style=""><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Seconde_Guerre_mondiale" title="Modèle:Palette Seconde Guerre mondiale"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a> · <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Seconde_Guerre_mondiale&action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%"><a href="/wiki/Seconde_Guerre_mondiale" title="Seconde Guerre mondiale">Seconde Guerre mondiale</a></div></th> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:70px;"><a href="/wiki/Pays_impliqu%C3%A9s_dans_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Pays impliqués dans la Seconde Guerre mondiale">Participants</a></th> <td class="navbox-list" style=""><table class="navbox-subgroup" style=""> <tbody><tr> <th class="navbox-group" style="width:80px;"><a href="/wiki/Alli%C3%A9s_de_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Alliés de la Seconde Guerre mondiale">Alliés</a></th> <td class="navbox-list" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Histoire_militaire_de_l%27Afrique_du_Sud_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Histoire militaire de l'Afrique du Sud pendant la Seconde Guerre mondiale">Afrique du Sud</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_militaire_de_l%27Australie_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Histoire militaire de l'Australie pendant la Seconde Guerre mondiale">Australie</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_de_la_Belgique_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Histoire de la Belgique pendant la Seconde Guerre mondiale">Belgique</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_du_Br%C3%A9sil_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Histoire du Brésil pendant la Seconde Guerre mondiale">Brésil</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_militaire_du_Canada_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Histoire militaire du Canada pendant la Seconde Guerre mondiale">Canada</a></li> <li><a href="/wiki/Seconde_guerre_sino-japonaise" title="Seconde guerre sino-japonaise">Chine</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_de_la_Colombie_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Histoire de la Colombie pendant la Seconde Guerre mondiale">Colombie</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_de_Cuba_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Histoire de Cuba pendant la Seconde Guerre mondiale">Cuba</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_du_Danemark_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Histoire du Danemark pendant la Seconde Guerre mondiale">Danemark</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_militaire_des_%C3%89tats-Unis_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Histoire militaire des États-Unis pendant la Seconde Guerre mondiale">États-Unis</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_militaire_de_l%27%C3%89thiopie_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" class="mw-redirect" title="Histoire militaire de l'Éthiopie pendant la Seconde Guerre mondiale">Éthiopie</a></li> <li><a href="/wiki/Chronologie_de_la_France_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Chronologie de la France pendant la Seconde Guerre mondiale">France</a> <ul><li><a href="/wiki/France_libre" title="France libre">France libre</a> (à partir de <a href="/wiki/Juin_1940_(guerre_mondiale)" title="Juin 1940 (guerre mondiale)">juin 1940</a>)</li> <li><a href="/wiki/Alg%C3%A9rie_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Algérie pendant la Seconde Guerre mondiale">Algérie</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Histoire_de_la_Gr%C3%A8ce_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Histoire de la Grèce pendant la Seconde Guerre mondiale">Grèce</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_de_l%27Inde_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Histoire de l'Inde pendant la Seconde Guerre mondiale">Inde</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_militaire_de_l%27Italie_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Histoire militaire de l'Italie pendant la Seconde Guerre mondiale">Italie</a> (<a href="/wiki/Armistice_de_Cassibile" title="Armistice de Cassibile">à partir de septembre 1943</a>)</li> <li><a href="/wiki/Invasion_du_Luxembourg_en_1940" title="Invasion du Luxembourg en 1940">Luxembourg</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_militaire_du_Mexique_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Histoire militaire du Mexique pendant la Seconde Guerre mondiale">Mexique</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_militaire_de_la_Nouvelle-Z%C3%A9lande_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Histoire militaire de la Nouvelle-Zélande pendant la Seconde Guerre mondiale">Nouvelle-Zélande</a></li> <li><a href="/wiki/Campagne_de_Norv%C3%A8ge" title="Campagne de Norvège">Norvège</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_des_Pays-Bas" title="Bataille des Pays-Bas">Pays-Bas</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_des_Philippines_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Histoire des Philippines pendant la Seconde Guerre mondiale">Commonwealth des Philippines</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_de_la_Pologne_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Histoire de la Pologne pendant la Seconde Guerre mondiale">Pologne</a></li> <li><a href="/wiki/Rhod%C3%A9sie_du_Sud" title="Rhodésie du Sud">Rhodésie du Sud</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_militaire_du_Royaume-Uni_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Histoire militaire du Royaume-Uni pendant la Seconde Guerre mondiale">Royaume-Uni</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_de_la_Tch%C3%A9coslovaquie_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Histoire de la Tchécoslovaquie pendant la Seconde Guerre mondiale">Tchécoslovaquie</a></li> <li><a href="/wiki/Union_sovi%C3%A9tique_dans_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Union soviétique dans la Seconde Guerre mondiale">Union soviétique</a></li> <li><a href="/wiki/Front_yougoslave_de_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Front yougoslave de la Seconde Guerre mondiale">Yougoslavie</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px;"><a href="/wiki/Axe_Rome-Berlin-Tokyo" title="Axe Rome-Berlin-Tokyo">Axe</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Troisi%C3%A8me_Reich" title="Troisième Reich">Allemagne</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_de_la_Bulgarie_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Histoire de la Bulgarie pendant la Seconde Guerre mondiale">Bulgarie</a></li> <li><a href="/wiki/Gouvernement_national_r%C3%A9organis%C3%A9_de_la_r%C3%A9publique_de_Chine" title="Gouvernement national réorganisé de la république de Chine">Gouvernement national réorganisé de la république de Chine</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89tat_ind%C3%A9pendant_de_Croatie" title="État indépendant de Croatie">État indépendant de Croatie</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_de_la_Finlande_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Histoire de la Finlande pendant la Seconde Guerre mondiale">Finlande</a></li> <li><a href="/wiki/Royaume_de_Hongrie_(1920-1946)#Seconde_Guerre_mondiale" title="Royaume de Hongrie (1920-1946)">Hongrie</a></li> <li><a href="/wiki/Gouvernement_provisoire_de_l%27Inde_libre" title="Gouvernement provisoire de l'Inde libre">Inde</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_anglo-irakienne" title="Guerre anglo-irakienne">Irak</a></li> <li><a href="/wiki/Royaume_d%27Italie_(1861-1946)" title="Royaume d'Italie (1861-1946)">Italie</a> (jusqu’au <a href="/wiki/8_septembre" title="8 septembre">8</a> <a href="/wiki/Septembre_1943_(guerre_mondiale)" title="Septembre 1943 (guerre mondiale)">septembre 1943</a>)</li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_sociale_italienne" title="République sociale italienne">République sociale italienne</a></li> <li><a href="/wiki/Empire_du_Japon#Conflits_ouverts_avec_la_Chine,_puis_l'Occident" title="Empire du Japon">Japon</a></li> <li><a href="/wiki/Mandchoukouo" title="Mandchoukouo">Mandchoukouo</a></li> <li><a href="/wiki/Gouvernement_national_(Norv%C3%A8ge)" title="Gouvernement national (Norvège)">Norvège (Gouvernement national)</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9gime_de_Vichy" title="Régime de Vichy">Régime de Vichy</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_des_Philippines_(1943-1945)" title="République des Philippines (1943-1945)">République des Philippines</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_de_la_Roumanie_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Histoire de la Roumanie pendant la Seconde Guerre mondiale">Roumanie</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_slovaque_(1939-1945)" title="République slovaque (1939-1945)">Slovaquie</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_de_la_Tha%C3%AFlande_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Histoire de la Thaïlande pendant la Seconde Guerre mondiale">Thaïlande</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px;"><a href="/wiki/R%C3%A9sistance_dans_l%27Europe_occup%C3%A9e_par_les_nazis" title="Résistance dans l'Europe occupée par les nazis">Résistance</a></th> <td class="navbox-list" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Histoire_de_l%27Albanie_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale#Résistance_communiste_et_nationaliste" title="Histoire de l'Albanie pendant la Seconde Guerre mondiale">Albanie</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9sistance_int%C3%A9rieure_au_nazisme" title="Résistance intérieure au nazisme">Allemagne</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9sistance_en_Autriche_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Résistance en Autriche pendant la Seconde Guerre mondiale">Autriche</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9sistance_int%C3%A9rieure_belge" title="Résistance intérieure belge">Belgique</a></li> <li><a href="/wiki/Gouvernement_provisoire_de_la_R%C3%A9publique_de_Cor%C3%A9e" class="mw-redirect" title="Gouvernement provisoire de la République de Corée">Corée</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9sistance_danoise" title="Résistance danoise">Danemark</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9sistance_estonienne" title="Résistance estonienne">Estonie</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9sistance_int%C3%A9rieure_fran%C3%A7aise" title="Résistance intérieure française">France</a></li> <li><a href="/wiki/Occupation_de_la_Gr%C3%A8ce_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Occupation de la Grèce pendant la Seconde Guerre mondiale">Grèce</a></li> <li><a href="/wiki/Occupation_japonaise_de_Hong_Kong" title="Occupation japonaise de Hong Kong">Hong Kong</a></li> <li><a href="/wiki/Quit_India" title="Quit India">Inde</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9sistance_en_Italie_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Résistance en Italie pendant la Seconde Guerre mondiale">Italie</a></li> <li><a href="/wiki/Dissidence_au_Japon_au_d%C3%A9but_de_l%27%C3%A8re_Sh%C5%8Dwa#Résistance_japonaise_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Dissidence au Japon au début de l'ère Shōwa">Japon</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9sistance_juive_pendant_la_Shoah" title="Résistance juive pendant la Shoah">Juive</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9sistance_en_Lettonie_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Résistance en Lettonie pendant la Seconde Guerre mondiale">Lettonie</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9sistance_en_Lituanie_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Résistance en Lituanie pendant la Seconde Guerre mondiale">Lituanie</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9sistance_au_Luxembourg_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Résistance au Luxembourg pendant la Seconde Guerre mondiale">Luxembourg</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9sistance_norv%C3%A9gienne" title="Résistance norvégienne">Norvège</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9sistance_int%C3%A9rieure_aux_Pays-Bas" title="Résistance intérieure aux Pays-Bas">Pays-Bas</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9sistance_philippine_%C3%A0_l%27occupation_japonaise" title="Résistance philippine à l'occupation japonaise">Philippines</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9sistance_int%C3%A9rieure_polonaise_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Résistance intérieure polonaise pendant la Seconde Guerre mondiale">Pologne</a> <ul><li><a href="/wiki/Soldats_maudits" title="Soldats maudits">Anti-communisme</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9sistance_anticommuniste_roumaine" title="Résistance anticommuniste roumaine">Roumaine</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_de_la_Tch%C3%A9coslovaquie_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale#La_Résistance_tchèque" title="Histoire de la Tchécoslovaquie pendant la Seconde Guerre mondiale">Tchécoslovaquie</a></li> <li><a href="/wiki/Forces_tha%C3%AFlandaises_libres" title="Forces thaïlandaises libres">Thaïlande</a></li> <li><a href="/wiki/Arm%C3%A9e_insurrectionnelle_ukrainienne" title="Armée insurrectionnelle ukrainienne">Ukraine</a></li> <li><a href="/wiki/Partisans_sovi%C3%A9tiques" title="Partisans soviétiques">Union soviétique</a></li> <li><a href="/wiki/Soul%C3%A8vement_national_slovaque" title="Soulèvement national slovaque">Slovaquie</a></li> <li><a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Minh" title="Việt Minh">Vietnam</a></li> <li><a href="/wiki/Partisans_(Yougoslavie)" title="Partisans (Yougoslavie)">Yougoslavie</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:70px;"><a href="/wiki/Chronologie_de_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Chronologie de la Seconde Guerre mondiale">Chronologie</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><table class="navbox-subgroup" style=""> <tbody><tr> <th class="navbox-group" style="width:80px;"><a href="/wiki/1939" title="1939">1939</a></th> <td class="navbox-list" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Campagne_de_Pologne_(1939)" title="Campagne de Pologne (1939)">Invasion de la Pologne</a></li> <li><a href="/wiki/Dr%C3%B4le_de_guerre" title="Drôle de guerre">Drôle de guerre</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_l%27Atlantique_(1939-1945)" title="Bataille de l'Atlantique (1939-1945)">Atlantique</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Changsha_(1939)" title="Bataille de Changsha (1939)">Changsha</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_d%27Hiver" title="Guerre d'Hiver">Guerre d'Hiver</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px;"><a href="/wiki/1940" title="1940">1940</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Weser%C3%BCbung" title="Opération Weserübung">Opération Weserübung</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_des_Pays-Bas" title="Bataille des Pays-Bas">Pays-Bas</a></li> <li><a href="/wiki/Campagne_des_18_jours" title="Campagne des 18 jours">Belgique</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_France" title="Bataille de France">France</a> <ul><li><a href="/wiki/Armistice_du_22_juin_1940" title="Armistice du 22 juin 1940">Armistice du 22 juin 1940</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Campagne_de_Norv%C3%A8ge" title="Campagne de Norvège">Norvège</a></li> <li><a href="/wiki/Campagne_de_la_M%C3%A9diterran%C3%A9e" title="Campagne de la Méditerranée">Méditerranée</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_du_D%C3%A9sert" title="Guerre du Désert">Guerre du Désert</a></li> <li><a href="/wiki/Occupation_des_pays_baltes" class="mw-redirect" title="Occupation des pays baltes">Pays baltes</a></li> <li><a href="/wiki/Occupation_sovi%C3%A9tique_de_la_Bessarabie_et_de_la_Bucovine_du_Nord" title="Occupation soviétique de la Bessarabie et de la Bucovine du Nord">Moldavie</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_d%27Angleterre" title="Bataille d'Angleterre">Angleterre</a></li> <li><a href="/wiki/Conqu%C3%AAte_italienne_du_Somaliland_britannique" title="Conquête italienne du Somaliland britannique">Somaliland britannique</a></li> <li><a href="/wiki/Invasion_japonaise_de_l%27Indochine" title="Invasion japonaise de l'Indochine">Indochine</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_italo-grecque" title="Guerre italo-grecque">Grèce</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Compass" title="Opération Compass">Compass</a></li> <li><a href="/wiki/Campagne_d%27Afrique_du_Nord_(Seconde_Guerre_mondiale)" title="Campagne d'Afrique du Nord (Seconde Guerre mondiale)">Afrique du Nord</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px;"><a href="/wiki/1941" title="1941">1941</a></th> <td class="navbox-list" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Bataille_des_Cara%C3%AFbes" title="Bataille des Caraïbes">Caraïbes</a></li> <li><a href="/wiki/Campagne_d%27Afrique_de_l%27Est_(Seconde_Guerre_mondiale)" title="Campagne d'Afrique de l'Est (Seconde Guerre mondiale)">Afrique de l'Est</a></li> <li><a href="/wiki/Front_yougoslave_de_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Front yougoslave de la Seconde Guerre mondiale">Yougoslavie</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Gr%C3%A8ce" title="Bataille de Grèce">Grèce</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Cr%C3%A8te" title="Bataille de Crète">Crète</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_anglo-irakienne" title="Guerre anglo-irakienne">Irak</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Barbarossa" title="Opération Barbarossa">Opération Barbarossa</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_de_Continuation" title="Guerre de Continuation">Finlande</a></li> <li><a href="/wiki/Insurrection_de_juin_en_Lituanie" class="mw-redirect" title="Insurrection de juin en Lituanie">Lituanie</a></li> <li><a href="/wiki/Campagne_de_Syrie_(1941)" title="Campagne de Syrie (1941)">Syrie et Liban</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Kiev_(1941)" title="Bataille de Kiev (1941)">Kiev</a></li> <li><a href="/wiki/Invasion_anglo-sovi%C3%A9tique_de_l%27Iran" title="Invasion anglo-soviétique de l'Iran">Iran</a></li> <li><a href="/wiki/Si%C3%A8ge_de_L%C3%A9ningrad" title="Siège de Léningrad">Léningrad</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Moscou" title="Bataille de Moscou">Moscou</a></li> <li><a href="/wiki/Si%C3%A8ge_de_S%C3%A9bastopol_(1941-1942)" title="Siège de Sébastopol (1941-1942)">Sébastopol</a></li> <li><a href="/wiki/Attaque_de_Pearl_Harbor" title="Attaque de Pearl Harbor">Pearl Harbor</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Hong_Kong" title="Bataille de Hong Kong">Hong Kong</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_des_Philippines_(1941-1942)" title="Bataille des Philippines (1941-1942)">Philippines</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Changsha_(1941)" title="Bataille de Changsha (1941)">Changsha</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_des_Philippines_(1941-1942)" title="Bataille des Philippines (1941-1942)">Philippines</a></li> <li><a href="/wiki/Campagne_de_Malaisie" title="Campagne de Malaisie">Malaisie britannique</a></li> <li><a href="/wiki/Invasion_de_Born%C3%A9o_(1941-1942)" title="Invasion de Bornéo (1941-1942)">Bornéo (1941-1942)</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px;"><a href="/wiki/1942" title="1942">1942</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Conqu%C3%AAte_japonaise_de_la_Birmanie" title="Conquête japonaise de la Birmanie">Birmanie (1942)</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Changsha_(1942)" title="Bataille de Changsha (1942)">Changsha</a></li> <li><a href="/wiki/Premi%C3%A8re_bataille_de_la_mer_de_Java" title="Première bataille de la mer de Java">Mer de Java</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_la_mer_de_Corail" title="Bataille de la mer de Corail">Mer de Corail</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Gazala" title="Bataille de Gazala">Gazala</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Midway" title="Bataille de Midway">Midway</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Fall Blau</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Stalingrad" title="Bataille de Stalingrad">Stalingrad</a></li> <li><a href="/wiki/Raid_de_Dieppe" title="Raid de Dieppe">Dieppe</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Kiev_(1941)" title="Bataille de Kiev (1941)">Kiev</a></li> <li><a href="/wiki/Seconde_bataille_d%27El_Alamein" title="Seconde bataille d'El Alamein">El Alamein</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Guadalcanal" title="Bataille de Guadalcanal">Guadalcanal</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Torch" title="Opération Torch">Torch</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px;"><a href="/wiki/1943" title="1943">1943</a></th> <td class="navbox-list" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Campagne_de_Birmanie" title="Campagne de Birmanie">Birmanie</a></li> <li><a href="/wiki/Campagne_des_%C3%AEles_Salomon" title="Campagne des îles Salomon">Îles Salomon</a></li> <li><a href="/wiki/Campagne_de_Tunisie" title="Campagne de Tunisie">Tunisie</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Koursk" title="Bataille de Koursk">Koursk</a></li> <li><a href="/wiki/Campagne_d%27Italie_(Seconde_Guerre_mondiale)" title="Campagne d'Italie (Seconde Guerre mondiale)">Italie</a> <ul><li><a href="/wiki/Armistice_de_Cassibile" title="Armistice de Cassibile">Armistice de Cassibile</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Smolensk_(1943)" title="Bataille de Smolensk (1943)">Smolensk</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_du_Dniepr" title="Bataille du Dniepr">Dniepr</a></li> <li><a href="/wiki/Campagne_des_%C3%AEles_Gilbert_et_Marshall" title="Campagne des îles Gilbert et Marshall">Îles Gilbert et Marshall</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Changde" title="Bataille de Changde">Changde</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px;"><a href="/wiki/1944" title="1944">1944</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Bataille_de_Monte_Cassino" title="Bataille de Monte Cassino">Monte Cassino</a>/<a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Shingle" title="Opération Shingle">Shingle</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Narva_(1944)" title="Bataille de Narva (1944)">Narva</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Tcherkassy" title="Bataille de Tcherkassy">Tcherkassy</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Temp%C3%AAte_(Pologne)" title="Opération Tempête (Pologne)">Tempête</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Ichi-Go" title="Opération Ichi-Go">Ichi-Go</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9barquement_de_Normandie" title="Débarquement de Normandie">Opération Neptune</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Normandie" title="Bataille de Normandie">Normandie</a></li> <li><a href="/wiki/Campagne_des_%C3%AEles_Mariannes_et_Palaos" title="Campagne des îles Mariannes et Palaos">Îles Mariannes et Palaos</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Bagration" title="Opération Bagration">Bagration</a></li> <li><a href="/wiki/Offensive_de_Lvov-Sandomir" title="Offensive de Lvov-Sandomir">Lvov-Sandomir</a></li> <li><a href="/wiki/Insurrection_de_Varsovie" title="Insurrection de Varsovie">Varsovie</a></li> <li><a href="/wiki/Offensive_de_Jassy-Kichinev" title="Offensive de Jassy-Kichinev">Jassy-Kichinev</a></li> <li><a href="/wiki/Lib%C3%A9ration_de_Paris" title="Libération de Paris">Paris</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9barquement_de_Provence" title="Débarquement de Provence">Provence</a></li> <li><a href="/wiki/Campagne_de_la_ligne_Siegfried" title="Campagne de la ligne Siegfried">Ligne Siegfried</a></li> <li><a href="/wiki/Offensive_de_Belgrade" title="Offensive de Belgrade">Belgrade</a></li> <li><a href="/wiki/Ligne_gothique" title="Ligne gothique">Ligne gothique</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Market_Garden" title="Opération Market Garden">Market Garden</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Bagration#Offensive_Tallinn" title="Opération Bagration">Tallinn</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Crossbow" title="Opération Crossbow">Crossbow</a></li> <li><a href="/wiki/Offensive_de_bombardement_combin%C3%A9e" title="Offensive de bombardement combinée">Offensive de bombardement combinée</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_de_Laponie" title="Guerre de Laponie">Laponie</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Budapest" title="Bataille de Budapest">Budapest</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_du_golfe_de_Leyte" title="Bataille du golfe de Leyte">Leyte</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_des_Ardennes" title="Bataille des Ardennes">Ardennes</a> <ul><li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Bodenplatte" title="Opération Bodenplatte">Opération Bodenplatte</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Campagne_des_Philippines" title="Campagne des Philippines">Philippines (1944-1945)</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9rations_en_Birmanie_(1944-1945)" title="Opérations en Birmanie (1944-1945)">Birmanie (1944-1945)</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px;"><a href="/wiki/1945" title="1945">1945</a></th> <td class="navbox-list" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Bataille_de_Budapest" title="Bataille de Budapest">Budapest</a></li> <li><a href="/wiki/Offensive_Vistule-Oder" title="Offensive Vistule-Oder">Vistule-Oder</a></li> <li><a href="/wiki/Si%C3%A8ge_de_Posen_(1945)" title="Siège de Posen (1945)">Siège de Posen (1945)</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_d%27Iwo_Jima" title="Bataille d'Iwo Jima">Iwo Jima</a></li> <li><a href="/wiki/Campagne_d%27Allemagne_(1945)" title="Campagne d'Allemagne (1945)">Campagne d'Allemagne (1945)</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_d%27Okinawa" title="Bataille d'Okinawa">Okinawa</a></li> <li><a href="/wiki/Offensive_du_printemps_1945_en_Italie" title="Offensive du printemps 1945 en Italie">Italie (offensive de 1945)</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Berlin" title="Bataille de Berlin">Berlin</a></li> <li><a href="/wiki/Offensive_de_Prague" title="Offensive de Prague">Tchécoslovaquie</a></li> <li><a href="/wiki/Reconqu%C3%AAte_chinoise_de_1945" title="Reconquête chinoise de 1945">Reconquête chinoise de 1945</a></li> <li><a href="/wiki/Fin_de_la_Seconde_Guerre_mondiale_en_Europe" title="Fin de la Seconde Guerre mondiale en Europe">Capitulation de l'Allemagne</a></li> <li><a href="/wiki/Offensive_sovi%C3%A9tique_de_Mandchourie" title="Offensive soviétique de Mandchourie">Mandchourie</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Manille_(1945)" title="Bataille de Manille (1945)">Manille</a></li> <li><a href="/wiki/Campagne_de_Born%C3%A9o_(1945)" title="Campagne de Bornéo (1945)">Bornéo</a></li> <li><a href="/wiki/Bombardements_atomiques_d%27Hiroshima_et_de_Nagasaki" title="Bombardements atomiques d'Hiroshima et de Nagasaki">Bombardements atomiques</a></li> <li><a href="/wiki/Invasion_sovi%C3%A9tique_de_Sakhaline" title="Invasion soviétique de Sakhaline">Sakhaline</a></li> <li><a href="/wiki/Invasion_des_%C3%AEles_Kouriles" title="Invasion des îles Kouriles">Îles Kouriles</a></li> <li><a href="/wiki/Capitulation_du_Japon" title="Capitulation du Japon">Capitulation du Japon</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:70px;">Aspects</th> <td class="navbox-list" style=""><table class="navbox-subgroup" style=""> <tbody><tr> <th class="navbox-group" style="width:80px;">Généralités</th> <td class="navbox-list" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Aviation_dans_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Aviation dans la Seconde Guerre mondiale">Aviation</a></li> <li><a href="/wiki/Bomber_stream" title="Bomber stream">Bomber stream</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_des_faisceaux" title="Bataille des faisceaux">Bataille des faisceaux</a></li> <li><a href="/wiki/Bombardements_strat%C3%A9giques_durant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Bombardements stratégiques durant la Seconde Guerre mondiale">Bombardements stratégiques</a></li> <li><a href="/wiki/Blitzkrieg" title="Blitzkrieg">Blitzkrieg</a></li> <li><a href="/wiki/Liste_d%27armes_utilis%C3%A9es_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Liste d'armes utilisées pendant la Seconde Guerre mondiale">Équipements militaires</a></li> <li><a href="/wiki/Liste_d%27%C3%A9quipements_de_guerre_%C3%A9lectronique_de_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Liste d'équipements de guerre électronique de la Seconde Guerre mondiale">Équipements de guerre électronique</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89puration_%C3%A0_la_Lib%C3%A9ration_en_France" title="Épuration à la Libération en France">Épuration à la Libération en France</a></li> <li><a href="/wiki/Pr%C3%AAt-bail" title="Prêt-bail">Lend-Lease</a></li> <li><a href="/wiki/Projet_Manhattan" title="Projet Manhattan">Projet Manhattan</a></li> <li><a href="/wiki/Spoliation_d%27%C5%93uvres_d%27art_par_le_r%C3%A9gime_nazi" title="Spoliation d'œuvres d'art par le régime nazi">Spoliation d'œuvres d'art</a> <ul><li><a href="/wiki/Pillage_de_la_Pologne_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Pillage de la Pologne pendant la Seconde Guerre mondiale">En Pologne</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Technologie_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Technologie pendant la Seconde Guerre mondiale">Technologie et logistique</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px;"><a href="/wiki/Liste_des_th%C3%A9%C3%A2tres_et_campagnes_de_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Liste des théâtres et campagnes de la Seconde Guerre mondiale">Théâtres</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Th%C3%A9%C3%A2tre_Asie-Pacifique" title="Théâtre Asie-Pacifique">Asie et Pacifique</a> <ul><li><a href="/wiki/Seconde_guerre_sino-japonaise" title="Seconde guerre sino-japonaise">Chine</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A9%C3%A2tre_d%27Asie_du_Sud-Est_de_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Théâtre d'Asie du Sud-Est de la Seconde Guerre mondiale">Asie du Sud-Est</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_du_Pacifique" title="Guerre du Pacifique">Pacifique</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A9%C3%A2tre_du_Pacifique_de_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Théâtre du Pacifique de la Seconde Guerre mondiale">Pacifique Nord et Central</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A9%C3%A2tre_du_Pacifique_Sud-Ouest_de_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Théâtre du Pacifique Sud-Ouest de la Seconde Guerre mondiale">Pacifique Sud-Ouest</a></li> <li><a href="/wiki/Oc%C3%A9an_Indien_durant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Océan Indien durant la Seconde Guerre mondiale">Océan Indien</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A9%C3%A2tre_europ%C3%A9en_de_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Théâtre européen de la Seconde Guerre mondiale">Europe</a> <ul><li><a href="/wiki/Front_de_l%27Ouest_(Seconde_Guerre_mondiale)" title="Front de l'Ouest (Seconde Guerre mondiale)">Front de l'Ouest</a></li> <li><a href="/wiki/Front_de_l%27Est_(Seconde_Guerre_mondiale)" title="Front de l'Est (Seconde Guerre mondiale)">Front de l'Est</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Campagnes_d%27Afrique,_du_Moyen-Orient_et_de_M%C3%A9diterran%C3%A9e" title="Campagnes d'Afrique, du Moyen-Orient et de Méditerranée">Méditerranée et Moyen-Orient</a> <ul><li><a href="/wiki/Campagne_d%27Afrique_du_Nord_(Seconde_Guerre_mondiale)" title="Campagne d'Afrique du Nord (Seconde Guerre mondiale)">Afrique du Nord</a></li> <li><a href="/wiki/Campagne_d%27Afrique_de_l%27Est_(Seconde_Guerre_mondiale)" title="Campagne d'Afrique de l'Est (Seconde Guerre mondiale)">Afrique de l'Est</a></li> <li><a href="/wiki/Campagne_d%27Italie_(Seconde_Guerre_mondiale)" title="Campagne d'Italie (Seconde Guerre mondiale)">Italie</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Histoire_de_l%27Afrique-Occidentale_fran%C3%A7aise_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Histoire de l'Afrique-Occidentale française pendant la Seconde Guerre mondiale">Afrique de l'Ouest</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_l%27Atlantique_(1939-1945)" title="Bataille de l'Atlantique (1939-1945)">Atlantique</a> <ul><li><a href="/wiki/Chronologie_de_la_bataille_de_l%27Atlantique_(1939-1945)" title="Chronologie de la bataille de l'Atlantique (1939-1945)">chronologie</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A9%C3%A2tre_am%C3%A9ricain_de_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Théâtre américain de la Seconde Guerre mondiale">Amériques</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px;"><a href="/wiki/Apr%C3%A8s-guerre" title="Après-guerre">Après-guerre</a></th> <td class="navbox-list" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Expulsion_des_Allemands_d%27Europe_de_l%27Est" title="Expulsion des Allemands d'Europe de l'Est">Expulsion des Allemands</a></li> <li><a href="/wiki/Cons%C3%A9quences_du_nazisme" title="Conséquences du nazisme">Conséquences du nazisme</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Paperclip" title="Opération Paperclip">Opération Paperclip</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Keelhaul" title="Opération Keelhaul">Opération Keelhaul</a></li> <li><a href="/wiki/Occupation_de_l%27Allemagne_apr%C3%A8s_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Occupation de l'Allemagne après la Seconde Guerre mondiale">Occupation de l'Allemagne</a></li> <li><a href="/wiki/Occupation_de_l%27Autriche_apr%C3%A8s_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Occupation de l'Autriche après la Seconde Guerre mondiale">Occupation de l'Autriche</a></li> <li><a href="/wiki/Bloc_de_l%27Est" title="Bloc de l'Est">Occupations soviétiques</a> <ul><li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_socialiste_de_Roumanie" title="République socialiste de Roumanie">Roumanie</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_populaire_de_Pologne" title="République populaire de Pologne">Pologne</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_populaire_de_Hongrie" title="République populaire de Hongrie">Hongrie</a></li> <li><a href="/wiki/Occupation_des_pays_baltes" class="mw-redirect" title="Occupation des pays baltes">Pays baltes</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Occupation_du_Japon" title="Occupation du Japon">Occupation du Japon</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_d%27Indochine" title="Guerre d'Indochine">Guerre d'Indochine</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9volution_nationale_indon%C3%A9sienne" title="Révolution nationale indonésienne">Révolution nationale indonésienne</a></li> <li><a href="/wiki/Projet_Manhattan" title="Projet Manhattan">Projet Manhattan</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9colonisation" title="Décolonisation">Décolonisation</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_froide" title="Guerre froide">Guerre froide</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px;"><a href="/wiki/Crime_de_guerre" title="Crime de guerre">Crimes</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Crimes_de_guerre_des_Alli%C3%A9s" title="Crimes de guerre des Alliés">Crimes de guerre des Alliés</a></li> <li><a href="/wiki/Crimes_de_guerre_de_la_Wehrmacht" title="Crimes de guerre de la Wehrmacht">Crimes de guerre de la Wehrmacht</a> (<a href="/wiki/Shoah" title="Shoah">Shoah</a>) <ul><li><a href="/wiki/Proc%C3%A8s_de_Nuremberg" title="Procès de Nuremberg">Procès de Nuremberg</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Crimes_de_guerre_nazis_en_Union_sovi%C3%A9tique" title="Crimes de guerre nazis en Union soviétique">Crimes de guerre nazis en Union soviétique</a> (<a href="/wiki/Hungerplan" title="Hungerplan">Hungerplan</a>)</li> <li><a href="/wiki/Crimes_de_guerre_en_Pologne_occup%C3%A9e_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Crimes de guerre en Pologne occupée pendant la Seconde Guerre mondiale">Crimes de guerre en Pologne occupée</a></li> <li><a href="/wiki/Einsatzgruppen" title="Einsatzgruppen">Einsatzgruppen</a></li> <li><a href="/wiki/Crimes_de_guerre_de_l%27Italie" title="Crimes de guerre de l'Italie">Crimes de guerre de l'Italie</a></li> <li><a href="/wiki/Crimes_de_guerre_du_Japon_Sh%C5%8Dwa" title="Crimes de guerre du Japon Shōwa">Crimes de guerre du Japon Shōwa</a> (<a href="/wiki/Unit%C3%A9_731" title="Unité 731">Unité 731</a>) <ul><li><a href="/wiki/Tribunal_militaire_international_pour_l%27Extr%C3%AAme-Orient" title="Tribunal militaire international pour l'Extrême-Orient">Procès de Tokyo</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Crimes_de_guerre_de_l%27Arm%C3%A9e_rouge_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Crimes de guerre de l'Armée rouge pendant la Seconde Guerre mondiale">Crimes de guerre de l'URSS</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%A9nocide_des_Serbes_dans_l%27%C3%89tat_ind%C3%A9pendant_de_Croatie" title="Génocide des Serbes dans l'État indépendant de Croatie">Génocide contre les Serbes dans l'État indépendant de Croatie</a></li> <li><a href="/wiki/Crimes_de_guerre_des_Tchetniks_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Crimes de guerre des Tchetniks pendant la Seconde Guerre mondiale">Crimes de guerre des Tchetniks en Yougoslavie</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89vacuation_et_expulsion_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Évacuation et expulsion pendant la Seconde Guerre mondiale">Évacuations et expulsions des populations</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px;"><a href="/wiki/Viol_de_guerre" title="Viol de guerre">Viols</a></th> <td class="navbox-list" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Bordels_militaires_allemands_durant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Bordels militaires allemands durant la Seconde Guerre mondiale">Bordels militaires allemands</a></li> <li><a href="/wiki/Bordels_des_camps_allemands_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Bordels des camps allemands pendant la Seconde Guerre mondiale">Bordels des camps allemands</a></li> <li><a href="/wiki/Viols_durant_l%27occupation_du_Japon" title="Viols durant l'occupation du Japon">Viols durant l'occupation du Japon</a></li> <li><a href="/wiki/Massacre_de_Nankin" title="Massacre de Nankin">Massacre de Nankin</a></li> <li><a href="/wiki/Viols_durant_la_seconde_invasion_de_la_Pologne_par_l%27Arm%C3%A9e_rouge" title="Viols durant la seconde invasion de la Pologne par l'Armée rouge">Viols durant la seconde invasion de la Pologne par l'Armée rouge</a></li> <li><a href="/wiki/Viols_durant_la_lib%C3%A9ration_de_la_France" title="Viols durant la libération de la France">Viols durant la libération de la France</a></li> <li><a href="/wiki/Viols_durant_l%27occupation_de_l%27Allemagne" title="Viols durant l'occupation de l'Allemagne">Viols durant l'occupation de l'Allemagne</a></li> <li><a href="/wiki/Viol_en_tant_qu%27arme_de_g%C3%A9nocide" title="Viol en tant qu'arme de génocide">Viol en tant qu'arme de génocide</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px;"><a href="/wiki/Prisonniers_de_guerre_de_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Prisonniers de guerre de la Seconde Guerre mondiale">Prisonniers</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Prisonniers_de_guerre_allemands_en_Union_sovi%C3%A9tique" title="Prisonniers de guerre allemands en Union soviétique">Prisonniers allemands en Union soviétique</a></li> <li><a href="/wiki/Prisonniers_de_guerre_allemands_aux_%C3%89tats-Unis" title="Prisonniers de guerre allemands aux États-Unis">Prisonniers allemands aux États-Unis</a></li> <li><a href="/wiki/Prisonniers_de_guerre_belges_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Prisonniers de guerre belges pendant la Seconde Guerre mondiale">Prisonniers de guerre belges</a></li> <li><a href="/wiki/Prisonniers_de_guerre_fran%C3%A7ais_de_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Prisonniers de guerre français de la Seconde Guerre mondiale">Prisonniers de guerre français</a></li> <li><a href="/wiki/Prisonniers_de_guerre_japonais_en_Union_sovi%C3%A9tique" title="Prisonniers de guerre japonais en Union soviétique">Prisonniers japonais en Union soviétique</a></li> <li><a href="/wiki/Crimes_nazis_contre_les_prisonniers_de_guerre_sovi%C3%A9tiques" title="Crimes nazis contre les prisonniers de guerre soviétiques">Crimes nazis contre les prisonniers de guerre soviétiques</a></li> <li><a href="/wiki/Prisonniers_de_guerre_de_la_Seconde_Guerre_mondiale#Prisonniers_italiens" title="Prisonniers de guerre de la Seconde Guerre mondiale">Prisonniers italiens en Union soviétique</a></li> <li><a href="/wiki/Travail_forc%C3%A9_sous_domination_nazie_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Travail forcé sous domination nazie pendant la Seconde Guerre mondiale">Travail forcé sous domination nazie</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px;"><a href="/wiki/Shoah" title="Shoah">Shoah</a></th> <td class="navbox-list" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Shoah_en_Albanie" title="Shoah en Albanie">Albanie</a></li> <li><a href="/wiki/Juifs_d%27Allemagne_sous_le_Troisi%C3%A8me_Reich" title="Juifs d'Allemagne sous le Troisième Reich">Allemagne</a></li> <li><a href="/wiki/Shoah_en_Autriche" title="Shoah en Autriche">Autriche</a></li> <li><a href="/wiki/Shoah_en_Belgique" title="Shoah en Belgique">Belgique</a></li> <li><a href="/wiki/Shoah_en_Bi%C3%A9lorussie" title="Shoah en Biélorussie">Biélorussie</a></li> <li><a href="/wiki/Shoah_dans_l%27%C3%89tat_ind%C3%A9pendant_de_Croatie" title="Shoah dans l'État indépendant de Croatie">Croatie</a></li> <li><a href="/wiki/Shoah_en_Estonie" title="Shoah en Estonie">Estonie</a></li> <li><a href="/wiki/Shoah_en_France" title="Shoah en France">France</a></li> <li><a href="/wiki/Shoah_en_Gr%C3%A8ce" title="Shoah en Grèce">Grèce</a> <ul><li><a href="/wiki/Shoah_en_Gr%C3%A8ce_sous_occupation_bulgare" title="Shoah en Grèce sous occupation bulgare">en zone sous occupation bulgare</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Shoah_en_Hongrie" title="Shoah en Hongrie">Hongrie</a></li> <li><a href="/wiki/Shoah_en_Italie" title="Shoah en Italie">Italie</a></li> <li><a href="/wiki/Shoah_en_Lettonie" title="Shoah en Lettonie">Lettonie</a></li> <li><a href="/wiki/Shoah_en_Lituanie" title="Shoah en Lituanie">Lituanie</a></li> <li><a href="/wiki/Shoah_au_Luxembourg" title="Shoah au Luxembourg">Luxembourg</a></li> <li><a href="/wiki/Shoah_en_Norv%C3%A8ge" title="Shoah en Norvège">Norvège</a></li> <li><a href="/wiki/Shoah_aux_Pays-Bas" title="Shoah aux Pays-Bas">Pays-Bas</a></li> <li><a href="/wiki/Shoah_en_Pologne" title="Shoah en Pologne">Pologne</a></li> <li><a href="/wiki/Shoah_en_Roumanie" title="Shoah en Roumanie">Roumanie</a></li> <li><a href="/wiki/Shoah_en_Russie" title="Shoah en Russie">Russie</a></li> <li><a href="/wiki/Shoah_en_Serbie_sous_occupation_allemande" class="mw-redirect" title="Shoah en Serbie sous occupation allemande">Serbie</a></li> <li>Tchécoslovaquie <ul><li><a href="/wiki/Shoah_en_Boh%C3%AAme-Moravie" title="Shoah en Bohême-Moravie">Bohême-Moravie</a></li> <li><a href="/wiki/Shoah_dans_la_r%C3%A9gion_des_Sud%C3%A8tes" title="Shoah dans la région des Sudètes">région des Sudètes</a></li> <li><a href="/wiki/Shoah_en_Slovaquie" title="Shoah en Slovaquie">Slovaquie</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Shoah_en_Ukraine" title="Shoah en Ukraine">Ukraine</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table></td> </tr> </tbody></table> </div> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Histoire_militaire" title="Portail de l’histoire militaire"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Military_symbol.svg/43px-Military_symbol.svg.png" decoding="async" width="43" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Military_symbol.svg/65px-Military_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Military_symbol.svg/86px-Military_symbol.svg.png 2x" data-file-width="202" data-file-height="113" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Histoire_militaire" title="Portail:Histoire militaire">Portail de l’histoire militaire</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Seconde_Guerre_mondiale" title="Portail de la Seconde Guerre mondiale"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Heinkel_He_111_during_the_Battle_of_Britain.jpg/29px-Heinkel_He_111_during_the_Battle_of_Britain.jpg" decoding="async" width="29" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Heinkel_He_111_during_the_Battle_of_Britain.jpg/43px-Heinkel_He_111_during_the_Battle_of_Britain.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Heinkel_He_111_during_the_Battle_of_Britain.jpg/57px-Heinkel_He_111_during_the_Battle_of_Britain.jpg 2x" data-file-width="2098" data-file-height="1772" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Seconde_Guerre_mondiale" title="Portail:Seconde Guerre mondiale">Portail de la Seconde Guerre mondiale</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:URSS" title="Portail de l'Union soviétique"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/44px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png" decoding="async" width="44" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/66px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/88px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:URSS" title="Portail:URSS">Portail de l'Union soviétique</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Ann%C3%A9es_1940" title="Portail des années 1940"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Letni_pod_vodou_%28underwater_summer_photo%29.jpg/41px-Letni_pod_vodou_%28underwater_summer_photo%29.jpg" decoding="async" width="41" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Letni_pod_vodou_%28underwater_summer_photo%29.jpg/62px-Letni_pod_vodou_%28underwater_summer_photo%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Letni_pod_vodou_%28underwater_summer_photo%29.jpg/83px-Letni_pod_vodou_%28underwater_summer_photo%29.jpg 2x" data-file-width="2330" data-file-height="1361" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Ann%C3%A9es_1940" title="Portail:Années 1940">Portail des années 1940</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐7757cc99d6‐6hv5j Cached time: 20250302132220 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.376 seconds Real time usage: 0.824 seconds Preprocessor visited node count: 5611/1000000 Post‐expand include size: 297968/2097152 bytes Template argument size: 130907/2097152 bytes Highest expansion depth: 14/100 Expensive parser function count: 1/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 7013/5000000 bytes Lua time usage: 0.087/10.000 seconds Lua memory usage: 6172281/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 384.170 1 -total 49.83% 191.425 1 Modèle:Infobox_Conflit_militaire 10.55% 40.511 1 Modèle:Infobox/Ligne_mixte_latitude_longitude_optionnelle 9.38% 36.052 1 Modèle:Portail 8.53% 32.763 1 Modèle:Allemagne_(1933) 6.78% 26.041 1 Modèle:Lang 6.28% 24.138 1 Modèle:Infobox_V3/Image 5.92% 22.758 1 Modèle:Palette 4.59% 17.633 1 Modèle:Palette_Seconde_Guerre_mondiale 4.30% 16.515 4 Modèle:Date- --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:844422:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250302132220 and revision id 211405732. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de « <a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Opération_Fall_Blau&oldid=211405732">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Opération_Fall_Blau&oldid=211405732</a> ».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Front_de_l%27Est_de_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Catégorie:Front de l'Est de la Seconde Guerre mondiale">Front de l'Est de la Seconde Guerre mondiale</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Bataille_de_1942" title="Catégorie:Bataille de 1942">Bataille de 1942</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Bataille_de_1943" title="Catégorie:Bataille de 1943">Bataille de 1943</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Bataille_ou_op%C3%A9ration_de_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Catégorie:Bataille ou opération de la Seconde Guerre mondiale">Bataille ou opération de la Seconde Guerre mondiale</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Bataille_de_la_Seconde_Guerre_mondiale_impliquant_l%27Union_sovi%C3%A9tique" title="Catégorie:Bataille de la Seconde Guerre mondiale impliquant l'Union soviétique">Bataille de la Seconde Guerre mondiale impliquant l'Union soviétique</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Bataille_de_la_Seconde_Guerre_mondiale_impliquant_l%27Allemagne" title="Catégorie:Bataille de la Seconde Guerre mondiale impliquant l'Allemagne">Bataille de la Seconde Guerre mondiale impliquant l'Allemagne</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Nom_de_code" title="Catégorie:Nom de code">Nom de code</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Bataille_de_Gueorgui_Joukov" title="Catégorie:Bataille de Gueorgui Joukov">Bataille de Gueorgui Joukov</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_g%C3%A9olocalis%C3%A9e_par_Wikidata" title="Catégorie:Page géolocalisée par Wikidata">Page géolocalisée par Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_g%C3%A9olocalis%C3%A9_sur_Terre" title="Catégorie:Article géolocalisé sur Terre">Article géolocalisé sur Terre</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_utilisant_une_Infobox" title="Catégorie:Article utilisant une Infobox">Article utilisant une Infobox</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Conflit_militaire_g%C3%A9olocalisable_sans_coordonn%C3%A9es_param%C3%A9tr%C3%A9es" title="Catégorie:Conflit militaire géolocalisable sans coordonnées paramétrées">Conflit militaire géolocalisable sans coordonnées paramétrées</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_%C3%A0_r%C3%A9f%C3%A9rence_n%C3%A9cessaire" title="Catégorie:Article à référence nécessaire">Article à référence nécessaire</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Histoire_militaire/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Histoire militaire/Articles liés">Portail:Histoire militaire/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Histoire/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Histoire/Articles liés">Portail:Histoire/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Seconde_Guerre_mondiale/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Seconde Guerre mondiale/Articles liés">Portail:Seconde Guerre mondiale/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:XXe_si%C3%A8cle/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:XXe siècle/Articles liés">Portail:XXe siècle/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:%C3%89poque_contemporaine/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Époque contemporaine/Articles liés">Portail:Époque contemporaine/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:URSS/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:URSS/Articles liés">Portail:URSS/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Europe/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Europe/Articles liés">Portail:Europe/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Asie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Asie/Articles liés">Portail:Asie/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Ann%C3%A9es_1940/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Années 1940/Articles liés">Portail:Années 1940/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_de_qualit%C3%A9_en_vietnamien" title="Catégorie:Article de qualité en vietnamien">Article de qualité en vietnamien</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_avec_des_cartes" title="Catégorie:Page avec des cartes">Page avec des cartes</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 11 janvier 2024 à 11:31.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a> : les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a> ; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/Op%C3%A9ration_Fall_Blau" title="Spécial:Citer/Opération Fall Blau">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Op%C3%A9ration_Fall_Blau&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Opération Fall Blau</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>34 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.canary-6b9bff6857-5qrjk","wgBackendResponseTime":193,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.376","walltime":"0.824","ppvisitednodes":{"value":5611,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":297968,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":130907,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":7013,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 384.170 1 -total"," 49.83% 191.425 1 Modèle:Infobox_Conflit_militaire"," 10.55% 40.511 1 Modèle:Infobox/Ligne_mixte_latitude_longitude_optionnelle"," 9.38% 36.052 1 Modèle:Portail"," 8.53% 32.763 1 Modèle:Allemagne_(1933)"," 6.78% 26.041 1 Modèle:Lang"," 6.28% 24.138 1 Modèle:Infobox_V3/Image"," 5.92% 22.758 1 Modèle:Palette"," 4.59% 17.633 1 Modèle:Palette_Seconde_Guerre_mondiale"," 4.30% 16.515 4 Modèle:Date-"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.087","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":6172281,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7757cc99d6-6hv5j","timestamp":"20250302132220","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Op\u00e9ration Fall Blau","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/Op%C3%A9ration_Fall_Blau","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q158287","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q158287","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-06-08T22:40:27Z","dateModified":"2024-01-11T10:31:23Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/4\/4c\/Bundesarchiv_Bild_146-1970-033-04%2C_Russland%2C_Kaukasus%2C_Gebirgsj%C3%A4ger.jpg","headline":"offensive allemande en URSS en 1942"}</script> </body> </html>